వికీపీడియా
tewiki
https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
మీడియా
ప్రత్యేక
చర్చ
వాడుకరి
వాడుకరి చర్చ
వికీపీడియా
వికీపీడియా చర్చ
దస్త్రం
దస్త్రంపై చర్చ
మీడియావికీ
మీడియావికీ చర్చ
మూస
మూస చర్చ
సహాయం
సహాయం చర్చ
వర్గం
వర్గం చర్చ
వేదిక
వేదిక చర్చ
TimedText
TimedText talk
మాడ్యూల్
మాడ్యూల్ చర్చ
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Topic
గుంటూరు జిల్లా
0
786
3617693
3591769
2022-08-07T09:07:05Z
Chaduvari
97
+చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం మూస
wikitext
text/x-wiki
{{చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}}{{Infobox settlement
| name = గుంటూరు జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Undavalli caves.jpg
| image_alt =
| image_caption = . [[ఉండవల్లి గుహలు]]
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Guntur in Andhra Pradesh (India).svg
| coordinates = {{coord|16.3 |80.45|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[ప్రధాన కార్యాలయం|ముఖ్యపట్టణం]]
| seat = [[గుంటూరు]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 = [[జిల్లా కలెక్ఠరు]]
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| area_rank =
| area_total_km2 = 2443
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_total = 2091000
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష|అధికారిక]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = 0863
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = (పురుషులు) అక్షరాస్యత
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = (స్త్రీలు) అక్షరాస్యత
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 = [[లోకసభ]] నియోజకవర్గం
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = https://www.guntur.ap.gov.in/
| footnotes =
}}
'''గుంటూరు జిల్లా,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] లోని కోస్తా ప్రాంతంలో ఒక జిల్లా. దీని ముఖ్యపట్టణం [[గుంటూరు]]. రాష్ట్ర రాజధాని [[అమరావతి]] గుంటూరు జిల్లాలో వుంది. విద్యా కేంద్రంగా అనాది నుండి పేరు పొందింది. [[పొగాకు]], [[మిరప]] జిల్లా ప్రధాన వ్యవసాయ ఎగుమతులు. 2022 లో జిల్లాల మార్పులలో భాగంగా, ఈ జిల్లాలోని భూభాగాలను కొత్తగా ఏర్పడిన [[బాపట్ల జిల్లా]], [[పల్నాడు జిల్లా]]లలో కలిపారు.{{maplink|type=shape}}
== 2022 లో విభజన పూర్వపు జిల్లా చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Amaravati stupa. at Amaravati.Side view.JPG|thumb|అమరావతి స్థూపం|alt=]]
[[దస్త్రం:Dhyan Buddha Statue, Amaravathi.jpg|thumb|అమరావతి ధ్యాన బుద్ధ విగ్రహం]]
గుంటూరు ప్రాంతంలో పాతరాతి యుగం నాటినుండి మానవుడు నివసించాడనుటకు ఆధారాలు ఉన్నాయి. [[రాతి యుగము|రాతియుగపు (పేలియోలిథిక్)]] పనిముట్లు గుంటూరు జిల్లాలో దొరికాయి. వేంగీ చాళుక్య రాజు అమ్మరాజ (922-929) శాసనాలలో గుంటూరును గురించిన ప్రథమ ప్రస్తావన ఉంది. 1147, 1158 రెండు శాసనాలలో గుంటూరు ప్రసక్తి ఉంది.
[[బౌద్ధ మతము|బౌద్ధం]] ప్రారంభం నుండి విద్యా సంబంధ విషయాలలో గుంటూరు అగ్రశ్రేణిలో ఉంటూ వచ్చింది. బౌద్ధులు ప్రాచీన కాలంలోనే [[ధాన్యకటకము|ధాన్యకటకం]] ([[ధరణికోట]]) వద్ద విశ్వవిద్యాలయాన్ని స్థాపించారు. తారనాథుని ప్రకారం [[గౌతమ బుద్ధుడు]] మొదటి కాలచక్ర మండలాన్ని [[ధాన్యకటకము|ధాన్యకటకం]]లో ఆవిష్కరించాడు<ref>{{ Cite web| title=The history of the Kālacakra tradition in Sambhala and India|author=E.Henning |url=http://www.kalacakra.org/history/khistor2.htm|date=2015-10-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181215222325/http://www.kalacakra.org/history/khistor2.htm|archivedate=2018-12-15 }}</ref>. ప్రసిద్ధ బౌద్ధ తత్వవేత్త [[నాగార్జునుడు|ఆచార్య నాగార్జునుడు]] ఈ ప్రాంతం వాడు. సా.శ..పూ 200 నాటికే ఈ ప్రాంతంలో అభ్రకం (మైకా) ను కనుగొనబడింది.{{fact}}
ప్రతీపాలపుర రాజ్యం (సా.శ. పూ 5వ శతాబ్ది) – ఇప్పటి [[భట్టిప్రోలు]] – దక్షిణ భారతదేశంలో ప్రథమ రాజ్యంగా గుర్తింపు పొందింది. శాసన ఆధారాలను బట్టి కుబేర రాజు సా.శ.పూ. 230 ప్రాంతంలో భట్టిప్రోలును పరిపాలించాడని, ఆ తరువాత సాల రాజులు పాలించారని తెలుస్తుంది. వివిధ కాలాల్లో గుంటూరును పరిపాలించిన వంశాలలో ప్రముఖమైనవి: [[శాతవాహనులు]], [[ఇక్ష్వాకులు]], [[పల్లవులు]], [[ఆనంద గోత్రీకులు]], [[విష్ణుకుండినులు]], [[చాళుక్యులు]], [[చోళులు]], [[కాకతీయులు]], [[రెడ్డి రాజులు]], [[విజయనగర రాజులు]], [[కుతుబ్ షాహీ వంశము|కుతుబ్ షాహీలు]]. గుంటూరు ప్రాచీనాంధ్రకాలంనాటి [[కమ్మనాడు]], వెలనాడు, [[పలనాడు]]లో ఒక ముఖ్యభాగం. కొందరు సామంత రాజులు కూడా ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. ఈ సామంతుల మధ్య కుటుంబ కలహాలు, వారసత్వ పోరులు సర్వసాధారణంగా ఉండేవి. అటువంటి వారసత్వపోరే ప్రసిద్ధి గాంచిన [[పలనాటి యుద్ధం]]. జిల్లాలోని [[పలనాడు]] ప్రాంతంలో 1180 లలో జరిగిన ఈ యుద్ధం "ఆంధ్ర కురుక్షేత్రం"గా చరిత్ర లోను, సాహిత్యంలోను చిరస్థాయిగా నిలిచిపోయింది.
1687లో [[ఔరంగజేబు]] కుతుబ్ షాహి రాజ్యాన్ని ఆక్రమించినపుడు గుంటూరు కూడా [[మొగలు సామ్రాజ్యం]]లో భాగమైంది. సామ్రాజ్యపు రాజప్రతినిధి ఆసఫ్ ఝా 1724లో [[హైదరాబాదు]]కు [[నిజాము|నిజాం]]గా ప్రకటించుకొన్నాడు. [[ఉత్తర సర్కారులు]] అని పేరొందిన కోస్తా జిల్లాలను [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారు 1750 లో ఆక్రమించుకొన్నారు. 1788లో [[ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ]] ఏలుబడి లోనికి వచ్చి, గుంటూరు మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీలో భాగమైంది. 1794లో 14 తాలూకాలతో జిల్లా ఆవిర్భవించింది. ఆవి: దాచేపల్లి, ప్రత్తిపాడు, మార్టూరు, ఠుంఠురుకొర, మంగళగిరి, బాపట్ల, పొన్నూరు, రేపల్లె, తెనాలి, గుంటూరు, కూరపాడు, కొండవీడు, నరసరావుపేట, వినుకొండ. 1859లో జిల్లాను [[రాజమండ్రి]], [[మచిలీపట్నం]] జిల్లాలతో విలీనం చేసి కృష్ణా గోదావరి జిల్లాగా నామకరణం చేసారు. [[1904]]లో [[తెనాలి]], [[గుంటూరు]], [[సత్తెనపల్లి]], [[పలనాడు]], [[బాపట్ల]], [[నరసరావుపేట]], [[వినుకొండ]] తాలూకాలను వేరు చేసి మళ్ళీ జిల్లాను ఏర్పాటు చేసారు.
భారత స్వాతంత్ర్య సంగ్రామం లోను, [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అవతరణ|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ఏర్పాటు]] లోను జిల్లా ప్రముఖ పాత్ర వహించింది. [[1947]]లో దేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చినపుడు [[మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ]] మద్రాసు రాష్ట్రంలో భాగమైంది. మద్రాసు రాష్ట్రం లోని [[తెలుగు]] మాట్లాడే జిల్లాలు ప్రత్యేక రాష్ట్రం కావాలని వాదించాయి. ఫలితంగా 1953లో 11 జిల్లాలతో [[ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పాటు|ఆంధ్రరాష్ట్రం]] ఏర్పడింది. 1970 ఫిబ్రవరి 2న [[ప్రకాశం జిల్లా]] ఏర్పాటు చేసినపుడు జిల్లా రూపురేఖలలో మళ్ళీ మార్పులు చోటు చేసుకున్నాయి. ఒంగోలు తాలూకా మొత్తం, బాపట్ల, నరసరావుపేట, వినుకొండ తాలూకాలలోని కొన్ని ప్రాంతాలను విడదీసి ప్రకాశం జిల్లాలో కలిపి ఏర్పాటు చేసారు. దీనితో జిల్లా వైశాల్యం 15032 చ. కి. మీ నుండి 11,347 చ. కి. మీకి తగ్గిపోయింది. <ref name="census">{{cite web|title=District Census Handbook – Guntur|url=http://censusindia.gov.in/2011census/dchb/2817_PART_B_DCHB_GUNTUR.pdf|website=Census of India|publisher=The Registrar General & Census Commissioner|accessdate=13 May 2016|format=PDF}}</ref>
2002 లో కొత్తగా ఏర్పడిన పల్నాడు జిల్లా, బాపట్ల జిల్లాలకొరకు, జిల్లాను చీల్చడంతో జిల్లా విస్తీర్ణం 2,443 చ.కి.మీ కు తగ్గింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref>
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
తూర్పున [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]], [[కృష్ణా జిల్లా]], దక్షిణాన [[బాపట్ల జిల్లా]], పశ్చిమాన [[బాపట్ల జిల్లా]], [[పల్నాడు జిల్లా]], ఉత్తరాన [[పల్నాడు జిల్లా]] సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. చాలవరకు సమతల ప్రదేశం. కొన్ని కొండలు కూడా ఉన్నాయి. కృష్ణా డెల్టా కొంతభాగం దీనిలో ఉంది.<ref>{{Cite web|title=District Resource Atlas-Guntur District|url=https://apsac.ap.gov.in/downloads/ocr_pdfs/Guntur_final.pdf|date=2018|access-date=2019-07-17|website=|archive-date=2019-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20190717044731/https://apsac.ap.gov.in/downloads/ocr_pdfs/Guntur_final.pdf|url-status=dead}}</ref>
===నేల===
నేల తీరులో రకాలు.
# నల్లరేగడి నేల: కృష్ణానది వడ్డునగల ప్రదేశాలు, సత్తెనపల్లి, మాచర్లకు ఉత్తరంగా ఉన్నాయి. సున్నపురాయి మెత్తగా మారి ఇవి ఏర్పడుతాయి.
# ఇసుక నేల: సముద్రపు వడ్డున గోండ్వానా రాళ్లుగల ప్రదేశాల్లో ఇవి ఉన్నాయి. కొన్ని చోట్ల కంకర (కాల్కేరియస్ నేలలు) ఉన్నాయి.
# ఉప్పు నేల: సముద్రపు అలలు తీరంలోకి వచ్చే చోట ఉన్నాయి. [[రేపల్లె]], కొత్తపాలెం, సర్లగొండి, నిజామ్ పట్నంలో ఇవి చూడవచ్చు.
=== నీటివసతి===
[[దస్త్రం:Guntur rivers.png|thumb|ఉమ్మడి గుంటూరు జిల్లా నదులు, కాలువలు]]
ఉమ్మడి గుంటూరు జిల్లాలో [[కృష్ణా నది]], చంద్రవంక, [[తుంగభద్ర]], [[నాగులేరు]] ప్రధాన నదులు. గుంటూరు ఛానల్, గుంటూరు శాఖా కాలువ, రొంపేరు, [[భట్టిప్రోలు]], రేపల్లె కాలువలు, [[దుర్గి]] దగ్గర [[గుండ్లకమ్మ నది]], [[రెంటచింతల]] దగ్గర గోలివాగు, [[గురజాల]] దగ్గర దండివాగు ఉన్నాయి.
కృష్ణానది మాచర్ల పర్వతశ్రేణిలో గనికొండ దగ్గర, సముద్రమట్టం నుండి 182 మీటర్ల ఎత్తున గుంటూరు జిల్లా లోకి ప్రవేశిస్తుంది. పెద్ద లోయలోకి పారుతూ [[మాచెర్ల|మాచర్ల]]ను [[తెలంగాణ]] లోని [[అచ్చంపేట (నాగర్కర్నూల్ జిల్లా)|అచ్చంపేట]] ను వేరుచేస్తుంది. కుడవైపు జర్రివాగు, ఎడమవైపున దిండి వాగుని కలుపుకొని పారుతుంది. చంద్రవంక కృష్ణాకి ఉపనది. తూర్పు నల్లమల కొండలలో పుట్టి ముతుకూరు గ్రామ ప్రక్కగా పారి, దాని ఉపనదియైన ఏడిబోగుల వాగుతో కలసి (ఆత్మకూరు ప్రాజెక్టు దగ్గర) ఈశాన్య దిశగా పయనించి మాచర్లను తాకి ఉత్తరంగా పారుతుంది. [[తుమృకోట]] రక్షిత అడవిలోకి పారేముందు, 21మీటర్ల ఎత్తునుండి క్రిందకు పారుతుంది. దీనినే ఎత్తిపోతల జలపాతం అంటారు. ఉత్తరదిశగా కొంత ప్రవహించి కృష్ణాలో కలుస్తుంది. నాగులేరు నది, వినుకొండ శ్రేణిలో నాయకురాలి పాస్ దగ్గర నల్లమల కొండలలో పుట్టి, కారెంపూడి ప్రక్కగా ప్రవహించి ఉత్తరదిశగా మాచర్ల పర్వతశ్రేణులలో 32 కి.మీ. పారి రామపురం దగ్గర కృష్ణాలో కలుస్తుంది. తూర్పు తీరంలో సాధారణంగా వుండే తీరులో కృష్ణా నది చాలా వరకు సమతలప్రాంతంలో ప్రవహించటంతో, వర్షాకాలంలో చాలా మట్టి మేట వేస్తుంది .
దిగువ కృష్ణా, కృష్ణా, గుండ్లకమ్మ ఓగేరు, రొంపేరు, కాలువలు నేరుగా సముద్రంలోకలిసే ప్రాంతం జిల్లాలోని నీటిపారుదల విభాగాలు.
=== ఖనిజసంపద===
# వజ్రాలు: [[కొల్లూరు (గుంటూరు జిల్లా)|కొల్లూరు]] గ్రామం దగ్గర,[[కృష్ణానది]] ఒడ్డున వజ్రాలు కోసం తవ్వేవారు. ప్రఖ్యాతి గాంచిన కోహినూర్ వజ్రం ఇక్కడే వెలికితీసినట్లు చెపుతారు. వజ్రాల గనులు మాడుగుల, మల్లవరం, సారంగపాణి కొండలలో ఉన్నాయి.
# [[కంకర]]:సున్నపుతయారీలో వాడే కంకర [[చేబ్రోలు]], [[మంగళగిరి]], [[పెదకాకాని]], [[వెంకటపాలెం]], లో లభ్యమవుతుంది.
=== వాతావరణం ===
బంగాళ ఖాతంలో ఏర్పడే తుఫాన్లు, అల్పపీడనాలు, తూర్పుతీరం దాటితే అధిక వర్షం, బలమైన గాలులకు కారణమవుతాయి.
* డిసెంబరు నుండి ఫిబ్రవరి దాక: పొడి, చల్లని చలి కాలం.
* మార్చి నుండి మే: ఎండాకాలం
* జూన్ నుండి సెప్టెంబరు: నైరుతీ రుతుపవనాల వలన వానా కాలం.
* అక్టోబరు నుండి నవంబరు: తుపాన్ల వలన వానలు.
;వర్షపాతం
ఉమ్మడి జిల్లా సగటు వర్షపాతం 830 మిమి. తూర్పు నుండి పడమరకు ఇది తగ్గుతుంది. నైరుతీ రుతుపవనాల వలన అవి తగ్గిపోయేటప్పుడు వర్షపాతం కలుగుతుంది. అక్టోబరులో వర్షాలు ఎక్కువ. సగటున 47 వర్షపు రోజులు. అత్యధికంగా 1879 నవంబరు 9 లో సత్తెనపల్లిలో 386 మిమి వర్షపాతం నమోదైంది.
;ఉష్ణోగ్రతలు
ఉమ్మడి జిల్లా వార్షిక అత్యల్ప, అత్యధిక ఉప్ణోగ్రతలు 15°C, 47°C గా నమోదయ్యాయి. రెంటచింతల అత్యంత ఉప్ణోగ్రతకలప్రదేశం. 1948 మే 18 లో 49°C నమోదయ్యింది.
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
ఉమ్మడి జిల్లాలో ప్రధాన పంటలు:<ref name="apind-gunturu">{{Cite web |url=http://www.apind.gov.in/Library/District/guntur.pdf |title=Industrial Profile-Guntur District by AP Industries Dept 2001-02 |website= |access-date=2012-05-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120513041508/http://apind.gov.in/Library/District/guntur.pdf |archive-date=2012-05-13 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Guntur district a role model for development|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/Guntur-district-a-role-model-for-development/article16486513.ece|accessdate=6 June 2017|work=The Hindu|language=en}}</ref>
* ఆహార ధాన్యాలు:[[వరి]], [[మొక్కజొన్న]], <!--bajra-->
* పప్పు ధాన్యాలు : మినుములు, కందులు, <!--greengram -->
* వ్యాపార పంటలు: [[పత్తి]], [[మిరప]] [[పసుపు]]మరియు [[పొగాకు]]
* తోటపంటలు: [[సపోటా]], [[కొబ్బరి]], [[అరటి]], [[జీడిమామిడి]], [[జామ]], [[నిమ్మ]], [[నారింజ]], [[బొప్పాయి]].
ఉమ్మడి జిల్లా లో భారీ నీటి పారుదల ప్రాజెక్టులలో ప్రకాశం బేరేజి ( పాత కృష్ణా ఆయకట్టు) క్రింద 2,02,032 హెక్టేర్లు నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టు క్రింద 2,54,583 హెక్టేర్లు, గుంటూరు బ్రాంచి కాలువ క్రింద 10,823 హెక్టేర్లు సాగవుతుంది.
వ్యవసాయ మార్కెట్ యార్డులు గుంటూరు, తెనాలి, దుగ్గిరాల, పొన్నూరు, మంగళగిరి, తాడికొండ లలో ఉన్నాయి.
===పరిశ్రమలు===
పారిశ్రామిక వాడలు గుంటూరు, తెనాలి, పేరేచెర్ల, నౌలూరులలో, 4 ఆటోనగర్లు గుంటూరు,తెనాలి లలో, 2 దుకాణ సంకీర్ణాలు గుంటూరు, డోకిపర్రులలో కలవు <ref name=apind-gunturu/>. ప్రత్తి మిల్లులు,పాల పరిశ్రమలు, నార మిల్లులు, ఇతర చిన్నతరహా పరిశ్రమలు ఉన్నాయి.
== పరిపాలన విభాగాలు==
2022లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత 7 అసెంబ్లీ నియోజక వర్గాలు, 2 రెవిన్యూ డివిజన్లు, 18 మండలాలు, 2 నగరపాలక సంస్థలు, 2 పురపాలక సంస్థలు,, 278 గ్రామపంచాయితీలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=పాలనలో... నవశకం|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/amaravati/701/122065596|access-date=2022-04-16|website=ఈనాడు}}</ref>
;రెవిన్యూ విభాగాలు
తెనాలి, గుంటూరు
===మండలాలు===
{{Overpass-turbo|https://overpass-turbo.eu/s/1hOL|గుంటూరు జిల్లా మండలాల పటం}}
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[గుంటూరు రెవెన్యూ డివిజను]]
## [[గుంటూరు తూర్పు మండలం|గుంటూరు తూర్పు]]
## [[గుంటూరు పశ్చిమ మండలం|గుంటూరు పశ్చిమ]]
## [[తాడికొండ మండలం|తాడికొండ]]
## [[తుళ్ళూరు మండలం|తుళ్ళూరు]]
## [[పెదకాకాని మండలం|పెదకాకాని]]
## [[పెదనందిపాడు మండలం|పెదనందిపాడు]]
## [[ప్రత్తిపాడు మండలం (గుంటూరు)|ప్రత్తిపాడు]]
## [[ఫిరంగిపురం మండలం|ఫిరంగిపురం]]
## [[మేడికొండూరు మండలం|మేడికొండూరు]]
## [[వట్టిచెరుకూరు మండలం|వట్టిచెరుకూరు]]
# [[తెనాలి రెవెన్యూ డివిజను]]
## [[కాకుమాను మండలం|కాకుమాను]]
## [[కొల్లిపర మండలం|కొల్లిపర]]
## [[చేబ్రోలు మండలం|చేబ్రోలు]]
## [[తాడేపల్లి మండలం|తాడేపల్లి]]
## [[తెనాలి మండలం|తెనాలి]]
## [[దుగ్గిరాల మండలం|దుగ్గిరాల]]
## [[పొన్నూరు మండలం|పొన్నూరు]]
## [[మంగళగిరి మండలం|మంగళగిరి]]
{{Div end}}
=== నగరాలు, పట్టణాలు===
*నగరం: [[గుంటూరు]], [[అమరావతి]]
*పట్టణాలు: [[పొన్నూరు]], [[తెనాలి]], [[మంగళగిరి]], [[తాడేపల్లి]]
<!-- ఇతర జిల్లాలకు బదిలీయైనవి
;పురపాలక సంఘాలు ఉన్న పట్టణాలు
{{Div col|colwidth=20em|rules=yes|gap=2em}}
# [[గురజాల]]
# [[చిలకలూరిపేట]]
# [[నరసరావుపేట]]
# [[పిడుగురాళ్ల]]
# [[బాపట్ల]]
# [[మంగళగిరి]]
# [[మాచర్ల]]
# [[రేపల్లె]]
# [[వినుకొండ]]
# [[సత్తెనపల్లి]]
# [[తాడేపల్లి]]
{{Div end}}
-->
== నియోజకవర్గాలు ==
;లోకసభ నియోజకవర్గాలు : [[గుంటూరు లోక్సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]]
;శాసనసభ నియోజక వర్గాలు (7)
{{Div col|colwidth=20em|rules=yes|gap=2em}}
# [[గుంటూరు తూర్పు శాసనసభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు తూర్పు]],
# [[గుంటూరు పశ్చిమ శాసనసభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు పశ్చిమ]],
# [[తాడికొండ శాసనసభ నియోజకవర్గం|తాడికొండ]],
# [[తెనాలి శాసనసభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]],
# [[పొన్నూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పొన్నూరు]],
# [[ప్రత్తిపాడు (గుంటూరు జిల్లా) శాసనసభ నియోజకవర్గం|ప్రత్తిపాడు]],
# [[మంగళగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మంగళగిరి]],
{{Div end}}
== రవాణా వ్వవస్థ==
గుంటూరు నుండి హైదరాబాదు, చెన్నైకు రహదారి, రైలు మార్గాలు ఉన్నాయి. 72 కిమీ జాతీయ రహదారి, 511 కి.మీ. రాష్ట్ర రహదారులు ఉన్నాయి.
== జనాభా లెక్కలు ==
2011 జనగణన ప్రకారం 21.90 లక్షల జనాభా కలిగివుంది
== విద్యాసంస్థలు==
గుంటూరు జిల్లాలో సాధారణ విద్యతో బాటు, వృత్తివిద్యకు సంబంధించి వివిధ ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ రంగంలో పలు విద్యాసంస్థలున్నాయి.<ref>{{Cite book |title=Handbook of statistics-2015 Guntut district |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Guntur2015.pdf|page=210 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190812033403/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Guntur2015.pdf |archivedate=2019-08-12}}</ref>
* వైద్యకళాశాలలు: గుంటూరు వైద్య కళాశాల, [[కాటూరి వైద్య కళాశాల]], [[ఎన్ఆర్ఐ వైద్య కళాశాల|ఎన్ఆర్ఐ వైద్యకళాశాల]]
* విశ్వవిద్యాలయాలు:[[ఆచార్య నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయం]], [[విజ్ఞాన్ విశ్వవిద్యాలయము|విజ్ఞాన్ విశ్వవిద్యాలయం]], [[కె ఎల్ విశ్వవిద్యాలయము, విజయవాడ|కెఎల్ విశ్వవిద్యాలయం]].
== ఆకర్షణలు==
{{Maplink|frame=yes|frame-latd=16.3|frame-long=80.45|zoom=9|text=గుంటూరు జిల్లా పర్యాటక ఆకర్షణలు (పెద్ద బొమ్మలో మౌజ్ ను గుర్తుపై వుంచి వివరాలు చూడండి)
|type=point|id=Q19359239|title=ఉండవల్లి గుహలు
|type2=point|id2=Q2349939|title2=మంగళగిరి
}}
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలను 2019లో 1,05,68,262 పర్యాటకులు దర్శించారు.<ref>{{Cite web|title=పర్యాటకుల గణాంకాలు|url=http://apfootfall.viswagnan.com/web/|publisher=ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ|accessdate=2019-08-12|website=|archive-date=2019-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190806163439/http://apfootfall.viswagnan.com/web/|url-status=dead}}</ref>
* అనంతపద్మనాభస్వామికి అంకితమివ్వబడిన గుహలు గల [[ఉండవల్లి గుహలు]],
* పానకాలస్వామి అని పేరుగాంచిన లక్ష్మీనరసింహస్వామి దేవాలయంగల [[మంగళగిరి]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{commons category|Guntur district}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{గుంటూరు జిల్లా}}
[[వర్గం:గుంటూరు జిల్లా]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు]]
1uvjq2gvnsk2u3luzdcwmimaupu199t
మధుబాబు
0
861
3617621
3603463
2022-08-07T05:59:09Z
Maheeneni
61033
/* పరిశోధనాత్మక నవలలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name =మధుబాబు
| residence =
| other_names =మధుబాబు
| image =madhubabu.png
| caption =
| birth_name =వల్లూరు మధుసూదన రావు
| birth_date ={{birth date and age|1948|07|06}}
| birth_place ={{flagicon|India}}[[హనుమాన్ జంక్షన్]], [[కృష్ణా జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| occupation =[[ఉపాధ్యాయుడు]]<br />[[రచయిత]]
| religion =హిందూ
| spouse = ఆదిలక్ష్మి
| children = ఉదయ్
| father = సూర్యనారాయణ రావు
| mother = భారతి
}}
'''మధుబాబు'''గా ప్రసిద్ధుడైన '''వల్లూరు మధుసూదన రావు''' ప్రముఖ తెలుగు నవలా రచయిత. ఎక్కువగా పరిశోధనాత్మక (డిటెక్టివ్) నవలలు ప్రచురించాడు. వీరి చాలా నవలలో షాడో కథానాయకుడిగా కనిపిస్తాడు. కొన్ని నవలలలో వాత్సవ్ని కూడా కథానాయకుడిగా చేసి రాస్తూ ఉంటారు. ఈయన రచనా శైలిలో ఒక ప్రత్యేకత ఉన్నది, ఏ విషయాన్ని రచయతగా చెప్పారు. దానిని కథ లోని పాత్రలు మాట్లాడుకునేటట్లు చేస్తారు. ఈయన వ్రాసిన జానపద నవలలు కూడా ఇంతే స్థాయిలో చదువరులను ఆకట్టుకున్నాయి.
[[విజయవాడ]]కు దగ్గరున్న [[హనుమాన్ జంక్షన్]]కు చెందిన ఈయన 100కి పైగా నవలలను ప్రచురించాడు. ఈయన నవలలు ప్రాచుర్యము పొందడానికి పాత్రలలోని మానవీయత, హాస్యమేనని పాఠకులు భావిస్తారు. ప్రారంభదశలో మధుబాబు నవలలు [[మద్రాసు]]లోని ఎం.వీ.ఎస్ పబ్లికేషన్స్ ప్రచురించింది. ఆ తరువాత ఈయన మధుబాబు పబ్లికేషన్స్ పేరుతో సొంత ప్రచురణాలయము ప్రారంభించారు. మధుబాబు నవలలు స్వాతి వార పత్రికలో చాలా సంవత్సరాలు వారం వారం ధారావాహికగా ప్రచురించబడ్డాయి. ప్రస్తుతం [[ఆంధ్రజ్యోతి]] వారి [[నవ్య వీక్లీ]]లో మధుబాబు నవలలు ధారావాహికలుగా ప్రచురించబడుతున్నాయి.
మధుబాబు చాలా కాలం వరకు [[కృష్ణా జిల్లా]] [[హనుమాన్ జంక్షన్]]లో ప్రధాన ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేసి ఈమధ్యనే పదవీ విరమణ చేసారు. మెర్కురి ఎంటర్టైన్మెంట్ అనే చలన చిత్ర నిర్మాణ సంస్థకి ఒక కథను సమకూర్చారు. ఈయన పేరుకున్న ప్రాముఖ్యత దృష్ట్యా మధుబాబును అనుకరిస్తూ మధురబాబు, శ్రీ మధుబాబు వంటి రచయితలు వెలశారు.
== బాల్యం, విద్యాభ్యాసం ==
[[మధుబాబు]] జులై 6, 1948 న కృష్ణా జిల్లా, తోట్లవల్లూరు గ్రామంలో జన్మించాడు. సూర్యనారాయణ రావు, భారతి ఈయన తల్లిదండ్రులు. తండ్రి కరణంగా పనిచేసేవాడు. వీరిది మధ్యతరగతి కుటుంబం. మధుబాబుకు నలుగురు చెల్లెళ్ళు ఉన్నారు. ఏడో తరగతి వరకు తోట్లవల్లూరు లోని ప్రభుత్వ [[పాఠశాల]]లో [[చదువు]]కున్నాడు. చదువు అనుకున్నట్టుగా సాగకపోవడంతో తండ్రి ఈయనను ఎ. కొండూరు మండలం, [[కంభంపాడు (ఏ.కొండూరు మండలం)|కంభంపాడు]] గ్రామంలో ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేస్తున్న బాబాయి దగ్గరకు పంపించాడు. అక్కడ చదువుతున్నప్పుడే నాటకాలమీద, సాహిత్యం మీద ఆసక్తి ఏర్పడ్డాయి. ఎస్. ఎస్. ఎల్. సి కోసం మళ్ళీ స్వగ్రామానికి తిరిగి వచ్చాడు. తండ్రి స్వతహాగా సాహిత్యాభిమాని. ఆయన ఎక్కువగా శరత్ [[సాహిత్యం]] చదివేవాడు. వీరి ఇంట్లో సుమారు 2000 దాకా పుస్తకాలు ఉండేవి. మధుబాబు వీటిలో చాలా [[పుస్తకాలు]] చదివాడు. మచిలీపట్నంలో ఉపాధ్యాయ శిక్షణ పూర్తి చేశాడు. కానీ ఆ వృత్తిలో ఎదుగుదల ఉండదని మొదట్లో అందులో చేరలేదు.<ref>{{Cite book|title=ఈనాడు ఆదివారం|last=టి. డి.|first=ప్రసాద్|publisher=ఈనాడు|year=2008|isbn=|location=విజయవాడ|pages=20, 21}}</ref>
==వృత్తి ==
హైదరాబాదులో [[దుర్గాబాయి దేశ్ముఖ్]] స్థాపించిన ఆంధ్ర మహిళా సభ లో అకౌంటెంట్ గా ఉద్యోగ జీవితాన్ని ప్రారంభించాడు. పగలు ఉద్యోగం చేస్తూ రాత్రి కళాశాలలో చదువుతూ పి. యు. సి, తర్వాత బి. కాం పూర్తి చేశాడు. తన పని చేసే చోటనే ఉన్న గ్రంథాలయంలో చాలా పుస్తకాలు చదివాడు. కొద్దికాలం హైదరబాదు రిజర్వు బ్యాంకులో కాయిన్, నోట్ ఎక్జామినర్ కూడా పనిచేశాడు. అదే సమయంలో నాటకాల మీద ఆసక్తితో చాలా నాటకాల్లో పాల్గొన్నాడు.
జీవితంలో ఏదో సాధించాలనే తపనతో అనేక ప్రాంతాల్లో పర్యటించడం మొదలుపెట్టాడు. 1972 నాటికి మద్రాసు చేరుకున్నాడు. అక్కడే రచనలు మొదలు పెట్టాడు. తన మొదటి రచన ప్రారంభించక మునుపే ఎం. వి. ఎస్. పబ్లిషర్స్ అనే సంస్థకు వెళ్ళి తన దగ్గర ఒక నవల ఉన్నదనీ ప్రచురిస్తారా అని అడిగాడు. విషయం బాగుంటే ప్రచురిస్తామన్నారు వాళ్ళు. దాని తర్వాత ఆయన కేవలం మూడు రోజుల్లో ''వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ అలైవ్'' అనే నవలను రాసి వారికి ఇచ్చాడు. ఇది 15 సార్లు పునర్ముద్రితమైంది. ఆయన అందుకున్న తొలి పారితోషికం 50 రూపాయలు. ఈయన రచయిత కావడం వెనుక స్నేహితుడు బొర్రా సుబ్బారావు ప్రోత్సాహం ఉంది. ఈయన మధుబాబును మరిన్ని రచనలు చేసేలా ప్రోత్సహించాడు.
నవలలు రాస్తూ దాదాపు ఏడు సంవత్సరాల పాటు మద్రాసులో గడిపి రచయితగా మంచి గుర్తింపు సాధించాడు. తర్వాత 1979 లో స్వస్థలానికి తిరిగి వచ్చి తనకున్న విద్యార్హతలతోనే ఉపాధ్యాయ ఉద్యోగంలో చేరాడు. తర్వాత ఉద్యోగంలో కొనసాగుతూనే ఖాళీ సమయాల్లో తన రచనా ప్రస్థానం కొనసాగించాడు.
పుస్తక పఠనం అనే అలవాటు మరుగున పడిపోయిన నేటి అంతర్జాల యుగంలో కొత్త తరానికి తన రచనలను దగ్గర చేద్దామనే ఉద్దేశ్యంతో ఇటీవలే '[https://www.youtube.com/smbab షాడో మధుబాబు (అఫిషియల్) ఆడియోబుక్స్]' అనే యూట్యూబ్ చానెల్ ను ప్రారంభించారు.
==రచనలు==
===పరిశోధనాత్మక నవలలు===
# ఎ బుల్లెట్ ఫర్ షాడో
# ఎ డెవిల్ ఎ స్పై (మూడు భాగాలు)
# ఏంజెల్ అఫ్ డెత్ (రెండు భాగాలు)
# అస్సాల్ట్ ఆన్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# అస్సైన్మెంట్ లవ్ బర్డ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc-ZnnNqLClkN9XszJVBKP_ అస్సైన్మెంట్ కరాచి (రెండు భాగాలు)]
# ఎ జర్నీ టు హెల్
# ఎ మినిట్ ఇన్ హెల్
# బాబా
# బద్మాష్
# బంజాయ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDfMs2MgYu6VDpPWICslWYEo భోలా శంకర్ (రెండు భాగాలు)]
# బ్లడీ బోర్డర్
# బ్లడ్ హౌండ్
# బాంబింగ్ స్క్వాడ్
# ది బ్రెయిన్ వాషర్స్
# బ్రోకెన్ రివోల్వర్
# బఫ్ఫెలో హంటర్స్
# బర్మా డాల్
# కార్నివాల్ ఫర్ కిల్లర్స్
# [[చైనీస్ బ్యూటీ]]
# చైనీస్ మాస్క్
# చైనీస్ పజిల్
# చిచ్చర పిడుగు
# కమాండర్ షాడో
# కౌంటర్ ఫీట్ కిల్లర్స్
# సి.ఐ.డి షాడో
# డాగర్ అఫ్ షాడో
# డేంజరస్ డయబోలిక్ (రెండు భాగాలు)
# డేంజరస్ గేమ్ (రెండు భాగాలు)
# డెడ్లీ స్పై
# డియర్ షాడో
# డెత్ ఇన్ ది జంగిల్ (రెండు భాగాలు)
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejiY6OknBby7rdDjIC0clK డెవిల్స్ ఇన్ నికోబార్]
# డర్ట్టి డెవిల్
# డాక్టర్ షాడో
# డాక్టర్ జీరో
# డ్యుయల్ అట్ డబుల్ రన్
# డైనమైట్ డోర
# ఫైటింగ్ ఫోర్
# ఫిస్ట్ అఫ్ షాడో
# ఫ్లయింగ్ బాంబ్
# ఫ్లయింగ్ హార్స్
# ఫ్లయింగ్ ఫాల్కన్
# గోల్డెన్ రోబ్
# గ్రేనేడ్ గ్రూప్
# గన్ ఫైట్ ఇన్ గ్రీన్లాండ్
# గన్స్ ఇన్ ది నైట్
# హర్రర్స్ అఫ్ డార్క్నెస్
# ఇన్స్పెక్టర్ షాడో
# జాగ్వార్ జస్వంత్
# జూనియర్ ఏజెంట్ శ్రీకర్
# కాలకన్య
# కాలనాగు
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కాళికాలయం (మూడు భాగాలు)]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కళ్యాణ తిలకం]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కంకాళ లోయ]
# కేండో వారియర్
# కిల్ క్విక్ ఆర్ డై
# కిల్ థెం మిస్టర్ షాడో
# కిల్లర్స్ గ్యాంగ్
# కిస్ కిస్ కిల్ కిల్
# లైసెన్స్ టు కిల్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejFTMiOcULMeagP9yOT-MG మధు మాలిని]
# మేరా నామ్ రజూలా
# మిడ్ నైట్ అడ్వంచర్ (రెండు భాగాలు)
# మిడ్ నైట్ ప్లస్ వన్ (రెండు భాగాలు)
# మిషిన్ టు పెకింగ్
# మర్డరింగ్ డెవిల్స్
# నెవర్ లవ్ ఎ స్పై
# నైట్ వాకర్
# నెంబర్ 28
# ఒన్స్ అగైన్ షాడో
# ఆపరేషన్ ఆరిజోనా
# ఆపరేషన్ బెంగాల్ టైగర్
# ఆపరేషన్ కౌంటర్ స్పై
# ఆపరేషన్ డబుల్ క్రాస్
# ఆపరేషన్ కాబుల్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDd14PNXzXAgr9cA5-4EbZYF ప్లీజ్ హెల్ప్ మీ]
# ప్రొఫెసర్ షాడో
# రెడ్ షాడో
# రివెంజ్ రివెంజ్
# రన్ షాడో రన్
# రన్ ఫర్ ది బోర్డర్
# రన్ ఫర్ ది హైల్యాన్డ్స్
# సైంటిస్ట్ షాడో
# సైంటిస్ట్ మిస్ మాధురి
# సీక్రెట్ ఏజెంట్ మిస్టర్ షాడో
# సెవెంత్ కిల్లర్
# షాడో ఇన్ బాగ్దాద్
# షాడో ఇన్ బార్నియో
# షాడో ఇన్ హైదరాబాద్
# షాడో ఇన్ ది జంగిల్
# షాడో ఇన్ కోచ్చిన్
# షాడో ఇన్ జపాన్
# షాడో ఇన్ సిక్కిం
# షాడో ఇన్ థాయ్లాండ్
# షాడో ది అవెంజర్
# షాడో!
# షాడో! షాడో!!
# షాడో! షాడో!! షాడో!!!
# షాడో ది స్పై కింగ్
# షాడో వొస్తున్నాడు జాగ్రత్త
# సిల్వర్ కింగ్
# స్పైడర్ వెబ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc9eYD0j8YybeJewDDpmhMk టార్గెట్ షాడో]
# టేస్ట్ ఫర్ డెత్
# టెంపుల్ అఫ్ డెత్
# టెన్ అగైనెస్ట్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# టెర్రా 205 (రెండు భాగాలు)
# టెర్రర్ ఐలాండ్
# ది కర్స్ అఫ్ కుంగ్ ఫు
# ది గర్ల్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# ది కిల్లర్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# టైగర్ మున్నా
# టైం ఫర్ లవ్
# టు షాడో విత్ లవ్
# ట్రబుల్ మేకర్స్
# 2 మైల్స్ టు ది బోర్డర్
# విప్లవం వర్ధిల్లాలి
# వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ ఎలైవ్
# హు ఆర్ యు
# యముడు
===నవలలు===
# ఆనంద జ్యోతి
# ఆర్తి
# అతను
# భవాని
# బొమ్మ
# క్రైం కార్నర్
# చక్ర తీర్థం
# డెత్ వారంట్
# ఫైనల్ వార్నింగ్
# ఘర్షణ
# హెచ్చరిక
# జ్వాలాముఖి
# కంకన రహస్యం
# నందిని
# పాము
# పులి మడుగు
# రహస్యం
# రుద్రాణి
# రెడ్ అలెర్ట్
# రెడ్ సిల్వర్
# రుద్ర భూమి
# సాలభంజిక
# సాధన
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDdsyinSZjBl7SnnEa0K6b6g శశిబాల]
# శిక్ష (రెండు భాగాలు)
# స్పందన
# శంకర్ దాదా (రెండు భాగాలు)
# శ్రావణి
# స్వర్ణ ఖడ్గం (రెండు భాగాలు)
# టైగర్ వాత్సవ
# టైం బాంబు
# టాప్ సిక్రేట్
# టాప్ టెన్
# టచ్ మీ నాట్
# వెన్నెల మడుగు
# వర్జిన్ ఐస్లాండ్
# విశ్వ ప్రయత్నం
===టీవీ ధారావాహికలు===
# చక్ర తీర్థం (ఈ టీవీ)
# [[కాళికాలయం]] ( జెమిని టీవీ)
# శంకర్ దాదా
# శిక్ష
==మూలాలు==
<references/>
==బయటి లింకులు==
[[వర్గం:తెలుగు నవలా రచయితలు]]
[[వర్గం:1948 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
oge8414qxzskx2b6f1o2667uw6iaj2f
3617622
3617621
2022-08-07T06:02:07Z
Maheeneni
61033
/* నవలలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name =మధుబాబు
| residence =
| other_names =మధుబాబు
| image =madhubabu.png
| caption =
| birth_name =వల్లూరు మధుసూదన రావు
| birth_date ={{birth date and age|1948|07|06}}
| birth_place ={{flagicon|India}}[[హనుమాన్ జంక్షన్]], [[కృష్ణా జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| occupation =[[ఉపాధ్యాయుడు]]<br />[[రచయిత]]
| religion =హిందూ
| spouse = ఆదిలక్ష్మి
| children = ఉదయ్
| father = సూర్యనారాయణ రావు
| mother = భారతి
}}
'''మధుబాబు'''గా ప్రసిద్ధుడైన '''వల్లూరు మధుసూదన రావు''' ప్రముఖ తెలుగు నవలా రచయిత. ఎక్కువగా పరిశోధనాత్మక (డిటెక్టివ్) నవలలు ప్రచురించాడు. వీరి చాలా నవలలో షాడో కథానాయకుడిగా కనిపిస్తాడు. కొన్ని నవలలలో వాత్సవ్ని కూడా కథానాయకుడిగా చేసి రాస్తూ ఉంటారు. ఈయన రచనా శైలిలో ఒక ప్రత్యేకత ఉన్నది, ఏ విషయాన్ని రచయతగా చెప్పారు. దానిని కథ లోని పాత్రలు మాట్లాడుకునేటట్లు చేస్తారు. ఈయన వ్రాసిన జానపద నవలలు కూడా ఇంతే స్థాయిలో చదువరులను ఆకట్టుకున్నాయి.
[[విజయవాడ]]కు దగ్గరున్న [[హనుమాన్ జంక్షన్]]కు చెందిన ఈయన 100కి పైగా నవలలను ప్రచురించాడు. ఈయన నవలలు ప్రాచుర్యము పొందడానికి పాత్రలలోని మానవీయత, హాస్యమేనని పాఠకులు భావిస్తారు. ప్రారంభదశలో మధుబాబు నవలలు [[మద్రాసు]]లోని ఎం.వీ.ఎస్ పబ్లికేషన్స్ ప్రచురించింది. ఆ తరువాత ఈయన మధుబాబు పబ్లికేషన్స్ పేరుతో సొంత ప్రచురణాలయము ప్రారంభించారు. మధుబాబు నవలలు స్వాతి వార పత్రికలో చాలా సంవత్సరాలు వారం వారం ధారావాహికగా ప్రచురించబడ్డాయి. ప్రస్తుతం [[ఆంధ్రజ్యోతి]] వారి [[నవ్య వీక్లీ]]లో మధుబాబు నవలలు ధారావాహికలుగా ప్రచురించబడుతున్నాయి.
మధుబాబు చాలా కాలం వరకు [[కృష్ణా జిల్లా]] [[హనుమాన్ జంక్షన్]]లో ప్రధాన ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేసి ఈమధ్యనే పదవీ విరమణ చేసారు. మెర్కురి ఎంటర్టైన్మెంట్ అనే చలన చిత్ర నిర్మాణ సంస్థకి ఒక కథను సమకూర్చారు. ఈయన పేరుకున్న ప్రాముఖ్యత దృష్ట్యా మధుబాబును అనుకరిస్తూ మధురబాబు, శ్రీ మధుబాబు వంటి రచయితలు వెలశారు.
== బాల్యం, విద్యాభ్యాసం ==
[[మధుబాబు]] జులై 6, 1948 న కృష్ణా జిల్లా, తోట్లవల్లూరు గ్రామంలో జన్మించాడు. సూర్యనారాయణ రావు, భారతి ఈయన తల్లిదండ్రులు. తండ్రి కరణంగా పనిచేసేవాడు. వీరిది మధ్యతరగతి కుటుంబం. మధుబాబుకు నలుగురు చెల్లెళ్ళు ఉన్నారు. ఏడో తరగతి వరకు తోట్లవల్లూరు లోని ప్రభుత్వ [[పాఠశాల]]లో [[చదువు]]కున్నాడు. చదువు అనుకున్నట్టుగా సాగకపోవడంతో తండ్రి ఈయనను ఎ. కొండూరు మండలం, [[కంభంపాడు (ఏ.కొండూరు మండలం)|కంభంపాడు]] గ్రామంలో ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేస్తున్న బాబాయి దగ్గరకు పంపించాడు. అక్కడ చదువుతున్నప్పుడే నాటకాలమీద, సాహిత్యం మీద ఆసక్తి ఏర్పడ్డాయి. ఎస్. ఎస్. ఎల్. సి కోసం మళ్ళీ స్వగ్రామానికి తిరిగి వచ్చాడు. తండ్రి స్వతహాగా సాహిత్యాభిమాని. ఆయన ఎక్కువగా శరత్ [[సాహిత్యం]] చదివేవాడు. వీరి ఇంట్లో సుమారు 2000 దాకా పుస్తకాలు ఉండేవి. మధుబాబు వీటిలో చాలా [[పుస్తకాలు]] చదివాడు. మచిలీపట్నంలో ఉపాధ్యాయ శిక్షణ పూర్తి చేశాడు. కానీ ఆ వృత్తిలో ఎదుగుదల ఉండదని మొదట్లో అందులో చేరలేదు.<ref>{{Cite book|title=ఈనాడు ఆదివారం|last=టి. డి.|first=ప్రసాద్|publisher=ఈనాడు|year=2008|isbn=|location=విజయవాడ|pages=20, 21}}</ref>
==వృత్తి ==
హైదరాబాదులో [[దుర్గాబాయి దేశ్ముఖ్]] స్థాపించిన ఆంధ్ర మహిళా సభ లో అకౌంటెంట్ గా ఉద్యోగ జీవితాన్ని ప్రారంభించాడు. పగలు ఉద్యోగం చేస్తూ రాత్రి కళాశాలలో చదువుతూ పి. యు. సి, తర్వాత బి. కాం పూర్తి చేశాడు. తన పని చేసే చోటనే ఉన్న గ్రంథాలయంలో చాలా పుస్తకాలు చదివాడు. కొద్దికాలం హైదరబాదు రిజర్వు బ్యాంకులో కాయిన్, నోట్ ఎక్జామినర్ కూడా పనిచేశాడు. అదే సమయంలో నాటకాల మీద ఆసక్తితో చాలా నాటకాల్లో పాల్గొన్నాడు.
జీవితంలో ఏదో సాధించాలనే తపనతో అనేక ప్రాంతాల్లో పర్యటించడం మొదలుపెట్టాడు. 1972 నాటికి మద్రాసు చేరుకున్నాడు. అక్కడే రచనలు మొదలు పెట్టాడు. తన మొదటి రచన ప్రారంభించక మునుపే ఎం. వి. ఎస్. పబ్లిషర్స్ అనే సంస్థకు వెళ్ళి తన దగ్గర ఒక నవల ఉన్నదనీ ప్రచురిస్తారా అని అడిగాడు. విషయం బాగుంటే ప్రచురిస్తామన్నారు వాళ్ళు. దాని తర్వాత ఆయన కేవలం మూడు రోజుల్లో ''వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ అలైవ్'' అనే నవలను రాసి వారికి ఇచ్చాడు. ఇది 15 సార్లు పునర్ముద్రితమైంది. ఆయన అందుకున్న తొలి పారితోషికం 50 రూపాయలు. ఈయన రచయిత కావడం వెనుక స్నేహితుడు బొర్రా సుబ్బారావు ప్రోత్సాహం ఉంది. ఈయన మధుబాబును మరిన్ని రచనలు చేసేలా ప్రోత్సహించాడు.
నవలలు రాస్తూ దాదాపు ఏడు సంవత్సరాల పాటు మద్రాసులో గడిపి రచయితగా మంచి గుర్తింపు సాధించాడు. తర్వాత 1979 లో స్వస్థలానికి తిరిగి వచ్చి తనకున్న విద్యార్హతలతోనే ఉపాధ్యాయ ఉద్యోగంలో చేరాడు. తర్వాత ఉద్యోగంలో కొనసాగుతూనే ఖాళీ సమయాల్లో తన రచనా ప్రస్థానం కొనసాగించాడు.
పుస్తక పఠనం అనే అలవాటు మరుగున పడిపోయిన నేటి అంతర్జాల యుగంలో కొత్త తరానికి తన రచనలను దగ్గర చేద్దామనే ఉద్దేశ్యంతో ఇటీవలే '[https://www.youtube.com/smbab షాడో మధుబాబు (అఫిషియల్) ఆడియోబుక్స్]' అనే యూట్యూబ్ చానెల్ ను ప్రారంభించారు.
==రచనలు==
===పరిశోధనాత్మక నవలలు===
# ఎ బుల్లెట్ ఫర్ షాడో
# ఎ డెవిల్ ఎ స్పై (మూడు భాగాలు)
# ఏంజెల్ అఫ్ డెత్ (రెండు భాగాలు)
# అస్సాల్ట్ ఆన్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# అస్సైన్మెంట్ లవ్ బర్డ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc-ZnnNqLClkN9XszJVBKP_ అస్సైన్మెంట్ కరాచి (రెండు భాగాలు)]
# ఎ జర్నీ టు హెల్
# ఎ మినిట్ ఇన్ హెల్
# బాబా
# బద్మాష్
# బంజాయ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDfMs2MgYu6VDpPWICslWYEo భోలా శంకర్ (రెండు భాగాలు)]
# బ్లడీ బోర్డర్
# బ్లడ్ హౌండ్
# బాంబింగ్ స్క్వాడ్
# ది బ్రెయిన్ వాషర్స్
# బ్రోకెన్ రివోల్వర్
# బఫ్ఫెలో హంటర్స్
# బర్మా డాల్
# కార్నివాల్ ఫర్ కిల్లర్స్
# [[చైనీస్ బ్యూటీ]]
# చైనీస్ మాస్క్
# చైనీస్ పజిల్
# చిచ్చర పిడుగు
# కమాండర్ షాడో
# కౌంటర్ ఫీట్ కిల్లర్స్
# సి.ఐ.డి షాడో
# డాగర్ అఫ్ షాడో
# డేంజరస్ డయబోలిక్ (రెండు భాగాలు)
# డేంజరస్ గేమ్ (రెండు భాగాలు)
# డెడ్లీ స్పై
# డియర్ షాడో
# డెత్ ఇన్ ది జంగిల్ (రెండు భాగాలు)
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejiY6OknBby7rdDjIC0clK డెవిల్స్ ఇన్ నికోబార్]
# డర్ట్టి డెవిల్
# డాక్టర్ షాడో
# డాక్టర్ జీరో
# డ్యుయల్ అట్ డబుల్ రన్
# డైనమైట్ డోర
# ఫైటింగ్ ఫోర్
# ఫిస్ట్ అఫ్ షాడో
# ఫ్లయింగ్ బాంబ్
# ఫ్లయింగ్ హార్స్
# ఫ్లయింగ్ ఫాల్కన్
# గోల్డెన్ రోబ్
# గ్రేనేడ్ గ్రూప్
# గన్ ఫైట్ ఇన్ గ్రీన్లాండ్
# గన్స్ ఇన్ ది నైట్
# హర్రర్స్ అఫ్ డార్క్నెస్
# ఇన్స్పెక్టర్ షాడో
# జాగ్వార్ జస్వంత్
# జూనియర్ ఏజెంట్ శ్రీకర్
# కాలకన్య
# కాలనాగు
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కాళికాలయం (మూడు భాగాలు)]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కళ్యాణ తిలకం]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కంకాళ లోయ]
# కేండో వారియర్
# కిల్ క్విక్ ఆర్ డై
# కిల్ థెం మిస్టర్ షాడో
# కిల్లర్స్ గ్యాంగ్
# కిస్ కిస్ కిల్ కిల్
# లైసెన్స్ టు కిల్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejFTMiOcULMeagP9yOT-MG మధు మాలిని]
# మేరా నామ్ రజూలా
# మిడ్ నైట్ అడ్వంచర్ (రెండు భాగాలు)
# మిడ్ నైట్ ప్లస్ వన్ (రెండు భాగాలు)
# మిషిన్ టు పెకింగ్
# మర్డరింగ్ డెవిల్స్
# నెవర్ లవ్ ఎ స్పై
# నైట్ వాకర్
# నెంబర్ 28
# ఒన్స్ అగైన్ షాడో
# ఆపరేషన్ ఆరిజోనా
# ఆపరేషన్ బెంగాల్ టైగర్
# ఆపరేషన్ కౌంటర్ స్పై
# ఆపరేషన్ డబుల్ క్రాస్
# ఆపరేషన్ కాబుల్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDd14PNXzXAgr9cA5-4EbZYF ప్లీజ్ హెల్ప్ మీ]
# ప్రొఫెసర్ షాడో
# రెడ్ షాడో
# రివెంజ్ రివెంజ్
# రన్ షాడో రన్
# రన్ ఫర్ ది బోర్డర్
# రన్ ఫర్ ది హైల్యాన్డ్స్
# సైంటిస్ట్ షాడో
# సైంటిస్ట్ మిస్ మాధురి
# సీక్రెట్ ఏజెంట్ మిస్టర్ షాడో
# సెవెంత్ కిల్లర్
# షాడో ఇన్ బాగ్దాద్
# షాడో ఇన్ బార్నియో
# షాడో ఇన్ హైదరాబాద్
# షాడో ఇన్ ది జంగిల్
# షాడో ఇన్ కోచ్చిన్
# షాడో ఇన్ జపాన్
# షాడో ఇన్ సిక్కిం
# షాడో ఇన్ థాయ్లాండ్
# షాడో ది అవెంజర్
# షాడో!
# షాడో! షాడో!!
# షాడో! షాడో!! షాడో!!!
# షాడో ది స్పై కింగ్
# షాడో వొస్తున్నాడు జాగ్రత్త
# సిల్వర్ కింగ్
# స్పైడర్ వెబ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc9eYD0j8YybeJewDDpmhMk టార్గెట్ షాడో]
# టేస్ట్ ఫర్ డెత్
# టెంపుల్ అఫ్ డెత్
# టెన్ అగైనెస్ట్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# టెర్రా 205 (రెండు భాగాలు)
# టెర్రర్ ఐలాండ్
# ది కర్స్ అఫ్ కుంగ్ ఫు
# ది గర్ల్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# ది కిల్లర్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# టైగర్ మున్నా
# టైం ఫర్ లవ్
# టు షాడో విత్ లవ్
# ట్రబుల్ మేకర్స్
# 2 మైల్స్ టు ది బోర్డర్
# విప్లవం వర్ధిల్లాలి
# వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ ఎలైవ్
# హు ఆర్ యు
# యముడు
===నవలలు===
# ఆనంద జ్యోతి
# ఆర్తి
# అతను
# భవాని
# బొమ్మ
# క్రైం కార్నర్
# చక్ర తీర్థం
# డెత్ వారంట్
# ఫైనల్ వార్నింగ్
# ఘర్షణ
# హెచ్చరిక
# జ్వాలాముఖి
# కంకన రహస్యం
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejFTMiOcULMeagP9yOT-MG మధుమాలిని]
# నందిని
# పాము
# పులి మడుగు
# రహస్యం
# రుద్రాణి
# రెడ్ అలెర్ట్
# రెడ్ సిల్వర్
# రుద్ర భూమి
# సాలభంజిక
# సాధన
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDdsyinSZjBl7SnnEa0K6b6g శశిబాల]
# శిక్ష (రెండు భాగాలు)
# స్పందన
# శంకర్ దాదా (రెండు భాగాలు)
# శ్రావణి
# స్వర్ణ ఖడ్గం (రెండు భాగాలు)
# టైగర్ వాత్సవ
# టైం బాంబు
# టాప్ సిక్రేట్
# టాప్ టెన్
# టచ్ మీ నాట్
# వెన్నెల మడుగు
# వర్జిన్ ఐస్లాండ్
# విశ్వ ప్రయత్నం
===టీవీ ధారావాహికలు===
# చక్ర తీర్థం (ఈ టీవీ)
# [[కాళికాలయం]] ( జెమిని టీవీ)
# శంకర్ దాదా
# శిక్ష
==మూలాలు==
<references/>
==బయటి లింకులు==
[[వర్గం:తెలుగు నవలా రచయితలు]]
[[వర్గం:1948 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
ddxo2kda9lytkivz3zrur1po0p3rf17
3617625
3617622
2022-08-07T06:06:05Z
Maheeneni
61033
/* పరిశోధనాత్మక నవలలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name =మధుబాబు
| residence =
| other_names =మధుబాబు
| image =madhubabu.png
| caption =
| birth_name =వల్లూరు మధుసూదన రావు
| birth_date ={{birth date and age|1948|07|06}}
| birth_place ={{flagicon|India}}[[హనుమాన్ జంక్షన్]], [[కృష్ణా జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| occupation =[[ఉపాధ్యాయుడు]]<br />[[రచయిత]]
| religion =హిందూ
| spouse = ఆదిలక్ష్మి
| children = ఉదయ్
| father = సూర్యనారాయణ రావు
| mother = భారతి
}}
'''మధుబాబు'''గా ప్రసిద్ధుడైన '''వల్లూరు మధుసూదన రావు''' ప్రముఖ తెలుగు నవలా రచయిత. ఎక్కువగా పరిశోధనాత్మక (డిటెక్టివ్) నవలలు ప్రచురించాడు. వీరి చాలా నవలలో షాడో కథానాయకుడిగా కనిపిస్తాడు. కొన్ని నవలలలో వాత్సవ్ని కూడా కథానాయకుడిగా చేసి రాస్తూ ఉంటారు. ఈయన రచనా శైలిలో ఒక ప్రత్యేకత ఉన్నది, ఏ విషయాన్ని రచయతగా చెప్పారు. దానిని కథ లోని పాత్రలు మాట్లాడుకునేటట్లు చేస్తారు. ఈయన వ్రాసిన జానపద నవలలు కూడా ఇంతే స్థాయిలో చదువరులను ఆకట్టుకున్నాయి.
[[విజయవాడ]]కు దగ్గరున్న [[హనుమాన్ జంక్షన్]]కు చెందిన ఈయన 100కి పైగా నవలలను ప్రచురించాడు. ఈయన నవలలు ప్రాచుర్యము పొందడానికి పాత్రలలోని మానవీయత, హాస్యమేనని పాఠకులు భావిస్తారు. ప్రారంభదశలో మధుబాబు నవలలు [[మద్రాసు]]లోని ఎం.వీ.ఎస్ పబ్లికేషన్స్ ప్రచురించింది. ఆ తరువాత ఈయన మధుబాబు పబ్లికేషన్స్ పేరుతో సొంత ప్రచురణాలయము ప్రారంభించారు. మధుబాబు నవలలు స్వాతి వార పత్రికలో చాలా సంవత్సరాలు వారం వారం ధారావాహికగా ప్రచురించబడ్డాయి. ప్రస్తుతం [[ఆంధ్రజ్యోతి]] వారి [[నవ్య వీక్లీ]]లో మధుబాబు నవలలు ధారావాహికలుగా ప్రచురించబడుతున్నాయి.
మధుబాబు చాలా కాలం వరకు [[కృష్ణా జిల్లా]] [[హనుమాన్ జంక్షన్]]లో ప్రధాన ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేసి ఈమధ్యనే పదవీ విరమణ చేసారు. మెర్కురి ఎంటర్టైన్మెంట్ అనే చలన చిత్ర నిర్మాణ సంస్థకి ఒక కథను సమకూర్చారు. ఈయన పేరుకున్న ప్రాముఖ్యత దృష్ట్యా మధుబాబును అనుకరిస్తూ మధురబాబు, శ్రీ మధుబాబు వంటి రచయితలు వెలశారు.
== బాల్యం, విద్యాభ్యాసం ==
[[మధుబాబు]] జులై 6, 1948 న కృష్ణా జిల్లా, తోట్లవల్లూరు గ్రామంలో జన్మించాడు. సూర్యనారాయణ రావు, భారతి ఈయన తల్లిదండ్రులు. తండ్రి కరణంగా పనిచేసేవాడు. వీరిది మధ్యతరగతి కుటుంబం. మధుబాబుకు నలుగురు చెల్లెళ్ళు ఉన్నారు. ఏడో తరగతి వరకు తోట్లవల్లూరు లోని ప్రభుత్వ [[పాఠశాల]]లో [[చదువు]]కున్నాడు. చదువు అనుకున్నట్టుగా సాగకపోవడంతో తండ్రి ఈయనను ఎ. కొండూరు మండలం, [[కంభంపాడు (ఏ.కొండూరు మండలం)|కంభంపాడు]] గ్రామంలో ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేస్తున్న బాబాయి దగ్గరకు పంపించాడు. అక్కడ చదువుతున్నప్పుడే నాటకాలమీద, సాహిత్యం మీద ఆసక్తి ఏర్పడ్డాయి. ఎస్. ఎస్. ఎల్. సి కోసం మళ్ళీ స్వగ్రామానికి తిరిగి వచ్చాడు. తండ్రి స్వతహాగా సాహిత్యాభిమాని. ఆయన ఎక్కువగా శరత్ [[సాహిత్యం]] చదివేవాడు. వీరి ఇంట్లో సుమారు 2000 దాకా పుస్తకాలు ఉండేవి. మధుబాబు వీటిలో చాలా [[పుస్తకాలు]] చదివాడు. మచిలీపట్నంలో ఉపాధ్యాయ శిక్షణ పూర్తి చేశాడు. కానీ ఆ వృత్తిలో ఎదుగుదల ఉండదని మొదట్లో అందులో చేరలేదు.<ref>{{Cite book|title=ఈనాడు ఆదివారం|last=టి. డి.|first=ప్రసాద్|publisher=ఈనాడు|year=2008|isbn=|location=విజయవాడ|pages=20, 21}}</ref>
==వృత్తి ==
హైదరాబాదులో [[దుర్గాబాయి దేశ్ముఖ్]] స్థాపించిన ఆంధ్ర మహిళా సభ లో అకౌంటెంట్ గా ఉద్యోగ జీవితాన్ని ప్రారంభించాడు. పగలు ఉద్యోగం చేస్తూ రాత్రి కళాశాలలో చదువుతూ పి. యు. సి, తర్వాత బి. కాం పూర్తి చేశాడు. తన పని చేసే చోటనే ఉన్న గ్రంథాలయంలో చాలా పుస్తకాలు చదివాడు. కొద్దికాలం హైదరబాదు రిజర్వు బ్యాంకులో కాయిన్, నోట్ ఎక్జామినర్ కూడా పనిచేశాడు. అదే సమయంలో నాటకాల మీద ఆసక్తితో చాలా నాటకాల్లో పాల్గొన్నాడు.
జీవితంలో ఏదో సాధించాలనే తపనతో అనేక ప్రాంతాల్లో పర్యటించడం మొదలుపెట్టాడు. 1972 నాటికి మద్రాసు చేరుకున్నాడు. అక్కడే రచనలు మొదలు పెట్టాడు. తన మొదటి రచన ప్రారంభించక మునుపే ఎం. వి. ఎస్. పబ్లిషర్స్ అనే సంస్థకు వెళ్ళి తన దగ్గర ఒక నవల ఉన్నదనీ ప్రచురిస్తారా అని అడిగాడు. విషయం బాగుంటే ప్రచురిస్తామన్నారు వాళ్ళు. దాని తర్వాత ఆయన కేవలం మూడు రోజుల్లో ''వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ అలైవ్'' అనే నవలను రాసి వారికి ఇచ్చాడు. ఇది 15 సార్లు పునర్ముద్రితమైంది. ఆయన అందుకున్న తొలి పారితోషికం 50 రూపాయలు. ఈయన రచయిత కావడం వెనుక స్నేహితుడు బొర్రా సుబ్బారావు ప్రోత్సాహం ఉంది. ఈయన మధుబాబును మరిన్ని రచనలు చేసేలా ప్రోత్సహించాడు.
నవలలు రాస్తూ దాదాపు ఏడు సంవత్సరాల పాటు మద్రాసులో గడిపి రచయితగా మంచి గుర్తింపు సాధించాడు. తర్వాత 1979 లో స్వస్థలానికి తిరిగి వచ్చి తనకున్న విద్యార్హతలతోనే ఉపాధ్యాయ ఉద్యోగంలో చేరాడు. తర్వాత ఉద్యోగంలో కొనసాగుతూనే ఖాళీ సమయాల్లో తన రచనా ప్రస్థానం కొనసాగించాడు.
పుస్తక పఠనం అనే అలవాటు మరుగున పడిపోయిన నేటి అంతర్జాల యుగంలో కొత్త తరానికి తన రచనలను దగ్గర చేద్దామనే ఉద్దేశ్యంతో ఇటీవలే '[https://www.youtube.com/smbab షాడో మధుబాబు (అఫిషియల్) ఆడియోబుక్స్]' అనే యూట్యూబ్ చానెల్ ను ప్రారంభించారు.
==రచనలు==
===పరిశోధనాత్మక నవలలు===
# ఎ బుల్లెట్ ఫర్ షాడో
# ఎ డెవిల్ ఎ స్పై (మూడు భాగాలు)
# ఏంజెల్ అఫ్ డెత్ (రెండు భాగాలు)
# అస్సాల్ట్ ఆన్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# అస్సైన్మెంట్ లవ్ బర్డ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc-ZnnNqLClkN9XszJVBKP_ అస్సైన్మెంట్ కరాచి (రెండు భాగాలు)]
# ఎ జర్నీ టు హెల్
# ఎ మినిట్ ఇన్ హెల్
# బాబా
# బద్మాష్
# బంజాయ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDfMs2MgYu6VDpPWICslWYEo భోలా శంకర్ (రెండు భాగాలు)]
# బ్లడీ బోర్డర్
# బ్లడ్ హౌండ్
# బాంబింగ్ స్క్వాడ్
# ది బ్రెయిన్ వాషర్స్
# బ్రోకెన్ రివోల్వర్
# బఫ్ఫెలో హంటర్స్
# బర్మా డాల్
# కార్నివాల్ ఫర్ కిల్లర్స్
# [[చైనీస్ బ్యూటీ]]
# చైనీస్ మాస్క్
# చైనీస్ పజిల్
# చిచ్చర పిడుగు
# కమాండర్ షాడో
# కౌంటర్ ఫీట్ కిల్లర్స్
# సి.ఐ.డి షాడో
# డాగర్ అఫ్ షాడో
# డేంజరస్ డయబోలిక్ (రెండు భాగాలు)
# డేంజరస్ గేమ్ (రెండు భాగాలు)
# డెడ్లీ స్పై
# డియర్ షాడో
# డెత్ ఇన్ ది జంగిల్ (రెండు భాగాలు)
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejiY6OknBby7rdDjIC0clK డెవిల్స్ ఇన్ నికోబార్]
# డర్ట్టి డెవిల్
# డాక్టర్ షాడో
# డాక్టర్ జీరో
# డ్యుయల్ అట్ డబుల్ రన్
# డైనమైట్ డోర
# ఫైటింగ్ ఫోర్
# ఫిస్ట్ అఫ్ షాడో
# ఫ్లయింగ్ బాంబ్
# ఫ్లయింగ్ హార్స్
# ఫ్లయింగ్ ఫాల్కన్
# గోల్డెన్ రోబ్
# గ్రేనేడ్ గ్రూప్
# గన్ ఫైట్ ఇన్ గ్రీన్లాండ్
# గన్స్ ఇన్ ది నైట్
# హర్రర్స్ అఫ్ డార్క్నెస్
# ఇన్స్పెక్టర్ షాడో
# జాగ్వార్ జస్వంత్
# జూనియర్ ఏజెంట్ శ్రీకర్
# కేండో వారియర్
# కిల్ క్విక్ ఆర్ డై
# కిల్ థెం మిస్టర్ షాడో
# కిల్లర్స్ గ్యాంగ్
# కిస్ కిస్ కిల్ కిల్
# లైసెన్స్ టు కిల్
# మేరా నామ్ రజూలా
# మిడ్ నైట్ అడ్వంచర్ (రెండు భాగాలు)
# మిడ్ నైట్ ప్లస్ వన్ (రెండు భాగాలు)
# మిషిన్ టు పెకింగ్
# మర్డరింగ్ డెవిల్స్
# నెవర్ లవ్ ఎ స్పై
# నైట్ వాకర్
# నెంబర్ 28
# ఒన్స్ అగైన్ షాడో
# ఆపరేషన్ ఆరిజోనా
# ఆపరేషన్ బెంగాల్ టైగర్
# ఆపరేషన్ కౌంటర్ స్పై
# ఆపరేషన్ డబుల్ క్రాస్
# ఆపరేషన్ కాబుల్
# ప్రొఫెసర్ షాడో
# రెడ్ షాడో
# రివెంజ్ రివెంజ్
# రన్ షాడో రన్
# రన్ ఫర్ ది బోర్డర్
# రన్ ఫర్ ది హైల్యాన్డ్స్
# సైంటిస్ట్ షాడో
# సైంటిస్ట్ మిస్ మాధురి
# సీక్రెట్ ఏజెంట్ మిస్టర్ షాడో
# సెవెంత్ కిల్లర్
# షాడో ఇన్ బాగ్దాద్
# షాడో ఇన్ బార్నియో
# షాడో ఇన్ హైదరాబాద్
# షాడో ఇన్ ది జంగిల్
# షాడో ఇన్ కోచ్చిన్
# షాడో ఇన్ జపాన్
# షాడో ఇన్ సిక్కిం
# షాడో ఇన్ థాయ్లాండ్
# షాడో ది అవెంజర్
# షాడో!
# షాడో! షాడో!!
# షాడో! షాడో!! షాడో!!!
# షాడో ది స్పై కింగ్
# షాడో వొస్తున్నాడు జాగ్రత్త
# సిల్వర్ కింగ్
# స్పైడర్ వెబ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc9eYD0j8YybeJewDDpmhMk టార్గెట్ షాడో]
# టేస్ట్ ఫర్ డెత్
# టెంపుల్ అఫ్ డెత్
# టెన్ అగైనెస్ట్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# టెర్రా 205 (రెండు భాగాలు)
# టెర్రర్ ఐలాండ్
# ది కర్స్ అఫ్ కుంగ్ ఫు
# ది గర్ల్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# ది కిల్లర్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# టైగర్ మున్నా
# టైం ఫర్ లవ్
# టు షాడో విత్ లవ్
# ట్రబుల్ మేకర్స్
# 2 మైల్స్ టు ది బోర్డర్
# విప్లవం వర్ధిల్లాలి
# వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ ఎలైవ్
# హు ఆర్ యు
# యముడు
===నవలలు===
# ఆనంద జ్యోతి
# ఆర్తి
# అతను
# భవాని
# బొమ్మ
# క్రైం కార్నర్
# చక్ర తీర్థం
# డెత్ వారంట్
# ఫైనల్ వార్నింగ్
# ఘర్షణ
# హెచ్చరిక
# జ్వాలాముఖి
# కంకన రహస్యం
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejFTMiOcULMeagP9yOT-MG మధుమాలిని]
# నందిని
# పాము
# పులి మడుగు
# రహస్యం
# రుద్రాణి
# రెడ్ అలెర్ట్
# రెడ్ సిల్వర్
# రుద్ర భూమి
# సాలభంజిక
# సాధన
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDdsyinSZjBl7SnnEa0K6b6g శశిబాల]
# శిక్ష (రెండు భాగాలు)
# స్పందన
# శంకర్ దాదా (రెండు భాగాలు)
# శ్రావణి
# స్వర్ణ ఖడ్గం (రెండు భాగాలు)
# టైగర్ వాత్సవ
# టైం బాంబు
# టాప్ సిక్రేట్
# టాప్ టెన్
# టచ్ మీ నాట్
# వెన్నెల మడుగు
# వర్జిన్ ఐస్లాండ్
# విశ్వ ప్రయత్నం
===టీవీ ధారావాహికలు===
# చక్ర తీర్థం (ఈ టీవీ)
# [[కాళికాలయం]] ( జెమిని టీవీ)
# శంకర్ దాదా
# శిక్ష
==మూలాలు==
<references/>
==బయటి లింకులు==
[[వర్గం:తెలుగు నవలా రచయితలు]]
[[వర్గం:1948 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
qcr1nrar5nen8zcgnjzj65ob8bqj6mv
3617626
3617625
2022-08-07T06:07:36Z
Maheeneni
61033
/* నవలలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name =మధుబాబు
| residence =
| other_names =మధుబాబు
| image =madhubabu.png
| caption =
| birth_name =వల్లూరు మధుసూదన రావు
| birth_date ={{birth date and age|1948|07|06}}
| birth_place ={{flagicon|India}}[[హనుమాన్ జంక్షన్]], [[కృష్ణా జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| occupation =[[ఉపాధ్యాయుడు]]<br />[[రచయిత]]
| religion =హిందూ
| spouse = ఆదిలక్ష్మి
| children = ఉదయ్
| father = సూర్యనారాయణ రావు
| mother = భారతి
}}
'''మధుబాబు'''గా ప్రసిద్ధుడైన '''వల్లూరు మధుసూదన రావు''' ప్రముఖ తెలుగు నవలా రచయిత. ఎక్కువగా పరిశోధనాత్మక (డిటెక్టివ్) నవలలు ప్రచురించాడు. వీరి చాలా నవలలో షాడో కథానాయకుడిగా కనిపిస్తాడు. కొన్ని నవలలలో వాత్సవ్ని కూడా కథానాయకుడిగా చేసి రాస్తూ ఉంటారు. ఈయన రచనా శైలిలో ఒక ప్రత్యేకత ఉన్నది, ఏ విషయాన్ని రచయతగా చెప్పారు. దానిని కథ లోని పాత్రలు మాట్లాడుకునేటట్లు చేస్తారు. ఈయన వ్రాసిన జానపద నవలలు కూడా ఇంతే స్థాయిలో చదువరులను ఆకట్టుకున్నాయి.
[[విజయవాడ]]కు దగ్గరున్న [[హనుమాన్ జంక్షన్]]కు చెందిన ఈయన 100కి పైగా నవలలను ప్రచురించాడు. ఈయన నవలలు ప్రాచుర్యము పొందడానికి పాత్రలలోని మానవీయత, హాస్యమేనని పాఠకులు భావిస్తారు. ప్రారంభదశలో మధుబాబు నవలలు [[మద్రాసు]]లోని ఎం.వీ.ఎస్ పబ్లికేషన్స్ ప్రచురించింది. ఆ తరువాత ఈయన మధుబాబు పబ్లికేషన్స్ పేరుతో సొంత ప్రచురణాలయము ప్రారంభించారు. మధుబాబు నవలలు స్వాతి వార పత్రికలో చాలా సంవత్సరాలు వారం వారం ధారావాహికగా ప్రచురించబడ్డాయి. ప్రస్తుతం [[ఆంధ్రజ్యోతి]] వారి [[నవ్య వీక్లీ]]లో మధుబాబు నవలలు ధారావాహికలుగా ప్రచురించబడుతున్నాయి.
మధుబాబు చాలా కాలం వరకు [[కృష్ణా జిల్లా]] [[హనుమాన్ జంక్షన్]]లో ప్రధాన ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేసి ఈమధ్యనే పదవీ విరమణ చేసారు. మెర్కురి ఎంటర్టైన్మెంట్ అనే చలన చిత్ర నిర్మాణ సంస్థకి ఒక కథను సమకూర్చారు. ఈయన పేరుకున్న ప్రాముఖ్యత దృష్ట్యా మధుబాబును అనుకరిస్తూ మధురబాబు, శ్రీ మధుబాబు వంటి రచయితలు వెలశారు.
== బాల్యం, విద్యాభ్యాసం ==
[[మధుబాబు]] జులై 6, 1948 న కృష్ణా జిల్లా, తోట్లవల్లూరు గ్రామంలో జన్మించాడు. సూర్యనారాయణ రావు, భారతి ఈయన తల్లిదండ్రులు. తండ్రి కరణంగా పనిచేసేవాడు. వీరిది మధ్యతరగతి కుటుంబం. మధుబాబుకు నలుగురు చెల్లెళ్ళు ఉన్నారు. ఏడో తరగతి వరకు తోట్లవల్లూరు లోని ప్రభుత్వ [[పాఠశాల]]లో [[చదువు]]కున్నాడు. చదువు అనుకున్నట్టుగా సాగకపోవడంతో తండ్రి ఈయనను ఎ. కొండూరు మండలం, [[కంభంపాడు (ఏ.కొండూరు మండలం)|కంభంపాడు]] గ్రామంలో ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేస్తున్న బాబాయి దగ్గరకు పంపించాడు. అక్కడ చదువుతున్నప్పుడే నాటకాలమీద, సాహిత్యం మీద ఆసక్తి ఏర్పడ్డాయి. ఎస్. ఎస్. ఎల్. సి కోసం మళ్ళీ స్వగ్రామానికి తిరిగి వచ్చాడు. తండ్రి స్వతహాగా సాహిత్యాభిమాని. ఆయన ఎక్కువగా శరత్ [[సాహిత్యం]] చదివేవాడు. వీరి ఇంట్లో సుమారు 2000 దాకా పుస్తకాలు ఉండేవి. మధుబాబు వీటిలో చాలా [[పుస్తకాలు]] చదివాడు. మచిలీపట్నంలో ఉపాధ్యాయ శిక్షణ పూర్తి చేశాడు. కానీ ఆ వృత్తిలో ఎదుగుదల ఉండదని మొదట్లో అందులో చేరలేదు.<ref>{{Cite book|title=ఈనాడు ఆదివారం|last=టి. డి.|first=ప్రసాద్|publisher=ఈనాడు|year=2008|isbn=|location=విజయవాడ|pages=20, 21}}</ref>
==వృత్తి ==
హైదరాబాదులో [[దుర్గాబాయి దేశ్ముఖ్]] స్థాపించిన ఆంధ్ర మహిళా సభ లో అకౌంటెంట్ గా ఉద్యోగ జీవితాన్ని ప్రారంభించాడు. పగలు ఉద్యోగం చేస్తూ రాత్రి కళాశాలలో చదువుతూ పి. యు. సి, తర్వాత బి. కాం పూర్తి చేశాడు. తన పని చేసే చోటనే ఉన్న గ్రంథాలయంలో చాలా పుస్తకాలు చదివాడు. కొద్దికాలం హైదరబాదు రిజర్వు బ్యాంకులో కాయిన్, నోట్ ఎక్జామినర్ కూడా పనిచేశాడు. అదే సమయంలో నాటకాల మీద ఆసక్తితో చాలా నాటకాల్లో పాల్గొన్నాడు.
జీవితంలో ఏదో సాధించాలనే తపనతో అనేక ప్రాంతాల్లో పర్యటించడం మొదలుపెట్టాడు. 1972 నాటికి మద్రాసు చేరుకున్నాడు. అక్కడే రచనలు మొదలు పెట్టాడు. తన మొదటి రచన ప్రారంభించక మునుపే ఎం. వి. ఎస్. పబ్లిషర్స్ అనే సంస్థకు వెళ్ళి తన దగ్గర ఒక నవల ఉన్నదనీ ప్రచురిస్తారా అని అడిగాడు. విషయం బాగుంటే ప్రచురిస్తామన్నారు వాళ్ళు. దాని తర్వాత ఆయన కేవలం మూడు రోజుల్లో ''వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ అలైవ్'' అనే నవలను రాసి వారికి ఇచ్చాడు. ఇది 15 సార్లు పునర్ముద్రితమైంది. ఆయన అందుకున్న తొలి పారితోషికం 50 రూపాయలు. ఈయన రచయిత కావడం వెనుక స్నేహితుడు బొర్రా సుబ్బారావు ప్రోత్సాహం ఉంది. ఈయన మధుబాబును మరిన్ని రచనలు చేసేలా ప్రోత్సహించాడు.
నవలలు రాస్తూ దాదాపు ఏడు సంవత్సరాల పాటు మద్రాసులో గడిపి రచయితగా మంచి గుర్తింపు సాధించాడు. తర్వాత 1979 లో స్వస్థలానికి తిరిగి వచ్చి తనకున్న విద్యార్హతలతోనే ఉపాధ్యాయ ఉద్యోగంలో చేరాడు. తర్వాత ఉద్యోగంలో కొనసాగుతూనే ఖాళీ సమయాల్లో తన రచనా ప్రస్థానం కొనసాగించాడు.
పుస్తక పఠనం అనే అలవాటు మరుగున పడిపోయిన నేటి అంతర్జాల యుగంలో కొత్త తరానికి తన రచనలను దగ్గర చేద్దామనే ఉద్దేశ్యంతో ఇటీవలే '[https://www.youtube.com/smbab షాడో మధుబాబు (అఫిషియల్) ఆడియోబుక్స్]' అనే యూట్యూబ్ చానెల్ ను ప్రారంభించారు.
==రచనలు==
===పరిశోధనాత్మక నవలలు===
# ఎ బుల్లెట్ ఫర్ షాడో
# ఎ డెవిల్ ఎ స్పై (మూడు భాగాలు)
# ఏంజెల్ అఫ్ డెత్ (రెండు భాగాలు)
# అస్సాల్ట్ ఆన్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# అస్సైన్మెంట్ లవ్ బర్డ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc-ZnnNqLClkN9XszJVBKP_ అస్సైన్మెంట్ కరాచి (రెండు భాగాలు)]
# ఎ జర్నీ టు హెల్
# ఎ మినిట్ ఇన్ హెల్
# బాబా
# బద్మాష్
# బంజాయ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDfMs2MgYu6VDpPWICslWYEo భోలా శంకర్ (రెండు భాగాలు)]
# బ్లడీ బోర్డర్
# బ్లడ్ హౌండ్
# బాంబింగ్ స్క్వాడ్
# ది బ్రెయిన్ వాషర్స్
# బ్రోకెన్ రివోల్వర్
# బఫ్ఫెలో హంటర్స్
# బర్మా డాల్
# కార్నివాల్ ఫర్ కిల్లర్స్
# [[చైనీస్ బ్యూటీ]]
# చైనీస్ మాస్క్
# చైనీస్ పజిల్
# చిచ్చర పిడుగు
# కమాండర్ షాడో
# కౌంటర్ ఫీట్ కిల్లర్స్
# సి.ఐ.డి షాడో
# డాగర్ అఫ్ షాడో
# డేంజరస్ డయబోలిక్ (రెండు భాగాలు)
# డేంజరస్ గేమ్ (రెండు భాగాలు)
# డెడ్లీ స్పై
# డియర్ షాడో
# డెత్ ఇన్ ది జంగిల్ (రెండు భాగాలు)
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejiY6OknBby7rdDjIC0clK డెవిల్స్ ఇన్ నికోబార్]
# డర్ట్టి డెవిల్
# డాక్టర్ షాడో
# డాక్టర్ జీరో
# డ్యుయల్ అట్ డబుల్ రన్
# డైనమైట్ డోర
# ఫైటింగ్ ఫోర్
# ఫిస్ట్ అఫ్ షాడో
# ఫ్లయింగ్ బాంబ్
# ఫ్లయింగ్ హార్స్
# ఫ్లయింగ్ ఫాల్కన్
# గోల్డెన్ రోబ్
# గ్రేనేడ్ గ్రూప్
# గన్ ఫైట్ ఇన్ గ్రీన్లాండ్
# గన్స్ ఇన్ ది నైట్
# హర్రర్స్ అఫ్ డార్క్నెస్
# ఇన్స్పెక్టర్ షాడో
# జాగ్వార్ జస్వంత్
# జూనియర్ ఏజెంట్ శ్రీకర్
# కేండో వారియర్
# కిల్ క్విక్ ఆర్ డై
# కిల్ థెం మిస్టర్ షాడో
# కిల్లర్స్ గ్యాంగ్
# కిస్ కిస్ కిల్ కిల్
# లైసెన్స్ టు కిల్
# మేరా నామ్ రజూలా
# మిడ్ నైట్ అడ్వంచర్ (రెండు భాగాలు)
# మిడ్ నైట్ ప్లస్ వన్ (రెండు భాగాలు)
# మిషిన్ టు పెకింగ్
# మర్డరింగ్ డెవిల్స్
# నెవర్ లవ్ ఎ స్పై
# నైట్ వాకర్
# నెంబర్ 28
# ఒన్స్ అగైన్ షాడో
# ఆపరేషన్ ఆరిజోనా
# ఆపరేషన్ బెంగాల్ టైగర్
# ఆపరేషన్ కౌంటర్ స్పై
# ఆపరేషన్ డబుల్ క్రాస్
# ఆపరేషన్ కాబుల్
# ప్రొఫెసర్ షాడో
# రెడ్ షాడో
# రివెంజ్ రివెంజ్
# రన్ షాడో రన్
# రన్ ఫర్ ది బోర్డర్
# రన్ ఫర్ ది హైల్యాన్డ్స్
# సైంటిస్ట్ షాడో
# సైంటిస్ట్ మిస్ మాధురి
# సీక్రెట్ ఏజెంట్ మిస్టర్ షాడో
# సెవెంత్ కిల్లర్
# షాడో ఇన్ బాగ్దాద్
# షాడో ఇన్ బార్నియో
# షాడో ఇన్ హైదరాబాద్
# షాడో ఇన్ ది జంగిల్
# షాడో ఇన్ కోచ్చిన్
# షాడో ఇన్ జపాన్
# షాడో ఇన్ సిక్కిం
# షాడో ఇన్ థాయ్లాండ్
# షాడో ది అవెంజర్
# షాడో!
# షాడో! షాడో!!
# షాడో! షాడో!! షాడో!!!
# షాడో ది స్పై కింగ్
# షాడో వొస్తున్నాడు జాగ్రత్త
# సిల్వర్ కింగ్
# స్పైడర్ వెబ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc9eYD0j8YybeJewDDpmhMk టార్గెట్ షాడో]
# టేస్ట్ ఫర్ డెత్
# టెంపుల్ అఫ్ డెత్
# టెన్ అగైనెస్ట్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# టెర్రా 205 (రెండు భాగాలు)
# టెర్రర్ ఐలాండ్
# ది కర్స్ అఫ్ కుంగ్ ఫు
# ది గర్ల్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# ది కిల్లర్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# టైగర్ మున్నా
# టైం ఫర్ లవ్
# టు షాడో విత్ లవ్
# ట్రబుల్ మేకర్స్
# 2 మైల్స్ టు ది బోర్డర్
# విప్లవం వర్ధిల్లాలి
# వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ ఎలైవ్
# హు ఆర్ యు
# యముడు
===నవలలు===
# ఆనంద జ్యోతి
# ఆర్తి
# అతను
# భవాని
# బొమ్మ
# క్రైం కార్నర్
# చక్ర తీర్థం
# డెత్ వారంట్
# ఫైనల్ వార్నింగ్
# ఘర్షణ
# హెచ్చరిక
# జ్వాలాముఖి
# కంకన రహస్యం
# కాలకన్య
# కాలనాగు
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కాళికాలయం (మూడు భాగాలు)]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కళ్యాణ తిలకం]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కంకాళ లోయ]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejFTMiOcULMeagP9yOT-MG మధుమాలిని]
# నందిని
# పాము
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDd14PNXzXAgr9cA5-4EbZYF ప్లీజ్ హెల్ప్ మీ]
# పులి మడుగు
# రహస్యం
# రుద్రాణి
# రెడ్ అలెర్ట్
# రెడ్ సిల్వర్
# రుద్ర భూమి
# సాలభంజిక
# సాధన
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDdsyinSZjBl7SnnEa0K6b6g శశిబాల]
# శిక్ష (రెండు భాగాలు)
# స్పందన
# శంకర్ దాదా (రెండు భాగాలు)
# శ్రావణి
# స్వర్ణ ఖడ్గం (రెండు భాగాలు)
# టైగర్ వాత్సవ
# టైం బాంబు
# టాప్ సిక్రేట్
# టాప్ టెన్
# టచ్ మీ నాట్
# వెన్నెల మడుగు
# వర్జిన్ ఐస్లాండ్
# విశ్వ ప్రయత్నం
===టీవీ ధారావాహికలు===
# చక్ర తీర్థం (ఈ టీవీ)
# [[కాళికాలయం]] ( జెమిని టీవీ)
# శంకర్ దాదా
# శిక్ష
==మూలాలు==
<references/>
==బయటి లింకులు==
[[వర్గం:తెలుగు నవలా రచయితలు]]
[[వర్గం:1948 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
hr9888214a0nmjvdb78qtxarobgnh6p
3617628
3617626
2022-08-07T06:11:24Z
Maheeneni
61033
/* నవలలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name =మధుబాబు
| residence =
| other_names =మధుబాబు
| image =madhubabu.png
| caption =
| birth_name =వల్లూరు మధుసూదన రావు
| birth_date ={{birth date and age|1948|07|06}}
| birth_place ={{flagicon|India}}[[హనుమాన్ జంక్షన్]], [[కృష్ణా జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| occupation =[[ఉపాధ్యాయుడు]]<br />[[రచయిత]]
| religion =హిందూ
| spouse = ఆదిలక్ష్మి
| children = ఉదయ్
| father = సూర్యనారాయణ రావు
| mother = భారతి
}}
'''మధుబాబు'''గా ప్రసిద్ధుడైన '''వల్లూరు మధుసూదన రావు''' ప్రముఖ తెలుగు నవలా రచయిత. ఎక్కువగా పరిశోధనాత్మక (డిటెక్టివ్) నవలలు ప్రచురించాడు. వీరి చాలా నవలలో షాడో కథానాయకుడిగా కనిపిస్తాడు. కొన్ని నవలలలో వాత్సవ్ని కూడా కథానాయకుడిగా చేసి రాస్తూ ఉంటారు. ఈయన రచనా శైలిలో ఒక ప్రత్యేకత ఉన్నది, ఏ విషయాన్ని రచయతగా చెప్పారు. దానిని కథ లోని పాత్రలు మాట్లాడుకునేటట్లు చేస్తారు. ఈయన వ్రాసిన జానపద నవలలు కూడా ఇంతే స్థాయిలో చదువరులను ఆకట్టుకున్నాయి.
[[విజయవాడ]]కు దగ్గరున్న [[హనుమాన్ జంక్షన్]]కు చెందిన ఈయన 100కి పైగా నవలలను ప్రచురించాడు. ఈయన నవలలు ప్రాచుర్యము పొందడానికి పాత్రలలోని మానవీయత, హాస్యమేనని పాఠకులు భావిస్తారు. ప్రారంభదశలో మధుబాబు నవలలు [[మద్రాసు]]లోని ఎం.వీ.ఎస్ పబ్లికేషన్స్ ప్రచురించింది. ఆ తరువాత ఈయన మధుబాబు పబ్లికేషన్స్ పేరుతో సొంత ప్రచురణాలయము ప్రారంభించారు. మధుబాబు నవలలు స్వాతి వార పత్రికలో చాలా సంవత్సరాలు వారం వారం ధారావాహికగా ప్రచురించబడ్డాయి. ప్రస్తుతం [[ఆంధ్రజ్యోతి]] వారి [[నవ్య వీక్లీ]]లో మధుబాబు నవలలు ధారావాహికలుగా ప్రచురించబడుతున్నాయి.
మధుబాబు చాలా కాలం వరకు [[కృష్ణా జిల్లా]] [[హనుమాన్ జంక్షన్]]లో ప్రధాన ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేసి ఈమధ్యనే పదవీ విరమణ చేసారు. మెర్కురి ఎంటర్టైన్మెంట్ అనే చలన చిత్ర నిర్మాణ సంస్థకి ఒక కథను సమకూర్చారు. ఈయన పేరుకున్న ప్రాముఖ్యత దృష్ట్యా మధుబాబును అనుకరిస్తూ మధురబాబు, శ్రీ మధుబాబు వంటి రచయితలు వెలశారు.
== బాల్యం, విద్యాభ్యాసం ==
[[మధుబాబు]] జులై 6, 1948 న కృష్ణా జిల్లా, తోట్లవల్లూరు గ్రామంలో జన్మించాడు. సూర్యనారాయణ రావు, భారతి ఈయన తల్లిదండ్రులు. తండ్రి కరణంగా పనిచేసేవాడు. వీరిది మధ్యతరగతి కుటుంబం. మధుబాబుకు నలుగురు చెల్లెళ్ళు ఉన్నారు. ఏడో తరగతి వరకు తోట్లవల్లూరు లోని ప్రభుత్వ [[పాఠశాల]]లో [[చదువు]]కున్నాడు. చదువు అనుకున్నట్టుగా సాగకపోవడంతో తండ్రి ఈయనను ఎ. కొండూరు మండలం, [[కంభంపాడు (ఏ.కొండూరు మండలం)|కంభంపాడు]] గ్రామంలో ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేస్తున్న బాబాయి దగ్గరకు పంపించాడు. అక్కడ చదువుతున్నప్పుడే నాటకాలమీద, సాహిత్యం మీద ఆసక్తి ఏర్పడ్డాయి. ఎస్. ఎస్. ఎల్. సి కోసం మళ్ళీ స్వగ్రామానికి తిరిగి వచ్చాడు. తండ్రి స్వతహాగా సాహిత్యాభిమాని. ఆయన ఎక్కువగా శరత్ [[సాహిత్యం]] చదివేవాడు. వీరి ఇంట్లో సుమారు 2000 దాకా పుస్తకాలు ఉండేవి. మధుబాబు వీటిలో చాలా [[పుస్తకాలు]] చదివాడు. మచిలీపట్నంలో ఉపాధ్యాయ శిక్షణ పూర్తి చేశాడు. కానీ ఆ వృత్తిలో ఎదుగుదల ఉండదని మొదట్లో అందులో చేరలేదు.<ref>{{Cite book|title=ఈనాడు ఆదివారం|last=టి. డి.|first=ప్రసాద్|publisher=ఈనాడు|year=2008|isbn=|location=విజయవాడ|pages=20, 21}}</ref>
==వృత్తి ==
హైదరాబాదులో [[దుర్గాబాయి దేశ్ముఖ్]] స్థాపించిన ఆంధ్ర మహిళా సభ లో అకౌంటెంట్ గా ఉద్యోగ జీవితాన్ని ప్రారంభించాడు. పగలు ఉద్యోగం చేస్తూ రాత్రి కళాశాలలో చదువుతూ పి. యు. సి, తర్వాత బి. కాం పూర్తి చేశాడు. తన పని చేసే చోటనే ఉన్న గ్రంథాలయంలో చాలా పుస్తకాలు చదివాడు. కొద్దికాలం హైదరబాదు రిజర్వు బ్యాంకులో కాయిన్, నోట్ ఎక్జామినర్ కూడా పనిచేశాడు. అదే సమయంలో నాటకాల మీద ఆసక్తితో చాలా నాటకాల్లో పాల్గొన్నాడు.
జీవితంలో ఏదో సాధించాలనే తపనతో అనేక ప్రాంతాల్లో పర్యటించడం మొదలుపెట్టాడు. 1972 నాటికి మద్రాసు చేరుకున్నాడు. అక్కడే రచనలు మొదలు పెట్టాడు. తన మొదటి రచన ప్రారంభించక మునుపే ఎం. వి. ఎస్. పబ్లిషర్స్ అనే సంస్థకు వెళ్ళి తన దగ్గర ఒక నవల ఉన్నదనీ ప్రచురిస్తారా అని అడిగాడు. విషయం బాగుంటే ప్రచురిస్తామన్నారు వాళ్ళు. దాని తర్వాత ఆయన కేవలం మూడు రోజుల్లో ''వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ అలైవ్'' అనే నవలను రాసి వారికి ఇచ్చాడు. ఇది 15 సార్లు పునర్ముద్రితమైంది. ఆయన అందుకున్న తొలి పారితోషికం 50 రూపాయలు. ఈయన రచయిత కావడం వెనుక స్నేహితుడు బొర్రా సుబ్బారావు ప్రోత్సాహం ఉంది. ఈయన మధుబాబును మరిన్ని రచనలు చేసేలా ప్రోత్సహించాడు.
నవలలు రాస్తూ దాదాపు ఏడు సంవత్సరాల పాటు మద్రాసులో గడిపి రచయితగా మంచి గుర్తింపు సాధించాడు. తర్వాత 1979 లో స్వస్థలానికి తిరిగి వచ్చి తనకున్న విద్యార్హతలతోనే ఉపాధ్యాయ ఉద్యోగంలో చేరాడు. తర్వాత ఉద్యోగంలో కొనసాగుతూనే ఖాళీ సమయాల్లో తన రచనా ప్రస్థానం కొనసాగించాడు.
పుస్తక పఠనం అనే అలవాటు మరుగున పడిపోయిన నేటి అంతర్జాల యుగంలో కొత్త తరానికి తన రచనలను దగ్గర చేద్దామనే ఉద్దేశ్యంతో ఇటీవలే '[https://www.youtube.com/smbab షాడో మధుబాబు (అఫిషియల్) ఆడియోబుక్స్]' అనే యూట్యూబ్ చానెల్ ను ప్రారంభించారు.
==రచనలు==
===పరిశోధనాత్మక నవలలు===
# ఎ బుల్లెట్ ఫర్ షాడో
# ఎ డెవిల్ ఎ స్పై (మూడు భాగాలు)
# ఏంజెల్ అఫ్ డెత్ (రెండు భాగాలు)
# అస్సాల్ట్ ఆన్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# అస్సైన్మెంట్ లవ్ బర్డ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc-ZnnNqLClkN9XszJVBKP_ అస్సైన్మెంట్ కరాచి (రెండు భాగాలు)]
# ఎ జర్నీ టు హెల్
# ఎ మినిట్ ఇన్ హెల్
# బాబా
# బద్మాష్
# బంజాయ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDfMs2MgYu6VDpPWICslWYEo భోలా శంకర్ (రెండు భాగాలు)]
# బ్లడీ బోర్డర్
# బ్లడ్ హౌండ్
# బాంబింగ్ స్క్వాడ్
# ది బ్రెయిన్ వాషర్స్
# బ్రోకెన్ రివోల్వర్
# బఫ్ఫెలో హంటర్స్
# బర్మా డాల్
# కార్నివాల్ ఫర్ కిల్లర్స్
# [[చైనీస్ బ్యూటీ]]
# చైనీస్ మాస్క్
# చైనీస్ పజిల్
# చిచ్చర పిడుగు
# కమాండర్ షాడో
# కౌంటర్ ఫీట్ కిల్లర్స్
# సి.ఐ.డి షాడో
# డాగర్ అఫ్ షాడో
# డేంజరస్ డయబోలిక్ (రెండు భాగాలు)
# డేంజరస్ గేమ్ (రెండు భాగాలు)
# డెడ్లీ స్పై
# డియర్ షాడో
# డెత్ ఇన్ ది జంగిల్ (రెండు భాగాలు)
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejiY6OknBby7rdDjIC0clK డెవిల్స్ ఇన్ నికోబార్]
# డర్ట్టి డెవిల్
# డాక్టర్ షాడో
# డాక్టర్ జీరో
# డ్యుయల్ అట్ డబుల్ రన్
# డైనమైట్ డోర
# ఫైటింగ్ ఫోర్
# ఫిస్ట్ అఫ్ షాడో
# ఫ్లయింగ్ బాంబ్
# ఫ్లయింగ్ హార్స్
# ఫ్లయింగ్ ఫాల్కన్
# గోల్డెన్ రోబ్
# గ్రేనేడ్ గ్రూప్
# గన్ ఫైట్ ఇన్ గ్రీన్లాండ్
# గన్స్ ఇన్ ది నైట్
# హర్రర్స్ అఫ్ డార్క్నెస్
# ఇన్స్పెక్టర్ షాడో
# జాగ్వార్ జస్వంత్
# జూనియర్ ఏజెంట్ శ్రీకర్
# కేండో వారియర్
# కిల్ క్విక్ ఆర్ డై
# కిల్ థెం మిస్టర్ షాడో
# కిల్లర్స్ గ్యాంగ్
# కిస్ కిస్ కిల్ కిల్
# లైసెన్స్ టు కిల్
# మేరా నామ్ రజూలా
# మిడ్ నైట్ అడ్వంచర్ (రెండు భాగాలు)
# మిడ్ నైట్ ప్లస్ వన్ (రెండు భాగాలు)
# మిషిన్ టు పెకింగ్
# మర్డరింగ్ డెవిల్స్
# నెవర్ లవ్ ఎ స్పై
# నైట్ వాకర్
# నెంబర్ 28
# ఒన్స్ అగైన్ షాడో
# ఆపరేషన్ ఆరిజోనా
# ఆపరేషన్ బెంగాల్ టైగర్
# ఆపరేషన్ కౌంటర్ స్పై
# ఆపరేషన్ డబుల్ క్రాస్
# ఆపరేషన్ కాబుల్
# ప్రొఫెసర్ షాడో
# రెడ్ షాడో
# రివెంజ్ రివెంజ్
# రన్ షాడో రన్
# రన్ ఫర్ ది బోర్డర్
# రన్ ఫర్ ది హైల్యాన్డ్స్
# సైంటిస్ట్ షాడో
# సైంటిస్ట్ మిస్ మాధురి
# సీక్రెట్ ఏజెంట్ మిస్టర్ షాడో
# సెవెంత్ కిల్లర్
# షాడో ఇన్ బాగ్దాద్
# షాడో ఇన్ బార్నియో
# షాడో ఇన్ హైదరాబాద్
# షాడో ఇన్ ది జంగిల్
# షాడో ఇన్ కోచ్చిన్
# షాడో ఇన్ జపాన్
# షాడో ఇన్ సిక్కిం
# షాడో ఇన్ థాయ్లాండ్
# షాడో ది అవెంజర్
# షాడో!
# షాడో! షాడో!!
# షాడో! షాడో!! షాడో!!!
# షాడో ది స్పై కింగ్
# షాడో వొస్తున్నాడు జాగ్రత్త
# సిల్వర్ కింగ్
# స్పైడర్ వెబ్
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDc9eYD0j8YybeJewDDpmhMk టార్గెట్ షాడో]
# టేస్ట్ ఫర్ డెత్
# టెంపుల్ అఫ్ డెత్
# టెన్ అగైనెస్ట్ షాడో (రెండు భాగాలు)
# టెర్రా 205 (రెండు భాగాలు)
# టెర్రర్ ఐలాండ్
# ది కర్స్ అఫ్ కుంగ్ ఫు
# ది గర్ల్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# ది కిల్లర్ ఫ్రం సి.ఐ.బి.
# టైగర్ మున్నా
# టైం ఫర్ లవ్
# టు షాడో విత్ లవ్
# ట్రబుల్ మేకర్స్
# 2 మైల్స్ టు ది బోర్డర్
# విప్లవం వర్ధిల్లాలి
# వాంటెడ్ డెడ్ ఆర్ ఎలైవ్
# హు ఆర్ యు
# యముడు
===నవలలు===
# ఆనంద జ్యోతి
# ఆర్తి
# అతను
# భవాని
# బొమ్మ
# క్రైం కార్నర్
# చక్ర తీర్థం
# డెత్ వారంట్
# ఫైనల్ వార్నింగ్
# ఘర్షణ
# హెచ్చరిక
# జ్వాలాముఖి
# కంకణ రహస్యం
# కాలకన్య
# కాలనాగు
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కాళికాలయం (మూడు భాగాలు)]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కళ్యాణ తిలకం]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDePf0DSA2G1YkcxFZ_nD-OW కంకాళ లోయ]
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDejFTMiOcULMeagP9yOT-MG మధుమాలిని]
# నందిని
# పాము
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDd14PNXzXAgr9cA5-4EbZYF ప్లీజ్ హెల్ప్ మీ]
# పులి మడుగు
# రహస్యం
# రుద్రాణి
# రెడ్ అలెర్ట్
# రెడ్ సిల్వర్
# రుద్ర భూమి
# సాలభంజిక
# సాధన
# [https://www.youtube.com/playlist?list=PLH8sKIJ0wgDdsyinSZjBl7SnnEa0K6b6g శశిబాల]
# శిక్ష (రెండు భాగాలు)
# స్పందన
# శంకర్ దాదా (రెండు భాగాలు)
# శ్రావణి
# స్వర్ణ ఖడ్గం (రెండు భాగాలు)
# టైగర్ వాత్సవ
# టైం బాంబ్
# టాప్ సిక్రేట్
# టాప్ టెన్
# టచ్ మీ నాట్
# వెన్నెల మడుగు
# వర్జిన్ ఐలాండ్
# విశ్వ ప్రయత్నం
===టీవీ ధారావాహికలు===
# చక్ర తీర్థం (ఈ టీవీ)
# [[కాళికాలయం]] ( జెమిని టీవీ)
# శంకర్ దాదా
# శిక్ష
==మూలాలు==
<references/>
==బయటి లింకులు==
[[వర్గం:తెలుగు నవలా రచయితలు]]
[[వర్గం:1948 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
rsv0fl834yh7tr5hx8gd2nil4zha2pd
కర్నూలు జిల్లా
0
1350
3617690
3578677
2022-08-07T08:56:30Z
Chaduvari
97
/* ప్రముఖవ్యక్తులు */ +చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం మూస
wikitext
text/x-wiki
{{వేదిక|రాయలసీమ|Rayalaseema.png}}<br>
{{చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}}{{ఇతరవాడుకలు||కర్నూలు గురించిన ఇతర వ్యాసాల|కర్నూలు (అయోమయ నివృత్తి)}}
{{Infobox settlement
| name =
| native_name =
| native_name_lang =[[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = File:23 - Telugu Talli Statue with Kondareddy Buruju as background.JPG
| image_alt = 1618 లో హంద్రీ నది ఒడ్డున నిర్మించిన కొండారెడ్డి బురుజు
| image_caption = 1618 లో హంద్రీ నది ఒడ్డున నిర్మించిన [[కొండారెడ్డి బురుజు]], కర్నూలు
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Kurnool in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|15|48|N|78|0|E|type:adm2nd_region:IN_dim:200000|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం|భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[రాయలసీమ]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = ప్రధాన కేంద్రం
| seat = [[కర్నూలు]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| area_rank =
| area_total_km2 = 7980
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_total = 2271700
|population_male =
|population_female =
| population_as_of = 2011
|pop-growth=
| population_rank =
| population_density_km2 =auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష|ఆధికార]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0( )
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[Human sex ratio|Sex ratio]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషుడు|పురుషుల]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 =[[స్త్రీలు|స్త్రీల]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =లోకసభ నియోజక వర్గం
| blank6_info_sec1 = [[కర్నూలు లోకసభ నియోజకవర్గం]]
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://kurnool.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''కర్నూలు జిల్లా''' [[దక్షిణ భారతదేశము]]లోని [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో ఒక జిల్లా. జిల్లా కేంద్రం [[కర్నూలు]]. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా ఈ జిల్లా లో కొంత భాగాన్ని కొత్తగా ఏర్పాటైన [[నంద్యాల జిల్లా]] లో కలిపారు.
తొలి [[ఆంధ్రరాష్ట్రం|ఆంధ్ర రాష్ట్రానికి]] జిల్లా లోని [[కర్నూలు]] ముఖ్యపట్టణంగా వుంది. ఉమ్మడి జిల్లాలో పర్యాటక ఆకర్షణలు చాలావరకు నంద్యాల జిల్లాలో భాగమైనవి.
==ఉమ్మడి కర్నూలు జిల్లా చరిత్ర==
బాదామి చాళుక్యులు, తెలుగు చోళులు, [[కాకతీయులు]] ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించినట్లుగా చరిత్ర చెబుతోంది. అటు తర్వాత [[విజయనగర రాజులు]] ఈ ప్రాంతాన్ని జయించి తమ ఆధీనం లోనికి తెచ్చుకొన్నారు. [[శ్రీకృష్ణదేవరాయలు|శ్రీకృష్ణదేవరాయల]] కాలంలో ప్రస్తుత జిల్లా అంతా ఆయన ఏలుబడి లోనికి వచ్చింది. కర్నూలులో ప్రఖ్యాతి గాంచిన ''కొండారెడ్డి బురుజు'', [[అచ్యుతదేవరాయలు]] విజయనగర రాజుగా ఉన్నప్పుడు కట్టబడిన కోటలో ఓ భాగం మాత్రమే, ఆ తర్వాత ఎప్పుడో కొండారెడ్డి అనే విప్లవవీరుణ్ణి అక్కడ బంధించడం వల్ల ఆ పేరు వచ్చింది.
1565 లో [[తళ్ళికోట యుద్ధం]]లో విజయనగర సామ్రాజ్య పతనం తర్వాత [[గోల్కొండ]] కుతుబ్ షాహీ సుల్తాన్ కర్నూలును వశపరచుకొన్నాడు. 1687 లో [[ఔరంగజేబు]] కృష్ణానది తీరాన్ని దాటి దండయాత్ర చేసినప్పుడు, గియాసుద్దీన్ అనే సేనాని కర్నూలును జయించాడు. గియాసుద్దీన్ జయించిన ఈ ప్రాంతానికి ఔరంగజేబు మొఘల్ సేనానుల్లో ఒకడైన దావూద్ ఖాన్కు జాగీరుగా యిచ్చారు. 1733 లో అతని మరణానంతరం పాలన చేపట్టిన హిమాయత్ ఖాన్ మొదటి [[కర్నూలు నవాబులు|కర్నూలు నవాబు]]గా పాలకవంశాన్ని ప్రారంభించారు. ఇక్కడి నవాబు హిమాయత్ ఖాన్, '''కర్ణాటక యుద్ధాలు'''గా ప్రసిద్ధి గాంచిన ఆంగ్లేయ-ఫ్రెంచి వారి గొడవల్లో పాలుపంచుకొన్నాడు. 1741 లో మరాఠా విజృంభణ కొనసాగినప్పుడు, కర్నూలు వారి హయాంలోనికి వచ్చింది.
1751 లో సలాబత్ జంగ్, ఫ్రెంచి జనరల్ ''బుస్సీ'' (పిల్లల పాటల్లోని ''బూచాడు'') కర్నూలును ముట్టడించారు. 1755 లో [[మైసూరు]]కు చెందిన [[హైదర్ అలీ]] ఈ ప్రాంతాన్ని వశపరచుకొన్నాడు. 1799 లో శ్రీరంగపట్టణంలో జరిగిన యుద్ధంలో [[టిప్పు సుల్తాన్]] మరణించగా అప్పుడు ఈ జిల్లా [[హైదరాబాద్]] [[నిజాం]] నవాబు సొంతం అయింది. తన రక్షణ కోసం బ్రిటిషు సైనికులని ఉపయోగించుకొన్నందుకు ప్రతిగా 1800 లో ఈ ప్రాంతాన్ని బ్రిటిషు వారికి దత్తత ఇచ్చాడు నిజాం నవాబు. అందుకే ఈ ప్రాంతాన్ని అప్పటి నుంచి 'దత్తమండలం' (సీడెడ్) అనేవారు. 1928 లో ప్రముఖ స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు, [[గాడిచర్ల హరిసర్వోత్తమ రావు]] ఇప్పటి [[రాయలసీమ]] అనే పేరు పెట్టాడు. ఇప్పటికీ సినీపరిభాషలో 'సీమ'ను సీడెడ్ అనే పిలుస్తారు.
1733 నుంచి 1838 వరకూ కర్నూలు, అర్ధ స్వత్రంత్రుడైన [[కర్నూలు నవాబులు|పఠాన్ నవాబుల]] యొక్క రాజ్యభాగంగా ఉండేది. ఈ నవాబులు మొదట మొఘల్ సామ్రాజ్యానికి, ఆపైన క్రమంగా మైసూరు సామ్రాజ్యం, హైదరాబాద్ సామ్రాజ్యం, ఈస్టిండియా కంపెనీలకు సామంతునిగా వ్యవహరించారు. 1838 లో ఈ నవాబు యొక్క వారసుని, బ్రిటీషు ప్రభుత్వము రాజద్రోహ నేరంమోపి గద్దె దింపినది<ref name="కథలు గాథలు">{{cite book|last1=వెంకట శివరావు|first1=దిగవల్లి|title=కథలు-గాథలు (కందనూరు నవాబు రాజరికం)|date=1944|publisher=దిగవల్లి వెంకట శివరావు|location=విజయవాడ|pages=127 - 140|edition=1|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.371485|accessdate=1 December 2014}}</ref>. నవాబు యొక్క జాగీరు కర్నూలు రాజధానిగా మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీలో ఒక జిల్లా అయినది. జిల్లా మధ్యలో [[బనగానపల్లె]] సంస్థానము నలువైపులా కర్నూలు జిల్లాచే చుట్టబడి ఉంది. 1947 లో భారత దేశ స్వాతంత్ర్యానంతరము కర్నూలు, పూర్వపు మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీనుండి ఏర్పడిన మద్రాసు రాష్ట్రములో భాగమైనది. బనగానపల్లె సంస్థానము జిల్లాలో విలీనమైనది. 1953 లో మద్రాసు రాష్ట్రములోని పదకొండు ఉత్తర జిల్లాలు కలసి [[ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పాటు|ఆంధ్ర రాష్ట్రం]] ఏర్పడినప్పుడు కర్నూలు ఆంధ్ర రాష్ట్ర తొలి రాజధాని అయినది. 1956 లో ఆంధ్ర రాష్ట్రము విస్తరించి, పూర్వపు హైదరాబాద్ రాష్ట్రములో భాగమైన [[తెలంగాణ]] ప్రాంతమును కలుపుకొని [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అవతరణ|ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అవతరించినది]]. కొత్తగా ఏర్పడిన ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి [[హైదరాబాదు]]ను రాజధానిగా చేశారు.
1830 లో ఈ ప్రాంతాన్ని సందర్శించిన యాత్రాచరిత్రకారుడు [[ఏనుగుల వీరాస్వామయ్య]] తన [[కాశీయాత్ర చరిత్ర]]లో కర్నూలు జిల్లా గురించి నాటి విశేషాలు నమోదు చేశారు. అప్పట్లో కర్నూలు జిల్లాలో అడుగుపెట్టింది మొదలు ఆవులకు పాలు తీయడం చూడలేదన్నారు. ఆయన ఈ విషయాన్ని గురించి ఇట్లా వ్రాసుకున్నారు: ''కడప విడిచిన తర్వాత ఆవుపాలు, పెరుగున్ను కండ్ల చూడవలెనంటే శ్రీశైలముమీద చూడవలసినది గాని యితర స్థలములలో ఆవులను మాత్రము కండ్ల చూడవచ్చును. ఆవుపాలు తీసుటలేదు, దూడలకు విడిచిపెట్టు చున్నారు. అంత జాగ్రత్తగా ఈ దేశస్థులు పశువులను కాపాడిన్ని, దున్నడముకు ఎద్దులు నెల్లూరు సీమనుంచి తెచ్చేవారి వద్ద హమేషా వారికి కొనవలసి యున్నది. ఎనుములు పాడికేగాని అచ్చటి దున్నలు ఆ భూమిని నిగ్గి దున్ననేరవు. తడవకు 10 నుంచి 20 వరహాలు పెట్టి యెద్దులను కొనుచున్నారు.'' సాధారణంగా ఆవులను పాల కోసమో లేక, ఎద్దుల కోసమో పెంచుతూండే అలవాటు వాడుక. ఇది చాలా విచిత్రమైన సంగతిగా చెప్పుకోవాలి<ref name="కాశీయాత్ర చరిత్ర">{{cite book|last1=వీరాస్వామయ్య|first1=యేనుగుల|title=కాశీయాత్రా చరిత్ర|date=1941|publisher=దిగవల్లి వెంకట శివరావు|location=విజయవాడ|edition=మూడవ ముద్రణ|url=http://ia601406.us.archive.org/12/items/kasiyatracharitr020670mbp/kasiyatracharitr020670mbp.pdf|accessdate=26 November 2014}}</ref>.
ఉమ్మడి కర్నూలు జిల్లాలో 54 మండలాలు వుండేవి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0213000000&ptype=B&button1=Submit |title=కర్నూలు జిల్లా తాలూకాల వివరాలు|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927222735/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0213000000&ptype=B&button1=Submit |archive-date=2007-09-27 }}</ref> 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా ఈ జిల్లా లో కొంత భాగాన్ని కొత్తగా ఏర్పాటైన [[నంద్యాల జిల్లా]] లో కలిపారు.<ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref><ref>{{Cite web|date=31 March 2022|title=కొత్త జిల్లా తాజా స్వరూపం|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/ap-top-news/general/2501/122062849|access-date=31 March 2022|website=[[Eenadu.net]]|language=te}}</ref>
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 జిల్లా పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత జిల్లా విస్తీర్ణం 7,980 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/>
*ఉమ్మడి జిల్లా నదులు: [[తుంగభద్ర]], [[హగరి]], [[కుందేరు]], [[సగిలేరు]]. తుంగభద్ర, హగరి కృష్ణానదికి ఉపనదులు. కుందేరు, సగిలేరు పెన్నానదికి ఉపనదులు.
===ఖనిజములు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో నాపరాయి, సున్నపురాయి, ముగ్గురాయి, రంగురాయి, సీసము నిల్వలున్నాయి. పూర్వము రత్నాలకోట (ప్రస్తుత రామళ్ళకోట), జొన్నగిరి గ్రామాలలో రత్నములు లభ్యమయ్యేవి.<ref>సంగ్రహ ఆంధ్ర విజ్ఞాన కోశము, రెండవ భాగము, 1960 ప్రచురణ, పేజీ సంఖ్య 545</ref><ref>{{cite wikisource |last1=సురవరం |first1=ప్రతాపరెడ్డి |title=ఆంధ్రుల సాంఘిక చరిత్ర|chapter=6 వ ప్రకరణము|wspage=337|year=1949}}</ref>
== జనాభా లెక్కలు ==
2011 జనగణన ఆధారంగా, 2022 లో ఏర్పాటైన నూతన జిల్లా జనాభా 22.717 లక్షలు.<ref name="sakshi-1"/> 1981 నాటి జనాభా లెక్కల ప్రకారం కర్నూలు జిల్లా జనాభా: 24,07,299, స్త్రీ పురుషుల నిష్పత్తి: 983:1000, అక్షరాస్యత శాతం, 28.42.<ref>ఆంధ్రప్రదేశ్ దర్శిని, 1985</ref>
== డివిజన్లు లేదా మండలాలు, నియోజక వర్గాలు==
నూతన కర్నూలు జిల్లాను మూడు రెవిన్యూ డివిజన్లుగా, 25 మండలాలుగా విభజించారు. కర్నూలు మండలాన్ని కర్నూలు (పట్టణ), కర్నూలు (గ్రామీణ) మండలాలుగా విడదీశారు.
<ref name="sakshi-1"/>
===మండలాలు===
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGu |కర్నూలు జిల్లా మండలాల పటం}}
{{Div col|colwidth=12em|rules=yes|gap=2em}}
#ఆదోని డివిజన్
##[[ఆదోని మండలం|ఆదోని]]
##[[కోసిగి మండలం|కోసిగి]]
##[[కౌతాలం మండలం|కౌతాలం]]
##[[గోనెగండ్ల మండలం|గోనెగండ్ల]]
##[[నందవరం మండలం|నందవరం]]
##[[పెద్ద కడబూరు మండలం|పెద్ద కడబూరు]]
##[[మంత్రాలయం మండలం|మంత్రాలయం]]
##[[యెమ్మిగనూరు మండలం|యెమ్మిగనూరు]]
##[[హోళగుంద మండలం|హోళగుంద]]
#కర్నూలు డివిజన్
##[[వెల్దుర్తి మండలం|వెల్దుర్తి]]
##[[ఓర్వకల్లు మండలం|ఓర్వకల్లు]]
##[[కర్నూలు మండలం|కర్నూలు (పట్టణ)]] (పాత మండలానికి లింకు)
##[[కర్నూలు మండలం|కర్నూలు (గ్రామీణ)]] (పాత మండలానికి లింకు)
##[[కల్లూరు మండలం (కర్నూలు)|కల్లూరు]]
##[[కోడుమూరు మండలం|కోడుమూరు]]
##[[గూడూరు మండలం (కర్నూలు)|గూడూరు]]
##[[సి.బెళగల్ మండలం|సి.బెళగల్]]
# పత్తికొండ డివిజన్
##[[ఆలూరు మండలం (కర్నూలు జిల్లా)|ఆలూరు]]
##[[ఆస్పరి మండలం|ఆస్పరి]]
##[[క్రిష్ణగిరి మండలం|క్రిష్ణగిరి]]
##[[చిప్పగిరి మండలం|చిప్పగిరి]]
##[[తుగ్గలి మండలం|తుగ్గలి]]
##[[దేవనకొండ మండలం|దేవనకొండ]]
##[[పత్తికొండ మండలం|పత్తికొండ]]
##[[మద్దికేర తూర్పు మండలం|మద్దికేర తూర్పు]]
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం: [[కర్నూలు]]
పట్టణాలు: [[ఆదోని]], [[ఎమ్మిగనూరు]]
==రాజకీయ విభాగాలు==
లోకసభనియోజకవర్గం: [[కర్నూలు లోకసభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]]
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు===
# [[ఆదోని శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఆదోని]]
# [[ఆలూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఆలూరు]]
# [[ఎమ్మిగనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఎమ్మిగనూరు]]
# [[కర్నూలు శాసనసభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]]
# [[కోడుమూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|కోడుమూరు (SC)]]
# [[పత్తికొండ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పత్తికొండ]]
# [[పాణ్యం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాణ్యం (పాక్షికం)]] కొంత భాగం [[నంద్యాల జిల్లా]]లో గలదు.
# [[మంత్రాలయం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మంత్రాలయం]]
== రవాణా వ్వవస్థ==
1985 నాటికి ఉమ్మడి జిల్లాలో 2209 కి.మీ. ప్రభుత్వ రహదార్లు, 2146 కి.మీ. జిల్లా పరిషత్ రహదారులు, 1883 కి.మీ. సమితి రోడ్లు ఉన్నాయి.
== విద్యాసంస్థలు==
* [[రాయలసీమ విశ్వవిద్యాలయం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
ఉమ్మడి జిల్లాలో ఎక్కువ భాగం వ్యవసాయం వర్షాధారితమే అయినా [[కర్నూలు కడప కాలువ|కె.సి. కెనాల్]], [[తెలుగుగంగ ప్రాజెక్టు|తెలుగుగంగ]] కింద చాలా ప్రాంతం సాగుబడికి వస్తుంది. వీటి పరీవాహక ప్రాంతాల్లో వరి పండిస్తారు. ఇవి కాకుండా వెలుగోడు ప్రాజెక్టు, అవుకు, [[పోతిరెడ్డిపాడు హెడ్రెగ్యులేటర్|పోతిరెడ్డిపాడు]], [[శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు|శ్రీశైలం]] జలాశయాల కింద చాలా ప్రాంతం సాగుబడికి వస్తుంది.
==పరిశ్రమలు==
ఉమ్మడి జిల్లా లో టిజివి గ్రూప్ ఆఫ్ ఇండస్ట్రీస్, నంది గ్రూప్ ఆఫ్ ఇండస్ట్రీస్, తాడిపత్రి దగ్గరి ఎల్ అండ్ టి (L&T) వున్నాయి.
== పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[ఫైలు:Kurnool 26.JPG|thumb|220px|కర్నూలులోని చారిత్రక కొండారెడ్డి బురుజు]]
[[File:Abdul Wahab Khan Tomb.jpg|thumb|నవాబ్ అబ్దుల్ వహాబ్ ఖాన్ సమాధి ''గోల్ గుమ్మజ్''.]]
* అయ్యప్ప స్వామి ఆలయము,కర్నూలు
* [[కొండారెడ్డి బురుజు]] కర్నూలు <ref>{{Cite web |url=http://asihyd.ap.nic.in/kurnool/index.htm |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2007-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923170624/http://asihyd.ap.nic.in/kurnool/index.htm |archive-date=2009-09-23 |url-status=dead }}</ref>
* జగన్నాథ గుట్ట ఆలయము,కర్నూలు
* రేవనూరు హుస్సేన్ స్వామి దర్గ
==చిత్రమాలిక==
<gallery perrow="4">
బొమ్మ:Kurnool 02.JPG|బస్టాండు ఎదుట కర్నూలు పట్టణం దృశ్యం
దస్త్రం:Jagannatha Gutta Temple Gopuram.jpg|శ్రీ జగన్నాథ గుట్ట ఆలయ గోపురం, కర్నూలు
దస్త్రం:AyappaSwamyTemple.JPG|శ్రీ అయ్యప్ప స్వామి ఆలయం, కర్నూలు
</gallery>
== ప్రముఖవ్యక్తులు==
* [[పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్రస్వామి|పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి]]: యోగి, కాలజ్ఞాన సృష్టికర్త.
* [[ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి]]: స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు
* [[బుడ్డా వెంగళరెడ్డి]]: దాత- స్వాతంత్ర్యము రాక ముందు కరువు సమయాలలో తన సర్వ ఆస్తిని పంచిన గొప్ప వ్యక్తి.
* [[గాడిచర్ల హరిసర్వోత్తమ రావు|గాడిచర్ల హరి సర్వోత్తమరావు]]: స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు, గ్రంథాలయ ఉద్యమ స్థాపకుడు
* కొప్పెర క్రిష్ణ మూర్తి: నంద్యాల కె.సి కెనాల్ క్రింద ఉన్న గ్రామాలన్నింటికి నీరందించి జిల్లాకే నంద్యాలను అన్నపూర్ణగా మార్ఛిన సేవాతత్పరుడు
* [[చండ్ర పుల్లారెడ్డి]] : స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు, CPIML పార్టీ స్థాపకుడు.
* డక్క చిన్నన్న : కోవెలకుంట్ల పరిసర ప్రాంతాలలో నీటి పారుదలకు కృషి చేసిన వ్యక్తి,మల్ల యోధుడు
* [[మాచాని సోమప్ప]] : వై.డబ్ల్యు.సి.ఎస్. స్థాపకుడు, [[ఎమ్మిగనూరు]] అభివృద్ధికి నాంది వేసిన వ్యక్తి : [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] గ్రహీత
* [[కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డి]]: ఆంధ్ర ప్రదేశ్ కు రెండు సార్లు (1982-83, 1992-94) [[ముఖ్యమంత్రి]].
* [[దామోదరం సంజీవయ్య]]: ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రెండవ ముఖ్యమంత్రి (1960-62), పూర్వ అఖిల భారత కాంగ్రెసు కమిటీ అధ్యక్షులు.
* [[పెరుగు శివారెడ్డి]]: నేత్ర వైద్య నిపుణుడు.
* [[వైద్యం వేంకటేశ్వరాచార్యులు]]: కవి, రచయిత, అవధాని, పరిశోధకులు
* [[పెండేకంటి వెంకటసుబ్బయ్య]]: పూర్వ కేంద్ర మంత్రి, బీహారు, కర్ణాటక గవర్నరు, ఆరు మార్లు నంద్యాల నియోజకవర్గ లోక్ సభ సభ్యులు.
* [[జి. పుల్లారెడ్డి|గుణంరెడ్డి పుల్లారెడ్డి]]: ప్రఖ్యాత వ్యాపారవేత్త, విద్యావేత్త
* [[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పీ వీ నరసింహా రావు]]:భారత దేశ ప్రధానిగా సత్తా చాటారు
* [[బైరెడ్డి రాజశేఖరరెడ్డి|బైరెడ్డి రాజశేఖర్ రెడ్డి]]: [[రాయలసీమ పరిరక్షణ సమితి]] స్థాపకుడు.
* [[ఎం. హరికిషన్]] : బాలసాహితీకారుడు, రచయిత.
== మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
== బయటి లింకులు==
{{commons category|Kurnool district}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:రాయలసీమ]]
[[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా]]
[[వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు]]
9hl2fsqrqfju7n3w0bk6kf650ttz40e
అనంతపురం జిల్లా
0
1355
3617683
3592280
2022-08-07T08:21:17Z
Chaduvari
97
+చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం మూస
wikitext
text/x-wiki
{{Short description|ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని జిల్లా}}{{చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}}{{Infobox settlement
| name = అనంతపురం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang =[[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline =File:Penukonda fort.JPG
| image_alt = [[పెనుకొండ]] కోట
| image_caption = [[పెనుకొండ]] కోట
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Anantapur in Andhra Pradesh (India).svg
|coordinates = {{coord|14.7|77.59|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[రాయలసీమ]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = ప్రధాన కార్యాలయం
| seat = [[అనంతపురం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 = [[జిల్లా కలెక్టరు]]
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| area_rank =
| area_total_km2 = 10205
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
|population_total= 2241100
| population_as_of = 2011
|pop-growth=
| population_rank =
| population_density_km2 =auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 =[[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష|ఆధికార]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0( )
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = పురుషుల అక్షరాస్యత
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 =స్త్రీల అక్షరాస్యత
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =[[లోకసభ]] నియోజక వర్గం
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 = [[వాతావరణం]]
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website ={{URL|https://ananthapuramu.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''అనంతపురం జిల్లా''', [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో ఒక జిల్లా. జిల్లా కేంద్రం [[అనంతపురం]]. 2022 లో ఈ జిల్లా ను విభజించి కొత్తగా [[శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా]] ఏర్పాటు చేశారు. ఈ ప్రాంతంలో వ్యవసాయం ప్రధానంగా వర్షాధారితం. ఇక్కడ పండించే ముఖ్య పంటలు [[వేరుశనగ]], [[వరి]], [[పత్తి]], [[జొన్న]], [[మిరప]], [[నువ్వులు]], [[చెరుకు]], [[పట్టు]]. ఇక్కడి ముఖ్యమైన పరిశ్రమలలో సున్నపురాయి, [[ఇనుము]], వజ్రాల త్రవ్వకం, ఆటోమొబైల్ వున్నాయి..{{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
మొట్టమొదటగా ఈ ప్రదేశాన్ని [[అశోకుడు]] పాలించాడని తెలుస్తుంది. క్రీ.పూ.258 ప్రాంతంలో అశోకుడు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించినట్టు తెలుస్తుంది. అశోకుడి తర్వాత నలలు ఏడవ శతాబ్దం ప్రాంతంలో ఈ ప్రాంతాన్ని [[మడకశిర]] తాలూకాలోని [[రత్నగిరి, రొల్ల|రత్నగిరి]] నుండి పాలించారు. ఆ తరువాత నొలంబులు అనంతపురం జిల్లాని తమ స్వాధీనం లోకి తెచ్చుకున్నారు. ఈ నొలంబులు పల్లవుల తెగకు చెందిన వారు. బళ్ళారి జిల్లా నుండి పాలిస్తున్న రాష్ట్రకూటులకు వీరు సామంతులు. [[గుత్తి (పట్టణం)|గుత్తి]] వరకు వీరి రాజ్యం వ్యాపించి ఉందని తెలుస్తోంది.
పదవ శతాబ్దంలో నొలంబులను జయించి అనంతపురం జిల్లాను గంగరాజులు స్వాధీనం చేసుకున్నారు. [[అమరసింహుడు]] వీరిలో ముఖ్యుడు. ఆపై [[తంజావూరు]] నుండి చోళులు వచ్చి వీళ్ళని జయించారు. పదవ శతాబ్దం నుండి పదకొండవ శతాబ్దం నడుమ పశ్చిమ చాళుక్యులు నైజాములోని [[కళ్యాణి]] నుండి ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. ఆపై హోయసలులు, యాదవులు మొదలగు వారి తరువాతి శతాబ్ద కాలం ఈ జిల్లాను పాలించారు.
తర్వాత [[ఢిల్లీ]] నుండి పరిపాలన చేస్తున్న [[అల్లావుద్దీన్ ఖిల్జీ]] దక్షిణ దేశంపై దండయాత్ర చేసాడు. అతని సేనాధిపతి మాలిక్ కాఫర్ వచ్చి హోసలులను, యాదవులను తరిమివేసాడు. 1310లో నైజాం రాజ్యంలో ఉన్న ఓరుగల్లులోని ద్వారసముద్రాన్ని కొల్లగొట్టి స్వాధీనం చేసుకున్నాక ప్రతాపరుద్రుడ్ని ఖైదీగా చేసి పట్టుకుపోయారు. ప్రతాపరుద్రుని ధనాగారానికి కాపలాగా ఉన్న [[హరిహరరాయలు]], బుక్కరాయలు లను కూడా బంధించి తీసుకుపోగా సుల్తాను వారిని కొంత సైన్యమిచ్చి తిరిగి కర్నాటక రాజ్యమునకు పంపివేసాడు. అలా తిరిగి వచ్చిన హరిహరబుక్కరాయలిరువురు విజయనగర సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించారు.
1258 నుండి పదహారో శతాబ్దం వరకూ విజయనగరాధీశుల పాలనలో ఈ జిల్లా ఉంది. బుక్కరాయల పేరు మీదుగా ఈ ప్రాంతంలో ఒక చెరువు త్రవ్వించిన కారణంగా [[బుక్కరాయసముద్రం]] అను పట్టణం ఏర్పడింది. ఈ ప్రాంతపు పట్టణానికి కర్ణాటకకు చెందిన వడియార్ వంశపు అనంతరసు అనే రాజు పేరు మీద అనంతపురము అనే పేరు వచ్చింది.
1677 లో ఈ ప్రాంతం మొగలుల పాలనలోకి వెళ్లింది. 1723 లో అసఫ్ జాహి వంశస్థులు దీనిని తమ పాలనలోనికి తెచ్చుకున్నారు. 1799 లో జరిగిన మైసూర్ యుద్ధంలో నిజాం నవాబు దీనిని స్వాదీనపరచు కున్నాడు. 1800 సంవత్సరంలో వచ్చిన సైన్య సహకార పద్ధతి కారణంగా నిజాం నవాబు దీన్ని బ్రిటిష్ వారికి ఇచ్చేశాడు. ఆ తర్వాత 1882 లో బ్రిటిష్ వారు ఈ జిల్లాను ఏర్పాటు చేశారు. అంతకు ముందు ఈ ప్రాంతం కర్ణాటక రాష్ట్రం బళ్ళారి జిల్లాలో భాగంగా ఉండేది. జిల్లా విస్తీర్ణంలో భాగంగా కడప జిల్లాలోని [[కదిరి]],[[మదిగుబ్బ]],[[నల్లమాడ]],[[నంబులిపులికుంట]],[[తలుపుల]],[[నల్లచెరువు]], [[ఓబులదేవరచెరువు]],[[తనకల్లు]],[[ఆమడగూరు]] మండలాలు 1910లో అనంతపురం జిల్లాలో కలిశాయి. తిరిగి బళ్ళారి జిల్లాలో భాగంగా ఉన్న [[రాయదుర్గం]], [[డి.హిరేహాల్]], [[కణేకల్లు]], [[బొమ్మనహళ్]], [[గుమ్మగట్ట]] ప్రాంతాలను అనంతపురం జిల్లాలో చేర్చి విస్తరించారు.<ref>{{Cite web|url=http://www.sundarayya.org/pdf2/%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%20%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%20%E0%B0%95%E0%B0%A5.pdf|author=కలవటాల జయరామారావు|title=అనంతపురం జిల్లా చరిత్ర|date=1928|website=|access-date=2014-01-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304202831/http://www.sundarayya.org/pdf2/%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%20%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%20%E0%B0%95%E0%B0%A5.pdf|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite wikisource | title= ఆంధ్ర విజ్ఞాన సర్వస్వం (ద్వితీయ సంపుటం)|editor=కొమర్రాజు లక్ష్మణరావు|date=1934|wslink=%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%9F:Andhravijnanasarvasvamupart2.pdf/10}}</ref>
===శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా ఏర్పాటు===
2022 ఏప్రిల్ 4 న [[శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా]] ఏర్పాటుకు జిల్లా నుండి 29 మండలాలను విడదీశారు.<ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref><ref name="andhrajyothy-1" />
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
జిల్లా విస్తీర్ణం: 10,205 చ.కి.మీ <ref name="sakshi-1" />
<!--
అనంతపురం జిల్లాకు ఉత్తరాన [[కర్నూలు]] జిల్లా, తూర్పున [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా]],[[కడప]], ఆగ్నేయమున [[చిత్తూరు]] జిల్లా, పశ్చిమాన, నైఋతిన [[కర్ణాటక]] రాష్ట్రము సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. జిల్లాకు ఉత్తరాన మధ్యభాగంలో పెద్ద పెద్ద నాపరాళ్ళ మయమైన ఎత్తైన మెలికలు తిరిగిన పీఠభూమి లేదా చిన్న పర్వతశ్రేణులతో నిండిఉన్నది. దక్షిణ భాగం ఎత్తైన కొండలమయమై ఇక్కడ పీఠభూమి సముద్రమట్టమునకు 2600 అడుగుల ఎత్తుకు చేరుకొనును. [[పెన్నా]], [[చిత్రావతి]], [[వేదవతి]], [[పాపాఘ్ని]], [[స్వర్ణముఖి]], [[తడకలూరు]] మొదలైన ఆరు నదులు జిల్లా గుండా ప్రవహిస్తున్నాయి. జిల్లాలో సంవత్సరానికి 381 మిల్లీమీటర్ల సగటు వర్షపాతం కురుస్తుంది. [[రాజస్థాన్]] లోని [[జైసల్మేర్ జిల్లా|జైసల్మేరు]] తరువాత దేశంలో అత్యల్ప వర్షపాతం కలిగిన జిల్లా ఇది. -->
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 లో సవరించిన హద్దులపు అనంతపురం జిల్లా జనాభా 22.411 లక్షలు.<ref name="sakshi-1"/>
*[[తెలుగు]], [[ఉర్దూ భాష|ఉర్దూ]] జిల్లాలోని భాషలు.
== రెవెన్యూ డివిజన్లు, మండలాలు ==
భౌగోళికంగా జిల్లాను 3 రెవెన్యూ డివిజన్లుగాను,31 మండలాలుగా విభజించారు. గుంతకల్ రెవిన్యూ డివిజన్ కొత్తగా ఏర్పాటైంది.<ref name="andhrajyothy-1" >{{Cite web|url=https://m.andhrajyothy.com/telugunews/ap-news-andhradesh-mrgs-andhrapradesh-1822040408475599|title=సరికొత్త అనంత|date=2022-04-04|access-date=2022-04-18|website=ఆంధ్రజ్యోతి}}</ref>
=== మండలాలు ===
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGt |అనంతపురం జిల్లా మండలాల పటం}}
{{Div col|colwidth=12em|rules=yes|gap=2em}}
# అనంతపురం రెవిన్యూ డివిజన్
## [[అనంతపురం మండలం|అనంతపురం]]
## [[ఆత్మకూరు మండలం (అనంతపురం జిల్లా)|ఆత్మకూరు]]
## [[కూడేరు మండలం|కూడేరు]]
## [[గార్లదిన్నె మండలం|గార్లదిన్నె]]
## [[తాడిపత్రి మండలం|తాడిపత్రి]]
## [[నార్పల మండలం|నార్పల]]
## [[పుట్లూరు మండలం|పుట్లూరు]]
## [[పెద్దపప్పూరు మండలం|పెద్దపప్పూరు]]
## [[బుక్కరాయసముద్రం మండలం|బుక్కరాయసముద్రం]]
## [[యల్లనూరు మండలం|యల్లనూరు]]
## [[రాప్తాడు మండలం|రాప్తాడు]]
## [[శింగనమల మండలం|శింగనమల]]
# కల్యాణదుర్గం రెవిన్యూ డివిజన్
## [[కణేకల్లు మండలం|కణేకల్లు]]
## [[కళ్యాణదుర్గం మండలం|కళ్యాణదుర్గం]]
## [[కుందుర్పి మండలం|కుందుర్పి]]
## [[కంబదూరు మండలం|కంబదూరు]]
## [[గుమ్మగట్ట మండలం|గుమ్మగట్ట]]
## [[డి.హిరేహాల్ మండలం|డి.హిరేహాల్]]
## [[బెళుగుప్ప మండలం|బెళుగుప్ప]]
## [[బొమ్మనహళ్ మండలం|బొమ్మనహళ్]]
## [[రాయదుర్గం మండలం|రాయదుర్గం]]
## [[శెట్టూరు మండలం|శెట్టూరు]]
# గుంతకల్ రెవిన్యూ డివిజన్
## [[ఉరవకొండ మండలం|ఉరవకొండ]]
## [[గుత్తి మండలం|గుత్తి]]
## [[గుంతకల్లు మండలం|గుంతకల్లు]]
## [[పామిడి మండలం|పామిడి]]
## [[పెద్దవడుగూరు మండలం|పెద్దవడుగూరు]]
## [[బ్రహ్మసముద్రం మండలం|బ్రహ్మసముద్రం]]
## [[యాడికి మండలం|యాడికి]]
## [[వజ్రకరూరు మండలం|వజ్రకరూరు]]
## [[విడపనకల్లు మండలం|విడపనకల్లు]]
{{Div end}}
* అనంతపురం జిల్లాలో మొత్తం 503 రెవిన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి.<ref name="official">{{Cite web |title=అనంతపురం జిల్లా హోమ్ |url=https://ananthapuramu.ap.gov.in/te/|access-date=2022-04-20}}</ref>
=== నగరాలు, పట్టణాలు===
* నగరం:[[అనంతపురం]]
* పట్టణాలు:
# [[కళ్యాణదుర్గం]]
# [[గుంతకల్]]
# [[గుత్తి (పట్టణం)|గుత్తి]]
# [[తాడిపత్రి]]
# [[రాయదుర్గం]]
# [[పామిడి]]
==రాజకీయ విభాగాలు==
====లోకసభ నియోజకవర్గాలు====
# [[అనంతపురం లోక్సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]]
# [[హిందూపురం లోకసభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం (పాక్షికం)]]: [[రాప్తాడు శాసనసభ నియోజకవర్గం]] పరిధిలో రాప్తాడు, అనంతపురం రూరల్, ఆత్మకూరు మండలాలు.<ref name="andhrajyothy-1"/>
====శాసనసభా నియోజక వర్గాలు ====
మొత్తం 8 శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:
# [[అనంతపురం అర్బన్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం పట్టణ]]
# [[ఉరవకొండ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఉరవకొండ]]
# [[కళ్యాణదుర్గం శాసనసభ నియోజకవర్గం|కళ్యాణదుర్గం]]
# [[గుంతకల్లు శాసనసభ నియోజకవర్గం|గుంతకల్లు]]
# [[తాడిపత్రి శాసనసభ నియోజకవర్గం|తాడిపత్రి]]
# [[రాప్తాడు శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాప్తాడు (పాక్షికం)]]: రాప్తాడు, అనంతపురం మండలం (గ్రామీణ భాగం), ఆత్మకూరు మండలాలు ఈ జిల్లాలో వుండగా, కనగానపల్లి, చెన్నే కొత్తపల్లి, రామగిరి మండలాలు [[శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా]] లో వున్నవి <ref name="andhrajyothy-1"/>
# [[రాయదుర్గం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాయదుర్గం]]
# [[శింగనమల శాసనసభ నియోజకవర్గం|శింగనమల]]
== రవాణా వ్యవస్థ ==
===రహదారి సౌకర్యాలు===
[[జాతీయ రహదారి 44 (భారతదేశం)|NH-44]], [[జాతీయ రహదారి 42 (భారతదేశం)|NH-42]] జాతీయ రహదారులు అనంతపురం గుండా పోతున్నాయి.
===రైలు సౌకర్యాలు===
[[దక్షిణ మధ్య రైల్వే]]లో 3 వ పెద్ద డివిజన్ అయిన [[గుంతకల్లు]] ఈ జిల్లాలో ఉంది. ఇక్కడినుండి ప్రతి రోజు వేల సంఖ్యలో ప్రయాణిస్తూంటారు. ముంబై-చెన్నై ప్రధాన రైలు మార్గం గుంతకల్లు డివిజన్ గుండా వెళ్తుంది. అంతే కాకుండా గుంతకల్లు రైల్వే స్టేషను నుండి నాలుగు ప్రధాన రైలు మార్గాల ద్వారా ప్రయాణికుల రైళ్ళు వెళతాయి.
===విమానయాన సౌకర్యాలు===
జిల్లాలో అనంతపూరుకు దక్షిణంగా 80 కిలోమీటర్ల దూరంలో [[శ్రీ సత్యసాయి విమానాశ్రయం|పుట్టపర్తి విమానాశ్రయం]] ఉంది. 168 కిలోమీటర్ల దూరంలో [[బెంగుళూరు]] లోని [[దేవనహళ్ళి]] వద్ద అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం ఉంది.
== సంస్కృతి==
*రాగి సంకటి, జొన్నరొట్టె ఎక్కువగా తీసుకుంటారు
== పరిశ్రమలు ==
#[[యాడికి]], గత దశాబ్దకాలంగా [[ధర్మవరం]] తరువాత అతిపెద్ద పట్టు, జౌళి పరిశ్రమల కేంద్రంగా ప్రసిద్ధి గాంచింది.
# జిల్లాలో గాలులు చాలా వేగంగా వీస్తూ ఉంటాయి. ముఖ్యంగా మే-సెప్టెంబరు కాలంలో గాలుల తీవ్రత చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఈ కాలాన్ని స్థానికంగా ''గాలికాలం'' అని అంటారు. అందుచేత పవన విద్యుత్తు కేంద్రాలు జిల్లాలో విస్తృతంగా ఏర్పాటయ్యాయి. రాష్ట్రంలోని మొత్తం స్థాపక శక్తిలో 75 శాతం ఒక్క అనంతపురం జిల్లాలోనే ఉంది. [[శింగనమల]], [[వజ్రకరూరు]] జిల్లాలోని కొన్ని ముఖ్య పవనవిద్యుత్కేంద్రాలు.
# పారిశ్రామికపరంగా గ్రానైటును శుద్ధి చేయు పరిశ్రమ, సిమెంటు పరిశ్రమ, ఉక్కు కార్మాగారం, బీడీల పరిశ్రమ, మోటారు కారు (కియా)
# జిల్లాలోని వజ్రకరూరు వజ్రాల వెలికితీతకు ప్రసిద్ధి.
# సప్తగిరి కేంఫర్ (దక్షిణ భారతదేశంలోని అతి పెద్ద కర్పూరపు ఫ్యాక్టరీ )
== విద్యాసంస్థలు ==
అనంతపురం లోని [[దత్తమండల కళాశాల|గవర్న్మెంట్ ఆర్ట్స్ కాలేజిని]] 1916లో స్థాపించారు.[[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]], [[నీలం సంజీవరెడ్డి]], ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసిన [[దామోదరం సంజీవయ్య]], [[కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డి]] వంటి వ్యక్తులు ఈ కాలేజీలో చదివారు.
ఉమ్మడి జిల్లాలో విద్యాసంస్థల వివరాలు:
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="2"
| bgcolor="#DDEEAF" |సంఖ్య
| bgcolor="#DDEEAF" |విద్యాసంస్థ
| bgcolor="#DDEEAF" |వివరణ
| bgcolor="#DDEEAF" |సంఖ్య
|- bgcolor="#DDEECE"
|1
|ప్రాథమిక పాఠశాలలు
|ఆంగ్ల మాద్య పాఠశాలలు
|3
|- bgcolor="#DDEECE"
|2
| హైస్కూల్స్
| ప్రభుత్వ, ప్రవేట్ హైస్కూపాఠశాల రెసిడెన్షియల్
|7
|- bgcolor="#DDEECE"
|3
|జూనియర్ కాలేజులు
| బాలల, బాలబాలికల జూనియర్
|3
|- bgcolor="#DDEECE"
|4
|కళాశాలలు
|ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ కళాశాలలు
|6
|- bgcolor="#DDEECE"
|5
|ఉన్నతకళాశాలలు
|ఎమ్ ఎస్ సి, పి జి, డిగ్రీ, పిజి కాలేజులు
|4
|- bgcolor="#DDEECE"
|6
|విశ్వవిద్యాలయాలు
|కేంద్ర, జవహర్లాల్
|2
|- bgcolor="#DDEECE"
|7
|మెడికల్ కాలేజీలు
|ప్రభుత్వ మెడికల్ కాలేజ్
|1
|- bgcolor="#DDEECE"
|8
|ఫార్మసీ
|రాఘవేంద్రా కాలేజ్ 1
|1
|- bgcolor="#DDEECE"
|9
|ఇంజనీరింగ్ కాలేజీలు
|ఇంజనీరింగ్ కాలేజీలు
|4
|- bgcolor="#DDEECE"
|10
|పోలీస్ ట్రైనింగ్
|పోలీస్ ట్రైనింగ్
|1
|- bgcolor="#DDEECE"
|11
|నర్సింగ్
|శ్రీ సాయీ నర్సింగ్
|1
|- bgcolor="#DDEECE"
|12
| ఇన్స్టిట్యూట్స్
| ఎజ్యుకేషనల్, టెక్నో డెవలప్మెంట్ ఇన్స్టిట్యూట్స్
|10
|- bgcolor="#DDEECE"
|13
|టీచర్ ట్రైనింగ్
| సత్యసాయీ, లిటిల్ ఫ్లవర్ సంస్థలకు చెందినవి
|2
|- bgcolor="#DDEECE"
|14
| ఫిజియోథెరఫీ
|కస్తూర్భా ఫిజియోథెరఫీ
|1
|}
==దర్శనీయ ప్రదేశాలు==
{{ప్రధాన వ్యాసం|అనంతపురం జిల్లా పర్యాటకరంగం}}
===అనంతపురం జిల్లాలోని జైన క్షేత్రాలు===
* [[కొనకొండ్ల]] ఈ కొనకొండ్ల, అనంతపురం జిల్లా, వజ్రకరూరు మండలానికి చెందిన గ్రామం. శాసనపరంగాను జినకథనం పరంగాను చూస్తే కుందకుందాచార్యుడు కొనకొండ్ల దాపున గల కొండపై నివసించినట్లు బోధపడుతున్నది. ఇంద్రనంది శృతావతారం పద్మనంది అనే జినగురువు ఇక్కడ నివచించినట్లు తెలుస్తున్నది. దీని అసలు పేరు కుంద కుంద పురం, కుందకుందాచార్యుని అసలు పేరు పద్మనంది అనియు అక్కడ లభించన శాసనాల వలన తెలుస్తున్నది. ప్రస్తుతం ఇక్కడ జినావాశేషములన్నియు కొనకొండ్ల దాపునగల రససిద్ధుల గుట్టపై మనం ఇప్పటికీ చూడవచ్చును. ఇందులో కాయచ్చర్గ భంగిమ బాగా ప్రసిద్ధి చెందినది. నిటారుగా ఏ వంపులు లేకుండా నిలబడి రెండు చేతులను మోకాలివరకు తిన్నగా వ్రేలాడువేయు భంగిమను కాయచ్చర్గ భంగిమ అంటారు. జిన మతానుసారం ఋషభనాధుడు, నేమినాఢుడు, మహావీరుడు మినహా మిగిలిన 21 తీర్ధంకరులు ఈ భంగిమలోనే సిద్ధి పొందారు. ఇక్కడ సిద్దచక్రం చెక్కబడి ఉంది.
* [[రాయదుర్గం]] రాయదుర్గం అంటే రాజాగారికోట. ఈ కోటదాటి ఉత్తరదిశగా 1 కి.మీ. పయనిస్తే మనకు శిద్ధుల గుట్ట కావవస్తుంది. ఇది అసలు జినక్షేత్రం. ఇది యాపనీయ శాఖకు చెందినది.యాపనీయులు జైనమతాచారాలన్నిటినీ సరళంచేసి సామాన్య ప్రజలకు సైతం ఆచరణయోగ్యంగా చేసేవారు.అటువంటి యాపనీయ సంఘమునకు చెందిన జినక్షేత్రం ఇది.జినులు స్త్రీలను మోక్షానికి అనర్హులుగా యెంచి వారిని జైనమతంలో చేర్చుకొనకపోతే యాపనీయులు స్త్రీలుకూడా మోక్షానికి అర్హులేఅని స్త్రీలకు జైనమతంలో ప్రవేశం కల్పించిరి.
* [[కంబదూరు]] ఇది కల్యాణదుర్గంలో తాలూకాలోనిది.ఇక్కడ ఉన్న మల్లేశ్వరస్వామి దేవాలయం ఒకప్పటి జినాలయం. జైన వీరశైవ మత కలహాల తరుణంలో వీరశైవులు విజృంభించి ఇక్కడ ఉన్న జిన్నమతాన్ని ఛ్హిన్నాభిన్నం చేసిరి.అందుకే ఈ ఆలయంలో ఇంకా జినప్రతిమలు కనబడుతున్నవి.శిక్షరం పైన పరియం కాసానం (పద్మాసనం) లో ఉన్న జైనమునిని మనం చూడవచ్చును. ఇక్కడే ఉన్న అక్కమగుడి ఆలయాకృతినిబట్టి ఇదికూడా జినాలయం అని తెలియుచున్నది.
* [[అమరాపురం]] ఈగ్రామం బాలేందు మలధారి అనే జినగురువుచే ప్రభావితమైనది.ఇతడు మూలసంఘము, దేశీయగుణము, పుస్తక్ గుఛ్చ, ఇనగలి బలికి చెందిన జిన సంఘారామానికి గురువు.జైనమతంలో కూడా బౌద్ధమతంలో వలే అనేక సంఘారామశాఖలు ఉన్నాయి. ప్రతి జినగురువును తెలిసేటప్పుడు ఆతని సంఘము, గుణము, గుఛ్ఛము విధిగా తెలుపవలెను.ఈ గ్రామం మొత్తం ఒకప్పటి జిన క్షేత్రం.
* [[రత్నగిరి, రొల్ల|రత్నగిరి]] ఇది విజయనగర రాజుల కాలంలో పరసిద్ధిగాంచిన జినక్షేత్రం. ఇచ్చట శాంతినాధుని దేవాలయం ఉంది.ఇది చాలా పెద్దది.స్థానిక జైనులతో మరమ్మత్తులు చేయించుకొనబడింది.శాంతినాధుడు జైనుల 16వ తీర్ధంకరుడు.
* [[తాడిపత్రి]] సా.శ. 12వ శతాబ్దంలో ఇది జైనుల క్షేత్రమని తెలియుచున్నది.సా.శ.1198లో ఉదయాదిత్యుడనే సామంత ప్రభువు ఇచ్చటగల చంద్రనాధ పార్స్వనాధ జినాలయానికి భూమిదానమిచినట్లు ఇక్కడ ఒక శాసనం ఉంది.
* [[తొగరకుంట]] సా.శ. 11-12వ శతాబ్దంలో ఇది జైనుల చంద్రప్రభువు తీర్ధంకరుడి క్షేత్రమని తెలియుచున్నది. ఆరవ చాళుక్య విక్రమదిత్యుడు రాజ్యం చేస్తున్న తరుణంలో ఆతని సామంతరాజు ఇక్కడ జినాలయమునకు భూమిని దానం చేసినట్లు ఇక్కడ లభించిన శాసనం తెలుపుచున్నది.
* [[పెనుగొండ]] ఇది ప్రఖ్యాత జినక్షేత్రమని జినసారస్వతంలో కీర్తించబడింది.పైగా పెనుగొండ యావద్భారతంలో గల నాలుగు జినవిద్యాకేంద్రాలలో ఒకతిగా జిన కథన,ఉలు తెలుపుచున్నవి.మిగిలిన్ మూడు ఢిల్లీ, కొల్హాపూర్, జినకంచి.విజయనగర రాజుల పాలనలో కూడా పెనుగొండ జినక్షేత్రంగా ప్రసిద్ధి చెందినది. ఇక్కడ అజితనాధుని, పార్స్వనాధుని బసదులను లేదా జినాలయములు ఇప్పటికీ తెలుయుచున్నవి.అజితనాధుడు రెండవ తీర్ధంకరుడు. ఏనుగు ఆతని లాంచనము.పార్స్వనాధుడు 23వ తీర్ధంకరుడు. ఇచట కల అజితనాధ దేవాల్యం దక్షిణ శిఖరం కలిగి ఉంది.అంటే హిందూ దేవాలయాల శిఖరాలను పోలిన శిఖరాకృతి. ఈ అజితనాధ జినాలయం శీఖరం మార్పు జైనమతం చివరి దశలో జరిగి ఉండవచ్చును.అదియును విజయనగర రాజులలోనే ఈ మార్పు జైరిగి ఉండవచ్చును.
===ఇతరాలు===
* [[పెనుకొండ]] :(ఘనగిరి) హజారత్బాబా మసీదు (దర్గా), పెనుకొండ ప్రవేశంలో ఉన్న 14వ శతాబ్ధానికి చెందిన పెద్ద హనుమాన్ విగ్రహం, కోటగోడ, తిమ్మరుసు సమాధి, పెద్ద నరసింహస్వామి ఆలయం, కొండశిఖరం మీద ఉన్న కోనేరు, గగన్ మహాల్ (కృష్ణదేవరాయ వేసవి విడిది)
* '''గుత్తి కోట''', [[గుత్తి (పట్టణం)|గుత్తి]]: ఈ కోటలో సుమారు 101 దిగుడు బావులు ఉన్నాయి.
* '''శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహ స్వామి వారి దేవాలయం''', [[పెన్న అహోబిళం]], [[ఉరవకొండ మండలం]]
* '''శ్రీ రామలింగేశ్వరాలయం''',[[ఉరవకొండ మండలం]] [[జారుట్ల రాంపురం]]: ఈ ఆలయంలో శివలింగం నుండి సదా ఉత్తర దక్షిణాలుగా నీరు ప్రవహిస్తూఉండం ఒక ఆధ్యాత్మిక అద్భుతం. అందుకనే ఈ ఆలయాన్ని దక్షిణ కాశిగా పిలువబడుతుంది. ఈ ఆలయానికి ఒక పక్క పెద్ద కొండ, పెద్ద అడవి (500 ఎకరాలు పైగా విస్తరించి ఉంది) వెనుక పక్క పెన్నా నది ప్రహిస్తుంటుంది. అలాగే ఎమ్ పి ఆర్ ఆనకట్ట కూడా ఉంది.
* '''శ్రీ నెట్టికంటి ఆంజనేయ స్వామి దేవస్థానం''', [[కసాపురం]], [[గుంతకల్లు మండలం]]
== క్రీడా సౌకర్యాలు ==
* ది అనంతపుర్ స్పోర్ట్స్ విలేజ్ (ఎ ఎస్ వి) [[జాతీయ రహదారి 44 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 44]] పక్కగా ఉంది. ఇక్కడ ప్రధాన క్రీడా లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి కావలసిన సదుపాయాలు ఉన్నాయి. స్పెయిన్ దేశ టెన్నిస్ క్రీడాకారుడైన రఫేల్ నాడల్ అనంతపురం లోని స్పోర్ట్స్ విల్లేజ్ లో నాడల్ టెన్నిస్ పాఠశాలను (ఎన్ టి ఎస్) స్థాపించాడు. ఇలాంటి పాఠశాల ప్రపంచంలో ఇదే మొదటిది.
* 40 ఎకరాలలో ఏర్పాటు చేసిన అనంతపురం క్రికెట్ మైదానం అనంతపురంలో ఉంది.
===క్రీడల నిర్వహణ===
1963-1964 లో ఇరానీ కప్పు, పలు బాస్కెట్ బాల్, బ్యాట్మింటన్ రంజీ ట్రోఫీ క్రీడలు అనంతపురంలో జరిగాయి.
== జిల్లా ప్రముఖులు ==
* పూర్వ [[భారత్|భారత]] [[రాష్ట్రపతి]], ఆంధ్రప్రదేశ్ [[ముఖ్యమంత్రి]] (రెండుమార్లు), [[లోక్సభ]] స్పీకరు (రెండుమార్లు), [[ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పాటు|ఆంధ్రరాష్ట్ర]] ఉపముఖ్యమంత్రి, కేంద్రమంత్రి, [[నీలం సంజీవరెడ్డి]].
* కమ్యూనిస్టు నాయకుడు, తాకట్టులో భారతదేశం పుస్తక రచయిత, పూర్వ లోక్సభ సభ్యుడు, [[తరిమెల నాగిరెడ్డి]].
* పూర్వ ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి, [[నందమూరి తారక రామారావు]] జిల్లాలోని [[హిందూపురం]] నియోజకవర్గం నుండి రాష్ట్ర [[శాసనసభ]]కు ప్రాతినిధ్యం వహించాడు.
* తెలుగు సినీ దర్శకుడు [[కె. వి. రెడ్డి]] జిల్లాలోని [[తాడిపత్రి]] పట్టణంలో జన్మించాడు.
* ప్రముఖ రంగస్థల నటులు[[బళ్ళారి రాఘవ]] తాడిపత్రికి చెందిన వారు
* మైక్రోసాఫ్ట్ కంపెనీ చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్ ఆఫీసర్ (CEO) [[సత్య నాదెళ్ల|సత్య నాదెళ్ళ]] ఈ జిల్లాకు చెందిన వ్యక్తి.
* మాజీ మంత్రి జెసి దివాకర్ రెడ్డి
* హైకోర్టు న్యాయమూర్తులు జస్టిస్ [[చల్లా కోదండరామ్]], జస్టిస్ చాగరి ప్రవీణ్ కుమార్ తాడిపత్రికి చెందిన వారు
* వాహిని స్టూడియో అధినేత మూల లక్ష్మీ నారాయణ తాడిపత్రికి చెందిన వారు
* చల్లా సుబ్బరాయుడు కూడా తాడిపత్రికి చెందినవారు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="220" heights="200" caption="ఫొటో గ్యాలరీ">
దస్త్రం:Anantapur Clock tower at night.jpg|రాత్రి వేళలో క్లాక్ టవర్
దస్త్రం:Ananthapur ClockTower.jpg|క్లాక్ టవర్
దస్త్రం:Ananthapur ISKCON.jpg|ఇస్కాన్ ఆలయం
</gallery>
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{వేదిక|రాయలసీమ|Rayalaseema.png}}
{{Commons category|Anantapur district|అనంతపురం జిల్లా}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:రాయలసీమ]]
[[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా]]
kd0bxoxyfk0mig1aou5wkv4ebj9kkvr
పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా
0
1392
3617708
3599384
2022-08-07T09:32:51Z
Chaduvari
97
+చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం మూస, "ఉమ్మడి" తీసివేత
wikitext
text/x-wiki
{{చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}}{{Infobox settlement
| name = పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = తెలుగు
| other_name =
| image_skyline = Village-West godavari .2.jpg
| image_alt = పశ్చిమగోదావరి జిల్లా వరి చేలు.
| image_caption = పశ్చిమగోదావరి జిల్లా వరి చేలు.
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = West Godavari in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|16.7 |81.1|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతీయ]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[భీమవరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| area_rank =
| area_total_km2 = 2178
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_total = 1780000
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష|అధికారక]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0( )
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు|స్త్రీల]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 = లోకసభ నియోజకవర్గం
| blank6_info_sec1 = [[నరసాపురం లోకసభ నియోజకవర్గం]]
| blank1_name_sec2 = [[Climate of India|Climate]]
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 = Avg. summer temperature
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 = Avg. winter temperature
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://westgodavari.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా''', [[భారత దేశం|భారతదేశం]], [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రములోని ఒక జిల్లా. 2022 ఏప్రిల్ 4 న జిల్లాల పునర్విభజనలో భాగంగా, ఉత్తర భాగంలో గల ప్రాంతాన్ని [[ఏలూరు జిల్లా]], [[తూర్పు గోదావరి జిల్లా]]లలో కలిపారు. అవశేష జిల్లాకు కేంద్రం [[భీమవరం]]. [[గుంటుపల్లి (కామవరపుకోట)]] గుహాలయాలు, భీమవరంలోని [[భీమారామం]], పాలకొల్లు లోని [[క్షీరారామం]], [[నరసాపురం]] తీరప్రాంతం, [[కొల్లేరు సరస్సు]] ముఖ్య పర్యాటక ఆకర్షణలు.
== జిల్లా చరిత్ర ==
[[దస్త్రం:Guntupalli Buddist site 4.JPG|right|thumb|225px|గుంటుపల్లిలోని బౌద్ధారామం గుహలు]]
బౌద్ధుల కాలంనుండి ఇక్కడి చరిత్రకు స్పష్టమైన ఆధారాలున్నాయి. [[కామవరపుకోట]] మండలం [[జీలకర్రగూడెం]], [[గుంటుపల్లి (కామవరపుకోట)|గుంటుపల్లిలలో]] ఉన్న బౌద్ధారామాలు సా.శ.పూ. 200 నుండి సా.శ. 300 మధ్యకాలానికి సంబంధించినవి. బుద్ధుని ప్రతిమలేవీ లేకపోవడం వలన ఇవి ముఖ్యంగా 'హీనయానం' (బౌద్ధం ఆరంభ సమయం) కాలానికి చెందినవని అనిపిస్తున్నది. భీమవరం దగ్గర [[పెద అమిరం|పెదఅమిరం]] గ్రామంలోను, [[పెనుమంచిలి]], [[ఆచంట]] లలోనూ జైన తీర్ధంకరుల మందిరాలున్నాయి.<ref name=tourism>{{Cite web |url=http://westgodavari.org/Tourismvideos/TOURISM.htm |title=TOURISM POTENTIAL IN WEST GODAVARI DISTRICT |website= |access-date=2007-09-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090107001044/http://www.westgodavari.org/Tourismvideos/TOURISM.htm |archive-date=2009-01-07 |url-status=dead }}</ref>
ఈ ప్రాంతం చారిత్రికంగా నందుల సామ్రాజ్యంలోనూ, తరువాత [[అశోకుడు|అశోకుని]] సామ్రాజ్యంలోనూ భాగంగా ఉండేది. తరువాత మిగిలిన దక్షిణ దేశంలాగానే (సా.శ. 1 నుండి 3వ శతాబ్దం వరకు) ఇది కూడా [[శాతవాహనులు|శాతవాహనుల]] యేలుబడిలోకి వచ్చింది. సా.శ.350 ప్రాంతంలో సముద్రగుప్తుడు ఈ ప్రాంతంపై దండెత్తాడు. తరువాత మహారాజు శక్తి వర్మతో ఆరంభమైన మఠరకుల వంశం వారు సా.శ. 375 నుండి 500 వరకు ఆంధ్ర తీర ప్రాంతాన్ని పరిపాలించారు. తరువాత రెండు శతాబ్దాలు [[పిఠాపురం]] (పిష్టపురం) కేంద్రంగా [[విష్ణు కుండినులు]] ఈ తీర ప్రాంతంలో రాజ్యపాలన చేశారు. వీరిలో విక్రమేంద్ర వర్మ ముఖ్యమైనవాడు. విక్రమేంద్ర వర్మ ప్రతినిధిగా రణ దుర్జయుడు పిఠాపురం నుండి పాలన చేశాడు. ఇంద్ర భట్టారకుడనే విష్ణు కుండిన రాజును జయించి, కళింగ గంగులు వారి రాజ్యంలో చాలా భాగాన్ని ఆక్రమించారు. 3వ [[మాధవ వర్మ]] విష్ణు కుండినులలో చివరి రాజు.
తరువాత బాదామి చాళుక్యులు (పశ్చిమ చాళుక్యులు) వంశానికి చెందిన 2వ పులకేశి సోదరుడైన కుబ్జవిష్ణువు పిఠాపురాన్ని జయించి ఇక్కడ చాళుక్యుల పాలనకు నాంది పలికాడు. కుబ్జ విష్ణునితో తూర్పు చాళుక్య పాలన మొదలయ్యింది. వారి పాలనలో రాజధాని పిఠాపురం నుండి [[పెదవేగి|వేంగి]](ఏలూరుకి సమీపంలోనిది), తరువాత [[రాజమండ్రి]]కి మార్చబడింది. సా.శ. 892-921 మధ్య రాజైన 1వ చాళుక్య భీముడు [[ద్రాక్షారామ]] శివాలయాన్ని నిర్మించాడు. కాకతీయ వంశజ రాణి రుద్రమదేవి నిరవద్యపురము అనబడే ఈనాటి [[నిడదవోలు]]ను రాజధానిగా పాలించిన చాళుక్యుల ఇంటి కోడలు. తరువాత వివిధ రాజుల రాజ్యాలు సాగాయి.
బ్రిటిష్ వారి కాలంలో ఈ ప్రాంతం పాలన [[మచిలీపట్నం]] కేంద్రంగా సాగింది. 1794లో [[కాకినాడ]], రాజమండ్రిల వద్ద వేరే కలక్టరులు నియమితులయ్యారు. 1859లో కృష్ణా, గోదావరి జిల్లాలను వేరు చేశారు. తరువాత చేపట్టిన పెద్ద నీటిపారుదల పథకాల కారణంగా జిల్లాలను పునర్విభజింపవలసి వచ్చింది. 1904లో [[యర్నగూడెం]], ఏలూరు, తణుకు, భీమవరం, పాలకొల్లు, నరసాపురం ప్రాంతాలను గోదావరి నుండి కృష్ణా జిల్లాకు మార్చారు. 1925 ఏప్రిల్ 15న కృష్ణా జిల్లాను విభజించి '''పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా'''ను ఏర్పరచారు. (గోదావరి జిల్లా పేరు [[తూర్పు గోదావరి జిల్లా]]గా మారింది). తరువాత 1942లో [[పోలవరం]] తాలూకాను తూర్పు గోదావరి నుండి పశ్చిమ గోదావరికి మార్చారు.<ref name=history>{{Cite web |url=http://drdakda.nic.in/history.htm |title=District Rural Development Agency History, East godavari district, Kakinada |website= |access-date=2007-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070930121356/http://drdakda.nic.in/history.htm |archive-date=2007-09-30 |url-status=dead }}</ref>
2022 ఏప్రిల్ 4 న జిల్లాల పునర్విభజనలో భాగంగా, ఉత్తర భాగంలో గల ప్రాంతాన్ని [[ఏలూరు జిల్లా]], [[తూర్పు గోదావరి జిల్లా]]లలో కలిపారు. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref>
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
సవరించిన పరిధి ప్రకారం జిల్లా వైశాల్యం 2,178 చ.కి.మీ. జిల్లాకు తూర్పున గోదావరి నది ప్రవహిస్తూ ఉంది. జిల్లాకు ఉత్తరంగా [[ఏలూరు జిల్లా]], [[తూర్పు గోదావరి జిల్లా]], తూర్పున [[కోనసీమ జిల్లా]], దక్షిణాన [[బంగాళాఖాతం]], పశ్చిమంగా [[ఏలూరు జిల్లా]], [[కృష్ణా జిల్లా]]లు సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. జిల్లా సముద్ర తీరం పొడవు 19.కి.మీ. జిల్లాలో సగటు వర్షపాతం 1076.20 మిల్లీమీటర్లు. జిల్లాలో కృష్ణా, గోదావరి నదుల కాలవలు ప్రధానమైన నీటి వనరులు. కొల్లేరు సరస్సులో సగభాగం జిల్లాలో ఉంది.
==జనగణన గణాంకాలు==
2022 సవరించిన జిల్లా పరిధికి 2011 జనగణన ప్రకారం, జనాభా 17.80 లక్షలు.
ఉమ్మడి పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా మొత్తం జనాభా 37.96 లక్షలు. ఇందులో 30.48 లక్షలు గ్రామీణ ప్రాంతాలలోను, 7.45 లక్షలు పట్టణ ప్రాంతాలలోను నివసిస్తున్నారు. జిల్లా వైశాల్యం 7742 చ.కి.మీ. కనుక జనసాంద్రత చ.కి.మీ.కు 490<ref name="aponline">{{Cite web |url=http://www.aponline.gov.in/Quick%20links/apfactfile/info%20on%20districts/westgodavari.html |title=District - West Godavari Profile |website= |access-date=2007-09-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150429220632/http://www.aponline.gov.in/quick%20links/apfactfile/info%20on%20districts/westgodavari.html |archive-date=2015-04-29 |url-status=dead |publisher=APonline}}</ref>. జనాభాలో 70% పైగా జనులు వ్యవసాయ సంబంధితమైన ఉపాధిపై జీవిస్తున్నారు.
== రెవెన్యూ డివిజన్లు, మండలాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGx |పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా మండలాల పటం}}
జిల్లాలో నరసాపురం, భీమవరం అనే రెండు రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. వీటిని 19 మండలాలుగా విభజించారు. <ref name="sakshi-1"/>
===మండలాలు===
ఈ జిల్లాలో 19 మండలాలున్నాయి.
{{Div col|colwidth=10em|rules=yes|gap=2em}}
# [[నర్సాపురం రెవెన్యూ డివిజను|నరసాపురం రెవెన్యూ డివిజను]]
## [[ఆచంట మండలం|ఆచంట]]
## [[ఇరగవరం మండలం|ఇరగవరం]]
## [[తణుకు మండలం|తణుకు]]
## [[నరసాపురం మండలం|నరసాపురం]]
## [[పాలకోడేరు మండలం|పాలకోడేరు]]
## [[పెనుగొండ (ప.గో) మండలం|పెనుగొండ]]
## [[పెనుమంట్ర మండలం|పెనుమంట్ర]]
## [[పోడూరు మండలం|పోడూరు]]
## [[మొగల్తూరు మండలం|మొగల్తూరు]]
## [[యలమంచిలి మండలం|యలమంచిలి]]
# [[భీమవరం రెవెన్యూ డివిజను]]
## [[అత్తిలి (ప.గో) మండలం|అత్తిలి]]
## [[ఆకివీడు మండలం|ఆకివీడు]]
## [[ఉండి మండలం|ఉండి]]
## [[కాళ్ళ మండలం|కాళ్ళ]]
## [[తాడేపల్లిగూడెం మండలం|తాడేపల్లిగూడెం]]
## [[పాలకోడేరు మండలం|పాలకోడేరు]]
## [[పెంటపాడు మండలం|పెంటపాడు]]
## [[భీమవరం మండలం|భీమవరం]]
## [[వీరవాసరం మండలం|వీరవాసరం]]
{{Div end}}
==పట్టణాలు==
* [[ఆకివీడు]]
* [[తణుకు]]
* [[తాడేపల్లిగూడెం]]
* [[నరసాపురం]]
* [[పాలకొల్లు]]
* [[భీమవరం]]
==రాజకీయ విభాగాలు==
పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా [[నరసాపురం లోకసభ నియోజకవర్గం|నర్సాపురం లోకసభ నియోజకవర్గ]] పరిధికి కుదించారు.
జిల్లాలో గల శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:
{{#section-h:నరసాపురం లోకసభ నియోజకవర్గం|అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు}}
== రవాణా వ్వవస్థ ==
[[జాతీయ రహదారి 216 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారుల 216]], [[జాతీయ రహదారి 216A]] జిల్లాలో ప్రముఖ రహదారులు. [[హౌరా-చెన్నై ప్రధాన రైలు మార్గము]] జిల్లాగుండా వెళుతుంది. జిల్లాలో కాలువల ద్వారా గోదావరి డెల్టాలో కొంత వినియోగం జరుగుతున్నది. జిల్లాలో తాడేపల్లిగూడెంలో విమనాశ్రయం ఉన్నప్పటికీ నిరుపయోగంగా ఉంది. సమీప విమానాశ్రయాలు [[విజయవాడ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విజయవాడ]], [[రాజమండ్రి విమానాశ్రయం|రాజమండ్రి]]లో వున్నాయి.
== విద్యా సౌకర్యాలు==
జిల్లాలో ఎక్కువ కళాశాలలు నన్నయ విశ్వవిద్యాలయానికి అనుబంధంగా ఉన్నాయి.
=== ప్రముఖ విద్యా సంస్థలు ===
* నన్నయ విశ్వవిద్యాలయం పి.జి కళాశాల, తాడేపల్లిగూడెం
* డి.ఎన్.ఆర్. కళాశాల. భీమవరం
* వై.ఎన్ కళాశాల. నర్సాపురం
===వృత్తి విద్యాకళాశాలల గణాంకాలు===
* ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు -13(తాడేపల్లి గూడెం-3, తణుకు-1 భీమవరం-8,నరసాపురం-1)
* మెడికల్ కళాశాలలు 2 (పాలకొల్లు,భీమవరం)
* బి.ఎడ్.కళాశాలలు - 4
* న్యాయశాస్త్ర కళాశాలలు - 1 (భీమవరం)
* నిట్ -1 - (తాడేపల్లి గూడెం)
* డా.వైఎస్ఆర్ హార్టికల్చర్ విశ్వవిద్యాలయం, (తాడేపల్లి గూడెం)
== ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
జిల్లాలోని అధిక ప్రాంతం సాంద్ర వ్యవసాయ పద్ధతిని అనుసరిస్తూ, [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] ధాన్యాగారంగా ప్రసిద్ధిచెందింది. జిల్లాలో మత్స్య పరిశ్రమ కూడా బాగా అభివృద్ధి చెందింది. [[భీమవరం]] నగరం రాష్ట్రంలోనే ప్రముఖ మత్స్య పరిశ్రమ వ్యాపారకేంద్రం.
=== వ్యవసాయం ===
[[దస్త్రం:villages in westgodavari dt 1.jpg|thumb|right|225px|ధాన్యమును తూర్పారబోస్తున్న రైతు]]
[[దస్త్రం:villages in westgodavari dt 3.jpg|thumb|right|225px|పంట నూర్పిడి కోసం సిద్దముగా ఉన్న ట్రాక్టరులు]]
జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రధానంగా [[వ్యవసాయం]] పైనా, వ్యవసాయాధారిత సేవలు, పరిశ్రమలపైనా ఆధారపడి ఉంది. పనిచేసే వారిలో దాదాపు 78% జనాభా వ్యవసాయాధారితమైన వృత్తులే సాగిస్తున్నారు. [[వరి]], [[చెరకు]], [[పుగాకు]], [[కొబ్బరి]], [[మామిడి]], [[మొక్కజొన్న]], [[ఆయిల్ పామ్|ఆయిల్ పాం]], [[వేరుశనగ]], అపరాలు, [[ప్రొద్దు తిరుగుడు]] పూలు - ఇవి ఈ జిల్లాలో ప్రధానమైన పంటలు. జిల్లాలోని వివిధ పంటల విస్తీర్ణం క్రింద ఇవ్వబడింది<ref name=agri>{{Cite web |url=http://www.apind.gov.in/westgodavari.pdf |title=West Godavari District |website= |access-date=2007-09-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060407063918/http://www.apind.gov.in/westgodavari.pdf |archive-date=2006-04-07 |url-status=dead |publisher=Commisioner of Industries}}</ref>.
[[File:A scene in Rangapuram Khandrika.jpg|thumb|right|225px|రంగాపురం గ్రామం వద్ద పాడిపశువులు]]
{| class= "wikitable" align="left" border="1" borderColorDark="#ffffff"
|colspan =3 align="center" style=" font-align:center; font-weight:bold; font-size:14px;"|పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో పంటలు
|- align="left" style=" color:undefined; font-weight:bold; font-size:12px; width:108.75px; height:31.5px; background-color:undefined;"
| పంట
| విస్తీర్ణం
హెక్టేరులు
| ఉత్పత్తి
మెట్రిక్ టన్నులు
|-
| వరి
| 219.6 వేల హె.
| 1,413,108
|-
| మొక్కజొన్న
| 11.5 వేల హె.
| 39,557
|-
| కంది
| 0.28 వేల హె.
| 191
|-
| మినుము
| 9.54 వేల హె.
| 3,885
|-
| పెసర
| 2.79 వేల హె.
| 1,130
|-
| వేరుశనగ
| 3.21 వేల హె.
| 6,476
|-
| చెరకు
| 32.22 వేల హె.
| 2,900,000
|-
| పుగాకు
| 5.76 వేల హె.
| 12,685
|-
| మామిడి
| 20,483 హె.
| 1,22,898
|-
| నిమ్మ
| 1,449 హె.
| 11,592
|-
| బత్తాయి
| 183 హె.
| 1,464
|-
| అరటి
| 5,021 హె.
| 3,26,365
|-
| జామ
| 657 హె.
| 13,140
|-
| సపోటా
| 568 హె.
| 4,544
|-
| జీడిమామిడి
| 44,744 హె.
| 22,372
|-
| పసుపు
| 530 హె.
| 1,855
|-
| మిరప
| 2,703 హె.
| 5,406
|-
| తమలపాకు
| 175 హె.
| 700
|-
| కొబ్బరి
| 22,183 హె.
| 3,327లక్షలు
|-
| పామాయిల్
| 10,250 హె.
| 61,500
|-
| కోకో
| 2,800 హె.
| 1,400
|-
| పోక చెక్క
| 125 హె.
| 125
|-
| కాఫీ
| 50 హె.
| 25
|-
| మిరియం
| 150 హె.
| 45
|}
ఈ పంటలలో వరి, చెరకు సాగు ప్రధానంగా డెల్టా ప్రాంతంలో సాగుతుంది. అపరాలు ఎక్కువగా డెల్టా ప్రాంతంలో అంతర పంటగా పండిస్తారు. మొక్కజొన్న, పుగాకు, కొబ్బరి వంటివి మెరక ప్రాంతంలోనూ, పల్లపు ప్రాంతంలోనూ కూడా పండుతాయి. [[జీడిమామిడి]], మామిడి, [[నిమ్మ]], ఆయిల్ పామ్ వంటి తోటల వ్యవసాయం అధికంగా మెరక ప్రాంతంలో జరుగుతుంది.
జిల్లాలోని డెల్టా ప్రాంతలో సారవంతమైన నల్లరేగడి నేల ఉంది. కొద్దిభాగం పాటి నేల. ఎక్కువ భాగం ఎర్ర చెక్కు నేల, ఇసుక నేల కలిసి ఉంది. మొత్తం జిల్లాలోని 7.7 లక్షల హెక్టేరుల వైశాల్యంలో సుమారు 5.5 లక్షల హెక్టేరులు వ్యవసాయానికి అనుకూలమైన భూమి. 0.8 లక్షల హెక్టేరులు అడవి ప్రాంతము. 0.45 లక్షల హెక్టేరులు బీడు భూములు. 0.94 హెక్టేరులు ఇతర ఉపయోగాలకు వాడుతున్నారు. 1996-97లో మొత్తం 6 లక్షల హెక్టేరులలో వ్యవసాయం జరిగింది<ref name="irrigation">{{Cite web |url=http://www.westgodavari.org/irrigation/iprofile/Iprofile2.html |title=IRRIGATION PROFILE OF WEST GODAVARI DISTRICT |website=westgodavari.org |access-date=2007-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080220010303/http://www.westgodavari.org/irrigation/iprofile/Iprofile2.html |archive-date=2008-02-20 |url-status=dead|publisher= }}</ref>.
వ్యవసాయానికి అనుబంధంగా సాగే పశుపాలన కూడా జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ముఖ్యభాగం వహిస్తున్నది. జిల్లాలో 2.5 లక్షల ఆవులు, 4.2 లక్షల గేదెలు, 75వేల గొర్రలు, లక్ష మేకలు, 30 వేల పందులు, 84 లక్షల కోళ్ళు పెంచబడుతున్నాయని అంచనా.<ref name=irrigation/>
=== నీటి వనరులు ===
[[దస్త్రం:Westgodavari District..jpg|right|thumb|225px|నిడదవోలు-నరసాపురం కాలువ.]]
జిల్లాలో సరాసరి సంవత్సర వర్షపాతం 1076.2 మి.మీ. ఇందులో సుమారు 64% వర్షపాతం నైరుతి ఋతుపవనాల సమయంలో (జూన్ - సెప్టెంబరు కాలం) ఉంటుంది.
జిల్లాకు తూర్పు హద్దుగా ఉన్న గోదావరి నది విజ్జేశ్వరం వద్ద గౌతమి గోదావరి, వశిష్ట గోదావరి అనే రెండు పాయలుగా చీలుతుంది. అంతర్వేది వద్ద సముద్రంలో కలుస్తుంది. ఎర్రకాలువ, [[తమ్మిలేరు]], బైనేరు, కొవ్వాడ కాలువ, జల్లేరు, గుండేరు ఇతర ప్రవాహ నీటి వనరులు. జిల్లాలో దాదాపు 20.2% నేల గోదావరి నది పరీవాహక ప్రాంతంలోనూ, 48.1 % యెర్రకాలువ పరీవాహక ప్రాంతంలోను, 26.8% తమ్మిలేరు ప్రాంతంలోను, 1.4% రామిలేరు ప్రాంతంలోను, 3.5% లోయేరు ప్రాంతంలోను ఉంది.<ref name=irrigation/>.
245 చ.కి.మీ. వైశాల్యంలో విస్తరించి, దేశంలో అతి పెద్ద మంచినీటి సరస్సు అయిన [[కొల్లేరు]] కృష్ణా, గోదావరి నదుల మధ్యప్రాంతలో ఏర్పడిన పల్లపు జలాశయం. ఈ రెండు నదుల మధ్యలోను సహజంగా వరద నీటిని బాలన్స్ చేసే సరస్సుగా ఉపయోగ పడుతుంది. బుడమేరు, తమ్మిలేరు అనే రెండు పెద్ద యేరులతోబాటు సుమారు 30 చిన్న, పెద్ద కాలువలు కొల్లేరులో కలుస్తాయి. ఉప్పుటేరు ద్వారా కొల్లేరు నీరు సముద్రంలోకి ప్రవహిస్తుంది. ఎన్నో ప్రత్యేకమైన వృక్ష, పక్షిజాతులకు ఇది ఆలవాలమైంది. ఇటీవలి కాలంలో ఇక్కడ చేపల పెంపకం పెద్దయెత్తున ఆర్థిక, సామాజిక మార్పులను తెచ్చింది. అక్రమంగా కొల్లేరు భాగాలను వ్యవసాయానికి, ఆక్వా కల్చర్కు ఆక్రమించుకోవడం వలన కొల్లేరు మనుగడకే ప్రమాదం ఏర్పడింది<ref name=wwfindia>{{Cite web |url=http://www.wwfindia.org/about_wwf/what_we_do/freshwater_wetlands/our_work/ramsar_sites/kolleru_lake_.cfm |title=Kolleru Lake |website= |access-date=2007-09-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070209005621/http://www.wwfindia.org/about_wwf/what_we_do/freshwater_wetlands/our_work/ramsar_sites/kolleru_lake_.cfm |archive-date=2007-02-09 |url-status=dead|publisher=WWFIndia }}</ref>.
జిల్లాలో వ్యవసాయానికి నీరందించేవాటిలో మూడు వ్యవస్థలు ఉన్నవి:
* గోదావరి డెల్టా నీటిపారుదల వ్యవస్థ. (సర్ అర్ధర్ కాటన్ బారేజి ద్వారా - 2,10,000 హెక్టేరుల వరకు అవకాశం ఉంది.)
* కృష్ణా డెల్టా నీటిపారుదల వ్యవస్థ. ([[ప్రకాశం బారేజి]] ద్వారా - 23,000 హెక్టేరుల వరకు అవకాశం ఉంది.)
ఇవి కాక [[తమ్మిలేరు]] రిజర్వాయరు ద్వారా 3,700 హెక్టేరులు, జల్లేరు రిజర్వాయరు ద్వారా 1,700 హేక్టేరులు సాగుకు అవకాశం ఉంది.<ref name=irrigation3>{{Cite web |url=http://westgodavari.org/irrigation/iprofile/Iprofile3.html |title=THE AREA OF CROPS IRRIGATED DURING 1996-1997 ARE AS FOLLOWS : |website=westgodavari.org |access-date=2007-09-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080513180142/http://www.westgodavari.org/irrigation/iprofile/Iprofile3.html |archive-date=2008-05-13 |url-status=dead }}</ref>
మెరక ప్రాంతంలో పెద్దయెత్తున గొట్టపు బావులద్వారా సాగునీరు వినియోగం జరుగుతున్నది.
; పోలవరం ప్రాజెక్టు
===నీలి విప్లవం ===
ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ఆవిర్భావం నాటికి పశ్చిమగోదావరి జిల్లాలో చేపల సాగుకు ప్రత్యేకమైన పద్ధతులంటూ ఏమీ లేవు. ఉత్తర, తూర్పు ప్రాంతాల్లో విస్తరించిన గోదావరి, దక్షిణం వైపున 19.5 కిలోమీటర్ల మేర సముద్రం [[కొల్లేరు]], ఉప్పుటేరు ప్రాంతాల్లో లభించే చేపలతోనే మత్స్యకారులు వ్యాపారం జరిపేవారు. చేపల అధికోత్పత్తి, వాణిజ్య రంగ విస్తరణకు ఎటువంటి పద్ధతులు అప్పట్లో లేవు. 1961 నాటికి జిల్లాలో తొమ్మిది మార్కెట్లే ఉండేవి. నాడు 460 టన్నుల చేపల విక్రయాలు జరిగినట్లు గణాంకాలు వెల్లడిస్తున్నాయి. 1969-70 మధ్య రూ. 10.25 లక్షల విలువైన 471 టన్నుల చేపలు, రూ. 1.61 లక్షల విలువ చేసే 73 టన్నుల రొయ్య అమ్మకాలు జరిగాయి. ఈ క్రమంలోనే మత్స్యపరిశ్రమపై ఆధారపడిన మత్స్యకారుల కోసం 42 ఫిషర్మేన్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీలు 5805 మంది సభ్యులతో ఏర్పడ్డాయి. 1981 నాటికి ఆ సంఖ్య 61 సొసైటీలకు పెరిగింది. 1960లో బాదంపూడిలో చేప పిల్లల ఉత్పత్తి కేంద్రాన్ని స్థాపించడంతో జిల్లాలో చేపల పెంపకం చెరువుల్లో మొదలైంది. ఇందుకోసం ప్రభుత్వం ఆధ్వర్యంలో [[భీమవరం]] సమీపంలోని పెదఅమిరం, [[నరసాపురం]], కొవ్వలి, [[తణుకు]], [[ఏలూరు]], [[కొవ్వూరు]] తదితర చోట్ల చేప పిల్లల ఉత్పత్తి కేంద్రాలు వెలిశాయి.
;80వ దశకం నుంచి విప్లవాత్మక మార్పులు
శాస్త్రీయ పద్ధతుల్లో వాణిజ్య వ్యాపారంగా చేపల పెంపకం 1980 నుంచి ప్రారంభమైంది. తొలుత జిల్లాలో [[ఆకివీడు]], [[కృష్ణా జిల్లా]] [[కైకలూరు]] పంట ప్రాంతాలుగా చేపల పెంపకం విస్తరించింది. ప్రారంభంలో 20 వేల ఎకరాల్లో మొదలైన ఈ సాగు 1985-86 ప్రాంతంలో వరి పంట నష్టాలకు గురవుతుండటంతో ఒకేసారి మరో 10 వేల ఎకరాలకు విస్తరించింది. [[భీమవరం]], [[నిడమర్రు]], [[గణపవరం]], [[కాళ్ళ]], [[ఉండి]], [[వీరవాసరం]], [[మొగల్తూరు]], [[నరసాపురం]]లలో చేపల చెరువులు బాగా విస్తరించాయి. ప్రధానంగా [[భీమవరం]] ప్రాంతంలో చేపల పరిశ్రమ అభివృద్ధి కోసం ఆనంద గ్రూపు-అమాల్గమ్ ఫిషరీస్ సంయుక్తంగా 1988లో కొత్త పద్ధతులను, ఫిష్ ప్యాకింగ్ గ్రేడింగ్ విధానాలను ప్రారంభించాయి. అప్పటి వరకు ఒక మోస్తరుగా రైళ్ళ ద్వారా చేపల ఎగుమతులు జరిగేవి. తదుపరి ప్యాకింగ్తో ట్రేడింగ్ విధానం ప్రారంభం కావడంతో [[భీమవరం]] చేపల ఉత్పత్తుల పెంపకానికి ప్రధాన కేంద్రంగా మారింది. అస్సాం, ఢిల్లీ, కలకత్తా తదితర ప్రాంతాలకు చేపల ఎగుమతులు ప్రారంభమయ్యాయి. తొలి రోజుల్లో 500 టన్నుల ఉత్పత్తులు ఎగుమతి అయ్యేవి.
1985 నాటికిఉప్పునీటి చేపల ఉత్పత్తి 4 వేల టన్నులు, మంచినీటి చేపల ఉత్పత్తి 10546 టన్నులకు పెరిగింది.1990 నాటికి జిల్లాలో [[ఏలూరు]], [[ఆకివీడు]], [[భీమవరం]], [[పాలకొల్లు]], [[పెనుగొండ (ప.గో)|పెనుగొండ]], [[తణుకు]], పడాల, కొవ్వలి ప్రాంతాలలో 200 టన్నుల ఐస్ను ఉత్పత్తి చేసే 24 ఫ్యాక్టరీల ఉత్పత్తిని పెంచుతూ నెలకొల్పారు. 1990 ప్రాంతంలో మరో 50వేల ఎకరాలు చేపల చెరువులుగా మారిపోయాయి. దీంతో గ్రామాలకు గ్రామాలు హరిత విప్లవం నుంచి నీలి విప్లవం వైపు మరలాయి. రెండున్నర దశాబ్దాలలో 20 వేల ఎకరాల నుంచి జిల్లాలో 1.50 లక్షల ఎకరాల విస్తీర్ణానికి పెరిగాయి. 1990 నాటికి ప్రభుత్వం ప్రైవేటు రంగాలలో 7054 చెరువులు ఉండగా 20 వేలకు పెరిగినట్లు అంచనా.
===పరిశ్రమలు ===
[[తణుకు]]లో ఆంధ్రా సుగర్స్, అక్కమాంబ టెక్స్ టైల్స్, సత్యనారాయణ స్పిన్నింగ్ మిల్స్ వంటి పరిశ్రమలు ఉన్నాయి. మొత్తం జిల్లాలో 52 పెద్ద, మధ్య తరగతి పరిశ్రమలున్నాయి. వీటిలో సుమారు 17వేల మందికి ఉపాధి లభిస్తున్నది.
జిల్లాలో ఏలూరు, భీమవరం, తణుకు, పాలకొల్లులలో పారిశ్రామిక కేంద్రాలున్నాయి. మొత్తం జిల్లాలో పారిశ్రామిక విద్యుత్ కనెక్షన్లు ఇలా ఉన్నాయి<ref name=agri/>:
*లో టెన్షన్ (తక్కువ వోల్టేజి) పారిశ్రామిక కనెక్షన్లు: 7125
* హై టెన్షన్ (ఎక్కువ వోల్టేజి) పారిశ్రామిక కనెక్షన్లు: 118
* కుటీర పరిశ్రమ పారిశ్రామిక కనెక్షన్లు: 251
* జిల్లాలో మొత్తం ట్రాన్స్ఫార్మర్లు: 13,541
* పరిశ్రమలకు విద్యుత్తునిచ్చే ప్రధాన విద్యుత్ సరఫరా లైనులు, హై వోల్టేజీ సబ్స్టేషన్లు ఉన్న స్థలాలు: నిడదవోలు, కొవ్వూరు, తణుకు, భీమవరం, దూబచర్ల, తాడిమళ్ళ, చాగల్లు, తాడేపల్లి గూడే, పాలకొల్లు, ఏలూరు.
== సంస్కృతి ==
పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలో ఎక్కువ శాతం గ్రామీణ సంస్కృతి ఉంది. భీమవరం, జంగారెడ్డిగూడెం, తణుకు వంటి పట్టణాల్లో పాశ్చాత్య నాగరికత కనిపిస్తుంది.
===సంక్రాంతి ఉత్సవాలు===
{{ప్రధాన వ్యాసం|గోదావరి జిల్లాల్లో సంక్రాంతి ఉత్సవాలు}}
సంక్రాంతి పండుగను ముఖ్యంగా మూడు రోజులు పాటు జరుపుకుంటారు. భోగి, సంక్రాంతి, కనుమ పండుగను ఒక వేడుకగా జరుపుకుంటారు. కొత్త అల్లుల్లకు,బంధువులకు చక్కని మర్యాదలు చేసే సంప్రదాయం ఇక్కడ ఉంటుంది. గంగిరెద్దుల విన్యాసాలు, హరిదాసుల కోలాహలం సంప్రదాయ వస్త్రాలతో నృత్యాలతో పల్లెసీమల సందడిగా ఉంటాయి.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Achanta, Westgodavari Village of A.P (4).JPG|thumb|రామెశ్వర స్వామి వారి ఆలయ గోపురం]]
* [[కొల్లేరు సరస్సు]]
* [[భీమవరము]] -[[భీమారామం]], [[మావుళ్ళమ్మ దేవస్థానం, భీమవరం|మావుళ్ళమ్మ దేవాలయము]]
* [[పాలకొల్లు]] - [[క్షీరారామము]]
* [[ఆచంటీశ్వరాలయం]], [[ఆచంట]]
== క్రీడలు==
భీమవరం వాసి అయిన వెంకటపతి రాజు ఇండియన్ నేషనల్ క్రికెట్ టీం తరపున 28 టెస్ట్ మ్యాచ్ లు, 53 వన్ డే మ్యాచ్ లు ఆడాడు. అతని పూర్తి పేరు సాగి లక్ష్మి వెంకటపతి రాజు.
== ప్రముఖవ్యక్తులు==
* [[చిరంజీవి]] - సినీనటుడు, రాజకీయ నాయకుడు.
* [[ముళ్ళపూడి హరిశ్చంద్ర ప్రసాద్|ముళ్ళపూడీ హరిశ్చంద్రప్రసాద్]] - పారిశ్రామికవేత్త
* [[బూరుగుపల్లి శేషారావు]] - శాసన సభ్యులు. నిడదవోలు
* [[ఉప్పలపాటి వెంకట కృష్ణంరాజు]] - తెలుగు సినిమా కథానాయకుడు, రాజకీయ నాయకుడు.
* [[కనుమూరి బాపిరాజు]] మాజీ ఎంపీ,టీటీడీ చైర్మన్ (ఆకివీడు)
*[[అడవి బాపిరాజు]]
*[[అల్లూరి సీతారామరాజు]] - భీమవరం దగ్గరలొని [[మోగల్లు]] గ్రామానికి చెందినవారు
*[[భూపతిరాజు రామకృష్ణంరాజు]]- విద్యావేత్త, రాజకీయవేత్త, మాజీ ఏ.పి.పి.యస్సీ సభ్యులు
*[[యల్లాప్రగడ సుబ్బారావు|యల్లాప్రగడ సుబ్బారావు]] - శాస్త్ర వేత్త
*[[బి.వి.రాజు|బి.వి రాజు]] పద్మభూషణ్
*[[త్రివిక్రం శ్రీనివాస్]] - సిని దర్షకుడు
*[[సునీల్ (నటుడు)|ఇందుకూరి సునీల్ వర్మ]] -సినిహీరో, హాస్య నటుడు
*[[రాజా రవీంద్ర]] - టాలీవుడ్ సినీ యాక్టర్
*[[శివాజీ రాజా]] - టాలీవుడ్ సినీ యాక్టర్
*[[ఎం.వి.రఘు]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
== బయటి లింకులు ==
{{commons category|West Godavari district}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{పశ్చిమ గోదావరి విషయాలు}}
{{గోదావరి పరీవాహకం}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
[[వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు]]
0kde6alx2e5wivae5lbwp2al1sir9xa
విజయనగరం
0
1394
3617635
3496260
2022-08-07T06:35:17Z
Arjunaraoc
2379
/* రాజకీయం */
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{భారత స్థల సమాచారపెట్టె
|type = [[నగరం]]
|native_name = విజయనగరం
|state_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|nickname =
|skyline = West Entrance of the Vizianagaram fort in Andhra Pradesh.jpg
|skyline_caption = విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
|latd = 18.12
|longd = 83.42
|area_total = 29.27
|area_total_cite = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
|population_total = 228025
|population_total_cite = <ref name=population>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/php/india-andhrapradesh.php|title=Andhra Pradesh (India): Districts, Cities, Towns and Outgrowth Wards – Population Statistics in Maps and Charts|work=citypopulation.de}}</ref>
|population_male = 117,412
|population_female = 121,962
|population_density = 343
|population_as_of = 2011
|literacy = 59.49
|literacy_male = 69.04
|literacy_female = 50.16
|population_as_of = 2011
|official_languages = [[తెలుగు]]
|district = [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
|planning_agency =
|civic_agency = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]]
|area_telephone =
|postal_code =
|website =
|footnotes =
}}'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
విజయనగరం పట్టణం చారిత్రక ప్రశస్తి కలిగినది. ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ [[నాటక రచయిత]] [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==విజయనగర వైభవం==
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===చరిత్ర===
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
విజయనగరం [[విజయనగరం జమీందారీ|ఒక సంస్థానం]]. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. [[1754]] లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E / 18,12 ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
==విద్యా సౌకర్యాలు==
==జిల్లాలోని ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[భమిడిపాటి రామగోపాలం]]: రచయిత, సాహిత్య అకాడమీ పురస్కార గ్రహీత. అతను బి.ఎ. వరకు విద్యాభ్యాసాన్ని విజయనగరంలో పూర్తిచేసాడు.<ref name="అత్తలూరి నరసింహారావు పదినిమిషాల్లో భరాగో">{{cite book|last1=అత్తలూరి|first1=నరసింహారావు|title=ఇట్లు మీ విధేయుడు (పదినిమిషాల్లో భరాగో పరిచయము వ్యాసం)|date=మార్చి 1990|publisher=విశాఖ సాహితి|location=విశాఖపట్టణం|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.394446|accessdate=10 March 2015}}</ref>
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[కె. రంగదామ రావు|కొచ్చెర్లకోట రంగధామరావు]]: స్పెక్ట్రోస్కోపీ రంగంలో పేరొందిన భౌతిక శాస్త్రవేత్త.
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* తనికెల్ల కల్యాణి
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
* పి.వి.బి.శ్రీరామ మూర్తి - కథా నవలా రచయిత
* కె.కె.రఘునందన - కథా రాచయిత
* కె.కె.భాగ్యశ్రీ - కథా, నవలా రచయిత్రి
* [[నారంశెట్టి ఉమామహేశ్వరరావు]] - బాల కథా, నవలా రచయిత
* [[గవిడి శ్రీనివాస్]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
8r88evzuzazo7li1duf0n8ik2l7qgbu
3617636
3617635
2022-08-07T06:36:41Z
Arjunaraoc
2379
/* రవాణా సౌకర్యాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{భారత స్థల సమాచారపెట్టె
|type = [[నగరం]]
|native_name = విజయనగరం
|state_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|nickname =
|skyline = West Entrance of the Vizianagaram fort in Andhra Pradesh.jpg
|skyline_caption = విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
|latd = 18.12
|longd = 83.42
|area_total = 29.27
|area_total_cite = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
|population_total = 228025
|population_total_cite = <ref name=population>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/php/india-andhrapradesh.php|title=Andhra Pradesh (India): Districts, Cities, Towns and Outgrowth Wards – Population Statistics in Maps and Charts|work=citypopulation.de}}</ref>
|population_male = 117,412
|population_female = 121,962
|population_density = 343
|population_as_of = 2011
|literacy = 59.49
|literacy_male = 69.04
|literacy_female = 50.16
|population_as_of = 2011
|official_languages = [[తెలుగు]]
|district = [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
|planning_agency =
|civic_agency = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]]
|area_telephone =
|postal_code =
|website =
|footnotes =
}}'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
విజయనగరం పట్టణం చారిత్రక ప్రశస్తి కలిగినది. ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ [[నాటక రచయిత]] [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==విజయనగర వైభవం==
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===చరిత్ర===
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
విజయనగరం [[విజయనగరం జమీందారీ|ఒక సంస్థానం]]. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. [[1754]] లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E / 18,12 ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
==జిల్లాలోని ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[భమిడిపాటి రామగోపాలం]]: రచయిత, సాహిత్య అకాడమీ పురస్కార గ్రహీత. అతను బి.ఎ. వరకు విద్యాభ్యాసాన్ని విజయనగరంలో పూర్తిచేసాడు.<ref name="అత్తలూరి నరసింహారావు పదినిమిషాల్లో భరాగో">{{cite book|last1=అత్తలూరి|first1=నరసింహారావు|title=ఇట్లు మీ విధేయుడు (పదినిమిషాల్లో భరాగో పరిచయము వ్యాసం)|date=మార్చి 1990|publisher=విశాఖ సాహితి|location=విశాఖపట్టణం|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.394446|accessdate=10 March 2015}}</ref>
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[కె. రంగదామ రావు|కొచ్చెర్లకోట రంగధామరావు]]: స్పెక్ట్రోస్కోపీ రంగంలో పేరొందిన భౌతిక శాస్త్రవేత్త.
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* తనికెల్ల కల్యాణి
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
* పి.వి.బి.శ్రీరామ మూర్తి - కథా నవలా రచయిత
* కె.కె.రఘునందన - కథా రాచయిత
* కె.కె.భాగ్యశ్రీ - కథా, నవలా రచయిత్రి
* [[నారంశెట్టి ఉమామహేశ్వరరావు]] - బాల కథా, నవలా రచయిత
* [[గవిడి శ్రీనివాస్]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
51i1qtqftq0j2fvmjd1bkppg94vt89p
3617637
3617636
2022-08-07T06:37:33Z
Arjunaraoc
2379
/* విద్యా సౌకర్యాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{భారత స్థల సమాచారపెట్టె
|type = [[నగరం]]
|native_name = విజయనగరం
|state_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|nickname =
|skyline = West Entrance of the Vizianagaram fort in Andhra Pradesh.jpg
|skyline_caption = విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
|latd = 18.12
|longd = 83.42
|area_total = 29.27
|area_total_cite = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
|population_total = 228025
|population_total_cite = <ref name=population>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/php/india-andhrapradesh.php|title=Andhra Pradesh (India): Districts, Cities, Towns and Outgrowth Wards – Population Statistics in Maps and Charts|work=citypopulation.de}}</ref>
|population_male = 117,412
|population_female = 121,962
|population_density = 343
|population_as_of = 2011
|literacy = 59.49
|literacy_male = 69.04
|literacy_female = 50.16
|population_as_of = 2011
|official_languages = [[తెలుగు]]
|district = [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
|planning_agency =
|civic_agency = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]]
|area_telephone =
|postal_code =
|website =
|footnotes =
}}'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
విజయనగరం పట్టణం చారిత్రక ప్రశస్తి కలిగినది. ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ [[నాటక రచయిత]] [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==విజయనగర వైభవం==
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===చరిత్ర===
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
విజయనగరం [[విజయనగరం జమీందారీ|ఒక సంస్థానం]]. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. [[1754]] లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E / 18,12 ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===నగరంలో ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==జిల్లాలోని ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[భమిడిపాటి రామగోపాలం]]: రచయిత, సాహిత్య అకాడమీ పురస్కార గ్రహీత. అతను బి.ఎ. వరకు విద్యాభ్యాసాన్ని విజయనగరంలో పూర్తిచేసాడు.<ref name="అత్తలూరి నరసింహారావు పదినిమిషాల్లో భరాగో">{{cite book|last1=అత్తలూరి|first1=నరసింహారావు|title=ఇట్లు మీ విధేయుడు (పదినిమిషాల్లో భరాగో పరిచయము వ్యాసం)|date=మార్చి 1990|publisher=విశాఖ సాహితి|location=విశాఖపట్టణం|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.394446|accessdate=10 March 2015}}</ref>
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[కె. రంగదామ రావు|కొచ్చెర్లకోట రంగధామరావు]]: స్పెక్ట్రోస్కోపీ రంగంలో పేరొందిన భౌతిక శాస్త్రవేత్త.
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* తనికెల్ల కల్యాణి
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
* పి.వి.బి.శ్రీరామ మూర్తి - కథా నవలా రచయిత
* కె.కె.రఘునందన - కథా రాచయిత
* కె.కె.భాగ్యశ్రీ - కథా, నవలా రచయిత్రి
* [[నారంశెట్టి ఉమామహేశ్వరరావు]] - బాల కథా, నవలా రచయిత
* [[గవిడి శ్రీనివాస్]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
7wc5nmogmty5iw28fdg2r5bgks0tnwr
3617638
3617637
2022-08-07T06:37:52Z
Arjunaraoc
2379
/* నగరంలో ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు */
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{భారత స్థల సమాచారపెట్టె
|type = [[నగరం]]
|native_name = విజయనగరం
|state_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|nickname =
|skyline = West Entrance of the Vizianagaram fort in Andhra Pradesh.jpg
|skyline_caption = విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
|latd = 18.12
|longd = 83.42
|area_total = 29.27
|area_total_cite = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
|population_total = 228025
|population_total_cite = <ref name=population>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/php/india-andhrapradesh.php|title=Andhra Pradesh (India): Districts, Cities, Towns and Outgrowth Wards – Population Statistics in Maps and Charts|work=citypopulation.de}}</ref>
|population_male = 117,412
|population_female = 121,962
|population_density = 343
|population_as_of = 2011
|literacy = 59.49
|literacy_male = 69.04
|literacy_female = 50.16
|population_as_of = 2011
|official_languages = [[తెలుగు]]
|district = [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
|planning_agency =
|civic_agency = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]]
|area_telephone =
|postal_code =
|website =
|footnotes =
}}'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
విజయనగరం పట్టణం చారిత్రక ప్రశస్తి కలిగినది. ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ [[నాటక రచయిత]] [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==విజయనగర వైభవం==
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===చరిత్ర===
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
విజయనగరం [[విజయనగరం జమీందారీ|ఒక సంస్థానం]]. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. [[1754]] లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E / 18,12 ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==జిల్లాలోని ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[భమిడిపాటి రామగోపాలం]]: రచయిత, సాహిత్య అకాడమీ పురస్కార గ్రహీత. అతను బి.ఎ. వరకు విద్యాభ్యాసాన్ని విజయనగరంలో పూర్తిచేసాడు.<ref name="అత్తలూరి నరసింహారావు పదినిమిషాల్లో భరాగో">{{cite book|last1=అత్తలూరి|first1=నరసింహారావు|title=ఇట్లు మీ విధేయుడు (పదినిమిషాల్లో భరాగో పరిచయము వ్యాసం)|date=మార్చి 1990|publisher=విశాఖ సాహితి|location=విశాఖపట్టణం|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.394446|accessdate=10 March 2015}}</ref>
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[కె. రంగదామ రావు|కొచ్చెర్లకోట రంగధామరావు]]: స్పెక్ట్రోస్కోపీ రంగంలో పేరొందిన భౌతిక శాస్త్రవేత్త.
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* తనికెల్ల కల్యాణి
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
* పి.వి.బి.శ్రీరామ మూర్తి - కథా నవలా రచయిత
* కె.కె.రఘునందన - కథా రాచయిత
* కె.కె.భాగ్యశ్రీ - కథా, నవలా రచయిత్రి
* [[నారంశెట్టి ఉమామహేశ్వరరావు]] - బాల కథా, నవలా రచయిత
* [[గవిడి శ్రీనివాస్]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
s52uvfsi1av1zhvuf89ryhs106cmwam
3617639
3617638
2022-08-07T06:38:41Z
Arjunaraoc
2379
/* జిల్లాలోని ప్రముఖులు */ కుదించు
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{భారత స్థల సమాచారపెట్టె
|type = [[నగరం]]
|native_name = విజయనగరం
|state_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|nickname =
|skyline = West Entrance of the Vizianagaram fort in Andhra Pradesh.jpg
|skyline_caption = విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
|latd = 18.12
|longd = 83.42
|area_total = 29.27
|area_total_cite = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
|population_total = 228025
|population_total_cite = <ref name=population>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/php/india-andhrapradesh.php|title=Andhra Pradesh (India): Districts, Cities, Towns and Outgrowth Wards – Population Statistics in Maps and Charts|work=citypopulation.de}}</ref>
|population_male = 117,412
|population_female = 121,962
|population_density = 343
|population_as_of = 2011
|literacy = 59.49
|literacy_male = 69.04
|literacy_female = 50.16
|population_as_of = 2011
|official_languages = [[తెలుగు]]
|district = [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
|planning_agency =
|civic_agency = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]]
|area_telephone =
|postal_code =
|website =
|footnotes =
}}'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
విజయనగరం పట్టణం చారిత్రక ప్రశస్తి కలిగినది. ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ [[నాటక రచయిత]] [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==విజయనగర వైభవం==
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===చరిత్ర===
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
విజయనగరం [[విజయనగరం జమీందారీ|ఒక సంస్థానం]]. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. [[1754]] లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E / 18,12 ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[భమిడిపాటి రామగోపాలం]]: రచయిత, సాహిత్య అకాడమీ పురస్కార గ్రహీత. అతను బి.ఎ. వరకు విద్యాభ్యాసాన్ని విజయనగరంలో పూర్తిచేసాడు.<ref name="అత్తలూరి నరసింహారావు పదినిమిషాల్లో భరాగో">{{cite book|last1=అత్తలూరి|first1=నరసింహారావు|title=ఇట్లు మీ విధేయుడు (పదినిమిషాల్లో భరాగో పరిచయము వ్యాసం)|date=మార్చి 1990|publisher=విశాఖ సాహితి|location=విశాఖపట్టణం|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.394446|accessdate=10 March 2015}}</ref>
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
* [[నారంశెట్టి ఉమామహేశ్వరరావు]] - బాల కథా, నవలా రచయిత
* [[గవిడి శ్రీనివాస్]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
8agfd2fvls4aihuj6de3lyg0ijsy7h6
3617640
3617639
2022-08-07T07:01:02Z
Arjunaraoc
2379
/* ప్రముఖులు */ కుదించు
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{భారత స్థల సమాచారపెట్టె
|type = [[నగరం]]
|native_name = విజయనగరం
|state_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|nickname =
|skyline = West Entrance of the Vizianagaram fort in Andhra Pradesh.jpg
|skyline_caption = విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
|latd = 18.12
|longd = 83.42
|area_total = 29.27
|area_total_cite = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
|population_total = 228025
|population_total_cite = <ref name=population>{{cite web|url=http://www.citypopulation.de/php/india-andhrapradesh.php|title=Andhra Pradesh (India): Districts, Cities, Towns and Outgrowth Wards – Population Statistics in Maps and Charts|work=citypopulation.de}}</ref>
|population_male = 117,412
|population_female = 121,962
|population_density = 343
|population_as_of = 2011
|literacy = 59.49
|literacy_male = 69.04
|literacy_female = 50.16
|population_as_of = 2011
|official_languages = [[తెలుగు]]
|district = [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
|planning_agency =
|civic_agency = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]]
|area_telephone =
|postal_code =
|website =
|footnotes =
}}'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
విజయనగరం పట్టణం చారిత్రక ప్రశస్తి కలిగినది. ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ [[నాటక రచయిత]] [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==విజయనగర వైభవం==
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===చరిత్ర===
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
విజయనగరం [[విజయనగరం జమీందారీ|ఒక సంస్థానం]]. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. [[1754]] లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E / 18,12 ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
685d1itxvnxhgnl1z56wcyier6wu3xr
3617649
3617640
2022-08-07T07:18:13Z
Arjunaraoc
2379
ఆంగ్లవ్యాసంనుండి సమాచారపెట్టెతో తాజా
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, మహాకవి గురజాడ అప్పారావు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|access-date=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 August 2014|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
విజయనగరం పట్టణం చారిత్రక ప్రశస్తి కలిగినది. ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ [[నాటక రచయిత]] [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==విజయనగర వైభవం==
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===చరిత్ర===
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
విజయనగరం [[విజయనగరం జమీందారీ|ఒక సంస్థానం]]. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. [[1754]] లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E / 18,12 ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
416489kiakakq6ev7rup2gbjeeinufx
3617650
3617649
2022-08-07T07:23:34Z
Arjunaraoc
2379
copy edit
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, పేరుపొందిన మహాకవి గురజాడ అప్పారావు రచనలలో వాక్యాలు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|access-date=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 August 2014|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
[[విజయనగరం జమీందారీ]] ముఖ్యపట్టణం విజయనగరం. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. 1754 లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ నాటక రచయిత [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E / 18,12 ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
dkz37v203zx8a8gb7o2qrv24e4hwzo7
3617652
3617650
2022-08-07T07:24:32Z
Arjunaraoc
2379
/* భౌగోళికం */
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, పేరుపొందిన మహాకవి గురజాడ అప్పారావు రచనలలో వాక్యాలు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|access-date=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 August 2014|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
[[విజయనగరం జమీందారీ]] ముఖ్యపట్టణం విజయనగరం. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. 1754 లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ నాటక రచయిత [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పౌర పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref> నగర అధికార పరిధి {{convert|29.27|km2|mi2|abbr=on}}.<ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=3 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
fzroghtige6rjp7b11ixqyzipqaxx9h
3617653
3617652
2022-08-07T07:25:31Z
Arjunaraoc
2379
/* పౌర పరిపాలన */
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, పేరుపొందిన మహాకవి గురజాడ అప్పారావు రచనలలో వాక్యాలు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|access-date=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 August 2014|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
[[విజయనగరం జమీందారీ]] ముఖ్యపట్టణం విజయనగరం. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. 1754 లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ నాటక రచయిత [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref>[[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
== రాజకీయం ==
=== విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* విజయనగరం భారత పార్లమెంట్ లో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-8 పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత ఇది తయారైంది.
=== విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం ===
* పూర్తి వ్యాసం [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]లో చూడండి.
* '''విజయనగరం''' ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసనసభలో ఒక నియోజకవర్గం. 2007-08 పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత విజయనగరం మండలాన్ని మాత్రం ఇందులో ఉంచారు.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
50lyzbg99iau7ozimbl7nn1bfwm5q93
3617656
3617653
2022-08-07T07:29:07Z
Arjunaraoc
2379
copyedit
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, పేరుపొందిన మహాకవి గురజాడ అప్పారావు రచనలలో వాక్యాలు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|access-date=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 August 2014|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
[[విజయనగరం జమీందారీ]] ముఖ్యపట్టణం విజయనగరం. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. 1754 లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ నాటక రచయిత [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు.<ref name=population /> 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name=population />
== పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref>[[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== ఇవీ చూడండి ==
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]
*[[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
pzal2upl4pvo6od5vvf4fj3v06229f6
3617658
3617656
2022-08-07T07:33:22Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, పేరుపొందిన మహాకవి గురజాడ అప్పారావు రచనలలో వాక్యాలు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=10 ఆగస్టు 2014|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
[[విజయనగరం జమీందారీ]] ముఖ్యపట్టణం విజయనగరం. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. 1754 లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ నాటక రచయిత [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు. 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name="stats" />
== పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref>[[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== ఇవీ చూడండి ==
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]
*[[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
0rdk45ob53u9cqzsi1qrgad0choh77r
3617659
3617658
2022-08-07T07:34:02Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, పేరుపొందిన మహాకవి గురజాడ అప్పారావు రచనలలో వాక్యాలు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=2014-08-10|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
[[విజయనగరం జమీందారీ]] ముఖ్యపట్టణం విజయనగరం. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. 1754 లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ నాటక రచయిత [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు. 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name="stats" />
== పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref>[[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== ఇవీ చూడండి ==
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]
*[[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్సైటు]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
dbtli0hpvo3uz6wn58n19uhubxbpht5
3617660
3617659
2022-08-07T07:34:47Z
Arjunaraoc
2379
/* బయటి లింకులు */
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, పేరుపొందిన మహాకవి గురజాడ అప్పారావు రచనలలో వాక్యాలు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=2014-08-10|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' పట్టణం [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది.ఇది [[విజయనగరం జిల్లా]]కు ముఖ్యపట్టణం. రాష్ట్రం లోని జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఈ జిల్లా ఏర్పడింది. దీనితో రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య 23 కు చేరింది. విజయనగరం [[బంగాళా ఖాతము]] నుండి 18 కి.మీ.ల దూరములో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
[[విజయనగరం జమీందారీ]] ముఖ్యపట్టణం విజయనగరం. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. 1754 లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ నాటక రచయిత [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు. 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name="stats" />
== పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref>[[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== ఇవీ చూడండి ==
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]
*[[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగరం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
3ikviiwxy21cgnjxtchp4b34hvxmrcb
3617662
3617660
2022-08-07T07:40:33Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం
| other_name =
| settlement_type =నగరం
| image_skyline = Vizianagaram Montage.png
| image_alt =
| image_caption = పై ఎడమనుండి సవ్య దిశలో: ఘంట స్తంభం, విజయనగరం కోట బాల్కనీ, విజయనగరం దృశ్యం, పేరుపొందిన మహాకవి గురజాడ అప్పారావు రచనలలో వాక్యాలు, విజయనగరం కోటగోడలు, విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ లో ఆవిరి యంత్రం మాదిరి.
| etymology =
| nickname =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh
| pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ లో స్థానం
| pushpin_label = <!-- only necessary if "name" or "official_name" are too long -->
| pushpin_label_position = right
| coordinates = {{coord| 18.1159|N| 83.406|E|display=inline,title}}
| coordinates_footnotes = <!-- for references: use <ref>tags -->
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 =[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు|జిల్లా]]
| subdivision_name2 =[[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]]
| established_title = <!-- Founded -->
| established_date = <!-- requires established_title= -->
| established_title1 = పట్టణంగా గుర్తింపు
| established_date1 = 1888
| established_title2 = నగరంగా గుర్తింపు
| established_date2 =
| founder = విజయరామరాజు
| named_for =
| parts_type = వార్డులు
| parts = 50
| government_footnotes =
| government_type = [[Municipal Corporations in India|Mayor–Council]]
| governing_body = [[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] [[Visakhapatnam Metropolitan Region Development Authority]]
| leader_party =
| leader_title = మేయరు
| leader_name =
| leader_title1 = MLA
| leader_name1 = Veera Bhadra Swamy Kolagatla
| leader_title2 = MP
| leader_name2 = [[బెల్లాన చంద్రశేఖర్]]
| leader_title3 = [[Municipal commissioner]]
| leader_name3 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name=municipality>{{cite web|title=Basic Information of Municipality|url=http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|website=Commissioner & Director of Municipal Administration|publisher=Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh|accessdate=5 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810145501/http://cdma.ap.gov.in/VIZIANAGARAM/Basic_information_Municipality.html|archive-date=2014-08-10|url-status=dead}}</ref>
| area_total_km2 = 29.27
| area_metro_footnotes = <ref name="census">{{cite web |title=District Census Hand Book : Vizianagaram (Part B) |url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |website=[[Census of India]] |publisher=Directorate of Census Operations, Andhra Pradesh |access-date=10 June 2019 |pages=16, 48 |format=PDF |date=2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829010743/http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2812_PART_B_DCHB_VIZIANAGARAM.pdf |archive-date=29 August 2017 |url-status=live }}</ref>
| area_metro_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="stats">{{cite web |title=Statistical Abstract of Andhra Pradesh, 2015 |url=https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |website=Directorate of Economics & Statistics |publisher=Government of Andhra Pradesh |access-date=27 April 2019 |pages=44 |format=PDF |archive-url=https://web.archive.org/web/20190714020914/https://desap.cgg.gov.in/jsp/website/gallery/Statistical%20Abstract%202015.pdf |archive-date=14 July 2019 |url-status=dead }}</ref>
| population_total = 228025
| pop_est_as_of =
| pop_est_footnotes =
| population_est =
| population_rank =
| population_density_km2 =
| population_metro_footnotes =
| population_metro =
| population_blank1_title =
| population_blank1 =
| population_demonym =
| population_note =
| demographics_type1 = అక్షరాస్యత వివరాలు
| demographics1_title1 = అక్షరాస్యులు
| demographics1_info1 =
| demographics1_title2 = అక్షరాస్యత
| demographics1_info2 =
| demographics_type2 = భాషలు
| demographics2_title1 = అధికారిక
| demographics2_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారతీయ ప్రామాణిక కాలం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పోస్టల్ ఇండెక్స్ నంబర్|PIN]]
| postal_code = 535001 - 535006
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code_type = <!-- defaults to: Area code(s) -->
| area_code = +91–8922
| registration_plate_type = వాహనాల నమోదు
| registration_plate = AP35 (గతకాలం)]]<br /> AP39 ( 30 జనవరి 2019 నుండి)<ref>{{cite news |title=New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched |url=http://www.newindianexpress.com/cities/vijayawada/2019/jan/31/new-ap-39-code-to-register-vehicles-in-state-launched-1932417.html |access-date=9 June 2019 |work=The New Indian Express |date=31 January 2019 |location=Vijayawada}}</ref>
| website = https://vizianagaram.ap.gov.in/public-utility-category/municipality/
| footnotes =
| official_name =
}}
'''విజయనగరం''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] నగరం, [[విజయనగరం జిల్లా]] కేంద్రం. ఇక్కడ [[విజయనగరం కోట]], [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం]] ప్రముఖ పర్యాటక ఆకర్షణలు.
==చరిత్ర==
[[దస్త్రం:Viznm kota.jpg|thumb|240px|ప్రసిద్ధిచెందిన విజయనగరం కోట ముఖద్వారం]]
[[దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|thumb|240px|విజయనగరం పట్టణం]]
[[విజయనగరం జమీందారీ]] ముఖ్యపట్టణం విజయనగరం. [[పూసపాటి]] వంశం వారు దీని పాలకులు. 1754 లో, విజయనగర పాలకుడైన పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారితో ఒప్పందం కుదుర్చుకొని, తన పాలన సాగించాడు. కానీ కొంత కాలానికే ఈ సంస్థానం [[బ్రిటిషు]] వారి ఏలుబడిలోకి వెళ్ళింది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చేవరకు బ్రిటిషువారి ఏలుబడిలోనే ఉంది.
ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచిన [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కం]] నాటకంలోని ప్రధాన వేదిక విజయనగరమే! పట్టణంలోని కొన్ని ప్రధాన ప్రాంతాలు - అయ్యకోనేరు, '''''బొంకులదిబ్బ''''' మొదలైన వాటి ప్రస్తావన ఈ నాటకంలో ఉంది. ఆ నాటక రచయిత [[గురజాడ అప్పారావు]] విజయనగరం రాజావారి ఆస్థానంలో ఉద్యోగస్తుడే.
==భౌగోళికం==
విజయనగరం భౌగోళికంగా 18 ° 07'N 83 ° 25'E / 18,12 ° N 83,42 ° E ప్రాంతంలో ఉంది. ఇది 74 మీటర్ల (242 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది. విజయనగరం [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు ఈశాన్యాన ఉంది.
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా ప్రకారం, ఈ నగర జనాభా 227,533. ఇందులో 111,596 మగవారు, 115,937 ఆడవారు ఉన్నారు. 20,487 మంది 0–6 వయసు లోపు వారు ఉన్నారు. ఇందులో 5,686 అబ్బాయిలు, 5,315 అమ్మయిలు. ఈ నగరంలో 81.85% అక్షరాస్యతతొ 169,461 మంది అక్షరాస్యులు ఉన్నారు.<ref name="stats" />
== పరిపాలన ==
విజయనగరం [[పురపాలక సంఘం]] 1888 లో స్థాపించారు.<ref name=municipality /> 2015 డిశెంబరు 9న నగరపాలక సంస్థగా అభివ్రుద్ది చేసాను.<ref>{{cite news|title=Masula, Srikakulam, Vizianagaram upgraded into corporations|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|accessdate=10 December 2015|work=The Hindu|date=10 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160409032222/http://www.thehindu.com/news/cities/vijayawada/masula-srikakulam-vizianagaram-upgraded-into-corporations/article7967915.ece|archivedate=9 April 2016|location=Vijayawada}}</ref>[[విజయనగరం నగరపాలక సంస్థ]] పరిపాలన నిర్వహిస్తుంది.
==రవాణా సౌకర్యాలు==
[[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. విజయనగరం రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
===పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం===
{{ప్రధాన వ్యాసం|పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం}}
ఉత్తరాంధ్రలో ప్రసిద్ధిగాంచిన శ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవాలు]] విజయనగరం పట్టణంలో ''300 ఏళ్లు''గా జరుగుతున్నాయి. [[బొబ్బిలియుద్ధం]] సమయంలో విజయనగర రాజుల ఆడపడుచైన పైడితల్లి ఆత్మాహుతికి పాల్పడి ఇలవేల్పుగా అవతరించినట్లు భావిస్తారు. అప్పటినుంచి ఆమెను '''భక్తి'''తో పూజిస్తున్నారు. లక్షలాదిమంది భక్తులు దీనికి హాజరవుతారు.
విజయనగరం పట్టణం మధ్యలో 'పెద్ద చెరువు' చాలా విశాలమైనది. 18వ శతాబ్దంలో కోట నిర్మాణానికి కావల్సిన మట్టి కోసం దీన్ని తవ్వించారు. ఈ చెరువులోని నీటితో ఆయకట్టు రైతులు ఏటా మూడు పంటలు పండిస్తుంటారు. ఈ చెరువు పశ్చిమ భాగంలోనే '''పైడిమాంబ''' విగ్రహం సాక్షాత్కారమైనది. ఈ చెరువులోనే ''అమ్మవారి'' [[తెప్పోత్సవం]] నిర్వహిస్తారు.
=== గంట స్తంభం కూడలి ===
[[దస్త్రం:Famous ganta stambham vizianagaram.jpg|thumb|240px|ప్రముఖ కూడలి గంటస్తంభం]]
విద్యుచ్చక్తి లేని రోజుల్లో నాటి పురపాలక సంఘం వారు ''మూడు లాంతర్లు కూడలి''లో మూడు వైపులా మూడు హరికెన్ [[లాంతర్లు]] ఏర్పాటుచేశారు. రాత్రిపూట [[నెల్లిమర్ల]], ధర్మపురి, గంటస్తంభం దారులలో ఎడ్లబళ్ళుతో వెళ్ళేవారికి, పాదచారుల సౌకర్యార్ధం నెలకొల్పారు. విజయనగర రాజులు ''అవృతఖానా''ను పెద్ద పూలకోటలో నిర్మించారు. ''ఖానా'' అంటే మదుము అని ''అవృత'' అనే ఆంగ్లపదంతో కలిసి రూపొందింది. ''నీరు బయటకు పోయే మదుము'' అని దీని అర్ధం. ఇది గంటస్తంభం నమూనాలో ఉంది. పైభాగంలో స్నానానికి అనువుగా పెద్ద తొట్టె ఉంది. క్రిందిభాగంలో [[నుయ్యి]], దిగడానికి మెట్లు ఉన్నాయి. మహారాజులు ఇందులో స్నానాలు చేసేవారని పెద్దలు అంటారు.
=== రాజావారి కోట ===
[[దస్త్రం:Replica of a rail engine at Vizianagaram railway station.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైల్వే స్టేషను వద్ద ఒక రైలు ఇంజను నమూన]]
కోట ఎదురుగా ఉన్న ఖాళీ ప్రదేశాన్ని బొంకుల దిబ్బ అంటారు. నాడు ఈ ప్రదేశాన్ని మహారాజులు సైనిక విన్యాసాలకు కవాతులకు వినియోగించేవారు. ''బంకు'' అనేది మహారాష్ట్ర పదం దీనికి ''తలవాకిట పహరా'' అని అర్ధం. కాలక్రమేణా ఈ '''బంకులదిబ్బే''' బొంకులదిబ్బగా రూపాంతరం చెందింది. ఈ ప్రదేశానికి ఈ పేరు రావడానికి మరో కథనం కూడా ప్రచారంలో ఉంది. ఒక ఫ్రెంచి ఇంజినీరు భూగర్భ జలాల్ని బయటకు తెప్పిస్తానని గొట్టాలను తెప్పించి వాటిని ఇక్కడే భూమిలోకి దించాడట. తన ప్రయత్నం విఫలం కావడంతో చెప్పాపెట్టకుండా రాత్రికి రాత్రే పారిపోయాడట. ఆ ఇంజినీరు పలికిన బొంకు లేదా అబద్ధం ఆ ప్రదేశానికి స్థిరపడిందంటారు. మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] తన [[కన్యాశుల్కం]] నాటకాన్ని బొంకుల దిబ్బ సీనుతోనే ఆరంభించారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రదేశం కూరగాయల మార్కెట్ గా ఉపయోగపడుతుంది.
===విజయనగరం కోట===
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం కోట}}
[[దస్త్రం:Vizianagaram junction train station name board 01.jpg|thumb|240px|విజయనగరం రైలు సముదాయం]]
విజయనగర రాజులు మొదట్లో [[కుమిలి]] లోని మట్టి కోటలో నివసించేవారు. ఆనంద గజపతి రాజు విజయనగరం కోట నిర్మాణాన్ని సా.శ. 1712-1714 ల మధ్య ప్రారంభించారు. అయిదు విజయాలకు చిహ్నంగా అనగా [[తెలుగు సంవత్సరాలు|విజయ నామ సంవత్సరం]]లో, [[విజయదశమి]], మంగళవారం నాడు (తెలుగులో జయవారం) ఈ కోట నిర్మాణం మొదలైంది. తన కుమారుడు విజయరామ రాజు పేరిట దీనికి 'విజయనగరం' అని పేరు వచ్చింది. అయితే 1717 సంవత్సరంలో ఆనందరాజు పరమపదించగఅ విజయరామరాజు కోట నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేశారు''.''2012 నాటికి 300 సం.లు అయింది.
విజయనగరం కోటను కొండరాళ్లతో నిర్మించారు. ఇది 26 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో నాలుగు కోణాల్లో నలుగు పెద్ద బురుజులతో నిర్మితమైనది. కోట చుట్టూ 19,653 చదరపు అడుగుల [[కందకం]] తవ్వించారు. నాడు కందకం నిండా నీరు ఉండేది. ఇది సుమారు రెండు ఏనుగులు మునిగేటంత లోతు ఉంటుంది. గోడలు సుమారు 30 అడుగుల ఎత్తు కలిగివున్నాయి.
==ప్రముఖులు==
* [[పి.సుశీల]], సినీ గాయని
* [[ఇందుకూరి రామకృష్ణంరాజు]]
* [[వి.రామకృష్ణ]]
* [[ద్వివేదుల విశాలాక్షి]]
* [[శ్రీరంగం నారాయణబాబు]]
* [[నిడుదవోలు వేంకటరావు]]
* [[న్యాయపతి కామేశ్వరి]]
* [[వంకాయల నరసింహం]]
* [[మానాప్రగడ శేషసాయి]]
* [[పంతుల జోగారావు]] - కథా రచయిత
== ఇవీ చూడండి ==
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం]]
*[[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం]]
== మూలాలు ==
<references />
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Vizianagaram}}
* [[ఈనాడు]] విజయనగరం ఎడిషన్ 2008 అక్టోబరు 14 తేదీన, శ్రీశ్రీశ్రీ పైడితల్లి అమ్మవారి జాతర ప్రత్యేక అనుబంధంలో ప్రచురించిన సమాచారం.
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
h17kul354med5wetvgvoszcd7ro0ubh
బనగానపల్లె
0
1478
3617381
3539211
2022-08-06T14:40:15Z
యర్రా రామారావు
28161
బనగానపల్లె ప్రధాన వ్యాసం లింకు ఇచ్చినందున అంత సమాచారం ఈ వ్యాసంలో అవసరం లేదు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బనగానపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = బనగానపల్లె
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 16462
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 8400
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 8062
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 3338
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బనగానపల్లె''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]], కర్నూలు జిల్లా లోని జనగణన [[పట్టణం]]. పిన్ కోడ్: 518 124. [[కర్నూలు జిల్లా]]లో నున్న బనగానపల్లె [[1790]] నుండి [[1948]] వరకు అదే పేరు కలిగిన సంస్థానంగా ఉండేది.
== బనగానపల్లె సంస్థాన చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|బనగానపల్లె సంస్థానం}}
[[బొమ్మ:Banaganapalle samsthanam.jpg|left|frame|బనగానపల్లె సంస్థాన పటము]][[1601]]లో [[విజాపుర|బీజాపూరు]] సుల్తాను [[ఇస్మాయిల్ ఆదిల్షా|ఇస్మాయిల్ ఆదిల్ షా]] బనగానపల్లె [[కోట]]ను రాజా నంద చక్రవర్తిని ఓడించి వశపరచుకున్నాడు. ఆక్రమిత ప్రాంతాన్ని, [[కోట]]ను ఈ విజయం సాధించిన సేనాధిపతి, సిద్ధు సంబల్ ఆధీనంలో 1665 వరకు ఉన్నాయి. మహమ్మద్ బేగ్ ఖాన్-ఇ రోస్బహాని బనగానపల్లె జాగీరుపై శాశ్వత హక్కు పొందాడు. కాని అతడు మగ వారసులు లేకుండా చనిపోవడంతో జాగీరు అతని మనవడూ దత్తపుత్రుడూ అయిన [[ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరు]]కు ధారాదత్తమైంది. [[మొగలు]] చక్రవర్తి[[ఔరంగజేబు]] [[1686]]లో బీజాపూరును ఆక్రమించుకొన్నపుడు, దక్కనులో అతని ప్రతినిధిగా పనిచేసే ఫైజ్ ఆలీ మేనమామ, [[ముబారిజ్ ఖాన్]] దయవల్ల ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ స్థానం పదిలంగానే ఉంది.
[[1800]] తొలినాళ్ళలో బనగానపల్లె [[భారతదేశంలో బ్రిటిషు పాలన|బ్రిటిషు ఇండియాలో]] ఒక సంస్థానంగా మారిపోయింది. ఆర్థిక లావాదేవీలలో జరిగిన లొసుగుల కారణంగా [[1832]] నుండి [[1848]] వరకు ఒకసారి, [[1905]]లో కొన్ని నెలలపాటు మరోసారి బనగానపల్లె పరిపాలనను [[మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ]] గవర్నరు తన అధీనంలోకి తీసుకున్నాడు. [[1901]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం 660 చకి మీ ల వైశాల్యంతో 32,264 జనాభాతో ఉండేది. [[తెలుగు]] ప్రాంతాల్లో [[హైదరాబాద్]] మినహా బనగానపల్లె మాత్రమే సంస్థానం స్థాయి పొందింది, మిగిలినవన్నీ జమీందారీల హోదాలోనే ఉండేవి.<ref name="ఆంధ్ర సంస్థానములు సాహిత్యపోషణ">{{cite book|last1=తూమాటి|first1=దొణప్ప|title=ఆంధ్రసంస్థానములు - సాహిత్యపోషణ|date=ఆగస్టు 1969|publisher=ఆంధ్రా యూనివర్శిటీ|location=విశాఖపట్టణం|page=12|edition=1}}</ref>[[1948]]లో కొత్తగా ఏర్పడిన [[భారత దేశము|భారత దేశం]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం కలిసిపోయింది; [[మద్రాసు]] రాష్ట్రం లోని [[కర్నూలు జిల్లా]]లో భాగమయింది. [[1953]]లో కర్నూలుతో సహా [[చెన్నై|మద్రాసు]] రాష్ట్రపు ఉత్తర జిల్లాలు కలిసి [[ఆంధ్ర రాష్ట్రం]]గా ఏర్పడ్డాయి.
==పట్టణంలో విద్య, వైద్యం, రవాణా సదుపాయాలు==
బనగానపల్లె పట్టణంలో, ప్రభుత్వ ప్రాథమిక, ఉన్నత పాఠశాలలు, ఉన్నాయి. బాలుర, బాలికల ఉన్నత [[పాఠశాల]]లు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు విద్య సంస్థలు కూడా ఉన్నాయి. <br />బనగానపల్లెలో ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ [[కళాశాల]], డిగ్రీ కళాశాల ఉంది. ఒక సార్వజనిక వైద్యశాల, ప్రభుత్వ పశు వైద్యశాల ఉన్నాయి. [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ|ఆర్.టి.సి]]. డిపో ఉంది. బనగానపల్లె నుండి [[రాయలసీమ]] లోని అన్ని ముఖ్య పట్టణాలకు రవాణ సౌకర్యం ఉంది. [[హైదరాబాదు]]కి ప్రతి రోజు రాత్రి బస్సులు ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషను ఉంది.
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 16,462.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-06-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 8400, మహిళల సంఖ్య 8,062, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3,338 ఉన్నాయి.
==మండలంలో వ్యవసాయం, నీటివనరులు==
మండలం లో దద్దనాల చెరువు ముఖ్యమైన నీటి వనరు,ఈ చెరువు ఏ కాక మండలం లో వ్యవసాయం అంతా SRBC కలువ పై ఆధారపడి వుంది.మండలం లో GNSS కలువ కూడా ప్రవహిస్తుంది
==ఆలయాలు==
[[File:Chintamanu Matham - Sree Veerabrahmendra Swamy.jpeg|left|thumb|200px|చింతమాను మఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి]]
[[File:Veerabrahmendra Swamy NelaMatham Mukha dwaram.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
[[File:Sree Veerabrahmendra Swamy (Veerappaiah) Swamy, Nelamatham, Bangalore.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
* బనగానపల్లె - నంద్యాల మార్గంలో బనగానపల్లెకు 8 కి.మీ. దూరంలో, [[నందవరం]]లో '''చౌడేశ్వరీమాత ఆలయం''' ప్రసిద్ధమైంది. చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలనుండి మాత్రమే కాక [[మహారాష్ట్ర]], [[కర్ణాటక]] ప్రాంతాలనుండి కూడా [[భక్తులు]] వచ్చి ఇక్కడ అమ్మవారి దర్శనం చేసుకొంటుంటారు.
* బనగానపల్లెకి 10 కి.మి దూరంలో యాగంటి అను పుణ్యక్షేత్రం ఉంది.
* శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వాముల వారి నేలమఠం,కాలగ్నానాన్ని పాతిపెట్టిన చింతమాను మఠం''', ravvalakonda''' ఇక్కడ ప్రసిద్ధి చెందిన ఆలయాలు.
*[https://pavananarasimha.yolasite.com/ శీశ్రీశ్రీ చెంచులక్ష్మి సమేత పావన నరసింహ స్వామి క్షేత్రం] బనగానపల్లి సమీపములోని రవ్వలకొండపై కలదు
==మామిడి==
{{main|బంగినపల్లి మామిడి}}
బనగానెపల్లె ప్రాంతంలో పెరిగే ఒక రకం మామిడికి బంగినపల్లి మామిడి అని వాడుకలో పేరు. చాలా ప్రసిద్ధమైన మామిడి రకం ఇది. దీన్ని "బేనిషా" అని కూడా అంటారు. మామిడి పళ్ళు రాష్ట్రం మొత్తం పేరొందింది. [[మామిడి]] పళ్ళను ఇష్టపడే నవాబు, ఒక్కొక్క రకం మామిడి చెట్టుకి ఒక్కొక్క రకం గుర్తు (నిషాన్) చెక్కించేవాడు. అయితే ఒక రకం మామిడి పండు ఎంతో తీయగా, మిగతా అన్ని రకాల కంటే రుచిగా ఉండటంతో, ఆ చెట్టుకి ఏ గుర్తు చెక్కించక, దానికి 'గుర్తు లేనిది' (బే నిషాన్) అని నామకరణం చేయించాడు. అదే వాడుకలో బేనిషా అయ్యింది. ఒక NTR చిత్రంలో "[[బంగినపల్లి]] [[మామిడి]] పండు రంగుకొచ్చింది" అనే పాట కూడా ఉంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
{{commons category|Banganapalle}}
* [https://web.archive.org/web/20050420155233/http://www.4dw.net/royalark/India/banganapalle.htm బనగానపల్లె సంస్థానము చరిత్ర]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ పట్టణాలు]]
[[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా పుణ్యక్షేత్రాలు]]
sjaqdhjeyik3o2kl8jg9ywyslhz2px9
3617385
3617381
2022-08-06T14:56:48Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బనగానపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = బనగానపల్లె
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 16462
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 8400
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 8062
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 3338
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బనగానపల్లె''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]], కర్నూలు జిల్లా లోని జనగణన [[పట్టణం]]. పిన్ కోడ్: 518 124. [[కర్నూలు జిల్లా]]లో నున్న బనగానపల్లె [[1790]] నుండి [[1948]] వరకు అదే పేరు కలిగిన సంస్థానంగా ఉండేది.
== బనగానపల్లె సంస్థాన చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|బనగానపల్లె సంస్థానం}}
[[బొమ్మ:Banaganapalle samsthanam.jpg|left|frame|బనగానపల్లె సంస్థాన పటము]][[1601]]లో [[విజాపుర|బీజాపూరు]] సుల్తాను [[ఇస్మాయిల్ ఆదిల్షా|ఇస్మాయిల్ ఆదిల్ షా]] బనగానపల్లె [[కోట]]ను రాజా నంద చక్రవర్తిని ఓడించి వశపరచుకున్నాడు. ఆక్రమిత ప్రాంతాన్ని, [[కోట]]ను ఈ విజయం సాధించిన సేనాధిపతి, సిద్ధు సంబల్ ఆధీనంలో 1665 వరకు ఉన్నాయి. మహమ్మద్ బేగ్ ఖాన్-ఇ రోస్బహాని బనగానపల్లె జాగీరుపై శాశ్వత హక్కు పొందాడు. కాని అతడు మగ వారసులు లేకుండా చనిపోవడంతో జాగీరు అతని మనవడూ దత్తపుత్రుడూ అయిన [[ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరు|ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరుకు]] ధారాదత్తమైంది. [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొగలు]] చక్రవర్తి[[ఔరంగజేబు]] [[1686]]లో బీజాపూరును ఆక్రమించుకొన్నపుడు, దక్కనులో అతని ప్రతినిధిగా పనిచేసే ఫైజ్ ఆలీ మేనమామ, [[ముబారిజ్ ఖాన్]] దయవల్ల ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ స్థానం పదిలంగానే ఉంది.
[[1800]] తొలినాళ్ళలో బనగానపల్లె [[భారతదేశంలో బ్రిటిషు పాలన|బ్రిటిషు ఇండియాలో]] ఒక సంస్థానంగా మారిపోయింది. ఆర్థిక లావాదేవీలలో జరిగిన లొసుగుల కారణంగా [[1832]] నుండి [[1848]] వరకు ఒకసారి, [[1905]]లో కొన్ని నెలలపాటు మరోసారి బనగానపల్లె పరిపాలనను [[మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ]] గవర్నరు తన అధీనంలోకి తీసుకున్నాడు. [[1901]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం 660 చకి మీ ల వైశాల్యంతో 32,264 జనాభాతో ఉండేది. [[తెలుగు]] ప్రాంతాల్లో [[హైదరాబాద్]] మినహా బనగానపల్లె మాత్రమే సంస్థానం స్థాయి పొందింది, మిగిలినవన్నీ జమీందారీల హోదాలోనే ఉండేవి.<ref name="ఆంధ్ర సంస్థానములు సాహిత్యపోషణ">{{cite book|last1=తూమాటి|first1=దొణప్ప|title=ఆంధ్రసంస్థానములు - సాహిత్యపోషణ|date=ఆగస్టు 1969|publisher=ఆంధ్రా యూనివర్శిటీ|location=విశాఖపట్టణం|page=12|edition=1}}</ref>[[1948]]లో కొత్తగా ఏర్పడిన [[భారత దేశము|భారత దేశం]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం కలిసిపోయింది; [[మద్రాసు]] రాష్ట్రం లోని [[కర్నూలు జిల్లా]]లో భాగమయింది. [[1953]]లో కర్నూలుతో సహా [[చెన్నై|మద్రాసు]] రాష్ట్రపు ఉత్తర జిల్లాలు కలిసి [[ఆంధ్ర రాష్ట్రం]]గా ఏర్పడ్డాయి.
==పట్టణంలో విద్య, వైద్యం, రవాణా సదుపాయాలు==
బనగానపల్లె పట్టణంలో, ప్రభుత్వ ప్రాథమిక, ఉన్నత పాఠశాలలు, ఉన్నాయి. బాలుర, బాలికల ఉన్నత [[పాఠశాల]]లు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు విద్య సంస్థలు కూడా ఉన్నాయి. <br />బనగానపల్లెలో ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ [[కళాశాల]], డిగ్రీ కళాశాల ఉంది. ఒక సార్వజనిక వైద్యశాల, ప్రభుత్వ పశు వైద్యశాల ఉన్నాయి. [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ|ఆర్.టి.సి]]. డిపో ఉంది. బనగానపల్లె నుండి [[రాయలసీమ]] లోని అన్ని ముఖ్య పట్టణాలకు రవాణ సౌకర్యం ఉంది. [[హైదరాబాదు]]కి ప్రతి రోజు రాత్రి బస్సులు ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషను ఉంది.
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 16,462.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-06-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 8400, మహిళల సంఖ్య 8,062, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3,338 ఉన్నాయి.
==మండలంలో వ్యవసాయం, నీటివనరులు==
మండలం లో దద్దనాల చెరువు ముఖ్యమైన నీటి వనరు,ఈ చెరువు ఏ కాక మండలం లో వ్యవసాయం అంతా SRBC కలువ పై ఆధారపడి వుంది.మండలం లో GNSS కలువ కూడా ప్రవహిస్తుంది
==ఆలయాలు==
[[File:Chintamanu Matham - Sree Veerabrahmendra Swamy.jpeg|left|thumb|200px|చింతమాను మఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి]]
[[File:Veerabrahmendra Swamy NelaMatham Mukha dwaram.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
[[File:Sree Veerabrahmendra Swamy (Veerappaiah) Swamy, Nelamatham, Bangalore.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
* బనగానపల్లె - నంద్యాల మార్గంలో బనగానపల్లెకు 8 కి.మీ. దూరంలో, [[నందవరం]]లో '''చౌడేశ్వరీమాత ఆలయం''' ప్రసిద్ధమైంది. చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలనుండి మాత్రమే కాక [[మహారాష్ట్ర]], [[కర్ణాటక]] ప్రాంతాలనుండి కూడా [[భక్తులు]] వచ్చి ఇక్కడ అమ్మవారి దర్శనం చేసుకొంటుంటారు.
* బనగానపల్లెకి 10 కి.మి దూరంలో యాగంటి అను పుణ్యక్షేత్రం ఉంది.
* శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వాముల వారి నేలమఠం,కాలగ్నానాన్ని పాతిపెట్టిన చింతమాను మఠం''', ravvalakonda''' ఇక్కడ ప్రసిద్ధి చెందిన ఆలయాలు.
*[https://pavananarasimha.yolasite.com/ శీశ్రీశ్రీ చెంచులక్ష్మి సమేత పావన నరసింహ స్వామి క్షేత్రం] బనగానపల్లి సమీపములోని రవ్వలకొండపై కలదు
==మామిడి==
{{main|బంగినపల్లి మామిడి}}
బనగానెపల్లె ప్రాంతంలో పెరిగే ఒక రకం మామిడికి బంగినపల్లి మామిడి అని వాడుకలో పేరు. చాలా ప్రసిద్ధమైన మామిడి రకం ఇది. దీన్ని "బేనిషా" అని కూడా అంటారు. మామిడి పళ్ళు రాష్ట్రం మొత్తం పేరొందింది. [[మామిడి]] పళ్ళను ఇష్టపడే నవాబు, ఒక్కొక్క రకం మామిడి చెట్టుకి ఒక్కొక్క రకం గుర్తు (నిషాన్) చెక్కించేవాడు. అయితే ఒక రకం మామిడి పండు ఎంతో తీయగా, మిగతా అన్ని రకాల కంటే రుచిగా ఉండటంతో, ఆ చెట్టుకి ఏ గుర్తు చెక్కించక, దానికి 'గుర్తు లేనిది' (బే నిషాన్) అని నామకరణం చేయించాడు. అదే వాడుకలో బేనిషా అయ్యింది. ఒక NTR చిత్రంలో "[[బంగినపల్లి]] [[మామిడి]] పండు రంగుకొచ్చింది" అనే పాట కూడా ఉంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
{{commons category|Banganapalle}}
* [https://web.archive.org/web/20050420155233/http://www.4dw.net/royalark/India/banganapalle.htm బనగానపల్లె సంస్థానము చరిత్ర]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ పట్టణాలు]]
[[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా పుణ్యక్షేత్రాలు]]
5ddbonv873ml8rcr30jwgmginq58alm
3617387
3617385
2022-08-06T14:58:05Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బనగానపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = బనగానపల్లె
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 16462
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 8400
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 8062
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 3338
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బనగానపల్లె''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]], కర్నూలు జిల్లా లోని జనగణన [[పట్టణం]]. [[కర్నూలు జిల్లా]]లో నున్న బనగానపల్లె [[1790]] నుండి [[1948]] వరకు అదే పేరు కలిగిన సంస్థానంగా ఉండేది.
== బనగానపల్లె సంస్థాన చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|బనగానపల్లె సంస్థానం}}
[[బొమ్మ:Banaganapalle samsthanam.jpg|left|frame|బనగానపల్లె సంస్థాన పటము]][[1601]]లో [[విజాపుర|బీజాపూరు]] సుల్తాను [[ఇస్మాయిల్ ఆదిల్షా|ఇస్మాయిల్ ఆదిల్ షా]] బనగానపల్లె [[కోట]]ను రాజా నంద చక్రవర్తిని ఓడించి వశపరచుకున్నాడు. ఆక్రమిత ప్రాంతాన్ని, [[కోట]]ను ఈ విజయం సాధించిన సేనాధిపతి, సిద్ధు సంబల్ ఆధీనంలో 1665 వరకు ఉన్నాయి. మహమ్మద్ బేగ్ ఖాన్-ఇ రోస్బహాని బనగానపల్లె జాగీరుపై శాశ్వత హక్కు పొందాడు. కాని అతడు మగ వారసులు లేకుండా చనిపోవడంతో జాగీరు అతని మనవడూ దత్తపుత్రుడూ అయిన [[ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరు|ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరుకు]] ధారాదత్తమైంది. [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొగలు]] చక్రవర్తి[[ఔరంగజేబు]] [[1686]]లో బీజాపూరును ఆక్రమించుకొన్నపుడు, దక్కనులో అతని ప్రతినిధిగా పనిచేసే ఫైజ్ ఆలీ మేనమామ, [[ముబారిజ్ ఖాన్]] దయవల్ల ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ స్థానం పదిలంగానే ఉంది.
[[1800]] తొలినాళ్ళలో బనగానపల్లె [[భారతదేశంలో బ్రిటిషు పాలన|బ్రిటిషు ఇండియాలో]] ఒక సంస్థానంగా మారిపోయింది. ఆర్థిక లావాదేవీలలో జరిగిన లొసుగుల కారణంగా [[1832]] నుండి [[1848]] వరకు ఒకసారి, [[1905]]లో కొన్ని నెలలపాటు మరోసారి బనగానపల్లె పరిపాలనను [[మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ]] గవర్నరు తన అధీనంలోకి తీసుకున్నాడు. [[1901]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం 660 చకి మీ ల వైశాల్యంతో 32,264 జనాభాతో ఉండేది. [[తెలుగు]] ప్రాంతాల్లో [[హైదరాబాద్]] మినహా బనగానపల్లె మాత్రమే సంస్థానం స్థాయి పొందింది, మిగిలినవన్నీ జమీందారీల హోదాలోనే ఉండేవి.<ref name="ఆంధ్ర సంస్థానములు సాహిత్యపోషణ">{{cite book|last1=తూమాటి|first1=దొణప్ప|title=ఆంధ్రసంస్థానములు - సాహిత్యపోషణ|date=ఆగస్టు 1969|publisher=ఆంధ్రా యూనివర్శిటీ|location=విశాఖపట్టణం|page=12|edition=1}}</ref>[[1948]]లో కొత్తగా ఏర్పడిన [[భారత దేశము|భారత దేశం]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం కలిసిపోయింది; [[మద్రాసు]] రాష్ట్రం లోని [[కర్నూలు జిల్లా]]లో భాగమయింది. [[1953]]లో కర్నూలుతో సహా [[చెన్నై|మద్రాసు]] రాష్ట్రపు ఉత్తర జిల్లాలు కలిసి [[ఆంధ్ర రాష్ట్రం]]గా ఏర్పడ్డాయి.
==పట్టణంలో విద్య, వైద్యం, రవాణా సదుపాయాలు==
బనగానపల్లె పట్టణంలో, ప్రభుత్వ ప్రాథమిక, ఉన్నత పాఠశాలలు, ఉన్నాయి. బాలుర, బాలికల ఉన్నత [[పాఠశాల]]లు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు విద్య సంస్థలు కూడా ఉన్నాయి. <br />బనగానపల్లెలో ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ [[కళాశాల]], డిగ్రీ కళాశాల ఉంది. ఒక సార్వజనిక వైద్యశాల, ప్రభుత్వ పశు వైద్యశాల ఉన్నాయి. [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ|ఆర్.టి.సి]]. డిపో ఉంది. బనగానపల్లె నుండి [[రాయలసీమ]] లోని అన్ని ముఖ్య పట్టణాలకు రవాణ సౌకర్యం ఉంది. [[హైదరాబాదు]]కి ప్రతి రోజు రాత్రి బస్సులు ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషను ఉంది.
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 16,462. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 8400, మహిళల సంఖ్య 8,062, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3,338 ఉన్నాయి.
==మండలంలో వ్యవసాయం, నీటివనరులు==
మండలం లో దద్దనాల చెరువు ముఖ్యమైన నీటి వనరు,ఈ చెరువు ఏ కాక మండలం లో వ్యవసాయం అంతా SRBC కలువ పై ఆధారపడి వుంది.మండలం లో GNSS కలువ కూడా ప్రవహిస్తుంది
==ఆలయాలు==
[[File:Chintamanu Matham - Sree Veerabrahmendra Swamy.jpeg|left|thumb|200px|చింతమాను మఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి]]
[[File:Veerabrahmendra Swamy NelaMatham Mukha dwaram.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
[[File:Sree Veerabrahmendra Swamy (Veerappaiah) Swamy, Nelamatham, Bangalore.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
* బనగానపల్లె - నంద్యాల మార్గంలో బనగానపల్లెకు 8 కి.మీ. దూరంలో, [[నందవరం]]లో '''చౌడేశ్వరీమాత ఆలయం''' ప్రసిద్ధమైంది. చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలనుండి మాత్రమే కాక [[మహారాష్ట్ర]], [[కర్ణాటక]] ప్రాంతాలనుండి కూడా [[భక్తులు]] వచ్చి ఇక్కడ అమ్మవారి దర్శనం చేసుకొంటుంటారు.
* బనగానపల్లెకి 10 కి.మి దూరంలో యాగంటి అను పుణ్యక్షేత్రం ఉంది.
* శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వాముల వారి నేలమఠం,కాలగ్నానాన్ని పాతిపెట్టిన చింతమాను మఠం''', ravvalakonda''' ఇక్కడ ప్రసిద్ధి చెందిన ఆలయాలు.
*[https://pavananarasimha.yolasite.com/ శీశ్రీశ్రీ చెంచులక్ష్మి సమేత పావన నరసింహ స్వామి క్షేత్రం] బనగానపల్లి సమీపములోని రవ్వలకొండపై కలదు
==మామిడి==
{{main|బంగినపల్లి మామిడి}}
బనగానెపల్లె ప్రాంతంలో పెరిగే ఒక రకం మామిడికి బంగినపల్లి మామిడి అని వాడుకలో పేరు. చాలా ప్రసిద్ధమైన మామిడి రకం ఇది. దీన్ని "బేనిషా" అని కూడా అంటారు. మామిడి పళ్ళు రాష్ట్రం మొత్తం పేరొందింది. [[మామిడి]] పళ్ళను ఇష్టపడే నవాబు, ఒక్కొక్క రకం మామిడి చెట్టుకి ఒక్కొక్క రకం గుర్తు (నిషాన్) చెక్కించేవాడు. అయితే ఒక రకం మామిడి పండు ఎంతో తీయగా, మిగతా అన్ని రకాల కంటే రుచిగా ఉండటంతో, ఆ చెట్టుకి ఏ గుర్తు చెక్కించక, దానికి 'గుర్తు లేనిది' (బే నిషాన్) అని నామకరణం చేయించాడు. అదే వాడుకలో బేనిషా అయ్యింది. ఒక ఎన్.టి.ఆర్. చిత్రంలో "[[బంగినపల్లి]] [[మామిడి]] పండు రంగుకొచ్చింది" అనే పాట కూడా ఉంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
{{commons category|Banganapalle}}
* [https://web.archive.org/web/20050420155233/http://www.4dw.net/royalark/India/banganapalle.htm బనగానపల్లె సంస్థానము చరిత్ర]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ పట్టణాలు]]
[[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా పుణ్యక్షేత్రాలు]]
bn1gx6t1zzxf03fs9bnan1hv0lljzqw
3617388
3617387
2022-08-06T15:03:53Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బనగానపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = బనగానపల్లె
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 16462
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 8400
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 8062
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 3338
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బనగానపల్లె''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]], కర్నూలు జిల్లా లోని జనగణన [[పట్టణం]]. [[కర్నూలు జిల్లా]]లో నున్న బనగానపల్లె [[1790]] నుండి [[1948]] వరకు అదే పేరు కలిగిన సంస్థానంగా ఉండేది.
== బనగానపల్లె సంస్థాన చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|బనగానపల్లె సంస్థానం}}
[[బొమ్మ:Banaganapalle samsthanam.jpg|left|frame|బనగానపల్లె సంస్థాన పటము]][[1601]]లో [[విజాపుర|బీజాపూరు]] సుల్తాను [[ఇస్మాయిల్ ఆదిల్షా|ఇస్మాయిల్ ఆదిల్ షా]] బనగానపల్లె [[కోట]]ను రాజా నంద చక్రవర్తిని ఓడించి వశపరచుకున్నాడు. ఆక్రమిత ప్రాంతాన్ని, [[కోట]]ను ఈ విజయం సాధించిన సేనాధిపతి, సిద్ధు సంబల్ ఆధీనంలో 1665 వరకు ఉన్నాయి. మహమ్మద్ బేగ్ ఖాన్-ఇ రోస్బహాని బనగానపల్లె జాగీరుపై శాశ్వత హక్కు పొందాడు. కాని అతడు మగ వారసులు లేకుండా చనిపోవడంతో జాగీరు అతని మనవడూ దత్తపుత్రుడూ అయిన [[ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరు|ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరుకు]] ధారాదత్తమైంది. [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొగలు]] చక్రవర్తి[[ఔరంగజేబు]] [[1686]]లో బీజాపూరును ఆక్రమించుకొన్నపుడు, దక్కనులో అతని ప్రతినిధిగా పనిచేసే ఫైజ్ ఆలీ మేనమామ, [[ముబారిజ్ ఖాన్]] దయవల్ల ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ స్థానం పదిలంగానే ఉంది.
[[1800]] తొలినాళ్ళలో బనగానపల్లె [[భారతదేశంలో బ్రిటిషు పాలన|బ్రిటిషు ఇండియాలో]] ఒక సంస్థానంగా మారిపోయింది. ఆర్థిక లావాదేవీలలో జరిగిన లొసుగుల కారణంగా [[1832]] నుండి [[1848]] వరకు ఒకసారి, [[1905]]లో కొన్ని నెలలపాటు మరోసారి బనగానపల్లె పరిపాలనను [[మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ]] గవర్నరు తన అధీనంలోకి తీసుకున్నాడు. [[1901]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం 660 చకి మీ ల వైశాల్యంతో 32,264 జనాభాతో ఉండేది. [[తెలుగు]] ప్రాంతాల్లో [[హైదరాబాద్]] మినహా బనగానపల్లె మాత్రమే సంస్థానం స్థాయి పొందింది, మిగిలినవన్నీ జమీందారీల హోదాలోనే ఉండేవి.<ref>తూమాటి, దొణప్ప (ఆగస్టు 1969). ''ఆంధ్రసంస్థానములు - సాహిత్యపోషణ'' (1 ed.). విశాఖపట్టణం: ఆంధ్రా యూనివర్శిటీ. p. 12.</ref> [[1948]]లో కొత్తగా ఏర్పడిన [[భారత దేశము|భారత దేశం]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం కలిసిపోయింది; [[మద్రాసు]] రాష్ట్రం లోని [[కర్నూలు జిల్లా]]లో భాగమయింది. [[1953]]లో కర్నూలుతో సహా [[చెన్నై|మద్రాసు]] రాష్ట్రపు ఉత్తర జిల్లాలు కలిసి [[ఆంధ్ర రాష్ట్రం]]గా ఏర్పడ్డాయి.
==పట్టణంలో విద్య, వైద్యం, రవాణా సదుపాయాలు==
బనగానపల్లె పట్టణంలో, ప్రభుత్వ ప్రాథమిక, ఉన్నత పాఠశాలలు, ఉన్నాయి. బాలుర, బాలికల ఉన్నత [[పాఠశాల]]లు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు విద్య సంస్థలు కూడా ఉన్నాయి. <br />బనగానపల్లెలో ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ [[కళాశాల]], డిగ్రీ కళాశాల ఉంది. ఒక సార్వజనిక వైద్యశాల, ప్రభుత్వ పశు వైద్యశాల ఉన్నాయి. [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ|ఆర్.టి.సి]]. డిపో ఉంది. బనగానపల్లె నుండి [[రాయలసీమ]] లోని అన్ని ముఖ్య పట్టణాలకు రవాణ సౌకర్యం ఉంది. [[హైదరాబాదు]]కి ప్రతి రోజు రాత్రి బస్సులు ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషను ఉంది.
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 16,462. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 8400, మహిళల సంఖ్య 8,062, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3,338 ఉన్నాయి.
==మండలంలో వ్యవసాయం, నీటివనరులు==
మండలం లో దద్దనాల చెరువు ముఖ్యమైన నీటి వనరు, ఈ చెరువు ఏ కాక మండలం లో వ్యవసాయం అంతా SRBC కాలువ పై ఆధారపడి వుంది.మండలం లో GNSS కాలువ కూడా ప్రవహిస్తుంది
==ఆలయాలు==
[[File:Chintamanu Matham - Sree Veerabrahmendra Swamy.jpeg|left|thumb|200px|చింతమాను మఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి]]
[[File:Veerabrahmendra Swamy NelaMatham Mukha dwaram.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
[[File:Sree Veerabrahmendra Swamy (Veerappaiah) Swamy, Nelamatham, Bangalore.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
* బనగానపల్లె - నంద్యాల మార్గంలో బనగానపల్లెకు 8 కి.మీ. దూరంలో, [[నందవరం]]లో '''చౌడేశ్వరీమాత ఆలయం''' ప్రసిద్ధమైంది. చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలనుండి మాత్రమే కాక [[మహారాష్ట్ర]], [[కర్ణాటక]] ప్రాంతాలనుండి కూడా [[భక్తులు]] వచ్చి ఇక్కడ అమ్మవారి దర్శనం చేసుకొంటుంటారు.
* బనగానపల్లెకి 10 కి.మి దూరంలో యాగంటి అను పుణ్యక్షేత్రం ఉంది.
* శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వాముల వారి నేలమఠం,కాలగ్నానాన్ని పాతిపెట్టిన చింతమాను మఠం''', రవ్వలకొండ''' ఇక్కడ ప్రసిద్ధి చెందిన ఆలయాలు.
*[https://pavananarasimha.yolasite.com/ శీశ్రీశ్రీ చెంచులక్ష్మి సమేత పావన నరసింహ స్వామి క్షేత్రం] బనగానపల్లి సమీపములోని రవ్వలకొండపై కలదు
==మామిడి==
{{main|బంగినపల్లి మామిడి}}
బనగానెపల్లె ప్రాంతంలో పెరిగే ఒక రకం మామిడికి బంగినపల్లి మామిడి అని వాడుకలో పేరు. చాలా ప్రసిద్ధమైన మామిడి రకం ఇది. దీన్ని "బేనిషా" అని కూడా అంటారు. మామిడి పళ్ళు రాష్ట్రం మొత్తం పేరొందింది. [[మామిడి]] పళ్ళను ఇష్టపడే నవాబు, ఒక్కొక్క రకం మామిడి చెట్టుకి ఒక్కొక్క రకం గుర్తు (నిషాన్) చెక్కించేవాడు. అయితే ఒక రకం మామిడి పండు ఎంతో తీయగా, మిగతా అన్ని రకాల కంటే రుచిగా ఉండటంతో, ఆ చెట్టుకి ఏ గుర్తు చెక్కించక, దానికి 'గుర్తు లేనిది' (బే నిషాన్) అని నామకరణం చేయించాడు. అదే వాడుకలో బేనిషా అయ్యింది. ఒక ఎన్.టి.ఆర్. చిత్రంలో "[[బంగినపల్లి]] [[మామిడి]] పండు రంగుకొచ్చింది" అనే పాట కూడా ఉంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
{{commons category|Banganapalle}}
* [https://web.archive.org/web/20050420155233/http://www.4dw.net/royalark/India/banganapalle.htm బనగానపల్లె సంస్థానము చరిత్ర]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ పట్టణాలు]]
[[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా పుణ్యక్షేత్రాలు]]
md5hino8cd5isrsshy1zrycyj5cnwa5
3617389
3617388
2022-08-06T15:05:10Z
యర్రా రామారావు
28161
[[వర్గం:జనగణన పట్టణాలు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బనగానపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = బనగానపల్లె
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 16462
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 8400
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 8062
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 3338
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బనగానపల్లె''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]], కర్నూలు జిల్లా లోని జనగణన [[పట్టణం]]. [[కర్నూలు జిల్లా]]లో నున్న బనగానపల్లె [[1790]] నుండి [[1948]] వరకు అదే పేరు కలిగిన సంస్థానంగా ఉండేది.
== బనగానపల్లె సంస్థాన చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|బనగానపల్లె సంస్థానం}}
[[బొమ్మ:Banaganapalle samsthanam.jpg|left|frame|బనగానపల్లె సంస్థాన పటము]][[1601]]లో [[విజాపుర|బీజాపూరు]] సుల్తాను [[ఇస్మాయిల్ ఆదిల్షా|ఇస్మాయిల్ ఆదిల్ షా]] బనగానపల్లె [[కోట]]ను రాజా నంద చక్రవర్తిని ఓడించి వశపరచుకున్నాడు. ఆక్రమిత ప్రాంతాన్ని, [[కోట]]ను ఈ విజయం సాధించిన సేనాధిపతి, సిద్ధు సంబల్ ఆధీనంలో 1665 వరకు ఉన్నాయి. మహమ్మద్ బేగ్ ఖాన్-ఇ రోస్బహాని బనగానపల్లె జాగీరుపై శాశ్వత హక్కు పొందాడు. కాని అతడు మగ వారసులు లేకుండా చనిపోవడంతో జాగీరు అతని మనవడూ దత్తపుత్రుడూ అయిన [[ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరు|ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ బహదూరుకు]] ధారాదత్తమైంది. [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొగలు]] చక్రవర్తి[[ఔరంగజేబు]] [[1686]]లో బీజాపూరును ఆక్రమించుకొన్నపుడు, దక్కనులో అతని ప్రతినిధిగా పనిచేసే ఫైజ్ ఆలీ మేనమామ, [[ముబారిజ్ ఖాన్]] దయవల్ల ఫైజ్ ఆలీ ఖాన్ స్థానం పదిలంగానే ఉంది.
[[1800]] తొలినాళ్ళలో బనగానపల్లె [[భారతదేశంలో బ్రిటిషు పాలన|బ్రిటిషు ఇండియాలో]] ఒక సంస్థానంగా మారిపోయింది. ఆర్థిక లావాదేవీలలో జరిగిన లొసుగుల కారణంగా [[1832]] నుండి [[1848]] వరకు ఒకసారి, [[1905]]లో కొన్ని నెలలపాటు మరోసారి బనగానపల్లె పరిపాలనను [[మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ]] గవర్నరు తన అధీనంలోకి తీసుకున్నాడు. [[1901]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం 660 చకి మీ ల వైశాల్యంతో 32,264 జనాభాతో ఉండేది. [[తెలుగు]] ప్రాంతాల్లో [[హైదరాబాద్]] మినహా బనగానపల్లె మాత్రమే సంస్థానం స్థాయి పొందింది, మిగిలినవన్నీ జమీందారీల హోదాలోనే ఉండేవి.<ref>తూమాటి, దొణప్ప (ఆగస్టు 1969). ''ఆంధ్రసంస్థానములు - సాహిత్యపోషణ'' (1 ed.). విశాఖపట్టణం: ఆంధ్రా యూనివర్శిటీ. p. 12.</ref> [[1948]]లో కొత్తగా ఏర్పడిన [[భారత దేశము|భారత దేశం]]లో బనగానపల్లె సంస్థానం కలిసిపోయింది; [[మద్రాసు]] రాష్ట్రం లోని [[కర్నూలు జిల్లా]]లో భాగమయింది. [[1953]]లో కర్నూలుతో సహా [[చెన్నై|మద్రాసు]] రాష్ట్రపు ఉత్తర జిల్లాలు కలిసి [[ఆంధ్ర రాష్ట్రం]]గా ఏర్పడ్డాయి.
==పట్టణంలో విద్య, వైద్యం, రవాణా సదుపాయాలు==
బనగానపల్లె పట్టణంలో, ప్రభుత్వ ప్రాథమిక, ఉన్నత పాఠశాలలు, ఉన్నాయి. బాలుర, బాలికల ఉన్నత [[పాఠశాల]]లు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు విద్య సంస్థలు కూడా ఉన్నాయి. <br />బనగానపల్లెలో ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ [[కళాశాల]], డిగ్రీ కళాశాల ఉంది. ఒక సార్వజనిక వైద్యశాల, ప్రభుత్వ పశు వైద్యశాల ఉన్నాయి. [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ|ఆర్.టి.సి]]. డిపో ఉంది. బనగానపల్లె నుండి [[రాయలసీమ]] లోని అన్ని ముఖ్య పట్టణాలకు రవాణ సౌకర్యం ఉంది. [[హైదరాబాదు]]కి ప్రతి రోజు రాత్రి బస్సులు ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషను ఉంది.
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 16,462. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 8400, మహిళల సంఖ్య 8,062, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 3,338 ఉన్నాయి.
==మండలంలో వ్యవసాయం, నీటివనరులు==
మండలం లో దద్దనాల చెరువు ముఖ్యమైన నీటి వనరు, ఈ చెరువు ఏ కాక మండలం లో వ్యవసాయం అంతా SRBC కాలువ పై ఆధారపడి వుంది.మండలం లో GNSS కాలువ కూడా ప్రవహిస్తుంది
==ఆలయాలు==
[[File:Chintamanu Matham - Sree Veerabrahmendra Swamy.jpeg|left|thumb|200px|చింతమాను మఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి]]
[[File:Veerabrahmendra Swamy NelaMatham Mukha dwaram.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
[[File:Sree Veerabrahmendra Swamy (Veerappaiah) Swamy, Nelamatham, Bangalore.jpeg|thumb|200px|నేలమఠం,శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి నేలమఠం,బనగానపల్లె]]
* బనగానపల్లె - నంద్యాల మార్గంలో బనగానపల్లెకు 8 కి.మీ. దూరంలో, [[నందవరం]]లో '''చౌడేశ్వరీమాత ఆలయం''' ప్రసిద్ధమైంది. చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలనుండి మాత్రమే కాక [[మహారాష్ట్ర]], [[కర్ణాటక]] ప్రాంతాలనుండి కూడా [[భక్తులు]] వచ్చి ఇక్కడ అమ్మవారి దర్శనం చేసుకొంటుంటారు.
* బనగానపల్లెకి 10 కి.మి దూరంలో యాగంటి అను పుణ్యక్షేత్రం ఉంది.
* శ్రీ పోతులూరి వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వాముల వారి నేలమఠం,కాలగ్నానాన్ని పాతిపెట్టిన చింతమాను మఠం''', రవ్వలకొండ''' ఇక్కడ ప్రసిద్ధి చెందిన ఆలయాలు.
*[https://pavananarasimha.yolasite.com/ శీశ్రీశ్రీ చెంచులక్ష్మి సమేత పావన నరసింహ స్వామి క్షేత్రం] బనగానపల్లి సమీపములోని రవ్వలకొండపై కలదు
==మామిడి==
{{main|బంగినపల్లి మామిడి}}
బనగానెపల్లె ప్రాంతంలో పెరిగే ఒక రకం మామిడికి బంగినపల్లి మామిడి అని వాడుకలో పేరు. చాలా ప్రసిద్ధమైన మామిడి రకం ఇది. దీన్ని "బేనిషా" అని కూడా అంటారు. మామిడి పళ్ళు రాష్ట్రం మొత్తం పేరొందింది. [[మామిడి]] పళ్ళను ఇష్టపడే నవాబు, ఒక్కొక్క రకం మామిడి చెట్టుకి ఒక్కొక్క రకం గుర్తు (నిషాన్) చెక్కించేవాడు. అయితే ఒక రకం మామిడి పండు ఎంతో తీయగా, మిగతా అన్ని రకాల కంటే రుచిగా ఉండటంతో, ఆ చెట్టుకి ఏ గుర్తు చెక్కించక, దానికి 'గుర్తు లేనిది' (బే నిషాన్) అని నామకరణం చేయించాడు. అదే వాడుకలో బేనిషా అయ్యింది. ఒక ఎన్.టి.ఆర్. చిత్రంలో "[[బంగినపల్లి]] [[మామిడి]] పండు రంగుకొచ్చింది" అనే పాట కూడా ఉంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
{{commons category|Banganapalle}}
* [https://web.archive.org/web/20050420155233/http://www.4dw.net/royalark/India/banganapalle.htm బనగానపల్లె సంస్థానము చరిత్ర]
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ పట్టణాలు]]
[[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా పుణ్యక్షేత్రాలు]]
[[వర్గం:జనగణన పట్టణాలు]]
g88u09aaywv7zqxkr8igb0ihn2h1oh5
గురజాడ అప్పారావు
0
2482
3617692
3520293
2022-08-07T09:03:38Z
2409:4070:2D95:DBDE:0:0:7E49:9B06
/* బాల్యం-విద్యాభ్యాసం */
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి
| name = గురజాడ అప్పారావు
| residence = [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], [[ఎలమంచిలి]] తాలూకా, [[యస్. రాయవరం]] గ్రామం
| other_names =గురజాడ
| image = Gurazada Apparao portrait 01.jpg
| imagesize = 220px
| caption = గురజాడ అప్పారావు
| birth_name =
| birth_date = [[సెప్టెంబర్ 21]], [[1862]]
| birth_place = [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], [[ఎలమంచిలి]] తాలూకా, [[యస్. రాయవరం]] గ్రామం
| native_place =
| death_date = [[నవంబరు 30]], [[1915]]
| death_place =
| death_cause =
| known = గురజాడ [[కన్యాశుల్కం]]
| occupation =[[రచయిత]]<br /> [[సంఘ సంస్కర్త]]<br />సాహితీకారుడు<br />[[హేతువాది]]<br />అభ్యుదయ కవి
| title = తెలుగు భాష మహాకవి
| salary =500
| term =
| predecessor =
| successor =
| party =
| boards =
| religion =[[హిందూ ]]
| spouse = అప్పల నరసమ్మ
| partner =
| children = ఓలేటి లక్ష్మి నరసమ్మ<br />వెంకట రామదాసు<br />పులిగెడ్డ కొండయ్యమ్మ
| father = వెంకట రామదాసు
| mother =కౌసల్యమ్మ
| website =
| footnotes =
| employer =రచయిత, కవి
| height =
| weight =
}}
'''గురజాడ అప్పారావు''' [[1862]] [[సెప్టెంబర్ 21]] - [[1915]] [[నవంబర్ 30]]) ప్రముఖ తెలుగు రచయిత. గురజాడ అప్పారావు తన రచనల ద్వారా సాంఘిక పరివర్తనకు ప్రయత్నించిన మహాకవి. తెలుగు సాహిత్యాన్ని సుసంపన్నం చేసిన గొప్ప సాహితీకారులలో ఒకరు. [[హేతువాది]]. 19వ శతాబ్దంలోను, 20 వ శతాబ్ది మొదటి దశకంలోనూ అతను చేసిన రచనలు ఈనాటికీ ప్రజల మన్ననలను పొందుతున్నాయి. అతను ప్రజలందరికీ అర్థమయ్యే వాడుక భాషలో రచనలు చేసారు. వీరి [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కము]] నాటకానికి సాహితీ లోకంలో ఒక ప్రత్యేకమైన స్థానం ఉంది. ఈ నాటకంలో అతను సృష్టించిన ''గిరీశం'', ''మధురవాణి'', ''రామప్ప పంతులు'' మొదలైన పాత్రలు ప్రఖ్యాతి పొందాయి. అభ్యుదయ కవితా పితామహుడు అని బిరుదు పొందిన అప్పారావు, [[తెలుగు సాహిత్యము|తెలుగు సాహిత్యం]]లో వాడుక భాష ఒరవడికి కృషి చేసిన వారిలో ముఖ్యుడు. అతనుకు ''కవి శేఖర'' అనే బిరుదు కూడా ఉంది.
==బాల్యం-విద్యాభ్యాసం==
గురజాడ అప్పారావు [[విశాఖపట్నం జిల్లా|విశాఖ జిల్లా]], [[యస్. రాయవరం|యస్.రాయవరం]] లో, మేనమామ ఇంట్లో [[1862]] [[సెప్టెంబరు 21]] న, వెంకట రామదాసు, కౌసల్యమ్మ దంపతులకు జన్మించారు. అతనికి శ్యామలరావు అనే తమ్ముడు ఉన్నాడు. గురజాడ అప్పారావు [[కుటుంబం]] వారి తాతల కాలంలో [[కృష్ణా జిల్లా]] [[గురజాడ]] గ్రామం నుండి విశాఖ మండలానికి వలస వచ్చింది. అప్పారావు తండ్రి [[విజయనగరం]] సంస్థానంలో పేష్కారుగా, రెవెన్యూ సూపర్వైజరు గాను, ఖిలేదారు గానూ పనిచేసారు. తన పదవ ఏట వరకు అప్పారావు [[చీపురుపల్లి]]లో చదువుకున్నారు. తర్వాత, వారి తండ్రి కాలం చెయ్యటంతో, విజయనగరానికి వచ్చారు. ఇక్కడ చాలా [[పేదరికం]]లో వారాలు చేసుకుంటూ చదువు కొనసాగించారు. ఈ సమయంలో అప్పటి ఎమ్. ఆర్. కళాశాల ప్రధానాధ్యాపకులు సి. చంద్రశేఖర శాస్త్రి ఇతన్ని చేరదీసి ఉండడానికి చోటిచ్చారు.
పూర్తిచేసి, తర్వాత [[1884]]లో ఎఫ్.ఎ చేసారు. ఇదే సంవత్సరంలో ఏం. ఆర్. ఉన్నత పాఠశాల లో ఉపాధ్యాయునిగా చేరారు. [[విజయనగరం]]లో బి.ఏ చదువుతున్నపుడు వాడుక భాషా ఉద్యమ నాయకుడు [[గిడుగు రామమూర్తి]] అతనుకు సహాధ్యాయి. వారిద్దరూ ప్రాణస్నేహితులు. ప్రతి ఏటా గురజాడ జన్మదిన వేడుకను [[యస్. రాయవరం|యస్.రాయవరం]] ప్రజలు ఘనంగా నిర్వహిస్తారు.
==వివాహం-సంతానం==
[[1885]]లో అప్పారావు అప్పల నరసమ్మగారిని [[పెళ్ళి|వివాహం]] చేసుకున్నారు. వీరికి ముగ్గురు సంతానం - ఇద్దరు కుమార్తెలూ, ఒక కుమారుడు. [[1887]]లో మొదటి కుమార్తె ఓలేటి లక్ష్మి నరసమ్మ జన్మించింది. [[1890]]లో [[కొడుకు|కుమారుడు]] వెంకట రామదాసు, [[1902]]లో రెండవ [[కూతురు|కుమార్తె]] పులిగెడ్డ కొండయ్యమ్మ జన్మించింది.
==ఉద్యోగాలు==
అప్పటి [[కళింగ]] రాజ్యంగా పేరుపొందిన [[విజయనగరం]]లోనే అప్పారావు నివసించారు. విజయనగర సంస్థాన పూసపాటి గజపతి రాజులతో అతనుకు మంచి సంబంధాలు ఉండేవి. [[1887]]లో [[విజయనగరం]] [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] సమావేశంలో అతను మొదట ప్రసంగించారు. ఇదే సమయంలో సాంఘిక సేవకై ''విశాఖ వాలంటరీ సర్వీసు''లో చేరారు. [[1889]]లో ఆనంద గజపతి డిబేటింగ్ క్లబ్బుకు ఉపాధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యారు. ఇదే సమయంలో [[తమ్ముడు]] శ్యామలరావుతో కలిసి [[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్లం]]లో పద్యాలు రాసారు. వీరు రాసిన ఆంగ్ల పద్యం ''[[సారంగధర]]'', ''ఇండియన్ లీషర్ అవర్ (Indian leisure hour)''లో చదివినప్పుడు అందరూ మెచ్చుకున్నారు. అప్పుడే [[కలకత్తా]]లో ఉన్న ''రీస్ అండ్ రోయిట్'' ప్రచురణకర్త శ్రీ శంభుచంద్ర ముఖర్జీ విని, అప్పారావును తెలుగులో రచన చేయడానికి ప్రోత్సహించారు. [[ఆంగ్లం]]లో యెంత గొప్పగా వ్రాసినా అది పరభాషేనని, తన [[మాతృభాష]]లో వారు ఇంకా గొప్పగా వ్రాయగలరని అతడన్నాడు. ఇండియన్ లీషర్ అవర్ ఎడిటరు గుండుకుర్తి వెంకట రమణయ్య కూడా అతనిని ఇదే త్రోవలో ప్రోత్సహించాడు. [[1891]]లో విజయనగర సంస్థానంలో సంస్థాన శాసన పరిశోధకునిగా గురజాడ నియామకం పొందారు.
[[1897]]లో మహారాజా ఆనంద గజపతి చిన్న వ్యాధితో కాలం చేసినప్పుడు, [[రీవా]] [[మహారాణి]], అప్పల కొండమాంబ గారికి వ్యక్తిగత కార్యదర్శిగా అప్పారావు నియమితుడయ్యారు. [[1884]]లో మహారాజా కాలేజి వారి పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయుడిగా చేరారు. [[1886]]లో డిప్యూటీ [[కలెక్టరు]] కార్యాలయంలో హెడ్ క్లర్కు పదవినీ, [[1887]]లో కళాశాలలో అధ్యాపక పదవినీ నిర్వహించారు. [[1886]]లో రాజా వారి ఆస్థానంలో చేరారు. [[1911]]లో [[మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయం|మద్రాసు యూనివర్సిటీ]] బోర్డ్ ఆఫ్ స్టడీస్లో సభ్యత్వం లభించింది.
==కన్యాశుల్కము==
గిడుగు రామమూర్తితో కలిసి వాడుక భాషా వ్యాప్తికి ఉద్యమించారు. ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి గాంచిన '''[[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కము]]''' నాటకాన్ని [[1890]] ప్రాంతాల్లో పూర్తి వాడుక భాషలో రచించారు (కచ్చితమైన సంవత్సరం తెలియ రాలేదు). ఆ రోజుల్లో ప్రబలంగా వున్న [[కన్యాశుల్కము]], వేశ్యావృత్తి వంటి దురాచారాలపై విమర్శ ఈ నాటకానికి కథావస్తువు. [[1892]]లో నాటకపు తొలి ప్రదర్శన జరిగింది.<ref>{{Cite web|date=2017-08-14|title=నూటపాతికేళ్ల కన్యాశుల్కం నాటకం|url=https://www.sakshi.com/news/family/kanyasulkam-completes-125-years-499377|archive-url=https://web.archive.org/web/20170916182556/http://www.sakshi.com/news/family/kanyasulkam-completes-125-years-499377|archive-date=2017-09-16|access-date=2022-04-29|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[1897]]లో కన్యాశుల్కము తొలి కూర్పును మహారాజా ఆనందగజపతికి అంకితమిచ్చారు. ఇప్పుడు మనకు దొరుకుతున్న కన్యాశుల్కము రెండవ కూర్పును [[1909]]లో రచించారు.<ref name="బాబూరావు">{{cite book|last1=కె|first1=బాబూరావు|title=అడుగుజాడ-గురజాడ|date= 1990|page=11|edition=1|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.492380|accessdate=2014-11-30}}</ref>
[[1892]]లో గురజాడ వారి ''కన్యాశుల్కము'' నాటకాన్ని తొలిసారిగా ప్రదర్శించారు. మొదటి ప్రదర్శనకే ఎంతో పేరు వచ్చింది. దీనితో సాహిత్యంలో వాడుక భాష ప్రయోగానికి ఒక రకంగా నాంది పలికింది అని చెప్పవచ్చు. సాంఘిక ఉపయోగంతో పాటు రసజ్ఞుల ఆనందానికి కూడా వాడుక భాష వాడవచ్చని ఈ [[నాటకం]] నిరూపించింది. దీని విజయంతో, అప్పారావు ఈ ఆలోచన సరళిని అవలంబించి ఇతర సాహిత్యకర్తలను వెదకసాగారు. ఈ సరళికి అతని చిన్ననాటి స్నేహితుడు [[చీపురుపల్లి]]లో తన సహాధ్యాయి అయిన [[గిడుగు రామమూర్తి]] ముఖ్యుడు. వాడుక భాష ప్రయోగానికి వ్యతిరేకి అయిన [[కాశీభట్ట బ్రహ్మయ్య శాస్త్రి]] కూడా ఈ నాటకం సాహితీ విలువలను ప్రశంసించడంతో అప్పారావుకు ఎంతో పేరు వచ్చింది. [[1896]]లో ''ప్రకాశిక'' అన్న పత్రికను మొదలుపెట్టారు. [[1897]]లో కన్యాశుల్కాన్ని వావిళ్ళ రామస్వామి శాస్త్రులు అండ్ సన్స్, మద్రాసు వారు ప్రచురించారు. అప్పారావు దీన్ని మహారాజా ఆనంద గజపతికి అంకితం ఇచ్చారు. 1909 ఆరోగ్యం కుదుట పడడానికి [[నీలగిరి]] కొండల్లో విశ్రాంతి తీసుకుంటున్న సమయంలో కన్యాశుల్కం తిరగ రాసారు. [[1910]]లో రాసిన [[దేశమును ప్రేమించుమన్నా]] అనే దేశభక్తి గీతం ఎంతో ప్రసిద్ధి పొందింది. [[1911]]లో [[మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయం]] ''బోర్డు అఫ్ స్టడీస్''లో నియమించబడ్డారు. అదే సంవత్సరంలో, స్నేహితులతో కలిసి [[ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్, కాకినాడ|ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్తు]] ప్రారంభించారు.
==అస్తమయం==
[[1913]]లో అప్పారావు పదవీ విరమణ చేసారు. అప్పటినుండి అనారోగ్యంతో బాధపడేవారు. ఇదే సమయంలో మద్రాస్ విశ్వవిద్యాలయం వారు "ఫెలో"తో గౌరవించారు. చివరికి, 53 సంవత్సరాల వయసులో [[1915]] [[నవంబర్ 30|నవంబరు 30]] న గురజాడ అప్పారావు మరణించారు.
== వ్యవహారిక భాషోద్యమంలో ==
20వ శతాబ్ది తొలినాళ్ళలో జరిగిన వ్యవహారిక భాషోద్యమంలో గురజాడ అప్పారావు తన సహాధ్యాయి [[గిడుగు రామమూర్తి పంతులు]]తో కలిసి పోరాటం సలిపారు. వారిద్దరూ కలిసి పత్రికల్లో, సభల్లో, మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయంలో గ్రాంథిక భాషావాదులతో అలసట ఎరగకుండా తలపడ్డారు. గిడుగు వాదనాబలానికి, గురజాడ రచనాశక్తి వ్యావహారిక భాషోద్యమానికి వినియోగపడ్డాయి.<ref name='బాబూరావు' />.
==సాహితీ చరిత్ర==
===కన్యాశుల్కము===
[[File:Kanyasulkam.jpg|250px|right|thumb|గురజాడ అప్పారావు గారి కన్యాశుల్కము (నాటకం)]]
{{main|కన్యాశుల్కము (నాటకం)}}
గురజాడ రచనల్లో [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కము (నాటకం)]] అగ్రగణ్యమైనది. [[కన్యాశుల్కము]] [[కన్యాశుల్కము దురాచారం|దురాచారాన్ని]] విమర్శిస్తూ గురజాడ రచించిన ఈ నాటకం భారతీయ భాషల్లో వెలువడిన అత్యుత్తమమైన రచనలలో ఒకటి. [[1892]]లో ప్రచురించిన మొదటి కూర్పుకు ఎన్నో మార్పులు చేసి [[1909]]లో రెండవ కూర్పును ప్రచురించాడు. వాడుక భాషలో, [[విజయనగరం|విజయనగర]] ప్రాంత యాసలో రాసిన ఈ నాటకం 100 సంవత్సరాల తరువాత కూడా ఈ నాటికీ పాఠకులను అలరిస్తూ ఉంది. ఈ నాటకం [[కన్నడం]], [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]], [[రష్యన్ భాష|రష్యన్]], [[ఇంగ్లీషు]] (2 సార్లు), [[తమిళం]], [[హిందీ]] (2 సార్లు) భాషల్లోకి అనువాదమైంది.
గురజాడ మరణం తరువాత [[కన్యాశుల్కము]] పై ఎన్నో వివాదాలు రేగాయి. అది అసలు అతను రాయనేలేదనీ, వేరెవరో రాస్తే, తన పేరు వేసుకున్నారని ఒకటి; అతను ఇంగ్లీషులో రాస్తే, వేరే ఒకాయన దానిని తెలుగు లోకి అనువదించారని మరొకటి, ఇలాగ కొన్ని వివాదాలు రేగాయి. చివరికి ఆ వాదనలన్నీ అసత్యాలని తేలిపోయాయి. ఈ వివాదాలన్నీ గురజాడ మరణం తరువాత వచ్చినవే. ఇన్ని వివాదాల మధ్యా కన్యాశుల్కము కొన్ని వందల ప్రదర్శనలు పూర్తి చేసుకుంది. 100 ప్రదర్శనలు పూర్తి చేసుకున్న మొదటి తెలుగు సాంఘిక నాటకమదే!
'''[[పుత్తడి బొమ్మా పూర్ణమ్మా]]''' అనే సుప్రసిద్ధ గేయం అతను రచనల్లో మరొకటి. దీని ఇతివృత్తం కూడా కన్యాశుల్కము దురాచారమే. కరుణ రసాత్మకమైన ఈ గేయ కావ్యంలోని చివరి పద్యం ఇది:
<poem>
కన్నుల కాంతులు కలువల చేరెను
మేలిమి జేరెను మేని పసల్
హంసల జేరెను నడకల బెడగులు
దుర్గను జేరెను పూర్ణమ్మ
పుత్తడి బొమ్మా పూర్ణమ్మా
</poem>
===దేశమును ప్రేమించుమన్నా===
అతను రాసిన ప్రముఖ గేయం లోని ఒక భాగం ఇది:
:<small>'''[[దేశమును ప్రేమించుమన్నా|పూర్తి గేయాన్ని]]''' కూడా చదవండి.</small>
:దేశమును ప్రేమించుమన్నా
:మంచి అన్నది పెంచుమన్నా
:వొట్టి మాటలు కట్టిపెట్టవోయ్
:గట్టిమేల్ తలపెట్టవోయ్
పాడి పంటలు పొంగిపొరలే దారిలో
నువ్వు పాటు పడవోయ్
తిండి కలిగితే కండకలదోయ్
కండకలవాడేను మనిషోయ్
ఈసురోమని మనుషులుంటే
దేశమే గతి బాగుపడునోయ్
జల్దుకొని కళలెల్ల నేర్చుకు
దేశి సరకులు నింపవోయ్
అన్ని దేశాల్ క్రమ్మవలె నోయ్
దేశి సరుకుల నమ్మవలెనోయి;
డబ్బు తేలేనట్టి నరులకు
కీర్తి సంపద లబ్బవోయి
వెనక చూసిన కార్యమేమోయి
మంచి గతమున కొంచెమేనోయి
మందగించక ముందు అడుగేయి
వెనుకపడితే వెనకే నోయి
పూను స్పర్థను విద్యలందే
వైరములు వాణిజ్యమందే;
వ్యర్థ కలహం పెంచబోకోయ్
కత్తి వైరం కాల్చవోయ్
దేశాభిమానం నాకు కద్దని
వొట్టి గొప్పలు చెప్పుకోకోయ్
పూని ఏదైనాను ఒక మేల్
కూర్చి జనులకు చూపవోయ్
ఓర్వలేమి పిశాచి దేశం
మూలుగులు పీల్చే సెనోయ్;
ఒరుల మేలుకు సంతసిస్తూ
ఐకమత్యం నేర్చవోయ్
పరుల కలిమికి పొర్లి యేడ్చే
పాపి కెక్కడ సుఖం కద్దోయ్;
ఒకరి మేల్ తన మేలనెంచే
నేర్పరికి మేల్ కొల్లలోయ్
సొంత లాభం కొంత మానుకు
పొరుగు వానికి తోడుపడవోయ్
దేశమంటే మట్టి కాదోయ్
దేశమంటే మనుషులోయ్
చెట్టపట్టాల్ పట్టుకొని
దేశస్థులంతా నడువవలెనోయ్
అన్నదమ్ముల వలెను జాతులు
మతములన్నియు మెలగవలెనోయ్
మతం వేరైతేను యేమోయ్
మనసు లొకటై మనుషులుంటే;
జాతమన్నది లేచి పెరిగి
లోకమున రాణించునోయ్
దేశమనియెడి దొడ్డ వృక్షం
ప్రేమలను పూలెత్తవలెనోయ్;
నరుల చమటను తడిసి మూలం
ధనం పంటలు పండవలెనోయ్
ఆకులందున అణగిమణగీ
కవిత కోవిల పలకవలెనోయ్;
పలుకులను విని దేశమందభి
మానములు మొలకెత్తవలెనోయ్
===ఇతర రచనలు===
*''[[సారంగధర]] (ఇంగ్లీషు పద్య కావ్యం-ఇండియన్ లీజర్ అవర్ (విజయనగరం) లోనూ రీస్ అండ్ రయ్యత్ (బెంగాల్) పత్రిక లోనూ ప్రచురించబడింది)
*[[పూర్ణమ్మ]]
*''కొండుభట్టీయం''
*''[[నీలగిరి పాటలు]]''
*''[[ముత్యాల సరాలు]]''
*''[[కన్యక]]''
*[[సత్యవ్రతి శతకము]]
*''బిల్హణీయం'' (అసంపూర్ణం)
*''[[సుభద్ర]]''
*''లంగరెత్తుము''
*''దించులంగరు''
*''[[లవణరాజు కల]]''
*''కాసులు''
*''సౌదామిని (రాయాలనుకున్న నవలకు తొలిరూపం)
* ''కథానికలు''
*''మీపేరేమిటి ([[దేవుడు చేసిన మనుషులు]] చలనచిత్రం పేరు దీని నుండి గ్రహించిందే)
*''దిద్దుబాటు''
*''మెటిల్డా''
*''సంస్కర్త హృదయం''
*''మతము విమతము''
*పుష్పాలవికలు
== ప్రభావం ==
=== సానుకూలాంశాలు ===
=== వివాదాలు, వ్యతిరేకత ===
గురజాడను వ్యతిరేకించినవారు ప్రధానంగా అతను భావాల విషయంలో కొందరు, సాహిత్యపరంగా అతను వాడుక భాష విషయకంగా మరికొందరు వ్యతిరేకించారు. అతను సంస్కరణలను సమర్థిస్తూ, సాంఘికాంశాల విషయంలో అతని అభిప్రాయాలను వ్యతిరేకించినవారు భావాల విషయంలో వ్యతిరేకులు కాగా, గ్రాంథిక భాష సమర్థకులు అతన్ని వాడుక భాష విషయంలో వ్యతిరేకించారు.
1955 మార్చి 13 న (అప్పారావు మరణించిన దాదాపు 40 ఏళ్ళ తరువాత) [[జయంతి కుమారస్వామి]] [[ఆంధ్ర పత్రిక]]లో రాసిన ఒక వ్యాసంతో ఒక పెద్ద వివాదం చెలరేగింది.
''పూర్తి వివరాలను [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కము (నాటకం)]] పేజీలో చూడండి.''
==ఇతర లింకులు==
*[http://chilume.com/?author=64 చిలుమె]
*[http://www.teluguthesis.com/2018/06/gurajada-rachanalu.html గురజాడ రచనలు తెలుగుపరిశోధన వెబ్ సైట్] లో
==ఎవరెవరు ఏమన్నారు==
{{wikiquote}}
* "కన్యాశుల్కము నాటకానికి సాటి రాగల రచన భారతీయ సాహిత్యంలో మృచ్చకటికం తప్ప మరోటి లేదు" - ''[[శ్రీశ్రీ]]''
* "కన్యాశుల్కము బీభత్స రస ప్రధానమైన విషాదాంత నాటకం"-''[[శ్రీ శ్రీ]]
* "కవిత్రయమంటే [[తిక్కన]], [[వేమన]], గురజాడ" - ''శ్రీశ్రీ''
* "గురజాడ 1915 లో చనిపోలేదు, అప్పుడే అతను జీవించడం ప్రారంభించాడు" - ''[[దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి]]''
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="200" heights="200" perrow="3">
దస్త్రం:Poetic lines by Gurazada Apparao garu.jpg|గురజాడ రచనల్లో కలికితురాయిలు
దస్త్రం:Gurajada Apparao house 01.jpg|విజయనగరంలో గురజాడ అప్పారావు స్వగృహం
దస్త్రం:Gurajada Venkata Apparao.jpg|గురజాడ చిత్రపటం
దస్త్రం:GurajaaDa appaaraavu.jpg|గురజాడ అప్పారావు కాంస్య విగ్రహం
దస్త్రం:GurajaaDa appaaraavu text.jpg|గురజాడ అప్పారావు శిలా ఫలకం
దస్త్రం:Life History of Gurazada Apparao garu.jpg|గురజాడ అప్పారావు జీవిత చరిత్ర విషయ సూచిక
</gallery>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==ఇతర లింకుల==
{{టాంకు బండ పై విగ్రహాలు}}{{Authority control}}
[[వర్గం:టాంకు బండ పై విగ్రహాలు]]
[[వర్గం:తెలుగు కవులు]]
[[వర్గం:1862 జననాలు]]
[[వర్గం:1915 మరణాలు]]
[[వర్గం:తెలుగు నాటక రచయితలు]]
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా సంఘ సంస్కర్తలు]]
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా నాటక రచయితలు]]
[[వర్గం:తెలుగువారిలో ఇంగ్లీషు రచయితలు]]
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా హేతువాదులు]]
[[వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు]]
r36luwvh8cwpae4h4cb8tpiglytrya1
3617696
3617692
2022-08-07T09:11:57Z
Chaduvari
97
[[Special:Contributions/2409:4070:2D95:DBDE:0:0:7E49:9B06|2409:4070:2D95:DBDE:0:0:7E49:9B06]] ([[User talk:2409:4070:2D95:DBDE:0:0:7E49:9B06|చర్చ]]) చేసిన మార్పులను [[User:Pranayraj1985|Pranayraj1985]] చివరి కూర్పు వరకు తిరగ్గొట్టారు.
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి
| name = గురజాడ అప్పారావు
| residence = [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], [[ఎలమంచిలి]] తాలూకా, [[యస్. రాయవరం]] గ్రామం
| other_names =గురజాడ
| image = Gurazada Apparao portrait 01.jpg
| imagesize = 220px
| caption = గురజాడ అప్పారావు
| birth_name =
| birth_date = [[సెప్టెంబర్ 21]], [[1862]]
| birth_place = [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], [[ఎలమంచిలి]] తాలూకా, [[యస్. రాయవరం]] గ్రామం
| native_place =
| death_date = [[నవంబరు 30]], [[1915]]
| death_place =
| death_cause =
| known = గురజాడ [[కన్యాశుల్కం]]
| occupation =[[రచయిత]]<br /> [[సంఘ సంస్కర్త]]<br />సాహితీకారుడు<br />[[హేతువాది]]<br />అభ్యుదయ కవి
| title = తెలుగు భాష మహాకవి
| salary =500
| term =
| predecessor =
| successor =
| party =
| boards =
| religion =[[హిందూ ]]
| spouse = అప్పల నరసమ్మ
| partner =
| children = ఓలేటి లక్ష్మి నరసమ్మ<br />వెంకట రామదాసు<br />పులిగెడ్డ కొండయ్యమ్మ
| father = వెంకట రామదాసు
| mother =కౌసల్యమ్మ
| website =
| footnotes =
| employer =రచయిత, కవి
| height =
| weight =
}}
'''గురజాడ అప్పారావు''' [[1862]] [[సెప్టెంబర్ 21]] - [[1915]] [[నవంబర్ 30]]) ప్రముఖ తెలుగు రచయిత. గురజాడ అప్పారావు తన రచనల ద్వారా సాంఘిక పరివర్తనకు ప్రయత్నించిన మహాకవి. తెలుగు సాహిత్యాన్ని సుసంపన్నం చేసిన గొప్ప సాహితీకారులలో ఒకరు. [[హేతువాది]]. 19వ శతాబ్దంలోను, 20 వ శతాబ్ది మొదటి దశకంలోనూ అతను చేసిన రచనలు ఈనాటికీ ప్రజల మన్ననలను పొందుతున్నాయి. అతను ప్రజలందరికీ అర్థమయ్యే వాడుక భాషలో రచనలు చేసారు. వీరి [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కము]] నాటకానికి సాహితీ లోకంలో ఒక ప్రత్యేకమైన స్థానం ఉంది. ఈ నాటకంలో అతను సృష్టించిన ''గిరీశం'', ''మధురవాణి'', ''రామప్ప పంతులు'' మొదలైన పాత్రలు ప్రఖ్యాతి పొందాయి. అభ్యుదయ కవితా పితామహుడు అని బిరుదు పొందిన అప్పారావు, [[తెలుగు సాహిత్యము|తెలుగు సాహిత్యం]]లో వాడుక భాష ఒరవడికి కృషి చేసిన వారిలో ముఖ్యుడు. అతనుకు ''కవి శేఖర'' అనే బిరుదు కూడా ఉంది.
==బాల్యం-విద్యాభ్యాసం==
గురజాడ అప్పారావు [[విశాఖపట్నం జిల్లా|విశాఖ జిల్లా]], [[యస్. రాయవరం|యస్.రాయవరం]] లో, మేనమామ ఇంట్లో [[1862]] [[సెప్టెంబరు 21]] న, వెంకట రామదాసు, కౌసల్యమ్మ దంపతులకు జన్మించారు. అతనికి శ్యామలరావు అనే తమ్ముడు ఉన్నాడు. గురజాడ అప్పారావు [[కుటుంబం]] వారి తాతల కాలంలో [[కృష్ణా జిల్లా]] [[గురజాడ]] గ్రామం నుండి విశాఖ మండలానికి వలస వచ్చింది. అప్పారావు తండ్రి [[విజయనగరం]] సంస్థానంలో పేష్కారుగా, రెవెన్యూ సూపర్వైజరు గాను, ఖిలేదారు గానూ పనిచేసారు. తన పదవ ఏట వరకు అప్పారావు [[చీపురుపల్లి]]లో చదువుకున్నారు. తర్వాత, వారి తండ్రి కాలం చెయ్యటంతో, విజయనగరానికి వచ్చారు. ఇక్కడ చాలా [[పేదరికం]]లో వారాలు చేసుకుంటూ చదువు కొనసాగించారు. ఈ సమయంలో అప్పటి ఎమ్. ఆర్. కళాశాల ప్రధానాధ్యాపకులు సి. చంద్రశేఖర శాస్త్రి ఇతన్ని చేరదీసి ఉండడానికి చోటిచ్చారు. [[1882]]లో మెట్రిక్యులేషను పూర్తిచేసి, తర్వాత [[1884]]లో ఎఫ్.ఎ చేసారు. ఇదే సంవత్సరంలో ఏం. ఆర్. ఉన్నత పాఠశాల లో ఉపాధ్యాయునిగా చేరారు. [[విజయనగరం]]లో బి.ఏ చదువుతున్నపుడు వాడుక భాషా ఉద్యమ నాయకుడు [[గిడుగు రామమూర్తి]] అతనుకు సహాధ్యాయి. వారిద్దరూ ప్రాణస్నేహితులు. ప్రతి ఏటా గురజాడ జన్మదిన వేడుకను [[యస్. రాయవరం|యస్.రాయవరం]] ప్రజలు ఘనంగా నిర్వహిస్తారు.
==వివాహం-సంతానం==
[[1885]]లో అప్పారావు అప్పల నరసమ్మగారిని [[పెళ్ళి|వివాహం]] చేసుకున్నారు. వీరికి ముగ్గురు సంతానం - ఇద్దరు కుమార్తెలూ, ఒక కుమారుడు. [[1887]]లో మొదటి కుమార్తె ఓలేటి లక్ష్మి నరసమ్మ జన్మించింది. [[1890]]లో [[కొడుకు|కుమారుడు]] వెంకట రామదాసు, [[1902]]లో రెండవ [[కూతురు|కుమార్తె]] పులిగెడ్డ కొండయ్యమ్మ జన్మించింది.
==ఉద్యోగాలు==
అప్పటి [[కళింగ]] రాజ్యంగా పేరుపొందిన [[విజయనగరం]]లోనే అప్పారావు నివసించారు. విజయనగర సంస్థాన పూసపాటి గజపతి రాజులతో అతనుకు మంచి సంబంధాలు ఉండేవి. [[1887]]లో [[విజయనగరం]] [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] సమావేశంలో అతను మొదట ప్రసంగించారు. ఇదే సమయంలో సాంఘిక సేవకై ''విశాఖ వాలంటరీ సర్వీసు''లో చేరారు. [[1889]]లో ఆనంద గజపతి డిబేటింగ్ క్లబ్బుకు ఉపాధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యారు. ఇదే సమయంలో [[తమ్ముడు]] శ్యామలరావుతో కలిసి [[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్లం]]లో పద్యాలు రాసారు. వీరు రాసిన ఆంగ్ల పద్యం ''[[సారంగధర]]'', ''ఇండియన్ లీషర్ అవర్ (Indian leisure hour)''లో చదివినప్పుడు అందరూ మెచ్చుకున్నారు. అప్పుడే [[కలకత్తా]]లో ఉన్న ''రీస్ అండ్ రోయిట్'' ప్రచురణకర్త శ్రీ శంభుచంద్ర ముఖర్జీ విని, అప్పారావును తెలుగులో రచన చేయడానికి ప్రోత్సహించారు. [[ఆంగ్లం]]లో యెంత గొప్పగా వ్రాసినా అది పరభాషేనని, తన [[మాతృభాష]]లో వారు ఇంకా గొప్పగా వ్రాయగలరని అతడన్నాడు. ఇండియన్ లీషర్ అవర్ ఎడిటరు గుండుకుర్తి వెంకట రమణయ్య కూడా అతనిని ఇదే త్రోవలో ప్రోత్సహించాడు. [[1891]]లో విజయనగర సంస్థానంలో సంస్థాన శాసన పరిశోధకునిగా గురజాడ నియామకం పొందారు.
[[1897]]లో మహారాజా ఆనంద గజపతి చిన్న వ్యాధితో కాలం చేసినప్పుడు, [[రీవా]] [[మహారాణి]], అప్పల కొండమాంబ గారికి వ్యక్తిగత కార్యదర్శిగా అప్పారావు నియమితుడయ్యారు. [[1884]]లో మహారాజా కాలేజి వారి పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయుడిగా చేరారు. [[1886]]లో డిప్యూటీ [[కలెక్టరు]] కార్యాలయంలో హెడ్ క్లర్కు పదవినీ, [[1887]]లో కళాశాలలో అధ్యాపక పదవినీ నిర్వహించారు. [[1886]]లో రాజా వారి ఆస్థానంలో చేరారు. [[1911]]లో [[మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయం|మద్రాసు యూనివర్సిటీ]] బోర్డ్ ఆఫ్ స్టడీస్లో సభ్యత్వం లభించింది.
==కన్యాశుల్కము==
గిడుగు రామమూర్తితో కలిసి వాడుక భాషా వ్యాప్తికి ఉద్యమించారు. ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి గాంచిన '''[[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కము]]''' నాటకాన్ని [[1890]] ప్రాంతాల్లో పూర్తి వాడుక భాషలో రచించారు (కచ్చితమైన సంవత్సరం తెలియ రాలేదు). ఆ రోజుల్లో ప్రబలంగా వున్న [[కన్యాశుల్కము]], వేశ్యావృత్తి వంటి దురాచారాలపై విమర్శ ఈ నాటకానికి కథావస్తువు. [[1892]]లో నాటకపు తొలి ప్రదర్శన జరిగింది.<ref>{{Cite web|date=2017-08-14|title=నూటపాతికేళ్ల కన్యాశుల్కం నాటకం|url=https://www.sakshi.com/news/family/kanyasulkam-completes-125-years-499377|archive-url=https://web.archive.org/web/20170916182556/http://www.sakshi.com/news/family/kanyasulkam-completes-125-years-499377|archive-date=2017-09-16|access-date=2022-04-29|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[1897]]లో కన్యాశుల్కము తొలి కూర్పును మహారాజా ఆనందగజపతికి అంకితమిచ్చారు. ఇప్పుడు మనకు దొరుకుతున్న కన్యాశుల్కము రెండవ కూర్పును [[1909]]లో రచించారు.<ref name="బాబూరావు">{{cite book|last1=కె|first1=బాబూరావు|title=అడుగుజాడ-గురజాడ|date= 1990|page=11|edition=1|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.492380|accessdate=2014-11-30}}</ref>
[[1892]]లో గురజాడ వారి ''కన్యాశుల్కము'' నాటకాన్ని తొలిసారిగా ప్రదర్శించారు. మొదటి ప్రదర్శనకే ఎంతో పేరు వచ్చింది. దీనితో సాహిత్యంలో వాడుక భాష ప్రయోగానికి ఒక రకంగా నాంది పలికింది అని చెప్పవచ్చు. సాంఘిక ఉపయోగంతో పాటు రసజ్ఞుల ఆనందానికి కూడా వాడుక భాష వాడవచ్చని ఈ [[నాటకం]] నిరూపించింది. దీని విజయంతో, అప్పారావు ఈ ఆలోచన సరళిని అవలంబించి ఇతర సాహిత్యకర్తలను వెదకసాగారు. ఈ సరళికి అతని చిన్ననాటి స్నేహితుడు [[చీపురుపల్లి]]లో తన సహాధ్యాయి అయిన [[గిడుగు రామమూర్తి]] ముఖ్యుడు. వాడుక భాష ప్రయోగానికి వ్యతిరేకి అయిన [[కాశీభట్ట బ్రహ్మయ్య శాస్త్రి]] కూడా ఈ నాటకం సాహితీ విలువలను ప్రశంసించడంతో అప్పారావుకు ఎంతో పేరు వచ్చింది. [[1896]]లో ''ప్రకాశిక'' అన్న పత్రికను మొదలుపెట్టారు. [[1897]]లో కన్యాశుల్కాన్ని వావిళ్ళ రామస్వామి శాస్త్రులు అండ్ సన్స్, మద్రాసు వారు ప్రచురించారు. అప్పారావు దీన్ని మహారాజా ఆనంద గజపతికి అంకితం ఇచ్చారు. 1909 ఆరోగ్యం కుదుట పడడానికి [[నీలగిరి]] కొండల్లో విశ్రాంతి తీసుకుంటున్న సమయంలో కన్యాశుల్కం తిరగ రాసారు. [[1910]]లో రాసిన [[దేశమును ప్రేమించుమన్నా]] అనే దేశభక్తి గీతం ఎంతో ప్రసిద్ధి పొందింది. [[1911]]లో [[మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయం]] ''బోర్డు అఫ్ స్టడీస్''లో నియమించబడ్డారు. అదే సంవత్సరంలో, స్నేహితులతో కలిసి [[ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్, కాకినాడ|ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్తు]] ప్రారంభించారు.
==అస్తమయం==
[[1913]]లో అప్పారావు పదవీ విరమణ చేసారు. అప్పటినుండి అనారోగ్యంతో బాధపడేవారు. ఇదే సమయంలో మద్రాస్ విశ్వవిద్యాలయం వారు "ఫెలో"తో గౌరవించారు. చివరికి, 53 సంవత్సరాల వయసులో [[1915]] [[నవంబర్ 30|నవంబరు 30]] న గురజాడ అప్పారావు మరణించారు.
== వ్యవహారిక భాషోద్యమంలో ==
20వ శతాబ్ది తొలినాళ్ళలో జరిగిన వ్యవహారిక భాషోద్యమంలో గురజాడ అప్పారావు తన సహాధ్యాయి [[గిడుగు రామమూర్తి పంతులు]]తో కలిసి పోరాటం సలిపారు. వారిద్దరూ కలిసి పత్రికల్లో, సభల్లో, మద్రాసు విశ్వవిద్యాలయంలో గ్రాంథిక భాషావాదులతో అలసట ఎరగకుండా తలపడ్డారు. గిడుగు వాదనాబలానికి, గురజాడ రచనాశక్తి వ్యావహారిక భాషోద్యమానికి వినియోగపడ్డాయి.<ref name='బాబూరావు' />.
==సాహితీ చరిత్ర==
===కన్యాశుల్కము===
[[File:Kanyasulkam.jpg|250px|right|thumb|గురజాడ అప్పారావు గారి కన్యాశుల్కము (నాటకం)]]
{{main|కన్యాశుల్కము (నాటకం)}}
గురజాడ రచనల్లో [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కము (నాటకం)]] అగ్రగణ్యమైనది. [[కన్యాశుల్కము]] [[కన్యాశుల్కము దురాచారం|దురాచారాన్ని]] విమర్శిస్తూ గురజాడ రచించిన ఈ నాటకం భారతీయ భాషల్లో వెలువడిన అత్యుత్తమమైన రచనలలో ఒకటి. [[1892]]లో ప్రచురించిన మొదటి కూర్పుకు ఎన్నో మార్పులు చేసి [[1909]]లో రెండవ కూర్పును ప్రచురించాడు. వాడుక భాషలో, [[విజయనగరం|విజయనగర]] ప్రాంత యాసలో రాసిన ఈ నాటకం 100 సంవత్సరాల తరువాత కూడా ఈ నాటికీ పాఠకులను అలరిస్తూ ఉంది. ఈ నాటకం [[కన్నడం]], [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]], [[రష్యన్ భాష|రష్యన్]], [[ఇంగ్లీషు]] (2 సార్లు), [[తమిళం]], [[హిందీ]] (2 సార్లు) భాషల్లోకి అనువాదమైంది.
గురజాడ మరణం తరువాత [[కన్యాశుల్కము]] పై ఎన్నో వివాదాలు రేగాయి. అది అసలు అతను రాయనేలేదనీ, వేరెవరో రాస్తే, తన పేరు వేసుకున్నారని ఒకటి; అతను ఇంగ్లీషులో రాస్తే, వేరే ఒకాయన దానిని తెలుగు లోకి అనువదించారని మరొకటి, ఇలాగ కొన్ని వివాదాలు రేగాయి. చివరికి ఆ వాదనలన్నీ అసత్యాలని తేలిపోయాయి. ఈ వివాదాలన్నీ గురజాడ మరణం తరువాత వచ్చినవే. ఇన్ని వివాదాల మధ్యా కన్యాశుల్కము కొన్ని వందల ప్రదర్శనలు పూర్తి చేసుకుంది. 100 ప్రదర్శనలు పూర్తి చేసుకున్న మొదటి తెలుగు సాంఘిక నాటకమదే!
'''[[పుత్తడి బొమ్మా పూర్ణమ్మా]]''' అనే సుప్రసిద్ధ గేయం అతను రచనల్లో మరొకటి. దీని ఇతివృత్తం కూడా కన్యాశుల్కము దురాచారమే. కరుణ రసాత్మకమైన ఈ గేయ కావ్యంలోని చివరి పద్యం ఇది:
<poem>
కన్నుల కాంతులు కలువల చేరెను
మేలిమి జేరెను మేని పసల్
హంసల జేరెను నడకల బెడగులు
దుర్గను జేరెను పూర్ణమ్మ
పుత్తడి బొమ్మా పూర్ణమ్మా
</poem>
===దేశమును ప్రేమించుమన్నా===
అతను రాసిన ప్రముఖ గేయం లోని ఒక భాగం ఇది:
:<small>'''[[దేశమును ప్రేమించుమన్నా|పూర్తి గేయాన్ని]]''' కూడా చదవండి.</small>
:దేశమును ప్రేమించుమన్నా
:మంచి అన్నది పెంచుమన్నా
:వొట్టి మాటలు కట్టిపెట్టవోయ్
:గట్టిమేల్ తలపెట్టవోయ్
పాడి పంటలు పొంగిపొరలే దారిలో
నువ్వు పాటు పడవోయ్
తిండి కలిగితే కండకలదోయ్
కండకలవాడేను మనిషోయ్
ఈసురోమని మనుషులుంటే
దేశమే గతి బాగుపడునోయ్
జల్దుకొని కళలెల్ల నేర్చుకు
దేశి సరకులు నింపవోయ్
అన్ని దేశాల్ క్రమ్మవలె నోయ్
దేశి సరుకుల నమ్మవలెనోయి;
డబ్బు తేలేనట్టి నరులకు
కీర్తి సంపద లబ్బవోయి
వెనక చూసిన కార్యమేమోయి
మంచి గతమున కొంచెమేనోయి
మందగించక ముందు అడుగేయి
వెనుకపడితే వెనకే నోయి
పూను స్పర్థను విద్యలందే
వైరములు వాణిజ్యమందే;
వ్యర్థ కలహం పెంచబోకోయ్
కత్తి వైరం కాల్చవోయ్
దేశాభిమానం నాకు కద్దని
వొట్టి గొప్పలు చెప్పుకోకోయ్
పూని ఏదైనాను ఒక మేల్
కూర్చి జనులకు చూపవోయ్
ఓర్వలేమి పిశాచి దేశం
మూలుగులు పీల్చే సెనోయ్;
ఒరుల మేలుకు సంతసిస్తూ
ఐకమత్యం నేర్చవోయ్
పరుల కలిమికి పొర్లి యేడ్చే
పాపి కెక్కడ సుఖం కద్దోయ్;
ఒకరి మేల్ తన మేలనెంచే
నేర్పరికి మేల్ కొల్లలోయ్
సొంత లాభం కొంత మానుకు
పొరుగు వానికి తోడుపడవోయ్
దేశమంటే మట్టి కాదోయ్
దేశమంటే మనుషులోయ్
చెట్టపట్టాల్ పట్టుకొని
దేశస్థులంతా నడువవలెనోయ్
అన్నదమ్ముల వలెను జాతులు
మతములన్నియు మెలగవలెనోయ్
మతం వేరైతేను యేమోయ్
మనసు లొకటై మనుషులుంటే;
జాతమన్నది లేచి పెరిగి
లోకమున రాణించునోయ్
దేశమనియెడి దొడ్డ వృక్షం
ప్రేమలను పూలెత్తవలెనోయ్;
నరుల చమటను తడిసి మూలం
ధనం పంటలు పండవలెనోయ్
ఆకులందున అణగిమణగీ
కవిత కోవిల పలకవలెనోయ్;
పలుకులను విని దేశమందభి
మానములు మొలకెత్తవలెనోయ్
===ఇతర రచనలు===
*''[[సారంగధర]] (ఇంగ్లీషు పద్య కావ్యం-ఇండియన్ లీజర్ అవర్ (విజయనగరం) లోనూ రీస్ అండ్ రయ్యత్ (బెంగాల్) పత్రిక లోనూ ప్రచురించబడింది)
*[[పూర్ణమ్మ]]
*''కొండుభట్టీయం''
*''[[నీలగిరి పాటలు]]''
*''[[ముత్యాల సరాలు]]''
*''[[కన్యక]]''
*[[సత్యవ్రతి శతకము]]
*''బిల్హణీయం'' (అసంపూర్ణం)
*''[[సుభద్ర]]''
*''లంగరెత్తుము''
*''దించులంగరు''
*''[[లవణరాజు కల]]''
*''కాసులు''
*''సౌదామిని (రాయాలనుకున్న నవలకు తొలిరూపం)
* ''కథానికలు''
*''మీపేరేమిటి ([[దేవుడు చేసిన మనుషులు]] చలనచిత్రం పేరు దీని నుండి గ్రహించిందే)
*''దిద్దుబాటు''
*''మెటిల్డా''
*''సంస్కర్త హృదయం''
*''మతము విమతము''
*పుష్పాలవికలు
== ప్రభావం ==
=== సానుకూలాంశాలు ===
=== వివాదాలు, వ్యతిరేకత ===
గురజాడను వ్యతిరేకించినవారు ప్రధానంగా అతను భావాల విషయంలో కొందరు, సాహిత్యపరంగా అతను వాడుక భాష విషయకంగా మరికొందరు వ్యతిరేకించారు. అతను సంస్కరణలను సమర్థిస్తూ, సాంఘికాంశాల విషయంలో అతని అభిప్రాయాలను వ్యతిరేకించినవారు భావాల విషయంలో వ్యతిరేకులు కాగా, గ్రాంథిక భాష సమర్థకులు అతన్ని వాడుక భాష విషయంలో వ్యతిరేకించారు.
1955 మార్చి 13 న (అప్పారావు మరణించిన దాదాపు 40 ఏళ్ళ తరువాత) [[జయంతి కుమారస్వామి]] [[ఆంధ్ర పత్రిక]]లో రాసిన ఒక వ్యాసంతో ఒక పెద్ద వివాదం చెలరేగింది.
''పూర్తి వివరాలను [[కన్యాశుల్కం (నాటకం)|కన్యాశుల్కము (నాటకం)]] పేజీలో చూడండి.''
==ఇతర లింకులు==
*[http://chilume.com/?author=64 చిలుమె]
*[http://www.teluguthesis.com/2018/06/gurajada-rachanalu.html గురజాడ రచనలు తెలుగుపరిశోధన వెబ్ సైట్] లో
==ఎవరెవరు ఏమన్నారు==
{{wikiquote}}
* "కన్యాశుల్కము నాటకానికి సాటి రాగల రచన భారతీయ సాహిత్యంలో మృచ్చకటికం తప్ప మరోటి లేదు" - ''[[శ్రీశ్రీ]]''
* "కన్యాశుల్కము బీభత్స రస ప్రధానమైన విషాదాంత నాటకం"-''[[శ్రీ శ్రీ]]
* "కవిత్రయమంటే [[తిక్కన]], [[వేమన]], గురజాడ" - ''శ్రీశ్రీ''
* "గురజాడ 1915 లో చనిపోలేదు, అప్పుడే అతను జీవించడం ప్రారంభించాడు" - ''[[దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి]]''
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="200" heights="200" perrow="3">
దస్త్రం:Poetic lines by Gurazada Apparao garu.jpg|గురజాడ రచనల్లో కలికితురాయిలు
దస్త్రం:Gurajada Apparao house 01.jpg|విజయనగరంలో గురజాడ అప్పారావు స్వగృహం
దస్త్రం:Gurajada Venkata Apparao.jpg|గురజాడ చిత్రపటం
దస్త్రం:GurajaaDa appaaraavu.jpg|గురజాడ అప్పారావు కాంస్య విగ్రహం
దస్త్రం:GurajaaDa appaaraavu text.jpg|గురజాడ అప్పారావు శిలా ఫలకం
దస్త్రం:Life History of Gurazada Apparao garu.jpg|గురజాడ అప్పారావు జీవిత చరిత్ర విషయ సూచిక
</gallery>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==ఇతర లింకుల==
{{టాంకు బండ పై విగ్రహాలు}}{{Authority control}}
[[వర్గం:టాంకు బండ పై విగ్రహాలు]]
[[వర్గం:తెలుగు కవులు]]
[[వర్గం:1862 జననాలు]]
[[వర్గం:1915 మరణాలు]]
[[వర్గం:తెలుగు నాటక రచయితలు]]
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా సంఘ సంస్కర్తలు]]
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా నాటక రచయితలు]]
[[వర్గం:తెలుగువారిలో ఇంగ్లీషు రచయితలు]]
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా హేతువాదులు]]
[[వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు]]
4fxmmu1bkooiuht0sen2j97jxkoibsh
కృష్ణా జిల్లా
0
2560
3617691
3610873
2022-08-07T08:58:43Z
Chaduvari
97
+చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం మూస
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement
| name = కృష్ణా జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang =[[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Krishna District Montage 01.png
| image_alt =
| image_caption = .
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map =Krishna in Andhra Pradesh (India).svg
|Coordinates = {{coord|16.19 |81.14|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[మచిలీపట్నం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| area_rank =
| area_total_km2 = 3775
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
|population_total=1735000
|population_male=
|population_female=
| population_as_of = 2011
|pop-growth=
| population_rank =
| population_density_km2 =auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0( )
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
|literacy=74.37(2001)
|literacy_male=79.13
|literacy_female=69.62
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =74.37 (2001)
| blank4_name_sec1 = [[పురుషుడు|పురుషుల]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 = 79.13
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు|స్త్రీల]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 = 69.62
| blank6_name_sec1 =[[లోకసభ]] నియోజక వర్గం
| blank6_info_sec1 = [[మచిలీపట్నం లోకసభ నియోజకవర్గం]]
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website ={{URL|https://krishna.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}{{చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}}
'''కృష్ణా జిల్లా''' ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఒక జిల్లా. ఈ జిల్లాలో ప్రవహించే [[కృష్ణా నది]] వలన జిల్లాకు ఈ పేరు వచ్చింది. చరిత్రలో వివిధ కాలాల్లో [[శాతవాహనులు]], [[చోళులు]], రెడ్డిరాజులు, గోల్కొండ నవాబులు మొదలైనవారు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. జిల్లా కేంద్రం [[మచిలీపట్నం]]. 2022 లో ఈ జిల్లాను విడదీసి [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా|ఎన్టీఆర్ జిల్లాను]], [[విజయవాడ]] కేంద్రంగా ఏర్పాటు చేశారు. [[ఏలూరు జిల్లా]]లో కూడా కొన్ని మండలాలను కలిపారు.
<ref>{{Cite web|title=The official Web Portal of Krishna District -Welcome to Krishna District|url=http://krishna.ap.nic.in/|access-date=2012-01-06|archive-date=2014-12-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20141220185552/http://krishna.ap.nic.in/|url-status=dead}}</ref>
{{maplink|type=shape}}
==ఉమ్మడి కృష్ణా జిల్లా చరిత్ర ==
కృష్ణా పరీవాహక ప్రాంతం కనుక ఈ జిల్లాకు ఈ పేరు వచ్చింది. ఈ జిల్లాలో ఉన్న [[ఇంద్రకీలాద్రి పర్వతం|ఇంద్రకీలాద్రి]] మీద [[అర్జునుడు]] పాశుపతాస్త్రం కొరకు పరమశివుని ఉద్దేశించి తపమాచరించాడని, దుర్గాదేవి ఇక్కడ మహిశాసురుడిని సంహారం చేసిందని పురాణకథనాలు వివరిస్తున్నాయి. కృష్ణా నది తీరాన ఇంద్రకీలాద్రిపై కొలువు తీరి ఉన్న [[కనకదుర్గ ఆలయం|కనక దుర్గాదేవి]] భక్తజన పూజలను అందుకొంటూ ఉంది.
[[శ్రీకాకుళం]] రాజధానిగా శ్రీముఖుడు శాతవాహన సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు. శాతవాహన రాజులు నాలుగు శతాబ్దాల కాలం పాటూ ఈ ప్రదేశాన్ని పాలించారు. గుంటూరు జిల్లా మైదవోలులో లభించిన తామ్ర శాసనాలననుసరించి [[పల్లవులు]] ఈ ప్రాంతాన్ని 250 నుండి 340 సా.శ.॥ వరకూ పాలించారు. ఆ తదుపరి బృహత్పలాయనులు [[కోడూరు (కృష్ణా)|కోడూరు]] రాజధానిగా ఈ జిల్లా ప్రాంతాన్ని పాలించారు. వారి తరువాత విష్ణు కుండినులు సా.శ.॥5వ శతాబ్దంలో పాలించారు. వీరి కాలంలోనే మొగల్రాజపురం ఇంకా [[ఉండవల్లి]]లోని గుహలు తవ్వించి తీర్చిదిద్దబడ్డాయి. తూర్పుచాళుక్యులు [[ఉండవల్లి]] లో గుహామందిరాలు, [[శివాలయాలు]] కట్టించారు. కాకతీయులు సా.శ.॥1323 వరకు వీరి పాలన జరిగింది.
రెడ్డిరాజులు [[కొండపల్లి]] రాజధానిగా పరిపాలించారు. అనంతరం గజపతుల పాలనలో కృష్ణా జిల్లా ప్రాంతం వచ్చింది. ప్రస్తుత [[పమిడిముక్కల]] మండలంలోని [[కపిలేశ్వరపురం]] గజపతి రాజయిన కపిలేశ్వర గజపతి పేరున నామకరణం చేయబడింది. కపిలేశ్వర గజపతి తదుపరి వచ్చిన విద్యాధర గజపతి [[విజయవాడ]]లోని విద్యాధరపురాన్ని ఇంకా [[కొండపల్లి]] సరస్సుని నిర్మించాడు.
విజయనగర సామ్రాజ్య కాలంలో శ్రీకాకుళాంధ్ర మహావిష్ణువు సన్నిధిలోనే [[శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు|కృష్ణదేవరాయలు]] [[ఆముక్తమాల్యద]]ను రచించి అంకితమిచ్చాడు. తరువాత సా.శ.॥1512 లో [[గోల్కొండ]] వద్ద సుల్తాన్ [[కులీ కుతుబ్ షా]] సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది. [[మచిలీపట్నం]] ఓడ రేవుగా ఎగుమతి-దిగుమతులు జరిగేవి. తానీషాగా ప్రసిద్ధి చెందిన అబూ హుసేన్ షా మంత్రులయిన అక్కన్న ఇంకా మాదన్న వారి కార్యాలయాన్ని విజయవాడలో స్థాపించారు. వీరిరువురు [[కనక దుర్గ]] అమ్మవారిని ఆరాధించేవారు. నేటికీ ఇంద్రకీలాద్రి కొండ దిగువన వీరు ఆరాధించిన గుహలు మనకు దర్శనమిస్తాయి. [[ఔరంగజేబు]] సామ్రాజ్యంలో భాగమయిన [[గోల్కొండ]]ను 5 నవాబులకు విభజించి ఆసఫ్ ఝా సుబేదారుగా పాలించాడు. ఆర్కాటు, కడప, కర్నూలు, రాజమండ్రి, చీకకోల్ (శ్రీకాకుళం) నవాబుల కింద పాలించబడ్డాయి. ఈ ప్రాంతం రాజమండ్రి నవాబు పరిపాలనలో వుండేది.
సా.శ.॥1611 లో ఆంగ్లేయులు మచిలీపట్నం కేంద్రంగా తమ కార్యకలాపాలు జరపడం ప్రారంభమైంది. 1641 లో మద్రాసుకు తరలి వెళ్ళే వరకూ ఇది వారికి ముఖ్యపట్నంగా కొనసాగింది. ఆంగ్లేయుల తరువాత డచ్చి, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారు మచిలీపట్నాన్ని తమ అధీనంలోకి తెచ్చుకున్నారు. 1748 లో నిజాం-ఉల్-ముల్క్ మరణంతో ఈ ప్రాంతం ఆంగ్లేయులు, ఫ్రెంచి వారి హస్తగతమయింది. 1761 లో నిజాం అలీ ఖాన్ తిరిగి గోల్కొండ నవాబు అయినపుడు [[మచిలీపట్నం]] నిజాం పట్నం, [[కొండవీడు]]లో కొంత భాగం బ్రిటిష్ వారికి కానుకగా ఇచ్చాడు. ఆ తరువాత సర్కారు ప్రాంతం మొత్తం బ్రిటిష్ వారి చేతుల్లోకి వెళ్ళిపోయింది. కృష్ణా జిల్లాను ఇంతకు ముందు "మచిలీపట్నం జిల్లా" అని పిలిచేవారు. 1859లో గుంటూరు జిల్లాలోని కొన్ని తాలూకాలను ఈ జిల్లాలో కలిపి కృష్ణాజిల్లాగా పేరు మార్చారు. 1925లో కృష్ణాజిల్లాను కృష్ణా, పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలుగా విభజించారు. 2022 లో కృష్ణా జిల్లాలో విజయవాడతో కలిసిన ఉత్తరభాగాన్ని [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]] గా విడదీశారు. ఉత్తరంలో కొంత భాగాన్ని [[ఏలూరు జిల్లా]] లో కలిపారు. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref>
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
* ఉమ్మడి కృష్ణా జిల్లా [[పీఠభూమి]], తీర ప్రాంతాలుగా విభజించబడింది. భారతదేశ అత్యంత పర్యావరణ సంబంధిత ముఖ్యమైన చిత్తడినేలలో [[కొల్లేరు|కొల్లేరుసరస్సు]] ఒకటి ఈజిల్లా లో పాక్షికంగా ఉంది.<ref>{{Cite web |title=District Resource Atlas-Krishna District |url=https://apsac.ap.gov.in/downloads/ocr_pdfs/Krishna_final.pdf |date=2018 |website= |access-date=2019-07-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190718050301/https://apsac.ap.gov.in/downloads/ocr_pdfs/Krishna_final.pdf |archive-date=2019-07-18 |url-status=dead }}</ref>
=== నీటివనరులు ===
[[File:Prakasam Barrage.jpg|thumb|border|<center>కృష్ణ నది మీదుగా విజయవాడ వద్ద ప్రకాశం బారేజి</Center>|alt=]]
[[దస్త్రం:Krishna Irrigation Map.jpg|thumb|ఉమ్మడి కృష్ణా జిల్లా నీటి పారుదల వ్యవస్థ|alt=]]
ఉమ్మడి జిల్లాలో [[కృష్ణా నది]] ముఖ్యమయిన నది. [[బుడమేరు]], [[మున్నేరు]], [[తమ్మిలేరు]] ఇతర నదులు. కృష్ణా నది బంగాళా ఖాతంలోకి హంసలదీవి, నాచుగుంట వద్ద కలుస్తుంది. ఇవి కాక జిల్లాలో చిన్న కొండవాగులు కూడా ప్రవహిస్తాయి. ఇవి జయంతి, కట్టలేరు, ఇప్పలవాగు, ఉప్పుటేరు, తెల్లేరు, బళ్ళలేరు, ఇంకా నడిమేరు. ప్రపంచ ప్రసిద్ధి గాంచిన [[కొల్లేరు సరస్సు]]లో కొంత భాగం కృష్ణా జిల్లాలో ఉంది. నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టు, కృష్ణా డెల్టా, చింతలపూడి ఎత్తిపోతల పథకం, తమ్మిలేరు, పోలవరం ముఖ్యమైన పెద్ద, మధ్య తరహా నీటి పారుదల ప్రాజెక్టులు.
=== భూమి, భూగర్భ వనరులు ===
ఉమ్మడి జిల్లావివరాలు:
* నల్లమట్టి (57.6%), ఇసుక బంకమట్టి (22.3%) ఎర్ర బంకమట్టి (19.4%) అను మూడు రకాల నేలలు ఉన్నాయి.
* సహజ వాయువు, ముడి పెట్రోల్ : జిల్లా తీర ప్రాంతములో ఉన్నాయి.
* ఇసుక: కృష్ణ, మున్నేరు నదుల నుండి త్రవ్వకాలు జరిపి సేకరిస్తారు.
* క్రోమైటు : కొండపల్లి కొండలు, దగ్గర ప్రాంతాలలో వున్నాయి.
* వజ్రాలు : [[పరిటాల]], [[ఉస్తేపల్లి]], కొండవీటికల్లు, రామన్నపేట, సూర్యవరం, కొత్తపేట, నెమలిపురం, మాగులూరు, పుట్రేల (రాజస్థాన్ లో ముఖ్యమైనవి) మొదలైన ప్రాంతాలు.
* [[ఇనుము]] ధాతువు : [[జగ్గయ్యపేట]] ప్రాంతం.
* సున్నపురాయి : జగ్గయ్యపేట ప్రాంతం.
* మైకా : [[తిరువూరు]] ప్రాంతం.
===ఆటవీ ప్రదేశం ===
ఉమ్మడి జిల్లాలో అటవీ ప్రాంతం 7.5% గా వుంది. {{Citation needed| date=మే 2022}}
== పశుపక్ష్యాదులు==
===వృక్షజాలం, జంతుజాలం ===
*ఉమ్మడి జిల్లాలో అడవి జిల్లా వైశాల్యంలో 9% మాత్రమే ఉంది. అయితే [[నందిగామ]], [[విజయవాడ]],[[నూజివీడు]], [[తిరువూరు]],[[గన్నవరము]], [[మచిలీపట్నం]] ప్రాంతాలలో, దివి తాలూకాలలో రిజర్వు ఫారెస్ట్ కలిగి ఉంది. ఒక రకం అయిన '''పొనుకు''' (గైరోకాపస్ జాక్విని) అని పిలువబడే తేలికపాటి రకమయిన చెక్క [[కొండపల్లి]] ప్రాంతములో కనిపిస్తుంది. ఈ చెక్కను [[కొండపల్లి బొమ్మలు]] తయారీకి ఉపయోగిస్తారు. చాలా గుర్తించదగ్గ చెట్లు అయిన టెరోకార్పస్, టెర్మినాలియా, ఎనోజీస్సస్, లోగస్ట్రోయినయ్, కాజురినా లాంటివి కూడా ఉన్నాయి.
* పాంథర్స్ పులులు, దుమ్ములగొండులు, అడవి పిల్లులు, నక్కలు, ఎలుగుబంట్లు, ఇతర మాంసాహార క్షీరదాల జంతుజాలం ఇక్కడ కనిపిస్తాయి. జింక, మచ్చల లేడి సాంబార్, కృష్ణ జింక, ఇతర శాకాహార జంతువులు ఈ భూభాగ అడవులలో గుర్తించవచ్చు.
* జిల్లా సరిహద్దులోని [[కొల్లేరు]]సరస్సులో ఒక వలస బూడిద రంగు గల పెలికాన్ బిల్డ్ అనే ఒక రక్షిత పక్షి ఉంది.
* అనేక ముర్రా జాతి గేదెలు, ఆవులు పెద్ద సంఖ్యలో కలిగి ఉంది.
=== వాతావరణం ===
ఉమ్మడి జిల్లా వాతావరణ పరిస్థితులు, వేసవికాలం చాలా వేడిగా, శీతాకాలం తక్కువ వేడిగా ఉంటాయి. . [[ఏప్రిల్]] ప్రారంభ కాలం నుండి [[జూన్]] వరకు చాలా వేడిగా ఉంటుంది. ఈ ప్రాంతానికి నైరుతి రుతుపవనాల ద్వారా 1028 మి.మీ. వర్షపాతం కలుగుతుంది.
==జనాభా లెక్కలు==
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, నూతన కృష్ణా జిల్లా విస్తీర్ణం 3775 చ.కి.మీ, జిల్లా జనాభా 17.35 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
== రెవెన్యూ డివిజన్లు,మండలాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eFG|కృష్ణా జిల్లా మండలాల పటం}}
భౌగోళికంగా కృష్ణా జిల్లాను మూడు రెవిన్యూడివిజన్లగా, 25 రెవిన్యూ మండలాలుగా విభజించారు.<ref>{{Cite web |title=Krishna district profile - AP Government - 4 April 2022 |url=https://cdn.s3waas.gov.in/s3c399862d3b9d6b76c8436e924a68c45b/uploads/2022/04/2022040412.pdf}}</ref>
{{Div col|colwidth=10em|rules=yes|gap=2em}}
# ఉయ్యూరు రెవిన్యూ డివిజన్
## [[ఉయ్యూరు మండలం|ఉయ్యూరు]]
## [[కంకిపాడు మండలం|కంకిపాడు]]
## [[ఘంటసాల మండలం (కృష్ణా)|ఘంటసాల]]
## [[తోట్లవల్లూరు మండలం|తోట్లవల్లూరు]]
## [[పమిడిముక్కల మండలం|పమిడిముక్కల]]
## [[పెనమలూరు మండలం|పెనమలూరు]]
## [[మొవ్వ మండలం|మొవ్వ]]
# గుడివాడ రెవిన్యూ డివిజన్
## [[ఉంగుటూరు మండలం|ఉంగుటూరు]]
## [[గన్నవరం మండలం (కృష్ణా జిల్లా)|గన్నవరం]]
## [[గుడివాడ మండలం|గుడివాడ]]
## [[గుడ్లవల్లేరు మండలం|గుడ్లవల్లేరు]]
## [[నందివాడ మండలం|నందివాడ]]
## [[పామర్రు మండలం|పామర్రు]]
## [[పెదపారుపూడి మండలం|పెదపారుపూడి]]
## [[బాపులపాడు మండలం|బాపులపాడు]]
# మచిలీపట్నం రెవిన్యూ డివిజన్
## [[అవనిగడ్డ మండలం|అవనిగడ్డ]]
## [[కృత్తివెన్ను మండలం|కృత్తివెన్ను]]
## [[కోడూరు మండలం|కోడూరు]]
## [[గూడూరు మండలం|గూడూరు]]
## [[చల్లపల్లి మండలం|చల్లపల్లి]]
## [[నాగాయలంక మండలం|నాగాయలంక]]
## [[పెడన మండలం|పెడన]]
## [[బంటుమిల్లి మండలం|బంటుమిల్లి]]
## [[మచిలీపట్నం మండలం|మచిలీపట్నం]]
## [[మోపిదేవి మండలం|మోపిదేవి]]
{{div col end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు ==
* నగరం:[[మచిలీపట్నం]]
*పట్టణాలు:
** [[గుడివాడ]]
** [[పెడన]]
** [[తాడిగడప]]
** [[ఉయ్యూరు]]
==రాజకీయ విభాగాలు==
=== లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
* [[మచిలీపట్నం లోకసభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]]
* [[విజయవాడ లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] (పాక్షికం)
===అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు===
# [[అవనిగడ్డ శాసనసభ నియోజకవర్గం|అవనిగడ్డ]]
# [[గన్నవరం శాసనసభ నియోజకవర్గం|గన్నవరం]]
# [[గుడివాడ శాసనసభ నియోజకవర్గం|గుడివాడ]]
# [[పామర్రు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పామర్రు]]
# [[పెడన శాసనసభ నియోజకవర్గం|పెడన]]
# [[పెనమలూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పెనుమలూరు(పాక్షికం)]] (మిగతా భాగం [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]])
# [[మచిలీపట్నం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మచీలీపట్నం]]
== రవాణా వ్వవస్థ ==
===రహదారి రవాణా సౌకర్యాలు===
*జిల్లాలోని జాతీయ రహదారులు:
** [[జాతీయ రహదారి 65 (భారతదేశం)|NH-65]]: [[మచిలీపట్నం]] నుండి [[పూణే|పూనే]]
** [[జాతీయ రహదారి 216 (భారతదేశం)|NH-216]]: [[ఒంగోలు]] నుండి [[కత్తిపూడి]]
===సరిహద్దు లోని జాతీయ రహదారులు===
సరిహద్దులో గల [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]] లోని [[విజయవాడ|విజయవాడను]] కలిపే జాతీయ రహదారులు.
** [[జాతీయ రహదారి 16 (భారతదేశం)|NH-16]]: [[కోల్కత]] నుండి [[చెన్నై]]
** [[జాతీయ రహదారి 30 (భారతదేశం)|NH-30]]: [[జగదల్పుర్|జగదల్పూర్]] నుండి [[విజయవాడ]]
===రైలు రవాణా సౌకర్యాలు===
* [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]] లోని, విజయవాడ వద్ద రైల్వే స్టేషను [[భారతదేశం]]లో 2 వ రద్దీగా ఉండే జంక్షన్ ఉంది. 200 కంటే ఎక్కువ రైళ్లు ఈ రైల్వే స్టేషను ద్వారా (పాస్) ప్రయాణించడము, రైల్వే స్టేషను వద్ద రైలు ఆగిపోవడము లేదా (ప్రారంభము) బయలుదేరడము కాని జరుగుతుంది.
===విమాన రవాణా సౌకర్యాలు===
*దగ్గరలోని విమానాశ్రయం:[[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]] లోని, [[విజయవాడ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విజయవాడ]]
=== గృహోపకరణ సూచికలు ===
* 2007–2008 సంవత్సరములో ఇంటర్నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ పాప్యులేషన్ సంస్థ వారు జిల్లా అంతటా 1229 గృహాలు 34 గ్రామాలలో ఇంటర్వ్యూ జరిపారు.<ref name='dlhs'>{{Cite book |url=http://www.rchiips.org/pdf/rch3/report/AP.pdf | title = District Level Household and Facility Survey (DLHS-3), 2007-08: India. Andhra Prades | accessdate = 2011-10-03 | year = 2010 | format = PDF | publisher = International Institute for Population Sciences and Ministry of Health and Family Welfare (India)}}</ref> వారు 94.7% విద్యుత్, 93,4% నీటి సరఫరా, పారిశుద్ధ్యం, 60.3% టాయిలెట్ సౌకర్యాలు, 45.5 (శాశ్వత) నివాస గృహాసౌకర్యాలు ఉన్నట్లు కనుగొన్నారు.<ref name='dlhs'/> 20.6% మంది స్త్రీలు అధికారక వయస్సు 18 సం.లు నిండక ముందే వివాహము చేసుకున్నారు.<ref name='age'>{{Cite web |url=http://india.gov.in/howdo/howdoi.php?service=3 | title = How Do I? : Obtain Marriage Certificate | accessdate = 2011-10-03 | year = 2005 | publisher = National Portal Content Management Team, National Informatics Centre | quote = To be eligible for marriage, the minimum age limit is 21 for males and 18 for females.}}</ref>
* ఇంటర్వ్యూ నిర్వహించిన వారిలో 76,9% ఒక దారిద్ర్య రేఖకు దిగువన ఉన్నవారు ఉన్నారు.
==పరిశ్రమలు==
[[ఉయ్యూరు]] వద్ద ఉన్న కెసీపి చక్కెర కర్మాగారం భారతదేశంలోని అతిపెద్ద చక్కెర కర్మాగారములలో ఒకటి. మచిలీపట్నం వద్ద బంగారం-లేపనం ఆభరణాలు (గిల్టు నగలు) పరిశ్రమలున్నాయి.
ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని అతి పురాతన ఓడరేవు [[మచిలీపట్నం|మచిలీపట్నంలో]] ఉంది. సిమెంటు ఫ్యాక్టరీలు కూడా ఉన్నాయి. ప్రసిద్ధి చెందిన సాంప్రదాయిక నృత్యరీతియైన [[కూచిపూడి (నృత్యము)|కూచిపూడి నృత్యం]] జిల్లాలోని [[కూచిపూడి (మొవ్వ మండలం)|కూచిపూడి]] గ్రామంలో పుట్టింది.
== సంస్కృతి ==
* ప్రపంచ ప్రసిద్ధ [[కూచిపూడి నృత్యం|కూచిపూడి]] నృత్య రూపం ఈ జిల్లాలో నుండి ఉద్భవించింది.
* ఈ జిల్లా వాసులు మాట్లాడే తెలుగు యాసను తెలుగు భాషయొక్క సహజరూపమని భావించబడుతుంది.{{Citation needed|date=మే 2022}}
== విద్యాసంస్థలు ==
# కృష్ణ విశ్వవిద్యాలయం మచిలీపట్నం.
# [[ఆంధ్ర జాతీయ కళాశాల, మచిలీపట్నం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
=== చారిత్రక స్థలాలు ===
* [[మచిలీపట్నం]]
=== ఆధ్యాత్మిక స్థలాలు ===
* మొవ్వ గోపాల స్వామి ఆలయం, [[మొవ్వ]]: ఈ ఊరి స్థల పురాణము ప్రకారం మౌద్గల్య మహర్షి చేత ఇసుకతో ఇచటి మువ్వ గోపాల స్వామి విగ్రహం తయారుచేయబడెను. ఆ విగ్రహం ఇప్పటికీ చెక్కుచెదరకుండా ఉండటం విశేషం.
* శ్రీకాకుళాంధ్ర మహావిష్ణు దేవస్థానం, [[శ్రీకాకుళం (ఘంటసాల)|శ్రీకాకుళం]] గ్రామం: ఈ ఆలయ ప్రధానదైవం "శ్రీమహావిష్ణువు". ఈ స్వామి ఆంధ్ర వల్లభుడు, ఆంధ్ర నాయకుడు, శ్రీకాకుళ ఆంధ్ర మహావిష్ణువు, ఇంకా మరెన్నో పేర్లతో భక్తుల పూజలందుకుంటున్నాడు. కలియుగంలో పాపభారం తగ్గించేందుకు ఈ స్వామి ఆవిర్భవించాడని భక్తుల విశ్వాసం.
* లక్ష్మీ తిరుపతమ్మ ఆలయం, [[పెనుగంచిప్రోలు]]
* శ్రీ సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరస్వామివారి ఆలయం,[[మోపిదేవి]]
* శ్రీ లక్ష్మి గాయత్రీ దేవి ఆలయం, [[తేలప్రోలు]]
== క్రీడలు ==
* ఈ జిల్లాలో కబాడీ ఆట అత్యంత ప్రజాదరణ ఉన్న క్రీడతో పాటు క్రికెట్, వాలీబాల్, టెన్నిస్ ఆటలు ప్రాముఖ్యమైనవి. విజయవాడ లోని ఇందిరా గాంధీ మున్సిపల్ స్టేడియం నందు, భారతదేశం యొక్క అంతర్జాతీయ వన్డే క్రికెట్ మ్యాచ్లు జరుగుతాయి. హాకీ క్రీడాకారుడు బలరాం ఈ జిల్లాకు చెందినవారు.
== ప్రముఖ వ్యక్తులు==
జిల్లాకు చెందిన చాల మంది వివిధ రంగాలలో పేరుగడించారు. వారిలో కొందరు: [[సిద్ధేంద్ర యోగి]], [[క్షేత్రయ్య]], [[విశ్వనాథ సత్యనారాయణ]], [[గుడిపాటి వెంకట చలం|గుడిపాటి వేంకటచలం]], [[వేటూరి సుందరరామమూర్తి]], [[వెంపటి చినసత్యం]], [[మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ]], [[పింగళి వెంకయ్య]], [[ముట్నూరి కృష్ణారావు]],[[కాశీనాథుని నాగేశ్వరరావు]], [[గోపరాజు రామచంద్రరావు]], [[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]], [[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య]], [[సి.కె.నాయుడు|సి. కె. నాయుడు]], [[రఘుపతి వెంకయ్య నాయుడు]], [[ఎస్. వి. రంగారావు]], [[సావిత్రి (నటి)|సావిత్రి]], [[నందమూరి తారకరామారావు]], [[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]], [[ఘంటసాల వేంకటేశ్వరరావు]], [[రాజేంద్రప్రసాద్]], [[శోభన్ బాబు]], [[చంద్రమోహన్]], [[మండలి వెంకటకృష్ణారావు]], [[కొమర్రాజు వెంకట లక్ష్మణరావు]]
==ఇవీ చూడండి==
* [[కృష్ణా జిల్లా కథా రచయితలు]]
* [[అమరావతి మెట్రోపాలిటన్ రీజియన్ డెవలప్మెంట్ అథారిటీ]]
== మూలాలు ==
{{reflist}}
==బయటి లింకులు==
{{commons category|Krishna district}}
* {{Cite web |title=Welcome to Zilla parishad Krishna |url=http://www.zpkrishna.com/ |access-date=2019-09-14 |archive-date=2011-03-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110301051911/http://www.zpkrishna.com/ |url-status=bot: unknown }}
{{Geographic location
|Centre = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|North = [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]]<br/> [[ఏలూరు జిల్లా]]
|Northwest =
|Northeast =
|East = [[పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా]] <br/>[[బంగాళాఖాతం]]
|Southeast =
|South = [[బంగాళాఖాతం]]
|Southwest =
|West =[[గుంటూరు జిల్లా]] <br/>[[బాపట్ల జిల్లా]]
|Northeast =
}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{కృష్ణా జిల్లాకు చెందిన విషయాలు}}
[[వర్గం:కోస్తా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
tkcuq4l7c2dxgv1lbxmo7haqmho4z16
3617694
3617691
2022-08-07T09:09:13Z
Chaduvari
97
ఉమ్మడి అనేది అక్కర్లేదు. అది కృష్ణా జిల్లా చరిత్రే!
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement
| name = కృష్ణా జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang =[[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Krishna District Montage 01.png
| image_alt =
| image_caption = .
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map =Krishna in Andhra Pradesh (India).svg
|Coordinates = {{coord|16.19 |81.14|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[మచిలీపట్నం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| area_rank =
| area_total_km2 = 3775
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
|population_total=1735000
|population_male=
|population_female=
| population_as_of = 2011
|pop-growth=
| population_rank =
| population_density_km2 =auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0( )
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
|literacy=74.37(2001)
|literacy_male=79.13
|literacy_female=69.62
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =74.37 (2001)
| blank4_name_sec1 = [[పురుషుడు|పురుషుల]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 = 79.13
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు|స్త్రీల]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 = 69.62
| blank6_name_sec1 =[[లోకసభ]] నియోజక వర్గం
| blank6_info_sec1 = [[మచిలీపట్నం లోకసభ నియోజకవర్గం]]
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website ={{URL|https://krishna.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}{{చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}}
'''కృష్ణా జిల్లా''' ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఒక జిల్లా. ఈ జిల్లాలో ప్రవహించే [[కృష్ణా నది]] వలన జిల్లాకు ఈ పేరు వచ్చింది. చరిత్రలో వివిధ కాలాల్లో [[శాతవాహనులు]], [[చోళులు]], రెడ్డిరాజులు, గోల్కొండ నవాబులు మొదలైనవారు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు. జిల్లా కేంద్రం [[మచిలీపట్నం]]. 2022 లో ఈ జిల్లాను విడదీసి [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా|ఎన్టీఆర్ జిల్లాను]], [[విజయవాడ]] కేంద్రంగా ఏర్పాటు చేశారు. [[ఏలూరు జిల్లా]]లో కూడా కొన్ని మండలాలను కలిపారు.
<ref>{{Cite web|title=The official Web Portal of Krishna District -Welcome to Krishna District|url=http://krishna.ap.nic.in/|access-date=2012-01-06|archive-date=2014-12-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20141220185552/http://krishna.ap.nic.in/|url-status=dead}}</ref>
{{maplink|type=shape}}
==కృష్ణా జిల్లా చరిత్ర ==
కృష్ణా పరీవాహక ప్రాంతం కనుక ఈ జిల్లాకు ఈ పేరు వచ్చింది. ఈ జిల్లాలో ఉన్న [[ఇంద్రకీలాద్రి పర్వతం|ఇంద్రకీలాద్రి]] మీద [[అర్జునుడు]] పాశుపతాస్త్రం కొరకు పరమశివుని ఉద్దేశించి తపమాచరించాడని, దుర్గాదేవి ఇక్కడ మహిశాసురుడిని సంహారం చేసిందని పురాణకథనాలు వివరిస్తున్నాయి. కృష్ణా నది తీరాన ఇంద్రకీలాద్రిపై కొలువు తీరి ఉన్న [[కనకదుర్గ ఆలయం|కనక దుర్గాదేవి]] భక్తజన పూజలను అందుకొంటూ ఉంది.
[[శ్రీకాకుళం]] రాజధానిగా శ్రీముఖుడు శాతవాహన సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు. శాతవాహన రాజులు నాలుగు శతాబ్దాల కాలం పాటూ ఈ ప్రదేశాన్ని పాలించారు. గుంటూరు జిల్లా మైదవోలులో లభించిన తామ్ర శాసనాలననుసరించి [[పల్లవులు]] ఈ ప్రాంతాన్ని 250 నుండి 340 సా.శ.॥ వరకూ పాలించారు. ఆ తదుపరి బృహత్పలాయనులు [[కోడూరు (కృష్ణా)|కోడూరు]] రాజధానిగా ఈ జిల్లా ప్రాంతాన్ని పాలించారు. వారి తరువాత విష్ణు కుండినులు సా.శ.॥5వ శతాబ్దంలో పాలించారు. వీరి కాలంలోనే మొగల్రాజపురం ఇంకా [[ఉండవల్లి]]లోని గుహలు తవ్వించి తీర్చిదిద్దబడ్డాయి. తూర్పుచాళుక్యులు [[ఉండవల్లి]] లో గుహామందిరాలు, [[శివాలయాలు]] కట్టించారు. కాకతీయులు సా.శ.॥1323 వరకు వీరి పాలన జరిగింది.
రెడ్డిరాజులు [[కొండపల్లి]] రాజధానిగా పరిపాలించారు. అనంతరం గజపతుల పాలనలో కృష్ణా జిల్లా ప్రాంతం వచ్చింది. ప్రస్తుత [[పమిడిముక్కల]] మండలంలోని [[కపిలేశ్వరపురం]] గజపతి రాజయిన కపిలేశ్వర గజపతి పేరున నామకరణం చేయబడింది. కపిలేశ్వర గజపతి తదుపరి వచ్చిన విద్యాధర గజపతి [[విజయవాడ]]లోని విద్యాధరపురాన్ని ఇంకా [[కొండపల్లి]] సరస్సుని నిర్మించాడు.
విజయనగర సామ్రాజ్య కాలంలో శ్రీకాకుళాంధ్ర మహావిష్ణువు సన్నిధిలోనే [[శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు|కృష్ణదేవరాయలు]] [[ఆముక్తమాల్యద]]ను రచించి అంకితమిచ్చాడు. తరువాత సా.శ.॥1512 లో [[గోల్కొండ]] వద్ద సుల్తాన్ [[కులీ కుతుబ్ షా]] సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది. [[మచిలీపట్నం]] ఓడ రేవుగా ఎగుమతి-దిగుమతులు జరిగేవి. తానీషాగా ప్రసిద్ధి చెందిన అబూ హుసేన్ షా మంత్రులయిన అక్కన్న ఇంకా మాదన్న వారి కార్యాలయాన్ని విజయవాడలో స్థాపించారు. వీరిరువురు [[కనక దుర్గ]] అమ్మవారిని ఆరాధించేవారు. నేటికీ ఇంద్రకీలాద్రి కొండ దిగువన వీరు ఆరాధించిన గుహలు మనకు దర్శనమిస్తాయి. [[ఔరంగజేబు]] సామ్రాజ్యంలో భాగమయిన [[గోల్కొండ]]ను 5 నవాబులకు విభజించి ఆసఫ్ ఝా సుబేదారుగా పాలించాడు. ఆర్కాటు, కడప, కర్నూలు, రాజమండ్రి, చీకకోల్ (శ్రీకాకుళం) నవాబుల కింద పాలించబడ్డాయి. ఈ ప్రాంతం రాజమండ్రి నవాబు పరిపాలనలో వుండేది.
సా.శ.॥1611 లో ఆంగ్లేయులు మచిలీపట్నం కేంద్రంగా తమ కార్యకలాపాలు జరపడం ప్రారంభమైంది. 1641 లో మద్రాసుకు తరలి వెళ్ళే వరకూ ఇది వారికి ముఖ్యపట్నంగా కొనసాగింది. ఆంగ్లేయుల తరువాత డచ్చి, [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచి]] వారు మచిలీపట్నాన్ని తమ అధీనంలోకి తెచ్చుకున్నారు. 1748 లో నిజాం-ఉల్-ముల్క్ మరణంతో ఈ ప్రాంతం ఆంగ్లేయులు, ఫ్రెంచి వారి హస్తగతమయింది. 1761 లో నిజాం అలీ ఖాన్ తిరిగి గోల్కొండ నవాబు అయినపుడు [[మచిలీపట్నం]] నిజాం పట్నం, [[కొండవీడు]]లో కొంత భాగం బ్రిటిష్ వారికి కానుకగా ఇచ్చాడు. ఆ తరువాత సర్కారు ప్రాంతం మొత్తం బ్రిటిష్ వారి చేతుల్లోకి వెళ్ళిపోయింది. కృష్ణా జిల్లాను ఇంతకు ముందు "మచిలీపట్నం జిల్లా" అని పిలిచేవారు. 1859లో గుంటూరు జిల్లాలోని కొన్ని తాలూకాలను ఈ జిల్లాలో కలిపి కృష్ణాజిల్లాగా పేరు మార్చారు. 1925లో కృష్ణాజిల్లాను కృష్ణా, పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలుగా విభజించారు. 2022 లో కృష్ణా జిల్లాలో విజయవాడతో కలిసిన ఉత్తరభాగాన్ని [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]] గా విడదీశారు. ఉత్తరంలో కొంత భాగాన్ని [[ఏలూరు జిల్లా]] లో కలిపారు. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref>
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
* ఉమ్మడి కృష్ణా జిల్లా [[పీఠభూమి]], తీర ప్రాంతాలుగా విభజించబడింది. భారతదేశ అత్యంత పర్యావరణ సంబంధిత ముఖ్యమైన చిత్తడినేలలో [[కొల్లేరు|కొల్లేరుసరస్సు]] ఒకటి ఈజిల్లా లో పాక్షికంగా ఉంది.<ref>{{Cite web |title=District Resource Atlas-Krishna District |url=https://apsac.ap.gov.in/downloads/ocr_pdfs/Krishna_final.pdf |date=2018 |website= |access-date=2019-07-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190718050301/https://apsac.ap.gov.in/downloads/ocr_pdfs/Krishna_final.pdf |archive-date=2019-07-18 |url-status=dead }}</ref>
=== నీటివనరులు ===
[[File:Prakasam Barrage.jpg|thumb|border|<center>కృష్ణ నది మీదుగా విజయవాడ వద్ద ప్రకాశం బారేజి</Center>|alt=]]
[[దస్త్రం:Krishna Irrigation Map.jpg|thumb|ఉమ్మడి కృష్ణా జిల్లా నీటి పారుదల వ్యవస్థ|alt=]]
ఉమ్మడి జిల్లాలో [[కృష్ణా నది]] ముఖ్యమయిన నది. [[బుడమేరు]], [[మున్నేరు]], [[తమ్మిలేరు]] ఇతర నదులు. కృష్ణా నది బంగాళా ఖాతంలోకి హంసలదీవి, నాచుగుంట వద్ద కలుస్తుంది. ఇవి కాక జిల్లాలో చిన్న కొండవాగులు కూడా ప్రవహిస్తాయి. ఇవి జయంతి, కట్టలేరు, ఇప్పలవాగు, ఉప్పుటేరు, తెల్లేరు, బళ్ళలేరు, ఇంకా నడిమేరు. ప్రపంచ ప్రసిద్ధి గాంచిన [[కొల్లేరు సరస్సు]]లో కొంత భాగం కృష్ణా జిల్లాలో ఉంది. నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టు, కృష్ణా డెల్టా, చింతలపూడి ఎత్తిపోతల పథకం, తమ్మిలేరు, పోలవరం ముఖ్యమైన పెద్ద, మధ్య తరహా నీటి పారుదల ప్రాజెక్టులు.
=== భూమి, భూగర్భ వనరులు ===
ఉమ్మడి జిల్లావివరాలు:
* నల్లమట్టి (57.6%), ఇసుక బంకమట్టి (22.3%) ఎర్ర బంకమట్టి (19.4%) అను మూడు రకాల నేలలు ఉన్నాయి.
* సహజ వాయువు, ముడి పెట్రోల్ : జిల్లా తీర ప్రాంతములో ఉన్నాయి.
* ఇసుక: కృష్ణ, మున్నేరు నదుల నుండి త్రవ్వకాలు జరిపి సేకరిస్తారు.
* క్రోమైటు : కొండపల్లి కొండలు, దగ్గర ప్రాంతాలలో వున్నాయి.
* వజ్రాలు : [[పరిటాల]], [[ఉస్తేపల్లి]], కొండవీటికల్లు, రామన్నపేట, సూర్యవరం, కొత్తపేట, నెమలిపురం, మాగులూరు, పుట్రేల (రాజస్థాన్ లో ముఖ్యమైనవి) మొదలైన ప్రాంతాలు.
* [[ఇనుము]] ధాతువు : [[జగ్గయ్యపేట]] ప్రాంతం.
* సున్నపురాయి : జగ్గయ్యపేట ప్రాంతం.
* మైకా : [[తిరువూరు]] ప్రాంతం.
===ఆటవీ ప్రదేశం ===
ఉమ్మడి జిల్లాలో అటవీ ప్రాంతం 7.5% గా వుంది. {{Citation needed| date=మే 2022}}
== పశుపక్ష్యాదులు==
===వృక్షజాలం, జంతుజాలం ===
*ఉమ్మడి జిల్లాలో అడవి జిల్లా వైశాల్యంలో 9% మాత్రమే ఉంది. అయితే [[నందిగామ]], [[విజయవాడ]],[[నూజివీడు]], [[తిరువూరు]],[[గన్నవరము]], [[మచిలీపట్నం]] ప్రాంతాలలో, దివి తాలూకాలలో రిజర్వు ఫారెస్ట్ కలిగి ఉంది. ఒక రకం అయిన '''పొనుకు''' (గైరోకాపస్ జాక్విని) అని పిలువబడే తేలికపాటి రకమయిన చెక్క [[కొండపల్లి]] ప్రాంతములో కనిపిస్తుంది. ఈ చెక్కను [[కొండపల్లి బొమ్మలు]] తయారీకి ఉపయోగిస్తారు. చాలా గుర్తించదగ్గ చెట్లు అయిన టెరోకార్పస్, టెర్మినాలియా, ఎనోజీస్సస్, లోగస్ట్రోయినయ్, కాజురినా లాంటివి కూడా ఉన్నాయి.
* పాంథర్స్ పులులు, దుమ్ములగొండులు, అడవి పిల్లులు, నక్కలు, ఎలుగుబంట్లు, ఇతర మాంసాహార క్షీరదాల జంతుజాలం ఇక్కడ కనిపిస్తాయి. జింక, మచ్చల లేడి సాంబార్, కృష్ణ జింక, ఇతర శాకాహార జంతువులు ఈ భూభాగ అడవులలో గుర్తించవచ్చు.
* జిల్లా సరిహద్దులోని [[కొల్లేరు]]సరస్సులో ఒక వలస బూడిద రంగు గల పెలికాన్ బిల్డ్ అనే ఒక రక్షిత పక్షి ఉంది.
* అనేక ముర్రా జాతి గేదెలు, ఆవులు పెద్ద సంఖ్యలో కలిగి ఉంది.
=== వాతావరణం ===
ఉమ్మడి జిల్లా వాతావరణ పరిస్థితులు, వేసవికాలం చాలా వేడిగా, శీతాకాలం తక్కువ వేడిగా ఉంటాయి. . [[ఏప్రిల్]] ప్రారంభ కాలం నుండి [[జూన్]] వరకు చాలా వేడిగా ఉంటుంది. ఈ ప్రాంతానికి నైరుతి రుతుపవనాల ద్వారా 1028 మి.మీ. వర్షపాతం కలుగుతుంది.
==జనాభా లెక్కలు==
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, నూతన కృష్ణా జిల్లా విస్తీర్ణం 3775 చ.కి.మీ, జిల్లా జనాభా 17.35 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
== రెవెన్యూ డివిజన్లు,మండలాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eFG|కృష్ణా జిల్లా మండలాల పటం}}
భౌగోళికంగా కృష్ణా జిల్లాను మూడు రెవిన్యూడివిజన్లగా, 25 రెవిన్యూ మండలాలుగా విభజించారు.<ref>{{Cite web |title=Krishna district profile - AP Government - 4 April 2022 |url=https://cdn.s3waas.gov.in/s3c399862d3b9d6b76c8436e924a68c45b/uploads/2022/04/2022040412.pdf}}</ref>
{{Div col|colwidth=10em|rules=yes|gap=2em}}
# ఉయ్యూరు రెవిన్యూ డివిజన్
## [[ఉయ్యూరు మండలం|ఉయ్యూరు]]
## [[కంకిపాడు మండలం|కంకిపాడు]]
## [[ఘంటసాల మండలం (కృష్ణా)|ఘంటసాల]]
## [[తోట్లవల్లూరు మండలం|తోట్లవల్లూరు]]
## [[పమిడిముక్కల మండలం|పమిడిముక్కల]]
## [[పెనమలూరు మండలం|పెనమలూరు]]
## [[మొవ్వ మండలం|మొవ్వ]]
# గుడివాడ రెవిన్యూ డివిజన్
## [[ఉంగుటూరు మండలం|ఉంగుటూరు]]
## [[గన్నవరం మండలం (కృష్ణా జిల్లా)|గన్నవరం]]
## [[గుడివాడ మండలం|గుడివాడ]]
## [[గుడ్లవల్లేరు మండలం|గుడ్లవల్లేరు]]
## [[నందివాడ మండలం|నందివాడ]]
## [[పామర్రు మండలం|పామర్రు]]
## [[పెదపారుపూడి మండలం|పెదపారుపూడి]]
## [[బాపులపాడు మండలం|బాపులపాడు]]
# మచిలీపట్నం రెవిన్యూ డివిజన్
## [[అవనిగడ్డ మండలం|అవనిగడ్డ]]
## [[కృత్తివెన్ను మండలం|కృత్తివెన్ను]]
## [[కోడూరు మండలం|కోడూరు]]
## [[గూడూరు మండలం|గూడూరు]]
## [[చల్లపల్లి మండలం|చల్లపల్లి]]
## [[నాగాయలంక మండలం|నాగాయలంక]]
## [[పెడన మండలం|పెడన]]
## [[బంటుమిల్లి మండలం|బంటుమిల్లి]]
## [[మచిలీపట్నం మండలం|మచిలీపట్నం]]
## [[మోపిదేవి మండలం|మోపిదేవి]]
{{div col end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు ==
* నగరం:[[మచిలీపట్నం]]
*పట్టణాలు:
** [[గుడివాడ]]
** [[పెడన]]
** [[తాడిగడప]]
** [[ఉయ్యూరు]]
==రాజకీయ విభాగాలు==
=== లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
* [[మచిలీపట్నం లోకసభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]]
* [[విజయవాడ లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] (పాక్షికం)
===అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు===
# [[అవనిగడ్డ శాసనసభ నియోజకవర్గం|అవనిగడ్డ]]
# [[గన్నవరం శాసనసభ నియోజకవర్గం|గన్నవరం]]
# [[గుడివాడ శాసనసభ నియోజకవర్గం|గుడివాడ]]
# [[పామర్రు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పామర్రు]]
# [[పెడన శాసనసభ నియోజకవర్గం|పెడన]]
# [[పెనమలూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పెనుమలూరు(పాక్షికం)]] (మిగతా భాగం [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]])
# [[మచిలీపట్నం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మచీలీపట్నం]]
== రవాణా వ్వవస్థ ==
===రహదారి రవాణా సౌకర్యాలు===
*జిల్లాలోని జాతీయ రహదారులు:
** [[జాతీయ రహదారి 65 (భారతదేశం)|NH-65]]: [[మచిలీపట్నం]] నుండి [[పూణే|పూనే]]
** [[జాతీయ రహదారి 216 (భారతదేశం)|NH-216]]: [[ఒంగోలు]] నుండి [[కత్తిపూడి]]
===సరిహద్దు లోని జాతీయ రహదారులు===
సరిహద్దులో గల [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]] లోని [[విజయవాడ|విజయవాడను]] కలిపే జాతీయ రహదారులు.
** [[జాతీయ రహదారి 16 (భారతదేశం)|NH-16]]: [[కోల్కత]] నుండి [[చెన్నై]]
** [[జాతీయ రహదారి 30 (భారతదేశం)|NH-30]]: [[జగదల్పుర్|జగదల్పూర్]] నుండి [[విజయవాడ]]
===రైలు రవాణా సౌకర్యాలు===
* [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]] లోని, విజయవాడ వద్ద రైల్వే స్టేషను [[భారతదేశం]]లో 2 వ రద్దీగా ఉండే జంక్షన్ ఉంది. 200 కంటే ఎక్కువ రైళ్లు ఈ రైల్వే స్టేషను ద్వారా (పాస్) ప్రయాణించడము, రైల్వే స్టేషను వద్ద రైలు ఆగిపోవడము లేదా (ప్రారంభము) బయలుదేరడము కాని జరుగుతుంది.
===విమాన రవాణా సౌకర్యాలు===
*దగ్గరలోని విమానాశ్రయం:[[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]] లోని, [[విజయవాడ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విజయవాడ]]
=== గృహోపకరణ సూచికలు ===
* 2007–2008 సంవత్సరములో ఇంటర్నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ పాప్యులేషన్ సంస్థ వారు జిల్లా అంతటా 1229 గృహాలు 34 గ్రామాలలో ఇంటర్వ్యూ జరిపారు.<ref name='dlhs'>{{Cite book |url=http://www.rchiips.org/pdf/rch3/report/AP.pdf | title = District Level Household and Facility Survey (DLHS-3), 2007-08: India. Andhra Prades | accessdate = 2011-10-03 | year = 2010 | format = PDF | publisher = International Institute for Population Sciences and Ministry of Health and Family Welfare (India)}}</ref> వారు 94.7% విద్యుత్, 93,4% నీటి సరఫరా, పారిశుద్ధ్యం, 60.3% టాయిలెట్ సౌకర్యాలు, 45.5 (శాశ్వత) నివాస గృహాసౌకర్యాలు ఉన్నట్లు కనుగొన్నారు.<ref name='dlhs'/> 20.6% మంది స్త్రీలు అధికారక వయస్సు 18 సం.లు నిండక ముందే వివాహము చేసుకున్నారు.<ref name='age'>{{Cite web |url=http://india.gov.in/howdo/howdoi.php?service=3 | title = How Do I? : Obtain Marriage Certificate | accessdate = 2011-10-03 | year = 2005 | publisher = National Portal Content Management Team, National Informatics Centre | quote = To be eligible for marriage, the minimum age limit is 21 for males and 18 for females.}}</ref>
* ఇంటర్వ్యూ నిర్వహించిన వారిలో 76,9% ఒక దారిద్ర్య రేఖకు దిగువన ఉన్నవారు ఉన్నారు.
==పరిశ్రమలు==
[[ఉయ్యూరు]] వద్ద ఉన్న కెసీపి చక్కెర కర్మాగారం భారతదేశంలోని అతిపెద్ద చక్కెర కర్మాగారములలో ఒకటి. మచిలీపట్నం వద్ద బంగారం-లేపనం ఆభరణాలు (గిల్టు నగలు) పరిశ్రమలున్నాయి.
ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని అతి పురాతన ఓడరేవు [[మచిలీపట్నం|మచిలీపట్నంలో]] ఉంది. సిమెంటు ఫ్యాక్టరీలు కూడా ఉన్నాయి. ప్రసిద్ధి చెందిన సాంప్రదాయిక నృత్యరీతియైన [[కూచిపూడి (నృత్యము)|కూచిపూడి నృత్యం]] జిల్లాలోని [[కూచిపూడి (మొవ్వ మండలం)|కూచిపూడి]] గ్రామంలో పుట్టింది.
== సంస్కృతి ==
* ప్రపంచ ప్రసిద్ధ [[కూచిపూడి నృత్యం|కూచిపూడి]] నృత్య రూపం ఈ జిల్లాలో నుండి ఉద్భవించింది.
* ఈ జిల్లా వాసులు మాట్లాడే తెలుగు యాసను తెలుగు భాషయొక్క సహజరూపమని భావించబడుతుంది.{{Citation needed|date=మే 2022}}
== విద్యాసంస్థలు ==
# కృష్ణ విశ్వవిద్యాలయం మచిలీపట్నం.
# [[ఆంధ్ర జాతీయ కళాశాల, మచిలీపట్నం]]
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
=== చారిత్రక స్థలాలు ===
* [[మచిలీపట్నం]]
=== ఆధ్యాత్మిక స్థలాలు ===
* మొవ్వ గోపాల స్వామి ఆలయం, [[మొవ్వ]]: ఈ ఊరి స్థల పురాణము ప్రకారం మౌద్గల్య మహర్షి చేత ఇసుకతో ఇచటి మువ్వ గోపాల స్వామి విగ్రహం తయారుచేయబడెను. ఆ విగ్రహం ఇప్పటికీ చెక్కుచెదరకుండా ఉండటం విశేషం.
* శ్రీకాకుళాంధ్ర మహావిష్ణు దేవస్థానం, [[శ్రీకాకుళం (ఘంటసాల)|శ్రీకాకుళం]] గ్రామం: ఈ ఆలయ ప్రధానదైవం "శ్రీమహావిష్ణువు". ఈ స్వామి ఆంధ్ర వల్లభుడు, ఆంధ్ర నాయకుడు, శ్రీకాకుళ ఆంధ్ర మహావిష్ణువు, ఇంకా మరెన్నో పేర్లతో భక్తుల పూజలందుకుంటున్నాడు. కలియుగంలో పాపభారం తగ్గించేందుకు ఈ స్వామి ఆవిర్భవించాడని భక్తుల విశ్వాసం.
* లక్ష్మీ తిరుపతమ్మ ఆలయం, [[పెనుగంచిప్రోలు]]
* శ్రీ సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరస్వామివారి ఆలయం,[[మోపిదేవి]]
* శ్రీ లక్ష్మి గాయత్రీ దేవి ఆలయం, [[తేలప్రోలు]]
== క్రీడలు ==
* ఈ జిల్లాలో కబాడీ ఆట అత్యంత ప్రజాదరణ ఉన్న క్రీడతో పాటు క్రికెట్, వాలీబాల్, టెన్నిస్ ఆటలు ప్రాముఖ్యమైనవి. విజయవాడ లోని ఇందిరా గాంధీ మున్సిపల్ స్టేడియం నందు, భారతదేశం యొక్క అంతర్జాతీయ వన్డే క్రికెట్ మ్యాచ్లు జరుగుతాయి. హాకీ క్రీడాకారుడు బలరాం ఈ జిల్లాకు చెందినవారు.
== ప్రముఖ వ్యక్తులు==
జిల్లాకు చెందిన చాల మంది వివిధ రంగాలలో పేరుగడించారు. వారిలో కొందరు: [[సిద్ధేంద్ర యోగి]], [[క్షేత్రయ్య]], [[విశ్వనాథ సత్యనారాయణ]], [[గుడిపాటి వెంకట చలం|గుడిపాటి వేంకటచలం]], [[వేటూరి సుందరరామమూర్తి]], [[వెంపటి చినసత్యం]], [[మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ]], [[పింగళి వెంకయ్య]], [[ముట్నూరి కృష్ణారావు]],[[కాశీనాథుని నాగేశ్వరరావు]], [[గోపరాజు రామచంద్రరావు]], [[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]], [[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య]], [[సి.కె.నాయుడు|సి. కె. నాయుడు]], [[రఘుపతి వెంకయ్య నాయుడు]], [[ఎస్. వి. రంగారావు]], [[సావిత్రి (నటి)|సావిత్రి]], [[నందమూరి తారకరామారావు]], [[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]], [[ఘంటసాల వేంకటేశ్వరరావు]], [[రాజేంద్రప్రసాద్]], [[శోభన్ బాబు]], [[చంద్రమోహన్]], [[మండలి వెంకటకృష్ణారావు]], [[కొమర్రాజు వెంకట లక్ష్మణరావు]]
==ఇవీ చూడండి==
* [[కృష్ణా జిల్లా కథా రచయితలు]]
* [[అమరావతి మెట్రోపాలిటన్ రీజియన్ డెవలప్మెంట్ అథారిటీ]]
== మూలాలు ==
{{reflist}}
==బయటి లింకులు==
{{commons category|Krishna district}}
* {{Cite web |title=Welcome to Zilla parishad Krishna |url=http://www.zpkrishna.com/ |access-date=2019-09-14 |archive-date=2011-03-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110301051911/http://www.zpkrishna.com/ |url-status=bot: unknown }}
{{Geographic location
|Centre = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|North = [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా]]<br/> [[ఏలూరు జిల్లా]]
|Northwest =
|Northeast =
|East = [[పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా]] <br/>[[బంగాళాఖాతం]]
|Southeast =
|South = [[బంగాళాఖాతం]]
|Southwest =
|West =[[గుంటూరు జిల్లా]] <br/>[[బాపట్ల జిల్లా]]
|Northeast =
}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
{{కృష్ణా జిల్లాకు చెందిన విషయాలు}}
[[వర్గం:కోస్తా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
cefm23hs6ta5fubp7ci022m2ntyoshf
ఆగష్టు 26
0
2773
3617747
2971631
2022-08-07T11:58:57Z
2401:4900:4FBF:F99B:0:0:A38:4499
/* పండుగలు , జాతీయ దినాలు */
wikitext
text/x-wiki
'''ఆగష్టు 26''', [[గ్రెగొరియన్ క్యాలెండర్]] ప్రకారము సంవత్సరములో 238వ రోజు ([[లీపు సంవత్సరము]]లో 239వ రోజు ). సంవత్సరాంతమునకు ఇంకా 127 రోజులు మిగిలినవి.
{{CalendarCustom|month=August|show_year=true|float=right}}
== సంఘటనలు ==
* [[1972]]: 20వ వేసవి [[ఒలింపిక్ క్రీడలు]] [[:en: Munich|మ్యూనిచ్]] లో ప్రారంభమయ్యాయి.
* [[1982]]: భారతదేశములోని మొట్టమొదటి స్వార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయము, [[డా.బి.ఆర్.అంబేద్కర్ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయము]], [[హైదరాబాదు]] లో ప్రారంభించబడింది.
* [[2008]]: తెలుగు సినిమా నటుడు [[చిరంజీవి]], [[ప్రజారాజ్యం పార్టీ]]ని స్థాపించాడు.
== జననాలు ==
[[File:Lee De Forest.jpg|thumb|Lee De Forest|173x173px]]
* [[1451]]: [[క్రిష్టొఫర్ కొలంబస్]], అమెరికా ఖండాన్ని కనుగొన్న వ్యక్తి. (మ.1506)
* [[1743]]: [[ఆంటోనీ లెవోషియర్]], ఫ్రెంచి రసాయన శాస్త్రవేత్త. (మ.1794)
* [[1873]]: [[లీ డి ఫారెస్ట్]], తెర మీది బొమ్మకు తగ్గట్లుగా శబ్దాన్ని జత చేసే 'ఫోనో ఫిల్మ్' ప్రక్రియను కనుగొన్న అమెరికన్ ఆవిష్కర్త. (మ.1961)
* [[1906]]: [[ఆల్బర్ట్ బ్రూస్ సాబిన్]], [[పోలియో]] వ్యాధికి [[టీకా]] మందును కనుగొన్న వైద్యుడు. (మ.1993)
* [[1910]]: [[మదర్ థెరీసా]], రోమన్ కేథలిక్ సన్యాసిని, మానవతావాది, నోబెల్ శాంతి బహుమతి గ్రహీత. (మ.1997)
* [[1920]]: [[ఏల్చూరి సుబ్రహ్మణ్యం]], కవి, రచయిత, పాత్రికేయుడు. (మ.1955)
* [[1956]]: [[మేనకా గాంధీ]], [[నరేంద్ర మోడీ]] ప్రభుత్వంలో మహిళ, శిశు సంక్షేమ శాఖ కేంద్ర మంత్రిణి.
* [[1963]]: [[వాడపల్లి వెంకటేశ్వరరావు]], దౌత్యవేత్త, కీర్తిచక్ర పొందిన మొట్టమొదటి సైనికేతర పౌరుడు. (మ.2008)
* [[1964]]: [[సురేశ్ (నటుడు)|సురేష్]], తెలుగు సినీ నటుడు.
* [[1965]]: [[వాసిరెడ్డి వేణుగోపాల్]], సీనియర్ పాత్రికేయుడు, రచయిత.
*[[1968]] : [[సౌందర్య రాజేష్]], మహిళా పారిశ్రామికవేత్త
== మరణాలు ==
== పండుగలు , జాతీయ దినాలు ==
* -
Muliki savitHri vadati
== బయటి లింకులు ==
* [http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/26 బీబీసి: ఈ రోజున]
* [https://web.archive.org/web/20051113234314/http://www.tnl.net/when/8/26 టీ.ఎన్.ఎల్: ఈ రోజు చరిత్రలో]
* [https://web.archive.org/web/20150601130543/http://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B2%E0%B1%8B_%E0%B0%88_%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%9C%E0%B1%81/%E0%B0%86%E0%B0%97%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%81_26 చరిత్రలో ఈ రోజు : ఆగష్టు 26]
* [https://web.archive.org/web/20110320092131/http://www.scopesys.com/anyday/ చారిత్రక సంఘటనలు 366 రోజులు - పుట్టిన రోజులు - స్కోప్ సిస్టం].
* [https://web.archive.org/web/20191120095840/http://www.datesinhistory.com/ ఈ రోజున చరిత్రలో ఏమి జరిగింది].
* [http://learning.blogs.nytimes.com/on-this-day ఈ రోజున ఏమి జరిగిందంటే].
* [http://www.infoplease.com/dayinhistory చరిత్రలో ఈ రోజున జరిగిన సంగతులు].
* [https://web.archive.org/web/20110429231239/http://440.com/twtd/today.html ఈ రొజు గొప్పతనం].
* [https://archive.is/20121205055406/http://www1.sympatico.ca/cgi-bin/on_this_day?mth=Aug&day=01 కెనడాలో ఈ రోజున జరిగిన సంగతులు]
* [https://web.archive.org/web/20200602152234/https://chronita.com/ చారిత్రక దినములు].
----
----
[[ఆగష్టు 25]] - [[ఆగష్టు 27]] - [[జూలై 26]] - [[సెప్టెంబర్ 26]] -- [[చారిత్రక తేదీలు|అన్ని తేదీలు]]
{{నెలలు}}
{{నెలలు తేదీలు}}
[[వర్గం:ఆగష్టు]]
[[వర్గం:తేదీలు]]
6yh3rmm2yqo1ru3sag8gekbnce42ecw
సంజామల
0
4798
3617307
3538185
2022-08-06T12:04:16Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = సంజామల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = సంజామల
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 3988
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1974
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 2014
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 850
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.1667
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.3000
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518165
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''సంజామల''', [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములోని [[కర్నూలు జిల్లా]], సంజామల మండలం లోని గ్రామం, ఈ మండలానికి కేంద్రం. పిన్ కోడ్: 518 165. ఇది సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 45 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1033 ఇళ్లతో, 4132 జనాభాతో 1773 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2086, ఆడవారి సంఖ్య 2046. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 750 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 40. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594569<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== గణాంకాలు ==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,988. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,974, మహిళల సంఖ్య 2,014, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 850 ఉన్నాయి.
== గ్రామ చరిత్ర ==
సంజామలను పూర్వం సంజవేముల అని వ్యవహరించేవారు. అది కాలక్రమేణ సంజేముల, సంజామలగా మారింది. సంజామల స్వాతంత్ర్యానికి పూర్వం [[బనగానపల్లె]] సంస్థానంలో భాగంగా ఉండేది. 1897-1898 సంవత్సరంలో ఇక్కడి ప్రజలు బనగానపల్లె నవాబు అడ్డగోలుగా విధిస్తున్న భరించలేని భూమిశిస్తుకు వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటు చేశారు. ఈ సంఘటన సంజామల తిరుగుబాటుగా ప్రసిద్ధి చెందింది.<ref>[http://books.google.com/books?id=2RZuAAAAMAAJ&q=Sanjamala People's movements in the princely states - Yallampalli Vaikuntham]</ref> [[నిజాం]] దత్త మండలాలను బ్రిటీషు వారికి అప్పగించినప్పుడు బనగానపల్లె సంస్థానంలో భాగమైన సంజామల కూడా బ్రిటీషు పాలనలోకి వచ్చింది. స్వాతంత్ర్యం తర్వాత బనగానపల్లె తాలూకాలో ఫిర్కాగా ఉన్న సంజామల 1952లో [[కోయిలకుంట్ల]] తాలూకాకు బదిలీ చేయబడింది.<ref>[http://books.google.com/books?id=xzBuAAAAMAAJ&q=sanjamala+firka Andhra Pradesh district gazetteers, Volume 3 Bh Sivasankaranarayana]</ref>
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు , ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[కోయిలకుంట్ల]] లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల [[నంద్యాల]] లోను, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]] లోను,దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సంజామలలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 4 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగు నీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సంజామల లో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
సంజామలలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 64 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 30 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 66 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 20 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 54 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 1536 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1568 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 43 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
సంజామలలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 43 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
సంజామలలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==ప్రముఖులు==
*[[పెండేకంటి వెంకటసుబ్బయ్య]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}<br />{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
9x8hjcjjys66gatu2b2sgwe5t6mtwux
కొలిమిగుండ్ల
0
4800
3617368
3525192
2022-08-06T14:17:14Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కొలిమిగుండ్ల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image-size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = కొలిమిగుండ్ల
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 4083
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 2117
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1966
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 877
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.0833
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కొలిమిగుండ్ల''', [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములోని [[కర్నూలు జిల్లా]]కు చెందిన ఒక గ్రామం.ఇక్కడికి 5 కి.మీ.లో ఉన్న [[బెలూం గుహలు]] చూడదగినవి. భారత ఉపఖండంలో [[మేఘాలయ]] గుహల తరువాత ఇవే రెండవ అతిపెద్ద గుహలుగా భావిస్తున్నారు. అత్యంత సహజంగా అతి పురాతన కాలంలో ఏర్పడిన గుహలు ఇవి. దేశ, విదేశీ, స్థానిక పర్యాటక ప్రదేశంగా అలరారే ప్రత్యేకతలు ఎన్నో బెలూం గుహల సొంతం. పొడవైన సొరంగమార్గాలు, జాలువారే శిలాస్పటికాలు, రకరకాల శిలాకృతులు, అడుగడుగునా అబ్బురపరిచే అద్భుతాలు.. బెలూం గుహల ప్రత్యేకత. కొలిమిగుండ్ల లక్ష్మి నరసింహ దేవాలయం చాలా పురాతనమైంది. ఇది సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 27 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1210 ఇళ్లతో, 4844 జనాభాతో 1055 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2498, ఆడవారి సంఖ్య 2346. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 752 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 167. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594582<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[తాడిపత్రి]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కొలిమిగుండ్లలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఏడుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగు నీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగు నీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కొలిమిగుండ్లలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కొలిమిగుండ్లలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 70 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 217 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 24 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 40 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 450 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 254 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 717 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 27 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కొలిమిగుండ్లలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 27 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కొలిమిగుండ్లలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[జొన్నలు]], [[శనగలు]]
==ప్రముఖులు==
*డాక్టర్ ఎం.బి. దస్తగిరి వ్యవసాయ శాస్త్రవేత్త
== గణాంకాలు ==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 4,083. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,117, మహిళల సంఖ్య 1,966, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 877 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
q7r87mq3umgv7w0vn1sxaj66c8jsy7j
కలిగిరి
0
4845
3617379
3591331
2022-08-06T14:30:50Z
Vemaiha
104897
/* ప్రధాన పంటలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
| name = కలిగిరి
| native_name =
| nickname =
| settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->| image_skyline =
| imagesize =
| image_caption =
| image_map =
| mapsize = 200px
| map_caption =
| image_map1 =
| mapsize1 =
| map_caption1 =
| image_dot_map =
| dot_mapsize =
| dot_map_caption =
| dot_x =
| dot_y =
| pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
| pushpin_label_position = right
| pushpin_map_caption =
| pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>| subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]
| subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
| subdivision_name1 = [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా]]
| subdivision_type2 = [[మండలం]]
| subdivision_name2 = [[కలిగిరి మండలం]]
| government_foonotes =
| government_type =
| leader_title = [[సర్పంచి]]
| leader_name =
| leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
| leader_name1 =
| leader_title2 =
| leader_name2 =
| established_title =
| established_date = <!-- Area --------------------->
| area_magnitude = చ.కి.మీ
| unit_pref =
| area_footnotes =
| area_total_km2 = <!-- Population ----------------------->
| population_as_of = 2011
| population_footnotes =
| population_note =
| population_total = 8068
| population_density_km2 =
| population_blank1_title = పురు
| population_blank1 = 4048
| population_blank2_title = స్త్రీలు
| population_blank2 = 4020.
| population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
| population_blank3 = 2083
| literacy_as_of = 2011
| literacy_footnotes =
| literacy_total =
| literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
| literacy_blank1 =
| literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
| literacy_blank2 = <!-- General information --------------->
| timezone =
| utc_offset =
| timezone_DST =
| utc_offset_DST =
| latd = 14.8333
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.7000
| longm =
| longs =
| longEW = E
| elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
| elevation_m =
| elevation_ft = <!-- Area/postal codes & others -------->
| postal_code_type = పిన్ కోడ్
| postal_code = 524224
| area_code =
| blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
| blank_info =
| blank1_name =
| website =
| footnotes =
}}
'''కలిగిరి''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రం, [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా]] [[కలిగిరి మండలం]]లోని గ్రామం. ఈ మండలానికి కేంద్రం కూడా. ఇది సమీప పట్టణమైన [[కావలి]] నుండి 36 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2083 ఇళ్లతో, 8068 జనాభాతో 2466 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4048, ఆడవారి సంఖ్య 4020. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1287 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 354. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591742<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.
== సమీప గ్రామాలు ==
[[వెలగపాడు (కలిగిరి)|వెలగపాడు]] 4 కి.మీ, [[నాగసముద్రం]] 6 కి.మీ, [[పెదకొండూరు]] 8 కి.మీ, [[గుంపర్లపాడు]] 9 కి.మీ, [[గుడిపాడు]] 10 కి.మీ
=== గ్రామ నామ వివరణ ===
కలిగిరి అనే గ్రామనామం కలి అనే పూర్వపదం, గిరి అనే ఉత్తరపదాల కలయికతో ఏర్పడింది. గిరి అనే పదం పర్వతసూచి, దీనికి కొండ అనే అర్థం వస్తోంది. కలి అన్న పదం వృక్షసూచి.<ref name="ఉగ్రాణం చంద్రశేఖరరెడ్డి">{{cite book|last1=ఉగ్రాణం|first1=చంద్రశేఖరరెడ్డి|title=నెల్లూరుజిల్లా గ్రామనామాలు భాషా సామాజిక పరిశీలన|date=1989|publisher=శ్రీవేంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయం|location=తిరుపతి|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.395087|accessdate=10 March 2015|page=233}}</ref>
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల, ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల [[కావలి]]లో ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల కావలిలోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు నెల్లూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[నెల్లూరు]] లో ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కలిగిరిలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో9 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఆరుగురు ఉన్నారు. మూడు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కలిగిరిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కలిగిరిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 503 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 382 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 8 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 16 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 153 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 345 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 120 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 935 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 962 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 439 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కలిగిరిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 176 హెక్టార్లు
* చెరువులు: 263 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కలిగిరిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[మినుము]], [[పెసర]], [[పొగాకు]]
==విశేషాలు==
* కలిగిరిలో నూతనంగా నిర్మించిన శ్రీ వెంకటేశ్వరస్వామి దేవస్థానంలో, 2014,మార్చి-8,శనివారం నాడు, ఉదయం 10-53 గంటలకు, విగ్రహ ప్రతిష్ఠాపన జరిగింది. 4 రోజులపాటు, గోవిందనామస్మరణ, వేదపండితుల మంత్రోచ్ఛారణలు, బాజాభజంత్రీలు, అశేష జనవాహిని నడుమ, నూతన బింబ, కలశ ప్రతిష్ఠాపన, విగ్రహ ప్రతిష్ఠా మహాకుంభాభిషేక మహోత్సవాలు వైభవంగా నిర్వహించారు. శ్రీ బొల్లినేని వెంకటరామారావు, స్వరూపరాణి దంపతులు, ఈ ఆలయ నిర్మాణ కర్తలు. ఈ విగ్రహ ప్రతిష్ఠా కార్యక్రమాలకు, జిల్లా నలుమూలాల నుండి భక్తులు అధిక సంఖ్యలో విచ్చేసి, స్వామివారిని దర్శించుకొని తీర్ధ ప్రసాదాలు స్వీకరించారు. ఈ సందర్భంగా ఆలయ ప్రాంగణంలో భక్తులకు అన్నదానం చేశారు.
* ఈ గ్రామానికి చెందిన శ్రీ గుంపర్లపాటి రమేశ్ ఆటో నడుపుచూ జీవనం సాగించుచున్నారు. ఈయన భార్య లక్ష్మీప్రసన్న ఒక సాధారణ కూలీ. వీరి కుమార్తె సంధ్య, 2012 నుండి కరాటే నేర్చుకొని అందులో తన ప్రతిభ చూపుచున్నది. ఈ విద్యలో అద్భుత ప్రదర్శనలిచ్చుచున్నది. 9 సం. విభాగంలో, జాతీయ స్థాయి పోటీలలో పాల్గొని బంగారు పతకం సాధించింది. ఈ విభాగంలో మన రాష్ట్రం నుండి ఎంపికైన బాలిక ఈమె ఒక్కతే. పేదింట మెరిసిన ఈ ఆణిముత్యం, అంతర్జాతీయ స్థాయిలో గూడా రాణింంచుచున్నది. తాజాగా ఈమె వండర్ బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్ లో గూడా స్థానం సంపాదించింది. వారి ప్రశంసా పత్రాన్ని డిసెంబరు-28,2013న అందుకున్నది.
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
{{కలిగిరి మండలంలోని గ్రామాలు}}
oz341ega89hqnttddxj9v8fy97wwpig
3617507
3617379
2022-08-07T00:24:15Z
Vemaiha
104897
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
| name = కలిగిరి
| native_name = కలిగిరి పట్టణం
| nickname =
| settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->| image_skyline =
| imagesize =
| image_caption =
| image_map =
| mapsize = 200px
| map_caption =
| image_map1 =
| mapsize1 =
| map_caption1 =
| image_dot_map =
| dot_mapsize =
| dot_map_caption =
| dot_x =
| dot_y =
| pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
| pushpin_label_position = right
| pushpin_map_caption =
| pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>| subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]
| subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
| subdivision_name1 = [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా]]
| subdivision_type2 = [[మండలం]]
| subdivision_name2 = [[కలిగిరి మండలం]]
| government_foonotes =
| government_type =
| leader_title = [[సర్పంచి]]
| leader_name =
| leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
| leader_name1 =
| leader_title2 =
| leader_name2 =
| established_title =
| established_date = <!-- Area --------------------->
| area_magnitude = చ.కి.మీ
| unit_pref =
| area_footnotes =
| area_total_km2 = <!-- Population ----------------------->
| population_as_of = 2011
| population_footnotes =
| population_note =
| population_total = 8068
| population_density_km2 =
| population_blank1_title = పురు
| population_blank1 = 4048
| population_blank2_title = స్త్రీలు
| population_blank2 = 4020.
| population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
| population_blank3 = 2083
| literacy_as_of = 2011
| literacy_footnotes =
| literacy_total =
| literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
| literacy_blank1 =
| literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
| literacy_blank2 = <!-- General information --------------->
| timezone =
| utc_offset =
| timezone_DST =
| utc_offset_DST =
| latd = 14.8333
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.7000
| longm =
| longs =
| longEW = E
| elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
| elevation_m =
| elevation_ft = <!-- Area/postal codes & others -------->
| postal_code_type = పిన్ కోడ్
| postal_code = 524224
| area_code =
| blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
| blank_info =
| blank1_name =
| website =
| footnotes =
}}
'''కలిగిరి''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రం, [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా]] [[కలిగిరి మండలం]]లోని గ్రామం. ఈ మండలానికి కేంద్రం కూడా. ఇది సమీప పట్టణమైన [[కావలి]] నుండి 36 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2083 ఇళ్లతో, 8068 జనాభాతో 2466 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4048, ఆడవారి సంఖ్య 4020. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1287 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 354. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591742<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.
== సమీప గ్రామాలు ==
[[వెలగపాడు (కలిగిరి)|వెలగపాడు]] 4 కి.మీ, [[నాగసముద్రం]] 6 కి.మీ, [[పెదకొండూరు]] 8 కి.మీ, [[గుంపర్లపాడు]] 9 కి.మీ, [[గుడిపాడు]] 10 కి.మీ
=== గ్రామ నామ వివరణ ===
కలిగిరి అనే గ్రామనామం కలి అనే పూర్వపదం, గిరి అనే ఉత్తరపదాల కలయికతో ఏర్పడింది. గిరి అనే పదం పర్వతసూచి, దీనికి కొండ అనే అర్థం వస్తోంది. కలి అన్న పదం వృక్షసూచి.<ref name="ఉగ్రాణం చంద్రశేఖరరెడ్డి">{{cite book|last1=ఉగ్రాణం|first1=చంద్రశేఖరరెడ్డి|title=నెల్లూరుజిల్లా గ్రామనామాలు భాషా సామాజిక పరిశీలన|date=1989|publisher=శ్రీవేంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయం|location=తిరుపతి|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.395087|accessdate=10 March 2015|page=233}}</ref>
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల, ఒక ప్రైవేటు జూనియర్ కళాశాల ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉంది. సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల [[కావలి]]లో ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల కావలిలోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు నెల్లూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[నెల్లూరు]] లో ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కలిగిరిలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో9 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఆరుగురు ఉన్నారు. మూడు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కలిగిరిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కలిగిరిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 503 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 382 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 8 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 16 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 153 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 345 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 120 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 935 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 962 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 439 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కలిగిరిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 176 హెక్టార్లు
* చెరువులు: 263 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కలిగిరిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[మినుము]], [[పెసర]], [[పొగాకు]]
==విశేషాలు==
* కలిగిరిలో నూతనంగా నిర్మించిన శ్రీ వెంకటేశ్వరస్వామి దేవస్థానంలో, 2014,మార్చి-8,శనివారం నాడు, ఉదయం 10-53 గంటలకు, విగ్రహ ప్రతిష్ఠాపన జరిగింది. 4 రోజులపాటు, గోవిందనామస్మరణ, వేదపండితుల మంత్రోచ్ఛారణలు, బాజాభజంత్రీలు, అశేష జనవాహిని నడుమ, నూతన బింబ, కలశ ప్రతిష్ఠాపన, విగ్రహ ప్రతిష్ఠా మహాకుంభాభిషేక మహోత్సవాలు వైభవంగా నిర్వహించారు. శ్రీ బొల్లినేని వెంకటరామారావు, స్వరూపరాణి దంపతులు, ఈ ఆలయ నిర్మాణ కర్తలు. ఈ విగ్రహ ప్రతిష్ఠా కార్యక్రమాలకు, జిల్లా నలుమూలాల నుండి భక్తులు అధిక సంఖ్యలో విచ్చేసి, స్వామివారిని దర్శించుకొని తీర్ధ ప్రసాదాలు స్వీకరించారు. ఈ సందర్భంగా ఆలయ ప్రాంగణంలో భక్తులకు అన్నదానం చేశారు.
* ఈ గ్రామానికి చెందిన శ్రీ గుంపర్లపాటి రమేశ్ ఆటో నడుపుచూ జీవనం సాగించుచున్నారు. ఈయన భార్య లక్ష్మీప్రసన్న ఒక సాధారణ కూలీ. వీరి కుమార్తె సంధ్య, 2012 నుండి కరాటే నేర్చుకొని అందులో తన ప్రతిభ చూపుచున్నది. ఈ విద్యలో అద్భుత ప్రదర్శనలిచ్చుచున్నది. 9 సం. విభాగంలో, జాతీయ స్థాయి పోటీలలో పాల్గొని బంగారు పతకం సాధించింది. ఈ విభాగంలో మన రాష్ట్రం నుండి ఎంపికైన బాలిక ఈమె ఒక్కతే. పేదింట మెరిసిన ఈ ఆణిముత్యం, అంతర్జాతీయ స్థాయిలో గూడా రాణింంచుచున్నది. తాజాగా ఈమె వండర్ బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్ లో గూడా స్థానం సంపాదించింది. వారి ప్రశంసా పత్రాన్ని డిసెంబరు-28,2013న అందుకున్నది.
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
{{కలిగిరి మండలంలోని గ్రామాలు}}
b8p0apawndbwwyvhrbuk19v6t7krzza
చౌడేపల్లె మండలం
0
8629
3617318
3511464
2022-08-06T12:10:27Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
{{ఇతరప్రాంతాలు}}
'''చౌడేపల్లె మండలం''', [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని [[చిత్తూరు జిల్లా]]కు చెందిన ఒక మండలం.ఇది [[పుంగనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పుంగనూరు శాసనసభ నియోజక వర్గంలో]] ఉంది. పుణ్య క్షేత్రమైన తిరుపతి నుంచి ఈ మండలానికి బహు బాగా బస్సు సౌకర్యం ఉంది. బస్సు మార్గంలో తిరుపతి నుంచి చౌడేపల్లెకు (96 కి.మీ) పాకాల మీదుగా మదనపల్లెకు వెళ్ళు బస్సులో వరుసగా వచ్చే ప్రధాన ఊర్లు: [[తిరుపతి]]- [[చంద్రగిరి]]- [[పాకాల]]- [[దామలచెరువు]]-[[కల్లూరు]]-[[సదుం]]-[[సోమల]]->చౌడేపల్లె.బస్సు మార్గంలో [[చౌడేపల్లె]] నుంచి మదనపల్లెకు: చౌడేపల్లె-పుంగనూరు (16 కి.మీ)->మదనపల్లె {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటం}}
== చూడదగ్గ ప్రదేశాలు ==
ఇక్కడి మృత్యుంజయేశ్వరస్వామి ఆలయం ప్రసిద్ధి చెందింది. చుట్టూ కొండలు,ఆహ్లాదకరమైన వాతావరణం నడుమ మహిమాన్వితుడుగా మృత్యుంజయుడు పూజలందు కొంటున్నాడు. ఆలయ నిర్మణ కర్త అయిన పుంగనూరు జమిందారు మరణశయ్య నుంచి స్వామి వారి కటాక్షంతో మృత్యువును జయించడంతో పాటు, పూర్తి స్దాయిలో ఆలయ నిర్మాణం పూర్తి చేశాడు .రాష్ట్రం లోనే ఏ ప్రాంతంలోను లేని విదంగా మృత్యుంజయుని ఆలయం నిర్మించబడింది. రాష్ట్రం నుండే కాకుండా [[కర్ణాటక]], [[తమిళనాడు]]ల నుంచి విశేష సంఖ్యలో భక్తులు తరలి వచ్చి మృత్యుంజయుని దర్శించుకుంటారు.
===ఆలయ స్థల పురాణం===
[[పుంగనూరు]] జమిందారుల ఏలుబడిలో ఈ ప్రాంతం ఉండేది. సా.శ. 600 శతాబ్డంలో రాజా చిక్కరాయలు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించేవారు. పుంగనూరుకు 30 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఆవులపల్లి దుర్గాలలో జమిందారులు వేసవి విడిది కోసం వేళ్ళేవారు. ఈ నేపథ్యంలో ఓ వేసవిలో చిక్కరాయలు తన పరివారంతో విడిది కోసం ఆవుల పల్లి దుర్గాలకు వేళ్ళాడు. అక్కడ నిద్రిస్తుండగా రాయలకు [[శివుడు]] కలలో కనిపించాడు. ఇక్కడ సమీపంలోని ఓ కోనేరు వద్ద తమ విగ్రహలున్నాయనీ వాటిని తీసి ఆలయాన్ని నిర్మించాలని రాయలను ఆదేశించాడు. వెంటనే రాయలు వెళ్ళి కోనేరులో తవ్వించి చూడగా శివ, పార్వతిల విగ్రహాలు లభించాయి. తమ సంస్థానంలో ఆలయాన్ని నిర్మించాలనే ఉద్దేశంతో స్వామి వారి విగ్రహాలను పుంగనూరుకు తరలించే ప్రయత్నం చేస్తూండగా చుట్టుకొండలు, ఆహ్లాదకరమైన వాతావరణం గల ఓ ప్రాంతానికి వచ్చేసరికి పొద్దు పోవడంతో అందరూ విశ్రాంతి తీసుకోసాగారు. నిద్రిస్తూన్న రాయల వారి కలలో శివుడు ప్రత్యక్షమై ఈ ప్రాంతం తనకు నచ్చిందని ఇక్కడే ఆలయాన్ని నిర్మించాలని రాయలకు ఆదేశించాడు. దీంతో చిక్కరాయలు స్వామివారికి ఆలయాన్ని నిర్మించేందుకు సిద్దపడ్దారు.
ఇతర ప్రాంతాల నుంచి కూలీలను తీసుకొచ్చి ఆలయ నిర్మాణాన్ని మొదలుపెట్టారు. పనులు జరుగుతున్న సమయంలో రాయలు అస్వస్థతకు గురయ్యాడు. ఆలయ నిర్మాణం పూర్తయ్యేవరకు తనను బ్రతికించాలని రాయలు శివుని ప్ర్ర్ర్రార్థించాడు. వెంటనే ఆయనకు జబ్బు నుంచి విముక్తి లభించింది. కోరిన కోర్కెలు తీర్చి మృత్యవు నుంచి కాపాడాడు కాబట్టి శ్రీ అభీష్టదమృత్యంజయేశ్వర స్వామిగా స్వామివారు ప్రసిద్ధికెక్కారు. ఆలయ నిర్మాణం పుర్తయి ద్వజస్తంభం నిలబెట్టేస్దాయికి పనులు జరిగాయి. 60అడుగులు పొడవుతో ఏకశిలగా రూపొందించిన ద్వజస్తంబాన్ని ఎవరూ నిలబెట్టలేక పోయారు. దీంతో ఆలయ నిర్మాణం అర్ధాంతరంగా నిలిపేసి మనస్ధాపంతో రాయలు పుంగనూరుకు వెనుదిరిగాడు. కొంతదూరం వేళ్ళేసరికి ఒక బ్రాహ్మణుడు చిక్కరాయలుకు ఎదురుపడి సమాచారం అడిగి తెలుసుకొన్నాడు .అతను రాజా ఓ సారి వెనుదిరిగి చుడమని బ్రాహ్మణుడు చెప్పగా రాయలు తిరిగి చూశాడు.ఆలయం వద్ద ద్వజస్తంభం నిలబడి ఉన్న దృశ్యం ఆయనకు కనిపించింది. వెంటనే బ్రాహ్మణుడుని చూసేసరికి అతను మాయమయ్యడు. శివుడే తనకు ఎదురుపడ్డాడాన్ని తలచిన రాయలు అక్కడ ఓ కొనేరు తవ్వించి గాలి గోపురాన్ని ఏర్పాటు చేశాడు. ప్రస్తుతం ఆప్ర్రాంతాన్ని దొరబావిగా పిలుస్తున్నారు.అప్పటి నుంచి ఎవరు అయితే గుడి యొక్క అబివృద్ధిని చేస్తారో వారి పాదుకులను రాజు తన యొక్క తల మీద పెట్టుకుంటానని రాయలవారు శిలాశాసనంలో లిఖించాడు.మొదట చౌడేపల్లెని [[చిక్కరాయపురం]] అని పిలిచేవారు. గ్రామదేవతగా చౌడేశ్వరమ్మ ఆవిర్బావంతో అటూ పిమ్మట చౌడపురిగా అ తర్వాత కాల క్రమేణా చౌడేపల్లెగా రుపాంతరం చెందిది.
చౌడేపల్లెలో బోయకొండ గంగమ్మ ఆలయం ఉంది.ఈ ఊరి బొరుగులు సహితం బహు ప్రసిద్ధి. ఒకప్పుడు బొరుగులు తయారు చేయడం పెద్ద కుటుంబ పరిశ్రమగ వెలుగొందింది.ఫ్రసిద్ధి చెందిన మాబడి, పాఠశాల మాస పత్రికలు ఈ ఊరి నుంచే వెలువడుతాయి.ఈ ఊరిలో ప్రతి మంగళవారము వారపు సంత జరుగును.ఈ ఊరి గ్రామ దేవత పేరు చౌడేశ్వరీదేవి
==మండలంలోని గ్రామాలు==
* [[దిగువపల్లె]]
* [[కోగతి]]
* [[కొండమర్రి]]
* [[గడ్డంవారిపల్లె (చౌడేపల్లె)|గడ్డంవారిపల్లె]]
* [[పెద్దయల్లకుంట్ల]]
* [[చౌడేపల్లె]]
* [[పందిళ్లపల్లె (చౌడేపల్లె)|పందిళ్లపల్లె]]
* [[సెట్టిపేట]]
* [[పూడిపట్ల (చౌడేపల్లె)|పూడిపట్ల]]
* [[ఈ.చింతమాకులపల్లె]]
* [[కాటిపేరి]]
* [[లద్దిగం]]
* [[ఏ.కొత్తకోట]]
* [[దుర్గసముద్రం (చౌడేపల్లె)|దుర్గసముద్రం]]
* [[చారాల]]
*[[కొండయ్యగారి పల్లె]]
==మండల గణాంకాలు==
;జనాభా (2001) - మొత్తం 40,410 - పురుషులు 20,266 - స్త్రీలు 20,144
;అక్షరాస్యత (2001) - మొత్తం 60.43% - పురుషులు 73.65% - స్త్రీలు 47.17%
;గ్రామ జనాభా (2001) - మొత్తం 6,911 - పురుషుల 3,444 - స్త్రీల 3,467 గృహాలు. 1542 విస్తీర్ణము 1036 హెక్టార్లు ప్రజల భాష తెలుగు. ఉర్దూ.
==సమీపగ్రామాలు==
పందిళ్లపల్లె, 2 కి.మీ. చారాల 3 కి.మీ. కొండమర్రి 3 కి.మీ. దుర్గసముద్రం 5 కి.మి. వీరపల్లె 8 కి.మీ దూరములో ఉన్నాయి.
==చుట్టుప్రక్కల మండలాలు==
సోమల, పుంగనూరు పెద్దపంజాని, నిమ్మనపల్లె., మండలాలు.
==రవాణా సౌకర్యం==
;రోడ్డు రవాణా..
ఇక్కడికి దగ్గరగా వున్న టౌన్ పుంగనూరు 16 కి.మీ. దూరములో ఉంది. సోమల బస్ స్టేషను, పుంగనూరు బస్ స్టేషనులు ఇక్కడికి సమీపములో ఉన్నాయి. ఇక్కడి నుండి ఇతర ప్రాంతాలకు ఆంధ్రప్రదేశ్ రోడ్డు రవాణా సంస్థ వారి బస్సులు అనేకము తిరుగుతున్నవి.
;రైలు వసతి.
ఇక్కడికి పది కి.లోమీటర్ల లోపు రైలు వసతి లేదు. ప్రముఖ రైల్వే స్టేషను కాట్పాడి ఇక్కడికి 78 కి.మీ దూరములో ఉంది.
==పాఠశాలలు==
ఇక్కడ ఒల జిల్లాపరిషత్ పాఠశాల మరియి ఒక మండలపరిషత్ ఉర్దూ పాఠశాలలు ఉన్నాయి.
==ఉపగ్రామాలు==
పొదలపల్లె, నగిరిమిట్టపల్లె, చిన్నయెల్లకుంట్ల, కిన్నకొండమర్రి, చిట్టిరెడ్డిపల్లె, గోసులకూరపల్లె.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Chowdepalle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Chowdepalle|accessdate=24 June 2016|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160623084709/http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Chowdepalle|archive-date=23 జూన్ 2016|url-status=dead}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{చిత్తూరు జిల్లా మండలాలు}}
[[వర్గం:వికీ గ్రామ వ్యాసాల ప్రాజెక్టు]]
o34fsbac0n2b47lxebr25czve23t94s
3617323
3617318
2022-08-06T12:12:30Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
{{ఇతరప్రాంతాలు}}
'''చౌడేపల్లె మండలం''', [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని [[చిత్తూరు జిల్లా]]కు చెందిన ఒక మండలం.ఇది [[పుంగనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పుంగనూరు శాసనసభ నియోజక వర్గంలో]] ఉంది. పుణ్య క్షేత్రమైన తిరుపతి నుంచి ఈ మండలానికి బహు బాగా బస్సు సౌకర్యం ఉంది. బస్సు మార్గంలో తిరుపతి నుంచి చౌడేపల్లెకు (96 కి.మీ) పాకాల మీదుగా మదనపల్లెకు వెళ్ళు బస్సులో వరుసగా వచ్చే ప్రధాన ఊర్లు: [[తిరుపతి]]- [[చంద్రగిరి]]- [[పాకాల]]- [[దామలచెరువు]]-[[కల్లూరు]]-[[సదుం]]-[[సోమల]]->చౌడేపల్లె.బస్సు మార్గంలో [[చౌడేపల్లె]] నుంచి మదనపల్లెకు: చౌడేపల్లె-పుంగనూరు (16 కి.మీ)->మదనపల్లె {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటం}}
== చూడదగ్గ ప్రదేశాలు ==
ఇక్కడి మృత్యుంజయేశ్వరస్వామి ఆలయం ప్రసిద్ధి చెందింది. చుట్టూ కొండలు,ఆహ్లాదకరమైన వాతావరణం నడుమ మహిమాన్వితుడుగా మృత్యుంజయుడు పూజలందు కొంటున్నాడు. ఆలయ నిర్మణ కర్త అయిన పుంగనూరు జమిందారు మరణశయ్య నుంచి స్వామి వారి కటాక్షంతో మృత్యువును జయించడంతో పాటు, పూర్తి స్దాయిలో ఆలయ నిర్మాణం పూర్తి చేశాడు .రాష్ట్రం లోనే ఏ ప్రాంతంలోను లేని విదంగా మృత్యుంజయుని ఆలయం నిర్మించబడింది. రాష్ట్రం నుండే కాకుండా [[కర్ణాటక]], [[తమిళనాడు]]ల నుంచి విశేష సంఖ్యలో భక్తులు తరలి వచ్చి మృత్యుంజయుని దర్శించుకుంటారు.
===ఆలయ స్థల పురాణం===
[[పుంగనూరు]] జమిందారుల ఏలుబడిలో ఈ ప్రాంతం ఉండేది. సా.శ. 600 శతాబ్డంలో రాజా చిక్కరాయలు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించేవారు. పుంగనూరుకు 30 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఆవులపల్లి దుర్గాలలో జమిందారులు వేసవి విడిది కోసం వేళ్ళేవారు. ఈ నేపథ్యంలో ఓ వేసవిలో చిక్కరాయలు తన పరివారంతో విడిది కోసం ఆవుల పల్లి దుర్గాలకు వేళ్ళాడు. అక్కడ నిద్రిస్తుండగా రాయలకు [[శివుడు]] కలలో కనిపించాడు. ఇక్కడ సమీపంలోని ఓ కోనేరు వద్ద తమ విగ్రహలున్నాయనీ వాటిని తీసి ఆలయాన్ని నిర్మించాలని రాయలను ఆదేశించాడు. వెంటనే రాయలు వెళ్ళి కోనేరులో తవ్వించి చూడగా శివ, పార్వతిల విగ్రహాలు లభించాయి. తమ సంస్థానంలో ఆలయాన్ని నిర్మించాలనే ఉద్దేశంతో స్వామి వారి విగ్రహాలను పుంగనూరుకు తరలించే ప్రయత్నం చేస్తూండగా చుట్టుకొండలు, ఆహ్లాదకరమైన వాతావరణం గల ఓ ప్రాంతానికి వచ్చేసరికి పొద్దు పోవడంతో అందరూ విశ్రాంతి తీసుకోసాగారు. నిద్రిస్తూన్న రాయల వారి కలలో శివుడు ప్రత్యక్షమై ఈ ప్రాంతం తనకు నచ్చిందని ఇక్కడే ఆలయాన్ని నిర్మించాలని రాయలకు ఆదేశించాడు. దీంతో చిక్కరాయలు స్వామివారికి ఆలయాన్ని నిర్మించేందుకు సిద్దపడ్దారు.
ఇతర ప్రాంతాల నుంచి కూలీలను తీసుకొచ్చి ఆలయ నిర్మాణాన్ని మొదలుపెట్టారు. పనులు జరుగుతున్న సమయంలో రాయలు అస్వస్థతకు గురయ్యాడు. ఆలయ నిర్మాణం పూర్తయ్యేవరకు తనను బ్రతికించాలని రాయలు శివుని ప్ర్ర్ర్రార్థించాడు. వెంటనే ఆయనకు జబ్బు నుంచి విముక్తి లభించింది. కోరిన కోర్కెలు తీర్చి మృత్యవు నుంచి కాపాడాడు కాబట్టి శ్రీ అభీష్టదమృత్యంజయేశ్వర స్వామిగా స్వామివారు ప్రసిద్ధికెక్కారు. ఆలయ నిర్మాణం పుర్తయి ద్వజస్తంభం నిలబెట్టేస్దాయికి పనులు జరిగాయి. 60అడుగులు పొడవుతో ఏకశిలగా రూపొందించిన ద్వజస్తంబాన్ని ఎవరూ నిలబెట్టలేక పోయారు. దీంతో ఆలయ నిర్మాణం అర్ధాంతరంగా నిలిపేసి మనస్ధాపంతో రాయలు పుంగనూరుకు వెనుదిరిగాడు. కొంతదూరం వేళ్ళేసరికి ఒక బ్రాహ్మణుడు చిక్కరాయలుకు ఎదురుపడి సమాచారం అడిగి తెలుసుకొన్నాడు .అతను రాజా ఓ సారి వెనుదిరిగి చుడమని బ్రాహ్మణుడు చెప్పగా రాయలు తిరిగి చూశాడు.ఆలయం వద్ద ద్వజస్తంభం నిలబడి ఉన్న దృశ్యం ఆయనకు కనిపించింది. వెంటనే బ్రాహ్మణుడుని చూసేసరికి అతను మాయమయ్యడు. శివుడే తనకు ఎదురుపడ్డాడాన్ని తలచిన రాయలు అక్కడ ఓ కొనేరు తవ్వించి గాలి గోపురాన్ని ఏర్పాటు చేశాడు. ప్రస్తుతం ఆప్ర్రాంతాన్ని దొరబావిగా పిలుస్తున్నారు.అప్పటి నుంచి ఎవరు అయితే గుడి యొక్క అబివృద్ధిని చేస్తారో వారి పాదుకులను రాజు తన యొక్క తల మీద పెట్టుకుంటానని రాయలవారు శిలాశాసనంలో లిఖించాడు.మొదట చౌడేపల్లెని [[చిక్కరాయపురం]] అని పిలిచేవారు. గ్రామదేవతగా చౌడేశ్వరమ్మ ఆవిర్బావంతో అటూ పిమ్మట చౌడపురిగా అ తర్వాత కాల క్రమేణా చౌడేపల్లెగా రుపాంతరం చెందిది.
చౌడేపల్లెలో బోయకొండ గంగమ్మ ఆలయం ఉంది.ఈ ఊరి బొరుగులు సహితం బహు ప్రసిద్ధి. ఒకప్పుడు బొరుగులు తయారు చేయడం పెద్ద కుటుంబ పరిశ్రమగ వెలుగొందింది.ఫ్రసిద్ధి చెందిన మాబడి, పాఠశాల మాస పత్రికలు ఈ ఊరి నుంచే వెలువడుతాయి.ఈ ఊరిలో ప్రతి మంగళవారము వారపు సంత జరుగును.ఈ ఊరి గ్రామ దేవత పేరు చౌడేశ్వరీదేవి
==మండలంలోని గ్రామాలు==
* [[దిగువపల్లె]]
* [[కోగతి]]
* [[కొండమర్రి]]
* [[గడ్డంవారిపల్లె (చౌడేపల్లె)|గడ్డంవారిపల్లె]]
* [[పెద్దయల్లకుంట్ల]]
* [[చౌడేపల్లె]]
* [[పందిళ్లపల్లె (చౌడేపల్లె)|పందిళ్లపల్లె]]
* [[సెట్టిపేట]]
* [[పూడిపట్ల (చౌడేపల్లె)|పూడిపట్ల]]
* [[ఈ.చింతమాకులపల్లె]]
* [[కాటిపేరి]]
* [[లద్దిగం]]
* [[ఏ.కొత్తకోట]]
* [[దుర్గసముద్రం (చౌడేపల్లె)|దుర్గసముద్రం]]
* [[చారాల]]
*[[కొండయ్యగారి పల్లె]]
*[[ఆమనిగుంట]]
==మండల గణాంకాలు==
;జనాభా (2001) - మొత్తం 40,410 - పురుషులు 20,266 - స్త్రీలు 20,144
;అక్షరాస్యత (2001) - మొత్తం 60.43% - పురుషులు 73.65% - స్త్రీలు 47.17%
;గ్రామ జనాభా (2001) - మొత్తం 6,911 - పురుషుల 3,444 - స్త్రీల 3,467 గృహాలు. 1542 విస్తీర్ణము 1036 హెక్టార్లు ప్రజల భాష తెలుగు. ఉర్దూ.
==సమీపగ్రామాలు==
పందిళ్లపల్లె, 2 కి.మీ. చారాల 3 కి.మీ. కొండమర్రి 3 కి.మీ. దుర్గసముద్రం 5 కి.మి. వీరపల్లె 8 కి.మీ దూరములో ఉన్నాయి.
==చుట్టుప్రక్కల మండలాలు==
సోమల, పుంగనూరు పెద్దపంజాని, నిమ్మనపల్లె., మండలాలు.
==రవాణా సౌకర్యం==
;రోడ్డు రవాణా..
ఇక్కడికి దగ్గరగా వున్న టౌన్ పుంగనూరు 16 కి.మీ. దూరములో ఉంది. సోమల బస్ స్టేషను, పుంగనూరు బస్ స్టేషనులు ఇక్కడికి సమీపములో ఉన్నాయి. ఇక్కడి నుండి ఇతర ప్రాంతాలకు ఆంధ్రప్రదేశ్ రోడ్డు రవాణా సంస్థ వారి బస్సులు అనేకము తిరుగుతున్నవి.
;రైలు వసతి.
ఇక్కడికి పది కి.లోమీటర్ల లోపు రైలు వసతి లేదు. ప్రముఖ రైల్వే స్టేషను కాట్పాడి ఇక్కడికి 78 కి.మీ దూరములో ఉంది.
==పాఠశాలలు==
ఇక్కడ ఒల జిల్లాపరిషత్ పాఠశాల మరియి ఒక మండలపరిషత్ ఉర్దూ పాఠశాలలు ఉన్నాయి.
==ఉపగ్రామాలు==
పొదలపల్లె, నగిరిమిట్టపల్లె, చిన్నయెల్లకుంట్ల, కిన్నకొండమర్రి, చిట్టిరెడ్డిపల్లె, గోసులకూరపల్లె.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Chowdepalle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Chowdepalle|accessdate=24 June 2016|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160623084709/http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Chowdepalle|archive-date=23 జూన్ 2016|url-status=dead}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{చిత్తూరు జిల్లా మండలాలు}}
[[వర్గం:వికీ గ్రామ వ్యాసాల ప్రాజెక్టు]]
2pe5ziu2pq5uahetyn3rm3abqg7l4o5
హయాత్నగర్ మండలం
0
9218
3617617
3575914
2022-08-07T05:48:12Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=హయాత్నగర్ మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 17.327042
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.604717
| longm =
| longs =
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Hayathnagar-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=హయత్నగర్|villages=28|area_total=|population_total=227195|population_male=116368|population_female=110827|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=64.57|literacy_male=75.25|literacy_female=52.60|pincode = 501505}}
'''హయత్నగర్ మండలం,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రములోని [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]] జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలం.<ref>https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf</ref> హయాత్నగర్, ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది [[హైదరాబాదు]]కి 25 కి.మీ. దూరంలో హైదరాబాదు నుండి [[విజయవాడ]] వెళ్ళే దారిలో [[రామోజీ ఫిల్మ్ సిటీ]]కి 5 కి.మీ. సమీపంలో ఉంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం ఇబ్రహీంపట్నం రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది సరూర్నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 6 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. నిర్జన గ్రామాలు లేవు.
2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 29 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 80,336. జనాభాలో పురుషులు 41,246 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 39,090. మండలంలో 19,339 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
==హయాత్బక్షీ మసీదు==
[[File:Beautiful Mosque adjacent to Tomb of Hayath Bakshi Begum in Hyderabad W IMG 4641.jpg|thumb|హయాత్బక్షీ మసీదు|alt=]]
[[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]] నగర శివారులోని హయాత్నగర్ లోని చారిత్రాత్మక కట్టడమే [[హయాత్ బక్షీ మస్జిద్]]. [[గోల్కొండ]]ను పాలించిన ఐదవ సుల్తాన్ మహమ్మద్ భార్య [[హయాత్ బక్షీ బేగం|హయాత్బక్షీ బేగం]]. సుల్తాన్ తన భార్య కోరిక మేరకు ఈ [[మస్జిద్|మసీదు]] నిర్మించి ‘హయాత్బక్షీ మసీద్’గా నామకరణం చేశాడు. ఇదే పేరు మీద అక్కడి ప్రాంతాన్ని ‘హయత్నగర్’గా పిలుస్తున్నారు. మొత్తం ఐదు ఎకరాల విస్తీర్ణంలో ఈ మసీదును అరబ్ శైలిలో నిర్మించారు. మసీదుకు 5 ఆర్చ్లు, 2 మినార్లు ఉన్నాయి. మసీదు చుట్టూ 140 ఆర్చ్ గదులున్నాయి. ఒకేసారి రెండు వేల మంది ఇక్కడ నమాజ్ చేయవచ్చు. ప్రస్తుతం శిథిలావస్థకు చేరిన ఈ మసీదు పురావస్తు శాఖ ఆధీనంలో ఉంది.
చాలా వరకు ప్రజలు వ్యవసాయంపై ఆధారపడి జీవనం సాగించేవారు. మారుతున్న కాలానికి అనుగుణంగా జీవన విధానాల్లో మార్పులు వచ్చాయి. ప్రస్తుతం ప్రజలు అటు పట్టణ, ఇటు పల్లెటూరు జీవన విధానాలను అలవర్చుకున్నారు.
== మండల సమాచారం ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Hayatnagar pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
* భాషలు:తెలుగు/ఉర్దూ
* సముద్ర మట్టం నుండి 505 మీటర్లు ఎత్తులో ఉంది.
* టెలిఫోన్ యస్.టి.డి.కోడ్:08415
* వాహన రిజిష్ట్రేషన్ సంఖ్యలు:AP- 28, AP- 29
* ప్రాంతీయ రవాణా అధికారి కార్యాలయం:రంగారెడ్డి
== మండలంలోని కళాశాలలు,ఇతర సంస్థలు ==
* [[హయత్నగర్ ప్రభుత్వ డిగ్రీ కళాశాల]]
* వర్డ్స్ అండ్ డీద్ జూనియర్ [[కళాశాల]]. హయత్ నగర్.
* ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల. హయత్ నగర్.
* విజయ కాలేజ్ ఆఫ్ కంప్యూటర్ సైన్స్, రేడియో స్టేషన్ ఎదురుగా, సాయినగర్ కాలని, 2 వ ఫేస్.
*ఆంధ్రా బాంకు, హయత్ నగర్ ( IFSC Code ANDB0001245, MICR Code 500011110) <ref>{{cite web |url=https://banksifsccode.org/andhra_bank/andhra_pradesh/ranga_reddy/hayat_nagar| title= Andhra Bank, Hayat Nagar branch - IFSC, MICR Code, Address, Contact Details, etc.|accessdate=2020-10-08 }}</ref>
== మండల గణాంకాలు==
[[దస్త్రం:APvillage Hayathnagar 1.JPG|thumb|220x220px|హయత్ నగర్ దృశ్యాలు]]
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం మండల పరిధిలోని జనాభా - మొత్తం 2,27,195 - పురుషులు 1,16,368 - స్త్రీలు 1,10,827
==రవాణా సౌకర్యాలు==
ఈ గ్రామం [[విజయవాడ]] - [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]] [[జాతీయ రహదారి]] పైనున్నందున ఇక్కడినుండి అనేక ప్రాంతాలకు రోడ్డు వసతి కలిగి బస్సుల సౌకర్యము ఉంది. ఇక్కడికి 10 కి.మీ. లోపు రైల్వే స్టేషను లేదు. కాని మలకపేట రైల్వేస్టేషను, [[కాచిగూడ రైల్వేస్టేషను|కాచిగూడ]] రైల్వే స్టేషనులు సమీపములో ఉన్నాయి. ప్రధాన రైల్వేస్టేషను [[సికింద్రాబాద్]] ఇక్కడికి 18 కి.మీ దూరములో ఉంది.
== మండలంలోని పట్టణాలు ==
* [[లాల్ బహదూర్ నగర్]]
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
# [[అన్మగల్ హయత్నగర్]]
# [[బాఘ్ హయత్నగర్]]
# [[ఖల్సా హయత్నగర్]]
# [[సాహెబ్నగర్ కలాన్ (హయత్నగర్)|సాహెబ్నగర్ కలాన్]]
# [[సాహెబునగర్ ఖుర్దు]]
# [[కాల్వంచ]]
== ఇతర గ్రామాలు ==
# [[దాయిరా]]
==మూలాలు==
{{commons category|Hayathnagar}}
{{Reflist}}
== వెలుపలి లింకులు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
qr3o8be74t20iofwozuydk5ib39ip9w
రాజేంద్రనగర్ మండలం
0
9220
3617588
3566350
2022-08-07T05:27:39Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=రాజేంద్రనగర్ మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 17
| latm = 18
| lats = 45
| latNS = N
| longd = 78
| longm = 24
| longs = 00
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Rajendranagar-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=రాజేంద్రనగర్|villages=15|area_total=|population_total=307175|population_male=156621|population_female=150554|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=63.41|literacy_male=71.35|literacy_female=54.69}}
'''రాజేంద్రనగర్ మండలం''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రములోని [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]] జిల్లాకు చెందిన ఒక మండల కేంద్రం.<ref name="”మూలం”">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2018-04-07 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> రాజేంద్ర నగర్, ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది రెవెన్యూ గ్రామం కాదు. మండల కేంద్రం మాత్రమే. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం రాజేంద్ర నగర్ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఇదే డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 16 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో రెండు నిర్జన గ్రామాలు.
== గుణాంకాలు ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Rajendranagar pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
2011 బారత జనాభా గణాంకాల ప్రకారం జనాభా - మొత్తం 3,07,175 - పురుషులు 1,56,621 - స్త్రీలు 1,50,554. 2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 49 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 2,07,199. జనాభాలో పురుషులు 1,17,703 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 1,12,120. మండలంలో 48,388 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
==విద్యా సౌకర్యాలు==
ఈ మండలంలో గవర్నమెంట్ జూనియర్ కాలేజి, కృష్ణవేణి టాలెంట్ హైస్కూల్, విజేత స్కూల్, రాజేంద్రనగర్ ఉన్నాయి
==రవాణా సౌకర్యాలు==
సమీప రైల్వేస్టేషన్లు: [[బద్వేలు|బద్వేల్]], [[శివరాంపల్లి]], మేజర్ స్టేషన్ [[హైదరాబాదు]] 12 కి.మీ
== మండలంలోని పట్టణాలు ==
* [[హైదరాబాదు]] (m corp+og) (పాక్షికం)
* [[రాజేంద్రనగర్]] (m+og) (పాక్షికం)
* [[రాజేంద్రనగర్]] (m)
* [[నార్సింగి]] (ct)
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
# [[అత్తాపూర్ (రాజేంద్రనగర్)|అత్తాపూర్]]
# [[బొంమురుకుందౌలా]]
# [[బద్వేల్ (రాజేంద్రనగర్)|బద్వేల్]]
# [[గగన్పహడ్]]
# [[హైదర్గూడ]]
# [[కాటేధాన్]]
# [[లక్ష్మీగూడ]]
# [[మాదన్నగూడ]]
# [[మైలార్దేవపల్లి]]
# [[ప్రేమవతీపేట్]]
# [[సాగ్బౌలీ]]
# [[శివరాంపల్లి జాగీర్]]
#[[శివరాంపల్లి పైగా]]
# [[ఉప్పరపల్లి (రాజేంద్రనగర్)|ఉప్పరపల్లి]]
గమనిక:నిర్జన గ్రామాలు రెండు పరిగణించబడలేదు
==మూలాలు==
{{Reflist}}
== వెలుపలి లింకులు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
t2o06a7vk5wu2c3iaok3uq0ea9gihv9
షాబాద్ మండలం
0
9235
3617608
3566368
2022-08-07T05:37:52Z
Chaduvari
97
కొత్త గణాంకాలు, పాత మ్యాపు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=షాబాద్ మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 17.160091
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.133122
| longm =
| longs =
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Shabad-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=షాబాద్|villages=25|area_total=|population_total=51334|population_male=26135|population_female=25199|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=50.52|literacy_male=63.07|literacy_female=37.57}}
'''షాబాద్ మండలం,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాకు]] చెందిన మండలం. <ref>{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2018-04-18 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[షాబాద్ (షాబాద్)|షాబాద్]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన [[హైదరాబాదు]] నుండి 62 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం చేవెళ్ళ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఇదే డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 25 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. నిర్జన గ్రామాలు లేవు.
2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 231 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 51,334. జనాభాలో పురుషులు 26,135 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 25,199. మండలంలో 11,938 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
==సమీప మండలాలు==
చేవెళ్ళ, కొందుర్గ్, ఫరూక్ నగర్, కొత్తూర్
== రాజకీయాలు ==
మండలంలోని ముఖ్యమైన రాజకీయ పార్టీలు తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి,భారతీయ జనతా పార్టీ, కాంగ్రెస్. తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితిలో ముఖ్యమైన నాయకులు జడల రాజేందర్ గౌడ్, కల్వకోల్ వెంకటయ్య,మతీన్. భారతీయ జనతా పార్టీలో లంబడి కిరణ్ కుమార్,లంబడి రాము,కాంగ్రెస్ పార్టీ తరుపున తమ్మలి రవీందర్ రెడ్డి, మంగలి శివకుమార్ ఉన్నారు
==మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Shabad pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[బొబ్బిల్గాం]]
# [[తిరుమలాపూర్ (షాబాద్)|తిరుమలాపూర్]]
# [[ఏట్ల ఎర్రవల్లి]]
# [[తడ్లపల్లి]]
# [[రుద్రారం (షాబాద్)|రుద్రారం]]
# [[చందన్వల్లి]]
# [[హయతాబాద్]]
# [[సోలిపేట్ (షాబాద్)|సోలిపేట్]]
# [[మద్దూర్ (షాబాద్)|మద్దూర్]]
# [[పెద్దవేడ్]]
# [[దామెర్లపల్లి]]
# [[నాగర్కుంట]]
# [[భొంగిర్పల్లి]]
# [[మాచన్పల్లి (షాబాద్)|మాచన్పల్లి]]
# [[పోలారం (షాబాద్)|పోలారం]]
# [[పోతుగల్ (షాబాద్)|పోతుగల్]]
# [[రేగడిదోస్వాడ]]
# [[కొమెరబండ]]
# [[ఓబగుంట]]
# [[షాబాద్ (షాబాద్)|షాబాద్]]
# [[మన్మర్రి]]
# [[కక్లూర్]]
# [[అనంతవరం (షాబాద్)|అనంతవరం]]
# [[కేశవరం (షాబాద్)|కేశవరం]]
# [[రంగాపూర్ (షాబాద్)|రంగాపూర్]]
{{Div end}}
== మూలాలు ==
{{Reflist}}
== వెలుపలి లింకులు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
mlyg0e1earbmcalbwtju2vga0knq75a
మంచాల్ మండలం
0
9239
3617568
3566372
2022-08-07T04:24:33Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=మంచాల్ మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 17.1628
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.7236
| longm =
| longs =
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Manchal-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=మంచాల్ (గ్రామం)|villages=22|area_total=|population_total=46488|population_male=23879|population_female=22609|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=49.26|literacy_male=63.55|literacy_female=33.94}}
'''మంచాల్ మండలం,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాకు]] చెందిన మండలం.<ref name="”మూలం”">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2018-03-29 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[మంచాల్ (గ్రామం)|మంచాల్]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన [[హైదరాబాదు]] నుండి 33 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం ఇబ్రహీంపట్నం రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది సరూర్నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 24 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో 4 నిర్జన గ్రామాలు. 2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 232 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 45,189. జనాభాలో పురుషులు 23,210 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 21,979. మండలంలో 10,561 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== సమీప మండలాలు ==
మంచాల్ మండలానికి పడమరన ఇబ్రహీంపట్నం, మండలం, తూర్పున నారాయణపూర్ మండలం, చౌటుప్పల్ మండలం, ఉన్నాయి.<ref name="”మూలం”4">http://www.onefivenine.com/india/villages/Rangareddi/Manchal/Manchal</ref>
==మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Manchala pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[మనోరాబాద్]]
# [[సబిత్నగర్]]
# [[లింగంపల్లి (మంచాల్)|లింగంపల్లి]]
# [[తాళ్ళపల్లిగూడ]]
# [[తిప్పాయిగూడ]]
# [[చిత్తాపూర్ (మంచాల్)|చిత్తాపూర్]]
# [[మంచాల్ (గ్రామం)|మంచాల్]]
# [[నోముల (మంచాల్)|నోముల]]
# [[ఆగాపల్లి]]
# [[కాగజ్ఘాట్]]
# [[జాపాల]]
# [[రంగాపూర్ (మంచాల్)|రంగాపూర్]]
# [[చీదేడ్]]
# [[దడ్పల్లి]]
# [[బోడకొండ పెనికర్ల తండా]]
# [[అస్మత్పూర్]]
# [[చాంద్ఖాన్గూడ]]
# [[ఆరుట్ల (మంచాల్)|ఆరుట్ల]]
# [[బండలేమూర్]]
# [[లోయపల్లి]]
{{Div col end}}
గమనిక:నిర్జన గ్రామాలు 4 పరిగణించబడలేదు
==మూలాలు==
{{Reflist}}
== వెలుపలి లింకులు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
n7wks505v3kjj51r2d4499n8qdau54t
గీసుగొండ
0
9387
3617451
3612236
2022-08-06T16:55:22Z
Ramesh bethi
106267
#WPWPTE#WPWP
wikitext
text/x-wiki
'''గీసుగొండ,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[వరంగల్ జిల్లా|వరంగల్ జిల్లా,]] [[గీసుగొండ మండలం]] లోని గ్రామం.<ref name="”మూలం”">తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 232 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016</ref>{{Infobox Settlement|
|name = గీసుకొండ
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =[[File:గీసుగొండ గ్రామపంచాయితి.jpg
|imagesize =
|image_caption = https://te.wikipedia.org/wiki/.jpg
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = తెలంగాణ
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = తెలంగాణ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[తెలంగాణ]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 =[[వరంగల్ జిల్లా |వరంగల్]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 =[[గీసుగొండ మండలం|గీసుగొండ]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 4850
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 2476
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 2374
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 1262
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 17.96310
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.69924
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 506330
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
ఇది సమీప పట్టణమైన [[వరంగల్]] నుండి 20 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
==గ్రామ జనాభా==
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1262 ఇళ్లతో, 4850 జనాభాతో 1599 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2476, ఆడవారి సంఖ్య 2374. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1398 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 71. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 578346<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 506330.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాల ఉంది.సమీప ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల వరంగల్లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల [[విశ్వనాథపూర్|విశ్వనాథపూర్లోనూ]] ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్ [[వరంగల్|వరంగల్లో]] ఉన్నాయి.
సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల వరంగల్లో ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
గీసుగొండలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఆరుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక అలోపతి ఆసుపత్రిలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రిలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.
సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో6 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టరు ఒకరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు నలుగురు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
గీసుగొండలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి.
ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 8 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
గీసుగొండలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 12 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 16 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 384 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 204 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 980 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 894 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 675 హెక్టార్లు
== నీటిపారుదల సౌకర్యాలు ==
గీసుగొండలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 675 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి ==
గీసుగొండలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
=== ప్రధాన పంటలు ===
[[వరి]], [[ప్రత్తి]], [[మొక్కజొన్న]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లింకులు ==
{{గీసుగొండ మండలం లోని గ్రామాలు}}
mlgp08hgvo6y90rwluei4pnqy00f1nc
ఆడవాళ్లు అపనిందలు
0
10334
3617453
3299663
2022-08-06T17:01:06Z
స్వరలాసిక
13980
wikitext
text/x-wiki
{{సినిమా|
name = ఆడవాళ్లు అపనిందలు|
image = Aadavalu Apanindhalu (1976).jpg|
caption = సినిమా పోస్టర్|
year = 1976|
language = తెలుగు|
director = [[బి.ఎస్.నారాయణ]]|
production_company = [[శుభ చిత్రాలయ]]|
starring = [[ఉప్పలపాటి వెంకట కృష్ణంరాజు|కృష్ణంరాజు]], <br>[[గుమ్మడి వెంకటేశ్వరరావు|గుమ్మడి]], <br>ప్రసాద్, <br>[[నగేష్]], <br>[[జయంతి (నటి)|జయంతి]], <br>[[హలం (నటి)|హలం]], <br>[[జయమాలిని]]|
music = [[జి.కె. వెంకటేష్]] |
}}
'''ఆడవాళ్లు అపనిందలు''' [[అక్టోబరు 15]], [[1976]] న విడుదలైన తెలుగు సినిమా.
==నటీనటులు==
{{Div col|colwidth=25em|content=
* కృష్ణంరాజు
* జయంతి
* గుమ్మడి
* సాక్షిరంగారావు
* సుధీర్
* ప్రసాద్
* నగేష్
* శుభ
* రాధాకుమారి
* సత్యప్రియ
* విజయభాను
* అనిత
* మాడా
* పొట్టి ప్రసాద్
* భాస్కరరావు
* కేశవరావు
* మల్లిఖార్జునరావు
* ఎల్.సి.రమణ
* జూనియర్ భానుమతి
* మంజుల
* స్వర్ణ
* హలం
* [[జయమాలిని]]
* శాంత
* అపర్ణ
}}
[[దస్త్రం:BS Narayana.jpg|thumb|బి.ఎస్.నారాయణ]]
==సాంకేతికనిపుణులు==
==పాటలు==
# కనులు కనులు కలుసుకుంటే మౌనం - [[ఎస్.జానకి]], [[ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం]] - రచన: [[సింగిరెడ్డి నారాయణరెడ్డి|డా.సినారె]]
# త్యాగమనే కావ్యంలో నీవు కథానాయిక - ఎస్.జానకి - రచన: భవాని శంకర్
# మంచి పుట్టిన రోజిది మనిషి పెరిగిన రోజిది - [[పి.సుశీల]] - రచన: [[దాశరథి కృష్ణమాచార్య|దాశరథి]]
# ఓ రబ్బో నా మేను సోకితే జారి పడతాయి నీ సూపులు - ఎస్.జానకి - రచన: డా.సినారె
# తలపులు విరబూసే తోలిరాతిరి లోన - ఎస్.జానకి, ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం - రచన: డా.సినారె
# విధి వంచన చేసింది నీ కథ కంచికి వెళ్ళింది - ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం - రచన: [[ఆత్రేయ]]
==మూలాలు==
* [https://web.archive.org/web/20110708040419/http://ghantasalagalamrutamu.blogspot.com/ ఘంటసాల గళామృతము బ్లాగు] - కొల్లూరి భాస్కరరావు, ఘంటసాల సంగీత కళాశాల, హైదరాబాద్ - (చల్లా సుబ్బారాయుడు సంకలనం ఆధారంగా)
[[వర్గం:హలం నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:గుమ్మడి నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:జయమాలిని నటించిన సినిమాలు]]
8ytwov112zn1htgksbp70vhs2ogorlj
అల్లుడొచ్చాడు
0
10637
3617463
3296499
2022-08-06T17:16:09Z
స్వరలాసిక
13980
బొమ్మ చేర్చాను
wikitext
text/x-wiki
{{సినిమా|
name = అల్లుడొచ్చాడు |
image = Alludochadu (1976).jpg|
caption = సినిమా పోస్టర్|
year = 1976|
language = తెలుగు|
production_company = [[ప్రసాద్ ఆర్ట్ పిక్చర్స్ ప్రై. లిమిటెడ్]]|
director = [[ప్రత్యగాత్మ]]|
}}
'''అల్లుడొచ్చాడు''' పి.ఎ.పి. పతాకంపై [[ప్రత్యగాత్మ]] దర్శకునిగా నిర్మించిన 1976 నాటి తెలుగు సాంఘిక చిత్రం.
== కథ ==
కమ్మటి పాటలకు పెట్టింది పేరు చంద్రశేఖరం. అతను గాయకుడిగా పెట్టుకున్న పేరు రవి. రవి పాటలంటే ప్రాణం శ్రీదేవికి. కూతుర్ని అల్లారుముద్దుగా పెంచుకున్న విశాఖరావు పెళ్ళి చెయ్యాలనుకుంటాడు. పెళ్ళి సంబంధాలు, హడావిడి లేకుండా విశాఖరావు ఒక ఫోన్ చేసేసరికి అల్లుడొచ్చాడు.
అతని పేరు చంద్రశేఖరమని, తన స్నేహితుడి కుమారుడని, చదువుకున్నవాడని, బుద్ధిమంతుడని విశాఖరావు అభిప్రాయం.
అతని ముద్దుపేరు రవి. రేడియోలో అధ్బుతంగా పాటలు పాడే గాయకుడని కాబోయే పెళ్ళి కుమార్తె శ్రీదేవి అభిప్రాయం.
అంతా దైవ సంకల్పం. ఎక్కదివాడినో ఇక్కడికొచ్చి పడ్డాను. అమ్మాయి బాగుంది. అయితే పాటలు పాడమని ప్రాణాలు తీస్తుంది. తనకు పాటలు పాడడం రాదు. ఎలాగో పాట గండం తప్పించుకుని ఎప్పతి కప్పుడు నాటకమాడేస్తే సరిపోతుందని రవి అభిప్రాయం.
వీడు మహా కేటుగాడు. తన పేరు పెట్టేసుకొని విశాఖరావు ఇంట్లో తిష్ట వేసాడు. వీడు దగుల్బాజీ... ఇది చంద్రశేఖరరావు అభిప్రాయం.
కొంతకాలం తర్వాత ఇద్దరూ ఏకమైపోయి విశాఖరావు ఇంట్లో నాటకమాడటం ప్రారంభించారు. రవి దేవిని ప్రేమించి, అందుకు అవసరమైన కొన్ని పాటలు పాడాడు. శేఖర్ సరోజ అనే అమ్మాయిని ప్రేమించి అమెను దక్కించుకొనేందుకు రవితో చేతులు కలిపాడు. కొంతకాలానికి సరోజ తండ్రిని చంపి వజ్రాలు కాజేసిన వ్యక్తి పేరు శేఖర్ అని తెలుస్తుంది. అక్కడ కథ మలుపు తిరుగుతుంది.
== తారాగణం ==
* రామకృష్ణ
* [[జయసుధ]]
* [[రాజబాబు]]
* [[కృష్ణకుమారి (నటి)|కృష్ణకుమారి]]
* [[నాగభూషణం (నటుడు)|నాగభూషణం]]
* [[అల్లు రామలింగయ్య|అల్లురామలింగయ్య]]
* [[గోకిన రామారావు]]
* [[సాక్షి రంగారావు]]
* [[గణేష్ పాత్రో]]
* [[చిట్టిబాబు (నటుడు)|చిట్టిబాబు]]
* [[సారథి (నటుడు)|సారథి]]
* అశోక్ కుమార్
* [[మోదుకూరి సత్యం]]
* ఝాన్సీ,
* సె.హెచ్.వరలక్ష్మి
* [[జయమాలిని]]
* ప్రకాష్
[[దస్త్రం:Kotayya pratyagatma.jpg|thumb|ప్రత్యగాత్మ]]
== సాంకేతిక వర్గం ==
* సంభాషణలు: [[భమిడిపాటి రాధాకృష్ణ]], [[గణేష్ పాత్రో]]
* పాటలు: [[ఆత్రేయ]], [[కొసరాజు రాఘవయ్య చౌదరి|కొసరాజు]], [[దాశరథి కృష్ణమాచార్య|దాశరథి]], [[సింగిరెడ్డి నారాయణరెడ్డి|నారాయణరెడ్డి]]
* నేపథ్యగానం: [[శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం|ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం]], [[పి.సుశీల]]
* దుస్తులు: యం.కె.రామారావు
* స్టిల్స్: ఎం.సత్యం
* మేకప్: కె.నరసింహారావు, రాము, సుబ్బయ్య
* నృత్యం: తార
* కళ: జి.వి.సుబ్బారావు
* కూర్పు: జె.కృష్ణస్వామి, బాలు
* ఆపరేటివ్ ఛాయాగ్రహణం: హరనాథ్, శర్మ
* ఛాయాగ్రహణం: పి.యస్.సెల్వరాజ్
* నిర్మాత: ఎ.వి.సుబ్బారావు
* దర్శకత్వం: కె.ప్రత్యగాత్మ
== నిర్మాణం ==
=== చిత్రీకరణ ===
సినిమాలోని పాటల చిత్రీకరణ [[మహాబలిపురం]]లో జరిగింది.<ref name="first movie mohan gandhi">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= అన్నే మోహన్ గాంధీ-మొదటి సినిమా|last1= అన్నే|first1= మోహన్ గాంధీ|last2= |first2= |date= |website= కౌముది|publisher= |accessdate=29 ఆగష్టు 2015}}</ref>
== పాటలు ==
* కొడితే పులినే కొట్టాలిరా
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:అల్లు రామలింగయ్య నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:జయసుధ నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:జయమాలిని నటించిన సినిమాలు]]
s5pjc41qw4whqnjtza05yyujwmvht7r
మిట్టపల్లె
0
14941
3617415
2851017
2022-08-06T15:35:50Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
'''మిట్టపల్లె''' పేరుతో చాలా వ్యాసాలు ఉన్నాయి. ఆ వ్యాసాల జాబితా:
* [[మిట్టపల్లె (డిచ్పల్లి)]] - నిజామాబాదు జిల్లాలోని డిచ్పల్లి మండలానికి చెందిన గ్రామం
* [[మిట్టపల్లె (కుప్పం)]] - చిత్తూరు జిల్లాలోని కుప్పం మండలానికి చెందిన గ్రామం
* [[మిట్టపల్లె (సోమల)]] - చిత్తూరు జిల్లాలోని సోమల మండలానికి చెందిన గ్రామం
* [[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)]] - కర్నూలు జిల్లాలోని బనగానపల్లె మండలానికి చెందిన గ్రామం
{{అయోమయ నివృత్తి}}
i7ia16v736ly67c4395pff6tf7z0eq7
పారిజాతం
0
16398
3617648
3050898
2022-08-07T07:13:34Z
183.83.130.65
/* పురాణములలో */
wikitext
text/x-wiki
{{Taxobox
| color = lightgreen
| name = పారిజాతం
| image = Flower & flower buds I IMG 2257.jpg
| image_width = 240px
| regnum = [[ప్లాంటే]]
| divisio = [[పుష్పించే మొక్కలు|మాగ్నోలియోఫైటా]]
| classis = [[ద్విదళబీజాలు|మాగ్నోలియోప్సిడా]]
| ordo = [[లామియేలిస్]]
| familia = [[ఓలియేసి]]
| genus = ''[[నిక్టాంథిస్]]''
| species = '''''N. arbortristis'''''
| binomial = ''Nyctanthes arbortristis''
| binomial_authority = [[లిన్నేయస్]]
}}
'''పారిజాతం''' ఒక మంచి సువాసనగల తెల్లని [[పువ్వు]]ల చెట్టు. ఇది అక్టోబరు, నవంబరు, డిసెంబరు మాసాలలో విరివిగా పుష్పించును. ఈ పువ్వులు రాత్రి యందు వికసించి, ఉదయమునకు రాలిపోయి చెట్టు క్రింద తెల్లని తివాచి పరచినట్లు కనిపించును. ఈ పూలనుంచి సుగంధ తైలమును తయారుచేయుదురు. తాజా ఆకుల రసమును పిల్లలకు భేదిమందుగా వాడెదరు.
[[బొమ్మ:Nyctanthes arbortristis.jpg|thumb|center|500px|పారిజాతం చెట్టు (Nyctanthes arbortristis) ]]
== పురాణములలో ==
[[శ్రీకృష్ణుడు god]] పారిజాత పుష్పాన్ని స్వర్గలోకము నుండి దొంగలించడానికి ప్రయత్నించి కష్టాలలో పడతాడు. దీని ఆధారంగా [[పారిజాతాపహరణం]] కథ నడిచింది.
[[శ్రీకృష్ణుడు]] పరమాత్మ ఇంద్రలోకం నుంచి తెచ్చి [[సత్యభామ]]కి బహూకరించిన పారిజాత వృక్షం [[ఉత్తరప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[బారబంకి]] జిల్లాలో లోని [[కింటూర్]] గ్రామంలో ఉంది . ప్రపంచంలోకెల్ల విలక్షణమైన వృక్షంగా శాస్త్రజ్ఞులు దీనిని అభివర్ణించారు. ఇది శాఖ ముక్కల నుండి పునరుత్పత్తి గాని, పండ్లు గాని ఉత్పత్తి చేయదు. అందుకే ఈ వృక్షం ఒక ప్రత్యేక వర్గంలో ఉంచబడింది. ప్రపంచంలోని ఏ ఇతర చెట్టుకు లేని ప్రత్యేకత ఈ వృక్షం స్వంతం. దిగువ భాగంలో ఈ చెట్టు ఆకులు, చేతి ఐదు వేళ్ళను పోలి ఉంటాయి. పై భాగాన ఆకులు ఏడు భాగాలుగా ఉంటాయి. వీటి పుష్పాలు కూడా చాలా అందంగా బంగారు రంగు, తెలుపు రంగులో కలిసిన ఒక ఆహ్లదకరమైన రంగులో ఉంటాయి. పుష్పాలు ఐదు రేకులు కలిగి ఉంటాయి. చాలా అరుదుగా ఈ వృక్షం వికసిస్తుంది. అదీ జూన్ / జూలై నెలలో మాత్రమే. ఈ పుష్పాల సువాసన చాలా దూరం వరకు వ్యాపిస్తుంది. ఈ వృక్షం యొక్క వయస్సు సుమారు 1000 నుంచి 5000 సంవత్సరాలుగా చెప్పబడుతుంది. ఈ వృక్ష కాండము చుట్టుకొలత 50 అడుగులుగాను, ఎత్తు 45 అడుగుల గాను చెప్పబడింది. ఈ వృక్షం యొక్క మరొక గొప్పతనం దీని శాఖలు గాని ఆకులు గాని కుంచించుకుపోయి కాండంలో కలిసిపోవటమే కాని ఎండిపోయి రాలిపోవటం జరగదు. ఇప్పుడు నిపుణులు ఈ వృక్షం మనుగడ గురించి ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
<gallery>
File:Parijat Tree (Nyctanthes arbor-tristis) in Uttar Pradesh.jpg|[[శ్రీకృష్ణుడు]] తెచ్చిన పారిజాత వృక్షం
Image:Trunk_of_the_Parijat_plant_(Nyctanthes_arbor-tristis),_Kolkata,_India_-_20070130.jpg
Image:Leaves_of_the_Parijat_plant_(Nyctanthes_arbor-tristis),_Kolkata,_India_-_20070130.jpg
Image:Underside_of_a_leaf_of_the_Parijat_plant_(Nyctanthes_arbor-tristis),_Kolkata,_India_-_20070130.jpg
Image:Fruit_of_the_Parijat_plant_(Nyctanthes_arbor-tristis),_Kolkata,_India_-_20070130.jpg
Image:Fruit_and_leaves_of_the_Parijat_plant_(Nyctanthes_arbor-tristis),_Kolkata,_India_-_20070130.jpg
Image:Flower & flower buds I IMG 2258.jpg
File:(Nyctanthes arbor-tristis) Fruit(seed) 02.JPG|
</gallery>
{{Commons category|Nyctanthes arbor-tristis}}
{{హిందూమతం ఆరాధన}}
[[వర్గం:వృక్ష శాస్త్రము]]
[[వర్గం:పుష్పాలు]]
c2c0uokzmu8c7qhc5urnamt95d6g687
చిన్న అంజిమేడు
0
16511
3617348
3527320
2022-08-06T12:35:10Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{Update}}
----
ఈ వ్యాసం పేరు '''చిన్న అంజిమేడు'''గా మార్చబడుతుంది.
----
{{Infobox Settlement|
|name = చిన్న అంజిమేడు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[ఏర్పేడు మండలం|ఏర్పేడు]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1043
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 = 537
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 = 506
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 270
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.6868751
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.57633
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 517 781
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''చిన్న అంజిమేడు''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[ఏర్పేడు మండలం|ఏర్పేడు మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in">{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-09-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>
ఇది వ్యవసాయ ఆదారిత గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in"/> . ఈ వూరి జనాభా 1342
==చూడదగ్గ ప్రదేశాలు==
'''1.శివాలయం'''
చిన్న అంజిమేడు గ్రామంలో సుప్రసిద్ధ శివాలయం కలదు, అక్కడ [[శివుడు|పరమేశ్వరుడు]] "గురప్ప స్వామి" నామంతో పిలువబడుచున్నాడు . ఈ గుడికి ఎంతో విశిష్టత ఉంది. స్వామికి ప్రతి [[ఆదివారం]] విశేష పూజలు నిర్వహించబడును. చుట్టుప్రక్క గ్రామప్రజలు వచ్చి స్వామిని దర్శించుకొనెదరు. సంత్సరానికి ఒక్కసారి [[స్వామివారికి పూలంగసేవ అత్యంత వైభవంగా నిర్వహించెదరు.
'''2.రామాలయం'''
==గ్రామ జనాభా==
;జనాభా (2001) - మొత్తం 884 - పురుషుల 491 - స్త్రీల 393 - గృహాల సంఖ్య 197
;జనాభా (2011) - మొత్తం 1,043 - పురుషుల 537 - స్త్రీల 506- గృహాల సంఖ్య 270
==2011జనాభా గణాంకాలు ==
*మొత్తం గ్రామంలోని గృహాలు 197
*గ్రామ జనాభా 884
*పురుషులు 491
*స్త్రీలు 393
==భౌగోళికం, జనాభా==
ఇది 2011 జనగణన ప్రకారం 270 ఇళ్లతో మొత్తం 1043 జనాభాతో 680 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. సమీప పట్టణమైన తిరుపతి కి20 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 537, ఆడవారి సంఖ్య 506గా ఉంది. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 335 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 132. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 595792[1].
==అక్షరాస్యత==
* మొత్తం అక్షరాస్య జనాభా: 614 (58.87%)
* అక్షరాస్యులైన మగవారి జనాభా: 352 (65.55%)
* అక్షరాస్యులైన స్త్రీల జనాభా: 262 (51.78%)
==విద్యా సౌకర్యాలు==
సమీప ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప మాధ్యమిక పాఠశాల (పెద్దంజిమేడులో), గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపున వున్నవి.సమీప బాలబడి సమీప మాధ్యమిక పాఠశాల , సమీప సీనియర్ మాధ్యమిక పాఠశాల, సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం ([[ఏర్పేడు]]లో), గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో వున్నవి. సమీప ఆర్ట్స్, సైన్స్, కామర్సు డిగ్రీ కళాశాల, సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, సమీప మేనేజ్మెంట్ సంస్థ, సమీప పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల , సమీప దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ([[తిరుపతి]]లో) గ్రామానికి 10 కి.మీ. మించి దూరంలో వున్నవి.
== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ==
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, సమీప పశు వైద్యశాల, సమీప సంచార వైద్య శాల, గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల పరిధిలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం,సమీప మాతా శిశు సంరక్షణా కేంద్రం, సమీప టి.బి వైద్యశాల, సమీప అలోపతీ ఆసుపత్రి, సమీప ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి , సమీప ఆసుపత్రి, సమీప కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్లకు మించి దూరంలో ఉన్నాయి.
==తాగు నీరు==
రక్షిత మంచినీటి సరఫరా గ్రామంలో లేదు. గ్రామంలో మంచినీటి అవసరాలకు చేతిపంపుల నీరు, గొట్టపు బావులు / బోరు బావుల నుంచి
==పారిశుధ్యం==
గ్రామంలో మూసిన డ్రైనేజీ వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీరు నేరుగా నీటి వనరుల్లోకి వదలబడుతోంది. ఈ ప్రాంతం పూర్తి పారిశుధ్యపథకం కిందికి వస్తుంది. సామాజిక మరుగుదొడ్ల సౌకర్యం ఈ గ్రామంలో లేదు.
==సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు సౌకర్యం==
ఈ గ్రామంలో టెలిఫోన్ (లాండ్ లైన్) సౌకర్యం, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు సౌకర్యం, మొబైల్ ఫోన్ కవరేజి, పబ్లిక్ బస్సు సర్వీసు , ఆటో సౌకర్యం వున్నవి. సమీప ట్రాక్టరు, గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప ప్రైవేట్ బస్సు సర్వీసు, సమీప రైల్వే స్టేషన్, సమీప టాక్సీ సౌకర్యం, గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల పరిధిలో ఉన్నాయి. సమీప పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సమీప ఇంటర్నెట్ కెఫెలు / సామాన్య సేవా కేంద్రాల సౌకర్యం , సమీప ప్రైవేటు కొరియర్ సౌకర్యం , గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్లకు మించి దూరంలో ఉన్నాయి..సమీప జాతీయ రహదారి గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. సమీప రాష్ట్ర రహదారి గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. . సమీప ప్రధాన జిల్లా రోడ్డు గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. సమీప ఇతర జిల్లా రోడ్డు గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. .సమీప కంకర రోడ్డు గ్రామానికి 5 నుంచి 10 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది.
==మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం ఉన్నది. సమీప పౌర సరఫరాల కేంద్రం గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. సమీప వాణిజ్య బ్యాంకు, సమీప సహకార బ్యాంకు, సమీప వ్యవసాయ ఋణ సంఘం, గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో వున్నవి. సమీప ఏటియం, సమీప వారం వారీ సంత, సమీప వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్లకు మించి దూరంలో ఉన్నాయి.
==ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు==
ఈ గ్రామంలో ఏకీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం (పోషకాహార కేంద్రం), ఇతర (పోషకాహార కేంద్రం), వార్తాపత్రిక సరఫరా, వున్నవి. సమీప అంగన్ వాడీ కేంద్రం (పోషకాహార కేంద్రం), సమీప ఆశా కార్యకర్త (గుర్తింపు పొందిన సామాజిక ఆరోగ్య కార్యకర్త), సమీప అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, సమీప జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. సమీప ఆటల మైదానం , సమీప గ్రంథాలయం, సమీప పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం, ఈ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. లోపున వున్నవి. సమీప సినిమా / వీడియో హాల్, ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ. మించి దూరంలో వున్నవి.
==విద్యుత్తు==
ఈ గ్రామంలో విద్యుత్తు ఉన్నది.
== భూమి వినియోగం ==
గ్రామంలో భూమి వినియోగం ఇలా ఉంది (హెక్టార్లలో):
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 58.68
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 14.16
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 318.62
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 10.12
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 104.41
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 59.89
* బంజరు భూమి: 47.75
* నికరంగా విత్తిన భూ క్షేత్రం: 66.37
* నీటి సౌకర్యం లేని భూ క్షేత్రం: 42.49
* నీటి వనరుల నుండి నీటి పారుదల లభిస్తున్న భూ క్షేత్రం: 131.52
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
గ్రామంలో వ్యవసాయానికి నీటి పారుదల వనరులు ఇలా ఉన్నాయి (హెక్టార్లలో):
బావులు/గొట్టపు బావులు: 131.52
==ఈ గ్రామంలో ఉత్పత్తి అవుతున్నవి==
ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి చేస్తోంది (పై నుంచి కిందికి తగ్గుతున్న క్రమంలో):
చిన్న అంజిమేడు ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి చేస్తోంది (పై నుంచి కిందికి తగ్గుతున్న క్రమంలో):
[[వరి]], [[వేరుశనగ]]
వర్గం:చిత్తూరు వర్గం:ఏర్పేడు మండలంగ్రామాలు) వర్గం:జిల్లా గ్రామాలు)
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{ఏర్పేడు మండలంలోని గ్రామాలు}}
[[వర్గం:వికీ గ్రామ వ్యాసాల ప్రాజెక్టు]]
heicff0y8yo002dv4atuct73j39rkpl
కల్లుపల్లె
0
16723
3617347
3523656
2022-08-06T12:33:27Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
'''కల్లుపల్లె''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]] మండలానికి చెందిన గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in">{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-08-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref> . పిన్ కోడ్: 517408.
{{Infobox Settlement|
|name = కల్లుపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2995
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 = 1483
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 = 1512
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 730
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.269186
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.719723
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 517408
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
[[వరి]], [[చెరకు]], [[మామిడి]], [[వేరుశనగ]], కూరగాయలు ప్రధాన పంటలు.
==గ్రామంలో ప్రధాన వృత్తులు==
ఈ గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in"/> లోని ప్రజలు [[వ్యవసాయము]], లేదా వ్వవసాయాధారిత పనులు ప్రధాన వృత్తిగా జీవిస్తున్నారు.
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం 2, 223 - పురుషుల 1, 116 - స్త్రీల 1, 107- గృహాల సంఖ్య 554
;జనాభా (2001) - మొత్తం 2924- పురుషుల 1523 - స్త్రీల 1, 401 - గృహాల సంఖ్య 656
;
'''కలగటూరు''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]] మండలానికి చెందిన గ్రామం.
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
[[వరి]], [[చెరకు]], [[మామిడి]], [[వేరుశనగ]], కూరగాయలు ప్రధాన పంటలు.
== గ్రామంలోని ప్రముఖులు (నాడు/నేడు)==
ఈ గ్రామంలోని ప్రజలు వ్యవసాయం, లేదా వ్యవసాయాధారిత పనులు ప్రధాన వృత్తిగా జీవిస్తున్నారు.
==మండల సమాచారము==
రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
మండల కేంద్రము. గంగవరం,
జిల్లా. చిత్తూరు,
ప్రాంతము. రాయలసీమ.,
భాషలు. తెలుగు/ ఉర్దూ,
టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 305 మీటర్లు.,
విస్తీర్ణము. 638 హెక్టార్లు,
మండలంలోని గ్రామాల సంఖ్య. 16.
==సమీప గ్రామాలు==
[[కలగటూరు]] 3 కి.మీ. మేలుమాయ్ 3 కి.మీ. [[ఈడూరు]] 5 కి.మి. [[పెద్దపంజాని]] 6 కి.మీ. [[దండపల్]]లె 6 కి.మీ దూరములో ఉన్నాయి.
==సమీప మండలాలు==
[[పెద్దపంజాని]], [[పలమనేరు]], [[చౌడేపల్లి]], [[పుంగనూరు]] మండలాలు సమీపములో ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gangavaram/Kallupalle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gangavaram/Kallupalle|accessdate=18 June 2016}}</ref>
==రవాణ సౌకర్యములు==
ఈ గ్రామానికి పరిసర ప్రాంతంలో వున్న అన్ని ప్రదేశాలకు రోడ్డు కలుపబడి వున్నది బస్సుల సౌకర్యము కూడా ఉంది. పలమనేరు, చౌడేపల్లి, పుంగనూరు లలో వున్నఏ.పి.ఎస్.ఆర్.టీ.సి. బస్సు స్టేషనులు ఇక్కడున్న బస్సు స్టేషనుతో కలుప బడి ఉన్నాయి. ఈ గ్రామానికి చిత్తూరు రైల్వే స్టేషను దగ్గరలో ఉంది. కాడ్పాడి రైల్వే స్టేషను 62 కి.మీ దూరములో ఉంది.
==పాఠశాలలు==
ఈ గ్రామంలో ఒక జిల్లా పరిషత్ ఉన్నత పాఠశాల ఉంది.
==భౌగోళికం, జనాభా==
కల్లుపల్లె అన్నది చిత్తూరు జిల్లాకు చెందిన గంగవరం (చిత్తూరు) మండలంలోని గ్రామం, ఇది 2011 జనగణన ప్రకారం 730 ఇళ్లతో మొత్తం 2995 జనాభాతో 638 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. సమీప పట్టణమైన పలమనేరుకు 12 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1483, ఆడవారి సంఖ్య 1512గా ఉంది. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 636 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 9. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 596590[1].
==అక్షరాస్యత==
*మొత్తం అక్షరాస్య జనాభా: 1894 (63.24%)
*అక్షరాస్యులైన మగవారి జనాభా: 1081 (72.89%)
*అక్షరాస్యులైన స్త్రీల జనాభా: 813 (53.77%)
==విద్యా సౌకర్యాలు==
ఈ గ్రామంలో 5 ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 2 ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు, 1 ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల, ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి, సమీప సీనియర్ మాధ్యమిక పాఠశాల, సమీప మేనేజ్మెంట్ సంస్థ [[మేల్మాయి]] లో, ఈ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ దూరములో ఉన్నాయి., సమీప ఆర్ట్స్, సైన్స్, కామర్సు డిగ్రీ కళాశాల, సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం ([[గంగవరం]]లో), సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, సమీప దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[చిత్తూరు]]లో, సమీప వైద్య కళాశాల ([[తిరుపతి]]లో, సమీప పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ([[పలమనేరు]]లోఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ కన్నా ఎక్కువ దూరములో ఉన్నాయి.<ref name="github.com">https://github.com/IndiaWikiFiles/Andhra_Pradesh/blob/master/Chittur-Villages-Telugu/Kallupalle_596590_te.wiki</ref>
==ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం==
ఈ గ్రామంలో 1 ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, ఉన్నాయి. సమీప సంచార వైద్య శాల, ఈ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు ఉన్నాయి.
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, సమీప పశు వైద్యశాల, ఈ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ దూరములో ఉన్నాయి.సమీప మాతా శిశు సంరక్షణా కేంద్రం, సమీప టి.బి వైద్యశాల, సమీప ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సమీప అలోపతీ ఆసుపత్రి, సమీప ఆసుపత్రి, సమీప కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం, ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ కన్నా ఎక్కువ దూరములో ఉన్నాయి.
==ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం==
గ్రామంలో 1 అవుట్-పేషెంట్ వైద్య సౌకర్యంఉంది., 1 డిగ్రీలు లేని వైద్యుడు ఉన్నాడు
==త్రాగు నీరు==
రక్షిత మంచినీటి సరఫరా గ్రామంలో ఉంది. గ్రామంలో మంచినీటి అవసరాలకు చేతిపంపుల నీరు, గొట్టపు బావులు / బోరు బావుల నుంచి నీటిని వినియోగిస్తున్నారు.
==పారిశుధ్యం==
గ్రామంలో మూసిన డ్రైనేజీ వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీరు నేరుగా నీటి వనరుల్లోకి వదలబడుతోంది. ఈ ప్రాంతం పూర్తి పారిశుధ్య పథకం కిందికి వస్తుంది. సామాజిక మరుగుదొడ్ల సౌకర్యం ఈ గ్రామంలో లేదు.
==సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు సౌకర్యం==
ఈ గ్రామంలో టెలిఫోన్ (లాండ్ లైన్) సౌకర్యం, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు సౌకర్యం, మొబైల్ ఫోన్ కవరేజి, పబ్లిక్ బస్సు సర్వీసు, ప్రైవేట్ బస్సు సర్వీసు, ఆటో సౌకర్యం, టాక్సీ సౌకర్యం, ట్రాక్టరు ఉన్నాయి. సమీప పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, ఈ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ దూరములోఉన్నాయి. సమీప ఇంటర్నెట్ కెఫెలు / సామాన్య సేవా కేంద్రాల సౌకర్యం, సమీప ప్రైవేటు కొరియర్ సౌకర్యం, సమీప రైల్వే స్టేషన్, ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ కన్నా ఎక్కువ దూరములో ఉన్నాయి. గ్రామంజాతీయ రహదారితో అనుసంధానమై ఉంది. సమీప రాష్ట్ర రహదారి గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్ల కన్నా దూరంలో ఉంది. గ్రామంప్రధాన జిల్లా రోడ్డుతో అనుసంధానమై ఉంది. గ్రామంఇతర జిల్లా రోడ్డుతో అనుసంధానమై ఉంది<ref name="github.com"/>
==మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు==
ఈ గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, ఉన్నాయి.సమీప వ్యవసాయ ఋణ సంఘం, ఈ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ దూరములో ఉన్నాయి.సమీప ఏటియం, సమీప సహకార బ్యాంకు, సమీప వారం వారీ సంత, సమీప వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ కన్నా ఎక్కువ దూరములో ఉన్నాయి.
==ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు==
ఈ గ్రామంలో ఏకీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం (పోషకాహార కేంద్రం), అంగన్ వాడీ కేంద్రం (పోషకాహార కేంద్రం), ఇతర (పోషకాహార కేంద్రం), ఆశా కార్యకర్త (గుర్తింపు పొందిన సామాజిక ఆరోగ్య కార్యకర్త), వార్తాపత్రిక సరఫరా, అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీప పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం, ఈ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ దూరములో ఉంది.సమీప ఆటల మైదానం, సమీప సినిమా / వీడియో హాల్ఈ, సమీప గ్రంథాలయం, గ్రామానికి 10 కి.మీ కన్నా ఎక్కువ దూరములో ఉన్నాయి.
==విద్యుత్తు==
ఈ గ్రామంలో విద్యుత్తు ఉంది.
==భూమి వినియోగం==
గ్రామంలో భూమి వినియోగం ఇలా ఉంది (హెక్టార్లలో) :
*వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 71.25
*వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 97.57
*శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 0
*తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 2.42
*వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 8.09
*సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 20.24
*బంజరు భూమి: 102.83
*నికరంగా విత్తిన భూ క్షేత్రం: 335.6
*నీటి సౌకర్యం లేని భూ క్షేత్రం: 405.23
*నీటి వనరుల నుండి నీటి పారుదల లభిస్తున్న భూ క్షేత్రం: 53.44
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
గ్రామంలో వ్యవసాయానికి నీటి పారుదల వనరులు ఇలా ఉన్నాయి (హెక్టార్లలో) :
బావులు/గొట్టపు బావులు: 53.44
==తయారీ==
ఈ గ్రామం ఈ కింది వస్తువులను ఉత్పత్తి చేస్తోంది (పై నుంచి కిందికి తగ్గుతున్న క్రమంలో) :
[[వేరుశనగ]], [[చెరకు]], [[వరి]]
వర్గం:చిత్తూరు వర్గం:గంగవరం (చిత్తూరు) మండలం గ్రామాలు) వర్గం:జిల్లా గ్రామాలు)
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{గంగవరం (చిత్తూరు) మండలంలోని గ్రామాలు}}
fblfq8htoaf7qy8m70r3kwnnj91sbyp
గుండ్లసగరం
0
16781
3617346
3525986
2022-08-06T12:32:17Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గుండ్లసగరం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[గుడిపల్లె మండలం|గుడిపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1140
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషులు
|population_blank1 = 549
|population_blank2_title = స్త్రీలు
|population_blank2 = 591
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 292
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 12.770442
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.328733
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code =
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గుండ్లసగరం''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గుడిపల్లె మండలం|గుడిపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in">{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-09-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>
'''అగరం''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గుడిపల్లె మండలం|గుడిపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in"/>.
==గణాంకాలు==
జనాభా (2011) - మొత్తం 1, 140 - పురుషులు 549 - స్త్రీలు 591 - గృహాల సంఖ్య 292
;జనాభా (2001) మొత్తం 880, పురుషులు 423, స్త్రీలు 457 గృహాలు 191, విస్తీర్ణము 407 హెక్టార్లు. ప్రజల భాష తెలుగు.
==చుట్టుప్రక్కల మండలాలు==
ఈ గ్రామం చుట్టు కుప్పం, వెప్పనపల్లి, శాంతిపురం, అరిముత్తనపల్లె బంగారుపేట్ (కర్ణాటక) మండలాలు ఉన్నాయి.
==రవాణ వ్వస్థ==
;రోడ్డు వసతి.
పుంగనూరు టౌన్ ఇక్కడికి 76 కి.మీ. దూరములో ఉంది. అక్కడికి రోడ్డు సౌకర్యము ఉంది. ఇక్కడికి సమీపములోని బస్ స్టేషనులు కుప్పం, శాంతిపురం, రాజు పేట క్రాస్ రోడ్డు. అన్ని ప్రదేశాలకు బస్సు సౌకర్యము ఉంది.
;రైలు వసతి.
ఇక్కడికి సమీపములోని రైల్వే స్టేషను గుడుపల్లి. ప్రధాన రైల్వేస్టేషను బంగారుపేట్ ఇక్కడికి 21 కి.మీ. దూరములో ఉంది.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
ఇక్కడ మండల పరిషత్ ప్రమరీ పాఠశాల వున్నది<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gudupalle/Gundlasagaram|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gudupalle/Gundlasagaram|accessdate=21 June 2016|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424055249/http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gudupalle/Gundlasagaram|archive-date=24 ఏప్రిల్ 2016|url-status=dead}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{గుడిపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{గుడిపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
0v7kphrjpdg3h1ils67n98up3xu4tt3
దిగువ మాఘం
0
16941
3617345
3529668
2022-08-06T12:31:26Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = దిగువ మాఘం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[తవణంపల్లె మండలం|తవణంపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1524
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 = 766
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 = 758
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 417
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.2712171
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.96587
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code =
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
[[దిగువమాఘం]] [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[తవణంపల్లి]] మండలానికి చెందిన [[గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in">{{Cite web|url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2014-03-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>]].
దిగువమాఘం చిత్తూరు పట్టణం నుండి 18 కిలోమీటర్ల దూరములో ఉంది.
దిగువమాఘం, తవణంపల్లి మండలంలో ఉన్న ఒకానొక పెద్ద గ్రామం, పంచాయతీ.
==ప్రముఖులు==
*[[గల్లా అరుణకుమారి]] గనుల మంత్రి
[[బొమ్మ:APvillage Diguvamagam 1.JPG|right|thumb|250px|గ్రామంలో వీధి]]
[[బొమ్మ:APvillage Diguvamagam 2.JPG|right|thumb|250px|గ్రామంలో పాఠశాల]]
==గణాంకాలు==
== చరిత్ర==
== పేరు వెనుక చరిత్ర==
== భౌగోళికం==
==సమీప గ్రామాలు==
==సమీప మండలాలు==
== విద్యా సౌకర్యాలు==
== రవాణా సౌకర్యాలు==
== మౌలిక వసతులు==
== రాజకీయాలు==
== దర్శనీయ ప్రదేశములు/ దేవాలయాలు==
== ప్రధాన పంటలు==
== ప్రధాన వృత్తులు==
==గ్రామజనాబా==
== ప్రముఖులు (నాడు/నేడు)==
==చిత్రమాలిక==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{తవణంపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
==మూలాలు==
https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23
3jw5zve0lli3ft3auedv96oklle4o5t
బోడిరెడ్డిగారిపల్లె
0
17188
3617344
3533852
2022-08-06T12:29:31Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బోడిరెడ్డిగారిపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image-size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[పులిచెర్ల మండలం|పులిచెర్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2881
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1449
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1432
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =736
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.5378661
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.951730
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type =
|postal_code = పిన్ కోడ్ 517113
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బోడిరెడ్డిగారిపల్లె''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[పులిచెర్ల మండలం|పులిచెర్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2014-03-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>
==ప్రముఖులు==
*[[చల్లా కృష్ణనారాయణరెడ్డి]]
==గ్రామజనాభా==
;జనాభా (2001) - మొత్తం 2,966 - పురుషుల 1,495 - స్త్రీల 1,471 - గృహాల సంఖ్య <ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Pulicherla-H_5ao-Reddivaripalle/Bodireddigaripalle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Pulicherla-H_5ao-Reddivaripalle/Bodireddigaripalle|accessdate=10 June 2016}}</ref> 691 సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 467 meters విస్తీర్ణము 928 హెక్టార్లు, ప్రజల భాష. తెలుగు.
;జనాభా (2011) - మొత్తం 2,881 - పురుషుల 1,449 - స్త్రీల 1,432 - గృహాల సంఖ్య 736
==భౌగోళికం, జనాభా==
బోడిరెడ్డిగారిపల్లె అన్నది చిత్తూరు జిల్లాకు చెందిన పులిచెర్ల మండలం లోని గ్రామం, ఇది 2011 జనగణన ప్రకారం 736 ఇళ్లతో మొత్తం 2881 జనాభాతో 928 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. సమీప పట్టణమైన తిరుపతి కి 50 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1449, ఆడవారి సంఖ్య 1432గా ఉంది. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 430 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 219. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 596176[1].<ref name="github.com">https://github.com/IndiaWikiFiles/Andhra_Pradesh/blob/master/Chittur-Villages-Telugu/Bodireddigaripalle_596176_te.wiki</ref>
==అక్షరాస్యత==
* మొత్తం అక్షరాస్య జనాభా: 1619 (56.2%)
* అక్షరాస్యులైన మగవారి జనాభా: 961 (66.32%)
* అక్షరాస్యులైన స్త్రీల జనాభా: 658 (45.95%)
==విద్యా సౌకర్యాలు==
ఈ గ్రామంలో 5 ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 1 ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల, ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి సమీప మాధ్యమిక పాఠశాల ([[కల్లూరు]]లో), ఈ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. లోపున ఉన్నాయి. సమీప సీనియర్ మాధ్యమిక పాఠశాల సమీప ఆర్ట్స్, సైన్స్, కామర్సు డిగ్రీ కళాశాల, సమీప ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ([[పీలేరు]]లో), సమీప వైద్య కళాశాల, సమీప మేనేజ్మెంట్ సంస్, సమీప దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ([[తిరుపతి]] లో), సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం ([[పులిచెర్ల]] లో) ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ. మించి దూరంలో ఉన్నాయి.<ref name="github.com"/>
==ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం==
ఈ గ్రామంలో 1 ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, 1 సంచార వైద్య శాల, ఉన్నాయి.సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, సమీప మాతా శిశు సంరక్షణా కేంద్రం, సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, సమీప టి.బి వైద్యశాల, సమీప అలోపతీ ఆసుపత్రి, సమీప పశు వైద్యశాల, సమీప కుటుంబ సంక్షేమ ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ. మించి దూరంలో ఉన్నాయి.
==తాగు నీరు==
రక్షిత మంచినీటి సరఫరా గ్రామంలో ఉంది . గ్రామంలో మంచినీటి అవసరాలకు చేతిపంపుల నీరు, గొట్టపు బావులు / బోరు బావుల నుంచి నీటిని వినియోగిస్తున్నారు.
==పారిశుధ్యం==
గ్రామంలో మూసిన డ్రైనేజీ వ్యవస్థ ఉంది/లేదు. మురుగునీరు నేరుగా నీటి వనరుల్లోకి వదలబడుతోంది. ఈ ప్రాంతం పూర్తి పారిశుధ్యపథకం కిందికి వస్తుంది . సామాజిక మరుగుదొడ్ల సౌకర్యం ఈ గ్రామంలో లేదు.
==సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు సౌకర్యం==
గ్రామంలో టెలిఫోన్ (లాండ్ లైన్) సౌకర్యం, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు సౌకర్యం, పబ్లిక్ బస్సు సర్వీసు, ఆటో సౌకర్యం, ట్రాక్టరు, ఉంది.
సమీప పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉందిసమీప ఇంటర్నెట్ కెఫెలు / సామాన్య సేవా కేంద్రాల సౌకర్యం, సమీప ప్రైవేటు కొరియర్ సౌకర్యం, సమీప ప్రైవేట్ బస్సు సర్వీసు, సమీప టాక్సీ సౌకర్యం, గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
సమీప రైల్వే స్టేషన్, గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్లకు మించి దూరంలో ఉన్నాయి..
సమీప జాతీయ రహదారి గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. సమీప రాష్ట్ర రహదారి గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. . గ్రామంప్రధాన జిల్లా రోడ్డుతో అనుసంధానమై ఉంది. గ్రామంఇతర జిల్లా రోడ్డుతో అనుసంధానమై ఉంది.
==మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, ఉంది.సమీప వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామానికి 5 కిలోమీటర్ల లోపు ఉంది. సమీప ఏటియం, సమీప వాణిజ్య బ్యాంకు, సమీప సహకార బ్యాంకు, సమీప వారం వారీ సంత, గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.సమీప వ్యవసాయ ఋణ సంఘం, గ్రామానికి 10 కిలోమీటర్లకు మించి దూరంలో ఉన్నాయి.
==ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు==
ఈ గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం (పోషకాహార కేంద్రం), ఇతర (పోషకాహార కేంద్రం), ఆశా కార్యకర్త (గుర్తింపు పొందిన సామాజిక ఆరోగ్య కార్యకర్త), వార్తాపత్రిక సరఫరా, అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి.సమీప ఏకీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం (పోషకాహార కేంద్రం), సమీప సినిమా / వీడియో హాల్, సమీప గ్రంథాలయం, సమీప పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఈ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. లోపున ఉన్నాయి.సమీప ఆటల మైదానం, ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ. మించి దూరంలో ఉన్నాయి.
==విద్యుత్తు==
ఈ గ్రామంలో విద్యుత్తు ఉంది.
== భూమి వినియోగం ==
గ్రామంలో భూమి వినియోగం ఇలా ఉంది (హెక్టార్లలో) :
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 167
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 22
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 4
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 38
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 5
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 232
* బంజరు భూమి: 116
* నికరంగా విత్తిన భూ క్షేత్రం: 344
* నీటి సౌకర్యం లేని భూ క్షేత్రం: 600
* నీటి వనరుల నుండి నీటి పారుదల లభిస్తున్న భూ క్షేత్రం: 92
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
నీటి పారుదల వనరులు ఇలా ఉన్నాయి (హెక్టార్లలో) :
బావులు/గొట్టపు బావులు: 92
==ఈ గ్రామంలో ఉత్పత్తి అవుతున్నవి==
బోడిరెడ్డిగారిపల్లె ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి చేస్తోంది (పై నుంచి కిందికి తగ్గుతున్న క్రమంలో) :
వరి, బెల్లం, వేరుశనగ
వర్గం:చిత్తూరు వర్గం:ప్లిచెర్ల మండలం గ్రామాలు) వర్గం:జిల్లా గ్రామాలు
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
గ్రామంలో [[వరి]], [[చెరకు]], [[మామిడి]], [[వేరుశనగ]] మొదలగునవి ముఖ్యమైన పంటలు.
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{పులిచెర్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
[[వర్గం:వికీ గ్రామ వ్యాసాల ప్రాజెక్టు]]
fg8mnab9ywq7sww6gzg5qsrfovdgw8q
తాటిగుంటపాలెం
0
17799
3617337
3528704
2022-08-06T12:17:42Z
Divya4232
105587
#WPWPTE #WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = తాటిగుంటపాళెం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సదుం మండలం|సదుం]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1519
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 = 772
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 = 747
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 423
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.579811
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.938232
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code =
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}'''తాటిగుంటపాలెం''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[సోడం]] మండలానికి చెందిన గ్రామం<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-08-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>
==గ్రామ జనాభా==
'''తాటిగుంటపాలెం''' [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[సోదాం]] మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సోదాం నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[పుంగనూరు]] నుండి 47 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 423 ఇళ్లతో, 1519 జనాభాతో 847 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 772, ఆడవారి సంఖ్య 747. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 271 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 5. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 596164<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 517123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్/ సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[సదుం]]లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[పీలేరు]]లోను ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[తిరుపతి]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
తాటిగుంటపాలెంలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. అలోపతి ఆసుపత్రి, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది.
గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
తాటిగుంటపాలెంలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
తాటిగుంటపాలెంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 140 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 32 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 5 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 20 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 195 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 2 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 443 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 478 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 161 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
తాటిగుంటపాలెంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 10 హెక్టార్లు
* బావులు/బోరు బావులు: 151 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
తాటిగుంటపాలెంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[చెరకు]], [[వేరుశనగ]], [[మామిడి]]
===పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు===
బెల్లం
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఐదు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, అనియత విద్యా కేంద్రంసమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[సదుం]]లోను ఉంది., ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[పీలేరు]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[తిరుపతి]] లోనూ ఉన్నాయి. ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
తాటిగుంటపాలెంలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. అలోపతి ఆసుపత్రి, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది.
గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
తాటిగుంటపాలెంలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
తాటిగుంటపాలెంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 140 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 32 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 5 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 20 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 195 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 2 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 443 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 478 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 161 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
తాటిగుంటపాలెంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 10 హెక్టార్లు
* బావులు/బోరు బావులు: 151 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
తాటిగుంటపాలెంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[చెరకు]], [[వేరుశనగ]], [[మామిడి]]
===పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు===
బెల్లం
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{సదుం మండలంలోని గ్రామాలు}}
ku85s4j1t1u1ah621cdtd1dfp5ora7g
బేలుం
0
22263
3617356
3533586
2022-08-06T13:36:38Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బేలుం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map-size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 3614
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1821
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1793
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 854
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.08333
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బేలుం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 3 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 31 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 854 ఇళ్లతో, 3614 జనాభాతో 1165 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1821, ఆడవారి సంఖ్య 1793. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1434 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 5. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594583<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[బనగానపల్లె]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల[[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
బేలుంలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టరు ఒకరు, డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
బేలుంలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
బేలుంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 21 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 494 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 43 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 79 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 528 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 650 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
బేలుంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,233. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,649, మహిళల సంఖ్య 1,584, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 716 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
pzwo059lget8oorokbkyzhrelu5qxy4
బేలుంసింగవరం
0
22264
3617357
3533587
2022-08-06T13:38:00Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బేలుంసింగవరం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1295
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 647
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 648
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 318
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.107561
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.14219
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బేలుంసింగవరం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 8 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 36 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 318 ఇళ్లతో, 1295 జనాభాతో 771 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 647, ఆడవారి సంఖ్య 648. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 390 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594584<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[తాడిపత్రి]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
బావుల నీరు గ్రామంలో అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ ఉంది. మొబైల్ ఫోన్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి.
వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
బేలుంసింగవరంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 99 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 230 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 42 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 223 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 177 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 434 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 8 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
బేలుంసింగవరంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 8 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
బేలుంసింగవరంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,141. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 592, మహిళల సంఖ్య 549, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 249 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
eh47uvxhwnkaanjz25rsnru4t29uvnd
బోయల తాడిపత్రి
0
22265
3617358
3533882
2022-08-06T13:38:48Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బోయల తాడిపత్రి
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 266
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 154
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 112
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 66
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.995927
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.150742
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బోయల తాడిపత్రి''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 15 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[జమ్మలమడుగు]] నుండి 30 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 66 ఇళ్లతో, 266 జనాభాతో 1247 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 154, ఆడవారి సంఖ్య 112. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 23. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594595<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, [[కొలిమిగుండ్ల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల [[రామకృష్ణాపురం]]లోను, మాధ్యమిక పాఠశాల [[ఎర్రగుడి]]లోనూ ఉన్నాయి.ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
బోయల తాడిపత్రిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 22 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 312 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 405 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 226 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 282 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 854 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 59 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
బోయల తాడిపత్రిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 47 హెక్టార్లు* చెరువులు: 12 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
బోయల తాడిపత్రిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[జొన్నలు]], [[శనగలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 241. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 125, స్త్రీల సంఖ్య 116, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 58 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
b1y0b3d9scf1qtp8zee833chlovimlc
బోయల ఉప్పలూరు
0
22266
3617359
3533881
2022-08-06T13:43:33Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బోయల ఉప్పలూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1437
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 721
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 716
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 353
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.985629
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.173544
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బోయల ఉప్పలూరు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 14 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[జమ్మలమడుగు]] నుండి 28 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 353 ఇళ్లతో, 1437 జనాభాతో 1251 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 721, ఆడవారి సంఖ్య 716. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 280 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 118. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594596<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[ఎర్రగుడి]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
బోయల ఉప్పలూరులో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
బోయల ఉప్పలూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 24 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 299 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 408 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 371 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 149 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 876 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 52 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
బోయల ఉప్పలూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 52 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
బోయల ఉప్పలూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,416. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 711, స్త్రీల సంఖ్య 705, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 340 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
0rtjqfijpter7pagsqwjzpnse3rr72p
హనుమంతగుండం
0
22268
3617360
3539088
2022-08-06T13:44:15Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = హనుమంతగుండం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 862
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 425
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 437
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 198
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.986820
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.19634
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''హనుమంతగుండం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 15 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[జమ్మలమడుగు]] నుండి 27 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 198 ఇళ్లతో, 862 జనాభాతో 1686 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 425, ఆడవారి సంఖ్య 437. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 4 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 6. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594597<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[ఎర్రగుడి]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల [[ప్రొద్దుటూరు]] లోనూ ఉన్నాయి. మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ ఉంది. మొబైల్ ఫోన్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
హనుమంతగుండంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 79 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 374 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 423 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 753 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 57 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1191 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 42 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
హనుమంతగుండంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 42 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
హనుమంతగుండంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[శనగలు]], [[జొన్నలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 892. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 444, మహిళల సంఖ్య 448, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 189 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
khqfzy7frome9wr25egqmt75pwy9o1h
ఇటికల
0
22269
3617362
3522360
2022-08-06T13:46:53Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = ఇటికల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 4238
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 2153
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 2085
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 1030
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.0833
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''ఇటికల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 6 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 25 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1030 ఇళ్లతో, 4238 జనాభాతో 2385 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2153, ఆడవారి సంఖ్య 2085. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 990 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 41. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594588<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[తాడిపత్రి]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ఇటికలలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగు నీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
ఇటికలలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
ఇటికలలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 70 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 411 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 10 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 636 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 918 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 340 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1887 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 7 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
ఇటికలలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 7 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
ఇటికలలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[శనగలు]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,799.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,912, స్త్రీల సంఖ్య 1,887, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 860 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
psg53iv5ssysx34mm3ii8macw9pp874
కల్వటల
0
22270
3617367
3523679
2022-08-06T14:16:01Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కల్వటల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foo notes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1117
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 544
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 573
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 253
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.057182
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.140765
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కల్వటల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 6 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 34 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 253 ఇళ్లతో, 1117 జనాభాతో 1208 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 544, ఆడవారి సంఖ్య 573. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 566 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594600<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు [[కొలిమిగుండ్ల]]లో ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[తాడిపత్రి]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కల్వటలలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
బావుల నీరు గ్రామంలో అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనేపారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కల్వటలలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి.ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కల్వటలలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 73 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 329 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 545 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 261 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 744 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 62 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కల్వటలలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 62 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కల్వటలలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[శనగలు]], [[జొన్నలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 983. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 486, స్త్రీల సంఖ్య 497, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 199 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
j47lnt5n6fdi01at5zjo8igcc10ga24
గోరుమానుపల్లె
0
22271
3617350
3525430
2022-08-06T13:32:21Z
యర్రా రామారావు
28161
యర్రా రామారావు, పేజీ [[కోరుమానిపల్లె]] ను [[గోరుమానుపల్లె]] కు దారిమార్పు లేకుండా తరలించారు: సరైన పేరు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గోరుమానిపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 669
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 344
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 325
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 165
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.982041
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.105125
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గోరుమానిపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 24 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 165 ఇళ్లతో, 669 జనాభాతో 1149 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 344, ఆడవారి సంఖ్య 325. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 39 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 11. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594591<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[అబ్దుల్లాపురం]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కోరుమానిపల్లెలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కోరుమానిపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 59 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 477 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 110 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 339 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 164 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 558 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 55 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కోరుమానిపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 55 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కోరుమానిపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం 669 - పురుషుల సంఖ్య 344 - స్త్రీల సంఖ్య 325 - గృహాల సంఖ్య 165
;
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 655.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 330, మహిళల సంఖ్య 325, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 158 ఉన్నాయి.
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
bgfyg95plb6oxsul3t5siqrecvdap2x
3617351
3617350
2022-08-06T13:32:45Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గోరుమానుపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 669
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 344
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 325
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 165
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.982041
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.105125
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గోరుమానిపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 24 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 165 ఇళ్లతో, 669 జనాభాతో 1149 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 344, ఆడవారి సంఖ్య 325. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 39 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 11. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594591<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[అబ్దుల్లాపురం]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కోరుమానిపల్లెలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కోరుమానిపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 59 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 477 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 110 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 339 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 164 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 558 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 55 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కోరుమానిపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 55 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కోరుమానిపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం 669 - పురుషుల సంఖ్య 344 - స్త్రీల సంఖ్య 325 - గృహాల సంఖ్య 165
;
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 655.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 330, మహిళల సంఖ్య 325, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 158 ఉన్నాయి.
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
g3wrpj3bgoygw79aqhmtye34c6fdtks
3617352
3617351
2022-08-06T13:33:01Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గోరుమానుపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 669
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 344
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 325
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 165
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.982041
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.105125
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గోరుమానుపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 24 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 165 ఇళ్లతో, 669 జనాభాతో 1149 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 344, ఆడవారి సంఖ్య 325. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 39 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 11. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594591<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[అబ్దుల్లాపురం]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కోరుమానిపల్లెలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కోరుమానిపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 59 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 477 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 110 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 339 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 164 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 558 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 55 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కోరుమానిపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 55 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కోరుమానిపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం 669 - పురుషుల సంఖ్య 344 - స్త్రీల సంఖ్య 325 - గృహాల సంఖ్య 165
;
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 655.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 330, మహిళల సంఖ్య 325, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 158 ఉన్నాయి.
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
oznpps2yy1f8ffuzxlpszs3b0n0wsvs
3617354
3617352
2022-08-06T13:34:15Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గోరుమానుపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 669
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 344
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 325
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 165
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.982041
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.105125
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గోరుమానుపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 24 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 165 ఇళ్లతో, 669 జనాభాతో 1149 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 344, ఆడవారి సంఖ్య 325. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 39 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 11. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594591<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[అబ్దుల్లాపురం]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కోరుమానిపల్లెలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కోరుమానిపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 59 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 477 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 110 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 339 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 164 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 558 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 55 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కోరుమానిపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 55 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కోరుమానిపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 655. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 330, మహిళల సంఖ్య 325, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 158 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
ese27itpmnsl726dk9mvn8gcn0tlh11
మిర్జాపురం
0
22273
3617370
3534897
2022-08-06T14:18:36Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = మిర్జాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 849
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 430
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 419
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 219
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.0833
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''మిర్జాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 27 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 219 ఇళ్లతో, 849 జనాభాతో 786 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 430, ఆడవారి సంఖ్య 419. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594585<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[తాడిపత్రి]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
మిర్జాపురంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
మిర్జాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 88 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 66 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 299 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 32 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 111 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 190 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 333 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
మిర్జాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[కందులు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 840. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 414, స్త్రీల సంఖ్య 426, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 176 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
944ekuokzugnypslhz0f8t76qubh5l1
పెద్దవెంతుర్ల
0
22275
3617376
3532403
2022-08-06T14:24:02Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = పెద్దవెంతుర్ల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1918
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 952
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 966
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 464
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.08333
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''పెద్దవెంతుర్ల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 25 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 36 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 464 ఇళ్లతో, 1918 జనాభాతో 2096 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 952, ఆడవారి సంఖ్య 966. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 233 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594598<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]]లోను, మాధ్యమిక పాఠశాల [[పేరుసోమల]]లోనూ ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల [[నంద్యాల]] లోనూ ఉన్నాయి. మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[బనగానపల్లె]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పెద్దవెంతుర్లలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
పెద్దవెంతుర్లలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 138 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 763 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 14 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 717 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 464 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1124 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 71 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
పెద్దవెంతుర్లలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 71 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
పెద్దవెంతుర్లలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[జొన్నలు]], [[శనగలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,847. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 918, మహిళల సంఖ్య 929, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 423 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
e1hg01uzarxs0jyd076hezbnqwgr02m
పెట్నికోట
0
22276
3617375
3532003
2022-08-06T14:23:26Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = పెట్నికోట
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 6581
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 3329
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 3352
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 1539
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.077008
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.053781
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''పెట్నికోట''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 30 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1539 ఇళ్లతో, 6581 జనాభాతో 6595 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 3329, ఆడవారి సంఖ్య 3252. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 992 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 21. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594581<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[బనగానపల్లె]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పెట్నికోటలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఐదుగురు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పెట్నికోటలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 19 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
పెట్నికోటలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 205 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 935 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 960 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 2440 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 1343 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 712 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 4466 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 29 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
పెట్నికోటలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 29 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
పెట్నికోటలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[కందులు]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 6,253. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 3,242, స్త్రీల సంఖ్య 3,011, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,340 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
k3v5nsy9n3o4ha3noju0r3h0xnseoth
స్రోత్రీయం చెన్నంపల్లె
0
22277
3617374
3539064
2022-08-06T14:22:50Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = స్రోత్రీయం చెన్నంపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 296
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 147
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 149
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 74
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.014390
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.119382
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''స్రోత్రీయం చెన్నంపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 16 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 28 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 74 ఇళ్లతో, 296 జనాభాతో 469 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 147, ఆడవారి సంఖ్య 149. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 34 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594593<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[చింట్యాలపల్లె|చింట్యాలపల్లెలోనూ]] ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[తాడిపత్రి]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
బావుల నీరు గ్రామంలో అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరు బావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ఆటో సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
స్రోత్రీయం చెన్నంపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 106 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 105 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 72 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 2 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 133 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 51 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 167 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 19 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
స్రోత్రీయం చెన్నంపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 19 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
స్రోత్రీయం చెన్నంపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[పసుపు]], [[శనగలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 295. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 150, స్త్రీల సంఖ్య 145, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 59 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
67zyjfanerwu5nim8ff9zvo3uqbhv5h
తిమ్మనాయునిపేట
0
22278
3617373
3528884
2022-08-06T14:21:27Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = తిమ్మనాయునిపేట
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2026
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1008
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1018
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 494
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.08333
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''తిమ్మనాయునిపేట''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 12 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 31 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 494 ఇళ్లతో, 2026 జనాభాతో 209 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1008, ఆడవారి సంఖ్య 1018. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 338 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594594<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, ఉన్నాయి. మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[తాడిపత్రి]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
తిమ్మనాయునిపేటలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
బావుల నీరు గ్రామంలో అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
తిమ్మనాయునిపేటలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
తిమ్మనాయునిపేటలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 32 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 55 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 3 హెక్టార్ల
* బంజరు భూమి: 49 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 70 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 49 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 70 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
తిమ్మనాయునిపేటలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 1 హెక్టార్లు* చెరువులు: 69 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
తిమ్మనాయునిపేటలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[పసుపు]], [[శనగలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,931. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 962, స్త్రీల సంఖ్య 969, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 439 ఉన్నాయి.
==దర్శనీయ ప్రదేశాలు/ దేవాలయాలు==
శ్రీ వెర్రి గోవిందరాజులు స్వామి.
[[శివాలయం]].నరసింహలయం.పిర్లచావిడి.దస్తగిరికట్ట.
కాలసుబ్బమ్మ.చెన్నకేశవస్వామి.దర్శనీయప్రదేశాలు
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
17so4f4j5w2wsnyp290pj4gdly7w03n
తోళ్లమడుగు
0
22279
3617372
3529385
2022-08-06T14:20:27Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = తోళ్లమడుగు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1456
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 753
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 703
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 339
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.983239
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.127936
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''తోళ్లమడుగు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 22 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 30 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 339 ఇళ్లతో, 1456 జనాభాతో 2087 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 753, ఆడవారి సంఖ్య 703. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 147 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 531. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594592<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[అబ్దుల్లాపురం]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
తోళ్లమడుగులో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. శాసనసభ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
తోళ్లమడుగులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 85 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 537 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 634 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 308 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 523 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1386 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 79 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
తోళ్లమడుగులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 79 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
తోళ్లమడుగులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[వేరుశనగ]], [[శనగలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,232. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 629, స్త్రీల సంఖ్య 603, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 267 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
epvlscf37e26dafj7d32nut93ubx2pw
అప్పలాపురం
0
22600
3617380
3521833
2022-08-06T14:32:14Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = అప్పలాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image-size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1406
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషులు
|population_blank1 = 702
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 704
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 309
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.333620
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.308826
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info = 08515
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''అప్పలాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 10 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 36 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 309 ఇళ్లతో, 1406 జనాభాతో 1216 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 702, ఆడవారి సంఖ్య 704. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 353 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594383<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
==సమీప గ్రామాలు==
[[కైప]] 4 కి.మీ, [[టంగుటూరు]] 5 కి.మీ, [[నందవరం]] 5 కి.మీ, [[ఎస్.కొత్తూరు]] 9 కి.మీ, [[రేవనూరు]] 9 కి.మీ.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల [[బనగానపల్లె]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[కైప|కైపలోనూ]] ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
అప్పలాపురంలో ఉన్న ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. తాగునీటి కోసం చేతిపంపులు, బోరుబావులు, కాలువలు, చెరువులు వంటి సౌకర్యాలేమీ లేవు.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
అప్పలాపురంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
అప్పలాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 8 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 82 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 55 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 76 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 19 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 973 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1055 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 14 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
అప్పలాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 14 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
అప్పలాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1, 217. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 620, మహిళల సంఖ్య 597, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 278 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 1, 216 హెక్టారులు.
==మూలాలు==
<references/>{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
22smye4o9ntyzy3dldgabgpxl01s2j5
బానుముక్కల
0
22601
3617437
3533222
2022-08-06T16:13:23Z
యర్రా రామారావు
28161
విస్తరణ, మూలాలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బానుముక్కల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 11598
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 6007
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 5591
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 2350
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.289547
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.210586
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బానుముక్కల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref>
==గణాంకాలు==
బానుముక్కల ఒక జనాభా లెక్కల పట్టణం. 2011 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం బానుముక్కల జనగణన పట్టణంలో 14,307 జనాభా ఉంది, అందులో 7,332 మంది పురుషులు, 6,975 మంది మహిళలు ఉన్నారు. 0-6 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లల జనాభా 1733, ఇది బానుముక్కల (సి.టి) మొత్తం జనాభాలో 12.11 %. పట్టణంలో స్త్రీ లింగ నిష్పత్తి రాష్ట్ర సగటు 993కి వ్యతిరేకంగా 951గా ఉంది. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర సగటు 939తో పోలిస్తే బానుముక్కలలో బాలల లింగ నిష్పత్తి దాదాపు 900గా ఉంది. బానుముక్కల పట్టణ అక్షరాస్యత రేటు రాష్ట్ర సగటు 67.02% కంటే 65.65 % తక్కువగా ఉంది. . బానుముక్కలలో, పురుషుల అక్షరాస్యత దాదాపు 76.46 % కాగా స్త్రీల అక్షరాస్యత రేటు 54.37 %.బానుముక్కల సెన్సస్ టౌన్ పరిధిలోని 3,286 మొత్తం గృహాలకు పరిపాలనను స్థానిక స్వపరిపాలన నిర్వహిస్తుంది. ఇది నీరు, మురుగునీటి సరఫరా వంటి ప్రాథమిక సౌకర్యాలను అందిస్తుంది. సెన్సస్ టౌన్ పరిమితుల్లో రోడ్లు నిర్మించడానికి, దాని అధికార పరిధిలోకి వచ్చే ఆస్తులపై పన్నులు విధించడానికి కూడా దీనికి అధికారం కలిగి ఉంది.<ref>{{Cite web|title=Banumukkala Census Town City Population Census 2011-2022 {{!}} Andhra Pradesh|url=https://www.census2011.co.in/data/town/594394-banumukkala-andhra-pradesh.html|access-date=2022-08-06|website=www.census2011.co.in}}</ref>
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 11,598.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 6,007, మహిళల సంఖ్య 5,591, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 2,350 ఉన్నాయి.
:
మూలాలు{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
8imhm1ymn20n7m5amv0s4wqfahndqia
3617438
3617437
2022-08-06T16:18:52Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బానుముక్కల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = జనగణన పట్టణం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 14307
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 7332
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 6975
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 2350
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.289547
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.210586
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బానుముక్కల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం]] లోని జనగణన పట్టణం.<ref name=":0" />
==గణాంకాలు==
బానుముక్కల ఒక జనాభా లెక్కల పట్టణం. 2011 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం బానుముక్కల జనగణన పట్టణంలో 14,307 జనాభా ఉంది, అందులో 7,332 మంది పురుషులు, 6,975 మంది మహిళలు ఉన్నారు. 0-6 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లల జనాభా 1733, ఇది బానుముక్కల (సి.టి) మొత్తం జనాభాలో 12.11%. పట్టణంలో స్త్రీ లింగ నిష్పత్తి రాష్ట్ర సగటు 993కి వ్యతిరేకంగా 951గా ఉంది. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర సగటు 939తో పోలిస్తే బానుముక్కలలో బాలల లింగ నిష్పత్తి దాదాపు 900గా ఉంది. బానుముక్కల పట్టణ అక్షరాస్యత రేటు రాష్ట్ర సగటు 67.02% కంటే 65.65% తక్కువగా ఉంది. . బానుముక్కలలో, పురుషుల అక్షరాస్యత దాదాపు 76.46 % కాగా స్త్రీల అక్షరాస్యత రేటు 54.37 %.బానుముక్కల సెన్సస్ టౌన్ పరిధిలోని 3,286 మొత్తం గృహాలకు పరిపాలనను స్థానిక స్వపరిపాలన నిర్వహిస్తుంది. ఇది నీరు, మురుగునీటి సరఫరా వంటి ప్రాథమిక సౌకర్యాలను అందిస్తుంది. సెన్సస్ టౌన్ పరిమితుల్లో రోడ్లు నిర్మించడానికి, దాని అధికార పరిధిలోకి వచ్చే ఆస్తులపై పన్నులు విధించడానికి కూడా దీనికి అధికారం కలిగి ఉంది.<ref name=":0">{{Cite web|title=Banumukkala Census Town City Population Census 2011-2022 {{!}} Andhra Pradesh|url=https://www.census2011.co.in/data/town/594394-banumukkala-andhra-pradesh.html|access-date=2022-08-06|website=www.census2011.co.in}}</ref>
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 11,598. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 6,007, మహిళల సంఖ్య 5,591, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 2,350 ఉన్నాయి.
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
myohio4dvgpxplqq80aosm47241i2t5
3617439
3617438
2022-08-06T16:19:16Z
యర్రా రామారావు
28161
[[వర్గం:జనగణన పట్టణాలు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బానుముక్కల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = జనగణన పట్టణం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 14307
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 7332
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 6975
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 2350
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.289547
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.210586
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బానుముక్కల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం]] లోని జనగణన పట్టణం.<ref name=":0" />
==గణాంకాలు==
బానుముక్కల ఒక జనాభా లెక్కల పట్టణం. 2011 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం బానుముక్కల జనగణన పట్టణంలో 14,307 జనాభా ఉంది, అందులో 7,332 మంది పురుషులు, 6,975 మంది మహిళలు ఉన్నారు. 0-6 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లల జనాభా 1733, ఇది బానుముక్కల (సి.టి) మొత్తం జనాభాలో 12.11%. పట్టణంలో స్త్రీ లింగ నిష్పత్తి రాష్ట్ర సగటు 993కి వ్యతిరేకంగా 951గా ఉంది. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర సగటు 939తో పోలిస్తే బానుముక్కలలో బాలల లింగ నిష్పత్తి దాదాపు 900గా ఉంది. బానుముక్కల పట్టణ అక్షరాస్యత రేటు రాష్ట్ర సగటు 67.02% కంటే 65.65% తక్కువగా ఉంది. . బానుముక్కలలో, పురుషుల అక్షరాస్యత దాదాపు 76.46 % కాగా స్త్రీల అక్షరాస్యత రేటు 54.37 %.బానుముక్కల సెన్సస్ టౌన్ పరిధిలోని 3,286 మొత్తం గృహాలకు పరిపాలనను స్థానిక స్వపరిపాలన నిర్వహిస్తుంది. ఇది నీరు, మురుగునీటి సరఫరా వంటి ప్రాథమిక సౌకర్యాలను అందిస్తుంది. సెన్సస్ టౌన్ పరిమితుల్లో రోడ్లు నిర్మించడానికి, దాని అధికార పరిధిలోకి వచ్చే ఆస్తులపై పన్నులు విధించడానికి కూడా దీనికి అధికారం కలిగి ఉంది.<ref name=":0">{{Cite web|title=Banumukkala Census Town City Population Census 2011-2022 {{!}} Andhra Pradesh|url=https://www.census2011.co.in/data/town/594394-banumukkala-andhra-pradesh.html|access-date=2022-08-06|website=www.census2011.co.in}}</ref>
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 11,598. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 6,007, మహిళల సంఖ్య 5,591, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 2,350 ఉన్నాయి.
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
[[వర్గం:జనగణన పట్టణాలు]]
9qorlai6nfjaj8l4rpwd7mykeunqaz7
చెర్లొకొత్తూరు
0
22603
3617392
3527739
2022-08-06T15:11:13Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = చెర్లొకొత్తూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image-size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 647
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 322
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 325
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 160
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''చెర్లొకొత్తూరు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 33 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 160 ఇళ్లతో, 647 జనాభాతో 218 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 322, ఆడవారి సంఖ్య 325. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 17 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594374<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల [[క్రిష్ణగిరి]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి.ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
చెర్లొకొత్తూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 9 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 43 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 29 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 10 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 125 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 114 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 50 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
చెర్లొకొత్తూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 50 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
చెర్లొకొత్తూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 697. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 361, మహిళల సంఖ్య 336, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 134 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
lrx87fn7hqaefk0mhejwu3pha53poqw
చేరుపల్లె
0
22604
3617393
3527806
2022-08-06T15:12:05Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = చేరుపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2355
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1175
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1180
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 560
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518126
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''చేరుపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 12 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 45 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 560 ఇళ్లతో, 2355 జనాభాతో 887 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1175, ఆడవారి సంఖ్య 1180. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 158 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 2. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594360<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518126.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోను, మాధ్యమిక పాఠశాల [[నందవరము]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
చేరుపల్లెలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
చేరుపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 250 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 1 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 23 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 19 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 128 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 463 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 448 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 162 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
చేరుపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 113 హెక్టార్లు* చెరువులు: 49 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
చేరుపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 2,356. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,198, మహిళల సంఖ్య 1,158, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 507 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
23oaudxmgkkq057glo8whffv5kl0s59
ఎనకండ్ల
0
22605
3617394
3522842
2022-08-06T15:12:42Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = ఎనకండ్ల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 3928
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1989
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1939
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 936
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''ఎనకండ్ల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 50 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 936 ఇళ్లతో, 3928 జనాభాతో 1176 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1989, ఆడవారి సంఖ్య 1939. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1160 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 6. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594369<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[బనగానపల్లె]] లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల నంద్యాలలోను, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]] లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ఎనకండ్లలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
ఎనకండ్లలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
ఎనకండ్లలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 76 హెక్టార్ల
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 48 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 29 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 376 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 644 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 854 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 196 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
ఎనకండ్లలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 196 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
ఎనకండ్లలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
===పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు===
పాలిష్ గ్రానైట్ రాళ్ళు, సిమెంటు
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,449. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,754, మహిళల సంఖ్య 1,695, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 733 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
8oi6b17nb43yfvt6vruuaj5kzqzqxti
గులాం నబీపేట
0
22606
3617395
3526215
2022-08-06T15:14:16Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గులాం నబీపేట
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 269
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 135
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 134
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 62
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.243192
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.204888
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518186
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గులాం నబీపేట''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 8 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 53 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 62 ఇళ్లతో, 269 జనాభాతో 351 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 135, ఆడవారి సంఖ్య 134. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594392<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518186.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి [[బనగానపల్లె]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల,, మాధ్యమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[ఐ. కొత్తపల్లె]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల నంద్యాలలోను, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]] లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
గులాం నబీపేటలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 4 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 32 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 8 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 12 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 293 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 284 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 30 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
గులాం నబీపేటలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 30 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
గులాం నబీపేటలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 270. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 145, మహిళల సంఖ్య 125, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 76 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
obs3dl7h4k9ks5kzpxq1zqrm4t3zhaq
3617402
3617395
2022-08-06T15:25:05Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గులాం నబీపేట
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 269
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 135
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 134
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 62
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.243192
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.204888
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518186
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గులాం నబీపేట''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 8 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 53 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 62 ఇళ్లతో, 269 జనాభాతో 351 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 135, ఆడవారి సంఖ్య 134. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594392<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518186.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి [[బనగానపల్లె]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల,, మాధ్యమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[ఇల్లూరు కొత్తపల్లె|ఐ. కొత్తపల్లె]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల నంద్యాలలోను, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]] లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
గులాం నబీపేటలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 4 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 32 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 8 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 12 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 293 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 284 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 30 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
గులాం నబీపేటలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 30 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
గులాం నబీపేటలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 270. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 145, మహిళల సంఖ్య 125, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 76 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
fwpnoqoaudxhsujxved9itm0i4gjqb1
గులాంఅలియాబాద్
0
22607
3617396
3526216
2022-08-06T15:16:17Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గులాంఅలియాబాద్
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1311
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 652
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 659
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 288
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.337382
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.082308
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518120
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గులాంఅలియాబాద్''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 20 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[డోన్]] నుండి 33 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 288 ఇళ్లతో, 1311 జనాభాతో 873 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 652, ఆడవారి సంఖ్య 659. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 7 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 705. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594371<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518120.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోను, మాధ్యమిక పాఠశాల [[పాసుపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల [[నంద్యాల]] లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం నంద్యాలలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
గులాంఅలియాబాద్లో ఉన్న ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
గులాంఅలియాబాద్లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 286 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 36 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 61 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 48 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 176 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 263 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 399 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 89 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
గులాంఅలియాబాద్లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 89 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
గులాంఅలియాబాద్లో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,198. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 605, మహిళల సంఖ్య 593, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 227 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
a8kw0fxwk4e7b6hp5mazb6kyi6y3o0d
ఇల్లూరు కొత్తపల్లె
0
22608
3617400
3522438
2022-08-06T15:19:39Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = ఇల్లూరు కొత్తపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 3720
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1923
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1797
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 842
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.253785
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.241919
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518186
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''ఇల్లూరు కొత్తపేట''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 50 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 842 ఇళ్లతో, 3720 జనాభాతో 1618 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1923, ఆడవారి సంఖ్య 1797. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 520 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 90. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594391<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518186.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]] లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, మేనేజిమెంటు కళాశాల [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ఇల్లూరు - కొత్తపేటలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది.సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
ఇల్లూరు - కొత్తపేటలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
ఇల్లూరు - కొత్తపేటలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 93 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 110 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 27 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 72 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 51 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 335 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 926 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1109 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 203 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
ఇల్లూరు - కొత్తపేటలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 137 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 66 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
ఇల్లూరు - కొత్తపేటలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాం==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,640. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,807, మహిళల సంఖ్య 1,833, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 772 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
qway44npnf8ydxb3l97n8odv6fblr77
జ్వాలాపురం
0
22610
3617404
3614513
2022-08-06T15:27:35Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = జ్వాలాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map-size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 978
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 505
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 473
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 245
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''జ్వాలాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 12 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 37 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 245 ఇళ్లతో, 978 జనాభాతో 185 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 505, ఆడవారి సంఖ్య 473. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 181 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594375<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== పురాతత్వ స్థలం ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|జ్వాలాపురం పురాతత్వ స్థలం}}
75 వేల సంవత్సరాలకు పూర్వం ఈ గ్రామం వద్ద ఆధునిక మానవులు నివసించిన ఆధారాలు లభించాయి. [[టోబా మహావిపత్తు సిద్ధాంతం|టోబా అగ్నిపర్వత విస్ఫోటనం]]<nowiki/>లో విరజిమ్మిన బూడిద ఇక్కడి జుర్రేరు నదీలోయలో పేరుకు పోయింది. ఈ బూడద పొరకు అడుగున, పైనా కూడా ఆధునిక మానవులు వాడిన పనిముట్లు వేలాదిగా లభించాయి. సుమారు 2000 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో, పురాతత్వ స్థలాలు విస్తరించి ఉన్నాయి. <ref>{{Cite web|last=కోరిసెట్టర్|first=రవి|last2=బోర|first2=జనార్దన|date=2014|title=Vol. I IV.9. Jwalapuram|url=https://www.researchgate.net/publication/261640831_Vol_I_IV9_Ravi_Korisettar_and_B_Janardhana|archive-url=https://web.archive.org/web/20220803064849/https://www.researchgate.net/publication/261640831_Vol_I_IV9_Ravi_Korisettar_and_B_Janardhana|archive-date=2022-08-03|access-date=2022-08-03|website=రీసెర్చిగేట్.నెట్}}</ref>
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి., ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
జ్వాలాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 82 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 57 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 40 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 72 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 26 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
జ్వాలాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 22 హెక్టార్లు* చెరువులు: 4 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
జ్వాలాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 823. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 425, మహిళల సంఖ్య 398, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 192 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
hbl5q0oru9oc6xviy86hbsij9vh8pyw
కాపులపల్లె
0
22611
3617405
3523838
2022-08-06T15:28:00Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కాపులపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 566
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 289
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 277
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 141
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.285601
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.244767
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518186
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కాపులపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 6 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 51 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 141 ఇళ్లతో, 566 జనాభాతో 785 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 289, ఆడవారి సంఖ్య 277. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 140 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594385<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518186.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[ఐ.పేట]]లోనూ ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కాపులపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 10 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 18 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 36 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 29 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 346 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 343 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 644 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 74 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కాపులపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 38 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 36 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కాపులపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 568. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 304, మహిళల సంఖ్య 264, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 120 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
5xrkwy3dfbiwkh9j9yjhecoq2r4iqll
కటికవానికుంట
0
22612
3617406
3523244
2022-08-06T15:28:28Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కటికవానికుంట
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 705
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 355
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 350
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 162
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.350125
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.105125
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కటికవానికుంట''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 12 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 37 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 163 ఇళ్లతో, 705 జనాభాతో 2063 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 355, ఆడవారి సంఖ్య 350. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 260 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594356<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. బాలబడి, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]] లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, మేనేజిమెంటు కళాశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల నంద్యాలలోనూ ఉన్నాయి. దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కటికవానికుంటలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. మొబైల్ ఫోన్ ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారురోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కటికవానికుంటలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 14 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 1603 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 15 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 16 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 13 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 400 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 430 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కటికవానికుంటలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 739. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 367, మహిళల సంఖ్య 372, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 142 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
sldu8w4rcbt2yxi1o5x071eddj3gfz8
కృష్ణగిరి
0
22613
3617407
3524370
2022-08-06T15:28:53Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కృష్ణగిరి
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 535
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 269
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 266
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 11428
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కృష్ణగిరి''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 14 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 38 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 128 ఇళ్లతో, 535 జనాభాతో 626 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 269, ఆడవారి సంఖ్య 266. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 119 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594373<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కృష్ణగిరిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కృష్ణగిరిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 179 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 36 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 31 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 61 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 161 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 155 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 339 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 38 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కృష్ణగిరిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 38 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కృష్ణగిరిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 499. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 251, మహిళల సంఖ్య 248, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 114 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
652ly5rbsp08usbada7ie5rhd27y9d6
నందవరం (బనగానపల్లె)
0
22616
3617417
3589542
2022-08-06T15:37:21Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = నందవరం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవెన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 5283
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 2625
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 2658
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 1372
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''నందవరం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 10 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 35 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది.2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1372 ఇళ్లతో, 5283 జనాభాతో 2824 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2625, ఆడవారి సంఖ్య 2658. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 763 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 82. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594367<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి [[బనగానపల్లె]]లో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల బనగానపల్లెలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల నంద్యాలలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల నంద్యాలలోను, పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల బనగానపల్లెలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం నంద్యాలలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
నందవరంలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
నందవరంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం ఉంది. జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉంది. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== గ్రామ ప్రముఖులు ==
[[దస్త్రం:Guntupalli.jpg|thumb|గుంటుపల్లి రాధాకృష్ణమూర్తి : సాహిత్య పోషకుడు, రచయిత, ప్రముఖ నేత్రవైద్యుడు]]
* [[గుంటుపల్లి రాధాకృష్ణమూర్తి]] : ఇతను నందవరం గ్రామంలో [[1930]], [[మార్చి 25|మార్చి 25వ]] తేదీన జన్మించాడు. ఇతని తండ్రి గుంటుపల్లి శ్రీనివాసరావు కవి. అతడు [[రుక్మిణీ కళ్యాణం]], జానకీ పరిణయం మొదలైన కావ్యాలను వ్రాశాడు.కళాభిమాని, సాహిత్య పోషకుడు, రచయిత, ప్రముఖ నేత్రవైద్యుడు.[[ఆంధ్రప్రభ (వారపత్రిక)|ఆంధ్రప్రభ సచిత్ర వారపత్రికలో]] వైద్యవిజ్ఙానం శీర్షిక ద్వారా ఇతడు పాఠకులకు చిరపరిచితుడు<ref>{{cite book|title=రాయలసీమ రచయితల చరిత్ర - రెండవ సంపుటి|last1=కల్లూరు|first1=అహోబలరావు|date=1977|publisher=శ్రీ కృష్ణదేవరాయ గ్రంథమాల|edition=1|location=హిందూపురము|pages=127-131|accessdate=26 December 2016}}</ref>.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
నందవరంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 170 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 36 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 100 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 84 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 552 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 1877 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 2299 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 216 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
నందవరంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 178 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 38 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు==
నల్ల పాలిష్ రాళ్లు
== సమీపంలోని ప్రసిద్ధ ఆలయం ==
బనగానపల్లె - [[నంద్యాల]] మార్గంలో బనగానపల్లెకు 8 కి.మీ. దూరంలో, [[నందవరం (నందవరం మండలం)|నందవరంలో]] '''చౌడేశ్వరీమాత ఆలయం''' ప్రసిద్ధమైంది. చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలనుండి మాత్రమే కాక [[మహారాష్ట్ర]], [[కర్ణాటక]] ప్రాంతాలనుండి కూడా భక్తులు వచ్చి ఇక్కడ అమ్మవారి దర్శనం చేసుకొంటుంటారు. ఈ [[దేవాలయం]]లో అమ్మవారి గురించి స్థలపురాణ గాథ ఇలా ఉంది -పూర్వం నందవరాన్ని పాలించేరాజు ఒకమారు కాశీలో పండితులకు తానిచ్చిన మాట మరచిపోయి, తన వాగ్దానాన్ని తప్పాడు. విప్రుల ప్రార్థన మేరకు వారికి సాక్ష్యం చెప్పడానికి సాక్షాత్తు కాశీ విశాలాక్షి విప్రుల వెనుక బయలుదేరింది కాని ఎవరూ వెనుకకు తిరిగి చూడరాదని షరతు పెట్టింది. అయితే నందవరం చేరేప్పటికి విప్రులు వెనుకకు తిరిగి చూచారు. వెంటనే అమ్మవారు శిలారూపం దాల్చింది. విషయం తెలుసుకొన్న రాజు పరుగున వచ్చి అమ్మవారికి మ్రొక్కి విప్రులకు కానుకలిచ్చాడు. ఆ అమ్మవారే చౌడేశ్వరిగా పూజలందుకొంటున్నది. చౌడేశ్వరి ఆలయం ప్రక్కనే కోదండరామస్వామి ఆలయం, అయ్యప్ప స్వామి ఆలయం ఉన్నాయి. సంతానం కోరేవారు ఈ ఆలయప్రాంగణంలో ఉన్న వృక్షానికి మ్రొక్కుతారు. ప్రతి సంవత్సరం [[ఉగాది]] రోజు నుండి ఆరు రోజులపాటు అమ్మవారి [[బ్రహ్మోత్సవాలు]] జరుగుతాయి.<ref>'''కుముదం భక్తి స్పెషల్''' జనవరి 2008 సంచికలో వ్యాసం - వ్యాస రచయిత : '''ఆలా మహాలక్ష్మీ నరసింహం'''</ref>:
==మూలాలు, వనరులు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
to29b2g181s3xbyx244qy3zqey58ca2
నందివర్గం
0
22617
3617410
3530203
2022-08-06T15:31:18Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = నందివర్గం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2892
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1510
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1381
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 691
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.423536
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.32021
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518176
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''నందివర్గం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.
ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 14 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 30 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 691 ఇళ్లతో, 2892 జనాభాతో 1019 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1510, ఆడవారి సంఖ్య 1382. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 753 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 60. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594364<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518176.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[పాణ్యం]] లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
నందివర్గంలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో8 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టర్లు ఇద్దరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు నలుగురు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
నందివర్గంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి.
వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
నందివర్గంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 36 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 29 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 25 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 189 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 734 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 777 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 171 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
నందివర్గంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 125 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 46 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
నందివర్గంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
2ro6ndp0ljzdv8f0z209d4r29vw45cp
పండ్లపురం
0
22620
3617419
3531023
2022-08-06T15:37:56Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = పండ్లపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 423
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 222
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 201
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 106
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.343036
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.255446
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''పండ్లపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 3 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 45 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 106 ఇళ్లతో, 423 జనాభాతో 777 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 222, ఆడవారి సంఖ్య 201. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 57 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594379<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[నందవరము]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
పండ్లపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 33 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 59 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 67 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 66 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 175 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 376 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 506 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 111 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
పండ్లపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 80 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 30 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
పండ్లపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
ce7gvbm5rjlt3knjcvmy58cbhgacvu5
రాళ్లకొత్తూరు
0
22622
3617423
3536161
2022-08-06T15:40:39Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = రాళ్లకొత్తూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 720
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 373
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 347
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 173
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''రాళ్లకొత్తూరు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 3 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 48 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 173 ఇళ్లతో, 720 జనాభాతో 1199 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 373, ఆడవారి సంఖ్య 347. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 474. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594387<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి.
ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
రాళ్లకొత్తూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 19 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 57 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 244 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 278 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 453 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 146 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 827 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 50 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
రాళ్లకొత్తూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 22 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 28 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
రాళ్లకొత్తూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
csclq9ut75omwtlwzs12ouauysgn5xf
శంకలాపురం
0
22624
3617427
3537904
2022-08-06T15:42:02Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = శంకలాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 304
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 155
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 149
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 83
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''శంకలాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 6 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 46 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 83 ఇళ్లతో, 304 జనాభాతో 656 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 155, ఆడవారి సంఖ్య 149. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 138 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594380<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[క్యాప]]లోనూ ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం ఉంది. పౌర సరఫరాల వ్యవస్థ దుకాణం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
శంకలాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 40 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 8 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 39 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 559 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 558 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 48 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
శంకలాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 48 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
శంకలాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
5ujoxkktlw1luwmipd8yq2cr489ua4c
తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)
0
22626
3617429
3528914
2022-08-06T15:44:02Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = తిమ్మాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 947
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 455
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 492
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 243
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518176
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''తిమ్మాపురం, బనగానపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 12 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 30 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 243 ఇళ్లతో, 947 జనాభాతో 571 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 455, ఆడవారి సంఖ్య 492. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 39 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 6. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594366<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518176.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల,[[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరంలోనూ]] ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
తిమ్మాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 16 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 4 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 45 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 495 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 492 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 53 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
తిమ్మాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 50 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 3 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
తిమ్మాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
kimph0iefjdhu9fmbad8rrag4bvj4hb
వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)
0
22627
3617430
3537520
2022-08-06T15:44:33Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = వెంకటాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1496
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 738
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 758
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 392
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 6 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 45 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 392 ఇళ్లతో, 1496 జనాభాతో 1242 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 738, ఆడవారి సంఖ్య 758. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 576 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 4. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594368<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
వెంకటాపురంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి.
ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
వెంకటాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 61 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 100 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 14 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 513 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 544 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1031 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 40 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
వెంకటాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 14 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 26 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
వెంకటాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
nxbadqr7i6zz3zc8o0wyb8b20x6zeaa
విట్టలాపురం
0
22628
3617433
3537292
2022-08-06T15:48:33Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = విట్టలాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map-size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 301
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 142
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 159
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 82
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''విట్టలాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 13 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 30 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 82 ఇళ్లతో, 301 జనాభాతో 745 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 142, ఆడవారి సంఖ్య 159. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 16 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594381<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[నందవరము]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
విట్టలాపురంలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
విట్టలాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 19 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 23 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 123 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 570 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 628 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 89 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
విట్టలాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 82 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 6 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
విట్టలాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
kwi4ld81j6nyb9g9m2xijm10jkvqc98
యాగంటిపల్లె
0
22629
3617434
3535550
2022-08-06T15:48:57Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = యాగంటిపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2052
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1025
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1027
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 473
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.327000
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.187
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''యాగంటిపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 3 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 48 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 473 ఇళ్లతో, 2052 జనాభాతో 693 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1025, ఆడవారి సంఖ్య 1027. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 547 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594377<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
యాగంటిపల్లెలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
యాగంటిపల్లెలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
యాగంటిపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 38 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 2 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 32 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 17 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 232 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 371 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 527 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 93 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
యాగంటిపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 93 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
యాగంటిపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
ksnaxf7ly8v4h4vfegoje0yr2tj8hrh
హోత్రమనదిన్నె
0
22719
3617303
3539179
2022-08-06T12:03:21Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = హోత్రమనదిన్నె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 276
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 133
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 143
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 61
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.209263
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.216283
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''హోత్రమనదిన్నె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 14 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 53 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 61 ఇళ్లతో, 276 జనాభాతో 448 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 133, ఆడవారి సంఖ్య 143. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 104 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594560<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, [[సంజామల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[కమలాపురి]]లోనూ ఉన్నాయి.ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[కోయిలకుంట్ల]] లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. తాగునీటి కోసం చేతి పంపులు, బోరుబావులు, కాలువలు, చెరువులు వంటి సౌకర్యాలేమీ లేవు.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
హోత్రమనదిన్నెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 32 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 15 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 14 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 2 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 64 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 318 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 385 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
హోత్రమనదిన్నెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[ప్రత్తి]], [[శనగలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 296. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 138, మహిళల సంఖ్య 158, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 67 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
ix0cij93irdwlgqd6srpzn4c9rlg099
కమలాపురి
0
22720
3617302
3523456
2022-08-06T12:02:52Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కమలాపురి
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 991
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 503
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 488
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 250
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.193008
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.25686
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కమలాపురి''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఈ గ్రామం నకు పూర్వం కాశీ కమండలా పురం అనే పేరు ఉంది. కాల క్రమేణ కమలాపురిగా మారినది.ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 9 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 50 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 250 ఇళ్లతో, 991 జనాభాతో 858 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 503, ఆడవారి సంఖ్య 488. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 329 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594562<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[సంజామల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[కోయిలకుంట్ల]] లోనూ ఉన్నాయి.పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కమలాపురిలో ఉన్న ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కమలాపురిలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ ఉంది. మొబైల్ ఫోన్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కమలాపురిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 27 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 26 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 23 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 16 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 762 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 779 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కమలాపురిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 994. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 494, స్త్రీల సంఖ్య 500, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 215 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
afsu5yj60o2efjeko79l2uquaj1obb9
మంగపల్లె
0
22721
3617294
3534101
2022-08-06T11:59:28Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = మంగపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map-size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name = <ref name=undefined /><ref name=undefined />
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 581
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 288
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 293
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 159
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.102050
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.256158
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''మంగపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 60 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 159 ఇళ్లతో, 581 జనాభాతో 553 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 288, ఆడవారి సంఖ్య 293. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 14. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594572<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. బాలబడి, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[సంజామల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల కోయిలకుంట్ల లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్ [[నంద్యాల]]లో ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం నంద్యాలలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
మంగపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 124 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 117 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 8 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 20 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 273 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 280 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 21 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
మంగపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 21 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
మంగపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[కందులు]], [[జొన్నలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 498. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 244, మహిళల సంఖ్య 254, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 122 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
927jubpbh958gxygjb3ykh459bvxrml
నట్లకొత్తూరు
0
22726
3617315
3530254
2022-08-06T12:09:22Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = నట్లకొత్తూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 346
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 171
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 175
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 88
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.219249
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.241919
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''నట్లకొత్తూరు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 8 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 54 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 88 ఇళ్లతో, 346 జనాభాతో 841 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 171, ఆడవారి సంఖ్య 175. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 29 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594561<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, [[సంజామల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[కమలాపురి]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[కోయిలకుంట్ల]] లోనూ ఉన్నాయి. పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగు నీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ఆటో సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉంది. వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. స్వయం సహాయక బృందం, రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆశా కార్యకర్త గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
నట్లకొత్తూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 110 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 49 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 15 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 52 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 16 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 595 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 665 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
నట్లకొత్తూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[పొద్దుతిరుగుడు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 456. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 227, మహిళల సంఖ్య 229, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 80 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
74y45explh3omzjeejmi8duhfenk871
నొస్సం
0
22727
3617314
3530990
2022-08-06T12:08:53Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = నొస్సం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 5750
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 2888
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 2862
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 1373
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.986854
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.391333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518145
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info = 08510
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''నొస్సం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 28 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 69 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1373 ఇళ్లతో, 5750 జనాభాతో 3753 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2888, ఆడవారి సంఖ్య 2862. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1294 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 70. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594580<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518145.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి [[సంజామల]]లో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[జమ్మలమడుగు]] లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు [[ప్రొద్దుటూరు]] లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
నొస్సంలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 5 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఐదుగురు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగు నీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
నొస్సంలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉంది. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== సమీప విశేషాలు ==
అక్కంపల్లె-నొస్సం గ్రామాల మధ్య నెలకొని ఉన్న "నయనాలప్ప" క్షేత్రంలోని శ్రీ ఓంకారేశ్వర స్వామి వారి తిరునాళ్ళు ప్రతి సంవత్సరం కార్తీకమాసం చివరి సోమవారం రోజున మొదలై, మంగళవారం ముగుస్తాయి.. ఈ తిరునాళ్ళ సందర్భంగా ఇక్కడ రాష్ట్రస్థాయి వృషభాల బల ప్రదర్శన పోటీలు జరిపి, విజేతలకు బహుమతి ప్రదానం చేస్తారు.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
నొస్సంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* అడవి: 1730 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 116 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 67 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 76 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 131 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 1631 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1709 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 130 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
నొస్సంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 97 హెక్టార్లు* చెరువులు: 32 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
నొస్సంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[వరి]], [[కందులు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 4,992. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,555, మహిళల సంఖ్య 2,437, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,036 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
jknjf8xjfxvbn6ajkeg86gy3yelo27h
పేరుసోమల
0
22728
3617312
3532580
2022-08-06T12:06:26Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = పేరుసోమల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map-size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 5050
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 2573
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 2477
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 1283
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.060626
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.206312
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''పేరుసోమల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. పీరుసోమల కృష్ణదేవ రాయల వారు పాలించిన గ్రామం. పదహారవ శతాబ్దంలో పాలించబడింది. పెరుసొములలో నాలుగు వందల సంవత్సరాల క్రింద కట్టిన లక్ష్మీ నరసింహా స్వామి గది ఉంది. ఈ వూరికి మూడూ కిలోమీటర్ల దూరంలో జగన్నాథ స్వామి దేవాలయం ఉంది. ఇది కొంద మీద ఉంది.ఇంకా ఈ ఊరిలో కొత్త బస్తాండ్, పాత బస్తాండ్ అని ఉన్నాయి.పాత ఊరిలో మార్కెట్ ప్రతి ఆదివారం జరుగుతుంది. ఈ మార్కెట్లో ప్రక్కన ఊరి వాళ్ళు వస్తారు.ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 75 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1283 ఇళ్లతో, 5050 జనాభాతో 2598 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2573, ఆడవారి సంఖ్య 2477. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1047 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 77. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594575<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాలలు రెండు ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి [[సంజామల]]లో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[కోయిలకుంట్ల]] లోను,, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, [[నంద్యాల]] లోను, పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పేరుసోమలలో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు, ఏడుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టర్లు ఇద్దరు, డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు. రెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పేరుసోమలలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉన్నాయి. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యంకూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో సహకార బ్యాంకు ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
పేరుసోమలలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* అడవి: 81 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 82 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 530 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 38 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 76 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 205 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 1582 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1724 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 140 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
పేరుసోమలలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 140 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
పేరుసోమలలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[జొన్నలు]], [[కందులు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 4,858. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 2,500, మహిళల సంఖ్య 2,358, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,075 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
prv8kjxw4ot1m9gvhkuuxyxbg6jmy3u
రామభద్రునిపల్లె
0
22729
3617309
3536049
2022-08-06T12:04:49Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = రామభద్రునిపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 207
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 101
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 106
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 54
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.060605
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.233374
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''రామభద్రునిపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 10 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 63 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 54 ఇళ్లతో, 207 జనాభాతో 497 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 101, ఆడవారి సంఖ్య 106. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 17. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594577<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల [[సంజామల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[గిద్దలూరు (సంజామల)|గిద్దలూరు]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల కోయిలకుంట్లలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, [[నంద్యాల]] లోను, పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
రామభద్రునిపల్లెలో ఉన్న ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. బోరు బావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం ఉంది. పౌర సరఫరాల వ్యవస్థ దుకాణం, రోజువారీ మార్కెట్ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
రామభద్రునిపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* అడవి: 40 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 11 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 144 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 10 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 2 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 283 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 178 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 110 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
రామభద్రునిపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 110 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
రామభద్రునిపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[కందులు]], [[జొన్నలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 236. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 126, మహిళల సంఖ్య 110, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 48 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
qjc228junsqb1ke9as08zyis67hlnbr
వసంతాపురం
0
22730
3617317
3537152
2022-08-06T12:10:04Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = వసంతాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 613
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 310
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 303
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 134
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.1667
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.3000
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''వసంతాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 11 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 54 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 134 ఇళ్లతో, 613 జనాభాతో 398 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 310, ఆడవారి సంఖ్య 303. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 149 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594564<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. బాలబడి [[సంజామల]]లోను, మాధ్యమిక పాఠశాల [[కమలాపురి]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[కోయిలకుంట్ల]] లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బోరు బావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగు నీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. ఆటో సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
వసంతాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 38 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 19 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 338 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 339 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
వసంతాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[వరి]], [[జొన్నలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 518. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 281, మహిళల సంఖ్య 237, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 120 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
hb5warm895tmqp5ht4tbm5snieex3lw
గోరింట
0
23370
3617604
3271149
2022-08-07T05:36:07Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}{{మూలాలు సమీక్షించండి}}{{Taxobox
| color = lightgreen
| name = గోరింట
| image = Lawsonia inermis Ypey36.jpg
| image_width = 240px
| image_caption = ''Lawsonia inermis''
| regnum = [[ప్లాంటే]]
| divisio = [[మాగ్నోలియోఫైటా]]
| classis = [[మాగ్నోలియోప్సిడా]]
| ordo = [[Myrtales]]
| familia = [[Lythraceae]]
| genus = '''''[[Lawsonia (plant genus)|Lawsonia]]'''''
| species = '''''Lawsonia inermis'''''
| species_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
}}
[[దస్త్రం:Mahendi .jpg|thumb|312x312px|బెంగాలీ వివాహంలో వధువుకు మహేంది మేకప్]]
గోరింట చెట్టు కొంతమంది ఆకుల కోసం పెంచుతారు.
== గోరింటాకు ==
గోరింటాకును ముద్దగా నూరి చేతికి, పాదాలకు పెట్టుకుంటే ఎర్ర్రని రంగుతో అందంగా ఉంటాయి.
ఈ పొడిలో లవంగం పొడి కలిపితే ఎరుపు, ఉసిరి పొడిని కలిపితే నలుపు రంగు తల జుట్టుకు వస్తాయి.భారతీయులు పెళ్ళి సమయంలో దీన్ని తప్పనిసరిగా వాడతారు.<ref name="గోరింటాకు: కొత్త పెళ్లి కూతురుకు అందం..">{{cite news |last1=Sakshi |title=గోరింటాకు: కొత్త పెళ్లి కూతురుకు అందం.. |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/gorintaku-ashada-masam-significance-why-should-girls-apply-1380146 |accessdate=19 July 2021 |work= |date=19 July 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210719131424/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/gorintaku-ashada-masam-significance-why-should-girls-apply-1380146 |archivedate=19 జూలై 2021 |language=te |url-status=live }}</ref>
మెహందీ లేదా హెన్నాఅనేది "మెంధిక" అనేసంస్కృత పదం నుండి ఉద్భవించింది. మెహందీ, పసుపులయొక్క ఉపయోగముల గురించి హిందూమత వేదకర్మ పుస్తకాల్లోవర్ణించబడింది. హల్దిని (పసుపుముద్ద)అభిరంజనముగా, అలాగే మెహందీని బాహ్య ప్రతీకగా వేదాలలో చెబుతారు. వేద సిద్దాంతమూలలో ఇది "అంతర్గతంగ కాంతి లేవడం" అనే అర్ధం వస్తుంధి. సాంప్రదాయ భారతనమూనాలలో గోరింటాకు ముద్ద చేతులు, కాళ్ళను గురించి ఉద్దేశించబడింది.
పాశ్చాత్య ప్రపంచంలో హెన్నా (గోరింట)అని పిలుస్తారు. భారతదేశం, నేపాల్ దేశాలాలో గోరింటాకు ముద్దను శరీర అలంకరణగా వాడతారు. భారతీయ సినిమా అయిన బాలీవుడ్, పాకిస్తాన్, బంగ్లాదేశీలు, అలాగే ఇతర దేశాలు కూడా మేహేందిని ఉపయోగిస్తారు. కోఆపరేషన్ కౌన్సిల్ ప్రకారం ఈ సంప్రదాయం గల్ఫ్ జాతీయులు అయిన ఆరబ్ దేశాల మహిళలు ఎక్కువగ ఉపయొగించుట ద్వారా విస్థరించింది.. గోరింటాకు అలంకరణను వారు కొన్నిసార్లు గోరింట పచ్చబొట్లు (హెన్నాటటూ) అని పిలుస్తుంటారు. 1990 ల చివరిలో పశ్చిమములోఇది ఒక నాగరీకంగా మారింది.
గోరింటాకు ముద్దని సాధారణంగా వివాహనికి, ఖర్వ చౌత్, ఆషాఢ శుద్ధ పూర్ణిమ, దీపావళి, భైదూజ్, తీజ్ వంటి పండుగలు వంటి ప్రత్యేక హిందూ మతం సందర్భాలలో సమయంలో వాడతారు. హిందూ మతం పండుగలలో చాలామంది మహిళలు గోరింటాకు ని వారి చేతులుకు, కాళ్ళుకు అలంకరించుకుంటారు. ఇది చర్మంపై సహజంగా ఉండే అలంకరణగా కనిపిస్తుంధి. హెన్నా నిజానికి ప్రధానంగా హిందూమతం వధువులకు ఒక అలంకరణరూపంగా ఉపయోగించబడింది.ముస్లింలు పండుగలు అయిన ఈద్ ఉల్ ఫితర్, ఈద్ ఉల్ అధా సమయంలో గోరింటాకు ని వాడతారు.
భారత సాంప్రదాయ గోరింటాకు ని పెట్టేకళాకారు లుపరిమితసంఖ్యలో ఉండటం కారణముగా,ఆధునిక యుగంలో ప్రజలు రెడీమేడ్ గోరింటాకు (హెన్న ఛొనెస్) ఉపయోగిస్తున్నారు. రెడీమేడ్ గోరింటాకు ఆలంకరణకు సులభంగా ఉంటుంది.అయితే, భారతదేశంలో గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో వృత్తిపరంగా దొరికే గోరింట ఆకులుని శుద్ధి చేసి,వీటికి ఆయిల్ కలిపి రాళ్ళుతొ నూరి ఆ మిశ్రమన్నిగోరింటాకుముద్ద గా వాడతారు.గోరింటాకుముద్దని చాలా సందర్భలలో తాత్కలిక పచ్చబొట్లుగా ఉపయోగిస్తారు.దీన్నే గోరింట పచ్చబొట్టు అలంకరనగా పిలుస్తారు.
నల్లని పచ్చబొట్టును ధరించడం కోసం,అనేక మంది గోరింటాకుకు కృత్రిమరంగును కలపడం ఆరంబించారు. దీని వల్ల చర్మానికి చాలా హానికరమైన, శాశ్వతగాయాలు,తీవ్రమైన ఇబ్బందులు కలుగుతాయి. ఆలాటా అనే ఒక రకమైన గొరింటను వధువల పాదాల అలకరణకు ఉపయోగిస్తారు. ఈ సంస్కృతి ఇప్పటికి బెంగాల్లో వాడుకలో ఉన్నధి.
==చిత్రమాలిక==
సాధారణ, సులభమైన గోరింటాకుముద్ద నమూనాలు http://www.youtube.com/watch?v=UcNrXuRPoJA
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:వృక్ష శాస్త్రము]]
sl30muced7b4jbo7vm635dmisugwhwx
కోల్కాతా
0
26375
3617612
3465999
2022-08-07T05:40:07Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* ప్రముఖులు */
wikitext
text/x-wiki
{{భారత స్థల సమాచారపెట్టె
|native_name = కోల్కాతా (కలకత్తా)
|type =
|type_2 =
|latd = 22.5726723 |longd = 88.3638815
|locator_position = left
|skyline = Ketan donate2.jpg
|skyline_caption = [[విక్టోరియా మెమోరియల్]]
|state_name = పశ్చిమ బెంగాల్
|district = [[కోల్కతా|కలకత్తా]]
|leader_title_1 = మేయర్
|leader_name_1 = [[బికాస్ రంజన్ భట్టాచార్య]]
|altitude = 9
|population_total = 4580544
|population_metro = 14681589
|website = www.kolkatamycity.com
|footnotes = <sup>'''†'''</sup> కలకత్తా మహానగర ప్రాంతంలో [[ఉత్తర 24 పరణాలు]], [[దక్షిణ 24 పరగణాలు]] జిల్లాలోని కొన్ని ప్రాంతాలు కూడా కలిసిపోయినవి.
}}
'''కోల్కాతా''' ({{lang-bn|কলকাতা}}) [[భారత దేశము]]లోని [[పశ్చిమ బెంగాల్]] రాష్ట్ర రాజధాని. ఇది తూర్పు భారత దేశములోని [[హుగ్లీ నది]]కి తూర్పు తీరాన ఉంది. 2011 జనాభా గణాంకాలను అనుసరించి ప్రధాన నగరంలో జనాభా 50 లక్షలు ఉండగా, చుట్టుపక్కల మహానగర పరిసర ప్రాంతాలను కలుపుకొని 1.4 కోట్ల జనాభా ఉంది. జనసాంద్రత ప్రకారం భారతీయ నగరాలలో ఈ నగరం మూడవ స్థానంలో ఉంది. 2008 గణాంకాలను అనుసరించి ఈ నగరం కుటీర పరిశ్రమల ద్వారా పొందుతున్న ఆదాయం దక్షిణాసియా దేశాలలో మూడవ స్థానంలో ఉంది. మొదటి రెండు స్థానాలలో [[ముంబై|ముంబయ్]], [[ఢిల్లీ]] నగరాలు ఉన్నాయి. ఈ నగరం తూర్పు భారతదేశానికి సాంస్కృతిక, వాణిజ్య, విద్యా కేంద్రంగా విలసిల్లుతోంది. భారతీయ రేవుపట్టణాలలో ఇది పురాతనమైనది. అలాగే అధికంగా ఆదాయాన్ని అందిస్తున్న రేవులలో ఇది ప్రధానమైనది. అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశంలోని అభివృద్ధి చేందుతున్న నగరంగా కోల్కాతా నగరం, శివారుప్రాంతంలో జనాభా పెరుగుదల, వాహన రద్దీ, పేదరికం, అధిక జనసాంద్రత, ఇతర చట్టపరమైన సాంఘిక ఆర్థిక సమస్యలను ఎదుర్కొంటున్నది. ఇది [[భారతదేశంలోని మెట్రోపాలిటన్ ప్రాంతాల జాబితా|మెట్రోపాలిటన్ ప్రాంతం]].
17వ శతాబ్దపు చివరి సమయంలో [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొగలు సామ్రాజ్య]] బెంగాల్ రాజ్యప్రతినిధి పాలనా కాలంలో, ప్రస్తుతం కోల్కాతా ఉన్న ప్రదేశంలో మూడు గ్రామాలు ఉండేవి. 1690లో బెంగాల్ నవాబు ఈస్టిండియా కంపెనీకి వ్యాపార అనుమతి ఇచ్చిన తరువాత, కంపెనీ ఈ ప్రదేశాన్ని బలమైన రేవుపట్టణంగా అభివృద్ధి పరచింది. 1756లో కోల్కాతా నగరాన్ని నవాబు సిరాజ్ ఉద్ దౌలా ఆక్రమించాడు. తరువాతి సంవత్సరమే ఈస్టిండియా కంపెనీ ఈ నగరాన్ని తిరిగి స్వాధీనపరచుకుని 1772 నాటికి పూర్తి సామ్రాజ్యాధిపత్యం కూడా సాధించింది. మొదట ఈస్టిండియా కంపెనీ పాలన లోను, తరువాత [[బ్రిటిష్]] సామ్రాజ్యపాలనలోనూ కోల్కాతా 1911 వరకు భారతదేశ రాజధానిగా ఉంటూ వచ్చింది. ఈ నగర భౌగోళిక పరమైన అసౌకర్యాలు, బెంగాలులో సమైగ్ర స్వతంత్ర ఉద్యమం తీవ్రరూపం దాల్చడం వంటి పరిణామాల కారణంగా రాజధానిని కొత్త ఢిల్లీకి మార్చారు. ఈ నగరం స్వాతంత్ర్యోద్యమంలో కేంద్రబిందువైంది. ఆ సమయంలో ఈ నగర రాజకీయాలు ఉదిక్తంగా ఉండేవి. 1947 లో స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరువాత ఆధునిక భారతదేశంలో కోల్కాతా [[విద్య]], విజ్ఞానం, [[సంస్కృతి]], రాజకీయలలో పలు దశాబ్ధాల కాలం ప్రధాన కేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందింది. 2000 నుండి ఈ నగరం వేగవంతంగా ఆర్థిక ప్రగతిని సాధించింది.
భారతదేశంలో 19-20 శతాబ్దాల మధ్యకాలంలో శిల్పశైలి, మతవిశ్వాసం సాంప్రదాయకంగా విభిన్నమైన సంస్కృతికి బెంగాల్ కేంద్రస్థానం అయింది. కోల్కాతాలో ప్రాంతీయ సంప్రదాయరీతులను [[నాటకాలు]], [[కళ]], [[చలనచిత్రాలు]], సాహిత్యం రూపాలలో ప్రదర్శించే ఏర్పాట్లు జరగడం వలన అత్యధికమైన అభిమానులను సంపాదించుకుంది. భారతదేశంలో [[నోబెల్ బహుమతి]] అందుకున్న వారిలో పలువురు కోల్కాతాలో జన్మించిన వారే. వీరు కళారంగంలోనూ, విజ్ఞానరంగంలోనూ, ఇతర రంగాలలోనూ నోబుల్ బహుమతి అందుకున్నారు. కోల్కాతాలో తయారవుతున్న చలనచిత్రాలకు జాతీయస్థాయి గుర్తింపు ఉంది. జాతీయస్థాయిలో గుర్తింపు పొందిన అకాడమీ ఆప్ ఫైన్ ఆర్ట్స్, నేషనల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియా, క్రికెట్ గ్రౌండ్స్ వంటివి కోల్కాతాలో ఉన్నాయి. మిగిలిన భారతీయ నగరాలకంటే విభిన్నంగా కోల్కాతా, ఫుట్ బాల్ క్రీడకు ప్రాధాన్యత ఇస్తుంది.
== పేరు చరిత్ర ==
కోల్కాతా అనే పేరు కొలికత (తెలుగులో కాళిక) అనే బెంగాలి పదం నుండి ఉత్పన్నమైంది. బ్రిటిషువారు [[భారతదేశం]]లో అడుగుపెట్టే ముందు ఈ ప్రదేశంలో ఉన్న మూడు గ్రామాలలో ఒక గ్రామం పేరుతో ఈ నగరం స్థాపించబడింది. మిగిలిన రెండు గ్రామాల పేర్లు సుతనుతి, గోవిందపూరు. కొలికత అనే పేరును కాలిఖేత్రో అని కూడా అంటారు. ఈ బెంగాలీ పదానికి కాళీక్షేత్రం అని అర్ధం. బెంగాలీ పదం కిల్ కిలా నుండి కూడా ఈ పేరు వచ్చిందని కొందరు అభిప్రాయపడుతున్నారు. కిల్ కిలా అంటే బెంగాలీలో పీఠభూమి అని అర్ధం. కత అనే రాజు చేత నిర్మించబడిన కాల్ (కాలువ) ఈ ప్రదేశం నుండి ప్రవహిస్తుంది కనుక ఈ పేరు వచ్చిందని మరి కొందరి అభిప్రాయం. ఇక్కడ కోలి చన్ (సున్నపురాయి) చాలా అధికంగా ఉత్పత్తి అవుతుంది కనుక ఈ పేరు వచ్చిందన్నది మరి కొందరి అభిప్రాయం. ఈ నగరం కోల్కాతా, కలికత అని పిలువబడుతూ వచ్చింది. ఈ పేరును ఆంగ్లేయులు కలకత్తా అని పిలుస్తూ వచ్చారు. 2001లో నగరం పేరును అధికారికంగా కోల్కాతాగా మార్చారు.
== చరిత్ర ==
పరిశోధకులు కోల్కాతా నగరానికి ఉత్తరంలో 35 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న చంద్రకేతుఘర్ వద్ద జరిపిన పరిశోధనల ఆధారంగా ఈ ప్రదేశంలో 2000 సంవత్సరాల క్రితమే మానవులు నివసించినట్లు భావిస్తున్నారు. ఆధారపూరితంగా నమోదైన కోల్కాతా చారిత్రకాధారాలు 1690 నుండి లభ్య మౌతున్నాయి. బెంగాలులో 1690లో ఆంగ్లేయులు భారతదేశంలో దేశంలో ప్రవేశించి తమ [[వాణిజ్యం]] ఇక్కడ కేంద్రీకృతం చేసింది. ఈస్టిండియా కంపెనీకి చెందిన నిర్వాహకుడు జాబ్ చర్నాక్ ను ఈ నగర స్థాపకుడుగా భావిస్తున్నారు. ఈ నగరానికి సంస్థాకుడంటూ ఎవరూ లేరని 2003 లో కోల్కాతా హైకోర్టు తీర్మానించింది. కాలికత, సూతనుతి, గోవిందపూరు అనే మూడు గ్రామాల చుట్టూ క్రమంగా నగరం విస్తరించిందని భావిస్తున్నారు. కాలికత జాలరి పల్లెగా ఉండేది, సూతనుతి నదీతీర సాలెవారి పల్లె. ఈ పల్లెల మీద పన్ను విధించే హక్కు సబరన రాయ్ అనే భూస్వామ్య లేక జమిందార్ల కుటుంబానికి ఉంటూ వచ్చింది. 1698 ఈ హక్కులు ఈస్టిండియా కంపెనీకి బదిలీ అయ్యాయి.
1712 లో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం హుగ్లీ నది తూర్పుతీరంలో ఫోర్ట్ విలియం నిర్మాణాన్ని పూర్తి చేసింది. 1756లో [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రెంచ్]] సైన్యాలతో నిరంతర పోరాటాల కారణంగా బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం తమ కోటలను బలోపేతం చేయడం ఆరంభించారు. బెంగాల్ నవాబు సిరాజ్ ఉద్ దౌలా దాన్ని వ్యతిరేకించాడు. నవాబు హెచ్చరికను బ్రిటిషు వారు పట్టించుకోలేదు. దాంతో బెంగాల్ నవాబు, ఫోర్ట్ విలియాన్ని స్వాధీనపరచుకుని, కోల్కాతా బ్లాక్ హోల్ వద్ద భీకరమైన బ్రిటిష్ యుద్ధఖైదీల హత్యలను ప్రోత్సహించాడు. తరువాతి సంవత్సరం రాబర్ట్ క్లైవ్ నాయకత్వంలో నగరం బ్రిటిష్ సైనికుల వశమైంది. కోల్కాతాను ప్రెసిడెన్సీ నగరంగా ప్రకటించారు. 1772లో ఈస్టిండియా కంపెనీ స్వాధీనంలోని ప్రదేశాలకు కలకత్తాను రాజధానిగా చేసారు. 1864 ప్రారంభంలో సిమ్లా వేసవికాల నిర్వహణా నగరంగా చేసారు. 19వ శతాబ్దపు ప్రారంభంలో నగరాన్ని చుట్టి ఉన్న చిత్తడి నేలలు ఎండిపోయాయి. ప్రభుత్వ ప్రదేశం హుగ్లీనదీతీరం వెంట నిర్మించబడి ఉన్నాయి. 1797, 1805 ల మధ్య గవర్నర్ జనరల్ గా ఉన్న రిచర్డ్ వెలస్లీ ఈ నగరం అభివృద్ధి చెందడానికి ప్రభుత్వ భవనాల నిర్మాణానికి గట్టి కృషి చేసాడు. 18 శతాబ్దపు చివరి నుండి 19వ శతాబ్దం అంతా ఈ నగరం ఈస్టిండియా కంపెనీ ఓపీయం వాణిజ్యానికి కేంద్రంగా ఉంది.
1850 నాటికి కోల్కాతాలో ప్రధానంగా రెండు ప్రాంతాలు అభివృద్ధి చెందాయి. ఒకటి వైట్ టౌన్ (శ్వేతనగరం) రెండవది బ్లాక్ టౌన్ (నల్లవారి నగరం). చౌరింఘీని కేంద్రంగా చేసుకుని బ్రిటిష్ ప్రజలు నివాసాలు అభివృద్ధి చేసుకున్నారు. ఉత్తర కోల్కాతాలో భారతీయులు నివాసం ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. 1850 నాటికి నగరం శీఘ్రగతిలో పారిశ్రామిక అభివృద్ధి సాధించింది. ప్రత్యేకంగా వస్త్ర తయారీ, జనుము తయారీలో గుర్తించతగినంత ప్రగతి సాధించింది. ఇది బ్రిటిష్ ప్రభుత్వానికి పోత్సాహం కలిగించిన కారణంగా నగరాభివృద్ధి మీద పెట్టుబడులు అధికం చేయసాగారు. ప్రత్యేకంగా టెలిగ్రాఫ్ కనెక్షన్లు, హౌరా రైల్వే స్టేషను నిర్మాణం కొనసాగింది. బ్రిటిష్, భారతీయుల కలయిక కారణంగా కొత్తగా భారతీయుల ఉన్నత కుటుంబాలలో ''బాబు'' సంస్కృతి పుట్టుకొచ్చింది. వీరిలో ప్రత్యేకంగా అధికారులు, ఉన్నత వృత్తిలో ఉన్న వారూ [[వార్తా పత్రికలు]] చదివే వారు. వీరు ఆంగ్లేయులను అనుకరించేవారు. సాధారణంగా వీరంతా కులీనులైన హిందూకుటుంబాలకు చెందినవారే. 19వ శతాబ్దం నాటికి నగరంలో ఆడంబరమైన నిర్మాణశైలి తలెత్తింది. 1883లో కోల్కాతా ఇండియన్ నేషనల్ అసోసేషన్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ కు ఆతిధ్యం ఇచ్చింది. ఇది మొట్టమొదటి భారతీయ సంస్థ. క్రమంగా కోల్కాతా, స్వాతంత్ర్యోద్యమ తిరుగుబాటుదార్ల సంస్థకు కేంద్రబిందువుగా మారింది. 1905 నాటికి మతపరమైన కదలికలు ప్రజలలో విస్తరించి, స్వదేశీ ఉద్యమం రూపుదిద్దుకుని, బ్రిటిష్ వస్తువులను బహిష్కరించడానికి దారితీసింది. తూర్పు తీరాలలో చెలరేగిన ఈ ఉద్యమాల వలన కలిగిన నిర్వహణా అసౌకర్యం కారణంగా బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం తమ రాజధానిని 1911లో కలకత్తా నుండి కొత్త ఢిల్లీకి మార్చుకుంది.
రెండవ ప్రపంచయుద్ధం సమయంలో 1942, 1944 మధ్య కాలంలో [[నగరం]]లోని రేవు మీద అనేకసార్లు జపాన్ సైన్యాలు పలుమార్లు బాంబులు వేసారు. ఈ యుద్ధ ఫలితంగా సైన్యం, నిర్వహణ, జాతీయ సంభవాల కారణంగా 1943 లో తలెత్తిన కరువు కారణంగా లక్షలాది ప్రజలు ఆకలి మరణానికి గురి అయ్యారు. 1946లో ప్రత్యేక ముస్లిం రాష్ట్ర ఏర్పుటు కోరుతు తలెత్తిన ఉద్యమం మతపరమైన కలహాలకు దారితీసాయి. ఈ కలహాల కారణంగా 4,000 మంది ప్రజలు ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ముస్లిం హిందూ దేశాల వారిగా విభజన తరువాత తలెత్తిన మరి కొన్ని సంఘర్షణలు అనేక ముస్లింలు తూర్పుపాకిస్థాన్ కు తరలి వెళ్ళారు. అలాగే వందలాది [[హిందువులు]] నగరానికి తరలి వచ్చారు.
1960s, 1970 మధ్య కాలంలో విద్యుత్ కోతలు, సమ్మెలు, హింసాత్మకమైన మార్కిస్ట్–మావోయిస్ట్ ఉద్యమాలు
నక్సలైట్ బృందాలు నగరంలోని ప్రజా నిర్మాణాలు విధ్వంసం చేసిన కారణంగా ఆర్థిక మాంధ్యం తలెత్తింది. 1971 లో [[బంగ్లాదేశ్]] విమోచనోద్యమం నగరంలోకి ప్రవేశించిన శరణార్ధుల ప్రవాహం అనేక నిరుపేదలతో కోల్కాతా నగరం నిండిపోయింది. 1980లో నాటికి ముంబాయి జనసాంద్రతలో కోల్కాతాాను అధిగమించింది. 1977–2011 వరకు కోల్కాతా భారతీయ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ కేంద్ర స్థానం అయింది. 1990 తరువాత నగరం ఆర్థికంగా కోలుకోసాగింది. 2000 లో దేశంలో జరిగిన ఆర్థిక సంస్కరణల తరువాత
నగరంలో [[ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ చట్టం 2000|ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ]] రంగం బాగా అభివృద్ధి సాధించి ఆర్థికంగా బలపడడం మొదలైంది.
== భౌగోళికం ==
కోల్కాతా తూర్పుభారతదేశంలో దిగువ గంగా డెల్టాలో [[హుగ్లీ నది|హుగ్లీ]] నది తూర్పున ఉత్తర దక్షిణంగా విస్తరిండి ఉంది. కెల్ కత నగరం సముద్రమట్టానికి 1.5–9 మీటర్ల (5–30 అడుగులు) ఎత్తులో ఉంది. నగరంలో చాలాభాగం చిత్తడి నేలలుగానే ఉన్నా ప్రస్తుతం కొన్ని దశాబ్ధాల కాలంగా పెరుగుతూనే ఉన్న జనాభాకు నివాస ప్రదేశాలుగా మారాయి. అభివృద్ధి చెందని మిగిలిన భూములు మాత్రం తూర్పు కోల్కాతా చిత్తడి నేలలుగా ఉన్నాయి. ఇక్కడ ఉన్న మట్టి, నీరు ప్రధానంగా గంగానది ప్రవాహం చేత తీసుకురాబడినది . నగరం లోని భూములు బంకమట్టి, బురద, నీరు, పలురకాల గులకరాళ్ళు కలిగి ఉన్నాయి. నగరం లోపలి భూభాగం అవశేషాలు రెండు [[బంకమట్టి కోర్టు|బంకమట్టి]] పలకల మధ్య బంధించబడి ఉన్నాయి. లోపలి భాగం 250–650 (30–130 అడుగులు) మీటర్ల లోతులో ఉంటుంది. పైభాగం 10–40 (30–130అడుగులు) మీటర్ల లోతులో ఉంటుంది . భారతదాశ పరిమాణం అనుసరించి రిక్టర్ స్కేల్ 1-5 వరకు భూకంపాలు రావడానికి అవకాశం ఉన్నట్లు అంచనా. ఐకత్యరాజ్యసమితి అభివృద్ధి ప్రణాళిక నివేదనలను అనుసరించి గాలులతో కూడిన తుఫానులు అత్ధికంగా నష్టం కలిగించగలిగిన ప్రాంతంగా గుర్తించబడింది.
== నగర నిర్మాణం ==
కోల్కాతా మహా నగర వైశాల్యం 1,886.67 చదరపు కిలోమీటర్లు. 2011లో గణాంకాలను అనుసరించి కోల్కాతా మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ తో కలిసి మూడు మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ లు, 39 ప్రాంతీయ [[మునిసిపాలిటీ]]లు, 24 [[పంచాయితీ]] సమితులు ఉన్నాయి. కొలో కత నగరం 185 చదరపు కిలోమీటర్ల ప్రాంతం కోల్కాతా మునిసిపల్ న్యాయవ్వవస్థ ఆథీనంలో ఉంది. ఈ నగరం హుగ్లీ నదికి తూర్పు పడమరగా నగస్తరించి ఉంది. అలాగా ఉత్తర దక్షిణాలుగా కోల్కాతా మూడు భాగాలుగా విస్తరించబడి ఉంది.
ఉత్తర కోల్కాతా, మధ్య కోల్కాతా, దక్షిణ కోల్కాతాగా విభజింపబడి ఉంది.
ఉత్తర కోల్కాతా లోని పురాతన నగరం. ఇక్కడ 19వ శతాబ్దపు నిర్మాణశైలి ఇరుకైన వీధులు ఉంటాయి. పురాతన నగరంలో శ్యాంబజార్, షోభాబజార్, చిత్ పుర్, కోసీపోర్, బారానగర్, సిన్తీ, డమ్ డమ్ ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. మధ్య కోల్కాతా వాణిజ్య కేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందింది. మధ్య కోల్కాతాలో బి.బి.డి బాఘ్ ఇది పూర్వం డాల్ హౌస్ స్క్వేర్ అని పిలువబడుతుండేది దీనికి తూర్పున ఎస్ప్లాండే పడమరలో స్ట్రాండ్ రోడ్ ఉన్నాయి. వెస్ట్ బెంగాల్ సచివాలయం, జనరల్ పోస్ట్ ఆఫీస్, రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆప్ ఇండియా, హైకోర్ట్, లాల్ బజార్ పోలిస్ హెడ్ క్వార్టర్స, పలు ప్రభుత్వ ప్రైవేట్ కార్యాలయాలు ఉన్నాయి. మరొక వ్పార కూడలి పార్క్ స్ట్రీట్. ఇందులో జవహర్ లాల్ రోడ్డు, కామేక్ స్ట్రీట్, వుడ్ స్ట్రీట్, లండన్ స్ట్రీట్, షేక్స్ఫియర్ సరానీ, ఎ.జె.సి బోస్ రోడ్ ఉన్నాయి. కోల్కాతా కేంద్ర స్థానంలో ఉన్న మైదాన్ అనే విశాలమైన బహిరంగ ప్రదేశాన్ని కోల్కాతా ఊపిరి తిత్తులుగా అభివర్ణాస్తారు. ఇక్కడ [[క్రీడలు]] మరాయు బహిరంగ సభలు జరుగుతుంటాయి. మైదాన్ చివరగా దక్షిణంలో విక్టోరియా మెమోరియల్, కోల్కాతా రేస్ కోర్స్ ఉన్నాయి. హుగ్లీ నదీ తీరంలో ఉన్న ఇతర ఉద్యానవనాలలో బిధానగర్ లో ఉన్న సెంట్రల్ పార్క్, స్ట్రాండ్ రోడ్డులో ఉన్న మిలేనియం పార్క్ ప్రధానమైనవి.
1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరువాత దక్షిణ కోల్కాతా అభివృద్ధి చెందింది. ఇక్కడ పైతరగతి ప్రజల నివాసాలు అధికంగా ఉన్నాయి. ఇందులో బాలీగంజ్, అలిపోర్, న్యూ అలిపోర్, లాన్స్ డౌన్, భవానీపూరు, టాలీ గంజ్, జాధ్ పూరు పార్క్, లేక్ గార్డెన్స్, గోల్ఫ్ గ్రీన్, జాదవ్ పూర్, కసాబా మొదలైన ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. నైరుతి నుండి ఆగ్నేయం వరకు గార్డెన్ రీచ్, బెహాలా, థాకూర్ పుకూర్, ఖుద్ ఘాట్, రాణికుతి, బాన్స్ ద్రోణి, బఘజతిన్, రారియా ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. కోల్కాతా మహానగరంలో వ్యూహాత్మకంగా అభివృద్ధి చేయబడిన రెండు టౌన్ షిప్స్ బిదానగర్ తూర్పున ఉన్నాయి. 2000లో బిదానగర్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ, టెలీకమ్యూనికేషన్ కంపెనీల కారణంగా బాగా అభివృద్ధి చెందింది. బిదానగర్, న్యూటౌన్ కోల్కాతా కార్పొరేషన్ సరిహద్దులకు వెలుపల తమ స్వంత మునిసిపాలిటీలుగా ఉన్నాయి. ఫోర్ట్ విలియం నగరానికి పశ్చిమ తీరంలో ఉన్నాయి. భారతీయ తూర్పుతీర [[సైనికుడు|సైనిక]] ప్రధాన కార్యాలయం, నివాసాలు ఉన్నాయి. ఇవి సైనిక న్యాయస్థాన ఆధీనంలో ఉన్నాయి.
== వాతావరణం ==
కోల్కాతా [[వాతావరణం]] ఉష్ణమండల వాతావరణంలా తడి, పొడి కలగలుపులతో ఉంటుంది. సంవత్సర సరాసరి వాతావరణం 26.8 °సెంటీ గ్రేడ్ (80.2 °ఫారెన్ హీట్) ఉంటుంది. మార్చి – జూన్ వరకు ఉండే వేసవి కాల వాతావరణం వేడి, తేమ కలగలుపులతో 30 °సెంటీ గ్రేడ్ కనిష్ఠ ఉష్నోగ్రత తరచుగా మే, జూన్ మాసాలలో 40 °సెంటీ గ్రేడ్ గరిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత ఉంటుంది. శీతాకాలం 2.5 మాసాల కాలం ఉంటుంది. డిసెంబరు, జనవరి మాసాలలో శీతాకాల ఉష్ణోగ్రతలు 9–11 °సెంటీ గ్రేడ్ డిగ్రీల (48–52 °ఫారెన్ హీట్ డిగ్రీల) కనిష్ఠ స్థాయికి చేరుకుంటుంది. దినసరి 27–37 °సెంటీ గ్రేడ్ (81–99 °ఫారెన్ హీట్) ఉష్ణోగ్రతలతో మే మాసం అత్యంత వేడిగానూ దినసరి 12–23 ° సెంటీ గ్రేడ్ (54–73 °ఫారెన్ హీట్) ఉష్ణోగ్రతలతో జూన్ మాసం అత్యంత చలిగానూ ఉంటుంది. అత్యంత గరిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత 43.9 °సెంటీ గ్రేడ్ (111.0 °ఫారెన్ హీట్) ఉంటుంది. అత్యంత కనిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత 5°సెంటీ గ్రేడ్ (41 °ఫారెన్ హీట్) ఉంటుంది. తరచుగా ఏప్రిల్ – జూన్ మాసాలలో నగరం భారీ వర్షపాతంతో, దుమ్ముతో కూడిన ఝడివానలతో, ఉరుములతో కూడిన వానలతో, వడగండ్ల వానలతో వేసవి తాపాన్ని కొంత తగ్గిస్తుంది. [[ప్రకృతి]]తో సంబంధం ఉన్న ఉరుములతో కూడిన వానలను నగరవాసులు కాల్ బైసాకి అని ఆంగ్లంలో నార్ వెస్టర్స అని అంటారు.
కోల్కాతా లగరంలో జూన్ నుండి సెప్టెంబరు వరకు బే ఆఫ్ బంగాల్ నుండి నైరుతీ ఋతుపవనాల కారణంగా వర్షాలు కురుస్తాయి.
ఈ ఋతుపవనాలు నగరానికి సరిపడినంత వర్షంలో అధిక భాగం అండిస్తాయి. ఈ ఋతుపవనాలు 1,582 మి మి (62 అం) వర్షాన్ని అందిస్తాయి. ఆగస్టు మాసంలో అత్యధికంగా 306 మి మి (12అం) వర్షపాతం ఉంటుంది. నగరంలో 2,528 గంటలపాటు సూర్యరస్మి అందుతుంది. మార్చి మాసంలో అత్యధిక సూర్యరస్మి లభిస్తుంది. కోల్కాతా పలు తుఫానులను ఎదుర్కొంటున్నది. 1737 – 1864 మధ్య కాలంలో సంభవించిన కారణంగా వేలాది మంది మరణించారు.
కోల్కాతా ఎదుర్కొంటున్న ప్రధాన సమస్య వాతావరణకాలుష్యం. [[గాలి]]లో సల్ఫర్ డైయాక్సాడ్, నైట్రోజల్ డైయాక్సాడ్ పరిమితులు ఐదు సంవత్సరాలకాలం కొనసాగిన కారణంగా పొగమంచు ఏర్పడింది. ఈ కారణంగా వాయుకాలుష్యం అధికమై
శ్వాససంబంధిత వ్యాధులు అధికమైయ్యాయి. ఊపిరి తిత్తుల కేన్సర్ కూడా దీనిలో ఒకటి.
== ఆర్ధిక రంగం ==
తూర్పు, ఈశాన్య భారతదేశంలో కోల్కాతా ప్రముఖ వాణిజ్య, ఆర్థిక కేంద్రంగా విలసిల్లుతుంది. అలాగే కోల్కాతా స్టాక్ ఎక్స్చేంజ్ ప్రధాన స్థావరంగా ఉంది. కోల్కాతా హార్బర్ వాణిజ్య, సైనిక ప్రయోజనాలకు హపయోగపడుతుంగి. అలాగే తూర్పు భారతదేశంలో అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం ఉన్న ఒకేఒక నగరం కోల్కాతా. ఒకప్పుడు భారతదేశంలో ప్రధాన నగరంగా అగ్రస్థానంలో ఉన్న కోల్కాతా తరువాతి కాలంలో కొన్ని దశాబ్ధాల ఆర్థిక పతనం చవిచూసింది. భారతదేశ స్వాతంత్ర్యం తరువాత కూడా భారీ జనసాంద్రత, వాణిజ్య సంఘాల తీవ్రవాదం కారణంగా ఇది కొనసాగింది. వామపక్షాల పక్కబలంతో నడుపబడుతున్న సమ్మెలు ఇందుకు ఒక కారణం. 1960 నుండి 1990 చివరి వరకు పలు పరిశ్రమలు మూతపడ్డాయి. వాణిజ్యం ఇతర ప్రాంతాలకు తరలి వెళ్ళింది. పెట్టుబడులు, వనరుల కొరత కారణంగా తలెత్తిన ఆర్థిక పరమైన వత్తిడి నగరానికి అవాంఛితమైన " మరణిస్తున్న నగరం " పేరును తూసుకు వచ్చింది. 1990లో భారతదేశంలో ఆర్థిక సంస్కరణలు ప్రేశపెట్టిన తరువాత నగర ఆర్థిక రంగంలో తిరిగి అభివృద్ధి మొదలైంది.
కోల్కాతా నగరం లోని 40% శ్రామిక శక్తిని దారి పక్కన ఉండే వ్యాపారుల వంటి చిన్న తరహా వ్యాపారులు వినియోగించుకుంటున్నారు. 2005లో వీరి వలన 8,772 కోట్ల వ్యాపారం జరుగింది. 2001న దాదాపు 0.81% శ్రామిక శక్తిని వ్యవసాయ, ఆటవిక, గనులలో వాడుకున్నాయి. 15.49% శ్రామిక శక్తిని పారిశ్రామిక, ఉత్పత్తి రంగాలు వాడుకున్నాయి.
83.69% శ్రామిక శక్తిని సేవా రంగం వాడుకున్నది. 2003 గణాంకాలు మురికి వాడలలో ప్రజలు అధిక సంఖ్యలో వైవిధ్యమైన రంగాలలో ఉపాధిని పొందారు. 36.5% శ్రామిక శక్తిని మధ్య తరగతి గృహాలలో వివిధ పనులను ఉపాధిగా పొందారు. 22.2% దినభత్యం రూపంలో ఉపాధి పొందుతున్నారు. 34% శ్రామికులకు ఉపాధి లభించక బాధపడేవారు. మిగిలిన భారతదేశంలో సాగిన సమాచార రంగ అభివృద్ధి కోల్కాతాలో నిదానంగా 1990లో మొదలైంది. నగరంలోని ఐటి రంగం సంవత్సరానికి 70% అభివృద్ధిని సాధిస్తంది. ఇది జాతీయ సరాసరి కంటే రెండు రెట్లు అధికం. 2000 నుడి నిర్మాణ రంగం, నగరాభినృద్ధి, చిల్లర వర్తకం, సేవా రమగంలో నూతన పెట్టుబడుల వెల్లువ మొదలైంది. పలు బృహత్తర షాపింగ్ మాల్స్, ఆసుపత్రులు నగరంలో స్థాపించారు.
ప్రభుత్వం చేత నడుపబడుతున్న అలాగే ప్రైవేట్ యాజమాన్యం చేత నడుపబడుతున్న అనేక బృహత్తర వాణిజ్య సంస్థలకు కోల్కాతా నగరం పుట్టినిల్లు. స్టీల్, హెవీ ఇంజనీరింగ్, గనులు, [[ఖనిజాలు]], [[సిమెంట్]], ఔషధాలు, ఆహార తయారీలు, [[వ్యవసాయం]], వగద్యుత్ పరికరాలు, వస్త్రాలు, జనుము వంటివి వీటిలో ప్రధానమైనవి. ఐటిసి లిమిటెడ్, కోల్ ఇండియా లిమిటెడ్, బ్రిటానియా పరిశ్రమలు వాటిలో ప్రథమ శ్రేణిలో ఉన్నాయి. వాటి ప్రధాన కార్యాలయాలు నగరంలోనే ఉన్నాయి. ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులైన అలహాబాద్ బ్యాంక్, యూకో బ్యాంక్, యునైటెడ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా ప్రధాన కార్యాలయాలు కూడా నగరంలో ఉన్నాయి. '''భవిష్యత్ దర్శన్''' పేరుతో దత్తు తీసుకున్న ప్రభుత్వ విధానం కారణంగా భారత్ చైనా సర్ హద్దులలో తెరవబడిన సిక్కిమ్స్ నాధూ లా మౌంటెన్ పాస్ ద్వైపాక్షిక అంతర్జాతీయ వాణిజ్యం అనుకూలించడమే కాక అలాగే [[దక్షిణాసియా]] దేశాలు భారతీయ వ్యాపార రంగ ప్రవేశానికి కుతుహలం ప్రదర్శించడం కోల్కాతా నగరానికి ప్రయోజనాలు చేకూరుస్తున్నాయి.
== జనాభా వివరణ ==
2011లోని జాతీయ గణాంకాలను అనుసరించి కోల్కాతా వైశాల్యం 185 చదరపు కిలోమీటర్లు. కోల్కాతా జనసంఖ్య 4,486,679. జనసాంద్రత చదరపు కిలోమీటరుకు 24,252. గత శతాబ్ద (2001–11) జనసాంద్రత కంటే ఇది 1.88% తక్కువ. ప్రతి శ్రీ పురుష నిష్పత్తి 899:1000 . పశ్చిమబెంగాల్ వెలుపలి ప్రాంతాల నుండి పురుషులు పనుల కొరకు వరదలా తరలి రావడమే ఇందుకు కారణం. ముఖ్యంగా బీహార్, ఉత్తర ప్రదేశ్, ఒడిషా నుండి వస్తుంటారు. వీరంతా కుటుంబాలను వదిలి వస్తుటారు. కోల్కాతా నగర అక్షరాస్యత 87.14%. అఖిల భారత అక్షరాస్యత అయిన 74% కంటే ఇది అధికం. ఇది జాతీయ సరాసరి కంటే తక్కువ. 2011లో మహానగర జనాభా 14,112,536.
కోల్కాతా నగర అత్యధిక జనాభా బెంగాలీయులే. అల్పసంఖ్యాకులలో అధికులు మార్వారీలు, బీహారీలు. కోల్కాతా నగర అత్యల్ప జనాభాలో చైనీయులు, తమిళియన్లు, నేపాలీయులు, ఒరియాయీలు, కొంకణీయులు, మళయాయీలు, [[ఆంధ్రులు]], [[అస్సామీ భాష|అస్సామీ]]యులు, [[గుజరాతీ భాష|గుజరాతీ]]యులు, ఆంగ్లో ఇండియన్లు, ఆర్మేనియన్లు, గ్రీకులు, టిబెటియన్లు, మహారాష్టరీయులు, పంజాబీలు, పర్షియన్లు ఉన్నారు. ఆర్మేనియన్లు, గ్రీకులు, జ్యూలు, విదేశీ పూర్వీకంగా కలిగిన సమూహాలు 20వ శతాబ్దం నుండి క్షీణిస్తున్నాయి. 1948లో ఇజ్రేల్ స్థాపన జరిగిన తరువాత జ్యూయిష్ ప్రజలు కోల్కాతా నుండి తరలి వెళ్ళారు. ఒకప్పుడు 20,000 చైనీయులు ఉండే కోల్కాతాలో చైనాటౌన్ లో ప్రస్తుతం 2,000 క్షీణిండింది. చైనీయులు చర్మశుద్ధి కర్మాగారంలో పనిచేసి చైనీస్ రెస్టారెంటులకు భోజనాలకు వెళుతుంటారు.
కోల్కాతాలో బెంగాలీ భాష మిగిలిన భాషలలో ఆధిక్యత కలిగి ఉంది. వైట్ కాలర్ ఉద్యోగులు ఒకప్పుడు ఆంగ్ల భాష మాట్లాడే వారు. చెప్పుకోతగినంత జనాభా హిందీ, ఉర్దూ మాట్లాడుతుంటారు. 2001 జనాంకాలను అనుసరించి 77.68% హిందువులు, 20.27% ముస్లిములు, 0.88% క్రైస్తవులు, 0.46% జైనులు ఉన్నారు. మిగిలిన వారిలో సిక్కులు, బౌద్ధులు, ఇతర మతాల వారు ఉన్నారు. 0.19% జనాభా ఏమతానికి చెందని వారు.
2003 గణాంకాలను అనుసరించి నగరంలోని మూడవ వంతు జనాభా 3,500 నమోదు చేయబడని ఆక్రమిత భూములలో నివసిస్తున్నారు. 2,011 మురికివాడలు నమోదు చేయబడ్డాయి. సాధికార మురికి వాడలకు పురపాలక వ్యవస్థ త్రాగు నీరు, మరుగుదొడ్లు, చెత్తలు తొలగించడం వంటి అత్యావశ్యక సేవలను అందిస్తుంది. ఈ మురికి వాడలను బస్తీల పేరుతో రెండు విభాగాలుగా విభజింప బడ్డాయి. ఇందులో యజమానుల నుడి దీర్ఘకాలిక బాడుగ ఆధారితమైనది ఒక రకం. రెండవది ప్రస్తుత బంగ్లాదేశ్ శరణార్ధులకు భారత ప్రభుత్వం చేత ఇవ్వబడిన ఒప్పంద కాలనీలు. ఇవి కాక పురపాలక వ్యవస్థ త్రాగు నీరు, మరుగుదొడ్లు, చెత్తలు తొలగించడం వంటి అత్యావశ్యక సేవలను ఆక్రమిత మురికి వాడలు. ఇవి లగరంలో ఉపాధి వెతుక్కుటూ వచ్చి నివసిస్తున్న నమోదు చేయబడని కాలువల వెంట, రహదారుల వెంట, రైల్వే లైన్ వెంట ఆక్రమిత భూములలో వెలసిన మురికి వాడలు. 2005 గణాంకాలను అనుసరించి జాతీయ కుటుంబ ఆరోగ్యసంస్థ సర్వే కోల్కాతాలో 14% కుటుంబాలు పేదవారని, 33% ప్రజలు మురికి వాడలలో నివసిస్తున్నారని తెలియజేసింది. అపలాగే ఈ నివేదిక నాలుగవ వంతు నగర ప్రజల కంటే మురికి వాడల ప్రజలు ఆర్థికంగా మెరుగైన స్థితిలో ఉన్నారని తెలియజేసింది. [[మదర్ థెరీసా|మదర్ థెరిసా]] కోల్కాతాలో మిషనరీల ఆర్థిక సాయంతో సేవా సంస్థ స్థాపించి అనాథలను ఆదరించి [[నోబెల్ బహుమతి|నోబుల్ బహుమతి]] అందుకున్నది.
== ప్రభుత్వం సేవారంగం==
===ప్రభుత్వనిర్వహణ ===
కోల్కాతా పలు ప్రభుత్వ ప్రతినిధుల చేత నిర్వహించబడింది. ది కోల్కాతా ముంసిపల్ కార్పొరేషన్ (కె ఎం సి) నగరంలోని 15 శివార్లలోని ప్రజోపయోగనిర్మాణాల పర్యవేక్షణ, నిర్వహణా బాధ్యతలను నిర్వహిస్తుంది. కె ఎం సి కొరకు ప్రతి వార్డ్ ఒక కౌంసిలర్ ను ఎన్నుకుంటుంది. ఒక్కో శివారుకు ఒక్కో వార్డు నుండి ప్రతినిధులుగా ఎన్నుకోబడిన కౌంసిలర్ల కమిటీని కలిగి ఉంటుంది. శివారు కమిటీలు సలహా సంప్రదింపులతో కార్పొరేషన్ నగరంలోని రహదార్ల ప్రభుత్వ నిధులతో నడిచే పాఠశాలలు, ఆసుపత్రులు ముంసిపల్ వ్యాపార కేంద్రాలు నిర్వహణ ప్రణాళికా బద్దంగా చేస్తుంది. మేయర్-ఇన్-కౌంసిల్ మేయర్, సహ మేయర్, కె ఎం సి చేత ఎన్నుకొనబడిన 10 మంది నాయకత్వంలో మేయర్-ఇన్-కౌంసిల్ ద్వారా ఆదేశాలను జారీ చేస్తూ నగర పాలనా నిర్వహణ చేస్తుంటారు.
కె ఎం సి త్రాగునీటి సరఫరా, మురుగునీటిని వెలుపలకు పంపడం, పరిసరాల పరిశుభ్రత, ఘనరూప చెత్తను తొలగించడం, వీధిదీపాలు, నిర్మాణాలను క్రమబద్ధీకరణ చేయడం వంటివి నిర్వహిస్తుంది. కేంద్రప్రభుత్వ సంస్థ అయిన కోల్కాతా ఫోర్ట్ ట్రస్ట్ నగరంలోని నదీ రేవును నిర్వహిస్తుంది. 2012 నుండి కె ఎం సిని త్రినాముల్ కాంగ్రెస్ నిర్వహిస్తుంది. కోల్కాతా షరీఫ్ నగరంలోని ఉత్సవాలు, సమావేశాల నిర్వహిస్తుంది.
కోల్కాతా పాలనా సంస్థలు చట్టపరిమితికి లోబడిన ప్రదేశాలను కలిగి ఉంటాయి. అవి కొలకత్తా జిల్లా, కొలకత్తా పోలీస్ ఏరియా, కోల్కాతా మునిసిపల్ ఏరియా లేక '' కోల్కాతా నగరం '', కోల్కాతా నగరంతో చేరిన సమైక్య కోల్కాతా మహానగర ఏరియా. కోల్కాతా
మెట్రోపాలిటన్ కోల్కాతా మహానగర డెవలప్మెంట్ అధారిటీ చట్ట ప్రణాళిక, అభివృద్ధి బాధ్యతను వహిస్తుంది.
కోల్కాతా జిల్లా నుండి [[పార్లమెంట్]] కొరకు ఇద్దరు ప్రతినిధులను, లోక్ సభ కొరకు 11 మంది ప్రతినిధులను ఎన్నుకుంటుంది. పోలీస్ కమీషనర్ ఆధ్వర్యంలో కోల్కాతా పోలీస్ బాధ్యతలను నిర్వహిస్తుంది. స్టేట్ సెక్రెటరేట్ భవనంలో లేఖకుల భవనం, కోల్కాతా హైకోర్ట్ భవనాలు ఉన్నాయి. కోల్కాతా క్రింది కోర్టులు: కోర్ట్ ఆఫ్ స్మాల్ కాజెస్, సిటీ సివిల్ కోర్ట్ సివిల్ కేసుల పరిష్కారానికి పనిచేస్తుంది.
ది సెషన్ కోర్ట్: క్రిమినల్ కేసుల పరిష్కారానికి పనిచేస్తుంది.
=== అత్యవసర సేవలు ===
కోల్కాతా మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ హుగ్లీ నది నుండి త్రాగునీటిని సరఫరాచేసింది. ఈ నీటిని ఉత్తర 24 పరగణా జిల్లాలో ఉన్న పాల్టా పంపింగ్ స్టేషను వద్ద శుద్ధిచేయబడుతుంది. దాదాపు 4,000 టన్నులు ఉండే 95% చెత్తను నగరానికి తూర్పుభాగంలో ఉన్న ధాపా వద్ద ఉన్న డంపింగ్ భూములలోకి తరలించబడుతుంది. అక్కడ చెత్త, మురుగు నీరు రీసైక్లింగ్ చేయబడుతుంది. చెత్తను తొలగించడం లోపం పరిసరాల పరిశుభ్రత లోపం వలన నగరంలోని కొన్ని భాగాలలో మురుగు నీరు నిలుస్తూ ఉంటుంది.
కోల్కాతా '''ఎలెక్ట్రిక్ సప్లై కార్పొరేషన్''' లేక సిఎస్ సి నగరానికి అవసరమైన విద్యుత్తును చక్కగా సరఫరాచేస్తుంది. '''ది వెస్ట్ బెంగాల్ స్టేట్ ఎలెక్ట్రిసిటీ బోర్డ్ ''' శివారు ప్రాంతాలకు అవసరమైన విద్య్త్తును సరఫరా చేస్తుంది. 2012 నుండి రాష్ట్ర సంస్థ అయిన '''వెస్ట్ బెంగాల్ ఫైర్సర్వీసెస్''' అగ్నిమాపక సేవలు అందిస్తుంది. నగరంలో 16 అగ్నిమాపక కార్యాలయాలు ఉన్నాయి.
భారత్ సంచార నిగం లిమిటెడ్ (బి ఎస్ ఎన్ ఎల్) రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థ అలాగే ప్రైవేట్ సంస్థలు అయిన ఒడాఫోన్, భారతి ఎయిర్ టెల్, రిలయంస్, ఐడియా సెల్లులర్, ఎయిర్ సెల్, టాటా డొకోమో, టాటాసర్వీసెస్, వర్జిన్ మొబైల్ ఎం టి సి ఇండియా మొదలైనవి టెలిఫోన్ సేవలను (దూరశ్రవణం) అందిస్తున్నాయి. సెల్ ఫోన్, 4 జి కనెక్టివిటీ సేవలందిస్తున్న నగరాలలో కోల్కాతా మొదటిది. జి ఎస్ ఎం, సి ఎం డి ఎ సెల్లులర్ విస్తారమైన సేవలు అందిస్తున్నాయి. భారతదేశంలో 2010 నుండి బ్రాండ్ బాండ్ వాడకం మొత్తం దార్ల శాతం 7%. బి ఎస్ ఎల్, వి ఎస్ ఎల్, టాటాఇండికాం, సిఫీ, ఏయిర్టెల్, రిలయంస్ మొదలైనవి వీటిలో ప్రధానమైనవి.
== ప్రయాణ సదుపాయాలు ==
కోల్కాతా ప్రభుత్వం ప్రజలకు ప్రయాణ సదుపాయాలను సబర్బ్న్ రైల్వే, ది కోల్కాతా మెట్రో, ట్రాములు, బస్సుల ద్వారా అందిస్తున్నది. సబర్బన్ నెట్వర్క్ కోల్కాతా నగర శివార్ల వరకు ప్రయాణసౌకర్యాలను అందిస్తుంది. 1984 నుండి కోల్కాతా మెట్రో నిర్వహించబడుతుంది. భూ అంతర్గత కోల్కాతా మెట్రో భారతదేశంలో పురాతనమైనది, మొట్టమొదటిది. కోల్కాతా మెట్రో ఉత్తర దక్షిణాలుగా 25 కిలోమీటర్ల పొడవున ప్రజలను అటూఇటూ చేరవేస్తున్నది. 2009 నుండి 5 మెట్రో మార్గాలు నిర్మాణదశలో ఉన్నాయి. కోల్కాతాలో దూరప్రాంతరైళ్ళను నడుపుతున్న మూడు రైల్వే స్టేషన్లు ఉన్నాయి. అవి వరుసగా [[హౌరా]], సీల్దాహ్, చిత్పూర్లలో ఉన్నాయి. ఇవి కోల్కాతా నగరాన్ని పశ్చిమ బెంగాలులోని ఇతరనగరాలతోనూ అలాగే భారతదేశంలోని ఇతర ప్రధాన నగరాలతోనూ అనుసంధానిస్తున్నాయి. కోల్కాతాలో దక్షిణ, తూర్పు రైల్వే ప్రధాన కార్యాలయాలు ఉన్నాయి.
ప్రభుత్వరంగ, ప్రైవేట్ యాజమాన్యల చేత నడుపబడుతున్న బసులు కోల్కాతాలో ప్రజలకు ప్రయాణ వసతులు కల్పిస్తున్నాయి.
భారతదేశంలో ట్రాములు నదుపుతున్న ఒకే ఒక నగరం కోల్కాతా. ట్రాములను కోల్కాతా ట్రామ్వేస్ సంస్థ చేత నడుపబడుతున్నాయి. నగరంలోని కొన్ని ప్రత్యేక ప్రదేశాలకు చాలా నిదానంగా నడిచే ట్రామ్ సేవలు నియంత్రించబడ్డాయి. వేసవి కాలపు వర్షాల కారణంగా మార్గాలలో నీరు నిలుస్తున్న కారణంగా ప్రయాణసదుపాయాలు అప్పుడప్పుడూ ఆటంకాలను ఎదుర్కొంటూ ఉంది. ప్రత్యేక మార్గాలలో ఆటో రిక్షాలు, మీటర్లు కలిగిన పసుపు బాడుగ కార్లు ప్రజలను అటూ ఇటూ చేరవేస్తున్నాయి. అనేకంగా హిందూస్థాన్ సంస్థకు చెందిన పురాతన నమూనా అంబాసిడర్ కార్లతో కొత్త నమూనాలకు చెందిన సీతల సదుపాయం, రేడియో సదుపాయం కలిగిన కార్లు కూడా నగరంలోని అన్ని ప్రాంతాలకు ప్రజలకు అందుబాటులో ఉన్నాయి. పురాతన తరహా సమీప దూరాలకు సైకిల్ రిక్షాలు, తోపుడు బండ్లు కూడా అందుబాటులో ఉన్నాయి.
[[File:A Tram. on kolkata roads (14).JPG|thumb|right|కోల్కాతా వీధుల్లో తిరుగుతున్న ట్రాం. స్వంతకృతి]]
వైవిధ్యం కలిగిన విస్తారమైన ప్రభుత్వ వాహనాలు అందుబాటులో ఉన్న కారణంగా కోల్కాతాలో భారతదేశంలోని ఇతర నగలలో ఉన్నట్లు స్వంత వాహనాలు ఎక్కువగా లేవు. నగరంలో నమోదు చేయబడిన వాహల అభివృద్ధి క్రమబద్ధంగా జరుగుతుంది. 2002 గణాంకాలు గత ఏడు సంవత్సరాల కాలంలో 44% అభివృద్ధిని మాత్రమే సూచిస్తున్నది. 2004 కోల్కాతా నగర రహదారుల వెంట జనసాంద్రత 6% అభ్వృద్ధి చెందింది. ఢిల్లీ 23%, ముంబాయి 17% అభివృద్ధిని సూచిస్తున్నది. కోల్కాతా మెట్రో, కొత్తగా నిర్మించబడిన [[రహదారులు]] నగర ప్రయాణ రద్ధీని తగ్గించాయి. కోల్కాతా స్టేట్ ట్రాంస్పోర్ట్ కార్పొరేషన్, సౌత్ బెంగాల్ కార్పొరేషన్, నార్త్ బెంగాల్ కార్పొరేషన్ అలాగే అనేక ఇతర ప్రైవేట్ యాజమాన్య సంస్థలు దూరప్రాంత బస్సు సేవలను అందిస్తున్నారు. నగరంలో ప్రధాన బస్సు టెర్మినల్స్ ఎస్ప్లెనేడ్, కరుణామయీ బుధ్ ఘాట్ వద్ద ఉన్నాయి.
నగరానికి కేంద్రం నుండి ఈశాన్యభాగంలో 16 కిలోమీటర్ల దూరంలో నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ ఇంటర్నేషనల్ [[ఎయిర్పోర్ట్ అధారిటీ ఆఫ్ ఇండియా|ఎయిర్పోర్ట్]] ఉంది. ఇక్కడ నుండి జాతీయ, అంతర్జాతీయ విమానలు నడుపబడుతున్నాయి. 2011 నుండి అధికరించిన ప్రణీకుల రద్దీకి తగినట్లుగా అభివృద్ధి పనులు చేపట్టారు. 1870లో స్థాపించిన కోల్కాతా రేవు భారతదేశంలో అతి పురాతనమైనదే కాక ప్రధాన నదీ రేవుగా కూడా పనిచేస్తున్నది. ఈ రేవు నుండి అండమాన్, నికోబార్ రాజధాని '''పోర్ట్ బ్లైర్''' కు నిరంతర ప్రయాణసేవలను అందిస్తూంది. ఈ రేవు నుండి భారతదేశం అంతటికీ, ఇతర దేశాలకూ షిప్పింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా ద్వారా సరుకు రవాణా సేవలను కూడా అందిస్తుంది. పవిత్రమైన హుగ్లీ నదీ తీరాలలో విలసితమై ఉన్న కోల్కాతా జంటనగరమైన హౌరా కోల్కాతాతో ఫెర్రీ సర్వీసులతో అనుసంధానించబడి ఉంది.
కోల్కాతా నుండి [[బంగ్లాదేశ్]] రాజధాని అయిన [[ఢాకా]] [[రైలు మార్గం|రైలు]] మార్గం ద్వారా అనుసంధానమై ఉంది.
== ఆరోగ్య సంరక్షణ ==
2011 గణాంకాలను అనుసరించి కోల్కాతా ఆరోగ్యసంరక్షణా వ్యవస్థ 48 ప్రభుత్వ ఆసుపత్రులను కలిగి ఉంది. అవి ఎక్కువగా ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ ఆధ్వర్యంలో పనిచేస్తుంటాయి. కోల్కాతాలో 366 ప్రైవేట్ యాజమాన్య సంస్థలు ఉన్నాయి. ఈ సంస్థల్సద్వారా 27,687 ఆసుపత్రులు పనిచేస్తున్నాయి. ప్రతి 10,000 ప్రజలకు 61.7 ఆసుపత్రి పడకలు ఉన్నాయి. జాతీయ సరాసరి అయిన 10,000 ప్రజలకు 9 ఆసుపత్రి పడకల కంటే ఇది అధికం. కోల్కాతాలో 10 మెడికల్, దంతవైద్య కళాశాలలు ఉన్నాయి. 1835 లో స్థాపించిన కోల్కాతా మెడికల్ కాలేజ్ ఆధునిక వైవిధ్యలను అందించే కళాశాలలో ఆసియాలోలోనే మొదటిదిగా గుర్తింపు పొందినది. ఈ సౌకర్యాలు కూడా నగర ప్రజల వైద్య అవసరాలను తీర్చడానికి సరిపోవు. 78% కోల్కాతా ప్రజలు ప్రభుత్వ ఆసుపత్రుల కంటే ప్రైవేట్ యాజమాన్య ఆసుపత్రులకు ముఖ్యత్వం ఇస్తున్నారు. ప్రభుత్వ ఆసుపత్రులు అందుబాటు దూరంలో లేక పోవడం, వైద్యసేవలలో నాణతాలోపం, అత్యధిక సమయం ఎదురుచూడవలసి రావడం ప్రజలను ప్రైవేట్ యాజమాన్య ఆసుపత్రులకు వెళ్ళేలా చేస్తున్నాయి.
జాతీయ కుటుంబ ఆరోగ్య సంరక్షణా సర్వేలో నగరంలోని ప్రజలలో స్వల్ప సంఖ్యలో మాత్రమే ఆరోగ్య సంరక్షణా పధకంలో సభ్యత్వం కలిగి ఉన్నారని తెలియజేస్తుంది. నగరంలో సంతానోత్పత్తి శాతం 1.4% మాత్రమే. భారతీయ 8 ప్రధాన నగరాలలో ఇది అత్యల్పం. 77 % వివాహిత స్త్రీలు
సంతాన నిరోధక విధానాలు అనుసరిస్తున్నారు. నగరంలో శిశుమరణాలు 1000 మందికి 41. 5 సంవత్సరాల కంటే ముందు మరణిస్తున్న బాలల సంఖ్య 1000 మందికి 49.
2005 గణాంకాలను అనుసరించి వ్యానిరోధక మందులను వేయని నగరాలలో కోల్కాతా ప్రపంచంలోనే రెండవ స్థానంలో ఉంది. అంగన్వాడీలు అధికంగా కలిగిన నగరాలలో కోల్కాతా రెండవ స్థానంలో ఉంది. పోషకాహార లోపం, రక్తహీనత, తక్కువ బరువు కలిగిన బాలలు మిగిలిన నగరాలలో కంటే కోల్కాతాలో తక్కువగా ఉన్నారు.
నగరంలో సీజనల్ వ్యాధులైన [[మలేరియా]], [[డెంగూ వైరస్|డెంగూ]],, చికెన్గునియా వంటి వ్యాధులు తగ్గుముఖం పట్టాయి. నగరంలో మధ్యతరగతి వారిలో 30% స్త్రీలు, 18% పురుషులు స్థూలకాయం కలిగి ఉన్నారు. నగరంలో 55% స్త్రీలు రక్తహీనతతో బాధ పడుతున్నారు. ఇది జాతీయ సరాసరి కంటే అధికం. 20% పురుషులు రక్తహీనతతో బాధ పడుతున్నారు. [[మధుమేహం]], ఆస్థమా, తైరాయిడ్ వ్యాధులతో అత్యధికమైన ప్రజలు బాధపడుతున్నారు. అత్యధిక సంఖ్యలో ఎయిడ్స్ వ్యాధి బాధితులు కలిగిన నగరాలలో కోల్కాతా. ఇది అత్యంత ఆందోళన కలిగించే విషయం.
== విద్యారంగం==
కోల్కాతాలో ప్రభుత్వ పాఠశాలలు, మతసంస్థలకు చెందిన ప్రైవేట్ యాజమాన్య పాఠశాలలూ ఉన్నాయి. ఈ పాఠశాలలో బెంగాలీ, ఆంగ్లము భాషలు ప్రధానంగా ఉన్నాయి. ప్రత్యేకంగా కోల్కాతా నగర కేంద్రంలో ఉర్ధూ, [[హిందీ భాష|హిందీ]] భాషను కూడా బోధిస్తుంటారు. కోల్కాతా పాఠశాలలు '''10+2+3''' ప్రణాళికతో విద్యను బోధిస్తున్నారు. మాద్యమిక విద్యను పూర్తి చేసిన తరువాత విద్యార్థులు పైస్థాయి '''వెస్ట్ బెంగాల్ కౌంసిల్ ఆఫ్ హైయ్యర్ సెకండరీ ఎజ్యుకేషన్''', ఐసిఎస్సి, సిబిఎస్సి. విద్యలకు అర్హత సంపాది
స్తారు. తరువాత స్వతంత్రంగా ఆర్ట్స్, బిజినెస్ లేక సైన్సు వంటివి ఎంచుకుని విద్యను కొనసాగించవచ్చు. ఒకేషనల్ ప్రోగ్రాంస్ కూడా అందుబాటులో ఉంటాయి.
2010 నాటికి కోల్కాతా శివారు ప్రాంతాలతో కలిపి కోల్కాతాలో రాష్ట్రప్రభుత్వంతో నడుపబడుతున్న 14 విశ్వవిద్యాలయాలు ఉన్నాయి.
ప్రతి ఒక్క కళాశాల ఏదో ఒక విశ్వవిద్యాలయం లేక కోల్కాతా లేక దేశంలోని సంస్థలతో అనుసంధానించబడి ఉంటుంది. దక్షిణాసియాలో అతి పురాతనమైన కోల్కాతా విశ్వవిద్యాలయం 1857 లో స్థాపించబడింది. హౌరాలో ఉన్న '''బెంగాల్ ఇంజనీరింగ్ అండ్ సైన్సు యూనివర్సిటీ''' దేశంలో ప్రఖ్యాతి చెందిన రెండవ ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా గుర్తింపు పొందింది. ఆర్ట్స్, సైన్సు, ఇంజనీరింగ్ విద్యలకు జాదవ్పూర్ విశ్వవిద్యాలయం గుర్తింపు పొందింది. జోకా వద్ద 1961లో స్థాపించబడిన '''ది ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్మెంట్ కోల్కాతా''' భారతదేశంలో మొదటి మేనేజ్మెంట్ విద్యా సంస్థగా పేరు పొందింది. '''ది వెస్ట్ బెంగాల్ నేషనల్ యూనివర్సిటీ ఆఫ్ జ్యుడీషియల్ సైన్సు''' భాతరదేశంలో స్వయం ప్రతిపత్తి కలిగిన ఏకైక న్యాయవిద్యా సంస్థగా పేరు పొందింది.
[[File:Victoria memorial. kolkata (2).JPG|thumb|left|విక్టోరియా మెమోరియల్. కోల్కాతాా, స్వంత కౄతి]]
కోల్కాతాలో పుట్టిన, పనిచేసిన లేక విద్యాభ్యాసం చేసిన గుర్తింపు పొందిన విద్యావంతులు భౌతిక శాస్త్రవేత్తలయిన సత్యేంద్ర నాధ్ బోస్, మేఘనాధ్ సాహా, [[జగదీశ్ చంద్ర బోస్|జగదీష్ చంద్రబోస్]]. రసాయన శాస్త్రవేత్త ప్రపుల్ల చంద్రరాయ్, గణాంక నిపుణుడు ప్రశాంత చంద్ర మహాలానోబిస్, భైతికశాస్త్రవేత్త ఉపేంద్రబ్రహ్మచారి, విద్యావేత్త అసుతోష్ ముఖర్జీ, నోబెల్ బహుమతి గ్రహీతలయిన [[రవీంద్రనాధ్ ఠాగూర్]], [[సివి రామన్]],, [[అమర్త్యా సేన్|అమర్త్యాసేన్]].
== సంస్కృతి ==
ఒకప్పుడు భారతదేశానికి రాజధానిగా ఉన్న కోల్కాతా నగరం [[సాహిత్యం]], [[కళలు]], విప్లవాలకు గుర్తింపు పొందిన నగరం. నవీన సాహిత్యానికి, కళలకు కోల్కాతా నగరం పుట్టిల్లు. కోల్కాతా నగరం " ఆవేశనగరం, సృజనాత్మక నగరం " అని పిలువబడుతుంది. అలాగే '''భారతీయ సాంస్కృతిక కేంద్రం''' గా కూడా పిలువబడుతుంది. ఇరుగు పొరుగు ప్రాంతం నుండి వచ్చి స్థిరపడిన సమూహాలు పరా అని పిలువబడుతూ అనేక మంది కోల్కాతాలో నివసిస్తున్నారు. వీరిలో ఒక్కో సమూహానికి వారి సంప్రదాయ కార్యక్రమాలను నిర్వహించడానికి ఒక్కో సాంస్కృతిక సంఘం ఉంటుంది. వీరి నివాసాలను ఇక్కడ అడ్డాలు అని కూడా పిలుస్తుంటారు. అడ్డాలలోని ప్రజలు తీరిక వేళలలో చెప్పుకునే ముచ్చట్లు ఒక్కోసారి ఆత్మీయమైన అనుబంధాలకు కూడా దారి తీస్తాయి. విమర్శనాత్మకమైన [[రాజకీయాలు|రాజకీయ]] వాతావరణానికి కూడా నగరం పేరు పొందింది. రాజకీయ వాతావరణాన్ని ఆవేశాన్ని వ్యంగ్య చిత్రాల ద్వారా ప్రచారం చేయడం నగర సంస్కృతిలో ఒక భాగమే.
=== నిర్మాణ సంస్కృతి===
కోల్కాతాలో ఇండో-ఇస్లామిక్, ఇండో-సరాసెనిక్ నిర్మాణ శైలిలో అలంకరించబడిన అనేక భవనాలు ఉన్నాయి. బ్రిటిష్ పాలన కాలం నుండి చక్కగా నిర్వహించబడిన [[భవనాలు]] '''వారసత్వ నిర్మాణాలుగా''' (హెరిటేజ్ స్ట్రక్చర్స్) గుర్తించ బడ్డాయి. అయినప్పటికీ మిగిలినని వివిధ స్థితులలో శిథిలావస్థలో ఉన్నాయి. 1814 స్థాపించబడిన భారతదేశ పురాతన వస్తు ప్రదర్శన శాల '''ది ఇండియన్ మ్యూజియం హౌసెస్ ''' లో భారతీయ సహజ చరిత్ర, కళలకు సంబంధించిన అనేక వస్తువులను సేకరించి ప్రదర్శించబడున్నాయి. కోల్కాతాలో నిర్మించబడిన యురేపియన్ మేన్ షన్ సంప్రదాయ ఉదాహరణగా నిలిచిన పాలరాతి భవనం (మార్బుల్ ప్యాలెస్). దేశంలోనే ముఖ్యమైన గ్రంథాలయం '''ది నేషనల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియా'''.
=== సాహిత్య, కళా సంస్కృతి ===
1980 నుండి వ్యాపార సరళి దియేటర్లకు ప్రజాదరణ తగ్గుతూ వచ్చింది. 1940లో సాంస్కృతిక ఉద్యమంలో భాగంగా గ్రూప్ దియేటర్స్ ఆఫ్ కోల్కాతా పాపులర్ దియేటర్స్ తో విభేదించి ధియేటర్స్ కేవలం వృత్తిపరం లేక వ్యాపార దృక్పదం కొరకే కాదు కథంశం, నిర్మాణం వంటి ప్రయోగాలు కూడా జరగాలని ప్రతిపాదించింది. గ్రూప్ దియేటర్స్ కళావేదికను సాంఘిక జీవన సంబంధిత సందేశాలకు ప్రాధాన్యం ఇచ్చింది. బెంగాలులో సంప్రదాయ జానపద డ్రామాలకు ప్రజాదరణ ఉండేది. బెంగాలీ చలన చిత్రాలు కోల్కాతాలోనే నిర్మించబడుతుటాయి. టాలీగంజ్ లో టాలీవుడ్ చిత్రాలు డబ్ చేయబడుతుటాయి. ఇక్కడే రాష్ట్ర ఫిల్మ్ స్టూడియోలు అధికంగా ఉన్నాయి. దీర్ఘకాలంగా కోల్కాతాలో ఆర్ట్ చిత్రాల సంప్రదాయం కొనసాగింది. అంత్రజాతీయ ఖ్యాతిని అర్జించి అవార్డులు గెలిచిన డైరక్టర్ సత్యజిత్ రాయ్, రిత్విక్ ఘతక్, మృణాల్ సేన్, తపన్ సిన్హా, అపర్ణాసేన్, బుద్ధదేబ్ దాస్ గుప్తా, [[ఋతుపర్ణ ఘోష్]].
[[File:Victoria memorial. kolkata (23).JPG|thumb|right| విక్టోరియా మెమొరిఅల్, కోల్కాతాలో ఒక ద్వారము. స్వంత కృతి]]
[[File:Victoria memorial. kolkata (2).PG|thumb|left| విక్టోరియా మెమొరిఅల్, కోల్కాతాలో స్వంత కృతి|link=Special:FilePath/Victoria_memorial._kolkata_ (2).PG]]
=== విద్యా సంస్కృతి ===
19-20 శతాబ్దాలలో బెంగాలీ సాహిత్యం రచయితలైన ఈశ్వర చంద్ర విద్యాసాగర్, బకిం చంద్ర చటోపాద్యాయ, మైకేల్ మధుసూదన్ దత్, రవీంద్రనాధ్ ఠాగోర్, ఖాజీ నాజ్రుల్ ఇస్లాం,, [[శరత్ చంద్ర చటోపాధ్యాయ్|శరత్ చంద్ర చటోపాధ్యాయ]] భాగస్వామ్యంతో ఆధునిక పుంతలు తొక్కింది. అలాగే సంఘ సంస్కర్తలైన రాం మోహన్ రాయ్, [[స్వామి వివేకానంద]] తదితరులు బెంగాల్ సాంఘిక జీవితంలో పెను మార్పులు సంభవించడానికి కారకులయ్యారు. 20వ శతాబ్దపు మధ్య, చివరి కాలంలో తరువాతి ఆధునికతకు సాక్ష్యంగా నిలిచింది. ప్రచురణకర్తలు అధిక సంఖ్యలో కాలేజ్ స్ట్రీట్ లో ఉన్నారు. దానికి అరమైలు దూరంలో పుస్తక విక్రయశాలలు, విఢి దారి వెంట ఉన్న చిన్న చిన్న పుస్తక విక్రయ దుకాణాలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ కొత్త, పాత పుస్తకాలు రెంటినీ విక్రయిస్తూంటారు. 19వ శతాబ్దంలో చిత్రించబడిన కాళీఘాట్ చిత్రాలు ప్రాంతీయశైలిని ప్రతిబింబిస్తూ మతపరమైన సంఘటనలను, దైనందిక జీవితంలో జరిగే సంఘటనలనూ తెలుపుతూంటాయి. బెంగాల్ స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్ బెంగాల్ ఆర్ట్స్ కాలేజీలో ఆరంభించబడింది. ది అకాడమీ ఆఫ్ ఫైన్ ఆర్ట్స్, ఇతర కళాప్రదర్శన శాలలు నిరంతరంగా కళాప్రదర్శనలు ఏర్పాటు చేస్తుంటాయి. రవీంద్రనాధ్ గీతాలకు, సంప్రదాయ సంగీతానికి నగరం గుర్తింపు పొందింది. బౌల్ జానపద బాల్లడ్స్, [[కీర్తనలు]], బెంగాలీ పాపులర్ [[మ్యూజిక్]], పండుగ కాలపు గజల్స్, ఆధునిక సంగీతం అలాగే బెంగాలీ భాషా ఆధునిక గీతాలకు గుర్తింపు పొందింది. 1190 నుండి కొత్త జానపద- రాక్ శైలి గాయకులు వెలుగులోకి వచ్చారు. వాస్తవాన్ని ప్రతిబింబించే మరొక కొత్త శైలి జిబాన్ముఖి గాన్ కూడా వెలుగులోకి వచ్చింది.
=== ఆహారసంస్కృతి ===
కోల్కాతాలో మచ్చర్ జోల్ అనే వంటకం ప్రసిద్ధం. అన్నము, ఈ చేపల కూరను వడ్డిస్తారు. భోజననానంతర పదార్ధాలుగా రసగుల్లా, సందేష్, మిస్థి దోహి అనబడే తియ్యని పెరుగు వడ్డించబడుతుంది. బెంగాలీలో విరివివిగా లభించే కోల్కాతా వారి అభిమానపాత్రమైన ఇలిష్ చేపలతో చేసిన కూరలు ప్రజల ఆదరణను పొందింది. బెగుని వంటి వీధి ఆహారాలు (వంకాయ బజ్జీలు), కాటీ రోల్ (చికెన్, మటన్, గుడ్డు లేక కూరలతో కూరి చేయబడిన బెడ్ రోల్స్), పుచ్క (నూనెలో దేవి చింతపండు పులుసుతో అందించేవి). చైనా టౌన్లో ఉన్న భారతీయ చైనీయ పాకశాలలు ప్రజాదరణ పొందాయి. కోల్కాతా ప్రజల అభిమాన ఆహారాలలో మిఠాయీలకు ప్రత్యేక పాత్ర ఉంటుంది. ప్రత్యేకంగా వారి సామూహిక విందు వినోదాలలో మిఠాయీలు మరింత ప్రాధాన్యత సంతరించుకుంటాయి.
=== వస్త్రధారణా సంస్కృతి ===
బెంగాలీ స్త్రీలు అధికంగా చీరలు ధరిస్తున్న సమయంలో యువతుల మధ్య శల్వార్ కమీజులు, పశ్చిమదేశ వస్త్రధారణ ప్రబలమయ్యాయి. పశ్చిమదేశ వస్త్రధారణ పురుషుల విశేష ఆదరణ సంతరించుకున్నప్పటికీ పండుగ సమయాలలో మాత్రం పంచ, కుర్తాలను ధరిస్తుంటారు. కోల్కాతా అతి ముఖ్య పండుగ అయిన దుర్గా పూజ సెప్టెంబరు-అక్టోబరు మాసాలలో జరుపుకుంటారు. దీనిని వీరు అత్యంత వైభవంగా జరుపుకుంటారు. బెంగాలీ నూతన సంవత్సరాన్ని పాయిలా బాయిషక్ పేరుతో జరుపుకుంటారు. నగర ఇతర పండుగలలో పౌష్ పార్బన్ పేరిట జరుపుకునే పంట కోతల కాల పండుగ, జగద్దాద్రి పూజ, దీపావళి, సరస్వతి పూజ, ఈద్, హోలి, క్రిస్మస్,, రథయాత్ర.
పుస్తకాల సంత, '''ది డోవర్ లేన్ మ్యూజిక్ ఫెస్టివల్''',, నందికార్ సాంస్కృతిక ఉత్సవాలు జరుపుకుంటారు.
=== మాధ్యమం ===
కోల్కాతాలో అత్యధికంగా ప్రజాదరణ పొందుతున్న బెంగాలీ భాషా దిన పత్రికలలో ఆనందబజార్ పత్రిక, భారతమాన్, సంగబాద్ ప్రితి దిన్, ఆజ్కాల్, దైనిక్ స్టేట్స్ మాన్, గణశక్తి ఉన్నాయి. ప్రధాన ఆంగ్ల దినపత్రికలు ది స్టేట్స్ మాన్, ది టెలిగ్రాఫ్. కోల్కాతాలో ప్రచురించబడి అందజేయబడుతున్న ప్రధాన [[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్ల]] దినపత్రికలు దేశమంతటా ప్రజాదరణ పొందిన టైంస్ ఆఫ్ ఇండియా, హిందూస్థాన్ టైంస్, [[ది హిందూ]], ది [[ఇండియన్ ఎక్స్ప్రెస్|ఇండియన్ ఎక్స్ప్రెస్]], ఆసియన్ ఏజ్. అధికంగా అమ్ముడౌతున్న ఆర్థిక విషయాలను అందించే పత్రికలు ది ఎకనమిక్ టైంస్, ది ఫైనాన్షియల్ ఎక్స్ప్రెస్, బిజినెస్ లైన్, బిజినెస్ స్తాండర్డ్. అల్పసంఖ్యాక ప్రజలు చదువుతున్న భాషా ప్రాతిపదిక కలిగిన పత్రికలు హిందూ, ఉర్దూ, గుజరాతీ, ఒరియా, పంజాబీ,, [[చైనీస్ భాష|చైనీస్]] భాషా పత్రికలు. కోల్కాతా నగర ప్రధాన వార, మాస, పక్ష పత్రికలు దేష్, సనంద, సప్తహిక్ భారత్ మాన్, ఉనిష్-కురి, ఆనందలోక్, ఆనంద మేలా. చారిత్రకంగా కోల్కాతా నగరం చిన్న పత్రికా ఉధ్యమానికి కేంద్రబిందువుగా గుర్తింపు పొందింది.
రాష్ట్ర ప్రభుత్వ నిర్వహణలో ఆల్ ఇండియా రేడియో పలు ఏ ఎం రేడియో స్టేషనున్స్ ద్వారా ప్రసారాలను నిర్వహిస్తుంది.
నగరంలో 12 ఎఫ్ ఎం స్టేషనున్స్ ప్రజలకు ప్రసారాలను అందజేస్తున్నది. భారతీయ రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఆధీనంలో టెలివిజన్ దూరదర్శన్ రెండు ఉచిత ప్రాంతీయ భాషా చానల్స్ నిర్వహిస్తున్నది. కేబుల్ సేవల ద్వారా బెంగాలీ, హిందీ, ఇంగ్లీష్, ఇతర ప్రాంతీయ చానల్స్ నిర్వహిస్తుంది. డైరెక్ట్ ప్రసారాలను అందిస్తున్న శాటిలైట్ సేవలు లేక ఇంటర్ నెట్ - ఆధారిత టెలివిజన్ ప్రసారాలను అందిస్తుంది. 24 బెంగాలీ వార్తా చానల్స్ వార్తలను అందిస్తున్నాయి. అవి వరుసగా స్టార్ ఆనందా, తారా న్యూజ్, కొలక్సత్తా టివి, 24 గంటా, ఎన్ ఇ బంగ్లా, న్యూస్ టైం, చానల్ 10.
డా. సి. నారాయణ రెడ్డి రచించిన విశ్వంభర అనే కావ్యానికి 1988లో భారతదేశంలో సాహిత్య అత్యున్నత పురస్కారం, జ్ఞానపీఠ్ అవార్డు బహుకరించబడినదనీ! ( విశ్వంభర వ్యాసం )
== హౌరా బ్రిడ్జి ==
[[హుగ్లీనది]] పై కట్టబడిన హౌరా వంతెన పలు ప్రత్యేకతలు కలిగినదిగా రికార్డులకెక్కినది. ఈ బ్రిడ్జి తీరికలేకుండా వాడబడుతున్న కాంటిలెవర్ బ్రిడ్జి. దీని పొడవు 457 మీటర్లు. ఈ బ్రిడ్జి నిర్మాణం [[1943]]లో రెండవ ప్రపంచయుద్ధం జరుగుతున్న సమయంలో పూర్తయ్యింది.
== ప్రముఖులు ==
* [[రవీంద్రనాథ్ టాగూర్]] నోబెల్ బహుమతి పొందిన తొలి భారతీయుడు.
* [[అతుల్ చంద్రచటర్జీ]] లండన్ సివిల్ సర్వీస్ ఎంట్రన్స్ పరీక్షలో మొదటి స్థానాన్ని పొందిన భారతీయుడు.
* [[జగదీష్ చంద్రబోస్]] అంతర్జాతీయ ఖ్యాతినార్జించిన తొలి భారతీయ శాస్త్రజ్ఞుడు.
* [[రామకృష్ణ పరమహంస]]
* [[స్వామి వివేకానంద]] అంతర్జాతీయ స్థాయి హిందుప్రచార కర్త.
* [[మదర్ థెరిస్సా]] నోబెల్ గ్రహీత
* [[సుభాష్ చంద్ర బోస్]]
* [[సత్యజిత్ రే]] ఆస్కార్ బహుమతి పొందిన దర్శకుడు
* [[నుస్రత్ జహాన్]] సినీ నటి, రాజకీయ నాయకురాలు
*[[సంధ్యా ముఖర్జీ]] గాయని, సంగీత దర్శకురాలు
*[[రీతాభరి చక్రవర్తి]] - సినీ నటి, గాయని, నిర్మాత
== ఇవికూడా చూడండి ==
* [[భారతదేశంలోని మెట్రోపాలిటన్ ప్రాంతాల జాబితా]]
== వెలుపలి లింకులు ==
{{Commons category}}
{{పశ్చిమ బెంగాల్ లోని జిల్లాలు}}
[[వర్గం:భారత రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల రాజధానులు]]
[[వర్గం:నగరాలు]]
[[వర్గం:భారతదేశం లోని రాజధాని నగరాలు]]
[[వర్గం:భారతీయ నగరాలు పట్టణాలు]]
l7ibhwfoyv8vxz3lu7iikphcd3k83mo
నిలువుగండ్ల
0
37820
3617411
3530775
2022-08-06T15:31:47Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = నిలువుగండ్ల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map-size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 160
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 83
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 77
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 31
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''నిలువుగండ్ల ''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 8 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 53 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 31 ఇళ్లతో, 160 జనాభాతో 612 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 83, ఆడవారి సంఖ్య 77. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 111 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594390<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల [[తమ్మడపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. ట్రాక్టరు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
నిలువుగండ్లలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 15 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 80 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 17 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 294 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 195 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 501 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 5 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
నిలువుగండ్లలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 5 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
నిలువుగండ్లలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
lozp20cxxpg4z8q3zeyl3jhrivfirwz
కైప
0
37841
3617408
3524532
2022-08-06T15:29:26Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం}}
{{Infobox Settlement|
|name = కైప
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1829
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 906
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 923
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 442
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.301051
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2647
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కైప ''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 40 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 442 ఇళ్లతో, 1829 జనాభాతో 1485 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 906, ఆడవారి సంఖ్య 923. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 685 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 38. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594384<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కైపలో ఉన్న ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కైపలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 14 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కైపలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 74 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 10 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 2 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 325 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 1067 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1004 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 392 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కైపలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 316 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 75 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కైపలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,760. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 872, మహిళల సంఖ్య 888, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 400 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
nlchezl97q86farlf5e5kg845iuah1h
బత్తులూరుపాడు
0
37876
3617390
3533048
2022-08-06T15:07:42Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బత్తులూరుపాడు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 626
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 309
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 317
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 158
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బత్తులూరుపాడు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 2 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 48 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 158 ఇళ్లతో, 626 జనాభాతో 229 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 309, ఆడవారి సంఖ్య 317. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594378<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
బత్తులూరుపాడులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
బత్తులూరుపాడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 12 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 12 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 36 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 167 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 177 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 26 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
బత్తులూరుపాడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 26 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
బత్తులూరుపాడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి|వరి ,]] [[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 525. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 279, మహిళల సంఖ్య 246, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 120 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
epzg7p8zmfpuktru0uue20h92uz1ip6
చిత్తూరు జిల్లా
0
38407
3617695
3591980
2022-08-07T09:10:13Z
Chaduvari
97
+చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం మూస, "ఉమ్మడి" తీసివేత
wikitext
text/x-wiki
{{చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}}{{Infobox settlement
| name = చిత్తూరు జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang =
| other_name =
| image_skyline = View of Kanipakam Temple, Chittoor district.jpg
| image_alt =
| image_caption = కాణిపాకం దేవాలయం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Chittoor in Andhra Pradesh (India).svg
| coordinates = {{coord|13.2|79.12|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[రాయలసీమ]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = ప్రధాన కార్యాలయం
| seat = [[చిత్తూరు]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 = [[జిల్లా కలెక్టరు]]
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 6855
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
|population_total=1873000
|population_urban=
|population_rural=
|population_as_of = 2011
|pop-growth=
| population_rank =
| population_density_km2 =auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 =[[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష|ఆధికార]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0( )
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = పురుషుల అక్షరాస్యత
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 =స్త్రీల అక్షరాస్యత
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =[[లోకసభ]] నియోజక వర్గం
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 = [[వాతావరణం]]
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 = [[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website ={{URL|chittoor.ap.gov.in/te}}
| footnotes =
}}
{{వేదిక|రాయలసీమ|Rayalaseema.png}}
'''చిత్తూరు జిల్లా''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] [[రాష్ట్రం]]లో [[రాయలసీమ]] ప్రాంతంలో ఒక జిల్లా. జిల్లాకేంద్రం [[చిత్తూరు]]. జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ భాగంగా 2022లో ఈ జిల్లాలోని భాగాలను కొత్తగా ఏర్పడిన [[తిరుపతి జిల్లా]], [[అన్నమయ్య జిల్లా]]లలో కలిపారు.
[[కాణిపాకం]] దేవాలయానికి ప్రసిద్ధి ఈ జిల్లా [[ధాన్యములు]], [[చెరకు]], [[మామిడి]], [[వేరుశనగ]]లకు వ్యాపార కేంద్రము. ఇక్కడ [[నూనె గింజలు]], [[బియ్యం]] మిల్లింగ్ పరిశ్రమలు ఉన్నాయి.
{{maplink|type=shape}}
==చిత్తూరు జిల్లా చరిత్ర==
{{main article|చిత్తూరు జిల్లా చరిత్ర}}
చిత్తూరు జిల్లా [[1911]] [[ఏప్రిల్]] [[1]] సంవత్సరంలో ఏర్పాటైంది. అప్పటి ఉత్తర ఆర్కాట్లో తెలుగు మాట్లాడే కొన్ని తాలూకాలు, [[కడప జిల్లా]] నుంచి మరి కొన్ని తాలూకాలు, [[నెల్లూరు]] జిల్లా నుంచి మరికొన్ని తాలూకాలు కలిపి దీన్ని ఏర్పాటు చేశారు. 2011 ఏప్రిల్ 1 నాటికి వంద సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకున్నది. 19వ శతాబ్దపు ప్రారంభం నుంచి ఉత్తర ఆర్కాట్ జిల్లాకు ప్రధాన కేంద్రంగా ఉండేది. ఒక వైపు కర్ణాటక కు, మరో వైపు [[తమిళనాడు]]కు దగ్గరగా ఉండటంతో తెలుగుతో బాటు, తమిళం, కన్నడ భాషలు కూడా విస్తృతంగా వాడుతుంటారు.
దక్షిణ భారతదేశాన్ని పరిపాలించిన [[చోళులు]], [[పల్లవులు]], పాండ్యులు మొదలైన వారు దీన్ని తమ ఆధీనంలో ఉంచుకున్నారు. [[విజయనగర సామ్రాజ్యం]] కాలంలో [[చంద్రగిరి]] కేవలం ప్రధాన కేంద్రంగానే కాక కొన్నాళ్ళు రాజధానిగా కూడా విలసిల్లింది. విజయనగర సామ్రాజ్య పతనం తర్వాత ఇది [[పాలెగాళ్లు|పాలెగాళ్ళ]] ఆధీనంలోకి వచ్చింది. [[చిత్తూరు]], [[చంద్రగిరి]] ప్రాంతాల్లోనే పదిమంది పాళెగాళ్ళు అధికారం చెలాయించే వాళ్ళు. ఆర్కాటు నవాబు ఈ ప్రాంతాన్ని చేజిక్కించుకోవడానికి చూసినపుడు మైసూరు నవాబులు [[హైదర్ అలీ]], [[టిప్పు సుల్తాన్]] చిత్తూరును తమ వశం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించారు. హైదరాలీ [[గుర్రంకొండ]] నవాబు కుమార్తె అయిన ఫకృన్నిసాను వివాహం చేసుకున్నాడు. వీరిరువురికీ జన్మించిన వాడే టిప్పు సుల్తాన్. రెండవ మైసూరు యుద్ధం జరుగుతుండగా చిత్తూరు దగ్గర్లోని నరసింగరాయనిపేట దగ్గర హైదరాలీ [[డిసెంబరు 6]], [[1782]]లో క్యాన్సర్ సోకి మరణించాడు. ఆర్కాటు నవాబుల పరిపాలనలో చిత్తూరు ఖిల్లా గానూ, దానికి మొహమ్మద్ అలీ సోదరుడు అబ్దుల్ వహాబ్ ఖిల్లాదారు గానూ ఉండేవాడు. అతని దగ్గర సైనికుడుగా చేరిన హైదరాలీ తర్వాత అతన్నే ఓడించి మైసూరుకు బందీగా తీసుకుని వెళ్ళాడు.
జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ భాగంగా 2022లో ఈ జిల్లాలోని భాగాలను కొత్తగా ఏర్పడిన [[తిరుపతి జిల్లా]], [[అన్నమయ్య జిల్లా]]లలో కలిపారు.<ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref>
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
ఇది 12°-44’-42″ మరియు 13°-39’-21″ ఉత్తర అక్షాంశాల మధ్య మరియు తూర్పు రేఖాంశాలు 78°-2’-2″ మరియు 79°-41’52″ మధ్య ఉంది. ఇది తూర్పున [[తిరుపతి జిల్లా]], [[తమిళనాడు]] రాష్ట్రం, పశ్చిమాన [[అన్నమయ్య జిల్లా]], [[కర్ణాటక]] రాష్ట్రం, ఉత్తరాన [[అన్నమయ్య జిల్లా]], [[తిరుపతి జిల్లా|తిరుపతి జిల్లాలు]], దక్షిణాన [[తమిళనాడు]] రాష్ట్రం సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.
జిల్లా ప్రధానంగా మైదాన ప్రాంత మండలాలతో కూడి వుంది. చిత్తూరు పట్టణం చుట్టుపక్కల [[మామిడి]] తోటలు, చింత తోపులు విస్తారముగా ఉన్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి చిత్తూరు జిల్లాలో నదులు:
* [[సువర్ణముఖి]]
* [[కాళంగి]]
* [[పాపాఘ్ని]]
* [[కౌండిన్య]]
* [[పాలారు]]
* [[అరణి]]
* [[బాహుదా నది|బాహుదా]] ([[చెయ్యేరు]])
* [[నీవా]].
== జనాభా లెక్కలు==
2011 జనగణన ప్రకారం, జిల్లా జనాభా: 18,73,000. జిల్లా జన సాంద్రత 270/చ.కి.మీ (710/చ. మై.) <ref name="sakshi-1"/>
== రవాణా వ్వవస్థ ==
* రహదారి సౌకర్యం: [[జాతీయ రహదారి 69 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 69]]కి [[కర్ణాటక]]లో హొన్నవర - [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] లో [[చిత్తూరు]] గమ్యస్థానాలుగా వున్నాయి.
* రైలు సౌకర్యం: ఇక్కడ పాకాల - కాట్పాడి రైలు మార్గములో చిత్తూరు రైల్వే స్టేషను ఉంది.
* విమానయాన సౌకర్యం: దగ్గరిలోని విమానాశ్రయం [[తిరుపతి విమానాశ్రయం|తిరుపతి]]
==పాలనా విభాగాలు==
భౌగోళికంగా చిత్తూరు జిల్లాను 4 రెవిన్యూ డివిజన్లుగా, 31 రెవిన్యూ మండలాలుగా విభజించారు.<ref name="sakshi-1"/> పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత [[వెదురుకుప్పం మండలం|వెదురుకుప్పం]]
[[శ్రీరంగరాజపురం మండలం|శ్రీరంగరాజపురం]] మండలాలను నగరి రెవిన్యూ డివిజన్ నుండి చిత్తూరు రెవిన్యూ డివిజన్ కు మార్చారు. <ref>{{Citation|title=CHITTOOR DISTRICT - TRANSFER OF SRIRANGARAJAPURAM AND VEDURUKUPPAM MANDALS FROM NAGARI REVENUE DIVISION TO CHITTOOR REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.488, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1034 (G.650)}}</ref>
===మండలాలు===
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGv | చిత్తూరు జిల్లా మండలాల పటం}}
{{Div col|colwidth=10em|rules=yes|gap=2em}}
#కుప్పం డివిజను
## [[కుప్పం మండలం|కుప్పం]]
## [[గుడిపల్లె మండలం|గుడిపల్లె]]
## [[రామకుప్పం మండలం|రామకుప్పం]]
## [[శాంతిపురం మండలం|శాంతిపురం]]
#చిత్తూరు డివిజను
## [[ఐరాల మండలం|ఐరాల]]
## [[గుడిపాల మండలం|గుడిపాల]]
## [[గంగాధర నెల్లూరు మండలం|గంగాధర నెల్లూరు]]
## [[చిత్తూరు మండలం|చిత్తూరు]]
## [[తవణంపల్లె మండలం|తవణంపల్లె]]
## [[పులిచెర్ల మండలం|పులిచెర్ల]]
## [[పూతలపట్టు మండలం|పూతలపట్టు]]
## [[పెనుమూరు మండలం|పెనుమూరు]]
## [[యాదమరి మండలం|యాదమరి]]
## [[రొంపిచర్ల మండలం (చిత్తూరు జిల్లా)|రొంపిచర్ల]]
## [[వెదురుకుప్పం మండలం|వెదురుకుప్పం]]
## [[శ్రీరంగరాజపురం మండలం|శ్రీరంగరాజపురం]]
#నగరి డివిజను
## [[కార్వేటినగరం మండలం|కార్వేటినగరం]]
## [[నగరి మండలం|నగరి]]
## [[నిండ్ర మండలం|నిండ్ర]]
## [[పాలసముద్రం మండలం|పాలసముద్రం]]
## [[విజయపురం మండలం|విజయపురం]]
#పలమనేరు డివిజను
## [[గంగవరం మండలం (చిత్తూరు జిల్లా)|గంగవరం]]
## [[చౌడేపల్లె మండలం|చౌడేపల్లె]]
## [[పలమనేరు మండలం|పలమనేరు]]
## [[పుంగనూరు మండలం|పుంగనూరు]]
## [[పెద్దపంజాణి మండలం|పెద్దపంజాణి]]
## [[బైరెడ్డిపల్లె మండలం|బైరెడ్డిపల్లె]]
## [[బంగారుపాళ్యం మండలం|బంగారుపాళ్యం]]
## [[వెంకటగిరి కోట మండలం|వెంకటగిరి కోట]]
## [[సదుం మండలం|సదుం]]
## [[సోమల మండలం|సోమల]]
{{Div col end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
* నగరం: [[చిత్తూరు]]
*పట్టణాలు
** [[పుంగనూరు]]
** [[పలమనేరు]]
** [[నగరి]]
== నియోజక వర్గాలు ==
;[[లోక్సభ]] స్థానాలు
# [[చిత్తూరు లోకసభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు (పాక్షికం)]], దీనిలో భాగమైన [[చంద్రగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం]] [[తిరుపతి జిల్లా|తిరుపతి జిల్లాలో]] వుంది.
# [[రాజంపేట లోక్సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట (పాక్షికం)]], దీనిలోని [[పుంగనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం]] మాత్రమే [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు జిల్లాలో]] వుంది. మిగతా భాగం [[అన్నమయ్య జిల్లా]]లో వుంది.
;[[శాసనసభ]] స్థానాలు (7)
# [[కుప్పం శాసనసభ నియోజకవర్గం|కుప్పం]]
# [[గంగాధరనెల్లూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|గంగాధరనెల్లూరు (SC)]]
# [[చిత్తూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]]
# [[నగరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|నగరి]]
# [[పలమనేరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పలమనేరు]]
# [[పుంగనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పుంగనూరు]]
# [[పూతలపట్టు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పూతలపట్టు (SC)]]
== విద్యాసంస్థలు==
విశ్వనిద్యాలయాలు: [[ద్రవిడ విశ్వవిద్యాలయము|ద్రవిడ]]
== ఆర్ధిక స్థితిగతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[వేరుశనగ]], [[మామిడి]], [[చెరకు|చెఱకు]] పంటలు విశేషంగా పండుతాయి.
=== పరిశ్రమలు ===
ఉమ్మడి చిత్తూరు జిల్లాలో మామిడి గుజ్జు పరిశ్రమ, గ్రానైట్ పరిశ్రమ, పాల ఉత్పత్తుల పరిశ్రమలున్నాయి. చిత్తూరు జిల్లాలో 101 కంపనీలు, 21148 కుటీర పరిశ్రమలున్నాయి. అమరరాజా బ్యాటరీ కంపనీ, న్యూట్రిన్ చాక్ లెట్ కంపనీ, లాంకో ఇండస్ట్రీ, స్పాంజ్ ఐరన్, జైన్ ఇరిగేషన్, శ్రీనివాస డిస్టిల్లరీస్ ఈ జిల్లాలోగల ప్రధాన పరిశ్రమలలో కొన్ని. ఇవేకాక, నాలుగు సహకార చక్కెర మిల్లులు, రెండు యాజమాన్య చక్కెర మిల్లులు ఉన్నాయి. [[బంగారుపాళ్యం మండలం]] [[మొగిలి (గ్రామం)| మొగిలి]]లో భారీ ఆహార పదార్ధాల పార్క్ (మెగా ఫుడ్ ఫార్క్) ఏర్పాటుచేశారు.<ref>{{Cite web|url=http://srinifoodpark.com/html/industry_guide.html|title=Industry Guide|access-date=2022-06-24|website=Srini food park}}</ref>
== సంస్కృతి ==
[[సంక్రాంతి]] పండుగ సందర్భంగా జరుపుకునే ''పశువుల పండుగ'' [[జల్లికట్టు|జల్లి కట్టు]] అంటారు.
== చారిత్రిక/పర్యాటక ప్రదేశాలు ==
* [[కాణిపాకం]]
* [[పుంగనూరు]] కోట
* [[గుర్రంకొండ]] కోట :[[గుర్రంకొండ]] లో రాగినీ మహల్ అనబడే సుల్తాన్ యొక్క ప్యాలెస్ ఉన్నాయి
* హనుమంతుని ఆలయం, అర్ధగిరి కొండ, [[అరగొండ]]
* [[కౌండిన్య వన్యప్రాణి సంరక్షణ కేంద్రం]]: ఇక్కడికి వలస వచ్చే అనేక పక్షుల సందడితో ఈ ప్రాంతం ఎంతో ఆహ్లాదకరంగా వుంటుంది.
==చిత్తూరు జిల్లా ప్రముఖులు==
ఎంతో మంది కవులు, పండితులు, కళాకారులు, అధికారులు, స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు, రాజకీయ నాయకులు ఇక్కడ నుంచి ఉద్భవించారు.
* [[ఎం.ఎ.అయ్యంగార్|మాడభూషి అనంతశయనం అయ్యంగార్]] స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, పార్లమెంట్ సభ్యుడు, లోక్ సభ స్పీకర్.
* [[జిడ్డు క్రిష్ణమూర్తి]], తత్వవేత్త.
* [[ముంతాజ్ అలి]] తత్వవేత్త.
* [[కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి]]
* [[ప్రతాప్ సి. రెడ్డి]]:అపోలో హస్పిటల్స్ అదినేత ప్రతాప్ రెడ్డి, పారిశ్రామిక వేత్త
* సి.కె.జయచంద్ర రెడ్డి (సి.కె.బాబు) -MLA (1989 నుంచి 2014 వరకు) చిత్తూరు సేవలు అందించారు
*[[వెల్లాల ఉమామహేశ్వరరావు]]
* [[నారా చంద్రబాబు నాయుడు]] రాజకీయవేత్త.
* [[జి.ఎన్.రెడ్డి|జి.ఎన్.రెడ్డి]] భాషాశాస్త్రవేత్త, ప్రముఖ విద్యావేత్త, నిఘంటు నిర్మాత.
* [[నల్లారి కిరణ్ కుమార్ రెడ్డి]] ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి
* [[మధు వారణాసి]] ప్రముఖ హోమియో పతి వైద్య నిపుణులు, సంఘ సేవకులు.
; సాహితీ కారులు
* [[తరిగొండ వెంగమాంబ]].19 శతాబ్దపు కవయిత్రి. అనేక పాటలు యక్షగానాలు రచించిన రచయిత్రి..
* [[కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి]],విద్యావేత్త, సాహితీవేత్త, వక్త, పండితుడు, రచయిత, ఆదర్శవాది బహుముఖ ప్రఙాశాలి.
* [[వల్లంపాటి వెంకటసుబ్బయ్య]] , సాహితీ విమర్శకుడు, కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు గ్రహీత.
* [[శంకరంబాడి సుందరాచార్య]] ''మా తెలుగు తల్లికి'' రచయిత.
* [[శ్రీనివాసపురం సోదరులు]] - సింహశ్రీ, శుభశ్రీ
* [[మధురాంతకం రాజారాం]] సాహిత్య అకాడమీ అవార్డ్ గ్రహీత.
; సినీ రంగ ప్రముఖులు
* [[చిత్తూరు నాగయ్య]]- గుంటూరు జిల్లాలో జన్మించాడు. చిత్తూరుకు చెందిన రామవిలాస సభ వారు నిర్వహించిన "సారంగధర" నాటకంలో "చిత్రాంగి" వేషం ద్వారా ప్రశంసలు అందుకొని "చిత్తూరు నాగయ్య"గా పేరొందాడు.
* [[రమాప్రభ]] హాస్యనటి - 1400 దక్షిణభారతదేశ చిత్రాలలో నటించిన 16 17 నటీమణి.
* [[దేవిక]] - అందాల తారగా వెలుగొందిన నటీమణి.
* [[ఉమామహేశ్వరరావు]] - రంగస్థల, చలనచిత్ర నటుడు.
==చిత్రమాలిక==
<gallery>
దస్త్రం:Madanapalle.jpg|మదనపల్లె
దస్త్రం:View of Kanipakam Temple, Chittoor district.jpg|[[కాణిపాకం]] చిత్తూరు, మందిర దృశ్యం
</gallery>
== మూలాలు ==
{{commons category|Chittoor district}}
<references />
== బయటి లింకులు==
{{Geographic location
|Centre = చిత్తూరు జిల్లా
|North = [[అన్నమయ్య జిల్లా]], [[తిరుపతి జిల్లా]]
|Northeast =
|East = [[తిరుపతి జిల్లా]], [[తమిళనాడు]]
|Southeast =
|South =[[తమిళనాడు]]
|Southwest =
|West = [[అన్నమయ్య జిల్లా]], [[కర్ణాటక]]
|Northwest =
}}
{{చిత్తూరు జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్రప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:రాయలసీమ]]
[[వర్గం:చిత్తూరు జిల్లా]]
84hnh6acgelg70mofhvfpl3lufblarh
సుజాతనగర్ (భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లా)
0
38822
3617565
3605342
2022-08-07T04:13:21Z
ప్రశాంతి
108255
#WPWPTE #WPWP బొమ్మ చేర్చాను.
wikitext
text/x-wiki
{{అయోమయం|సుజాతనగర్}}
{{Infobox Settlement|
|name = సుజాతనగర్
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline = AWC Sujatha nagar.jpg
|imagesize = 200px
|image_caption = అంగన్వాడి కేంద్రం
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = తెలంగాణ
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = తెలంగాణ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[తెలంగాణ]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[ఖమ్మం జిల్లా]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సుజాతనగర్ మండలం|సుజాతానగర్]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 10654
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 5331
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 5323
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 2816
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 17.483012
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 80.574933
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 507120
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info = 08745
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''సుజాతనగర్,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లా|భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లా,]] [[సుజాతనగర్ మండలం|సుజాతనగర్]] మండలానికి చెందిన గ్రామం.<ref name="”మూలం”2">తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 237 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016</ref> 2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం అవిభక్త ఖమ్మం జిల్లాలో, కొత్తగూడెం మండలంలో ఉండేది. <ref>{{Cite web|title=ఖమ్మం జిల్లా|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Khammam.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211220084921/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Khammam.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ}}</ref>ఇది మండల కేంద్రమైన కొత్తగూడెం నుండి 10 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.
== గణాంకాలు ==
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2816 ఇళ్లతో, 10654 జనాభాతో 2847 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5331, ఆడవారి సంఖ్య 5323. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1308 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 3929. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 579383<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 507101.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో రెండుప్రైవేటు బాలబడులు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 13, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు , ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. ఒక ప్రైవేటు ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఉంది.గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు మేనేజిమెంటు కళాశాల ఉంది. ఒక ప్రైవేటు వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల ఉంది. ఒక ప్రభుత్వ అనియత విద్యా కేంద్రం ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల కొత్తగూడెంలోను, ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల ఖమ్మంలోను, పాలీటెక్నిక్ రుద్రంపూర్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[ఖమ్మం]] లో ఉంది.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సుజాతానగర్లో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ముగ్గురు డాక్టర్లు , ఐదుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. రెండు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో10 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ముగ్గురు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఏడుగురు ఉన్నారు. మూడు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సుజాతానగర్లో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 14 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
సుజాతానగర్లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* అడవి: 183 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 116 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 284 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 201 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 6 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 2056 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1214 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 848 హెక్టార్లు
== నీటిపారుదల సౌకర్యాలు ==
సుజాతానగర్లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 553 హెక్టార్లు
* బావులు/బోరు బావులు: 160 హెక్టార్లు
* చెరువులు: 43 హెక్టార్లు
* ఇతర వనరుల ద్వారా: 92 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి ==
సుజాతానగర్లో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
=== ప్రధాన పంటలు ===
[[ప్రత్తి]], [[వరి]], [[మొక్కజొన్న]]
=== పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు ===
తోలు వస్తువులు, మినరల్ వాటర్
=== చేతివృత్తులవారి ఉత్పత్తులు ===
బుట్టలు
== విశేషాలు ==
సుజాతనగర్ పంచాయతీ 14 వార్డులు కలిగిఉంది. నేడు మండల కేంద్రంగా రూపాంతరం చెందుతోంది. దీని పరిధిలో 7 పంచాయతీలు 27563 మంది జనాభా ఉండనున్నారు. ఈ ప్రాంతం నాన్ ఏజెన్సీ కావడంతో వ్యాపార వర్గాలు ఇక్కడే ఎక్కువగా స్థిరపడ్డారు. చుట్టుపక్కల అన్ని వ్యవసాయాధారిత గ్రామాలే ఉండడంతో కొత్తగూడెం కన్నా ఎక్కువగా సుజాతనగర్లోనే సుమారు 20 ఫెర్టిలైజర్ దుకాణాలున్నాయి. అంతేకాకుండా విద్యాసంస్థలకు ఇది నిలయంగా మారింది. ఇంజినీరింగ్, ఫార్మసీ, ఐటీఐ, బీఈడీ, పలు ప్రయివేటు పాఠశాలలు ఇక్కడ ఉన్నాయి.
== గ్రామంలోని దర్శనీయ ప్రదేశాలు/ దేవాలయాలు ==
* ఈ గ్రామములో ఉన్న [[సుజాతనగర్ సోమేశ్వరస్వామి దేవాలయం|శ్రీ సోమేశ్వరస్వామి ఆలయానికి]] చారిత్రిక నేపథ్యమున్నది. ఉత్తర కాశీగా వెలుగొందుచున్నది. దేవాలయం, ఉత్తరంనుండి దక్షిణంగా ప్రవహించే ఎదుళ్ళవాగు, ప్రాంగణ విశేషాలు భక్తులనాకట్టుకుంటున్నవి. ప్రతి సంవత్సరం ఇక్కడ [[మహాశివరాత్రి]] వేడుకలు నిర్వహించడం ఆనవాయితీ. గ్రామం చివరన 360 ఏళ్ళక్రితం శ్రీ సోమేశ్వరస్వామి దేవాలయం వెలసినది. [[శివలింగం]] భూమిలో వెలసినందువలన, స్వయంభూ దేవాలయమని పిలిచేవారు. ఈ దేవాలయానికి తూర్పున ఎదుళ్ళవాగు ఉన్నది. అది కాశీలో మాదిరిగా ఉత్తరం నుండి దక్షిణంగా ప్రవహించుచున్నది. ప్రక్కనే శ్మశానం ఉండటం విశేషం. ఇక్కడ జరిగే [[శివరాత్రి]] వేడుకలకు, [[కొత్తగూడెం (భద్రాద్రి జిల్లా)|కొత్తగూడెం]], [[జూలూరుపాడు]], [[చంద్రుగొండ]] మండలాల నుండి గూడా భక్తులు విచ్చేస్తారు.<ref>ఈనాడు ఖమ్మం; 2014,ఫిబ్రవరి-25; 6వ పేజీ.</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{సుజాతనగర్ మండలంలోని గ్రామాలు}}
49ip9wx6vp5mahyzncjsxdzhl4xp0o2
కారుకొండ (కొత్తగూడెం మండలం)
0
38823
3617295
3610830
2022-08-06T11:59:39Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కారుకొండ
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = తెలంగాణ
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[తెలంగాణ]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[ఖమ్మం జిల్లా]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొత్తగూడెం (భద్రాద్రి జిల్లా)|కొత్తగూడెం]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 10751
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 5354
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 5397
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 2831
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 16.574605
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2487
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code =
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కారుకొండ,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లా]], [[లక్ష్మీదేవిపల్లి మండలం|లక్ష్మీదేవిపల్లి]] మండలంలోని గ్రామం.<ref name="”మూలం”">తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 237 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016</ref>
2016 అక్టోబరు 11 న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం అవిభక్త ఖమ్మం జిల్లాలో, కొత్తగూడెం మండలంలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|title=భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లా|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Bhadradri.pdf|access-date=2022-07-23|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|archive-date=2022-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20220106072837/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Bhadradri.pdf|url-status=bot: unknown}}</ref> సమీప పట్టణమైన [[కొత్తగూడెం (భద్రాద్రి జిల్లా)|కొత్తగూడెం]] నుండి 8 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2831 ఇళ్లతో, 10751 జనాభాతో 3687 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5354, ఆడవారి సంఖ్య 5397. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1474 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 5513. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 579379<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 507101.
==భౌద్ధం ఆనవాళ్ళు ==
కారుకొండగుట్టలకు ఘనమైన చరిత్ర ఉంది. రాతితో [[బుద్ధుడు]] పద్మాసనంలో కూర్చొని ఉండటం.. ఇక్కడి ప్రత్యేకత. వీటితో పాటు ఈ గుట్టపై అతి పెద్ద సొరంగం కూడా ఉందని పురావస్తు శాఖ గుర్తించింది. ఈ కొండకు ఆగ్నేయంగా రెండు బుద్ధుని విగ్రహాలు ఉన్నాయి. ఒకే రాయిపై 4 వైపులా బుద్ధుని ప్రతిమలు చెక్కి ఉన్నాయి. ఇక్కడ చరిత్ర నిక్షిప్తమై ఉన్నట్లు ప్రభుత్వం 1989లోనే గుర్తించి నిర్ధారించింది.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 11, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు 10, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు నాలుగు , ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి [[కొత్తగూడెం (భద్రాద్రి జిల్లా)|కొత్తగూడెం]]లో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల కొత్తగూడెంలో ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల ఖమ్మంలోను, పాలీటెక్నిక్ రుద్రంపూర్లోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల కొత్తగూడెంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం కొత్తగూడెంలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[ఖమ్మం]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కారుకొండలో ఉన్న మూడు ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రాల్లో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు.ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో10 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు 10 మంది ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కారుకొండలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆశా కార్యకర్త గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 14 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కారుకొండలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* అడవి: 461 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 431 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 350 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 58 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 216 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 2169 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1778 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 391 హెక్టార్లు
== నీటిపారుదల సౌకర్యాలు ==
కారుకొండలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 175 హెక్టార్లు
* చెరువులు: 112 హెక్టార్లు
* ఇతర వనరుల ద్వారా: 104 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి ==
కారుకొండలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
=== ప్రధాన పంటలు ===
[[ప్రత్తి]], [[వరి]], [[మొక్కజొన్న]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{లక్ష్మీదేవిపల్లి (భద్రాద్రి కొత్తగూడెం) మండలంలోని గ్రామాలు}}
[[మహబూబ్ నగర్]] జిల్లా, [[బిజినపల్లి]] మండలానికి చెందిన ఇదేపేరుగల మరొక గ్రామం కోసం [[కారుకొండ]] చూడండి.
9fkjtm9z5lcixkod2omg3uhwihcmrtf
సువర్ణముఖి
0
45220
3617501
2909431
2022-08-06T23:23:40Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
*[[సువర్ణముఖి (చిత్తూరు జిల్లా)]] - ఉమ్మడి చిత్తూరు జిల్లాలో, శ్రీకాళహస్తి మీదుగా ప్రవహించు నది
*[[సువర్ణముఖి (విజయనగరం జిల్లా)]] - ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లాలో ప్రవహించే నది.
{{అయోమయ నివృత్తి}}
f4meeyay2ipigzfn9y3ddyqjvg6ma1y
టంగుటూరు (బనగానపల్లె మండలం)
0
47649
3617431
3528401
2022-08-06T15:46:47Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = టంగుటూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 3579
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1799
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1780
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 904
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''టంగుటూరు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 13 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 36 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 904 ఇళ్లతో, 3579 జనాభాతో 2055 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1799, ఆడవారి సంఖ్య 1780. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 945 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 63. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594382<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విశేషాలు ==
టంగుటూరు లోని బురుజులో బంగారు అండలున్నాయి, అంతేకాక వాటికి ఒక పాము, తేలు కూడా కాపలా ఉన్నాయంటూ ప్రచారం.అంతేకాక ఆ పాము అప్పుడప్పుడు కొంత మందికి కనపడిందంట. ఆ బంగారం తీసుకోవాలంటే ఆ గ్రామం తీవ్ర కరువు కాటకం వచ్చినప్పుడు వేరే దిక్కులేనేప్పుడు ఆ టైంలో ఆ పాము/తేలు కల్లోకొచ్చి చెబుతుంట అంతేనా గోల్డెని ఎవరంటే వారు తీయకుండా ఒక సిస్టం ఉంది అదే జన్మనక్షత్రం.అప్పుడు ఏ నక్షత్రమో చెబుతుందంట అప్పుడు ఆ నక్షత్రం వారే తీయాలంట వేరేవాళ్లు టచ్ చెస్తే వారు చనిపోతారంట.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]] లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల,సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
టంగుటూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
టంగుటూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
టంగుటూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 91 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 6 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 94 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 48 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 152 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 1661 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1858 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 4 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
టంగుటూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* ఇతర వనరుల ద్వారా: 4 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
టంగుటూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు==
శ్రీ పెద్దమ్మతల్లి ఆలయం - ఈ ఆలయం టంగుటూరు గ్రామ శివారులో ఉంది. ఈ ఆలయ ప్రాంగణంలో దాతలు, భక్తులు,గ్రామస్థుల సహకారంతో, నిత్యాన్నదాన సత్రం భవనం ఉంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
[[వర్గం:బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు]]
9k0cbhwohlfb6c28si7q7qxmssx0ojk
అబ్దుల్లాపురం (కొలిమిగుండ్ల)
0
48047
3617355
3521854
2022-08-06T13:36:12Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = అబ్దుల్లాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1284
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషులు
|population_blank1 = 641
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 643
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 311
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.0833
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info = :08558
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}'''అబ్దుల్లాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.
ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 17 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 23 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 311 ఇళ్లతో, 1284 జనాభాతో 940 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 641, ఆడవారి సంఖ్య 643. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 362 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594590<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, [[జమ్మలమడుగు]] లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల,దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగు దొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
అబ్దుల్లాపురంలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
అబ్దుల్లాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 31 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 429 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 71 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 299 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 110 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 418 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 62 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
అబ్దుల్లాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 62 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
అబ్దుల్లాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,242. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 619, మహిళల సంఖ్య 623, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 298 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 940 హెక్టారులు.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
9kanfwzg1hltzxrmdsn4fstb16geniw
చర్చ:విజయనగరం
1
48454
3617655
1447438
2022-08-07T07:27:31Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
{{వికీప్రాజెక్టు ఆంధ్ర ప్రదేశ్|జిల్లా=కాదు|తరగతి=ఆరంభ}}
{{వికీప్రాజెక్టు తెలుగు సమాచారం అందుబాటులోకి}}
==బొర్రాగుహలు విశాఖపట్నంలోకదా?==
బొర్రాగుహలు విశాఖపట్నం లో వున్నది. తప్పును సవరించండి.[[సభ్యుడు:Rajasekhar1961|Rajasekhar1961]] 16:41, 21 జూన్ 2007 (UTC)Rajasekhar1961
:రాజశేఖర్ గారు అటువంటి ప్రకటితమైన తప్పులు చొరవ తీసుకొని సవరించండి, మీరు ఏదైన పొరబాటుగా సరైన సమాచారాన్ని తప్పుగా సవరిస్తే తోటి సభ్యులు తిరిగి సరిచేస్తారు. భారతదేశ రైల్వేస్టేషన్ల జాబితా లో మీ కృషికి అభినందనలు--[[సభ్యుడు:S172142230149|మాటలబాబు]] 16:52, 21 జూన్ 2007 (UTC)
== విజయనగరం(m) ==
విజయనగరం, జిల్లా యొక్క ప్రధాన పట్టణము. ఇక్కడ ముఖ్యంగా మాట్లాడే భాషలు తెలుగు, హిన్దీ, ఇంగ్లీషు మొదలగునవి.
ఈ ప్రదెశములో ముఖ్య దర్శనీయ స్థలములు:
విజయనగరం కోట
గంట స్థంభం
పెద్ద చెరువు
రామ తీర్థాలు
గోవిందపురం
చింత పల్లి
పుణ్యగిరి
విజయనగరం చేరడమెలా?
రోడ్డు మార్గం: విజయనగరం అన్ని ముఖ్య పట్టణములతో జతీయ రహదారి నంబరు 5 మరియు జతీయ రహదారి నంబరు 43 ద్వారా కలుపబడి యున్నది. ఇక్కడి నుండి విశాఖపట్నము, విజయవాడ, హైదరాబాద్,చెన్నై,కోల్ కతా, రాయ్ పూర్ మొదలగు నగరములను చేరుటకు వీలు కలదు. ఇచ్చటి నుండి ప్రతీ అయిదు నిముషములకు విశాఖపట్నము పొవుటకు బస్సు సౌకర్యము కలదు.
రైలు మార్గము: విజయనగరం వద్ద రాయపూర్ మరియు కోల్ కతా నుండి వచ్చు రైలుమార్గములు కలియు చున్నవి. అందువలన విజయనగరం నుండి అన్ని ముఖ్యనగరములకు రైలు సౌకర్యము కలదు. బెంగళూరు, చెన్నై, కోల్ కతా, హైదరాబాద్, మొదలగు నగరముల నుండి నేరుగా రైలు సౌకర్యము కలదు. మరిన్ని వివరములకు www.indianrail.gov.in చూడండి.
విమాన సౌకర్యము: ఇక్కడి నుండి 60 కి.మీ దూరములో విమాన కేంద్రము విశాఖపట్నము నందు కలదు.ఇక్కడికి చేరుటకు రైలు, బస్సు సౌకర్యము కలదు. ముంబాయి, చెన్నై, కోల్ కతా, హైదరాబాద్ మొదలగు నగరములకు విమాన సౌకర్యము కలదు.
== విజయనగరం తరలింపు ==
విజయనగరం అన్న వ్యాసానికి దాదాపు 2000 పేజీలనుండి లింకులున్నాయి. అందులో 99% శాతం పైగా పేజీలు ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని జిల్లా విజయనగరంకు సంబంధించినవని అంచనా..కాబట్టి ఆ పేజీని అయోమయనివృత్తి పేజీ చెయ్యటం సమంజసం కాదు. ఈ విషయాన్ని మిగిలిన సభ్యులతో కూలంకషంగా చర్చించాలి. విజయనగర అన్నది కన్నడ ప్రయోగము. తెలుగులో విజయనగరం అనే అంటారు --[[సభ్యుడు:వైజాసత్య|వైజాసత్య]] 14:24, 6 జూలై 2007 (UTC)
==విజయనగరం జిల్లా==
[[విజయనగరం జిల్లా]] కి ప్రత్యేకంగా పేజీ తయారుచేయాల్సిన అవసరం ఉన్నది. ఈ పేజీలో ఉన్న సమాచారాన్ని విభజిస్తున్నాను.[[వాడుకరి:AngajalaARS|AngajalaARS]] 17:47, 6 జనవరి 2012 (UTC)
tsbmntaqmbddyb9rq9am4df4vpvudwz
ఎర్రగుడి (కొలిమిగుండ్ల)
0
48606
3617361
3522882
2022-08-06T13:45:50Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = ఎర్రగుడి
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1191
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 600
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 591
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 300
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.0833
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''ఎర్రగుడి''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 16 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[జమ్మలమడుగు]] నుండి 26 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 300 ఇళ్లతో, 1191 జనాభాతో 1654 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 600, ఆడవారి సంఖ్య 591. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 157 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 27. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594599<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి [[కొలిమిగుండ్ల]]లో ఉంది. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలం మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[జమ్మలమడుగు]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ఎర్రగుడిలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
ఎర్రగుడిలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
ఎర్రగుడిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 54 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 576 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 814 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 210 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1010 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 14 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
ఎర్రగుడిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 14 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
ఎర్రగుడిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[వరి]]
==గ్రామ చరిత్ర ==
1927లో నేటి కర్నూలు జిల్లాలోని ఎర్రగుడి-[[జొన్నగిరి]] గ్రామాల నడుమ కొండపై అశోక చక్రవర్తి వేయించిన శాసనాలు దొరికాయి. [[సింధు నాగరికత|సింధు నాగరికతలోని]] నాణాలపైనున్న లిపి తర్వాత ప్రాచీన భారతదేశంలో దొరికిన లిపి పాఠ్యం [[అశోకుడు|అశోకుని]] కాలం నాటి శాసనాలపై ఉన్నదే కావడంతో ఇవి ప్రాధాన్యత సంతరించుకున్నాయి. అశోకుని ఎర్రగుడి శాసనాలు బ్రాహ్మీ లిపిలో ప్రాకృత భాషలో ఉంది. ప్రజల భాషయైన ప్రాకృతంలోనే అశోకుడు వారికి అవసరమైన ధర్మ శాసనాలు వేయించి ఉంటాడని భావిస్తూన్న పరిశోధకులు ఈ లిపి అప్పటి ప్రజల వ్రాతకట్టని, ప్రాచీన దక్షిణాపథంలోని ఈ భాగంలో ప్రాకృతం వాడుకలో ఉందని భావిస్తున్నారు. ఆంధ్రుల ప్రాచీన చరిత్రకు ఆధారాలు కావడంతో ఈ శాసనాలు ప్రజలకు ఉపకరించేవని భావించి ప్రచురించారు. అశోకుని దక్షిణ ప్రాంత రాజధానిగా భావిస్తున్న స్వర్ణగిరి కాలక్రమేణా సొర్నగిరి, జొన్నగిరిగా మారిందని పరిశోధకులు భావిస్తున్నారు.<ref name="preface">అశోకుని ఎఱ్ఱగుడి శిలాశాసనములు(తొలిమాట):రాయప్రోలు సుబ్రహ్మణ్యం:ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ పురావస్తుశాఖ ప్రచురణ:1975</ref>
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,183. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 596, మహిళల సంఖ్య 587, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 296 ఉన్నాయి.
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[జొన్నగిరి]]
* [[అశోకుని ఎర్రగుడి శిలాశాసనములు]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
* [[iarchive:in.ernet.dli.2015.497234|డిజిటల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియాలోని '''అశోకుని ఎర్రగుడి శిలాశాసనాలు''' గ్రంథ ప్రతి]]
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
2crsn54r0nhvpcvy728q1amzmqnbf6i
సర్వాధికారి
0
48861
3617673
3474906
2022-08-07T07:57:45Z
Muralikrishna m
106628
బొమ్మ చేర్చాను
wikitext
text/x-wiki
{{సినిమా|
image =Sarvadhikari 1951.jpg |
name = సర్వాధికారి |
year = 1951|
language = తెలుగు|
starring = [[ఎం.జి.రామచంద్రన్]],<br>[[ఎం.ఎన్.నంబియార్]],<br>[[అంజలీదేవి]],<br>[[చిత్తూరు నాగయ్య]],<br>[[వి.కె.రామస్వామి]],<br>[[ఎం.సరోజ]],<br>[[టి.పి.ముత్తులక్ష్మి]],<br>[[ఎస్.ఆర్.జానకి]]|
director=[[టి.ఆర్.సుందరం]]|
screenplay = కొ.ధ.షణ్ముగసుందరం|
dialogues = ఏ.వి.పి.అసై థంబి|
music = [[సుసర్ల దక్షిణామూర్తి]] |
production_company = [[మోడ్రన్ థియేటర్స్]]|
imdb_id=0371170|
}}
'''సర్వాధికారి''' 1951లో విడుదలైన [[తమిళ]] సినిమా. ఇది [[తెలుగు]]లోకి అనువదించి విడుదల చేశారు. ఎం.జి.రామచంద్రన్ కథానాయకుని పాత్ర పోషించగా, ఎం.ఎన్.నంబియార్ ప్రతినాయకుని పాత్ర పోషించాడు. ఈ చిత్రం నంబియార్ ను స్టార్గా నిలబెట్టింది. ఇది ఎం.జి.యార్ 25వ సినిమా. సర్వాధికారి లారీ పార్క్స్<ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/cp/2008/10/24/stories/2008102450381600.htm |title=Sarvadhikari 1951 |access-date=2010-09-30 |website= |archive-date=2008-10-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081027133016/http://www.hindu.com/cp/2008/10/24/stories/2008102450381600.htm |url-status=dead }}</ref> తీసిన [[హాలీవుడ్]] కత్తులు, బల్లాల యాక్షన్ చిత్రమైన "ది గాల్లెంట్ బ్లేడ్" (1948) యొక్క అనుకరణ.<ref>{{Cite web |url=http://www.hinduonnet.com/2000/09/29/stories/09290226.htm |title=An antithesis on screen |website= |access-date=2010-09-30 |archive-url=https://archive.today/20130103061654/http://hindu.com/2000/09/29/stories/09290226.htm |archive-date=2013-01-03 |url-status=dead }}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:తెలుగు డబ్బింగ్ సినిమాలు]]
[[వర్గం:నాగయ్య నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:ఎం.జి.రామచంద్రన్ నటించిన సినిమాలు]]
80q5r6drq5hek227f6pyyxqo0utueii
కానాల (సంజామల)
0
49123
3617301
3523815
2022-08-06T12:02:00Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కానాల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 3371
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1704
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1667
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 838
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.1667
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.3000
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518165
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కానాల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. సమీప గ్రామాలు:-సంజామల,మంగపల్లి,మాయలుారు, ఆల్వకోండ. ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 3 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 40 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 838 ఇళ్లతో, 3371 జనాభాతో 1860 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1704, ఆడవారి సంఖ్య 1667. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 787 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594571<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518166.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[సంజామల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[కోయిలకుంట్ల]] లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం నంద్యాలలోను, పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కానాలలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు. ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కానాలలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కానాలలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 93 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 128 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 99 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 41 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 83 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 1413 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1514 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 25 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కానాలలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 24 హెక్టార్లు* చెరువులు: 1 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కానాలలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[జొన్నలు]], [[కందులు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 3,247. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1,666, మహిళల సంఖ్య 1,581, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 691 ఉన్నాయి.
== రాజకీయాలు ==
-వై,యస్,ఆర్ కాంగ్రెస్, టీడిపి
== దర్శనీయ ప్రదేశములు/ దేవాలయాలు ==
సుంకులమ్మ తల్లి దేవాలయం
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
శనగ,జోన్న,
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
2vkxgi23zgy6skoiie8g910gfaarm77
కుప్పిగానిపల్లె (గుడిపల్లె)
0
49173
3617339
3524185
2022-08-06T12:19:23Z
Divya4232
105587
#WPWPTE #WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కుప్పిగానిపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[గుడిపల్లె మండలం|గుడిపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1249
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషులు
|population_blank1 = 654
|population_blank2_title = స్త్రీలు
|population_blank2 = 595
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 263
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 12.815530
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.301510
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code =
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కుప్పిగానిపల్లె''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గుడిపల్లె మండలం|గుడిపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in">{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-09-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>
'''అగరం''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గుడిపల్లె మండలం|గుడిపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in"/>.
==గణాంకాలు==
;జనాభా. (2001) మొత్తం 1083, పురుషులు 575, స్త్రీలు 508, గృహాలు 199, విస్తీర్ణము 501 హెక్టార్లు., ప్రజల భాష. తెలుగు.
;జనాభా (2011) - మొత్తం 1,712 - పురుషులు 864 - స్త్రీలు 848 - గృహాల సంఖ్య 371
==మండల సమాచారము==
;రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
;మండల కేంద్రము. గుడిపల్లె
;జిల్లా. చిత్తూరు,
;ప్రాంతము. రాయలసీమ.,
;భాషలు. తెలుగు/
;టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
;వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
;సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 737 మీటర్లు.,
;మండలములోని గ్రామాల సంఖ్య. 48
;ఆర్.టి.ఓ. కార్యాలయం. చిత్తూరు, మదనపల్లె, తిరుపతి.
;పంచాయితీలు. 18, చిన్నగ్రామం. వెంగేపల్లె, పెద్ద గ్రామం యమగాని పల్లె.
;ఈ ప్రదేశము కృష్ణగిరి జిల్లా (తమిళనాడు)/చిత్తూరు జిల్లా సరిహద్దులో ఉంది.
; తమిళనాడు సరిహద్దులో ఉంది.
;మండల జనాభా (2001) మొత్తం 38480 పురుషులు 19207, స్త్రీలు 19273, గృహాలు 7325.
==చుట్టుప్రక్కల మండలాలు==
ఈ గ్రామం చుట్టు కుప్పం, వెప్పనపల్లి, శాంతిపురం, అరిముత్తనపల్లె బంగారుపేట్ (కర్ణాటక) మండలాలు ఉన్నాయి.
==చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలు==
గుడుపల్లె 3 కి.మీ. యమగాని పల్లె 6 కి.మీ. కణమన పల్లె 6 కి.మీ. సెట్టిపల్లె 7 కి.మీ, కర్లగట్ట 9 కి.మి. దూరములో ఉన్నాయి.
==రవాణ వ్వస్థ==
;రోడ్డు వసతి.
పుంగనూరు టౌన్ ఇక్కడికి 75 కి.మీ. దూరములో ఉంది. అక్కడికి రోడ్డు సౌకర్యము ఉంది. ఇక్కడికి సమీపములోని బస్ స్టేషనులు కుప్పం, శాంతిపురం, రాజు పేట క్రాస్ రోడ్డు. అన్ని ప్రదేశాలకు బస్సు సౌకర్యము ఉంది.
;రైలు వసతి.
ఇక్కడికి సమీపములోని రైల్వే స్టేషను గుడుపల్లి. ప్రధాన రైల్వేస్టేషను బంగారుపేట్ ఇక్కడికి 24 కి.మీ. దూరములో ఉంది.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
ఇక్కడ మండల పరిషత్ వారి అప్పర్ ప్రమరీ పాఠశాల ఉంది.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gudupalle/Kuppiganipalle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gudupalle/Kuppiganipalle|accessdate=21 June 2016}}</ref>
==ఉపగ్రామాలు==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{గుడిపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{గుడిపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
5i347davh80jo1jrlmnveja2fsybwh1
కోటపాడు (కొలిమిగుండ్ల)
0
49356
3617369
3525274
2022-08-06T14:18:06Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కోటపాడు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map-size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1558
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 772
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 786
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 375
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.0833
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1167
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కోటపాడు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 16 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 35 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 375 ఇళ్లతో, 1558 జనాభాతో 1608 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 772, ఆడవారి సంఖ్య 786. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 366 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594586<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]]లోను, మాధ్యమిక పాఠశాల [[పేరుసోమల]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల [[సంజామల]] లోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[బనగానపల్లె]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కోటపాడులో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ఆటో సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 క.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కోటపాడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 315 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 74 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 367 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 831 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 21 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1218 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 1 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కోటపాడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 1 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కోటపాడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[కందులు]], [[శనగలు]], [[వరి]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,456. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 743, స్త్రీల సంఖ్య 713, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 311 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
2nqdanuzfkuzzhaow5okwdbf256b8xp
గుండారెడ్డిపల్లి (కోహెడ)
0
49511
3617468
3542074
2022-08-06T17:22:02Z
Ramesh bethi
106267
wikitext
text/x-wiki
'''గుండారెడ్డిపల్లి,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[సిద్ధిపేట జిల్లా]], [[కోహెడ మండలం|కోహెడ]] మండలంలోని గ్రామం.<ref name="”మూలం”2">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/240.Siddipet-240-1.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2018-03-24 |website= |archive-date=2019-12-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191209041107/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/240.Siddipet-240-1.pdf |url-status=dead }}</ref>
{{Infobox Settlement|
|name = గుండారెడ్డిపల్లి
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
[[thumb (కోహెడ)|thumb]]
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = తెలంగాణ
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = తెలంగాణ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[తెలంగాణ]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[సిద్దిపేట జిల్లా|సిద్దిపేట]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కోహెడ మండలం|కోహెడ]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1808
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 878
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 930
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 507
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్యు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్యు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 18.1715636
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.0306032
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 505473
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
ఇది మండల కేంద్రమైన కోహెడ నుండి 10 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[కరీంనగర్]] నుండి 50 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది.
== గణాంక వివరాలు ==
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 507 ఇళ్లతో, 1808 జనాభాతో 1591 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 878, ఆడవారి సంఖ్య 930. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 229 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 17. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 572590<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 505473.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి [[శనిగరం|శనిగరంలో]] ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల కోహెడలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల తిమ్మాపూర్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల తిమ్మాపూర్లోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు కరీంనగర్లోనూ ఉన్నాయి.సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల కరీంనగర్లో ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
గుండారెడ్డిపల్లిలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 14 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
గుండారెడ్డిపల్లిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* అడవి: 647 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 237 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 420 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 79 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 208 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 597 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 110 హెక్టార్లు
== నీటిపారుదల సౌకర్యాలు ==
గుండారెడ్డిపల్లిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 110 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి ==
గుండారెడ్డిపల్లిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
=== ప్రధాన పంటలు ===
[[వరి]]
==ప్రముఖులు==
ప్రధాన వ్యాసం:[[సిద్దప్ప వరకవి]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{కోహెడ మండలంలోని గ్రామాలు}}
stemqe8o3wtvrpb86jeek212pwyfd02
జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)
0
49970
3617401
3527958
2022-08-06T15:21:44Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = జంబులదిన్నె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 272
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 140
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 132
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 63
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''జంబులదిన్నె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 8 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 53 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 63 ఇళ్లతో, 272 జనాభాతో 410 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 140, ఆడవారి సంఖ్య 132. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 0 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594389<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల [[తమ్మడపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల నంద్యాలలోను,అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మొబైల్ ఫోన్ ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
జంబులదిన్నెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 29 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 47 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 34 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 153 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 137 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 273 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 52 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
జంబులదిన్నెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 32 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 19 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
జంబులదిన్నెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 247. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 128, మహిళల సంఖ్య 119, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 57 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
ny6uzgs2tbjzmdw01tg84j8nqndaj4s
జిల్లెల (బనగానపల్లె)
0
50025
3617445
3528228
2022-08-06T16:39:08Z
యర్రా రామారావు
28161
దారిమార్పు చేసాను
wikitext
text/x-wiki
#దారిమార్పు [[జిల్లెళ్ళ]]
ecpidonk4l7abmo6r41dfiifhg0gki3
తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)
0
50071
3617428
3528613
2022-08-06T15:43:36Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = తుమ్మడపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 825
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 418
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 407
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 205
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''తమ్మడపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 4 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 50 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 205 ఇళ్లతో, 825 జనాభాతో 814 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 418, ఆడవారి సంఖ్య 407. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 377 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594388<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]] లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
తమ్మడపల్లెలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి.
ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 8 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
తమ్మడపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 13 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 180 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 100 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 74 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 183 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 261 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 460 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 58 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
తమ్మడపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 32 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 26 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
తమ్మడపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
8f6qo79in9frv303wl61kziib4j95zw
నందిపాడు (కొలిమిగుండ్ల)
0
50442
3617371
3530194
2022-08-06T14:19:07Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = నందిపాడు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1633
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 833
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 800
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 396
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.037965
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.157868
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''నందిపాడు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[కొలిమిగుండ్ల మండలం|కొలిమిగుండ్ల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన కొలిమిగుండ్ల నుండి 9 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[తాడిపత్రి]] నుండి 38 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 396 ఇళ్లతో, 1633 జనాభాతో 2099 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 833, ఆడవారి సంఖ్య 800. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 327 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 13. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594587<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల [[కొలిమిగుండ్ల]] లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[తాడిపత్రి]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
నందిపాడులో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో 3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీ చదివిన డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
బావుల నీరు గ్రామంలో అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
నందిపాడులో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
నందిపాడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 52 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 566 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 510 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 600 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 371 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 1474 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 7 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
నందిపాడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 7 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
నందిపాడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[జొన్నలు]], [[శనగలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,539. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 792, స్త్రీల సంఖ్య 747, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 347 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు}}
htnahercmtr7lh6jfymhae3k5sgiejx
పసుపుల (బనగానపల్లె)
0
50757
3617420
3531350
2022-08-06T15:39:06Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = పసుపుల
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 3524
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1826
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1698
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 811
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518220
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''పసుపుల''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 24 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[డోన్]] నుండి 33 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 811 ఇళ్లతో, 3524 జనాభాతో 1530 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1826, ఆడవారి సంఖ్య 1698. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 319 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 626. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594372<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518220.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పసుపులలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో4 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు నలుగురు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పసుపులలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 16 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
పసుపులలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 143 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 661 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 125 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 162 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 430 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 506 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 210 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
పసుపులలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 210 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
పసుపులలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
dhrez6xfudv33y0ln8rf4pr8b6svql6
పాతపాడు (బనగానపల్లె)
0
50773
3617422
3531440
2022-08-06T15:40:19Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = పాతపాడు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map-size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2109
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1079
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1030
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 551
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''పాతపాడు ''' [[కర్నూలు జిల్లా]] [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 8 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 53 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 551 ఇళ్లతో, 2109 జనాభాతో 1064 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1079, ఆడవారి సంఖ్య 1030. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 437 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 86. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594376<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి , ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల , సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల , అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పాతపాడులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
మొబైల్ ఫోన్ ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
పాతపాడులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 70 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 25 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 77 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 72 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 405 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 413 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 560 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 330 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
పాతపాడులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 188 హెక్టార్లు* చెరువులు: 141 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
పాతపాడులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
===పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు===
పాలిష్ గ్రానైట్ రాళ్ళు
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
7ci27kk0vgzys5dlcdqswe9lzo0k7op
పాలుకూరు (బనగానపల్లె)
0
50819
3617450
3531597
2022-08-06T16:47:34Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = పాలుకూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 =
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ
|postal_code = 518 161
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''పాలుకూరు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 15 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 40 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2800 ఇళ్లతో, 11674 జనాభాతో 3289 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 5839, ఆడవారి సంఖ్య 5835. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 2281 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 74. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594361<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518 176.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు నాలుగు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి [[బనగానపల్లె]]లో ఉంది. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల బనగానపల్లెలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల నంద్యాలలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల నంద్యాలలోను, పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల బనగానపల్లెలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం నంద్యాలలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
పలుకూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఒక డాక్టరు, నలుగురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో6 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఆరుగురు ఉన్నారు. మూడు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు.
చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పలుకూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి.
ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
పలుకూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 270 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 25 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 23 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 78 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 72 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 1405 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 1413 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 2560 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 330 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
పలుకూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 186 హెక్టార్లు* చెరువులు: 143 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
పలుకూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
===పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు===
నల్ల పాలిష్ రాళ్లు.
==దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు==
శ్రీ రామేశ్వర స్వామివారి ఆలయం :2020,అక్టోబరు-7వతేదీ మంగళవారం నాడు, ఈ ఆలయంలోని శివలింగాన్ని, సూర్యకిరణాలు తాకినవి. ఈ సందర్భంగా భక్తులు ఆలయంలో ప్రత్యేక పూజలు చేసి నారు. ప్రతి సంవత్సరం ఉత్తరాయణం, దక్షిణాయనం సమయాలలో, రెండు సార్లు ఇలా జరుగుతుందని అర్చకుల కథనం.
శ్రీ యనకండ్ల ఆంజనేయస్వామివారి ఆలయం: ఈ ఆలయ ముఖద్వారం నిర్మాణానికి, ఈ గ్రామానికే చెందిన శ్రీ రవీంద్రరెడ్డి, జయమ్మ దంపతులు, 2020,నవంబరు-16న ఐదు లక్షల రూపాయల విరాళం అందజేసినారు. అదే రోజున ముఖద్వార నిర్మాణానికి భూమిపూజ నిర్వహించినారు.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
bmjpxxhhxym5ubdnnxw6hauzo2svlj9
బీరవోలు (బనగానపల్లె)
0
51190
3617391
3533339
2022-08-06T15:09:03Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = బీరవోలు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1716
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 863
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 853
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 422
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.416871
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.276089
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code =518176
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''బీరవోలు''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 33 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 422 ఇళ్లతో, 1716 జనాభాతో 778 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 863, ఆడవారి సంఖ్య 853. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 573 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 117. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594363<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518176.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. మాధ్యమిక పాఠశాల [[నందవరం]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల [[పాణ్యం]] లోను, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
బీరవోలులో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
బీరవోలులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.ఈ గ్రామానికి నంద్యాల,బనగానపల్లె పట్టణాల నుండి బస్సు సౌకర్యం ఉంది. ఈ గ్రామాన్ని చేరుకోవటానికి నంద్యాల, బనగానపల్లె ల నుండి పలుకూరు వెళ్ళే బస్సు ఎక్కవలసి ఉంటుంది.అలాగే కర్నూలు నుండి రావాలనుకున్న వారికి ఉదయం, సాయంకాలం కర్నూలు నుండి బనగానపల్లె వరకు పలుకూరు మీదుగా బస్సు ఉంది.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
బీరవోలులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 169 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 26 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 17 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 180 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 383 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 439 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 142 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
బీరవోలులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 66 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 75 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
బీరవోలులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
===సమీప గ్రామాలు===
ఈ గ్రామానికి దగ్గరలో రామతీర్థం, చెరువుపల్లె, పలుకూరు గ్రామాలు ఉన్నాయి. ప్రసిద్డి గాంచిన నందవరం చౌడేశ్వరీ దేవి ఆలయం కూడా ఈ ఊరికి దగ్గరలో ఉంది.
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,464. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 748, స్త్రీల సంఖ్య 716, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 341 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
335d7q9kqposuz7bgpxm5n206ym31tp
మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)
0
51679
3617416
3534870
2022-08-06T15:36:13Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = మిట్టపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 618
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 338
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 280
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 135
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''మిట్టపల్లె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 3 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 45 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 135 ఇళ్లతో, 618 జనాభాతో 537 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 338, ఆడవారి సంఖ్య 280. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 277 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594386<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
మిట్టపల్లెలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సు సౌకర్యం, ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
మిట్టపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 19 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 62 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 48 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 85 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 319 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 350 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 103 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
మిట్టపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 40 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 62 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
మిట్టపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
4wcc90c2jyk0a21wc4fwyjzqqrd2rt5
మీరాపురం (బనగానపల్లె)
0
51703
3617409
3534914
2022-08-06T15:29:54Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = మీరాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map-size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2189
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1113
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1076
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 519
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''మీరాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 7 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 52 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 519 ఇళ్లతో, 2189 జనాభాతో 743 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1113, ఆడవారి సంఖ్య 1076. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 254 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594370<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల నంద్యాలలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. తాగునీటి కోసం చేతిపంపులు, బోరుబావులు, కాలువలు, చెరువులు వంటి సౌకర్యాలేమీ లేవు.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
మీరాపురంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
మీరాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 33 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 141 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 29 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 25 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 265 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 248 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 517 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 22 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
మీరాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 22 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
మీరాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
===పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు===
పాలిష్ గ్రానైట్ రాళ్ళు, వస్త్రాలు
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,835. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 917, మహిళల సంఖ్య 918, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 381 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
rwyltit3g0hr7vedso5pon9vsx85mvf
మీర్జాపూర్ (హుస్నాబాద్)
0
51707
3617447
3547329
2022-08-06T16:39:58Z
Ramesh bethi
106267
#WPWPTE#WPWP
wikitext
text/x-wiki
'''మీర్జాపూర్''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[సిద్ధిపేట జిల్లా]], [[హుస్నాబాద్ మండలం|హుస్నాబాద్]] మండలంలోని గ్రామం.<ref name="”మూలం”">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/240.Siddipet-240-1.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2018-03-22 |website= |archive-date=2019-12-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191209041107/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/240.Siddipet-240-1.pdf |url-status=dead }}</ref>
{{Infobox Settlement|
|name = మీర్జాపూర్
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline = [[దస్త్రం:మీర్జాపూర్.jpg|thumb]]
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = తెలంగాణ
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = తెలంగాణ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[తెలంగాణ]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[సిద్దిపేట జిల్లా|సిద్దిపేట]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[హుస్నాబాద్]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 3121
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 1456
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 1665
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 777
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్యు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్యు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 18.109253474454032
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.2601331637358
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code =
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
ఇది మండల కేంద్రమైన హుస్నాబాద్ నుండి 6 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[కరీంనగర్]] నుండి 46 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది.
== గణాంక వివరాలు ==
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 777 ఇళ్లతో, 3121 జనాభాతో 1280 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1456, ఆడవారి సంఖ్య 1665. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 438 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 1421. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 572611<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 505466.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప బాలబడి [[హుస్నాబాద్|హుస్నాబాద్లో]] ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల హుస్నాబాద్లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల కరీంనగర్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్ [[కరీంనగర్|కరీంనగర్లో]] ఉన్నాయి.సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల హుస్నాబాద్లోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు కరీంనగర్లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
మీర్జాపూర్లో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో3 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
మీర్జాపూర్లో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
మీర్జాపూర్లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 25 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 69 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 5 హెక్టార్లు
* తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 8 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 441 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 325 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 9 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 394 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 434 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 294 హెక్టార్లు
== నీటిపారుదల సౌకర్యాలు ==
మీర్జాపూర్లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 294 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి ==
మీర్జాపూర్లో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
=== ప్రధాన పంటలు ===
[[వరి]], [[మొక్కజొన్న]], [[ప్రత్తి]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{హుస్నాబాద్ మండలంలోని గ్రామాలు}}
3349ustryr30qwmb0ipv0ybcoq8r0ru
యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)
0
51889
3617435
3535630
2022-08-06T15:49:23Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = యెర్రగుడి
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1396
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 697
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 699
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 341
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''యెర్రగుడి''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 10 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 35 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 341 ఇళ్లతో, 1396 జనాభాతో 572 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 697, ఆడవారి సంఖ్య 699. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 436 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594357<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
యెర్రగుడిలో ఉన్న ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
యెర్రగుడిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 16 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
యెర్రగుడిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 2 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 174 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 390 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 438 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 126 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
యెర్రగుడిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 126 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
యెర్రగుడిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
===పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు===
నల్ల పాలిష్ రాళ్లు
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
5tpmix3r1329mlopypy1865xth468k6
రామతీర్థం (బనగానపల్లె)
0
52105
3617425
3536017
2022-08-06T15:41:27Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = రామతీర్ధం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[నంద్యాల జిల్లా |నంద్యాల]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 =
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518176
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info = 08518
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''రామతీర్థం''', [[నంద్యాల జిల్లా|నంద్యాల జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 18 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 33 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 517 ఇళ్లతో, 2216 జనాభాతో 1201 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1130, ఆడవారి సంఖ్య 1086. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 440 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 250. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594362<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518176.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల పాణ్యంలోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్,సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]] లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
రామతీర్థంలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో2 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ఇద్దరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
రామతీర్థంలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
రామతీర్థంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 206 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 68 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 23 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 271 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 630 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 675 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 250 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
రామతీర్థంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 119 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 65 హెక్టార్లు* చెరువులు: 65 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
రామతీర్థంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==గ్రామ విశేషాలు==
*ఇక్కడ ఈశ్వరుడు శ్రీ బుగ్గ రామేశ్వర స్వామిగా దర్శనమిస్తారు. ఈ ఆలయం అత్యంత పురాతనమైనదిగా పేరుగాంచింది. ఈ గ్రామ స్థల పురాణం ప్రకారం ఈ ఆలయంలోని శివలింగాన్ని త్రేతా యుగంలో శ్రీ రాముడు ఇక్కడ ప్రతిష్టించారు. త్రేతా యుగంలో శ్రీ రాముడు, సీత సమేతంగా వనవాసం వచ్చినప్పుడు ప్రస్థుతం ఉన్నా ఈ గ్రామ ప్రాంతం చేరేసరికి సీతాదేవి కి దాహం వేసింది. దాంతో రాముడు బాణం తో ఒక రాతి బద్ధేను కోట్టగా ఆ రాతి బద్ధే నుంచీ నీరు ప్రవహించినది. ఆ నీరు తో సీతాదేవి దాహం తీర్చుకున్నారు. ఈ ప్రాంతం లో రామునిచేత నీరు ఉద్భవించినందున ఈ ప్రాంతం లో ఏర్పాటు కాబడ్డ గ్రామానికి రామతీర్థం అని పేరు వచ్చింది అని ప్రసిద్ధి.అలాగే రాముడు ఈ ప్రాంతానికి వచ్చిన రోజు శివరాత్రి కావటం చేత రాముడు ఈ ప్రాంతం లో ఇసుకతో శివలింగాన్ని ప్రతిష్ట చేసి, పూజించాడు. స్థానికంగా రాతిబద్ధే నుండి నీరు రావడాన్ని బుగ్గ అని అంటారు. బుగ్గ పరిసర ప్రాంతంలో రాముడు ఈ శివలింగాన్ని ప్రతిష్ఠించడం వల్ల ఇక్కడ కొలువైన ఈశ్వరుడికి శ్రీ బుగ్గరామేశ్వర స్వామి అని పేరు.ప్రతి సంవత్సరం శివరాత్రి రోజున ఈ గ్రామంలో శివపార్వతుల కల్యాణం జరిపి ఉత్సవాలను నిర్వహిస్తారు.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు. ==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
15qtqcltbtox8sy7zb7tpnn35jz2inq
లింగందిన్నె (సంజామల)
0
52310
3617297
3536636
2022-08-06T12:00:09Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = లింగందిన్నె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1363
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 676
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 687
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 324
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.110129
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.481588
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = రామిరెడ్డిపల్
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''లింగందిన్నె''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సంజామల నుండి 3 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 66 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 324 ఇళ్లతో, 1363 జనాభాతో 930 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 676, ఆడవారి సంఖ్య 687. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 292 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 19. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594579<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518165.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, [[సంజామల]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, మాధ్యమిక పాఠశాల [[గిద్దలూరు (సంజామల)|గిద్దలూరు]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[కోయిలకుంట్ల]] లోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, పాలీటెక్నిక్ [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి.దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతి పంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగు నీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగు నీటిని నేరుగా జల వనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
లింగందిన్నెలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఆశా కార్యకర్త గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 7 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
లింగందిన్నెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 20 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 64 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 19 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 16 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 21 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 787 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 787 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 38 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
లింగందిన్నెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 38 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
లింగందిన్నెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[శనగలు]], [[వరి]], [[జొన్నలు]]
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 1,147. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 596, స్త్రీల సంఖ్య 551, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 246 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
7d0cuxdd70rdr7aq86yobh2r2wz0d34
హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)
0
52961
3617397
3539167
2022-08-06T15:19:03Z
యర్రా రామారావు
28161
గ్రామ, మండల వ్యాసాల చెక్లిస్టు ప్రకారం సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = హుస్సేనాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1156
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 589
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 567
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 257
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518124
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''హుస్సేనాపురం''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2014-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref> బనగానపల్లె సమ్స్థనమ్లొ పని ఛెసే హుస్సెన్ వల్ల ఈ ఊరికి ఈ పేరు వచ్చిన్ది. ఇతను జాగిరుగా పని ఛెషదు.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 30 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 257 ఇళ్లతో, 1156 జనాభాతో 468 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 589, ఆడవారి సంఖ్య 567. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 14 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594358<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518124.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, మాధ్యమిక పాఠశాలలు, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి. ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల [[ఎనకండ్ల|ఎనకండ్లలోనూ]] ఉన్నాయి.ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
మొబైల్ ఫోన్ ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
హుస్సేనపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 32 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 2 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 2 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 28 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 401 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 248 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 184 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
హుస్సేనపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 184 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
హుస్సేనపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
===పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు===
నల్ల పాలిష్ రాళ్లు
==గణాంకాలు==
2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 965. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 487, మహిళల సంఖ్య 478, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 219 ఉన్నాయి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
9mex2d9z4v3x1kpga85mhpycg2oma8m
రామాపురం (బాలాయపల్లె)
0
54507
3617340
3613592
2022-08-06T12:21:09Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = రామాపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బాలాయపల్లె మండలం|బాలాయపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 564
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషులు
|population_blank1 = 287
|population_blank2_title = స్త్రీలు
|population_blank2 = 277
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 153
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.513874
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 80.09190
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code =
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''రామాపురం''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రం, [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా]], [[బాలాయపల్లి]] మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బాలాయపల్లి నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[వెంకటగిరి]] నుండి 20 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 153 ఇళ్లతో, 564 జనాభాతో 310 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 287, ఆడవారి సంఖ్య 277. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 89 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 82. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 592395<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 524404.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి ఉంది. సమీప బాలబడి, ప్రాథమిక పాఠశాల [[వెంకటగిరి]]లోను, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల [[బాలాయపల్లి]]లోను, మాధ్యమిక పాఠశాల [[బాలాయపల్లి]]లోనూ ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల బాలాయపల్లిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల గూడూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల గూడూరులోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు నెల్లూరులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల వెంకటగిరిలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు నెల్లూరులోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
రామాపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 58 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 2 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 94 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 1 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 1 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 148 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 74 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 76 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
రామాపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 42 హెక్టార్లు* చెరువులు: 34 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
రామాపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
{{బాలాయపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
atfrjl91jaub59ialdhgxfvb7e0x9hz
రెడ్డిపల్లె (పుల్లంపేట)
0
54530
3617341
3536293
2022-08-06T12:23:01Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = రెడ్డిపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[పుల్లంపేట మండలం|పుల్లంపేట]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 4113
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషులు
|population_blank1 = 2070
|population_blank2_title = స్త్రీలు
|population_blank2 = 2043
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 916
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 17.7828836
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.25974
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 516107
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info = 08561
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''రెడ్డిపల్లె''', [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా]], [[పుల్లంపేట మండలం|పుల్లంపేట మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. పిన్ కోడ్ నం. 516 107., ఎస్.టి.డి. కోడ్ = 08561.
<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=20 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-08-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150207104629/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=20 |archive-date=2015-02-07 |url-status=dead }}</ref>
ఇది మండల కేంద్రమైన పుల్లంపేట నుండి 4 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[రాజంపేట]] నుండి 14 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 916 ఇళ్లతో, 4113 జనాభాతో 1959 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2070, ఆడవారి సంఖ్య 2043. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 905 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 208. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 593693<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 516107.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు ఏడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల [[పుల్లంపేట]] లోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[రాజంపేట]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, [[కడప]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
రెడ్డిపల్లెలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. ఒక పశు వైద్యశాలలో ఒక డాక్టరు, ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలో4 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టరు ఒకరు, డిగ్రీ లేని డాక్టర్లు ముగ్గురు ఉన్నారు.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
రెడ్డిపల్లెలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ.లోపు దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
రెడ్డిపల్లెలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 272 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 233 హెక్టార్లు
* శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 20 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 52 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 704 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 675 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 728 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 650 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
రెడ్డిపల్లెలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 628 హెక్టార్లు
* చెరువులు: 22 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
రెడ్డిపల్లెలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[అరటి]], [[బొప్పాయి]], [[మామిడి]]
== గ్రామంలోని దేవాలయాలు==
* రెడ్డిపల్లె గ్రామ చెరువుకట్టపై వెలసిన సింహగిరి క్షేత్రంలో, 20వ వార్షికోత్సవాన్ని పురస్కరించుకొని 2014,మే-13 మంగళవారం వైశాఖ శుద్ధ [[చతుర్దశి]] నాడు, ధ్వజారోహణ కార్యక్రమం నిర్వహించారు. భక్తులు ప్రత్యేక పూజలు చేసారు. తొలుత స్వామివారికి పంచామృతాభిషేకాలు, పూజలు చేసారు. కార్యక్రమానికి భక్తులు అధికసంఖ్యలో తరలి వచ్చి స్వామివారిని దర్శించుకొని తీర్ధప్రసాదాలు స్వీకరించారు. మరుసటి రోజు [[పౌర్ణమి]] నాడు, స్వామివారి కళ్యాణం అంగరంగ వైభవంగా నిర్వహించారు. కళ్యాణం తిలకించటానికి ఓబులవారిపల్లె, పుల్లంపేట మండలాల్ నుండి భక్తులు అధిక సంఖ్యలో తరలి వచ్చి, స్వామివారిని దర్శించుకొని తీర్ధ ప్రసాదాలు స్వీకరించారు. అనంతరం భక్తులకు అన్నదానం నిర్వహించారు. ఈ ఉత్సవాలు 17వ తేదీ [[శనివారం]]తో ముగిసినవి. [1] & [2]
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం 4,113 - పురుషుల సంఖ్య 2,070 - స్త్రీల సంఖ్య 2,043 - గృహాల సంఖ్య 916
;
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[1] ఈనాడు కడప; మే-14,2014; 5 వ పేజీ.
[2] ఈనాడు కడప; 2014,మే-18; 5వ పేజీ.
{{పుల్లంపేట మండలంలోని గ్రామాలు}}
bozjzennf5nuz2x4cet11yj5fsvhcws
చౌదర్గూడెం
0
61165
3617551
3614166
2022-08-07T02:36:54Z
Chaduvari
97
Chaduvari, [[చౌదర్గూడెం (జిల్లెడ్)]] పేజీని [[చౌదర్గూడెం]] కు తరలించారు: క్వాలిఫై చెయ్యనక్కర్లేదు
wikitext
text/x-wiki
''' చౌదర్గూడెం (జిల్లేడ్)''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా]], [[చౌదర్గూడెం మండలం|చౌదర్గూడెం]] మండలంలోని గ్రామం.<ref name="”మూలం”">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2018-04-15 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> ఇది పంచాయతి కేంద్రం.
{{Infobox Settlement|
|name = జిల్లేడు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = తెలంగాణ
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = తెలంగాణ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[తెలంగాణ]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కొందుర్గ్]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 4010
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 2010
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 2000
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 847
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 17.095160
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 77.965650
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 509207
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
ఇది మండల కేంద్రమైన '''చౌదర్గూడెం''' నుండి 0 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[మహబూబ్ నగర్]] నుండి 40 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది.
== జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో ==
2016 అక్టోబరు 11న చేసిన తెలంగాణ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం పాత [[మహబూబ్ నగర్ జిల్లా]]<nowiki/>లోని [[కొందుర్గు మండలం|కొందుర్గ్ మండలం]]<nowiki/>లో ఉండేది. పునర్వ్యవస్థీకరణలో దీన్ని కొత్తగా ఏర్పాటుచేసిన చౌదర్గూడెం మండలంలోకి చేర్చారు.<ref>{{Cite web|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2022-08-02|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ}}</ref>
== గణాంకాలు ==
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 847 ఇళ్లతో, 4010 జనాభాతో 917 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2010, ఆడవారి సంఖ్య 2000. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 321 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 4. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 575160<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.
==రాజకీయాలు==
2013, జూలై 27న జరిగిన గ్రామపంచాయతి ఎన్నికలలో గ్రామ [[సర్పంచి]]గా బండ్ళ బాలమణి ఎన్నికయింది.<ref>ఈనాడు దినపత్రిక, మహబూబ్నగర్ జిల్లా టాబ్లాయిడ్, తేది 28-07-2013</ref>
==విద్యా సౌకర్యాలు==
గ్రామంలో ఒక ప్రైవేటు బాలబడి ఉంది. ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రైవేటు ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు రెండు, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి.సమీప జూనియర్ కళాశాల కొందుర్గ్లోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాలలు షాద్ నగర్లోనూ ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల షాద్ నగర్లోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు మహబూబ్ నగర్లోనూ ఉన్నాయి.సమీప అనియత విద్యా కేంద్రం షాద్ నగర్లోను, వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు [[మహబూబ్ నగర్]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
జిల్లేడ్లో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది.
గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని శుద్ధి ప్లాంట్లోకి పంపిస్తున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు.
చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
జిల్లేడ్లో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
జిల్లేడ్లో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 118 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 99 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 114 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 171 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 412 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 658 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 40 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
జిల్లేడ్లో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 40 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
జిల్లేడ్లో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[మొక్కజొన్న]], [[ప్రత్తి]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
== వెలుపలి లింకులు ==
{{చౌదర్గూడెం (రంగారెడ్డి) మండలంలోని గ్రామాలు}}
hp3n7jskaq9vh3wuxva80ulvs53oder
గోవిందపురం (సంతకవిటి)
0
61535
3617525
3526730
2022-08-07T00:47:53Z
Arjunaraoc
2379
/* గ్రామ విశేషాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = గోవిందపురం
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[శ్రీకాకుళం]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 1382
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 = 693
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 = 689
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 342
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd =18.4377295
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd =83.8070192
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 532123
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''గోవిందపురం''' [[శ్రీకాకుళం జిల్లా]], [[సంతకవిటి మండలం]] లోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన సంతకవిటి నుండి 5 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[రాజాం]] నుండి 21 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 342 ఇళ్లతో, 1382 జనాభాతో 220 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 693, ఆడవారి సంఖ్య 689. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 136 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 33. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 581290<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 532123.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది.
బాలబడి [[రాజాం|రాజాంలోను]], మాధ్యమిక పాఠశాల [[సంతకవిటి|సంతకవిటిలోనూ]] ఉన్నాయి. సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల సంతకవిటిలోను, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల రాజాంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల శ్రీకాకుళంలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు రాజాంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల రాజాంలోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు శ్రీకాకుళంలోనూ ఉన్నాయి.
==గ్రామ విశేషాలు==
ఈ గ్రామములోని కొండపై గోవర్ధనగిరిధారి యైన [[శ్రీ కృష్ణుడు|శ్రీకృష్ణుడు]] నివాసముండేవాడని పురాణాలవలన తెలుస్తుంది .ప్రతిసంవత్సరము కనుమనాడు ఇక్కడ జాతర జరుగుతుంది .పూర్వము కేవలము కొండమీద చిన్నపాటి దేవాలయము తోపాటు కొండదిగివునున్న గుహలోని గోవిందస్వామి విగ్రహవు మాత్రమే వుండేవి . ఇప్పుడిది కలాత్మకమైన శిళ్పాలతో సుందరముగా తీర్చి అభివృద్ధి చేయడం జరిగినది . చుట్టుప్రక్క గ్రామాలైన ముకుందాపురమ్,ఛిన్నముకుందాపురమ్,మోదుగులపేట,మందరాడ,అక్కరాపల్లి,కాకరాపల్లి,ఛిన్నయ్యపేట,ఛిన్తలపేట,సాలిపేట,మిర్తివలస,పోతురాజుపేట,మండాకురిటి,సురవరం,మామిడిపల్లి, గ్రామాలనుంచి ప్రజలు విశేసముగా ఈజాతరకు వస్తారు . [[కనుమ]] ఒక్కరోజు మాత్రమే ఈపండుగ జరుగుతుంది . ఉదయము నుంచి ప్రత్యేకపూజలు,భజన కార్యక్రమాలతో పాటు వినోదకార్యక్రమాలూ జరుగుతాయి . కొండదిగువప్రాంతములో జాతరౌత్సవాలు జరుగుతాయి .
== చరిత్ర ==
ఎన్నో యేల్ల క్రిందట ద్వాపర యుగములో విష్ణుమూర్తి శ్రీక్రిస్ణావతారములో వుందేటపుడు ఈకొండపైన గోవులను కాపలా కాసే సమయములో సేద తీరేవాడని,అందుకే ఈకొండకు గోవర్ధగిరి అని పేరువచ్చిందని గ్రామస్థులు తెలుపుతున్నారు .ఈ కొండపై శ్రీకృష్ణుని పతిమ గోవిందస్వామి రూపములో దర్శనమిస్తుంది .ఈ కొండపై అక్కడక్కడ పెద్ద పెద్ద రాతిబండలు కప్పబడి వుండగ లోపల గుహవున్నట్లు తెలుస్తోంది . కొండపై ఓ భాగాన సింహాద్రీఅప్పన్న పాదముద్రికలు కూడా కనబడడం విశేషము. మరో వషయమేమిటంటే కొండపై చంద్రుని ప్రతిమతో పాటు ఆంజనేయస్వామి పూజచేసేటట్లు కూర్చొనే ఆనవాళ్ళు వుండడం గమనార్హం .
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. సమీప ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. డిస్పెన్సరీ, పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
బావుల నీరు గ్రామంలో అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
గోవిందపురంలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. రైల్వే స్టేషన్, ట్రాక్టరు సౌకర్యం మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వాణిజ్య బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్ గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 8 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 16 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
గోవిందపురంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 53 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 2 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 164 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 73 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 93 హెక్టార్లు
== నీటిపారుదల సౌకర్యాలు ==
గోవిందపురంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* బావులు/బోరు బావులు: 74 హెక్టార్లు
* చెరువులు: 19 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి ==
గోవిందపురంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
=== ప్రధాన పంటలు ===
[[వరి]]
== మూలము ==
{{మూలాలజాబితా}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
* వార్తా దిన పత్రిక శ్రీకాకుళం ఎడిసన్ సౌజన్యముతో (తేదీ 14-జనవరి-2008 9వ పేజి.). కూర్పు : డా.శేషగిరిరావు-శ్రీకాకుళం
{{సంతకవిటి మండలంలోని గ్రామాలు}}
9znhk9jv8iqhmxsu5lxuej9mpj7651d
వాంగీబాత్
0
65052
3617678
2889884
2022-08-07T08:11:28Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Underlinked|date=అక్టోబరు 2016}}
{{వికీకరణ}}
'''వాంగీబాత్''' [[అన్నము]], [[వంకాయ]]లతో చేసే ఫలహారము. దీనిని ఎర్రగడ్డ([[ఉల్లిపాయ|ఉల్లిపాయలు]]) పెరుగు పచ్చడి చేర్చి లేక అలాగే ఆహారముగా తీసుకోవచ్చు. ఇది అన్నముతో చేసే ఆహారము కనుక దీనిని దక్షిణ భారతీయులు ముఖ్యముగా కన్నడిగులు ఎక్కువగా చేస్తారు. దీనిని అల్పాహారముగా తినవచ్చు.
==కావలసిన పదార్ధాలు==
*బియ్యము-250 గ్రా
*వంకాయలు-250 గ్రా
*ఎర్రగడ్డలు-100 గ్రా
*పెద్ద నిమ్మకాయ-1
*నూనె-50 గ్రా
*నెయ్యి-25 గ్రా
*చెక్క-2 అంగుళాల ముక్క
*లవంగాలు-8
*యాలుకల-4
*జీడిపప్పు-50 గ్రా
*ఉప్పు-తగినంత
*కరివేపాకు
*తరిగిన కొత్తిమీరి-2
*అల్లము-1 అంగుళము ముక్క
*వెల్లుల్లి-1 గడ్డ
*కారపు పొడి-1 చెంచా
*వాంగీబాత్ పొడి-మూడు చెంచాలు
*గరమ్ మసాలా-1 చెంచా
==తయారీ==
*బియ్యాన్ని కొలిచి ఒక గ్లాసుకు 4 గ్లాసుల నీరు పోసి అన్నము వండి పెట్టుకోవాలి.
*వంకాయలు ఒక్కొక్కటి 10 చీలికలు చేసి నీటిలోవేసి పెట్టుకోవాలి.
*ఎర్రగడ్డలు నులువు ముక్కలు లావుగా తరిగి పెట్టుకోవాలి.
*యాలుకలు పొడిచేసి పెట్టుకోవాలి.
*అన్నము వెడల్పాటి పళ్ళెములో ఆరపెట్టు కోవాలి.
*అన్నము మెత్తగా మెదిపి పెట్టు కోవాలి.
*సామాను అంతా పొయ్యి దగ్గర పెట్టుకొని, పొయ్యి మీద బాణలి పెట్టి నూనె, నెయ్యి వేసి కాగిన తరువాత చెక్క, లవంగాలు, జీడిపప్పు వేసి యాలుకల పొడి వేసిన
తరువాత కరివేపాకు, ఎర్రగడ్డలను చేర్చాలి. ఎర్రగడ్డలు వన్నె మారిన తరువాత నీళ్ళను బాగావడకట్టి, ముక్కలు వేసి బాగా వేగనిచ్చి, తరువాత నూరిన అల్లము, వెల్లుల్లి ముద్దను చేర్చిపచ్చి వాసన పోయేవరకు వేగనిచ్చి, వాంగీ బాత్ పొడర్, కొంచము కారపు పొడి, గరమ్ మసాలాపొడి అర చెంచా ఉప్పు చేర్చి చక్కగా
కలిపి ఆరపెట్టిన అన్నములో వేసి, దానిపై 10 నిమ్మకాయను పిండి, 10 చెంచా ఉప్పు సన్నగా తరిగిన కొత్తిమీరి వేసి చక్కగా కలగలిపితే వాగీబాత్ తినడానికి సిద్ధం.
==ఎర్రగడ్డ పెరుగు పచ్చడి==
*కావలసిన పదార్థాలు
*పెరుగు-2ర్త్రెండు గ్లాసులు
*ఎర్రగడ్డలు-2రెండు
*ఉప్పు -తగినంత
*కొత్తిమీరి-తరిగినది ఒక 5స్పూన్
*ఒక గిన్నెలోసన్నగా తరిగిన ఎర్రగడ్డలు ఉప్పు, కొత్తిమీరి వేసి పెరుగును చేర్చి చక్కగా కలిపితే ఎర్రగడ్డ పెరుగు పచ్చడి సిద్ధము.
[[వర్గం:ఫలహారాలు]]
[[వర్గం:కర్ణాటక వంటకాలు]]
n6hjacjtdrgjnvihu8nykythr7kk6pu
3617681
3617678
2022-08-07T08:20:08Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Underlinked|date=అక్టోబరు 2016}}
{{వికీకరణ}}
[[దస్త్రం:Aubergine or egg plant (Solanum melongena); fruits of differ Wellcome V0044422.jpg|thumb|వంకాయలు]]
'''వాంగీబాత్''' [[అన్నము]], [[వంకాయ]]లతో చేసే ఫలహారము. దీనిని ఎర్రగడ్డ([[ఉల్లిపాయ|ఉల్లిపాయలు]]) పెరుగు పచ్చడి చేర్చి లేక అలాగే ఆహారముగా తీసుకోవచ్చు. ఇది అన్నముతో చేసే ఆహారము కనుక దీనిని దక్షిణ భారతీయులు ముఖ్యముగా కన్నడిగులు ఎక్కువగా చేస్తారు. దీనిని అల్పాహారముగా తినవచ్చు.
==కావలసిన పదార్ధాలు==
*బియ్యము-250 గ్రా
*వంకాయలు-250 గ్రా
*ఎర్రగడ్డలు-100 గ్రా
*పెద్ద నిమ్మకాయ-1
*నూనె-50 గ్రా
*నెయ్యి-25 గ్రా
*చెక్క-2 అంగుళాల ముక్క
*లవంగాలు-8
*యాలుకల-4
*జీడిపప్పు-50 గ్రా
*ఉప్పు-తగినంత
*కరివేపాకు
*తరిగిన కొత్తిమీరి-2
*అల్లము-1 అంగుళము ముక్క
*వెల్లుల్లి-1 గడ్డ
*కారపు పొడి-1 చెంచా
*వాంగీబాత్ పొడి-మూడు చెంచాలు
*గరమ్ మసాలా-1 చెంచా
==తయారీ==
*బియ్యాన్ని కొలిచి ఒక గ్లాసుకు 4 గ్లాసుల నీరు పోసి అన్నము వండి పెట్టుకోవాలి.
*వంకాయలు ఒక్కొక్కటి 10 చీలికలు చేసి నీటిలోవేసి పెట్టుకోవాలి.
*ఎర్రగడ్డలు నులువు ముక్కలు లావుగా తరిగి పెట్టుకోవాలి.
*యాలుకలు పొడిచేసి పెట్టుకోవాలి.
*అన్నము వెడల్పాటి పళ్ళెములో ఆరపెట్టు కోవాలి.
*అన్నము మెత్తగా మెదిపి పెట్టు కోవాలి.
*సామాను అంతా పొయ్యి దగ్గర పెట్టుకొని, పొయ్యి మీద బాణలి పెట్టి నూనె, నెయ్యి వేసి కాగిన తరువాత చెక్క, లవంగాలు, జీడిపప్పు వేసి యాలుకల పొడి వేసిన
తరువాత కరివేపాకు, ఎర్రగడ్డలను చేర్చాలి. ఎర్రగడ్డలు వన్నె మారిన తరువాత నీళ్ళను బాగావడకట్టి, ముక్కలు వేసి బాగా వేగనిచ్చి, తరువాత నూరిన అల్లము, వెల్లుల్లి ముద్దను చేర్చిపచ్చి వాసన పోయేవరకు వేగనిచ్చి, వాంగీ బాత్ పొడర్, కొంచము కారపు పొడి, గరమ్ మసాలాపొడి అర చెంచా ఉప్పు చేర్చి చక్కగా
కలిపి ఆరపెట్టిన అన్నములో వేసి, దానిపై 10 నిమ్మకాయను పిండి, 10 చెంచా ఉప్పు సన్నగా తరిగిన కొత్తిమీరి వేసి చక్కగా కలగలిపితే వాగీబాత్ తినడానికి సిద్ధం.
==ఎర్రగడ్డ పెరుగు పచ్చడి==
*కావలసిన పదార్థాలు
*పెరుగు-2ర్త్రెండు గ్లాసులు
*ఎర్రగడ్డలు-2రెండు
*ఉప్పు -తగినంత
*కొత్తిమీరి-తరిగినది ఒక 5స్పూన్
*ఒక గిన్నెలోసన్నగా తరిగిన ఎర్రగడ్డలు ఉప్పు, కొత్తిమీరి వేసి పెరుగును చేర్చి చక్కగా కలిపితే ఎర్రగడ్డ పెరుగు పచ్చడి సిద్ధము.
[[వర్గం:ఫలహారాలు]]
[[వర్గం:కర్ణాటక వంటకాలు]]
jblnsmrlv6lmdhyds1lijvmhfpip5lg
చెరకు
0
65986
3617717
2985243
2022-08-07T09:54:20Z
106.78.86.97
Hi! Iam your
wikitext
text/x-wiki
{{Taxobox
| color = lightgreen
| name = parrot
| image = Cut sugarcane.jpg
| image_width = 250px
| image_caption = చెరకు గడలు
| regnum = [[ప్లాంటే]]
| divisio = [[మాగ్నోలియోఫైటా]]
| classis = [[ఏకదళబీజాలు|Liliopsida]]
| ordo = [[Poales]]
| familia = [[పోయేసి]]
| genus = '''''Saccharum'''''
| genus_authority = [[లిన్నేయస్]]
| subdivision_ranks = [[జాతులు]]
| subdivision =
''Saccharum arundinaceum'' <br />
''Saccharum bengalense'' <br />
''Saccharum edule'' <br />
''Saccharum officinarum'' <br />
''Saccharum procerum'' <br />
''Saccharum ravennae'' <br />
''Saccharum robustum'' <br />
''Saccharum sinense'' <br />
''[[Saccharum spontaneum]]'' <br />
}}
చెరకు ఒక గడ్డి జాతికి చెందిన తియ్యని కాండంగల [[మొక్క]]. చెరకు [[వెదురు]] గడలను పోలి ఉంటుంది. మధ్యమధ్య కణుపులు కలిగి ఉంటుంది. కణుపుల వద్ద ముక్కలుగా కత్తిరించి వాటిని [[నారు]]గా వాడుతారు.
== చెరకు రకాలు ==
[[File:Ceruku rasam tIyaDamu..JPG|thumb|left|ఎండాకాలం పట్టణాలలో చెరుకు రసం మంచి పానీయము. చిన్న యంత్రాలతో చెరుకు రసం తీసి అమ్ముతారు. హైదరాబాదు, కొత్త పేటలో తీసిన చిత్రము]]
== ఉపయోగాలు ==
* చెరకు రసం నుండి [[బెల్లం]], [[పంచదార]] తయారుచేస్తారు.
* చెరకు పిప్పిని బాయిలర్లలో మండించి స్టీం తద్వారా కరంట్ ని ఉత్పత్తి చేస్తారు.
* చెరకు తయారీలో ఉపఉత్పత్తిగా మొలాసిస్ వస్తుంది.
* చెరకును మెడిసిన్ తయారీలో వాడతారు.
==చెరకు సాగు==
[[దస్త్రం:Plantation of sugar cane.JPG|thumb|left|లేత చెరుకు తోట:, దామలచెరువు వద్ద తీసిన చిత్రం]]
వెలి దుక్కి (నీళ్లు పెట్టి అరిన తర్వాత దున్నే దుక్కిని ''వెలిదుక్కి'' అంటారు). నీళ్లలతో కలిపి దున్నే దుక్కిని ''అడుసు'' దుక్కి అంటారు.) వెలి దుక్కి రెండు మూడు సార్లు దున్ని చివరి సాలులో పశువుల ఎరువు వేసి దున్ని సాళ్లు, కాలువలు కట్టి [[''మడవలు'']] ఏర్పాటు చేసి కొని ( మడవలు అంటే నాలుగు సాళ్లను ఒకటిగా నీటి పారుదల సౌకర్యం కొరకు చేసేవి) నాలుగు రోజులు ఆరనిచ్చి ముందుగానే సిద్దంచేసుకున్న చెరకు ముక్కల సుమారు ఒక అడుగు పొడవున్న వాటిని సాళ్లలో వరుసగా పేర్చి మధ్య మధ్యలో వున్న కాలువల ద్వారా నీటిని మడవలకు పారించి అక్కడున్ను చెరుకు ముక్కలను సాళ్లలో భూమిలో తక్కువ లోతులో పాతి పెడ్తారు. ఆ పొలానికి వారానికి ఒక్క సారి లేదా అవసరాన్ని బట్టి తడి ఇస్తారు. ఒకటి రెండు నెలలకు చెరుకు మొలకెత్తి ఒక ఆడుగు ఎత్తు వరకు పెరుగుతుంది. అప్పుడు [[నాగలి/మడక]]లతో [[సాలు]] తోలు తారు. అనగా మడకలతో సాలు గట్టున దున్నగా గట్టుగా వున్నది సాలుగా, సాలుగా వున్నది గట్టుగా మారి చెరుకు మొలకలు వున్న సాలు జానెడెత్తు పూడి అది గట్టుగా మారుతుంది. ఇప్పుడు చెరకు మొక్కలు గట్టు మధ్యలో వుంటాయి. అప్పుడు తిరిగి [[మడవలు]] ఏర్పాటు చేసి నీళ్లు పారిస్తారు. చెరకు మూడు నాలుగడుగులు పెరిగాక ఆ మొక్కలను నాలుగైదింటిని ఒకటిగా చేర్చి వాటి ఆకులతోనే ఒకటిగా చుట్టు తారు. ఈ ప్రక్రియను ''చుట్టకం '' లేదా ''దడి కట్టడం'' అంటారు. ఈ ఏర్పాటు చెరుకు గడలు నిటారుగా పెరగడానికి. ఆ తర్వాత [[రెండు]] [[మూడు]] నెలలకు మరలా మరో చుట్టకం వేస్తారు. ఇప్పుడు రెండు సాళ్లలోని గడలను పైన ఒకటిగా చేర్చి వాటి ఆకులతోనే చుడ్తారు. చెరకు పెరిగే పొడవును బట్టి మరో చుట్టకం వేస్తారు. అవసరం అయితే చెరకు గడలు పడి పోకుండా [[కర్ర]]లతో వూతం కూడా ఏర్పాటు చేస్తారు. అవసరం వుంటే జడ చుట్టకం వేస్తారు. అనగా రెండు మూడు సాళ్లలోని గడలను ఒకటిగా చేర్చి సాలు పొడవునా చెరకు ఆకులతోనే జడలాగ దారం లాగ అల్లి పడిపోకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు. ఇదంతా [[గాలి]]కి చెరకులు పడి పోకుండా వుండడానికి. చెరకు పంట సాధారణంగా పది నెలల పంట. ఆ రోజుల్లో విస్తారంగా చెరకు తోటలు వుండేవి. అందు చే [[గుంట నక్క]]ల బెడద ఎక్కువ. అవి చెరకులను కొరికి రసాన్ని పీల్చేవి. దాని వల్ల రైతుకు నష్టం. దాని నివారణకు [[కుండ పులి]] అనే ఒక సాధనాన్ని రైతు తయారు చేశాడు. అది ఎలాగంటే... మామూలుగా వుండే ఒక రేకు డబ్బాను తీసుకొని దానికి ఒక వైపున పూర్తిగా మూతను తీసేసి రెండో వైపున వున్న మూతకు మధ్యలో ఒక చిన్నని రంధ్రం చేసి ఆ రంధ్రంలో ఒక జనుము పోసను కట్టి దాన్ని తడి చేసి డబ్బాలోపలి వైపున రెండు చేతులతో జమ్మును వేళ్లను జారుడుగా సాగ దీస్తే అది భయంకరమైన శబ్దం చేస్తుంది. ఆ శబ్దానికి గుంట నక్కలు పారి పోతాయి. ఇప్పిడిప్పుడు ఆరు నెలల చెరకు వంగడం ప్రచారంలో ఉంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమంటే పంట కాలం తక్కువ, రసంలో తీపి శాతం ఎక్కువ, పొడవు తక్కువ కనుక గాలికి పడిపోదు. పైగా చెరకు గడ గట్టిగా వుంటుంది కనుక గుంట నక్కలు కొరకలేవు. పక్యానికొచ్చిన చెరకును చక్కెర మిల్లులకు పంపు తారు. కాని ఎక్కువగా [[రైతులు]] స్వంతంగా బెల్లం తయారికి మొగ్గు చూపు తారు. ఎందుకంటే?.... చక్కెర మిల్లుల నుండి చెరకు కొట్టడానికి అనుమతి పొందడానికి కొంత సమయం పడుతుంది. ఆ తర్వాత కొట్టిన చెరకును మిల్లుకు తీసుకెళ్ళడానికి మరి కొంత సమయం పడుతుంది. ఇంత లోపల కొట్టిన చెరకు గాలికి ఆరి పోయి [[బరువు]] తగ్గి పోయి రైతుకు నష్టం. చెరకు కొంత ఆరితే చెక్కెర శాతం పెరుగు తుంది దానివలన మిల్లుకు అది లాభం. అందుకే వారు ఆలస్యం చేస్తారు.
[[దస్త్రం:Bellam paakam.JPG|thumb|బెల్లం పాకం.]]
మొదట సారి చెరకు నాటి, అది పక్యానికి వచ్చింతర్వాత ఆ చెరకును కొట్టి బెల్లంచేసింతర్వాత ఆపొలంలో చెరకు ఆకు మిగిలి వుంటుంది. దాన్ని నిప్పు పెట్టి కాల్చేస్తారు. ఆ తర్వాత దానికి నీరు పార గట్టితే చెరకు మొదళ్లలోనుండి పిలకు వచ్చి మరల చెరకు తోట పెరుగుతుంది. ఈ విదంగా రెండు మూడు సార్లు చేయ వచ్చు. దీనిని [[మర్దాలు తోట]], [[కాసి తోట]], లేదా మొక్క తోట అంటారు. ఇందులో కూడా మొదటి తోటలో లాగానే అంతర కృషి చేసి ఎరువులు వేయాల్సి వుంటుది. ఈ పంట కొంత తొందరగా కోతకు వస్తుంది. ఖర్చు, శ్రమ కొంత తక్కువ.
[[దస్త్రం:Cakraalu leni eddula bamdi to transport sugarcane in the fields.JPG|thumb|left|పక్వానికొచ్చిన చెరుకు తోట. కొట్టిన చెరుకును ఎద్దులతో రవాణాకు సిద్దం:, దామలచెరువు వద్ద పొలంలో తీసిన చిత్రం]]
== చెరకు విత్తన పంట పెంపకం ==
వాణిజ్య చెరకు పంటని ఉపయోగించి, చెరకు విత్తనాలను ఉత్పత్తి చేయడం, ప్రపంచంలో ఎన్నో ప్రాంతాల్లో, అమలులో ఉన్న పద్ధతి శ్రేష్టమైన లక్షణాలు ఉన్న [[విత్తనం]] గురించి అరుదుగా పట్టించుకుంటారు. చాలా మంది రైతులు, విత్తన ప్రమాణాన్ని పట్టించుకోరు. అలా పట్టించుకున్న రైతులు కూడా, మొలకలను కత్తిరించి నాటే స్దితిలోనే ఎంపిక చేసుకుంటారు. ఇది సరిపోదు. ఒక రైతు, శ్రేష్టమైన, రోగగ్రస్తం కాని చెరకు విత్తనాలను కోరుకున్నప్పుడు, వాటిని చెరకు విత్తన పంటగా ప్రత్యేకంగా పండించాలి. ఈ పంటను, ఎటువంటి తెగుళ్ళు, చీడపీడల బారిన పడకుండా, పంటనాటిన నాటి నుండి నిరంతరం పర్యవేక్షించాలి.<ref>[http://te.pragatipedia.in/agriculture/crop-production/production-technologiesప్రగతిపీడియా జాలగూడు]{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
అంతేకాకుండా, విత్తన శ్రేష్టత అంటే, కేవలం తెగుళ్ళు, వ్యాధులు లేనిది అని అర్థం కాదు. విత్తనంలో నీటి పరిమాణం అధికంగా ఉండడం, పోషక స్థితి సరిగా ఉండడం కూడా ముఖ్యం. ప్రపంచమంతా కూడ, చెరకు విత్తన పంట పెంపకాన్ని నిర్లక్ష్యం చేయడమే చెరకు [[వ్యవసాయం]]లో ఉన్న అతి పెద్ద లోపం.
వాణిజ్య పంట నుండి, చెరకు విత్తనాలను తీసుకుని ఉపయోగించడం వలన, పెద్ద సంఖ్యలో వ్యాధులు వేగంగా వృద్ధి చెందడానికి కారణమవుతున్నది. రెడ్ రాట్ (ఎర్రగా కుళ్ళించే తెగులు), విల్ట్ (వాడిపోవడం), స్మట్ (కాటిక తెగులు), రటూన్ స్టంటింగ్ (మొలకలు గిడసబారి పోవడం), గ్రాసీ ఘాట్ (గడ్డిపోచల వంటి కొమ్మలు, రెమ్మలు) ఇవన్నీ చెరకు పంట దిగుబడి, శ్రేష్టత పై దుష్ప్రభావం చూపుతాయి. అందువలన, విత్తనాల కోసం చేసే ఆరోగ్యవంతమైన, శక్తివంతమైన చెరకు పంటల పెంపకం ఎంతో ముఖ్యమైనది, అనుసరించదగ్గది.
[[File:Sugarcane of Chinna SAlem.jpg|thumb]]
[[దస్త్రం:Cakraalu leni eddula bamdi to transport sugarcane in the fields.JPG|thumb|left|కోతకు సిద్ధమైన చెరకు పొలము]]
* ఎత్తులో ఉన్న పొలాన్ని, విత్తనపంట పెంపకం గురించి ఎంపిక చేసుకోవాలి. నేలలో లోపాలు లేకుండా (ఉప్పునేలలు, క్షారనేలలు, నీరు నిలిచే నేలలు మొదలైనవి), తగినంత నీటి పారుదల సదుపాయం ఉండేటట్లు చూసుకోవాలి.
* నేలను సమగ్రంగా తయారు చేసుకోవాలి (పంటకు అనువుగా) మొలకలను నాటడానికి 15 రోజుల ముందు 20 – 25 టన్నులు / హెక్టారుకు FYM ( ఎఫ్. వై.ఎమ్ -) ను నేలకు అందించాలి. (చేర్చాలి).
* పంటకాలువలు, తూములను ఏర్పాటు చేసి, వాన నీరు ప్రక్క పొలం నుండి రాకుండా అడ్డుకట్టవేసి, ఆ విధంగా రెడ్ రాట్ అనే, మొలకను కుళ్ళించే తెగులును వ్యాపించకుండా నిరోధించాలి.
* విత్తన పెంపకం కేంద్రంలో ఇంతకు ముందు పెంచబడిన విత్తన పంట నుండి విత్తన ముడి సరుకును ఎంపిక చేసుకుని, మొలకలను ఉత్పత్తి చేసుకోవాలి. శుద్ధి చేయబడిన మొలకలనే ఉపయోగించాలి. ఆ విధంగా చేయడం వలన RSD ( ఆర్. ఎస్. డి- ) GSD ( జి.ఎన్.డి - ) వంటి వ్యాధులను అరికట్టవచ్చు.
* విత్తనం ద్వారా సంక్రమించే వ్యాధులను నిరోధించడానికి, ఉష్ణ శుద్ధి ( ఉష్ణ చికిత్స) చేయడం, మొలకలకు ఆర్గానోమెర్కురియల్ (మొలకలను పాదరసం ద్వారా చేసే శుద్ధి) ప్రక్రియలో చేసే శుద్ధి వలన, నేల నుండి సంక్రమించే వ్యాధులను నిర్మూలించడం వంటి పద్ధతుల ద్వారా మేలైన మొలకలను ఉత్పత్తి చేయవచ్చు.
* దగ్గర దగ్గరగా, అనగా 75 సెం.మీ దూరం మాత్రమే ఉండేటట్లు మొలకలను నాటడం వలన, ఒక ప్రమాణ స్ధలానికి ఎక్కువ సంఖ్యలో ఉత్పత్తి జరుగుతుంది.
* సాధారణ చెరకు పంట కంటే 25 శాతం అధిక విలువ కలిగిన విత్తనాలను ఉపయోగించాలి.
* అధిక పోషకాల మోతాదు, అంటే 250 కేజీల N (నత్రజని), 75 కేజీల P2O5 ( ఫాస్పేట్) 250 కేజీల (పోటాషియం డై ఆక్సైడ్) హెక్టారుకు అందించాలి.
* పంట లక్షణాలు, పంట పెరిగే వివిధ దశలలో, వాతావరణ పరిస్థితులననుసరించి ఆవిరి అయ్యే నీటిని బట్టి ( evaporative demand of the atmosphere) పంట జీవిత కాలంలో నీటి ఎద్దడి ( వత్తిడి) కి గురికాకుండా నీటి పారుదల వ్యవస్థ అత్యంత అనుకూలంగా ఉండే విధంగా చూసుకోవాలి.
* [[కలుపు మొక్క|కలుపు]] మొక్కలు లేని, తెగుళ్ళు, వ్యాధులు సోకని మేలైన పెరిగే వాతావరణాన్ని కలుగజేయాలి.
* చీడలు, వ్యాధులు, పంటకు సోకకుండా, సరైన సమయానికి వాటిని నియంత్రించే విధంగా పర్యవేక్షణ జరగాలి.
* వ్యాధిగ్రస్తమైన యితర రకాల మొక్కలను, పొదలను నిర్మూలించాలి.
* పంటని. గాలి దుమారాల నుండి, తీగ జాతి కలుపు నుండి వచ్చే తెగులు నుండి రక్షించాలి.
7 – 8 మాసాలలో పంట చేతికి వస్తుంది. ఇటువంటి పంట నుండి తీసుకున్న మొలకలు ఆరోగ్యంగా, బలంగా ఉండే అంకురాలుగా ఉండి, వాటిలో అధిక తేమ పరిమాణం, చాలినంత పోషకాలు, అధిక మొత్తంలో చక్కెర శాతాలు ఉంటాయి. అందువలన, అవి త్వరగా నాటుకుని, బలంగా ఎదిగి ప్రధానమైన శ్రేష్టమైన వాణిజ్య పంటను తప్పకుండ అందిస్తాయి.
[[File:Sugar canes.JPG|thumb|left|తెల్ల చెరుకు]]
ప్రధాన పంటను నాటడానికి కావలసిన మొలకలను తయారు చేయుట
పంటను నాటడానికి ఒక రోజు ముందే, మొలక పంటను కోతకోయాలి. ఆ విధంగా చేయడం వలన, అధిక శాతంలో, ఒకేరకమైన అంకురాలు లభిస్తాయి.
ఎప్పుడూ నాటడానికి ఒక రోజు ముందే, మొలకలను శుద్ధి చేసి సిద్ధం చేయాలి.
నాటే మొలకలు లేక చెరకు విత్తనాలను, పల్చని వేర్లు, చీలికలు లేని వాటినే ఉపయోగించాలి.
మొలకలను కత్తిరించినప్పుడు వాటి అంకురాలను నష్టం వాటిల్లకుండ జాగ్రత్త పడాలి.
ప్రతీ రెండు నుండి మూడు పంటల కాలానికి, విత్తన ముడి పదార్ధాన్ని మార్చివేయాలి. ఒక వేళ, వృద్ధి చెందిన చెరకునే విత్తనంగా వాడవలసి వస్తే చెరకు గడ పై భాగంలోని 1/3వభాగాన్ని ఉపయోగించవచ్చు.
సరి అయిన చెరకు విత్తనం
విత్తన చెరకును ఎప్పుడూ 7 – 8 మాసాల వయసు కల విత్తన పంట నుండి గ్రహించాలి.
తెగుళ్ళు, వ్యాధులైన, ఎర్రగా కుళ్ళడం, వడలిపోవడం, కాటిక తెగులు, గిడసబారిపోవడం మొదలైనవి సోకకుండా ఉండాలి.
మొలకలను పట్టుకోవడంలోనూ, రవాణా చేయడంలోనూ హాని జరగని ఆరోగ్యవంతమైన మొలకలుగా ఉండాలి.
అంకురాలు, అధికమైన తేమ పరిమాణం, చాలినన్ని పోషకాలు, అధిక మోతాదులో చక్కెరలు కలిగి, ఎటువంటి పరిస్థితి నైనా తట్టుకోగలవై ఉండాలి.
పల్చటి వేర్లు, చీలికలు లేనివై ఉండాలి.
మొలకలు, స్వచ్ఛమైన ప్రమాణం కలిగి ఉండాలి.
==బెల్లం తయారు చేసె విధానం==
[[బెల్లం]] ప్రధాన వ్యాసం<br />
చెరకు కొట్టి ఆ పొలంలోనే ఏర్పాటు చేసుకొన్న గానుగ వద్దకు చేర్చి అందులో నుండి రసం తీసు దాన్ని పెద్ద పెనంలో కాగ బెట్టి బెల్లం తయారు చేస్తారు. ఈ [[బెల్లం]] నేల రకాన్ని బట్టి, నీటి పారుదల సౌకర్యాన్ని బట్టి తెల్లగాను, లేదా నల్లగాను, మెత్తగాను లేదా గట్టిగాను వుంటుంది. ఆ రసాన్ని పెద్ద ఇనుప రేకుతో చేసిన పెనంలో సేకరించి దాన్ని బాగా కాగ బెడతారు. దీనిని [[గోర]]తో (తెడ్డు లాంటిది) కలుపుతారు. అదను చూసి పెనాన్ని పొయ్యి మీదనుండి పైకి లేపి ప్రక్కనే భూమిలో పాతిన ఒక ఇనుప అరేకుల [[దోనె]] పోస్తారు. పోసిన తర్వాత దాన్ని తిరిగి గోరతో బాగా కలుపుతారు. అప్పుడడు ఆ పాకం మెల్ల మెల్లగా గట్టి పడుతుంది. అది పూర్తిగా గట్టి పడక ముందే దోకుడు పారతో తిరగేసి వేడిగ వున్నప్పుడే దాన్ని ముద్దలుగా చేసి పక్కన ఆర బెడతారు. ఆ విధంగా బెల్లం తయారు అవుతుంది. కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ బెల్లాన్ని [[పొడి]]గా చేసి గోతాలలో నింపడం, లేదా [[అచ్చులు|అచ్చు]]ల్లో పోసి ఆర బెట్టడమో చేస్తారు.
[[దస్త్రం:Donilo bellam.JPG|thumb|right|తయారైన బెల్లము (దామలచెరువు గ్రామంలో తీసిన చిత్రము) ]]
== వనరులు==
<references/>
[[వర్గం:పోయేసి]]
[[వర్గం:వాణిజ్య పంటలు]]
q7n48ykwrj397otrn9wzgarxgr35rj8
3617718
3617717
2022-08-07T09:55:05Z
106.78.86.97
Hi ian
wikitext
text/x-wiki
{{Taxobo
| name = parrot
| image = Cut sugarcane.jpg
| image_width = 250px
| image_caption = చెరకు గడలు
| regnum = [[ప్లాంటే]]
| divisio = [[మాగ్నోలియోఫైటా]]
| classis = [[ఏకదళబీజాలు|Liliopsida]]
| ordo = [[Poales]]
| familia = [[పోయేసి]]
| genus = '''''Saccharum'''''
| genus_authority = [[లిన్నేయస్]]
| subdivision_ranks = [[జాతులు]]
| subdivision =
''Saccharum arundinaceum'' <br />
''Saccharum bengalense'' <br />
''Saccharum edule'' <br />
''Saccharum officinarum'' <br />
''Saccharum procerum'' <br />
''Saccharum ravennae'' <br />
''Saccharum robustum'' <br />
''Saccharum sinense'' <br />
''[[Saccharum spontaneum]]'' <br />
}}
చెరకు ఒక గడ్డి జాతికి చెందిన తియ్యని కాండంగల [[మొక్క]]. చెరకు [[వెదురు]] గడలను పోలి ఉంటుంది. మధ్యమధ్య కణుపులు కలిగి ఉంటుంది. కణుపుల వద్ద ముక్కలుగా కత్తిరించి వాటిని [[నారు]]గా వాడుతారు.
== చెరకు రకాలు ==
[[File:Ceruku rasam tIyaDamu..JPG|thumb|left|ఎండాకాలం పట్టణాలలో చెరుకు రసం మంచి పానీయము. చిన్న యంత్రాలతో చెరుకు రసం తీసి అమ్ముతారు. హైదరాబాదు, కొత్త పేటలో తీసిన చిత్రము]]
== ఉపయోగాలు ==
* చెరకు రసం నుండి [[బెల్లం]], [[పంచదార]] తయారుచేస్తారు.
* చెరకు పిప్పిని బాయిలర్లలో మండించి స్టీం తద్వారా కరంట్ ని ఉత్పత్తి చేస్తారు.
* చెరకు తయారీలో ఉపఉత్పత్తిగా మొలాసిస్ వస్తుంది.
* చెరకును మెడిసిన్ తయారీలో వాడతారు.
==చెరకు సాగు==
[[దస్త్రం:Plantation of sugar cane.JPG|thumb|left|లేత చెరుకు తోట:, దామలచెరువు వద్ద తీసిన చిత్రం]]
వెలి దుక్కి (నీళ్లు పెట్టి అరిన తర్వాత దున్నే దుక్కిని ''వెలిదుక్కి'' అంటారు). నీళ్లలతో కలిపి దున్నే దుక్కిని ''అడుసు'' దుక్కి అంటారు.) వెలి దుక్కి రెండు మూడు సార్లు దున్ని చివరి సాలులో పశువుల ఎరువు వేసి దున్ని సాళ్లు, కాలువలు కట్టి [[''మడవలు'']] ఏర్పాటు చేసి కొని ( మడవలు అంటే నాలుగు సాళ్లను ఒకటిగా నీటి పారుదల సౌకర్యం కొరకు చేసేవి) నాలుగు రోజులు ఆరనిచ్చి ముందుగానే సిద్దంచేసుకున్న చెరకు ముక్కల సుమారు ఒక అడుగు పొడవున్న వాటిని సాళ్లలో వరుసగా పేర్చి మధ్య మధ్యలో వున్న కాలువల ద్వారా నీటిని మడవలకు పారించి అక్కడున్ను చెరుకు ముక్కలను సాళ్లలో భూమిలో తక్కువ లోతులో పాతి పెడ్తారు. ఆ పొలానికి వారానికి ఒక్క సారి లేదా అవసరాన్ని బట్టి తడి ఇస్తారు. ఒకటి రెండు నెలలకు చెరుకు మొలకెత్తి ఒక ఆడుగు ఎత్తు వరకు పెరుగుతుంది. అప్పుడు [[నాగలి/మడక]]లతో [[సాలు]] తోలు తారు. అనగా మడకలతో సాలు గట్టున దున్నగా గట్టుగా వున్నది సాలుగా, సాలుగా వున్నది గట్టుగా మారి చెరుకు మొలకలు వున్న సాలు జానెడెత్తు పూడి అది గట్టుగా మారుతుంది. ఇప్పుడు చెరకు మొక్కలు గట్టు మధ్యలో వుంటాయి. అప్పుడు తిరిగి [[మడవలు]] ఏర్పాటు చేసి నీళ్లు పారిస్తారు. చెరకు మూడు నాలుగడుగులు పెరిగాక ఆ మొక్కలను నాలుగైదింటిని ఒకటిగా చేర్చి వాటి ఆకులతోనే ఒకటిగా చుట్టు తారు. ఈ ప్రక్రియను ''చుట్టకం '' లేదా ''దడి కట్టడం'' అంటారు. ఈ ఏర్పాటు చెరుకు గడలు నిటారుగా పెరగడానికి. ఆ తర్వాత [[రెండు]] [[మూడు]] నెలలకు మరలా మరో చుట్టకం వేస్తారు. ఇప్పుడు రెండు సాళ్లలోని గడలను పైన ఒకటిగా చేర్చి వాటి ఆకులతోనే చుడ్తారు. చెరకు పెరిగే పొడవును బట్టి మరో చుట్టకం వేస్తారు. అవసరం అయితే చెరకు గడలు పడి పోకుండా [[కర్ర]]లతో వూతం కూడా ఏర్పాటు చేస్తారు. అవసరం వుంటే జడ చుట్టకం వేస్తారు. అనగా రెండు మూడు సాళ్లలోని గడలను ఒకటిగా చేర్చి సాలు పొడవునా చెరకు ఆకులతోనే జడలాగ దారం లాగ అల్లి పడిపోకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు. ఇదంతా [[గాలి]]కి చెరకులు పడి పోకుండా వుండడానికి. చెరకు పంట సాధారణంగా పది నెలల పంట. ఆ రోజుల్లో విస్తారంగా చెరకు తోటలు వుండేవి. అందు చే [[గుంట నక్క]]ల బెడద ఎక్కువ. అవి చెరకులను కొరికి రసాన్ని పీల్చేవి. దాని వల్ల రైతుకు నష్టం. దాని నివారణకు [[కుండ పులి]] అనే ఒక సాధనాన్ని రైతు తయారు చేశాడు. అది ఎలాగంటే... మామూలుగా వుండే ఒక రేకు డబ్బాను తీసుకొని దానికి ఒక వైపున పూర్తిగా మూతను తీసేసి రెండో వైపున వున్న మూతకు మధ్యలో ఒక చిన్నని రంధ్రం చేసి ఆ రంధ్రంలో ఒక జనుము పోసను కట్టి దాన్ని తడి చేసి డబ్బాలోపలి వైపున రెండు చేతులతో జమ్మును వేళ్లను జారుడుగా సాగ దీస్తే అది భయంకరమైన శబ్దం చేస్తుంది. ఆ శబ్దానికి గుంట నక్కలు పారి పోతాయి. ఇప్పిడిప్పుడు ఆరు నెలల చెరకు వంగడం ప్రచారంలో ఉంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమంటే పంట కాలం తక్కువ, రసంలో తీపి శాతం ఎక్కువ, పొడవు తక్కువ కనుక గాలికి పడిపోదు. పైగా చెరకు గడ గట్టిగా వుంటుంది కనుక గుంట నక్కలు కొరకలేవు. పక్యానికొచ్చిన చెరకును చక్కెర మిల్లులకు పంపు తారు. కాని ఎక్కువగా [[రైతులు]] స్వంతంగా బెల్లం తయారికి మొగ్గు చూపు తారు. ఎందుకంటే?.... చక్కెర మిల్లుల నుండి చెరకు కొట్టడానికి అనుమతి పొందడానికి కొంత సమయం పడుతుంది. ఆ తర్వాత కొట్టిన చెరకును మిల్లుకు తీసుకెళ్ళడానికి మరి కొంత సమయం పడుతుంది. ఇంత లోపల కొట్టిన చెరకు గాలికి ఆరి పోయి [[బరువు]] తగ్గి పోయి రైతుకు నష్టం. చెరకు కొంత ఆరితే చెక్కెర శాతం పెరుగు తుంది దానివలన మిల్లుకు అది లాభం. అందుకే వారు ఆలస్యం చేస్తారు.
[[దస్త్రం:Bellam paakam.JPG|thumb|బెల్లం పాకం.]]
మొదట సారి చెరకు నాటి, అది పక్యానికి వచ్చింతర్వాత ఆ చెరకును కొట్టి బెల్లంచేసింతర్వాత ఆపొలంలో చెరకు ఆకు మిగిలి వుంటుంది. దాన్ని నిప్పు పెట్టి కాల్చేస్తారు. ఆ తర్వాత దానికి నీరు పార గట్టితే చెరకు మొదళ్లలోనుండి పిలకు వచ్చి మరల చెరకు తోట పెరుగుతుంది. ఈ విదంగా రెండు మూడు సార్లు చేయ వచ్చు. దీనిని [[మర్దాలు తోట]], [[కాసి తోట]], లేదా మొక్క తోట అంటారు. ఇందులో కూడా మొదటి తోటలో లాగానే అంతర కృషి చేసి ఎరువులు వేయాల్సి వుంటుది. ఈ పంట కొంత తొందరగా కోతకు వస్తుంది. ఖర్చు, శ్రమ కొంత తక్కువ.
[[దస్త్రం:Cakraalu leni eddula bamdi to transport sugarcane in the fields.JPG|thumb|left|పక్వానికొచ్చిన చెరుకు తోట. కొట్టిన చెరుకును ఎద్దులతో రవాణాకు సిద్దం:, దామలచెరువు వద్ద పొలంలో తీసిన చిత్రం]]
== చెరకు విత్తన పంట పెంపకం ==
వాణిజ్య చెరకు పంటని ఉపయోగించి, చెరకు విత్తనాలను ఉత్పత్తి చేయడం, ప్రపంచంలో ఎన్నో ప్రాంతాల్లో, అమలులో ఉన్న పద్ధతి శ్రేష్టమైన లక్షణాలు ఉన్న [[విత్తనం]] గురించి అరుదుగా పట్టించుకుంటారు. చాలా మంది రైతులు, విత్తన ప్రమాణాన్ని పట్టించుకోరు. అలా పట్టించుకున్న రైతులు కూడా, మొలకలను కత్తిరించి నాటే స్దితిలోనే ఎంపిక చేసుకుంటారు. ఇది సరిపోదు. ఒక రైతు, శ్రేష్టమైన, రోగగ్రస్తం కాని చెరకు విత్తనాలను కోరుకున్నప్పుడు, వాటిని చెరకు విత్తన పంటగా ప్రత్యేకంగా పండించాలి. ఈ పంటను, ఎటువంటి తెగుళ్ళు, చీడపీడల బారిన పడకుండా, పంటనాటిన నాటి నుండి నిరంతరం పర్యవేక్షించాలి.<ref>[http://te.pragatipedia.in/agriculture/crop-production/production-technologiesప్రగతిపీడియా జాలగూడు]{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
అంతేకాకుండా, విత్తన శ్రేష్టత అంటే, కేవలం తెగుళ్ళు, వ్యాధులు లేనిది అని అర్థం కాదు. విత్తనంలో నీటి పరిమాణం అధికంగా ఉండడం, పోషక స్థితి సరిగా ఉండడం కూడా ముఖ్యం. ప్రపంచమంతా కూడ, చెరకు విత్తన పంట పెంపకాన్ని నిర్లక్ష్యం చేయడమే చెరకు [[వ్యవసాయం]]లో ఉన్న అతి పెద్ద లోపం.
వాణిజ్య పంట నుండి, చెరకు విత్తనాలను తీసుకుని ఉపయోగించడం వలన, పెద్ద సంఖ్యలో వ్యాధులు వేగంగా వృద్ధి చెందడానికి కారణమవుతున్నది. రెడ్ రాట్ (ఎర్రగా కుళ్ళించే తెగులు), విల్ట్ (వాడిపోవడం), స్మట్ (కాటిక తెగులు), రటూన్ స్టంటింగ్ (మొలకలు గిడసబారి పోవడం), గ్రాసీ ఘాట్ (గడ్డిపోచల వంటి కొమ్మలు, రెమ్మలు) ఇవన్నీ చెరకు పంట దిగుబడి, శ్రేష్టత పై దుష్ప్రభావం చూపుతాయి. అందువలన, విత్తనాల కోసం చేసే ఆరోగ్యవంతమైన, శక్తివంతమైన చెరకు పంటల పెంపకం ఎంతో ముఖ్యమైనది, అనుసరించదగ్గది.
[[File:Sugarcane of Chinna SAlem.jpg|thumb]]
[[దస్త్రం:Cakraalu leni eddula bamdi to transport sugarcane in the fields.JPG|thumb|left|కోతకు సిద్ధమైన చెరకు పొలము]]
* ఎత్తులో ఉన్న పొలాన్ని, విత్తనపంట పెంపకం గురించి ఎంపిక చేసుకోవాలి. నేలలో లోపాలు లేకుండా (ఉప్పునేలలు, క్షారనేలలు, నీరు నిలిచే నేలలు మొదలైనవి), తగినంత నీటి పారుదల సదుపాయం ఉండేటట్లు చూసుకోవాలి.
* నేలను సమగ్రంగా తయారు చేసుకోవాలి (పంటకు అనువుగా) మొలకలను నాటడానికి 15 రోజుల ముందు 20 – 25 టన్నులు / హెక్టారుకు FYM ( ఎఫ్. వై.ఎమ్ -) ను నేలకు అందించాలి. (చేర్చాలి).
* పంటకాలువలు, తూములను ఏర్పాటు చేసి, వాన నీరు ప్రక్క పొలం నుండి రాకుండా అడ్డుకట్టవేసి, ఆ విధంగా రెడ్ రాట్ అనే, మొలకను కుళ్ళించే తెగులును వ్యాపించకుండా నిరోధించాలి.
* విత్తన పెంపకం కేంద్రంలో ఇంతకు ముందు పెంచబడిన విత్తన పంట నుండి విత్తన ముడి సరుకును ఎంపిక చేసుకుని, మొలకలను ఉత్పత్తి చేసుకోవాలి. శుద్ధి చేయబడిన మొలకలనే ఉపయోగించాలి. ఆ విధంగా చేయడం వలన RSD ( ఆర్. ఎస్. డి- ) GSD ( జి.ఎన్.డి - ) వంటి వ్యాధులను అరికట్టవచ్చు.
* విత్తనం ద్వారా సంక్రమించే వ్యాధులను నిరోధించడానికి, ఉష్ణ శుద్ధి ( ఉష్ణ చికిత్స) చేయడం, మొలకలకు ఆర్గానోమెర్కురియల్ (మొలకలను పాదరసం ద్వారా చేసే శుద్ధి) ప్రక్రియలో చేసే శుద్ధి వలన, నేల నుండి సంక్రమించే వ్యాధులను నిర్మూలించడం వంటి పద్ధతుల ద్వారా మేలైన మొలకలను ఉత్పత్తి చేయవచ్చు.
* దగ్గర దగ్గరగా, అనగా 75 సెం.మీ దూరం మాత్రమే ఉండేటట్లు మొలకలను నాటడం వలన, ఒక ప్రమాణ స్ధలానికి ఎక్కువ సంఖ్యలో ఉత్పత్తి జరుగుతుంది.
* సాధారణ చెరకు పంట కంటే 25 శాతం అధిక విలువ కలిగిన విత్తనాలను ఉపయోగించాలి.
* అధిక పోషకాల మోతాదు, అంటే 250 కేజీల N (నత్రజని), 75 కేజీల P2O5 ( ఫాస్పేట్) 250 కేజీల (పోటాషియం డై ఆక్సైడ్) హెక్టారుకు అందించాలి.
* పంట లక్షణాలు, పంట పెరిగే వివిధ దశలలో, వాతావరణ పరిస్థితులననుసరించి ఆవిరి అయ్యే నీటిని బట్టి ( evaporative demand of the atmosphere) పంట జీవిత కాలంలో నీటి ఎద్దడి ( వత్తిడి) కి గురికాకుండా నీటి పారుదల వ్యవస్థ అత్యంత అనుకూలంగా ఉండే విధంగా చూసుకోవాలి.
* [[కలుపు మొక్క|కలుపు]] మొక్కలు లేని, తెగుళ్ళు, వ్యాధులు సోకని మేలైన పెరిగే వాతావరణాన్ని కలుగజేయాలి.
* చీడలు, వ్యాధులు, పంటకు సోకకుండా, సరైన సమయానికి వాటిని నియంత్రించే విధంగా పర్యవేక్షణ జరగాలి.
* వ్యాధిగ్రస్తమైన యితర రకాల మొక్కలను, పొదలను నిర్మూలించాలి.
* పంటని. గాలి దుమారాల నుండి, తీగ జాతి కలుపు నుండి వచ్చే తెగులు నుండి రక్షించాలి.
7 – 8 మాసాలలో పంట చేతికి వస్తుంది. ఇటువంటి పంట నుండి తీసుకున్న మొలకలు ఆరోగ్యంగా, బలంగా ఉండే అంకురాలుగా ఉండి, వాటిలో అధిక తేమ పరిమాణం, చాలినంత పోషకాలు, అధిక మొత్తంలో చక్కెర శాతాలు ఉంటాయి. అందువలన, అవి త్వరగా నాటుకుని, బలంగా ఎదిగి ప్రధానమైన శ్రేష్టమైన వాణిజ్య పంటను తప్పకుండ అందిస్తాయి.
[[File:Sugar canes.JPG|thumb|left|తెల్ల చెరుకు]]
ప్రధాన పంటను నాటడానికి కావలసిన మొలకలను తయారు చేయుట
పంటను నాటడానికి ఒక రోజు ముందే, మొలక పంటను కోతకోయాలి. ఆ విధంగా చేయడం వలన, అధిక శాతంలో, ఒకేరకమైన అంకురాలు లభిస్తాయి.
ఎప్పుడూ నాటడానికి ఒక రోజు ముందే, మొలకలను శుద్ధి చేసి సిద్ధం చేయాలి.
నాటే మొలకలు లేక చెరకు విత్తనాలను, పల్చని వేర్లు, చీలికలు లేని వాటినే ఉపయోగించాలి.
మొలకలను కత్తిరించినప్పుడు వాటి అంకురాలను నష్టం వాటిల్లకుండ జాగ్రత్త పడాలి.
ప్రతీ రెండు నుండి మూడు పంటల కాలానికి, విత్తన ముడి పదార్ధాన్ని మార్చివేయాలి. ఒక వేళ, వృద్ధి చెందిన చెరకునే విత్తనంగా వాడవలసి వస్తే చెరకు గడ పై భాగంలోని 1/3వభాగాన్ని ఉపయోగించవచ్చు.
సరి అయిన చెరకు విత్తనం
విత్తన చెరకును ఎప్పుడూ 7 – 8 మాసాల వయసు కల విత్తన పంట నుండి గ్రహించాలి.
తెగుళ్ళు, వ్యాధులైన, ఎర్రగా కుళ్ళడం, వడలిపోవడం, కాటిక తెగులు, గిడసబారిపోవడం మొదలైనవి సోకకుండా ఉండాలి.
మొలకలను పట్టుకోవడంలోనూ, రవాణా చేయడంలోనూ హాని జరగని ఆరోగ్యవంతమైన మొలకలుగా ఉండాలి.
అంకురాలు, అధికమైన తేమ పరిమాణం, చాలినన్ని పోషకాలు, అధిక మోతాదులో చక్కెరలు కలిగి, ఎటువంటి పరిస్థితి నైనా తట్టుకోగలవై ఉండాలి.
పల్చటి వేర్లు, చీలికలు లేనివై ఉండాలి.
మొలకలు, స్వచ్ఛమైన ప్రమాణం కలిగి ఉండాలి.
==బెల్లం తయారు చేసె విధానం==
[[బెల్లం]] ప్రధాన వ్యాసం<br />
చెరకు కొట్టి ఆ పొలంలోనే ఏర్పాటు చేసుకొన్న గానుగ వద్దకు చేర్చి అందులో నుండి రసం తీసు దాన్ని పెద్ద పెనంలో కాగ బెట్టి బెల్లం తయారు చేస్తారు. ఈ [[బెల్లం]] నేల రకాన్ని బట్టి, నీటి పారుదల సౌకర్యాన్ని బట్టి తెల్లగాను, లేదా నల్లగాను, మెత్తగాను లేదా గట్టిగాను వుంటుంది. ఆ రసాన్ని పెద్ద ఇనుప రేకుతో చేసిన పెనంలో సేకరించి దాన్ని బాగా కాగ బెడతారు. దీనిని [[గోర]]తో (తెడ్డు లాంటిది) కలుపుతారు. అదను చూసి పెనాన్ని పొయ్యి మీదనుండి పైకి లేపి ప్రక్కనే భూమిలో పాతిన ఒక ఇనుప అరేకుల [[దోనె]] పోస్తారు. పోసిన తర్వాత దాన్ని తిరిగి గోరతో బాగా కలుపుతారు. అప్పుడడు ఆ పాకం మెల్ల మెల్లగా గట్టి పడుతుంది. అది పూర్తిగా గట్టి పడక ముందే దోకుడు పారతో తిరగేసి వేడిగ వున్నప్పుడే దాన్ని ముద్దలుగా చేసి పక్కన ఆర బెడతారు. ఆ విధంగా బెల్లం తయారు అవుతుంది. కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ బెల్లాన్ని [[పొడి]]గా చేసి గోతాలలో నింపడం, లేదా [[అచ్చులు|అచ్చు]]ల్లో పోసి ఆర బెట్టడమో చేస్తారు.
[[దస్త్రం:Donilo bellam.JPG|thumb|right|తయారైన బెల్లము (దామలచెరువు గ్రామంలో తీసిన చిత్రము) ]]
== వనరులు==
<references/>
[[వర్గం:పోయేసి]]
[[వర్గం:వాణిజ్య పంటలు]]
faaypg68qkhlx9jljkx36vhsgwgvo7c
3617719
3617718
2022-08-07T09:58:42Z
106.78.86.97
Hi
wikitext
text/x-wiki
{{Taxobo
{Colour= light green
{ Name= sugarcane
| image = Cut sugarcane.jpg
| image_width = 250px
| image_caption = చెరకు గడలు
| regnum = [[ప్లాంటే]]
| divisio = [[మాగ్నోలియోఫైటా]]
| classis = [[ఏకదళబీజాలు|Liliopsida]]
| ordo = [[Poales]]
| familia = [[పోయేసి]]
| genus = '''''Saccharum'''''
| genus_authority = [[లిన్నేయస్]]
| subdivision_ranks = [[జాతులు]]
| subdivision =
''Saccharum arundinaceum'' <br />
''Saccharum bengalense'' <br />
''Saccharum edule'' <br />
''Saccharum officinarum'' <br />
''Saccharum procerum'' <br />
''Saccharum ravennae'' <br />
''Saccharum robustum'' <br />
''Saccharum sinense'' <br />
''[[Saccharum spontaneum]]'' <br />
}}
చెరకు ఒక గడ్డి జాతికి చెందిన తియ్యని కాండంగల [[మొక్క]]. చెరకు [[వెదురు]] గడలను పోలి ఉంటుంది. మధ్యమధ్య కణుపులు కలిగి ఉంటుంది. కణుపుల వద్ద ముక్కలుగా కత్తిరించి వాటిని [[నారు]]గా వాడుతారు.
== చెరకు రకాలు ==
[[File:Ceruku rasam tIyaDamu..JPG|thumb|left|ఎండాకాలం పట్టణాలలో చెరుకు రసం మంచి పానీయము. చిన్న యంత్రాలతో చెరుకు రసం తీసి అమ్ముతారు. హైదరాబాదు, కొత్త పేటలో తీసిన చిత్రము]]
== ఉపయోగాలు ==
* చెరకు రసం నుండి [[బెల్లం]], [[పంచదార]] తయారుచేస్తారు.
* చెరకు పిప్పిని బాయిలర్లలో మండించి స్టీం తద్వారా కరంట్ ని ఉత్పత్తి చేస్తారు.
* చెరకు తయారీలో ఉపఉత్పత్తిగా మొలాసిస్ వస్తుంది.
* చెరకును మెడిసిన్ తయారీలో వాడతారు.
==చెరకు సాగు==
[[దస్త్రం:Plantation of sugar cane.JPG|thumb|left|లేత చెరుకు తోట:, దామలచెరువు వద్ద తీసిన చిత్రం]]
వెలి దుక్కి (నీళ్లు పెట్టి అరిన తర్వాత దున్నే దుక్కిని ''వెలిదుక్కి'' అంటారు). నీళ్లలతో కలిపి దున్నే దుక్కిని ''అడుసు'' దుక్కి అంటారు.) వెలి దుక్కి రెండు మూడు సార్లు దున్ని చివరి సాలులో పశువుల ఎరువు వేసి దున్ని సాళ్లు, కాలువలు కట్టి [[''మడవలు'']] ఏర్పాటు చేసి కొని ( మడవలు అంటే నాలుగు సాళ్లను ఒకటిగా నీటి పారుదల సౌకర్యం కొరకు చేసేవి) నాలుగు రోజులు ఆరనిచ్చి ముందుగానే సిద్దంచేసుకున్న చెరకు ముక్కల సుమారు ఒక అడుగు పొడవున్న వాటిని సాళ్లలో వరుసగా పేర్చి మధ్య మధ్యలో వున్న కాలువల ద్వారా నీటిని మడవలకు పారించి అక్కడున్ను చెరుకు ముక్కలను సాళ్లలో భూమిలో తక్కువ లోతులో పాతి పెడ్తారు. ఆ పొలానికి వారానికి ఒక్క సారి లేదా అవసరాన్ని బట్టి తడి ఇస్తారు. ఒకటి రెండు నెలలకు చెరుకు మొలకెత్తి ఒక ఆడుగు ఎత్తు వరకు పెరుగుతుంది. అప్పుడు [[నాగలి/మడక]]లతో [[సాలు]] తోలు తారు. అనగా మడకలతో సాలు గట్టున దున్నగా గట్టుగా వున్నది సాలుగా, సాలుగా వున్నది గట్టుగా మారి చెరుకు మొలకలు వున్న సాలు జానెడెత్తు పూడి అది గట్టుగా మారుతుంది. ఇప్పుడు చెరకు మొక్కలు గట్టు మధ్యలో వుంటాయి. అప్పుడు తిరిగి [[మడవలు]] ఏర్పాటు చేసి నీళ్లు పారిస్తారు. చెరకు మూడు నాలుగడుగులు పెరిగాక ఆ మొక్కలను నాలుగైదింటిని ఒకటిగా చేర్చి వాటి ఆకులతోనే ఒకటిగా చుట్టు తారు. ఈ ప్రక్రియను ''చుట్టకం '' లేదా ''దడి కట్టడం'' అంటారు. ఈ ఏర్పాటు చెరుకు గడలు నిటారుగా పెరగడానికి. ఆ తర్వాత [[రెండు]] [[మూడు]] నెలలకు మరలా మరో చుట్టకం వేస్తారు. ఇప్పుడు రెండు సాళ్లలోని గడలను పైన ఒకటిగా చేర్చి వాటి ఆకులతోనే చుడ్తారు. చెరకు పెరిగే పొడవును బట్టి మరో చుట్టకం వేస్తారు. అవసరం అయితే చెరకు గడలు పడి పోకుండా [[కర్ర]]లతో వూతం కూడా ఏర్పాటు చేస్తారు. అవసరం వుంటే జడ చుట్టకం వేస్తారు. అనగా రెండు మూడు సాళ్లలోని గడలను ఒకటిగా చేర్చి సాలు పొడవునా చెరకు ఆకులతోనే జడలాగ దారం లాగ అల్లి పడిపోకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు. ఇదంతా [[గాలి]]కి చెరకులు పడి పోకుండా వుండడానికి. చెరకు పంట సాధారణంగా పది నెలల పంట. ఆ రోజుల్లో విస్తారంగా చెరకు తోటలు వుండేవి. అందు చే [[గుంట నక్క]]ల బెడద ఎక్కువ. అవి చెరకులను కొరికి రసాన్ని పీల్చేవి. దాని వల్ల రైతుకు నష్టం. దాని నివారణకు [[కుండ పులి]] అనే ఒక సాధనాన్ని రైతు తయారు చేశాడు. అది ఎలాగంటే... మామూలుగా వుండే ఒక రేకు డబ్బాను తీసుకొని దానికి ఒక వైపున పూర్తిగా మూతను తీసేసి రెండో వైపున వున్న మూతకు మధ్యలో ఒక చిన్నని రంధ్రం చేసి ఆ రంధ్రంలో ఒక జనుము పోసను కట్టి దాన్ని తడి చేసి డబ్బాలోపలి వైపున రెండు చేతులతో జమ్మును వేళ్లను జారుడుగా సాగ దీస్తే అది భయంకరమైన శబ్దం చేస్తుంది. ఆ శబ్దానికి గుంట నక్కలు పారి పోతాయి. ఇప్పిడిప్పుడు ఆరు నెలల చెరకు వంగడం ప్రచారంలో ఉంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమంటే పంట కాలం తక్కువ, రసంలో తీపి శాతం ఎక్కువ, పొడవు తక్కువ కనుక గాలికి పడిపోదు. పైగా చెరకు గడ గట్టిగా వుంటుంది కనుక గుంట నక్కలు కొరకలేవు. పక్యానికొచ్చిన చెరకును చక్కెర మిల్లులకు పంపు తారు. కాని ఎక్కువగా [[రైతులు]] స్వంతంగా బెల్లం తయారికి మొగ్గు చూపు తారు. ఎందుకంటే?.... చక్కెర మిల్లుల నుండి చెరకు కొట్టడానికి అనుమతి పొందడానికి కొంత సమయం పడుతుంది. ఆ తర్వాత కొట్టిన చెరకును మిల్లుకు తీసుకెళ్ళడానికి మరి కొంత సమయం పడుతుంది. ఇంత లోపల కొట్టిన చెరకు గాలికి ఆరి పోయి [[బరువు]] తగ్గి పోయి రైతుకు నష్టం. చెరకు కొంత ఆరితే చెక్కెర శాతం పెరుగు తుంది దానివలన మిల్లుకు అది లాభం. అందుకే వారు ఆలస్యం చేస్తారు.
[[దస్త్రం:Bellam paakam.JPG|thumb|బెల్లం పాకం.]]
మొదట సారి చెరకు నాటి, అది పక్యానికి వచ్చింతర్వాత ఆ చెరకును కొట్టి బెల్లంచేసింతర్వాత ఆపొలంలో చెరకు ఆకు మిగిలి వుంటుంది. దాన్ని నిప్పు పెట్టి కాల్చేస్తారు. ఆ తర్వాత దానికి నీరు పార గట్టితే చెరకు మొదళ్లలోనుండి పిలకు వచ్చి మరల చెరకు తోట పెరుగుతుంది. ఈ విదంగా రెండు మూడు సార్లు చేయ వచ్చు. దీనిని [[మర్దాలు తోట]], [[కాసి తోట]], లేదా మొక్క తోట అంటారు. ఇందులో కూడా మొదటి తోటలో లాగానే అంతర కృషి చేసి ఎరువులు వేయాల్సి వుంటుది. ఈ పంట కొంత తొందరగా కోతకు వస్తుంది. ఖర్చు, శ్రమ కొంత తక్కువ.
[[దస్త్రం:Cakraalu leni eddula bamdi to transport sugarcane in the fields.JPG|thumb|left|పక్వానికొచ్చిన చెరుకు తోట. కొట్టిన చెరుకును ఎద్దులతో రవాణాకు సిద్దం:, దామలచెరువు వద్ద పొలంలో తీసిన చిత్రం]]
== చెరకు విత్తన పంట పెంపకం ==
వాణిజ్య చెరకు పంటని ఉపయోగించి, చెరకు విత్తనాలను ఉత్పత్తి చేయడం, ప్రపంచంలో ఎన్నో ప్రాంతాల్లో, అమలులో ఉన్న పద్ధతి శ్రేష్టమైన లక్షణాలు ఉన్న [[విత్తనం]] గురించి అరుదుగా పట్టించుకుంటారు. చాలా మంది రైతులు, విత్తన ప్రమాణాన్ని పట్టించుకోరు. అలా పట్టించుకున్న రైతులు కూడా, మొలకలను కత్తిరించి నాటే స్దితిలోనే ఎంపిక చేసుకుంటారు. ఇది సరిపోదు. ఒక రైతు, శ్రేష్టమైన, రోగగ్రస్తం కాని చెరకు విత్తనాలను కోరుకున్నప్పుడు, వాటిని చెరకు విత్తన పంటగా ప్రత్యేకంగా పండించాలి. ఈ పంటను, ఎటువంటి తెగుళ్ళు, చీడపీడల బారిన పడకుండా, పంటనాటిన నాటి నుండి నిరంతరం పర్యవేక్షించాలి.<ref>[http://te.pragatipedia.in/agriculture/crop-production/production-technologiesప్రగతిపీడియా జాలగూడు]{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
అంతేకాకుండా, విత్తన శ్రేష్టత అంటే, కేవలం తెగుళ్ళు, వ్యాధులు లేనిది అని అర్థం కాదు. విత్తనంలో నీటి పరిమాణం అధికంగా ఉండడం, పోషక స్థితి సరిగా ఉండడం కూడా ముఖ్యం. ప్రపంచమంతా కూడ, చెరకు విత్తన పంట పెంపకాన్ని నిర్లక్ష్యం చేయడమే చెరకు [[వ్యవసాయం]]లో ఉన్న అతి పెద్ద లోపం.
వాణిజ్య పంట నుండి, చెరకు విత్తనాలను తీసుకుని ఉపయోగించడం వలన, పెద్ద సంఖ్యలో వ్యాధులు వేగంగా వృద్ధి చెందడానికి కారణమవుతున్నది. రెడ్ రాట్ (ఎర్రగా కుళ్ళించే తెగులు), విల్ట్ (వాడిపోవడం), స్మట్ (కాటిక తెగులు), రటూన్ స్టంటింగ్ (మొలకలు గిడసబారి పోవడం), గ్రాసీ ఘాట్ (గడ్డిపోచల వంటి కొమ్మలు, రెమ్మలు) ఇవన్నీ చెరకు పంట దిగుబడి, శ్రేష్టత పై దుష్ప్రభావం చూపుతాయి. అందువలన, విత్తనాల కోసం చేసే ఆరోగ్యవంతమైన, శక్తివంతమైన చెరకు పంటల పెంపకం ఎంతో ముఖ్యమైనది, అనుసరించదగ్గది.
[[File:Sugarcane of Chinna SAlem.jpg|thumb]]
[[దస్త్రం:Cakraalu leni eddula bamdi to transport sugarcane in the fields.JPG|thumb|left|కోతకు సిద్ధమైన చెరకు పొలము]]
* ఎత్తులో ఉన్న పొలాన్ని, విత్తనపంట పెంపకం గురించి ఎంపిక చేసుకోవాలి. నేలలో లోపాలు లేకుండా (ఉప్పునేలలు, క్షారనేలలు, నీరు నిలిచే నేలలు మొదలైనవి), తగినంత నీటి పారుదల సదుపాయం ఉండేటట్లు చూసుకోవాలి.
* నేలను సమగ్రంగా తయారు చేసుకోవాలి (పంటకు అనువుగా) మొలకలను నాటడానికి 15 రోజుల ముందు 20 – 25 టన్నులు / హెక్టారుకు FYM ( ఎఫ్. వై.ఎమ్ -) ను నేలకు అందించాలి. (చేర్చాలి).
* పంటకాలువలు, తూములను ఏర్పాటు చేసి, వాన నీరు ప్రక్క పొలం నుండి రాకుండా అడ్డుకట్టవేసి, ఆ విధంగా రెడ్ రాట్ అనే, మొలకను కుళ్ళించే తెగులును వ్యాపించకుండా నిరోధించాలి.
* విత్తన పెంపకం కేంద్రంలో ఇంతకు ముందు పెంచబడిన విత్తన పంట నుండి విత్తన ముడి సరుకును ఎంపిక చేసుకుని, మొలకలను ఉత్పత్తి చేసుకోవాలి. శుద్ధి చేయబడిన మొలకలనే ఉపయోగించాలి. ఆ విధంగా చేయడం వలన RSD ( ఆర్. ఎస్. డి- ) GSD ( జి.ఎన్.డి - ) వంటి వ్యాధులను అరికట్టవచ్చు.
* విత్తనం ద్వారా సంక్రమించే వ్యాధులను నిరోధించడానికి, ఉష్ణ శుద్ధి ( ఉష్ణ చికిత్స) చేయడం, మొలకలకు ఆర్గానోమెర్కురియల్ (మొలకలను పాదరసం ద్వారా చేసే శుద్ధి) ప్రక్రియలో చేసే శుద్ధి వలన, నేల నుండి సంక్రమించే వ్యాధులను నిర్మూలించడం వంటి పద్ధతుల ద్వారా మేలైన మొలకలను ఉత్పత్తి చేయవచ్చు.
* దగ్గర దగ్గరగా, అనగా 75 సెం.మీ దూరం మాత్రమే ఉండేటట్లు మొలకలను నాటడం వలన, ఒక ప్రమాణ స్ధలానికి ఎక్కువ సంఖ్యలో ఉత్పత్తి జరుగుతుంది.
* సాధారణ చెరకు పంట కంటే 25 శాతం అధిక విలువ కలిగిన విత్తనాలను ఉపయోగించాలి.
* అధిక పోషకాల మోతాదు, అంటే 250 కేజీల N (నత్రజని), 75 కేజీల P2O5 ( ఫాస్పేట్) 250 కేజీల (పోటాషియం డై ఆక్సైడ్) హెక్టారుకు అందించాలి.
* పంట లక్షణాలు, పంట పెరిగే వివిధ దశలలో, వాతావరణ పరిస్థితులననుసరించి ఆవిరి అయ్యే నీటిని బట్టి ( evaporative demand of the atmosphere) పంట జీవిత కాలంలో నీటి ఎద్దడి ( వత్తిడి) కి గురికాకుండా నీటి పారుదల వ్యవస్థ అత్యంత అనుకూలంగా ఉండే విధంగా చూసుకోవాలి.
* [[కలుపు మొక్క|కలుపు]] మొక్కలు లేని, తెగుళ్ళు, వ్యాధులు సోకని మేలైన పెరిగే వాతావరణాన్ని కలుగజేయాలి.
* చీడలు, వ్యాధులు, పంటకు సోకకుండా, సరైన సమయానికి వాటిని నియంత్రించే విధంగా పర్యవేక్షణ జరగాలి.
* వ్యాధిగ్రస్తమైన యితర రకాల మొక్కలను, పొదలను నిర్మూలించాలి.
* పంటని. గాలి దుమారాల నుండి, తీగ జాతి కలుపు నుండి వచ్చే తెగులు నుండి రక్షించాలి.
7 – 8 మాసాలలో పంట చేతికి వస్తుంది. ఇటువంటి పంట నుండి తీసుకున్న మొలకలు ఆరోగ్యంగా, బలంగా ఉండే అంకురాలుగా ఉండి, వాటిలో అధిక తేమ పరిమాణం, చాలినంత పోషకాలు, అధిక మొత్తంలో చక్కెర శాతాలు ఉంటాయి. అందువలన, అవి త్వరగా నాటుకుని, బలంగా ఎదిగి ప్రధానమైన శ్రేష్టమైన వాణిజ్య పంటను తప్పకుండ అందిస్తాయి.
[[File:Sugar canes.JPG|thumb|left|తెల్ల చెరుకు]]
ప్రధాన పంటను నాటడానికి కావలసిన మొలకలను తయారు చేయుట
పంటను నాటడానికి ఒక రోజు ముందే, మొలక పంటను కోతకోయాలి. ఆ విధంగా చేయడం వలన, అధిక శాతంలో, ఒకేరకమైన అంకురాలు లభిస్తాయి.
ఎప్పుడూ నాటడానికి ఒక రోజు ముందే, మొలకలను శుద్ధి చేసి సిద్ధం చేయాలి.
నాటే మొలకలు లేక చెరకు విత్తనాలను, పల్చని వేర్లు, చీలికలు లేని వాటినే ఉపయోగించాలి.
మొలకలను కత్తిరించినప్పుడు వాటి అంకురాలను నష్టం వాటిల్లకుండ జాగ్రత్త పడాలి.
ప్రతీ రెండు నుండి మూడు పంటల కాలానికి, విత్తన ముడి పదార్ధాన్ని మార్చివేయాలి. ఒక వేళ, వృద్ధి చెందిన చెరకునే విత్తనంగా వాడవలసి వస్తే చెరకు గడ పై భాగంలోని 1/3వభాగాన్ని ఉపయోగించవచ్చు.
సరి అయిన చెరకు విత్తనం
విత్తన చెరకును ఎప్పుడూ 7 – 8 మాసాల వయసు కల విత్తన పంట నుండి గ్రహించాలి.
తెగుళ్ళు, వ్యాధులైన, ఎర్రగా కుళ్ళడం, వడలిపోవడం, కాటిక తెగులు, గిడసబారిపోవడం మొదలైనవి సోకకుండా ఉండాలి.
మొలకలను పట్టుకోవడంలోనూ, రవాణా చేయడంలోనూ హాని జరగని ఆరోగ్యవంతమైన మొలకలుగా ఉండాలి.
అంకురాలు, అధికమైన తేమ పరిమాణం, చాలినన్ని పోషకాలు, అధిక మోతాదులో చక్కెరలు కలిగి, ఎటువంటి పరిస్థితి నైనా తట్టుకోగలవై ఉండాలి.
పల్చటి వేర్లు, చీలికలు లేనివై ఉండాలి.
మొలకలు, స్వచ్ఛమైన ప్రమాణం కలిగి ఉండాలి.
==బెల్లం తయారు చేసె విధానం==
[[బెల్లం]] ప్రధాన వ్యాసం<br />
చెరకు కొట్టి ఆ పొలంలోనే ఏర్పాటు చేసుకొన్న గానుగ వద్దకు చేర్చి అందులో నుండి రసం తీసు దాన్ని పెద్ద పెనంలో కాగ బెట్టి బెల్లం తయారు చేస్తారు. ఈ [[బెల్లం]] నేల రకాన్ని బట్టి, నీటి పారుదల సౌకర్యాన్ని బట్టి తెల్లగాను, లేదా నల్లగాను, మెత్తగాను లేదా గట్టిగాను వుంటుంది. ఆ రసాన్ని పెద్ద ఇనుప రేకుతో చేసిన పెనంలో సేకరించి దాన్ని బాగా కాగ బెడతారు. దీనిని [[గోర]]తో (తెడ్డు లాంటిది) కలుపుతారు. అదను చూసి పెనాన్ని పొయ్యి మీదనుండి పైకి లేపి ప్రక్కనే భూమిలో పాతిన ఒక ఇనుప అరేకుల [[దోనె]] పోస్తారు. పోసిన తర్వాత దాన్ని తిరిగి గోరతో బాగా కలుపుతారు. అప్పుడడు ఆ పాకం మెల్ల మెల్లగా గట్టి పడుతుంది. అది పూర్తిగా గట్టి పడక ముందే దోకుడు పారతో తిరగేసి వేడిగ వున్నప్పుడే దాన్ని ముద్దలుగా చేసి పక్కన ఆర బెడతారు. ఆ విధంగా బెల్లం తయారు అవుతుంది. కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ బెల్లాన్ని [[పొడి]]గా చేసి గోతాలలో నింపడం, లేదా [[అచ్చులు|అచ్చు]]ల్లో పోసి ఆర బెట్టడమో చేస్తారు.
[[దస్త్రం:Donilo bellam.JPG|thumb|right|తయారైన బెల్లము (దామలచెరువు గ్రామంలో తీసిన చిత్రము) ]]
== వనరులు==
<references/>
[[వర్గం:పోయేసి]]
[[వర్గం:వాణిజ్య పంటలు]]
equryonbf8t16r1qzd4xbv4fat6eo7u
3617721
3617719
2022-08-07T10:27:26Z
Chaduvari
97
[[Special:Contributions/106.78.86.97|106.78.86.97]] ([[User talk:106.78.86.97|చర్చ]]) చేసిన మార్పులను [[User:Arjunaraocbot|Arjunaraocbot]] చివరి కూర్పు వరకు తిరగ్గొట్టారు.
wikitext
text/x-wiki
{{Taxobox
| color = lightgreen
| name = చెరకు
| image = Cut sugarcane.jpg
| image_width = 250px
| image_caption = చెరకు గడలు
| regnum = [[ప్లాంటే]]
| divisio = [[మాగ్నోలియోఫైటా]]
| classis = [[ఏకదళబీజాలు|Liliopsida]]
| ordo = [[Poales]]
| familia = [[పోయేసి]]
| genus = '''''Saccharum'''''
| genus_authority = [[లిన్నేయస్]]
| subdivision_ranks = [[జాతులు]]
| subdivision =
''Saccharum arundinaceum'' <br />
''Saccharum bengalense'' <br />
''Saccharum edule'' <br />
''Saccharum officinarum'' <br />
''Saccharum procerum'' <br />
''Saccharum ravennae'' <br />
''Saccharum robustum'' <br />
''Saccharum sinense'' <br />
''[[Saccharum spontaneum]]'' <br />
}}
చెరకు ఒక గడ్డి జాతికి చెందిన తియ్యని కాండంగల [[మొక్క]]. చెరకు [[వెదురు]] గడలను పోలి ఉంటుంది. మధ్యమధ్య కణుపులు కలిగి ఉంటుంది. కణుపుల వద్ద ముక్కలుగా కత్తిరించి వాటిని [[నారు]]గా వాడుతారు.
== చెరకు రకాలు ==
[[File:Ceruku rasam tIyaDamu..JPG|thumb|left|ఎండాకాలం పట్టణాలలో చెరుకు రసం మంచి పానీయము. చిన్న యంత్రాలతో చెరుకు రసం తీసి అమ్ముతారు. హైదరాబాదు, కొత్త పేటలో తీసిన చిత్రము]]
== ఉపయోగాలు ==
* చెరకు రసం నుండి [[బెల్లం]], [[పంచదార]] తయారుచేస్తారు.
* చెరకు పిప్పిని బాయిలర్లలో మండించి స్టీం తద్వారా కరంట్ ని ఉత్పత్తి చేస్తారు.
* చెరకు తయారీలో ఉపఉత్పత్తిగా మొలాసిస్ వస్తుంది.
* చెరకును మెడిసిన్ తయారీలో వాడతారు.
==చెరకు సాగు==
[[దస్త్రం:Plantation of sugar cane.JPG|thumb|left|లేత చెరుకు తోట:, దామలచెరువు వద్ద తీసిన చిత్రం]]
వెలి దుక్కి (నీళ్లు పెట్టి అరిన తర్వాత దున్నే దుక్కిని ''వెలిదుక్కి'' అంటారు). నీళ్లలతో కలిపి దున్నే దుక్కిని ''అడుసు'' దుక్కి అంటారు.) వెలి దుక్కి రెండు మూడు సార్లు దున్ని చివరి సాలులో పశువుల ఎరువు వేసి దున్ని సాళ్లు, కాలువలు కట్టి [[''మడవలు'']] ఏర్పాటు చేసి కొని ( మడవలు అంటే నాలుగు సాళ్లను ఒకటిగా నీటి పారుదల సౌకర్యం కొరకు చేసేవి) నాలుగు రోజులు ఆరనిచ్చి ముందుగానే సిద్దంచేసుకున్న చెరకు ముక్కల సుమారు ఒక అడుగు పొడవున్న వాటిని సాళ్లలో వరుసగా పేర్చి మధ్య మధ్యలో వున్న కాలువల ద్వారా నీటిని మడవలకు పారించి అక్కడున్ను చెరుకు ముక్కలను సాళ్లలో భూమిలో తక్కువ లోతులో పాతి పెడ్తారు. ఆ పొలానికి వారానికి ఒక్క సారి లేదా అవసరాన్ని బట్టి తడి ఇస్తారు. ఒకటి రెండు నెలలకు చెరుకు మొలకెత్తి ఒక ఆడుగు ఎత్తు వరకు పెరుగుతుంది. అప్పుడు [[నాగలి/మడక]]లతో [[సాలు]] తోలు తారు. అనగా మడకలతో సాలు గట్టున దున్నగా గట్టుగా వున్నది సాలుగా, సాలుగా వున్నది గట్టుగా మారి చెరుకు మొలకలు వున్న సాలు జానెడెత్తు పూడి అది గట్టుగా మారుతుంది. ఇప్పుడు చెరకు మొక్కలు గట్టు మధ్యలో వుంటాయి. అప్పుడు తిరిగి [[మడవలు]] ఏర్పాటు చేసి నీళ్లు పారిస్తారు. చెరకు మూడు నాలుగడుగులు పెరిగాక ఆ మొక్కలను నాలుగైదింటిని ఒకటిగా చేర్చి వాటి ఆకులతోనే ఒకటిగా చుట్టు తారు. ఈ ప్రక్రియను ''చుట్టకం '' లేదా ''దడి కట్టడం'' అంటారు. ఈ ఏర్పాటు చెరుకు గడలు నిటారుగా పెరగడానికి. ఆ తర్వాత [[రెండు]] [[మూడు]] నెలలకు మరలా మరో చుట్టకం వేస్తారు. ఇప్పుడు రెండు సాళ్లలోని గడలను పైన ఒకటిగా చేర్చి వాటి ఆకులతోనే చుడ్తారు. చెరకు పెరిగే పొడవును బట్టి మరో చుట్టకం వేస్తారు. అవసరం అయితే చెరకు గడలు పడి పోకుండా [[కర్ర]]లతో వూతం కూడా ఏర్పాటు చేస్తారు. అవసరం వుంటే జడ చుట్టకం వేస్తారు. అనగా రెండు మూడు సాళ్లలోని గడలను ఒకటిగా చేర్చి సాలు పొడవునా చెరకు ఆకులతోనే జడలాగ దారం లాగ అల్లి పడిపోకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు. ఇదంతా [[గాలి]]కి చెరకులు పడి పోకుండా వుండడానికి. చెరకు పంట సాధారణంగా పది నెలల పంట. ఆ రోజుల్లో విస్తారంగా చెరకు తోటలు వుండేవి. అందు చే [[గుంట నక్క]]ల బెడద ఎక్కువ. అవి చెరకులను కొరికి రసాన్ని పీల్చేవి. దాని వల్ల రైతుకు నష్టం. దాని నివారణకు [[కుండ పులి]] అనే ఒక సాధనాన్ని రైతు తయారు చేశాడు. అది ఎలాగంటే... మామూలుగా వుండే ఒక రేకు డబ్బాను తీసుకొని దానికి ఒక వైపున పూర్తిగా మూతను తీసేసి రెండో వైపున వున్న మూతకు మధ్యలో ఒక చిన్నని రంధ్రం చేసి ఆ రంధ్రంలో ఒక జనుము పోసను కట్టి దాన్ని తడి చేసి డబ్బాలోపలి వైపున రెండు చేతులతో జమ్మును వేళ్లను జారుడుగా సాగ దీస్తే అది భయంకరమైన శబ్దం చేస్తుంది. ఆ శబ్దానికి గుంట నక్కలు పారి పోతాయి. ఇప్పిడిప్పుడు ఆరు నెలల చెరకు వంగడం ప్రచారంలో ఉంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమంటే పంట కాలం తక్కువ, రసంలో తీపి శాతం ఎక్కువ, పొడవు తక్కువ కనుక గాలికి పడిపోదు. పైగా చెరకు గడ గట్టిగా వుంటుంది కనుక గుంట నక్కలు కొరకలేవు. పక్యానికొచ్చిన చెరకును చక్కెర మిల్లులకు పంపు తారు. కాని ఎక్కువగా [[రైతులు]] స్వంతంగా బెల్లం తయారికి మొగ్గు చూపు తారు. ఎందుకంటే?.... చక్కెర మిల్లుల నుండి చెరకు కొట్టడానికి అనుమతి పొందడానికి కొంత సమయం పడుతుంది. ఆ తర్వాత కొట్టిన చెరకును మిల్లుకు తీసుకెళ్ళడానికి మరి కొంత సమయం పడుతుంది. ఇంత లోపల కొట్టిన చెరకు గాలికి ఆరి పోయి [[బరువు]] తగ్గి పోయి రైతుకు నష్టం. చెరకు కొంత ఆరితే చెక్కెర శాతం పెరుగు తుంది దానివలన మిల్లుకు అది లాభం. అందుకే వారు ఆలస్యం చేస్తారు.
[[దస్త్రం:Bellam paakam.JPG|thumb|బెల్లం పాకం.]]
మొదట సారి చెరకు నాటి, అది పక్యానికి వచ్చింతర్వాత ఆ చెరకును కొట్టి బెల్లంచేసింతర్వాత ఆపొలంలో చెరకు ఆకు మిగిలి వుంటుంది. దాన్ని నిప్పు పెట్టి కాల్చేస్తారు. ఆ తర్వాత దానికి నీరు పార గట్టితే చెరకు మొదళ్లలోనుండి పిలకు వచ్చి మరల చెరకు తోట పెరుగుతుంది. ఈ విదంగా రెండు మూడు సార్లు చేయ వచ్చు. దీనిని [[మర్దాలు తోట]], [[కాసి తోట]], లేదా మొక్క తోట అంటారు. ఇందులో కూడా మొదటి తోటలో లాగానే అంతర కృషి చేసి ఎరువులు వేయాల్సి వుంటుది. ఈ పంట కొంత తొందరగా కోతకు వస్తుంది. ఖర్చు, శ్రమ కొంత తక్కువ.
[[దస్త్రం:Cakraalu leni eddula bamdi to transport sugarcane in the fields.JPG|thumb|left|పక్వానికొచ్చిన చెరుకు తోట. కొట్టిన చెరుకును ఎద్దులతో రవాణాకు సిద్దం:, దామలచెరువు వద్ద పొలంలో తీసిన చిత్రం]]
== చెరకు విత్తన పంట పెంపకం ==
వాణిజ్య చెరకు పంటని ఉపయోగించి, చెరకు విత్తనాలను ఉత్పత్తి చేయడం, ప్రపంచంలో ఎన్నో ప్రాంతాల్లో, అమలులో ఉన్న పద్ధతి శ్రేష్టమైన లక్షణాలు ఉన్న [[విత్తనం]] గురించి అరుదుగా పట్టించుకుంటారు. చాలా మంది రైతులు, విత్తన ప్రమాణాన్ని పట్టించుకోరు. అలా పట్టించుకున్న రైతులు కూడా, మొలకలను కత్తిరించి నాటే స్దితిలోనే ఎంపిక చేసుకుంటారు. ఇది సరిపోదు. ఒక రైతు, శ్రేష్టమైన, రోగగ్రస్తం కాని చెరకు విత్తనాలను కోరుకున్నప్పుడు, వాటిని చెరకు విత్తన పంటగా ప్రత్యేకంగా పండించాలి. ఈ పంటను, ఎటువంటి తెగుళ్ళు, చీడపీడల బారిన పడకుండా, పంటనాటిన నాటి నుండి నిరంతరం పర్యవేక్షించాలి.<ref>[http://te.pragatipedia.in/agriculture/crop-production/production-technologiesప్రగతిపీడియా జాలగూడు]{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
అంతేకాకుండా, విత్తన శ్రేష్టత అంటే, కేవలం తెగుళ్ళు, వ్యాధులు లేనిది అని అర్థం కాదు. విత్తనంలో నీటి పరిమాణం అధికంగా ఉండడం, పోషక స్థితి సరిగా ఉండడం కూడా ముఖ్యం. ప్రపంచమంతా కూడ, చెరకు విత్తన పంట పెంపకాన్ని నిర్లక్ష్యం చేయడమే చెరకు [[వ్యవసాయం]]లో ఉన్న అతి పెద్ద లోపం.
వాణిజ్య పంట నుండి, చెరకు విత్తనాలను తీసుకుని ఉపయోగించడం వలన, పెద్ద సంఖ్యలో వ్యాధులు వేగంగా వృద్ధి చెందడానికి కారణమవుతున్నది. రెడ్ రాట్ (ఎర్రగా కుళ్ళించే తెగులు), విల్ట్ (వాడిపోవడం), స్మట్ (కాటిక తెగులు), రటూన్ స్టంటింగ్ (మొలకలు గిడసబారి పోవడం), గ్రాసీ ఘాట్ (గడ్డిపోచల వంటి కొమ్మలు, రెమ్మలు) ఇవన్నీ చెరకు పంట దిగుబడి, శ్రేష్టత పై దుష్ప్రభావం చూపుతాయి. అందువలన, విత్తనాల కోసం చేసే ఆరోగ్యవంతమైన, శక్తివంతమైన చెరకు పంటల పెంపకం ఎంతో ముఖ్యమైనది, అనుసరించదగ్గది.
[[File:Sugarcane of Chinna SAlem.jpg|thumb]]
[[దస్త్రం:Cakraalu leni eddula bamdi to transport sugarcane in the fields.JPG|thumb|left|కోతకు సిద్ధమైన చెరకు పొలము]]
* ఎత్తులో ఉన్న పొలాన్ని, విత్తనపంట పెంపకం గురించి ఎంపిక చేసుకోవాలి. నేలలో లోపాలు లేకుండా (ఉప్పునేలలు, క్షారనేలలు, నీరు నిలిచే నేలలు మొదలైనవి), తగినంత నీటి పారుదల సదుపాయం ఉండేటట్లు చూసుకోవాలి.
* నేలను సమగ్రంగా తయారు చేసుకోవాలి (పంటకు అనువుగా) మొలకలను నాటడానికి 15 రోజుల ముందు 20 – 25 టన్నులు / హెక్టారుకు FYM ( ఎఫ్. వై.ఎమ్ -) ను నేలకు అందించాలి. (చేర్చాలి).
* పంటకాలువలు, తూములను ఏర్పాటు చేసి, వాన నీరు ప్రక్క పొలం నుండి రాకుండా అడ్డుకట్టవేసి, ఆ విధంగా రెడ్ రాట్ అనే, మొలకను కుళ్ళించే తెగులును వ్యాపించకుండా నిరోధించాలి.
* విత్తన పెంపకం కేంద్రంలో ఇంతకు ముందు పెంచబడిన విత్తన పంట నుండి విత్తన ముడి సరుకును ఎంపిక చేసుకుని, మొలకలను ఉత్పత్తి చేసుకోవాలి. శుద్ధి చేయబడిన మొలకలనే ఉపయోగించాలి. ఆ విధంగా చేయడం వలన RSD ( ఆర్. ఎస్. డి- ) GSD ( జి.ఎన్.డి - ) వంటి వ్యాధులను అరికట్టవచ్చు.
* విత్తనం ద్వారా సంక్రమించే వ్యాధులను నిరోధించడానికి, ఉష్ణ శుద్ధి ( ఉష్ణ చికిత్స) చేయడం, మొలకలకు ఆర్గానోమెర్కురియల్ (మొలకలను పాదరసం ద్వారా చేసే శుద్ధి) ప్రక్రియలో చేసే శుద్ధి వలన, నేల నుండి సంక్రమించే వ్యాధులను నిర్మూలించడం వంటి పద్ధతుల ద్వారా మేలైన మొలకలను ఉత్పత్తి చేయవచ్చు.
* దగ్గర దగ్గరగా, అనగా 75 సెం.మీ దూరం మాత్రమే ఉండేటట్లు మొలకలను నాటడం వలన, ఒక ప్రమాణ స్ధలానికి ఎక్కువ సంఖ్యలో ఉత్పత్తి జరుగుతుంది.
* సాధారణ చెరకు పంట కంటే 25 శాతం అధిక విలువ కలిగిన విత్తనాలను ఉపయోగించాలి.
* అధిక పోషకాల మోతాదు, అంటే 250 కేజీల N (నత్రజని), 75 కేజీల P2O5 ( ఫాస్పేట్) 250 కేజీల (పోటాషియం డై ఆక్సైడ్) హెక్టారుకు అందించాలి.
* పంట లక్షణాలు, పంట పెరిగే వివిధ దశలలో, వాతావరణ పరిస్థితులననుసరించి ఆవిరి అయ్యే నీటిని బట్టి ( evaporative demand of the atmosphere) పంట జీవిత కాలంలో నీటి ఎద్దడి ( వత్తిడి) కి గురికాకుండా నీటి పారుదల వ్యవస్థ అత్యంత అనుకూలంగా ఉండే విధంగా చూసుకోవాలి.
* [[కలుపు మొక్క|కలుపు]] మొక్కలు లేని, తెగుళ్ళు, వ్యాధులు సోకని మేలైన పెరిగే వాతావరణాన్ని కలుగజేయాలి.
* చీడలు, వ్యాధులు, పంటకు సోకకుండా, సరైన సమయానికి వాటిని నియంత్రించే విధంగా పర్యవేక్షణ జరగాలి.
* వ్యాధిగ్రస్తమైన యితర రకాల మొక్కలను, పొదలను నిర్మూలించాలి.
* పంటని. గాలి దుమారాల నుండి, తీగ జాతి కలుపు నుండి వచ్చే తెగులు నుండి రక్షించాలి.
7 – 8 మాసాలలో పంట చేతికి వస్తుంది. ఇటువంటి పంట నుండి తీసుకున్న మొలకలు ఆరోగ్యంగా, బలంగా ఉండే అంకురాలుగా ఉండి, వాటిలో అధిక తేమ పరిమాణం, చాలినంత పోషకాలు, అధిక మొత్తంలో చక్కెర శాతాలు ఉంటాయి. అందువలన, అవి త్వరగా నాటుకుని, బలంగా ఎదిగి ప్రధానమైన శ్రేష్టమైన వాణిజ్య పంటను తప్పకుండ అందిస్తాయి.
[[File:Sugar canes.JPG|thumb|left|తెల్ల చెరుకు]]
ప్రధాన పంటను నాటడానికి కావలసిన మొలకలను తయారు చేయుట
పంటను నాటడానికి ఒక రోజు ముందే, మొలక పంటను కోతకోయాలి. ఆ విధంగా చేయడం వలన, అధిక శాతంలో, ఒకేరకమైన అంకురాలు లభిస్తాయి.
ఎప్పుడూ నాటడానికి ఒక రోజు ముందే, మొలకలను శుద్ధి చేసి సిద్ధం చేయాలి.
నాటే మొలకలు లేక చెరకు విత్తనాలను, పల్చని వేర్లు, చీలికలు లేని వాటినే ఉపయోగించాలి.
మొలకలను కత్తిరించినప్పుడు వాటి అంకురాలను నష్టం వాటిల్లకుండ జాగ్రత్త పడాలి.
ప్రతీ రెండు నుండి మూడు పంటల కాలానికి, విత్తన ముడి పదార్ధాన్ని మార్చివేయాలి. ఒక వేళ, వృద్ధి చెందిన చెరకునే విత్తనంగా వాడవలసి వస్తే చెరకు గడ పై భాగంలోని 1/3వభాగాన్ని ఉపయోగించవచ్చు.
సరి అయిన చెరకు విత్తనం
విత్తన చెరకును ఎప్పుడూ 7 – 8 మాసాల వయసు కల విత్తన పంట నుండి గ్రహించాలి.
తెగుళ్ళు, వ్యాధులైన, ఎర్రగా కుళ్ళడం, వడలిపోవడం, కాటిక తెగులు, గిడసబారిపోవడం మొదలైనవి సోకకుండా ఉండాలి.
మొలకలను పట్టుకోవడంలోనూ, రవాణా చేయడంలోనూ హాని జరగని ఆరోగ్యవంతమైన మొలకలుగా ఉండాలి.
అంకురాలు, అధికమైన తేమ పరిమాణం, చాలినన్ని పోషకాలు, అధిక మోతాదులో చక్కెరలు కలిగి, ఎటువంటి పరిస్థితి నైనా తట్టుకోగలవై ఉండాలి.
పల్చటి వేర్లు, చీలికలు లేనివై ఉండాలి.
మొలకలు, స్వచ్ఛమైన ప్రమాణం కలిగి ఉండాలి.
==బెల్లం తయారు చేసె విధానం==
[[బెల్లం]] ప్రధాన వ్యాసం<br />
చెరకు కొట్టి ఆ పొలంలోనే ఏర్పాటు చేసుకొన్న గానుగ వద్దకు చేర్చి అందులో నుండి రసం తీసు దాన్ని పెద్ద పెనంలో కాగ బెట్టి బెల్లం తయారు చేస్తారు. ఈ [[బెల్లం]] నేల రకాన్ని బట్టి, నీటి పారుదల సౌకర్యాన్ని బట్టి తెల్లగాను, లేదా నల్లగాను, మెత్తగాను లేదా గట్టిగాను వుంటుంది. ఆ రసాన్ని పెద్ద ఇనుప రేకుతో చేసిన పెనంలో సేకరించి దాన్ని బాగా కాగ బెడతారు. దీనిని [[గోర]]తో (తెడ్డు లాంటిది) కలుపుతారు. అదను చూసి పెనాన్ని పొయ్యి మీదనుండి పైకి లేపి ప్రక్కనే భూమిలో పాతిన ఒక ఇనుప అరేకుల [[దోనె]] పోస్తారు. పోసిన తర్వాత దాన్ని తిరిగి గోరతో బాగా కలుపుతారు. అప్పుడడు ఆ పాకం మెల్ల మెల్లగా గట్టి పడుతుంది. అది పూర్తిగా గట్టి పడక ముందే దోకుడు పారతో తిరగేసి వేడిగ వున్నప్పుడే దాన్ని ముద్దలుగా చేసి పక్కన ఆర బెడతారు. ఆ విధంగా బెల్లం తయారు అవుతుంది. కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ బెల్లాన్ని [[పొడి]]గా చేసి గోతాలలో నింపడం, లేదా [[అచ్చులు|అచ్చు]]ల్లో పోసి ఆర బెట్టడమో చేస్తారు.
[[దస్త్రం:Donilo bellam.JPG|thumb|right|తయారైన బెల్లము (దామలచెరువు గ్రామంలో తీసిన చిత్రము) ]]
== వనరులు==
<references/>
[[వర్గం:పోయేసి]]
[[వర్గం:వాణిజ్య పంటలు]]
9t9ikj5xu9x6m725gi0me5zpmvyh7n1
మూస:కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు
10
68782
3617366
3570929
2022-08-06T14:14:56Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Navbox generic
|name = కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు
|titlestyle=background:#fc9;
|title= [[కొలిమిగుండ్ల మండలం]] లోని గ్రామాలు
|state={{{state|}}}
|list1=[[అబ్దుల్లాపురం (కొలిమిగుండ్ల)|అబ్దుల్లాపురం]]{{·}} [[ఇటికల]]{{·}} [[ఎర్రగుడి (కొలిమిగుండ్ల)|ఎర్రగుడి]]{{·}} [[కల్వటల]]{{·}} [[కొలిమిగుండ్ల]]{{·}} [[కోటపాడు (కొలిమిగుండ్ల)|కోటపాడు]]{{·}} [[గోరుమానుపల్లె]]{{·}} [[చింతాలయపల్లె]]{{·}} [[తిమ్మనాయునిపేట]]{{·}} [[తుమ్మలపెంట (కొలిమిగుండ్ల)|తుమ్మలపెంట]]{{·}} [[తోళ్లమడుగు]]{{·}} [[నందిపాడు (కొలిమిగుండ్ల)|నందిపాడు]]{{·}} [[పెట్నికోట]]{{·}} [[పెద్దవెంతుర్ల]]{{·}} [[బేలుం]]{{·}} [[బేలుంసింగవరం]]{{·}} [[బోయల ఉప్పలూరు]]{{·}} [[బోయల తాడిపత్రి]]{{·}} [[మిర్జాపురం]]{{·}} [[స్రోత్రీయం చెన్నంపల్లె]]{{·}} [[హనుమంతగుండం]]}}
<includeonly>[[వర్గం:కొలిమిగుండ్ల మండలంలోని గ్రామాలు]]</includeonly>
<noinclude>[[వర్గం:నంద్యాల జిల్లాకు సంబంధించిన మూసలు|కొలిమిగుండ్ల]]</noinclude>
7oq40ksj1u779jmitubzoshmutbb6rk
మూస:సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు
10
68820
3617327
3570930
2022-08-06T12:14:05Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Navbox generic
|name = సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు
|titlestyle=background:#fc9;
|title= [[సంజామల మండలం]]లోని గ్రామాలు
|state={{{state|}}}
|list1= [[అలువకొండ]]{{·}} [[ఆకుమల్ల]]{{·}} [[ఎగ్గోని]]{{·}} [[కమలాపురి]]{{·}} [[కానాల (సంజామల)|కానాల]]{{·}} [[గిద్దలూరు (సంజామల)|గిద్దలూరు]]{{·}} [[నట్లకొత్తూరు]]{{·}} [[నొస్సం]]{{·}} [[పేరుసోమల]]{{·}} [[బొందలదిన్నె (సంజామల)|బొందలదిన్నె]]{{·}} [[మంగపల్లె]]{{·}} [[మిక్కినేనిపల్లె]]{{·}} [[ముక్కామల్ల]]{{·}} [[ముచ్చలపురి]]{{·}} [[ముదిగాడు]]{{·}} [[రామభద్రునిపల్లె]]{{·}} [[లింగందిన్నె (సంజామల)|లింగందిన్నె]]{{·}} [[వసంతాపురం]]{{·}} [[సంజామల]] {{·}} [[హోత్రమనదిన్నె]]}}
<includeonly>[[వర్గం:సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు]]</includeonly>
<noinclude>[[వర్గం:నంద్యాల జిల్లాకు సంబంధించిన మూసలు|సంజామల]]</noinclude>
jgj20sdv3lsieqngejk6hrxq3l4d0ut
3617328
3617327
2022-08-06T12:14:19Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Navbox generic
|name = సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు
|titlestyle=background:#fc9;
|title= [[సంజామల మండలం]] లోని గ్రామాలు
|state={{{state|}}}
|list1= [[అలువకొండ]]{{·}} [[ఆకుమల్ల]]{{·}} [[ఎగ్గోని]]{{·}} [[కమలాపురి]]{{·}} [[కానాల (సంజామల)|కానాల]]{{·}} [[గిద్దలూరు (సంజామల)|గిద్దలూరు]]{{·}} [[నట్లకొత్తూరు]]{{·}} [[నొస్సం]]{{·}} [[పేరుసోమల]]{{·}} [[బొందలదిన్నె (సంజామల)|బొందలదిన్నె]]{{·}} [[మంగపల్లె]]{{·}} [[మిక్కినేనిపల్లె]]{{·}} [[ముక్కామల్ల]]{{·}} [[ముచ్చలపురి]]{{·}} [[ముదిగాడు]]{{·}} [[రామభద్రునిపల్లె]]{{·}} [[లింగందిన్నె (సంజామల)|లింగందిన్నె]]{{·}} [[వసంతాపురం]]{{·}} [[సంజామల]] {{·}} [[హోత్రమనదిన్నె]]}}
<includeonly>[[వర్గం:సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు]]</includeonly>
<noinclude>[[వర్గం:నంద్యాల జిల్లాకు సంబంధించిన మూసలు|సంజామల]]</noinclude>
hpuo442k8831tpel3fk2ruz07nqp9el
సిమ్రాన్
0
73184
3617541
3598816
2022-08-07T02:00:22Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = సిమ్రాన్
| image= Simran.jpg
| caption = సినీనటి సిమ్రాన్ చిత్రపటం.
| birth_name = రిషిబాల నావల్
| birth_date = {{birth date and age|df==y|1979|04|04}}
| birth_place = [[ముంబై]], [[మహారాష్ట్ర]], భారతదేశం
| height = 5'7"
| yearsactive = 1995–ప్రస్తుతం
| spouse = దీపక్ బగ్గా (2003–ప్రస్తుతం)
| othername = సిమ్రాన్ బగ్గా
}}
సిమ్రాన్ [[తెలుగు]], [[తమిళం]] సినిమాలలో పేరొందిన కాధానాయక. ఉత్తరాదికి చెందిన ఈమెను తెలుగులో మొదటగా దర్శకుడు [[శరత్]] తన చిత్రం [[అబ్బాయిగారి పెళ్లి]] ద్వారా పరిచయం చేసాడు. ఈమె పలు తమిళ, తెలుగు, హిందీ, మలయాళం సినిమాలలో నటించింది.తెలుగులో 1999 నుంచి 2004 వరకు అగ్రకథానాయకగా కొనసాగింది.
== జీవిత విశేషాలు ==
* 1976 ఏప్రిల్ 4న '''సిమ్రాన్''' జన్మించింది. ఈమె తండ్రి అశోక్ నావల్, తల్లి శారద. వీరిది పంజాబీ కుటుంబం. ఆమెకు సోదరీమణులు [[మోనల్ నావల్|మోనల్]] (మరణం 2002 ఏప్రిల్ 14), జ్యోతి, సోదరుడు సుమిత్ ఉన్నారు.
* ఈమె [[ముంబై]]లో డిగ్రీ చదివింది. ముందుగా [[మోడలింగ్]] రంగంలో పనిచేసి, తరువాత సినిమాలలోకి వచ్చింది.
* ఈమె మొదటి చిత్రం "సనమ్ హార్జాయె" (హిందీ).
* దూరదర్శన్లో వచ్చే "సూపర్ హిట్ ముకాబలా" కార్యక్రమంలో ఈమె పాల్గొంది.
* తరువాత "తేరే మేరె సప్నె" హిందీ చిత్రం ద్వారా ఈమె ప్రేక్షకులకు సుపరిచిత అయ్యింది.
* దక్షిణాదిలో ఈమె మొదటి సినిమా మలయాళంలో "ఇంద్రప్రస్థం".
* తరువాత ఈమె తమిళ, తెలుగు సినిమాలలో ఎక్కువగా నటించింది. తమిళ చిత్ర పరిశ్రమలో "లేడీ సూపర్స్టార్" అని పేరు తెచ్చుకొంది.
== సిమ్రాన్ నటించిన తెలుగు చిత్రాలు ==
* [[రాకెట్రీ: ది నంబి ఎఫెక్ట్|రాకెట్రీ]]
*[[సీమరాజా]]
* [[మా నాన్నకు పెళ్ళి]]
* [[సమర సింహా రెడ్డి]]
* [[అబ్బాయిగారి పెళ్లి]]
* [[ఆటోడ్రైవర్]]
* [[అన్నయ్య]]
* [[డాడీ]]
* [[కలిసుందాం రా]]
* [[మా ఆయన చంటి పిల్లాడు]]
* [[మృగరాజు]]
* [[నరసింహ నాయుడు]]
* [[గొప్పింటి అల్లుడు]]
* [[వాలి]]
* [[జోడి]]
* నువ్వా నేనా (ముఖాముఖి)
* బ్రహ్మచారి
* పంచతంత్రం
* పరవశం
* అమృత
* గూఢచారి నం.1
* సింహబలుడు
* ఇంద్రప్రస్తం
* వీరన్న
* సింహపుత్రుడు
* [[టైమ్]]
* విఐపి
* [[ప్రియా ఓ ప్రియా]]
* [[బావ నచ్చాడు]]
* [[నువ్వు వస్తావని]]
* [[ఒక్క మగాడు]]
* [[ప్రేమతో, రా]]
* [[సీమ సింహం]]
* [[పెళ్లి కళ వచ్చేసిందే బాలా]]
* [[సీతయ్య]]
* [[యువరాజు]]
* [[ఆపద మొక్కులవాడు]]
* [[జాన్ అప్పారావ్ 40+]]
* [[రాకుమారుడు]]
== సీరియళ్ళు ==
* [[సుందరకాండ (ధారావాహిక)|సుందరకాండ]]
== బయటి లింకులు ==
* [http://www.simplysimran.com సిమ్రాన్ వెబ్సైటు]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:1976 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:కళైమామణి పురస్కార గ్రహీతలు]]
o96n0co1nskfs7kslco4qx2npr3dkq5
చక్రి
0
73752
3617457
3573975
2022-08-06T17:06:32Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* చక్రి సంగీత దర్శకత్వం వహించిన చిత్రాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = చక్రధర్ జిల్లా
| image = Chakri (music director).jpg
| caption = చక్రి (సంగీత దర్శకుడు)
| birth_name = చక్రధర్ జిల్లా
| birth_date = {{birth date|df=yes|1974|06|15}}<ref name="Music director Chakri dies of heart attack" />
| birth_place = [[కంబాలపల్లి]], [[మహబూబాబాద్]] మండలం, [[వరంగల్]] జిల్లా,
| residence = [[హైదరాబాద్]], [[తెలంగాణ]]
| citizenship =
| nationality = భారతీయుడు
| religion = [[హిందూ]]
| ethnicity =
| footnotes =
| imagesize =
| death_date = {{Death date and age|2014|12|15|1974|06|15}}
| death_place = [[హైదరాబాద్]]
| occupation = సంగీత దర్శకుడు
| yearsactive = 2000–2014
| spouse = శ్రావణి
| homepage =
| notable role =
}}
'''చక్రి''' అలియాస్ '''చక్రధర్ జిల్లా '''(1974 [[జూన్ 15]] - 2014 [[డిసెంబర్ 15]]) తెలుగు చలనచిత్ర సంగీత దర్శకుడు, రచయిత, గాయకుడు, నటుడు.
==నేపధ్యము==
ఇతడు [[జూన్ 15]], [[1974]]న [[వరంగల్]] జిల్లా [[మహబూబాబాద్]] మండలం [[కంబాలపల్లి]]లో జన్మించాడు<ref name="Music director Chakri dies of heart attack" />. ఇతను సంగీతం సమకూర్చిన సినిమాల్లో అత్యంత ప్రజాధారణ పొందినవి.. [[ఇడియట్]], [[అమ్మ నాన్న ఓ తమిళ అమ్మాయి]], సత్యం. [[తెలుగు సినిమా|తెలుగు]]<nowiki/>లోనే కాక [[తమిళ సినిమా|తమిళం]], [[కన్నడ సినిమా|కన్నడం]]<nowiki/>లో కూడా చక్రి సంగీతం సమకూర్చాడు. చక్రధర్ జిల్లా సంగీతం అందించిన చివరి చిత్రం [[మంచు విష్ణు|విష్ణు మంచు]], [[కేథరిన్ థ్రెసా|కేథరీన్ థెరీసా]] హీరోహీరోయిన్లుగా నటించిన [[ఎర్రబస్సు (2014 సినిమా)|ఎర్రబస్సు]].
స్వయంకృషి ఉంటే ఏదైనా సాధించవచ్చు అనడానికి సంగీత దర్శకుడు చక్రి జీవితం ఒక ఉదాహరణ. చక్రి అసలు పేరు చక్రధర్ జిల్లా. [[వరంగల్ జిల్లా]] [[మహబూబాబాద్|మహబూబాబాద్]] సమీపంలోని [[కంబాలపల్లి]] చక్రి స్వస్థలం. ఉపాధ్యాయుడైన చక్రి తండ్రి వెంకటనారాయణ కళాకారుడు కూడా. బుర్రకథలు స్వయంగా రాసుకొని ప్రదర్శించేవారు. చక్రి తల్లి విద్యావతి గాయని. చక్రికి సంగీత జ్ఞానం అబ్బడానికి కారణం తల్లిదండ్రులే. చిన్నప్పట్నుంచీ చక్రి బాగా పాడేవారు. కొడుకు మనోభీష్టాన్ని గౌరవించి తల్లిదండ్రులు కూడా బాగా ప్రోత్సహించారు. కంబాలపల్లిలో పదవ తరగతి వరకూ చదువుకున్న చక్రి... అక్కడే ఫ్లూట్ నేర్చుకున్నారు.
[[ఇంటర్మీడియట్ విద్య|ఇంటర్మీడియట్]] నుంచి డిగ్రీ వరకూ [[మహబూబాబాద్]]<nowiki/>లో చదువుతూ.. అక్కడే [[వయొలిన్|వయోలిన్]], [[కర్ణాటక సంగీతం]] అభ్యసించారు. అప్పట్లో మహబూబాబాద్ చుట్టుపక్కల ఎలాంటి కార్యక్రమాలు జరిగినా... చక్రి సంగీత విభావరి ఉండాల్సిందే. చక్రి ట్రూప్ పేరు ‘[[సాహితీ కళాభారతి]]’. డిగ్రీ ఫైనల్ ఇయర్ చదువుతున్నప్పుడు... [[కళాశాల]] [[వార్షికోత్సవం]] సందర్భంగా ఏర్పాటు చేసిన ఓ కార్యక్రమంలో ‘ఒకే జాతి మనదిరా... ఒకే బాట మనదిరా’ అనే పాటను చక్రి స్వయంగా రాసి, స్వరపరిచి ఆలపిస్తే... కాలేజ్ ఆడిటోరియమంతా కరతాళ ధ్వనులతో మారుమోగిపోయింది. చక్రి ప్రతిభను గమనించిన స్నేహితులందరు... ‘నువ్వు ఉండాల్సింది ఇక్కడ కాదు. నీ పాట ఊళ్లల్లో జరిగే శుభకార్యాలకు పరిమితం కాకూడదు. తెలుగు సినీ సంగీతాన్ని శాసించే సత్తా నీలో ఉంది. నువ్వు [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]] వెళ్లు’ అంటూ బతిమాలారట. కానీ... చక్రి మాత్రం పెడచెవిన పెట్టాడు.
చక్రిని టీచర్గా చూడాలనేది తండ్రి ఆకాంక్ష. కానీ... చక్రికి మాత్రం ఉద్యోగాలపై ఆసక్తి ఉండేది కాదు. '''ఒకరి ముందు చేతులు కట్టుకొని నిలబడలేను ''' అంటూ నిర్మొహమాటంగా చెప్పేసేవారు. 'ఏదైనా వ్యాపారం పెడితే.. తానే పదిమందికి పని ఇవ్వొచ్చు కదా!' అనుకొని... ఓ రెడీమెడ్ బట్టల దుకాణం పెట్టడానికి సమాయత్తమయ్యారు. అయితే... చక్రి బట్టల దుకాణం పెట్టడం ఫ్రెండ్స్కి ఇష్టం లేదు. వాళ్లు మాత్రం చెవిలో జోరీగల్లా హైదరాబాద్ వెళ్లమని మొత్తుకుంటూనే ఉన్నారు. చివరకు హైదరాబాద్ బస్సెక్కారు చక్రి.
== సంగీత దర్శకుడిగా సినీరంగ ప్రస్థానం ==
హైదరాబాద్ మహానగరం ఆయనకు అగమ్య గోచరంగా అనిపించింది. ఏం చేయాలో తెలీక ఫిలింనగర్ అంతా తిరిగారు. చివరకు పదివేలు ఖర్చు పెట్టి '''పండు వెన్నెల ''' అనే మ్యూజిక్ ఆల్బమ్ చేశారు. దానికి పేరైతే వచ్చింది కానీ... డబ్బులు మాత్రం రాలలేదు. దాంతో చేసేది లేక భుక్తి కోసం ప్రైవేటు ఉద్యోగాలు కూడా చేశారు. 'పండు వెన్నెల ' స్ఫూర్తితో... ఖాళీ దొరికినప్పుడల్లా ఏదో ఒక ప్రైవేటు ఆల్బమ్స్ చేస్తుండేవారు చక్రి. అలా... మూడేళ్లల్లో 30 మ్యూజిక్ ఆల్బమ్స్ చేశారు. చక్రి జీవితంలో మేలి మలుపు 'చిరునవ్వు ' మ్యూజిక్ ఆల్బమ్. సన ఆడియో వారు చిరంజీవి పుట్టినరోజు ప్రత్యేకంగా ఓ ఆల్బమ్ చేయాలనుకొని చక్రిని సంప్రదించారు. స్వతహాగా చిరంజీవి వీరాభిమాని అయిన చక్రి ఆ ఆల్బమ్ చేయడానికి అంగీకరించారు.
చిరంజీవి పాత పాటలనే రీమిక్స్ చేసి, ఆల్బమ్ చేయాలనేది సన ఆడియో వారి ఆలోచన. అయితే... చక్రి మాత్రం అందుకు ససేమిరా అన్నారు. తానే స్వయంగా రాసి, స్వరపరుస్తానని చెప్పి, 8 పాటలతో 'చిరునవ్వు ' ఆల్బమ్ని రూపొందించారు. ఆ ఆల్బమ్ విన్న చిరంజీవి... చక్రిని ఎంతో మెచ్చుకున్నారు. ఆ అల్బమ్లోని పాటల్ని '''చల్లగాలి ''' అనే కలంపేరుతో చక్రే రాశారు. చక్రి మంచి గీత రచయిత కూడా. చిరునవ్వు పుణ్యమా అని చక్రికి సినిమా అవకాశాలు రావడం మొదలైంది. అరంగేట్రం పెద్ద సినిమాతో చేయాలనుకున్న చక్రి.. చిన్న సినిమా ఆవకాశాలన్ని తోసిపుచ్చారు. తప్పక ఒప్పుకున్న రెండు మూడు చిన్న [[సినిమాలు]] విడుదలకు నోచుకోలేదు. చివరకు పూరి జగన్నాథ్ [[బాచి]] (2000) చిత్రంతో సంగీత దర్శకునిగా చక్రి సినీ సంగీత ప్రస్థానం మొదలైంది. ఏ సంగీత దర్శకుని వద్ద సహాయకుగా చేయకుండానే సంగీత దర్శకుడైన ఘనత చక్రికి దక్కుతుంది.
ఆ తరువాత పూరీ జగన్నాథ్ దర్శకత్వం వహించిన అనేక చిత్రాలకు చక్రి దర్శకత్వం వహించాడు. అంతకు ముందే పిల్లలు కాదు పిడుగులు చిత్రంలో ఒక పాటకు సంగీతం అందించారు. దేనికైనా రెడీ చిత్రంలోనూ 3 పాటలకు చక్రి సంగీతం అందించారు.సత్యం సినిమాకు ఉత్తమ గాయకుడిగా చక్రి ఫిలింఫేర్ అవార్డు అందుకున్నారు. 85 చిత్రాలకు చక్రి సంగీత దర్శకత్వం వహించారు. బాచి సినిమాతో సంగీత దర్శకుడిగా చక్రి తన కెరీర్ను ప్రారంభించారు. సింహా సినిమాకు చక్రి నంది అవార్డు అందుకున్నారు. చక్రి సంగీతం అందించిన చివరి చిత్రం ఎర్రబస్సు.
[[ఇడియట్]], [[అమ్మ నాన్న ఓ తమిళ అమ్మాయి|అమ్మానాన్న తమిళ అమ్మాయి]]. [[సత్యం (సినిమా)|సత్యం]], [[శివమణి (సినిమా)|శివమణి]], [[దేశముదురు]], [[గోపి గోపిక గోదావరి (సినిమా)|గోపి గోపిక గోదారి]], [[నేనింతే]], [[మస్కా]], [[సరదాగా కాసేపు]], [[చక్రం (సినిమా)|చక్రం]], [[ఆంధ్రావాలా (సినిమా)|ఆంధ్రావాలా]], [[ఇట్లు శ్రావణి సుబ్రమణ్యం|ఇట్లు శ్రావణి]], [[భగీరథ (సినిమా)|భగీరథ]], [[ఢీ]], [[రంగ ది దొంగ]] చిత్రాలకు చక్రి సంగీత దర్శకత్వం వహించారు. చిన్న వయస్సులోనే చక్రి పలు హిట్సాంగ్స్ అందించారు. కొత్త గాయనీ, గాయకులు ఎంతో మందిని చక్రి టాలివుడ్కు పరిచయం చేశారు. శ్రీమన్నారాయణ, జై బోలో తెలంగాణ సినిమాలకు చక్రి సంగీతం అందించారు.
== గాయకుడు , నటుడి గా ==
బాచి సినిమా ఫ్లాప్ అవ్వడంతో పూరి జగన్నాథ్ మినహా ఆ సినిమా ప్రభావం ఆ చిత్ర సాంకేతిక నిపుణులందరిపై పడింది. దాంతో పూరీ తదుపరి చిత్రం [[ఇట్లు శ్రావణి సుబ్రమణ్యం]]కి సంగీత దర్శకుడిగా చక్రిని తీసుకోవద్దని నిర్మాత పట్టుబట్టారు. దాంతో పూరీ... నిర్మాతను వదిలాడు కానీ... చక్రిని వదల్లేదు. అదే కథతో మరో నిర్మాతకు సినిమా చేసిపెట్టాడు. అందుకే... చివరి శ్వాస విడిచే వరకూ పూరి జగన్నాథ్ని దైవంగా భావించారు చక్రి. వారిద్దరి కాంబినేషన్లో వచ్చిన సినిమాలన్నీ దాదాపు మ్యూజికల్ హిట్సే.
వంశీ- ఇళయరాజా కాంబినేషన్ని ఇష్టపడని శ్రోతలుండరు. వంశీ అభిరుచికి తగ్గట్టుగా ఇళయరాజా మాత్రమే సంగీతం అందించగలరనేది చాలామంది అభిప్రాయం. అయితే... [[ఔను! వాళ్లిద్దరూ ఇష్టపడ్డారు]] సినిమాతో ఆ అభిప్రాయం తప్పని నిరూపించారు చక్రి. 'వెన్నెల్లో హాయ్.. హాయ్... మల్లెల్లో హాయ్... హాయ్..' అంటూ సంగీత ప్రియులను వెన్నెల్లో ఓలలాడించేశారు. వంశీ-చక్రి కాంబినేషన్లో వచ్చిన చిత్రాలూ మ్యూజికల్గా బ్లాక్ బస్టర్లే కావడం విశేషం. ముఖ్యంగా [[గోపి గోపిక గోదావరి (సినిమా)|గోపి గోపిక గోదావరి]] చిత్రంలోని 'నువ్వక్కడుంటే.. నేనిక్కడుంటే... ప్రాణం విలవిల ' పాటైతే... మొబైళ్లలో కాలర్ట్యూన్గా మోత మోగించింది.
గాయకునిగా కూడా దాదాపు 150 పాటలు పాడారు చక్రి. [[సత్యం (సినిమా)|సత్యం]] సినిమా కోసం ఆయన పాడిన 'ఓ మగువా నీతో స్నేహం కోసం... ' పాటకు గాయకునిగా ఫిలింఫేర్ అవార్డు అందుకోగా, [[సింహా (సినిమా)|సింహాకి]] సంగీత దర్శకునిగా నంది అవార్డు అందుకున్నారు చక్రి. సత్యం, ఎవడైతే నాకేంటి, రంగ ది దొంగ.. తదితర చిత్రాల్లో నటించారు కూడా
==సేవా కార్యక్రమాలు==
చక్రి తండ్రి వెంకటనారాయణకు దేశభక్తి, దైవభక్తి మెండు. ఆ విషయంలో కూడా తండ్రికి ఏ మాత్రం తగ్గరు చక్రి. తన పుట్టిన రోజైన 'జూన్ 15 'ను వివిధ సేవాకార్యక్రమాలతో జరుపుకునేవారు. రక్తదానాలు, అన్నదానాలు, పండ్ల పంపిణీ... ఇలా అభిమానుల హడావిడీ ఆ రోజున అంతా ఇంతా ఉండదు.
==చక్రి సంగీత దర్శకత్వంలో అమిత ప్రజాదరణ పొందిన కొన్ని పాటలు==
{| class="wikitable"
|-
! పాట !! చిత్రం !! రచన !! పాడిన వారు
|-
|[https://www.youtube.com/watch?v=4_HTL1yQLA4 మల్లి కూయవే గువ్వా .. మోగిన అందెల మువ్వా]
|''[[ఇట్లు శ్రావణి సుబ్రమణ్యం]]''
|
|[[హరిహరన్]], [[కౌసల్య (గాయని)|కౌసల్య]]
|-
|[https://www.youtube.com/watch?v=jUmaN1q599I వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్ మల్లెల్లో హాయ్ హాయ్ వరాల జల్లే కురిసే]
|''[[ఔను వాళ్ళిద్దరూ ఇష్టపడ్డారు]]''
|
|చక్రి
|-
|[https://www.youtube.com/watch?v=VNJtkJ6eafQ నువ్వక్కడుంటే నేనిక్కడుంటే ప్రాణం విలవిల]
|[[గోపి గోపిక గోదావరి (సినిమా)|గోపి గోపిక గోదావరి]]
|
|
|-
|}
==చక్రి సంగీత దర్శకత్వం వహించిన చిత్రాలు==
{{colbegin}}
*[[రేయ్]] (2014)
*[[తను మొన్నే వెళ్లిపోయింది]] (2013)
*[[శ్రీమన్నారాయణ]] (2012)
*[[ఇట్లు శ్రావణి సుబ్రహ్మణ్యం]]
*[[ఇడియట్]]
*[[అమ్మాయిలు అబ్బాయిలు]]
*[[అమ్మ నాన్న ఓ తమిళ అమ్మాయి]]
*[[ఒక రాజు ఒక రాణి]]
*[[కనులు మూసినా నీవాయే]]
*[[ధనలక్ష్మి ఐ లవ్ యు]]
*[[శివమణి]]
*[[ఆంధ్రావాలా]]<ref name="Andhrawala Cast & Crew">{{cite web |last1=FilmiBeat |first1=Movies |title=Andhrawala Cast & Crew |url=https://www.filmibeat.com/telugu/movies/andhrawala/cast-crew.html |website=www.filmiBeat.com |accessdate=6 June 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200606125405/https://www.filmibeat.com/telugu/movies/andhrawala/cast-crew.html |archive-date=6 జూన్ 2020 |url-status=dead }}</ref>
*[[143]]
*[[వీర కన్నడిగ(కన్నడ)]]
*[[దేశముదురు]]
*[[ఔను వాళ్లిద్దరూ ఇష్టపడ్డారు]]
*[[వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్]]
*[[దొంగరాముడు అండ్ పార్టీ]]
*[[సత్యం (సినిమా)|సత్యం]]
*[[ధన 51]]
*[[ఛక్రం]]
*[[భగీరథ]]
*[[దేవదాసు (2006 సినిమా)|దేవదాసు]]
*[[అసాధ్యుడు]]
*[[మిస్టర్ మేధావి]]
*[[సూర్యం]]
*[[సోగ్గాడు]]
*[[ఢీ]]
*[[కాశీపట్నం చూడరా బాబు]]
*[[భాగ్యలక్ష్మి బంపర్ డ్రా]]
* కృష్ణ
*[[మైకెల్ మదన కామరాజు]]
*[[సత్యభామ]]
*[[పెదబాబు]]
*[[వీడే]]
*[[చుక్కల్లొ చంద్రుడు]]
*[[143]]
*[[టక్కరి]]
*[[ఆటాడిస్తా]]
*[[విక్టరి]]
*[[కేక]]
*[[నేనింతే]]
*[[మస్కా]]
*[[జోరు]]
*[[ఆదిలక్ష్మి]]
*[[సరే నీ ఇష్టం]]
*[[సామ్రాజ్యం]]
*[[చెడుగుడు]]
*[[కాళిదాసు]]
*[[గోపి గోపిక గోదావరి]]
*[[పోలీస్ పోలీస్]]
*[[గోలిమార్]]
*[[మా నాన్న చిరంజీవి]]
*[[రాజు మహారాజు]]
*[[సరదాగా కాసేపు]]
*[[సింహా]]
*[[రంగ ది దొంగ]]
*[[బావ]]
*[[వాంటెడ్]]
*[[జై బోలో తెలంగాణా]]
*[[బబ్లూ]]
*[[పార్టీ]]
*[[శివ మనసులో శృతి]]
*[[ఏమైంది ఈ వేళ]]
*[[పిల్లజమీందార్ (2011 సినిమా)|పిల్లజమీందార్]]
*[[భీమిలి (సినిమా)]]
*[[రైడ్ (సినిమా)|రైడ్]]
*[[దృశ్యం (సినిమా)|దృశ్యం]]
*[[పిళ్ళయార్ కోవిల్ కడైసి తెరు]] [[తమిళం]]
* [[ఢీ అంటే ఢీ]] (2015)
{{colend}}
==పురస్కారాలు==
* [[నంది ఉత్తమ సంగీతదర్శకులు]] - [[సింహా]]
== మరణం ==
డిసెంబర్14 రాత్రి చక్రికి గుండెపోటు రావడంతో అపోలో ఆసుపత్రికి తరలించారు. అపోలో ఐసీయూలో [[2014]], [[డిసెంబర్ 15]] న తుదిశ్వాస విడిచారు<ref name="Music director Chakri dies of heart attack">http://www.thehindu.com/entertainment/music-director-chakri-dies-of-heart-attack/article6693264.ece</ref>
==సినీరంగ ప్రముఖుల సంతాపం<ref name="Celebrities words on Chakri death">http://english.tupaki.com/enews/view/Celebrities-words-on-Chakri-death/84527{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>==
*చక్రి నా బిడ్డ లాంటివాడు. నాకు చాలా నచ్చిన వ్యక్తి. భవిష్యత్తులో అతనితో చాలా సినిమాలు చేయాలనుకున్నాను. ఇంత చిన్న వయసులో ఆయన మరణం నన్నెంతో కలచివేసింది. [[దాసరి నారాయణరావు]], దర్శక - నిర్మాత
*చక్రి సంగీతానికి అభిమానిని నేను. మనిషిలాగే అతని మనసు కూడా భారీ. నా తమ్ముడు లాంటి చక్రి ఇలా హఠాన్మరణం చెందడం బాధగా ఉంది. తెలంగాణ ముద్దు బిడ్డ అయిన చక్రి మరణం కళాకారులకూ, కళాభిమానులకూ తీరని లోటు. ఆయన ఆత్మకు శాంతి చేకూరాలి. [[నందమూరి బాలకృష్ణ]], సినీ హీరో
*తక్కువ సమయంలోనే ఎక్కువ పేరు సంపాదించుకున్నారు చక్రి. స్వయంకృషితో ఎదిగిన ఆయన జీవితం ఎందరికో స్ఫూర్తి దాయకం. నేడు నిజంగా దుర్దినం. ఈ బాధను తట్టుకునే శక్తిని చక్రి కుటుంబానికి ఇవ్వాలని ఆ భగవంతుణ్ణి వేడుకుంటున్నాను. [[దగ్గుబాటి సురేష్ బాబు|డి.సురేశ్బాబు]], నిర్మాత
*స్నేహానికి విలువిచ్చే గొప్ప వ్యక్తి చక్రి. వాణిజ్య చిత్రాలతో పాటు, విప్లవ చిత్రాలకు కూడా సంగీతాన్ని అందించి అందరి హృదయాల్లో స్థానం సంపాదించుకున్నారాయన. చక్రి మరణం యావత్ సినీ రంగానికి తీరని లోటు. ఆయన కుటుంబానికి నా ప్రగాఢ సానుభూతి తెలుపుతున్నాను. [[ఆర్.నారాయణమూర్తి]], నటుడు, దర్శకుడు
*గత రాత్రి ఆఫీసు నుంచి తను ఇంటికెళ్లే ముందు ‘ఎందుకో జగన్ అన్నయ్యను చూడాలని ఉందిరా’ అని ఆఫీస్బాయ్తో అన్నాడట చక్రి. అది తెలిసి నా మనసు భారమైంది. నా తమ్ముణ్ణి కోల్పోయాను. నిజంగా చాలా బాధగా ఉంది. నా సినిమాతోనే తన కెరీర్ మొదలైంది. నా ప్రతి సినిమాకూ అద్భుతమైన సంగీతం అందించాడు చక్రి. [[పూరీ జగన్నాథ్|పూరి జగన్నాథ్]], దర్శక - నిర్మాత
*చక్రి స్వయంకృషితో ఎదిగిన వ్యక్తి. ఆయన ప్రతిభను తెలుగు చిత్రసీమ సరిగ్గా వినియోగించుకోలేదనే అనాలి. స్నేహానికి ప్రాణమిచ్చే అలాంటి మంచి మనిషి మరణం తెలంగాణ సినిమాకు, తెలుగు చలనచిత్ర పరిశ్రమకూ తీరని లోటు. [[ఎన్.శంకర్]], ‘[[జై బోలో తెలంగాణ]]’ దర్శకుడు
*చెడ్డవాళ్లు కూడా చనిపోయాక మంచి వాళ్లయిపోతారు. కానీ, బతికుండగానే చాలా మంచివాడిగా పేరు తెచ్చుకున్న మా చక్రి ఆత్మకి శాంతి చేకూరాలని ఆ దేవుణ్ణి ప్రార్థిస్తూ తన కుటుంబ సభ్యులకు నా ప్రగాఢ సానుభూతి తెలియజేస్తున్నాను. [[వై. వి. ఎస్. చౌదరి|వైవీఎస్ చౌదరి]], దర్శక - నిర్మాత
*జగమంత కుటుంబాన్ని సంపాదించుకొని ఏకాకిలా వెళ్లిపోయాడు చక్రి. తను దూరమైనా తన పాట మాత్రం ఎప్పుడూ బతికే ఉంటుంది. [[సుద్దాల అశోక్ తేజ|సుద్దాల అశోక్తేజ]], సినీ గీత రచయిత
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లంకెలు==
{{నంది పురస్కారాలు}}
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా సంగీత దర్శకులు]]
[[వర్గం:1974 జననాలు]]
[[వర్గం:నంది ఉత్తమ సంగీతదర్శకులు]]
[[వర్గం:2014 మరణాలు]]
[[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా సినిమా సంగీత దర్శకులు]]
979qydj75olie1hqmlrz3jvlzj10ava
సువర్ణముఖి (విజయనగరం జిల్లా)
0
81464
3617502
3248233
2022-08-06T23:34:06Z
Arjunaraoc
2379
copy edit, జిల్లా పరిధి మారినందున సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{ఇతర ప్రాంతాలు |ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లాలో ప్రవహించే నది| ఉమ్మడి చిత్తూరు జిల్లాలో, శ్రీకాళహస్తి మీదుగా ప్రవహించు నది|సువర్ణముఖి (చిత్తూరు జిల్లా) }}
'''సువర్ణముఖి నది''' ఒడిషా రాష్ట్రంలోని తూర్పు కనుమలలో ఉద్బవించి, తూర్పుదిక్కుగా ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లాలో, శ్రీకాకుళంజిల్లాలో ప్రవహించి, [[సంగం (వంగర)|సంగం]] దగ్గర [[నాగావళి]] నదిలో కలుస్తుంది.
==నదీ మార్గం, ప్రాజెక్టులు==
సువర్ణముఖి నది ఒడిషా రాష్ట్రంలోని తూర్పు కనుమలలో ఉద్బవించింది.ఈ నది విజయనగరం జిల్లా, [[వంగర మండలం]] కొండశేఖరపల్లి వద్ద జిల్లాలోకి ప్రవేశిస్తుది. జిల్లాలో మొత్తం 17 కి.మీ. మేర ప్రవహించి వంగర మండలంలోని [[సంగం (వంగర)|సంగం]] గ్రామం వద్ద నాగావళి నదిలో కలుస్తోంది. సువర్ణముఖి నదిపై మడ్డువలస ప్రాజెక్టు నిర్మాణం చేయబడింది.దీనికి రెండు కాలువలు ఉన్నాయి. వీటి ద్వారా 24,700 ఎకరాల ఆయకట్టుకు సాగునీరందుతోంది. కుడి కాల్వ రాజాం, వంగర, రేగిడి, సంతకవిటి, జి.సిగడాం మండలాల పరిధిలో మొత్తం 50 కిలోమీటర్ల పొడవున ఉంది. ఎడమ కాల్వ వంగర మండలం పరిధిలో 5 కి.మీ. మేర విస్తరించి ఉంది.<ref>{{Cite web |url=http://www.eenadupratibha.net/pratibha/onlinedesk/appsc/appsc-srikakulam-info.html |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2020-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191202050656/http://www.eenadupratibha.net/Pratibha/OnlineDesk/appsc/appsc-srikakulam-info.html |archive-date=2019-12-02 |url-status=dead }}</ref>
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా నదులు]]
017vsu9sngtmq49tq5lik02do0jv0wt
3617504
3617502
2022-08-06T23:36:58Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
{{ఇతర ప్రాంతాలు |ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లాలో ప్రవహించే నది| ఉమ్మడి చిత్తూరు జిల్లాలో, శ్రీకాళహస్తి మీదుగా ప్రవహించు నది|సువర్ణముఖి (చిత్తూరు జిల్లా) }}
'''సువర్ణముఖి నది''' [[ఒడిశా]] రాష్ట్రంలోని తూర్పు కనుమలలో ఉద్బవించి, తూర్పుదిక్కుగా ఉమ్మడి [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం జిల్లాలో]], [[సంగం (వంగర)|సంగం]] దగ్గర [[నాగావళి]] నదిలో కలుస్తుంది.
==నదీ మార్గం, ప్రాజెక్టులు==
సువర్ణముఖి నది ఒడిషా రాష్ట్రంలోని తూర్పు కనుమలలో ఉద్బవించింది.ఈ నది విజయనగరం జిల్లా, [[వంగర మండలం]] కొండశేఖరపల్లి వద్ద జిల్లాలోకి ప్రవేశిస్తుది. జిల్లాలో మొత్తం 17 కి.మీ. మేర ప్రవహించి వంగర మండలంలోని [[సంగం (వంగర)|సంగం]] గ్రామం వద్ద నాగావళి నదిలో కలుస్తోంది. సువర్ణముఖి నదిపై మడ్డువలస ప్రాజెక్టు నిర్మాణం చేయబడింది.దీనికి రెండు కాలువలు ఉన్నాయి. వీటి ద్వారా 24,700 ఎకరాల ఆయకట్టుకు సాగునీరందుతోంది. కుడి కాల్వ రాజాం, వంగర, రేగిడి, సంతకవిటి, జి.సిగడాం మండలాల పరిధిలో మొత్తం 50 కిలోమీటర్ల పొడవున ఉంది. ఎడమ కాల్వ వంగర మండలం పరిధిలో 5 కి.మీ. మేర విస్తరించి ఉంది.<ref>{{Cite web |url=http://www.eenadupratibha.net/pratibha/onlinedesk/appsc/appsc-srikakulam-info.html |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2020-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191202050656/http://www.eenadupratibha.net/Pratibha/OnlineDesk/appsc/appsc-srikakulam-info.html |archive-date=2019-12-02 |url-status=dead }}</ref>
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా నదులు]]
q8c0ut5maspsmmypq1tndmq2usplqq1
మూస:ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు
10
81470
3617503
3460149
2022-08-06T23:35:38Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
{{Navbox
|name= ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు
|title= [[ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు]]
|state ={{{state|}}}
|list1= [[గోదావరి]]{{·}} [[కృష్ణా నది|కృష్ణా]]{{·}} [[తుంగభద్ర]]{{·}} [[పెన్నా నది|పెన్నా]]{{·}} [[కిన్నెరసాని]]{{·}} [[కుందేరు]]{{·}} [[గుండ్లకమ్మ నది|గుండ్లకమ్మ]] {{·}} [[గోస్తని నది|గోస్తని]]{{·}} [[చంపావతి నది|చంపావతి]]{{·}} [[చిత్రావతి]]{{·}} [[చెయ్యేరు నది|చెయ్యేరు]]{{·}} [[తాండవ నది|తాండవ]]{{·}} [[తుల్యభాగ]]{{·}} [[నాగావళి]]{{·}} [[వంశధార]]{{·}} [[పాపఘ్ని]]{{·}} [[పాలేరు నది|పాలేరు]]{{·}} [[పెన్ గంగ]] {{·}} [[బుడమేరు కాలువ]]{{·}} [[మహేంద్రతనయ]]{{·}} [[మున్నేరు]]{{·}} [[సగిలేరు]]{{·}} [[సువర్ణముఖి (చిత్తూరు జిల్లా)]]{{·}} [[సువర్ణముఖి (విజయనగరం జిల్లా)]]{{·}} [[శబరి నది|శబరి]]{{·}} [[సీలేరు నది|సీలేరు]]{{·}} [[వేగావతి నది|వేగావతి]]{{·}}[[వేదావతి హగరి నది|వేదావతి హగరి]]{{·}} [[బహుదా నది|బహుదా]]}}<noinclude>[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్కు సంబంధించిన మూసలు]][[వర్గం:నదులకు సంబంధించిన మూసలు]]</noinclude><includeonly>[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నదులు]]</includeonly>
crj1gmggzfv9esrvuzwkw9hputowj3v
విజయనగరం జిల్లా
0
88724
3617505
3617066
2022-08-06T23:43:36Z
Arjunaraoc
2379
సమచారపెట్టె సవరణలు
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|పార్వతీపురం, విజయనగరం రెవెన్యూడివిజన్లుతో ఉన్న పూర్వపు విజయనగరం జిల్లా]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఈ జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 [[కర్మాగారాలు]] నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
== మరి కొన్ని విశేషాలు ==
* నదులు: గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]], గోముఖనది, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి. నాగావళిని దిగువ ప్రాంతాల్లో ''లాంగుల్య నది'' అని వ్యవహరిస్తారు.
* ఆంధ్రుల పౌరుషాన్ని చాటిచెప్పిన [[బొబ్బిలి యుద్ధం]] జరిగిన జిల్లా.
== జనాభా లెక్కలు ==
[[2011]] జనాభా లెక్కల ప్రకారం విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868, ఇది [[లాట్వియా]] (Latvia) దేశ జనాభాకి, అమెరికాలో [[మెక్సికో|న్యూ మెక్సికో]] (New Mexico) <ref>{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php|title=2010 Resident Population Data|publisher=U. S. Census Bureau|accessdate=2011-09-30|quote=New Mexico - 2,059,179|website=|archive-date=2011-08-23|archive-url=https://www.webcitation.org/619lRoKht?url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php|url-status=dead}}</ref> రాష్ట్ర జనాభాకి సమానం <ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | accessdate = 2011-10-01 | quote = Latvia
2,204,708
July 2011 est. | website = | archive-date = 2011-09-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110927165947/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | url-status = dead }}</ref> ఇది భారతదేశంలో జనాభా ప్రకారం 193వ స్థానం ఆక్రమించింది. (640 జిల్లాలలో). ఇక్కడ జనాభా సాంధ్రత {{convert| 358 |PD/sqkm|PD/sqmi}} . జనాభా వృద్ధి రేటు (2001-2011) 4.16 %. విజయనగరంలో ప్రతి 1000 మంది పురుషులకు 1016 [[మహిళ]]లు ఉన్నారు, అక్షరాస్యత రేటు 59.49 %.
ఈ జిల్లా జనాభా 1901 లెక్కల ప్రకారం 9,58,778. ఇది శతాబ్ద కాలంలో 2001 సంవత్సరానికి 22,49,254 చేరుకుంది.<ref>{{Cite web |url=http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |title=Census GIS India<!-- Bot generated title --> |website= |access-date=2012-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150425105619/http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |archive-date=2015-04-25 |url-status=dead }}</ref> వీరిలో 11,19,541 మంది పురుషులు, 11,29,713 మహిళలు. ఇక్కడ 1000 మంది పురుషులకు 1009 స్త్రీలు ఉన్నారు. ఈ జిల్లా మొత్తం 6,539 చదరపు కిలోమీటర్లు విస్తరించింది. జనాభా సాంధ్రత 344 persons per km². చివరి దశాబ్ద కాలంలో జనాభా వృద్ధి 6.55 శాతం.
ఈ జిల్లాలో [[షెడ్యూల్డ్ కులాలు]] జనాభా 2,38,023, [[షెడ్యూల్డ్ తెగలు]] జనాభా 2,14,839. ఇది జిల్లా మొత్తం జనాభాలో 10.58%, 9.55%.
ఈ జిల్లా ప్రజలలో 18.37 లక్షల మంది అనగా 82% పల్లెల్లో నివసించగా 4.12 లక్షల మంది అనగా 18% పట్టణాలలో నివసిస్తున్నారు. ఈ జిల్లాలో 12 [[పట్టణం|పట్టణాలు]] ఉన్నాయి. అవి: [[విజయనగరం]], [[చీపురుపల్లి]], [[గాజులరేగ]], [[కనపాక]], [[బొబ్బిలి]], [[పార్వతీపురం]], [[సాలూరు]], [[శ్రీరాంనగర్]], [[నెల్లిమర్ల]], [[కొత్తవలస]], [[చింతలవలస]], [[జరజాపుపేట]], [[గజపతినగరం]]. ఈ జిల్లాలోని ఒకే ఒక్క మొదటి తరగతి పట్టణం విజయనగరంలో 1,95,801 మంది జీవిస్తున్నారు.
2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం విజయనగరం జిల్లా జనాభా మొత్తం 22,45,100.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
ఈ ప్రాంతంలో ప్రధానమైనది హిందూ మతం. వీరు జరుపుకునే పండుగలలో [[సంక్రాంతి]], [[ఉగాది]], [[శ్రీరామ నవమి]], [[మహాశివరాత్రి]], [[దీపావళి]], [[వినాయక చవితి]], [[విజయదశమి]] ముఖ్యమైనవి. శ్రీరామ నవమి, వినాయక చవితి, దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. ఇక్కడి గ్రామదేవత పండుగలు బాగా ప్రసిద్ధిచెందాయి. వీటన్నింటిలోకి విజయనగరంలోని ''[[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి]] అమ్మవారి'' పండుగ ప్రధానమైంది కాగా శంబర పోలమ్మ జాతర, సాలూరు, బొబ్బిలి, పార్వతీపురం పట్టణాలలో జరుగుతాయి.
వీరి ప్రధాన ఆహారంలో అన్నంతో కలిపి పప్పు, రసం లేదా సాంబారు, కూరలు, ఆవకాయ, పెరుగుతో పరిపూర్ణంగా ఉంటుంది.
== పశుపక్ష్యాదులు==
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
[[అడవి|అరణ్యాలు]] ఈ జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థకు చాలా ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. జిల్లాలోని అరణ్యాల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
దట్టమైన కొండ ప్రాంతాలలో జంతుజాలం నివసిస్తూ; కొన్ని జాతులు అంతరించిపోవడానికి దగ్గరగా ఉన్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణాలు అరణ్యాలను నరకడం, అదుపులేని వేట. ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా మొ. ముఖ్యమైనవి.
== విద్యాసంస్థలు ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు విజయనగరం జిల్లా విద్యావంతుల పరంగా వెనుకబడింది. అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి. వీటిని జిల్లా గ్రంథాలయ సంస్థ నిర్వహిస్తుంది. ఇది ప్రతి మండలంలో 1-2 చొప్పున ఉన్నాయి.
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== క్రీడలు==
విజయనగరం యువరాజు [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందాడు. విజ్జీ ఒకప్పుడు భారత క్రికెట్ టీమ్ కు కెప్టెన్ గా విదేశాలు పర్యటించాడు. ఆ తర్వాత నిర్మాహకుడుగా, వ్యాఖ్యాతగా కూడా పనిచేశాడు. పిదప ఇతడు భారత క్రికెట్ నియంత్రణ మండలి అధ్యక్షునిగా ఎంపికయ్యాడు. న్యూఢిల్లీ లోని ఫిరోజ్ షా కోట మైదానం నిర్మాణం కోసం భారీగా విరాళం ఇచ్చిన గొప్ప దాత.ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది. ఇది ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం.
== జిల్లాలో ప్రముఖ ఉత్సవాలు ==
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది [[భక్తి]] పూర్వకంగా [[విజయనగరం]] జిల్లా, విజయనగరం పట్టణంలో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
== ప్రముఖవ్యక్తులు ==
* మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] (1862 - 1915) జన్మ స్థానం.
* హరికథా పితామహుడు [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]] (1864 - 1945) జన్మస్థలం.
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] (1878 - 1936) ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* పద్మశ్రీ పురస్కారం పొందిన[[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]] (1893 - 1964) ఒక గొప్ప వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]] (1908 -?) తిరుమల బాలాజీ సన్నిధిలో జీవితాన్ని చరితార్థం చేసుకున్న కార్యనిర్వహణాధికారి. వీరు జిల్లాలోని బొబ్బిలి రాజవంశంలో జన్మించారు.
* సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]] (1922 - 1974) గారు సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]] (1922 - 1999): తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* సుప్రసిద్ద తెలుగు గాయకురాలు [[పి. సుశీల]] గారి జన్మస్థలం. 50 సంవత్సరాల సినీ జీవితములో తెలుగు, తమిళం, కన్నడ, మలయాళ భాషలలో 25 వేలకు పైగా సినిమా పాటలు పాడిన విదుషీమణి.
* కలియుగ భీమగా పిలువబడే [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]] జన్మ స్థలం.
* విజయనగరం యువరాజు [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. విజ్జీ ఒకప్పుడు భారత క్రికెట్ టీమ్ కు కెప్టెన్ గా విదేశాలు పర్యటించాడు. ఆ తర్వాత నిర్వాహకుడు, వ్యాఖ్యాతగా కూడా పనిచేశాడు. పిదప ఇతడు భారత క్రికెట్ నియంత్రణ మండలి అధ్యక్షునిగా ఎన్నుకోబడ్డాడు. న్యూఢిల్లీ లోని ఫిరోజ్ షా కొట్లా మైదానం నిర్మాణం కోసం భారీగా విరాళం ఇచ్చిన గొప్ప దాత. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]] (1948 - 2018): చిత్రకారుడు. విజయనగరం జిల్లాలో జన్మించాడు.
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం, విజయనగరం జిల్లా
File:Balaji Textile Market Complex in Vizianagaram.jpg|విజయనగరంలోని ప్రముఖ వస్త్ర సముదాయం '''బాలాజి మార్కెట్'''
File:Teak Plantations at salur 04.jpg|సాలూరు వద్ద టేకు తోటలు
File:Landscape view at Ramatheertham 01.jpg|రామతీర్థం వద్ద ఒక సుందర దృశ్యం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Thandra Paparayudu of Bobbili.jpg|బొబ్బిలి తాండ్ర పాపారాయుడు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
File:APSRTC Bus Complex at Vizianagaram.jpg|విజయనగరం బస్సు రవాణ సముదాయము
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|విజయనగరం పట్టణ విక్షణం
దస్త్రం:Paddy Fields view at Gajapathinagaram.jpg|గజపతినగరం వద్ద వరి పంటలు
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
దస్త్రం:Brick outline of Stupa at Gudiwada Dibba 01.JPG|గుడివాడ దిబ్బ (భోగాపురం) వద్ద బౌద్ధ అవశెషాలు
దస్త్రం:Pvp.jpg|పార్వతిపురం రైలు సముదాయం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
దస్త్రం:Venkateswara temple, Balijipeta.JPG|బలిజిపేట వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
cobuf0b1rng3oeo201zp9pkk41rpe9u
3617506
3617505
2022-08-06T23:48:44Z
Arjunaraoc
2379
/* జిల్లా చరిత్ర */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఈ జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 [[కర్మాగారాలు]] నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
== మరి కొన్ని విశేషాలు ==
* నదులు: గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]], గోముఖనది, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి. నాగావళిని దిగువ ప్రాంతాల్లో ''లాంగుల్య నది'' అని వ్యవహరిస్తారు.
* ఆంధ్రుల పౌరుషాన్ని చాటిచెప్పిన [[బొబ్బిలి యుద్ధం]] జరిగిన జిల్లా.
== జనాభా లెక్కలు ==
[[2011]] జనాభా లెక్కల ప్రకారం విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868, ఇది [[లాట్వియా]] (Latvia) దేశ జనాభాకి, అమెరికాలో [[మెక్సికో|న్యూ మెక్సికో]] (New Mexico) <ref>{{cite web|url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php|title=2010 Resident Population Data|publisher=U. S. Census Bureau|accessdate=2011-09-30|quote=New Mexico - 2,059,179|website=|archive-date=2011-08-23|archive-url=https://www.webcitation.org/619lRoKht?url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php|url-status=dead}}</ref> రాష్ట్ర జనాభాకి సమానం <ref name="cia">{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | accessdate = 2011-10-01 | quote = Latvia
2,204,708
July 2011 est. | website = | archive-date = 2011-09-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110927165947/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | url-status = dead }}</ref> ఇది భారతదేశంలో జనాభా ప్రకారం 193వ స్థానం ఆక్రమించింది. (640 జిల్లాలలో). ఇక్కడ జనాభా సాంధ్రత {{convert| 358 |PD/sqkm|PD/sqmi}} . జనాభా వృద్ధి రేటు (2001-2011) 4.16 %. విజయనగరంలో ప్రతి 1000 మంది పురుషులకు 1016 [[మహిళ]]లు ఉన్నారు, అక్షరాస్యత రేటు 59.49 %.
ఈ జిల్లా జనాభా 1901 లెక్కల ప్రకారం 9,58,778. ఇది శతాబ్ద కాలంలో 2001 సంవత్సరానికి 22,49,254 చేరుకుంది.<ref>{{Cite web |url=http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |title=Census GIS India<!-- Bot generated title --> |website= |access-date=2012-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150425105619/http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |archive-date=2015-04-25 |url-status=dead }}</ref> వీరిలో 11,19,541 మంది పురుషులు, 11,29,713 మహిళలు. ఇక్కడ 1000 మంది పురుషులకు 1009 స్త్రీలు ఉన్నారు. ఈ జిల్లా మొత్తం 6,539 చదరపు కిలోమీటర్లు విస్తరించింది. జనాభా సాంధ్రత 344 persons per km². చివరి దశాబ్ద కాలంలో జనాభా వృద్ధి 6.55 శాతం.
ఈ జిల్లాలో [[షెడ్యూల్డ్ కులాలు]] జనాభా 2,38,023, [[షెడ్యూల్డ్ తెగలు]] జనాభా 2,14,839. ఇది జిల్లా మొత్తం జనాభాలో 10.58%, 9.55%.
ఈ జిల్లా ప్రజలలో 18.37 లక్షల మంది అనగా 82% పల్లెల్లో నివసించగా 4.12 లక్షల మంది అనగా 18% పట్టణాలలో నివసిస్తున్నారు. ఈ జిల్లాలో 12 [[పట్టణం|పట్టణాలు]] ఉన్నాయి. అవి: [[విజయనగరం]], [[చీపురుపల్లి]], [[గాజులరేగ]], [[కనపాక]], [[బొబ్బిలి]], [[పార్వతీపురం]], [[సాలూరు]], [[శ్రీరాంనగర్]], [[నెల్లిమర్ల]], [[కొత్తవలస]], [[చింతలవలస]], [[జరజాపుపేట]], [[గజపతినగరం]]. ఈ జిల్లాలోని ఒకే ఒక్క మొదటి తరగతి పట్టణం విజయనగరంలో 1,95,801 మంది జీవిస్తున్నారు.
2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం విజయనగరం జిల్లా జనాభా మొత్తం 22,45,100.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
ఈ ప్రాంతంలో ప్రధానమైనది హిందూ మతం. వీరు జరుపుకునే పండుగలలో [[సంక్రాంతి]], [[ఉగాది]], [[శ్రీరామ నవమి]], [[మహాశివరాత్రి]], [[దీపావళి]], [[వినాయక చవితి]], [[విజయదశమి]] ముఖ్యమైనవి. శ్రీరామ నవమి, వినాయక చవితి, దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. ఇక్కడి గ్రామదేవత పండుగలు బాగా ప్రసిద్ధిచెందాయి. వీటన్నింటిలోకి విజయనగరంలోని ''[[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి]] అమ్మవారి'' పండుగ ప్రధానమైంది కాగా శంబర పోలమ్మ జాతర, సాలూరు, బొబ్బిలి, పార్వతీపురం పట్టణాలలో జరుగుతాయి.
వీరి ప్రధాన ఆహారంలో అన్నంతో కలిపి పప్పు, రసం లేదా సాంబారు, కూరలు, ఆవకాయ, పెరుగుతో పరిపూర్ణంగా ఉంటుంది.
== పశుపక్ష్యాదులు==
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
[[అడవి|అరణ్యాలు]] ఈ జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థకు చాలా ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. జిల్లాలోని అరణ్యాల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
దట్టమైన కొండ ప్రాంతాలలో జంతుజాలం నివసిస్తూ; కొన్ని జాతులు అంతరించిపోవడానికి దగ్గరగా ఉన్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణాలు అరణ్యాలను నరకడం, అదుపులేని వేట. ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా మొ. ముఖ్యమైనవి.
== విద్యాసంస్థలు ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు విజయనగరం జిల్లా విద్యావంతుల పరంగా వెనుకబడింది. అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి. వీటిని జిల్లా గ్రంథాలయ సంస్థ నిర్వహిస్తుంది. ఇది ప్రతి మండలంలో 1-2 చొప్పున ఉన్నాయి.
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== క్రీడలు==
విజయనగరం యువరాజు [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందాడు. విజ్జీ ఒకప్పుడు భారత క్రికెట్ టీమ్ కు కెప్టెన్ గా విదేశాలు పర్యటించాడు. ఆ తర్వాత నిర్మాహకుడుగా, వ్యాఖ్యాతగా కూడా పనిచేశాడు. పిదప ఇతడు భారత క్రికెట్ నియంత్రణ మండలి అధ్యక్షునిగా ఎంపికయ్యాడు. న్యూఢిల్లీ లోని ఫిరోజ్ షా కోట మైదానం నిర్మాణం కోసం భారీగా విరాళం ఇచ్చిన గొప్ప దాత.ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది. ఇది ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం.
== జిల్లాలో ప్రముఖ ఉత్సవాలు ==
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది [[భక్తి]] పూర్వకంగా [[విజయనగరం]] జిల్లా, విజయనగరం పట్టణంలో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
== ప్రముఖవ్యక్తులు ==
* మహాకవి [[గురజాడ అప్పారావు]] (1862 - 1915) జన్మ స్థానం.
* హరికథా పితామహుడు [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]] (1864 - 1945) జన్మస్థలం.
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] (1878 - 1936) ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* పద్మశ్రీ పురస్కారం పొందిన[[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]] (1893 - 1964) ఒక గొప్ప వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]] (1908 -?) తిరుమల బాలాజీ సన్నిధిలో జీవితాన్ని చరితార్థం చేసుకున్న కార్యనిర్వహణాధికారి. వీరు జిల్లాలోని బొబ్బిలి రాజవంశంలో జన్మించారు.
* సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]] (1922 - 1974) గారు సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]] (1922 - 1999): తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* సుప్రసిద్ద తెలుగు గాయకురాలు [[పి. సుశీల]] గారి జన్మస్థలం. 50 సంవత్సరాల సినీ జీవితములో తెలుగు, తమిళం, కన్నడ, మలయాళ భాషలలో 25 వేలకు పైగా సినిమా పాటలు పాడిన విదుషీమణి.
* కలియుగ భీమగా పిలువబడే [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]] జన్మ స్థలం.
* విజయనగరం యువరాజు [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. విజ్జీ ఒకప్పుడు భారత క్రికెట్ టీమ్ కు కెప్టెన్ గా విదేశాలు పర్యటించాడు. ఆ తర్వాత నిర్వాహకుడు, వ్యాఖ్యాతగా కూడా పనిచేశాడు. పిదప ఇతడు భారత క్రికెట్ నియంత్రణ మండలి అధ్యక్షునిగా ఎన్నుకోబడ్డాడు. న్యూఢిల్లీ లోని ఫిరోజ్ షా కొట్లా మైదానం నిర్మాణం కోసం భారీగా విరాళం ఇచ్చిన గొప్ప దాత. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]] (1948 - 2018): చిత్రకారుడు. విజయనగరం జిల్లాలో జన్మించాడు.
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం, విజయనగరం జిల్లా
File:Balaji Textile Market Complex in Vizianagaram.jpg|విజయనగరంలోని ప్రముఖ వస్త్ర సముదాయం '''బాలాజి మార్కెట్'''
File:Teak Plantations at salur 04.jpg|సాలూరు వద్ద టేకు తోటలు
File:Landscape view at Ramatheertham 01.jpg|రామతీర్థం వద్ద ఒక సుందర దృశ్యం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Thandra Paparayudu of Bobbili.jpg|బొబ్బిలి తాండ్ర పాపారాయుడు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
File:APSRTC Bus Complex at Vizianagaram.jpg|విజయనగరం బస్సు రవాణ సముదాయము
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|విజయనగరం పట్టణ విక్షణం
దస్త్రం:Paddy Fields view at Gajapathinagaram.jpg|గజపతినగరం వద్ద వరి పంటలు
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
దస్త్రం:Brick outline of Stupa at Gudiwada Dibba 01.JPG|గుడివాడ దిబ్బ (భోగాపురం) వద్ద బౌద్ధ అవశెషాలు
దస్త్రం:Pvp.jpg|పార్వతిపురం రైలు సముదాయం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
దస్త్రం:Venkateswara temple, Balijipeta.JPG|బలిజిపేట వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
mxdu9x2j2t196i28z1qvdwh3c0uvz3b
3617508
3617506
2022-08-07T00:25:25Z
Arjunaraoc
2379
copy edit
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులు ప్రవహిస్తాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
[[అడవి|అరణ్యాలు]] ఈ జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థకు చాలా ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. జిల్లాలోని అరణ్యాల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
దట్టమైన కొండ ప్రాంతాలలో జంతుజాలం నివసిస్తూ; కొన్ని జాతులు అంతరించిపోవడానికి దగ్గరగా ఉన్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణాలు అరణ్యాలను నరకడం, అదుపులేని వేట. ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా మొ. ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఈ జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 [[కర్మాగారాలు]] నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
ఈ ప్రాంతంలో ప్రధానమైనది హిందూ మతం. వీరు జరుపుకునే పండుగలలో [[సంక్రాంతి]], [[ఉగాది]], [[శ్రీరామ నవమి]], [[మహాశివరాత్రి]], [[దీపావళి]], [[వినాయక చవితి]], [[విజయదశమి]] ముఖ్యమైనవి. శ్రీరామ నవమి, వినాయక చవితి, దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. ఇక్కడి గ్రామదేవత పండుగలు బాగా ప్రసిద్ధిచెందాయి. వీటన్నింటిలోకి విజయనగరంలోని ''[[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి]] అమ్మవారి'' పండుగ ప్రధానమైంది కాగా శంబర పోలమ్మ జాతర, సాలూరు, బొబ్బిలి, పార్వతీపురం పట్టణాలలో జరుగుతాయి.
వీరి ప్రధాన ఆహారంలో అన్నంతో కలిపి పప్పు, రసం లేదా సాంబారు, కూరలు, ఆవకాయ, పెరుగుతో పరిపూర్ణంగా ఉంటుంది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం, విజయనగరం జిల్లా
File:Balaji Textile Market Complex in Vizianagaram.jpg|విజయనగరంలోని ప్రముఖ వస్త్ర సముదాయం '''బాలాజి మార్కెట్'''
File:Teak Plantations at salur 04.jpg|సాలూరు వద్ద టేకు తోటలు
File:Landscape view at Ramatheertham 01.jpg|రామతీర్థం వద్ద ఒక సుందర దృశ్యం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Thandra Paparayudu of Bobbili.jpg|బొబ్బిలి తాండ్ర పాపారాయుడు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
File:APSRTC Bus Complex at Vizianagaram.jpg|విజయనగరం బస్సు రవాణ సముదాయము
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|విజయనగరం పట్టణ విక్షణం
దస్త్రం:Paddy Fields view at Gajapathinagaram.jpg|గజపతినగరం వద్ద వరి పంటలు
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
దస్త్రం:Brick outline of Stupa at Gudiwada Dibba 01.JPG|గుడివాడ దిబ్బ (భోగాపురం) వద్ద బౌద్ధ అవశెషాలు
దస్త్రం:Pvp.jpg|పార్వతిపురం రైలు సముదాయం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
దస్త్రం:Venkateswara temple, Balijipeta.JPG|బలిజిపేట వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
edab73v5zkb3eohuwa3ybwzf7hyshnz
3617509
3617508
2022-08-07T00:27:43Z
Arjunaraoc
2379
/* వ్యవసాయం */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులు ప్రవహిస్తాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
[[అడవి|అరణ్యాలు]] ఈ జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థకు చాలా ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. జిల్లాలోని అరణ్యాల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
దట్టమైన కొండ ప్రాంతాలలో జంతుజాలం నివసిస్తూ; కొన్ని జాతులు అంతరించిపోవడానికి దగ్గరగా ఉన్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణాలు అరణ్యాలను నరకడం, అదుపులేని వేట. ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా మొ. ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఈ జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 [[కర్మాగారాలు]] నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
ఈ ప్రాంతంలో ప్రధానమైనది హిందూ మతం. వీరు జరుపుకునే పండుగలలో [[సంక్రాంతి]], [[ఉగాది]], [[శ్రీరామ నవమి]], [[మహాశివరాత్రి]], [[దీపావళి]], [[వినాయక చవితి]], [[విజయదశమి]] ముఖ్యమైనవి. శ్రీరామ నవమి, వినాయక చవితి, దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. ఇక్కడి గ్రామదేవత పండుగలు బాగా ప్రసిద్ధిచెందాయి. వీటన్నింటిలోకి విజయనగరంలోని ''[[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి]] అమ్మవారి'' పండుగ ప్రధానమైంది కాగా శంబర పోలమ్మ జాతర, సాలూరు, బొబ్బిలి, పార్వతీపురం పట్టణాలలో జరుగుతాయి.
వీరి ప్రధాన ఆహారంలో అన్నంతో కలిపి పప్పు, రసం లేదా సాంబారు, కూరలు, ఆవకాయ, పెరుగుతో పరిపూర్ణంగా ఉంటుంది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం, విజయనగరం జిల్లా
File:Balaji Textile Market Complex in Vizianagaram.jpg|విజయనగరంలోని ప్రముఖ వస్త్ర సముదాయం '''బాలాజి మార్కెట్'''
File:Teak Plantations at salur 04.jpg|సాలూరు వద్ద టేకు తోటలు
File:Landscape view at Ramatheertham 01.jpg|రామతీర్థం వద్ద ఒక సుందర దృశ్యం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Thandra Paparayudu of Bobbili.jpg|బొబ్బిలి తాండ్ర పాపారాయుడు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
File:APSRTC Bus Complex at Vizianagaram.jpg|విజయనగరం బస్సు రవాణ సముదాయము
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|విజయనగరం పట్టణ విక్షణం
దస్త్రం:Paddy Fields view at Gajapathinagaram.jpg|గజపతినగరం వద్ద వరి పంటలు
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
దస్త్రం:Brick outline of Stupa at Gudiwada Dibba 01.JPG|గుడివాడ దిబ్బ (భోగాపురం) వద్ద బౌద్ధ అవశెషాలు
దస్త్రం:Pvp.jpg|పార్వతిపురం రైలు సముదాయం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
దస్త్రం:Venkateswara temple, Balijipeta.JPG|బలిజిపేట వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
5672umrh20uoajampp4c6zfmzdsrsal
3617510
3617509
2022-08-07T00:28:24Z
Arjunaraoc
2379
/* పరిశ్రమలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులు ప్రవహిస్తాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
[[అడవి|అరణ్యాలు]] ఈ జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థకు చాలా ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. జిల్లాలోని అరణ్యాల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
దట్టమైన కొండ ప్రాంతాలలో జంతుజాలం నివసిస్తూ; కొన్ని జాతులు అంతరించిపోవడానికి దగ్గరగా ఉన్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణాలు అరణ్యాలను నరకడం, అదుపులేని వేట. ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా మొ. ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
ఈ ప్రాంతంలో ప్రధానమైనది హిందూ మతం. వీరు జరుపుకునే పండుగలలో [[సంక్రాంతి]], [[ఉగాది]], [[శ్రీరామ నవమి]], [[మహాశివరాత్రి]], [[దీపావళి]], [[వినాయక చవితి]], [[విజయదశమి]] ముఖ్యమైనవి. శ్రీరామ నవమి, వినాయక చవితి, దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. ఇక్కడి గ్రామదేవత పండుగలు బాగా ప్రసిద్ధిచెందాయి. వీటన్నింటిలోకి విజయనగరంలోని ''[[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి]] అమ్మవారి'' పండుగ ప్రధానమైంది కాగా శంబర పోలమ్మ జాతర, సాలూరు, బొబ్బిలి, పార్వతీపురం పట్టణాలలో జరుగుతాయి.
వీరి ప్రధాన ఆహారంలో అన్నంతో కలిపి పప్పు, రసం లేదా సాంబారు, కూరలు, ఆవకాయ, పెరుగుతో పరిపూర్ణంగా ఉంటుంది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం, విజయనగరం జిల్లా
File:Balaji Textile Market Complex in Vizianagaram.jpg|విజయనగరంలోని ప్రముఖ వస్త్ర సముదాయం '''బాలాజి మార్కెట్'''
File:Teak Plantations at salur 04.jpg|సాలూరు వద్ద టేకు తోటలు
File:Landscape view at Ramatheertham 01.jpg|రామతీర్థం వద్ద ఒక సుందర దృశ్యం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Thandra Paparayudu of Bobbili.jpg|బొబ్బిలి తాండ్ర పాపారాయుడు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
File:APSRTC Bus Complex at Vizianagaram.jpg|విజయనగరం బస్సు రవాణ సముదాయము
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|విజయనగరం పట్టణ విక్షణం
దస్త్రం:Paddy Fields view at Gajapathinagaram.jpg|గజపతినగరం వద్ద వరి పంటలు
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
దస్త్రం:Brick outline of Stupa at Gudiwada Dibba 01.JPG|గుడివాడ దిబ్బ (భోగాపురం) వద్ద బౌద్ధ అవశెషాలు
దస్త్రం:Pvp.jpg|పార్వతిపురం రైలు సముదాయం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
దస్త్రం:Venkateswara temple, Balijipeta.JPG|బలిజిపేట వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
fw5d88nviexepa7wv5ik4ff9ypt31e2
3617519
3617510
2022-08-07T00:31:52Z
Arjunaraoc
2379
/* సంస్కృతి */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులు ప్రవహిస్తాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
[[అడవి|అరణ్యాలు]] ఈ జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థకు చాలా ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. జిల్లాలోని అరణ్యాల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
దట్టమైన కొండ ప్రాంతాలలో జంతుజాలం నివసిస్తూ; కొన్ని జాతులు అంతరించిపోవడానికి దగ్గరగా ఉన్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణాలు అరణ్యాలను నరకడం, అదుపులేని వేట. ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా మొ. ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం, విజయనగరం జిల్లా
File:Balaji Textile Market Complex in Vizianagaram.jpg|విజయనగరంలోని ప్రముఖ వస్త్ర సముదాయం '''బాలాజి మార్కెట్'''
File:Teak Plantations at salur 04.jpg|సాలూరు వద్ద టేకు తోటలు
File:Landscape view at Ramatheertham 01.jpg|రామతీర్థం వద్ద ఒక సుందర దృశ్యం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Thandra Paparayudu of Bobbili.jpg|బొబ్బిలి తాండ్ర పాపారాయుడు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
File:APSRTC Bus Complex at Vizianagaram.jpg|విజయనగరం బస్సు రవాణ సముదాయము
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
దస్త్రం:View of Vizianagaram town Andhra Pradesh.jpg|విజయనగరం పట్టణ విక్షణం
దస్త్రం:Paddy Fields view at Gajapathinagaram.jpg|గజపతినగరం వద్ద వరి పంటలు
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
దస్త్రం:Brick outline of Stupa at Gudiwada Dibba 01.JPG|గుడివాడ దిబ్బ (భోగాపురం) వద్ద బౌద్ధ అవశెషాలు
దస్త్రం:Pvp.jpg|పార్వతిపురం రైలు సముదాయం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
దస్త్రం:Venkateswara temple, Balijipeta.JPG|బలిజిపేట వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
q4tu3pyld9xncgw5uywfdwfcssrsq14
3617522
3617519
2022-08-07T00:38:15Z
Arjunaraoc
2379
/* చిత్రమాలిక */ కుదించు
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులు ప్రవహిస్తాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
[[అడవి|అరణ్యాలు]] ఈ జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థకు చాలా ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. జిల్లాలోని అరణ్యాల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
దట్టమైన కొండ ప్రాంతాలలో జంతుజాలం నివసిస్తూ; కొన్ని జాతులు అంతరించిపోవడానికి దగ్గరగా ఉన్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణాలు అరణ్యాలను నరకడం, అదుపులేని వేట. ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా మొ. ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
djhhw42gneq8bns27zg6jxf232v6rd7
3617523
3617522
2022-08-07T00:39:17Z
Arjunaraoc
2379
/* నదులు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
[[అడవి|అరణ్యాలు]] ఈ జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థకు చాలా ప్రధానపాత్ర పోషిస్తుంది. జిల్లాలోని అరణ్యాల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
దట్టమైన కొండ ప్రాంతాలలో జంతుజాలం నివసిస్తూ; కొన్ని జాతులు అంతరించిపోవడానికి దగ్గరగా ఉన్నాయి. దీనికి ప్రధాన కారణాలు అరణ్యాలను నరకడం, అదుపులేని వేట. ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా మొ. ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
t054b6u6xlahex1uc3lkk9nkl4k5zls
3617524
3617523
2022-08-07T00:40:54Z
Arjunaraoc
2379
/* పశుపక్ష్యాదులు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]]
* [[తాటిపూడి|తాటిపూడి రిజర్వాయిర్]]
* [[పుణ్యగిరి]]
* [[కుమిలి]]
* [[గోవిందపురం]]
* [[సరిపల్లి]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
45wsmqut0tf2yzq0vk7qj43wrhjywvm
3617527
3617524
2022-08-07T00:55:21Z
Arjunaraoc
2379
/* పర్యాటక ఆకర్షణలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
* [https://web.archive.org/web/20070101035619/http://vizianagaram.ap.nic.in/ విజయనగరం జిల్లా అధికారిక వెబ్ సైటు]
* [https://web.archive.org/web/20120207022944/http://www.zpvzm.com/index.html విజయనగరం జిల్లా పరిషద్ వెబ్ సైటు]
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
jlm5ji0qoriltgv7oul09dpwmreerbg
3617531
3617527
2022-08-07T01:04:56Z
Arjunaraoc
2379
/* బయటి లింకులు */ పాతవి, ఉపయోగం లేనివి తొలగించు
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
gearllc9t1405046jj54jf5jqh6v4ns
3617532
3617531
2022-08-07T01:06:27Z
Arjunaraoc
2379
/* జిల్లా చరిత్ర */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] గంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. విజయనగరం జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం [[విజయనగరం]] బంగాళాఖాతం నుండి 18 కి.మీ.ల [[దూరము|దూరం]]లో, [[విశాఖపట్నం]] నకు 40 కి.మీ.లు దూరంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందున్న ఈ జిల్లా రాష్ట్రం లోని పూర్వపు జిల్లాలన్నిటికంటే, విజయనగరం జిల్లా అత్యంత కొత్తది. ఈ జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. దీనితో 2014లో తెలంగాణ విభజనకు ముందున్న పూర్వపు సంకీర్ణ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని మొత్తం జిల్లాల సంఖ్య దీనితో 23 కు చేరింది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 2022 ఏప్రిల్ 4కు ముందు విజయనగరం జిల్లా జనాభా 2,342,868. ఈ జిల్లాకు సరిహద్దులుగా [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]], [[విశాఖపట్నం జిల్లా]]లు, [[ఒడిషా]] రాష్ట్రం, [[బంగాళాఖాతం]] ఉన్నాయి. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]]లో చేర్చారు.అలాగే శ్రీ కాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు ఈ జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడిన చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజనులో చేరాయి. {{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు భౌగోళికంగా విజయనగరం జిల్లా 34 మండలాలు,<ref name=ptRaj>పంచాయత్ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ వెబ్సైటులో [http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit విజయనగరం జిల్లా తాలూకాల వివరాలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30 }}. జూలై 28, 2007న సేకరించారు.</ref> 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు (అందులో 67 నిర్జన గ్రామాలు), 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు వుండేయి.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు 2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లా 27 మండలాలతో ఏర్పడింది. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
0gen5pvpb7p05napb5dqphikbk7oxqu
3617595
3617532
2022-08-07T05:33:13Z
Arjunaraoc
2379
ప్రవేశిక copy edit
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
{{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
ghmlfzvsocaphchhfa9hzcj9oq5sbqe
3617599
3617595
2022-08-07T05:34:19Z
Arjunaraoc
2379
/* పర్యాటక ఆకర్షణలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
{{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
* [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]].
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
tbhw8i0vbahcv8m9o5m6jq77g70chlu
3617605
3617599
2022-08-07T05:36:35Z
Arjunaraoc
2379
/* పర్యాటక ఆకర్షణలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
{{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]]
* [[విజయనగరం కోట]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
4f97skd7arfnuo7kj7pgudx9xw18c2d
3617607
3617605
2022-08-07T05:37:48Z
Arjunaraoc
2379
/* పర్యాటక ఆకర్షణలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
{{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ [[కళింగ]] దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు. [[గోదావరి]] నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు. ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. [[తెలంగాణా]], [[రాయలసీమ]]ల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో [[ఏనుగు]]లు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...[[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత విజయనగరం జిల్లా పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు.మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి.గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది.17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి.అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది.ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి.తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి.చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి.వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు.భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు.భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది.
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి.వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు.ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి.అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి.పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం.కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు.పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి.శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది.అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును.
విజయనగరానికి ఆపేరు ఎలాగ పెట్టారో తెలుసుకోవడం ఆసక్తిదాయకంగా వుంటుంది. విజయనామ సంవత్సరం (1713) విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది.కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు సార్థకం చేయబడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]], [[బొబ్బిలి]]
* [[విజయనగరం కోట]], [[విజయనగరం]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]], [[శృంగవరపుకోట]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
khf2wq31j9m1d6flwte07j7unk3ip7r
3617623
3617607
2022-08-07T06:04:29Z
Arjunaraoc
2379
/* జిల్లా చరిత్ర */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
{{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
{{main|ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లా చరిత్ర}}
దీర్ఘతమసుడు అనే రాజు అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే [[గోదావరి]] [[మహానది|మహానదుల]] మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. కళింగ దేశంలో ఏనుగులు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని, [[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు. మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి. గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది. 17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి. అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది. ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి. తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి. చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు. భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు. భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి. వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు. ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి. అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి. పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం. కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి. ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు. పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది. అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
సా.శ.1713 విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు వచ్చింది. తరువాత ఈ పేరుతోనే జిల్లా ఏర్పడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]], పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనుతో కలిపి చేరాయి.అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు విజయనగరం జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా ఈ జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]], [[బొబ్బిలి]]
* [[విజయనగరం కోట]], [[విజయనగరం]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]], [[శృంగవరపుకోట]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
4j3s9o58jdm7i8cwzewgoxp7lp0cbkf
3617624
3617623
2022-08-07T06:05:40Z
Arjunaraoc
2379
/* జిల్లా పరిధి మార్పులు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
{{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
{{main|ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లా చరిత్ర}}
దీర్ఘతమసుడు అనే రాజు అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే [[గోదావరి]] [[మహానది|మహానదుల]] మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. కళింగ దేశంలో ఏనుగులు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని, [[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు. మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి. గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది. 17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి. అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది. ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి. తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి. చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు. భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు. భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి. వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు. ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి. అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి. పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం. కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి. ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు. పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది. అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
సా.శ.1713 విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు వచ్చింది. తరువాత ఈ పేరుతోనే జిల్లా ఏర్పడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]] చేరాయి. అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం మండలం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట మండలం]]
# [[సాలూరు మండలం]]
# [[పాచిపెంట మండలం]]
# [[మక్కువ మండలం]]
# [[కొమరాడ మండలం]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం]]
# [[కురుపాం మండలం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]], [[బొబ్బిలి]]
* [[విజయనగరం కోట]], [[విజయనగరం]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]], [[శృంగవరపుకోట]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
3nkpafr21ahabugxozc08uutw160s6u
3617627
3617624
2022-08-07T06:07:45Z
Arjunaraoc
2379
/* పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
{{maplink|type=shape}}
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
{{main|ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లా చరిత్ర}}
దీర్ఘతమసుడు అనే రాజు అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే [[గోదావరి]] [[మహానది|మహానదుల]] మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. కళింగ దేశంలో ఏనుగులు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని, [[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు. మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి. గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది. 17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి. అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది. ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి. తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి. చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు. భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు. భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి. వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు. ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి. అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి. పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం. కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి. ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు. పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది. అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
సా.శ.1713 విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు వచ్చింది. తరువాత ఈ పేరుతోనే జిల్లా ఏర్పడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]] చేరాయి. అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం|పార్వతీపురం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట]]
# [[సాలూరు మండలం|సాలూరు]]
# [[పాచిపెంట మండలం|పాచిపెంట]]
# [[మక్కువ మండలం|మక్కువ]]
# [[కొమరాడ మండలం|కొమరాడ]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం|గరుగుబిల్లి]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం|జియ్యమ్మవలస]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం|గుమ్మలక్ష్మీపురం]]
# [[కురుపాం మండలం|కురుపాం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున శ్రీకాకుళం జిల్లా, దక్షిణాన విశాఖపట్నం జిల్లా, బంగాళాఖాతం, పశ్చిమాన అనకాపల్లి, అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి.
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]], [[బొబ్బిలి]]
* [[విజయనగరం కోట]], [[విజయనగరం]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]], [[శృంగవరపుకోట]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
sh7ksvsuxwfv83q4eap6s5tmn66b4qo
3617629
3617627
2022-08-07T06:12:27Z
Arjunaraoc
2379
copy edit
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
[[బొబ్బిలి కోట]], [[విజయనగరం కోట]], విజయనగరంలో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం]] [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]],[[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]లో ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలు జిల్లాలోని ప్రముఖ పర్యాటక ఆకర్షణలు.
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
{{main|ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లా చరిత్ర}}
దీర్ఘతమసుడు అనే రాజు అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే [[గోదావరి]] [[మహానది|మహానదుల]] మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. కళింగ దేశంలో ఏనుగులు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని, [[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు. మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి. గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది. 17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి. అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది. ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి. తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి. చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు. భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు. భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
బొబ్బిలికి 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి. వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు. ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి. అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి. పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం. కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి. ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు. పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది. అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
సా.శ.1713 విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు వచ్చింది. తరువాత ఈ పేరుతోనే జిల్లా ఏర్పడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]] చేరాయి. అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం|పార్వతీపురం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట]]
# [[సాలూరు మండలం|సాలూరు]]
# [[పాచిపెంట మండలం|పాచిపెంట]]
# [[మక్కువ మండలం|మక్కువ]]
# [[కొమరాడ మండలం|కొమరాడ]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం|గరుగుబిల్లి]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం|జియ్యమ్మవలస]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం|గుమ్మలక్ష్మీపురం]]
# [[కురుపాం మండలం|కురుపాం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున [[శ్రీకాకుళం జిల్లా]], దక్షిణాన [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], [[బంగాళాఖాతం]], పశ్చిమాన [[అనకాపల్లి జిల్లా|అనకాపల్లి]], [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి]].
{{maplink|type=shape}}
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]], [[బొబ్బిలి]]
* [[విజయనగరం కోట]], [[విజయనగరం]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]], [[శృంగవరపుకోట]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
ghhcz1iqcxz4asog5gw9zoxeom2f7kl
3617630
3617629
2022-08-07T06:23:13Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
[[బొబ్బిలి కోట]], [[విజయనగరం కోట]], విజయనగరంలో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం]] [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]],[[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]లో ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలు జిల్లాలోని ప్రముఖ పర్యాటక ఆకర్షణలు.
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
{{main|ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లా చరిత్ర}}
దీర్ఘతమసుడు అనే రాజు అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
ఈ ప్రాంతం [[మౌర్య సామ్రాజ్యం]]లో భాగం. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. [[అశోకుడు|అశోకుని]] సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే [[గోదావరి]] [[మహానది|మహానదుల]] మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. కళింగ దేశంలో ఏనుగులు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని, [[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు.
తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు. మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి. గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది. 17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి. అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది. ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి. తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి. చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు. భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు. భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
[[బొబ్బిలి|బొబ్బిలికి]] 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి. వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు. ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి. అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి. పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం. కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి. ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు. పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది. అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
సా.శ.1713 విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు వచ్చింది. తరువాత ఈ పేరుతోనే జిల్లా ఏర్పడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]] చేరాయి. అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం|పార్వతీపురం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట]]
# [[సాలూరు మండలం|సాలూరు]]
# [[పాచిపెంట మండలం|పాచిపెంట]]
# [[మక్కువ మండలం|మక్కువ]]
# [[కొమరాడ మండలం|కొమరాడ]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం|గరుగుబిల్లి]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం|జియ్యమ్మవలస]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం|గుమ్మలక్ష్మీపురం]]
# [[కురుపాం మండలం|కురుపాం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున [[శ్రీకాకుళం జిల్లా]], దక్షిణాన [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], [[బంగాళాఖాతం]], పశ్చిమాన [[అనకాపల్లి జిల్లా|అనకాపల్లి]], [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి]].
{{maplink|type=shape}}
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
==రవాణా వ్యవస్థ==
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]], [[బొబ్బిలి]]
* [[విజయనగరం కోట]], [[విజయనగరం]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]], [[శృంగవరపుకోట]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
1xs4u2kyt37qulpjnkj57nnme82xgp2
3617634
3617630
2022-08-07T06:33:13Z
Arjunaraoc
2379
/* రవాణా వ్యవస్థ */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
[[బొబ్బిలి కోట]], [[విజయనగరం కోట]], విజయనగరంలో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం]] [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]],[[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]లో ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలు జిల్లాలోని ప్రముఖ పర్యాటక ఆకర్షణలు.
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
{{main|ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లా చరిత్ర}}
దీర్ఘతమసుడు అనే రాజు అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
ఈ ప్రాంతం [[మౌర్య సామ్రాజ్యం]]లో భాగం. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. [[అశోకుడు|అశోకుని]] సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే [[గోదావరి]] [[మహానది|మహానదుల]] మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. కళింగ దేశంలో ఏనుగులు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని, [[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు.
తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు. మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి. గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది. 17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి. అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది. ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి. తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి. చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు. భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు. భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
[[బొబ్బిలి|బొబ్బిలికి]] 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి. వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు. ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి. అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి. పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం. కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి. ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు. పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది. అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
సా.శ.1713 విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు వచ్చింది. తరువాత ఈ పేరుతోనే జిల్లా ఏర్పడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]] చేరాయి. అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం|పార్వతీపురం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట]]
# [[సాలూరు మండలం|సాలూరు]]
# [[పాచిపెంట మండలం|పాచిపెంట]]
# [[మక్కువ మండలం|మక్కువ]]
# [[కొమరాడ మండలం|కొమరాడ]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం|గరుగుబిల్లి]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం|జియ్యమ్మవలస]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం|గుమ్మలక్ష్మీపురం]]
# [[కురుపాం మండలం|కురుపాం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున [[శ్రీకాకుళం జిల్లా]], దక్షిణాన [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], [[బంగాళాఖాతం]], పశ్చిమాన [[అనకాపల్లి జిల్లా|అనకాపల్లి]], [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి]].
{{maplink|type=shape}}
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
==రవాణా వ్యవస్థ==
[[File:APSRTC Buses at Vizianagaram Bus Complex.jpg|thumb|APSRTC Buses at Vizianagaram Bus Complex]]
[[జాతీయ రహదారి 16 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 16]] [[భోగాపురం మండలం]],[[పూసపాటిరేగ మండలం|పూసపాటిరేగ మండలాలలో]] గుండా పోతుంది. [[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. రైల్వే మార్గాలు దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. విజయనగరం, కొత్తవలసలో ప్రధాన రైల్వేస్టేషన్లు. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]], [[బొబ్బిలి]]
* [[విజయనగరం కోట]], [[విజయనగరం]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]], [[శృంగవరపుకోట]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|విజయనగరం కోట ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|బొబ్బిలి కోటలో ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, రామతీర్థం
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|రామతీర్థం, బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|సరిపల్లి దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
fbwjw5oou585lq2wy875qyw4udn7tvz
3617645
3617634
2022-08-07T07:05:47Z
Arjunaraoc
2379
/* చిత్రమాలిక */
wikitext
text/x-wiki
{{Update|reason=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] వలన మార్పులు చేయాలి|date=ఏప్రిల్ 2022}}
{{అయోమయం|విజయనగరం}}
{{Infobox settlement
| name = విజయనగరం జిల్లా
| native_name =
| native_name_lang = [[తెలుగు]]
| other_name =
| image_skyline = Vizianagaram District Montage 1.png
| image_alt = విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, ధర్మవరం, విజయనగరంలో గంట స్తంభం, సరిపల్లి కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, సరిపల్లి దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, రామతీర్థంలో జైన శిల్పం, విజయనగరం కోట పశ్చిమ ద్వారం
| image_caption = .విజయనగరం జిల్లా చిత్రమాలిక పైనుండి క్రిందికి, ఎడమనుండి కుడికి: సన్యాశేశ్వర స్వామి, [[ధర్మవరం (శృంగవరపుకోట)|ధర్మవరం]], [[విజయనగరం|విజయనగరంలో]] ఘంట స్తంభం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] కొండపై హిందూ దేవాలయ ఆవశేషాలు, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]] దగ్గర డెంకాడ ఆనకట్ట, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థంలో]] జైన శిల్పం, [[విజయనగరం కోట]] పశ్చిమ ద్వారం
| nickname =
| map_alt =
| map_caption =
| image_map = Vizianagaram in Andhra Pradesh (India).svg
| Coordinates = {{coord|18.12 |83.42|type:city|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[దేశం]]
| subdivision_name = [[భారత దేశం]]
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[ప్రాంతం]]
| subdivision_name2 = [[కోస్తా]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| parts_type =
| parts =
| seat_type = [[పరిపాలనా కేంద్రం|ప్రధాన కార్యాలయం]]
| seat = [[విజయనగరం]]
| government_type =
| governing_body =
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 = 4122
| elevation_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| elevation_m =
| population_total = 1930800
| population_male =
| population_female =
| population_as_of = 2011
| pop-growth =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| demographics_type1 = [[భాషలు]]
| demographics1_title1 = [[అధికార భాష]]
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| demographics1_title2 =
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్కోడ్|పిన్]]
| postal_code =
| area_code_type = [[ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్]]
| area_code = +91 0
| registration_plate =
| blank1_name_sec1 =
| blank1_info_sec1 =
| blank2_name_sec1 = [[భారత రాష్ట్రాల లింగ నిష్పత్తి|లింగ నిష్పత్తి]]
| blank2_info_sec1 =
| blank3_name_sec1 = [[అక్షరాస్యత]]
| blank3_info_sec1 =
| blank4_name_sec1 = [[పురుషులు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank4_info_sec1 =
| blank5_name_sec1 = [[స్త్రీలు]] [[అక్షరాస్యత]]
| blank5_info_sec1 =
| blank6_name_sec1 =
| blank6_info_sec1 =
| blank1_name_sec2 =
| blank1_info_sec2 =
| blank2_name_sec2 =
| blank2_info_sec2 =
| blank3_name_sec2 =
| blank3_info_sec2 =
| blank4_name_sec2 =
| blank4_info_sec2 =
| website = {{URL|https://vizianagaram.ap.gov.in/te/}}
| footnotes =
}}
'''విజయనగరం జిల్లా,''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లోని [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[ఈశాన్యం|ఈశాన్యాన]] ఉంది. జిల్లా కేంద్రం [[విజయనగరం]]. 2022 లో జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా, విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గ పరిధి ప్రాతిపదికగా జిల్లా చేయుటకు, పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]] లో చేర్చి, శ్రీకాకుళం జిల్లా పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజనులోని 4 మండలాలు జిల్లాలో కలిపారు.
[[బొబ్బిలి కోట]], [[విజయనగరం కోట]], విజయనగరంలో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం]] [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]],[[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]లో ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలు జిల్లాలోని ప్రముఖ పర్యాటక ఆకర్షణలు.
== జిల్లా చరిత్ర ==
{{ప్రధాన వ్యాసం|విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర}}
{{main|ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లా చరిత్ర}}
దీర్ఘతమసుడు అనే రాజు అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
ఈ ప్రాంతం [[మౌర్య సామ్రాజ్యం]]లో భాగం. బౌద్ధ, జైన మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలిహుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. [[అశోకుడు|అశోకుని]] సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
క్రీ.పూ. 4వ శతాబ్దం నాటికే [[గోదావరి]] [[మహానది|మహానదుల]] మధ్య భాగాన్ని అంటే [[కటక్]] నుంచి [[పిఠాపురం]] వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు. కళింగ దేశంలో ఏనుగులు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి "గజపతులు" అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది. విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని, [[బెల్లంకొండ]] నుంచి [[పాలకొండ]] వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు.
తూర్పు గాంగులు ఈ ప్రాంతాన్ని బహుకాలం పాలించారు. మధ్యయుగంలో దక్ష్ణిణకళింగంలో వడ్డాది మత్స్య వంశీయులు, జంతర్నారు, వీరకోతాం పల్లవులు మొదలగు చిన్నచిన్న రాజ్యాలు తలెత్తాయి. గోల్కొండ నవాబ్, మొఘల్ ఫౌజ్ దారీల అధికారం ఈ ప్రాంతంపై చెల్లింది. 17వ శతాబ్దం మధ్యలో విజయనగరం, బొబ్బిలి సంస్థానాలు ఏర్పడ్డాయి. అంతకుముందు జయపురం ఒరిస్సా సంస్థానం, ఈ ప్రాంతమందు విస్తరించుకొని ఉండేది. ఆండ్ర, సాలూరు, సంగమవలస, పాచిపెంట , పార్వతీపురం మొదలగు చిన్న సంస్థానాలు జయపురం వారి చేతనే సృష్టించబడినవి. తూర్పు గాంగులకు, చోళులకు మధ్య రాజకీయ వైవాహిక సంబంధాలు ఏర్పడిన మీదట, ఇక్కడ ప్రాంతాల పేర్లు క్రమేపి మార్పు చెందాయి. గంగచోళ్ళపేట (చోళ+గంగ), చోడవరం మొదలైనవి. చోళ్ళు అనేవి ఆహారధాన్యాలలో ఒకటిగా ఉన్నాయి. వాటికి ఆపేరు కూడా చోళ సంబంధం వలన వచ్చిందే! తూర్పు గంగ రాజులలో మూడవ అనియంక భీముడు (12-11-1238) ప్రముఖుడు. భీమ నామధేయులు వడ్డాది మత్స్య వంశీకులలోనూ కనిపిస్తారు. భీమవరం అనేగ్రామం బాడంగి, [[శృంగవరపుకోట]], చీపురుపల్లి తాలూకాలలో ఉంది. తూర్పు గాంగుల ముఖ్య దైవం మధుకేశ్వరుడు. గజపతినగరంలో అందుకే మధుపాడ అనే గ్రామం ఉంది. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
[[బొబ్బిలి|బొబ్బిలికి]] 13 మైళ్ళదూరంలో 11వ శతాబ్దానికి చెందిన నీలేశ్వరాలయం నారాయణపురంలో ఉంది. అక్కడ రేపర్తి నాయకుల శాసనాలు కూడా లభించాయి. వారిలో మేడపరాజు (1100-1180) ప్రముఖుడు. ఇతని పేరుతోనే కాబోలు పెదమేడపల్లి, చినమేడపల్లి (గ) ఏర్పడినవి. అలానే జయపురం సంస్థానీయుల మూలపురుషుల పేర్లతో ఏర్పడిన గ్రామాలు, నందాపురం, భరిపురం, ముకుందరాజపురం, విశ్వనాధపురం, వినాయకపల్లి, బలభద్రారాజపురం మొదలైనవి. పూసపాటి వారి తొలి స్థావరాలలో ఒకటి కుమిలి. దీని ప్రాచీన నామధేయం కుంభిశాపురం. కుమిలి కోటకట్టిన కృష్ణంరాజు పితామహుడు పెదకృష్ణభూపతి. ఇతని పేరుమీదన వెలసిందే పెదకృష్ణరాజపురం. గజపతినగరం, శృంగవరపుకోట, వియ్యంపేట, పార్వతీపురం, కురుపాం, సాలూరు, బొబ్బిలి, బాడంగి తాలూకాలలో మొత్తం 11 సీతారామపురాలు కలవు. పూసపాటి పాలకులలో దేవులపల్లి పాలకుడు సీతారామరాజు (1717-1741), ఇంకా దివాన్ సీతారామరాజు (1748-1794) పేర్ల మీదనే ఏర్పడి ఉండవచ్చును.కురుపాం సంస్థాన సంపాదకుడు సన్యాసిదొర. పెద సన్యాసిరాజు కుమారుడు శివరామరాజు (1740-1794). ఈతని కుమారుడు చిన సన్యాసిరాజు పేరుతోనే 1803లో శాశ్వత పరిష్కారం జరిగింది. ఇతని దత్తపుత్రుడు సీతారామరాజు 1830లో చనిపోగా అతని భార్య సుభద్రమ్మ 1841లో ఆమె మరణకాలంవరకు జమీను నిర్వహించింది. వీరి పేర్లమీదన పలు గ్రామాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. శృంగవరపు సంస్థానానికి మరియొకపేరు కాశీపురం. బొబ్బిలి యుద్ధంలో (1757) విజయనగరం పక్షం వహించాడు ముఖీకాశీపతిరాజు. [[కాశీపతిరాజపురం]] ఇప్పటికీ శృంగవరపుకోట తాలూకాలో ఉంది. అందువలన ఈ జిల్లాలో అధికభాగం గ్రామాలు లేదా ప్రాంతాల పేర్లు ఈప్రాంతాన్ని ఏలిన రాజవంశీయుల, జమిందారుల, తదాశ్రితుల రాజోద్యోగుల, కవి పండితుల గృహనామాలబట్టి ఏర్పడినవి. 17వశతాబ్దం నుంచి ఈప్రాంతంనందు గ్రామాలు ఎక్కువగా ఏర్పడినట్లు గ్రహించవచ్చు. వలసలు ఎక్కువగా ఉండటంవలన ఒకప్రాంతంనుండి వేరొక ప్రాంతానికి వలసిపోయారు. అందుకే పెక్కుగ్రామాల పేర్లు వలస చివరగా ఉండును. {{Citation needed|date=ఆగష్టు 2022}}
సా.శ.1713 విజయదశమి జయవారం నాడు విజయరామరాజు పేరన నిర్మించబడింది కావున పంచజయశబ్దపూర్వకంగా విజయనగరం అనే పేరు వచ్చింది. తరువాత ఈ పేరుతోనే జిల్లా ఏర్పడింది.
===జిల్లా పరిధి మార్పులు===
[[File:Revenue divisions map of Vizianagaram district.png|alt=|thumb|ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా రెవెన్యూ డివిజన్ల పటం(2022 ఏప్రిల్ 4 కు ముందు)]]
జిల్లా [[1979]] [[జూన్ 1]] న ఏర్పడింది. జిల్లాలో 2 రెవెన్యూ డివిజన్లు, 34 మండలాలు, 1552 రెవెన్యూ గ్రామాలు వుండేయి.<ref name=ptRaj>{{Cite web| url=http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930201018/http://panchayat.gov.in/adminreps/viewpansumR.asp?selstate=0202000000&ptype=B&button1=Submit |date=2007-09-30|access-date=2007-07-28}}</ref> 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 2,342,868.
2022 జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజనులోని 11 మండలాలు కొత్తగా ఏర్పడిన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో]] చేరాయి. అలాగే శ్రీకాకుళం జిల్లా, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను లోని 4 మండలాలు జిల్లాలో చేరాయి. ఫలితంగా జిల్లాలో 27 మండలాలున్నాయి. <ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref> [[బొండపల్లి మండలం|బొండపల్లి మండలాన్ని]] బొబ్బిలి రెవిన్యూ డివిజన్ పరిధి నుండి విజయనగరం రెవిన్యూ పరిధికి మార్చారు.<ref>{{Citation|title=VIZIANAGARAM DISTRICT - TRANSFER OF BONDAPALLI MANDAL FROM BOBBILI REVENUE DIVISION TO VIZIANAGARAM REVENUE DIVISION - FINAL NOTIFICATION. [G.O.Ms.No.484, Revenue (Lands-IV), 29th June, 2022.]|last=AP Government Gazette|date=2022-06-29|publication-date=2022-06-29|issue=1030 (G.646)}}</ref>
==== పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో చేరిన మండలాలు ====
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పార్వతీపురం మండలం|పార్వతీపురం]]
# [[సీతానగరం మండలం (విజయనగరం)|సీతానగరం]]
# [[బలిజిపేట (విజయనగరం జిల్లా)|బలిజిపేట]]
# [[సాలూరు మండలం|సాలూరు]]
# [[పాచిపెంట మండలం|పాచిపెంట]]
# [[మక్కువ మండలం|మక్కువ]]
# [[కొమరాడ మండలం|కొమరాడ]]
# [[గరుగుబిల్లి మండలం|గరుగుబిల్లి]]
# [[జియ్యమ్మవలస మండలం|జియ్యమ్మవలస]]
# [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం|గుమ్మలక్ష్మీపురం]]
# [[కురుపాం మండలం|కురుపాం]]
{{Div end}}
== భౌగోళిక స్వరూపం ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, జిల్లా విస్తీర్ణం 4122 చ.కి.మీ. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాకు ఉత్తరాన [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా]], తూర్పున [[శ్రీకాకుళం జిల్లా]], దక్షిణాన [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], [[బంగాళాఖాతం]], పశ్చిమాన [[అనకాపల్లి జిల్లా|అనకాపల్లి]], [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాలున్నాయి]].
{{maplink|type=shape}}
===నదులు===
ఉమ్మడి జిల్లాలో గోస్తని, చంపావతి, [[నాగావళి]] , గోముఖి, [[సువర్ణముఖీ]], వేగావతి నదులున్నాయి.
=== పశుపక్ష్యాదులు===
[[File:Hills at Nellimarla in Vizianagaram district.jpg|thumb|240px|[[నెల్లిమర్ల]] వద్ద పచ్చని [[తూర్పు కనుమలు]]]]
అడవులు ఉమ్మడి జిల్లా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. జిల్లాలో అడవుల రకాలు: 1. దక్షిణ ఉష్ణమండల మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 2. ఉత్తర ఉష్ణమండల పొడి ఆకురాల్చే అడవులు, 3. దక్షిణ ఉష్ణమండల పొడి మిశ్రమ ఆకురాల్చే అడవులు, 4. పొడి ఆకురాల్చే పచ్చని అడవులు 5. పొడి సతత హరిత అడవులు.
ఇక్కడి ప్రధానమైన జంతువులు గబ్బిలాలు, ఎలుగుబంట్లు, అడవి దున్న, నక్క, హైనా, తోడేలు, ముంగిస మొదలైనవి. ఇక్కడి పక్షులలో పావురాలు, కాకి, పిచ్చుక మైనా ముఖ్యమైనవి.
=== వాతావరణం ===
{{Weather box
|location = విజయనగరం
|metric first = Yes
|single line = Yes
|Jan high C = 38.7
|Feb high C = 31.3
|Mar high C = 36.2
|Apr high C = 37.2
|May high C = 37.0
|Jun high C = 35.1
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.8
|Sep high C = 33.3
|Oct high C = 31.9
|Nov high C = 30.2
|Dec high C = 29.8
|year high C = 33.87
|Jan low C = 17.2
|Feb low C = 19.1
|Mar low C = 23.2
|Apr low C = 26.1
|May low C = 27.0
|Jun low C = 26.8
|Jul low C = 25.7
|Aug low C = 26.3
|Sep low C = 25.7
|Oct low C = 22.8
|Nov low C = 19.5
|Dec low C = 17.1
|year low C = 23.04
|Jan precipitation mm = 11.4
|Feb precipitation mm = 7.7
|Mar precipitation mm = 7.5
|Apr precipitation mm = 27.6
|May precipitation mm = 57.8
|Jun precipitation mm = 105.6
|Jul precipitation mm = 134.6
|Aug precipitation mm = 141.2
|Sep precipitation mm = 174.8
|Oct precipitation mm = 204.3
|Nov precipitation mm = 65.3
|Dec precipitation mm = 7.9
|year precipitation mm = 945.7
|source 1 = <ref>Handbook of Statistics, Vizianagaram district, 2004-2005, compiled and published by The Chief Planning Officer, Vizianagaram</ref>
|date = August 2004}}
== జనాభా లెక్కలు ==
2022 లో సవరించిన జిల్లా పరిధి ప్రకారం, 2011 జనగణన ఆధారంగా జిల్లా జనాభా 19.308 లక్షలు. <ref name="sakshi-1"/>
==పాలనా విభాగాలు==
{{Overpass-turbo|http://overpass-turbo.eu/s/1eGy |విజయనగరం జిల్లా మండలాల పటం}}
=== రెవెన్యూ డివిజన్లు ===
జిల్లా 3 రెవెన్యూ డివిజన్లున్నాయి. అందులో విజయనగరం పాత రెవెన్యూ డివిజను కాగా, బొబ్బిలి, చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజన్లు జిల్లాలో కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి,
===మండలాలు ===
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
==== [[బొబ్బిలి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గజపతినగరం మండలం|గజపతినగరం]]
# [[తెర్లాం మండలం|తెర్లాం]]
# [[దత్తిరాజేరు మండలం|దత్తిరాజేరు]]
# [[బాడంగి మండలం|బాడంగి]]
# [[బొబ్బిలి మండలం|బొబ్బిలి]]
# [[మెంటాడ మండలం|మెంటాడ]]
# [[రామభద్రాపురం మండలం|రామభద్రాపురం]]
==== [[చీపురుపల్లి రెవెన్యూ డివిజను]] ====
# [[గరివిడి మండలం|గరివిడి]]
# [[గుర్ల మండలం|గుర్ల]]
# [[చీపురుపల్లి మండలం|చీపురుపల్లి]]
# [[నెల్లిమర్ల మండలం|నెల్లిమర్ల]]
# [[మెరకముడిదాం మండలం|మెరకముడిదాం]]
# [[రాజాం మండలం|రాజాం]]
# [[రేగిడి ఆమదాలవలస మండలం|రేగిడి ఆమదాలవలస]]
# [[వంగర మండలం|వంగర]]
# [[సంతకవిటి మండలం|సంతకవిటి]]
==== [[విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను]]====
{{#section-h:విజయనగరం రెవెన్యూ డివిజను|మండలాలు}}
{{Div end}}
==నగరాలు, పట్టణాలు==
నగరం:[[విజయనగరం]]
===పట్టణాలు===
* [[బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం (రాజాం మండలం)|రాజాం]]
* [[నెల్లిమర్ల]]
==గ్రామాలు==
జిల్లాలో 955 గ్రామాలు, 777 గ్రామ పంచాయతీలున్నాయి. <ref name="district website">{{Cite web|url=https://vizianagaram.ap.gov.in/te/|title=జిల్లా గురించి|access-date=2022-08-07|website=విజయనగరం జిల్లా వెబ్సైట్}}</ref>
==నియోజకవర్గాలు==
===లోకసభ నియోజకవర్గాలు ===
*[[విజయనగరం లోకసభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
*[[అరకు లోకసభ నియోజకవర్గం|అరకు (పాక్షికం)]] మిగతా భాగం [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]], [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలలో]] వున్నది.
===శాసనసభ నియోజకవర్గాలు:===
* [[ఎచ్చెర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం|ఎచ్చెర్ల]]
* [[గజపతినగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|గజపతినగరం]]
* [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం|చీపురుపల్లి]]
* [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం|నెల్లిమర్ల]]
* [[బొబ్బిలి శాసనసభా నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]
* [[రాజాం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రాజాం (SC)]]
* [[విజయనగరం శాసనసభా నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
* [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలో వుంది.
==రవాణా వ్యవస్థ==
[[File:APSRTC Buses at Vizianagaram Bus Complex.jpg|thumb|APSRTC Buses at Vizianagaram Bus Complex]]
[[జాతీయ రహదారి 16 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 16]] [[భోగాపురం మండలం]],[[పూసపాటిరేగ మండలం|పూసపాటిరేగ మండలాలలో]] గుండా పోతుంది. [[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)|జాతీయ రహదారి 26]] జిల్లాలో [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]] పట్టణాలను అనుసంధానిస్తుంది. రైల్వే మార్గాలు దక్షిణతీర రైల్వే జోన్ లో వాల్తేర్ విభాగం పరిధిలోకి వస్తాయి. విజయనగరం, కొత్తవలసలో ప్రధాన రైల్వేస్టేషన్లు. సమీప విమానాశ్రయం [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నం]]లో కలదు.
== విద్యా వ్యవస్థ ==
[[File:Maingate.jpg|thumb|240px|కోరుకొండ సైనిక పాఠశాల ప్రధాన ద్వారము]]
ఉమ్మడి జిల్లా అక్షరాస్యత రేటు 51.82% రాష్ట్ర సరాసరి 61.55% కన్నా బాగా తక్కువ. ఈ జిల్లాలో 2379 ప్రాథమిక పాఠశాలలు, 462 ప్రాథమికోన్నత పాఠశాలలు, 341 ఉన్నత పాఠశాలలు (2004-2005 అంచనాల ప్రకారం) ఉన్నాయి. అదే ఉన్నత విద్యలో 81 జూనియర్, 33 డిగ్రీ కళాశాలలు ఉన్నాయి. ఇక్కడ 14 పారిశ్రామిక శిక్షణా సంస్థలు, 2 పాలిటెక్నిక్ కళాశాలు ఉన్నాయి. అదే 9 బి.ఇడి. కళాశాలు, ఒక ఎమ్.ఎడి. కళాశాల, ఒక సంస్కృత కళాశాల, ఒక సంగీత నృత్య కళాశాలలు కూడా ఉన్నాయి. ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం క్రింద ఒక పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ సెంటర్, 5 ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలు, 2 న్యాయ కళాశాలలు, ఒక వైద్య కళాశాల ఈ జిల్లాలో స్థాపించబడ్డాయి.
జిల్లా పరిధి సవరించిన తర్వాత జిల్లా అక్షరాస్యత 53.21%. <ref name="district website"/>
ఈ జిల్లాలో 38 గ్రంథాలయ శాఖలు ఉన్నాయి.
===ప్రముఖ విద్యాసంస్థలు===
* [[మహారాజా ప్రభుత్వ సంగీత నృత్య కళాశాల]].
* [[మహారాజా కళాశాల, విజయనగరం]]
== ఆర్ధిక స్థితి గతులు ==
===వ్యవసాయం===
[[File:A view of Denkada Barrage at Saripalli, Vizianagaram District.jpg|thumb|240px|డెంకాడ ఆనకట్ట]]
చెరకు, వరి, మామిడి, టమాటా, ప్రధాన ఉత్పత్తులు.
=== పరిశ్రమలు ===
[[File:Facor.jpg|thumb|right|240px|ఫేకర్ ఖనిజ పరిశ్రమ (FACOR main unit of Ferro-alloy production unit)]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని ప్రారిశ్రామిక అభివృద్ధి ప్రధానంగా వ్యవసాయ పంటల మీద ఆధారపడింది. వీనిలో [[నార]] మిల్లులు, [[చక్కెర]] కర్మాగారాలు, [[ధాన్యం]], [[నూనె]] మిల్లులు, పెంకుల తయారీ ముఖ్యమైనవి. ఇక్కడి ఖనిజాల్ని ఫేకర్, ఇతర పరిశ్రమలు వినియోగిస్తున్నాయి. ఈ జిల్లాలో సుమారు 520 కర్మాగారాలు నమోదు చేయబడి ఇంచుమించు 27,800 కార్మికులకు ఉపాధి కల్పిస్తున్నాయి.
== సంస్కృతి ==
[[File:Vizianagaram train station PF 5.jpg|thumb|240px|'''విజయనగరం''', తూర్పు కోస్తా రైల్వేలో ముఖ్యమైన కూడలి]]
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లా ప్రజల సాంఘిక కట్టుబాట్లు చిన్న తేడాలతో దక్షిణ భారతీయ పద్ధతిలో ఉంటాయి. ఇక్కడి ప్రజలు మృదు స్వభావం, జాలిగలిగి, గట్టి కుటుంబ వ్యవస్థను కలిగివుంటారు. [[గురజాడ అప్పారావు]] నవలలు, నాటకాలు, గీతాలు, కథలు ఈ ప్రాంత భాషా సంస్కృతులను ప్రతిబింబిస్తాయి.
దసరా ఉత్సవాలలో భాగంలో జరిగే నవరాత్రోత్సవాలు ఇక్కడి ప్రధాన ఆకర్షణ. ఆ తొమ్మిది రోజులు [[నాటకాలు]], [[హరికథ]]లు, [[బుర్రకథ]]లు మొదలైన సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలతో చిన్న పట్టణాలు కళకలలాడుతాయి. విజయనగరంలోని గ్రామదేవతైన [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|పైడితల్లి అమ్మవారి పండుగ]] ప్రసిద్ధి చెందింది.
== క్రీడలు==
* విజ్జీ స్టేడియం : ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని మొదటి తరగతి క్రికెట్ ఆడే క్రీడా ప్రాంగణం. ఇది క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధుడైన [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]] స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో నిర్మించబడింది.
==పర్యాటక ఆకర్షణలు==
[[File:Vizianagaram fort walls 02.JPG|thumb|240px|విజయనగరం కోట గోడలు]]
[[దస్త్రం:Procession of the Sirimanu.jpg|thumb|445x445px]]
ఉమ్మడి జిల్లాలోని పర్యాటక ప్రదేశాలన్నీ కలిపి 2017లో 44 లక్షల మంది పైచిలుకు, 2016లో 55 లక్షల పైచిలుకు పర్యాటకులు సందర్శించారని ప్రభుత్వ అంచనా.<ref>[http://web.archive.org/save/http://apfootfall.viswagnan.com/web/ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖ ఫుట్ఫాల్స్ సమాచారం (ఆర్కైవ్)]</ref>
* [[బొబ్బిలి కోట]], [[బొబ్బిలి]]
* [[విజయనగరం కోట]], [[విజయనగరం]]
* [[సిరిమాను|సిరిమానోత్సవం]] - సిరిమాను లేదా సిరిమానోత్సవం అనేది భక్తి పూర్వకంగా [[విజయనగరం]]లో [[పైడితల్లి అమ్మవారి ఆలయం, విజయనగరం|శ్రీ పైడితల్లి సిరిమానోత్సవం]] పేరిట ప్రతి సంవత్సరం ఉత్సవం జరుగుతుంది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-58948278|title=విజయనగరం సిరిమానోత్సవమంటే ఏంటి?|work=BBC News తెలుగు|access-date=2022-04-26|language=te}}</ref>
*ప్రాచీన శ్రీరామ దేవాలయం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]: ఇక్కడ ప్రాచీన బౌద్ధక్షేత్రం అవశేషాలుకూడా వున్నాయి.
* [[జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)|జామి వృక్షం]], [[విజయనగరం]]
* తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
* [[పుణ్యగిరి ఆలయం (శృంగవరపుకోట)|పుణ్యగిరి ఆలయం]], [[శృంగవరపుకోట]]
* దిబ్బలింగేశ్వర దేవాలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)]]
== ప్రముఖ వ్యక్తులు ==
* [[గురజాడ అప్పారావు]],మహాకవి
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]], హరికథా పితామహుడు
* [[అయ్యల సోమయాజులు గణపతిశాస్త్రి]] ఉభయ భాషా పండితులు, తపోధనులు. వీరు వాసిష్ఠ గణపతి మునిగా ప్రసిద్ధులు.
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]]: ఒక వయొలిన్ (వాయులీనం) విద్వాంసుడు. సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీత.
* [[చెలికాని అన్నారావు]]: తిరుమల దేవస్థానం కార్యనిర్వహణాధికారి.
* [[ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు]]:సుప్రసిద్ధ తెలుగు గాయకుడు, సంగీతం నేర్చుకున్నది విజయనగరంలోనే.
* [[సాలూరి రాజేశ్వరరావు]]: తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు.
* [[పి. సుశీల]]: సుప్రసిద్ధ గాయని
* [[కోడి రామమూర్తి| కోడి రామమూర్తి నాయుడు]]: కలియుగ భీమ బిరుదాంకితుడు
* [[పూసపాటి విజయానంద గజపతి రాజు]]: విజయనగరం యువరాజు, క్రికెట్ ఆటలో [[సర్ విజ్జీ]]గా ప్రసిద్ధిచెందారు. ఇతని స్మారకార్ధం విజయనగరం పట్టణంలో విజ్జీ స్టేడియం నిర్మించబడింది.
* [[కాళ్ల సత్యనారాయణ]]: చిత్రకారుడు
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Vijayanagaram.JPG|విజయనగరం సంస్థానం రాజముద్ర
File:Viznm kota.jpg|[[విజయనగరం కోట]] ముఖద్వారం
File:This is place for recreation or Musical concerts in the olden days.Side View..JPG|[[బొబ్బిలి కోట|బొబ్బిలి కోటలో]] ఒక మండపం
File:Gurubhaktulakonda Buddhist Monastery Remnants at Ramatheertham.jpg|గురభక్తులకొండ బౌద్ధారామం, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]
దస్త్రం:View from Jain caves on Bodhikonda 04.jpg|బొధికొండ వద్ద జైన గుహలు, [[రామతీర్థం (నెల్లిమర్ల)|రామతీర్థం]]
File:Tatipudi Dam Vizianagaram District Andhra Pradesh.jpg|తాటిపూడి జలాశయం, [[తాటిపూడి (గంట్యాడ)|తాటిపూడి]]
దస్త్రం:Entrance arch of Punyagiri temple.jpg|పుణ్యగిరి దేవాలయ ముఖద్వారం, [[శృంగవరపుకోట]]
File:Dibbalingeswara Temple at Saripalli 01.JPG|దిబ్బలింగేశ్వర ఆలయం, [[సరిపల్లి (నెల్లిమర్ల)|సరిపల్లి]]
</gallery>
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[విజయనగరం జమీందారీ]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== బయటి లింకులు==
{{commonscat|Vizianagaram district}}
{{విజయనగరం జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}}
{{ఆంధ్ర ప్రదేశ్}}
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:1979 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:కోస్తా]]
6emoru6rbz32d0mv2qruyc50yt11nkd
తంగేడు
0
93492
3617616
3185349
2022-08-07T05:44:40Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Taxobox
| name = ''తంగేడు''
| image = Ranawara or Avaram- Senna auriculata at Sindhrot near Vadodara, Gujrat Pix 044.jpg
| image_width = 200px
| image_caption = at Sindhrot near Vadodara, Gujrat
| status = NE
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[ప్లాంటే]]
| divisio = [[మాగ్నోలియోఫైటా]]
| classis = [[మాగ్నోలియోప్సిడా]]
| subclassis = [[Rosidae]]
| unranked_ordo = [[Eurosids I]]
| ordo = [[Fabales]]
| familia = [[ఫాబేసి]]
| subfamilia = [[సిసాల్పినాయిడే]]
| tribus = [[Cassieae]]
| subtribus = [[Cassiinae]]
| genus = ''[[సెన్నా]]''
| genus_authority =
| species = '''''Senna auriculata'''''
| binomial = ''Senna auriculata''
| binomial_authority = (L.) Roxb.
| synonyms =
''Cassia auriculata'' <small>L.</small><br />
''Cassia densistipulata'' <small>Taub.</small>
}}
[[దస్త్రం:Bathukamma 2.jpg|thumb|తంగేడు పువ్వులతో బతుకమ్మ]]
'''తంగేడు''' ఒక విధమైన ఔషధ మొక్క. దీని [[వృక్ష శాస్త్రీయ నామం]] కేషియా ఆరిక్యులేటా. బంజరు భూముల్లో, ముఖ్యంగా చిట్టడవుల్లో ఎక్కువగా పెరుగుతుంది. [[మొక్క]] చాలా అందంగా వుండి, బంగారు రంగులో వుండే పూలు గుత్తులుగా, కొమ్మల చివర పెరుగుతూ, [[తొలకరి]] వానల అనంతరం దర్శనమిస్తాయి. వీటిని గొబ్బిపూలు అని కూడా అంటారు. ముఖ్యంగా [[సంక్రాంతి]] పండుగ వచ్చే మాసంలో, ముగ్గులపై అలంకరించడం, పేడ ముద్దలపై గుచ్చి, గొబ్బెమ్మలుగా పెట్టడం చేస్తూ వుంటారు. ఈ రకమైన ఆచారం వీటికి దైవత్వం ఆపాదించడానికి విధించినదేనని, ఆ మొక్కలోని ఔషధ ప్రాముఖ్యం తెలియజేయడానికే మన పూర్వీకులు ఈ విధమైన ఆచారాలను పాటించారని తెలుస్తుంది.
బాగా పెరిగిన [[తంగేడు]] మొక్క రెండు మీటర్ల ఎత్తు వరకు పెరుగుతుంది. బహువార్షికమయినందున, [[సంవత్సరము|సంవత్సరం]] పొడవునా దొరుకుతుంది. కణుపునకు ఒకటి వంతున సంయుక్త పత్రాలు ఏర్పడతాయి. పత్రాలు చింతాకుల వలె ఉండి, కొంచెం పెద్దవిగా వుంటాయి. [[ఫలాలు]] తప్పిడిగా, పొడవుగా ఏర్పడతాయి. ఈ మొక్కను మెరక తంగేడు, తంగేడు, తుంగేర, గొబ్బిపూలు అని అనేక పేర్లతో పిలుస్తారు. [[సంస్కృతం]]లో చరమ రంగ లేక మాయహరి, ఆవర్తకి, పీఠకిలక, తిమిరిహరి అని అనేక నామాలున్నాయి. [[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్లం]]లో టానర్స్ కాషియా లేక టానర్స్ సెన్నా అని, శాస్త్రీయంగా కేషియా ఆరిక్యులేటా లేక సెన్నా ఆరిక్యులేటా అని పిలుస్తారు. ఇది సీసాల్పినియేసి అనే కుటుంబానికి చెందినది. ఈ మొక్క [[బెరడు]]లో టాన్లి ఎక్కువగా ఉన్నాయి. మొక్క సమూలంలో బీటా సైటోస్టీరాల్, గ్లైకోసైడ్లు ఉన్నాయి. [[ఆయుర్వేదం]]లో మధుర, రూక్ష, పిత్త, వాత కఫ హర గుణాలున్నట్టు పేర్కొన్నారు.
==వైద్య ఉపయోగాలు==
* [[అతిమూత్రవ్యాధి]] - కాండం మీది [[బెరడు]]తో సమంగా, నువ్లు పిండి కలిపి, పూటకు ఒక చెంచాడు, రెండు పూటలా, ఒక మండలం రోజులు తీసుకుంటే, దీర్ఘకాలంగా వున్న [[అతిమూత్రవ్యాధి|అతిమూత్ర]] వ్యాధి నియంత్రించబడుతుంది.
* గుండెదడ - విత్తనాలను వేయించి [[చూర్ణం]] చేసి కాఫీ గింజలతో కలిపి, కాఫీ చేసుకుని త్రాగితే, గుండె దడ తగ్గడమే కాక, దానితో వచ్చే నీరసం, కళ్ళు తిరగడం తగ్గుతుంది.
* లేత అకులు గుప్పెడు తీసుకుని, రెండు చిటికెల గవ్వపలుకుల [[బూడిద]] కలిపి, టాబ్లెట్స్ లాగా చేసి రోజుకు రెండు కడుపులోకి తీసుకుంటే వీర్యవృద్ధి కలిగి, సంతానం కలుగుతుందని గిరిజన వైద్యం చెబుతోంది.
* [[మధుమేహం|మధుమేహ]] వ్యాధితో కలిగే అతిమూత్రవ్యాధి నివారణకు, పూమొగ్గలతో తయారు చేసిన కషాయంలో తేనె కలుపుకుని తాగితే మంచిది.
* పంటి నొప్పి తగ్గడానికి కాండం టూత్ బ్రష్ లాగా చేసి వాడితే మంచిది.
* కుప్పం దగ్గరి తండాలలో [[గిరిజనులు]], దీర్ఘకాలంగా వున్న [[తెల్లబట్ట]] వ్యాధి తగ్గటానికి దీని వేరు బెరడు నూరి, ఆవు [[మజ్జిగ]]లో కలిపి తీసుకుంటారు.
* గుప్పెడు పత్రాలు, రెండు శేర్ల నీటిలో వేసి కషాయం కాచి, దాన్లో బాగా కాల్చిన రెండు ఇటుకరాళ్లు వేసి, దాంట్లో నుంచి వచ్చే ఆవిరిని, కణతలకు, ముఖానికి ఆవిరి పడితే పార్శ్వపు తలనొప్పి తగ్గుతుంది.
* రేచీకటి తగ్గడానికి, పత్రాల [[రసం]] తీసి, దానిలో తెల్ల [[ఉల్లిపాయలు]] కలిపి నేతితో ఉడికించి, మండలం రోజులు, ఒక మోతాదు తీసుకుంటే, రాత్రిపూట చూపు మెరుగవుతుంది.
* కడుపు నొప్పితో బాధపడే పిల్లలకు కాండం మీది బెరడుతో కాషాయం కాచి ఇస్తే తక్షణం ఉపశమనం కలుగుతుంది.
* విరిగిన ఎముకలకు, పట్టుగా తంగేడు ఆకులు వాడ్తారు. విరిగిన లేక బెణికిన ఎముకల భాగం సరిచేసి, తంగేడు పత్రాలు మెత్తగా నూరి, కోడిగుడ్డు తెల్లసొనలో కలిపి, పైన పట్టుగా వేసి కట్టుకడతారు. దీనివలన వాపు తగ్గి పుండు పడకుండా త్వరగా అతుక్కుంటుంది, ఈ రకమైన వైద్యంలో తంగేడుతో కూడా కసింధ అనే మొక్క ఆకు కూడా ఎక్కువగా వాడుతారు.
* నోటిపూతతో బాధపడుతున్న పిల్లలకు పత్రాలు నూరి [[మాత్రలు]]గా చేసి ఇస్తే, వారం రోజులకు పూత, పుండు తగ్గుతుంది.
==లక్షణాలు==
*చిన్న పొద.
*చెవి ఆకారంలో పత్రపుచ్ఛాలతో దీర్ఘచతురస్రాకార పత్రకాలతో ఉన్న సరళ పిచ్ఛాకార సంయుక్త [[పత్రం]].
*గ్రీవస్థ, అగ్రస్థ సమశిఖి విన్యాసాల్లో అమరిన పసుపురంగు [[పుష్పాలు]].
*తప్పడగా ఉన్న ద్వివిదారక [[ఫలాలు]].
==ఉపయోగాలు==
తంగేడు పూల రెమ్మల [[కషాయం]] మధుమేహానికి దివ్యౌషదం. పరగడపున 15 రెమ్మలను గ్లాసుదు నీళ్ళతో మరగింఛి ఛల్లార్ఛి సేవింఛాలి. సేవనం తర్వాత ఒక గంట వరకు ఏమీ తినరాదు.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=13 |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2015-08-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714171612/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=13 |archive-date=2014-07-14 |url-status=dead }}</ref> (మందుమొక్క - డా.ఎస్.వేదవతి)
==గ్యాలరీ==
{{wiktionary|తంగేడు}}
<gallery>
File:Thangedu.JPG
File:Thangedu02.JPG
</gallery>
== మూలాలు ==
[[వర్గం:ఫాబేసి]]
[[వర్గం:ఔషధ మొక్కలు]]
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
a0wy2fgzufzhs9l36s516j2op68fwj6
విజయనగరం పూర్వ చరిత్ర
0
99048
3617611
2951618
2022-08-07T05:39:21Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
మన [[జాతీయగీతం]] 'జనగణమన'లో [[రవీంద్రనాద్ టాగుర్]] చెప్పినట్లు 'ద్రావిడ ఉత్కళ' పదాలు ఒక దాని వెనక ఒకటి ఉన్నట్లే, ఆంధ్రా ఒడిషా రాష్ట్రాలు పక్కపక్కనే ఉన్నాయి. [[తెలుగు]] వారు ద్రావిడ సంతతికి చెందిన వారు కాగా ఒడిషా వారు ఉత్కళులు. ఒకప్పుడు గోదావరి నది మొదలు మహానది వరకూ ఉన్న భూభాగాన్ని... అంటే... [[తూర్పుగోదావరి]], [[విశాఖపట్నం]], [[విజయనగరం]] [[శ్రీకాకుళం]] జిల్లాలతో పాటూ ఒడిషా లోని కొంత భాగాన్ని కలిపి [[కళింగ]] దేశమనే వారు.
[[File:Vijayanagaram.JPG|thumb|విజయనగర సంస్థాన రాజముద్ర]]
క్రీస్తు శకం 15 వ శతాబ్దం వరకూ కళింగ దేశం మీద ఎందరెందరో దండయాత్రలు చేసినా...ఇక్కడి భాషా సంస్కృతులు మారలేదు.గోదావరి నదికి అవతలి వారిని తెలుగువారని, ఇవతలి వారిని కళింగులని కొందరు భావించారు.ఒడిషా రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉండడం వల్ల ఆ సంస్కృతి కొంత ఆంధ్రుల మీదా పడుతోంది. తెలంగాణా, రాయలసీమల లానే...కళింగం కూడా సమగ్రాంధ్రలో ఒక ప్రాంతం. ఒకప్పుడు ఇది చాలా వెనుక బడి ఉండేది. అందుచేత సంస్కృతాంధ్ర భాషాప్రభావం తక్కువ గానే ఉండేది. దీర్ఘతమసుడు అనే ఆయన అంగవంగ కళింగాలని ఏక దేశంగా చేసుకొని పాలించాడని మహా భారతంలో చెప్పబడింది. కళింగ దేశంలో ఏనుగులు ఎక్కువని అందుకే ఇక్కడి రాజులకి గజపతులు అని పేరు వచ్చిందని అర్ధశాస్త్రంలో ఉంది.
విదేశీ చరిత్రకారులు ప్లీనీ, మెగస్తనీస్, హుయన్ చాంగ్ లు కళింగ దేశ నాగరికత గురించి రాశారు. కళింగ భూములు ఎంతో సారవంతమయినవని...బెల్లంకొండ నుంచి పాలకొండ వరకూ ఎన్నో కొండలున్నాయని ప్లీనీ రాశాడు. అక్కడి ప్రజలు మోటు వారయినా న్యాయం తప్పని వారని హుయాన్ చాంగ్ రాశాడు. క్రీస్తు పూర్వం తరువాత గంగరాజులు ఈ దేశాన్ని పాలించారు. [[బౌద్ద]], [[జైన]] మతాలు ఎక్కువ ప్రాభవం పొందాయి. సాలి హుండం మొదలు కొని [[జామి]] వరకూ బౌద్ధులూ జైనులూ నివసించారనడానికి ఆధారాలున్నాయి. అశోకుని సైతం అహింసావాదిగా మార్చిన అమృత సీమ ఈ కళింగసీమ అంటారు. ప్రస్తుత [[విజయనగరం జిల్లా]] పూర్వం శ్రీకాకుళం, విశాఖ జిల్లాలలో కలసి వుండేది. క్రీ.పూ.4వ శతాబ్దం నాటికే గోదావరి మహానదుల మధ్య భాగాన్ని అంటే కటకం నుంచి పిటాపురం వరకూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని కళింగదేశం అన్నారు.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ చరిత్ర]]
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
flcitlb9bntwep89hbcbdoitk985g4u
తపస్సు
0
99637
3617685
3369451
2022-08-07T08:32:28Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{మూలాలు లేవు}}
{{హిందూ మతము}}
[[File:Jain_meditation.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Jain_meditation.jpg|thumb|260x260px|తపస్య - జైన ధ్యానం ]]
'''[[తపస్సు]]''' లేదా '''తపము''' (Tapas) అనగా మనస్సును [[దైవము|దైవం]] మీద [[లగ్నం]] చేసి ఆధ్యాత్మికంగా చేయు [[ధ్యానం]]. హిందూ పురాణాలలో ఎందరో [[ఋషులు]] తపస్సు చేసి దైవ సాక్షాత్కారాన్ని పొంది ధన్యులయ్యారు. ఇది [[యోగా]]భ్యాసంకి సన్నిహితంగా ఉంటుంది.
== కొన్ని ఉదాహరణలు ==
* [[భగీరధుడు]] దీర్ఘకాలం తపస్సు చేసి భూమి మీదకు [[గంగా నది|గంగానది]]ని తెప్పించి పితృరుణం తీర్చుకున్నాడు.
[[వర్గం:ఆధ్యాత్మికం]]
{{మొలక-ఆధ్యాత్మికం}}
q6gxka5s2m2k6wvev6ha7twilkk7e0m
నపుంసకుడు
0
100550
3617499
3571050
2022-08-06T19:51:25Z
Sri Harsha Bhogi
36430
/* చరిత్ర */Unreferenced Section
wikitext
text/x-wiki
స్త్రీ, పురుష లక్షణాలున్న మిశ్రమ జాతిని '''నపుంసకులు''' అంటారు. వీరిని వ్యవహారంలో '''[[హిజ్రా]]''', '''[[కొజ్జా]]''', '''[[గాండు]]''', '''[[పేడి]]''' అని కూడా పిలుస్తారు. పుట్టుకతోనే ఈ లక్షణాలున్న వారు కొందరైతే, తమ ఇష్టానుసారం ఇలా మారేవారు కూడా ఉన్నారు. వీరికి సామాజిక ఆదరణ లేకపోడంతో సమూహాలుగా జీవిస్తారు. [[భిక్షాటన]], [[వ్యభిచారం]] వీరి ప్రధాన వృత్తులు. నపుంసకులను సాధారణంగా లింగమార్పిడి అంటారు.
== చరిత్ర ==
{{Unreferenced section|date=August 2022}}
భారతదేశ చరిత్రని పరికిస్తే వీరి ప్రస్తావన అనేక సార్లు చేయబడింది. పాండవ వనవాసములో [[అర్జునుడు]] బృహన్నల్లగా నపుంసకుడి వేషధారణలో జీవిస్తాడు. అలాగే [[భీష్ముడు]] మహాభారత యుద్ధములో ఒక నపుంసకుడితో పోరాడడానికి నిరాకరిస్తాడు. హిజ్రాలు లేదా తృతీయ ప్రకృతి కలిగిన వారు మన సమాజానికి కొత్త కాదు. మన దేశ చరిత్ర పూర్వనుండి హిజ్రాలు, లింగమార్పిడిదారుల ఉనికిని నమోదు చేస్తూనే వచ్చింది.
కాని వందేళ్ల క్రితం బ్రిటిష్ పాలకులు వీరిని నేరస్థుల ముఠాగా ముద్ర వేయడంతో యావత్ సమాజం వీరిని అపార్థం చేసుకోవడం మొదలైంది. నాటి నుంచి నేటి వరకు వీరు సమాజం నుంచి వెలివేయబడుతున్నారు. అవమానించబడుతున్నారు. లైంగిక దోపిడికి గురవుతున్నారు. సమాజం ప్రదర్శిస్తున్న నిర్లక్ష్య వైఖరి కారణంగా హిజ్రాలు, లింగమార్పిడిదారులు తమ కుటుంబాలనుంచి దూరం చేయబడ్డారు. భారతీయ హిజ్రాలు నేటికీ యాచకుల్లాగే మిగిలిపోయారు. వందేళ్లుగా తమ హక్కుల కోసం వారు పోరాడుతున్నారు. లైంగికంగా దోపిడి చేయబడుతున్నారు.
కుటుంబాలు త్యజించినప్పటికీ హిజ్రా కమ్యూనిటీలోని ఇతర లింగమార్పిడిదారులతో వీరు జీవిస్తున్నారు. ఒక లింగమార్పిడిదారుకు సమాజంలో జీవితం కొనసాగించడం నిజంగానే నరకప్రాయం అవుతోంది. ఎందుకంటే యావత్ సమాజం నిర్లక్ష్యం ప్రదర్శించడం కారణంగా వీరిని అన్ని తరగతుల వారు తప్పుగా అర్థం చేసుకంటూ దూరం పెడుతూ వస్తున్నారు.
[[దస్త్రం:Hijra.jpg|right|210px|thumb|[[గోవా]] లోని ఒక నపుంసకుడు ]]
== జీవన విధానము ==
హిజ్రాలు సమూహాలుగా జీవిస్తారు. వీరికి సామాజిక ఆదరణ కరువవడంతో అందరూ కలసి ఒకే గృహ సముదాయములో జీవిస్తారు. వీరి ఇంటికి పెద్దగా ఒకరిని ఎన్నుకొంటారు. వీరిని దీదీగా వ్యవహరిస్తారు. డబ్బు సంపాదన వీరు అడ్డుకోవడం బలవంతపు వసూళ్ళ రీతిలో ఉంటుంది. ప్రభుత్వం తమను పట్టించుకోకపోవడంతో తమకు గత్యంతరము లేక ఈ మార్గాన్ని ఆశ్రయించవలసి వస్తున్నదని వీరి వాదన. ఇంకొందరు [[వ్యభిచారము|వబిచార]]వృత్తి స్వీకరిస్తారు. ఈవిధముగా చేసేవారు సాధారణముగా తమ అంగాలను శస్త్రచికిత్స ద్వారా మార్చుకొంటారు. వీరు [[గుద రతి]]ని అవలంభించడముతో పరోక్షముగా అనేక [[సుఖ వ్యాధులు|సుఖ వ్యాధుల]] బారిన పడుతుంటారు. వయసు మళ్ళిన నపుంసకుల్లో మరణం ఈ వ్యాధుల కారణం గానే వస్తుంది.
==రైట్స్ ఆఫ్ ట్రాన్స్జెండర్ పర్సన్స్ బిల్లు==
మన రాజ్యాంగం
లోని 21వ ఆర్టికల్ హిజ్రాలతో సహా దేశ పౌరులందరి గోప్యత, వ్యక్తిగత గౌరవ
రక్షణ హక్కును కల్పించింది. మనుషులు, యాచకుల, నిర్బంధ కూలీల అక్రమ రవాణాను
ఆర్టికల్ 23 నిషేధించింది. ఇంకా రాజ్యాంగంలో మరెన్నో నిబంధనలు ఉన్నాయి.
ప్రత్యేకించి 14, 15 ఆర్టికల్స్ మతం, జాతి, సెక్స్, జన్మస్థలం ప్రాతిపదికన
వివక్షత చూపడాన్ని నిషేధించాయి. ఈ రకమైన చట్టాలు స్త్రీ పురుషులకు మాత్రమే
సంబంధించినవి కాదు. అవి భారత పౌరుల, వ్యక్తుల గురించి ప్రస్తావిస్తున్నాయి.
లింగమార్పిడిదారులు భారత పౌరులు. ఈ చట్టాలు హిజ్రాలు, లింగమార్పిడిదారులతో
సహా సమస్త వ్యక్తుల హక్కులను కాపాడుతున్నాయి కాని అవన్నీ పుస్తకాలకు
మాత్రమే పరిమితం అయ్యాయి.
ట్రాన్స్జెండర్స్ హక్కుల పరిరక్షణకు తిరుచ్చి ఎంపీ శివ (డీఎంకే) ప్రవేశపెట్టిన ‘రైట్స్ ఆఫ్ ట్రాన్స్జెండర్ పర్సన్స్ బిల్లు-2014’ను సభ ఏకగ్రీవంగా ఆమోదించింది. పార్లమెంటు చరిత్రలో ఓ ‘ప్రైవేటు మెంబర్ బిల్లు’ ఆమోదం పొందడం 45ఏళ్ల తర్వాత ఇదే తొలిసారి . దీని ద్వారా వోటర్ గుర్తింపు కార్డులు, పాస్ పోర్ట్, డ్రైవింగ్ లైసెన్సుతోసహా అన్ని సౌకర్యాలను, నేషనల్ ట్రాన్స్జెండర్ వెల్ఫేర్ కమిషన్, ప్రత్యేక కోర్టులను ఏర్పాటుచేస్తారు. బాల్యం నుంచి వృద్ధాప్యం వరకూ వీరిని వివిధ దశల్లో సమాజ భాగస్వాములను చేసేలా పది చాప్టర్లు, 58 క్లాజులతో బిల్లును రూపొందించారు. ఇక ట్రాన్స్జెండర్స్ బ్యాంకు ఖాతాలు తెరిచేందుకు పత్రాల్లో ‘థర్డ్ జెండర్’ అన్న కాలమ్ను ఏర్పాటుచేస్తారు. విద్య, ఆరోగ్యం, జాబ్స్, ఫైనాన్సియల్ గా ట్రాన్స్ జెండర్స్ కు రిజర్వేషన్ కల్పిస్తారు<ref>- See more at: http://www.teluguwishesh.com/190-andhra-headlines-flash-news/63354-rajya-sabha-passed-historic-private-bill-to-promote-transgender-rights.html#sthash.WAXKGVpP.dpuf</ref>
==ఇవి కూడా చూడండి==
*[[నపుంసకత్వం]]
*[[స్వలింగ సంపర్కం]]
== వీరి గురించిన రచనలు ==
* అగర్వాల్, అనుజ, Gendered Bodies: The Case of the 'Third Gender' in India".In ''Contributions to Indian Sociology'', new series, '''31''' (1997) : 273–97.
* అహ్మద్, మోనా, దయనితా సింగ్ (ఛాయాచిత్రగ్రాహకుడు). ''Myself Mona Ahmed''. స్కేలో ప్రచురణ, 15 సెప్టెంబరు 2001. ISBN 3-908247-46-2
* గనాన్, షేన్ ప్యాట్రిక్. ''Translating the hijra: The symbolic reconstruction of the British Empire in India''. PhD Thesis. [[అలబామా విశ్వవిద్యాలయము]], 2009.
* జామి, హుమరియా. "[https://web.archive.org/web/20090913183933/http://bangkok2005.anu.edu.au/papers/Jami.pdf పాకిస్తాన్ లోని హిజ్రాల పరిస్థితి]", జాతీయ మానసిక పరిశోధనాలయము, [[క్వైద్-ఇ-ఆజమ్ విశ్వవిద్యాలయము]] (nd, 2005?)
* మల్లోయ్, రూత్ లోర్, మీన్ బాలాజీ, ఇతరులు. ''Hijras: Who We Are''. Toronto: థింక్ ఏషియా, 1997.
* జాన్ మోనీ. ''Lovemaps''. ఇర్వింగ్టన్ ప్రచురణ, 1988. Page 106. ISBN 0-87975-456-7
* నంద, సెరేనా. ''Neither Man Nor Woman: The Hijras of India''. వర్డ్స్ వర్త్ ప్రచురణ, 1998. ISBN 0-534-50903-7
* తల్వార్, రాజేష్. ''The Third Sex and Human Rights''. గ్యాన్ ప్రచురణాలయము, 1999. ISBN 81-212-0266-3
==మూలములు==
<references/>
== బయటి లింకులు ==
{{Commonscat|Hijras}}
* [http://ai.eecs.umich.edu/people/conway/TS/PUCL/PUCL%20Report.html నపుంసకులపై మానవ హక్కుల ఉల్లంఘన] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110607125951/http://ai.eecs.umich.edu/people/conway/TS/PUCL/PUCL%20Report.html |date=2011-06-07 }}, కర్ణాటక మానవ హక్కుల సంఘము 2003 సంక్షిప్త నివేదిక
* [http://newsweek.washingtonpost.com/postglobal/america/2007/08/begum_nawazish_ali_drag_queen.html పాకిస్తాన్ హిజ్రా బేగం నవాజిష్ అలీ ప్రసిద్ధ టీవీ కార్యక్రమము పై [[వాషింగ్టన్ పోష్ట్]] విలేకరి అమర్.సి.బక్షి వ్రాసిన వార్త]
* [https://web.archive.org/web/20140829060300/http://www.thewe.cc/contents/more/archive/aruvani.html హిజ్రాలపై [[బి.బి.సి]] ప్రసారము చేసిన వార్తలు]
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3080116.stm భారత నపుంసకుల కోరికల గురించి, 4 సెప్టెంబరు 2003 లో [[బి.బి.సి]] ప్రసారము చేసిన వార్త]
* [http://www.glbtq.com/social-sciences/hijras.html హిజ్రాల జీవన విధానము] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040816154614/http://www.glbtq.com/social-sciences/hijras.html |date=2004-08-16 }}
* [https://web.archive.org/web/20040602205855/http://androgyne.0catch.com/hijrax.htm భారత హిజ్రాల గురించిన సమాచార సేకరణ]
* [https://web.archive.org/web/20050613081858/http://home.interlink.or.jp/~takeshii/ భారత హిజ్రాల ఛాయాచిత్ర మాలిక]
* [http://www.time.com/time/asia/magazine/2000/0918/india.eunuchs.html భారత హిజ్రాలపై [[టైమ్]] పత్రికలో సెప్టెంబరు 18, 2000 లో వచ్చిన వార్త] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091123090542/http://www.time.com/time/asia/magazine/2000/0918/india.eunuchs.html |date=2009-11-23 }}.
* [https://web.archive.org/web/20120310152720/http://www.librarygirl.org/portfolio/hijra/hijras.html భారత పరిశోధనా గ్రంధములోని హిజ్రాలు]
* [http://www.straightdope.com/classics/a4_212.html భారత హిజ్రాలు అసురక్షిత రతి గురించి ఎందుకు హెచ్చరించబడ్డారు?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080907215046/http://www.straightdope.com/classics/a4_212.html |date=2008-09-07 }}
* [http://www.worldpress.org/Asia/845.cfm వరల్డ్ ప్రెస్: పాకిస్తాన్ లోని హిజ్రాలు]
* [http://www.columbia.edu/~blw2102/ [[కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయము]]: హిజ్రాల గురించిన సమ్మోహన కథలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050419213516/http://www.columbia.edu/~blw2102/ |date=2005-04-19 }}
* [http://www.oocities.com/leylasuhagi/hijra.html ఇస్లామిక్ హిజ్రాలు]{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.sangama.org సంగమ] – భారతదేశ ప్రముఖ హిజ్రాల మానవ హక్కుల సంఘము
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/668042.stm భారతదేశ మొట్ట మొదటి హిజ్రా పార్లమెంటు సభ్యురాలు [[షబ్నం మౌసీ]] గురించిన వార్త]
[[వర్గం:మనుషులు]]
cjgdxd72h59u2xpz2sbcdy4auo96kr0
3617500
3617499
2022-08-06T19:52:36Z
Sri Harsha Bhogi
36430
/* జీవన విధానము */Unreferenced Section
wikitext
text/x-wiki
స్త్రీ, పురుష లక్షణాలున్న మిశ్రమ జాతిని '''నపుంసకులు''' అంటారు. వీరిని వ్యవహారంలో '''[[హిజ్రా]]''', '''[[కొజ్జా]]''', '''[[గాండు]]''', '''[[పేడి]]''' అని కూడా పిలుస్తారు. పుట్టుకతోనే ఈ లక్షణాలున్న వారు కొందరైతే, తమ ఇష్టానుసారం ఇలా మారేవారు కూడా ఉన్నారు. వీరికి సామాజిక ఆదరణ లేకపోడంతో సమూహాలుగా జీవిస్తారు. [[భిక్షాటన]], [[వ్యభిచారం]] వీరి ప్రధాన వృత్తులు. నపుంసకులను సాధారణంగా లింగమార్పిడి అంటారు.
== చరిత్ర ==
{{Unreferenced section|date=August 2022}}
భారతదేశ చరిత్రని పరికిస్తే వీరి ప్రస్తావన అనేక సార్లు చేయబడింది. పాండవ వనవాసములో [[అర్జునుడు]] బృహన్నల్లగా నపుంసకుడి వేషధారణలో జీవిస్తాడు. అలాగే [[భీష్ముడు]] మహాభారత యుద్ధములో ఒక నపుంసకుడితో పోరాడడానికి నిరాకరిస్తాడు. హిజ్రాలు లేదా తృతీయ ప్రకృతి కలిగిన వారు మన సమాజానికి కొత్త కాదు. మన దేశ చరిత్ర పూర్వనుండి హిజ్రాలు, లింగమార్పిడిదారుల ఉనికిని నమోదు చేస్తూనే వచ్చింది.
కాని వందేళ్ల క్రితం బ్రిటిష్ పాలకులు వీరిని నేరస్థుల ముఠాగా ముద్ర వేయడంతో యావత్ సమాజం వీరిని అపార్థం చేసుకోవడం మొదలైంది. నాటి నుంచి నేటి వరకు వీరు సమాజం నుంచి వెలివేయబడుతున్నారు. అవమానించబడుతున్నారు. లైంగిక దోపిడికి గురవుతున్నారు. సమాజం ప్రదర్శిస్తున్న నిర్లక్ష్య వైఖరి కారణంగా హిజ్రాలు, లింగమార్పిడిదారులు తమ కుటుంబాలనుంచి దూరం చేయబడ్డారు. భారతీయ హిజ్రాలు నేటికీ యాచకుల్లాగే మిగిలిపోయారు. వందేళ్లుగా తమ హక్కుల కోసం వారు పోరాడుతున్నారు. లైంగికంగా దోపిడి చేయబడుతున్నారు.
కుటుంబాలు త్యజించినప్పటికీ హిజ్రా కమ్యూనిటీలోని ఇతర లింగమార్పిడిదారులతో వీరు జీవిస్తున్నారు. ఒక లింగమార్పిడిదారుకు సమాజంలో జీవితం కొనసాగించడం నిజంగానే నరకప్రాయం అవుతోంది. ఎందుకంటే యావత్ సమాజం నిర్లక్ష్యం ప్రదర్శించడం కారణంగా వీరిని అన్ని తరగతుల వారు తప్పుగా అర్థం చేసుకంటూ దూరం పెడుతూ వస్తున్నారు.
[[దస్త్రం:Hijra.jpg|right|210px|thumb|[[గోవా]] లోని ఒక నపుంసకుడు ]]
== జీవన విధానము ==
{{Unreferenced section|date=August 2022}}
హిజ్రాలు సమూహాలుగా జీవిస్తారు. వీరికి సామాజిక ఆదరణ కరువవడంతో అందరూ కలసి ఒకే గృహ సముదాయములో జీవిస్తారు. వీరి ఇంటికి పెద్దగా ఒకరిని ఎన్నుకొంటారు. వీరిని దీదీగా వ్యవహరిస్తారు. డబ్బు సంపాదన వీరు అడ్డుకోవడం బలవంతపు వసూళ్ళ రీతిలో ఉంటుంది. ప్రభుత్వం తమను పట్టించుకోకపోవడంతో తమకు గత్యంతరము లేక ఈ మార్గాన్ని ఆశ్రయించవలసి వస్తున్నదని వీరి వాదన. ఇంకొందరు [[వ్యభిచారము|వబిచార]]వృత్తి స్వీకరిస్తారు. ఈవిధముగా చేసేవారు సాధారణముగా తమ అంగాలను శస్త్రచికిత్స ద్వారా మార్చుకొంటారు. వీరు [[గుద రతి]]ని అవలంభించడముతో పరోక్షముగా అనేక [[సుఖ వ్యాధులు|సుఖ వ్యాధుల]] బారిన పడుతుంటారు. వయసు మళ్ళిన నపుంసకుల్లో మరణం ఈ వ్యాధుల కారణం గానే వస్తుంది.
==రైట్స్ ఆఫ్ ట్రాన్స్జెండర్ పర్సన్స్ బిల్లు==
మన రాజ్యాంగం
లోని 21వ ఆర్టికల్ హిజ్రాలతో సహా దేశ పౌరులందరి గోప్యత, వ్యక్తిగత గౌరవ
రక్షణ హక్కును కల్పించింది. మనుషులు, యాచకుల, నిర్బంధ కూలీల అక్రమ రవాణాను
ఆర్టికల్ 23 నిషేధించింది. ఇంకా రాజ్యాంగంలో మరెన్నో నిబంధనలు ఉన్నాయి.
ప్రత్యేకించి 14, 15 ఆర్టికల్స్ మతం, జాతి, సెక్స్, జన్మస్థలం ప్రాతిపదికన
వివక్షత చూపడాన్ని నిషేధించాయి. ఈ రకమైన చట్టాలు స్త్రీ పురుషులకు మాత్రమే
సంబంధించినవి కాదు. అవి భారత పౌరుల, వ్యక్తుల గురించి ప్రస్తావిస్తున్నాయి.
లింగమార్పిడిదారులు భారత పౌరులు. ఈ చట్టాలు హిజ్రాలు, లింగమార్పిడిదారులతో
సహా సమస్త వ్యక్తుల హక్కులను కాపాడుతున్నాయి కాని అవన్నీ పుస్తకాలకు
మాత్రమే పరిమితం అయ్యాయి.
ట్రాన్స్జెండర్స్ హక్కుల పరిరక్షణకు తిరుచ్చి ఎంపీ శివ (డీఎంకే) ప్రవేశపెట్టిన ‘రైట్స్ ఆఫ్ ట్రాన్స్జెండర్ పర్సన్స్ బిల్లు-2014’ను సభ ఏకగ్రీవంగా ఆమోదించింది. పార్లమెంటు చరిత్రలో ఓ ‘ప్రైవేటు మెంబర్ బిల్లు’ ఆమోదం పొందడం 45ఏళ్ల తర్వాత ఇదే తొలిసారి . దీని ద్వారా వోటర్ గుర్తింపు కార్డులు, పాస్ పోర్ట్, డ్రైవింగ్ లైసెన్సుతోసహా అన్ని సౌకర్యాలను, నేషనల్ ట్రాన్స్జెండర్ వెల్ఫేర్ కమిషన్, ప్రత్యేక కోర్టులను ఏర్పాటుచేస్తారు. బాల్యం నుంచి వృద్ధాప్యం వరకూ వీరిని వివిధ దశల్లో సమాజ భాగస్వాములను చేసేలా పది చాప్టర్లు, 58 క్లాజులతో బిల్లును రూపొందించారు. ఇక ట్రాన్స్జెండర్స్ బ్యాంకు ఖాతాలు తెరిచేందుకు పత్రాల్లో ‘థర్డ్ జెండర్’ అన్న కాలమ్ను ఏర్పాటుచేస్తారు. విద్య, ఆరోగ్యం, జాబ్స్, ఫైనాన్సియల్ గా ట్రాన్స్ జెండర్స్ కు రిజర్వేషన్ కల్పిస్తారు<ref>- See more at: http://www.teluguwishesh.com/190-andhra-headlines-flash-news/63354-rajya-sabha-passed-historic-private-bill-to-promote-transgender-rights.html#sthash.WAXKGVpP.dpuf</ref>
==ఇవి కూడా చూడండి==
*[[నపుంసకత్వం]]
*[[స్వలింగ సంపర్కం]]
== వీరి గురించిన రచనలు ==
* అగర్వాల్, అనుజ, Gendered Bodies: The Case of the 'Third Gender' in India".In ''Contributions to Indian Sociology'', new series, '''31''' (1997) : 273–97.
* అహ్మద్, మోనా, దయనితా సింగ్ (ఛాయాచిత్రగ్రాహకుడు). ''Myself Mona Ahmed''. స్కేలో ప్రచురణ, 15 సెప్టెంబరు 2001. ISBN 3-908247-46-2
* గనాన్, షేన్ ప్యాట్రిక్. ''Translating the hijra: The symbolic reconstruction of the British Empire in India''. PhD Thesis. [[అలబామా విశ్వవిద్యాలయము]], 2009.
* జామి, హుమరియా. "[https://web.archive.org/web/20090913183933/http://bangkok2005.anu.edu.au/papers/Jami.pdf పాకిస్తాన్ లోని హిజ్రాల పరిస్థితి]", జాతీయ మానసిక పరిశోధనాలయము, [[క్వైద్-ఇ-ఆజమ్ విశ్వవిద్యాలయము]] (nd, 2005?)
* మల్లోయ్, రూత్ లోర్, మీన్ బాలాజీ, ఇతరులు. ''Hijras: Who We Are''. Toronto: థింక్ ఏషియా, 1997.
* జాన్ మోనీ. ''Lovemaps''. ఇర్వింగ్టన్ ప్రచురణ, 1988. Page 106. ISBN 0-87975-456-7
* నంద, సెరేనా. ''Neither Man Nor Woman: The Hijras of India''. వర్డ్స్ వర్త్ ప్రచురణ, 1998. ISBN 0-534-50903-7
* తల్వార్, రాజేష్. ''The Third Sex and Human Rights''. గ్యాన్ ప్రచురణాలయము, 1999. ISBN 81-212-0266-3
==మూలములు==
<references/>
== బయటి లింకులు ==
{{Commonscat|Hijras}}
* [http://ai.eecs.umich.edu/people/conway/TS/PUCL/PUCL%20Report.html నపుంసకులపై మానవ హక్కుల ఉల్లంఘన] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110607125951/http://ai.eecs.umich.edu/people/conway/TS/PUCL/PUCL%20Report.html |date=2011-06-07 }}, కర్ణాటక మానవ హక్కుల సంఘము 2003 సంక్షిప్త నివేదిక
* [http://newsweek.washingtonpost.com/postglobal/america/2007/08/begum_nawazish_ali_drag_queen.html పాకిస్తాన్ హిజ్రా బేగం నవాజిష్ అలీ ప్రసిద్ధ టీవీ కార్యక్రమము పై [[వాషింగ్టన్ పోష్ట్]] విలేకరి అమర్.సి.బక్షి వ్రాసిన వార్త]
* [https://web.archive.org/web/20140829060300/http://www.thewe.cc/contents/more/archive/aruvani.html హిజ్రాలపై [[బి.బి.సి]] ప్రసారము చేసిన వార్తలు]
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3080116.stm భారత నపుంసకుల కోరికల గురించి, 4 సెప్టెంబరు 2003 లో [[బి.బి.సి]] ప్రసారము చేసిన వార్త]
* [http://www.glbtq.com/social-sciences/hijras.html హిజ్రాల జీవన విధానము] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040816154614/http://www.glbtq.com/social-sciences/hijras.html |date=2004-08-16 }}
* [https://web.archive.org/web/20040602205855/http://androgyne.0catch.com/hijrax.htm భారత హిజ్రాల గురించిన సమాచార సేకరణ]
* [https://web.archive.org/web/20050613081858/http://home.interlink.or.jp/~takeshii/ భారత హిజ్రాల ఛాయాచిత్ర మాలిక]
* [http://www.time.com/time/asia/magazine/2000/0918/india.eunuchs.html భారత హిజ్రాలపై [[టైమ్]] పత్రికలో సెప్టెంబరు 18, 2000 లో వచ్చిన వార్త] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091123090542/http://www.time.com/time/asia/magazine/2000/0918/india.eunuchs.html |date=2009-11-23 }}.
* [https://web.archive.org/web/20120310152720/http://www.librarygirl.org/portfolio/hijra/hijras.html భారత పరిశోధనా గ్రంధములోని హిజ్రాలు]
* [http://www.straightdope.com/classics/a4_212.html భారత హిజ్రాలు అసురక్షిత రతి గురించి ఎందుకు హెచ్చరించబడ్డారు?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080907215046/http://www.straightdope.com/classics/a4_212.html |date=2008-09-07 }}
* [http://www.worldpress.org/Asia/845.cfm వరల్డ్ ప్రెస్: పాకిస్తాన్ లోని హిజ్రాలు]
* [http://www.columbia.edu/~blw2102/ [[కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయము]]: హిజ్రాల గురించిన సమ్మోహన కథలు] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050419213516/http://www.columbia.edu/~blw2102/ |date=2005-04-19 }}
* [http://www.oocities.com/leylasuhagi/hijra.html ఇస్లామిక్ హిజ్రాలు]{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.sangama.org సంగమ] – భారతదేశ ప్రముఖ హిజ్రాల మానవ హక్కుల సంఘము
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/668042.stm భారతదేశ మొట్ట మొదటి హిజ్రా పార్లమెంటు సభ్యురాలు [[షబ్నం మౌసీ]] గురించిన వార్త]
[[వర్గం:మనుషులు]]
1masu1cvl08yp4elx66hz9z4wv0x1xq
క్రోధం (సినిమా)
0
111102
3617298
3216502
2022-08-06T12:00:27Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{సినిమా
|name = క్రోధం
|year = 2011
|image =
|starring = [[మాధవన్]], <br/> పూజ, <br/> బిజుమీనన్, <br/>వడివేలు
|story =
|screenplay =శ్రీమాన్
|director = శ్రీమాన్
|dialogues = [[ఘంటసాల రత్నకుమార్]].
|lyrics =
|producer = ఎస్వీ రమణ, <br/> నవీన్
|distributor =
|released = 2011
|runtime =
|language = తెలుగు
|music = విద్యాసాగర్
|playback_singer =
|choreography =
|cinematography =
|editing =
|production_company =
|awards =
|budget =
|imdb_id =
}}
క్రోధం 2011లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. మోషన్ పిక్చర్ పార్ట్నర్స్ ఇంటర్నేషనల్ బ్యానర్ పై నిర్మించిన ఈ సినిమాకు సీమన్ దర్శకత్వం వహించాడు. ఇది తమిళ చిత్రం తంబి (2006) యొక్క తెలుగు వెర్షన్. మాధవన్, పూజ, [[వడివేలు]] ప్రధాన తారాగణంగా నటించిన ఈ సినిమాకు విద్యాసాగర్ సంగీతాన్నందించాడు.<ref>{{Cite web|url=https://indiancine.ma/BGJE|title=Krodham (2011)|website=Indiancine.ma|access-date=2020-09-14}}</ref>
==విశేషాలు==
పూర్తి యాక్షన్, మాస్ ఎంటర్టైనర్గా ఉంటుంది. మాధవన్ పాత్ర ఆకట్టుకుంటుంది. పూజ గ్లామర్ ప్రత్యేక ఆకర్షణ. యాక్షన్, సెంటిమెంట్, రొమాన్స్ అన్ని మేళవించిన చిత్రమిది. విద్యాసాగర్ మంచి బాణీలను అందించారు.
==తారాగణం==
* [[మాధవన్]],
* [[పూజా ఉమాశంకర్]]
* బిజుమీనన్
* వడివేలు
* [[మణివణ్ణణ్ (నటుడు)]]
* మనోబాల
* [[పూజా ఉమాశంకర్]]
* రాజ్ కపూర్ (తమిళ దర్శకుడు)
* సాసి
* దేవా
* సుమిత్రా
* రాగసుధ
* గీతా రవిశంకర్
* విజయ కిట్టి
* వాసవి దేశిక
* సుజాత్రి పంజు
==ఇతర వివరాలు==
* '''దర్శకుడు''': శ్రీమాన్
* '''నిర్మాతలు ''': ఎస్వీ రమణ, నవీన్.
* '''సంగీతం''': విద్యాసాగర్
* '''మాటలు ''': [[ఘంటసాల రత్నకుమార్]].
==మూలాలు==
{{మూలాల జాబితా}}
==భాహ్య లంకెలు==
[[వర్గం:తెలుగు సినిమాలు]]
mdbxuuamminmnyvins6somfibd33o07
షడ్దర్శనములు
0
114319
3617609
3189678
2022-08-07T05:38:33Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{విస్తరణ}}
{{హిందూధర్మశాస్త్రాలు}}
[[File:Devotees_offering_prayers_at_a_sanctum_in_Chennakesava_temple_at_Belur.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Devotees_offering_prayers_at_a_sanctum_in_Chennakesava_temple_at_Belur.jpg|thumb|323x323px|బేలూరు చెన్నకేశవ దేవాలయంలోని అంతఃపురంలో విష్ణుమూర్తిని దర్శనం చేసుకుంటున్న భక్తులు]]
[[హిందూమతం|హిందూమత]] సాంప్రదాయంలో జీవితము, [[ధర్మము]], [[మోక్షము]] వంటి కొన్ని క్లిష్టమైన తాత్వికసమస్యలకు పలువిధాలైన సమాధానాలు వివిధ తత్వవేత్తలచే ప్రతిపాదింపబడినవి. వారి ప్రతిపాదనలే '''దర్శనములు'''. దర్శనాలలో పరిశీలింపబడిన కొన్ని ప్రశ్నలు - మరణానంతరము శరీరమునుండి విడివడిన జీవుడేమగును? మోక్షస్వరూపం ఎలాంటిది? జీవుడు లోకాంతరములకు వెళ్ళు మార్గం ఏమిటి? ఇటువంటి ప్రశ్నలకు దర్శనాలలో సమాధానాలు చెప్పబడ్డాయి.
వాటిలో ఆరు ముఖ్యమైనవాటిని '''షడ్దర్శనములు''' అంటారు. అవి
# '''[[సాంఖ్య దర్శనము|సాంఖ్యము]]''': [[కపిల మహర్షి]]చే ప్రవర్తింపజేయబడినది. ప్రకృతి లేక మూల ప్రకృతి విశ్వసృష్టికి కారణమని సాంఖ్య సిద్ధాంతము. ప్రకృతి సత్వము, రజస్సు, తమస్సు అనే [[త్రిగుణములు|మూడు గుణాలతో]] కూడి ఉంది. ప్రకృతి, పురుష సంయోగమువలన బుద్ధి జనించును. పురుషుడు బుద్ధిచేయు చేష్టలను తనవిగా భావించుకొని సంసారములో బంధింపబడును. ప్రకృతి, పురుషుల స్వభావమును గ్రహించి, ఈ బంధమునుండి విడివడుటయే మోక్షము.
# '''[[యోగ దర్శనము|యోగము]]''': [[పతంజలి మహర్షి]] యోగదర్శనమును రచించెను. ఇందులో మనసును నిగ్రహించుటకు తగిన ఉపాయములు బోధింపబడినవి. యమము, నియమము, ఆసనము, ప్రాణాయామము, ప్రత్యఅహారము, ధ్యానము, ధారణ, సమాధి అను పది రకములైన అభ్యాసములచే మానవుడు ప్రకృతి-పురుష వివేకము పొంది ముక్తుడగును.
# '''[[న్యాయ దర్శనము|న్యాయము]]''': న్యాయ దర్శనమును [[గౌతమ మహర్షి]] ప్రవర్తింపజేశారు.
# '''[[వైశేషిక దర్శనము|వైశేషికము]]''': వైశేషిక దర్శనమును '''కణాద మహర్షి''' ప్రవర్తింపజేశారు. ఈ రెండు దర్శనాలలో చాలావిధాలుగా పోలికలున్నాయి. ప్రపంచము పరమాణువులచే నిర్మించబడినది. [[కుండ]]ను చేయడానికి కుమ్మరి ఉండాలి గదా! అలాగే సృష్టిని చేసేవాడొకడుండాలి. అతడే [[దేవుడు|భగవంతుడు]]. అని న్యాయదర్శనములో చెప్పారు.<br />జీవులు [[కర్మ]] బద్ధులై సుఖదుఃఖములను అనుభవిస్తున్నారు. సత్కర్మలను భగవత్ప్రీతికోసం చేసేవారికి భగవంతుని అనుగ్రహం లభిస్తుంది. వారికి యోగమార్గంలో [[మోక్షం]] లభిస్తుంది.
# '''[[పూర్వమీమాంస]]''': వేదముల మొదటి భాగం ఆధారంగా ఏర్పడింది పూర్వ మీమాంస దర్శనము. ఈ దర్శన కర్త [[జైమిని మహర్షి]]. ఇది వేదములలో చెప్పిన యజ్ఞయాగాది కర్మలకు ప్రాముఖ్యము ఇస్తుంది. వేద నిషిద్ధములైన కర్మలు చేసేవారు నరకానికి వెళతారు. లేదా క్రిమికీటకాది నీచ జన్మలు పొందుతారు. వేదాలలో చెప్పిన యజ్ఞయాగాది కర్మలు చేసేవారు స్వర్గానికి వెళతారు.<br />కర్మ ఫలాన్ని ఇచ్చేవాడు భగవంతుడు అనే వాదాన్ని పూర్వమీమాంస అంగీకరింపదు.
# '''[[ఉత్తరమీమాంస]]''': వేదముల ఉత్తరభాగము ఆధారముగా వెలువ, డినది ఉత్తరమీమాంసా దర్శనము. దీనినే [[వేదాంత దర్శనము]] అనీ, [[బ్రహ్మసూత్రములు]] అనీ అంటారు. ఇది వేదముల చివరి భాగమైన ఉపనిషత్తులనుండి ఉద్భవించినది. ఇది ఆరు [[దర్శనము]]లలోను ప్రముఖ స్థానము ఆక్రమించుచున్నది. ఈ దర్శనము జీవాత్మకు, పరమాత్మకు గల సంబంధమును ప్రతిపాదించును. [[వ్యాస మహర్షి]] రచించిన [[బ్రహ్మసూత్రములు|బ్రహ్మసూత్రము]]లను వేర్వేరు భాష్యకారులు వ్యాఖ్యానించిన విధముపై వేర్వేరు శాఖాభేదములు ఏర్పడినవి. వాటిలో [[అద్వైతము]], [[విశిష్టాద్వైతము]], [[ద్వైతము]] - అనే మూడు సిద్ధాంతములు ప్రసిద్ధములు.
ఇవన్నీ [[చతుర్వేదాలు|వేదములు]] ప్రమాణంగా చెప్పబడిన దర్శనాలు. ఇవే కాక వేదములను అంగీకరింపని వారు (చార్వాకులు, బౌద్ధులు, జైనులు ఇలాంటి వారు) చెప్పిన దర్శనాలు కూడా ఉన్నాయి.
'''వనరులు'''
* హిందూ ధర్మ పరిచయము, స్తోత్ర మంజరి" - రచన: శిరోమణి సముద్రాల లక్ష్మణయ్య, విద్వాన్ ముదివర్తి కొండమాచార్యులు - [[తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానములు]] వారి ప్రచురణ
{{సంఖ్యానుగుణ వ్యాసములు}}
[[వర్గం:వేదాంతము]]
l5fl4lxw1hsdl3p3rk5in5zy4jw4aoo
ఆరెంజ్ (సినిమా)
0
129351
3617299
3565648
2022-08-06T12:00:34Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* తారాగణం */
wikitext
text/x-wiki
{{వేదిక|తెలుగు సినిమా}}
{{Infobox film
| name = ఆరెంజ్
| image = TeluguFilm Orange.jpg
| alt = <!-- see WP:ALT -->
| caption =
| director = [[భాస్కర్ (దర్శకుడు)|భాస్కర్]]
| producer = [[కొణిదల నాగేంద్రబాబు]]
| writer = [[:en:Bhaskar (director)|భాస్కర్]]
| starring = [[రామ్ చరణ్ తేజ]]<br />[[వెన్నెల కిశోర్]] <br/>[[జెనీలియా]]<br />షాజాన్ పదమ్సీ<br />సంచిత శెట్టి<br>[[ప్రభు]]
| music = [[హేరిస్ జయరాజ్]]
| cinematography = కిరణ్ రెడ్డి<br>బి. రాజశేఖర్
| editing = మార్తాండ్.కె.వెంకటేశ్
| studio = [[అంజనా ప్రొడక్షన్స్]]
| distributor = [[గీతా ఆర్ట్స్]]
| released = {{Film date|df=yes|2010|11|26}}
| runtime = 160 నిమిషాలు
| country = [[భారత్]]
| language = [[తెలుగు]]
| budget = {{INRConvert|40|c}}<ref>[http://cherryfans.com/updates/news/orange-40cr-extravanza.html Ram Charan Teja's Orange movie budget is about 40 crore rupees- Megastar, Prajarajyam Party President Chiranjeevi, Powerstar pawan Kalyan, Ram Charan Teja's aka Cherry complete details. a telugu film mega heroes mega portal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140222025811/http://cherryfans.com/updates/news/orange-40cr-extravanza.html |date=2014-02-22 }}. Cherryfans.com. Retrieved on 27 January 2016.</ref>
}}
'''ఆరెంజ్''' 2010 నవంబరు 26 న విడుదలైన తెలుగు ప్రేమకథా చిత్రము. ఇందులో [[రామ్ చరణ్ తేజ]], [[జెనీలియా]], షాజన్ పదంసీ, [[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]], [[ప్రకాష్ రాజ్]] తదితరులు ముఖ్యపాత్రాలలో నటించారు. ఈ సినిమాకి కథ, చిత్రానువాదం, దర్శకత్వం [[భాస్కర్ (దర్శకుడు)|భాస్కర్]]. నిర్మాత కే నాగేంద్ర బాబు. [[హ్యారిస్ జయరాజ్]] స్వరాలు సమకూర్చాడు.
==కథ==
ప్రేమికుల్లో ఒకరు ..అవతలి వారిపై తమ ఇష్టా ఇష్టాలు రుద్దేయటం కామన్ గా అందరి జీవితాల్లో జరిగే అంశమే.అయిగే మన జీవిత ఆనందాలని త్యాగం చేసి వారి ఇష్టాలని మన ఇష్టాలుగా మార్చుకోవటమా లేక అలాగే నీ ఇష్టమే నా ఇష్టం అని అబద్దమాడి రోజులు నెట్టడమా అనే పాయింట్ ఆధారం చేసుకునే దర్శకుడు ఆరెంజ్ కథ మొదలెట్టాడు.
ఆస్ట్రేలియా సిడ్నీలో ఉండే రామ్ (రాంచరణ్).. గోడలపై రకరకాల బొమ్మలు వేస్తుంటాడు (గ్రాఫిటీ ఆర్టిస్ట్). ఇది అతని హ్యాబీ. అసలు పని ఛాయాగ్రహణం పేరుతో వయొలెంట్ ఛాయాగ్రహణం నేర్చుకోవడం అంటే జియోగ్రఫీ ఛానల్లో మాదిరి వాటిని ఫోటోలు తీయడం, స్కైడైవింగ్ చేయడం చేస్తుంటాడు. రామ్ జీవితంలో భార్యాభర్తలైన కృష్ణ కుమార్తె మంజుల, సంజయ్లు అక్క బావలు. ఇంకా తన చుట్టూ ఇద్దరు స్నేహితులు.
ఇక రామ్ అందరూ ప్రేమలో పడటాన్ని చూసి మీది నిజమైన ప్రేమ కాదని వాదిస్తాడు. ప్రేమంటే నిజం చెప్పడం. అబద్ధంతో ప్రేమించినా అది జీవితాంతం ఉండదనే పాలసీ చెబుతాడు. ఎంతకాలం నిలబడితే అదే చాలు అంటాడు. అలా తొమ్మిది మంది రామ్ను ప్రేమించి విసిగి వదిలేస్తారు.
పదవ అమ్మాయిగా జాను ([[జెనీలియా]]) [[రసాయన శాస్త్రము|కెమెస్ట్రీ]] మూడో సంవత్సరం చదివేందుకు కో ఎడ్యుకేట్ [[కాలేజీ]]లో చేరుతుంది. అక్కడ అమ్మాయిలు, అబ్బాయిలు సరదాగా కబుర్లు చెప్పుకోవడం, ప్రేమించుకోవడం జానుకు చాలా థ్రిల్ కలిగిస్తుంది. తను అలా ఎవరినైనా ప్రేమించాలనుకుని ముగ్గురిని ప్రపోజ్ చేస్తుంది.
కానీ మొదటిచూపులో జానును ప్రేమించిన రామ్ తను ప్రేమిస్తున్నానని చెబుతాడు. అయితే కొద్దికాలమేనని మతలబు పెడతాడు. అలా ఎందుకన్నానో కొన్ని ఉదాహరణలు చూపిస్తాడు. ఆఖరికి ప్రేమించి పెళ్ళిచేసుకున్న మీ తల్లిందండ్రులు కూడా ప్రస్తుతానికి ప్రేమించుకోవడం లేదని నిరూపిస్తాడు. తను ప్రేమించలేదని తెలిసినా జానును రామ్ ప్రేమిస్తున్నానని రకరకాల ప్రయత్నాలతో తనవైపు తిప్పుకుంటాడు. తీరా జాను ప్రేమించానన్నాక నేను జీవితంలో ప్రేమించలేదంటాడు.
ఇలా రామ్ను పిచ్చోడని డిసైడ్ అవుతారు. కానీ తను చెప్పినదాంట్లో న్యాయముందని జాను తండ్రి ([[ప్రభు]]) ఫైనల్గా అంచనాకు వస్తాడు. ఎవరైనా ప్రేమించిన కొత్తలో బాగానే ప్రేమించుకుంటారు. ఆ తర్వాత పిల్లలను ప్రేమిస్తారు. కానీ నిజమైన ప్రేమ తర్వాత ఉండదు. ప్రేమిస్తున్నట్లు ఒకరికొకరు అబద్ధాలు ఆడుకుంటారు.? దానికి ఏం చేయాలి? అనేది ముగింపు.
==తారాగణం==
* [[రామ్ చరణ్ తేజ]] - రామ్
* [[జెనీలియా]] - జాను
* [[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]] - పప్పి
* [[ప్రకాష్ రాజ్]] - పొలీస్ అధికారి
* [[షాజాన్ పదమ్సీ]] -రూబా
* జిమి శెర్గిల్ - అమర్
* [[ప్రభు]] - జాను తండ్రి
* [[కొణిదల నాగేంద్రబాబు]]
* [[వెన్నెల కిశోర్]]
*[[మురళీ శర్మ]]
*భరత్ రెడ్డి
*[[నవదీప్]]
* [[గాయత్రీరావు]]
* [[కల్పిక గణేష్]]<ref name="Kalpika Ganesh of ‘Sita on the Road’ fame looks fabulous and droolworthy in her latest photo-shoot">{{cite news |last1=The Times of India |first1=Entertainment |title=Kalpika Ganesh of ‘Sita on the Road’ fame looks fabulous and droolworthy in her latest photo-shoot |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/kalpika-ganesh-of-sita-on-the-road-fame-looks-fabulous-and-droolworthy-in-her-latest-photo-shoot/articleshow/69799439.cms?from=mdr |accessdate=21 May 2020 |date=15 June 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200521061115/https://m.timesofindia.com/save/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/kalpika-ganesh-of-sita-on-the-road-fame-looks-fabulous-and-droolworthy-in-her-latest-photo-shoot/articleshow/69799439.cms |archivedate=21 May 2020 |language=en}}</ref><ref name="Driven by the love of cinema: Kalpika Ganesh">{{cite news |last1=The Hindu |first1=Entertainment |title=Driven by the love of cinema: Kalpika Ganesh |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/kalpika-ganesh-padi-padi-leche-manasu/article25848383.ece/amp/ |accessdate=21 May 2020 |publisher=Y. Sunita Chowdhary |date=28 December 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181228102344/https://www.thehindu.com/entertainment/movies/kalpika-ganesh-padi-padi-leche-manasu/article25848383.ece/amp/ |archivedate=28 డిసెంబర్ 2018 |work= |url-status=live }}</ref>
* [[పూజా ఉమాశంకర్]]
==పాటలు==
{{Tracklist
| collapsed =
| headline = Tracklist
| extra_column = గాయకులు
| total_length = 18:52
| writing_credits =
| lyrics_credits = yes
| music_credits =
| title1 = సిడ్ని నగరం
| lyrics1 = సురేంద్ర కృష్ణ , కేదార్నాథ్ పరిమి
| extra1 = [[కారుణ్య]]
| length1 = 5:38
| title2 = చిలిపిగా
| lyrics2 = [[వనమాలి]]
| extra2 = [[కార్తిక్]]
| length2 = 5:30
| title3 = నెను నువ్వంటు
| lyrics3 = [[వనమాలి]]
| extra3 = నరేష్ అయ్యారు
| length3 = 4:51
| title4 = హలో రమ్మంటే
| lyrics4 = [[రామజోగయ్య శాస్త్రి]]
| extra4 = [[విజయ్ ప్రకాష్]]
| length4 = 4:45
| title5 = ఓ'రేంజ్
| lyrics5 = [[వనమాలి]]
| extra5 = బెన్నీ దయాల్
| length5 = 4:16
| title6 = రూబా రూబ
| lyrics6 = [[వనమాలి]]
| extra6 = శైల్ హద
| length6 = 5:18
}}
==ప్రీ -రిలీజ్ వ్యాపారం==
{| class="wikitable sortable" style="margin:auto; margin:auto;"
|+''''ఆరెంజ్'' ప్రీ -రిలీజ్ వ్యాపారం<ref name="nagfans1">[http://nagfans.com/forum/showthread.php/33828-Orange-pre-release-business 'Orange' pre release business] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160320225421/http://nagfans.com/forum/showthread.php/33828-Orange-pre-release-business |date=2016-03-20 }}. Nagfans.com (18 October 2010). Retrieved on 2016-01-27.</ref>'''
! రెవెన్యూ (ప్రాంతాలు)
! ధర
|-
| సాటిలైట్ హక్కులు (మాటీవీ)
| 7 కోట్లు
|-
| నిజాం హక్కులు
| 12 కోట్లు
|-
| సీడెడ్ హక్కులు
| 7.2 కోట్లు
|-
| నెల్లూరు హక్కులు
| 1.5 కోట్లు
|-
| గుంటూరు హక్కులు
| 2.75 కోట్లు
|-
| కృష్ణా జిల్లా హక్కులు
| 5 కోట్లు
|-
| ఉత్తరాంధ్ర హక్కులు
| 3.3 కోట్లు
|-
| తూర్పు గోదావరి హక్కులు
| 2.6 కోట్లు
|-
| పశ్చిమ గోదావరి హక్కులు
| 2.5 కోట్లు
|-
| కర్నాటక హక్కులు
| 4.5 కోట్లు
|-
| ఓవర్సీస్ హక్కులు
| 2.5 కోట్లు
|-
| ఆడియో హక్కులు
| 1 కోటి
|-
| మొత్తం
| 50 కోట్లు
|}
* ప్రింట్ మీడియా, టీ.వీ ప్రకటన ఖర్చులు మినహాయించి
==పురస్కారాలు==
{| class="wikitable"
|-
! అవార్డు
! వర్గం
! నామినేషన్
! ఫలితం
|-
| [[ఫిలింఫేర్|ఫిలింఫేర్ అవార్ద్శ్ సౌత్]]
| ఉత్తమ సంగీత దర్శకుడు
| [[హేరిస్ జయరాజ్]]
| {{Nom}}
|-
| మిర్చి మ్యుజిక్ అవార్ద్శ్ సౌత్
| బెస్ట్ ఆల్బం ఆఫ్ ది ఈయర్
| [[హేరిస్ జయరాజ్]]
| {{won}}
|-
| మిర్చి మ్యుజిక్ అవార్ద్శ్ సౌత్
| మిర్చి ప్రేక్షకుల ఎంపిక (బెస్ట్ ఆల్బం)
| [[హేరిస్ జయరాజ్]]
| {{won}}
|-
| బిగ్ ఎఫ్.ఎం.అవార్ద్శ్
| ఉత్తమ సంగీత దర్శకుడు
| [[హేరిస్ జయరాజ్]]
| {{won}}
|-
| బిగ్ ఎఫ్.ఎం.అవార్ద్శ్
| ఉత్తమ ప్లేబాక్ సింగర్
| [[కారుణ్య]]
| {{won}}
|}
==మూలాలు==
<references/>
{{తెలుగు సినిమా వసూళ్లు}}
{{reflist}}
[[వర్గం:2010 తెలుగు సినిమాలు]]
[[వర్గం:బ్రహ్మానందం నటించిన సినిమాలు]]
cnty2qt2hq2b4692hirrwoqsjkdhuqz
బండారువారిపల్లి
0
132841
3617342
3532972
2022-08-06T12:24:11Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
'''బండారువారిపల్లి''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[బీ.కొత్తకోట]] మండలానికి చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-09-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref><ref name="జిల్లా వెబ్సైటులో వివరాలు">{{Cite web |url=http://www.chittoor.ap.gov.in/population/gpabspop1.htm |title=జిల్లా వెబ్సైటులో వివరాలు |website= |access-date=2013-03-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140305211425/http://www.chittoor.ap.gov.in/population/gpabspop1.htm |archive-date=2014-03-05 |url-status=dead }}</ref>
{{Infobox Settlement|
|name = బండారువారిపల్లి
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బీ.కొత్తకోట]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 =
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.542045
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.059593
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్Pin Code :
|postal_code = 517370
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్:
|blank_info = 08582
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
== జనాభా ==
<ref name="జిల్లా వెబ్సైటులో వివరాలు"/>
{| class="wikitable"
|-
! పురుషులు !! స్త్రీలు !! మొత్తం
|-
| 588 || 586 || 1,174
|}
==మండల సమాచారము==
<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/B.kothakota/Bandaruvaripalle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/B.kothakota/Bandaruvaripalle|accessdate=16 June 2016}}{{Dead link|date=జూన్ 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
మండల కేంద్రము. బీ.కొత్తకోట,
జిల్లా. చిత్తూరు,
ప్రాంతము. రాయలసీమ.,
భాషలు. తెలుగు/ ఉర్దూ,
టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 602 మీటర్లు.,
మండలంలోని గ్రామాల సంఖ్య. 9.
==రవాణ సౌకర్యములు==
ఈ గ్రామానికి పరిసర ప్రాంతంలో వున్న అన్ని ప్రదేశాలకు రోడ్డు కలుపబడి వున్నది బస్సుల సౌకర్యము కూడా ఉంది. ఈ గ్రామానికి సమీపములోపు రైల్వే స్టేషను లేదు.
== మూలాలు ==
<references/>
je6oz2493tkzfrm31epy1df6nx35mhz
టి.కమ్మపల్లి
0
138694
3617343
3528407
2022-08-06T12:26:37Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = టి.కమ్మపల్లి
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[పుల్లంపేట మండలం|పుల్లంపేట]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషులు
|population_blank1 =
|population_blank2_title = స్త్రీలు
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.0601356
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.22246
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 516107
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info = 08565
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''టి.కమ్మపల్లి''', [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా]], [[పుల్లంపేట మండలం|పుల్లంపేట మండలానికి]] చెందిన గ్రామం. పిన్ కోడ్ నం. 516 107., యస్.టీ.డీ.కోడ్ నం. 08565.
<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=20 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-08-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150207104629/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=20 |archive-date=2015-02-07 |url-status=dead }}</ref>
==గ్రామ చరిత్ర==
==గ్రామం పేరు వెనుక చరిత్ర==
==గ్రామ భౌగోళికం==
===సమీప గ్రామాలు===
===సమీప మండలాలు===
==గ్రామానికి రవాణా సౌకర్యాలు==
==గ్రామంలోని విద్యా సౌకర్యాలు==
===జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల===
==గ్రామంలో మౌలిక వసతులు==
==గ్రామానికి వ్యవసాయం, సాగునీటి సౌకర్యం==
==గ్రామ పంచాయతీ==
==గ్రామంలోని దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు==
===శ్రీ వెంకయ్య స్వామి ఆలయం===
ఈ ఆలయంలో, 2013 ఆగస్టు-20 నుండి 22వ తారీఖు వరకూ ఆరాధనోత్సవాలు జరుగును. 24వ తారీఖున అన్నదానం, గ్రామోత్సవం జరుగును. [1]
===ముత్యాలమ్మ దేవత విగ్రహం===
ఈ విగ్రహం ఆరుబయట ఉంది. భక్తులు పూజలు జరుపుకొనుటకు ఇబ్బంది లేకుండా, గ్రామస్తులైన దాత శ్రీ శ్రీరాములు రు. 4 లక్షల వితరణ ఇవ్వగా, అమ్మవారికి ఆలయం నిర్మించుచున్నారు. దాతల సహకారంతో, ఈ ఆలయం చుట్టూ సిమెంటు రహదారి ఏర్పాటుచేస్తున్నారు. [2]
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
[[వరి]], అపరాలు, కాయగూరలు
==గ్రామంలో ప్రధాన వృత్తులు==
[[వ్యవసాయం]], వ్యవసాయాధరిత వృత్తులు
==గ్రామ ప్రముఖులు==
స్వర్గీయ గునిపాటి రామయ్య.
==గ్రామ విశేషాలు==
కేంద్రమంత్రి శ్రీ సుజనాచౌదరి, ఈ గ్రామంలో వనం-మనం కార్యక్రమం నిర్వహించడానికి, 2016, నవంబరు-25న విచ్చేస్తున్నారు. [3]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లింకులు==
[1] ఈనాడు కడప; 2013, ఆగస్టు-22; పేజీ-4.
[2] ఈనాడు కడప; 2013, డిసెంబరు-18; పేజీ-4.
[3] ఈనాడు కడప; 2016, నవంబరు-25; పేజీ-4.
[[వర్గం:పుల్లంపేట మండలంలోని గ్రామాలు]]
lg4eft0nzb1fhg262qtdclra72ovde1
నూతలపాటి వెంకటరమణ
0
141629
3617513
3616695
2022-08-07T00:29:57Z
InternetArchiveBot
88395
1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.8.9
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = నూతలపాటి వెంకట రమణ
| residence =
| other_names = ఎన్. వి. రమణ
| caption = ఎన్.వి రమణ 48 వ భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా 2021 ఏప్రిల్ 24 న ప్రమాణస్వీకారం.
| image = N. V. Ramana.jpg
| image_size = 200px
| status =
| birth_name = నూతలపాటి వెంకట రమణ
| birth_date = {{birth date and age|1957|08|27}}
| birth_place = [[పొన్నవరం]] గ్రామం, [[వీరులపాడు మండలం]], [[కృష్ణా జిల్లా]]
| death_date =
| death_place =
| death_cause =
| known = ప్రముఖ న్యాయ నిపుణులు, న్యాయమూర్తి.
| occupation = సుప్రీం కోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి, ఢిల్లీ హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి
| title =
| salary =
| term =
| predecessor =
| successor =
| party =
| boards =
| religion =
| wife =
| spouse =
| partner =
| children =
| father = గణపతి రావు
| mother = సరోజిని
| website =
| footnotes =
| employer =
| height =
| weight =
}}
'''జస్టిస్ నూతలపాటి వెంకటరమణ''' (జ. 1957 ఆగస్టు 27) [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రానికి చెందిన న్యాయ నిపుణుడు, భారత సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి.<ref name="thehindu1">{{cite web|author=Special Correspondent |url=http://www.thehindu.com/news/cities/Delhi/justice-ramana-sworn-in-delhi-high-court-cj/article5088575.ece |title=Justice Ramana sworn in Delhi High Court CJ |publisher=The Hindu |date=2013-09-03 |accessdate=2014-01-08}}</ref> కృష్ణా జిల్లాలోని పొన్నవరం గ్రామంలోని ఒక మధ్యతరగతి రైతు కుటుంబంలో జన్మించిన ఈయన, నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయం నుంచి 1983 లో న్యాయశాస్త్రంలో పట్టా పొందాడు. 2021 ఏప్రిల్ 24 వ తేదీన భారత సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా నియమితుడైనాడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.eenadu.net/mukyamshalu/mainnews/general/2701/121071359|title=తెలుగు బిడ్డకు సర్వోన్నత గౌరవం|website=www.eenadu.net|language=te|access-date=2021-04-07}}</ref><ref name="చీఫ్ జస్టిస్ ఎన్వీ రమణ">{{cite news |last1=Andrajyothi |title=చీఫ్ జస్టిస్ ఎన్వీ రమణ |url=https://www.andhrajyothy.com/telugunews/justice-nv-raman-sworn-in-as-supreme-court-chief-justice-192104250149997 |accessdate=26 April 2021 |work=www.andhrajyothy.com |date=25 April 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426114814/https://www.andhrajyothy.com/telugunews/justice-nv-raman-sworn-in-as-supreme-court-chief-justice-192104250149997 |archivedate=26 April 2021 |url-status=live }}</ref>
[[తెలంగాణ|తెలంగాణ]]<nowiki/>లోని ప్రతిష్ఠాత్మక [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం|ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం]] గౌరవ డాక్టరేట్ను ఆయనకు ప్రకటించింది. దీనిని రాష్ట్ర గవర్నర్ [[తమిళిసై సౌందరరాజన్|తమిళిసై సౌందరరాజన్]] 2022 ఆగస్టు 5న వర్సిటీ ప్రాంగణంలోని ఠాగూర్ స్టేడియంలో ఏర్పాటైన 82వ స్నాతకోత్సవంలో భాగంగా జస్టిస్ ఎన్వీ రమణకు అందజేశారు.<ref>{{Cite web|date=2022-08-06|title=Osmania University To Confer Honorary Doctorate To CJI N V Ramana - Sakshi|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/osmania-university-confer-honorary-doctorate-cji-n-v-ramana-1476317|access-date=2022-08-06|website=web.archive.org|archive-date=2022-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20220806014640/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/osmania-university-confer-honorary-doctorate-cji-n-v-ramana-1476317|url-status=bot: unknown}}</ref>
==బాల్యం, విద్యాభ్యాసం==
ఎన్. వి. రమణ ఆంధ్ర ప్రదేశ్, [[కృష్ణా జిల్లా]] లోని [[పొన్నవరం]] గ్రామంలో 1957 ఆగస్టు 27 న వ్యవసాయ కుటుంబంలో జన్మించాడు. గణపతిరావు, సరోజిని ఆయన తల్లిదండ్రులు. ఎన్. వి. రమణ తాత బాపయ్య చౌదరి. ఆయన కంచికర్లలో ఉన్నత పాఠశాల విద్యాభ్యాసం పూర్తిచేసి, [[అమరావతి]] లోని ఆర్.వి.వి.ఎన్. (రాజా వాసిరెడ్డి వెంకటాద్రి నాయుడు) కాలేజీలో బి.యస్సీలో పట్టా పొందాడు. 1982 లో [[ఆచార్య నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయం|నాగార్జున విశ్వవిద్యాలయంలో]] న్యాయశాస్త్రంలో పట్టా తీసుకొని 1983 ఫిబ్రవరి 10 న రాష్ట్ర బార్ కౌన్సిల్ లో [[న్యాయవాది]]గా నమోదై న్యాయవాదిగా వృత్తి ప్రారంభించాడు.<ref>{{cite web|author=J. Venkatesan |url=http://www.thehindu.com/news/national/agrawal-ramana-to-be-chief-justices-of-madras-delhi-hcs/article5039320.ece |title=Agrawal, Ramana to be Chief Justices of Madras, Delhi HCs |publisher=The Hindu |date=2013-08-19 |accessdate=2014-01-08}}</ref>
==న్యాయ వృత్తి==
1983 ఫిబ్రవరి 10న న్యాయవాదిగా నమోదు చేసుకున్నాడు. [[భారతదేశంలోని ఉన్నత న్యాయస్థానాల జాబితా|హైకోర్టుతో]] పాటు కేంద్ర, రాష్ట్ర పరిపాలనా ట్రిబ్యునళ్లలో ప్రాక్టీస్ చేశాడు. [[సుప్రీంకోర్టు]]లో కూడా కేసులు వాదించాడు. రాజ్యాంగపరమైన, క్రిమినల్, సర్వీస్, అంతర్రాష్ట్ర నదీ జలాల సంబంధిత కేసుల వాదన ఆయన ప్రత్యేకత. పలు ప్రభుత్వ సంస్థలకు ప్యానల్ అడ్వకేట్గా వ్యవహరించాడు. కేంద్ర ప్రభుత్వ అదనపు స్టాండింగ్ కౌన్సిల్గా పనిచేశాడు. అదనపు అడ్వకేట్ జనరల్గానూ బాధ్యతలు నిర్వర్తించాడు. 2000 జూన్ 27న హైకోర్టు శాశ్వత [[న్యాయమూర్తి]]గా నియమితుడయ్యాడు. దేశ, విదేశాల్లో జరిగిన పలు న్యాయసదస్సుల్లో జస్టిస్ రమణ ప్రసంగించాడు. ఆంధ్రప్రదేశ్ జ్యుడీషియల్ అకాడమీ ప్రెసిడెంట్గా, రాష్ట్ర న్యాయసేవాధికార సంస్థ ఎగ్జిక్యూటివ్ ఛైర్మన్గా ఉన్నాడు. <ref name="thehindu1"/> హైకోర్టు తాత్కాలిక ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా కూడా బాధ్యతలు నిర్వర్తించాడు.
==ఢిల్లీ హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి పీఠం==
[[ఢిల్లీ]] హైకోర్టు చీఫ్ జస్టిస్ గా పనిచేసిన డి మురుగేశన్ జూన్ లో పదవీ విరమణ చెయ్యడంతో ఆయన స్థానంలో జస్టిస్ రమణను ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి [[పి. సతాశివం]] నేతృత్వంలోని సుప్రీంకోర్టు కొలీజియం సిఫారసు చేసింది. ఈ మేరకు 2013 సెప్టెంబరు 2 న, రాజ్ నివాస్ లో ఆడంబరంగా జరిగిన ఓ కార్యక్రమంలో లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ నజీబ్ జంగ్ చేతుల మీదుగా జస్టిస్ రమణ ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు.
==సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తి==
2014 ఫిబ్రవరి 7 న సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తిగా నియమితులయ్యారు. అప్పుడు [[భారతదేశ అత్యున్నత న్యాయస్థానం|సుప్రీంకోర్టు]] న్యాయమూర్తుల్లో ఆయన రెండవ తెలుగు వ్యక్తి. అప్పటికే జస్టిస్ చలమేశ్వర్ సుప్రీం కోర్టులో న్యాయ మూర్తిగా కొనసాగుతున్నాడు. సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా నియమితులైన తెలుగువారిలో వెంకట రమణ రెండవ వ్యక్తి. 1966 జూన్ 30 నుండి 1967 ఏప్రిల్ 11 వరకు [[కోకా సుబ్బారావు]] సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయ మూర్తిగా పనిచేసాడు.
==విశేషాలు==
*వెంకటరమణకు తెలుగు భాషపై మక్కువ ఎక్కువ. అవసరమైతే తప్ప [[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్లం]]లో మాట్లాడరు. తెలుగులోనే పలుకరిస్తారు. న్యాయవాదిగా, న్యాయమూర్తిగా తెలుగునే ఎక్కువగా వాడుతుంటారు. 'కోర్టు వ్యవహారాల్లో పారదర్శకత అవసరం. మనకు తెలిసిన మన యాసతో కూడిన, మన తెలుగుభాషలో మాట్లాడడానికి, కేసుల్లో వాదించడానికి సిగ్గుపడాల్సిన అవసరం లేదు' అంటారు. మాతృభాష ఎదుర్కొంటున్న నిరాధారణ పట్ల పలువేదికలపై ఆవేదన చెందాడు "ఇంగ్లీష్ స్కిల్స్ ఫర్ లాయర్స్" అనే పుస్తక ఆవిష్కరణ సందర్భములో "[[చైనా]] , [[జపాన్ ఎయిర్లైన్స్|జపాన్]] లలో ఆంగ్లానికి ప్రాధాన్యమేమీ లేదు . అయినా ఆ దేశాలు ఎంతో అభివృద్ది చెందాయి, ఆంగ్లం వస్తేనే అభివృద్ది చెందగలమన్నది అపోహే" అని మాతృభాషపై తన అభిప్రాయాన్ని వ్యక్తపరచాడు. <ref>{{Cite web|url=https://epaper.eenadu.net/Home/Index?date=07/04/2021&eid=3&pid=1338730|title=మాతృభాషంటే మక్కువ మమకారం - page number 9|website=https://epaper.eenadu.net/|url-status=live|archive-url=http://web.archive.org/web/20210101000000*/https://epaper.eenadu.net/Home/Index|archive-date=08 April 2021|access-date=08 April 2021}}</ref>
*ఆల్మట్టి పై రాష్ట్ర ప్రభుత్వం తరఫున న్యాయవాదిగా పనిచేశాడు.
*13 సంవత్సరాల కాలంలో దాదాపు 60వేల కేసులను పరిష్కరించారు.
*[[ముస్లిం]] రిజర్వేషన్లపై విచారణ జరిపిన ఐదుగురు జడ్జీల ధర్మాసనంలో జస్టిస్ రమణ కూడా ఉన్నాడు. ఈ కేసులో మెజారిటీ జడ్జీల తీర్పుతో ఆయన విభేదించాడు. కులాలు, మతాలవారీ రిజర్వేషన్లు సంఘాన్ని విడగొడతాయని, రిజర్వేషన్లు ఎప్పుడూ ఆర్థిక అసమానతల ఆధారంగానే ఉండాలన్నాడు.
*పర్యావరణ కేసుల్లో [[చెరువు]]లు, కుంటల పరీవాహక ప్రాంతాల్లో నిర్మాణాలు చేపట్టరాదని, అటవీ విస్తీర్ణాన్ని పెంచాలనీ తీర్పులు చెప్పాడు.
*జమ్మూ కాశ్మీర్లో 4 జి ఇంటర్నెట్ సేవలను అందించే తీర్పుతో సహా జస్టిస్ రమణ చాలా ముఖ్యమైన తీర్పులను ఇచ్చాడు. జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రంలో ఆర్టికల్ 370 రాష్ట్ర ప్రత్యేక హోదాను రద్దు చేసిన తరువాత హైస్పీడ్ ఇంటర్నెట్ సర్వీస్ సెస్లను ప్రభుత్వం నిలిపివేసింది. "ఇంటర్నెట్ యాక్సెస్" అనేది పౌరుల ప్రాథమిక హక్కు అని జస్టిస్ రమణ నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం తీర్పునిచ్చింది. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/kovind-appoints-ramana-as-next-cji-set-to-be-sworn-in-on-april-24/articleshow/81942371.cms|title=Ram Nath Kovind appoints Justice NV Ramana as next CJI-|website=https://timesofindia.indiatimes.com/|url-status=live|archive-url=https://timesofindia.indiatimes.com/|archive-date=08 April 2021|access-date=08 April 2021}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లంకెలు==
* [http://apslsa.ap.nic.in/ec.html నూతలపాటి వెంకటరమణ జీవిత చరిత్ర - ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర లీగల్ సెల్ అథారిటీ వారి వెబ్సైట్]
*[http://www.thehindu.com/news/national/agrawal-ramana-to-be-chief-justices-of-madras-delhi-hcs/article5039320.ece దిహిందూ లో వార్త]
*[http://timesofindia.indiatimes.com/india/Supreme-Court-collegium-clears-names-of-4-HC-chief-justices/articleshow/21966455.cms టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా వార్త]
*[https://web.archive.org/web/20130906062158/http://www.newstrackindia.com/newsdetails/2013/09/02/381--N-V-Ramana-sworn-in-Delhi-s-new-chief-justice-.html ఢిల్లీ న్యాయమూర్తిగా నియామకం]
* [https://web.archive.org/web/20140305104826/http://www.andhrajyothy.com/node/63704 ఆంధ్రజ్యోతిలో వ్యాసం]
{{Authority control}}
[[వర్గం:1957 జననాలు]]
[[వర్గం:కృష్ణా జిల్లా న్యాయవాదులు]]
[[వర్గం:తెలుగువారిలో న్యాయవాదులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:కృష్ణా జిల్లాకు చెందిన సుప్రీమ్కోర్టు న్యాయమూర్తులు]]
[[వర్గం:కృష్ణా జిల్లాకు చెందిన హైకోర్టు న్యాయమూర్తులు]]
[[వర్గం:కృష్ణా జిల్లాకు చెందిన హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తులు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీ హైకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తులు]]
21x2gohtb7pzas9mu9xcfyvnnuqp11g
అక్కం పల్లె
0
151061
3617338
3521512
2022-08-06T12:17:43Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = అక్కం పల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవెన్యూయేతర గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2001
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 =
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.021676
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.3838892
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518145
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info = 08510
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
|}}
'''అక్కంపల్లె,''' [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన రెవెన్యూయేతర గ్రామం.
==చరిత్ర==
అక్కంపల్లె-నొస్సం గ్రామాల నధ్య నెలకొని యున్న "నయనాలప్ప" క్షేత్రంలోని శ్రీ ఓంకారేశ్వర స్వామి వారి తిరునాళ్ళు ప్రతి సంవత్సరం [[కార్తీకమాసం]] చివరి [[సోమవారం]] రోజున మొదలై, [[మంగళవారం]] ముగియును. ఈ తిరునాళ్ళ సందర్భంగా ఇక్కడ రాష్ట్రస్థాయి వృషభాల బల ప్రదర్శన పోటీలు జరిపి, విజేతలకు బహుమతి ప్రదానం చేస్తారు.<ref>ఈనాడు కడప, 4డిసెంబరు,2013. 15వ పేజీ.</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
hx3atyyowqip3xaqkjoh35bimkbm71w
నేస్తం
0
154409
3617677
3112624
2022-08-07T08:05:40Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Underlinked|date=అక్టోబరు 2016}}
[[File:Beatrice_overhears_Hero_and_Ursula.jpg|link=https://simple.wikipedia.org/wiki/File:Beatrice_overhears_Hero_and_Ursula.jpg|thumb|స్నేహం]]
== భావం ==
మనుషులకూ మిగిలిన ప్రాణులకు వున్న తేడా ఆలోచించడం, మాట్లాడటం, [[చేతులు]] ఉపయోగించడం. వీటన్నిటి మధ్యనా అంత:సంబంధం వుంటుంది. ఇందులో ఏది చేయాలన్నా భౌతికంగానూ భావపరంగానూ [[ప్రేరణ]] వుండాలి. ప్రకృతిసిద్ధంగా కలిగే ఆకలి బాధ వంటి అంశాలు కొన్నయితే మిగిలినవన్నీ భావాలను బట్టి జరగాల్సిందే. భావం భౌతిక ప్రాతిపదిక నుంచే వస్తుంది తప్ప కొంతమంది అంటున్నట్టు మనం అనుకున్నదాన్ని బట్టి అంతా జరగదు. అనుకున్నట్టు చేస్తున్నామా లేదా అనేది ప్రశ్న. దీన్ని అటు నుంచి చూస్తే ప్రేరణ అంటూ లేకపోతే మనిషి కార్యాచరణకు పూనుకోవడం జరగదు. ప్రేరణ సరైందైతే కార్యాచరణా సరిగ్గా వుంటుంది. అదే పొరబాటుగా వుంటే దాన్ని బట్టి జరిగేది మరింత నష్టదాయకమవుతుంటుంది.
=== ప్రేరణ ===
ప్రేరణ ఎక్కడినుంచి రావాలంటే ఆలోచనల నుంచి. ఆలోచనలు ఎక్కడి నుంచి వస్తాయంటే [[పరిశీలన]] నుంచి. పరిశీలనకు కొలబద్దలు సరిగ్గా వుంటే సరైన ఆలోచనలు వస్తాయి. వాటిని సక్రమంగా అమలు చేస్తే అప్పుడు ఆహ్వానించదగిన ఫలితాలూ కలుగుతాయి. ఇందులో ఏది తప్పినా ఫలితం అరకొరగానే వుంటుంది. కొన్నిసార్లు తప్పుగా ముప్పుగా కూడా మారుతుంది. ప్రేరణనే [[ఆంగ్ల భాష|ఇంగ్లీషు]]లో మోటివేషన్ అంటుంటారు. బాగా చదువుకోవాలి, బాగా పాడాలి, బాగా పనిచేయాలి, భేష్ అనిపించుకోవాలి, పది మందికి మన వల్ల మేలు జరగాలి. కుటుంబానికి సేవ చేయాలి, కళారంగంలో రాణించాలి, అన్నీ తెలుసుకోవాలి, అందరితో [[స్నేహం]]గా వుండాలి ఇలాంటివన్నీ మంచి ప్రేరణలు. ఇందుకు కారణాలు కారకులు ఎవరైనా కావచ్చు. ఎవరైనా బాగా పాడుతుంటే చూసి మీరు ఉత్సాహపడి వుండొచ్చు. బాగా రాణించడానికి అవసరమైన ప్రతిభ మీలో ఉందని ఎవరైనా నేస్తం ప్రేమగా ఇచ్చిన భరోసా మిమ్మల్ని ప్రతికూల పరిస్థితుల్లోనూ నిలబెట్టవచ్చు. ఒక విప్లవ పోరాట గాథ చదివి విప్లవ నాయకుడి జీవితం చూసి మీరు ఉత్తేజపడి వుండొచ్చు. ఒక రచన ఒక ఉపన్యాసం ఒక ఉద్యమం మీకు ప్రేరణగా వుండొచ్చు.[[అమ్మ]], [[తండ్రి|నాన్న]], [[తాతయ్య]], [[గురువు]], స్నేహితులు ఏదైనా మీకు ప్రేరణనిచ్చి వుండొచ్చు.
=== నిర్ణయం ===
భర్త్రహరి సుభాషితాలతో సహా ఏ శతకం చదివినా అధములు, మధ్యములు, ఉత్తములు అనే వర్గీకరణ కనిపిస్తుంది. ఇంగ్లీషులో గుడ్- బెటర్- బెస్ట్ అన్నట్టుగా. స్కూలులోనూ ఆఫీసుల్లోనూ కూడా మార్కులను ఫలితాలను బట్టి ప్రోగ్రెస్ కార్డు ఇస్తూనే వుంటారు. జీవితంలోనూ అత్యంత సమర్థులు సగటు పనిమంతులు తారసపడుతుంటారు. ఇలా మూడు తరగతులు ఎందుకు వుంటాయి? ఇందులో మనం [[తరగతి]]లో వుంటామనేది ఎలా నిర్ణయమవుతుంది? దీనికి ఒకే జవాబు [[ప్రేరణ]].
==== బలం ====
మనం ఎంత బలమైన ప్రేరణ పొందాం, శక్తియుక్తులను నిరంతరం ఎంత [[బలం]]గా పనిలో పెడుతున్నాం అనేదే ఫలితాలను నిర్ణయిస్తుంది. స్వతస్సిద్ధమైన ప్రేరణ లేనప్పుడు పరిస్థితి నిస్సారంగా తయారవడం అనివార్యం.
ప్రోత్సాహం ఉత్సాహమిస్తుందని అందరూ అంగీకరిస్తారు. అయితే ఎంతగా ప్రోత్సహించినా కొందరు అందుకోవడానికి ముందుకు రావడానికి ఎందుకు సిద్దం కారంటే మానసిక శారీకర బద్దకమే కారణం.
తమలో చాలా సమర్థత వున్నా వుండాల్సిన ప్రోత్సాహం లేదని ఇతరులకు అనుచిత ప్రోత్సాహం ఇస్తున్నారని అనేక మంది ఫిర్యాదు చేస్తుంటారు.
అదే నిజమైతే ఒక వేళ మనల్ని ఎవరూ ప్రోత్సహించలేదనుకున్నా దాంతోనే మనం వెనకబడి పోవాలా?
ఇతరులు మనల్ని ప్రోత్సహించకపోతే మనం నిరుత్సాహపడటం మానేయాలా?
==== ప్రోత్సాహం ====
ప్రోత్సాహం అనేది అదనమే తప్ప [[అవసరం]] కాకూడదు. మనల్ని ప్రోత్సహించడం కోసమే ఎవరూ పనిగట్టుకుని కూచోకపోవచ్చు. వారికి ప్రతిభ ఉందా, లేదా అని మనల్ని చూసి ముచ్చటపడి మెచ్చుకోవచ్చు. సహాయపడొచ్చు కూడా. అయితే అది ఎల్లకాలం జరక్కపోవచ్చు. ఆ మనుషులు మన దగ్గరే వుండకపోవచ్చు. ఉన్నా వారి సమస్యల్లో చిక్కుకుపోవచ్చు. వారి భావాలు మారిపోవచ్చు. బదిలీ కావచ్చు. చెప్పాలంటే ఇలాంటి సందర్భాలు సర్వసాధారణం. మన చుట్టూ వున్నవారికి అంత వ్యవధి వుండకపోవచ్చు. దృష్టి వుండకపోవచ్చు. అంతమాత్రాన ఎవరు చేయవలసిన కృషి వారు చేయకుండా వుండటం పొరబాటవుతుంది.
=== విజయం ===
మోటివేషన్ ఎక్కడినుంచి రాకపోయినా మనకు మనమే మోటివేట్ చేసుకోవడం అలవర్చుకోవాలి. అంటే మన లక్ష్యాల నుంచి ఆశయాల నుంచి భావాల నుంచి బాధ్యతల నుంచి మనం పొందే ప్రేరణ నిరంతరాయమైంది. అప్పుడు ఆ ఫలితాలే మనకు మరింత ప్రేరణ అవుతాయి. కలుగుతున్న మంచి ఫలితాలను జాగ్రత్తగా పరిశీలించుకుంటే అంతకు మించిన ప్రేరణ వుండదు. అయితే అలా తమనూ తమ కృషి ఫలితాలను కూడా చాలా మంది సరిగ్గా పరిశీలించుకోరు. సాధించిన దానికి సంతృప్తి చెంది అదే విజయమనుకుంటే పొరబాటవుతుంది అని [[మహాకవి]] శ్రీశ్రీ అన్నాడంటే అర్థం ఆగిపోవద్దని, సాధించిన దానితో సంతృప్తి చెందకుండా మరింత ముందకు పొమ్మని దాని సారాంశం. అంతేగాని సాధించిన దాన్ని తక్కువ చేసుకుని నిరాశపడాలని కానేకాదు. ఎందుకంటే లోకంలో విజయం అన్నది ఎప్పుడూ అసంపూర్ణమే. సాధించవలసిన ఫలితాలు అధిరోహించ వలసిన శిఖరాలూ పూర్తి చేయాల్సిన కర్తవ్యాలు ఎప్పుడూ మిగిలేవుంటాయి. అది జరగాలన్నా శాశ్వత [[నేస్తం]] స్వీయ ప్రేరణ మాత్రమే.
==== ఫలితం ====
చివరగా మనల్ని ఎవరూ ప్రోత్సహించలేదని విచారించేవారు దిగాలు పడే వారు తాము ఎవరినైనా ప్రోత్సహించడం ద్వారా ఆ లోటును భర్తీ చేసుకోవచ్చు.'మోటివేటింగ్' అనే ఇంగ్లీషు పదానికి 'మోటు వేటింగ్' అనే తెలుగీకృత పదానికి తేడా చాలా వుంటుంది. [[ఆధునికత్వం|ఆధునిక]] మానవులు మోటుగా వేటు వేయడం కాక మోటివేషన్తో వ్యవహరిస్తే ఫలితాలూ అంత నాణ్యంగా వుంటాయి.
*[[మిత్రుడు]]
[[వర్గం:మానవ సంబంధాలు]]
m55967jblk3xfb45ou2cehdnz6egnc8
లోక్సభ సభ్యులు
0
155687
3617620
3379839
2022-08-07T05:52:53Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{మూలాలు సమీక్షించండి}}
లోక్సభ భారత పార్లమెంటు లోని దిగువ సభ. భారతదేశ ఓటర్లనుండి దీని సభ్యులనుఎన్నుకోవటానిక ప్రతి ఐదు సంవత్సరాలకు ఒకసారి సార్వత్రిక ఎన్నికలు జరుగుతాయి.దీనికి ఎన్నికైన సభ్యులను [[లోక్సభ|లోకసభ]] సభ్యులు అని పిలుస్తారు.
==ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోకసభ సభ్యులు==
* [[1వ లోక్సభ]] (1957-1962) కు ఎన్నికైన [[1వ లోకసభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[2వ లోకసభ|2వ లోక్సభ]] (1957-1962) కు ఎన్నికైన [[2వ లోకసభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[3వ లోక్సభ]] (1962-1967) కు ఎన్నికైన [[3 వ లోకసభ సభ్యుల జాబితా|సభ్యులు]]
* [[4వ లోకసభ|4వ లోక్సభ]] (1967-1970) కు ఎన్నికైన [[4వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[5వ లోకసభ|5వ లోక్సభ]] (1971-1977) కు ఎన్నికైన [[5వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[6వ లోక్సభ]] (1977-1979) కు ఎన్నికైన [[6వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[7వ లోక్సభ]] (1980-1984) కు ఎన్నికైన [[7వ లోకసభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[8వ లోకసభ|8వ లోక్సభ]] (1984-1989) కు ఎన్నికైన [[8వ లోకసభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[9వ లోక్సభ]] (1989-1991) కు ఎన్నికైన [[9వ లోకసభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[10వ లోకసభ|10వ లోక్సభ]] (1991-1996) కు ఎన్నికైన [[10వ లోకసభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[11వ లోక్సభ]] (1996-1997) కు ఎన్నికైన [[11వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[12వ లోక్సభ]] (1998-1999) కు ఎన్నికైన [[12వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[13వ లోకసభ|13వ లోక్సభ]] (1999-2004) కు ఎన్నికైన [[13వ లోకసభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[14వ లోక్సభ]] (2004-2009) కు ఎన్నికైన [[14వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[15వ లోకసభ|15వ లోక్సభ]] (2009-2014) కు ఎన్నికైన [[15వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[16వ లోక్సభ]] (2014-2019) కు ఎన్నికైన [[16వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
* [[:en:17th Lok Sabha|17వ లోక్సభ]] (2019-2024) కు ఎన్నికైన [[17వ లోక్సభ సభ్యులు|సభ్యులు]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{భారత పార్లమెంటు}}
[[వర్గం:లోక్సభ సభ్యులు]]
[[వర్గం:లోక్సభ]]
8m1y0t6zshm0abf7gwtzdvuc7g3ll08
ప్యారడైజ్ హోటల్
0
156581
3617567
3226761
2022-08-07T04:21:45Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Update}}
{{Infobox restaurant
| name = ప్యారడైజ్ ఫుడ్ కోర్ట్
| logo =
| logo_width =
| logo_alt =
| image =Paradise_hyd_restaurant.jpg
| image_width =
| image_alt =
| image_caption =
| pushpin_map =
| map_width =
| map_alt =
| map_caption =
| slogan = Good Food, Great Service, Happy Times.
| established = 1953
| current-owner = అలీ హమ్మతీ (Ali Hemmati)
| chef =
| head-chef =
| food-type = [[Multicuisine]]
| dress-code =
| rating =
| street-address = Paradise Circle, MG Road, సికింద్రాబాద్ 500003
| city = [[హైదరాబాదు]]
| county =
| state =
| postcode =
| country = [[భారత్]]
| iso_region =
| coordinates_display =
| latitude =
| longitude =
| latd =
| latm =
| lats =
| latNS =
| longd =
| longm =
| longs =
| longEW =
| coordinates =
| seating-capacity = 500+
| reservations = అవును
| other-locations = [[మాసాబ్ ట్యాంక్]], [[హైటెక్ సిటీ]], [[ఎన్టీఆర్ గార్టెన్స్]] , [[కూకట్పల్లి (మేడ్చల్ జిల్లా)|కూకట్పల్లి]], [[బేగంపేట]]
| other-information = [[బిర్యానీ]], [[కబాబ్స్]], హైదరాబాదీ వంటకాలకు ప్రసిద్ధి
| website = www.paradisefoodcourt.com
}}
[[Image:Faluda.JPG|thumb|[[ఫలూదా]], ప్యారడైజ్ హోటల్ లో దొరికే ఒక రుచికరమైన పానీయము|260x260px]]
'''ప్యారడైజ్ హూటల్ ''' [[హైదరాబాదు]], [[సికింద్రాబాదు]] జంటనగరాలలో ఒక పేరెన్నికగల ఆహార కేంద్రము. ఇచ్చట లభించే బిరియాని, కబాబ్స్ ను రుచి చూడటం కోసం హైదరాబాదును సందర్శించే ఆహారప్రియులు ఇచ్చటికి విచ్చేయడము ఆనవాయితీ.<ref>{{cite news |title= Microfinance and biryani sans politics|author= |url= http://www.dnaindia.com/india/report_microfinance-and-biryani-sans-politics_6872|newspaper= DNA India|date= |accessdate=3 February 2012}}</ref><ref>{{cite news|title= All Things Rice|author= |url= http://www.expressindia.com/latest-news/all-things-rice/802213/|newspaper= Express India|date= |accessdate= 3 February 2012}}{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
==నేపధ్యము==
1953 సంవత్సరములో సికింద్రాబాద్లో ‘ప్యారడైజ్ టాకీస్’ పేరిట సినిమా థియేటర్ నడిచేది. థియేటర్కు అనుబంధంగా సమోసా, చాయ్, బిస్కెట్ అమ్మే చిన్న టీ కొట్టు ఉండేది. ఇరాన్ నుంచి వలస వచ్చిన హుస్సేన్ హిమ్మతీ దాన్ని నడిపేవారు. మెల్లగా ప్యారడైజ్ టాకీస్ కనుమరుగైపోయింది. కానీ హుస్సేన్ హిమ్మతీ టీకొట్టు మాత్రం మెల్లగా ఎదగటం మొదలుపెట్టింది. 10 మందికి పని కల్పించిన ఆ టీ కొట్టు 2014 నాటికి 800 మందికి పైగా ఉద్యోగాలిచ్చే ప్యారడైజ్ హోటల్గా ఎదిగింది. హుస్సేన్ తర్వాత ఆయన కొడుకులు అలీ హిమ్మతీ, డాక్టర్ ఖాజీం హిమ్మతీలు అంతర్జాతీయ స్థాయి గుర్తింపు వచ్చే లా దాన్ని అభివృద్ధి చేశారు. ప్రస్తుతం హైదరాబాద్లో మొత్తం 2.5 లక్షల చ.అ. విస్తీర్ణంలో ప్యారడైజ్ హోటళ్లు విస్తరించాయి.
==వంటల తయారీ==
దేశ, విదేశీ ప్రతినిధుల నోరూరించే ప్యారడైజ్ బిర్యానీ తయారీకి వస్తువుల్ని దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాల నుండి దిగుమతి చేసుకుంటారు. ప్యారడైజ్ బిర్యానీకి ఉపయోగించే ధావత్ బాస్మతీ బియ్యాన్ని ఢిల్లీ నుంచి, సుగంధ ద్రవ్యాలైన సాఫ్రాన్ను కాశ్మీర్, ఇరాన్ నుంచి దిగుమతి చేసుకుంటారు. మాంసం ఉత్పత్తుల్ని మాత్రం హైదరాబాద్లోని చెంగిచెర్ల నుంచి, తృణ ధాన్యాలు, గరం మసాలా, ఇతర దినుసులన్నిటినీ [[బేగంబజార్]] నుంచే తెచ్చుకుంటారు. ఇవన్నీ స్థానికంగా లభించేవే.
వీరు బిర్యానీ కోసం ఉపయోగించే మాంసం ఎంత లేతదంటే.. పచ్చి మాంసంతోనే బిర్యానీ వంటకం మొదలుపెడతారు. హైదరాబాద్ నుంచి దుబాయ్, ముంబై, చెన్నై నగరాలకు విమానాల్లో బిర్యానీ పార్శిల్స్ వెళ్తుంటాయి.
==శాఖలు==
2014 నాటికి సికింద్రాబాద్ ప్యారడైజ్తో పాటు హైదరాబాద్లో 6 ప్యారడైజ్ హోటళ్లున్నాయి. హైటె క్సిటీ, మాసబ్ట్యాంక్, ఎన్టీఆర్ గార్డెన్, కూకట్పల్లి, బేగంపేటల్లో ఇవి పనిచేస్తున్నాయి. ఈ ఏడాదిలో దిల్సుఖ్నగర్, ఏఎస్రావ్ నగర్, నాంపల్లి, ఎర్రగడ్డ ప్రాంతాల్లో మరో 4 హోటళ్లు ప్రారంభం కానున్నాయి. ఇప్పటికే అందుబాటులో ఉన్న కూకట్పల్లి ప్యారడైజ్ హోటల్ నుంచి హోమ్ డెలివరీని కూడా ప్రారంభిస్తున్నారు..
ఇప్పటిదాకా హైదరాబాద్ వాసులు మాత్రమే రుచిచూసిన ప్యారడైజ్ బిర్యానీని ఇతర జిల్లాలు, మెట్రో నగరాలకు సైతం అందించడానికి ప్యారడైజ్ ప్రణాళికలు వేస్తోంది. 2015 ముగిసేలోగా రాష్ర్టంలోని విజయవాడ, విశాఖపట్నం జిల్లాల్లోను, ఢిల్లీ, చెన్నై, ముంబై, బెంగళూరు వంటి మెట్రో నగరాల్లోనూ ప్యారడైజ్ హోటళ్లు ఏర్పాటు కానున్నాయి. ఏ నగరంలో మొదట ప్రారంభించాలి? అక్కడ అనువైన ప్రాంతమేది? అనే విషయాలపై క్షేత్రస్థాయిలో పరిశీలన చేస్తున్నారు. ఆయా ప్రాంతాల ప్రజల ఆదరణ, అవసరాలను బట్టి బ్రాండ్ అంబాసిడర్ ను కూడా ఎంపిక చేసుకుంటారు.
==సిబ్బంది==
ఇప్పటివరకు ప్యా రడైజ్ హోటళ్లలో పనిచేసే వారంతా హోటల్ మేనేజ్మెంట్లలో శిక్షణ పూర్తి చేసినవారే. ఎక్కడో కోర్సులు పూర్తి చేసిన వారికి కాకుండా తామే సొంతగా శిక్షణ ఇవ్వటానికి ప్యారడైజ్ హోటల్ ప్రయత్నాలు మొదలుపెట్టింది. ఇందుకోసం ‘ప్యారడైజ్ ఫౌండేషన్’ను ఏర్పాటు చేయనున్నారు. నగరంలో ఉన్న నిరుద్యోగ సమస్యను తీర్చేందుకు ‘ప్యారడైజ్ రెస్టారెంట్ మేనేజ్మెంట్’ను కూడా ప్రారంభించనున్నారు. హోటల్ మేనేజ్మెంట్లో శిక్షణతో పాటు శిక్షణానంతరం తమ బ్రాంచీల్లో ఉద్యోగులుగా కూడా నియమించుకుంటారు.
==దీనిని సందర్శించిన ప్రముఖులు==
హైదరాబాద్కు ప్రముఖులు ఎవరొచ్చినా ప్యారడైజ్ బిర్యానీ రుచి చూడాలని కోరుకుంటారు. [[రాహుల్ గాంధీ]], పార్లమెంటు సభ్యులు జ్యోతిరాదిత్య సింధియా, ప్రియాదత్, సచిన్పైలట్, మిలింద్ దేవరా, కేంద్రమంత్రి [[దగ్గుబాటి పురంధరేశ్వరి]], క్రికెట్ ఆటగాడు [[సచిన్ టెండూల్కర్]], టెన్నిస్ క్రీడాకారిణి [[సానియా మీర్జా]], దివంగత ముఖ్యమంత్రులు [[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి]], [[మర్రి చెన్నారెడ్డి]], చిత్రకారుడు [[ఎం.ఎఫ్. హుసేన్]], నాటి మంత్రులు గురుమూర్తి, రోడా మిస్త్రీ, సికింద్రాబాద్ మేయర్ సాంబయ్య ఇలా చాలా మంది ఈ హోటల్ ను సందర్శించినవారే.
==అగ్నిప్రమాదం==
2014 జూన్ 8, ఆదివారం ఈ హోటల్ [[అగ్ని ప్రమాదాలు|అగ్ని ప్రమాదం]] సంభవించింది. హోటల్లోని వంటగదిలో ఒక్కసారిగా మంటలు వ్యాపించాయి. వెంటనే అప్రమత్తమైన సిబ్బంది అగ్నిమాపక కేంద్రానికి సమాచారం అందించారు.అగ్నిమాపక సిబ్బంది సకాలంలో స్పందించి మంటలను అదుపులోకి తేవడంతో ముప్పు తప్పింది. ఈ ప్రమాదంలో ఎవరూ గాయపడలేదు. వంటగదిలో విద్యుత్ షార్ట్సర్క్యూట్ కారణంగానే మంటలు వ్యాపించినట్టు భావిస్తున్నారు.<ref>http://www.indtoday.com/fire-accident-సికింద్రాబాద్-paradise-hotel-dattatraya-visits-indtoday-com/{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
==మూసివేత==
ప్రమాణాలను పాటించలేదనే కారణంతో దేశవ్యాప్త గుర్తింపు ఉన్న ప్యారడైజ్ హోటల్ ను జీహెచ్ఎంసీ అధికారులు 2014 జూన్9, సోమవారం సాయంత్రం తాత్కాలికంగా మూసివేశారు.. ప్యారడైజ్ హోటల్ లో వినియోగదారుల భద్రతను పట్టించుకోవడలేదనే అంశం తాజా తనిఖీల్లో అధికారులు గుర్తించారు. అగ్ని ప్రమాద ప్రమాణాలు పాటించకపోవడం లేదనే కారణంతో హోటల్ ను సీజ్ చేసినట్టు అధికారులు తెలిపారు. రోజువారి తనిఖీల్లో భాగంగా సికింద్రాబాద్ లోని ప్యారడైజ్ ఆస్పత్రితోపాటు నగరంలోని పలు వ్యాపార సముదాయాలను పరిశీలించారు.<ref>http://www.indtoday.com/ghmc-seizure-paradise-hotel-సికింద్రాబాద్/{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
==మూలాలు==
<references/>
[[వర్గం:1953 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:హైదరాబాదు]]
0zaanx8s7mpfkiq0m067kza8gaq0blk
తెలుగు మాంసాహార వంటల జాబితా
0
159574
3617633
3163387
2022-08-07T06:26:08Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{మూలాలు సమీక్షించండి}}
==కోడి==
* [[చికెన్ బిర్యాని|చికెన్ బిర్యానీ]]
* [[చికెన్ పలావు]]
* [[చికెన్ ఫ్రైడ్ రైస్]]
* [[చికెన్ నూడుల్స్]]
* [[చికెన్ పులుసు]]
* [[చికెన్ ఫ్రై]]
* [[చికెన్ కైమా]]
* [[చికెన్ పకోడి|చికెన్ పకోడీ]]
* [[చికెన్ హలీం]]
==మటన్==
* [[మటన్ బిర్యానీ]]
* [[మటన్ పలావు]]
* [[మటన్ పులుసు]]
* [[మటన్ ఫ్రై]]
* [[మటన్ కైమా]]
* [[మటన్ గోంగూర]]
* [[మటన్ హలీం]]
[[దస్త్రం:Meen_curry_2.JPG|thumb|చేపల పులుసు]]
== చేపలు ==
* [[చేపల పులుసు]]
* [[చేపల ఫ్రై]]
* [[ఎండు చేపల పులుసు]]
* [[ఎండు చేపల ఫ్రై]]
==రొయ్యలు==
* [[రొయ్యల ఫ్రై]]
* [[రొయ్యపొట్టు పులుసు]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
[[వర్గం:వంటలు]]
[[వర్గం:జాబితాలు]]
{{మొలక-జాబితా}}
c6ripaog61azdu63yjgehq6tm8z4l8p
భారతీయ సినిమా నటీమణుల జాబితా
0
172618
3617475
3616929
2022-08-06T17:28:57Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* ర */
wikitext
text/x-wiki
ఈ క్రింద ఉదహరించిన స్త్రీల పేర్లు గుర్తించదగిన భారతీయ సినిమా నటీమణుల ఒక అక్షర జాబితా.
{{అక్షర క్రమ విషయ సూచిక }}
==అ==
[[దస్త్రం:Anjalidevi.jpg|thumb|తెలుగు సినిమా నటి అంజిలీదేవి]]
{{refbegin|2}}
* '' [[అంకిత]] ''
* '' [[అంకితా లోఖండే]] ''
* '' [[అంజనా బసు]] ''
* '' [[అంజనా బౌమిక్]] ''
* '' [[అంజనా ముంతాజ్]] ''
* '' [[అంజనా సుఖానీ]] ''
* '' [[అంజలా జవేరి]] ''
* '' [[అంజలి (నటి)|అంజలి]] ''
* '' [[అంజలి దేవి]] ''
* '' [[అంజలి సుధాకర్]] ''
* '' [[అంజలి పాటిల్]] ''
* '' [[అంజలి పైగాంకర్]] ''
* '' [[అంజూ మెహేంద్రూ]] ''
* '' [[అంతర మాలి]] ''
* '' [[అంబిక (నటి)|అంబిక]] ''
* '' [[అక్షర గౌడ]] ''
* '' [[అక్షర మీనన్]] ''
* '' [[అక్షర హాసన్]] ''
* '' [[అక్షా పార్ధసాని]] ''
* '' [[అచలా సచ్దేవ్]] ''
* '' [[అదితి గోవిత్రికర్]] ''
* '' [[అదితిరావు హైదరీ]]''
* ''[[అదితి సారంగ్ధర్]]''
* ''[[అదితి రాథోర్]]''
* ''[[అనన్య (నటి)|అనన్య]]''
* ''[[అన్వారా బేగం]]''
* '' [[అనషువా మజుందార్]] ''
* '' [[అనిత గుహ]] ''
* '' [[అనిత హస్సానందని]] ''
* '' [[అనితా కఁవర్]] ''
* '' [[అనితా చౌదరి]] ''
* '' [[అనితా రాజ్]] ''
* '' [[అను అగర్వాల్]] ''
* '' [[అను ప్రభాకర్]] ''
* '' [[అనుపమ గౌడ]] ''
* '' [[అనురాధ రాయ్]] ''
* '' [[అనుపమ వర్మ]] ''
* '' [[అనుభా గుప్తా]] ''
* '' [[అనురాధ (నటి)|అనురాధ]] ''
* '' [[అనురాధ మెహతా (నటి)|అనురాధ మెహతా]] ''
* '' [[అనుష్క మన్చందా]] ''
* '' [[అనుష్క శర్మ]] ''
* '' [[అనుష్క శెట్టి]] ''
* '' [[అనుష్క]] ''
* '' [[అనూషా దండేకర్]] ''
* '' [[అనూజా సాతే]] ''
* ''[[అన్నపూర్ణ (నటి)|అన్నపూర్ణ]]''
* ''[[అనిలా శ్రీకుమార్]]''
* '' [[అన్నా లెజ్నేవా]] ''
* '' [[అపర్ణా సేన్]] ''
* '' [[అపూర్వ]] ''
* '' [[అభినయ (నటి)]] ''
* '' [[అభినయశ్రీ]] ''
* '' [[అభిసారిక]] ''
* '' [[అమల అక్కినేని]] ''
* '' [[అమలా పాల్]] ''
* '' [[ఎమీ జాక్సన్|అమీ జాక్సన్]] ''
* '' [[అమీటా]] ''
* '' [[అమీషా పటేల్]] ''
* '' [[అమృత ఛటోపాధ్యాయ్]] ''
* '' [[అమృత ప్రకాష్]] ''
* '' [[అమృతా సింగ్]] ''
* '' [[అమృతా సతీష్]] ''
* '' [[అమృతా రావు]] ''
* '' [[అమృత అరోరా]] ''
* '' [[ఆయేషా జుల్కా]] ''
* '' [[అరుణ షీల్డ్స్]] ''
* '' [[అరుణా ఇరానీ]] ''
* '' [[అరుంధతి దేవి]] ''
* '' [[అర్చన (నటి)|అర్చన]] ''
* '' [[అర్చన (నటి)|అర్చన]] ''
* '' [[అర్చన గుప్తా]] ''
* '' [[అర్చన జోగ్లేకర్]] ''
* '' [[అర్చన జోస్ కవి]] ''
* '' [[అర్చన పూరణ్ సింగ్]] ''
* '' [[ఆలియా భట్]] ''
* '' [[అవికా గోర్]] ''
* '' [[అశ్వని (నటి)|అశ్వని]] ''
* '' [[అశ్విని భావే]] ''
* '' [[ఆమని]] ''
* '' [[ఆసిన్]] ''
* '' [[అలోకానంద రాయ్]] ''
{{refend}}
==ఆ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఆమని]] ''
* '' [[ఆర్తీ అగర్వాల్]] ''
* '' [[ఆయేషా జుల్కా]] ''
* '' [[ఆండ్రియా]] ''
* '' [[ఆరతి]] ''
* '' [[ఆర్తి చాబ్రియా]] ''
* '' [[ఆశా పరేఖ్]] ''
* '' [[ఆశా బోర్డోలోయ్]] ''
* '' [[ఆశా పాటిల్]] ''
* '' [[ఆషా సైని]] ''
* '' [[ఆషిమా భల్లా]] ''
* '' [[ఆసిన్]] ''
* '' [[ఆయేషా టాకియా]] ''
* '' [[ఆన్నే షేమోటీ]] ''
* '' [[ఆరతీ ఛాబ్రియా]] ''
* '' [[ఆలియా భట్]] ''
* ''[[ఆత్మీయ రాజన్]]''
* ''[[ఆదితి పోహంకర్]]''
* ''[[ఆంచల్ ఖురానా]]''
* ''[[ఆంచల్ ముంజాల్]]''
{{Div col end}}
==ఇ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఇ.వి.సరోజ]] ''
* '' [[ఇలెని హమాన్]] ''
* '' [[ఇనియా]] ''
* '' [[ఇజాబెల్లె లీటె]] ''
* '' [[ఇంద్రాణి హల్దార్]] ''
* '' [[ఇలియానా]] ''
* '' [[ఇషితా రాజ్ శర్మ]] ''
* '' [[ఇషా కొప్పికర్]] ''
* '' [[ఇషా డియోల్]] ''
* '' [[ఇషా తల్వార్]] ''
* '' [[ఇషా రిఖి]] ''
* '' [[ఇషా శర్వాణి]] ''
* '' [[ఇషా చావ్లా]] ''
* '' [[ఇంద్రజ]] ''
* '' [[ఇలియానా]] ''
{{Div col end}}
==ఈ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఈల్లి అవ్రామ్]] ''
* '' [[ఈషా గుప్తా]] ''
{{Div col end}}
==ఉ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఉత్తర ఉన్ని]] ''
* '' [[ఉదయ]] ''
* '' [[ఉదయభాను]] ''
* '' [[ఉడుతా సరోజిని]] ''
* '' [[ఉదయతార]] ''
* '' [[ఉదితా గోస్వామి]] ''
* '' [[ఉజ్వల రౌత్]] ''
* '' [[ఉపాసన సింగ్]] ''
* '' [[ఉమా (నటి)|ఉమా]] ''
* '' [[ఉమా పద్మనాభన్]] ''
* '' [[ఉమశ్రీ]] ''
* '' [[ఉమాశశి]] ''
* '' [[ఉషా కిరణ్]] ''
* '' [[ఉషా నాయక్]] ''
* '' [[ఉషా నాదకర్ణి]] ''
* '' [[ఉల్కా గుప్తా]] ''
{{Div col end}}
==ఊ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఊహ (నటి)]] ''
* '' [[ఊర్మిళ (నటి)|ఊర్మిళా మటోండ్కర్]] ''
* '' [[ఊర్మిళ మహంత]] ''
* '' [[ఊర్మిళా కనిత్కర్]] ''
* '' [[ఊర్వశి (నటి)|ఊర్వశి]] ''
* '' [[ఊర్వశి ధోలకియా]] ''
* '' [[ఊర్వశి శర్మ]]''
* ''[[ఊర్వశి రౌతేలా]]''
{{Div col end}}
==ఋ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఋష్యేంద్రమణి]] ''
{{Div col end}}
==ఎ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఎల్.విజయలక్ష్మి]] ''
* '' [[ఎమ్.వి.రాజమ్మ]] ''
* '' [[ఎస్.వరలక్ష్మి]] ''
{{Div col end}}
==ఏ==
{{Div col||13em}}
* ''[[ఏకావలీ ఖన్నా]]''
{{Div col end}}
==ఐ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఐమీ బారువా]] ''
* '' [[ఐశ్వర్య రాజేష్]] ''
* '' [[ఐశ్వర్య]] ''
* '' [[ఐశ్వర్య అర్జున్]] ''
* '' [[ఐశ్వర్య దేవన్]] ''
* '' [[ఐశ్వర్య నాగ్]] ''
* '' [[ఐశ్వర్య రాయ్]] ''
* '' [[ఐదేయు హాండిక్]] ''
* '' [[ఐంద్రితా రే]] ''
* '' [[ఐశ్వర్య నార్కర్]] ''
{{Div col end}}
==ఒ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఓంజోలీ నాయర్]] ''
* '' [[ఓవియా హెలెన్]] ''
{{Div col end}}
==ఓ==
{{Div col||13em}}
{{Div col end}}
==ఔ==
{{Div col||13em}}
{{Div col end}}
==క==
{{Div col||13em}}
* '' [[కృష్ణకుమారి (నటి)|కృష్ణకుమారి]] ''
* '' [[కాంచన]] ''
* '' [[కాంచన మొయిత్రా]] '
* '' [[కుష్బూ]] ''
* '' [[కొమ్మూరి పద్మావతీదేవి]] ''
* '' [[కృతి సనన్]] ''
* '' [[కలర్స్ స్వాతి]] ''
* '' [[కల్యాణి (నటి)|కల్యాణి]] ''
* '' [[కల్పనా రాయ్]] ''
* '' [[కే.పీ.ఏ.సీ లలిత]] ''
* '' [[కృష్ణవేణి]] ''
* '' [[కె.మాలతి]] ''
* '' [[కీర్తి చావ్లా]] ''
* '' [[కోవై సరళ]] ''
* '' [[కౌష రచ్]] ''
* '' [[కౌషని ముఖర్జీ]] ''
* '' [[కౌసల్య (నటి)]] ''
* '' [[కౌశంబి భట్]] ''
* '' [[కనకం]] ''
* '' [[కనన్ దేవి]] ''
* '' [[కవితా రాధేశ్యాం]] ''
* '' [[కవితా కౌశిక్]] ''
* '' [[కమలికా బెనర్జీ]] ''
* '' [[కబితా]] ''
* '' [[కబేరి బోస్]] ''
* '' [[కె.ఆర్.విజయ]] ''
* '' [[కాథరిన్ ట్రెస]] ''
* '' [[కరోల్ గ్రేసియస్]] ''
* '' [[కైనాత్ అరోరా]] ''
* '' [[కైరా దత్]] ''
* '' [[కవిత (నటి)|కవిత]] ''
* '' [[కీరత్ భాట్టల్]] ''
* '' [[కిరణ్ ఖేర్]] ''
* '' [[కీతు గిద్వాని]] ''
* '' [[క్రితిక కామ్రా]] ''
* '' [[కేథరీన్ థెరీసా]] ''
* '' [[క్రిస్టైల్ డిసౌజా]] ''
* '' [[కుల్రాజ్ రంధ్వా]] ''
* '' [[కుల్ సిద్ధు]] ''
* '' [[కంగనా రనౌత్]] ''
* '' [[కత్రినా కైఫ్]] ''
* '' [[కనక (నటి)|కనక]] ''
* '' [[కనికా|కనికా సుబ్రమణ్యం]] ''
* '' [[కమలినీ ముఖర్జీ]] ''
* '' [[కరిష్మా తన్నా]] ''
* '' [[కరీనా కపూర్]] ''
* '' [[కరిష్మా కపూర్]] ''
* '' [[కరుణా బెనర్జీ]] ''
* '' [[కల్కి]] ''
* '' [[కల్పనా (కన్నడ నటి)|కల్పనా]] ''
* '' [[కల్పనా రంజని]] ''
* '' [[కల్పనా (హిందీ సినిమా నటి)|కల్పనా]] ''
* '' [[కల్పనా అయ్యర్]] ''
* '' [[కల్పనా కార్తీక్]] ''
* '' [[కవియూర్ పొన్నమ్మ]] ''
* '' [[కాజల్ అగర్వాల్]] ''
* '' [[కాజల్ కిరణ్]] ''
* '' [[కాజల్ గుప్తా]] ''
* '' [[కాజోల్]] ''
* '' [[కామినీ కౌషల్]] ''
* '' [[కామ్నా జఠ్మలానీ]] ''
* '' [[కార్తికా నాయర్]] ''
* '' [[కార్తీక]] ''
* '' [[కావ్య మాధవన్]] ''
* '' [[కాశ్మీర షా]] ''
* '' [[కాశ్మీరా పరదేశి]] ''
* '' [[కాశ్మీరీ సైకియా బారుహ్]] ''
* '' [[కిమీ కట్కర్]] ''
* '' [[కిమీ వర్మ]] ''
* '' [[కిమ్ శర్మ]] ''
* '' [[కిరణ్ రాథోడ్]] ''
* '' [[కీర్తి రెడ్డి]] ''
* '' [[కీర్తి చావ్లా]] ''
* '' [[కీర్తి కుల్హారీ]] ''
* '' [[కుంకుమ (నటి)|కుంకుమ]] ''
* '' [[కుమారి (నటి)|కుమారి]] ''
* '' [[కుల్జిత్ రంధ్వా]] ''
* '' [[కృతి సనన్]] ''
* '' [[కృతి కర్బంద]] ''
* ''[[క్రతికా సెంగార్]]''
* '' [[కృష్ణ కుమారి (నటి)|కృష్ణ కుమారి]] ''
* '' [[కుచలకుమారి]] ''
* '' [[కొంకణ సేన్ శర్మ]] ''
* '' [[కొనీనికా బెనర్జీ]] ''
* '' [[కోయెనా మిత్ర]] ''
* '' [[కోమల్ ఝా]] ''
* '' [[కోమల్]] ''
* '' [[కోయల్ ప్యురీ]] ''
* '' [[కోయెల్ మల్లిక్]] ''
* '' [[కౌసల్య (నటి)|కౌసల్య]] ''
* '' [[క్రాంతి రేడ్కర్]] ''
* '' [[కేతకీ దత్తా]] ''
* '' [[కేతకీ నారాయణ్]] ''
* '' [[కేత్కి డేవ్]] ''
* '' [[కైనాత్ అరోరా]] ''
{{Div col end}}
==ఖ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఖుర్షీద్]] ''
{{Div col end}}
==గ==
{{Div col||13em}}
* '' [[గాయత్రీ]] ''
* '' [[గజాలా]] ''
* '' [[గిరిజ (నటి)|గిరిజ]] ''
* '' [[గీత (నటి)|గీత]] ''
* '' [[గీతాంజలి (నటి)|గీతాంజలి]] ''
* '' [[గుత్తా జ్వాల]] ''
* '' [[గీతా సింగ్]] ''
* '' [[గీతా డే]] ''
* '' [[గీతాలీ రాయ్]] ''
* '' [[గిరిజా షెత్తర్]] ''
* '' [[గంగారత్నం]] ''
* '' [[గిసెల్లి మొన్టైరో]] ''
* '' [[గాబ్రియేలా బెర్టాంటే]] ''
* '' [[గాయత్రి రఘురాం]] ''
* '' [[గాయత్రి జయరామన్]] ''
* '' [[గాయత్రీ జోషి]] ''
* '' [[గాయత్రీ పటేల్ బహ్ల్]] ''
* '' [[గిరిజా లోకేష్]] ''
* '' [[గీతా (నటి)|గీత]] ''
* '' [[గీతా బస్రా]] ''
* '' [[గీతా దత్]] ''
* '' [[గీతా బాలి]] ''
* '' [[గీతూ మోహన్దాస్]] ''
* ''[[గుల్ పనాగ్]] ''
* ''[[గుర్బానీ జడ్జ్]] ''
* '' [[గోపిక]] ''
* '' [[గౌతమి]] ''
* '' [[గౌరీ కర్ణిక్]] ''
* '' [[గౌరీ పండిట్]] ''
* '' [[గౌరీ ముంజాల్]] ''
* '' [[గౌహర్ ఖాన్]]''
* '' [[గౌతమి కపూర్]]''
{{Div col end}}
==ఘ==
{{Div col||13em}}
{{Div col end}}
==చ==
{{Div col||13em}}
* '' [[చిత్తజల్లు కాంచనమాల|కాంచనమాల]] ''
* '' [[ఛాయాదేవి (తెలుగు నటి)|ఛాయాదేవి]] ''
* '' [[చంద్రకళ]] ''
* '' [[చంద్రావతి దేవి]] ''
* '' [[చంద్రకళా మోహన్]] ''
* '' [[చిత్ర (నటి)|చిత్ర]] ''
* '' [[చర్మిల (నటి)|చర్మిల]] ''
* '' [[చిత్రాంగద సింగ్]] ''
* '' [[చిత్రాషి రావత్]] ''
* '' [[చిట్కల బిరాదార్]] ''
* '' [[ఛాయా సింగ్]] ''
* '' [[చార్మీ కౌర్]] ''
* '' [[చిప్పి (నటి)|చిప్పి]] ''
* '' [[ఛాయాదేవి (బెంగాలీ నటి)|ఛాయాదేవి]] ''
* '' [[చేతనా దాస్]] ''
* '' [[చుమ్కీ చౌదరి]] ''
* '' [[చైతీ ఘోషల్]] ''
{{Div col end}}
==జ==
{{Div col||13em}}
* '' [[జి.వరలక్ష్మి]] ''
* '' [[జమున (నటి)|జమున]] ''
* '' [[జమున బారువా]] ''
* '' [[జ్యోతిలక్ష్మి (నటి)|జ్యోతిలక్ష్మి]] ''
* '' [[జయచిత్ర]] ''
* '' [[జీవిత]] ''
* '' [[జయలలిత (నటి)|జయలలిత]] ''
* '' [[జయా బచ్చన్]] ''
* '' [[జయప్రద]] ''
* '' [[జహీరా]] ''
* '' [[జయంతి (నటి)|జయంతి]] ''
* '' [[జరీనా]] ''
* '' [[జరీన్ ఖాన్]] ''
* '' [[జివిధ శర్మ]] ''
* '' [[జీనత్ అమన్]] ''
* '' [[జేబా భక్తియార్]] ''
* '' [[జుబేదా]] ''
* '' [[జన్నత్ జుబైర్ రహ్మాని]] ''
* '' [[జెనీలియా|జెనీలియా డిసౌజా]] ''
* '' [[జెరిఫా వాహిద్]] ''
* '' [[జాక్వెలిన్ ఫెర్నాండెజ్]] ''
* '' [[జాప్జీ ఖైరా]] ''
* '' [[జయభారతి]] ''
* '' [[జయ భట్టాచార్య]] ''
* '' [[జయచిత్ర]] ''
* '' [[జయలలిత జయరాం]] ''
* '' [[జయప్రద]] ''
* '' [[జయ రే]] ''
* '' [[జయశీల]] ''
* '' [[జయసుధ]] ''
* '' [[జయమాల]] ''
* '' [[జయమాలిని]] ''
* '' [[జయవాణి]] ''
* '' [[జయ సీల్]] ''
* '' [[జెన్నిఫర్ కొత్వాల్]] ''
* '' [[జెన్నిఫర్ వింగెట్]] ''
* '' [[ఝర్నా బాజ్రాచార్య]] ''
* '' [[జియా ఖాన్]] ''
* '' [[జుగ్ను ఇషిక్వి]] ''
* '' [[జుహీ చావ్లా]] ''
* '' [[జుహీ బాబర్]] ''
* '' [[జ్యోతిక]] ''
* '' [[జూన్ మాలియా]] ''
* '' [[జాంకీ బోడివాలా]] ''
{{Div col end}}
==ఝ==
{{Div col||13em}}
* '' [[ఝాన్సీ (నటి)|ఝాన్సీ]] ''
{{Div col end}}
==ట==
{{Div col||13em}}
* '' [[టబు (నటి)|టబు]] ''
* '' [[టీనా దేశాయ్]] ''
* '' [[టీనా మునీం]] '' (ఇప్పుడు టీనా అంబానీ)
* '' [[టీనా దత్తా]] ''
* '' [[టిస్కా చోప్రా]] ''
* '' [[టుం టుం]] ''
* '' [[ట్వింకిల్ ఖన్నా]] ''
* '' [[టీ.జి. కమలాదేవి]] ''
* '' [[టి.ఆర్.రాజకుమారి]] ''
* '' [[టి.కనకం]] ''
* '' [[టంగుటూరి సూర్యకుమారి]] ''
* '' [[టి. లలితాదేవి]] ''
* '' [[టేకు అనసూయ]] ''
{{Div col end}}
==డ==
{{Div col||13em}}
* '' [[డబ్బింగ్ జానకి]] ''
* '' [[డయానా పెంటి]] ''
* '' [[డయానా హేడెన్]] ''
* '' [[డింపుల్ ఝాంఘియాని]] ''
* '' [[డింపుల్ కపాడియా]] ''
* '' [[డెబోలినా దత్తా]] ''
* '' [[డెబ్లీనా ఛటర్జీ]] ''
* '' [[డెల్నాజ్ ఇరానీ]] ''
* '' [[డైసీ ఇరానీ (నటి)]] ''
* '' [[డైసీ బోపన్న]] ''
* '' [[డైసీ షా]] ''
* ''[[డెల్నా డేవీస్]]''
* '' [[డిస్కో శాంతి]]''
* '' [[డి.హేమలతాదేవి]]''
* '' [[డాలీ బింద్రా]]''
{{Div col end}}
==త==
{{Div col||13em}}
* '' [[తులసి (నటి)|తులసి]] ''
* '' [[తనాజ్ ఇరానీ]] ''
* '' [[తనీషా ముఖర్జీ]] ''
* '' [[తనూశ్రీ దత్తా]] ''
* '' [[తనుజ]] ''
* '' [[తనూరాయ్]] ''
* '' [[తన్వి అజ్మి]] ''
* '' [[తన్వి వర్మ]] ''
* '' [[తాప్సీ]] ''
* '' [[తాళ్ళూరి రామేశ్వరి]] ''
* '' [[తులసి (నటి)|తులసి]] ''
* '' [[తెలంగాణ శకుంతల]] ''
* '' [[తాడంకి శేషమాంబ]] ''
* '' [[త్రిష]] ''
* '' [[త్రిప్తి మిత్ర]] ''
* '' [[తమన్నా భాటియా]] ''
* '' [[తార (నటి)|తారా]] ''
* '' [[తార (కన్నడ నటి)|తారా]] ''
* '' [[తార దేశ్పాండే]] ''
* '' [[తారా డిసౌజా]] ''
* '' [[తానియా]] ''
* '' [[తార శర్మ]] ''
* '' [[తరుణి దేవ్]] ''
* '' [[తేజస్విని ప్రకాష్]] ''
* '' [[తేజస్వి మదివాడ]] ''
* '' [[తేజశ్రీ ప్రధాన్]] ''
* '' [[త్రిష కృష్ణన్]] ''
* '' [[తులిప్ జోషి]] ''
{{Div col end}}
==ద==
{{Div col||13em}}
* '' [[దేవికారాణి]] ''
* '' [[దేవిక]] ''
* '' [[దేబశ్రీ రాయ్]] ''
* '' [[దీపాల్ షా]] ''
* '' [[ద్రష్టి ధామి]] ''
* '' [[దియా మిర్జా]] ''
* '' [[దివ్య భారతి]] ''
* '' [[దీపికా సింగ్]] ''
* '' [[దీపా శంకర్]] ''
* '' [[దివ్య స్పందన]] ''
* ''[[దివ్యా దత్తా]]''
* ''[[దీప్శిఖా నాగ్పాల్]]''
* '' [[దిశ వకని]] ''
* '' [[దిశా పూవయ్య]] ''
* '' [[దీక్షా సేథ్]] ''
* '' [[డిపానిటా శర్మ]] ''
* '' [[దీపా సన్నిధి]] ''
* '' [[దీపా సాహి]] ''
* '' [[దాసరి రామతిలకం]] ''
* '' [[దాసరి కోటిరత్నం]] ''
* '' [[దీక్షా సేథ్]] ''
* '' [[దివ్యవాణి]] ''
* '' [[దీప]] ''
* '' [[దీపన్నిత శర్మ]] ''
* '' [[దీపాలి]] ''
* '' [[దీపికా చికాలియా]] ''
* '' [[దీపికా కామయ్య]] ''
* '' [[దీపిక పడుకోన్|దీపికా పడుకొనే]] ''
* '' [[దీపికా సింగ్]] ''
* '' [[దీపికా చిఖ్లియా]]''
* '' [[దీప్తి నావల్]] ''
* '' [[దీప్తి భట్నాగర్]] ''
* '' [[దేవకీ]] ''
* '' [[దేవయాని (నటి)|దేవయాని]] ''
* '' [[దేవికా రాణి రోరిచ్]] ''
* '' [[దేబాశ్రీ రాయ్]] ''
* '' [[ధృతి సహారన్]] ''
{{Div col end}}
==న==
{{Div col||13em}}
* '' [[నమిత]]''
* '' [[నందిని నాయర్]]''
* '' [[నదిరా (నటి)|నదిరా]] ''
* '' [[నటన్య సింగ్]] ''
* '' [[నటాషా]] '' (అలాగే అని [[అనిత (ఇచ్చిన పేరు)|అనిత]])
* '' [[నటాలియా కౌర్]] ''
* '' [[నౌహీద్ సిరుసి]] ''
* '' [[సీమా పహ్వా]] ''
* '' [[నౌషీన్ అలీ సర్దార్]] ''
* '' [[నజ్రియా నజీమ్]] ''
* '' [[నీరు బాజ్వా]] ''
* '' [[నీతు (నటి)|నీతు]] ''
* '' [[నింరత్కౌర్]] ''
* '' [[నిర్మలమ్మ]] ''
* '' [[నవనీత్ కౌర్]] ''
* '' [[నిరోషా]] ''
* '' [[నందన సేన్]] ''
* '' [[నందా కర్నాటకి]] ''
* '' [[నందితా చంద్ర]] ''
* '' [[నందితా దాస్]] ''
* '' [[నందిత శ్వేత]]'' (శ్వేత శెట్టి)
* '' [[నగ్మా]] ''
* '' [[నదియా మొయిదు]] ''
* '' [[నమిత ప్రమోద్]] ''
* '' [[నికిత]] ''
* '' [[నమ్రతా శిరోద్కర్|నమ్రతా శిరోడ్కర్]] ''
* '' [[నమ్రతా దాస్]] ''
* '' [[నయనతార]] ''
* '' [[నర్గీస్ ఫాఖ్రి]] ''
* '' [[నర్గీస్]] '' (ఇప్పుడు [[నర్గీస్ దత్]])
* '' [[నళిని జేవంత్]] ''
* '' [[నళిని]]''
* '' [[నియా శర్మ]]''
* '' [[నవ్య నాయర్]] ''
* '' [[నికితా ఆనంద్]] ''
* '' [[నికితా తుక్రాల్]] ''
* '' [[నికీ అనేజ వాలియా|నికీ అనేజ]] ''
* '' [[నికోలెట్ బర్డ్]] ''
* '' [[నిగార్ సుల్తానా]] ''
* '' [[నిత్య దాస్]]''
* '' [[నికితా శర్మ]]''
* '' [[నిత్యా మీనన్]] ''
* '' [[నిధి సుబ్బయ్య]] ''
* '' [[నిమ్మి]] ''
* '' [[నిరూప రాయ్]] ''
* '' [[నిల (నటి)|నిల]] ''
* '' [[నివేదితకు జైన్]] ''
* '' [[నివేదితకు జోషి సరాఫ్]] ''
* '' [[నిషా అగర్వాల్]] ''
* '' [[నిషా కొఠారి]] ''
* '' [[నిషి (నటి)|నిషి]] ''
* '' [[నిషితా గోస్వామి]] ''
* '' [[నిహారిక సింగ్]] ''
* '' [[నిహారిక రైజాదా]] ''
* '' [[నీతూ చంద్ర]] ''
* '' [[నీతూ సింగ్]] ''
* '' [[నీనా కులకర్ణి]] ''
* '' [[నీనా గుప్తా]] ''
* '' [[నీలం కొఠారి|నీలం]] ''
* '' [[నీలం షిర్కే]] ''
* '' [[నీలం వర్మ]] ''
* '' [[నీలం సివియా]] ''
* '' [[నీలిమ అజీమ్]] ''
* '' [[నూతన్]] ''
* '' [[నూర్ జెహన్]] ''
* '' [[నేత్ర రఘురామన్]] ''
* '' [[నేహా ఒబెరాయ్]] ''
* '' [[నేహా ధూపియా]] ''
* '' [[నేహా శర్మ]] ''
* '' [[నేహా అమన్దీప్]] ''
* '' [[నేహా పెండ్సే బయాస్]] ''
{{Div col end}}
==ప==
{{Div col||13em}}
* '' [[పేషన్స్ కూపర్]] ''
* '' [[ఫరా నాజ్]] ''
* '' [[ఫరీదా జలాల్]] ''
* '' [[పండరీబాయి]] ''
* '' [[పంచి బోరా]] ''
* '' [[పసుపులేటి కన్నాంబ]] ''
* '' [[పి.హేమలత]] ''
* '' [[పువ్వుల లక్ష్మీకాంతం]] ''
* '' [[పుష్పవల్లి]] ''
* '' [[ప్రభ (నటి)|ప్రభ]] ''
* '' [[ప్రబ్లీన్ సంధు]] ''
* '' [[పూనం పాండే]] ''
* '' [[ప్రాచి దేశాయ్]] ''
* '' [[ఫర్జానా]] ''
* '' [[ఫత్మాబేగం]] ''
* '' [[ఫరీదా పింటో]] ''
* '' [[ఫెరినా వాఝేరి]] ''
* '' [[పద్మప్రియ జానకిరామన్]] ''
* '' [[పద్మా ఖన్నా]] ''
* '' [[పద్మ లక్ష్మి]] ''
* '' [[పద్మిని కొల్హాపురే]] ''
* '' [[పద్మిని (నటి)|పద్మిని]] ''
* '' [[పద్మిని ప్రియదర్శిని]] ''
* '' [[పద్మావతి రావు]] ''
* '' [[పల్లవి జోషి]] ''
* '' [[పల్లవి కులకర్ణి]] ''
* '' [[పల్లవి గౌడ]] ''
* '' [[పల్లవి సుభాష్]] ''
* '' [[పల్లవి ఛటర్జీ]] ''
* '' [[పల్లవి శారద]] ''
* '' [[పాంచి బోర్]] ''
* '' [[పోలి దాం]] ''
* '' [[పరిణీతి చోప్రా]] ''
* '' [[పర్మిందర్ నగ్రా]] ''
* '' [[పారుల్ చౌహాన్]] ''
* '' [[పారుల్ యాదవ్]] ''
* '' [[పార్వతీ జయరామ్]] ''
* '' [[పార్వతీ ఒమనకుట్టన్]] ''
* '' [[పార్వతి మెల్టన్]] ''
* '' [[పార్వతి మీనన్]] ''
* '' [[పర్వీన్ బాబి]] ''
* '' [[పేషన్స్ కూపర్]] ''
* '' [[పాయల్ రోహట్గీ]] ''
* ''[[పార్వతి నాయర్ (నటి)|పార్వతి నాయర్]]''
* '' [[పాయల్ సర్కార్]] ''
* '' [[పాయల్ ఘోష్]] ''
* '' [[పెరిజాద్ జోరబియన్]] ''
* '' [[పియా బాజ్పాయి]] ''
* '' [[పీయా రాయ్ చౌదరి]] ''
* '' [[ప్రియా టాండన్]] ''
* '' [[పూజా బాత్రా]] ''
* '' [[పూజ బేడి]] ''
* '' [[పూజాభట్]] ''
* '' [[పూజ మహాత్మా గాంధీ]] ''
* '' [[పూజ కన్వాల్]] ''
* '' [[పూజా ఉమాశంకర్]] ''
* '' [[పూజ గోర్]] ''
* '' [[పూజా బెనర్జీ]] ''
* '' [[పూనమ్ ధిల్లాన్]] ''
* '' [[పూనమ్ కౌర్]] ''
* '' [[పూనమ్ పాండే]] ''
* '' [[ప్రాచి దేశాయ్]] ''
* '' [[ప్రతిమాదేవి]] ''
* '' [[ప్రతిభా సిన్హా]] ''
* '' [[ప్రణీత సుభాష్]] ''
* '' [[ప్రణమి బోరా]] ''
* '' [[ప్రస్తుతి పరాశర్]] ''
* '' [[ప్రీతి విజయకుమార్]] ''
* '' [[ప్రీతి జింగానియా]] ''
* '' [[ప్రీతి జింటా]] ''
* '' [[ప్రేమ (నటి)|ప్రేమ]] ''
* '' [[ప్రేమ నారాయణ్]] ''
* '' [[ప్రీతి సప్రును]] ''
* '' [[ప్రియా ఆనంద్]] ''
* '' [[ప్రియ బాపట్]] ''
* '' [[ప్రియా గిల్]] ''
* '' [[ప్రియ లాల్]] ''
* '' [[ప్రియ రామన్]] ''
* '' [[ప్రియ రాజవంశ్]] ''
* '' [[ప్రియ వాల్]] ''
* '' [[ప్రియమణి]] ''
* '' [[ప్రియాంకా చోప్రా]] ''
* '' [[ప్రియాంక బాసీ]] ''
* '' [[ప్రియాంక శర్మ]] ''
* '' [[ప్రియాంక త్రివేది]] ''
* '' [[ప్రియల్ గోర్]] ''
{{Div col end}}
==బ==
{{Div col||13em}}
* '' [[బసాబీ నంది]] ''
* '' [[భానుమతీ రామకృష్ణ]] ''
* '' [[బి.సరోజా దేవి]] ''
* '' [[బెజవాడ రాజారత్నం]] ''
* '' [[బి.జయమ్మ]] ''
* '' [[భువనేశ్వరి (నటి)|భువనేశ్వరి]] ''
* '' [[బి. వి రాధా]] ''
* '' [[బర్ష ప్రియదర్శిని]] ''
* '' [[బీనా బెనర్జీ]] ''
* '' [[భానుమతి రామకృష్ణ|భానుమతి]] ''
* '' [[భవ్య]] ''
* '' [[బియాంక దేశాయ్|బియాంక]] ''
* '' [[బిడిత బాగ్]] ''
* '' [[బిదీప్త చక్రవర్తి]] ''
* '' [[బబితా]] ''
* '' [[భూమిక]] ''
* '' [[బర్ఖా బిస్త్]] ''
* '' [[బర్ఖా మదన్]] ''
* '' [[బాల హిజమ్]] ''
* '' [[బిందు (నటి)|బిందు]] ''
* '' [[బిందుమాధవి]] ''
* '' [[బిందియా గోస్వామి]] ''
* '' [[బిపాషా బసు]] ''
* '' [[బీనా రాయ్]] ''
* '' [[బృందా పరేఖ్]] ''
* '' [[భవన (కన్నడ నటి)|భవన]] ''
* '' [[భవన మీనన్]] ''
* '' [[భవన రావు]] ''
* '' [[భాగ్యశ్రీ పట్వర్ధన్]] ''
* '' [[భానుప్రియ]] ''
* '' [[భామ]] ''
* '' [[భారతి (నటి)|భారతి విష్ణువర్ధన్]] ''
* '' [[భూమిక చావ్లా]] ''
* '' [[భైరవి గోస్వామి]] ''
* '' [[భారతీ సింగ్]] ''
{{Div col end}}
==మ==
{{Div col||13em}}
* '' [[మంజుల (నటి)|మంజుల]] ''
* '' [[మహేశ్వరి (నటి)|మహేశ్వరి]] ''
* '' [[మీనా]] ''
* '' [[మనోరమ (నటి)|మనోరమ]] ''
* '' [[మధూ]] ''
* '' [[మంజు సింగ్]] ''
* '' [[మధుమిత]] ''
* '' [[మహిక శర్మ]] ''
* '' [[మాలాశ్రీ]] ''
* '' [[మాన్య (నటి)|మాన్య]] ''
* '' [[మానసి సాల్వి]] ''
* '' [[మినిషా లాంబా]] ''
* '' [[మొనిషా ఉన్ని]] ''
* '' [[మానవ నాయక్]] ''
* '' [[మానసి నాయక్]] ''
* '' [[మొలాయ గోస్వామి]] ''
* '' [[మౌని రాయ్]] ''
* '' [[మోనికా గిల్]]''
* '' [[మౌమితా గుప్తా]] ''
* '' [[ముంతాజ్]] ''
* '' [[మంజరి ఫడ్నిస్]] ''
* '' [[మంజు భార్గవి]] ''
* '' [[మంజు వారియర్]] ''
* '' [[మంజుల (కన్నడ నటి)|మంజుల]] ''
* '' [[మంత్రం (నటి)|మంత్రం]] ''
* '' [[మందాకిని (నటి)|మందాకిని]] ''
* '' [[మందిరా బేడి]] ''
* '' [[మధు శాలిని]] ''
* '' [[మధుబాల]] ''
* '' [[మధుర నాయక్]] ''
* '' [[మనీషా కోయిరాలా]] ''
* '' [[మనోరమ (తమిళ నటి)|మనోరమ]] ''
* '' [[మమతా కులకర్ణి]] ''
* '' [[మమతా మోహన్దాస్]] ''
* '' [[మయూరి కాంగో]] ''
* '' [[మయూరి క్యాతరీ]] ''
* '' [[మలైకా అరోరా]] '' (ఇప్పుడు [[మలైకా అరోరా ఖాన్]])
* '' [[మల్లికా కపూర్]] ''
* '' [[మల్లికా షెరావత్]] ''
* '' [[మహాశ్వేతా రే]] ''
* '' [[మహి గిల్]] ''
* '' [[మహిమా చౌదరి]] ''
* '' [[మాధవి (నటి)|మాధవి]] ''
* '' [[మాధబి ముఖర్జీ]] ''
* '' [[మద్దెల నగరాజకుమారి]] ''
* '' [[మనీషా కోయిరాలా]] ''
* '' [[మమత (నటి)]] ''
* '' [[మమతా మోహన్ దాస్]] ''
* '' [[ముమైత్ ఖాన్]] ''
* '' [[మాధవి]] ''
* '' [[మధురిమ]] ''
* '' [[మాధురీ దీక్షిత్]] ''
* '' [[మాన్వితా కామత్]] ''
* '' [[మాలా సిన్హా]] ''
* '' [[మాళవిక (నటి)|మాళవిక]]''
* '' [[మాళవిక మోహన్]]''
* ''[[మాళవిక అవినాష్]]''
* '' [[మాండీ తఖర్]] ''
* '' [[మింక్ బ్రార్]] ''
* '' [[మిత్రాస్ కురియన్]] ''
* '' [[మిథు ముఖర్జీ]] ''
* '' [[మిమి చక్రవర్తి]] ''
* '' [[మీతా వశిష్ట్]] ''
* '' [[మీనా దురైరాజ్]] ''
* '' [[మీనా కుమారి]] ''
* '' [[మీనాక్షి (నటి)|మీనాక్షి]] ''
* '' [[మీనాక్షి (మలయాళం నటి)|మీనాక్షి]] ''
* '' [[మీనాక్షి శేషాద్రి]] ''
* '' [[మిర్నా మీనన్]]''
* '' [[మీరా (నటి)|మీరా]] ''
* '' [[మీరా చోప్రా]] ''
* '' [[మీరా జాస్మిన్]] ''
* '' [[మీరా నందన్]] ''
* '' [[మీరా వాసుదేవన్]] ''
* '' [[ముంతాజ్ (నటి)|ముంతాజ్]] ''
* '' [[ముంతాజ్ సర్కార్]] ''
* '' [[ముక్తా బార్వే]] ''
* '' [[ముగ్ధ గాడ్సే]] ''
* '' [[ముమ్మైత్ ఖాన్]] ''
* '' [[మూన్ మూన్ సేన్]] ''
* '' [[మన్నత్ సింగ్]] ''
* '' [[మృణాల్ కులకర్ణి]] ''
* '' [[మెర్లే ఒబెరాన్]] ''
* '' [[మేఘనా గాంకర్]] ''
* '' [[మేఘన నాయుడు]] ''
* '' [[మేఘన రాజ్]] ''
* '' [[మోనా సింగ్]] ''
* '' [[మోనాలిసా (నటి)|మోనాలిసా]] ''
* '' [[మోనికా (నటి)|మోనికా]] ''
* '' [[మోనికా బేడి]] ''
* '' [[మౌషుమి చటర్జీ]] ''
*[[ముక్తి మోహన్]]
{{Div col end}}
==య==
{{Div col||13em}}
* '' [[యమున (నటి)|యమున]] ''
* '' [[యామీ గౌతం]] ''
* '' [[యోగితా బాలీ]] ''
* '' [[యశశ్విని |యశశ్విని నిమ్మగడ్డ]] ''
* '' [[యానా గుప్తా]] ''
* '' [[యుక్తా ముఖీ]] ''
* '' [[యువికా చౌదరి]] ''
{{Div col end}}
==ర==
{{Div col||13em}}
* '' [[రంభ (నటి)|రంభ]] ''
* '' [[రంజిత]] ''
* '' [[రంజిత కౌర్]] ''
* '' [[రకుల్ ప్రీత్ సింగ్]] ''
* '' [[రక్ష]]''
* '' [[రుక్మిణి విజయకుమార్]]''
* '' [[రక్షిత]] ''
* '' [[రచన (నటి)|రచన]] ''
* '' [[రచనా బెనర్జీ]] ''
* '' [[రతన్ రాజపుత్ర]] ''
* '' [[రతి అగ్నిహోత్రి]] ''
* '' [[రతి పాండే]] ''
* '' [[రత్న పాఠక్ షా]] ''
* '' [[రత్నమాల (నటి)|రత్నమాల]] ''
* '' [[రమాప్రభ]] ''
* '' [[రమ్య]] ''
* '' [[రమ్య బర్న]] ''
* '' [[రమ్యకృష్ణ]] ''
* '' [[రమ్య కృష్ణన్]] ''
* '' [[రమ్యశ్రీ]] ''
* '' [[రవళి]] ''
* '' [[రవీనా టాండన్]] ''
* '' [[రవీనా]] ''
* '' [[రష్మీ దేశాయ్]] ''
* '' [[రాజసులోచన]] ''
* '' [[రాధాకుమారి]] ''
* '' [[రావు బాలసరస్వతీ దేవి]] ''
* '' [[రోహిణి (నటి)|రోహిణి]] ''
* '' [[రాశి (నటి)]] ''
* '' [[రిచా గంగోపాధ్యాయ్]] ''
* '' [[రాధిక శరత్కుమార్]] ''
* '' [[రూప]] ''
* '' [[రజనీ బసుమతరీ]] ''
* '' [[రజని]] ''
* '' [[రెజీనా]] ''
* '' [[రేణూ దేశాయ్]] ''
* '' [[రాజ్యలక్ష్మి (నటి)|రాజ్యలక్ష్మి]] ''
* '' [[రాఖీ]] '' (ఇప్పుడు రాఖీ గుల్జార్)
* '' [[రాధిక ఆప్టే]] ''
* '' [[రాధిక శరత్ కుమార్]] ''
* '' [[రాధ (నటి)|రాధ]] ''
* '' [[రాధా సలూజా]] ''
* '' [[రాధా సలూజా]] ''
* '' [[రాధిక చౌదరి]] ''
* '' [[రాధిక కుమారస్వామి]] ''
* '' [[రాధిక పండిట్]] ''
* '' [[రాగిణి]] '' '[[ట్రావెన్కోర్ సిస్టర్స్]]' ''
* '' [[రాగిణి ద్వివేది]] ''
* '' [[రాగిణి ఖన్నా]] ''
* '' [[రాగిణి నంద్వాని]] ''
* '' [[రాజశ్రీ]] ''
* '' [[రైమా సేన్]] ''
* '' [[రాఖీ సావంత్]] ''
* '' [[ఎమ్.వి.రాజమ్మ|రాజమ్మ]] ''
* '' [[రామేశ్వరి]] ''
* '' [[కాంత్]] ''
* '' [[రాణి ముఖర్జీ]] ''
* '' [[రీతు శివపురి]] ''
* '' [[రీమా కళ్ళింగళ్]] ''
* '' [[రీనా రాయ్]] ''
* '' [[రీమా లాగూ]] ''
* '' [[రీమా సేన్]] ''
* '' [[రియానా సుక్లా]] ''
* '' [[కాసాండ్రా రెజినా]] ''
* '' [[రేఖ]] ''
* '' [[రేఖ (దక్షిణ భారత నటి)|రేఖ]] ''
* '' [[రేఖ రాణా]] ''
* '' [[రేఖ వేదవ్యాస్]] ''
* '' [[రేణుకా సహానీ]] ''
* '' [[రేణుకా మీనన్]] ''
* '' [[రేణు సైకియా]] ''
* '' [[రేవతి]] ''
* '' [[రేష్మా షిండే]] ''
* '' [[రియా చక్రవర్తి]] ''
* '' [[రిచా అహుజా]] ''
* '' [[రిచా చద్దా]] ''
* '' [[రిచా గంగోపాద్యాయ]] ''
* '' [[రిచా పల్లోద్]] ''
* '' [[రిచా పనాయ్]] ''
* '' [[రిచా శర్మ (నటి)|రిచా శర్మ]] ''
* '' [[రిమీ సేన్]] ''
* '' [[రిమ్జిమ్ మిత్ర]] ''
* '' [[రింకీ ఖన్నా]] ''
* '' [[రింకూ రాజ్గురు]] ''
* '' [[రీతూపర్ణ సేన్ గుప్త]] ''
* '' [[రియా సేన్]] ''
* '' [[రోహిణీ హట్టంగడి]] ''
* '' [[రోజా (నటి)|రోజా]] '' (రోజా సెల్వమణి)
* '' [[రోజా రమణి]] ''
* '' [[రోమా (నటి)|రోమా]] ''
* '' [[రుక్మిణి మైత్ర]] ''
* '' [[రుబీనా దిలైక్]] ''
* '' [[రూపా గంగూలీ]]''
* ''[[రూహి సింగ్]]''
* ''[[రుహి చతుర్వేది]]''
* '' [[రూపాంజన మిత్ర]] ''
* '' [[రూప అయ్యర్]] ''
* ''[[రూపల్ త్యాగి]]''
* '' [[రోష్ని చోప్రా]] ''
* '' [[రూబీ పరిహార్]] ''
* '' [[రుచికా ఉత్రాది]] ''
* '' [[రూపిణి (నటి)|రూపిణి]] ''
* '' [[రాశి ఖన్నా]] ''
* '' [[రౌషన్ అరా]] ''
{{Div col end}}
==ల==
{{Div col||13em}}
* '' [[లగ్నాజిత చక్రవర్తి]] ''
* '' [[లక్ష్మీరాజ్యం]] ''
* '' [[లత (నటి)|లత]] ''
* '' [[లైలా మెహ్దిన్]] ''
* '' [[లలితా పవార్]] '' జైన్
* '' [[కెపిఎసి లలిత|లలిత]] '' (కెపిఎసి )
* '' [[ట్రావెన్కోర్ సిస్టర్స్|లలిత]] ''
* '' [[లారా దత్తా]] ''
* '' [[లక్ష్మి (నటి)|లక్ష్మీ]] ''
* '' [[లక్ష్మీ గోపాలస్వామి]] ''
* '' [[లక్ష్మీ మంచు]] ''
* '' [[లక్ష్మీ మీనన్ (నటి)|లక్ష్మీ మీనన్]] ''
* '' [[లక్ష్మీ రాయ్]] ''
* '' [[లారెన్ గోట్లియబ్]] ''
* '' [[లావణ్య త్రిపాఠి]] ''
* '' [[లయ (నటి)|లయ]] ''
* '' [[లీలా చిట్నీస్]] ''
* '' [[లీలావతి (నటి)|లీలావతి]] ''
* '' [[లీనా చందావార్కర్]] ''
* '' [[లేఖా వాషింగ్టన్]] ''
* '' [[లిలెట్టె దూబే]] ''
* '' [[లిసా రే]] ''
* '' [[లిసా హేడోన్]] ''
{{Div col end}}
==వ==
{{Div col||13em}}
* '' [[వాణిశ్రీ]] ''
* '' [[వహీదా రెహ్మాన్]] ''
* '' [[వాణి కపూర్]] ''
* '' [[వదివుక్కరసి]] ''
* '' [[వైశాలీ దేశాయ్]] ''
* '' [[విజయశాంతి]] ''
* '' [[విమల రామన్]] ''
* '' [[వినయ ప్రసాద్]] ''
* '' [[వైజయంతిమాల]] ''
* '' [[వైశాలి కాసరవల్లి]] ''
* '' [[వందన గుప్తే]] ''
* '' [[వేద శాస్త్రి]] ''
* '' [[వాణి విశ్వనాథ్]] ''
* '' [[వైభవి శాండిల్య]] ''
* '' [[వైష్ణవి మహంత్]] ''
* '' [[వరలక్ష్మి శరత్ కుమార్]] ''
* '' [[వర్ష ఉస్గాంకర్]] ''
* '' [[వసుంధరా దాస్]] ''
* '' [[వేదం శాస్త్రి]] ''
* '' [[వీణా మాలిక్]] ''
* '' [[విభ చిబ్బర్]] ''
* '' [[విమీ]] ''
* '' [[విదుబాల]] ''
* '' [[విద్యా బాలన్]] ''
* '' [[విద్యా మాల్వాదే]] ''
* '' [[విద్యా సిన్హా]] ''
* '' [[విశాఖ సింగ్]] ''
* '' [[విజేత పండిట్]] ''
* '' [[విజయలక్ష్మి (కన్నడ నటి)|విజయలక్ష్మి]] ''
* '' [[వృషికా మెహతా]] ''
{{Div col end}}
==శ==
{{Div col||13em}}
* ''[[శకుంతల బారువా]]''
* ''[[శతాబ్ది రాయ్]]''
* ''[[శరణ్ కౌర్]]''
* ''[[శ్రీ విద్య]]''
* ''[[శ్రీ దివ్య]]''
* ''[[శ్రీదేవి (నటి)|శ్రీదేవి]]'' (ఇప్పుడు శ్రీదేవి కపూర్)
* ''[[శ్రీప్రియ]]''
* ''[[శ్రీలేఖ మిత్ర]]''
* ''[[శివాని సైనీ]]''
* ''[[శిల్పా శిరోద్కర్]]''
* ''[[శిల్పా శెట్టి]]''
* ''[[శ్రద్దా దాస్]]''
* ''[[శాలిని]]'' (బేబీ శాలిని)
* ''[[శిల్పా తులస్కర్]]''
* ''[[శిల్పా ఆనంద్]]''
* ''[[శిల్పి శర్మ]]''
* ''[[శివాని నారాయణన్]]''
* ''[[శివలీకా ఒబెరాయ్]]''
* ''[[శ్వేత బసు ప్రసాద్]]''
* ''[[శ్వేతా అగర్వాల్]]''
* ''[[శ్వేతా మీనన్]]''
* ''[[శ్వేతా షిండే]]''
* ''[[శ్వేతా శర్మ]]''
* ''[[శ్వేతా తివారీ]]''
* ''[[శ్వేత గులాటీ]]''
* ''[[శోభన]]''
* ''[[శశికళ]]''
* ''[[శోభన సమర్థ్]]''
* ''[[శ్రద్ధా కపూర్]]''
* ''[[శ్రద్ధా దంగర్]]''
* ''[[శ్రాబంతి చటర్జీ]]''
* ''[[శృతి హాసన్]]''
* ''[[శృతి (నటి)|శృతి]]''
* ''[[శృతి కన్వర్]]''
* ''[[శృతి సోధీ]]''
* ''[[శ్రియా]]''
* ''[[శ్రియ శర్మ]]''
* ''[[శ్రేయ బుగాడే]]''
* ''[[శ్యామా]]'' (ఖుర్షీద్ అక్తర్)
* ''[[శుభా పూంజా]]''
* ''[[శ్రిష్ట శివదాస్]]''
* ''[[శౌర్య చౌహాన్]]''
* ''[[శర్వాణి పిళ్ళై]]''
{{Div col end}}
==ష==
{{Div col||13em}}
* '' [[షావుకారు జానకి]]''
* '' [[షామా సికందర్]]''
* '' [[షబానా అజ్మీ]] ''
* '' [[షామిలి]] '' (బేబీ షామిలి)
* '' [[షాలిని వడ్నికట్టి]]''
* '' [[షహన గోస్వామి]] ''
* '' [[షహీన్ ఖాన్]] ''
* '' [[షర్మిల మందిర్]] ''
* '' [[షర్మిలీ]] ''
* '' [[షకీలా]] ''
* '' [[షమితా శెట్టి]] ''
* '' [[షర్మిలా ఠాగూర్]] ''
* '' [[షాజన్ పదంసీ]] ''
* '' [[షీలా]] ''
* '' [[షీనా బజాజ్]] ''
* '' [[షీనా చౌహాన్]] ''
* '' [[షీనా శాహబాది]] ''
* '' [[షీనాజ్ ట్రెజరీవాలాలకు]] ''.
* '' [[షెరిన్]] ''
* '' [[షెర్లిన్ చోప్రా]] '' (మోనా చోప్రా)
* '' [[షౌకత్ అజ్మీ]] '' (మోనా చోప్రా)
* '' [[షెఫాలీ జరీవాలా]] ''
{{Div col end}}
==స==
{{Div col||13em}}
* '' [[సుమన్ రంగనాథన్]] ''
* '' [[సుమిత్ర (నటి)|సుమిత్ర]] ''
* '' [[సుమిత్రా ముఖర్జీ]] ''
* '' [[సులతా చౌదరి]] ''
* '' [[సునయన]] ''
* '' [[సన్నీ లియోన్]] ''
* '' [[సుర్భి జ్యోతి]] ''
* '' [[సుప్రియా కార్నిక్]] ''
* '' [[సుప్రియా పాఠక్]] ''
* '' [[సుప్రియా పఠారే]] ''
* '' [[సుప్రియ దేవి]] ''
* '' [[సుప్రియా పిలగావ్కర్ను]] ''
* '' [[సలోని]] ''
* '' [[సాధన]]''
* '' [[సాధనా సింగ్]]''
* '' [[సారా ఖాన్ (నటి, జననం 1989)|సారా ఖాన్]]''
* '' [[సారా ఖాన్ (నటి, జననం 1985)|సారా ఖాన్]]''
* '' [[సింధూర గద్దె]] ''
* '' [[సుధా చంద్రన్]] ''
* '' [[సనా ఖాన్]] ''
* '' [[సురయ్య]] ''
* '' [[స్వప్న]]''
* ''[[సంగీతా ఘోష్]]''
* '' [[స్వరూప్ సంపత్]] ''
* '' [[స్వస్తిక ముఖర్జీ]] ''
* '' [[సంధ్యా (నటి)|సంధ్యా]] ''
* '' [[సుర్వీన్ చావ్లా]] ''
* '' [[సూర్యాకాంతం]] ''
* '' [[సుష్మా రెడ్డి]] ''
* '' [[సుష్మా శిరోమణి]] ''
* '' [[సుస్మితా సేన్]] ''
* '' [[సుమలత]] ''
* '' [[స్వాతి రెడ్డి]] ''
* '' [[స్వాతి కపూర్]] ''
* '' [[సునీత]] '' / విద్యాశ్రీ
* '' [[సుధా చంద్రన్]] ''
* '' [[సుధా రాణి]] ''
* '' [[సుదిప్తా చక్రవర్తి]] ''
* '' [[సుహాసి గొరాడియా ధామి]] ''
* '' [[సుహాసిని మణిరత్నం|సుహాసిని]] ''
* '' [[సుజాత (నటి)|సుజాత]] ''
* '' [[సుకీర్తి కంద్పాల్]] ''
* '' [[సుకుమారి]] ''
* ''[[సుకృతి కండ్పాల్]]''
* '' [[సులక్షణ పండిట్]] ''
* '' [[సులోచన దేవి]] ''
* '' [[సులోచన ఛటర్జీ]] ''
* '' [[సుమలత]] ''
* '' [[సుబ్రతా ఛటర్జీ]] ''
* '' [[సుమన్ సుకేతు]] ''
* '' [[సుమన్ నెజీ]] ''
* '' [[సొనారిక భదోరియా]] ''
* '' [[సోనియా అగర్వాల్]] ''
* '' [[సోనియా మన్]] ''
* '' [[సోను (నటి)|సోనూ]] ''
* '' [[సోనూ వాలియా]] ''
* '' [[సోఫియా చౌదరి]] ''
* '' [[సౌందర్య]] ''
* '' [[స్పృహ జోషి]] ''
* '' [[ఎం.ఎస్ సుబ్బులక్ష్మి]] ''
* '' [[సుచిత్ర కృష్ణమూర్తి]] ''
* '' [[సుచిత్రా మిత్ర]] ''
* '' [[సుచిత్ర సేన్]] ''
* ''[[స్నేహ (నటి)|స్నేహ]]''
* ''[[సృష్టి డాంగే]]''
* '' [[స్నిగ్ధ అకోల్కర్]] ''
* '' [[స్నిగ్ధ గుప్తా]] ''
* '' [[సోహ ఆలీ ఖాన్]] ''
* '' [[సోనాక్షీ సిన్హా]] ''
* '' [[సోనాలి బెంద్రే]] ''
* '' [[సోనాలి కులకర్ణి]] ''
* '' [[సోనాలి కులకర్ణి]] ''
* '' [[సోనాల్ చౌహాన్]] ''
* '' [[సోనమ్ (నటి)]] ''
* '' [[సోనమ్ కపూర్]] ''
* '' [[సోహిని పాల్]] ''
* '' [[సెలీనా జైట్లీ]] ''
* '' [[సంచిత పడుకొణె(నటి)|సంచితా పడుకొనే]] ''
* '' [[సందీప ధార్]] ''
* '' [[సంగీత బిజలాని]] ''
* '' [[సానోబెర్ కబీర్]] ''
* '' [[సవితా ప్రభునే]] ''
* '' [[సందాలి సిన్హా]] ''
* '' [[సంఘవి]] ''
* ''[[సంజనా]]''
* ''[[సంజన సంఘి]]''
* '' [[సంజనా గాంధీ]] ''
* '' [[సంత్వానా బోర్డోలోయ్]] ''
* '' [[సంతోషి (నటి)|సంతోషి]] ''
* '' [[సనుష (నటి)]] ''
* '' [[సారా జేన్ డయాస్]] ''
* '' [[సాబిత్రి ఛటర్జీ]] ''
* '' [[సారా ఖాన్]] ''
* '' [[శరణ్య మోహన్]] ''
* '' [[సరయు (నటి)]] ''
* '' [[సారికా]] ''
* '' [[సాల్మా అఘా]] ''
* '' [[సలోని అశ్వని]] ''
* '' [[సమంతా రూత్ ప్రభు]] ''
* '' [[సమీక్ష (నటి)|సమీక్ష]] ''
* '' [[సమీరా రెడ్డి]] ''
* '' [[సంవృత సునీల్]] ''
* '' [[సానా అమిన్ షేక్]] ''
* '' [[సంచితా పడుకొనే]] ''
* '' [[సదా]] ''
* '' [[సానయ ఇరానీ]] ''
* '' [[సందీప ధార్]] ''
*[[స్వస్తిక ముఖర్జీ]]
* '' [[సనియా ఆంక్లేసారియా]] ''
* '' [[సంజీద షేక్]] ''
* '' [[ఎస్ వరలక్ష్మి]] ''
* '' [[సంధ్యా రిదుల్]] ''
* '' [[సంధ్యా శాంతారామ్|సంధ్యా]] ''
* '' [[సాక్షి శివానంద్]] ''
* '' [[సాక్షి తన్వర్]] ''
* '' [[సాక్షి తల్వార్]] ''
* '' [[సాగరికా ఘాట్జే]] ''
* '' [[సాధన (నటి)|సాధన]] ''
* '' [[సాధన శివ్దాసనీ]] ''
* '' [[సాయి తంహంకర్]] ''
* '' [[సైరా బాను]] ''
* '' [[సాల్మా అఘా]] ''
* '' [[సలోని అశ్వని]] ''
* '' [[సమంతా రూత్ ప్రభు]] ''
* '' [[సమీక్ష]] ''
* '' [[సమీరా రెడ్డి]] ''
* '' [[సంవృత సునీల్]] ''
* '' [[సానా అమిన్ షేక్]] ''
* '' [[సన ఖాన్]] ''
* '' [[సరిత]] ''
* '' [[బి సరోజా దేవి]] ''
* '' [[సౌమ్య టాండన్]] ''
* '' [[సావిత్రి (నటి)|సావిత్రి]] ''
* '' [[సయాలి భగత్]] ''
* '' [[స్కార్లెట్ మెల్లిష్ విల్సన్]] ''
* '' [[సీతా (నటి)|సీతా]] ''
* '' [[సీమా బిస్వాస్]]''
* '' [[సాక్షి తన్వర్]] ''
* '' [[సిమీ గరేవాల్]] ''
* '' [[సైమన్ సింగ్]] ''
* '' [[సింపుల్ కపాడియా]] ''
* '' [[సింపుల్ కౌర్]] ''
* '' [[సిమ్రాన్ కౌర్ ముండి|సిమ్రాన్ ముండి]] ''
* '' [[సిమ్రాన్ (నటి)|సిమ్రాన్]]
* '' [[సింధు]] ''
* '' [[సింధు తులానీ]] ''
* '' [[సింధు మీనన్]] ''
* '' [[సిల్క్ స్మిత]] ''
* '' [[సితార (నటి)|సితార]] ''
* '' [[స్మితా పాటిల్]] ''
* '' [[స్మితా తాంబే]] ''
* '' [[స్మృతి ఇరానీ]] '' (స్మృతి మల్హోత్రా)
* '' [[స్నేహా ఉల్లాల్]] ''
* '' [[సౌమిలీ బిస్వాస్]] ''
* '' [[సుదీప్తా చక్రవర్తి]] ''
{{Div col end}}
==హ==
{{Div col||13em}}
* '' [[హాజెల్ కీచ్]] ''
* '' [[హర్షిక పూనాచా]] ''
* '' [[హీనా ఖాన్]] ''
* '' [[హృషితా భట్]] ''
* '' [[హనీ రోజ్]] ''
* '' [[హన్సికా మోట్వాని]] ''
* '' [[హరిప్రియ]] ''
* '' [[హాజెల్ కీచ్]] ''
* '' [[హీరా రాజగోపాల్]] ''
* '' [[హీనా పంచల్]] ''
* '' [[హిమాన్షి ఖురానా]] ''
* '' [[హుమా ఖురేషి]] ''
* '' [[హెలెన్ (నటి)|హెలెన్]] ''
* '' [[హేమమాలిని]] ''
{{Div col end}}
== ఇవి కూడా చూడండి ==
== సూచనలు ==
{{reflist}}
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జాబితాలు]]
8wbvr6w2nuakuy420ijo9x94z4sw6o1
పలుకూరు
0
174715
3617412
3531288
2022-08-06T15:32:36Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = పలుకూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_ype = గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[పల్నాడు జిల్లా|పల్నాడు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బొల్లాపల్లి మండలం]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 =
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 16.119042
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.689148
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 522657
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''పలుకూరు''' [[పల్నాడు జిల్లా]], [[బొల్లాపల్లి మండలం|బొల్లాపల్లి మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.
==విశేషాలు==
నల్లమల అటవీ అంచున విసిరేసినట్లుగా ఉన్న ఒక చిన్న పల్లె ఇది. వివిధ ప్రాంతాలనుండి వచ్చిన 40 కుటుంబాలవారు ఈ గ్రామానికి 3 కి.మీ. దూరంలో నివాసం ఏర్పరచుకున్నారు. దీనిపేరు ఎర్రవేణి చెంచు కాలనీ. కుడి ప్రధాన కాలువకు కూతవేటు దూరంలో ఉంటూ పోడు [[వ్యవసాయం]] చేసుకుంటూ వీరు జీవించుచున్నారు. ఓటు హక్కు, రేషను కార్డు ఇచ్చారు. పక్కా ఇళ్ళు లేవు. మొండిగోడలపై కప్పు వేసికొని ఉంటున్నారు. నీటిసోసం రెండు చేతిపంపులున్నవి. చీకటి పడితే అంధకారమే. వీధిదీపాలు లేవు. ఈ పరిస్థితులలో అసిస్ట్ స్వచ్ఛంద సంస్థ చొరవ తీసికొని కాలనీవాసుల వెతలను ఇటలీకి చెందిన "కడూరీ ఫౌండేషన్" కు వివిరించగా, వారు కాలనీని దర్శించి సౌరవిద్యుత్తు సౌకర్యం కలిగించడానికి ఏడు లక్షల రూపాయలను మంజూరుచేసి, దానిద్వారా వీధిదీపాలు ఏర్పాటుచేసారు. ఇంటికొక బల్బును ఉచితంగా అందజేసినారు. ఆపైన ఒక చేతిపంపుకు విద్యుత్తు సౌకర్యం కలుగజేసి, దానిద్వారా పెరటిసాగుకు అవకాశం కల్పించి కూరగాయల సాగు చేసికొనుటకు వీరికి అవకాశం కలిపించి వీరికి శాస్వతంగా జీవనోపాధి కల్పించారు.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
[[వర్గం:బొల్లాపల్లి మండలం లోని రెవిన్యూయేతర గ్రామాలు]]
jh8gsukt9wis4lwzvfgxw1cnptsyrd0
చర్చ:చౌదర్గూడెం
1
198153
3617553
3341356
2022-08-07T02:36:54Z
Chaduvari
97
Chaduvari, [[చర్చ:చౌదర్గూడెం (జిల్లెడ్)]] పేజీని [[చర్చ:చౌదర్గూడెం]] కు తరలించారు: క్వాలిఫై చెయ్యనక్కర్లేదు
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
జిల్లెళ్ళ
0
208161
3617403
3528233
2022-08-06T15:27:05Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = జిల్లెళ్ళ
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 =
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.3167
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.2333
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518176
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''జిల్లెళ్ళ ''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[బనగానపల్లె మండలం|బనగానపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.ఇది మండల కేంద్రమైన బనగానపల్లె నుండి 15 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[నంద్యాల]] నుండి 35 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 263 ఇళ్లతో, 1171 జనాభాతో 600 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 590, ఆడవారి సంఖ్య 581. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 368 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 0. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 594365<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 518176.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి ఉంది. బాలబడి, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, పాలీటెక్నిక్, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, [[బనగానపల్లె]]లోనూ ఉన్నాయి., [[బనగానపల్లె]]లోను, మాధ్యమిక పాఠశాల [[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరంలోనూ]] ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, సమీప వైద్య కళాశాల, మేనేజిమెంటు కళాశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం [[నంద్యాల]] లోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల [[కర్నూలు]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ లేదు. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
జిల్లెళ్ళలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు గ్రామానికి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతోంది. రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 5 కి.మీ. లోపు దూరంలో ఉంది. జాతీయ రహదారి గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. వ్యవసాయ పరపతి సంఘం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 12 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
జిల్లెళ్ళలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 42 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 4 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 8 హెక్టార్లు
* సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 6 హెక్టార్లు
* బంజరు భూమి: 2 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 537 హెక్టార్లు
* నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 539 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 6 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
జిల్లెళ్ళలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 4 హెక్టార్లు* బావులు/బోరు బావులు: 2 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
జిల్లెళ్ళలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[జొన్నలు]], [[ప్రత్తి]], [[వేరుశనగ]]
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{బనగానపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
ansp4gpazzqzwv02md3h8wlqnnl5vgi
రామిరెడ్డిపల్లె (సంజామల)
0
208163
3617334
3536112
2022-08-06T12:16:36Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
'''రామిరెడ్డిపల్లె ''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన రెవెన్యూయేతర గ్రామం
{{Infobox Settlement|
|name = రామిరెడ్డిపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవెన్యూయేతర గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 =
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.060605
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.233374
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
{{సంజామల మండలంలోని గ్రామాలు}}
32c6zer1q5un7wfmsswq1fst3mqxqqm
3617336
3617334
2022-08-06T12:17:29Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
'''రామిరెడ్డిపల్లె ''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన రెవెన్యూయేతర గ్రామం
{{Infobox Settlement|
|name = రామిరెడ్డిపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవెన్యూయేతర గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 =
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.060605
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.233374
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
3rxldgi52abgxip4wohpk7ybl99c79v
చిన్నకొత్తపేట
0
208164
3617335
3527375
2022-08-06T12:17:16Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
'''చిన్నకొత్తపేట ''', [[కర్నూలు జిల్లా]], [[సంజామల మండలం|సంజామల మండలానికి]] చెందిన రెవెన్యూయేతర గ్రామం <ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2015-08-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121001000707/http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=21 |archive-date=2012-10-01 |url-status=dead }}</ref>
{{Infobox Settlement|
|name = చిన్నకొత్తపేట
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవెన్యూయేతర గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[సంజామల మండలం|సంజామల]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 =
|population_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title =స్త్రీల సంఖ్య
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 15.1667
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.3000
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 518166
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==వెలుపలి లంకెలు==
dztqlz9yvjuru7rxam1zkhtv53oe998
కాళిదాసు పురుషోత్తం
0
209476
3617735
3616518
2022-08-07T11:44:45Z
Purushotham9966
105954
చిన్న పొరపాటు సవరణ
wikitext
text/x-wiki
{{మూలాలు సమీక్షించండి}}
'''కాళిదాసు పురుషోత్తం''' [[నెల్లూరు]]లో నివసిస్తున్నాడు<ref>{{citeweb|url=http://prabhanews.com/2017/07/%E0%B0%A8%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81-6%E0%B0%A8-%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B0%B5%E0%B0%BF-%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%AE%E0%B0%A8/|title=నెల్లూరు: 6న ప్రజాకవి వేమన సాహితీ సమాలోచన|publisher=prabhanews.com|accessdate=29-08-2018|archive-date=2018-08-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180829064407/http://prabhanews.com/2017/07/%E0%B0%A8%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81-6%E0%B0%A8-%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B0%B5%E0%B0%BF-%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%AE%E0%B0%A8/|url-status=bot: unknown}}</ref>. తల్లి రమణమ్మ, తండ్రి విద్యావాచస్పతులు [[కాళిదాసు వెంకటసుబ్బాశాస్త్రి]], పురుషోత్తం జనం 1942 మే 1వ తారీకు. ఇతని తండ్రి వెంకట సుబ్బాశాస్త్రి నెల్లూరు కాశిఖేలవారి అగ్రహారంలోని వేదాంత మందిరంలో షుమారు యిరవైరెండేళ్ళు ప్రతిదినం ఉదయం ప్రవచనం చేశారు.
.
వెంకటసుబ్బాశాస్త్రి గారి కుమారులు పురుషోత్తం నెల్లూరు వి. ఆర్. హైస్ల్కూలు విద్యార్థి. వి.ఆర్ కళాశాలలో బి.ఎ చదివాడు. హైదరాబాదు ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయంలో తెలుగు ఎం.ఏ లో ఫస్ట్ క్లాసులో క్లాసు ఫస్టుగి అత్యధిక మార్కులు సంపాదించుకొని విశ్వవిద్యాలయం నుండి "గురజాడ అప్పారావు స్వర్ణపతక పురస్కారం" పొందాడు. ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ జాతీయ స్కాలర్షిప్ తో ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రొఫెసర్ బిరుదురాజు రామరాజుగారి పర్యవేక్షణలో వెంకటగిరి సంస్థానం(నెల్లూరు జిల్లా) చరిత్ర, సాహిత్యం మీద పరిశోధించి డాక్టరేట్ పట్టా పొందాడు.నెల్లూరు శ్రీ సర్వోదయ డిగ్రీ కళాశాలలో తెలుగు డిపార్ట్మెంట్ అధిపతిగా, ఆ కళాశాల ప్రిన్సిపాల్ గా పనిచేసి 2000లో పదవీవిరమణ చేశాడు. నెల్లూరు సాంస్కృతిక జీవితంలో ముప్ఫయి సంవత్సరాలు క్రియాశీలంగా పనిచేశాడు. నెల్లూరు కెమెరా క్లబ్, కార్యదర్శిగా, ది ప్రొగ్రెసివ్ ఫిల్మ్ అసొసియేషన్ (ప్రో ఫిల్మ్)పేరుతొ మిత్రులతో కలసి పదేళ్ళు ఫిల్మ్ సొసైటి నిర్వహించాడు. దీన్ని ఫెడరేషన్ అఫ్ ఫిలిం సొసైటీస్, నేషనల్ ఫిల్మ్ Archives, పూనేకి అనుబంధించి అపూర్వ మయిన చిత్రాలను నెల్లూరు కళాభిమానులకు ప్రదర్శించదమేకాక, ఈ సంస్థల సహకారంతో నెల్లూరులో 10 రోజుల పాటు ఫిల్మ్ అప్రీసియేషన్ కోర్సు నిర్వహించాడు.ఈ కృషిలో సింగరాజు రాజేంద్రప్రసాద్, కె.పెంచలయ్య, ఎం.టి. శేఖర్ రెడ్డి , డాక్టర్ ఎం. శివరామప్రసాద్, డాక్టర్ పి.మధుసూదశాస్త్రి, డాక్టర్ సి.పి. శాస్త్రి, సి. సంజీవరావు, బాబు వంటి సహృదయులు ఎందరో సహకరించారు.
నెల్లురు వర్ధమాన సమాజ కార్యవర్గ సభ్యులుగా కవిత్రయ కవితావైజయంతి, ఫిడేలు రాగాల డజన్, కయిత నా దయిత పుస్తకాల ప్రచురణలో సహకరించాడు. -వర్ధమాన సమాజం నిర్వహించిన కవిత్రయ జయంతుల్లో పండితులు చేసిన ఉపన్యాసాలను కవిత్రయ కవితావైజయంతి పేరుతో పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణ కాళిదాసు పురుషోత్తం మరి ఇద్దదరు
మిత్రులతో కలిసి హసంపాదకులుగా ఒక సంకలనం తయారు చేయగా,వర్ధమాన సమాజం ఈ గ్రంథాన్ని ప్రచురించింది. దుర్భా సుబ్రహ్మణ్యశర్మ రచనలను పురుషోత్తం పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణతో కలిసి కావ్యపంచమి పేరుతో సంకలనంచేయగా, దుర్భా రామమూర్తి దాన్ని ప్రచురించారు.
ఆధారాలు, మూలాలు(References)
భారతి, ఉదయం, వార్త, ఆంధ్రప్రభ, ఆంధ్రజ్యోతి, సాక్షి, జమీన్ రైతు, యూత్ కాంగ్రెస్, మిసిమి, జనసాహితి, చైతన్య మానవి, అమ్మనుడి, గ్రంథాలయ సర్వస్వం వంటి పత్రికల్లో సాహిత్యం, సినిమా, యాత్రాచరిత్రలు(travelogues) మీద కాళిదాసు పురుషోత్తం రాసిన వ్యాసాలు,
1980లో పూనే ఫిల్మ్ & టి.వి. ఇన్స్టిట్యూట్ లో 5వారాలు ఫిల్మ్ appreciation కోర్సు(1980) certificate,
కావలి జవహర్ భారతి కళాశాల ప్రిన్సిపాల్ డాక్టర్ ఎం. పట్టాభిరామిరెడ్డి గారికి సహకరించి, ఆంధ్రప్రదేశ్ చరిత్ర సభలు(A.P.History Congress)స్థాపించడంలో సహకారం అందించాడు. తను ఈ సంస్థ స్థాపక సభ్యుదు కూడా. 1986 నుండి Indian History Congress సభలకు హాజరువుతూ, పరిశోధన పత్రాలు సమర్పించాడు.
ఫోటోగ్రఫీ, చరిత్ర, సినిమా, పర్యటనలు, గురజాడ అప్పారావు గారి రాతప్రతులు (manuscripts) పరిశోధించడం తనకు ఇష్టమైన విషయాలు.
1988లో "గోపినాథుని వెంకయ్యశాస్త్రి జీవితం, సాహిత్యం" పుస్తకం తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం వారి ఆర్థిక సహకారంతో ప్రచురించాడు. వీరేశలింగం పంతులు సమకాలికులు, పీపుల్స్ ఫ్రండ్ ఆంగ్ల వారపత్రికా సంపాదకులు దంపూరు నరసయ్యగారి జీవితం, కృషిమీద పరిశోధించి "ఇంగ్లిషు జర్నలిజంలొ తొలి తెలుగు వెలుగు దంపూరు నరసయ్య" పుస్తం రచించాడు. తను, డాక్టర్ మాచవోలు శివరామప్రసాద్ సహ సంపాదకులుగా పూండ్ల రామకృష్ణయ్య సంపాదకత్వంలో వెలువడిన అముద్రిత గ్రంథ చింతామణి మాసపత్రిక లోని వ్యాసాలలో ఎంపికచేసిన వ్యాసాలతో "అలనాటి సాహిత్య విమర్శ" గ్రంథాన్ని తయారు చేశారు. దీన్ని ఆంధ్రప్రదేశ్ Research and Oriental Manuscripts Library, Hyd వారు 2008లో ప్రచురించారు.
పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణతో కలిసి గురజాడ అప్పారావు పంతులుగారి రాతప్రతులు, రికార్డు పరిశీలించి, గురజాడ సమగ్రరచనల సంకలనం "గురుజాడలు" సంకలనానికి కృషిచేశాడు. దీనికి డాక్టర్. ఎం.వి.రాయుడుతో పాటు సహసంపాదకుడుగా వ్యవహరించాడు. ఈ గ్రంథాన్ని
మనసు ఫౌండేషన్ స్వచ్ఛందసంస్థ ప్రచు రించింది(2011).
మనసు ఫౌండేషన్ గుర్రం జాషువ సమగ్ర రచనల సంంకలనం తీసుకొని వచ్చిన సందర్భంలో మధ్రాసు, ఇతరచోట్ల గ్రంథాలయాలన్నీ శోధించి జాషువ గ్రంథాల తొలిముద్రణలు సేకరించి సహకరించాడు. ఈ సంపుటాన్ని హైదరాబాదులో ఏర్పాటు చేసిన సభలో శ్రీ కాళీపట్నం రామారావు మాస్టారు ఆవిష్కరించారు. ఈ ఆవిష్కరణ సభకు కాళిదాసు పురుషోత్తం అధ్యక్షత వహించాడు.
సాక్షి దినపత్రిక నెల్లూరు టాబ్లాయిడ్ లో 2009-10 సంవత్సరంలో 13 నెలలపాటు "పెన్న ముచ్చట్లు" పేరుతో నెల్లూరు జిల్లా చరిత్ర, సంస్కృతి, సాహిత్యం వంటి ఆంశాలమీద 62 వ్యాసాలు రాశాడు. ఇవి "పెన్న ముచ్పట్లు" పేరుతో పుస్తక రూపంలో వెలువడ్డాయి. మనసు ఫౌండేషన్ డాక్టర్ ఎం.వి.రాయుడు సహకారంతో ఆచార్య ఆర్.వి.యస్. సుందరం, పారా అశోక్.లు సహ సంపాదకులుగా ఆధునిక తెలుగుకవి పఠాభి(తిక్కవరపు పట్టాభిరామరెడ్డి)"లభ్య సమగ్ర రచనల సంకల"నానికి సంపాదకులుగా వ్యవహరించాడు.ఈ గ్రంథాన్ని మనసు ఫౌండేషన్ 2019 ఫిబ్రవరి 19న పఠాభి శతజయంతి రోజు, నెల్లూరు టౌన్ హాల్ లో విడుదలచేసింది. 2019లోనే బంగోరె(బండి గోపాలరెడ్డి)జాబులను "బంగోరె జాబులు" పేరుతో డాక్టర్ మాచవోలు శివరామప్రసాద్ తో కలిసి, పరిష్కరించి, ప్రచురించాడు. బంగోరె సాహిత్యకృషి, జీవితం గురించి ఈ పుస్తకం కొత్తవిషయాలను తెలియజేస్తుంది.
ఇతని పర్యవేక్షణలో అముద్రిత గ్రంథచింతామణి సంపాదకులు పూండ్ల రామకృష్ణయ్య మీద మాచవోలు శివరామప్రసాద్, అల్లం రాజయ్యగారి నవలలు, కథలమీద కుమారి ఉభయభారతి పరిశోధించి డాక్టరేట్ పట్టాలు పొందారు.జూలియా థామస్ అనే బ్రిటిష్ వనిత రాజమండ్రి నుంచి ఇంగ్లండ్ కు 27 లేఖలు రాసింది 1936-39 మధ్య. పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణ ఈ లేఖలను అనువదిస్తూ అనువాదం పూర్తికాకుండానే మరణిస్తే ఇతను ఆ ఆనువాదాన్ని "ఆమె లేఖలు" పేరుతో పూర్తి చేయగా ఎం.ఎస్.కో, ఆంధ్రప్రదేశ్ చరిత్ర సభల సంఘం దాన్ని1920 లో ప్రచురించి వెలుగులోకి తెచ్చాయి . ప్రొఫెసర్ వకుళాభరణం ఈపుస్తకానికి ఉపోద్ఘాతం రాశారు.
పోతంసెట్టి జానకమ్మ 1873లో ఇంగ్లండ్ పర్యటించి ఆ యాత్రానుభవాలను Pictures of England పేరుతో1876లో పుస్తకరూపంలో తెచ్చింది. ఈ అరుదైన పుస్తకాన్ని ఇతను తెలుగుచేసి 2022 జూలైలో "జానకమ్మ ఇంగ్లండ్ యాత్ర" పేరుతో ప్రచురించాడు.
==రచనలు==
# కనక పుష్యరాగం - [[పొణకా కనకమ్మ]] స్వీయచరిత్ర (సంపాదకత్వం) సునయన క్రియేషన్స్, శ్రీ యం,వి.రాయుడు, బెంగుళూరు, 2011 <ref>{{citeweb|url=http://pustakam.net/?p=11253|title=కనకపుష్యరాగం – పొణకా కనకమ్మ స్వీయచరిత్ర|publisher=pustakam.net|accessdate=29-08-2018|archive-date=2016-07-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20160730155322/http://pustakam.net/?p=11253|url-status=bot: unknown}}</ref>
# ఇంగ్లీషు జర్నలిజంలో తొలి తెలుగు వెలుగు దంపూరు నరసయ్య (జీవితచరిత్ర, కృషి. -పరిశోధన)సొసైటీ ఫర్ సోషల్ చేంజ్,నెల్లూరు,2007
# వెంకటగిరి సంస్థాన చరిత్ర - సాహిత్యం(ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలం నుంచి డాక్టరేట్ పట్టా పొందిన గ్రంథం-1971-ప్రథమ ముద్రణ2014)<ref>{{citeweb|url=https://www.prasthanam.com/node/935|title=వెంకటగిరి సంస్థాన చరిత్ర - సాహిత్యం|publisher=prasthanam.com|accessdate=29-08-2018|archive-date=2016-04-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20160402015629/https://www.prasthanam.com/node/935|url-status=bot: unknown}}</ref>
# కవిత్రయ కవితా వైజయంతి (పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణతో కలిసి సంపాదకత్వం)నెల్లూరు వర్ధమాన సమాజం ప్రచురణ,1974.)
# కావ్యపంచమి (సంపాదకత్వం దుర్భా సుబ్రమణ్య శర్మగారి రచనలు.)1975 ప్రచురణ.
# శివారెడ్డి పద్యాలు (పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణ, బండి నాగారాజు, బ్రహ్మారెడ్డి లతో కలిసి సంపాదకత్వం)1980
# అలనాటి సాహిత్య విమర్శ (.సంపాదకులు: కాళిదాసు పురుషోత్తం, Dr M. శివరామప్రసాద్), ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ ప్రాచ్యలిఖిత గ్రంథాలయం, పరిశోధనాలయం, హైదరాబాద్.2008.
# గురుజాడలు (సంపాదకులు: పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణ, కాళిదాసు పురుషోత్తం, యం.వి.రాయుడు. మనసు ఫౌండేషన్ , బెంగుళూరు2012.
# గోపినాథుని వెంకయ్యశాస్త్రి జీవితం, సాహిత్యం,TTD ఆర్ధికసహకారం తో ప్రచురణ.1988.
#పెన్న ముచ్చట్లు, (నెల్లూరు మండల చరిత్ర, సంస్కృతి మీద వ్యాసాలు) పల్లవి పబ్లికేషన్స్ , విజయవాడ, 2018.
#తెలుగు సంస్కృతి, రెండవ సంపుటం (కొన్ని వ్యాసాలు), తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం ప్రచురణ.1988.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}4. కవిత్రయ కవితా వైజయంతి, నెల్లూరు వర్ధమాన సమాజం ప్రచురణ.1974.
5శివారెడ్డి పద్యాలు, శివారెడ్డి సొంత ప్రచురణ.1980.
6. హిందుబంధవి పక్షపత్రిక,సంపాదకులు: చతుర్వేదుల వెంకటరాఘవయ్య.
7. బంగోరె జాబులు, సంపాదకులు: కాళిదాసు పురుషోత్తం, మాచవోలు శివరామప్రసాద్, సొసైటి ఫర్ సోషల్ ఛేంజ్, నెల్లూరు ప్రచురణ, 2020.
8. ఆమె లేఖలు, జూలియా థామస్ ఇంగ్లీషు లేఖలకు తెలుగు అనువాదం, పెన్నేపల్లి గోపాలకృష్ణ, కాళిదాసు పురుషోత్తం, ఆంధ్రప్రదేశ్ చరిత్ర కాంగ్రెస్, ఎం.ఎస్.కొ సంయుక్త ప్రచురణ, 2020.
9. జానకమ్మ ఇంగ్లండ్ యాత్ర, 1876 ల పోతం జానకమ్మ రాఘవయ్య 1876ల ఆంగ్లంలో చేసిన Pictures of England యాత్రా చరిత్రకు తెలుగు అనువాదం. అనువాదకులు: కాళిదాసు పురుషోత్తం, సొసైటి ఫర్ సోషల్ ఛేంజ్, నెల్లూరు ప్రచురణ,2022.
[[వర్గం:తెలుగు రచయితలు]]
[[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా రచయితలు]]
5ciczl6z3ggt8v3o0f7sf2vny2xd1kz
టెలిపతీ
0
213928
3617564
2887356
2022-08-07T04:10:31Z
Muralikrishna m
106628
బొమ్మ చేర్చాను
wikitext
text/x-wiki
[[File:Gilbert_Murray.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gilbert_Murray.jpg|thumb|ప్రారంభ టెలిపతి ప్రయోగాలను నిర్వహించిన [[:en:Gilbert Murray|గిల్బర్ట్ ముర్రే]] ]]
'''టెలిపతీ''' లేదా భావ గ్రాహక ప్రసారణ శక్తి (గ్రీకులో టెలీ అంటే దూరంగా ఉన్న అనీ, పాతోస్ అంటే అనుభూతి లేదా అనుభవం అని అర్థం) <ref>[http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/telepathy Telepathy].</ref><ref>Following the model of sym'''pathy''' and em'''pathy'''.</ref> అంటే ఎటువంటి జ్ఞానేంద్రియాలను వాడకుండా ఒక వ్యక్తి నుండి మరో వ్యక్తికి సమాచారాన్ని చేరవేయడం. ఈ పదాన్ని మొట్టమొదటి సారిగా ఫ్రెడరిక్ మయ్యర్స్ అనే మానసిక శాస్త్ర పరిశోధకుడు, పండితుడు మొట్టమొదటిసారిగా 1882 లో ప్రయోగించాడు.<ref name="hamilton121">{{Cite book|title = Immortal Longings: F.W.H. Myers and the Victorian search for life after death|first = Trevor|last = Hamilton|publisher = Imprint Academic|year = 2009|isbn = 978-1-84540-248-8|page = 121}}</ref> అంతకుముందు ఇలాంటి భావనలను పేర్కొనేందుకు థాట్ ట్రాన్స్ ఫర్ అనే పేరు ఉండేది. ఈ పేరు దానికన్నా ప్రాచుర్యం పొందింది.<ref name="skepdic1">{{Cite web|url = http://skepdic.com/telepath.html|title = The Skeptic's Dictionary; Telepathy|author = Carroll, Robert Todd|year = 2005|publisher = Skepdic.com|accessdate = 2006-09-13}}</ref><ref name="parasocie1">[http://parapsych.org/glossary_s_z.html#t Glossary of Parapsychological terms - Telepathy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060927060915/http://parapsych.org/glossary_s_z.html#t |date=2006-09-27 }} — Parapsychological Association.</ref>
టెలిపతీ అనేది నిజం అనడానికి శాస్త్రీయమైన ఆధారాలు లేవు. దీన్ని కనుక్కోవడానికి, అర్థం చేసుకోవడానికి, వాడుకోవడానికి ఎన్నో ప్రయోగాలు చేశారు. కానీ వేటిలోనూ సమానమైన ఫలితాలు కనిపించలేదు.<ref name="Planer1980">Felix Planer. (1980). ''Superstition''. Cassell. p. 218. ISBN 0-304-30691-6 "Many experiments have attempted to bring scientific methods to bear on the investigation of the subject. Their results based on literally millions of tests, have made it abundantly clear that there exists no such phenomenon as telepathy, and that the seemingly successful scores have relied either on illusion, or on deception."</ref><ref name="Dalkvist1994">{{cite book|author=Jan Dalkvist|title=Telepathic Group Communication of Emotions as a Function of Belief in Telepathy|url=http://books.google.com/books?id=lhsRAQAAIAAJ|accessdate=5 October 2011|year=1994|publisher=Dept. of Psychology, Stockholm University|quote=Within the scientific community however, the claim that psi anomalies exist or may exist is in general regarded with skepticism. One reason for this difference between the scientist and the non scientist is that the former relies on his own experiences and anecdotal reports of psi phenomena, whereas the scientist at least officially requires replicable results from well controlled experiments to believe in such phenomena - results which according to the prevailing view among scientists, do not exist.}}</ref><ref name="Drees1998">{{cite book|author=Willem B. Drees|title=Religion, Science and Naturalism|url=http://books.google.com/books?id=BxmcHWCv2c4C&pg=PA242|accessdate=5 October 2011|date=28 November 1998|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-64562-1|pages=242–|quote=Let me take the example of claims in parapsychology regarding telepathy across spatial or temporal distances, apparently without a mediating physical process. Such claims are at odds with the scientific consensus.}}</ref><ref>Spencer Rathus. (2011). ''Psychology: Concepts and Connections''. Cengage Learning. p. 143. ISBN 978-1111344856 "There is no adequate scientific evidence that people can read other people's minds. Research has not identified one single indisputable telepath or clairvoyant."</ref> దీన్ని కాల్పనిక సాహిత్యంలో కథానాయకులకు, సూపర్ హీరోలకు ఆపాదిస్తూ అనేక రచనలు వచ్చాయి.
== పునాది ==
పాశ్చాత్య నాగరికతలో టెలిపతీకి 19వ శతాబ్దపు రెండో అర్ధబాగంలో బీజం పడిందని చెప్పవచ్చు.<ref name="Luckhurst2002">Roger Luckhurst. (2002). ''The Invention of Telepathy, 1870-1901''. Oxford University Press. ISBN 978-0199249626</ref> భౌతిక శాస్త్రంలో శక్తివంతమైన ఆవిష్కరణలు జరగడంతో కొన్ని శాస్త్రీయ విషయాలను మానసిక పరిస్థితులకు (ఉదా. జంతువులలో అయస్కాంత శక్తి) కూడా అన్వయించడం ప్రారంభించారు. దీని ద్వారా విపరీత మానసిక ప్రవర్తనలను అర్థం చేసుకోవచ్చని భావించారు. టెలిపతీ ఒక ఆధునిక భావనగా ఇక్కడే ఆవిష్కృతమైంది.<ref name="Luckhurst2002"/>
టెలీపతీ అనేది ఎవరో తమలో ఆలోచనలు ప్రేరేపిస్తున్నారనో, లేదా ఆలోచనలు తీసివేస్తున్నారనే భావన కన్నా కొత్తదేం కాదు. కానీ దీనివల్ల ఒక వ్యక్తి టెలీపతీకి గురవుతున్నారా లేదా అని నిర్ధారించవచ్చు. ఆలోచనలు చొప్పించడం లేదా తీసివేయడం అనేది సైకోసిస్ లేదా ఇంకా కచ్చితంగా చెప్పాలంటే [[స్కిజోఫ్రీనియా]] అనే మానసిక వ్యాధికి సూచన.<ref>[[Richard Noll]]. (2007). ''The Encyclopedia of Schizophrenia and Other Psychotic Disorders''. Facts on File. p. 359. ISBN 978-0816064052</ref> దీని భాదితులు కొన్ని ఆలోచనలు తమవి కావనీ, ఎవరో (ఇతర వ్యక్తులు, గ్రహాంతర వాసులు, దయ్యాలు లేదా దేవతలు, గూఢచారి సంస్థలు) తమలో కొన్ని ఆలోచనల్ని ప్రవేశపెడుతున్నారని భావిస్తుంటారు. మరికొంతమంది తమలో ఆలోచనలు తొలగిస్తున్నారని భావిస్తుంటారు. ఈ లక్షణాలన్నింటినీ యాంటీసైకోటిక్ మందుల ద్వారా తగ్గించుకోవచ్చు. సైకియాట్రిస్టులు, క్లినికల్ సైకాలజిస్టులు కొన్ని పరిశోధనా ఫలితాల ఆధారంగా స్కైజోటైపీ అనే మానసికవ్యాధి ఉన్నవారు టెలీపతీని నమ్ముతారని విశ్వసిస్తున్నారు.<ref>Graham Pickup. (2006). ''Cognitive Neuropsychiatry''. Volume 11, Number 2, Number 2/March 2006. pp. 117-192</ref><ref>Andrew Gumley, Matthias Schwannauer. (2006). ''Staying Well After Psychosis: A Cognitive Interpersonal Approach to Recovery and Relapse Prevention''. Wiley. p. 187. ISBN 978-0470021859 "Schizotypy refers to a normal personality construct characterised by an enduring tendency to experience attenuated forms of hallucinatory (e.g. hearing one's own thoughts) and delusional experiences (e.g. beliefs in telepathy)."</ref><ref>Mary Townsend. (2013). ''Essentials of Psychiatric Mental Health Nursing: Concepts of Care in Evidence-Based Practice''. F. A. Davis Company. p. 613. ISBN 978-0803638761 "Individuals with schizotypal personality disorder are aloof and isolated and behave in a bland and apathetic manner. Magical thinking, ideas of reference, illusions, and depersonalization are part of their everybody world. Examples include superstitiousness, belief in clairvoyance, telepathy, or "six sense;" and beliefs that "others can feel my feelings."</ref>
== ఆలోచనలు చదవడం ==
19 వ శతాబ్దపు చివరి భాగంలో వాషింగ్టన్ ఇర్వింగ్ బిషప్ అనే [[ఇంద్రజాలం|ఇంద్రజాలికుడు]] ఇతరుల మనసులోని ఆలోచనలు చదవడం లేదా గ్రహించడం అనే భావనమీద ప్రదర్శనలు ఇచ్చేవాడు. కానీ బిషప్ మాత్రం తనకు ఏ విధమైన మానవాతీత శక్తులు లేవని తాను కేవలం కండరాలు కదలిక (అసంకల్పితంగా శరీరంలో కనిపించే కదలికలు) ద్వారా ఆలోచనలు గ్రహిస్తున్నానని తెలియ జేశాడు.<ref>Roger Luckhurst. (2002). ''The Invention of Telepathy: 1870-1901''. Oxford University Press. p. 63. ISBN 978-0199249626</ref> బిషప్ ను బ్రిటిష్ మెడికల్ జర్నల్ సంపాదకుడితో కూడిన కొంతమంది వైద్యుల బృందం, ఫ్రాన్సిస్ గాల్టన్ అనే మానసిక వైద్యుడు పరీక్షించారు. బిషప్ ఒక టేబుల్ పై అవతలి వ్యక్తి మనసులో తలుచుకున్న ప్రదేశాన్ని కనిపెట్టడం, దాచిన వస్తువును కనుగొనడం లాంటి కొన్ని విజయవంతమైన ప్రదర్శనలు ఇచ్చాడు. కానీ ప్రయోగం జరిగేటప్పడు బిషప్ అవతలి వ్యక్తి శరీరాన్ని తాకేవాడు. వారి చేతిని, మణికట్టును పరీక్షించేవాడు. కానీ శాస్త్రజ్ఞులు మాత్రం బిషప్ నిజమైన టెలిపాత్ కాదనీ, అతను కేవలం శరీర కదలికలను పరీక్షించే నైపుణ్యంతో ఆ విధంగా కనుగొన గలుగుతున్నాడని తేల్చారు.<ref>[[Richard Wiseman]]. (2011). ''Paranormality: Why We See What Isn't There''. Macmillan. p. 140-142. ISBN 978-0-230-75298-6</ref>
== Notes ==
{{Reflist|29em}}
[[వర్గం:మానసిక శాస్త్రము]]
bq4qujca67y8zcv91pgcw8zbteitupg
కొత్తపల్లి వీరభద్రరావు
0
214672
3617418
3474448
2022-08-06T15:37:22Z
49.204.216.195
wikitext
text/x-wiki
'''కొత్తపల్లి వీరభద్రరావు''' 5 దశాబ్దాలపాటు పలు విశ్వవిద్యాలయాలలో పనిచేసిన తెలుగు ఆచార్యులు. ఆయన [[రాజమండ్రి]]లో కొత్తపల్లి వెంకటరత్న శర్మ, రామమ్మ దంపతులకు జన్మించారు.
==జీవిత విశేషాలు==
ఇతడు 1942లో [[ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం]] నుండి [[తెలుగు]]లో ఎం.ఎ. ప్రథమశ్రేణిలో ఉత్తీర్ణుడైనాడు. అదే విశ్వవిద్యాలయం నుండి 1956లో '''తెలుగు సాహిత్యముపై ఇంగ్లీషు ప్రభావము''' అనే అంశంపై పరిశోధన చేసి [[పి.హెచ్.డి]] పట్టా సాధించాడు. ఇతడికి తెలుగు భాషతో పాటుగా [[సంస్కృతం]], [[ఇంగ్లీషు]], [[హిందీ]], [[బెంగాలీ]], [[పంజాబీ భాష|పంజాబీ]], [[రష్యన్]], [[ఫ్రెంచి భాష|ఫ్రెంచి]] భాషలలో ప్రావీణ్యం ఉంది. ఇతడు [[విజయనగరం]] లోని మహారాజా కళాశాలలో ప్రాచ్యభాషావిభాగానికి అధిపతిగా పనిచేశాడు. తర్వాత తెలుగు అకాడెమీ, తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం, [[హైదరాబాదు]] కేంద్ర విశ్వవిద్యాలయం, [[ఢిల్లీ]] విశ్వవిద్యాలయం, విస్కాన్సిన్ యూనివర్సిటీ (మాడిసన్, అమెరికా) లలో పనిచేశాడు. అధికార భాషా సంఘం అధ్యక్షుడిగా పనిచేశాడు. [[మలేషియా]]లో జరిగిన రెండవ ప్రపంచ తెలుగు మహాసభలకు హాజరయ్యాడు.
==పదవులు==
* 1983-1985 [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్ర [[అధికార భాషా సంఘం]] అధ్యక్షుడు.
==రచనలు==
# సి.పి.బ్రౌన్<ref>[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.371138 డిజిటల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియాలో సి.పి.బ్రౌన్ పుస్తకప్రతి]</ref>
# మహతి (స్వాతంత్ర్య యుగోదయంలో తెలుగు తీరుతెన్నులు)
# తెలుగు సాహిత్యముపై ఇంగ్లీషు ప్రభావము
# [[అవతారతత్త్వ వివేచన]]<ref>[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.492568 డిజిటల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియాలో అవతార తత్తవివేచన పుస్తకప్రతి]</ref> (1998)
# సర్ ఆర్థర్ కాటన్
# విశ్వసాహితి (విజ్ఞానసర్వస్వం - సంపాదకుడు)
# నవ్యాంధ్ర సాహిత్య వికాసము
==పురస్కారాలు==
* 1999 - రాజాలక్ష్మీ ఫౌండేషన్ వారి [[శ్రీ రాజా లక్ష్మీ పురస్కారం|సాహిత్య పురస్కారం]]
* 2002 - ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం అధికార భాషాసంఘం వారి సత్కారం<ref>http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Telugu-poets-felicitated/articleshow/5211482.cms</ref>
==మరణం==
ఇతడు [[2006]], [[మే 9]]వ తేదీన [[హైదరాబాదు]]లోని ఒక ప్రైవేటు నర్సింగ్ హోమ్లో టైఫాయిడ్తో తన 84వ యేట మరణించాడు<ref>http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/telugu-scholar-passes-away/article3130820.ece</ref>.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}{{Authority control}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ అధికార భాషా సంఘ అధ్యక్షులు]]
[[వర్గం:2006 మరణాలు]]
[[వర్గం:తూర్పు గోదావరి జిల్లా రచయితలు]]
a6a46upu5z3zpn28rd9dx3y5zj9gjpa
3617424
3617418
2022-08-06T15:41:09Z
49.204.216.195
/* జీవిత విశేషాలు */గౌరవప్రదమైన క్రియా పదం చేర్చడమైనది.
wikitext
text/x-wiki
'''కొత్తపల్లి వీరభద్రరావు''' 5 దశాబ్దాలపాటు పలు విశ్వవిద్యాలయాలలో పనిచేసిన తెలుగు ఆచార్యులు. ఆయన [[రాజమండ్రి]]లో కొత్తపల్లి వెంకటరత్న శర్మ, రామమ్మ దంపతులకు జన్మించారు.
==జీవిత విశేషాలు==
ఆయన 1942లో [[ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం]] నుండి [[తెలుగు]]లో ఎం.ఎ. ప్రథమశ్రేణిలో ఉత్తీర్ణులైనారు. అదే విశ్వవిద్యాలయం నుండి 1956లో '''తెలుగు సాహిత్యముపై ఇంగ్లీషు ప్రభావము''' అనే అంశంపై పరిశోధన చేసి [[పి.హెచ్.డి]] పట్టా సాధించారు. ఆయనకు తెలుగు భాషతో పాటుగా [[సంస్కృతం]], [[ఇంగ్లీషు]], [[హిందీ]], [[బెంగాలీ]], [[పంజాబీ భాష|పంజాబీ]], [[రష్యన్]], [[ఫ్రెంచి భాష|ఫ్రెంచి]] భాషలలో ప్రావీణ్యం ఉంది. ఆయన [[విజయనగరం]] లోని మహారాజా కళాశాలలో ప్రాచ్యభాషావిభాగానికి అధిపతిగా పనిచేశారు. తర్వాత తెలుగు అకాడెమీ, తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం, [[హైదరాబాదు]] కేంద్ర విశ్వవిద్యాలయం, [[ఢిల్లీ]] విశ్వవిద్యాలయం, విస్కాన్సిన్ యూనివర్సిటీ (మాడిసన్, అమెరికా) లలో పనిచేశారు. అధికార భాషా సంఘం అధ్యక్షునిగా పనిచేశారు. [[మలేషియా]]లో జరిగిన రెండవ ప్రపంచ తెలుగు మహాసభలకు హాజరయ్యారు.
==పదవులు==
* 1983-1985 [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్ర [[అధికార భాషా సంఘం]] అధ్యక్షుడు.
==రచనలు==
# సి.పి.బ్రౌన్<ref>[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.371138 డిజిటల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియాలో సి.పి.బ్రౌన్ పుస్తకప్రతి]</ref>
# మహతి (స్వాతంత్ర్య యుగోదయంలో తెలుగు తీరుతెన్నులు)
# తెలుగు సాహిత్యముపై ఇంగ్లీషు ప్రభావము
# [[అవతారతత్త్వ వివేచన]]<ref>[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.492568 డిజిటల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియాలో అవతార తత్తవివేచన పుస్తకప్రతి]</ref> (1998)
# సర్ ఆర్థర్ కాటన్
# విశ్వసాహితి (విజ్ఞానసర్వస్వం - సంపాదకుడు)
# నవ్యాంధ్ర సాహిత్య వికాసము
==పురస్కారాలు==
* 1999 - రాజాలక్ష్మీ ఫౌండేషన్ వారి [[శ్రీ రాజా లక్ష్మీ పురస్కారం|సాహిత్య పురస్కారం]]
* 2002 - ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం అధికార భాషాసంఘం వారి సత్కారం<ref>http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Telugu-poets-felicitated/articleshow/5211482.cms</ref>
==మరణం==
ఇతడు [[2006]], [[మే 9]]వ తేదీన [[హైదరాబాదు]]లోని ఒక ప్రైవేటు నర్సింగ్ హోమ్లో టైఫాయిడ్తో తన 84వ యేట మరణించాడు<ref>http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/telugu-scholar-passes-away/article3130820.ece</ref>.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}{{Authority control}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ అధికార భాషా సంఘ అధ్యక్షులు]]
[[వర్గం:2006 మరణాలు]]
[[వర్గం:తూర్పు గోదావరి జిల్లా రచయితలు]]
i3esskak6nyc8bf2p2t9c10dfih58kx
3617426
3617424
2022-08-06T15:41:56Z
49.204.216.195
/* మరణం */
wikitext
text/x-wiki
'''కొత్తపల్లి వీరభద్రరావు''' 5 దశాబ్దాలపాటు పలు విశ్వవిద్యాలయాలలో పనిచేసిన తెలుగు ఆచార్యులు. ఆయన [[రాజమండ్రి]]లో కొత్తపల్లి వెంకటరత్న శర్మ, రామమ్మ దంపతులకు జన్మించారు.
==జీవిత విశేషాలు==
ఆయన 1942లో [[ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం]] నుండి [[తెలుగు]]లో ఎం.ఎ. ప్రథమశ్రేణిలో ఉత్తీర్ణులైనారు. అదే విశ్వవిద్యాలయం నుండి 1956లో '''తెలుగు సాహిత్యముపై ఇంగ్లీషు ప్రభావము''' అనే అంశంపై పరిశోధన చేసి [[పి.హెచ్.డి]] పట్టా సాధించారు. ఆయనకు తెలుగు భాషతో పాటుగా [[సంస్కృతం]], [[ఇంగ్లీషు]], [[హిందీ]], [[బెంగాలీ]], [[పంజాబీ భాష|పంజాబీ]], [[రష్యన్]], [[ఫ్రెంచి భాష|ఫ్రెంచి]] భాషలలో ప్రావీణ్యం ఉంది. ఆయన [[విజయనగరం]] లోని మహారాజా కళాశాలలో ప్రాచ్యభాషావిభాగానికి అధిపతిగా పనిచేశారు. తర్వాత తెలుగు అకాడెమీ, తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం, [[హైదరాబాదు]] కేంద్ర విశ్వవిద్యాలయం, [[ఢిల్లీ]] విశ్వవిద్యాలయం, విస్కాన్సిన్ యూనివర్సిటీ (మాడిసన్, అమెరికా) లలో పనిచేశారు. అధికార భాషా సంఘం అధ్యక్షునిగా పనిచేశారు. [[మలేషియా]]లో జరిగిన రెండవ ప్రపంచ తెలుగు మహాసభలకు హాజరయ్యారు.
==పదవులు==
* 1983-1985 [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్ర [[అధికార భాషా సంఘం]] అధ్యక్షుడు.
==రచనలు==
# సి.పి.బ్రౌన్<ref>[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.371138 డిజిటల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియాలో సి.పి.బ్రౌన్ పుస్తకప్రతి]</ref>
# మహతి (స్వాతంత్ర్య యుగోదయంలో తెలుగు తీరుతెన్నులు)
# తెలుగు సాహిత్యముపై ఇంగ్లీషు ప్రభావము
# [[అవతారతత్త్వ వివేచన]]<ref>[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.492568 డిజిటల్ లైబ్రరీ ఆఫ్ ఇండియాలో అవతార తత్తవివేచన పుస్తకప్రతి]</ref> (1998)
# సర్ ఆర్థర్ కాటన్
# విశ్వసాహితి (విజ్ఞానసర్వస్వం - సంపాదకుడు)
# నవ్యాంధ్ర సాహిత్య వికాసము
==పురస్కారాలు==
* 1999 - రాజాలక్ష్మీ ఫౌండేషన్ వారి [[శ్రీ రాజా లక్ష్మీ పురస్కారం|సాహిత్య పురస్కారం]]
* 2002 - ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం అధికార భాషాసంఘం వారి సత్కారం<ref>http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Telugu-poets-felicitated/articleshow/5211482.cms</ref>
==మరణం==
ఆయన [[2006]], [[మే 9]]వ తేదీన [[హైదరాబాదు]]లోని ఒక ప్రైవేటు నర్సింగ్ హోమ్లో టైఫాయిడ్తో తన 84వ యేట మరణించారు<ref>http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/telugu-scholar-passes-away/article3130820.ece</ref>.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}{{Authority control}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ అధికార భాషా సంఘ అధ్యక్షులు]]
[[వర్గం:2006 మరణాలు]]
[[వర్గం:తూర్పు గోదావరి జిల్లా రచయితలు]]
kilzb23xd7ofy4bqpedlqpaoz2mk6q7
చుండూరు ఊచకోత
0
224172
3617349
3616752
2022-08-06T13:12:24Z
2A02:8071:2C82:DF00:9478:11E8:62EB:7E
wikitext
text/x-wiki
[[ఆగస్టు 6]] [[1991]]న [[చుండూరు]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] గ్రామంలో [[దళితులు|దళితుల]]పై అగ్రకులస్తులు(రెడ్డి, కాపు ) చేసిన దాడి, హత్యాకాండలను '''చుండూరు ఘటన'''గానూ, '''చుండూరు హత్యాకాండ'''గానూ అభివర్ణిస్తారు.<ref>[https://www.jstor.org/stable/41626971?seq=1#page_scan_tab_contents Upper Caste Violence: Study of Chunduru Carnage - Economic and Political Weekly Vol. 26, No. 36 (Sep. 7, 1991), pp. 2079-2084]</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hindu.com/2004/07/19/stories/2004071905630400.htm|title=The Hindu : Andhra Pradesh News : Briefly|work=hindu.com|accessdate=11 April 2015|archive-date=27 జూన్ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140627011334/http://www.hindu.com/2004/07/19/stories/2004071905630400.htm|url-status=dead}}</ref>
== హత్యాకాండ ==
1991 ఆగస్టు 6న గుంటూరు జిల్లా చుండూరు గ్రామంలో అగ్రవర్ణాల వారు దళితవాడపై దాడి చేసి, వేట కొడవళ్ళతో, గొడ్డళ్లతో, బరిసెలతో దళితులను వెంటాడి, వేటాడి చంపారు. ఆ మారణ కాండలో ఎనిమిది మంది దళితులు ప్రాణాలు కోల్పోగా, ఐదుగురు తీవ్రంగా గాయపడ్డారు. మృతదేహాలను ముక్కలు ముక్కలుగా నరికి, గోనెసంచుల్లో మూటగట్టి, రాళ్ళు కట్టి తుంగభద్రలో పడే శారు. ఇద్దరు అన్నదమ్ములను మల్లెతోటలోనే చంపి భూమిలో తొక్కేశారు. ఒకరిని సజీవంగానే సంచులలో కుక్కి కాలువలో పడేశారు.
== న్యాయస్థానం తీర్పు ==
ఈ ఘోరంపై వెల్లువెత్తిన ప్రజాగ్రహం కారణంగా ఏర్పాటైన ప్రత్యేక కోర్టు 16 ఏళ్ల సుదీర్ఘ విచారణ తదుపరి, 2007లో తీర్పును వెలువరించింది. ఇది అరుదైన వాటిలో కెల్లా అత్యంత అరుదైన కేసు కాదంటూ నిందితులకు మరణశిక్ష గాక, యావజ్జీవ కారాగార శిక్ష విధించింది. ప్రత్యేక కోర్టు చేసిన ఈ వ్యాఖ్య నేరం తీవ్రతను తగ్గించేసింది.<ref>[http://m.dailyhunt.in/news/india/telugu/sakshi-epaper-sakshi/urikambaaniki-undi-vivaksha-newsid-42522188 ఉరికంబానికీ ఉంది వివక్ష - మల్లెపల్లి లక్ష్మయ్య (వ్యాసకర్త సామాజిక విశ్లేషకులు)]</ref> ఏడేళ్ల తర్వాత ఏపీ హైకోర్టు ప్రాసిక్యూషన్ నేరాన్ని నిరూపించడంలో విఫలమైందంటూ నిందితులందరినీ విడుదల చేయాలని తీర్పు చెప్పింది. ఈ కేసులో 21 మంది నిందితులకు కింది కోర్టు విధించిన శిక్షలను రద్దు చేస్తూ రాష్ట్ర హైకోర్టు తీర్పు ఇచ్చింది. అంతేగాకుండా ఇదే కేసులో 35 మందికి విధించిన ఏడాది జైలు శిక్షను కూడా న్యాయస్థానం రద్దు చేస్తూ తీర్పు ఇచ్చింది.<ref>[http://telugu.webdunia.com/article/andhra-pradesh-news/%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81-%E0%B0%8A%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%A4-%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B0%95%E0%B1%81-%E0%B0%B6%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7-%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%81-%E0%B0%9A%E0%B1%87%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%A8-%E0%B0%B9%E0%B1%88%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%81-114042200043_1.htm చుండూరు ఊచకోత నిందితులకు శిక్ష రద్దు చేసిన హైకోర్టు!!మంగళవారం, 22 ఏప్రియల్ 2014]</ref>
ఆ తీర్పు మీద తీవ్ర వ్యతిరేకత వ్యక్తమైంది. ఈ కేసు విషయంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వంతోపాటు చుండూరు ఘటనలో మరణించినవారి బంధువులు సుప్రీం కోర్టును ఆశ్రయించారు. ఈ కేసు 2014 జూలై 30 నాడు సుప్రీంకోర్టులో విచారణకు వచ్చింది. సుప్రీంకోర్టు ఈ కేసు విషయంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ హైకోర్టు ఇచ్చిన తీర్పుపై స్టే విధించడంతోపాటు ఈ కేసులో నిందితులందరికీ నోటీసులు ఇవ్వాలని నిర్ణయించింది.<ref>[http://www.teluguone.com/news/content/supreme-court-stay-on-tsundur-case-39-36641.html#.Vz2Q9eV97IU చుండూరు కేసులో సుప్రీం కోర్టు స్టే, Jul 30, 2014]</ref><ref>{{Cite web |url=http://namasthetelangaana.com/News/%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81-%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B8%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8B-%E0%B0%B8%E0%B1%81%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%81-%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%87-1-1-391095.aspx |title=చుండూరు కేసులో సుప్రీంకోర్టు స్టే |website= |access-date=2016-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140801111705/http://namasthetelangaana.com/News/%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81-%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B8%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8B-%E0%B0%B8%E0%B1%81%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%81-%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%87-1-1-391095.aspx |archive-date=2014-08-01 |url-status=dead }}</ref>
==ఇతర పఠనాలు==
* [http://hrw.org/reports/pdfs/i/india/india929.pdf Police Killings and Rural Violence in Andhra Pradesh]
* [http://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls10/ses1/0409089101.htm Brutal Killings of Harijans in Tsundur Village of Guntur District]
* [http://odi.org.uk/publications/working_papers/wp179.pdf Caste, Class and Social Articulation in Andhra Pradesh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928021821/http://www.odi.org.uk/publications/working_papers/wp179.pdf |date=2007-09-28 }}
* [https://web.archive.org/web/20140811221230/http://balagopal.org/wp-content/uploads/2009/10/Post-Chundur_and_Other_Chundurs.pdf Post-Chundur and Other Chundurs K Balagopal]
* [https://web.archive.org/web/20140811221226/http://balagopal.org/wp-content//uploads/2014/04/Tsunduru/THE%20TSUNDURU%20CARNAGE-APCLC%20REPORT-PUBLISHED%20IN%20AUGUST%201991.pdf THE CHUNDURU CARNAGE AUGUST 6,1991]
* [http://www.readbag.com/odi-uk-resources-docs-2692 Caste, Class and Social Articulation in Andhra Pradesh, India: Mapping Differential Regional Trajectories - ODI Working Papers 179 - Working paper text version] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304083741/http://www.readbag.com/odi-uk-resources-docs-2692 |date=2016-03-04 }}
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
==ఇతర లింకులు==
* [http://avaninews.com/article.php?page=76 చుండూరు... రెండు దశాబ్ధాల నెత్తుటి గాయం]
* [https://web.archive.org/web/20160529111929/http://www.indiannativenetwork.com/chunduru-mass-murders/ చుండూరు మాలలపై హత్యాకాండ:1991 ఆగస్టు 6న]
* {{cite web|url=http://www.deccanherald.com/content/401162/andhra-hc-strikes-down-all.html|title=Andhra HC strikes down all sentences in Dalit massacre case|work=Deccan Herald|accessdate=11 April 2015}}
* {{cite web|url=http://www.business-standard.com/article/news-ians/andhra-hc-strikes-down-all-sentences-in-dalit-massacre-case-114042200757_1.html|title=Andhra HC strikes down all sentences in Dalit massacre case|author=IANS|date=22 April 2014|work=business-standard.com|accessdate=11 April 2015}}
[[వర్గం:నేరాలు]]
[[వర్గం:దళితులపై దాడులు]]
[[వర్గం:సంఘటనలు]]
rxzpsc8de5h26zn7yz92bjgbv60ri1d
కోటలూరు
0
225055
3617332
3525286
2022-08-06T12:15:37Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
'''కోటలూరు ''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[కుప్పం మండలం|కుప్పం మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Kuppam/Kotaluru|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Kuppam/Kotaluru|accessdate=17 June 2016|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424093427/http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Kuppam/Kotaluru|archive-date=24 ఏప్రిల్ 2016|url-status=dead}}</ref>
{{Infobox Settlement|
|name = కోటలూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[కుప్పం మండలం|కుప్పం]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల సంఖ్య
|population_blank1 =
|population_blank2_title = స్త్రీల సంఖ్య
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 12.745
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.34
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = Pin Code :
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్:e: 08570
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==గ్రామ గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం - పురుషుల - స్త్రీల - గృహాల సంఖ్య
;జనాభా (2001) - మొత్తం - పురుషుల - స్త్రీల - గృహాల సంఖ్య
==మండల సమాచారము==
రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
మండల కేంద్రము. [[కుప్పం]]
జిల్లా. చిత్తూరు,
ప్రాంతము. [[రాయలసీమ]].,
భాషలు. [[తెలుగు]]/ ఉర్దూ,
టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 688 మీటర్లు.,
విస్తీర్ణము. హెక్టార్లు,
మండలంలోని గ్రామాల సంఖ్య.63
==సమీప మండలాలు==
[[గుడుపల్లె]], [[శాంతిపురం]], [[అరిముథనపల్లె]], [[వెప్పనపల్లి]] [[రామకుప్పం]] మండలాలు.
==సమీప గ్రామాలు==
[[రాబర్ట్ సన్ పేట్]], [[వనియంబాడి]], [[తిరుపత్తూర్]], [[ములబాగల్]] సమీపములో ఉన్నాయి.
==ఉపగ్రామాలు==
మోటూరు, సామిదమ్మవంక, సిద్దపనూరు, ఎర్రమన్ను గుంటలు, మేస్త్రినాయినూరు, సప్పనికుంట, యానాది పురం. ఇవి ఉపగ్రామాలు.
==రవాణ సౌకర్యములు==
ఈ గ్రామానికి పరిసర ప్రాంతంలో వున్న అన్ని ప్రదేశాలకు రోడ్డు కలుపబడి వున్నది బస్సుల సౌకర్యము కూడా ఉంది. ఈ గ్రామానికి సమీపములో కుప్పం ఎ.పి.ఎస్.ఆర్టి.సి బస్ స్టేషన్, శాంతిపురం బస్ స్టేషన్లు ఉన్నాయి. ఈ గ్రామానికి కుప్పం, గుడుపల్లె రైల్వే స్టేషనులు సమీపములోవున్నాయి. బంగారుపేట్ రైల్వే స్టేషను 35 కి.మీ దూరములో ఉంది.
==వెలుపలి లంకెలు==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{కుప్పం మండలంలోని గ్రామాలు}}
----
{{అయోమయం|కొత్తపల్లి}}
03g7e0j68qccnbmsuo8tthngz5g5sad
తాళ్లపల్లె (చిత్తూరు)
0
225101
3617305
3528808
2022-08-06T12:04:09Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
'''తాళ్లపల్లె ''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]] మండలానికి చెందిన గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in">{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2016-06-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref> . పిన్ కోడ్: 517408.
{{Infobox Settlement|
|name = తాళ్లపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2995
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 = 1483
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 = 1512
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 730
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.239380
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.694464
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 517408
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
[[వరి]], [[చెరకు]], [[మామిడి]],[[వేరుశనగ]], కూరగాయలు ప్రధాన పంటలు.
==గ్రామంలో ప్రధాన వృత్తులు==
ఈ గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in"/> లోని ప్రజలు వ్యవసాయము, లేదా వ్వవసాయాధారిత పనులు ప్రధాన వృత్తిగా జీవిస్తున్నారు.
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం - పురుషుల - స్త్రీల - గృహాల సంఖ్య
;జనాభా (2001) - మొత్తం - పురుషుల - స్త్రీల - గృహాల సంఖ్య
;
'''కలగటూరు''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]] మండలానికి చెందిన గ్రామం.
{{Infobox Settlement|
|name = కలగటూరు
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2223
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 = 1116
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 = 1107
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =554
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd =
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd =
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 517408.
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్: 08579
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
వరి, చెరకు, మామిడి, వేరుశనగ, కూరగాయలు ప్రధాన పంటలు.
== గ్రామంలోని ప్రముఖులు (నాడు/నేడు)==
ఈ గ్రామంలోని ప్రజలు వ్యవసాయం, లేదా వ్యవసాయాధారిత పనులు ప్రధాన వృత్తిగా జీవిస్తున్నారు.
==మండల సమాచారము==
రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
మండల కేంద్రము. గంగవరం,
జిల్లా. చిత్తూరు,
ప్రాంతము. రాయలసీమ.,
భాషలు. తెలుగు/ ఉర్దూ,
టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 305 మీటర్లు.,
విస్తీర్ణము. హెక్టార్లు,
మండలంలోని గ్రామాల సంఖ్య. 16.
==సమీప గ్రామాలు==
కలగటూరు 3 కి.మీ. మేలుమాయ్ 3 కి.మీ. ఈడూరు 5 కి.మి. పెద్దపంజాని 6 కి.మీ. దండపల్లె 6 కి.మీ దూరములో ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gangavaram/Thallapalle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gangavaram/Thallapalle|accessdate=18 June 2016|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424033510/http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gangavaram/Thallapalle|archive-date=24 ఏప్రిల్ 2016|url-status=dead}}</ref>
==సమీప మండలాలు==
పెద్దపంజాని, పలమనేరు, చౌడేపల్లి, పుంగనూరు మండలాలు సమీపములో ఉన్నాయి.
==రవాణ సౌకర్యములు==
ఈ గ్రామానికి పరిసర ప్రాంతంలో వున్న అన్ని ప్రదేశాలకు రోడ్డు కలుపబడి వున్నది బస్సుల సౌకర్యము కూడా ఉంది. పలమనేరు, చౌడేపల్లి, పుంగనూరు లలో వున్నఏ.పి.ఎస్.ఆర్.టీ.సి. బస్సు స్టేషనులు ఇక్కడున్న బస్సు స్టేషనుతో కలుప బడి ఉన్నాయి. ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ. ల లోపు రైల్వే సదుపాయము లేదు. కాని ఈ గ్రామానికి చిత్తూరు రైల్వే స్టేషను దగ్గరలో ఉంది. కాడ్పాడి రైల్వే స్టేషను 62 కి.మీ దూరములో ఉంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{గంగవరం (చిత్తూరు) మండలంలోని గ్రామాలు}}
bo7wf7ij9ca9667lyo8fi7on8zggth3
3617311
3617305
2022-08-06T12:05:54Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
'''తాళ్లపల్లె ''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]] మండలానికి చెందిన గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in">{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2016-06-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref> . పిన్ కోడ్: 517408.
{{Infobox Settlement|
|name = తాళ్లపల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[గంగవరం (చిత్తూరు జిల్లా) మండలం|గంగవరం]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total = 2995
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 = 1483
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 = 1512
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 = 730
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2001
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.239380
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.694464
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = 517408
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
[[వరి]], [[చెరకు]], [[మామిడి]],[[వేరుశనగ]], కూరగాయలు ప్రధాన పంటలు.
==గ్రామంలో ప్రధాన వృత్తులు==
ఈ గ్రామం.<ref name="censusindia.gov.in"/> లోని ప్రజలు వ్యవసాయము, లేదా వ్వవసాయాధారిత పనులు ప్రధాన వృత్తిగా జీవిస్తున్నారు.
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం - పురుషుల - స్త్రీల - గృహాల సంఖ్య
;జనాభా (2001) - మొత్తం - పురుషుల - స్త్రీల - గృహాల సంఖ్య
==గ్రామంలో ప్రధాన పంటలు==
వరి, చెరకు, మామిడి, వేరుశనగ, కూరగాయలు ప్రధాన పంటలు.
== గ్రామంలోని ప్రముఖులు (నాడు/నేడు)==
ఈ గ్రామంలోని ప్రజలు వ్యవసాయం, లేదా వ్యవసాయాధారిత పనులు ప్రధాన వృత్తిగా జీవిస్తున్నారు.
==మండల సమాచారము==
రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
మండల కేంద్రము. గంగవరం,
జిల్లా. చిత్తూరు,
ప్రాంతము. రాయలసీమ.,
భాషలు. తెలుగు/ ఉర్దూ,
టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 305 మీటర్లు.,
విస్తీర్ణము. హెక్టార్లు,
మండలంలోని గ్రామాల సంఖ్య. 16.
==సమీప గ్రామాలు==
కలగటూరు 3 కి.మీ. మేలుమాయ్ 3 కి.మీ. ఈడూరు 5 కి.మి. పెద్దపంజాని 6 కి.మీ. దండపల్లె 6 కి.మీ దూరములో ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gangavaram/Thallapalle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gangavaram/Thallapalle|accessdate=18 June 2016|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424033510/http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Gangavaram/Thallapalle|archive-date=24 ఏప్రిల్ 2016|url-status=dead}}</ref>
==సమీప మండలాలు==
పెద్దపంజాని, పలమనేరు, చౌడేపల్లి, పుంగనూరు మండలాలు సమీపములో ఉన్నాయి.
==రవాణ సౌకర్యములు==
ఈ గ్రామానికి పరిసర ప్రాంతంలో వున్న అన్ని ప్రదేశాలకు రోడ్డు కలుపబడి వున్నది బస్సుల సౌకర్యము కూడా ఉంది. పలమనేరు, చౌడేపల్లి, పుంగనూరు లలో వున్నఏ.పి.ఎస్.ఆర్.టీ.సి. బస్సు స్టేషనులు ఇక్కడున్న బస్సు స్టేషనుతో కలుప బడి ఉన్నాయి. ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ. ల లోపు రైల్వే సదుపాయము లేదు. కాని ఈ గ్రామానికి చిత్తూరు రైల్వే స్టేషను దగ్గరలో ఉంది. కాడ్పాడి రైల్వే స్టేషను 62 కి.మీ దూరములో ఉంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{గంగవరం (చిత్తూరు) మండలంలోని గ్రామాలు}}
5riqp87c99n9b95xn1z5kxm6g01cw10
ఆమనిగుంట
0
225278
3617325
3522223
2022-08-06T12:13:10Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
{{గ్రామం పేరు లేదు}}
''' ఆమనిగుంట''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[చౌడేపల్లె మండలం|చౌడేపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2016-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>
{{Infobox Settlement|
|name = ఆమనిగుంట
|native_name = ఆమనిగుంట
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[చౌడేపల్లె మండలం|చౌడేపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 =
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.54
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.7
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = Pin Code :
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్:
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) -
==మండల సమాచారము==
రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
మండల కేంద్రము. చౌడేపల్లె
జిల్లా. చిత్తూరు,
ప్రాంతము. రాయలసీమ.,
భాషలు. తెలుగు/
టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 596 మీటర్లు.,
మండలంలోని గ్రామాల సంఖ్య. 45,
ఆర్.టి.ఓ. కార్యాలయం. [[చిత్తూరు]], [[మదనపల్లె]], [[తిరుపతి]].,
మండల జనాభా (2001) - మొత్తం 40, 410 - పురుషులు 20, 266 - స్త్రీలు 20, 144,
అక్షరాస్యత (2001) - మొత్తం - 60.43% - పురుషుల అక్షరాస్యత 73.65% - స్త్రీలు 47.17%,
ఈ ప్రదేశము /చిత్తూరుకు కి.మీ.దూరములో ఉంది.,
మొత్తం గ్రామాలు14,
==చుట్టుప్రక్కల మండలాలు==
[[సోమల]], [[పుంగనూరు]], [[పెద్దపంజాని]], [[నిమ్మనపల్లె]] మండలాలు.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Aminigunta|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Aminigunta|accessdate=24 June 2016}}</ref>
==రవాణా సదుపాయము==
;రైలు రవాణా
ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ లోపు రైలు వసతి లేదు. ఇక్కడికి దగ్గరిలోని ప్రధాన రైల్వే స్టేషను కాట్పాడి 78 కి.మీ దూరములో ఉంది.
;రోడ్డు మార్గము.
ఇక్కడికి సమీపములో చౌడేపల్లె బస్ స్టేషను, సోమల బస్ స్టేషనులు ఉన్నాయి. [[పుంగనూరు]] ఇక్కడికి దగ్గరి టౌను. ఇక్కడినుండి అనేక ప్రాంతాలకు ఆంధ్రప్రదేశ్ రోడ్డురవాణా సంస్థ అనేక బస్సులు నడుపుచున్నది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{చౌడేపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
==మూలాలు==
https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23
9297nffi7t1ggpw42upbhhd83pg9n87
3617326
3617325
2022-08-06T12:13:51Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
''' ఆమనిగుంట''', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[చౌడేపల్లె మండలం|చౌడేపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2016-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>
{{Infobox Settlement|
|name = ఆమనిగుంట
|native_name = ఆమనిగుంట
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[చౌడేపల్లె మండలం|చౌడేపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 =
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.54
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.7
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = Pin Code :
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్:
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) -
==మండల సమాచారము==
రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
మండల కేంద్రము. చౌడేపల్లె
జిల్లా. చిత్తూరు,
ప్రాంతము. రాయలసీమ.,
భాషలు. తెలుగు/
టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 596 మీటర్లు.,
మండలంలోని గ్రామాల సంఖ్య. 45,
ఆర్.టి.ఓ. కార్యాలయం. [[చిత్తూరు]], [[మదనపల్లె]], [[తిరుపతి]].,
మండల జనాభా (2001) - మొత్తం 40, 410 - పురుషులు 20, 266 - స్త్రీలు 20, 144,
అక్షరాస్యత (2001) - మొత్తం - 60.43% - పురుషుల అక్షరాస్యత 73.65% - స్త్రీలు 47.17%,
ఈ ప్రదేశము /చిత్తూరుకు కి.మీ.దూరములో ఉంది.,
మొత్తం గ్రామాలు14,
==చుట్టుప్రక్కల మండలాలు==
[[సోమల]], [[పుంగనూరు]], [[పెద్దపంజాని]], [[నిమ్మనపల్లె]] మండలాలు.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Aminigunta|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Aminigunta|accessdate=24 June 2016}}</ref>
==రవాణా సదుపాయము==
;రైలు రవాణా
ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ లోపు రైలు వసతి లేదు. ఇక్కడికి దగ్గరిలోని ప్రధాన రైల్వే స్టేషను కాట్పాడి 78 కి.మీ దూరములో ఉంది.
;రోడ్డు మార్గము.
ఇక్కడికి సమీపములో చౌడేపల్లె బస్ స్టేషను, సోమల బస్ స్టేషనులు ఉన్నాయి. [[పుంగనూరు]] ఇక్కడికి దగ్గరి టౌను. ఇక్కడినుండి అనేక ప్రాంతాలకు ఆంధ్రప్రదేశ్ రోడ్డురవాణా సంస్థ అనేక బస్సులు నడుపుచున్నది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{చౌడేపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
==మూలాలు==
https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23
d0o0duhg3rkctbaww344buxzyrqrr6v
కొండయ్యగారి పల్లె
0
225279
3617321
3524633
2022-08-06T12:11:30Z
Divya4232
105587
#WPWP, #WPWPTE
wikitext
text/x-wiki
'''కొండయ్యగారి పల్లె '', [[చిత్తూరు జిల్లా]], [[చౌడేపల్లె మండలం|చౌడేపల్లె మండలానికి]] చెందిన గ్రామం.<ref>{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2016-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>
{{Infobox Settlement|
|name = కొండయ్యగారి పల్లె
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|imagesize =
|image_caption =
|image_map =
|mapsize = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_mapsize =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption =
|pushpin_mapsize = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[చౌడేపల్లె మండలం|చౌడేపల్లె]]
<!-- Politics ----------------->
|government_foonotes =
|government_type =
|leader_title = [[సర్పంచి]]
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude = చ.కి.మీ
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of = 2011
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title = పురుషుల
|population_blank1 =
|population_blank2_title = స్త్రీల
|population_blank2 =
|population_blank3_title = గృహాల సంఖ్య
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of = 2011
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title = పురుషులు
|literacy_blank1 =
|literacy_blank2_title = స్త్రీలు
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 13.3
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.6
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type = పిన్ కోడ్
|postal_code = Pin Code : 517247
|area_code =
|blank_name = ఎస్.టి.డి కోడ్: 08581
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
==గణాంకాలు==
;జనాభా (2011) - మొత్తం
==మండల సమాచారము==
రాష్ట్రము. ఆంధ్ర ప్రదేశ్
మండల కేంద్రము. చౌడేపల్లె
జిల్లా. చిత్తూరు,
ప్రాంతము. రాయలసీమ.,
భాషలు. తెలుగు/
టైం జోన్. IST (UTC + 5 30),
వాహన రిజిస్ట్రేషను. నెం. AP-03,
సముద్ర మట్టానికి ఎత్తు. 596 మీటర్లు.,
మండలంలోని గ్రామాల సంఖ్య. 45,
ఆర్.టి.ఓ. కార్యాలయం. [[చిత్తూరు]], [[మదనపల్లె]], [[తిరుపతి]].,
మండల జనాభా (2001) - మొత్తం 40, 410 - పురుషులు 20, 266 - స్త్రీలు 20, 144,
అక్షరాస్యత (2001) - మొత్తం - 60.43% - పురుషుల అక్షరాస్యత 73.65% - స్త్రీలు 47.17%,
మొత్తం గ్రామాలు14,
==చుట్టుప్రక్కల మండలాలు==
[[సోమల]], [[పుంగనూరు]], [[పెద్దపంజాని]], [[నిమ్మనపల్లె]] మండలాలు.<ref>{{cite web|title=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Kondaiahgari-Palle|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Kondaiahgari-Palle|accessdate=24 June 2016|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424063416/http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chowdepalle/Kondaiahgari-Palle|archive-date=24 ఏప్రిల్ 2016|url-status=dead}}</ref>
==రవాణా సదుపాయము==
;రైలు రవాణా
ఈ గ్రామానికి 10 కి.మీ లోపు రైలు వసతి లేదు. ఇక్కడికి దగ్గరిలోని ప్రధాన రైల్వే స్టేషను కాట్పాడి 78 కి.మీ దూరములో ఉంది.
;రోడ్డు మార్గము.
ఇక్కడికి సమీపములో [[సోమల]] బస్ స్టేషను, [[పుంగనూరు]] బస్ స్టేషనులు ఉన్నాయి. [[పుంగనూరు]] ఇక్కడికి దగ్గరి టౌను. ఇక్కడినుండి అనేక ప్రాంతాలకు ఆంధ్రప్రదేశ్ రోడ్డురవాణా సంస్థ అనేక బస్సులు నడుపుచున్నది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{చౌడేపల్లె మండలంలోని గ్రామాలు}}
==మూలాలు==
https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23
kzohk6qg7vcr6b17wmxzgmyudscuycf
నారావారిపల్లె
0
225963
3617316
3609569
2022-08-06T12:09:27Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
{{Use dmy dates|date=November 2018}}
{{Use Indian English|date=November 2018}}
{{Infobox settlement
| name = నారావారిపల్లె
| year = 2014
| reserved = No
| mla = Chevireddy Bhaskar Reddy
| party = YSRCP
| native_name =
| native_name_lang = తెలుగు
| other_name =
| nickname =
| settlement_type = గ్రామం
| image_skyline =
| image_alt =
| image_caption =
| pushpin_map = India Andhra Pradesh#India
| pushpin_label_position = right
| latd = 13.617901
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 79.267055
| pushpin_map_alt =
| coordinates = {{coord|13|37|0|N|79|16|0|E|display=inline,title}}
| coordinates_display = inline,title
| subdivision_type = Country
| subdivision_name = [[భారతదేశం]]
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| subdivision_type2 = [[భారతదేశ జిల్లాల జాబితా|జిల్లా]]
| subdivision_name2 = [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]]
| established_title = <!-- Established -->
| established_date =
| founder =
| named_for =
| government_type =
| governing_body =
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_rank =
| area_total_km2 =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_total =
| population_as_of =
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_footnotes =
| demographics_type1 = భాషలు
| demographics1_title1 = అధికార
| demographics1_info1 = [[తెలుగు]]
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = <!-- [[పిన్కోడ్]] -->
| postal_code =
| registration_plate =
| website =
| footnotes =
}}
'''నారావారిపల్లె''' అనేది [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో [[చిత్తూరు జిల్లా]] లోని [[చంద్రగిరి]] మండలంలో ఉన్న ఒక గ్రామం.<ref>{{cite web|title=Naravaripalle & Colony|url=http://www.onefivenine.com/india/villages/Chittoor/Chandragiri/Naravaripalle-_2a-Colony|publisher=onefivenine|accessdate=19 March 2015}}</ref>
==గ్రామ ప్రముఖులు==
*[[నారా చంద్రబాబునాయుడు]] - ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి
*[[నారా లోకేష్]] - ఆంధ్ర ప్రదేశ్ పంచాయితీరాజ్, ఐటీ మంత్రి వర్యులు
:
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
{{చంద్రగిరి మండలంలోని గ్రామాలు}}
1fcr9t8z7xbg5kxufchr7iszbcjl1fp
కృష్ణేశ్వర రావు
0
230131
3617456
3323073
2022-08-06T17:06:01Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* నటించిన సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{విస్తరణ}}
{{Infobox person
| name = కృష్ణేశ్వర రావు
| image = Krishneswara Rao.jpg
| image_size =
| alt =
| caption =
| birth_name = ఎల్లాప్రగడ సౌభాగ్య కృష్ణేశ్వర రావు
| father = హనుమంత రావు
| mother = వెంకట రామమ్మ
| spouse = సరస్వతి
| birth_date =
| birth_place = బోడపాడు, గుంటూరు జిల్లా
| residence = హైదరాబాదు
| nationality = భారతీయుడు
| occupation = నటుడు, రచయిత
| religion = [[హిందూ]]
}}
'''కృష్ణేశ్వర రావు''' ఒక తెలుగు సినీ నటుడు,, రచయిత.<ref name="filmibeat">{{cite web|title=Krishneswara Rao Biography|url=http://www.filmibeat.com/celebs/krishneswara-rao.html|website=filmibeat.com|accessdate=17 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917161039/http://www.filmibeat.com/celebs/krishneswara-rao.html|archive-date=17 September 2016|url-status=dead}}</ref> [[చందమామ కథలు (సినిమా)|చందమామ కథలు]] సినిమాలో ఆయన పోషించిన బిచ్చగాడి పాత్ర మంచి ఆదరణ పొందింది.<ref name="Dosthana Movies">{{cite web|title=Krishneswara Rao Biography|url=http://movies.dosthana.com/profile/krishneswara-rao-biography|website=movies.dosthana.com|accessdate=17 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917164547/http://movies.dosthana.com/profile/krishneswara-rao-biography|archive-date=17 September 2016|url-status=dead}}</ref>
ఆయన 1500 పైగా నాటకాలలో నటించాడు. పలు నాటకాలకు కథ, సంభాషణలు రాశాడు.<ref name="sakshi">{{cite web|title=అడుక్కోడానికి వేళాపాళా లేదా అన్నాడు|url=http://www.sakshi.com/news/movies/chandamama-kathalu-krishneswara-rao-beggar-role-determinence-129720|website=sakshi.com|publisher=Jagati Publications|accessdate=17 September 2016}}</ref>
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
కృష్ణేశ్వర రావు గుంటూరు జిల్లా, బోడపాడు అనే గ్రామంలో హనుమంతరావు, వెంకటరావమ్మ దంపతులకు జన్మించాడు. ఆయన అసలు పేరు ఎల్లాప్రగడ సౌభాగ్య కృష్ణేశ్వర రావు. చిన్నప్పటి నుంచే తనకు నచ్చిన రంగాన్ని ఎంచుకుని అందులో కొనసాగమని ఆయన తల్లిదండ్రులు ప్రోత్సహించారు. అలా ఆయన పాఠశాలలో చదివే రోజుల్లో నాటకాల్లో నటించడం మొదలుపెట్టాడు.
== కెరీర్ ==
ఆయన నటుడు [[జీవా]]కు మంచి స్నేహితుడు. అతను [[ఔను వాళ్ళిద్దరూ ఇష్టపడ్డారు|అవును వాళ్ళిద్దరూ ఇష్టపడ్డారు]] సినిమాలో నటిస్తున్నపుడు, దర్శకుడు [[వంశీ]]ని కలిశాడు. వంశీ తన తరువాతి సినిమాలో అవకాశం ఇస్తామన్నాడు. అలా ఆయనకు [[గోపి గోపిక గోదావరి (సినిమా)|గోపి గోపిక గోదావరి]] సినిమాలో అవకాశం వచ్చింది.
== నటించిన సినిమాలు ==
కృష్ణేశ్వర రావు [[భద్రాచలం (సినిమా)|భద్రాచలం]], [[శ్రీరాములయ్య]], [[జయం మనదేరా (2000 సినిమా)|జయం మనదేరా]] సినిమాలకు రచన చేశాడు. [[చందమామ కథలు (సినిమా)|చందమామ కథలు]] సినిమాలో ఆయన పోషించిన బిచ్చగాడి పాత్ర మంచి ఆదరణ పొందింది. ఈ పాత్రలలో నటిస్తున్నపుడు కొంతమంది ఆయనను నిజంగా బిచ్చగాడే అనుకున్నారు. ఈ పాత్ర గురించి సూపర్ స్టార్ [[ఘట్టమనేని కృష్ణ|కృష్ణ]], [[విజయనిర్మల|విజయ నిర్మల]] ఆయన్ను ప్రత్యేకంగా అభినందించారు.<ref name="sakshi"/>
* [[గోపి గోపిక గోదావరి]]
* [[సరదాగా కాసేపు]]
* [[చందమామ కథలు (సినిమా)|చందమామ కథలు]]
* [[వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా హాస్యనటులు]]
[[వర్గం:తెలుగు రచయితలు]]
[[వర్గం:తెలుగు నాటక రచయితలు]]
s8wrhpoceu0kq9128t0lv3hiwzl6kee
కోడూరు(బి.కోడూరు)
0
249960
3617313
3613217
2022-08-06T12:08:09Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Settlement|
|name = కోడూరు(బి.కోడూరు)
|native_name =
|nickname =
|settlement_type = రెవిన్యూ గ్రామం
<!-- images and maps ----------->
|image_skyline =
|image size =
|image_caption =
|image_map =
|map size = 200px
|map_caption =
|image_map1 =
|mapsize1 =
|map_caption1 =
|image_dot_map =
|dot_map-size =
|dot_map_caption =
|dot_x = |dot_y =
|pushpin_map = ఆంధ్ర ప్రదేశ్
|pushpin_label_position = right
|pushpin_map_caption = ఆంధ్రప్రదేశ్ పటంలో గ్రామ స్థానం
|pushpin_map size = 200
<!-- Location ------------------>
|subdivision_type = [[రాష్ట్రం]]
|subdivision_name = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|subdivision_type1 = [[జిల్లా]]
|subdivision_name1 = [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా]]
|subdivision_type2 = [[మండలం]]
|subdivision_name2 = [[బి.కోడూరు మండలం|బి.కోడూరు]]
<!-- Politics ----------------->
|government_footnotes =
|government_type =
|leader_title =
|leader_name =
|leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->
|leader_name1 =
|leader_title2 =
|leader_name2 =
|established_title =
|established_date =
<!-- Area --------------------->
|area_magnitude =
|unit_pref =
|area_footnotes =
|area_total_km2 =
<!-- Population ----------------------->
|population_as_of =
|population_footnotes =
|population_note =
|population_total =
|population_density_km2 =
|population_blank1_title =
|population_blank1 =
|population_blank2_title =
|population_blank2 =
|population_blank3_title =
|population_blank3 =
<!-- literacy ----------------------->
|literacy_as_of =
|literacy_footnotes =
|literacy_total =
|literacy_blank1_title =
|literacy_blank1=
|literacy_blank2_title =
|literacy_blank2 =
<!-- General information --------------->
|timezone =
|utc_offset =
|timezone_DST =
|utc_offset_DST =
| latd = 14.878
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.978
| longm =
| longs =
| longEW = E
|elevation_footnotes = <!-- for references: use<ref> </ref> tags -->
|elevation_m =
|elevation_ft =
<!-- Area/postal codes & others -------->
|postal_code_type =
|postal_code =
|area_code =
|blank_name =
|blank_info =
|blank1_name =
|website =
|footnotes =
}}
'''కోడూరు''' [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా]], [[బి.కోడూరు|బి కోడూరు]] మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన బి కోడూరు నుండి 0 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన [[బద్వేలు]] నుండి 27 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 1074 ఇళ్లతో, 4376 జనాభాతో 2046 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 2197, ఆడవారి సంఖ్య 2179. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 856 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 65. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 593036<ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_Village_Release_2800.xlsx|title=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011}}</ref>.పిన్ కోడ్: 516228.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 8, ప్రైవేటు ప్రాథమిక పాఠశాల ఒకటి , ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి, ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల, సమీప జూనియర్ కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం,మేనేజిమెంటు కళాశాల, పాలీటెక్నిక్లు, [[బద్వేలు]]లోను, ఉన్నాయి. ఇంజనీరింగ్ కళాశాల [[డి.అగ్రహారం]] లోనూ ఉన్నాయి. దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల, సమీప వైద్య కళాశాల , [[కడప]] లోనూ ఉన్నాయి.
== వైద్య సౌకర్యం ==
=== ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం ===
కోడూరులో ఉన్న ఒకప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రంలో ఇద్దరు డాక్టర్లు , ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బందీ ఉన్నారు. ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఇద్దరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.
ఒక సంచార వైద్య శాలలో డాక్టర్లు లేరు. ముగ్గురు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.
పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
=== ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ===
గ్రామంలోఒక ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం ఉంది. డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు ఉన్నారు. ఒక మందుల దుకాణం ఉంది.
== తాగు నీరు ==
గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది.
== పారిశుధ్యం ==
గ్రామంలో భూగర్భ మురుగునీటి వ్యవస్థ ఉంది. మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా కూడా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
== సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు ==
కోడూరులో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులుప్రైవేటు బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. రైల్వే స్టేషన్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
== మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు ==
గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం, వారం వారం సంత ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు ==
గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో ఆటల మైదానం, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ స్టేషన్, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
== విద్యుత్తు ==
గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 10 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
== భూమి వినియోగం ==
కోడూరులో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
* వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 1296 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 299 హెక్టార్లు
* వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 29 హెక్టార్లు
* నికరంగా విత్తిన భూమి: 420 హెక్టార్లు
* వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 420 హెక్టార్లు
==నీటిపారుదల సౌకర్యాలు==
కోడూరులో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
* కాలువలు: 169 హెక్టార్లు
* బావులు/బోరు బావులు: 251 హెక్టార్లు
== ఉత్పత్తి==
కోడూరులో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
===ప్రధాన పంటలు===
[[వరి]], [[ప్రత్తి]], [[సజ్జలు]]
:
==మూలాలు==
{{మూలాల జాబితా}}
{{బి.కోడూరు మండలంలోని గ్రామాలు}}
[[వర్గం:బి.కోడూరు మండలంలోని గ్రామాలు]]
rhkou4uehnzt27wzxtu2vh0toe5sioq
మచ్చ ప్రభాకర్
0
250885
3617684
3474406
2022-08-07T08:29:43Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి
| name = మచ్చ ప్రభాకర్
| other_names =
| residence = [[ముంబై]]
| image =
| imagesize = 200px
| caption =
| birth_name =
| birth_date = [[1953]]
| birth_place = [[పోతుగల్ (ముస్తాబాద్)|పోత్గల్]], [[ముస్తాబాద్]] మండలం, [[రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లా]]
| native_place =
| death_date = [[జనవరి 23]], [[2018]]
| death_place = [[ముంబై]]
| death_cause = ఆత్మహత్య
| known =
| occupation =
| title =
| salary =
| term =
| predecessor =
| successor =
| party =
| boards =
| religion = హిందూ
| wife =
| mother =
| father =
| spouse= పుష్ప
| partner =
| children = కుమారుడు, కూతురు
| website =
| footnotes =
| employer =
| height =
| weight =
}}
'''మచ్చ ప్రభాకర్''' (1953 - జనవరి 23, 2018) [[తెలంగాణ రాష్ట్రం|తెలంగాణ రాష్ట్రానికి]] చెందిన [[కవి]], [[రచయిత]], [[అనువాదకుడు]]. తెలంగాణ రచయితల వేదిక జాతీయ కార్యదర్శిగా పనిచేశాడు.<ref name="స్మృతిగా మిగిలిన ప్రభాకర్">{{cite news|last1=ఆంధ్రజ్యోతి|first1=ఎడిటోరియల్|title=స్మృతిగా మిగిలిన ప్రభాకర్|url=http://www.andhrajyothy.com/artical?SID=524398|accessdate=26 January 2018|publisher=జూకంటి జగన్నాథం|date=24 January 2018}}{{Dead link|date=జూన్ 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="ప్రముఖ సాహితీవేత్త మచ్చ ప్రభాకర్ కన్నుమూత">{{cite news|last1=వి6 న్యూస్|first1=వార్తలు » రాష్ట్రీయ వార్తలు|title=ప్రముఖ సాహితీవేత్త మచ్చ ప్రభాకర్ కన్నుమూత|url=http://telugu.v6news.tv/ప్రముఖ-సాహితీవేత్త-మచ్చ|accessdate=26 January 2018|date=24 January 2018}}{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="రచయిత, చరిత్రకారుడు మచ్చ ప్రభాకర్ మృతి">{{cite news|last1=నమస్తే తెలంగాణ|first1=తెలంగాణ న్యూస్|title=రచయిత, చరిత్రకారుడు మచ్చ ప్రభాకర్ మృతి|url=https://www.ntnews.com/TelanganaNews-in-Telugu/author-and-historian-machha-prabhakar-passes-away-1-2-565446.html|accessdate=26 January 2018|date=24 January 2018}}{{Dead link|date=డిసెంబర్ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
== జననం - విద్యాభ్యాసం ==
ప్రభాకర్ 1953లో [[రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లా]], [[ముస్తాబాద్]] మండలం [[పోతుగల్ (ముస్తాబాద్)|పోత్గల్]] గ్రామంలోని పద్మశాలి కుటుంబంలో జన్మించాడు. ముస్తాబాద్లో మెట్రిక్యులేషన్, [[సిద్దిపేట]]లో ఇంటర్ పూర్తిచేశాడు. అనంతరం [[హైదరాబాదు]]లోని [[అడిక్మెట్]] కళాశాలలో డిగ్రీ చేస్తుండగానే అనాటి విప్లవ ఉద్యమాలపై సాగిన నిర్బంధం వలన [[అహ్మద్నగర్]] లో ఉన్న తన అమ్మమ్మ ఇంటికి వలసపోయాడు. అక్కడ ఒక సంవత్సరంపాటు నేతకార్మికునిగా పనిచేసాడు.
== వివాహం ==
ప్రభాకర్ కు పుష్పతో వివాహం జరిగింది. వీరికి ఒక కుమారుడు, ఒక కూతురు.
== ఉద్యోగం ==
1977లో [[ముంబై]] వెళ్లి అక్కడి ఆంధ్రా పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయునిగా పనిచేసి 2014లో పదవీ విరమణ చేశాడు.
== రచనా ప్రస్థానం ==
ముంబైలో అనేక పుస్తకాలను రాశారు. మలిదశ [[తెలంగాణ ఉద్యమం]] మొత్తాన్ని మరాఠిలో పుస్తకంగా పరిచయం చేయడమేకాకుండా, దేశవ్యాప్తంగా విప్లవపోరాటాలపై చర్చోపచర్చలు జరుగుతున్న సందర్భంలో పూలే, అంబేడ్కర్లను అధ్యయనం చేసి, వారి రచనలను [[తెలుగు]] వారికి పరిచయం చేశాడు. మఠారీ నుంచి పలు కవితలను తెలుగులోకి తర్జుమా చేయడంతోపాటు మహారాష్ట్రలోని తెలంగాణ వారి చరిత్రను వెలికితీసాడు. ముంబాయి కార్మిక చైతన్య ఉద్యమాలకు సంఘీభావంగా ఉంటూ, మరాటి పత్రికు వ్యాసాలు రాసేవారు. తెలంగాణ ఉద్యమం సందర్భంగా ముంబైలో తెలంగాణ ధూంధాం కార్యక్రమాలను నిర్వహించారు.
ముంబైలోని కార్మికులను ఏకంచేసి అనేక ఉద్యమాలను నడిపించాడు. తెలంగాణ నుంచి వెళ్ళిన కార్మికులకు భావజాల శిక్షణ తరగతులను నిర్వహించాడు. నేడు ముంబైలో కొనసాగుతున్న తెలుగు సాహితీ వేత్తలందరికీ దాదాపు గురువుగా నిలిచాడు.
=== రచించిన పుస్తకాలు ===
# నడక (కవిత్వం)
# రాజకీయ పెళ్లి (దీర్ఘ కవిత)
# నడుస్తున్న చరిత్ర (సాహిత్య వ్యాసాలు)
# శంభుకుడు – కర్ణుడు – అంబేద్కర్ (వ్యాసావళి)
# మూడడుగుల యుద్ధం (కవిత్వం) (09.09.2015.న తెరవే ఆధ్వర్యంలో కరీంనగర్ లో విడుదల)
# ముంబాయి నిర్మాణంలో తెలుగుప్రజల క్రియాశీల పాత్ర (మనోహర్ కదం రాసిన చరిత్ర పరిశోధన మరాఠి నుంచి అనువాదం)
# మేము చూసిన ఫూలే (మరాఠి అనువాదం)
# రామయ్య వెంకయ్య అయ్యవారు (అపూర్వ జీవిత చరిత్ర అనువాదం)
== మరణం ==
ఇటీవలే పదవీ విరమణ చేసిన ప్రభాకర్ భార్య పుష్ప 2018, జనవరి 2న గుండె పోటుతో చనిపోయింది. అప్పటినుంచి తీవ్ర మానసిక ఒత్తిడికి గురైన ప్రభాకర్ 2018, జనవరి 23 మంగళవారం ఉదయం ముంబైలో ఉరి వేసుకొని ఆత్మహత్య చేసుకున్నాడు.<ref name="స్మృతిగా మిగిలిన ప్రభాకర్"/><ref name="ప్రముఖ సాహితీవేత్త మచ్చ ప్రభాకర్ కన్నుమూత"/><ref name="రచయిత, చరిత్రకారుడు మచ్చ ప్రభాకర్ మృతి"/>
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
{{Authority control}}
[[వర్గం:తెలంగాణ రచయితలు]]
[[వర్గం:తెలంగాణ కవులు]]
[[వర్గం:తెలుగువారు]]
[[వర్గం:తెలుగు రచయితలు]]
[[వర్గం:తెలుగు కవులు]]
[[వర్గం:1953 జననాలు]]
[[వర్గం:2018 మరణాలు]]
[[వర్గం:కరీంనగర్ జిల్లా కవులు]]
[[వర్గం:రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లా వ్యక్తులు]]
bm3gslvcuqa1apzy06nao5vox1sfplc
మొనాల్ గజ్జర్ (నటి)
0
250988
3617535
3435836
2022-08-07T01:29:55Z
Muralikrishna m
106628
బొమ్మ చేర్చాను
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| birth_date = 13-05-1991 అహ్మదాబాద్, [[గుజరాత్]], [[భారత_దేశము|భారత_దేశం]]<ref>{{cite web|title=Romancing the vampire|url=http://www.deccanchronicle.com/130208/entertainment-mollywood/article/romancing-vampire|publisher=Deccan Chronicle|accessdate=12 February 2013|website=|archive-date=3 నవంబర్ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131103201719/http://www.deccanchronicle.com/130208/entertainment-mollywood/article/romancing-vampire|url-status=dead}}</ref>
| birth_place = సూరత్
| caption =
| death_date =
| death_place =
| image = Monal Gajjar (cropped).jpg
| name = ఎం.మొనాల్ గజ్జర్
| occupation = సినీ నటి, మోడల్
| website =
| birth_name = మొనాల్ గజ్జర్
| spouse =
| imagesize = 200px
| othername =
| yearsactive = 2008–ప్రస్తుతం
| notable role =
}}
మొనాల్ గజ్జర్ [[భారత దేశము|భారతీయ]] సినీ నటి.ఆమె ఎక్కువగా [[తెలుగు]], [[గుజరాతీ భాష|గుజరాతీ]] సినిమాలలో నటించినది.అంతే కాకుండా ఆమె [[తమిళ భాష|తమిళ]],[[మలయాళ భాష|మలయాళ]] ,[[హిందీ భాష|హిందీ]] చిత్రాలలో కుడా నటించింది.
== కెరియర్ ==
మోనాల్ గజ్జర్ అహ్మదాబాద్ (గుజరాత్) నుండి వచ్చారు. వాణిజ్యంలో పట్టా పొదిన తరువాత, ఆమె ING వైశ్యా బ్యాంక్లో పనిచేయడం ప్రారంభించారు.<ref>http://gulfnews.com/arts-entertainment/celebrity/india/south-india/meet-the-rising-south-indian-star-monal-gajjar-from-ahmedabad-1.1383508</ref>ఆమె యోగా గురువు సలహా ప్రకారం, గజ్జర్ 2011 లో రేడియో మిర్చి నిర్వహించిన మిర్చి క్వీన్ బీ అందాల పోటీలో పాల్గొంది,<ref>http://gulfnews.com/arts-entertainment/celebrity/india/south-india/meet-the-rising-south-indian-star-monal-gajjar-from-ahmedabad-1.1383508</ref> అందులో ఆమె గెలుపొందింది.<ref>{{cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-05/surat/28241562_1_surat-fashion-event|title=Monal Gajjar wins Mirchi Queen Bee|accessdate=22 June 2012|website=|archive-date=2013-10-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012091535/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-05/surat/28241562_1_surat-fashion-event|url-status=dead}}</ref> తరువాత ఆమె మిస్ గుజరాత్ టైటిల్ గెలుచుకుంది.<ref>{{cite web|url=http://postnoon.com/2011/12/15/monal-gajjar-in-varun-sandeshs-next-film/11228|title=Monal Gajjar in Varun Sandesh's next film|accessdate=22 June 2012}}</ref>
ఆమె మొదటి చిత్రం విడుదలకు ముందు, గజ్జార్ తమిళ, తెలుగు చిత్రాలతో సహా ఐదు చిత్రాలకు సంతకం చేసింది.<ref>{{cite web|url=http://www.123telugu.com/mnews/monal-gajjar-signs-a-tamil-film-hm.html|title=Monal Gajjar signs a Tamil film|accessdate=22 June 2012}}</ref> ఆమె "డ్రాకులా 2012"తో మలయాళ చిత్రసీమలో ప్రవెసించింది.<ref>{{cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-05-11/news-and-interviews/31668698_1_mollywood-malayalam-film-industry-tollywood|title=Monal Gajjar debuts in Mollywood|accessdate=22 June 2012|website=|archive-date=2013-10-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012031028/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-05-11/news-and-interviews/31668698_1_mollywood-malayalam-film-industry-tollywood|url-status=dead}}</ref> ఆశా భోంస్లే చిత్రంలో ఆమె ఒక ప్రత్యేక పాత్రను పోషించింది.<ref>{{cite web|url=http://www.123telugu.com/interviews/exclusive-interview-monal-gajjar.html|title=Exclusive Interview : Monal Gajjar – Vennela 1 1/2 will be a sure hit|accessdate=12 February 2013|publisher=123telugu}}</ref> ఆమె తొలి రెండు తమిళ చిత్రాలు "వానవరాయన్ వల్లవరాయన్"<ref>{{cite web|url=http://www.deccanchronicle.com/tabloid/chennai/krishna-romances-monal-gajjar-096|title=Krishna romances Monal Gajjar|accessdate=22 June 2012|website=|archive-date=23 జూన్ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120623181804/http://www.deccanchronicle.com/tabloid/chennai/krishna-romances-monal-gajjar-096|url-status=dead}}</ref>, "సిగరం తొడు" ఒకే రొజున విడుదలైనవి .
== నటించిన చిత్రాలు ==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!చలన చిత్రం
!పాత్ర
!భాష
!గమనికలు
|-
| rowspan="2" |2012
|[[సుడిగాడు]]
|ప్రియా
|[[తెలుగు]]
|సైమా ఉత్తమ తొలి నటి అవార్డుకు ప్రతిపాదన పొందారు
|-
|[[వెన్నెల 1 1/2]]
|వెన్నెల
|తెలుగు
|
|-
| rowspan="3" |2013
|మై
|
|[[హిందీ భాష|హిందీ]]
|అతిధి పాత్రలో
|-
|డ్రాకులా 2012
|మీనా
|[[మలయాళ భాష|మలయాళం]]
|
|-
|''ఒక కాలేజ్ స్టోరి''
|సిందు
|తెలుగు
|
|-
| rowspan="3" |2014
|సిగరం తొడు
|అంబుజం
|[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|
|-
|వానవరాయన్ వల్లవరాయన్
|అంజలి
|తమిళం
|
|-
|[[బ్రదర్ అఫ్ బొమ్మలి(సినిమా)|బ్రదర్_అఫ్_బొమ్మలి]]
|శ్రుతి
|తెలుగు
|
|-
| rowspan="2" |2016
|ఐ విష్
|ఇషా పటేల్
|గుజరాతి
|
|-
|తయ్ జషి!
|కాజల్ భట్
|గుజరాతి
|
|-
|2017
|ఆవ్ తరు కరి నఖు
|
|గుజరాతి
|
|-
| 2017
| రేవ
| సుప్రియా
| గుజరాతి
|
|-
|2017
|దేవదాసి
|
|తెలుగు
|
|}
== మూలాలు ==
{{Reflist|30em}}
== బాహ్య లింకులు ==
* {{IMDb name|id=5237591}}
{{DEFAULTSORT:Gajjar, Monal}}
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:మలయాళ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21st-century Indian actresses]]
[[వర్గం:Indian film actresses]]
[[వర్గం:అహ్మదాబాద్ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:Year of birth missing (living people)]]
[[వర్గం:గుజరాతీ సినిమా నటీమణులు]]
nbs74svchwds34m3pdr5jw1rgtr1hzc
నో
0
252851
3617583
3474204
2022-08-07T05:22:21Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = నో
| image =
| caption = నో సినిమా పోస్టర్
| director = పప్పు
| writer = పప్పు (కథ, చిత్రానువాదం, మాటలు)
| producer = డి. అనిల్ కుమార్, పల్లి కేశవరావు, మరిసెట్టి సుధాకర్
| starring = [[నందమూరి తారకరత్న]], ఛాయా సింగ్, నేహ, [[కీర్తి చావ్లా]], [[తనూరాయ్]], [[ఆశిష్ విద్యార్థి]], [[లహరి]], [[వేణు మాధవ్]], [[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]], [[నర్సింగ్ యాదవ్]], బబ్లూ, [[శివాజీ రాజా]]
| cinematography = వి. శ్రీనివాసరెడ్డి
| music = పప్పు
| editing = వి. నాగిరెడ్డి
| studio = చిలుకూరి బాలాజీ ప్రొడక్షన్స్
| released = {{Film date|2004|12|3|df=y}}
| runtime =
| country = భారతదేశం
| language = తెలుగు
| budget =
| gross =
}}
'''నో''' 2004, డిసెంబరు 3న విడుదలైన [[తెలుగు]] [[చలన చిత్రం]]. పప్పు దర్శకత్వం వహించిన ఈ చిత్రంలో [[నందమూరి తారకరత్న]], ఛాయా సింగ్, నేహ, [[కీర్తి చావ్లా]], [[తనూరాయ్]], [[ఆశిష్ విద్యార్థి]], [[లహరి]], [[వేణు మాధవ్]], [[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]], [[నర్సింగ్ యాదవ్]], బబ్లూ, [[శివాజీ రాజా]] ముఖ్యపాత్రలలో నటించగా, పప్పు సంగీతం అందించారు.<ref name="నో">{{cite web|last1=తెలుగు ఫిల్మీబీట్|title=నో |url=https://telugu.filmibeat.com/movies/no.html|website=telugu.filmibeat.com|accessdate=19 March 2018}}</ref><ref name="Movie review - No">{{cite web|last1=ఐడెల్ బ్రెయిన్|first1=Movie review|title=Movie review - No|url=http://www.idlebrain.com/movie/archive/mr-no.html|website=www.idlebrain.com|accessdate=19 March 2018}}</ref>
== నటవర్గం ==
* [[నందమూరి తారకరత్న]]
* [[ఛాయా సింగ్]]
* నేహ
* [[కీర్తి చావ్లా]]
* [[తనూరాయ్]]
* [[ఆశిష్ విద్యార్థి]]
* [[లహరి]]
* [[వేణు మాధవ్]]
* [[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]]
* [[నర్సింగ్ యాదవ్]]
* బబ్లూ
* [[శివాజీ రాజా]]
== సాంకేతికవర్గం ==
* కథ, చిత్రానువాదం, మాటలు, సంగీతం, దర్శకత్వం: పప్పు
* నిర్మాత: డి. అనిల్ కుమార్, పల్లి కేశవరావు, మరిసెట్టి సుధాకర్
* ఛాయాగ్రహణం: వి. శ్రీనివాసరెడ్డి
* కూర్పు: వి. నాగిరెడ్డి
* నిర్మాణ సంస్థ: చిలుకూరి బాలాజీ ప్రొడక్షన్స్
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:తెలుగు కుటుంబకథా చిత్రాలు]]
[[వర్గం:తెలుగు ప్రేమకథ చిత్రాలు]]
[[వర్గం:వేణుమాధవ్ నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:బ్రహ్మానందం నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:శివాజీ రాజా నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:2004 తెలుగు సినిమాలు]]
dc5z7h2u033ky7kzxp041ji5jqlopr3
చౌదర్గూడెం మండలం
0
254096
3617555
3451413
2022-08-07T02:37:33Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాలు, సపె చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|||type=mandal|native_name=చౌదర్గూడెం మండలం|district=రంగారెడ్డి జిల్లా|latd=17.087907|latm=|lats=|latNS=N|longd=77.994697|longm=|longs=|longEW=E|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Chowdergudem-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=చౌదర్గూడెం|villages=16|area_total=113|population_total=31662|population_male=15955|population_female=15707|population_density=|population_as_of=2011|area_magnitude=చ.కి.మీ=|literacy=|literacy_male=|literacy_female=|pincode=509207}}'''చౌదర్గూడెం మండలం''',[[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాకు]] చెందిన ఒక మండలం.<ref>{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2018-04-15 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా ఈ మండలాన్ని ఏర్పరచారు. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ఇందులో 17 గ్రామాలున్నాయి. దానికి ముందు ఈ మండలం [[మహబూబ్ నగర్ జిల్లా]]<nowiki/>లో ఉండేది. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం షాద్నగర్ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది మహబూబ్ నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 17 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి.నిర్జన గ్రామాలు లేవు. [[చౌదర్గూడెం]], ఈ మండలానికి కేంద్రం.
== కొత్త మండల కేంద్రంగా గుర్తింపు ==
2014 లో తెలంగాణా ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పడిన తరువాత మొదటిసారిగా 2016 లో ప్రభుత్వం నూతన జిల్లాలు, రెవెన్యూ డివిజన్లు, మండలాల పునర్య్వస్థీకరణలో భాగంగా చౌదర్గూడెం మండలాన్ని (0+17) పదిహేడు గ్రామాలుతో నూతన మండల కేంధ్రంగా రంగారెడ్డి జిల్లా పరిధిలో చేర్చుతూ ది.11.10.2016 నుండి అమలులోకి తెస్తూ ప్రభుత్వం ఉత్తర్వు జారీచేసింది.<ref>తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 250 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016</ref> ఈ మండల వైశాల్యం 113 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 31,662. జనాభాలో పురుషులు 15,955 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 15,707. మండలంలో 6,873 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
#[[చౌదర్గూడెం (జిల్లెడ్)|చౌదర్గూడెం (జిల్లేడ్)]]
# [[ఇంద్రానగర్]]
# [[గుర్రంపల్లి]]
# [[పెద్దేల్కిచర్ల]]
# [[వీరన్నపేట]]
# [[చేగిరెడ్డి ఘన్పూర్]]
# [[జాకారం (కొందుర్గ్)|జాకారం]]
# [[గుంజలపహాడ్]]
# [[ఎదిర]]
# [[రావిర్యాల్]]
# [[తుమ్మలపల్లి (కొందుర్గ్)|తుమ్మలపల్లి]]
# [[పద్మారం]]
# [[తూంపల్లి]]
# [[చెన్నారెడ్డిగూడ]]
# [[మల్కాపహాడ్]]
# [[చలివేంద్రంపల్లి]]
# [[వనంపల్లి (కొందుర్గ్)|వనంపల్లి]]
== మూలాలు ==
{{Reflist}}
== వెలుపలి లింకులు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
[[వర్గం:2016 లో ఏర్పాటైన తెలంగాణ మండలాలు]]
ijz7azkt0e3gbmco7puwmaz2q2qxnp5
మూస:చౌదర్గూడెం (రంగారెడ్డి) మండలంలోని గ్రామాలు
10
254101
3617542
2632842
2022-08-07T02:06:34Z
Chaduvari
97
వర్గం సవరణ
wikitext
text/x-wiki
{{Navbox generic
|name = చౌదర్గూడెం (రంగారెడ్డి) మండలంలోని గ్రామాలు
|titlestyle=background:#fc9;
|title= [[చౌదర్గూడెం మండలం]]లోని గ్రామాలు
|state={{{state|}}}
|list1=
[[చౌదర్గూడెం (జిల్లెడ్)]]{{·}} [[ఇంద్రానగర్]]{{·}} [[గుర్రంపల్లి]]{{·}} [[పెద్దేల్కిచర్ల]]{{·}} [[వీరన్నపేట (చౌదర్గూడెం మండలం)|వీరన్నపేట]]{{·}} [[చేగిరెడ్డి ఘన్పూర్]]{{·}} [[జాకారం (చౌదర్గూడెం మండలం)|జాకారం]]{{·}} [[గుంజలపహాడ్]]{{·}} [[ఎదిర]]{{·}} [[రావిర్యాల్]]{{·}} [[తుమ్మలపల్లి (చౌదర్గూడెం మండలం)|తుమ్మలపల్లి]]{{·}} [[పద్మారం]]{{·}}[[తూంపల్లి]]{{·}} [[చెన్నారెడ్డిగూడ]]{{·}} [[మల్కాపహాడ్]]{{·}} [[చలివేంద్రంపల్లి]]{{·}} [[వనంపల్లి (చౌదర్గూడెం మండలం)|వనంపల్లి]]}}<includeonly>[[వర్గం:చౌదర్గూడెం మండలంలోని గ్రామాలు]]</includeonly><noinclude>[[వర్గం:రంగారెడ్డి జిల్లాకు సంబంధించిన మూసలు|చౌదర్గూడెం]]</noinclude>
ogfs2r2jt46jybamlbgfwnmq85iloa6
కియారా అద్వానీ
0
254632
3617574
3562660
2022-08-07T05:04:57Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* నటించిన చిత్రాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = కైరా అద్వానీ
| image =
| image_size =
| caption = 2018 లో కైరా అద్వానీ
| parents = జెనీవీ జాఫ్రేకి (తల్లి)<br>జగదీప్ అద్వానీ (తండ్రి)
| birth_name = కైరా అలియా అద్వానీ
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1992|07|31}}
| birth_place = [[ముంబాయి]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| height =
| yearsactive = 2014–ప్రస్తుతం
| residence = [[ముంబాయి]], భారత్
| nationality = భారతీయురాలు
| occupation = నటి
| relatives =
}}
కైరా అధ్వానీ భారతీయ సినిమా నటి. ఆమె తలిదండ్రులు జగదీప్ అద్వాని అనే వ్యాపారవేత్త, జెనీవీ జాఫ్రే. ఆమెకు "అలియా అద్వానీ"గా నామకరణం చేసారు. ఆమెకు ఒక తమ్ముడు మైషాల్ (సెప్టెంబరు 1995 లో జన్మించాడు) కలడు. కియారా తండ్రి సింధీ హిందూ, ఆమె తల్లి, ఒక కాథలిక్కు, స్కాటిష్, ఐరిష్, పోర్చుగీస్, స్పానిష్ సంతతికి చెందిన మహిళ.<ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news-interviews/Having-a-film-background-can-only-get-you-to-meet-the-right-people-Kiara-Advani/articleshow/35620583.cms|title=Having a film background can only get you to meet the right people: Kiara Advani|last=Agrawal|first=Stuti (26 May 2014)|accessdate=1 June 2014}}</ref><ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news-interviews/My-father-saw-3-Idiots-and-decided-To-let-me-do-what-I-wanted-to-Kiara-Advani/articleshow/34635261.cms|title=My father saw '3 Idiots' and decided to let me do what I wanted to: Kiara Advani|last=Gupta|first=Priya (5 May 2014)|work=Times of India|accessdate=11 May 2014}}</ref><ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://lucknowobserver.com/yeh-fugly-fugly-kya-hai/|title=Yeh Fugly Fugly kya hai? {{!}} The Lucknow Observer|accessdate=2015-09-22}}</ref><ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://www.vervemagazine.in/people/kiara-alia-advani-bollywood-actress?platform=hootsuite|title=Gene Junction: Kiara Alia Advani|accessdate=2016-02-02}}</ref>
== జీవిత విశేషాలు ==
కైరాఅద్వానీ దర్శకుడు, నటుడు కబీర్ సదానంద్ యొక్క కామెడి డ్రామా చలన చిత్రం ఫ్యూగ్లీలో మొహిత్ మర్వా, విజేందర్ సింగ్, అర్ఫి లాంబా, జిమ్మీ షెర్గిల్లసరసన నటించారు. ఈచిత్రం మిశ్రమఫలితాలు ఇచ్చింది
ఈ చిత్రంలో ఆమె నటనకు విమర్శకుల నుండి మంచి ఫలితాలే వచ్చాయి,
* బాలీవుడ్ హంగామా ప్రయోక్త తరణ్ ఆదర్శ్ ఆమె నటన గురించి చెప్తూ "అమె ప్రతిభ పూర్తిగా ఆమెకు తెలియదు, ఆమెలో నటిని త్వరలో చూడగలం"
* డెక్కన్ క్రోనికల్ యొక్క మెహల్ ఎస్ థాక్కర్ ఆమె నటన గురించి చెప్తూ "ఆమె నటన చాలా బాగుంది, బహుముఖ ప్రజ్ఙ కలిగిన నటి" అని పేర్కొంది
ఆమె నటన "చాలా బాగుంది", ఆమె ఒక నటుడిగా ఆమె బహుముఖ ప్రవృత్తి, శ్రేణిని ప్రశంసించడంతో ఆమె "చాలా వాగ్దానం చూపిస్తుంది" అని పేర్కొంది. [9] ఆమె ముస్తాఫు బుర్మవల్లతో పాటుగా 2017 లో శృంగారభరిత యాక్షన్ ఫిల్మ్ మెషిన్ లో కనిపించింది [10] జూన్ 2017 లో ఆమె తన మొదటి సంతకం
ఆమె [[2017]]లో ముస్తఫా బర్మావాలాతో పాటుగా శృంగార యాక్షన్ ఫిలిం మెషిన్ లో కనిపించింది. 2017 జూన్లో తెలుగులో అరంగేట్రం చేసింది. ఆమె మహేష్ బాబు సరసన మొదటి తెలుగు చిత్రం భారత్ అనే నేనులో నటించింది. జనవరి, 2018 లో రామ్ చరణ్ సరసన నటించిన మరో తెలుగు సినిమా చేయడానికి ఆమె సంతకం చేసిఉంది.
== నటించిన చిత్రాలు ==
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
! scope="col" | సంవత్సరం
! scope="col" | చలన చిత్రం
! scope="col" | పాత్ర
! scope="col" | భాష
! scope="col" | ఇతర వివరాలు
! scope="col" |మూలాలు
|-
| 2014
| ''ఫగ్లీ''
| దేవి
| [[హిందీ భాష|హిందీ]]
| తొలి పరిచయం
|-
| 2016
| ఎం.ఎస్.ధోని
| సాక్షి సింగ్ ధోని
| [[హిందీ]]
|
|-
| 2017
| ''మెషీన్''
| సారా
| [[హిందీ]]
|
|-
| rowspan="3" |2018
|''[[భరత్ అనే నేను]]''
| వసుమతి
|[[తెలుగు]]
|తొలి పరిచయం
|-
|లస్ట్ స్టొరీస్
|
| [[హిందీ]]
|
|-
| rowspan="4" | 2019
| scope="row" |''[[వినయ విధేయ రామ]]''
| సీత
| [[తెలుగు]]
|<ref>{{Cite web |date=4 January 2019 |title=Kiara Advani on Vinaya Vidheya Rama: My character will bring a comic relief |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/telugu/kiara-advani-on-vinaya-vidheya-rama-character-5523718/ |access-date=13 March 2022 |website=The Indian Express |language=en}}</ref>
|-
| scope="row" |''కళంక్ ''
|లజ్జో
|అతిధి పాత్ర
|<ref>{{Cite web |title=Varun Dhawan gushes about Kiara Advani in Kalank: Asked her just once to be part of First Class |url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/varun-dhawan-gushes-about-kiara-advani-in-kalank-asked-her-just-once-to-be-part-of-first-class-1486733-2019-03-26 |access-date=13 March 2022 |website=India Today |language=en}}</ref>
|-
| scope="row" |''కబీర్ సింగ్''
|ప్రీతి సిక్కా
|
|<ref>{{Cite web |date=23 October 2020 |title=Kiara Advani feels it's unfair that people reduced Kabir Singh to 'one slap', says she anticipated the backlash |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/kiara-advani-feels-it-s-unfair-that-people-reduced-kabir-singh-to-one-slap-says-she-anticipated-the-backlash/story-lf35dEICQMzLZNFAIciJkL.html |access-date=13 March 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref>
|-
| scope="row" |''గుడ్ న్యూస్''
|మోనికా బాత్రా
|
|<ref>{{Cite web |date=9 December 2019 |title=Kiara Advani: Feel lucky to be a part of Good Newwz |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/kiara-advani-on-2019-films-good-newwz-kabir-singh-kalank-6158089/ |access-date=13 March 2022 |website=The Indian Express |language=en}}</ref>
|-
|rowspan=3|2022
| scope="row" |''[[భూల్ భులయా 2]]''
| రీతూ ఠాకూర్
| [[హిందీ]]
|
|<ref>{{cite news |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/bhool-bhulaiyaa-2-kartik-aaryan-and-kiara-advani-kick-start-shooting-for-the-much-awaited-sequel/articleshow/71500362.cms |title='Bhool Bhulaiyaa 2': Kartik Aaryan and Kiara Advani kick-start shooting for the much-awaited sequel |date=9 October 2019 |work=The Times of India |access-date=9 October 2019}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/bhushan-kumar-murad-khetanis-kartik-aaryan-starrer-bhool-bhulaiyaa-2-theatrically-release-march-25-2022/ |title=Bhushan Kumar and Murad Khetani's Kartik Aaryan starrer Bhool Bhulaiyaa 2 to theatrically release on 25 March 2022 |date=26 September 2021 |website=Bollywood Hungama |access-date=26 September 2021}}</ref>
|-
| scope="row" |''[[జగ్ జగ్ జీయో]]''
|నైనా శర్మ
| [[హిందీ]]
|
|<ref name="JJJ">{{Cite news |url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/neetu-kapoor-feels-rishi-kapoor-s-love-and-presence-as-she-starts-jug-jugg-jeeyo-shooting-1741269-2020-11-16 |title=Neetu Kapoor feels Rishi Kapoor's love and presence as she starts Jug Jugg Jeeyo shooting |access-date=16 November 2020 |first=Vibha |last=Maru |date=16 November 2020 |work=India Today}}</ref>
|-
|''[[గోవిందా నామ్ మేరా]]''
| [[హిందీ]]
|
|
|<ref>{{cite news |title=Karan Johar announces Govinda Naam Mera starring Vicky Kaushal, Bhumi Pednekar and Kiara Advani |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/karan-johar-announces-govinda-naam-mera-starring-vicky-kaushal-bhumi-pednekar-and-kiara-advani/ |access-date=12 November 2021 |work=Bollywood Hungama |date=12 November 2021 |language=en}}</ref>
|}
== మూలాలు ==
{{Reflist|30em}}
== బయటి లింకులు==
{{Commons category|Kiara Advani}}
* {{Twitter|Advani_Kiara}}
* {{facebook|KiaraAdvani | Kiara Advani}}
{{DEFAULTSORT:Advani, Kiara}}
[[వర్గం:1992 జననాలు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:సింధీ ప్రజలు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమా నటీమణులు]]
b4c95qh0nkt8w7vdxbcuq4797mmlkyn
3617582
3617574
2022-08-07T05:18:16Z
Muralikrishna m
106628
బొమ్మ చేర్చాను
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = కైరా అద్వానీ
| image = Kiara Advani walks for Shyamal-Bhumika at India Couture Week 2018 Day 4 (03) (cropped).jpg
| image_size =
| caption = 2018 లో కైరా అద్వానీ
| parents = జెనీవీ జాఫ్రేకి (తల్లి)<br>జగదీప్ అద్వానీ (తండ్రి)
| birth_name = కైరా అలియా అద్వానీ
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1992|07|31}}
| birth_place = [[ముంబాయి]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| height =
| yearsactive = 2014–ప్రస్తుతం
| residence = [[ముంబాయి]], భారత్
| nationality = భారతీయురాలు
| occupation = నటి
| relatives =
}}
కైరా అధ్వానీ భారతీయ సినిమా నటి. ఆమె తలిదండ్రులు జగదీప్ అద్వాని అనే వ్యాపారవేత్త, జెనీవీ జాఫ్రే. ఆమెకు "అలియా అద్వానీ"గా నామకరణం చేసారు. ఆమెకు ఒక తమ్ముడు మైషాల్ (సెప్టెంబరు 1995 లో జన్మించాడు) కలడు. కియారా తండ్రి సింధీ హిందూ, ఆమె తల్లి, ఒక కాథలిక్కు, స్కాటిష్, ఐరిష్, పోర్చుగీస్, స్పానిష్ సంతతికి చెందిన మహిళ.<ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news-interviews/Having-a-film-background-can-only-get-you-to-meet-the-right-people-Kiara-Advani/articleshow/35620583.cms|title=Having a film background can only get you to meet the right people: Kiara Advani|last=Agrawal|first=Stuti (26 May 2014)|accessdate=1 June 2014}}</ref><ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news-interviews/My-father-saw-3-Idiots-and-decided-To-let-me-do-what-I-wanted-to-Kiara-Advani/articleshow/34635261.cms|title=My father saw '3 Idiots' and decided to let me do what I wanted to: Kiara Advani|last=Gupta|first=Priya (5 May 2014)|work=Times of India|accessdate=11 May 2014}}</ref><ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://lucknowobserver.com/yeh-fugly-fugly-kya-hai/|title=Yeh Fugly Fugly kya hai? {{!}} The Lucknow Observer|accessdate=2015-09-22}}</ref><ref>{{వెబ్ మూలము|url=http://www.vervemagazine.in/people/kiara-alia-advani-bollywood-actress?platform=hootsuite|title=Gene Junction: Kiara Alia Advani|accessdate=2016-02-02}}</ref>
== జీవిత విశేషాలు ==
కైరాఅద్వానీ దర్శకుడు, నటుడు కబీర్ సదానంద్ యొక్క కామెడి డ్రామా చలన చిత్రం ఫ్యూగ్లీలో మొహిత్ మర్వా, విజేందర్ సింగ్, అర్ఫి లాంబా, జిమ్మీ షెర్గిల్లసరసన నటించారు. ఈచిత్రం మిశ్రమఫలితాలు ఇచ్చింది
ఈ చిత్రంలో ఆమె నటనకు విమర్శకుల నుండి మంచి ఫలితాలే వచ్చాయి,
* బాలీవుడ్ హంగామా ప్రయోక్త తరణ్ ఆదర్శ్ ఆమె నటన గురించి చెప్తూ "అమె ప్రతిభ పూర్తిగా ఆమెకు తెలియదు, ఆమెలో నటిని త్వరలో చూడగలం"
* డెక్కన్ క్రోనికల్ యొక్క మెహల్ ఎస్ థాక్కర్ ఆమె నటన గురించి చెప్తూ "ఆమె నటన చాలా బాగుంది, బహుముఖ ప్రజ్ఙ కలిగిన నటి" అని పేర్కొంది
ఆమె నటన "చాలా బాగుంది", ఆమె ఒక నటుడిగా ఆమె బహుముఖ ప్రవృత్తి, శ్రేణిని ప్రశంసించడంతో ఆమె "చాలా వాగ్దానం చూపిస్తుంది" అని పేర్కొంది. [9] ఆమె ముస్తాఫు బుర్మవల్లతో పాటుగా 2017 లో శృంగారభరిత యాక్షన్ ఫిల్మ్ మెషిన్ లో కనిపించింది [10] జూన్ 2017 లో ఆమె తన మొదటి సంతకం
ఆమె [[2017]]లో ముస్తఫా బర్మావాలాతో పాటుగా శృంగార యాక్షన్ ఫిలిం మెషిన్ లో కనిపించింది. 2017 జూన్లో తెలుగులో అరంగేట్రం చేసింది. ఆమె మహేష్ బాబు సరసన మొదటి తెలుగు చిత్రం భారత్ అనే నేనులో నటించింది. జనవరి, 2018 లో రామ్ చరణ్ సరసన నటించిన మరో తెలుగు సినిమా చేయడానికి ఆమె సంతకం చేసిఉంది.
== నటించిన చిత్రాలు ==
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
! scope="col" | సంవత్సరం
! scope="col" | చలన చిత్రం
! scope="col" | పాత్ర
! scope="col" | భాష
! scope="col" | ఇతర వివరాలు
! scope="col" |మూలాలు
|-
| 2014
| ''ఫగ్లీ''
| దేవి
| [[హిందీ భాష|హిందీ]]
| తొలి పరిచయం
|-
| 2016
| ఎం.ఎస్.ధోని
| సాక్షి సింగ్ ధోని
| [[హిందీ]]
|
|-
| 2017
| ''మెషీన్''
| సారా
| [[హిందీ]]
|
|-
| rowspan="3" |2018
|''[[భరత్ అనే నేను]]''
| వసుమతి
|[[తెలుగు]]
|తొలి పరిచయం
|-
|లస్ట్ స్టొరీస్
|
| [[హిందీ]]
|
|-
| rowspan="4" | 2019
| scope="row" |''[[వినయ విధేయ రామ]]''
| సీత
| [[తెలుగు]]
|<ref>{{Cite web |date=4 January 2019 |title=Kiara Advani on Vinaya Vidheya Rama: My character will bring a comic relief |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/telugu/kiara-advani-on-vinaya-vidheya-rama-character-5523718/ |access-date=13 March 2022 |website=The Indian Express |language=en}}</ref>
|-
| scope="row" |''కళంక్ ''
|లజ్జో
|అతిధి పాత్ర
|<ref>{{Cite web |title=Varun Dhawan gushes about Kiara Advani in Kalank: Asked her just once to be part of First Class |url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/varun-dhawan-gushes-about-kiara-advani-in-kalank-asked-her-just-once-to-be-part-of-first-class-1486733-2019-03-26 |access-date=13 March 2022 |website=India Today |language=en}}</ref>
|-
| scope="row" |''కబీర్ సింగ్''
|ప్రీతి సిక్కా
|
|<ref>{{Cite web |date=23 October 2020 |title=Kiara Advani feels it's unfair that people reduced Kabir Singh to 'one slap', says she anticipated the backlash |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/kiara-advani-feels-it-s-unfair-that-people-reduced-kabir-singh-to-one-slap-says-she-anticipated-the-backlash/story-lf35dEICQMzLZNFAIciJkL.html |access-date=13 March 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref>
|-
| scope="row" |''గుడ్ న్యూస్''
|మోనికా బాత్రా
|
|<ref>{{Cite web |date=9 December 2019 |title=Kiara Advani: Feel lucky to be a part of Good Newwz |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/kiara-advani-on-2019-films-good-newwz-kabir-singh-kalank-6158089/ |access-date=13 March 2022 |website=The Indian Express |language=en}}</ref>
|-
|rowspan=3|2022
| scope="row" |''[[భూల్ భులయా 2]]''
| రీతూ ఠాకూర్
| [[హిందీ]]
|
|<ref>{{cite news |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/bhool-bhulaiyaa-2-kartik-aaryan-and-kiara-advani-kick-start-shooting-for-the-much-awaited-sequel/articleshow/71500362.cms |title='Bhool Bhulaiyaa 2': Kartik Aaryan and Kiara Advani kick-start shooting for the much-awaited sequel |date=9 October 2019 |work=The Times of India |access-date=9 October 2019}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/bhushan-kumar-murad-khetanis-kartik-aaryan-starrer-bhool-bhulaiyaa-2-theatrically-release-march-25-2022/ |title=Bhushan Kumar and Murad Khetani's Kartik Aaryan starrer Bhool Bhulaiyaa 2 to theatrically release on 25 March 2022 |date=26 September 2021 |website=Bollywood Hungama |access-date=26 September 2021}}</ref>
|-
| scope="row" |''[[జగ్ జగ్ జీయో]]''
|నైనా శర్మ
| [[హిందీ]]
|
|<ref name="JJJ">{{Cite news |url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/neetu-kapoor-feels-rishi-kapoor-s-love-and-presence-as-she-starts-jug-jugg-jeeyo-shooting-1741269-2020-11-16 |title=Neetu Kapoor feels Rishi Kapoor's love and presence as she starts Jug Jugg Jeeyo shooting |access-date=16 November 2020 |first=Vibha |last=Maru |date=16 November 2020 |work=India Today}}</ref>
|-
|''[[గోవిందా నామ్ మేరా]]''
| [[హిందీ]]
|
|
|<ref>{{cite news |title=Karan Johar announces Govinda Naam Mera starring Vicky Kaushal, Bhumi Pednekar and Kiara Advani |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/karan-johar-announces-govinda-naam-mera-starring-vicky-kaushal-bhumi-pednekar-and-kiara-advani/ |access-date=12 November 2021 |work=Bollywood Hungama |date=12 November 2021 |language=en}}</ref>
|}
== మూలాలు ==
{{Reflist|30em}}
== బయటి లింకులు==
{{Commons category|Kiara Advani}}
* {{Twitter|Advani_Kiara}}
* {{facebook|KiaraAdvani | Kiara Advani}}
{{DEFAULTSORT:Advani, Kiara}}
[[వర్గం:1992 జననాలు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:సింధీ ప్రజలు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమా నటీమణులు]]
e2favzqrjva0vuoifswcdpt2cm2cwqb
కుప్పం మండలం
0
267835
3617329
3511352
2022-08-06T12:14:36Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}'''కుప్పం''', [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములోని [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు జిల్లాకు]] చెందిన ఒక మండలం.{{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలంలోని పట్టణాలు ==
* కుప్పం (ct)
== మండలంలోని గ్రామాలు ==
{{Div col|colwidth=10em|rules=yes|gap=2em}}
*[[కోటలూరు]]
* [[కంగుంది]]
* [[కొత్తయిండ్లు]]
* [[బైరగానిపల్లె (గ్రామీణ)]]
* [[బండసెట్టిపల్లె (గ్రామీణ)]]
* [[చమ్మగుట్టపల్లె]]
* [[గుట్టపల్లె (కుప్పం)|గుట్టపల్లె]]
* [[సీగలపల్లె]]
* [[కనుగుండి]]
* [[వెంకటేశపురం (కుప్పం)|వెంకటేశపురం]]
* [[దసెగౌనియూరు]]
* [[బొగ్గుపల్లె]]
* [[ఎల్లజ్జనూరు]]
* [[చిన్నకురబలపల్లె (గ్రామీణ)]]
* [[కమతమూరు]]
* [[కత్తిమానిపల్లె]]
* [[ఎకర్లపల్లె]]
* [[నూలకుంట]]
* [[కుత్తిగానిపల్లె]]
* [[సజ్జలపల్లె]]
* [[నిమ్మకంపల్లె]]
* [[మిట్టపల్లె (కుప్పం)|మిట్టపల్లె]]
* [[కొత్తపల్లె (కుప్పం)|కొత్తపల్లె]]
* [[కాకిమడుగు]]
* [[కుంగెగౌనియూరు]]
* [[చిన్న బంగారునతం]]
* [[పెద్ద బంగారునతం]]
* [[బెవనపల్లె]]
* [[వెందుగంపల్లె]]
* [[గుడ్లకదిరెపల్లె]]
* [[గొనుగూరు]]
* [[పాలేర్లపల్లె]]
* [[యానాదిపల్లె]]
* [[చాలర్లపల్లె]]
* [[పొరకుంట్లపల్లె]]
* [[జరుగు]]
* [[ఉరినాయనిపల్లె]]
* [[ఉరినాయనికొత్తూరు]]
* [[గుడ్లనాయనిపల్లె]]
* [[కృష్ణదాసనపల్లె]]
* [[రాజనం]]
* [[వరమనూరు]]
* [[గట్టప్పనాయనిపల్లె]]
* [[ఉర్లఓబనపల్లె]]
* [[మారపల్లె]]
* [[కూర్మనిపల్లె]]
* [[నడిమూరు]]
* [[బోడగుట్టపల్లె (కుప్పం)|బోడగుట్టపల్లె]]
* [[వసనాడుగొల్ల పల్లె]]
* [[ములకలపల్లె]]
* [[వసనాడు]]
* [[పైపాల్యం]]
* [[పెద్ద బొగ్గుపల్ల్లె]]
* [[చిన్న బొగ్గుపల్లె]]
* [[అడవిములకపల్లె]]
* [[కనమపచ్చర్ల పల్లె]]
* [[చెక్కునతం]]
* [[పెద్దగోపనపల్లె]]
* [[ఆవులనతం]]
* [[మొత్తకదిరినూరు]]
* [[చిన్నఒబ్బ]]
* [[టీ.సాదుమూరు]]
* [[పొన్నంగూరు]]
* [[అడవి బుడుగూరు]]
{{Div end}}
==మండల గణాంకాలు==
;గ్రామాలు 62
;జనాభా (2001) - మొత్తం 1,02,947 - పురుషులు 52,209 - స్త్రీలు 50,738
;అక్షరాస్యత (2001) - మొత్తం 52.72% - పురుషులు 63.27% - స్త్రీలు 41.89%
{{కుప్పం మండలంలోని గ్రామాలు}}{{చిత్తూరు జిల్లా మండలాలు}}
n81i8kxj699uz9fxr82uubzxh9zw2ny
బనగానపల్లె మండలం
0
268329
3617378
3600759
2022-08-06T14:29:22Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బనగానపల్లె]]
#[[బానుముక్కల]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పలుకూరు]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[సలమాబాద్]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
#[[యాగంటి]]
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
6lemo0qtkqy9b69v5xq2o6nlr470ns0
3617413
3617378
2022-08-06T15:33:39Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బనగానపల్లె]]
#[[బానుముక్కల]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)|మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[సలమాబాద్]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
#[[యాగంటి]]
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
s1d3fwgwhf9eu4xf3lg1efojx5fc965
3617421
3617413
2022-08-06T15:39:29Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బనగానపల్లె]]
#[[బానుముక్కల]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)|మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల (బనగానపల్లె)|పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[సలమాబాద్]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
#[[యాగంటి]]
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
tpmdkq96k6g47404s1rk2h1jtqs05xw
3617432
3617421
2022-08-06T15:47:14Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బనగానపల్లె]]
#[[బానుముక్కల]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)|మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల (బనగానపల్లె)|పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[సలమాబాద్]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు (బనగానపల్లె మండలం)|టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
#[[యాగంటి]]
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
4ofllfqrnfhjqexvr05dqdq67cke1x9
3617436
3617432
2022-08-06T15:52:32Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బనగానపల్లె]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)|మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల (బనగానపల్లె)|పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు (బనగానపల్లె మండలం)|టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
#[[యాగంటి]]
=== రెవెన్యూయేతర గ్రామాలు ===
* [[బానుముక్కల]]
* సలమాబాద్
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
sxwl17orpkhnnn83a6fp95et6h1tu2d
3617440
3617436
2022-08-06T16:21:37Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని పట్టణాలు ==
* [[బనగానపల్లె]]
* [[బానుముక్కల]]
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బనగానపల్లె]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)|మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల (బనగానపల్లె)|పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు (బనగానపల్లె మండలం)|టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
#[[యాగంటి]]
=== రెవెన్యూయేతర గ్రామాలు ===
* సలమాబాద్
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
jc2h0s5fiamech3mid54qekmv1lm11i
3617441
3617440
2022-08-06T16:22:01Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని పట్టణాలు ==
* [[బనగానపల్లె]]
* [[బానుముక్కల]]
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)|మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల (బనగానపల్లె)|పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు (బనగానపల్లె మండలం)|టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
#[[యాగంటి]]
=== రెవెన్యూయేతర గ్రామాలు ===
* సలమాబాద్
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
qerc2gol4vuz5qv483ttu46zr6m14eh
3617442
3617441
2022-08-06T16:24:11Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని పట్టణాలు ==
* [[బనగానపల్లె]]
* [[బానుముక్కల]]
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)|మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల (బనగానపల్లె)|పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు (బనగానపల్లె మండలం)|టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
=== రెవెన్యూయేతర గ్రామాలు ===
* సలమాబాద్
== మండలం లోని ప్రముఖ పుణ్యక్షేత్రాలు ==
* [[యాగంటి]]
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
k8pew5njch6ku7w5vvk628vmth56g4r
3617443
3617442
2022-08-06T16:26:27Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''బనగానపల్లె మండలం,''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం నంద్యాల జిల్లా లోని గ్రామీణ మండలం. {{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలం లోని పట్టణాలు ==
* [[బనగానపల్లె]]
* [[బానుముక్కల]]
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[అప్పలాపురం]]
#[[బత్తులూరుపాడు]]
#[[బీరవోలు (బనగానపల్లె)|బీరవోలు]]
#[[చెర్లొకొత్తూరు]]
#[[చేరుపల్లె]]
#[[ఎనకండ్ల]]
#[[గులాం నబీపేట]]
#[[గులాంఅలియాబాద్]]
#[[హుస్సేనాపురం (బనగానపల్లె)|హుస్సేనాపురం]]
#[[ఇల్లూరు కొత్తపేట|ఇల్లూరు - కొత్తపేట]]
#[[జంబులదిన్నె (బనగానపల్లె)|జంబులదిన్నె]]
#[[జిల్లెళ్ళ]]
#[[జ్వాలాపురం]]
#[[కాపులపల్లె]]
#[[కటికవానికుంట]]
#[[కృష్ణగిరి]]
#[[కైప]]
#[[మీరాపురం (బనగానపల్లె)|మీరాపురం]]
#[[మిట్టపల్లె (బనగానపల్లె)|మిట్టపల్లె]]
#[[నందవరం (బనగానపల్లె)|నందవరం]]
#[[నందివర్గం]]
#[[నిలువుగండ్ల]]
#[[పండ్లపురం]]
#[[పసుపుల (బనగానపల్లె)|పసుపుల]]
#[[పాతపాడు (బనగానపల్లె)|పాతపాడు]]
#[[రాళ్లకొత్తూరు]]
#[[రామతీర్థం (బనగానపల్లె)|రామతీర్థం]]
#[[శంకలాపురం]]
#[[టంగుటూరు (బనగానపల్లె మండలం)|టంగుటూరు]]
#[[తమ్మడపల్లె (బనగానపల్లె)|తమ్మడపల్లె]]
#[[తిమ్మాపురం (బనగానపల్లె)|తిమ్మాపురం]]
#[[వెంకటాపురం (బనగానపల్లె)|వెంకటాపురం]]
#[[విట్టలాపురం]]
#[[యాగంటిపల్లె]]
#[[యెర్రగుడి (బనగానపల్లె)|యెర్రగుడి]]
== మండలం లోని ప్రముఖ పుణ్యక్షేత్రాలు ==
* [[యాగంటి]]
== ఇవి కూడా చూడండి ==
* [[బనగానపల్లె సంస్థానం]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
qj4lk6e0eskj0mxebtt3j386ckzwg11
బాలాపూర్ మండలం
0
268646
3617566
3451417
2022-08-07T04:17:37Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాలు, సపె చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|||type=mandal|native_name=బాలాపూర్ మండలం|district=రంగారెడ్డి జిల్లా|latd=17.292100|latm=|lats=|latNS=N|longd=78.498592|longm=|longs=|longEW=E|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Balapur-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=బాలాపూర్ (రంగారెడ్డి జిల్లా)|villages=11|area_total=128|population_total=189178|population_male=96488|population_female=92690|population_density=|population_as_of=2011|area_magnitude=చ.కి.మీ=|literacy=|literacy_male=|literacy_female=|pincode=500005}}'''బాలాపూర్ మండలం''',[[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాలో]]ని మండలం.<ref name=":0">తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వులు GO. Ms. No. 250, Revenue (DA-CMRF) Department, Date: 07.03.2019 </ref> [[బాలాపూర్ (రంగారెడ్డి జిల్లా)|బాలాపూర్]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా ఈ మండలాన్ని ఏర్పరచారు. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ఇందులో 11 గ్రామాలున్నాయి. దానికి ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం కందుకూరు రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది సరూర్నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 17 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో ఒకటి నిర్జన గ్రామం.
== నూతన మండల కేంద్రంగా గుర్తింపు ==
లోగడ బాలాపూర్ గ్రామం రంగారెడ్డి జిల్లా,సరూర్నగర్ రెవిన్యూ డివిజను పరిధిలోని సరూర్నగర్ మండలానికి చెందినది. ఈ మండల వైశాల్యం 128 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 1,89,178. జనాభాలో పురుషులు 96,488 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 92,690. మండలంలో 41,321 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
# [[మీర్పేట]]
# [[మేడిబౌలి]]
# [[జిల్లెల్గూడ]]
# [[జాల్పల్లి]]
# [[కొత్తపేట, హైదరాబాద్|కొత్తపేట]]
# [[బాలాపూర్ (రంగారెడ్డి)|బాలాపూర్]]
# [[బడంగ్పేట్]]
# [[అల్మాస్గూడ]]
# [[దావూద్ ఖాన్ గూడ]]
# [[మల్లాపూర్ (బాలాపూర్)|మల్లాపూర్]]
# [[రేణుకాపూర్]]
# [[కుర్మల్గూడ]]
# [[వెంకటాపూర్ (బాలాపూర్)|వెంకటాపూర్]]
# [[నాదర్గుల్|నాదర్గుల్]]
# [[మామిడిపల్లి (సరూర్నగర్)|మామిడిపల్లి]]
# [[చింతలకుంట (సరూర్నగర్)|చింతలకుంట]]
గమనిక:నిర్జన గ్రామం ఒకటి పరిగణించబడలేదు
== మూలాలు ==
{{Reflist}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
[[వర్గం:2016 లో ఏర్పాటైన తెలంగాణ మండలాలు]]
3hj8r05dir7ba03de4ta7z382rd8ufl
ఫరూఖ్నగర్ మండలం
0
268682
3617562
3566846
2022-08-07T03:26:08Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|||type=mandal|native_name=ఫరూఖ్ నగర్|district=రంగారెడ్డి జిల్లా|latd=17.0778|latm=|lats=|latNS=N|longd=78.2011|longm=|longs=|longEW=E|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Farooqnagar-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=ఫరూఖ్ నగర్|villages=30|area_total=|population_total=112633|population_male=57361|population_female=55272|population_density=|population_as_of=2011|area_magnitude=చ.కి.మీ=|literacy=57.95|literacy_male=69.32|literacy_female=46.01}}
'''ఫరూఖ్నగర్ మండలం''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రంలోని [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాకు]] చెందిన ఒక మండలం.<ref>తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 250 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016</ref> మండల కేంద్రమైన [[ఫరూఖ్నగర్]] ను షాద్నగర్ అని కూడా అంటారు. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ మండలం [[మహబూబ్ నగర్ జిల్లా]]<nowiki/>లో ఉండేది. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం షాద్నగర్ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది మహబూబ్ నగర్ డివిజనులో ఉండేది. ఈ మండలంలో 36 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో రెండు నిర్జన గ్రామాలు.
== మండల జనాభా ==
[[దస్త్రం:Mahabubnagar mandals Farooqnagar pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు మహబూబ్నగర్ జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం మండల జనాభా 1,12,458. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 57,299, స్త్రీల సంఖ్య 55,159. అక్షరాస్యుల సంఖ్య 68042.<ref>Census of India 2011, Provisional Population Totals, Anadhra Pradesh, Published by Director of Census Operations AP, Page No.126</ref> 2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 280 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 112,633. జనాభాలో పురుషులు 57,361 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 55,272. మండలంలో 26,214 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[రంగసముద్రం (ఎల్లంపల్లి)|రంగసముద్రం]]
# [[మొగలగిద్ద|మొగలిగిద్ద]]
# [[ఎలకట్ట|ఎలికట్ట]]
# [[నాగులపల్లి (షాద్నగర్)|నాగులపల్లి]]
# [[చట్టాన్పల్లి]]
# [[దూస్కల్|దూసకల్]]
# [[కొండన్నగూడ]]
# [[కొంగగూడ]]
# [[వెల్జర్ల-2]]
# [[బుచ్చిగూడ]]
# [[అల్లిసాబ్గూడ]]
# [[వెల్జర్ల-3]]
# [[సోలిపూర్]]
# [[హాజీపల్లి]]
# [[కిషన్నగర్]]
# [[చౌలపల్లి (పశ్చిమ)]]
# [[కందివనం]]
# [[చించోడ్]]
# [[భీమారం (ఫరూఖ్ నగర్)|భీమారం]]
# [[కంసాన్పల్లి (ఫరూఖ్ నగర్)|కంసాన్పల్లి]]
# [[విట్యాల్]]
# [[జోగమ్మగూడ]]
# [[వెల్జెర్ల-1|వెల్జర్ల -1]]
# [[అన్నారం (ఫరూఖ్ నగర్)|అన్నారం]]
# [[చిలకమర్రి (చెలక)]]
# [[కమ్మందాన|కమ్మదనం]]
# [[గంట్లవెల్లి]]
# [[రాయికల్ (ఫరూఖ్ నగర్)|రాయికల్]]
# [[తిమ్మరాజుపల్లి|తిమ్మాజిపల్లి]]
# [[బూర్గుల్ (ఫరూఖ్ నగర్)|బూర్గుల్]]
# [[సేరిగూడ మధురాపూర్]]
# [[మధురాపూర్]]
# [[ఫరూఖ్ నగర్|ఫరూఖ్నగర్]]
# [[సూర్యారావుగూడ]]
{{Div end}}
గమనిక:నిర్జన గ్రామాలు రెండు పరిగణించబడలేదు
== మండలంలోని ప్రముఖులు ==
* '''బూర్గుల రామకృష్ణా రావు''':హైదరాబాదు రాష్ట్ర చివరి [[ముఖ్యమంత్రి]] అయిన [[బూర్గుల రామకృష్ణారావు]] షాద్నగర్ మండలానికి చెందిన వ్యక్తి. [[1915]] నుంచే ఈయన పోరాటం ప్రారంభమైంది. పలుమార్లు జైలుకు వెళ్ళినాడు. బ్రిటీష్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా గేయాలు, రచనలు చేసి ప్రజలలో ఉత్తేజం కలిగించాడు. ఈయన స్వస్థలం ఈ మండంలోని [[బూర్గుల్ (ఫరూఖ్ నగర్)|బూర్గుల]] గ్రామం. ఇంటిపేరు పుల్లంరాజు అయిననూ ఊరిపేరే ఇంటిపేరుగా మారిపోయింది. [[1952|1952లో]] షాద్నగర్ నియోజకవర్గం నుంచి గెలుపొంది ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] అవరతణకు వీలుగా ముఖ్యమంత్రి పదవిని త్యాగం చేసిన మహనీయుడు. ఆ తర్వాత [[కేరళ]], [[ఉత్తరప్రదేశ్]] రాష్ట్రాలకు [[గవర్నర్|గవర్నర్గా]] పనిచేశాడు.
{{main|బూర్గుల రామకృష్ణారావు}}
== మూలాలు ==
{{Reflist}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
6a8ea7lqbpxnm1k2e7oxak46ubhzz64
శంషాబాద్ మండలం
0
268739
3617593
3566369
2022-08-07T05:32:56Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|||type=mandal|native_name=శంషాబాద్ మండలం|district=రంగారెడ్డి జిల్లా|latd=17.2603|latm=|lats=|latNS=N|longd=78.3969|longm=|longs=|longEW=E|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Shamshabad-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=శంషాబాద్|villages=38|area_total=|population_total=87837|population_male=45201|population_female=42636|population_density=|population_as_of=2011|area_magnitude=చ.కి.మీ=|literacy=53.99|literacy_male=64.88|literacy_female=42.16}}
'''శంషాబాద్ మండలం,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రములోని [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]] జిల్లాకు చెందిన మండలం.<ref>తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 250 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016</ref> 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం రాజేంద్ర నగర్ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఇదే డివిజనులో ఉండేది. ఈ మండలంలో 43 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో 3 నిర్జన గ్రామాలు.
2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 196 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 87,837. జనాభాలో పురుషులు 45,201 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 42,636. మండలంలో 19,660 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలంలోని పట్టణాలు ==
* [[శంషాబాద్ (పి)|శంషాబాద్]]
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Dhamshabad pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[రామానుజపూర్]]
# [[కవేలీగూడ]]
# [[మల్కారం (శంషాబాద్)|మల్కారం]]
# [[కొల్బోవిదొడ్డి]]
# [[సుల్తాన్పల్లి]]
# [[కాచారం (శంషాబాద్)|కాచారం]]
# [[రాయన్నగూడ]]
# [[నానాజ్పూర్]]
# [[జూకల్ (శంషాబాద్)|జూకల్]]
# [[నార్ఖుద]]
# [[కొత్వాల్గూడ]]
# [[సాతంరాయి]]
# [[లంగర్గూడ]]
# [[పాశంబండ]]
# [[మక్తబహదూర్ఆలి]]
# [[కిషన్గూడ]]
# [[ఊట్పల్లి (శంషాబాద్)|ఊట్పల్లి]]
# [[తొండపల్లి (శంషాబాద్)|తొండపల్లి]]
# [[గండిగూడ]]
# [[పెద్దషాపూర్]]
# [[మదన్పల్లి (శంషాబాద్)|మదన్పల్లి]]
# [[పల్మకోల్]]
# [[పెద్దతోప్రా]]
# [[ముచ్చింతల్]]
# [[ఘన్సీమియాగూడ]]
# [[హమీదుల్లానగర్]]
# [[పొశెట్టిగూడ]]
# [[గొల్లపల్లి ఖుర్ద్]]
# [[రషీద్గూడ]]
# [[గొల్లపల్లి కలాన్]]
# [[బహదూర్గూడ]]
# [[గోల్కొండ ఖుర్ద్]]
# [[శంకరపూర్ (శంషాబాద్)|శంకరపూర్]]
# [[సంఘీగూడ]]
# [[గోల్కొండ కలాన్]]
# [[శంషాబాద్|శంషాబాద్ (పి)]]
# [[సయ్యద్గూడ |సయ్యద్గూడ]]
# [[షహజాదిబేగం |షహజాదిబేగం]]
# [[చెర్లగూడ]]
# [[చౌదరిగూడ]]
{{Div end}}
గమనిక:నిర్జన గ్రామాలు మూడు పరిగణించబడలేదు
== మూలాలు ==
{{Reflist}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
iybqijohoxbbj51mjwi9gssij7mma3n
యాచారం మండలం
0
271036
3617586
3566374
2022-08-07T05:25:01Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=యాచారం మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 17.0458
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.6667
| longm =
| longs =
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Yacharam-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=యాచారం|villages=19|area_total=|population_total=49409|population_male=25434|population_female=23975|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=51.38|literacy_male=66.02|literacy_female=35.87}}'''యాచారం మండలం,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాకు]] చెందిన మండలం.<ref name="”మూలం”">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-05 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[యాచారం]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన [[హైదరాబాదు]] నుండి 60 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం ఇబ్రహీంపట్నం రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది సరూర్నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 19 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో ఒకటి నిర్జన గ్రామం.
2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 316 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 49,409. జనాభాలో పురుషులు 25,434 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 23,975. మండలంలో 11,490 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Yacharam pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
# [[చౌదర్పల్లి (యాచారం)|చౌదర్పల్లి]]
# [[గుంగల్|గన్గల్]]
# [[కొత్తపల్లి (యాచారం)|కొత్తపల్లి]]
# [[కుర్మిద్ద (యాచారం)|కుర్మిడ్డ]]
# [[మందిగౌరెల్లి]]
# [[మంతన్గౌడ్ (యాచారం)|మంతన్గౌడ్]]
# [[మంతన్గౌరెల్లి]]
# [[మేడిపల్లి (యాచారం)|మేడిపల్లి]]
# [[మొగుళ్లవంపు]]
# [[నక్కర్త]]
# [[నల్లవెల్లి (యాచారం)|నల్లవెల్లి]]
# [[నానక్నగర్]]
# [[నందివనపర్తి]]
# [[నజ్దిక్ సింగారం]]
# [[తక్కెళ్లపల్లి]]
# [[తాటిపర్తి (యాచారం)|తాటిపర్తి]]
# [[తూలేఖుర్ద్]]
# [[యాచారం]]
గమనిక:నిర్జన గ్రామం ఒకటి పరిగణించబడలేదు
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}<br />
gmap6hn9lzzp1sdxxqdzf0jerli69ne
మాడ్గుల్ మండలం
0
271054
3617570
3566849
2022-08-07T04:32:59Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=మాడ్గుల్ మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 16.851411
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.689232
| longm =
| longs =
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Madgul-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=మాడ్గుల్|villages=14|area_total=|population_total=49133|population_male=25042|population_female=24091|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=40.42|literacy_male=53.96|literacy_female=26.21|pincode = 509327
}}'''మాడ్గుల్ మండలం''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాకు]] చెందిన ఒక మండలం. <ref name="”మూలం”">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-05 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> మండలకేంద్రంణ్, [[మాడ్గుల్]]. ఇది సమీప పట్టణమైన [[హైదరాబాద్]] నుండి 70 కి. మీ. దూరంలో [[హైదరాబాదు]]-[[కల్వకుర్తి]] ప్రధాన రహదారిపై [[నల్గొండ]] జిల్లా సరిహద్దులో ఉంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ మండలం [[మహబూబ్ నగర్ జిల్లా]] లో ఉండేది. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం ఇబ్రహీంపట్నం రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది మహబూబ్ నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 15 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో ఒకటి నిర్జన గ్రామం.
2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 267 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 49,133. జనాభాలో పురుషులు 25,042 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 24,091. మండలంలో 11,271 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
==మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు==
[[దస్త్రం:Mahabubnagar mandals Madgul pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు మహబూబ్నగర్ జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
# [[అవురుపల్లి|ఔరుపల్లి]]
# [[దొడ్లపహాడ్]]
# [[నాగిళ్ళ]]
# [[అప్పారెడ్డిపల్లి (మాడ్గుల్)|అప్పారెడ్డిపల్లి]]
# [[కొలుకుల్పల్లి|కులుకుల్పల్లి]]
#[[మాడ్గుల్]]
# [[కలకొండ]]
# [[ఇర్విన్]]
# [[బ్రాహ్మణపల్లి (మాడ్గుల్ మండలం)|బ్రాహ్మణపల్లి]]
# [[అన్నెబోయినపల్లి (మాడ్గుల్)|అన్నెబోయినపల్లి]]
# [[సుద్దపల్లి (మాడ్గుల్)|సుద్దపల్లి]]
# [[అర్కపల్లి]]
# [[గిరికొత్తపల్లి]]
# [[అందుగల్]]
గమనిక:నిర్జన గ్రామం ఒకటి పరిగణించబడలేదు
== మూలాలు ==
<references />{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
9ibxeyeafikygtollzy6pd2cf0bnhru
శేరిలింగంపల్లి మండలం
0
271062
3617602
3566336
2022-08-07T05:35:57Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=శేరిలింగంపల్లి మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 17.480362
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.329372
| longm =
| longs =
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Serilingampalle-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=శేరిలింగంపల్లి|villages=26|area_total=|population_total=309320|population_male=160556|population_female=148764|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=72.13|literacy_male=78.70|literacy_female=65.08}}'''శేరిలింగంపల్లి మండలం''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రంలోని [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]] జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలం.<ref name="”మూలం”">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-05 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[శేరిలింగంపల్లి]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం రాజేంద్ర నగర్ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఇదే డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 26 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. నిర్జన గ్రామాలు లేవు.
== గణాంకాలు ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Balanagar pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
2011 భారత జనాభా గణాంకాల ప్రకారం జనాభా - మొత్తం 3,09,320 - పురుషులు 1,60,556 - స్త్రీలు 1,48,764. <ref name="”మూలం”2">http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&districtcode=03{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 96 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 309,320. జనాభాలో పురుషులు 160,556 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 148,764. మండలంలో 74,614 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలం లోని పట్టణాలు ==
* [[శేరిలింగంపల్లి]]
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
=== రెవెన్యూ గ్రామాలు ===
{{Div col|colwidth=10em|rules=yes|gap=2em}}
# [[చందానగర్ (శేరిలింగంపల్లి)|చందానగర్]]
# [[దర్గా హుస్సేన్షావల్|దర్గా హుస్సేన్షావల్]]
# [[గచ్చిబౌలి]]
# [[గఫూర్నగర్ (శేరిలింగంపల్లి)|గఫూర్నగర్]]
# [[గోపనపల్లి (శేరిలింగంపల్లి)|గోపనపల్లి]]
# [[గుట్టల బేగంపేట్]]
# [[హఫీజ్పేట]]
# [[ఇజ్జత్ నగర్]]
# [[ఖాజాగూడ (శేరిలింగంపల్లి)|ఖాజాగూడ]]
# [[ఖాన్మెట్]]
# [[కొండాపూర్ (శేరిలింగంపల్లి)|కొండాపూర్]]
# [[కొత్తగూడ (శేరిలింగంపల్లి)|కొత్తగూడ]]
# [[మదీనాగూడ]]
# [[మాదాపూర్]]
# [[మక్తా మహబూబ్ పేట్]]
# [[మియాపూర్ (శేరిలింగంపల్లి)|మియాపూర్]]
# [[నలగండ్ల]]
# [[నానక్రామ్గూడ]]
# [[రాయదుర్గ్ ఖల్సా]]
# [[రాయదుర్గ్ నౌఖల్సా]]
# [[రాయదుర్గ్ పాయగా]]
# [[రాయదుర్గ్ పాన్మక్తా|రాయదుర్గ్ పాన్మక్తా]]
# [[రామన్నగూడ (శేరిలింగంపల్లి)|రామన్నగూడ]]
# [[శేరిలింగంపల్లి|శేరిలింగంపల్లి (ఎమ్)]]
# [[శేరినలగండ్ల]]
# [[తారానగర్]]
{{Div col end}}
== మూలాలు ==
{{Reflist}}{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
7hsqvochbfulbiw2x93vwzfmp4ucszb
నందిగామ మండలం (రంగారెడ్డి జిల్లా)
0
271090
3617561
3451415
2022-08-07T03:19:43Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|||type=mandal|native_name=నందిగామ మండలం|district=రంగారెడ్డి జిల్లా|latd=17.504994|latm=|lats=|latNS=N|longd=78.199343|longm=|longs=|longEW=E|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Nandigama-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=నందిగామ|villages=5|area_total=87|population_total=30941|population_male=16063|population_female=14878|population_density=|population_as_of=2011|area_magnitude=చ.కి.మీ=|literacy=|literacy_male=|literacy_female=|pincode=502329}}'''నందిగామ మండలం''',[[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాకు]] చెందిన మండలం.<ref><nowiki>http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf</nowiki></ref> [[నందిగామ (రంగారెడ్డి జిల్లా)|నందిగామ]] ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది [[షాద్నగర్]], [[కొత్తూరు (రంగారెడ్డి జిల్లా )|కొత్తూరు]] మధ్యలో [[జాతీయ రహదారి]]కి సమీపంలో ఉంది. ఇది జూలై 2011లో హైదరాబాదు మెట్రోపాలిటన్ అథారిటీలో భాగమైంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో భాగంగా ఈ మండలాన్ని ఏర్పరచారు. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ఇందులో 5 గ్రామాలున్నాయి. దానికి ముందు ఈ మండలం [[మహబూబ్ నగర్ జిల్లా]] లో ఉండేది. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం షాద్నగర్ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది మహబూబ్ నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 5 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి.నిర్జన గ్రామాలు లేవు
== నూతన మండల కేంద్రంగా గుర్తింపు ==
లోగడ నందిగామ గ్రామం మహబూబ్ నగర్ జిల్లా, మహబూబ్ నగర్ రెవిన్యూ డివిజను పరిధిలోని కొత్తూరు మండలానికి చెందినది. 2014 లో తెలంగాణా ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పడిన తరువాత మొదటిసారిగా 2016 లో ప్రభుత్వం నూతన జిల్లాలు, రెవెన్యూ డివిజన్లు, మండలాల పునర్య్వస్థీకరణలో భాగంగా నందిగామ గ్రామం కేంద్రంగా, మరో 4 గ్రామాలతో కొత్తగా ఈ మండలాన్ని ఏర్పరచారు. 11.10.2016 నుండి దీన్ని అమలులోకి తెస్తూ ప్రభుత్వం ఉత్తర్వు జారీచేసింది.<ref>తెలంగాణ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు సంఖ్య GO Ms No 250 Revenue (DA-CMRF) Department, Dated: 11-10-2016</ref> ఈ మండల వైశాల్యం 87 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 30,941. జనాభాలో పురుషులు 16,063 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 14,878. మండలంలో 7,215 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలంలోని రెవెన్యూ గ్రామాలు ==
# [[నందిగామ (రంగారెడ్డి జిల్లా)|నందిగామ]]
# [[చేగూర్]]
# [[ఈదులపల్లి]]
# [[మామిడిపల్లి (నందిగామ మండలం)|మామిడిపల్లి]]
# [[వీర్లపల్లి (నందిగామ మండలం)|వీర్లపల్లి]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
[[వర్గం:2016 లో ఏర్పాటైన తెలంగాణ మండలాలు]]
rsh51u6mflpmk2gs77hpq2modvckbns
సరూర్నగర్ మండలం
0
271146
3617613
3566348
2022-08-07T05:40:34Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal|latd = 17.3561 |longd=78.5333|native_name=సరూర్నగర్ మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Saroornagar-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=సరూర్నగర్|villages=8|area_total=|population_total=549004|population_male=280607|population_female=268397|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=79.14|literacy_male=85.44|literacy_female=72.34|longEW=E|latNS=N}}'''సరూర్నగర్ మండలం''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రములోని [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]] జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలం.<ref name="”మూలం”">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-06 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[సరూర్నగర్]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది హైదరాబాదు నగరం ఆగ్నేయ శివార్లలోని మండలం. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం కందుకూరు రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది సరూర్నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 12 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. నిర్జన గ్రామాలు లేవు.
2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 23 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 350,622. జనాభాలో పురుషులు 179,486 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 171,133. మండలంలో 84,044 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== భౌగోళికం ==
[[దస్త్రం:Saroornagar_Palace_North_View_1900_Lala_Deen_Dayal.jpg|link=https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Saroornagar_Palace_North_View_1900_Lala_Deen_Dayal.jpg|thumb|220x220px|'''సరూర్నగర్'''{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ప్యాలస్]]
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Saroornagar pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
సరూర్ నగర్ హైదరాబాదుకు తూర్పు దిక్కున సముద్ర మట్టం నుండి సుమారు 487 మీటర్ల (1601 అడుగులు) ఎత్తులో ఉంది.
== గుణాంకాలు ==
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం మండల పరిధిలోని జనాభా - మొత్తం 5,49,004 - పురుషులు 2,80,607 - స్త్రీలు 2,68,397<ref name="”మూలం”2">http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&districtcode=03{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
== మండలంలోని పట్టణాలు ==
* [[హైదరాబాదు]] (మహానగరపాలిక +og) (పాక్షికం)
* [[గడ్డి అన్నారం]] (నగరంలో భాగం)
* [[లాల్ బహదూర్ నగర్]] (నగరపాలిక +og) (పాక్షికం)
* [[మీర్పేట్]] (నగరంలో భాగం)
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
# [[సరూర్నగర్]]
# [[బహుదూర్గూడ (సరూర్నగర్)|బహుదూర్గూడ]]
# [[చంపాపేట]]
# [[బైరామల్గూడ]]
# [[మన్సూరాబాద్]]
# [[లింగోజిగూడ (సరూర్నగర్)|లింగోజిగూడ]]
# [[కర్మన్ఘాట్]]
# [[గడ్డి అన్నారం|గడ్డిఅన్నారం (పాక్షికం)]]
# [[సుల్తాన్వాల్వ]]
# [[రోషన్ దౌలా]]
# [[తుమ్మలకుంట (సరూర్నగర్)|తుమ్మలకుంట]]
# [[తుమ్మబౌలి]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
scb2ktqpo8dg8v2uut2tvw7y2uyh7gv
మహేశ్వరం మండలం
0
271163
3617569
3566370
2022-08-07T04:30:14Z
Chaduvari
97
కొత్త గణాంకాలు, పాత మ్యాపు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|||type=mandal|native_name=మహేశ్వరం మండలం|district=రంగారెడ్డి జిల్లా|latd=17.132875|latm=|lats=|latNS=N|longd=78.43665|longm=|longs=|longEW=E|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Maheswaram-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=మహేశ్వరం|villages=30|area_total=|population_total=65125|population_male=33792|population_female=31333|population_density=|population_as_of=2011|area_magnitude=చ.కి.మీ=|literacy=50.87|literacy_male=63.19|literacy_female=37.73}}'''మహేశ్వరం మండలం,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా]] లోని మండలం.<ref name="”మూలం”2">{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-06 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[మహేశ్వరం]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన [[హైదరాబాదు]] నుండి 30 కి. మీ. దూరంలో ఉంది.ఈ ప్రాంతం [[రంగారెడ్డి జిల్లా]] , [[మహబూబ్ నగర్]] జిల్లాల సరిహద్దులో ఉంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం కందుకూరు రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది సరూర్నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 33 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో 3 నిర్జన గ్రామాలు. పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల గణాంకాల్లో తేడా ఏమీ రాలేదు. మండల వైశాల్యం 253 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 65,125. జనాభాలో పురుషులు 33,792 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 31,333. మండలంలో 14,684 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== సమీప మండలాలు ==
కందుకూర్ మండలం దక్షిణాన, శంషాబాద్ మండలం ఉత్తరాన, [[కొత్తూర్]] మండలం పడమరన, రాజేంద్రనగర్ మండలం ఉత్తరాన ఉన్నాయి.
== మండలంలోని రెవెన్యూ గ్రామాలు ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Maheswaram pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[వెంకన్నగూడ]]
# [[గొల్లూర్]]
# [[నందిపల్లి]]
# [[నాగారం (మహేశ్వరం)|నాగారం]]
# [[మన్సాన్పల్లి (మహేశ్వరం)|మన్సాన్పల్లి]]
# [[దబీల్గూడ]]
# [[నాగిరెడ్డిపల్లి (మహేశ్వరం)|నాగిరెడ్డిపల్లి]]
# [[అమీర్ పేట్(మహేశ్వరం)|అమీర్పేట్]]
# [[తూప్రా ఖుర్ద్]]
# [[కల్వకోల్ (మహేశ్వరం)|కల్వకోల్]]
# [[పెండ్యాల్]]
# [[దుబ్బచెర్ల]]
# [[సుభాన్పూర్]]
# [[దిల్వార్గూడ]]
# [[కొల్లపడ్కల్]]
# [[పోరండ్ల (మహేశ్వరం)|పోరండ్ల]]
# [[ఆకన్పల్లి]]
# [[ఘట్పల్లి (మహేశ్వరం)|ఘట్పల్లి]]
# [[మహేశ్వరం]]
# [[గంగారం (మహేశ్వరం)|గంగారం]]
# [[సిరిగిరిపూర్]]
# [[బాగ్మంఖల్]]
# [[మంఖల్]]
# [[సర్దార్నగర్]]
# [[స్రీనగర్|శ్రీనగర్]]
# [[రవిర్యాల్]]
# [[కొంగర్ ఖుర్ద్]]
# [[ఇమాంగూడ]]
# [[మొహబ్బత్నగర్]]
# [[తుమ్మలూర్]]
{{Div end}}
గమనిక:నిర్జన గ్రామాలు మూడు పరిగణించబడలేదు
== మూలాలు ==
<references />{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
td29o6la0cenjpiau0fm2jg3sstqyyi
సంజామల మండలం
0
271203
3617320
3617282
2022-08-06T12:11:08Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''సంజామల మండలం''', [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం లోని [[నంద్యాల జిల్లా|నంద్యాల జిల్లాకు]] చెందిన మండలం.<br />{{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== గణాంకాలు ==
2011 జనాభా లెక్కలు ప్రకారం జనాభా మొత్తం 37,537 అందులో పురుషులు 18,904, స్త్రీలు 18,633. అక్షరాస్యత మొత్తం 53.10% - పురుషులు అక్షరాస్యత 70.33% - స్త్రీలు అక్షరాస్యత 35.44%.
==మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[ఆకుమల్ల]]
#[[అలువకొండ]]
#[[బొందలదిన్నె (సంజామల)|బొందలదిన్నె]]
#[[ఎగ్గోని]]
#[[గిద్దలూరు (సంజామల)|గిద్దలూరు]]
#[[హోత్రమనదిన్నె]]
#[[కమలాపురి]]
#[[కానాల (సంజామల)|కానాల]]
#[[లింగందిన్నె (సంజామల)|లింగందిన్నె]]
#[[మంగపల్లె]]
#[[మిక్కినేనిపల్లె]]
#[[ముచ్చలపురి]]
#[[ముదిగాడు|ముదిగేడు]]
#[[ముక్కామల్ల]]
#[[నట్లకొత్తూరు]]
#[[నొస్సం]]
#[[పేరుసోమల]]
#[[రామభద్రునిపల్లె]]
#[[సంజామల]]
#[[వసంతాపురం]]
=== రెవెన్యూయేతర గ్రామాలు ===
*[[అక్కం పల్లె]]
*[[రామిరెడ్డిపల్లె (సంజామల)|రామిరెడ్డిపల్లె]]
*[[చిన్నకొత్తపేట]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
kordbo6s7ui80jzdd9kowpfn1snsd8p
చేవెళ్ళ మండలం
0
271223
3617540
3566352
2022-08-07T02:00:21Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|||type=mandal|native_name=చేవెళ్ల మండలం|district=రంగారెడ్డి జిల్లా|latd=17.3067|latm=|lats=|latNS=N|longd=78.1353|longm=|longs=|longEW=E|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Chevella-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=చేవెళ్ళ|villages=36|area_total=|population_total=58166|population_male=29549|population_female=28617|population_density=|population_as_of=2011|area_magnitude=చ.కి.మీ=|literacy=54.63|literacy_male=67.48|literacy_female=41.23}}'''చేవెళ్ల మండలం''', [[తెలంగాణ]], [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]] జిల్లాకు చెందిన మండలం.<ref>{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-06 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం చేవెళ్ళ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఇదే డివిజనులో ఉండేది. ఈ మండలంలో 36 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. నిర్జన గ్రామాలు లేవు. [[చేవెళ్ళ]], ఈ మండలానికి కేంద్రం.
== మండల జనాభా ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Chevella pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం మొత్తం 58,166 - పురుషులు 29,549 - స్త్రీలు 28,617. 2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల గణాంకాల్లో మార్పేమీ రాలేదు. మండల వైశాల్యం 276 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 58,166. జనాభాలో పురుషులు 29,549 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 28,617. మండలంలో 13,196 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[హస్తిపూర్]]
# [[నౌలాయిపల్లి]]
# [[అనంతవరం (చేవెళ్ల)|అనంతవరం]]
# [[ఆలూర్ 1]]
# [[ఆలూర్ 2]]
# [[ఆలూర్ 3]]
# [[కౌకుంట్ల (చేవెళ్ల)|కౌకుంట్ల]]
# [[తంగెడపల్లి]]
# [[తల్లారం]]
# [[న్యాలట]]
# [[ఓరెళ్ళ]]
# [[ఎంకేపల్లి (చేవెళ్ల)|ఎంకేపల్లి]]
# [[దేర్లపల్లి]]
# [[కమ్మెట]]
# [[గొల్లపల్లి (చేవెళ్ల)|గొల్లపల్లి]]
# [[రావులపల్లి|రావులపల్లి (ఖుర్ద్)]]
# [[ముడిమ్యాల్]]
# [[కుమ్మెర (చేవెళ్ల)|కుమ్మెర]]
# [[దేవుని ఎర్రవెల్లి]]
# [[ఇబ్రహీంపల్లి]]
# [[దామెర్గిద్ద]]
# [[బస్తిపూర్]]
# [[మీర్జాగూడ]]
# [[కిస్టాపూర్ (చేవెళ్ల)|కిస్టాపూర్]]
# [[నైన్చెరు]]
# [[ఖానాపూర్ (చేవెళ్ల)|ఖానాపూర్]]
# [[రెగడ్ఘనపూర్]]
# [[దెవరాంపల్లి]]
# [[చన్వెల్లి]]
# [[పామెన]]
# [[ఆళ్ళవాడ]]
# [[చేవెళ్ళ]]
# [[కేశవరం (చేవెళ్ల)|కేశవరం]]
# [[మల్కాపూర్ (చేవెళ్ల)|మల్కాపూర్]]
# [[కందవాడ]]
# [[గుండాల్ (చేవెళ్ల)|గుండాల్]]
{{Div end}}
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
pkaskmrtorafo3hcdsvyydll2g66gwy
తలకొండపల్లి మండలం
0
271231
3617557
3566349
2022-08-07T02:44:46Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=తలకొండపల్లి మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 16.88907
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.416276
| longm =
| longs =
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Talakondapally-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=తలకొండపల్లి|villages=20|area_total=|population_total=52835|population_male=27020|population_female=25815|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=42.13|literacy_male=55.74|literacy_female=27.88|pincode = 509321}}'''తలకొండపల్లి మండలం,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి జిల్లాకు]] చెందిన మండలం.<ref>{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-06 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[తలకొండపల్లి]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన [[మహబూబ్నగర్|మహబూబ్ నగర్]] నుండి 63 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. షాద్నగర్ నుండి [[ఆమనగల్]] వెళ్ళు దారిలో ఉంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ మండలం [[మహబూబ్ నగర్ జిల్లా]] లో ఉండేది. <ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం కొత్తగా ఏర్పాటైన కందుకూరు రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఇది మహబూబ్ నగర్ డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 20 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. నిర్జన గ్రామాలు లేవు.
== మండల జనాభా ==
[[దస్త్రం:Mahabubnagar mandals Talakondapalli pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు మహబూబ్నగర్ జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం మండల పరిధిలోని - మొత్తం 52,835 - పురుషులు 27,020 - స్త్రీలు 25,81.<ref>Census of India 2011, Provisional Population Totals, Anadhra Pradesh, Published by Director of Census Operations AP, Page No.126</ref> 2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 245 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 42,057. జనాభాలో పురుషులు 21,516 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 20,541. మండలంలో 9,892 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[తలకొండపల్లి]]
# [[చంద్రదాన]]
# [[చీపునూతల]]
# [[చుక్కాపూర్ (తలకొండపల్లి)|చుక్కాపూర్]]
# [[లింగారపల్లి]]
# [[రాంపూర్ (తలకొండపల్లి)|రాంపూర్]]
# [[ఖానాపూర్ (తలకొండపల్లి)|ఖానాపూర్]]
# [[జూలపల్లి (తలకొండపల్లి మండలం)|జూలపల్లి]]
# [[మెదక్పల్లి]]
# [[వెంకటరావుపేట (తలకొండపల్లి)|వెంకటరావుపేట]]
# [[వెల్జాల]]
# [[అంతారం (తలకొండపల్లి మండలం)|అంతారం]]
# [[గట్టు ఇప్పలపల్లి]]
# [[బద్నాపూర్]]
# [[చనారం|చన్నారం]]
# [[గర్విపల్లి]]
# [[సేరిరామకృష్ణాపూర్]]
# [[వెంకటాపూర్పట్టి వెల్జాల]]
# [[యడవల్లి (తలకొండపల్లి)|యడవల్లి]]
# [[పడకల్]]
{{Div end}}
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
n0snlmgif0vsv7fwuj0bifsl7dcct8z
గంగవరం మండలం (చిత్తూరు జిల్లా)
0
271249
3617304
3511393
2022-08-06T12:03:53Z
Divya4232
105587
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}'''గంగవరం, చిత్తూరు''', [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములోని [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు జిల్లాకు]] చెందిన మండలం.<ref name="censusindia.gov.in">{{Cite web |url=http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |title=భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన 2011 గణాంకాల జాలగూడు |website= |access-date=2019-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140913101654/http://censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=28&district_code=23 |archive-date=2014-09-13 |url-status=dead }}</ref>.
<br />{{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== మండలంలోని గ్రామాలు ==
* [[గుండుగల్లు]]
* [[పసుపతూరు]]
* [[గండ్రాజుపల్లె]]
* [[కీలపల్లె]]
* [[పత్తికొండ (గంగవరం)|పత్తికొండ]]
* [[నాలుగురోడ్లు]]
* [[జీడిమాకులపల్లె]]
* [[మారెడుపల్లె]]
* [[దండపల్లె]]
* [[కలగటూరు]]
* [[కల్లుపల్లె]]
* [[మేలుమోయి]]
* [[కొత్తపల్లె (గంగవరం)|కొత్తపల్లె]]
* గంగవరం
*[[తాళ్లపల్లె (చిత్తూరు)]]
* [[కీలపట్ల]]
* [[మొగిలపల్లె]]
* [[ఏడూరు]]
== మండల గణాంకాలు ==
; జనాభా (2011) - మొత్తం 53,598 - పురుషులు 26,853 - స్త్రీలు 26,745
; జనాభా (2001) - మొత్తం 48,879 - పురుషులు 24,429 - స్త్రీలు 24,450
; అక్షరాస్యత (2001) - మొత్తం 59.18% - పురుషులు 72.54% - స్త్రీలు 45.97%
; గ్రామ జనాభా 2001. మొత్తం 7111, పురుషులు 3444, స్త్రీలు 3667, గృహాలు 1461 విస్తీర్ణము 1096 హెక్టార్లు.
{{చిత్తూరు జిల్లా మండలాలు}}
oyu6ohjnyco3aw705f5yapfnjf4umxl
మొయినాబాద్ మండలం
0
271252
3617571
3613781
2022-08-07T04:44:08Z
Chaduvari
97
కొత్త మ్యాపు, కొత్త గణాంకాల చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|||type=mandal|native_name=మొయినాబాద్ మండలం|district=రంగారెడ్డి జిల్లా|latd=17.327473|latm=|lats=|latNS=N|longd=78.275009|longm=|longs=|longEW=E|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Moinabad-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=మొయినాబాద్|villages=33|area_total=|population_total=56205|population_male=29032|population_female=27173|population_density=|population_as_of=2011|area_magnitude=చ.కి.మీ=|literacy=55.50|literacy_male=66.86|literacy_female=43.49}}
'''మొయినాబాద్ మండలం''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రములోని [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]] జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలం.<ref>{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-07 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[మొయినాబాద్]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం చేవెళ్ళ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఇదే డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 33 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. నిర్జన గ్రామాలు లేవు.
== మండల గణాంకాలు ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Moinabad pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
2011 బారత జనాభా గణాంకాల ప్రకారం జనాభా- మొత్తం 56,205 - పురుషులు 29,032 - స్త్రీలు 27,173 అక్షరాస్యత - మొత్తం 55.50%- పురుషులు 66.86% - స్త్రీలు 43.49%. 2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 209 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 56,205. జనాభాలో పురుషులు 29,032 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 27,173. మండలంలో 12,714 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== సమీప మండలాలు ==
[[రాజేంద్రనగర్]] మండలం, [[శంషాబాద్]] మండలం తూర్పున, [[కొత్తూరు]] మండలం దక్షిణాన, [[చేవెళ్ల]] మండలం పడమరన ఉన్నాయి. ఈ మండలానికి చేవెళ్ళ, హైదరాబాదు, సమీపములోని పట్టణాలు.
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[అందాపూర్ (మొయినాబాద్)|అమడాపూర్]]
# [[అమీర్గూడ |అమీర్గూడ]]
# [[అజీజ్నగర్]]
# [[బాకారం జాగీర్]]
# [[బంగాలిగూడ]]
# [[చాకలిగూడ]]
# [[చందానగర్]]
# [[చిల్కూరు]]
# [[చిన్న మంగళారం]]
# [[చిన్నషాపూర్]]
# [[దేవల్ వెంకటాపూర్]]
# [[హిమాయత్నగర్]]
# [[కనకమామిడి]]
# [[కంచమోనిగూడెం|కంచమోనిగూడెం,]]
# [[కాసింబౌలి]]
# [[కేతిరెడ్డిపల్లి (మొయినాబాద్)|కేతిరెడ్డిపల్లి]]
# [[మేడిపల్లి(మొయినాబాద్)|మేడిపల్లి]]
# [[మొయినాబాద్]]
# [[మొతుకుపల్లి]]
# [[ముర్తజాగూడ]]
# [[నాగిరెడ్డిగూడ (మొయినాబాద్)|నాగిరెడ్డిగూడ]]
# [[నక్కలపల్లి (మొయినాబాద్)|నక్కలపల్లి]]
# [[నజీబ్నగర్]]
# [[పెద్దమంగళారం]]
# [[రెడ్డిపల్లి (మొయినాబాద్)|రెడ్డిపల్లి]]
# [[సజ్జన్పల్లి]]
# [[శ్రీరాంనగర్]]
# [[సురంగల్]]
# [[తోల్కట్ట]]
# [[వెంకటాపురం (మొయినాబాద్)|వెంకటాపూరం]]
# [[ఎల్కగూడ|ఎల్కగూడ,]]
# [[యెంకేపల్లి (మొయినాబాద్)|యెంకేపల్లి]]
# [[యెత్బార్పల్లి]]
{{Div end}}
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
8a0375vf0nmlj1nbzkpgyb3ljrp5l9j
శంకర్పల్లి మండలం
0
271257
3617591
3566334
2022-08-07T05:31:15Z
Chaduvari
97
కొత్త గణాంకాలు, పాత మ్యాపు
wikitext
text/x-wiki
{{సమాచారపెట్టె తెలంగాణ మండలం|type = mandal||native_name=శంకర్పల్లి మండలం||district=రంగారెడ్డి జిల్లా
| latd = 17.4514
| latm =
| lats =
| latNS = N
| longd = 78.1317
| longm =
| longs =
| longEW = E
|mandal_map=Telangana-mandal-Rangareddy Shankarpalle-2022.svg|state_name=తెలంగాణ|mandal_hq=శంకర్పల్లి|villages=25|area_total=|population_total=65428|population_male=33190|population_female=32328|population_density=|population_as_of = 2011 |area_magnitude= చ.కి.మీ=|literacy=55.15|literacy_male=67.78|literacy_female=41.86}}'''శంకర్పల్లి మండలం''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రములోని [[రంగారెడ్డి జిల్లా|రంగారెడ్డి]] జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలం.<ref>{{Cite web |url=http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |title=ఆర్కైవ్ నకలు |access-date=2019-01-07 |website= |archive-date=2019-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190612075802/http://www.ourtelugunadu.com/wp-content/uploads/2018/02/250.Rangareddy-Final.pdf |url-status=dead }}</ref> [[శంకర్పల్లి]], ఈ మండలానికి కేంద్రం. ఇది సమీప పట్టణమైన [[సంగారెడ్డి]] నుండి 20 కి. మీ. దూరంలో ఉంది. 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఈ మండలం ఇదే జిల్లాలో ఉండేది.<ref>{{Cite web|url=https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO's/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|title=రంగారెడ్డి జిల్లా|website=తెలంగాణ గనుల శాఖ|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211227084046/https://mines.telangana.gov.in/MinesAndGeology/Documents/GO%27s/New%20District%20Gos/Rangareddy.pdf|archive-date=2021-01-06|access-date=2021-01-06}}</ref> ప్రస్తుతం ఈ మండలం చేవెళ్ళ రెవిన్యూ డివిజనులో భాగం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు కూడా ఇదే డివిజనులో ఉండేది.ఈ మండలంలో 26 రెవెన్యూ గ్రామాలు ఉన్నాయి. అందులో ఒకటి నిర్జన గ్రామం.
2016 లో జరిగిన పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, ఈ మండల వైశాల్యం 211 చ.కి.మీ. కాగా, జనాభా 65,428. జనాభాలో పురుషులు 33,190 కాగా, స్త్రీల సంఖ్య 32,238. మండలంలో 15,379 గృహాలున్నాయి.<ref>{{Cite web|title=తెలంగాణ డిస్ట్రిక్ట్ అండ్ మండల్ షేప్ ఫైల్స్|url=https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-url=https://web.archive.org/web/20220717142415/https://data.telangana.gov.in/story/telangana-district-and-mandal-shape-files|archive-date=2022-07-17|access-date=2022-07-17|website=ఓపెన్ డేటా తెలంగాణ}}</ref>
== సమీప మండలాలు ==
* [[కొండాపూర్]]
* [[చేవెళ్ళ]]
* [[పటాన్ చెరువు]]
* [[నవాబ్పేట్|నవాబ్ పేట్]]
== మండలంలోని రెవిన్యూ గ్రామాలు ==
[[దస్త్రం:Rangareddy mandals Sankarpalli pre 2016.png|thumb|2016 పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు రంగారెడ్డి జిల్లా పటంలో మండల స్థానం]]
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[అంతప్పగూడ]]
# [[భుల్కపూర్]]
# [[కందిప్ప]]
# [[ధోబీపేట్]]
# [[దొంతన్పల్లి]]
# [[ఫతేపూర్ (శంకర్పల్లి)|ఫతేపూర్]]
# [[గోపులారం]]
# [[హుస్సేనీపూర్]]
# [[జన్వాడ]]
# [[కొండకల్]]
# [[కొత్తపల్లి (శంకర్పల్లి)|కొత్తపల్లి]]
# [[మహారాజ్పేట్]]
# [[మాసానిగూడ]]
# [[మొకిల]]
# [[పర్వెడ (చంచలం)]]
# [[పర్వెడ ఖాల్సా]]
# [[ప్రొద్దుటూరు, శంకర్పల్లి|ప్రొద్దుటూరు]]
# [[రామంతాపూర్]]
# [[రావలపల్లి కలాన్]]
# [[సంకేపల్లి (ఖాల్సా)]]
# [[శంకర్పల్లి]]
# [[సింగాపూర్ (శంకర్పల్లి)|సింగాపూర్]]
# [[టంగుటూర్]]
# [[యెల్వర్తి]]
# [[యెర్వగూడ]]
{{Div col end}}
గమనిక:నిర్జన గ్రామం ఒకటి పరిగణించబడలేదు
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు}}
6a1e4kym3fdpc1a32gqmumiapymvugi
సైదాపురం మండలం
0
271507
3617414
3594824
2022-08-06T15:35:30Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}
'''సైదాపురం మండలం''', [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రములోని [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా]]కు చెందిన మండలం. సైదాపురం మండల కేంద్రం. ఈ మండలంలో 80 కి పైగా గ్రామాలున్నవి.{{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== గణాంకాలు ==
2001 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం మండల పరిధిలోని మొత్తం జనాభా మొత్తం 43,292, అందులో పురుషులు 21,740, స్త్రీలు 21,552. అక్షరాస్యత మొత్తం శాతం 54.54% పురుషులు అక్షరాస్యత శాతం 63.89% స్త్రీలు అక్షరాస్యత శాతం 45.18%
==మండలం లోని గ్రామాలు==
=== రెవెన్యూయేతర గ్రామాలు ===
# [[అధ్వాన్న పునరాయణకట్టుబడి]]
# [[అనంతమడుగు]]
# [[ఊటుకూరు (సైదాపురం)|ఊటుకూరు]]
# [[ఒరుపల్లె]]
# [[ఓరుపల్లి@తురిమెర్ల|ఓరుపల్లి]]
# [[కలిచేడు]]
# [[కృష్ణారెడ్డిపల్లి]]
# [[కొమ్మిపాడు]]
# [[కోమటిగుంట రాజుపాలెం]]
# [[గులించెర్ల]]
# [[గ్రిద్దలూరు]]
# [[చగనం]]
# [[చీకవోలు]]
# [[జఫ్లాపురం]]
# [[జోగిపల్లి]]
# [[తిప్పిరెడ్డిపల్లి (సైదాపురం)|తిప్పిరెడ్డిపల్లి]]
# [[తోకలపూడి (సైదాపురం)|తోకలపూడి]]
# [[తోచం]]
# [[దేవరవేమూరు]]
# [[నలబొట్లపల్లి]]
# [[పాతళ్ళపల్లి]]
# [[పాలూరు (సైదాపురం)|పాలూరు]]
# [[పెరుమాళ్లపాడు (సైదాపురం)|పెరుమాళ్లపాడు]]
# [[పొక్కందాల]]
# [[పోతెగుంట]]
# [[మలిచేడు]]
# [[మునగపాడు (సైదాపురం)|మునగపాడు]]
# [[మొలకలపూండ్ల]]
# [[రగనరామాపురం]]
# [[రామసాగరం]]
# [[లింగసముద్రం (సైదాపురం)|లింగసముద్రం]]
# [[వేములచేడు]]
# [[సముద్రాలవారి ఖండ్రిక]]
=== రెవెన్యూయేతరగ్రామాలు ===
* [[తలుపూరు]]
* [[సైదాపురం (సైదాపురం)|సైదాపురం]]
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా మండలాలు}}
svv0bt4us2vazmo1gixc08zxrgjqa2z
బెల్లాన చంద్రశేఖర్
0
283997
3617675
2990629
2022-08-07T08:00:42Z
Muralikrishna m
106628
బొమ్మ చేర్చాను
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox officeholder
| name = బెల్లాన చంద్రశేఖర్
| image =Bellana Chandra Sekhar.jpg
| caption =
| birth_date =
| birth_place =
| residence =
| death_date =
| death_place =
| office = భారత పార్లమెంటు సభ్యులు <br /> [[విజయనగరం లోక్సభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
|term_start = 17 జూన్ 2019
|term_end =
| constituency = [[విజయనగరం లోక్సభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]]
| term =
| occupation = న్యాయవాది
| education = డిగ్రీ, బి.ఎల్
| predecessor = [[పూసపాటి అశోక్ గజపతి రాజు]]
| successor =
| party = [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ]]
| religion = హిందూ
| spouse = శ్రీదేవి
| parents = సింహాచలం
| children = వంశీకృష్ణ
| alma_mater = ఎస్డీఎస్ అటానమస్ డిగ్రీ కళాశాల
| website =
| footnotes =
| date =
| year =
}}
'''బెల్లాన చంద్రశేఖర్''' భారతీయ రాజకీయ నాయకుడు. అతను భారతదేశ 17వ సార్వత్రిక ఎన్నికలలో [[విజయనగరం లోక్సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి లోక్సభ సభ్యునిగా గెలుపొందాడు. <ref>{{cite web | url=https://www.timesnownews.com/elections/article/vizianagaram-andhra-pradesh-election-2019-vizianagaram-election-results-candidates-voter-population-polling-percentage/403686 | title=Vizianagaram (Andhra Pradesh) Election 2019| publisher=Times Now| date=23 May 2019 | accessdate=24 May 2019}}</ref>
== జీవిత విశేషాలు ==
బెల్లాన చంద్రశేఖర్ గరివిడి ఎస్డీఎస్ అటానమస్ డిగ్రీ కళాశాలలో 1980–1983 వరకు డిగ్రీ చదివిన రోజుల్లో విద్యార్థి సంఘ నాయకునిగా పనిచేశాడు. 1990–1993లో మహారాజా కళాశాలలో బీఎల్ చదివాడు. అతను [[చీపురుపల్లి]]లో గల మున్సిఫ్ మేజిస్ట్రేట్ కోర్టులో బార్ అసోసియేషన్ అధ్యక్షునిగా పనిచేసాడు. అతను గతంలో జెడ్.పి.టి.సి గా, విజయనగరం జిల్లా పరిషత్ చైర్మన్గా పనిచేశాడు. అతని తండ్రి సింహాచలం న్యాయవాది. అతను రెండు దశాబ్దాల పాటు చీపురుపల్లి మేజర్ పంచాయతీ సర్పంచ్గా పని చేశాడు. బెల్లాన చంద్రశేఖర్ భార్య శ్రీదేవి చీపురుపల్లి మేజర్ పంచాయతీకి పదేళ్లు సర్పంచ్గా పనిచేసింది. <ref>{{Cite web|url=http://www.ysrcpcontestants.com/about.php?id=222|title=బెల్లాన చంద్రశేఖర్ (MP), విజయనగరం పార్లమెంట్ లోక్సభ అభ్యర్థి|website=|access-date=2019-07-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20190616112900/http://www.ysrcpcontestants.com/about.php?id=222|archive-date=2019-06-16|url-status=dead}}</ref>
<br />బెల్లాన చంద్రశేఖర్ 2014లో [[చీపురుపల్లి శాసనసభా నియోజకవర్గం]] నుండి వై.ఎస్.ఆర్ కాంగ్రెస్ పార్టీ తరపున పోటీ చేసాడు. కానీ ఓడిపోయాడు. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/lok-sabha-elections-2019/news/lok-sabha-election-result-2019-ysrcp-bellana-chandrasekhar-takes-a-lead-in-andhra-pradesh-vizianagaram/story/349409.html|title=Lok Sabha Election result 2019: YSRCP's Bellana Chandrasekhar takes lead in Andhra Pradesh's Vizianagaram}}</ref>
==మూలాలు==
{{Reflist}}
[[వర్గం:17వ లోక్సభ సభ్యులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్సభ సభ్యులు]]
[[వర్గం:వై.యస్.ఆర్. కాంగ్రెస్ పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]]
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా వ్యక్తులు]]
092vlmcpek8w0bb6u0fh2ldnflse5ge
కొలిమిగుండ్ల మండలం
0
288546
3617353
3600756
2022-08-06T13:33:34Z
యర్రా రామారావు
28161
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox India AP Mandal}}'''కొలిమిగుండ్ల మండలం''', [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రం లోని [[నంద్యాల జిల్లా|నంద్యాల జిల్లాకు]] చెందిన మండలం.<br />{{maplink|type=shape|display=inline|text=OSM గతిశీల పటము}}
== గణాంకాలు ==
2011 జనాభా లెక్కలు ప్రకారం జనాభా మొత్తం 53,601 అందులో పురుషులు 27,155, స్త్రీలు 26,446.
అక్షరాస్యత మొత్తం 47.68%. పురుషులు అక్షరాస్యత 62.07%, స్త్రీలు అక్షరాస్యత 32.87%.
== మండలం లోని గ్రామాలు ==
===రెవెన్యూ గ్రామాలు===
#[[గోరుమానుపల్లె]]
#[[అబ్దుల్లాపురం (కొలిమిగుండ్ల)|అబ్దుల్లాపురం]]
#[[బేలుం]]
#[[బేలుంసింగవరం]]
#[[బోయల తాడిపత్రి]]
#[[బోయల ఉప్పలూరు]]
#[[చింతాలయపల్లె]]
#[[ఎర్రగుడి (కొలిమిగుండ్ల)|ఎర్రగుడి]]
#[[హనుమంతగుండం]]
#[[ఇటికల]]
#[[కల్వటల]]
#[[కొలిమిగుండ్ల]]
#[[కోటపాడు (కొలిమిగుండ్ల)|కోటపాడు]]
#[[మిర్జాపురం]]
#[[నందిపాడు (కొలిమిగుండ్ల)|నందిపాడు]]
#[[పెద్దవెంతుర్ల]]
#[[పెట్నికోట]]
#[[స్రోత్రీయం చెన్నంపల్లె]]
#[[తిమ్మనాయునిపేట]]
#[[తోళ్లమడుగు]]
#[[తుమ్మలపెంట (కొలిమిగుండ్ల)|తుమ్మలపెంట]]
== మూలాలు ==
<references />
== వెలుపలి లంకెలు ==
{{నంద్యాల జిల్లా మండలాలు}}
1arq3kmieah55fmvuruzw8i2bqx1dc2
వాడుకరి చర్చ:PiotrMisa
3
289444
3617364
2746582
2022-08-06T14:07:13Z
QueerEcofeminist
69498
QueerEcofeminist, [[వాడుకరి చర్చ:ProdesignerPL]] పేజీని [[వాడుకరి చర్చ:PiotrMisa]] కు తరలించారు: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/ProdesignerPL|ProdesignerPL]]" to "[[Special:CentralAuth/PiotrMisa|PiotrMisa]]"
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<center ><font size="+1" color="Black">{{PAGENAME}} గారు, తెలుగు వికిపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<font color="white">స్వాగతం!</font>]]! [[Image:Wikipedia-logo.png|40px]]</font></center></div>
<div style="align: left; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: white;">
{{PAGENAME}} గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
{{ #if: | |
* తెలుగులో ఎలా రాయాలో తెలుసుకోవడానికి [[వికీపీడియా:తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం|తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం]], [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] చదవండి.
* వికీపీడియాలో మీరు సహాయం చేయదగిన [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు|ప్రాజెక్టు]]లు కొన్ని నిర్వహిస్తున్నారు. అందులో మీ సహకారం అందించండి.
* దిద్దుబాటు పెట్టె పైభాగం లోని ([[Image:Signature icon.png]] లేక [[File:Insert-signature.png]]) బొమ్మపై నొక్కినా లేక నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా సంతకం చేస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి. (సంతకం చర్చా పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి, చర్చ ఎవరు చేసారో తెలియడానికి. వ్యాసాలలో సంతకం చెయ్యరాదు.)
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి మరియు ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [http://www.facebook.com/pages/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80/319640018072022 తెవికీ సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి అభిప్రాయాలు ఇక్కడ వ్రాయండి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]]
<!--
* [[వికీపీడియా:ఈ వారపు వ్యాసం|ఈ వారం వ్యాసం]] ఈ-మైయిల్ ద్వారా తెప్పించుకొదలిస్తే [mailto:tewiki-maiku-subscribe@googlegroups.com tewiki-maiku-subscribe@googlegroups.com] అనే ఈ ఎడ్రస్సుకు ఒక మైయిల్ పంపండి.
-->
}}
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:30, 25 సెప్టెంబరు 2019 (UTC)
----
{{వికీపీడియా ప్రకటనలు}}
{{ఈ నాటి చిట్కా}}
'''కొన్ని ఉపయోగకరమైన లింకులు:''' [[వికీపీడియా:పరిచయము|పరిచయము]] • [[వికీపీడియా:5 నిమిషాల్లో వికీ|5 నిమిషాల్లో వికీ]] • [[వికీపీడియా:పాఠం|పాఠం]] • [[వికీపీడియా:ఐదు మూలస్థంబాలు|వికిపీడియా 5 మూలస్థంబాలు]] • [[సహాయము:సూచిక|సహాయ సూచిక]] • [[వికీపీడియా:సహాయ కేంద్రం|సహాయ కేంద్రం]] • [[వికీపీడియా:శైలి|శైలి మాన్యువల్]] • [[వికీపీడియా:ఇసుకపెట్టె|ప్రయోగశాల]]
</div> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:30, 25 సెప్టెంబరు 2019 (UTC)
sarn3ezpk0gvr14yr4yrdzewzaijwu6
ఫరీదాబాద్
0
315230
3617716
3492994
2022-08-07T09:51:47Z
Prasharma681
99764
లంకె జతచేయడం
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement
| name = ఫరీదాబాద్
| demographics1_title1 = అధికారిక
| unit_pref = Metric
| area_total_km2 = 742.9
| elevation_m = 198
| population_total = 1404653<ref name="2011 Census of India"/>
| population_as_of = 2011
| population_density_km2 = 1890.7
| population_demonym = ఫరీదాబాదీ
| demographics_type1 = భాషలు
| demographics1_info1 = [[హిందీ భాష|హిందీ]], [[పంజాబీ భాష|పంజాబీ]]
| timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]]
| area_code_type = టెలిఫోన్ కోడ్
| area_code = 0129
| registration_plate = HR-51 (North)<br/> HR-29 (South)<br/> HR-87 (West)<br/> HR-38 (Commercial)<br/> DL-16 (Delhi NCR)
| website = {{url|http://faridabad.nic.in}}<br/>{{url|http://mcfaridabad.org}}
| official_name =
| settlement_type = మెట్రో
| subdivision_name1 = [[హర్యాణా]]
| native_name = <!-- Please do not add any Indic script in this infobox, per WP:INDICSCRIPT policy. -->
| pushpin_map = India Haryana
| pushpin_label = ఫరీదాబాద్
| pushpin_map_alt = ఫరీదాబాద్
| image_skyline = {{Photomontage
| photo1a = Vatika Business Towers Faridabad.png
| photo2b = Crown plaza Faridabad.jpg
| photo2a = Most Beautiful Lake in Faridabad.jpg
| photo4a = Larsen & Toubro Office.png| spacing = 2
| position = center
| color_border = white
| color =black
| size = 266
| foot_montage = పైనుండి, ఎడమ నుండి కుడికి: వాటికా మైండ్స్కేప్స్, సూరజ్కుండ్ వద్ద ఉన్న సరస్సు, ఫరీదాబాద్ క్రౌన్ ప్లాజా, లార్సెన్ అండ్ టూబ్రో కార్పొరేట్ ఆఫీసు
}}
| coordinates = {{coord|28.4211|N|77.3078|E|display=it}}
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = {{IND}}
| subdivision_type1 = [[రాష్ట్రం]]
| subdivision_type2 = [[జిల్లా]]
| subdivision_name2 = [[ఫరీదాబాద్ జిల్లా|ఫరీదాబాద్]]
| subdivision_type3 = మెట్రోపాలిటన్ ప్రాంతం
| subdivision_name3 = [[ఢిల్లీ]]
| established_title = స్థాపన
| established_date = 1607
| founder =
| named_for = షేక్ ఫరీద్
}}
{{Maplink|frame=yes|plain=yes|frame-width=250|frame-height=280|zoom=6|frame-lat=29.185|frame-long=76.225|type=shape-inverse|id=Q1174|title=Haryana|type2=point|id2=Q200663|stroke-width=1|title2=Faridabad}}
'''ఫరీదాబాద్''' [[హర్యాణా|హర్యానాలో]] అత్యధిక జనాభా కలిగిన నగరం. ఇది ప్రముఖ పారిశ్రామిక కేంద్రం. భారత రాజధాని [[క్రొత్త ఢిల్లీ|న్యూ ఢిల్లీ]] సరిహద్దుల్లో, [[జాతీయ రాజధాని ప్రాంతం (భారత దేశం)|జాతీయ రాజధాని ప్రాంతంలో]] ఉంది. ఢిల్లీకి చెందిన ప్రధాన ఉపగ్రహ నగరాల్లో ఇదొకటి. రాష్ట్ర రాజధాని [[చండీగఢ్]]కు దక్షిణంగా 284 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. తూర్పున జిల్లా సరిహద్దుగా [[యమునా నది|యమునా]] నది ఉంది. 2016 మే 24 న [[భారత ప్రభుత్వం]] స్మార్ట్ సిటీస్ మిషన్ రెండవ జాబితాలో నగరాన్ని చేర్చింది. <ref name="Smrt1">{{Cite web|url=http://www.ndtv.com/india-news/lucknow-warangal-2nd-list-of-smart-cities-is-out-10-facts-1409414|title=Lucknow, Warangal...2nd List of Smart Cities Is Out: 10 Facts|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160527075434/http://www.ndtv.com/india-news/lucknow-warangal-2nd-list-of-smart-cities-is-out-10-facts-1409414|archive-date=27 May 2016|access-date=24 May 2016}}</ref> సిటీ మేయర్స్ ఫౌండేషన్ చేసిన సర్వే ఫరీదాబాద్ను ప్రపంచంలో వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ఎనిమిదవ నగరంగా, [[భారత దేశం|భారతదేశంలో]] మూడవదిగా పేర్కొంది. <ref>{{Cite web|url=http://www.citymayors.com/statistics/urban_growth1.html|title=City Mayors: World's fastest growing urban areas (1)|website=www.citymayors.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20101125090345/http://citymayors.com/statistics/urban_growth1.html|archive-date=25 November 2010|access-date=18 February 2018}}</ref> 2001 ఢిల్లీ ప్రాంతీయ ప్రణాళిక ప్రకారం ఫరీదాబాద్, ఢిల్లీ మెట్రోపాలిటన్ ఏరియా (డిఎంఎ) లో భాగం. <ref>{{Cite web|url=http://tcpomud.gov.in/divisions/mutp/dma/final_dma_report.pdf|title=Evaluation Study of DMA Towns in National Capital Region|date=September 2007|website=Town and Country Planning Organisation|publisher=[[Ministry of Urban Development]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320052724/http://tcpomud.gov.in/divisions/mutp/dma/final_dma_report.pdf|archive-date=20 March 2017|access-date=19 March 2017}}</ref>
ఆగ్రా కాలువకూ యమునా నదికీ మధ్య కొత్తగా అభివృద్ధి చెందిన నివాస, పారిశ్రామిక ప్రాంతాన్ని (సెక్టరు 66 నుండి 89 వరకు) గ్రేటర్ ఫరీదాబాద్ అని పిలుస్తారు. వెడల్పైన రహదారులు, ఎత్తైన భవనాలు, మాళ్ళు, విద్యాసంస్థలు, ఆరోగ్య, వాణిజ్య కేంద్రాలతో ఈ ప్రాంతం స్వయం సమృద్ధ ఉప నగరంగా అభివృద్ధి చెందుతోంది. 66 నుంచి 74 వరకూ ఉన్న సెక్టర్లు పారిశ్రామిక ప్రాంతం కాగా, 75 నుంచి 89 వరకు నివాస ప్రాంతం. <ref>{{Cite web|url=http://www.acmespaces.com/news_detail.php?id=180|title=Acme Spaces|website=acmespaces.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151124164712/http://www.acmespaces.com/news_detail.php?id=180|archive-date=24 November 2015}}</ref>
ఫరీదాబాద్ హర్యానా లోని ప్రధాన పారిశ్రామిక కేంద్రం. హర్యానాలో వసూలు చేసిన ఆదాయపు పన్నులో 50% ఫరీదాబాద్, గుర్గావ్ ల నుండే వస్తుంది. <ref>{{Cite web|url=http://www.tribuneindia.com/2005/20051228/delhi.htm|title=The Tribune|date=28 December 2005|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20070613023249/http://www.tribuneindia.com/2005/20051228/delhi.htm|archive-date=13 June 2007|access-date=27 May 2007}}</ref> ట్రాక్టర్లు, మోటారు సైకిళ్ళు, స్విచ్ గేర్లు, రిఫ్రిజిరేటర్లు, బూట్లు, టైర్లు, వస్త్రాలు దాని ముఖ్యమైన పారిశ్రామిక ఉత్పత్తుల్లో కొన్ని. వ్యవసాయ రంగంలో గోరింట ఉత్పత్తికి ఫరీదాబాద్ ప్రసిద్ధి చెందింది.
2018 లో, [[ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ]] ఫరీదాబాద్ను ప్రపంచంలోనే రెండవ అత్యంత కలుషిత నగరంగా పరిగణించింది. <ref>{{Cite news|url=https://ca.news.yahoo.com/worlds-worst-air-indian-city-struggles-track-pollution-132116286.html|title=With world's worst air, Indian city struggles to track pollution|last=Dasgupta|first=Neha|date=16 May 2018|work=Yahoo News|access-date=16 May 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180516183730/https://ca.news.yahoo.com/worlds-worst-air-indian-city-struggles-track-pollution-132116286.html|archive-date=16 May 2018|agency=Reuters|location=United States}}<br /><br />{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/video/world/indian-city-struggles-with-worlds-worst-air/2018/05/16/af6d973a-58f1-11e8-9889-07bcc1327f4b_video.html|title=Indian city struggles with 'world's worst air'|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=16 May 2018|work=Washington Post|access-date=16 May 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180704094424/https://www.washingtonpost.com/video/world/indian-city-struggles-with-worlds-worst-air/2018/05/16/af6d973a-58f1-11e8-9889-07bcc1327f4b_video.html|archive-date=4 July 2018|location=United States}}</ref> 2020 లో చేసిన స్వచ్ఛ సర్వేక్షణ్ సర్వేలో, అత్యంత అపరిశుభ్రమైన భారత నగరాల్లో ఫరీదాబాద్ 10 వ స్థానంలో నిలిచింది. <ref>{{Cite web|url=https://www.gqindia.com/get-smart/content/top-ten-cleanest-dirtiest-cities-in-india-2020|title=top ten cleanest and dirtiest cities in India in 2020|website=GQIndia}}</ref> .
[[భారత ప్రభుత్వం]] వారు స్మార్ట్ నగరాల కార్యక్రమం ద్వారా అభివృద్ధి చేసేందుకు ఎంచుకున్న వంద భారత నగరాలలో ఫరీదాబాద్ ఒకటి.
== చరిత్ర ==
[[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొగలు]] చక్రవర్తి [[జహాంగీర్|జహంగీర్]] కోశాధికారి షేక్ ఫరీద్, [[ఢిల్లీ]], [[ఆగ్రా]]<nowiki/>ల మధ్య ఉన్న గ్రాండ్ ట్రంక్ రోడ్డును రక్షించడానికి 1607 లో ఫరీదాబాద్ నగరాన్ని స్థాపించాడు. 1867 లో ఇది మునిసిపాలిటీగా మారింది. పాకిస్తాన్ శరణార్థుల పునరావాసం కోసం, తేలికపాటి పరిశ్రమల అభివృద్ధి కోసం 1950 లో నగరంలో ఒక ప్రాజెక్టును ప్రారంభించారు. స్వతంత్ర భారతదేశంలో, ఫరీదాబాద్ మొదట్లో [[గుర్గావ్ జిల్లా|గుర్గావ్ జిల్లాలో]] భాగంగా ఉండేది. తరువాత 1979 ఆగస్టు 15 న దీన్ని స్వతంత్ర జిల్లాగా మార్చారు.
== భౌగోళికం ==
=== శీతోష్ణస్థితి ===
{{Climate chart|Faridabad|28=100|22=214|23=26|24=34|25=228|26=25|27=34|29=19|20=27|30=33|31=21|32=13|33=28|34=5|35=8|36=22|21=35|19=61|8|9=30|21|15|10|23|19|15|10=21|18=39|11=21|12=36|13=27|14=26|15=39|16=29|17=28|37=14}}ఫరీదాబాద్లో వేడితో కూడిన, అర్ధ-శుష్క శీతోష్ణస్థితి ( కొప్పెన్ ''BSh'') ఉంటుంది. ఇది పొడి-శీతాకాలపు తేమతో కూడిన ఉపఉష్ణమండల వాతావరణం (''Cwa'') కంటే కొంచమే తక్కువ. ఈ నగరంలో మూడు విలక్షణమైన భారతీయ ఋతువులు ఉన్నాయి. మొదటిది, ఉక్కపోతతో వేడిగా, ఋతుపవనాలకు ముందుండే వేసవి కాలం. ఇది మార్చి చివరి నుండి జూన్ చివరి వరకు ఉంటుంది. చాలా పొడిగా మొదలై, తరువాత తేమగా మారే శుష్క పరిస్థితులు ఈ ఋతువులో ఉంటాయి. రెండవది తడి లేదా ఋతుపవనాల కాలం. ఇది తరచూ కురిసే భారీ వర్షాలతో, విపరీతమైన తేమతో కూడుకుని ఉంటుంది. మూడవది ఋతుపవనాల తిరోగమనం తరువాత వచ్చే శీతాకాలం. చిరు వెచ్చటి ఎండతో శీతాకాలం చల్లగా చాలా సౌకర్యవంతంగా ఉంటుంది.
{{Weather box|width=auto|Mar rain mm=21|Sep low C=25|Oct low C=19|Nov low C=13|Dec low C=8|rain colour=green|Jan rain mm=15|Feb rain mm=19|Apr rain mm=27|Jul low C=27|May rain mm=27|Jun rain mm=61|Jul rain mm=214|Aug rain mm=228|Sep rain mm=100|Oct rain mm=21|Nov rain mm=5|Dec rain mm=14|Aug low C=26|Jun low C=28|location=Faridabad|Jul high C=35|metric first=Yes|single line=Yes|Jan high C=21|Feb high C=23|Mar high C=30|Apr high C=36|May high C=39|Jun high C=39|Aug high C=34|May low C=26|Sep high C=34|Oct high C=33|Nov high C=28|Dec high C=22|Jan low C=8|Feb low C=10|Mar low C=15|Apr low C=21|source=''Weather 2''<ref name="Weather 2"/>}}
== ఆర్థిక వ్యవస్థ ==
హర్యానాలో వసూలైన మొత్తం ఆదాయపు పన్నులో ఫరీదాబాద్, గుర్గావ్ జిల్లాల వాటాయే దాదాపు 56% వరకు ఉంటుందని ఫరీదాబాద్ స్మాల్ ఇండస్ట్రీస్ అసోసియేషన్ పేర్కొంది. స్మార్ట్ సిటీస్ మిషన్ ఆధ్వర్యంలో స్మార్ట్ సిటీగా అభివృద్ధి చేయబోయే వంద భారతీయ నగరాల్లో ఫరీదాబాద్ కూడా ఎంపికయింది. <ref>{{Cite web|url=http://www.firstpost.com/business/why-only-98-cities-instead-of-100-announced-all-questions-answered-about-smart-cities-project-2410576.html|title=Why only 98 cities instead of 100 announced: All questions answered about smart cities project|website=Firstpost|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170119003746/http://www.firstpost.com/business/why-only-98-cities-instead-of-100-announced-all-questions-answered-about-smart-cities-project-2410576.html|archive-date=19 January 2017|access-date=21 January 2016}}</ref>
=== వ్యవసాయం ===
[[దస్త్రం:Banas_Dairy_Faridabad.jpg|కుడి|thumb| [[అమూల్]] వారి బనాస్ డెయిరీ]]
ఫరీదాబాద్, భారతదేశంలో అతిపెద్ద గోరింటాకు (మెహెందీ) ఎగుమతిదారు. ఫరీదాబాద్ హెన్నా తయారీ సంఘం ప్రకారం, ఇక్కడి వార్షిక గోరింట అమ్మకం విలువ ₹ 250 కోట్లు - ₹ 300 కోట్లు.
=== కేంద్ర ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు ===
[[దస్త్రం:Npti_at_night.jpg|alt=NPTI Corporate Office, Faridabad|thumb| నేషనల్ పవర్ ట్రైనింగ్ ఇన్స్టిట్యూట్ కార్పొరేట్ ఆఫీస్, ఫరీదాబాద్]]
వివిధ భారత ప్రభుత్వ మంత్రిత్వ శాఖల ప్రధాన కార్యాలయాలు ఫరీదాబాద్లో ఉన్నాయి. వీటిలో సెంట్రల్ గ్రౌండ్ వాటర్ బోర్డ్, ప్లాంట్ క్వారంటైన్ అండ్ సెంట్రల్ ఇన్సెక్టిసైడ్ ల్యాబ్లు ఉన్నాయి. హర్యానా లోని కేంద్ర ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు, భారత ప్రభుత్వ రెవెన్యూ శాఖలోని సెంట్రల్ ఎక్సైజ్ కమిషనర్తో సహా పేలుడు పదార్థాల విభాగం, కార్మిక శాఖ కార్యాలయాల వంటి అనేక కార్యాలయాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి. నేషనల్ కౌన్సిల్ ఫర్ సిమెంట్ అండ్ బిల్డింగ్ మెటీరియల్స్, వాణిజ్య పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖకు చెందిన పరిశోధన అభివృద్ధి సంస్థ ప్రధాన కార్యాలయం కూడా ఫరీదాబాద్లో ఉంది. <ref>{{Cite news|url=https://sarkariduniya.com/en/haryana-ladli-yojana/|title=Haryana Ladli Yojana{{!}} What are the benefits of Ladli Yojna in Haryana|last=Isha|first=Dewri|date=26 November 2018|access-date=28 November 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181128164704/https://sarkariduniya.com/en/haryana-ladli-yojana/|archive-date=28 November 2018|agency=sarkariduniya}}</ref>
భారత ప్రభుత్వ రెవెన్యూ శాఖకు చెందిన అపెక్స్ సెంట్రల్ ట్రైనింగ్ ఇన్స్టిట్యూట్, నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ కస్టమ్స్ ఎక్సైజ్ & నార్కోటిక్స్ కార్యాలయం నగరం లోని సెక్టర్ 29 లో ఉంది. భారత విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలోని స్వయంప్రతిపత్త సంస్థ అయిన నేషనల్ పవర్ ట్రైనింగ్ ఇన్స్టిట్యూట్ వారి కార్పొరేట్ కార్యాలయం ఇక్కడే ఉంది. <ref>{{citation|url=http://www.nptidelhi.net/|title=HOME|publisher=Npti Delhi|date=2012-03-25|access-date=2015-10-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20151108055124/http://www.nptidelhi.net/|archive-date=8 November 2015|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> ఫరీదాబాద్. నగరంలో నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫైనాన్షియల్ మేనేజ్మెంట్ కూడా ఉంది. ఇది అకౌంటింగ్ ఆర్థిక సేవలకు శిక్షణా అకాడమీగా పనిచేస్తుంది.
NHPC సంస్థ ప్రధాన కార్యాలయం కూడా నగరంలో ఉంది. ఇది భారత ప్రభుత్వ విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖకు చెందిన కేంద్ర పిఎస్యు సంస్థ. ఇది భారతదేశంలో అతిపెద్ద జలవిద్యుదుత్పత్తి సంస్థ.
[[భారతీయ భూగర్భ సర్వేక్షణ|జియలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా]] వారి కార్యాలయం కూడా ఒకటి నగరంలోని ఎన్ఐటి-5 ప్రాంతంలో ఉంది.
[[దస్త్రం:NHPC_Corporate_Office.jpg|thumb| NHPC కార్పొరేట్ కార్యాలయం, ఫరీదాబాద్]]
=== పరిశ్రమలు ===
ఫరీదాబాద్, హర్యానా రాష్ట్ర పారిశ్రామిక రాజధాని. 2013 నాటికి, హర్యానాలో నమోదైన మొత్తం 11,665 పనిచేసే కర్మాగారాలలో, 2,499 ఫరీదాబాద్లోనే ఉన్నాయి. 2,116 కర్మాగారాలతో గుర్గావ్ ఆ తరువాతి స్థానంలో ఉంది. ఒక అధ్యయనం ప్రకారం, గత 2 దశాబ్దాలుగా ఫరీదాబాద్లో వృద్ధి క్షీణిస్తోంది. పెట్టుబడుల్లో ఫరీదాబాద్ వాటా 1% కన్నా తక్కువ. నగరంలోని మొత్తం పెట్టుబడుల్లో 93% పెట్టుబడి కాగిత పరిశ్రమలోనే ఉంది. 2012–13 హర్యానా ఆదాయంలో ఫరీదాబాద్ పారిశ్రామిక ఉత్పత్తి వాటా 29% నుండి 22%కి తగ్గింది. <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/gurgaon/70-of-haryana-s-investment-comes-from-gurgaon-says-industry-body/story-hTHFEXrCvgeYg7QTR0J84M.html|title=70% of Haryana's investment comes from Gurgaon, says industry body|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180501230316/https://www.hindustantimes.com/gurgaon/70-of-haryana-s-investment-comes-from-gurgaon-says-industry-body/story-hTHFEXrCvgeYg7QTR0J84M.html|archive-date=1 May 2018|access-date=12 May 2020}}</ref>
[[ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్]], <ref>{{Cite web|url=http://www.escortsgroup.com|title=Best Tractor Manufacturing Companies India, Top Tractor Companies in India, Most Selling Tractor in India- Escorts Group - Escorts Group|website=www.escortsgroup.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080712220444/http://www.escortsgroup.com/|archive-date=12 July 2008|access-date=21 April 2019}}</ref> ఇండియా యమహా మోటార్ ప్రైవేట్ లిమిటెడ్, హావెల్స్ ఇండియా లిమిటెడ్, <ref>{{Cite web|url=http://www.havells.com/company-profile.aspx|title=File not found|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151222095909/http://www.havells.com/company-profile.aspx|archive-date=22 December 2015|access-date=18 December 2015}}</ref> [[జెసిబి]] ఇండియా లిమిటెడ్, [[ఇండియన్ ఆయిల్ కార్పోరేషన్|ఇండియన్ ఆయిల్]] (ఆర్ అండ్ డి), <ref>{{Cite web|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2012-03-26/news/31240306_1_bio-fuels-research-work-indian-oil-corporation|title=IOC Faridabad unit to pump in bio-fuel; R&D unit gearing to reduce pressure on conventional fuel|last=Manohar, Asit|date=26 March 2012|website=Times of India|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208113631/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2012-03-26/news/31240306_1_bio-fuels-research-work-indian-oil-corporation|archive-date=8 December 2015|access-date=4 December 2015}}</ref> లార్సెన్ &amp; టౌబ్రో (ఎల్ అండ్ టి), <ref>[http://www.lntgulf.com/contact-us.html L&T-Gulf Private Limited] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304041859/http://www.lntgulf.com/contact-us.html|date=4 March 2016}}</ref> వర్ల్పూల్ ఇండియా లిమిటెడ్, ఎబిబి గ్రూప్, గుడ్ఇయర్ ఇండియా లిమిటెడ్, బాటా ఇండియా లిమిటెడ్, ఐషర్ ట్రాక్టర్ లిమిటెడ్, బీబే కిడ్స్వేర్ <ref>{{Cite web|url=http://faridabad.nic.in/fbdnew/industriallsi.htm|title=Archived copy|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208115729/http://faridabad.nic.in/fbdnew/industriallsi.htm|archive-date=8 December 2015|access-date=30 November 2015}}</ref>వంటి పెద్ద కంపెనీలకు ఫరీదాబాద్ నిలయం. ఐవేర్ ఇ-టైలర్ లెన్స్కార్ట్, హెల్త్కేర్ స్టార్టప్ లైబ్రేట్ వారి ప్రధాన కార్యాలయాలు ఫరీదాబాద్లో ఉన్నాయి. <ref>{{Cite web|url=http://www.thehindubusinessline.com/companies/eyewear-etailer-lenskart-looks-at-150-growth-this-fiscal/article7916307.ece|title=Eye-wear e-tailer Lenskart looks at 150% growth this fiscal|last=Abhishek Law|website=The Hindu Business Line|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160211195817/http://www.thehindubusinessline.com/companies/eyewear-etailer-lenskart-looks-at-150-growth-this-fiscal/article7916307.ece|archive-date=11 February 2016|access-date=4 December 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-Rents-climbing-sleepy-town-is-hot-property/articleshow/47728780.cms|title=Faridabad: Rents climbing, sleepy town is hot property|website=The Times of India|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150622054331/http://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Faridabad-Rents-climbing-sleepy-town-is-hot-property/articleshow/47728780.cms|archive-date=22 June 2015|access-date=4 December 2015}}</ref> 5,000 కి పైగా ఆటో విడిభాగాల ఉత్పత్తిదారులు ఫరీదాబాద్లో ఉన్నారు. లఖానీ అర్మాన్ గ్రూప్ ఫరీదాబాద్ (హర్యానా) వద్ద తయారీ సౌకర్యాలను ఏర్పాటు చేసింది. <ref name="Footwear industry in Faridabad">{{Cite web|url=https://economictimes.indiatimes.com/north/footwear-industry-struggles-to-find-foothold-in-faridabad/articleshow/12468152.cms|title=Footwear industry struggles to find foothold in Faridabad|publisher=economictimes.indiatimes|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200827114523/https://economictimes.indiatimes.com/north/footwear-industry-struggles-to-find-foothold-in-faridabad/articleshow/12468152.cms|archive-date=30 March 2012|access-date=27 August 2020}}</ref>
== రవాణా సౌకర్యాలు ==
ఫరీదాబాద్ న్యూ ఢిల్లీ - ముంబై రైలు మార్గంలో ఉంది. న్యూ ఢిల్లీ, హజ్రత్ నిజాముద్దీన్ రైల్వే స్టేషన్లు ఓల్డ్ ఫరీదాబాద్ రైల్వే స్టేషన్ నుండి సుమారు 25 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. [[ముంబై]], [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]], [[చెన్నై]] వంటి పెద్ద నగరాలకు [[ముంబై|ఇక్కడి]] నుంచి రైళ్ల ద్వారా సులభంగా చేరుకోవచ్చు. న్యూ ఢిల్లీ, ఫరీదాబాద్ల మధ్య స్థానిక రైళ్లు నడుస్తాయి.
[[దస్త్రం:DelhiMetroVioletLine.JPG|thumb| ఢిల్లీ మెట్రో వయొలెట్ లైన్]]
[[ఢిల్లీ మెట్రో]] వారి వయొలెట్ లైన్ ఫరీదాబాద్ ఢిల్లీల మధ్య నడుస్తుంది. ఫరీదాబాద్కు వయొలెట్ లైన్ విస్తరణను 2015 సెప్టెంబరు 6 న [[భారతదేశ ప్రధానమంత్రి|ప్రధాని]] [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] ప్రారంభించాడు. మొదట్లో ఈ మార్గంలో 9 మెట్రో స్టేషన్లు ఉండేవి. సంత్ సూరదాస్ సిహి, రాజా నహర్ సింగ్ బల్లభగఢ్ అనే రెండు కొత్త స్టేషన్లను చేర్చి మెట్రోను బల్లభగఢ్ వరకు పొడిగించారు.
ఫరీదాబాద్, గుర్గావ్లను మెట్రో ద్వారా అనుసంధానించాలని హర్యానా ప్రభుత్వం యోచిస్తోంది. ప్రస్తుతం ఢిల్లీ మెట్రో వయొలెట్ లైన్ ఫరీదాబాద్ కారిడార్ 11 స్టేషన్లతో [[జాతీయ రాజధాని ప్రాంతం (భారత దేశం)|నేషనల్ క్యాపిటల్ రీజియన్]] (ఎన్సిఆర్) లో అత్యంత పొడవైన మెట్రో కారిడార్. ఈ కారిడార్ మొత్తం పొడవు 14 కి.మీ.
[[దస్త్రం:Delhi_Faridabad_Skyway.png|thumb| ఢిల్లీ ఫరీదాబాద్ స్కైవే]]
ఢిల్లీ ఫరీదాబాద్ స్కైవే (బదర్పూర్ ఫ్లైఓవర్) ద్వారా ఫరీదాబాద్ నుండి ఢిల్లీకి అత్యాధునిక రహదారి సౌకర్యం ఉంది. <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/noida/Two-bridges-across-Yamuna-to-link-Noida-and-Haryana/articleshow/23362941.cms|title=Two bridges across Yamuna to link Noida and Haryana|website=The Times of India|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151106152234/http://timesofindia.indiatimes.com/city/noida/Two-bridges-across-Yamuna-to-link-Noida-and-Haryana/articleshow/23362941.cms|archive-date=6 November 2015|access-date=27 July 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Nod-for-road-joining-Greater-Noida-Faridabad/articleshow/40205603.cms|title=Nod for road joining Greater Noida, Faridabad|website=The Times of India|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151106234220/http://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Nod-for-road-joining-Greater-Noida-Faridabad/articleshow/40205603.cms|archive-date=6 November 2015|access-date=27 July 2015}}</ref>
=== విమాన సౌకర్యం ===
ఫరీదాబాద్కు [[ఇందిరాగాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|ఢిల్లీలోని ఇందిరా గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం]] సేవలు అందిస్తోంది. ఇది ఫరీదాబాద్ నుండి 35 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. ఈ విమానాశ్రయం భారతదేశంలో అత్యంత రద్దీగా ఉండే విమానాశ్రయం. ఇక్కడి నుండి దేశీయ, అంతర్జాతీయ విమాన సేవలు అందుబాటులో ఉన్నాయి. <ref>{{Cite web|url=http://www.newdelhiairport.in/fact-sheet.aspx|title=Indira Gandhi Delhi International Airport – Fact Sheet|website=newdelhiairport.in|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151106213309/http://www.newdelhiairport.in/fact-sheet.aspx|archive-date=6 November 2015|access-date=12 November 2015}}</ref>
== జనాభా వివరాలు ==
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఫరీదాబాద్ జనాభా 14,04,653, అందులో 7,50,446 మంది పురుషులు, 6,54,207 మంది మహిళలు ఉన్నారు. <ref name="2011 Census of India">{{Cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf|title=Provisional Population Totals, Census of India 2011; Cities having population 1 lakh and above|publisher=Office of the Registrar General & Census Commissioner, India|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20120507135928/http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf|archive-date=7 May 2012|access-date=10 October 2015}}</ref> నగర జనాభాలో అక్షరాస్యత 83.04%.
== విద్యా సౌకర్యాలు ==
=== ఉన్నత విద్య ===
ఫరీదాబాద్లో ఉన్నత విద్యా కోర్సులు అందించే అనేక విద్యాసంస్థ లున్నాయి. ఈ కళాశాలలు సైన్స్, మెడిసిన్, ఆర్ట్స్, కామర్స్, ఇంజనీరింగ్, ఎంసిఎ, వంటి వివిధ రంగాలలో కోర్సులను అందిస్తున్నాయి. గ్రాడ్యుయేట్, అండర్ గ్రాడ్యుయేట్ కోర్సులను అందించే కళాశాలల్లో కొన్ని:
* ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హోటల్ మేనేజ్మెంట్
* లింగాయ విశ్వవిద్యాలయం
* మానవ్ రచ్నా ఇంటర్నేషనల్ యూనివర్శిటీ
* జాతీయ విద్యుత్ శిక్షణా సంస్థ
* ESIC మెడికల్ కాలేజీ
* రీజినల్ సెంటర్ ఫర్ బయోటెక్నాలజీ (ఆర్సిబి)
* ట్రాన్స్లేషనల్ హెల్త్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ ఇన్స్టిట్యూట్ (THSTI)
* వైఎంసిఎ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ
* అరుణ్ జైట్లీ నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫైనాన్షియల్ మేనేజ్మెంట్ (AJNIFM)
== నగర ప్రముఖులు ==
* రామ్ చందర్ బైండా, భారత రాజకీయ నాయకుడు
* [[అవతార్ సింగ్ భదానా]], రాజకీయవేత్త
* [[సోను నిగమ్|సోను నిగం]], బి 1973 - నేపథ్య గాయకుడు
* రిచా శర్మ, బి 1980 - నేపథ్య, భక్తి గాయని
== మూలాలు ==
{{Reflist|30em}}
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
{{హర్యానా జిల్లాల ముఖ్యపట్టణాలు}}
7iob1uh6as5pa236t7wmqpb8f212am6
భూమి ఫెడ్నేకర్
0
333846
3617573
3492234
2022-08-07T04:57:51Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* నటించిన సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = భూమి ఫెడ్నేకర్
| image = Bhumi Pednekar promoting Sonchiriya.jpg
| image_size =
| caption =
| birth_date = {{Birth date and age|1989|07|18|df=yes}}
| birth_place = [[బొంబాయి]], [[మహారాష్ట్ర]],భారతదేశం
| occupation = నటి
| years_active = 2015 – ప్రస్తుతం
| website =
| signature =
}}
'''భూమి ఫెడ్నేకర్''' హిందీ సినిమా నటి. ఆమె రాజ్ ఫిలిమ్స్ సంస్థలో సంవత్సరాల పాటు అసిస్టెంట్ కాస్టింగ్ డైరెక్టర్ గా పని చేసి, 2015లో ఆ సంస్థ నిర్మించిన 'ధామ్ లాగ కె హైసా' సినిమా ద్వారా నటిగా మారింది. ఆ సినిమాలో నటనకు గాను ఆమె ఉత్తమ తొలి సినిమా నటిగా ఫిలింఫేర్ అవార్డు అందుకుంది.
==నటించిన సినిమాలు==
{| class="wikitable"
| style="background:#ffc;"| {{dagger|alt=Films that have not yet been released}}
| విడుదల కావాల్సిన సినిమాలు
|}
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
|-
!scope="col"| సంవత్సరం
!scope="col"|సినిమా పేరు
!scope="col"| పాత్ర పేరు
!scope="col"| ఇతర విషయాలు
|-
|rowspan="1” |2015
| ''దమ్ లగా కే హైస్సా''
| సంధ్య వర్మ
|తొలి సినిమా
|-
|rowspan="2"|2017
| ''[[టాయ్లెట్ ఏక్ ప్రేమ్ కథ]]''
| జయ జోషి
|
|-
|| ''శుభ్ మంగళ్ సావధాన్''
| సుగంధ జోషి
|
|-
|2018
| ''లస్ట్ స్టోరీస్''
| సుధా
|
|-
|rowspan="4"|2019
| ''సొంచిరియా''
| ఇందుమతి తోమర్
|
|-
|| ''సాండ్ కి ఆంఖ్''
| చంద్రో తోమర్
|
|-
|| ''[[బాలా]]''
| లతికా త్రివేది
|
|-
||''[[పతీ పత్నీ ఔర్ వో]]''
| వేదిక త్రిపాఠి
|
|-
|rowspan="4"|2020
| ''శుభ్ మంగళ్ జ్యదా సావధాన్''
|దేవిక
|ప్రత్యేక పాత్రలో <ref>{{cite news |last = Lohana |first = Avinash |url = https://mumbaimirror.indiatimes.com/entertainment/bollywood/bhumi-pednekar-reunites-with-ayushmann-khurrana-for-shubh-mangal-zyada-saavdhan/articleshow/73076038.cms |title = Bhumi Pednekar reunites with Ayushmann Khurrana for Shubh Mangal Zyada Saavdhan |date = 3 January 2020 |work = Mumbai Mirror |access-date = 3 January 2020 |archive-date = 3 January 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200103072241/https://mumbaimirror.indiatimes.com/entertainment/bollywood/bhumi-pednekar-reunites-with-ayushmann-khurrana-for-shubh-mangal-zyada-saavdhan/articleshow/73076038.cms |url-status = live }}</ref>
|-
||''భూత్ – పార్ట్ వన్: ది హూంటెడ్ షిప్''
| సప్నా
|
|-
|''[[డాలీ కిట్టీ ఔర్ వో చమక్తే సితారే]]''
|కాజల్ "కిట్టి"
|నెట్ఫ్లిక్స్
|-
|''[[దుర్గామతి]]'' <ref name="దుర్గావతి కాదు దుర్గామతి">{{cite news |last1=Sakshi |title=దుర్గావతి కాదు దుర్గామతి |url=https://m.sakshi.com/telugu-news/movies/bhumi-pednekar-durgamati-first-look-out-1329132 |accessdate=25 August 2021 |work= |date=24 November 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210825160320/https://m.sakshi.com/telugu-news/movies/bhumi-pednekar-durgamati-first-look-out-1329132 |archivedate=25 ఆగస్టు 2021 |language=te |url-status=live }}</ref>
|ఐఏఎస్ చంచల్ సింగ్ చౌహన్ / దుర్గమాతి
|అమెజాన్ ప్రైమ్
|-
| rowspan="6" |2022
|''[[బదాయి దో]]''
|సుమీ
|షూటింగ్ పూర్తయింది<ref>{{Cite news|url=https://www.indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/badhaai-do-wrap-up-bhumi-pednekar-rajkummar-rao-7217351|title=It's a wrap for Badhaai Do: Bhumi Pednekar thanks Rajkummar Rao and team, shares photo|date=6 March 2021|work=The Indian Express|access-date=6 March 2021}}</ref>
|-
|''[[గోవిందా నామ్ మేరా]]''
|
|
|-
|''రక్ష బంధన్''{{dagger}}
|
| షూటింగ్ జరుగుతుంది<ref>{{cite news|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/akshay-kumar-bhumi-pednekar-starrer-raksha-bandhan-goes-floors-today|title=Akshay Kumar and Bhumi Pednekar starrer Raksha Bandhan goes on floors today|work=Bollywood Hungama|date=21 June 2021|access-date=21 June 2021}}</ref>
|-
! scope="row" style="background:#FFFFCC;"|''బీడ్''
|
|షూటింగ్ జరుగుతుంది<ref>{{cite news|url=https://www.bollywoodhungama.com/amp/news/features/rajkummar-rao-bhumi-pednekar-kick-off-lucknow-schedule-bheed-bhushan-kumar-anubhav-sinha/|title=Rajkummar Rao, Bhumi Pednekar kick off Lucknow schedule of Bheed with Bhushan Kumar and Anubhav Sinha|work=Bollywood Hungama|date=17 December 2021|access-date=18 December 2021}}</ref>
|-
! scope="row" style="background:#FFFFCC;"|''ద లేడీ కిల్లర్''
|
|షూటింగ్ జరుగుతుంది<ref name="లేడీ కిల్లర్గా భూమి పెడ్నేకర్">{{cite news |last1=V6 Velugu |first1= |title=లేడీ కిల్లర్గా భూమి పెడ్నేకర్ |url=https://www.v6velugu.com/bhumi-pednekar-confirmed-to-headline-bhushan-kumar-produced-the-lady-killer-with-arjun-kapoor |accessdate=15 January 2022 |date=13 January 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220115180144/https://www.v6velugu.com/bhumi-pednekar-confirmed-to-headline-bhushan-kumar-produced-the-lady-killer-with-arjun-kapoor |archivedate=15 జనవరి 2022 |language=en |work= |url-status=live }}</ref>
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
== బాహ్య లంకెలు ==
* {{IMDb name |6277267}}
*{{Twitter|bhumipednekar}}
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
10a5v8tvsuyvuzcxir2xoyr9hszg05k
జామి వృక్షం (పర్యాటక ప్రదేశం)
0
335234
3617526
3611186
2022-08-07T00:54:46Z
Arjunaraoc
2379
copy edit
wikitext
text/x-wiki
'''జామి వృక్షం''', (జమ్మి, శమీ) ఇది పర్యాటక ప్రదేశం. [[విజయనగరం]] నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో [[గౌతమి (నది)|గౌతమి నది]] ఒడ్డున ఉంది.<ref>{{Cite web|url=http://vizianagaram.ap.nic.in/Tourism.htm|title=Tourism|date=2007-07-17|website=web.archive.org|access-date=2021-09-19|archive-date=2007-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20070717012501/http://vizianagaram.ap.nic.in/Tourism.htm|url-status=bot: unknown}}</ref> పురాణాల ప్రకారం, [[పాండవులు]] తమ అజ్ఞాతవాసం చివరి సంవత్సరం ప్రారంభించడానికి ముందు తమ ఆయుధాలను జమ్మి చెట్టు పై దాచిపెట్టారని తెలుస్తుంది. దాదాపు ఒకే సమయంలో, శ్రీ జనార్ధన స్వామి, శ్రీ త్రిపురనాథ స్వామి రూపంలో ఉన్న [[విష్ణువు|విష్ణుమూర్తి]] రెండు విగ్రహాలు జామి వద్ద [[ధర్మరాజు]] [[కుంతీదేవి]] చేత స్థాపించబడ్డాయిని తెలుస్తుంది. వేణు గోపాల స్వామి విగ్రహం, తరువాత 14, 15 వ [[శతాబ్దము|శతాబ్దాలలో]], స్థానికులు కనుగొన్న తరువాత, రెండు పుణ్యక్షేత్రాల మధ్య స్థాపించబడింది.
త్రిపురాంతక స్వామి దేవాలయంలోని జామి చెట్టును పవిత్రమైందిగా పరిగణిస్తారు. ఈ దేవాలయం వేల సంవత్సరాల నాటిదని చెబుతారు.మరొక పురాణం ప్రకారం, స్థానిక నివాసులు దేవాలయాన్ని మార్చడానికి ప్రయత్నించినప్పటికీ వారు శివలింగాన్ని కూల్చివేయలేకపోయారని చరిత్రకారులు ద్వారా తెలుస్తుంది.భూమిపైకి 179 అడుగుల లోతులో శివలింగం విస్తరించి ఉందని ఆధునిక భూగోళ శాస్త్రవేత్తలు అంచనా వేసారు.<ref>{{Cite web|url=https://www.holidify.com/places/vizianagaram/jami-vruksham-sightseeing-6155.html|title=Jami Vruksham, Vizianagaram{{!}} Jami Vruksham Photos and Timings|website=www.holidify.com|access-date=2021-09-19}}</ref>
ఇది అద్భుత శక్తితో అత్యంత శక్తివంతమైన చెట్టుగా నమ్ముతారు.ఇది [[తూర్పు కనుమలు|తూర్పు కనుమలలోని]] బొర్రా సున్నపు రాతి గుహలలో పుట్టింది.దీని సగటు ఎత్తు 46 మీటర్లు. 18 వ శతాబ్దంలో, బిష్ణోయ్ శాఖ సభ్యులు [[జమ్మి చెట్టు|జమ్మివృక్షాన్ని]] నరికేందుకు రాజును అనుమతించే బదులు తమ ప్రాణాలను త్యాగం చేశారు.<ref>{{Cite web|url=http://www.accessindiatourism.com/andhra-pradesh/pilgrimage/jammi-vruksham-a-very-powerful-tree-with-miraculous-power/|title=Jammi Vruksham - A very powerful tree with miraculous power {{!}} India Tourism|access-date=2021-09-19}}</ref>
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా పర్యాటక ఆకర్షణలు]]
iutinr3up251c3v28lauv4jz395jof7
3617528
3617526
2022-08-07T01:00:29Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
'''జామి వృక్షం''' [[విజయనగరం]] నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో [[గౌతమి (నది)|గౌతమి నది]] ఒడ్డున గల పర్యాటక ప్రదేశం.<ref>{{Cite web|url=http://vizianagaram.ap.nic.in/Tourism.htm|title=Tourism|date=2007-07-17|website=web.archive.org|access-date=2021-09-19|archive-date=2007-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20070717012501/http://vizianagaram.ap.nic.in/Tourism.htm|url-status=bot: unknown}}</ref> పురాణాల ప్రకారం, [[పాండవులు]] తమ అజ్ఞాతవాసం చివరి సంవత్సరం ప్రారంభించడానికి ముందు తమ ఆయుధాలను జమ్మి చెట్టు పై దాచిపెట్టారని తెలుస్తుంది. దాదాపు ఒకే సమయంలో, శ్రీ జనార్ధన స్వామి, శ్రీ త్రిపురనాథ స్వామి రూపంలో ఉన్న [[విష్ణువు|విష్ణుమూర్తి]] రెండు విగ్రహాలు జామి వద్ద [[ధర్మరాజు]] [[కుంతీదేవి]] చేత స్థాపించబడ్డాయిని తెలుస్తుంది. వేణు గోపాల స్వామి విగ్రహం, తరువాత 14, 15 వ [[శతాబ్దము|శతాబ్దాలలో]], స్థానికులు కనుగొన్న తరువాత, రెండు పుణ్యక్షేత్రాల మధ్య స్థాపించబడింది.
త్రిపురాంతక స్వామి దేవాలయంలోని జామి చెట్టును పవిత్రమైందిగా పరిగణిస్తారు. ఈ దేవాలయం వేల సంవత్సరాల నాటిదని చెబుతారు.మరొక పురాణం ప్రకారం, స్థానిక నివాసులు దేవాలయాన్ని మార్చడానికి ప్రయత్నించినప్పటికీ వారు శివలింగాన్ని కూల్చివేయలేకపోయారని చరిత్రకారులు ద్వారా తెలుస్తుంది.భూమిపైకి 179 అడుగుల లోతులో శివలింగం విస్తరించి ఉందని ఆధునిక భూగోళ శాస్త్రవేత్తలు అంచనా వేసారు.<ref>{{Cite web|url=https://www.holidify.com/places/vizianagaram/jami-vruksham-sightseeing-6155.html|title=Jami Vruksham, Vizianagaram{{!}} Jami Vruksham Photos and Timings|website=www.holidify.com|access-date=2021-09-19}}</ref>
ఇది అద్భుత శక్తితో అత్యంత శక్తివంతమైన చెట్టుగా నమ్ముతారు.ఇది [[తూర్పు కనుమలు|తూర్పు కనుమలలోని]] బొర్రా సున్నపు రాతి గుహలలో పుట్టింది.దీని సగటు ఎత్తు 46 మీటర్లు. 18 వ శతాబ్దంలో, బిష్ణోయ్ శాఖ సభ్యులు [[జమ్మి చెట్టు|జమ్మివృక్షాన్ని]] నరికేందుకు రాజును అనుమతించే బదులు తమ ప్రాణాలను త్యాగం చేశారు.<ref>{{Cite web|url=http://www.accessindiatourism.com/andhra-pradesh/pilgrimage/jammi-vruksham-a-very-powerful-tree-with-miraculous-power/|title=Jammi Vruksham - A very powerful tree with miraculous power {{!}} India Tourism|access-date=2021-09-19}}</ref>
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా పర్యాటక ఆకర్షణలు]]
q3kqy2oofaelf0f661i3zd75h55rcve
3617529
3617528
2022-08-07T01:01:47Z
Arjunaraoc
2379
wikitext
text/x-wiki
'''జామి వృక్షం''' [[విజయనగరం]] నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో [[గౌతమి (నది)|గౌతమి నది]] ఒడ్డున గల పర్యాటక ప్రదేశం.<ref>{{Cite web|url=http://vizianagaram.ap.nic.in/Tourism.htm|title=Tourism|date=2007-07-17|website=web.archive.org|access-date=2021-09-19|archive-date=2007-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20070717012501/http://vizianagaram.ap.nic.in/Tourism.htm|url-status=bot: unknown}}</ref> పురాణాల ప్రకారం, [[పాండవులు]] తమ అజ్ఞాతవాసం చివరి సంవత్సరం ప్రారంభించడానికి ముందు తమ ఆయుధాలను జమ్మి చెట్టు పై దాచిపెట్టారని తెలుస్తుంది. దాదాపు ఒకే సమయంలో, శ్రీ జనార్ధన స్వామి, శ్రీ త్రిపురనాథ స్వామి రూపంలో ఉన్న [[విష్ణువు|విష్ణుమూర్తి]] రెండు విగ్రహాలు జామి వద్ద [[ధర్మరాజు]] [[కుంతీదేవి]] చేత స్థాపించబడ్డాయిని తెలుస్తుంది. వేణు గోపాల స్వామి విగ్రహం, తరువాత 14, 15 వ [[శతాబ్దము|శతాబ్దాలలో]], స్థానికులు కనుగొన్న తరువాత, రెండు పుణ్యక్షేత్రాల మధ్య స్థాపించబడింది.
త్రిపురాంతక స్వామి దేవాలయంలోని జామి చెట్టును పవిత్రమైందిగా పరిగణిస్తారు. ఈ దేవాలయం వేల సంవత్సరాల నాటిదని చెబుతారు. మరొక పురాణం ప్రకారం, స్థానిక నివాసులు దేవాలయాన్ని మార్చడానికి ప్రయత్నించినప్పటికీ వారు శివలింగాన్ని కూల్చివేయలేకపోయారని చరిత్రకారులు ద్వారా తెలుస్తుంది. భూమిపైకి 179 అడుగుల లోతులో శివలింగం విస్తరించి ఉందని ఆధునిక భూగోళ శాస్త్రవేత్తలు అంచనా వేసారు.<ref>{{Cite web|url=https://www.holidify.com/places/vizianagaram/jami-vruksham-sightseeing-6155.html|title=Jami Vruksham, Vizianagaram{{!}} Jami Vruksham Photos and Timings|website=www.holidify.com|access-date=2021-09-19}}</ref>
18 వ శతాబ్దంలో, బిష్ణోయ్ శాఖ సభ్యులు [[జమ్మి చెట్టు|జమ్మివృక్షాన్ని]] నరికేందుకు రాజును అనుమతించే బదులు తమ ప్రాణాలను త్యాగం చేశారు.<ref>{{Cite web|url=http://www.accessindiatourism.com/andhra-pradesh/pilgrimage/jammi-vruksham-a-very-powerful-tree-with-miraculous-power/|title=Jammi Vruksham - A very powerful tree with miraculous power {{!}} India Tourism|access-date=2021-09-19}}</ref>
== మూలాలు ==
{{మూలాలు}}
== వెలుపలి లంకెలు ==
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా పర్యాటక ఆకర్షణలు]]
h7kj1z69qh41ac7sgmthetu2j4a87dy
జగదీప్ ధన్కర్
0
336831
3617382
3607365
2022-08-06T14:48:30Z
Inshot2022
115676
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata Infobox}}
[[దస్త్రం:Governor of West Bengal Jagdeep Dhankhar with Prime Minister of India Narendra Modi.jpg|thumb|300x300px|2019 ఆగస్టు 20న న్యూ ఢిల్లీలో ప్రధాన మంత్రి [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోదీ]]<nowiki/>ని కలిసిన పశ్చిమ బెంగాల్ గవర్నర్ హోదాలో జగ్దీప్ ధన్ఖర్]]
'''జగదీప్ థన్కర్''' (జననం 1951 మే 18) భారత దేశానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, న్యాయవాది. ప్రస్తుతం [[భారత ఉప రాష్ట్రపతి ]]గా విధులు నిర్వహిస్తున్నాడు. ఇతను భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు.<ref name=":0">{{Cite web|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|url=http://rajbhavankolkata.gov.in/html/ourgovernor.html|url-status=live|access-date=15 May 2021|website=Raj Bhavan, West Bengal, India}}</ref> 2022 జులై 16న ఆయనను బిజేపి భారత ఉపరాష్ట్రపతి పదవికి అభ్యర్థిగా నామినేట్ చేయబడింది.<ref name=":02">{{Cite web|date=2022-07-16|title=Jagdeep Dhankhar, West Bengal Governor, is NDA’s Vice President candidate|url=https://indianexpress.com/article/india/jagdeep-dhankar-nda-vice-president-candidate-west-bengal-governor-8033747/|access-date=2022-07-16|website=The Indian Express|language=en}}</ref> బీజేపీ పార్లమెంటరీ బోర్డు సమావేశంలో ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నట్లుగా ఆ పార్టీ జాతీయ అధ్యక్షుడు [[జె.పి.నడ్డా|జగత్ ప్రకాశ్ నడ్డా]] ప్రకటించారు.
== తొలినాళ్ళ జీవితం ==
దన్కర్ 1951 మే 18న రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలోని కితానా అనే కుగ్రామంలో జన్మించాడు. చిత్తోడ్ ఘడ్ లోని సైనిక్ స్కూల్లో తన పాఠశాల విద్యను పూర్తి చేసి, రాజస్థాన్ విశ్విద్యాలయం నుండి గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తి చేశాడు. <ref name=":0">{{Cite web|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|url=http://rajbhavankolkata.gov.in/html/ourgovernor.html|url-status=live|access-date=15 May 2021|website=Raj Bhavan, West Bengal, India}}</ref>
== రాజకీయ జీవితం ==
1989 నుండి 1991 వరకు రాజస్థాన్ లో ఝుంఝును నియోజవర్గం నుండి 9వ లోక్సభ సభ్యుడిగా ఉన్నాడు. 1993 నుండి 1998 వరకు కిషనగర్ నియోజకవర్గం నుండి రాజస్తాన్ శాసనసభ సభ్యుడిగా పనిచేశాడు. రాజస్తాన్ రాష్ట్ర న్యాయవాదుల బార్ కౌన్సిల్ సంఘానికి అధ్యక్షుడిగా కూడా వ్యవహరించాడు.
2019 జూలై 30న రాష్ట్రపతి [[రామ్నాథ్ కోవింద్|కోవింద్]] చే [[పశ్చిమ బెంగాల్ గవర్నర్లు|పశ్చిమ బెంగాల్ రాష్ట్ర గవర్నరు]]గా నియమించబడ్డాడు.<ref>{{Cite web|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|url=http://rajbhavankolkata.gov.in/html/ourgovernor.html|url-status=live|access-date=15 May 2021|website=Raj Bhavan, West Bengal, India}}</ref>
== మూలాలు ==
[[వర్గం:1951 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:పశ్చిమ బెంగాల్ గవర్నర్లు]]
[[వర్గం:9వ లోక్సభ సభ్యులు]]
[[వర్గం:భారతీయ జనతా పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]]
kae91ehx97rl66x0n5f5umlf6y1waam
3617444
3617382
2022-08-06T16:38:56Z
Dr.Mangalagiri Srinivasulu
110441
చిన్న సవరణ
wikitext
text/x-wiki
{{Wikidata Infobox}}
[[దస్త్రం:Governor of West Bengal Jagdeep Dhankhar with Prime Minister of India Narendra Modi.jpg|thumb|300x300px|2019 ఆగస్టు 20న న్యూ ఢిల్లీలో ప్రధాన మంత్రి [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోదీ]]<nowiki/>ని కలిసిన పశ్చిమ బెంగాల్ గవర్నర్ హోదాలో జగ్దీప్ ధన్ఖర్]]
'''జగదీప్ థన్కర్''' (జననం 1951 మే 18) భారత దేశానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, న్యాయవాది. ప్రస్తుతం [[భారత ఉప రాష్ట్రపతి |భారత ఉప రాష్ట్రపతి గా 11-08-2022 నుండి]] విధులు నిర్వహిస్తున్నాడు. ఇతను భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు.<ref name=":0">{{Cite web|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|url=http://rajbhavankolkata.gov.in/html/ourgovernor.html|url-status=live|access-date=15 May 2021|website=Raj Bhavan, West Bengal, India}}</ref> 2022 జులై 16న ఆయనను బిజేపి భారత ఉపరాష్ట్రపతి పదవికి అభ్యర్థిగా నామినేట్ చేయబడింది.<ref name=":02">{{Cite web|date=2022-07-16|title=Jagdeep Dhankhar, West Bengal Governor, is NDA’s Vice President candidate|url=https://indianexpress.com/article/india/jagdeep-dhankar-nda-vice-president-candidate-west-bengal-governor-8033747/|access-date=2022-07-16|website=The Indian Express|language=en}}</ref> బీజేపీ పార్లమెంటరీ బోర్డు సమావేశంలో ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నట్లుగా ఆ పార్టీ జాతీయ అధ్యక్షుడు [[జె.పి.నడ్డా|జగత్ ప్రకాశ్ నడ్డా]] ప్రకటించారు.
== తొలినాళ్ళ జీవితం ==
దన్కర్ 1951 మే 18న రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలోని కితానా అనే కుగ్రామంలో జన్మించాడు. చిత్తోడ్ ఘడ్ లోని సైనిక్ స్కూల్లో తన పాఠశాల విద్యను పూర్తి చేసి, రాజస్థాన్ విశ్విద్యాలయం నుండి గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తి చేశాడు. <ref name=":0">{{Cite web|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|url=http://rajbhavankolkata.gov.in/html/ourgovernor.html|url-status=live|access-date=15 May 2021|website=Raj Bhavan, West Bengal, India}}</ref>
== రాజకీయ జీవితం ==
1989 నుండి 1991 వరకు రాజస్థాన్ లో ఝుంఝును నియోజవర్గం నుండి 9వ లోక్సభ సభ్యుడిగా ఉన్నాడు. 1993 నుండి 1998 వరకు కిషనగర్ నియోజకవర్గం నుండి రాజస్తాన్ శాసనసభ సభ్యుడిగా పనిచేశాడు. రాజస్తాన్ రాష్ట్ర న్యాయవాదుల బార్ కౌన్సిల్ సంఘానికి అధ్యక్షుడిగా కూడా వ్యవహరించాడు.
2019 జూలై 30న రాష్ట్రపతి [[రామ్నాథ్ కోవింద్|కోవింద్]] చే [[పశ్చిమ బెంగాల్ గవర్నర్లు|పశ్చిమ బెంగాల్ రాష్ట్ర గవర్నరు]]గా నియమించబడ్డాడు.<ref>{{Cite web|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|url=http://rajbhavankolkata.gov.in/html/ourgovernor.html|url-status=live|access-date=15 May 2021|website=Raj Bhavan, West Bengal, India}}</ref>
== మూలాలు ==
[[వర్గం:1951 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:పశ్చిమ బెంగాల్ గవర్నర్లు]]
[[వర్గం:9వ లోక్సభ సభ్యులు]]
[[వర్గం:భారతీయ జనతా పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]]
13akkoemvlns4s8c8zio078lucgbwvk
దాదాగిరి (2001 సినిమా)
0
339471
3617544
3413382
2022-08-07T02:15:44Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{మొలక}}
{{సినిమా
| name = దాదాగిరి
| year = 2001
| image = Dadagiri2001film.jpg
| producer = కె.ఆర్.రెడ్డి
| director = భరత్
| writer =
| released = {{Film date|2001|03|15}}
| language = తెలుగు
| studio = విజయ కిరీటి మూవీస్
| music = [[తోటకూర సోమరాజు|రాజ్]]
| starring = [[ఘట్టమనేని కృష్ణ|కృష్ణ]],<br>[[సుమన్ తల్వార్|సుమన్]],<br>[[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]],<br>[[మోనల్ నావల్|మోనాల్]],<br /> [[గోకిన రామారావు]],<br /> [[గుండు హనుమంతరావు]],<br /> [[అన్నపూర్ణ (నటి)|అన్నపూర్ణ]] |
| editing =
| cinematography =
| awards =
}}
'''దాదాగిరి''' [[2001]], [[మార్చి 15]]న భరత్ దర్శకత్వంలో విడుదలైన తెలుగు సినిమా.
==నటీనటులు==
* [[ఘట్టమనేని కృష్ణ|కృష్ణ]]
* [[సుమన్ తల్వార్|సుమన్]]
* [[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]]
* [[మోనల్ నావల్|మోనాల్]]
* ప్రసాద్ బాబు
* [[ఎ.వి.ఎస్.]]
* [[తనికెళ్ళ భరణి]]
* [[గోకిన రామారావు]]
* [[రఘునాథ రెడ్డి]]
* [[గుండు హనుమంతరావు]]
* రూపాదేవి
* [[అన్నపూర్ణ (నటి)|అన్నపూర్ణ]]
* పావలా శ్యామల
==సాంకేతిక వర్గం==
* నిర్మాత: కె.ఆర్.రెడ్డి
* దర్శకత్వం: భరత్
* పాటలు: [[కులశేఖర్]], [[పెద్దాడ మూర్తి]]
* నేపథ్య గాయకులు: [[గంగాధర శాస్త్రి|గంగాధర్]], [[నిత్య సంతోషిణి]]
* సంగీతం: [[తోటకూర సోమరాజు|రాజ్]]
* ఛాయాగ్రహణం: అరవింద్
* కూర్పు: రఘు
*
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటిలింకులు==
* {{imdb title|id=tt1579752}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=ksWLaTw0Mdo యూట్యూబ్లో దాదాగిరి సినిమా]
[[వర్గం:ఘట్టమనేని కృష్ణ నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:సుమన్ నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:బ్రహ్మానందం నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:తనికెళ్ళ భరణి చిత్రాలు]]
[[వర్గం:ఎ.వి.ఎస్. నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:గుండు హనుమంతరావు నటించిన సినిమాలు]]
dvz74zwrma7asi2w3q3ajwrgec1fbd8
విన్ జిప్
0
340318
3617670
3419203
2022-08-07T07:56:25Z
Muralikrishna m
106628
బొమ్మ చేర్చాను
wikitext
text/x-wiki
{{Annotated image|image=Winzip-logo.jpg|image-width=205|image-bg-color=#5279AD|float=right|annotations=|caption=విన్ జిప్ కంప్యూటింగ్ ఇంక్.(WinZip Computing Inc.) logo}}
[[File:WinZip_icon.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:WinZip_icon.png|thumb|విన్ జిప్ ఐకాన్]]
'''విన్ జిప్ (En:WinZip)''' అనేది [[విండోస్]], మాక్ ఓఎస్, ఐఓఎస్ ,ఆండ్రాయిడ్ [[ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్|ఆపరేటింగ్ సిస్టం]]<ref>{{Cite web|url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.winzip.android&hl=en&gl=US|title=WinZip – Zip UnZip Tool - Apps on Google Play|website=play.google.com|language=en|access-date=2021-12-02}}</ref> మీద పనిచేసే ట్రయల్ వేర్ ఫైల్ ఆర్కైవర్ ,కంప్రెసర్. దీనిని విన్ జిప్ కంప్యూటింగ్ (గతంలో నికో మాక్ కంప్యూటింగ్) అభివృద్ధి చేసింది, ప్రస్తుతం ఇది ఇది కోరెల్ కార్పొరేషన్ యాజనామాన్యంలో ఉంది. ఈ ఉపకరణం జిప్ ఫైల్ ఫార్మెట్ లో ఆర్కైవ్ లను సృష్టించగలదు, కొన్ని ఇతర ఆర్కైవ్ ఫైల్ ఫార్మెట్ లను అన్ ప్యాక్ చేయగలదు అంతేకకాక సిస్టమ్ ఇంటిగ్రేషన్ కొరకు వివిధ ఉపకరణాలను కూడా కలిగి ఉంటుంది. ఇది అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన ఫైల్ కంప్రెషన్ ,ఆర్కైవింగ్ సాఫ్ట్వేర్<ref>{{Cite web|url=https://download.cnet.com/WinZip/3000-2250_4-10003164.html|title=WinZip|website=Download.com|language=en|access-date=2021-12-02}}</ref>.ఇది దస్త్రాలు ఫైల్లను కుదించంటానికి, గుప్తీకరించంటానికి, నిర్వహించంటానికి ,భాగస్వామ్యం చేయంటానికి ఉపయోగ పడుతుంది.ఇది ఇతర కంప్రెషన్ ఫార్మెట్ లను విభిన్న స్థాయిలకు కూడా మద్దతు ఇస్తుంది<ref>{{Cite web|url=https://www.winzip.com/|title=WinZip {{!}} Download Your Free Trial|website=www.winzip.com|language=en|access-date=2021-12-02}}</ref>. విన్ జిప్ యొక్క అధికారిక వెబ్ సైట్ ఉచిత 30 రోజుల ట్రయల్ ని అందిస్తుంది. అయితే, ట్రయల్ పీరియడ్ తరువాత కొన్ని పాత వెర్షన్ లను ఉపయోగించడం కొనసాగించవచ్చు
== చరిత్ర ==
జిప్ ఫైల్ ఫార్మెట్ (పికెజిప్) 1989లో ఫిల్ కాట్జ్ ,అతని పికెవేర్ కంపెనీ ఎంఎస్-డిఒఎస్ లో కనుగొన్నారు<ref>https://www.loc.gov/preservation/digital/formats/fdd/fdd000354.shtml</ref>. పికెవేర్ జిప్ కోసం ట్రేడ్ మార్క్ లు ,పేటెంట్ అల్గోరిథంలను నమోదు చేయనందున, ,విండోస్ ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్ మార్కెట్లో ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుందని గ్రహించలేదు,విన్ జిప్ మొదట 1990 ల ప్రారంభంలో ఒక భాగస్వామ్య సాఫ్ట్ వేర్ గా , PPGPకొరకు గ్రాఫికల్ యూజర్ ఇంటర్ ఫేస్ ఫ్రంట్ ఎండ్ గా 1991 ఏప్రిల్ లో విన్ జిప్ 1.0 విడుదలైంది, 1993లో, విన్ జిప్ విండోస్ యుటిలిటీ ఫోరంలో వినియోగదారులకు తన అధికారిక మద్దతును ప్రారంభించినట్లు ప్రకటించింది. సుమారు 1996 లో, విన్ జిప్ సృష్టికర్తలు పికెజిపి ప్రాజెక్ట్ నుండి కంప్రెషన్ కోడ్ ను చేర్చారు, తద్వారా కన్సోల్ వెర్షన్ యొక్క అవసరాన్ని తొలగించారు.మే 2006లో, [[కొరల్ డిజిటల్ టెక్నాలజీస్]] విన్ జిప్ కంప్యూటింగ్ ను కొనుగోలు చేసింది.
వెర్షన్ 6.0 నుండి వెర్షన్ 9.0 వరకు, రిజిస్టర్డ్ వినియోగదారులు ప్రాథమిక లాగిన్ సమాచారాన్ని ఉపయోగించి సాఫ్ట్ వేర్ యొక్క తాజా వెర్షన్ లను డౌన్ లోడ్ చేసుకోవచ్చు, ,దీని ద్వారా ఉచితంగా నవీకరణలను పొందవచ్చు. వెర్షన్ 10.0తో ప్రారంభించి, ఉచిత అప్ గ్రేడ్ సిస్టమ్విన్ జిప్ ప్రామాణిక ,ప్రొఫెషనల్ వెర్షన్ ల్లో లభ్యం అవుతుంది.
విన్ జిప్ 11.1 విండోస్ విస్టా ద్వారా సర్టిఫై చేయబడింది ,విండోస్ విస్టా థీమ్ లోనికి ఇంటర్ ఫేస్ లను పొందుపరుస్తుంది ,64-బిట్ ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్ లకు మద్దతు ఇవ్వడం ప్రారంభిచినది .
విన్ జిప్ 11.2 స్వతంత్రంగా ఎల్ హెచ్ ఎ కంప్రెస్డ్ ఫైళ్లను సృష్టిస్తుంది. యూనికోడ్ ఫైల్ పేరు మద్దతు , బాహ్య ప్రోగ్రామ్ లను ఉపయోగించి ఆర్క్మరియు ఎఆర్ జెఆర్కైవ్ లను ఎనేబుల్ చేయడం సాధ్యమైంది.
ఫోటోలు ,గ్రాఫిక్స్ ఫైళ్ల కుదింపు, ఆటోమేటిక్ గా కెమెరా లోపల నేరుగా ఫోటోలను ప్యాకేజింగ్ చేయడం ,జిప్ లోపల నేరుగా ఫోటోల థంబ్ నెయిల్స్ వీక్షించడం కొరకు విన్ జిప్ 12.0 మెరుగుపరచబడింది. ఐఎస్ వో,ఐఎంజెడ్ ,మరిన్ని వంటి కొత్త ఫార్మెట్ లకు మద్దతు జోడించబడింది. ఎన్ క్రిప్షన్ అల్గోరిథంలు ,యూజర్ ఇంటర్ ఫేస్ మెరుగుపరచబడింది.
విన్ జిప్ 12.1 కొత్త కంప్రెస్డ్ ఫైల్ ఫార్మెట్ జిప్ ఎక్స్ ని పరిచయం చేస్తుంది. విన్ జిప్ ద్వారా నేరుగా పంపిన ఇమెయిల్స్ లో చిత్రాలను రీసైజ్ చేయడానికి కొత్త ఫీచర్ జోడించబడింది.
వెర్షన్ 14.5 నుండి, ప్రోగ్రామ్ యొక్క గ్రాఫికల్ షెల్ యొక్క మెనూ ఒక రిబ్బన్ ఇంటర్ ఫేస్ గా మార్చబడినది.
వెర్షన్ 16.0 ఫేస్ బుక్ తో అంతర్నిర్మిత ఇంటిగ్రేషన్ ను కలిగి ఉంది,దీనిలో "జిప్ షేర్" ఆప్షన్ కూడా ఉంది, ఇది సోషల్ నెట్ వర్క్ కు ఆర్కైవ్ లను అప్ లోడ్ చేయడానికి వీలవుతుంది.
అక్టోబర్ 2012లో విడుదలైన వెర్షన్ 17.0లో, క్లౌడ్ స్టోరేజీ (గూగుల్ డ్రైవ్, స్కైడ్రైవ్, డ్రాప్ బాక్స్ మొదలైనవి) తో పనిచేయడానికి మద్దతు, అలాగే ట్విట్టర్ మరియు లింక్డ్ ఇన్
ఇంటిగ్రేషన్ జోడించబడింది.
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:సాఫ్ట్వేర్లు]]
46yzcr1w8lv6j89zsurj5iidd1o4n05
3617671
3617670
2022-08-07T07:56:46Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Annotated image|image=Winzip-logo.jpg|image-width=205|image-bg-color=#5279AD|float=right|annotations=|caption=విన్ జిప్ కంప్యూటింగ్ ఇంక్.(WinZip Computing Inc.) logo}}
'''విన్ జిప్ (En:WinZip)''' అనేది [[విండోస్]], మాక్ ఓఎస్, ఐఓఎస్ ,ఆండ్రాయిడ్ [[ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్|ఆపరేటింగ్ సిస్టం]]<ref>{{Cite web|url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.winzip.android&hl=en&gl=US|title=WinZip – Zip UnZip Tool - Apps on Google Play|website=play.google.com|language=en|access-date=2021-12-02}}</ref> మీద పనిచేసే ట్రయల్ వేర్ ఫైల్ ఆర్కైవర్ ,కంప్రెసర్. దీనిని విన్ జిప్ కంప్యూటింగ్ (గతంలో నికో మాక్ కంప్యూటింగ్) అభివృద్ధి చేసింది, ప్రస్తుతం ఇది ఇది కోరెల్ కార్పొరేషన్ యాజనామాన్యంలో ఉంది. ఈ ఉపకరణం జిప్ ఫైల్ ఫార్మెట్ లో ఆర్కైవ్ లను సృష్టించగలదు, కొన్ని ఇతర ఆర్కైవ్ ఫైల్ ఫార్మెట్ లను అన్ ప్యాక్ చేయగలదు అంతేకకాక సిస్టమ్ ఇంటిగ్రేషన్ కొరకు వివిధ ఉపకరణాలను కూడా కలిగి ఉంటుంది. ఇది అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన ఫైల్ కంప్రెషన్ ,ఆర్కైవింగ్ సాఫ్ట్వేర్<ref>{{Cite web|url=https://download.cnet.com/WinZip/3000-2250_4-10003164.html|title=WinZip|website=Download.com|language=en|access-date=2021-12-02}}</ref>.ఇది దస్త్రాలు ఫైల్లను కుదించంటానికి, గుప్తీకరించంటానికి, నిర్వహించంటానికి ,భాగస్వామ్యం చేయంటానికి ఉపయోగ పడుతుంది.ఇది ఇతర కంప్రెషన్ ఫార్మెట్ లను విభిన్న స్థాయిలకు కూడా మద్దతు ఇస్తుంది<ref>{{Cite web|url=https://www.winzip.com/|title=WinZip {{!}} Download Your Free Trial|website=www.winzip.com|language=en|access-date=2021-12-02}}</ref>. విన్ జిప్ యొక్క అధికారిక వెబ్ సైట్ ఉచిత 30 రోజుల ట్రయల్ ని అందిస్తుంది. అయితే, ట్రయల్ పీరియడ్ తరువాత కొన్ని పాత వెర్షన్ లను ఉపయోగించడం కొనసాగించవచ్చు
== చరిత్ర ==
జిప్ ఫైల్ ఫార్మెట్ (పికెజిప్) 1989లో ఫిల్ కాట్జ్ ,అతని పికెవేర్ కంపెనీ ఎంఎస్-డిఒఎస్ లో కనుగొన్నారు<ref>https://www.loc.gov/preservation/digital/formats/fdd/fdd000354.shtml</ref>. పికెవేర్ జిప్ కోసం ట్రేడ్ మార్క్ లు ,పేటెంట్ అల్గోరిథంలను నమోదు చేయనందున, ,విండోస్ ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్ మార్కెట్లో ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుందని గ్రహించలేదు,విన్ జిప్ మొదట 1990 ల ప్రారంభంలో ఒక భాగస్వామ్య సాఫ్ట్ వేర్ గా , PPGPకొరకు గ్రాఫికల్ యూజర్ ఇంటర్ ఫేస్ ఫ్రంట్ ఎండ్ గా 1991 ఏప్రిల్ లో విన్ జిప్ 1.0 విడుదలైంది, 1993లో, విన్ జిప్ విండోస్ యుటిలిటీ ఫోరంలో వినియోగదారులకు తన అధికారిక మద్దతును ప్రారంభించినట్లు ప్రకటించింది. సుమారు 1996 లో, విన్ జిప్ సృష్టికర్తలు పికెజిపి ప్రాజెక్ట్ నుండి కంప్రెషన్ కోడ్ ను చేర్చారు, తద్వారా కన్సోల్ వెర్షన్ యొక్క అవసరాన్ని తొలగించారు.మే 2006లో, [[కొరల్ డిజిటల్ టెక్నాలజీస్]] విన్ జిప్ కంప్యూటింగ్ ను కొనుగోలు చేసింది.
వెర్షన్ 6.0 నుండి వెర్షన్ 9.0 వరకు, రిజిస్టర్డ్ వినియోగదారులు ప్రాథమిక లాగిన్ సమాచారాన్ని ఉపయోగించి సాఫ్ట్ వేర్ యొక్క తాజా వెర్షన్ లను డౌన్ లోడ్ చేసుకోవచ్చు, ,దీని ద్వారా ఉచితంగా నవీకరణలను పొందవచ్చు. వెర్షన్ 10.0తో ప్రారంభించి, ఉచిత అప్ గ్రేడ్ సిస్టమ్విన్ జిప్ ప్రామాణిక ,ప్రొఫెషనల్ వెర్షన్ ల్లో లభ్యం అవుతుంది.
విన్ జిప్ 11.1 విండోస్ విస్టా ద్వారా సర్టిఫై చేయబడింది ,విండోస్ విస్టా థీమ్ లోనికి ఇంటర్ ఫేస్ లను పొందుపరుస్తుంది ,64-బిట్ ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్ లకు మద్దతు ఇవ్వడం ప్రారంభిచినది .
విన్ జిప్ 11.2 స్వతంత్రంగా ఎల్ హెచ్ ఎ కంప్రెస్డ్ ఫైళ్లను సృష్టిస్తుంది. యూనికోడ్ ఫైల్ పేరు మద్దతు , బాహ్య ప్రోగ్రామ్ లను ఉపయోగించి ఆర్క్మరియు ఎఆర్ జెఆర్కైవ్ లను ఎనేబుల్ చేయడం సాధ్యమైంది.
ఫోటోలు ,గ్రాఫిక్స్ ఫైళ్ల కుదింపు, ఆటోమేటిక్ గా కెమెరా లోపల నేరుగా ఫోటోలను ప్యాకేజింగ్ చేయడం ,జిప్ లోపల నేరుగా ఫోటోల థంబ్ నెయిల్స్ వీక్షించడం కొరకు విన్ జిప్ 12.0 మెరుగుపరచబడింది. ఐఎస్ వో,ఐఎంజెడ్ ,మరిన్ని వంటి కొత్త ఫార్మెట్ లకు మద్దతు జోడించబడింది. ఎన్ క్రిప్షన్ అల్గోరిథంలు ,యూజర్ ఇంటర్ ఫేస్ మెరుగుపరచబడింది.
విన్ జిప్ 12.1 కొత్త కంప్రెస్డ్ ఫైల్ ఫార్మెట్ జిప్ ఎక్స్ ని పరిచయం చేస్తుంది. విన్ జిప్ ద్వారా నేరుగా పంపిన ఇమెయిల్స్ లో చిత్రాలను రీసైజ్ చేయడానికి కొత్త ఫీచర్ జోడించబడింది.
వెర్షన్ 14.5 నుండి, ప్రోగ్రామ్ యొక్క గ్రాఫికల్ షెల్ యొక్క మెనూ ఒక రిబ్బన్ ఇంటర్ ఫేస్ గా మార్చబడినది.
వెర్షన్ 16.0 ఫేస్ బుక్ తో అంతర్నిర్మిత ఇంటిగ్రేషన్ ను కలిగి ఉంది,దీనిలో "జిప్ షేర్" ఆప్షన్ కూడా ఉంది, ఇది సోషల్ నెట్ వర్క్ కు ఆర్కైవ్ లను అప్ లోడ్ చేయడానికి వీలవుతుంది.
అక్టోబర్ 2012లో విడుదలైన వెర్షన్ 17.0లో, క్లౌడ్ స్టోరేజీ (గూగుల్ డ్రైవ్, స్కైడ్రైవ్, డ్రాప్ బాక్స్ మొదలైనవి) తో పనిచేయడానికి మద్దతు, అలాగే ట్విట్టర్ మరియు లింక్డ్ ఇన్
ఇంటిగ్రేషన్ జోడించబడింది.
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:సాఫ్ట్వేర్లు]]
8p9v3xq8tzr65p33aebzu7cjtqek1i4
వికీపీడియా:ఆంధ్రప్రదేశ్ లింకు వ్యాసాల అభివృద్ధి
4
345294
3617664
3616677
2022-08-07T07:44:24Z
Arjunaraoc
2379
/* పాత జిల్లాలు */ విజయనగరం జిల్లా సవరణలు, సమాచార లభ్యంమేరకు పూర్తి
wikitext
text/x-wiki
{| class= "floatright" style="border: 0px solid darkgray;"
|{{Blue button |elink=http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{NAMESPACE}}:{{PAGENAMEE}}&action=edit§ion=new |text=అభివృద్ధి సూచన చేర్చు}}
|}
{{Archives|auto=yes}}
[[దస్త్రం:India Andhra Pradesh location map (current).svg|right|thumb|[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]]]
[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] వ్యాసం, దానిలో లింకులుగల ఇతర ప్రధాన పేరుబరి వ్యాసాల అభివృద్ధి పనుల నిర్వహణ పని సమన్వయం చేయటం ఈ పేజీ ఉద్దేశ్యం. తెవికీ లో క్రియాశీలక సభ్యుల సంఖ్య తక్కువగా వున్నందున, [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/నిర్వహణ సూత్రాలు|ప్రామాణిక ప్రాజెక్టు]] నిర్వహించటం వలన ఉపయోగం తక్కువ. కావున ఈ ప్రత్యామ్నాయ నిర్వహణ వికీస్ఫూర్తితో ప్రయోగాత్మకంగా చేయబడుతున్నది. దీనిలో ప్రత్యేక సభ్యత్వం అనేది వుండదు. కాల అవధి వుండదు. ఒక నిర్దేశించిన నాయకుడు/నాయకురాలు వుండరు. ఖాతాతో ప్రవేశించిన సభ్యులు, అనామక సభ్యులు, రచనలు చేసేవారు, సూచనలు చేసేవారు అందరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
==ఎలా ఉపయోగించుకోవాలి?==
* ఈ వ్యాసాలలో వృద్ధి చేయటానికి మీ ఆలోచనలు, సూచనలు [[#పని సూచనలు, పురోగతి|పని సూచనలు, పురోగతి]] విభాగంలో చేర్చండి. ప్రస్తుత ఘటనల ఆధారంగా నైతే ఆ ఘటన జరిగే తేదీ చేర్చండి. తదుపరి వరుసలో మార్పు జరగవలసిన ప్రధాన వ్యాసం పేరు చేర్చండి.
* విషయానికి సంబంధించిన ప్రధాన వ్యాసం, సంబంధిత వ్యాసాలు వృద్ధి పరచినట్లైతే ఆ అంశం ముందు {{tl|టిక్కు}} చేర్చండి. (ఉదాహరణకు రాజధానికి సంబంధించిన వార్త, [[అమరావతి]] వ్యాసంలో దాని సంబంధిత వ్యాసాలైన [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజధాని ప్రాంత అభివృద్ధి ప్రాధికార సంస్థ|అంధ్రప్రదేశ్ రాజధాని ప్రాంత అభివృద్ధి ప్రాధికార సంస్థ]], అవసరమనుకుంటే [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] వ్యాసంలో మార్పులు చేయాలి.
* ఒక వ్యాసానికి సంబంధించిన చర్చ అయితే ఆయా వ్యాస చర్చాపేజీలో వ్యాఖ్యతో పాటు, ఈ అంశంలో చురుకుగా వున్నవారికి లింకు చేయండి.
* మార్పులు చాలా వ్యాసాలలో చేయవలసినట్లైతే ఈ పేజీలో సంబంధిత విభాగంలో చేర్చండి. సందేహాలుంటే దీని చర్చా పేజీలో చర్చించండి.
* ఈ పేజీలో జరుగుతున్న మార్పులను గమనించటానికి మీ వీక్షణ జాబితా (రెండవ వరుస ఆదేశాలపెట్టెలో చరిత్ర తరువాత కనబడే నక్షత్రం గుర్తుని నొక్కటం ద్వారా) లో చేర్చుకోండి.
* వ్యాసాలు అభివృద్ధి చేసేవారికి ప్రోత్సాహకంగా, [https://te.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChangesLinked?hidebots=1&hidecategorization=1&hideWikibase=1&target=ఆంధ్రప్రదేశ్&limit=500&days=30&enhanced=1&urlversion=2 సంబంధిత సవరణలకు] ధన్యవాదాలు తెలపండి.
==202204 - 202208 పని సూచనలు, పురోగతి==
;2022 ఏప్రిల్ లో ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ అమలైనందున, జిల్లా వ్యాసం, సంబంధిత వ్యాసాల మార్పులపై పని ప్రధానంగా జరుగుతున్నది.
ఎవరైనా సూచనలు చేర్చినట్లైతే వ్యాసం చివర విభాగాలలో కనబడతాయి.
===సవరణలు===
====జిల్లా సవరణల మదింపుకు కొలమానం====
ఈ కొలమానం నాణ్యతా పరంగా ఉత్కృష్ట స్థాయిలోనిది కాదు. అందరు సులభంగా అర్ధం చేసుకొని వాడుటకు ఉద్దేశించబడినది. దీనిని వాడుటకు {{tl|taskp}} చూడండి.
* '''భౌగోళిక పరిపాలన విభాగాలు, ప్రాథమిక జన గణన గణాంకాలు, ప్రధాన సమాచారపెట్టె కృషి''' : పావు వంతు (25 మార్కులు)
* '''చరిత్ర,విద్య, పరిశ్రమలు, దర్శనీయ ప్రదేశాలు, రవాణా లాంటి వ్యాస విభాగాలలో సగం కృషి''': పావు వంతు
* '''చరిత్ర,విద్య, పరిశ్రమలు, దర్శనీయ ప్రదేశాలు, రవాణా లాంటి వ్యాస విభాగాలలో పూర్తి కృషి''': అర్ధ వంతు
* '''తనిఖీ చేసి అభివృద్ధి చేయటం''' : - పావు వంతు. (వ్యాసంలో ప్రధానంగా కృషి చేసినవారు కాక ఇతరులు చేయాలి)
==== పాత జిల్లాలు====
* జిల్లా పేరు తరువాత ప్రధానంగా కృషి చేస్తున్న వారి పేర్లు, చివరలో తనిఖీ చేసినవారి పేరు చేర్చండి. (కామా విరామ చిహ్నంతో పేర్లను వేరుచేయండి)
*పురోగతి 75 శాతం చూపిస్తుంటే, చొరవతో ఆ వ్యాసం తనిఖీ చేసి అభివృద్ధికి చర్చలు లేక నేరుగా అభివృద్ధి చేయండి.
# {{taskp|75}}, [[అనంతపురం జిల్లా|అనంతపురం]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[కృష్ణా జిల్లా|కృష్ణా]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[గుంటూరు జిల్లా|గుంటూరు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[తూర్పు గోదావరి జిల్లా|తూర్పు గోదావరి]] - B.K.Viswanadh, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా|పశ్చిమ గోదావరి]] - B.K.Viswanadh, పండు అనిల్ కుమార్, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[ప్రకాశం జిల్లా|ప్రకాశం]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]] - యర్రా రామారావు, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[విశాఖపట్నం జిల్లా|విశాఖపట్నం]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా|వైఎస్ఆర్]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా|శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు]] -Arjunaraoc
# {{taskp}}, [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]] - యర్రా రామారావు,
====కొత్త జిల్లాలు====
* జిల్లా పేరు తరువాత ప్రధానంగా కృషి చేస్తున్న వారి పేర్లు, చివరలో తనిఖీ చేసినవారి పేరు చేర్చండి. (కామా విరామ చిహ్నంతో పేర్లను వేరుచేయండి)
* పురోగతి 75 శాతం చూపిస్తుంటే, చొరవతో ఆ వ్యాసం తనిఖీ చేసి అభివృద్ధికి చర్చలుగాని నేరుగా అభివృద్ధిగాని చేయండి.
# {{taskp|75}}, [[అనకాపల్లి జిల్లా|అనకాపల్లి]] - Ch Maheswara Raju, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[అన్నమయ్య జిల్లా|అన్నమయ్య]] - Arjunaraoc, Ch Maheswara Raju
# {{taskp|75}}, [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు]] - Ch Maheswara Raju, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా|ఎన్టీఆర్]] - Ch Maheswara Raju,యర్రా రామారావు,Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[ఏలూరు జిల్లా| ఏలూరు]] - Ch Maheswara Raju,B.K.Viswanadh, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[కాకినాడ జిల్లా|కాకినాడ]] - Ch Maheswara Raju,Pkraja1234,యర్రా రామారావు, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[కోనసీమ జిల్లా|కోనసీమ]] - Ch Maheswara Raju, B.K.Viswanadh,Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[తిరుపతి జిల్లా|తిరుపతి]] - Ch Maheswara Raju, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[నంద్యాల జిల్లా|నంద్యాల]] - Ch Maheswara Raju,యర్రా రామారావు,Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[పల్నాడు జిల్లా|పల్నాడు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|50}}, [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం]] - Ch Maheswara Raju,యర్రా రామారావు,Pkraja1234, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[బాపట్ల జిల్లా|బాపట్ల]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా|శ్రీ సత్యసాయి]] - Arjunaraoc,Ch Maheswara Raju
====ఇతర రాష్ట్రస్థాయి వ్యాసాలు====
* వీటికి కొలబద్ద: 25/50/75 పురోగతి, 100 తనిఖీ, అభివృద్ధి పూర్తి
# {{taskp|75}}, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}},[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]] - ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[ఆంధ్రప్రదేశ్ మండలాలు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|}},[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] - యర్రా రామారావు,Arjunaraoc
# {{taskp|0}},[[ఆంధ్రప్రదేశ్ పురపాలక సంఘాలు]]
# {{taskp|75}}, [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రెవెన్యూ డివిజన్ల జాబితా]] - Arjunaraoc
# {{taskp|0}}, [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాల జాబితా]]
====ఇతర సవరణలు====
* జిల్లా సంబంధిత వ్యాసాల సవరణలు [[చర్చ:బాపట్ల_జిల్లా#కొత్త_జిల్లా_సంబంధిత_వ్యాసాల_సవరణల_పురోగతి |ఉదాహరణ (బాపట్ల జిల్లా)]]
* [[/జిల్లా సంబంధిత వర్గ వ్యాసాల సవరణలకు సూచనలు]]
====సమన్వయానికి లింకులు, సమాచారం====
* పైన జిల్లాల విభాగాలలో పురోగతికి సంబంధించి సవరణలు, పనిచేసిన వ్యాసాల చివరలో వాడుకరి పేర్లు(లింకులు కాదు), చేస్తూవుంటే ఇతరులతో సమన్వయం సులభమవుతుంది. 75% పురోగతి కి చేరినవాటిని ఆ వ్యాసానికి ప్రధాన కృషి చేయని ఇతరులు తనిఖీచేసి అభివృద్ధికి చర్చలు చేయటం లేక అభివృద్ధి చేసిన తరువాత 100% పురోగతికి మార్చాలి.
* కొత్త జిల్లా సంబంధిత వ్యాసాల పురోగతి సూచించుటకు కొత్త జిల్లా చర్చపేజీలలో తొలిగా {{tl|New district checklist}} చేర్చాను. పాత జిల్లాల సవరణలు దీనిలో భాగంగానే వుంటాయి, పాత లేక కొనసాగుతున్న జిల్లాలకు వేరే పురోగతి మూస అవసరంలేదు.
* జిల్లాలు మారిన అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల వివరం వికీడేటాలో తాజాపరచాను. [https://w.wiki/55$i క్వెరీలో జిల్లా ఎంచుకొని వివరాలు పొందవచ్చు]
* [[:commons:category:SVG locator maps of districts of Andhra Pradesh |కామన్స్ లో ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లా సూచిక పటాలు]] తాజాపడ్డాయి. కొత్త జిల్లాలలో చేర్చవచ్చు.
* [https://overpass-turbo.eu/s/1hPY overpass-turbo క్వెరీ] తో తగిన ప్రాంతాన్ని ఎంచుకొని, క్వెరీ నడిపి, జిల్లాల హద్దులను తెలుగు పేర్లతో చూడవచ్చు.
* 2022-04-05 నాడు ఈనాడు దినపత్రిక కొత్త జిల్లాలకు కూడా ప్రత్యేక ప్రాంతీయ సంచిక ప్రారంభించింది. తొలి సంచికలో జిల్లా చరిత్ర, ఆకర్షణలు, ప్రత్యేకఅంశాలు ఉపయోగంగా వుండవచ్చు. పిడిఎఫ్ పేపర్లు వారంరోజులు మాత్రమే నెట్లో వుంటాయి. ఆసక్తిగల వారు సంబంధిత పేజీని భద్రపరచుకోవటం లేక సదరు సాధారణ వెబ్ వార్తను ఆర్కీవ్ లో భద్రపరచుకొంటే మంచిది.
* కొత్త జిల్లాలకు వెబ్సైట్లు ఉనికిలోకి వచ్చాయి. వాటిలో కొన్నిటికి కొత్త జిల్లా కరపుస్తకాల లింకులున్నాయి. ఉదాహరణ [http://bapatla.ap.gov.in బాపట్ల]
* జిల్లా సంబంధిత సవరణ పనులను నిర్వహించటానికి జిల్లా చర్చలో చేర్చితే ఉపయోగం. ప్రయోగాత్మకంగా [[ చర్చ:బాపట్ల జిల్లా]] చూడండి స్పందించండి.
* కొత్త జిల్లాల వివరాలు చేర్చటం పూర్తయిన తర్వాత, దానికి అనుబంధ పాత జిల్లాల అంశాల సవరణలు చేస్తే సౌలభ్యంగా వుంటుంది.
* [https://cdn.s3waas.gov.in/s3c399862d3b9d6b76c8436e924a68c45b/uploads/2022/04/2022040412.pdf Sample extract of Krishna district from the government document]'
* {{Cite web |title=Andhra Pradesh New Districts: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే..పెద్ద జిల్లా, చిన్న జిల్లాలు ఇవే.. |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|publisher=Sakshi|date=2022-04-03|access-date=2022-04-04}} (విస్తీర్ణం, జనాభా, మండలాాల వివరాలు)
* {{Cite web|title=New Districts In AP: ఏపీలో కొత్త జిల్లాలివే.. గెజిట్ విడుదల|url=https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/city/hyderabad/final-notification-on-formation-of-new-districts-in-andhra-pradesh/ts20220403052257663|access-date=2022-04-03|website=ETV Bharat News}}
* సంబంధిత ఆంగ్లవికీ వ్యాసాలు (భాషాలింకులు ద్వారా)
*జివోలు (AP districts reorganisaton gazetted orders are issued on 2022-04-03, Please search on website (https://apegazette.cgg.gov.in/homeEgazetteSearch.do ) with the following parameters Department:All, Gazett type=Extraordinary, Gazet part:Part 1, Gazette from date 03042022 gazette to date 03042022 and search text : FORMATION)([https://github.com/satya-kvs/andhra_pradesh/tree/main/GO_Andhra%20Pradesh%20District%20Reorganization%202022_04_03 గిట్హబ్ లో GO నకళ్ళు (ఇవి శాశ్వతం కాదు, వ్యక్తిగత ఖాతాకు సంబంధించినవి కావున మూలాలుగా వాడవద్దు. సంబంధిత వివరాలు గెజిట్ సంఖ్య లాంటివి ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పట్టికలో వాడితే చాలు) ])
*[[వికీపీడియా_చర్చ:వికీప్రాజెక్టు/తెలంగాణ-భౌగోళికం/జిల్లాలు_మండలాల_మార్పుచేర్పులు#ప్రాజెక్టు_పని_నిర్వహణలో_యర్రా_రామారావు_అనుభవాలు,_గుర్తించిన_విషయాలు,_లోపాలు_సూచనలు | తెలంగాణ జిల్లాల మార్పుల ప్రాజెక్టుపై యర్రా రామారావు అభిప్రాయాలు]]
*<s>[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1QfzQUzThLwTx389XCx9uPnOuXvmCIyYXRbrIGOY8MvI/edit?usp=sharing మండలాలకు పాత రెవిన్యూ డివిజన్, కొత్త రెవిన్యూ డివిజన్, కొత్త జిల్లా వ్యాసాల పేర్లు సంబంధిత నిలువవరుసలో నమోదు చేయటకు పంచుకొన్న గూగుల్ షీట్]</s>
===వికీడేటా క్వెరీలు===
వీటిలో కావలసిన జిల్లా మార్చి క్వెరీ రన్ చేసి, వచ్చిన ఫలితంలో చివరి అంశంతో ఫైల్ లో చేర్చి, సంబంధిత మార్పులకు వాడుకోవాలి.
# [https://w.wiki/54$Y mandals with tewikiarticle link for a district for use in template/district page (post reorg)]
# [https://w.wiki/55DH mandals with tewikiarticle for a district]
# [https://w.wiki/55Wy tewiki articles which are not of human settlement in a district for updating district name]
===OSM క్వెరీలు===
# [http://overpass-turbo.eu/?Q=%2F*%0AFor%20displaying%20districts%20in%20bbox%20for%20example%20to%20see%20districts%20near%20borders%20of%20Telugu%20state%0A*%2F%0A%0A%5Bbbox%3A%7B%7Bbbox%7D%7D%5D%3B%0A%0A%2F%2F%20gather%20results%0A(%0A%0A%20%20relation%5B%22admin_level%22%3D%225%22%5D-%3E.dist%3B%0A%20%20rel(pivot.dist)%3B%0A)%3B%0A%2F%2F%20print%20results%0Aout%20body%20geom%3B%0A%0A%7B%7Bstyle%3A%0Anode%2Cway%2Crelation%20%7B%0A%20%20%20%20text%3Aeval('tag(%22name%3Ate%22)')%3B%0A%7D%0A%7D%7D&C=15.90058;80.38971;8 ప్రాంతంలో గల జిల్లాలు వివరాలు తెలుసుకొనుటకు, జిల్లా హద్దులు వ్యాసంలో చేర్చటానికి ఉపయోగం]
*[https://overpass-turbo.eu/s/1hON| జిల్లా మండలాల పటం(ఉదాహరణ బాపట్ల జిల్లా)] (క్వెరీలో జిల్లా పేరు(ఆంగ్లం) మార్చి, నడిపి, తరువాత share చేయగా వచ్చిన URL ను {{tl|Overpass-turbo}} లో వాడుకోవాలి.
=== పనిగమనింపుకు క్వారీ క్వెరీలు===
fork చేసి నడుపుకుంటే తాజా వివరాలు వస్తాయి. అర్జున అప్పుడప్పుడు నడిపి చూస్తాడు. ఆ వివరాలు ఇతరులు నేరుగా చూడవచ్చు.
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63602 AP districts restructure edits pagewise from 20220403 in tewiki (quarry query)]
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63603 AP districts restructure active editors from 20220403 in tewiki (quarry query)]
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63585 AP districts restructure edit activity detailed from 20220403 in tewiki (quarry query) ]
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63605 AP districts restructure active editors from 20220403 in enwiki (quarry query)]
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63587 AP districts restructure edit activity from 20220403 in enwiki (quarry query) ]
===గత 30 రోజులలో వీక్షణలు===
* [[/views | గత 30 రోజులలో వీక్షణలు]]
(అదనపు గణాంకాలు లేక విశ్లేషణ ఏమైనా అవసరమైతే క్వెరీల సహాయం కొరకు చర్చాపేజీలో అడగండి)
===గత 30 రోజులలో సంబంధిత సవరణలు===
* [https://te.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChangesLinked?hidebots=1&hidecategorization=1&hideWikibase=1&target=ఆంధ్రప్రదేశ్&limit=500&days=30&enhanced=1&urlversion=2 గత 30 రోజులలో సంబంధిత సవరణలు]
==ఉపపేజీలు==
* [[/contributors |కనీసం 5 మార్పులు చేసినవారు]]
* [[/active-articles | కనీసం 5 మార్పులు జరిగిన పేజీలు]]
* [[/article-list | రాష్ట్ర పేజీనుండి లింకైన వ్యాసాలు]]
* [https://petscan.wmflabs.org/?min_sitelink_count=&edits%5Banons%5D=both&interface_language=en&language=te&ns%5B0%5D=1&edits%5Bflagged%5D=both&since_rev0=&cb_labels_yes_l=1&project=wikipedia&active_tab=tab_templates_n_links&cb_labels_any_l=1&outlinks_any=%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%AA%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%AE%E0%B0%AF%E0%B1%8D%E0%B0%AF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%85%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B0%BF%20%E0%B0%B8%E0%B1%80%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%8E%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%8F%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B1%82%E0%B0%B2%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%95%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%A3%E0%B0%BE%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B1%80%E0%B0%AE%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%A4%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B1%81%E0%B0%AA%E0%B0%A4%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%A4%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%20%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B2%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AA%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AA%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%AE%20%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%82%20%E0%B0%AE%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%AA%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B2%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%9C%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%96%E0%B0%AA%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B5%E0%B1%88%E0%B0%8E%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E2%80%8C%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%20%E0%B0%AA%E0%B1%8A%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%20%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%20%E0%B0%A8%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%20%E0%B0%B8%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B3%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE&edits%5Bbots%5D=both&search_max_results=500&cb_labels_no_l=1&search_query= జిల్లా పేజీలనుండి లింకైన వ్యాసాలు(petscan query)](2118 వ్యాసాలు 2022-07-25నాడు, వీటిలో 1614 పేజీలు కనీసం సగటున రోజుకి ఒక వీక్షణం కలిగివున్నాయి, 1418 పేజీలకు 2022 ఏప్రిల్ 3 తరువాత దిద్దుబాట్లు జరిగాయి)
==ఇవీ చూడండి==
* [[వాడుకరి:Arjunaraoc/ఆంధ్రప్రదేశ్_కొత్త_జిల్లాల_సవరణల_గురించి_బాపట్ల_జిల్లాపై_ప్రయోగాత్మక_పని_అనుభవాలు]]
* [[వికీపీడియా:ఆంధ్రప్రదేశ్ లింకు వ్యాసాల అభివృద్ధి/status/mandals per district]]
* [[వికీపీడియా:ఆంధ్రప్రదేశ్ లింకు వ్యాసాల అభివృద్ధి/info/mandals with new district, old district]]
*[[వాడుకరి:Arjunaraoc/ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి లింకుల మెరుగు అనుభవాలు | ఈ తరహా పని నేపథ్యానికి 2021 లో అర్జున పని అనుభవాలు]]
*[[వికీపీడియా: పరస్పర సహకార నిర్వహణలు]]
*[[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
*[[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు]]
[[వర్గం:వికీపీడియా పరస్పర సహకార నిర్వహణ]]
sllta7hmc8yzsh3vqegwh4n9gr5ws6q
3617687
3617664
2022-08-07T08:51:50Z
Chaduvari
97
/* చారిత్రిక సమాచారాన్ని తీసేసారు */ కొత్త విభాగం
wikitext
text/x-wiki
{| class= "floatright" style="border: 0px solid darkgray;"
|{{Blue button |elink=http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{NAMESPACE}}:{{PAGENAMEE}}&action=edit§ion=new |text=అభివృద్ధి సూచన చేర్చు}}
|}
{{Archives|auto=yes}}
[[దస్త్రం:India Andhra Pradesh location map (current).svg|right|thumb|[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]]]
[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] వ్యాసం, దానిలో లింకులుగల ఇతర ప్రధాన పేరుబరి వ్యాసాల అభివృద్ధి పనుల నిర్వహణ పని సమన్వయం చేయటం ఈ పేజీ ఉద్దేశ్యం. తెవికీ లో క్రియాశీలక సభ్యుల సంఖ్య తక్కువగా వున్నందున, [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/నిర్వహణ సూత్రాలు|ప్రామాణిక ప్రాజెక్టు]] నిర్వహించటం వలన ఉపయోగం తక్కువ. కావున ఈ ప్రత్యామ్నాయ నిర్వహణ వికీస్ఫూర్తితో ప్రయోగాత్మకంగా చేయబడుతున్నది. దీనిలో ప్రత్యేక సభ్యత్వం అనేది వుండదు. కాల అవధి వుండదు. ఒక నిర్దేశించిన నాయకుడు/నాయకురాలు వుండరు. ఖాతాతో ప్రవేశించిన సభ్యులు, అనామక సభ్యులు, రచనలు చేసేవారు, సూచనలు చేసేవారు అందరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
==ఎలా ఉపయోగించుకోవాలి?==
* ఈ వ్యాసాలలో వృద్ధి చేయటానికి మీ ఆలోచనలు, సూచనలు [[#పని సూచనలు, పురోగతి|పని సూచనలు, పురోగతి]] విభాగంలో చేర్చండి. ప్రస్తుత ఘటనల ఆధారంగా నైతే ఆ ఘటన జరిగే తేదీ చేర్చండి. తదుపరి వరుసలో మార్పు జరగవలసిన ప్రధాన వ్యాసం పేరు చేర్చండి.
* విషయానికి సంబంధించిన ప్రధాన వ్యాసం, సంబంధిత వ్యాసాలు వృద్ధి పరచినట్లైతే ఆ అంశం ముందు {{tl|టిక్కు}} చేర్చండి. (ఉదాహరణకు రాజధానికి సంబంధించిన వార్త, [[అమరావతి]] వ్యాసంలో దాని సంబంధిత వ్యాసాలైన [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజధాని ప్రాంత అభివృద్ధి ప్రాధికార సంస్థ|అంధ్రప్రదేశ్ రాజధాని ప్రాంత అభివృద్ధి ప్రాధికార సంస్థ]], అవసరమనుకుంటే [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] వ్యాసంలో మార్పులు చేయాలి.
* ఒక వ్యాసానికి సంబంధించిన చర్చ అయితే ఆయా వ్యాస చర్చాపేజీలో వ్యాఖ్యతో పాటు, ఈ అంశంలో చురుకుగా వున్నవారికి లింకు చేయండి.
* మార్పులు చాలా వ్యాసాలలో చేయవలసినట్లైతే ఈ పేజీలో సంబంధిత విభాగంలో చేర్చండి. సందేహాలుంటే దీని చర్చా పేజీలో చర్చించండి.
* ఈ పేజీలో జరుగుతున్న మార్పులను గమనించటానికి మీ వీక్షణ జాబితా (రెండవ వరుస ఆదేశాలపెట్టెలో చరిత్ర తరువాత కనబడే నక్షత్రం గుర్తుని నొక్కటం ద్వారా) లో చేర్చుకోండి.
* వ్యాసాలు అభివృద్ధి చేసేవారికి ప్రోత్సాహకంగా, [https://te.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChangesLinked?hidebots=1&hidecategorization=1&hideWikibase=1&target=ఆంధ్రప్రదేశ్&limit=500&days=30&enhanced=1&urlversion=2 సంబంధిత సవరణలకు] ధన్యవాదాలు తెలపండి.
==202204 - 202208 పని సూచనలు, పురోగతి==
;2022 ఏప్రిల్ లో ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ అమలైనందున, జిల్లా వ్యాసం, సంబంధిత వ్యాసాల మార్పులపై పని ప్రధానంగా జరుగుతున్నది.
ఎవరైనా సూచనలు చేర్చినట్లైతే వ్యాసం చివర విభాగాలలో కనబడతాయి.
===సవరణలు===
====జిల్లా సవరణల మదింపుకు కొలమానం====
ఈ కొలమానం నాణ్యతా పరంగా ఉత్కృష్ట స్థాయిలోనిది కాదు. అందరు సులభంగా అర్ధం చేసుకొని వాడుటకు ఉద్దేశించబడినది. దీనిని వాడుటకు {{tl|taskp}} చూడండి.
* '''భౌగోళిక పరిపాలన విభాగాలు, ప్రాథమిక జన గణన గణాంకాలు, ప్రధాన సమాచారపెట్టె కృషి''' : పావు వంతు (25 మార్కులు)
* '''చరిత్ర,విద్య, పరిశ్రమలు, దర్శనీయ ప్రదేశాలు, రవాణా లాంటి వ్యాస విభాగాలలో సగం కృషి''': పావు వంతు
* '''చరిత్ర,విద్య, పరిశ్రమలు, దర్శనీయ ప్రదేశాలు, రవాణా లాంటి వ్యాస విభాగాలలో పూర్తి కృషి''': అర్ధ వంతు
* '''తనిఖీ చేసి అభివృద్ధి చేయటం''' : - పావు వంతు. (వ్యాసంలో ప్రధానంగా కృషి చేసినవారు కాక ఇతరులు చేయాలి)
==== పాత జిల్లాలు====
* జిల్లా పేరు తరువాత ప్రధానంగా కృషి చేస్తున్న వారి పేర్లు, చివరలో తనిఖీ చేసినవారి పేరు చేర్చండి. (కామా విరామ చిహ్నంతో పేర్లను వేరుచేయండి)
*పురోగతి 75 శాతం చూపిస్తుంటే, చొరవతో ఆ వ్యాసం తనిఖీ చేసి అభివృద్ధికి చర్చలు లేక నేరుగా అభివృద్ధి చేయండి.
# {{taskp|75}}, [[అనంతపురం జిల్లా|అనంతపురం]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[కర్నూలు జిల్లా|కర్నూలు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[కృష్ణా జిల్లా|కృష్ణా]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[గుంటూరు జిల్లా|గుంటూరు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[చిత్తూరు జిల్లా|చిత్తూరు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[తూర్పు గోదావరి జిల్లా|తూర్పు గోదావరి]] - B.K.Viswanadh, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా|పశ్చిమ గోదావరి]] - B.K.Viswanadh, పండు అనిల్ కుమార్, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[ప్రకాశం జిల్లా|ప్రకాశం]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[విజయనగరం జిల్లా|విజయనగరం]] - యర్రా రామారావు, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[విశాఖపట్నం జిల్లా|విశాఖపట్నం]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[వైఎస్ఆర్ జిల్లా|వైఎస్ఆర్]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా|శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు]] -Arjunaraoc
# {{taskp}}, [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం]] - యర్రా రామారావు,
====కొత్త జిల్లాలు====
* జిల్లా పేరు తరువాత ప్రధానంగా కృషి చేస్తున్న వారి పేర్లు, చివరలో తనిఖీ చేసినవారి పేరు చేర్చండి. (కామా విరామ చిహ్నంతో పేర్లను వేరుచేయండి)
* పురోగతి 75 శాతం చూపిస్తుంటే, చొరవతో ఆ వ్యాసం తనిఖీ చేసి అభివృద్ధికి చర్చలుగాని నేరుగా అభివృద్ధిగాని చేయండి.
# {{taskp|75}}, [[అనకాపల్లి జిల్లా|అనకాపల్లి]] - Ch Maheswara Raju, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[అన్నమయ్య జిల్లా|అన్నమయ్య]] - Arjunaraoc, Ch Maheswara Raju
# {{taskp|75}}, [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు]] - Ch Maheswara Raju, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా|ఎన్టీఆర్]] - Ch Maheswara Raju,యర్రా రామారావు,Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[ఏలూరు జిల్లా| ఏలూరు]] - Ch Maheswara Raju,B.K.Viswanadh, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[కాకినాడ జిల్లా|కాకినాడ]] - Ch Maheswara Raju,Pkraja1234,యర్రా రామారావు, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[కోనసీమ జిల్లా|కోనసీమ]] - Ch Maheswara Raju, B.K.Viswanadh,Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[తిరుపతి జిల్లా|తిరుపతి]] - Ch Maheswara Raju, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[నంద్యాల జిల్లా|నంద్యాల]] - Ch Maheswara Raju,యర్రా రామారావు,Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[పల్నాడు జిల్లా|పల్నాడు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|50}}, [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం]] - Ch Maheswara Raju,యర్రా రామారావు,Pkraja1234, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[బాపట్ల జిల్లా|బాపట్ల]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా|శ్రీ సత్యసాయి]] - Arjunaraoc,Ch Maheswara Raju
====ఇతర రాష్ట్రస్థాయి వ్యాసాలు====
* వీటికి కొలబద్ద: 25/50/75 పురోగతి, 100 తనిఖీ, అభివృద్ధి పూర్తి
# {{taskp|75}}, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] - Arjunaraoc
# {{taskp|75}},[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]] - ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల, Arjunaraoc
# {{taskp|75}}, [[ఆంధ్రప్రదేశ్ మండలాలు]] - Arjunaraoc
# {{taskp|}},[[ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ - 2022]] - యర్రా రామారావు,Arjunaraoc
# {{taskp|0}},[[ఆంధ్రప్రదేశ్ పురపాలక సంఘాలు]]
# {{taskp|75}}, [[ఆంధ్రప్రదేశ్ రెవెన్యూ డివిజన్ల జాబితా]] - Arjunaraoc
# {{taskp|0}}, [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాల జాబితా]]
====ఇతర సవరణలు====
* జిల్లా సంబంధిత వ్యాసాల సవరణలు [[చర్చ:బాపట్ల_జిల్లా#కొత్త_జిల్లా_సంబంధిత_వ్యాసాల_సవరణల_పురోగతి |ఉదాహరణ (బాపట్ల జిల్లా)]]
* [[/జిల్లా సంబంధిత వర్గ వ్యాసాల సవరణలకు సూచనలు]]
====సమన్వయానికి లింకులు, సమాచారం====
* పైన జిల్లాల విభాగాలలో పురోగతికి సంబంధించి సవరణలు, పనిచేసిన వ్యాసాల చివరలో వాడుకరి పేర్లు(లింకులు కాదు), చేస్తూవుంటే ఇతరులతో సమన్వయం సులభమవుతుంది. 75% పురోగతి కి చేరినవాటిని ఆ వ్యాసానికి ప్రధాన కృషి చేయని ఇతరులు తనిఖీచేసి అభివృద్ధికి చర్చలు చేయటం లేక అభివృద్ధి చేసిన తరువాత 100% పురోగతికి మార్చాలి.
* కొత్త జిల్లా సంబంధిత వ్యాసాల పురోగతి సూచించుటకు కొత్త జిల్లా చర్చపేజీలలో తొలిగా {{tl|New district checklist}} చేర్చాను. పాత జిల్లాల సవరణలు దీనిలో భాగంగానే వుంటాయి, పాత లేక కొనసాగుతున్న జిల్లాలకు వేరే పురోగతి మూస అవసరంలేదు.
* జిల్లాలు మారిన అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల వివరం వికీడేటాలో తాజాపరచాను. [https://w.wiki/55$i క్వెరీలో జిల్లా ఎంచుకొని వివరాలు పొందవచ్చు]
* [[:commons:category:SVG locator maps of districts of Andhra Pradesh |కామన్స్ లో ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లా సూచిక పటాలు]] తాజాపడ్డాయి. కొత్త జిల్లాలలో చేర్చవచ్చు.
* [https://overpass-turbo.eu/s/1hPY overpass-turbo క్వెరీ] తో తగిన ప్రాంతాన్ని ఎంచుకొని, క్వెరీ నడిపి, జిల్లాల హద్దులను తెలుగు పేర్లతో చూడవచ్చు.
* 2022-04-05 నాడు ఈనాడు దినపత్రిక కొత్త జిల్లాలకు కూడా ప్రత్యేక ప్రాంతీయ సంచిక ప్రారంభించింది. తొలి సంచికలో జిల్లా చరిత్ర, ఆకర్షణలు, ప్రత్యేకఅంశాలు ఉపయోగంగా వుండవచ్చు. పిడిఎఫ్ పేపర్లు వారంరోజులు మాత్రమే నెట్లో వుంటాయి. ఆసక్తిగల వారు సంబంధిత పేజీని భద్రపరచుకోవటం లేక సదరు సాధారణ వెబ్ వార్తను ఆర్కీవ్ లో భద్రపరచుకొంటే మంచిది.
* కొత్త జిల్లాలకు వెబ్సైట్లు ఉనికిలోకి వచ్చాయి. వాటిలో కొన్నిటికి కొత్త జిల్లా కరపుస్తకాల లింకులున్నాయి. ఉదాహరణ [http://bapatla.ap.gov.in బాపట్ల]
* జిల్లా సంబంధిత సవరణ పనులను నిర్వహించటానికి జిల్లా చర్చలో చేర్చితే ఉపయోగం. ప్రయోగాత్మకంగా [[ చర్చ:బాపట్ల జిల్లా]] చూడండి స్పందించండి.
* కొత్త జిల్లాల వివరాలు చేర్చటం పూర్తయిన తర్వాత, దానికి అనుబంధ పాత జిల్లాల అంశాల సవరణలు చేస్తే సౌలభ్యంగా వుంటుంది.
* [https://cdn.s3waas.gov.in/s3c399862d3b9d6b76c8436e924a68c45b/uploads/2022/04/2022040412.pdf Sample extract of Krishna district from the government document]'
* {{Cite web |title=Andhra Pradesh New Districts: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే..పెద్ద జిల్లా, చిన్న జిల్లాలు ఇవే.. |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|publisher=Sakshi|date=2022-04-03|access-date=2022-04-04}} (విస్తీర్ణం, జనాభా, మండలాాల వివరాలు)
* {{Cite web|title=New Districts In AP: ఏపీలో కొత్త జిల్లాలివే.. గెజిట్ విడుదల|url=https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/city/hyderabad/final-notification-on-formation-of-new-districts-in-andhra-pradesh/ts20220403052257663|access-date=2022-04-03|website=ETV Bharat News}}
* సంబంధిత ఆంగ్లవికీ వ్యాసాలు (భాషాలింకులు ద్వారా)
*జివోలు (AP districts reorganisaton gazetted orders are issued on 2022-04-03, Please search on website (https://apegazette.cgg.gov.in/homeEgazetteSearch.do ) with the following parameters Department:All, Gazett type=Extraordinary, Gazet part:Part 1, Gazette from date 03042022 gazette to date 03042022 and search text : FORMATION)([https://github.com/satya-kvs/andhra_pradesh/tree/main/GO_Andhra%20Pradesh%20District%20Reorganization%202022_04_03 గిట్హబ్ లో GO నకళ్ళు (ఇవి శాశ్వతం కాదు, వ్యక్తిగత ఖాతాకు సంబంధించినవి కావున మూలాలుగా వాడవద్దు. సంబంధిత వివరాలు గెజిట్ సంఖ్య లాంటివి ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాల పట్టికలో వాడితే చాలు) ])
*[[వికీపీడియా_చర్చ:వికీప్రాజెక్టు/తెలంగాణ-భౌగోళికం/జిల్లాలు_మండలాల_మార్పుచేర్పులు#ప్రాజెక్టు_పని_నిర్వహణలో_యర్రా_రామారావు_అనుభవాలు,_గుర్తించిన_విషయాలు,_లోపాలు_సూచనలు | తెలంగాణ జిల్లాల మార్పుల ప్రాజెక్టుపై యర్రా రామారావు అభిప్రాయాలు]]
*<s>[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1QfzQUzThLwTx389XCx9uPnOuXvmCIyYXRbrIGOY8MvI/edit?usp=sharing మండలాలకు పాత రెవిన్యూ డివిజన్, కొత్త రెవిన్యూ డివిజన్, కొత్త జిల్లా వ్యాసాల పేర్లు సంబంధిత నిలువవరుసలో నమోదు చేయటకు పంచుకొన్న గూగుల్ షీట్]</s>
===వికీడేటా క్వెరీలు===
వీటిలో కావలసిన జిల్లా మార్చి క్వెరీ రన్ చేసి, వచ్చిన ఫలితంలో చివరి అంశంతో ఫైల్ లో చేర్చి, సంబంధిత మార్పులకు వాడుకోవాలి.
# [https://w.wiki/54$Y mandals with tewikiarticle link for a district for use in template/district page (post reorg)]
# [https://w.wiki/55DH mandals with tewikiarticle for a district]
# [https://w.wiki/55Wy tewiki articles which are not of human settlement in a district for updating district name]
===OSM క్వెరీలు===
# [http://overpass-turbo.eu/?Q=%2F*%0AFor%20displaying%20districts%20in%20bbox%20for%20example%20to%20see%20districts%20near%20borders%20of%20Telugu%20state%0A*%2F%0A%0A%5Bbbox%3A%7B%7Bbbox%7D%7D%5D%3B%0A%0A%2F%2F%20gather%20results%0A(%0A%0A%20%20relation%5B%22admin_level%22%3D%225%22%5D-%3E.dist%3B%0A%20%20rel(pivot.dist)%3B%0A)%3B%0A%2F%2F%20print%20results%0Aout%20body%20geom%3B%0A%0A%7B%7Bstyle%3A%0Anode%2Cway%2Crelation%20%7B%0A%20%20%20%20text%3Aeval('tag(%22name%3Ate%22)')%3B%0A%7D%0A%7D%7D&C=15.90058;80.38971;8 ప్రాంతంలో గల జిల్లాలు వివరాలు తెలుసుకొనుటకు, జిల్లా హద్దులు వ్యాసంలో చేర్చటానికి ఉపయోగం]
*[https://overpass-turbo.eu/s/1hON| జిల్లా మండలాల పటం(ఉదాహరణ బాపట్ల జిల్లా)] (క్వెరీలో జిల్లా పేరు(ఆంగ్లం) మార్చి, నడిపి, తరువాత share చేయగా వచ్చిన URL ను {{tl|Overpass-turbo}} లో వాడుకోవాలి.
=== పనిగమనింపుకు క్వారీ క్వెరీలు===
fork చేసి నడుపుకుంటే తాజా వివరాలు వస్తాయి. అర్జున అప్పుడప్పుడు నడిపి చూస్తాడు. ఆ వివరాలు ఇతరులు నేరుగా చూడవచ్చు.
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63602 AP districts restructure edits pagewise from 20220403 in tewiki (quarry query)]
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63603 AP districts restructure active editors from 20220403 in tewiki (quarry query)]
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63585 AP districts restructure edit activity detailed from 20220403 in tewiki (quarry query) ]
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63605 AP districts restructure active editors from 20220403 in enwiki (quarry query)]
*[https://quarry.wmcloud.org/query/63587 AP districts restructure edit activity from 20220403 in enwiki (quarry query) ]
===గత 30 రోజులలో వీక్షణలు===
* [[/views | గత 30 రోజులలో వీక్షణలు]]
(అదనపు గణాంకాలు లేక విశ్లేషణ ఏమైనా అవసరమైతే క్వెరీల సహాయం కొరకు చర్చాపేజీలో అడగండి)
===గత 30 రోజులలో సంబంధిత సవరణలు===
* [https://te.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChangesLinked?hidebots=1&hidecategorization=1&hideWikibase=1&target=ఆంధ్రప్రదేశ్&limit=500&days=30&enhanced=1&urlversion=2 గత 30 రోజులలో సంబంధిత సవరణలు]
==ఉపపేజీలు==
* [[/contributors |కనీసం 5 మార్పులు చేసినవారు]]
* [[/active-articles | కనీసం 5 మార్పులు జరిగిన పేజీలు]]
* [[/article-list | రాష్ట్ర పేజీనుండి లింకైన వ్యాసాలు]]
* [https://petscan.wmflabs.org/?min_sitelink_count=&edits%5Banons%5D=both&interface_language=en&language=te&ns%5B0%5D=1&edits%5Bflagged%5D=both&since_rev0=&cb_labels_yes_l=1&project=wikipedia&active_tab=tab_templates_n_links&cb_labels_any_l=1&outlinks_any=%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%AA%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%AE%E0%B0%AF%E0%B1%8D%E0%B0%AF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%85%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B0%BF%20%E0%B0%B8%E0%B1%80%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%8E%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%8F%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B1%82%E0%B0%B2%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%95%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%A3%E0%B0%BE%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B1%80%E0%B0%AE%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%A4%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B1%81%E0%B0%AA%E0%B0%A4%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%A4%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%20%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B2%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AA%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AA%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%AE%20%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%82%20%E0%B0%AE%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%AA%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B2%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%9C%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%96%E0%B0%AA%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B5%E0%B1%88%E0%B0%8E%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E2%80%8C%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%20%E0%B0%AA%E0%B1%8A%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%20%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81%20%E0%B0%A8%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%20%E0%B0%B8%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%0A%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B3%E0%B0%82%20%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE&edits%5Bbots%5D=both&search_max_results=500&cb_labels_no_l=1&search_query= జిల్లా పేజీలనుండి లింకైన వ్యాసాలు(petscan query)](2118 వ్యాసాలు 2022-07-25నాడు, వీటిలో 1614 పేజీలు కనీసం సగటున రోజుకి ఒక వీక్షణం కలిగివున్నాయి, 1418 పేజీలకు 2022 ఏప్రిల్ 3 తరువాత దిద్దుబాట్లు జరిగాయి)
==ఇవీ చూడండి==
* [[వాడుకరి:Arjunaraoc/ఆంధ్రప్రదేశ్_కొత్త_జిల్లాల_సవరణల_గురించి_బాపట్ల_జిల్లాపై_ప్రయోగాత్మక_పని_అనుభవాలు]]
* [[వికీపీడియా:ఆంధ్రప్రదేశ్ లింకు వ్యాసాల అభివృద్ధి/status/mandals per district]]
* [[వికీపీడియా:ఆంధ్రప్రదేశ్ లింకు వ్యాసాల అభివృద్ధి/info/mandals with new district, old district]]
*[[వాడుకరి:Arjunaraoc/ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి లింకుల మెరుగు అనుభవాలు | ఈ తరహా పని నేపథ్యానికి 2021 లో అర్జున పని అనుభవాలు]]
*[[వికీపీడియా: పరస్పర సహకార నిర్వహణలు]]
*[[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
*[[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు]]
[[వర్గం:వికీపీడియా పరస్పర సహకార నిర్వహణ]]
== చారిత్రిక సమాచారాన్ని తీసేసారు ==
"అభివృద్ధి సూచన చేర్చు" అని పేజీలో పైన ఒక లింకు ఉంది. అది నొక్కి, ఇక్కడ రాస్తున్నాను.
కొత్త జిల్లాలు ఏర్పడిన తరువాత పాత జిల్లాల పేజీల్లోని సమాచారాన్ని తీసివేసి ఆ స్థానంలో కొత్త సమాచారాన్ని చేర్చారు. ఉదాహరణకు మండలాలు, జనాభా వివరాలు మొదలైనవి. వికీపీడియా అనేది విజ్ఞానసర్వస్వం. వ్యాస విషయానికి సంబంధించి నేటి సమాచారం ఎంత ముఖ్యమో చారిత్రిక సమాచారం కూడా అంతే ముఖ్యం. అసలు విజ్ఞాన సర్వస్వపు విశిష్టతల్లో అదొకటి. కానీ చారిత్రిక సమాచారం తీసివెయ్యడంతో ఈ పేజీలు ఆ మాత్రపు విలువను కోల్పోయాయి. ఉదాహరణకు, అనంతపురం జిల్లా పేజీలో -
# అది ఒకప్పుడు ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని అతిపెద్ద జిల్లా.
# 1882 లో బళ్ళారి నుండి విడదీసి దీన్ని దీన్ని ఏర్పాటు చేసారు.
# ఫలానా మండలాలుండేవి
# జనాభా ఇంత ఉండేది
వగైరా సమాచారం ఎంతో ఉండేది. ఇప్పుడు దీన్నంతటినీ తీసేసారు. కొత్త సమాచారాన్ని చేర్చడానికి పాత దాన్ని తీసెయ్యడమెందుకో నాకు అర్థం కాలేదు. జిల్లాను విభజించినంత మాత్రాన దాని చరిత్రను చెరిపేస్తారా? ఈ విషయమై గతంలో కింది సందర్భాల్లో చర్చ జరిగింది:
# [[వికీపీడియా:రచ్చబండ/పాత_చర్చ_85#కొత్త_జిల్లాల_సమాచారం_చేర్పు|రచ్చబండలో తొలిసారి 2022 ఏప్రిల్ 5 న లేవనెత్తాను]]
# [[వికీపీడియా:రచ్చబండ/పాత_చర్చ_85#ఆంధ్రప్రదేశ్_2022_జిల్లాల_పునర్వ్యస్థీకరణలో_పాత_జిల్లాల_పేజీల_సవరణలలో_గమనించాల్సినవి|రచ్చబండ లోనే ఏప్రిల్ 8న]] జరిగింది
# [https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B0%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%AC%E0%B0%82%E0%B0%A1&oldid=3614191#%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A8%E0%B1%81_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%BF రచ్చబండలోనే మళ్ళీ] జూన్ 4 న మొదలైంది.
ఇన్ని చర్చలు జరిగినా చారిత్రిక సమాచారాన్ని తీసెయ్యడం ఆగలేదు. ఇలా చాలాపేజీల్లో జరిగింది. కనీసం ఇప్పుడైనా ఆయా పేజీల్లో చారిత్రిక సమాచారాన్ని తిరిగి చేర్చాలని నా సూచన. __ [[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 08:51, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
scdckqjpn2gwbio19z76p6dp9e59z17
పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా
0
348004
3617521
3616688
2022-08-07T00:35:21Z
Arjunaraoc
2379
/* దర్శనీయ ప్రదేశాలు */ విజయనగరం జిల్లా వ్యాసం నుండి చేర్పు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement
| name = పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా
| settlement_type = జిల్లా
| image_skyline = {{Photomontage
|size = 250
|photo1a = Kamalingeswara Temple, Gallavilli, Andhra Pradesh - 01.jpg
|photo1b = Pedda gedda dam front look - panoramio.jpg
|photo2a = Palakonda.jpg
|photo2b = Vegavathi river at salur 01.jpg
|photo3a = A view of Eastern Ghats from outskirts of Parvathipuram.jpg
}}
| image_caption = (పైనుండి క్రిందికి ఎడమనుండి కుడికి) గాళ్లవిల్లి లోని కామలింగేశ్వర దేవాలయం, పెద్ద గెడ్డ ఆనకట్ట, [[సాలూరు]] వద్ద [[వేగావతి నది|వేగావతి]], [[పార్వతీపురం]] నుండి తూర్పుకనుమలు, [[పాలకొండ]] దగ్గర దృశ్యం.
| image_alt = గాళ్లవిల్లి లోని కామలింగేశ్వర దేవాలయం, పెద్ద గెడ్డ ఆనకట్ట, సాలూరు వద్ద వేగవతి నది, పార్వతీపురం నుండి తూర్పుకనుమలు, పాలకొండ దగ్గర దృశ్యం.
| image_map = Parvathipuram Manyam in Andhra Pradesh (India).svg
| subdivision_type = దేశం
| subdivision_name = {{IND}}
|subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
|subdivision_name1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
| seat_type = జిల్లా కేంద్రం
| seat = [[పార్వతీపురం]]
| native_name = <!-- No native name per [[WP:NOINDICSCRIPTS]] -->
| total_type = మొత్తం
| area_total_km2 = 3659
| area_footnotes =<ref name="sakshi-1"/>
| population_total = 925340
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref name="sakshi-1"/>
| population_density_km2 = auto
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| utc_offset1 = +5:30
| website = {{URL|https://parvathipurammanyam.ap.gov.in/te}}
| coordinates = {{coord|18.8|83.4|display=title,inline}}
}}
'''పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా,''' ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో 2022 ఏప్రిల్ 4న పూర్వపు [[విజయనగరం జిల్లా]], [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం జిల్లాల]] భాగాలతో ఏర్పరచారు. [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లాతో]]పాటు, ఇది కూడా గిరిజన ప్రాంతాల జిల్లా. జిల్లా కేంద్రం[[పార్వతీపురం]]. ఈ జిల్లాలో రెండో తిరుపతిగా పేరుగాంచిన వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం, శంబరి పోలమాంబ ఆలయం, ఆసియాలో మొదటి రబ్బర్ డ్యాం ప్రముఖ పర్యాటక కేంద్రాలు.
==చరిత్ర==
{{main|ఉమ్మడి విశాఖపట్నం జిల్లా చరిత్ర}}
ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లాలోని [[పార్వతీపురం శాసనసభా నియోజకవర్గం]] పూర్తిగా, [[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం]] పాక్షికంగా, [[శ్రీకాకుళం జిల్లా|శ్రీకాకుళం జిల్లాలోని]] [[పాలకొండ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాలకొండ నియోజకవర్గాన్ని]] కలపగా కొత్త జిల్లాగా 2022లో కొత్తగా ఆవిర్బంచింది.<ref name="sakshi-1">{{Cite web|date=2022-04-03|title=AP: కొత్త జిల్లాల స్వరూపమిదే.. పెద్ద జిల్లా ఏదంటే?|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/area-and-population-new-districts-ap-1446058|access-date=2022-04-03|website=Sakshi|language=te}}</ref><ref>{{Cite web|date=31 March 2022|title=కొత్త జిల్లా తాజా స్వరూపం|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/ap-top-news/general/2501/122062849|access-date=31 March 2022|website=[[Eenadu.net]]|language=te}}</ref>
==భౌగోళిక స్వరూపం==
జిల్లా విస్తీర్ణం 3,659 కి.మీ.ఉంది. తూర్పున [[శ్రీకాకుళం జిల్లా]], దక్షిణాన [[విజయనగరం జిల్లా]], నైరుతి సరిహద్దులో [[విశాఖపట్నం జిల్లా]], వాయవ్యంగా [[ఒడిశా|ఒడిశా రాష్ట్రం]] సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.{{sfn|DHS|2022|p=15}} జిల్లాలో కొండ ప్రాంతం ఎక్కువగా దట్టమైన చెట్లతో కూడిన అడవులతో కప్పబడి ఉంటుంది. జిల్లా ఏజెన్సీ పరిధిలోకి వస్తుంది. ఏజెన్సీ ప్రాంతం ఎక్కువగా తూర్పు కనుమల ద్వారా కప్పబడిన కొండ ప్రాంతాలను కలిగి ఉంటుంది.
==నదులు==
[[నాగావళి]], సువర్ణముఖి, [[వేగావతి నది|వేగావతి]], గోముఖి నదులు జిల్లాలో ప్రవహిస్తాయి.{{sfn|DHS|2022|p=16}}
===వాతావరణం===
జిల్లాలో వాతావరణం అధిక తేమతో ఉంటుంది. వేసవి కాలం మార్చి నుండి జూన్ మధ్య వరకు ఉంటుంది. దీని తర్వాత నైరుతి రుతుపవనాల కాలం అక్టోబరు 2వ వారం వరకు కొనసాగుతుంది. డిసెంబరు నుండి ఫిబ్రవరి వరకు సాధారణంగా మంచి వాతావరణం ఉంటుంది. కొండ ప్రాంతాలు అధిక వర్షపాతం పొందుతాయి. కాబట్టి అవి మైదానాల కంటే చల్లగా ఉంటాయి. గరిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత మేలో కనిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత డిసెంబరులో నమోదవుతుంది. {{sfn|DHS|2022|p=17}}
==జనగణన గణాంకాలు==
జిల్లా పరిధిలో జనాభా మొత్తం 9.253 లక్షలు మంది ఉన్నారు. <ref name="sakshi-1"/> జిల్లాలో ప్రధానంగా షెడ్యూల్ తెగలు, గిరిజన జనాభా ఉన్నారు.
== పరిపాలనా విభాగాలు ==
జిల్లా పరిధిలో పార్వతీపురం, పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజన్లు, 15 మండలాలు ఉన్నాయి. 3 పట్టణాలు, 993 గ్రామాలున్నాయి.
=== మండలాలు ===
పాలకొండ డివిజనులో 7, పార్వతీపురం డివిజనులో 8 మండలాలు ఉన్నాయి.
{{Div col|colwidth=15em|rules=yes|gap=2em}}
# [[పాలకొండ రెవెన్యూ డివిజను]]
## [[కురుపాం మండలం|కురుపాం]]
## [[గుమ్మలక్ష్మీపురం మండలం|గుమ్మలక్ష్మీపురం]]
## [[జియ్యమ్మవలస మండలం|జియ్యమ్మవలస]]
## [[పాలకొండ మండలం|పాలకొండ]]
## [[భామిని మండలం|భామిని]]
## [[వీరఘట్టం మండలం|వీరఘట్టం]]
## [[సీతంపేట మండలం|సీతంపేట]]
# [[పార్వతీపురం రెవెన్యూ డివిజను|పార్వతీపురం డివిజను]]
## [[కొమరాడ మండలం|కొమరాడ]]
## [[గరుగుబిల్లి మండలం|గరుగుబిల్లి]]
## [[పాచిపెంట మండలం|పాచిపెంట]]
## [[పార్వతీపురం మండలం|పార్వతీపురం]]
## [[బలిజిపేట మండలం (పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా)|బలిజిపేట]]
## [[మక్కువ మండలం|మక్కువ]]
## [[సాలూరు మండలం|సాలూరు]]
## [[సీతానగరం మండలం (పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా)|సీతానగరం]]
{{Div end}}
==పట్టణాలు==
* [[పార్వతీపురం]]
* [[పాలకొండ]]
* [[సాలూరు]]
==రాజకీయ విభాగాలు==
జిల్లాలో [[అరకు లోక్సభ నియోజకవర్గం]], 4 అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి. <ref>{{Cite web|title=District-wise Assembly-Constituencies|url=http://ceoandhra.nic.in/Right%20to%20Infn.Act/annex1.htm|website=ceoandhra.nic.in}}</ref>
===లోకసభ నియోజకవర్గం===
# [[అరకు లోక్సభ నియోజకవర్గం]] (పాక్షికం), మిగతా [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా]] లో వుంది.
===అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు===
#[[పాలకొండ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాలకొండ]]
#[[పార్వతీపురం శాసనసభా నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]]
#[[సాలూరు శాసనసభా నియోజకవర్గం|సాలూరు (పాక్షికం)]] మిగతా [[విజయనగరం జిల్లా]]లో వుంది.
#[[కురుపాం శాసనసభా నియోజకవర్గం|కురుపాం]]
==రవాణా మౌలిక వసతులు==
పార్వతీపురం నుండి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ఒడిశాలోని ప్రధాన పట్టణాల మధ్య రోడ్డు మార్గం ఉంది. [[జాతీయ రహదారి 516E]] జిల్లాగుండా పోతుంది. [[జాతీయ రహదారి 26 (భారతదేశం)| జాతీయ రహదారి 26]] [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం జిల్లాలోని]] [[సాలూరు]] పట్టణాన్ని, [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] లో [[విజయనగరం]] జిల్లాలోని [[విజయనగరం]], [[గజపతినగరం]], [[రామభద్రపురం]]తో, కాగా [[ఒడిశా]], [[ఛత్తీస్ గఢ్]] రాష్ట్రాలతో అనుసంధానిస్తుంది.
జిల్లాలో 305 గ్రామాలకే బస్సు సౌకర్యం వుంది. ఈ గ్రామాలు ప్రధానంగా మైదానం ప్రాంతంలోవున్నాయి. గిరిజన ప్రాంతాలకు సరియైన రహదారి సౌకర్యాలు ఏర్పడలేదు.<ref name="eenadu-20220712">{{Cite web|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Parvatipuram-Manyam/707/122133999|title=ఇవి చేస్తే... మన్యం మకుటమే|date=2022-07-12|access-date=2022-08-06|website=ఈనాడు}}</ref>
{{sfn|DHS|2022|p=20}} జార్సుగూడ-విజయనగరం రైలు మార్గం జిల్లాలో పార్వతీపురం ద్వారా పోతుంది. జిల్లాకు సమీప విమానాశ్రయం జిల్లా కేంద్రం నుండి 150 కిలోమీటర్ల దూరంలో [[విశాఖపట్నం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం|విశాఖపట్నంలో]] వుంది.
==విద్యా సౌకర్యాలు==
డాక్ఠరు. వైఎస్ఆర్ హార్టికల్చరల్ యూనివర్సిటీ, కాలేజ్ ఆఫ్ హార్టికల్చర్ [[పార్వతీపురం|పార్వతీపురంలో]] వుంది. [[కురుపాం|కురుపాంలో]] గిరిజన ఇంజనీరింగ్ కళాశాల ఏర్పాటుకు పనులు జరుగుతున్నాయి. <ref name="eenadu-20220712"/>
==వ్యవసాయం==
జిల్లాలో ఇక్కడ 68.4% కార్మికులు వ్యవసాయం చేస్తున్నారు. మొత్తం జిల్లాలో 82% గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తున్నారు. వారి జీవనోపాధి కోసం వ్యవసాయంపై ఆధారపడతారు. వరి పంటను ప్రధానంగా ఖరీఫ్ సీజన్ సాగు చేస్తారు. జిల్లాలో ప్రధానంగా వరి,రాగి,చెరుకు,పప్పు ధాన్యాలు, వేరుశనగ పంటలను పండిస్తారు. జిల్లాలోని మొత్తం అటవీ ప్రాంతం 1,11,978 హెక్టార్లలో ఉంది. మొత్తం భౌగోళిక ప్రాంతంలోని 17.8% జిల్లాలో ఉంది. కాఫీ, కలప, వెదురు, బీడీ తోటలు అటవీ సంపదను పెంచుకునేందుకు, గిరిజనులకు అవకాశం ఉంది
==పరిశ్రమలు==
వ్యవసాయం, అటవీ ఉత్పత్తుల ఆధారిత పరిశ్రమలకు అవకాశాలున్నాయి. <ref name="eenadu-20220712"/>
==దర్శనీయ ప్రదేశాలు==
[[File:Catholic church parvathipuram.jpg|thumb|కేథలిక్ చర్చి, పార్వతీపురం]]
[[File:Thotapalli old Bridge.jpg|thumb|right|తోటపల్లి పాత వంతెన]]
* వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం, [[తోటపల్లి (గరుగుబిల్లి)|తోటపల్లి]]:నాగావళి వడ్డున వున్న ఈ దేవాలయం చిన్న తిరుపతిగా ప్రసిద్ధి చెందింది.వివిధ రాష్ట్రాల నుండి అనేక మంది యాత్రికులు ఈ ఆలయాన్ని సందర్శిస్తారు. ఇక్కడే కోదండరామ ఆలయం కూడా వుంది.
* శ్రీ పోలమాంబ అమ్మవారి దేవాలయం, [[శంబర]] : విజయనగరం జిల్లాలోని పైడితల్లి అమ్మవారి దేవాలయ మంత ప్రముఖమైనది. గోముఖి, సువర్ణముఖి నదులు ఈ ఊరి ప్రక్కనే ప్రవహిస్తాయి. జనవరి రెండవ వారంలో జాతర జరుగుతుంది.
* శివాలయం, [[అడ్డపుశీల]]. పురాతన చారిత్రాత్మక దేవాలయం.
* సెయింట్ పాల్స్ లూథరన్ చర్చి, [[పార్వతీపురం]] పురాతన చర్చిలలో ఒకటి, దీనిని 1888లో నిర్మించారు.
* తోటపల్లి రబ్బరు ఆనకట్ట,[[తోటపల్లి (గరుగుబిల్లి)|తోటపల్లి]] : ఆసియాలో మొదటి రబ్బర్ డ్యాం 2006లో ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ప్రతిష్ఠాత్మకంగా ప్రారంభించిన జలయజ్ఞంలో భాగంగా పూర్తి చేసిన మొదటి ఆనకట్ట.
==చిత్రమాలిక==
<gallery widths="150">
File:Teak Plantations at salur 04.jpg|సాలూరు వద్ద టేకు తోటలు
దస్త్రం:Venkateswara temple, Balijipeta.JPG|బలిజిపేట వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం
దస్త్రం:Pvp.jpg|పార్వతిపురం రైలు సముదాయం
</gallery>
==ప్రముఖులు==
* [[ఆదిభట్ల నారాయణదాసు]] {{sfn|DHS|2022|p=21}}
* [[ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడు]] {{sfn|DHS|2022|p=21}}
== మూలాలు ==
<references />
===ఆధార గ్రంథాలు===
* {{Cite book|title=District Handbook of Statistics -Parvathipuram Manyam|last=DHS|url=https://cdn.s3waas.gov.in/s31679091c5a880faf6fb5e6087eb1b2dc/uploads/2022/04/2022040494.pdf|date=2022}}
{{ఆంధ్రప్రదేశ్}}
[[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ జిల్లాలు]]
[[వర్గం:2022 స్థాపితాలు]]
i0vu7xucfn7a4o2j5xivjzzumgbnfi1
టర్నర్ & హూచ్
0
348315
3617657
3556249
2022-08-07T07:33:06Z
Tmamatha
104852
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox television
| name = టర్నర్ & హూచ్
| image =
| genre = యాక్షన్ ఫిల్మ్
| creator = మాట్ నిక్స్
| based_on = టర్నర్ & హూచ్ ఆధారంగా
| developer =
| starring = జోష్ పెక్<br/>
కార్రా ప్యాటర్సన్
| music = జెఫ్ కార్డోని
| country = యుఎస్
| language = ఇంగ్లీష్
| num_seasons = ఒక సీజన్
| num_episodes = 12
| executive_producer = * మాట్ నిక్స్
* ఎంసిజి
* మేరీ వియోలా
* మైఖేల్ హోరోవిట్జ్
* రాబర్ట్ డంకన్ మెక్నీల్
| producer = జూలియట్ సెనిఫ్
| editor = * స్టీవెన్ లాంగ్
* కొలీన్ రాఫెర్టీ
*లాన్స్ లక్కీ
| location = [[వాంకోవర్]], [[బ్రిటిష్ కొలంబియా]], కెనడా
| cinematography = * డేవిడ్ మోక్స్నెస్
* కోరీ రాబ్సన్
| camera =
| runtime = 45 నిముషాలు<ref name="Runtime">{{cite web |title=Turner & Hooch |url=https://www.disneyplus.com/series/turner-hooch/16Wskx0My3HI |website=[[Disney+]] |access-date=September 29, 2021 |archive-date=September 28, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210928002933/https://www.disneyplus.com/series/turner-hooch/16Wskx0My3HI |url-status=live }}</ref>
| company = * ఫ్లయింగ్ గ్లాస్ ఆఫ్ మిల్క్ ప్రొడక్షన్స్
* వండర్ల్యాండ్ సౌండ్ అండ్ విజన్
* 20th టెలివిజన్
| distributor = డిస్నీ ప్లాట్ఫారమ్ డిస్ట్రిబ్యూషన్
| network = డిస్నీ+
| picture_format =
| audio_format =
| first_aired = {{Start date|2021|7|21}}
| last_aired = {{End date|2021|10|6}}
| preceded_by =
| followed_by =
| related =
}}
[[దస్త్రం:Turner and huch.jpg|thumb|టర్నర్ అండ్ హుచ్ పోస్టర్ ]]
'''టర్నర్ & హూచ్''' 2021 లో విడుదల అయిన [[ఇంగ్లీష్]] [[టెలివిజన్]] సిరీస్. ఇది [[1989]]లో విడుదల అయిన టర్నర్ & హూచ్ సినిమాకి కొనసాగింపు. ఫ్లయింగ్ గ్లాస్ ఆఫ్ మిల్క్ ప్రొడక్షన్స్, వండర్ల్యాండ్ సౌండ్ అండ్ విజన్ బ్యానర్ పై మేరీ వియోలా, మైఖేల్ హోరోవిట్జ్, రాబర్ట్ డంకన్ మెక్నీల్ లు నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి మాట్ నిక్స్ దర్శకత్వం వహించాడు<ref>{{Cite web|date=2021-02-24|title=Here’s Your First Look at Josh Peck and Very Good Dog in the Disney+ ‘Turner & Hooch’ Reboot|url=https://collider.com/turner-and-hooch-reboot-image-josh-peck-disney-plus/|access-date=2022-04-08|website=Collider|language=}}</ref>. [[జూలై]] 21, 2021 న డిస్నీ+లో విడుదల అయింది<ref>{{Cite web|date=2021-02-24|title=Disney+ ‘Turner & Hooch’ Reboot|url=https://collider.com/turner-and-hooch-reboot-image-josh-peck-disney-plus/|access-date=2022-04-08|website=Collider|language=}}</ref>.
== నటవర్గం ==
* జోష్ పెక్ (స్కాట్ టర్నర్) <ref>{{Cite web|last=Goldberg|first=Lesley|last2=Goldberg|first2=Lesley|date=2020-02-10|title=‘Turner & Hooch’ Reboot, Starring Josh Peck, Ordered to Series at Disney+|url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/turner-hooch-reboot-starring-josh-peck-ordered-series-at-disney-1278464/|access-date=2022-04-08|website=The Hollywood Reporter|language=}}</ref>
* కారా ప్యాటర్సన్ (జెస్సికా బాక్స్టర్) <ref>{{Cite web|last=Andreeva|first=Nellie|last2=Andreeva|first2=Nellie|date=2020-02-26|title=‘Turner & Hooch’: Lyndsy Fonseca & Carra Patterson To Star In TV Series Reboot For Disney+|url=https://deadline.com/2020/02/turner-hooch-lyndsy-fonseca-carra-patterson-cast-tv-series-reboot-disney-plus-1202868440/|access-date=2022-04-08|website=Deadline|language=}}</ref>
* లిండ్సీ ఫోన్సెకా (లారా టర్నర్)
* జేవియర్ (బ్రాండన్ జే మెక్లారెన్)
* జెరెమీ మాగైర్ (మాథ్యూ గార్లాండ్)
* ఆంథోనీ రుయివర్ (జేమ్స్ మెండెజ్)
* షీలా కెల్లీ (డాక్టర్ ఎమిలీ టర్నర్)
* రెజినాల్డ్ వెల్ జాన్సన్ (డేవిడ్ సుట్టన్)
==కథ==
స్కాట్ టర్నర్ [[యు.ఎస్.ఏ|యుఎస్]] మార్షల్ లో [[పోలీసులు|పోలీసు]]<nowiki/>గా పనిచేస్తాడు. అతని [[తండ్రి]] చనిపోయాక వాళ్ళ ఇంట్లో ఉన్న [[కుక్క]]<nowiki/>ని స్కాట్ [[తల్లి]] అతని దగ్గరికి పంపిస్తుంది. ఆ కుక్కతో కలిసి దొంగలను ఎలా పట్టుకుంటాడు అనేది కథ.
==ఎపిసోడ్లు==
{| class="wikitable"
|+
!సంఖ్య
!శీర్షిక
!దర్శకత్వం వహించినది
!వ్రాసిన వారు
!విడుదల తేదీ
|-
|1
|ఫరెవర్ అండ్ ఏ డాగ్
|ఎంసిజి
|మాట్ నిక్స్
| 2021 జూలై 21
|-
|2
|ఎ గుడ్ డే టు డాగ్ హార్డ్
|రాబర్ట్ డంకన్ మెక్నీల్
|మాట్ నిక్స్
| 2021 జూలై 28
|-
|3
|డైమండ్స్ ఆర్ ఫరెవర్
|జై కరాస్
|మైఖేల్ హోరోవిట్జ్
| 2021 ఆగస్టు 4
|-
|4
|ఇన్ ద లైన్ ఆఫ్ ఫర్
|గెయిల్ మంకుసో
|లెస్లీ వేక్ వెబ్స్టర్
| 2021 ఆగస్టు 11
|-
|5
|రోడ్ టు స్మెల్ డోరాడో
|రాబర్ట్ డంకన్ మెక్నీల్
|జూలియట్ సెనిఫ్
| 2021 ఆగస్టు 18
|-
|6
|ది ఫర్-గిటివ్
|బెట్సీ థామస్
|స్టీవ్ జో
| 2021 ఆగస్టు 25
|-
|7
|టు సర్వ్ అండ్ పాటెక్ట్
|క్రెయిగ్ సీబెల్స్
|జాకీ డిసెంబ్లీ & మాట్ నిక్స్
| 2021 సెప్టెంబరు 1
|-
|8
|ఎఆర్ఎఫ్ అప్రిసియేషన్
|అలీ లెరోయ్
|జాన్ ఎన్బోమ్
| 2021 సెప్టెంబరు 8
|-
|9
|విట్నెస్ పప్-టెక్షన్
|జేమ్స్ జెన్
|జిమ్ గార్వే & మాట్ నిక్స్
| 2021 సెప్టెంబరు 15
|-
|10
|లాస్ట్ అండ్ హౌండ్
|రాబర్ట్ డంకన్ మెక్నీల్
|క్రిస్టినా పుమరీగా & మాట్ నిక్స్
| 2021 సెప్టెంబరు 22
|-
|11
|హూచ్ మచినా
|షానన్ కోహ్లీ
|మైఖేల్ హోరోవిట్జ్
| 2021 సెప్టెంబరు 29
|-
|12
|బైట్ క్లబ్
|రాబర్ట్ డంకన్ మెక్నీల్
|మాట్ నిక్స్
| 2021 అక్టోబరు 6
|}
==ఇవి కూడా చూడండి==
* [[పరంపర]]
==మూలాలు==
[[వర్గం:2021 ఇంగ్లీష్ వెబ్ సిరీస్]]
jiwj8ze1pkwlp0vxdf721tc76vsgifa
బ్లాక్ ప్యాంథర్
0
348334
3617661
3596684
2022-08-07T07:39:23Z
Tmamatha
104852
#WPWPTE,#WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = బ్లాక్ ప్యాంథర్
| image = Blak postar.png
| caption = థియేట్రికల్ రిలీజ్ పోస్టర్
| director = ర్యాన్ కూగ్లర్
| producer = కెవిన్ ఫీగే
| writers = * ర్యాన్ కూగ్లర్
* జో రాబర్ట్ కోల్
| based_on = బ్లాక్ పాంథర్ (కామిక్స్)
| starring = * చాడ్విక్ బోస్మాన్
* మైఖేల్ బి. జోర్డాన్
* లుపిటా న్యోంగో
* డానై గురిరా
* మార్టిన్ ఫ్రీమాన్
* డేనియల్ కలుయుయా
* లెటిషియా రైట్
* విన్స్టన్ డ్యూక్
* ఏంజెలా బాసెట్
* ఫారెస్ట్ విటేకర్
* ఆండీ సెర్కిస్
| music = లుడ్విగ్ గోరాన్సన్
| cinematography = రాచెల్ మారిసన్
| editing = * మైఖేల్ పి. షావర్
* డెబ్బీ బెర్మన్
| studio = మార్వెల్ స్టూడియోస్
| distributor = [[వాల్ట్ డిస్నీ స్టూడియోస్]] మోషన్ పిక్చర్స్<br />మోషన్ పిక్చర్స్
| released = {{film date|2018|01|29|డాల్బీ థియేటర్|2018|2|16|యుఎస్ }}
| runtime = 134 నిముషాలు
| country = యుఎస్
| language = ఇంగ్లీష్
| budget = $200 మిలియన్
| gross = $1.348 బిలియన్
}}
'''బ్లాక్ పాంథర్''' 2018లో విడుదల అయిన [[ఇంగ్లీష్]] చిత్రం. మార్వెల్ స్టూడియోస్ బ్యానర్ పై కెవిన్ ఫీగే<ref>{{Cite web|last=Lussier|first=Germain|date=2015-04-12|title=Kevin Feige Phase 3 Updates: 'Thor: Ragnarok,' 'Black Panther,' 'Inhumans' And 'Captain Marvel'|url=https://www.slashfilm.com/537214/kevin-feige-phase-3-updates/|access-date=2022-04-08|website=SlashFilm.com|language=}}</ref> నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి ర్యాన్ కూగ్లర్ దర్శకత్వం వహించాడు<ref>{{Cite web|last=Ford|first=Borys Kit,Rebecca|last2=Kit|first2=Borys|last3=Ford|first3=Rebecca|date=2015-12-04|title=‘Creed’ Director Ryan Coogler in Talks to Direct Marvel’s ‘Black Panther’|url=https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-features/creed-director-ryan-coogler-talks-845987/|access-date=2022-04-08|website=The Hollywood Reporter|language=}}</ref>. ఈ చిత్రంలో చాడ్విక్ బోస్మన్<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/stories-54014997|title=Black Panther: The 'weird signs' that led Chadwick Boseman to Wakanda|date=2020-09-04|work=BBC News|access-date=2022-04-08|language=}}</ref>, మైఖేల్ బి. జోర్డాన్, లుపిటా న్యోంగో, డానై గురిరా నటించారు. ఈ సినిమా [[ఫిబ్రవరి]] 16, [[2018]] న [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యుఎస్ఎ]] లో విడుదల అయింది.
==కథ==
కొన్ని వేల సంవత్సరాల క్రితం, ఐదు ఆఫ్రికన్ తెగలు వైబ్రేనియం కలిగిన [[ఉల్క]]<nowiki/>పై పోరాడుతారు. వారిలో ఒక అతను లోహ-ప్రభావితమైన "గుండె ఆకారపు మూలిక"ని తిని, మానవాతీత సామర్థ్యాలను పొంది, మొదటి "బ్లాక్ పాంథర్" అవుతాడు<ref>{{Cite web|last=Topel|first=Fred|date=2016-08-10|title=Exclusive: 'Black Panther' Screenwriter On Wakanda's Rise Within The Marvel Universe [TCA 2016]|url=https://www.slashfilm.com/545887/black-panther-screenwriter/|access-date=2022-04-08|website=SlashFilm.com|language=}}</ref>. జబారి తెగ తప్ప, మిగతా తెగలందరూ ఏకమై, అతన్ని కొత్తగా సృష్టించిన వకాండా దేశానికి రాజుగా ఎన్నుకుంటారు. వకాండా ప్రజలు వైబ్రేనియం ఉపయోగించి అధునాతన సాంకేతికతను అభివృద్ధి చేస్తారు, [[ప్రపంచం]] నుండి తమను తాము వేరుచేసుకొని మూడవ ప్రపంచంలో బ్రతుకుతారు. 1992లో, వకాండా రాజు టి'చాకా [[కాలిఫోర్నియా]]<nowiki/>లోని ఓక్లాండ్లో ఉన్న అతని సోదరుడు అయిన ఎన్'జోబును కలుస్తాడు. ఎన్'జోబు వకాండా నుండి వైబ్రేనియం దొంగిలించి, ఆయుధ వ్యాపారి అయిన యులిసెస్ క్లాకు సహాయం చేసాడని ఎన్'జోబును చంపేస్తారు. వకాండాలో టి'చాకా మరణం తరువాత, అతని కుమారుడు టి'చల్లా వకాండకి నాయకుడు అవుతాడు. ఎన్’జోబు కుమారుడు పెద్దపెరిగి వకాండకి వస్తాడు. అతను వచ్చిన తరువాత పరిస్థితులు ఎలా మారతాయి, టి’చల్లా తన సింహాసనాన్ని, రాజ్యాన్ని ఎలా కాపాడుకుంటాడనేది మిగతా కథ.
==నటవర్గం==
* చాడ్విక్ బోస్మన్ (టి'చల్లా)
* లుపిటా న్యోంగో (నకియా)
* డానై గురిరా (ఓకోయ్)
* మార్టిన్ ఫ్రీమాన్ (ఎవరెట్ కె.రాస్)
* డేనియల్ కలుయుయా (డబ్ల్యు'కబీ)
* లెటిటియా రైట్ (షురి)
* విన్స్టన్ డ్యూక్ (ఎంబాకు)
* ఫారెస్ట్ విటేకర్ (జూరి)
* ఆండీ సెర్కిస్ (యులిసెస్ క్లావ్)
==మూలాలు==
<references />
[[వర్గం:2018 సినిమాలు]]
[[వర్గం:ఇంగ్లీష్ సినిమాలు]]
gh85em1dekjs835nv13poq8y6a63hqn
షాంగ్-చి అండ్ ది లెజెండ్ ఆఫ్ ది టెన్ రింగ్స్
0
348335
3617665
3520804
2022-08-07T07:44:32Z
Tmamatha
104852
#WPWPTE,#WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = షాంగ్-చి అండ్ ది లెజెండ్<br />ఆఫ్ ది టెన్ రింగ్స్
| image = Shangchi.jpg
| caption = థియేట్రికల్ రిలీజ్ పోస్టర్
| director = డెస్టిన్ డేనియల్ క్రెట్టన్
| screenplay = * డేవ్ కల్లాహం
* డెస్టిన్ డేనియల్ క్రెట్టన్
* ఆండ్రూ లాన్హమ్
| story = * డేవ్ కల్లాహం
* డెస్టిన్ డేనియల్ క్రెట్టన్
| based_on = మార్వెల్ కామిక్స్
| producer = * కెవిన్ ఫీగే
* జోనాథన్ స్క్వార్ట్జ్
| starring = *సిము లియు
*అక్వాఫినా
*మెంగ్'ర్ జాంగ్
*ఫాలా చెన్
*ఫ్లోరియన్ ముంటెను
*బెనెడిక్ట్ వాంగ్
*మిచెల్ యోహ్
*బెన్ కింగ్స్లీ
*టోనీ లెంగ్ చియు-వై
| cinematography = బిల్ పోప్
| editing = * నాట్ సాండర్స్
* ఎలిసబెట్ రోనాల్డ్డోట్టిర్
* హ్యారీ యూన్
| music = జోయెల్ పి. వెస్ట్
| studio = మార్వెల్ స్టూడియోస్
| distributor = [[వాల్ట్ డిస్నీ స్టూడియోస్]] మోషన్ పిక్చర్స్<br />మోషన్ పిక్చర్స్
| released = {{Film date|2021|8|16|లాస్ ఏంజిల్స్ |2021|9|3|యుఎస్}}
| runtime = 132 నిముషాలు
| country = యుఎస్
| language = ఇంగ్లీష్
| budget = $150–200 మిలియన్
| gross = $432.2 మిలియన్
}}
'''షాంగ్-చి అండ్ ది లెజెండ్ ఆఫ్ ది టెన్ రింగ్స్''' 2021 లో విడుదలైన ఇంగ్లిష్ సినిమా<ref>{{Citation|last=AdoroCinema|title=Shang-Chi e a Lenda dos Dez Anéis|url=https://www.adorocinema.com/filmes/filme-270144/|language=|access-date=2022-04-08}}</ref>. ఇది మార్వెల్ కార్టూన్ పాత్ర అయిన "షాంగ్-చి" ఆధారంగా రూపొందించబడింది<ref>{{Cite web|title=Shang-Chi In Comics Powers, Enemies, History {{!}} Marvel|url=https://www.marvel.com/characters/shang-chi/in-comics|access-date=2022-04-08|website=Marvel Entertainment|language=}}</ref>. దీనిని మార్వెల్ స్టూడియోస్ నిర్మించింది, వాల్ట్ డిస్నీ స్టూడియోస్ మోషన్ పిక్చర్స్ పంపిణీ చేసింది. ఈ చిత్రానికి డెస్టిన్ డేనియల్ క్రెట్టన్ దర్శకత్వం వహించాడు. ఈ చిత్రంలో సిము లియు<ref>{{Cite web|last=Galuppo|first=Borys Kit,Mia|last2=Kit|first2=Borys|last3=Galuppo|first3=Mia|date=2019-07-20|title=Marvel Finds Its Shang-Chi in Chinese-Canadian Actor Simu Liu|url=https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-news/marvels-shang-chi-sets-simu-liu-star-at-comic-con-1225856/|access-date=2022-04-08|website=The Hollywood Reporter|language=}}</ref>, అక్వాఫినా, రోనీ లియోంగ్, బాలా సేన్, మెంగర్ జాంగ్ నటించారు.
== కథ ==
పది రింగుల నాయకుడు, వెన్వో, తన వద్ద ఉన్న రింగుల శక్తితో [[ప్రపంచం|ప్రపంచాన్ని]] నిర్మిస్తాడు. అతను యింగ్ లీ అనే స్త్రీని కలుస్తాడు. ఆమె డాలోకి సంరక్షకురాలు. లీ అతనితో ప్రేమలో పడి, [[వివాహం]] చేసుకుటుంది. ఆమెను వెన్వో శత్రువులు చంపుతారు. వెన్వోకి [[కల]]<nowiki/>లో తన [[భార్య]] బ్రతికే ఉందని, ఆమె ఒక చీకటి [[గుహలు|గుహ]]<nowiki/>లో బందీగా ఉన్నట్టు కనిపిస్తుంది. వెన్వో వెంటనే తన కొడుకు షాంగ్-చి, కుమార్తె జియాలింగ్ లను పిలిపిస్తాడు. వెన్వో భార్య చిక్కుకున్న ప్రదేశాన్ని తెరిస్తే, దానిలోని శక్తి ప్రపంచాన్ని నాశనం చేస్తుంది. అయినప్పటికీ, భార్యపై ప్రేమతో, భార్య కోసం [[కొడుకు]]<nowiki/>తో, [[కూతురు|కూతురి]]<nowiki/>తో గొడవపడి తన శక్తులతో [[తలుపులు]] తీస్తాడు. అందులోంచి వచ్చిన శక్తి అతన్ని చంపేస్తుంది. చివరికి ఆ పది రింగులు షాంగ్-చికి వెళ్తాయి<ref>{{Cite web|title='Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings' story and review|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/review/2021/sep/04/an-origins-story-thats-visually-stunning-and-culturally-importantshang-chi-and-the-legend-of-the-ten-rings-review-an-origins-story-thats-visually-stunning-and-culturally-important-2353963.html|access-date=2022-04-08|website=The New Indian Express}}</ref>.
==నటవర్గం==
* సిము లియు (జు షాంగ్-చి)
* అక్వాఫినా (కాటి)
* మెంగెర్ జాంగ్ (జు జియాలింగ్)
* ఫ్లోరియన్ (రేజర్ఫిస్ట్)
* బెనెడిక్ట్ వాంగ్ (వాంగ్)
* బెన్ కింగ్స్లీ (ట్రెవర్ స్లాటరీ)
* టోనీ లెంగ్ (జు వెన్వు)
* మిచెల్ యో (యింగ్ నాన్)
==మూలాలు==
[[వర్గం:2021 సినిమాలు]]
[[వర్గం:ఇంగ్లీష్ సినిమాలు]]
57abj752eh48ae0r2hduethmyuiqee6
దొంగ పెళ్లి
0
348719
3617667
3558209
2022-08-07T07:48:11Z
Tmamatha
104852
#WPWPTE,#WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = దొంగ పెళ్లి
| image = Dongapelli.jpg
| director = [[రవిరాజా పినిశెట్టి]]
| producer = ఆనం గోపాలకృష్ణ రెడ్డి
| writer = [[సత్యానంద్]]<br />(డైలాగ్స్)
| starring = [[శోభన్ బాబు]]<br/>[[విజయ శాంతి]]<br/>[[సుమలత]]
| music = [[కె. చక్రవర్తి]]
| studio = శ్రీ వెంకటకృష్ణ ఫిల్మ్స్
| cinematography = సురేష్
| released = 5 ఫిబ్రవరి 1988
| country = ఇండియా
| language = తెలుగు
}}
'''దొంగ పెళ్లి''' 1988లో విడుదలైన [[తెలుగు]] సినిమా. ఆనం గోపాలకృష్ణారెడ్డి నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి [[రవిరాజా పినిశెట్టి]] దర్శకత్వం వహించాడు. ఈ సినిమాకి సంగీతం [[కె. చక్రవర్తి|చక్రవర్తి]] అందించాడు<ref>{{Cite web|title=Donga Pelli 1988 Telugu Movie|url=https://moviegq.com/movie/donga-pelli-2718|access-date=2022-04-16|website=MovieGQ|language=}}</ref>. ఈ సినిమాలో [[శోభన్ బాబు]]<ref>{{Cite web|last=tvnxtadmin|title=Donga Pelli Telugu Movie {{!}} Sobhan Babu|url=https://tvnxt.net/telugu/featured/donga-pelli-telugu-full-movie-sobhan-babu-vijaya-santhi/|access-date=2022-04-16|language=}}</ref>, [[విజయ శాంతి]], [[సుమలత]] నటించారు. ఇది తమిళ సినిమా అయిన 'నినైవే ఒరు సంగీతం' కు అనువాదం.
==నటవర్గం==
* శోభన్ బాబు
* విజయ శాంతి
* సుమలత
* [[గొల్లపూడి మారుతీరావు|గొల్లపూడి మారుతీ రావు]]
* [[సుత్తివేలు]]
* [[అన్నపూర్ణ (నటి)|అన్నపూర్ణ]]
* [[వై. విజయ]]
==పాటలు==
{| class="wikitable"
|+
!పాట
!గాయకులు
|-
|చిన్నోట్టు పెద్దోట్టు<ref>{{Cite web|date=2014-04-30|title=Donga Pelli Songs|url=https://naasongs.co/donga-pelli.html|access-date=2022-04-16|website=Naa Songs|language=}}</ref>
|ఎస్.జానకి, [[ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం|ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం]]
|-
|మనసేవరో అడిగారు
|పి.సుశీల, ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం
|-
|వెన్నెల్లో పక్కనుంటే చందమామ
|చిత్ర
|-
|ప్రేమ కన్నుకుట్టి నట్టుండమ్మా
|[[ఎస్. జానకి|ఎస్.జానకి]]
|-
|వెన్నెల్లో పక్కనుంటే చందమామ
|ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం
|}
==మూలాలు==
[[వర్గం:1988 తెలుగు సినిమాలు]]
[[వర్గం:శోభన్ బాబు నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:విజయశాంతి నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:సుమలత నటించిన చిత్రాలు]]
t1k1histgnsdnppaanfgl4fp66piwyq
రఘు రాముడు
0
348723
3617669
3516609
2022-08-07T07:53:01Z
Tmamatha
104852
#WPWPTE,#WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{సినిమా|
name = రఘు రాముడు |
year = 1983|
language = తెలుగు|
production_company = పూర్ణ రిలీజ్|
music = [[కె. చక్రవర్తి]]|
starring = [[శోభన్ బాబు ]]<br>[[శారద ]]<br>[[సుమలత]]|
|director=కొమ్మినేని శేషగిరి రావు|image=Raghuramudu.jpg|caption=రఘు రాముడు సినిమా పోస్టర్}}
'''రఘు రాముడు''' [[1983]]లో విడుదలయిన [[తెలుగు]] సినిమా. పూర్ణ రిలీజ్ బ్యానర్ పై టి. రాజమౌళి నిర్మించిన ఈ సినిమాకి కొమ్మినేని శేషగిరి రావు దర్శకత్వం వహించాడు<ref>{{Cite web|title=రఘు రాముడు (1983)|url=https://telugu.filmibeat.com/movies/raghu-ramudu.html|access-date=2022-04-16|website=telugu.filmibeat.com|language=}}</ref>. ఈ చిత్రానికి సంగీతం [[కె. చక్రవర్తి|చక్రవర్తి]] అందించాడు. ఈ సినిమాలో శోభన్ బాబు, శారద, సుమలత నటించారు.
==నటవర్గం==
* [[శోభన్ బాబు]]
* [[శారద]]
* [[సుమలత]]
* [[రంగనాథ్]]
* [[నూతన్ ప్రసాద్]]
* త్యాగరాజు
* ప్రసాద్ బాబు
* బింధు మాధవి
* [[తాతినేని రాజేశ్వరి]]
==పాటలు==
* స స స సావిత్రి<ref>{{Cite web|date=2014-04-10|title=Raghu Raamudu Songs|url=https://naasongs.com/raghu-raamudu.html|access-date=2022-04-16|website=Naa Songs|language=}}</ref>
* పాడవే ఓ కోయిలా
* జేజమ్మో
* బూచి బూచి
* ఎవరికోసం జీవితం
==మూలాలు==
[[వర్గం:1983 తెలుగు సినిమాలు]]
[[వర్గం:శోభన్ బాబు నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:శారద నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:సుమలత నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:నూతన్ ప్రసాద్ నటించిన చిత్రాలు]]
[[వర్గం:రంగనాథ్ నటించిన చిత్రాలు]]
40aogy2c4iy95iomwcn5bt4rljznfhs
బధాయి హో
0
348724
3617676
3599679
2022-08-07T08:01:43Z
Tmamatha
104852
#WPWPTE,#WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = బధాయి హో
| caption = థియేట్రికల్ రిలీజ్ పోస్టర్
| director = అమిత్ శర్మ
| producer = వినీత్ జైన్<br/>హేమంత్ భండారి<br />అలేయా సేన్<br />అమిత్ రవీందర్నాథ్ శర్మ<br />సుశీల్ చౌదరి
| writer = అక్షత్ గిల్డియాల్<br>శంతను శ్రీవాస్తవ
| story = అక్షత్ గిల్డియల్
| starring = [[ఆయుష్మాన్ ఖురానా]]<br />[[నీనా గుప్తా]]<br />గజరాజ్ రావు<br />సురేఖ సిక్రి
| cinematography = సాను వర్గీస్
| editing = ఆర్తి బజాజ్
| studio = జంగిల్ పిక్చర్స్ <br/>క్రోమ్ పిక్చర్స్
| distributor = ఏఏ ఫిల్మ్స్
| released = {{Film date|df=y|2018|10|18}}
| runtime = 123 నిముషాలు
| country = ఇండియా
| language = హిందీ
| budget = ₹29 కోట్లు <ref>{{cite web|url=https://boxofficeindia.com/movie.php?movieid=3967|title=Badhaai Ho – Movie – Box Office India|publisher=[[Box Office India]]|access-date=30 October 2018}}</ref>
| gross = ₹219.5కోట్లు <ref name=BH>{{cite web|url=http://www.bollywoodhungama.com/movie/badhaai-ho/box-office/#bh-movie-box-office|title=Badhaai Ho Box Office collection till Now – Bollywood Hungama|publisher=[[Bollywood Hungama]]|access-date=10 December 2018}}</ref>
|image=Badaihoo.jpg}}
'''బధాయి హో''' [[2018]]<nowiki/>లో విడుదలైన [[హిందీ]] సినిమా. క్రోమ్ పిక్చర్స్, జంగిల్ పిక్చర్స్ బ్యానర్ పై శర్మ, అలేయా సేన్, హేమంత్ భండారి నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి అమిత్ రవీందర్నాథ్ శర్మ దర్శకత్వం వహించాడు. ఈ సినిమాలో ఆయుష్మాన్ ఖురానా, నీనా గుప్తా, గజరాజ్ రావు నటించారు<ref>{{Cite web|last=Bhasin|first=Shriya|date=2021-10-18|title=Ayushmann Khurrana starrer triggered conversation about 'Badhaai Ho'|url=https://www.indiatvnews.com/entertainment/celebrities/badhaai-ho-turns-3-ayushmann-khurrana-starrer-triggered-conversation-about-late-pregnancy-in-india-740935|access-date=2022-04-16|website=www.indiatvnews.com|language=}}</ref>.
==నటవర్గం==
* [[ఆయుష్మాన్ ఖురానా]]
* [[నీనా గుప్తా]]
* [[గజరాజ్ రావు]]
* [[సురేఖ సిక్రీ|సురేఖ సిక్రి]]<ref>{{Cite web|last=MumbaiJuly 16|first=Vibha Maru|last2=July 16|first2=2021UPDATED:|last3=Ist|first3=2021 11:58|title=Surekha Sikri's most memorable roles in Badhaai Ho|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/badhaai-ho-to-zubeidaa-surekha-sikri-s-most-memorable-roles-in-films-1828847-2021-07-16|access-date=2022-04-16|website=India Today|language=}}</ref>
* షీబా చద్దా
* [[సన్యా మల్హోత్రా]]
* అల్కా సక్సేనా అమీన్
* అల్కా బడోలా కౌశల్
==పాటలు==
{| class="wikitable"
|+
!సంఖ్య
!శీర్షిక
!గాయకులు
!నిడివి
|-
|1
|బాధయ్యన్ తేను<ref>{{Citation|title=Badhaai Ho Songs|url=https://gaana.com/album/badhaai-ho|language=|access-date=2022-04-16}}</ref>
|బ్రిజేష్ శాండిల్య, రోమి, జోర్డాన్
|2:19
|-
|2
|మోర్ని బాంకే
|గురు రంధవా, నేహా కక్కర్
|3:18
|-
|3
|నైన్ నా జోడీన్
|ఆయుష్మాన్ ఖురానా, నేహా కక్కర్
|4:34
|-
|4
|సాజన్ బడే సెంటి
|దేవ్ నేగి, హర్జోత్ కౌర్
|2:32
|-
|5
|జగ్ జగ్ జీవే
|శుభా ముద్గల్
|4:46
|}
==మూలాలు==
<references />
[[వర్గం:2018 సినిమాలు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమాలు]]
tmpu51n6cradmhgesex3guyilj09g2v
ఘర్షణ (1988)
0
349042
3617680
3516600
2022-08-07T08:13:58Z
Tmamatha
104852
#WPWPTE,#WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{సినిమా|
name = ఘర్షణ |
year = 1988|
language = తెలుగు|
production_company = డ్రామా ఎంటర్టైనర్|
music = [[ఇళయరాజా]]|
starring = [[ప్రభు]]<br>కార్తీక్<br>[[అమల]]<br>[[నిరోషా]]|
|director=మణి రత్నం|image=Gharshanaa sinima.jpg|caption=ఘర్షణ సినిమా పోస్టర్}}
'''ఘర్షణ''' [[1988]]లో విడుదల అయిన [[తెలుగు]] చిత్రం. డ్రామా ఎంటర్టైనర్ బ్యానర్ పై ప్రవీణ్ కుమార్ రెడ్డి, పిఆర్ ప్రసాద్ లు నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి [[మణిరత్నం|మణి రత్నం]] దర్శకత్వం వహించాడు<ref>{{Cite web|title=Did you know Mani Ratnam's gharshna|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/did-you-know/did-you-know-mani-ratnams-agni-natchathiram-and-gautham-menons-kaakha-kaakha-s-telugu-versions-have-the-same-title/articleshow/81070804.cms|access-date=2022-04-22|website=The Times of India|language=}}</ref>. ఈ సినిమాలో ప్రభు, కార్తీక్, అమల, నిరోషా నటించారు<ref>{{Cite web|title=ఘర్షణ (1988)|url=https://telugu.filmibeat.com/movies/gharshana-1988-.html|access-date=2022-04-22|website=telugu.filmibeat.com|language=}}</ref>. ఇది తమిళ సినిమా 'అగ్ని నక్షత్రం' కి అనువాదం.
==నటవర్గం==
* [[ప్రభు]]
* కార్తీక్
* [[అమల అక్కినేని|అమల]]
* [[నిరోషా]]
* [[విజయకుమార్ (నటుడు)|విజయ్ కుమార్]]
* [[జయచిత్ర]]
* సుమిత్ర
==పాటలు==
{| class="wikitable"
|+
!సంఖ్య
!పాట
!గాయకులు
!నిడివి
|-
|1
|నిన్ను కోరి వర్ణం<ref>{{Citation|title=Gharshana-Old Songs|url=https://gaana.com/album/gharshana-old|language=|access-date=2022-04-22}}</ref>
|[[కె. ఎస్. చిత్ర|చిత్ర]]
|4:42
|-
|2
|ఒక బృందావనం
|[[వాణీ జయరామ్|వాణి జయరాం]]
|4:26
|-
|3
|కురిసేను విరిజల్లులే
|వాణి జయరాం, [[ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం|ఎస్.పి బాలసుబ్రమణ్యం]]
|4:39
|-
|4
|నీవే అమరస్వరమే
|చిత్ర, ఎస్.పి బాలసుబ్రమణ్యం
|4:38
|-
|5
|రాజా రాజాధి
|ఎస్.పి బాలసుబ్రమణ్యం
|4:31
|-
|6
|రోజాలో లేత వెన్నెలే
|వాణి జయరాం
|4:28
|}
==మూలాలు==
[[వర్గం:1988 తెలుగు సినిమాలు]]
[[వర్గం:అమల నటించిన సినిమాలు]]
[[వర్గం:మణి రత్నం సినిమాలు]]
fsrxy0303wledpt91bex7hcbh0kb635
చినబాబు (2018)
0
349044
3617682
3607080
2022-08-07T08:20:51Z
Tmamatha
104852
#WPWPTE,#WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = చినబాబు
| director = పాండిరాజ్
| producer = [[సూర్య (నటుడు)|సూర్య]], [[మిర్యాల రవీందర్ రెడ్డి]]
| writer = పాండిరాజ్
| starring = *[[కార్తిక్ శివకుమార్|కార్తీ]]
*[[సత్యరాజ్]]
*[[భానుప్రియ]]
*విజి చంద్రశేఖర్
*[[సయాషా(నటి)|సాయేషా]]
*ప్రియా భవానీ శంకర్
| music = [[డి. ఇమ్మాన్]]
| cinematography = వేల్ రాజ్
| editing = రూబెన్
| studio = [[2డి ఎంటర్టైన్మెంట్]]
| distributor = శక్తీ ఫిల్మ్ ఫ్యాక్టరీ
| released = {{film date|df=y|2018|07|13}}
| runtime = 149 నిమిషాలు
| country = ఇండియా
| language = తెలుగు
| budget = {{INR|25 crore}}
|image=Chinababu karthi.jpg|caption=చినబాబు సినిమా పోస్టర్}}
'''చినబాబు''' [[2018]]లో విడుదల అయిన [[తెలుగు]] చిత్రం. స్టూడియో [[2డి ఎంటర్టైన్మెంట్]] పై [[సూర్య (నటుడు)|సూర్య]] నిర్మించిన ఈ చిత్రం [[తమిళ భాష|తమిళంలో]] కడైకుట్టి సింగం'','' తెలుగులో ''చినబాబు గా'' 2018 లో విడుదల అయింది<ref>{{Cite web|last=kavirayani|first=suresh|date=2018-07-07|title=Chinna Babu highlights farmers’ issues|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/tollywood/070718/chinna-babu-highlights-farmers-issues.html|access-date=2022-04-22|website=Deccan Chronicle|language=}}</ref>. ఈ సినిమాకి పాండిరాజ్ దర్శకత్వం వహించాడు. ఈ సినిమాలో కార్తీ, సయేషా నటించారు.
==నటవర్గం==
* [[కార్తిక్ శివకుమార్|కార్తీ]]
* [[సయాషా(నటి)|సాయేషా]]<ref>{{Cite web|title=Sayyeshaa confirmed for Karthi-Pandiraj project - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/sayyeshaa-confirmed-for-karthi-pandiraj-project/articleshow/61508026.cms|access-date=2022-04-22|website=The Times of India|language=}}</ref>
* [[సత్యరాజ్]]<ref>{{Cite web|title=Sathyaraj plays Karthi's dad in 'chinababu'|url=https://www.sify.com/movies/sathyaraj-plays-karthis-dad-in-kadai-kutty-singam-news-tamil-scpkvvegiajdf.html|access-date=2022-04-22|website=Sify|language=}}</ref>
*[[శరవణన్]]
* [[ప్రియ భవాని శంకర్]]
* అర్థన బిను
* సూరి
* [[భానుప్రియ]]
* చంద్రశేఖర్
* శ్రీమాన్
==పాటలు==
* రా చిన్నా
* చిన్నదాని వేడి వయసే
* తీయంగ తీయంగ సొగసు
* ఆకాశమ ఆకాశమ
==సాంకేతిక నిపుణులు==
* కథ - స్క్రీన్ ప్లే - దర్శకత్వం: పాండిరాజ్
* నిర్మాతలు: [[సూర్య (నటుడు)|సూర్య]], [[మిర్యాల రవీందర్ రెడ్డి]]
* బ్యానర్స్: [[2డి ఎంటర్టైన్మెంట్]], ద్వారకా క్రియేషన్స్
* సహా నిర్మాతలు: సి.హెచ్. సాయి కుమార్ రెడ్డి, రాజశేఖర్ కర్పూర, సుందర పాండియాన్.
* సంగీతం: [[డి. ఇమ్మాన్]]
* కెమెరామెన్: వేల్ రాజ్
* ఎడిటింగ్: రూబెన్
==మూలాలు==
[[వర్గం:2018 తెలుగు సినిమాలు]]
[[వర్గం:అనువాద సినిమాలు]]
[[వర్గం:కార్తీ నటించిన సినిమాలు]]
dv2qerxqb720j9wbt4rzp12m9g2qxhz
వయాకామ్ 18 స్టూడియోస్
0
350660
3617576
3562717
2022-08-07T05:08:48Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox company
| name = వయాకామ్ 18 స్టూడియోస్
| logo = Viacom18 studios logo.jpeg
| logo_size = 250px
| type = సబ్సిడరీ
| key_people = అజిత్ ఆంధ్రే (COO)
| industry = సినిమా
| parent = వయాకామ్ 18
| homepage = {{url|www.viacom18movies.com}}
| foundation = {{start date|2006}} ముంబై
| location = [[ముంబై]], [[భారతదేశం]]<ref name="viacom18motionpicturesindia1">{{cite web|url=http://www.viacom18.com/contact.html |title=Viacom 18 Motion Pictures |publisher=www.viacom18.com |access-date=2011-11-13 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111023065128/http://www.viacom18.com/contact.html |archive-date=23 October 2011 }}</ref>
}}'''వయాకామ్ 18 స్టూడియోస్''' ముంబై కేంద్రంగా ఉన్న వయాకామ్ 18 ( పారామౌంట్ నెట్వర్క్స్ EMEAA మరియు నెట్వర్క్ 18)సంయుక్త సంస్థ. వయాకామ్ 18 మోషన్ పిక్చర్స్ 2011 నుండి ట్రాన్స్ఫార్మర్స్: డార్క్ ఆఫ్ ది మూన్ సినిమాతో పంపిణి ప్రారంభించి భారతదేశం, బంగ్లాదేశ్, శ్రీలంక దేశాలలో పారామౌంట్ పిక్చర్స్ ద్వారా సినిమాలను పంపిణీ చేస్తుంది.
==నిర్మించిన సినిమాలు==
{|class="wikitable sortable"
|-
! scope="col" | సంవత్సరం
! scope="col" | సినిమా
! scope="col" | దర్శకుడు
! scope="col" | ఇతర విషయాలు
|-
|rowspan="1"|2008
|''సింగ్ ఇస్ కింగ్''
| అనీష్ బజ్మీ
|
|-
|rowspan="1"|2009
|''లండన్ డ్రీమ్స్''
|విపుల్ అమృత్ లాల్ షా
|
|-
|rowspan="4"|2011
|''తాను వెడ్స్ మను''
|ఆనంద్ ఎల్. రాయ్
|
|-
|''ప్యార్ కా పంచనామా''
|లవ్ రంజాన్
|
|-
|''బుడ్డా.. హోగా తేరా బాప్''
|[[పూరి జగన్నాధ్]]
|
|-
|''స్పీడీ సింగ్స్''
|రాబర్ట్ లియబెర్మన్
|ఇంగ్లీష్ సినిమా, హిందీలో డబ్బింగ్ చేసి విడుదల చేశారు
|-
|rowspan="11"|2012
|''ప్లేయర్స్''
| అబ్బాస్ -మస్తాన్
| 1969 బ్రిటిష్ సినిమా ''ది ఇటాలియన్ జాబ్'' రీమేక్
|-
|''కహాని''
|సుజోయ్ ఘోష్
|
|-
|''బ్లడ్ మనీ''
|విశాల్ మహత్కర
|
|-
|''బిట్టు బాస్''
|సుపవిత్ర బాబుల్
|
|-
|''డిపార్ట్మెంట్''
|[[రాంగోపాల్ వర్మ]]
|
|-
|''గ్యాంగ్స్ అఫ్ వస్సేపుర - పార్ట్ 1''
|అనురాగ్ కశ్యప్
|
|-
|''గ్యాంగ్స్ అఫ్ వస్సేపుర - పార్ట్ 2''
|అనురాగ్ కశ్యప్
|
|-
|''ఓహ్ మై గాడ్!''
|ఉమేష్ శుక్ల
|
|-
|''ఐయా''
|సచిన్ కుందాల్కర్
|
|-
|''కీమోన్ & నాని ఇన్ స్పేస్ అడ్వెంచర్''
|డిక్యూ ఎంటర్టైన్మెంట్
|ఆనిమేటెడ్ సినిమా<ref>{{cite web|url=http://www.indiantelevision.com/headlines/y2k12/nov/nov62.php|title=Nick's Keymon Ache to make its theatrical debut on 9 November|date=6 November 2012|access-date=4 January 2017}}</ref>
|-
|''సన్ అఫ్ సర్దార్''
|అశ్వని ధీర్
| ''[[మర్యాద రామన్న ]]'' తెలుగు సినిమా రీమేక్
|-
|rowspan="11"|2013
|''ఇన్కార్''
|సుధీర్ మిశ్ర
|
|-
|''స్పెషల్ 26''
|నీరజ్ పాండే
|
|-
|''సాహెబ్ , బివి ఆర్ గ్యాంగ్స్టర్ రిటర్న్స్''
|తిగ్మన్షు ధులియా
|
|-
|''ఛాష్మే బద్దూర్''
|డేవిడ్ ధావన్
|
|-
|''బొంబాయి టాకీస్''
|[[కరణ్ జోహార్]], దిబాకర్ బనెర్జీ , జోయా అఖ్తర్, అనురాగ్ కశ్యప్
|
|-
|''జాపాట్లెలా 2''
| మహేష్ కొఠారి
| <ref name="Phadke">{{cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-06-06/news-interviews/39787702_1_mahesh-kothare-marathi-films-3d-film|archive-url=https://web.archive.org/web/20130809141359/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2013-06-06/news-interviews/39787702_1_mahesh-kothare-marathi-films-3d-film|url-status=dead|archive-date=9 August 2013|title=Don't blame the audience for poor run of Marathi films in Vidarbha: Mahesh Kothare|last=Phadke|first=Aparna|date=6 June 2013|work=The Times of India|access-date=7 June 2013}}</ref><ref name="Kulkarni">{{cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-01/news-interviews/34178135_1_m-town-marathi-film-3d|archive-url=https://web.archive.org/web/20131206230400/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-10-01/news-interviews/34178135_1_m-town-marathi-film-3d|url-status=dead|archive-date=6 December 2013|title=M-Town is ready to scare with 'Zapatlela 2'|last=Kulkarni|first=Pooja|date=1 October 2012|work=The Times of India|access-date=7 June 2013}}</ref>
|-
|''భాగ్ మిల్క భాగ్''
|రాకేష్ ఓంప్రకాష్ మెహ్రా
|
|-
|''మద్రాస్ కేఫ్''
|షూజిత్ సిరికార్
|
|-
|''బాస్''
|ఆంథోనీ డి'సౌజా
|
|-
|''భాజీ ఇన్ ప్రాబ్లెమ్''
|సమీప కాంగ్
|పంజాబీ సినిమా
|-
|''వాట్ ది ఫిష్''
|గురుమీత్ సింగ్
|
|-
|rowspan="8"|2014
|''వన్ బై టూ''
|దేవిక భగత్
|
|-
|''ది రాయల్ బెంగాల్ టైగర్''
|నీరజ్ పాండే
|
|-
|''క్వీన్''
| వికాస్ బహెల్
|
|-
|''మంజునాథ్''
|సందీప్
|
|-
|''మేరీ కోమ్''
|ఒమంగ్ కుమార్
|
|-
|''గొల్లు ఆర్ పప్పు''
|కబీర్ సదానంద్
|
|-
|''ముంబై ఢిల్లీ ముంబై''
|సతీష్ రజ్వాదే
|
|-
|''మార్గరీట విత్ ఆ స్ట్రా''
|షోనాలి బోస్
|
|-
|rowspan="5"|2015
|''రహస్య''
|మనీష్ గుప్తా
|
|-
|''ధరమ్ సంకట్ మె''
|ఫువాద్ ఖాన్
|
|-
| మాంఝి
| కేతన్ మెహతా
|
|-
|''టైం అవుట్''
|రిఖీల్ బహదూర్
|
|-
|''బ్లాక్''
|రాజా చందా
|ఇండో -బాంగ్లాదేశ్ సినిమా
|-
|rowspan="4"|2016
|''శాంటా బంట ప్రైవేట్ లిమిటెడ్''
|ఆకాశదీప్ సాహిర్
|
|-
|''బుధియా సింగ్ – బోర్న్ టు రన్''
|సౌమిన్ద్ర పది
|
|-
|''ఫోటోకాపీ ''
|విజయ్ మౌర్య
|మరాఠీ సినిమా <ref>{{cite web|url=http://www.bollywoodtrade.com/trade-news/viacom-announces-the-release-date-of-its-marathi-rom-com-photo-copy/1707.htm|title=Viacom announces the release date of its Marathi rom com PHOTO COPY|date=26 May 2016|access-date=4 January 2017}}</ref>
|-
|''మోటు పట్లు: కింగ్ అఫ్ కింగ్స్''
|సుహాస్ డి. కదవ్
|ఆనిమేటెడ్ సినిమా
|-
|rowspan="4"|2017
|''రంగూన్''
|విశాల్ భరద్వాజ్
|
|-
|''[[టాయ్లెట్ ఏక్ ప్రేమ్ కథ]]''
|శ్రీ నారాయణ్ సింగ్
|
|-
|''లక్నో సెంట్రల్''
|నిఖిల్ అద్వానీ
|
|-
|''అవళ్
|మిలింద్ రావు
| తమిళ్, హిందీలో విడుదల, ''గృహం'' పేరుతో తెలుగులో రీమేక్<ref>{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/tamil/2017/oct/05/mani-ratnam-isnt-a-fan-of-horror-films-milind-rau-1666865.html|title = Mani Ratnam isn't a fan of horror films: Milind Rau}}</ref>
|-
|rowspan="4"|2018
|''పద్మావత్''
|[[సంజయ్ లీలా భన్సాలీ]]
|
|-
|''ఆప్ల మనుస్''
|సతీష్ రజ్వాదే
|మరాఠీ సినిమా
|-
|''మంటో''
| నందిత దాస్
|
|-
|''బజార్''
|గౌరవ్ కె. చావ్లా
|
|-
|rowspan="8"|2019
|''భాయ్: వ్యక్తి కి వల్లి''
|[[మహేష్ మంజ్రేకర్]]
|
|-
|''థాకరే''
|అభిజిత్ పన్సే
|
|-
|''కొదతి సమక్షం బాలన్ వకీల్''
|బి. ఉన్నికృష్ణన్
|మలయాళం సినిమా
|-
|''రోమియో అక్బర్ వాల్తేర్''
|రొబ్బి గ్రేవాల్
|
|-
|''[[మన్మథుడు 2]]''
|[[రాహుల్ రవీంద్రన్]]
|తెలుగు సినిమా
|-
|''మోతీచూర్ ఛాక్నచూర్''
|దేబమిత్ర బిస్వాల్
|
|-
|''ది బాడీ''
|జీతూ జోసెఫ్
|
|-
|''తంబీ''
| జీతూ జోసెఫ్
|తమిళ్ సినిమా
|-
|rowspan="3"|2020
|''షిమ్లా మిర్చి''
| రమేష్ సిప్పీ
|
|-
|''కణ్ణుమ్ కణ్ణుమ్ కొళ్ళైయాదితల్''
|దేసింగ్ పెరియసమి
|
|-
|''[[కృష్ణ అండ్ హిజ్ లీలా]]''
|[[రవికాంత్ పేరేపు]]
|
|-
|rowspan="7"|2021
|''జాం జాం''
|జి. నీలకంఠ రెడ్డి
|మలయాళం సినిమా
|-
|''బట్టర్ ఫ్లై''
| రమేష్ అరవింద్
|కన్నడ సినిమా
|-
|''[[దట్ ఈజ్ మహాలక్ష్మి]]''
|[[ప్రశాంత్ వర్మ]]
|తెలుగు సినిమా, 2014 హిందీ సినిమా ''క్వీన్'' రీమేక్
|-
|''దృశ్యం 2''
| జీతూ జోసెఫ్
|మలయాళం సినిమా
|-
|''షర్బత్''
|ప్రభాకరన్
|తమిళ్ సినిమా
|-
|''సర్దార్ ఉద్ధం''
| షూజిత్ సిరికార్
|
|-
|''భ్రమమ్''
|రవి కె. చంద్రన్
|
|-
|rowspan="6"|2022
|''[[హే సినామికా]]''
| బృంద
|తమిళ్ & తెలుగు & మలయాళం
|-
|''[[లాల్ సింగ్ చద్దా]]''
|అద్వైత్ చందన్
|
|-
|''[[గోవిందా నామ్ మేరా]]''
|శశాంక్ ఖైతాన్
|
|-
|''[[జగ్ జగ్ జీయో]]''
|రాజ్ మెహతా
|-
|''[[గెహ్రాయా]]''
|శకున్ బాత్రా
|
|-
|'' శబాష్ మిత్తు''
| శ్రీజిత్ ముఖేర్జీ
|
|-
|rowspan="2"|2023
|''ఫైటర్''
| సిద్ధార్థ్ ఆనంద్
|<ref>{{cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/viacom-18-comes-board-studio-partner-hrithik-roshan-deepika-padukone-starrer-fighter/|title=Viacom 18 comes on board as studio partner for Hrithik Roshan and Deepika Padukone starrer Fighter|work=Bollywood Hungama|date=18 June 2021|access-date=19 June 2021}}</ref>
|-
|''రాకీ ఔర్ రాణి కి ప్రేమ్ కహాని''
| [[కరణ్ జోహార్]]
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:2006 స్థాపితాలు]]
pg7uzcwojvaerpx9r6wc99ktx9skv6w
ఆమ్నా షరీఫ్
0
350836
3617584
3565657
2022-08-07T05:22:33Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = ఆమ్నా షరీఫ్
| image = Aamna Sharif in 2018.jpg
| image_size = 240 px
| caption =
| birth_name =
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1982|07|16}}<ref>{{cite web |url=https://news.abplive.com/photo-gallery/entertainment/television-kasautii-zindagii-kay-2-s-komolika-aka-aamna-sharif-celebrates-birthday-with-parth-samthaan-other-celebs-see-photos-1470021/amp |title=Kasautii Zindagii Kay 2's Komolika aka Aamna Sharif celebrates birthday with Parth Samthaan & Mouni Roy |work=[[ABP News]]}}</ref>
| birth_place = [[ముంబై]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| occupation = నటి
| spouse = {{marriage|అమిత్ కపూర్|2013}}<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/aamna-sharif-shares-a-heartfelt-birthday-post-for-husband-thank-you-for-being-the-best-friend-i-never-had-7281300/lite/ |title=Aamna Sharif shares heartfelt birthday post for husband: ‘Thank you for being the best friend I never had’ |work=The Indian Express}}</ref>
| children = 1 <ref>{{cite web |url=https://www.news18.com/amp/news/movies/aamna-sharif-shares-photos-of-happy-moments-with-5-year-old-son-arain-2699933.html |title=Aamna Sharif shares happy moments with 5 year old son Arain |work=News 18}}</ref>
| years active = 2001–ప్రస్తుతం
| known_for = ''కహిన్ టు హోగా''<br/>''ఏక్ విలన్''<br />''కసౌతి జిందగీ కే ''
}}
'''ఆమ్నా షరీఫ్''' (జననం 16 జూలై 1982) భారతదేశానికి చెందిన టీవీ & సినిమా నటి. ఆమె 'కహి తో హోగా', హాంగే జుదా నా హమ్, కసౌతి జిందగీ కే 2 ధారావాహికల్లో నటించింది. <ref>{{Cite web|title=New mommy Aamna Sharif debuts on Instagram; bff Mouni Roy welcomes her|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/New-mommy-Aamna-Sharif-debuts-on-Instagram-bff-Mouni-Roy-welcomes-her/articleshow/54599616.cms|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414102856/https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/New-mommy-Aamna-Sharif-debuts-on-Instagram-bff-Mouni-Roy-welcomes-her/articleshow/54599616.cms|archive-date=14 April 2019|access-date=29 October 2018}}</ref> <ref name=":3">{{Cite web|title=From Kashish to Komolika: Aamna Sharif's transformation shouldn't be missed|url=https://www.mid-day.com/photos/from-kashish-to-komolika-aamna-sharifs-transformation-shouldnt-be-missed/65084|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011232154/https://www.mid-day.com/photos/from-kashish-to-komolika-aamna-sharifs-transformation-shouldnt-be-missed/65084|archive-date=11 October 2020|access-date=19 December 2019|website=Mid Day}}</ref>
=== టెలివిజన్ ===
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
! చూపించు
! పాత్ర
! గమనికలు
! రెఫ్(లు)
|-
| 2003–2007
| ''కహిన్ టు హోగా''
| కాశిష్ సిన్హా/కాశిష్ సుజల్ గరేవాల్
|
| <ref name=":1">{{Cite web|title=Aamna Sharif: Kahiin To Hoga was the best thing that ever happened to me|url=https://www.indiatoday.in/television/celebrity/story/aamna-sharif-kahiin-to-hoga-was-the-best-thing-that-ever-happened-to-me-1610630-2019-10-18|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191213065543/https://www.indiatoday.in/television/celebrity/story/aamna-sharif-kahiin-to-hoga-was-the-best-thing-that-ever-happened-to-me-1610630-2019-10-18|archive-date=13 December 2019|access-date=13 December 2019|website=India Today}}</ref>
|-
| 2003
| ''కసౌతి జిందగీ కే''
| rowspan="4" | అతిథి (కాశిష్గా)
| ''కహిన్ని హోగాకు'' ప్రమోట్ చేయడానికి
|
|-
| 2004
| ''కుంకుమ్ - ఏక్ ప్యారా సా బంధన్''
| rowspan="3" | ప్రత్యేక ప్రదర్శన
|
|-
| 2005
| ''క్కవ్యాంజలి''
|
|-
| 2006
| ''కరమ్ అప్నా అప్నా''
|
|-
| 2012–2013
| ''హాంగే జుడా నా హమ్''
| ముస్కాన్ దుగ్గల్
|
| <ref>{{Cite web|title=Aamna Sharif back on small screen with Honge Judaa Na Hum|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/aamna-sharif-small-screen-honge-judaa-na-hum-115599-2012-09-10|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219141225/https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/aamna-sharif-small-screen-honge-judaa-na-hum-115599-2012-09-10|archive-date=19 December 2019|access-date=19 December 2019|website=India Today}}</ref>
|-
| 2013
| ''ఏక్ థీ నాయకా''
| రజియా
|
| <ref>{{Cite web|title=Huma Qureshi, Aamna Sharif share screen space in 'Ek Thhi Naayka'|url=https://zeenews.india.com/entertainment/idiotbox/huma-qureshi-aamna-sharif-share-screen-space-in-ek-thhi-naayka_131337.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219141227/https://zeenews.india.com/entertainment/idiotbox/huma-qureshi-aamna-sharif-share-screen-space-in-ek-thhi-naayka_131337.html|archive-date=19 December 2019|access-date=19 December 2019|website=Zee News}}</ref>
|-
| 2019–2020
| ''కసౌతి జిందగీ కే 2''
| కొమోలికా చౌబే
|
| <ref>{{Cite web|title=Aamna Shariff: When I was offered the role of Komolika in 'Kasautii Zindagii Kay 2', I instinctively knew that this is what will challenge me the most as an actor|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/aamna-shariff-when-i-was-offered-the-role-of-komolika-in-kasautii-zindagii-kay-2-i-instinctively-knew-that-this-is-what-will-challenge-me-the-most-as-an-actor/articleshow/71291458.cms|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191015232922/https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/aamna-shariff-when-i-was-offered-the-role-of-komolika-in-kasautii-zindagii-kay-2-i-instinctively-knew-that-this-is-what-will-challenge-me-the-most-as-an-actor/articleshow/71291458.cms|archive-date=15 October 2019|access-date=19 December 2019|website=The Times of India}}</ref>
|-
| rowspan="2" | 2022
| ''దెబ్బతిన్నది 3''
| డీఎస్పీ రష్మీ సింగ్
| హంగామా సిరీస్
|
|-
| ''ఆధా ఇష్క్''
| రోమా
| Voot సిరీస్
|
|}
==సినిమాలు==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
! సినిమా
! పాత్ర
! గమనికలు
! ప్రస్తావనలు
|-
| 2002
| ''జంక్షన్''
| జెన్నిఫర్
| తమిళ సినిమా
| <ref>{{Cite web|title=Read on to find out Aamna Sharif’s career so far ahead of her comeback|url=https://laughingcolours.com/read-on-to-find-out-aamna-sharifs-career-so-far-ahead-of-her-comeback-124437/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219141229/https://laughingcolours.com/read-on-to-find-out-aamna-sharifs-career-so-far-ahead-of-her-comeback-124437/|archive-date=19 December 2019|access-date=19 December 2019}}</ref>
|-
| 2009
| ''ఆలూ చాట్''
| ఆమ్నా
|
| <ref name=":3">{{Cite web|title=From Kashish to Komolika: Aamna Sharif's transformation shouldn't be missed|url=https://www.mid-day.com/photos/from-kashish-to-komolika-aamna-sharifs-transformation-shouldnt-be-missed/65084|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011232154/https://www.mid-day.com/photos/from-kashish-to-komolika-aamna-sharifs-transformation-shouldnt-be-missed/65084|archive-date=11 October 2020|access-date=19 December 2019|website=Mid Day}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">
|-
| 2009
| ''ఆవో విష్ కరీన్''
| మిటికా
|
| <ref name=":4">{{Cite web|title=Review: Aao Wish Karein|url=https://m.hindustantimes.com/india/review-aao-wish-karein/story-APd8XHrfkWX17lPWvDyqqL.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011232150/https://www.hindustantimes.com/india/review-aao-wish-karein/story-APd8XHrfkWX17lPWvDyqqL.html|archive-date=11 October 2020|access-date=19 December 2019|website=Hindustan Times}}</ref>
|-
| 2011
| ''షకల్ పే మత్ జా''
| అమీనా
|
| <ref name=":5">{{Cite web|title=Rajeev Khandelwal, Indraneil Sengupta, Aamna Shariff and others: TV actors returning to their roots!|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-rajeev-khandelwal-indraneil-sengupta-aamna-shariff-and-others-tv-actors-returning-to-their-roots-2069078|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180803020021/http://www.dnaindia.com/entertainment/report-rajeev-khandelwal-indraneil-sengupta-aamna-shariff-and-others-tv-actors-returning-to-their-roots-2069078|archive-date=3 August 2018|website=Daily News and Analysis}}</ref>
|-
| 2014
| ''ఏక్ విలన్''
| సులోచన
|
|
| <ref>{{Cite web|title=Aamna Sharif is the new Komolika on Kasautii Zindagii Kay|url=https://www.easterneye.biz/aamna-sharif-is-the-new-komolika-on-kasautii-zindagii-kay/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011232154/https://www.easterneye.biz/aamna-sharif-is-the-new-komolika-on-kasautii-zindagii-kay/|archive-date=11 October 2020|access-date=19 December 2019|website=Eastern Eye}}</ref>
|}
==మ్యూజిక్ వీడియోస్ ==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
! పాట
! గాయకుడు
! మూలాలు
|-
| 2001
| ''దిల్ కా ఆలం''
| [[కుమార్ సానూ|కుమార్ సాను]]
|
|-
| 2002
| ''యే కిస్నే జాదు కియా''
| ఫల్గుణి పాఠక్
|
|-
| 2002
| ''చల్నే లగీ హై హవాయిన్''
| అభిజీత్ భట్టాచార్య
|
|-
| 2002
| ''నీండన్ మే ఖ్వాబోన్ కా''
| అభిజీత్ భట్టాచార్య
|
|-
| 2002
| ''ముఝకో పియా కీ యాద్ సతయే''
| ప్రీతి & పింకీ
|
|-
| 2005
| ''లామసీలు సూర''
| అబ్దుల్ బారీ
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
5kgrwjmw58dtk0azolm2mj4cd2qsjwt
3617585
3617584
2022-08-07T05:23:02Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = ఆమ్నా షరీఫ్
| image = Aamna Sharif in 2018.jpg
| image_size = 240 px
| caption =
| birth_name =
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1982|07|16}}<ref>{{cite web |url=https://news.abplive.com/photo-gallery/entertainment/television-kasautii-zindagii-kay-2-s-komolika-aka-aamna-sharif-celebrates-birthday-with-parth-samthaan-other-celebs-see-photos-1470021/amp |title=Kasautii Zindagii Kay 2's Komolika aka Aamna Sharif celebrates birthday with Parth Samthaan & Mouni Roy |work=[[ABP News]]}}</ref>
| birth_place = [[ముంబై]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| occupation = నటి
| spouse = {{marriage|అమిత్ కపూర్|2013}}<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/aamna-sharif-shares-a-heartfelt-birthday-post-for-husband-thank-you-for-being-the-best-friend-i-never-had-7281300/lite/ |title=Aamna Sharif shares heartfelt birthday post for husband: ‘Thank you for being the best friend I never had’ |work=The Indian Express}}</ref>
| children = 1 <ref>{{cite web |url=https://www.news18.com/amp/news/movies/aamna-sharif-shares-photos-of-happy-moments-with-5-year-old-son-arain-2699933.html |title=Aamna Sharif shares happy moments with 5 year old son Arain |work=News 18}}</ref>
| years active = 2001–ప్రస్తుతం
| known_for = ''కహిన్ టు హోగా''<br/>''ఏక్ విలన్''<br />''కసౌతి జిందగీ కే ''
}}
'''ఆమ్నా షరీఫ్''' (జననం 16 జూలై 1982) భారతదేశానికి చెందిన టీవీ & సినిమా నటి. ఆమె 'కహి తో హోగా', హాంగే జుదా నా హమ్, కసౌతి జిందగీ కే 2 ధారావాహికల్లో నటించింది. <ref>{{Cite web|title=New mommy Aamna Sharif debuts on Instagram; bff Mouni Roy welcomes her|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/New-mommy-Aamna-Sharif-debuts-on-Instagram-bff-Mouni-Roy-welcomes-her/articleshow/54599616.cms|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414102856/https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/New-mommy-Aamna-Sharif-debuts-on-Instagram-bff-Mouni-Roy-welcomes-her/articleshow/54599616.cms|archive-date=14 April 2019|access-date=29 October 2018}}</ref> <ref name=":3">{{Cite web|title=From Kashish to Komolika: Aamna Sharif's transformation shouldn't be missed|url=https://www.mid-day.com/photos/from-kashish-to-komolika-aamna-sharifs-transformation-shouldnt-be-missed/65084|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011232154/https://www.mid-day.com/photos/from-kashish-to-komolika-aamna-sharifs-transformation-shouldnt-be-missed/65084|archive-date=11 October 2020|access-date=19 December 2019|website=Mid Day}}</ref>
=== టెలివిజన్ ===
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
! చూపించు
! పాత్ర
! గమనికలు
! రెఫ్(లు)
|-
| 2003–2007
| ''కహిన్ టు హోగా''
| కాశిష్ సిన్హా/కాశిష్ సుజల్ గరేవాల్
|
| <ref name=":1">{{Cite web|title=Aamna Sharif: Kahiin To Hoga was the best thing that ever happened to me|url=https://www.indiatoday.in/television/celebrity/story/aamna-sharif-kahiin-to-hoga-was-the-best-thing-that-ever-happened-to-me-1610630-2019-10-18|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191213065543/https://www.indiatoday.in/television/celebrity/story/aamna-sharif-kahiin-to-hoga-was-the-best-thing-that-ever-happened-to-me-1610630-2019-10-18|archive-date=13 December 2019|access-date=13 December 2019|website=India Today}}</ref>
|-
| 2003
| ''కసౌతి జిందగీ కే''
| rowspan="4" | అతిథి (కాశిష్గా)
| ''కహిన్ని హోగాకు'' ప్రమోట్ చేయడానికి
|
|-
| 2004
| ''కుంకుమ్ - ఏక్ ప్యారా సా బంధన్''
| rowspan="3" | ప్రత్యేక ప్రదర్శన
|
|-
| 2005
| ''క్కవ్యాంజలి''
|
|-
| 2006
| ''కరమ్ అప్నా అప్నా''
|
|-
| 2012–2013
| ''హాంగే జుడా నా హమ్''
| ముస్కాన్ దుగ్గల్
|
| <ref>{{Cite web|title=Aamna Sharif back on small screen with Honge Judaa Na Hum|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/aamna-sharif-small-screen-honge-judaa-na-hum-115599-2012-09-10|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219141225/https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/aamna-sharif-small-screen-honge-judaa-na-hum-115599-2012-09-10|archive-date=19 December 2019|access-date=19 December 2019|website=India Today}}</ref>
|-
| 2013
| ''ఏక్ థీ నాయకా''
| రజియా
|
| <ref>{{Cite web|title=Huma Qureshi, Aamna Sharif share screen space in 'Ek Thhi Naayka'|url=https://zeenews.india.com/entertainment/idiotbox/huma-qureshi-aamna-sharif-share-screen-space-in-ek-thhi-naayka_131337.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219141227/https://zeenews.india.com/entertainment/idiotbox/huma-qureshi-aamna-sharif-share-screen-space-in-ek-thhi-naayka_131337.html|archive-date=19 December 2019|access-date=19 December 2019|website=Zee News}}</ref>
|-
| 2019–2020
| ''కసౌతి జిందగీ కే 2''
| కొమోలికా చౌబే
|
| <ref>{{Cite web|title=Aamna Shariff: When I was offered the role of Komolika in 'Kasautii Zindagii Kay 2', I instinctively knew that this is what will challenge me the most as an actor|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/aamna-shariff-when-i-was-offered-the-role-of-komolika-in-kasautii-zindagii-kay-2-i-instinctively-knew-that-this-is-what-will-challenge-me-the-most-as-an-actor/articleshow/71291458.cms|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191015232922/https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/aamna-shariff-when-i-was-offered-the-role-of-komolika-in-kasautii-zindagii-kay-2-i-instinctively-knew-that-this-is-what-will-challenge-me-the-most-as-an-actor/articleshow/71291458.cms|archive-date=15 October 2019|access-date=19 December 2019|website=The Times of India}}</ref>
|-
| rowspan="2" | 2022
| ''దెబ్బతిన్నది 3''
| డీఎస్పీ రష్మీ సింగ్
| హంగామా సిరీస్
|
|-
| ''ఆధా ఇష్క్''
| రోమా
| Voot సిరీస్
|
|}
==సినిమాలు==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
! సినిమా
! పాత్ర
! గమనికలు
! ప్రస్తావనలు
|-
| 2002
| ''జంక్షన్''
| జెన్నిఫర్
| తమిళ సినిమా
| <ref>{{Cite web|title=Read on to find out Aamna Sharif’s career so far ahead of her comeback|url=https://laughingcolours.com/read-on-to-find-out-aamna-sharifs-career-so-far-ahead-of-her-comeback-124437/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219141229/https://laughingcolours.com/read-on-to-find-out-aamna-sharifs-career-so-far-ahead-of-her-comeback-124437/|archive-date=19 December 2019|access-date=19 December 2019}}</ref>
|-
| 2009
| ''ఆలూ చాట్''
| ఆమ్నా
|
|
|-
| 2009
| ''ఆవో విష్ కరీన్''
| మిటికా
|
| <ref name=":4">{{Cite web|title=Review: Aao Wish Karein|url=https://m.hindustantimes.com/india/review-aao-wish-karein/story-APd8XHrfkWX17lPWvDyqqL.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011232150/https://www.hindustantimes.com/india/review-aao-wish-karein/story-APd8XHrfkWX17lPWvDyqqL.html|archive-date=11 October 2020|access-date=19 December 2019|website=Hindustan Times}}</ref>
|-
| 2011
| ''షకల్ పే మత్ జా''
| అమీనా
|
| <ref name=":5">{{Cite web|title=Rajeev Khandelwal, Indraneil Sengupta, Aamna Shariff and others: TV actors returning to their roots!|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-rajeev-khandelwal-indraneil-sengupta-aamna-shariff-and-others-tv-actors-returning-to-their-roots-2069078|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180803020021/http://www.dnaindia.com/entertainment/report-rajeev-khandelwal-indraneil-sengupta-aamna-shariff-and-others-tv-actors-returning-to-their-roots-2069078|archive-date=3 August 2018|website=Daily News and Analysis}}</ref>
|-
| 2014
| ''ఏక్ విలన్''
| సులోచన
|
|
| <ref>{{Cite web|title=Aamna Sharif is the new Komolika on Kasautii Zindagii Kay|url=https://www.easterneye.biz/aamna-sharif-is-the-new-komolika-on-kasautii-zindagii-kay/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011232154/https://www.easterneye.biz/aamna-sharif-is-the-new-komolika-on-kasautii-zindagii-kay/|archive-date=11 October 2020|access-date=19 December 2019|website=Eastern Eye}}</ref>
|}
==మ్యూజిక్ వీడియోస్ ==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
! పాట
! గాయకుడు
! మూలాలు
|-
| 2001
| ''దిల్ కా ఆలం''
| [[కుమార్ సానూ|కుమార్ సాను]]
|
|-
| 2002
| ''యే కిస్నే జాదు కియా''
| ఫల్గుణి పాఠక్
|
|-
| 2002
| ''చల్నే లగీ హై హవాయిన్''
| అభిజీత్ భట్టాచార్య
|
|-
| 2002
| ''నీండన్ మే ఖ్వాబోన్ కా''
| అభిజీత్ భట్టాచార్య
|
|-
| 2002
| ''ముఝకో పియా కీ యాద్ సతయే''
| ప్రీతి & పింకీ
|
|-
| 2005
| ''లామసీలు సూర''
| అబ్దుల్ బారీ
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
2twbgetdpx3m55by3hg8qbpyeh1owo1
కవితా కౌశిక్
0
351098
3617472
3596596
2022-08-06T17:25:58Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = కవిత కౌశిక్
| image = Kavita Kaushik at Indian Telly Awards 2012 (cropped).jpg
| caption =
| birth_date = {{Birth date and age|1981|02|15|df=yes}}
| birth_place = [[న్యూఢిల్లీ]], [[భారతదేశం]]
| occupation = {{hlist|నటి|టివి వ్యాఖ్యాత|మోడల్}}
| years_active = 2001 – ప్రస్తుతం
| known_for = {{plainlist|
* ''ఎఫ్ఐఆర్''
* ''బిగ్ బాస్ 14''
}}
| spouse = {{marriage|రోనిత్ బిస్వాస్|2017}}<ref name="Marriage">{{cite news|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/television/fir-actor-kavita-kaushik-gets-married-in-the-lap-of-kedarnath-mountains-see-pics-4495635/ |title=FIR actor Kavita Kaushik gets married in the lap of Kedarnath mountains. See pics |work=The Indian Express |date=28 January 2017 |access-date=14 January 2018}}</ref>
}}
'''కవితా కౌశిక్''' (జననం 15 ఫిబ్రవరి 1981) భారతదేశానికి చెందిన సినిమా, టెలివిజన్ నటి. ఆమె [[ఏక్తా కపూర్]] కుటుంబ్ సీరియల్ ద్వారా నటిగా అరంగేట్రం చేసి సాబ్ టీవీలో ప్రసారమైన <nowiki>''ఎఫ్ఐఆర్''</nowiki> లో చంద్రముఖి చౌతాలా పాత్ర ద్వారా మంచి గుర్తింపు పొందింది.<ref name="hindu">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-fridayreview/Got-the-guts/article15939440.ece|title=Got the guts!|date=21 August 2009|work=The Hindu|access-date=21 January 2021|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Kavita-Kaushik-to-play-an-army-doctor-in-her-new-show/articleshow/51891672.cms|title=Kavita Kaushik to play an army doctor in her new show|date=19 April 2016|work=[[The Times of India]]}}</ref> <ref name="hindu" /> <ref name="IE">{{Cite web|date=21 September 2013|title=Chandramukh's Case Files|url=http://archive.indianexpress.com/news/chandramukhi-s-case-files/1172040/0|website=The Indian Express}}</ref> కవితా కౌశిక్ నాచ్ బలియే (2007), ఝలక్ దిఖ్లా జా (2015), బిగ్ బాస్ (2020) రియాల్టీ షోలలో పాల్గొంది.<ref>{{Cite news|url=https://news.abplive.com/entertainment/television/bigg-boss-14-fir-actress-kavita-kaushik-wild-card-contestant-salman-khan-bigg-boss-2020-1368964/amp|title=Bigg Boss 14: TV Hottie Kavita To Enter Salman Khan's Show As A Wild Card Contestant?|date=20 October 2020|access-date=24 October 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|date=2 December 2020|title=Kavita Kaushik walks out of Bigg Boss Season 14|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/kavita-kaushik-walks-out-of-bigg-boss-14-7076511/|access-date=3 December 2020|website=The Indian Express|language=en}}</ref>
== నటించిన సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
! శీర్షిక
! పాత్ర
! భాష
|-
| 2004
| ''ఏక్ హసీనా థీ''
| కరణ్ స్నేహితురాలు
| హిందీ
|-
| 2008
| ''ముంబై కట్టింగ్''
|
| హిందీ
|-
| 2011
| ''ఫిల్లమ్ సిటీ''
|
| హిందీ
|-
| 2013
| ''[[తుఫాన్ (సినిమా)|జంజీర్]]''
|
| హిందీ/తెలుగు
|-
| 2017
| ''వేఖ్ బరాతన్ చల్లియాన్''
| సరళ డాంగి
| పంజాబీ
|-
| 2018
| ''వధయియాన్ జీ వధయ్యన్''
| గగన్
| పంజాబీ
|-
| 2018
| ''నాన్కానా''
| అమృత్ కౌర్
| పంజాబీ
|-
| 2019
| ''మిండో తసీల్దార్ని''
| మిండో
| పంజాబీ
|}
{| class="wikitable"
|+ డబ్బింగ్ పాత్రలు
! సినిమా టైటిల్
! ఒరిజినల్ వాయిస్(లు)
! పాత్ర
! డబ్ లాంగ్వేజ్
! అసలు భాష
! అసలు సంవత్సరం విడుదల
! డబ్ ఇయర్ రిలీజ్
! ఇతర విషయాలు
|-
| బోల్ట్
| సూసీ ఎస్మాన్
| మిట్టెన్స్<br />'''(మిల్లీ)'''
| హిందీ
| ఆంగ్ల
| 2008
| 2008
|
|-
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
! శీర్షిక
! పాత్ర
|-
| 2001–2003
| ''కుటుంబం''
| మోనికా మల్హోత్రా
|-
| 2001
| ''కహానీ ఘర్ ఘర్ కియీ''
| మాన్య దోషి
|-
| rowspan="2" | 2002
| ''కోహి అప్నా సా''
| రచన గిల్
|-
| ''కమ్మల్''
| రుషాలి
|-
| rowspan="2" | 2003
| ''కహానీ టెర్రీ మెర్రీ''
| కవిత
|-
| ''పియా కా ఘర్''
| రాశి
|-
| rowspan="4" | 2004
| ''దిల్ క్యా చాహ్తా హై''
| నారీ వ్యాపారి
|-
| ''రాత్ హోనే కో హై''
| కవిత
|-
| ''రూబీ డూబీ హబ్ డబ్''
| స్నేహ
|-
| ''తుమ్హారీ దిశా''
| పోరినీతా
|-
| rowspan="3" | 2004–2005
| ''యే మేరీ లైఫ్ హై''
| అన్నీ
|-
| ''కుంకుమ్ - ఏక్ ప్యారా సా బంధన్''
| నైనా కులకర్ణి / నైనా రాహుల్ వాధ్వా
|-
| ''అర్రే దీవానో ముఝే పెహచానో''
| హోస్ట్
|-
| 2004–2006
| ''రీమిక్స్''
| పల్లవి
|-
| 2005–2006
| ''సిఐడి''
| ఇన్స్పెక్టర్ అనుష్క
|-
| rowspan="2" | 2005
| ''రూహ్''
|
|-
| ''సారర్తి''
| దీపిక
|-
| 2006–2015
| ''ఎఫ్ఐఆర్''
| సబ్ ఇన్స్పెక్టర్ చంద్రముఖి చౌతాలా
|-
| rowspan="2" | 2007
| ''ఘర్ ఏక్ సప్నా''
| వంశిక
|-
| ''కేసర్''
| కాదంబరి అభినవ్ పాండే
|-
| 2008
| ''నాచ్ బలియే 3''
| rowspan="2" | కంటెస్టెంట్
|-
| 2009
| ''సరోజ్ ఖాన్తో నాచ్లే వే''
|-
| 2010
| ''కామెడీ సర్కస్ కా జాదూ''
| అతిథి
|-
| 2013
| ''తోట వెడ్స్ మైనా''
| మైనా
|-
| 2014–2015
| ''బాక్స్ క్రికెట్ లీగ్ 1''
| హోస్ట్
|-
| rowspan="2" | 2015
| కామెడీ నైట్స్ విత్ కపిల్
| అతిథి
|-
| ''ఝలక్ దిఖ్లా జా 8''
| కంటెస్టెంట్
|-
| 2015–16
| ''ఫేక్ బుక్ విత్ కవిత''
| హోస్ట్
|-
| 2016
| ''డా. భానుమతి ఆన్ డ్యూటీ''
| డా. భానుమతి
|-
| 2017
| ''త్యోహార్ కి థాలీ''
| అతిథి
|-
| 2018–2019
| ''సావధాన్ ఇండియా''
| హోస్ట్
|-
| 2019
| ''కిచెన్ ఛాంపియన్''
| అతిథి
|-
| 2020
| ''బిగ్ బాస్ 14''
| కంటెస్టెంట్
|-
| 2021
| ''లక్ష్మి ఘర్ ఆయీ''
| బక్సా మౌసి
|-
| rowspan="2" | 2022
| ''గుడ్ నైట్ ఇండియా ''
| అతిథి
|-
| ''మేడం సార్''
| ఐపిఎస్ చంద్రముఖి చౌతాలా
|-
|}
== అవార్డులు ==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
! అవార్డు
! విభాగం
! పాత్ర
! షో
!మూలాలు
! ఫలితం
|-
| rowspan="2" | 2010
| ''ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు''
| ''హాస్య పాత్రలో ఉత్తమ నటి: జ్యూరీ''
| rowspan="8" | ''చంద్రముఖి చౌతాలా''
| rowspan="8" | ''ఎఫ్ఐఆర్''
| style="text-align:center;" rowspan="3" {{n/a}}
| rowspan="10" {{Won}}
|-
| ''ఇండియన్ టెలివిజన్ అకాడమీ అవార్డులు''
| ''ఉత్తమ నటి: కామెడీ''
|-
| rowspan="2" | 2011
| ''జీ గోల్డ్ అవార్డులు''
| ''ఉత్తమ హాస్య నటి: జ్యూరీ''
|-
| ''ఇండియన్ టెలివిజన్ అకాడమీ అవార్డులు''
| ''ఉత్తమ నటి: కామెడీ''
| style="text-align:center;" | <ref>{{Cite web|date=26 September 2011|title=Amitabh, Dharmendra honoured at Indian Television Awards|url=https://www.hindustantimes.com/tv/amitabh-dharmendra-honoured-at-indian-television-awards/story-O2X93YKjClQ9iwUEidosdL.html}}</ref>
|-
| rowspan="2" | 2012
| ''ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు''
| ''హాస్య పాత్రలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన నటి''
| style="text-align:center;" | <ref>{{Cite web|date=31 May 2012|title=Indian Telly Awards 2012: Winners|url=https://www.bizasialive.com/indian-telly-awards-2012-winners/}}</ref>
|-
| ''గోల్డ్ అవార్డులు''
| ''ఉత్తమ హాస్య నటి: పాపులర్''
| style="text-align:center;" {{n/a}}
|-
| 2013
| ''ఇండియన్ టెలివిజన్ అకాడమీ అవార్డులు''
| ''ఉత్తమ నటి: కామెడీ''
| style="text-align:center;" | <ref>{{Cite web|date=25 October 2013|title=Telly babes at ITA awards 2013|url=https://www.indiatvnews.com/entertainment/bollywood/ita-awards-pics-10364.html}}</ref>
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:1981 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
d8z6ym2cmp4qtxl754et1i928mtku1p
మోహిని (2018 సినిమా)
0
351769
3617492
3577003
2022-08-06T18:30:07Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* నటీనటులు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = మోహిని
| image =
| alt =
| caption =
| director = రమణ మాదేష్
| producer = ఎస్. లక్ష్మణ్ కుమార్<br> శ్రీనివాసరావు పల్లెల<br> కరణం మధులత<br> గుంటూరు కాశిబాబు<br> డి.వి.మూర్తి
| writer = రమణ మాదేష్
| starring = {{Plain list |
* [[త్రిష కృష్ణన్|త్రిష]]
* [[జాకీ భగ్నానీ]]
*[[యోగి బాబు]]
}}
| music = వివేక్ – మెర్విన్ '''(పాటలీ)''' <br />అరుళ్ దేవ్ '''(నేపధ్య సంగీతం)'''
| cinematography = ఆర్. బి. గురుదేవ్
| editing = దినేష్ పోన్ రాజ్
| studio = ప్రిన్స్ పిక్చర్స్
| distributor =
| released = {{Film date|2018|07|27|India}}
| runtime = 138 నిముషాలు
| country = భారతదేశం
| language = తెలుగు
| budget = <!--Add with a Reliable source-->
| gross = <!--Add with a Reliable source-->
}}
'''మోహిని''' 2018లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. ప్రిన్స్ పిక్చర్స్ బ్యానర్పై ఎస్. లక్ష్మణ్ కుమార్, శ్రీనివాసరావు పల్లెల, కరణం మధులత, గుంటూరు కాశిబాబు, డి.వి.మూర్తి నిర్మించిన ఈ సినిమాకు రమణ మాదేష్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[త్రిష కృష్ణన్|త్రిష]], [[జాకీ భగ్నానీ]], [[యోగి బాబు|యోగిబాబు]], పూర్ణిమా భాగ్యరాజ్ ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమాను జులై 27న విడుదల చేశారు.<ref name="’Mohini’: The Trisha-starrer to release on July 27">{{cite news |last1=The Times of India |title=’Mohini’: The Trisha-starrer to release on July 27 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/mohini-the-trisha-starrer-to-release-on-july-27/articleshow/65005068.cms |accessdate=9 June 2022 |date=16 July 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220609063221/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/tamil/movies/news/mohini-the-trisha-starrer-to-release-on-july-27/articleshow/65005068.cms |archivedate=9 June 2022 |language=en}}</ref>
==కథ==
వైష్ణవి (త్రిష) పాపులర్ చెఫ్. ఆమెకు లండన్ నుంచి ఆఫర్ రావడంతో ఆమె తన టీంతో అక్కడకు వెళ్తుంది, అక్కడ సందీప్ (జాకీ భగ్నానీ) ను కాల్షిప్ తొలిచూపులోనే ఇద్దరూ ప్రేమించుకుంటారు. తన ప్రేమ విషయాన్ని తల్లికి (పూర్ణిమ) చెబుతుంది. ఆమె
సందీప్, టీమ్ తో కలిసి బోటు వెళ్తుండగా ఊహించని సంఘటన జరుగుతుంది. ఆ ఘటన కారణంగా సముద్ర గర్భంలో ఓ శంఖంలో కొన్నేళ్లుగా ఉన్న‘దెయ్యం మోహిని’ (త్రిష) ఆత్మ బయటకొచ్చి వైష్ణవిలోకి అవహిస్తోంది. అసలు మోహిని ఎవరు ? ఆమె ఎలా చనిపోయింది ? ఎవరు చంపారు ? ఎవరి కోసం దెయ్యంగా తిరిగి వచ్చింది ? చివరకి మోహిని వైష్ణవిని ఏమి చేసింది ? అనేదే మిగతా సినిమా కథ.<ref name="Mohini movie review: Save your money, skip this one">{{cite news |last1=The Indian Express |title=Mohini movie review: Save your money, skip this one |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/movie-review/mohini-movie-review-trisha-5279869/ |accessdate=9 June 2022 |date=27 July 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220609063100/https://indianexpress.com/article/entertainment/movie-review/mohini-movie-review-trisha-5279869/ |archivedate=9 June 2022 |language=en}}</ref><ref name="జీ సినిమాలు ( 24th జనవరి )">{{cite news |last1=Zee Cinemalu |title=జీ సినిమాలు ( 24th జనవరి ) |url=http://www.zeecinemalu.com/news-gossip/zee-cinemalu-24th-january-3-167962/ |accessdate=9 June 2022 |work= |date=23 January 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220609064628/http://www.zeecinemalu.com/news-gossip/zee-cinemalu-24th-january-3-167962/ |archivedate=9 June 2022 |language=en}}</ref>
==నటీనటులు==
* [[త్రిష కృష్ణన్|త్రిష]]
* [[జాకీ భగ్నానీ]]
*[[యోగి బాబు]]
* ముకేష్ తివారీ
*[[పూర్ణిమ భాగ్యరాజ్]]
*[[శ్రీరంజని (నటి)|శ్రీరంజని ]]
* జాంగిరి మధుమిత
* జ్ఞానేశ్వర్
* స్వామినాథన్
*[[మీనాక్షి]]
*[[మనస్వి కొట్టాచి]]
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: ప్రిన్స్ పిక్చర్స్
*నిర్మాతలు: ఎస్. లక్ష్మణ్ కుమార్<br> శ్రీనివాసరావు పల్లెల<br> కరణం మధులత<br> గుంటూరు కాశిబాబు<br> డి.వి.మూర్తి
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: రమణ మాదేష్
*సంగీతం: వివేక్ – మెర్విన్
*సినిమాటోగ్రఫీ: ఆర్. బి. గురుదేవ్
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title|6389802}}
[[వర్గం:2018 తెలుగు సినిమాలు]]
[[వర్గం:త్రిష నటించిన చిత్రాలు]]
k0tc77sy3s5a84muqcl4fipmgfuvzsg
వినాయకుడి దేవాలయాల జాబితా
0
352739
3617686
3615122
2022-08-07T08:44:58Z
Pranayraj1985
29393
/* గుర్తించదగినవి */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox deity
| type = హిందు
| name = వినాయకుడు
| gender = పురుష
| father = [[శివుడు]]
| mother = [[పార్వతి]]
| siblings = [[షణ్ముఖుడు]]<br> [[అశోకసుందరి]]
| deity_of = {{ubl
|కొత్త ప్రారంభాలు, విజయం, విజ్ఞానం
|ఆటంకాలను తొలగించేవాడు{{Sfn|Heras|1972|p=58}}{{Sfn|Getty|1936|p= 5}} }}
| image = Ganesha Basohli miniature circa 1730 Dubost p73.jpg
| caption = బసోహ్లి మినియేచర్, c. 1730. ఢిల్లీ నేషనల్ మ్యూజియం.<ref>"Ganesha getting ready to throw his lotus. Basohli miniature, circa 1730. National Museum, New Delhi. In the {{IAST|Mudgalapurāṇa}} (VII, 70), in order to kill the demon of egotism ({{IAST|Mamāsura}}) who had attacked him, {{IAST|Gaṇeśa Vighnarāja}} throws his lotus at him. Unable to bear the fragrance of the divine flower, the demon surrenders to {{IAST|Gaṇeśha}}." For quotation of description of the work, see: Martin-Dubost (1997), p. 73.</ref>
| alt = నారింజరంగు ధోతి ధరించి, ఏనుగు తల ఉన్న వ్యక్తి పెద్ద తామరపై కూర్చున్నాడు. అతని శరీరం ఎరుపు రంగులో ఉంది. వివిధ బంగారు కంఠహారాలు, కంకణాలు, మెడలో పాము ధరిస్తాడు. అతని కిరీటం యొక్క మూడు స్థానాలపై, తామరమొగ్గలు పరిష్కరించబడ్డాయి. అతను తన రెండు కుడి చేతుల్లో రోసరీ (దిగువ చేతి), మూడు మోదకాలు నిండిన ఒక కప్పును పట్టుకున్నాడు, వంపు తిరిగిన తొండంతో పట్టుకున్న నాల్గవ మోదకాన్ని రుచి చూడబోతున్నట్లుంటుంది. తన రెండు ఎడమ చేతుల్లో, అతను పై చేతిలో ఒక కమలం, దిగువ గొడ్డలిని పట్టుకున్నాడు, అతని భుజంపై వాలి ఉంది.
| affiliation = దేవుడు, బ్రహ్మము (గాణాపత్యం), సగుణ బ్రహ్మ (పంచాయతన పూజ)
| mantra = ఓం శ్రీ గణేశాయనమః<br>ఓం గం గణపతయేనమః
| abode =• '''[[కైలాస పర్వతం]]''' (తల్లిదండ్రులైన శివ పార్వతులతో కలిసి) ,<br>• '''గణేశలోకం'''
| weapon = పరశు, పాశం, అంకుశం
| consorts = {{ubl
| [[రిద్ధి]]
| [[సిద్ధి]]
| [[బుద్ధి]]
}}
| mount = [[ఎలుక]]
| symbols = ఓం, మోదకం
| festivals = [[వినాయక చవితి]]
| texts = ''[[గణేశ పురాణం]]'', ''[[ముద్గల పురాణం]]'', ''[[గణపతి అధర్వశీర్షము]]''
| children = • '''శుభ'''<br>• '''లాభ''' <br> • '''సంతోషి మాత'''
}}
'''వినాయకుడు''', లేదా '''గణేశుడు''', '''వినాయక''', '''విఘ్నేశ్వరుడు''' హిందూ దేవతల్లో బాగా ప్రసిద్ధి చెందిన, ఎక్కువగా ఆరాధించబడే దేవుడు.<ref name="Rao, p. 1">Rao, p. 1.</ref> ఏనుగు రూపంలో కనిపించే ఈ దేవతా స్వరూపం భారతదేశంలోనే కాక, నేపాల్, శ్రీలంక, థాయ్ లాండ్, బాలి, బంగ్లాదేశ్ దేశాల్లోనూ, భారతీయులు ఎక్కువగా నివసించే [[ఫిజీ|ఫిజి]], [[మారిషస్]], [[ట్రినిడాడ్]]- టుబాగో లాంటి దేశాల్లో ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది.<ref>* Brown, p. 1. "{{IAST|Gaṇeśa}} is often said to be the most worshipped god in India."
* Getty, p. 1. "{{IAST|Gaṇeśa}}, Lord of the {{IAST|Gaṇas}}, although among the latest deities to be admitted to the Brahmanic pantheon, was, and still is, the most universally adored of all the Hindu gods and his image is found in practically every part of India."</ref> హిందువుల్లో ప్రధానంగా ఐదురకాలైన పంచాయతన సాంప్రదాయం ఉన్నా, వాటితో సంబంధం లేకుండా అందరూ వినాయకని ఆరాధించడం కద్దు.<ref>* Rao, p. 1.
* Martin-Dubost, pp. 2–4.
* Brown, p. 1.</ref> గణేశుడి పట్ల భక్తి జైన, బౌద్ధమతాల్లోకి కూడా విస్తృతంగా వ్యాపించింది.<ref>* Chapter XVII, "The Travels Abroad", in: Nagar (1992), pp. 175–187. For a review of Ganesha's geographic spread and popularity outside of India.
* Getty, pp. 37–88, For discussion of the spread of Ganesha worship to Nepal, [[Xinjiang|Chinese Turkestan]], Tibet, Burma, Siam, [[Indochina|Indo-China]], Java, Bali, Borneo, China, and Japan
* Martin-Dubost, pp. 311–320.
* Thapan, p. 13.
* Pal, p. x.</ref> గణేశుని అనేక విశేషణాలతో వర్ణించినప్పటికీ ఏనుగు ముఖం వల్ల ఆయనను సులభంగా గుర్తించవచ్చు.<ref name="Martin-Dubost, p. 2">Martin-Dubost, p. 2.</ref> గణేశుడిని ఆటంకాలను తొలగించేవాడిగా (విఘ్నేశ్వరుడు),<ref>విఘ్నాలను తొలగించడంలో గణేశుని పాత్ర ఏమిటో తెలుసుకోవడానికి గణపతి ఉపనిషత్తుపై వ్యాఖ్యానం చూడండి. 12 వ శ్లోకం {{Harvnb|Saraswati|2004|p=80}}</ref> కళలకు, శాస్త్రాలకు అధిపతిగా, బుద్ధికి, జ్ఞానానికి ఆరాధ్యుడిగా<ref name="Heras 1972 58">{{Harvnb|Heras|1972|p=58}}</ref> భావించి పూజలు చేస్తుంటారు. పనులు ప్రారంభించేటపుడు కృతువుల్లో, పూజల్లో ప్రథమ పూజ వినాయకకి చేస్తుంటారు. మానవ జీవితంలో విద్య ప్రారంభ సమయంలో చేసే అక్షరాభ్యాసంలో కూడా వినాయకని పూజిస్తారు.<ref name="Vignesha">These ideas are so common that Courtright uses them in the title of his book, ''Ganesha: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings''.</ref>{{Sfn|Getty|1936|p=5}} ఆయన పుట్టుక, లీలల గురించి అనేక పౌరాణిక గ్రంథాలు వివరిస్తూ ఉన్నాయి.
ఋగ్వేదంలోని 2.23.1 శ్లోకంలో బ్రాహ్మణస్పతిని వేద కాలపు వినాయకగా పరిగణిస్తారు.<ref>{{cite web|title=Gananam Tva Ganapatim - In sanskrit with meaning|url=https://greenmesg.org/stotras/ganesha/gananam_tva_ganapatim.php|website=Green Message}}</ref> సా. శ 1వ శతాబ్దం నాటికే గణేశుడు ఒక ప్రత్యేకమైన దైవంగా అవతరించాడు.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=oF-Hqih3pBAC&pg=PA6&dq=Ganesha+worship+began+century#v=onepage|title=Ganesh: Studies of an Asian God|last=Brown|first=Robert L.|date=1991|publisher=SUNY Press|isbn=978-0791406564|language=en}}</ref> కానీ సా.శ 4 నుంచి 5 వ శతాబ్దంలో [[గుప్త సామ్రాజ్యము|గుప్తుల కాలం]] నాటికి వేదకాలంలోని, అంతకు ముందు కాలపు పూర్వగాముల లక్షణాలను సంతరించుకున్నాడు.<ref>Narain, A.K. "{{IAST|Gaṇeśa}}: The Idea and the Icon" in {{Harvnb|Brown|1991|p=27}}</ref> శైవ సాంప్రదాయం ప్రకారం వినాయక పునర్జీవితుడైన శివు పార్వతుల పుత్రుడే కానీ, వినాయక అన్ని హిందూ సంప్రదాయాల్లోనూ కనిపిస్తాడు.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/introductiontohi0000floo|title=An Introduction to Hinduism|author=Gavin D. Flood|publisher=Cambridge University Press|year=1996|isbn=978-0521438780|pages=[https://archive.org/details/introductiontohi0000floo/page/14 14]–18, 110–113|url-access=registration}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=E0Mm6S1XFYAC|title=Hinduism|author=Vasudha Narayanan|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2009|isbn=978-1435856202|pages=30–31}}</ref> గాణాపత్యంలో వినాయకుడు సర్వోత్కృష్టమైన దేవుడు.<ref name="Thapan 1997 pp. 176">For history of the development of the ''{{IAST|gāṇapatya}}'' and their relationship to the wide geographic dispersion of Ganesha worship, see: Chapter 6, "The {{IAST|Gāṇapatyas}}" in: Thapan (1997), pp. 176–213.</ref>
గణేశుడి గురించి వివరించే ముఖ్యమైన గ్రంథాలు గణేశ పురాణం, ముద్గల పురాణం, [[గణపతి అధర్వశీర్షం|వినాయక అధర్వశీర్షం]], [[బ్రహ్మ పురాణము]], [[బ్రహ్మాండ పురాణము|బ్రహ్మాండ పురాణం]], ఇంకా మరో రెండు పౌరాణిక విజ్ఞాన శాస్త్రాలు ముఖ్యమైనవి.
== భారతదేశం ==
=== అష్టవినాయకుడు ===
{| class="wikitable sortable"
! పేరు
! నగరం/పట్టణం
! రాష్ట్రం
|-
| బల్లాలేశ్వర్ పాలి
| పాలి, కర్జత్, [[రాయిగఢ్ జిల్లా]]
| [[మహారాష్ట్ర]]
|-
| [[చింతామణి దేవాలయం (థేర్)|చింతామణి దేవాలయం]]
| తేర్, [[పూణె జిల్లా]]
| మహారాష్ట్ర
|-
| లేన్యాద్రి
| లేన్యాద్రి, [[పూణె జిల్లా]]
| మహారాష్ట్ర
|-
| [[మయూరేశ్వర దేవాలయం (మోర్గావ్)|మోర్గావ్ వినాయక దేవాలయం]]
| మోర్గావ్, [[పూణె జిల్లా]]
| మహారాష్ట్ర
|-
| రంజన్గావ్ వినాయక
| రంజన్గావ్
| మహారాష్ట్ర
|-
| [[సిద్ధివినాయక దేవాలయం (సిద్ధాటెక్)]]
| సిద్ధటెక్, [[అహ్మద్నగర్ జిల్లా]]
| మహారాష్ట్ర
|-
| [[వరద్వినాయక దేవాలయం]]
| మహద్, [[రాయిగఢ్ జిల్లా]]
| మహారాష్ట్ర
|-
| [[ఓజర్ వినాయక దేవాలయం|విఘ్నేశ్వర దేవాలయం, ఓజర్]]
| ఓజర్, [[పూణె జిల్లా]]
| మహారాష్ట్ర
|}
== గుర్తించదగినవి ==
{| class="wikitable sortable"
! పేరు
! నగరం/పట్టణం
! రాష్ట్రం
|-
|లార్డ్ వినాయక దేవాలయం బోహా పహార్
|మయోంగ్
|[[అసోం|అస్సాం]]
|-
|గణపత్యార్ దేవాలయం
|[[శ్రీనగర్]]
|[[జమ్మూ కాశ్మీరు|జమ్మూ కాశ్మీర్]] (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)
|-
|శ్రీ వినాయక దేవాలయం
|రఫియాబాద్, [[బారాముల్లా జిల్లా]]
|జమ్మూ కాశ్మీర్ (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)
|-
|త్రినేత్ర గణేశ దేవాలయం
|రణతంబోర్ కోట
|[[రాజస్థాన్]]
|-
|[[బొహ్రా వినాయక దేవాలయం]]
|[[ఉదయ్పూర్ (రాజస్థాన్)|ఉదయపూర్]]
|రాజస్థాన్
|-
|శ్రీ వినాయక దేవాలయం
|ఆనెగుడ్డె
|[[కర్ణాటక]]
|-
|[[బుధ వినాయక దేవాలయం]]
|[[జాజ్పూర్ జిల్లా|జాజ్పూర్]]
|[[ఒడిశా|ఒడిషా]]
|-
|[[ఉజ్జయిని చింతామన్ వినాయక దేవాలయం|చింతామన్ వినాయక దేవాలయం, ఉజ్జయిని]]
|[[ఉజ్జయిని]]
|[[మధ్య ప్రదేశ్|మధ్యప్రదేశ్]]
|-
|[[దగదుషేత్ హల్వాయి వినాయక దేవాలయం]]
|[[పూణే]]
|మహారాష్ట్ర
|-
|[[దశభుజ వినాయక దేవాలయం]]
|పూణే
|మహారాష్ట్ర
|-
|[[ద్విభుజ గణపతి స్వామి ఆలయం]]
|ఇడగుంజి
|కర్ణాటక
|-
|వినాయకపూలే
|వినాయకపూలే, [[రత్నగిరి జిల్లా]]
|మహారాష్ట్ర
|-
|కలమస్సేరి మహావినాయక దేవాలయం
|కలమస్సేరి
|[[కేరళ]]
|-
|[[శ్రీ వరసిద్ధి వినాయకస్వామి దేవస్థానము, కాణిపాకం|కాణిపాకం వినాయక దేవాలయం]]
|[[కాణిపాకం]]
|[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]
|-
|[[కర్పాక వినాయక దేవాలయం]]
|పిల్లయార్పట్టి
|తమిళనాడు
|-
|[[కస్బా వినాయక దేవాలయం]]
|పూణే
|మహారాష్ట్ర
|-
|[[ఖజ్రానా గణేష్ దేవాలయం]]
|[[ఇండోర్]]
|[[మధ్య ప్రదేశ్|మధ్యప్రదేశ్]]
|-
|పొటాలి వాలె వినాయక దేవాలయం
|ఇండోర్
|మధ్యప్రదేశ్
|-
|కొట్టారక్కర శ్రీ మహావినాయక క్షేత్రం
|కొట్టారక్కర
|కేరళ
|-
|పౌర్ణమికవు దేవాలయం
|[[తిరువనంతపురం|త్రివేండ్రం]]
|కేరళ
|-
|కుమార స్వామి దేవస్థానం, బెంగళూరు
|[[బెంగుళూరు|బెంగళూరు]]
|కర్ణాటక
|-
|మధుర్ దేవాలయం
|కాసరగోడ్ జిల్లా
|కేరళ
|-
|మహా వినాయక మహమ్మయ్య దేవాలయం
|షిరాలీ, ఉత్తర కన్నడ జిల్లా
|కర్ణాటక
|-
|[[మహావినాయక దేవాలయం]]
|[[జాజ్పూర్ జిల్లా]]
|ఒడిషా
|-
|నంద్రుదయన్ వినాయక దేవాలయం
|[[తిరుచిరాపల్లి]]
|తమిళనాడు
|-
|పద్మాలయ
|పద్మాలయ, [[జలగావ్ జిల్లా]]
|మహారాష్ట్ర
|-
|పజవంగడి వినాయక దేవాలయం
|[[తిరువనంతపురం]]
|కేరళ
|-
|రంజన్గావ్ వినాయక
|రంజన్గావ్
|మహారాష్ట్ర
|-
|సిద్ధివినాయక మహావినాయక దేవాలయం
|టిట్వాలా
|మహారాష్ట్ర
|-
|[[సిద్ధి వినాయక దేవాలయం,ముంబై|సిద్ధివినాయక దేవాలయం]]
|[[ముంబై]]
|మహారాష్ట్ర
|-
|శ్రీ ఇండిలయప్పన్ దేవాలయం
|కరికోమ్, కొల్లాం జిల్లా
|కేరళ
|-
|శ్రీ వినాయక దేవాలయం, గుడ్డట్టు
|కుందపురా, ఉడిపి
|కర్ణాటక
|-
|శ్వేత వినాయక దేవాలయం
|తిరువలంచుజి
|తమిళనాడు
|-
|టార్సోడ్-వినాయక దేవాలయం
|తర్సోడ్, జల్గావ్ జిల్లా
|మహారాష్ట్ర
|-
|తూండుగై వినాయక దేవాలయం
|తిరుచెందూర్
|తమిళనాడు
|-
|ఉచ్చి పిళ్లయార్ దేవాలయం, రాక్ఫోర్ట్
|తిరుచిరాపల్లి
|తమిళనాడు
|-
|ఉత్రపతిశ్వరస్వామి దేవాలయం
|తిరుచెంకట్టుకుడి, తిరువారూర్ జిల్లా
|తమిళనాడు
|-
|వరసిద్ధి వినాయక దేవాలయం
|చెన్నై
|[[తమిళనాడు]]
|-
|స్వయంభూ శ్రీ అభీష్ట జ్ఞాన వినాయక దేవాలయం
|కర్నూలు
|ఆంధ్రప్రదేశ్
|-
|జై వినాయక దేవాలయం
|కచారే గ్రామం, రత్నగిరి జిల్లా.
|మహారాష్ట్ర
|-
|శ్రీ నవ్య వినాయక దేవాలయం
|నాసిక్, గోదావరి నది ఒడ్డున
|మహారాష్ట్ర
|}
== విదేశాలలో ==
{| class="wikitable sortable"
!పేరు
! నగరం / పట్టణం
! దేశం
|-
| [[సూర్య వినాయక దేవాలయం|సూర్యవినాయక దేవాలయం]]
| [[ఖాట్మండు]]
| [[నేపాల్]]
|-
| [[సీషెల్స్లో హిందూమతం|అరుల్మిగు నవశక్తి వినాయక దేవాలయం]]
| విక్టోరియా
| [[సేషెల్స్]]
|-
| హిందూ టెంపుల్ సొసైటీ ఆఫ్ నార్త్ అమెరికా
| ఫ్లషింగ్, క్వీన్స్
| [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు]]
|-
| శ్రీ వినాయక దేవాలయం
| నాష్విల్లే
| సంయుక్త రాష్ట్రాలు
|-
| సిద్ధి వినాయకుని దేవాలయం
| రహీమ్ యార్ ఖాన్, పంజాబ్
| పాకిస్తాన్
|-
| గణేశ దేవాలయం
| రావల్పిండి
| పాకిస్తాన్
|-
| ఉటాలోని శ్రీ గణేశ హిందూ దేవాలయం <ref>{{Cite web|title=Sri Ganesha Hindu Temple of Utah|url=https://www.utahganeshatemple.org/}}</ref>
| దక్షిణ జోర్డాన్, ఉటా, 84095
| సంయుక్త రాష్ట్రాలు
|-
| శ్రీ వినాయక దేవాలయం <ref>{{Cite web|last=|date=|title=Sri Ganesha Hindu Temple|url=http://www.hindutempelberlin.de/english/index.html|access-date=16 June 2019|website=|publisher=Sri Ganesha Hindu Tempel Berlin e.V.}}</ref>
| బెర్లిన్
| జర్మనీ
|-
| శ్రీ సిద్ధి వినాయక దేవాలయం
| మెదన్
| [[ఇండోనేషియా]]
|-
| శ్రీ సిద్ధి వినాయక దేవాలయం
| పెటాలింగ్ జయ
| [[మలేషియా]]
|-
| శ్రీ వరతరాజ సెల్వవినాయక దేవాలయం
| డెన్ హెల్డర్
| [[నెదర్లాండ్స్]]
|-
| దేవస్థాన్ లోపల వినాయక దేవాలయం
| రత్తనాకోసిన్ ద్వీపం, [[బ్యాంకాక్]]
| [[థాయిలాండ్]]
|-
| వినాయక దేవాలయం, హువాయ్ ఖ్వాంగ్
| దిన్ డేంగ్, బ్యాంకాక్
| థాయిలాండ్
|-
| వినాయక దేవాలయం, బ్యాంగ్ యాయ్
| బ్యాంగ్ యాయ్, నోంతబురి
| థాయిలాండ్
|-
| పికనేసుఅందేవలై
| ముయాంగ్ చియాంగ్ మాయి, చియాంగ్ మాయి
| థాయిలాండ్
|}
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
== బయటి లింకులు ==
{{Commons category|Ganesha temples}}
[[వర్గం:గణేశుని దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:హిందూ దేవాలయాలు]]
k7kosn3q55c4fbl4yjlwzdzg59nbcjx
ఛాయా సింగ్
0
352777
3617587
3601463
2022-08-07T05:27:34Z
Muralikrishna m
106628
బొమ్మ చేర్చాను
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = ఛాయా సింగ్
| image = Chaya Singh.jpg
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| birth_date = 1981 మే 16
| death_place =
| caption = 2000లో కన్నడ చిత్రం మున్నుడి లో ఛాయా సింగ్
| birth_name =
| occupation = నటి
| spouse = {{marriage| కృష్ణ | 2012}}
| parents = గోపాల్ సింగ్, చామంలత
}}
'''ఛాయా సింగ్''' భారతదేశానికి చెందిన సినిమా నటి. ఆమె 2000లో సినిమారంగంలో అడుగుపెట్టి కన్నడ, తమిళం, మలయాళం, తెలుగు, బెంగాలీ, భోజ్పురి భాషా సినిమాల్లో నటించింది.<ref name="indiatimes1">{{Cite web|last=Priyanka Dasgupta, TNN 25 October 2008, 12.00am IST|date=25 October 2008|title=Chaya back in films!|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-10-25/news-interviews/27890023_1_chaya-singh-script-madhumita|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20130911141542/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-10-25/news-interviews/27890023_1_chaya-singh-script-madhumita|archive-date=11 September 2013|access-date=11 September 2013|website=[[The Times of India]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mp/2004/09/20/stories/2004092001430200.htm|title=Feline, fast and favourite|date=20 September 2004|work=[[The Hindu]]|access-date=10 October 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20041031155543/http://www.hindu.com/mp/2004/09/20/stories/2004092001430200.htm|archive-date=31 October 2004}}</ref>
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
ఛాయా సింగ్ గోపాల్ సింగ్, చమన్లత దంపతులకు జన్మించింది. ఆమె జూన్ 2012లో తమిళ నటుడు కృష్ణను వివాహం చేసుకుంది<ref>{{Cite web|last=M Suganth, TNN 15 June 2012, 06.33PM IST|date=15 June 2012|title=Actress Chaya Singh marries TV actor Krishna|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-15/news-interviews/32253541_1_thiruda-thirudi-vallamai-thaarayo-ananthapurathu-veedu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130816041825/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-15/news-interviews/32253541_1_thiruda-thirudi-vallamai-thaarayo-ananthapurathu-veedu|archive-date=16 August 2013|access-date=11 September 2013|website=[[The Times of India]]}}</ref>.
==నటించిన సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
|సంవత్సరం
|సినిమా
|పాత్ర
|భాష
|గమనికలు
|-
|2000
|మున్నుడి
|ఉన్నిసా
| rowspan="7" |కన్నడ
|
|-
|2001
|చిట్టే
|శాంతి
|
|-
|2001
|రాష్ట్రగీతే
|(చాందిని పాత్రలో ప్రత్యేక అతిధి పాత్ర)
|
|-
|2002
|గుట్టు
|శ్రేయ
|
|-
|2002
|తుంటట
|ప్రియా
|
|-
|2002
|బలగలిత్తు ఒలగే బా
|గౌరీ
|
|-
|2003
|ప్రీతిసలేబేకు
|
|
|-
|2003
|తిరుడా తిరుడి
|విజయలక్ష్మి (విజి)
|తమిళం
|
|-
|2003
|ముల్లవల్లియుమ్ తేన్మవుమ్
|రాజశ్రీ
|మలయాళం
|
|-
|2004
|కవితాయ్
|సుబులక్ష్మి
|తమిళం
|
|-
|2004
|రౌడీ అలియా
|కన్నడ
|
|
|-
|2004
|అరుల్
|పొన్ని
| rowspan="4" |తమిళం
|"మరుద మలై ఆదివారం" పాటలో
|-
|2004
|అమ్మా అప్ప చెల్లం
|నందిత
|
|-
|2004
|జైసూర్య
|చారుప్రియా
|
|-
|2005
|తిరుపాచి
|ఆమెనే
|"కుంబుడు పోన దైవం" పాటలో
|-
|2005
|సఖా సఖీ
|విజి
|కన్నడ
|
|-
|2005
|పోలీసు
|కీర్తి
|మలయాళం
|
|-
|2005
|నం
|ప్రియా
|తెలుగు
|
|-
|2008
|వల్లమై తారాయో
|నందిత
|తమిళం
|
|-
|2008
|ఆకాశ గంగ
|బీనా/లక్ష్మి
|కన్నడ
|
|-
|2010
|ఆనందపురతు వీడు
|రేవతి బాల
|తమిళం
|
|-
|
|
|
|
|
|-
|2012
|కి కోర్ బోజాబో తోమాకే
|సప్నా
|బెంగాలీ
|
|-
|2014
|ఇదు కతిర్వేలన్ కాదల్
|వినీత్ర
| rowspan="3" |తమిళం
|
|-
|2016
|ఉయిరే ఉయిరే
|దివ్య
|
|-
|2017
|పవర్ పాండి
|ప్రేమలత
|
|-
|2017
|ముఫ్తీ
|వేదవతి
|కన్నడ
|
|-
|2017
|ఉల్కుతు
|రాజా సోదరి
| rowspan="4" |తమిళం
|
|-
|2018
|ఇరవుక్కు ఆయిరమ్ కనగల్
|రూపలా
|
|-
|2018
|పట్టినపాక్కం
|షీబా
|
|-
|2019
|[[యాక్షన్]]
|కయల్విజి
|
|-
|2020
|ఖాకీ
|ఇన్స్పెక్టర్ ఛాయ
|కన్నడ
|
|-
|
|తమేజరాసన్
|తమిళం
|ఆలస్యమైంది
|
|}
==షార్ట్ ఫిల్మ్స్==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!పేరు
!పాత్ర
!భాష
!గమనికలు
|-
|2008
|''సింప్లి కైలాసం''
|పాతు/ఈకే/వెంకమ్మ/సులే
|కన్నడ
|
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable"
! style="background:#ccc;" |సంవత్సరం
! style="background:#ccc;" |శీర్షిక
! style="background:#ccc;" |పాత్ర
! style="background:#ccc;" |ఛానెల్
! style="background:#ccc;" |భాష
|-
|
|''సరోజిని''
|సరోజిని
|జీ కన్నడ
| rowspan="2" |[[కన్నడ భాష|కన్నడ]]
|-
|
|''ప్రేమ కథలు''
|
|కలర్స్ రంగులు
|-
|2011–2012
|''నాగమ్మ''
|నాగమ్మ
|సన్ టీవీ
|[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|-
| rowspan="2" |2012
|''కునియొను బారా''
|న్యాయమూర్తి
| rowspan="2" |జీ కన్నడ
| rowspan="2" |[[కన్నడ భాష|కన్నడ]]
|-
|''హాలు జేను నాను నేను''
|హోస్ట్
|-
|2012–2014
|''కాంచన గంగ''
|
|మా టీవీ
|[[తెలుగు]]
|-
| rowspan="2" |2019–2020
|''రన్''
|దివ్య
|సన్ టీవీ
|[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|-
|''నందిని''
|నందిని / జనని
|ఉదయ టీవీ
|[[కన్నడ భాష|కన్నడ]]
|-
|2021–2022
|''పూవే ఉనక్కగా''
|రంజన
| rowspan="3" |సన్ టీవీ
| rowspan="5" |[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|-
| rowspan="2" |2021
|''పూవ తాళయ''
|అతిథి
|-
|''వనక్కం తమిజా''
|ఆమెనే
|-
| rowspan="2" |2022
|''నమ్మ మధురై సిస్టర్స్''
|ఇంద్రాణి
|కలర్స్ తమిళం
|-
|''వనక్కం తమిజా''
|ఆమెనే
|సన్ టీవీ
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
jopr54ojgjqypi94yqp2c906p2gl7f7
బిజేపూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం
0
353447
3617730
3596863
2022-08-07T11:42:02Z
K.Venkataramana
27319
[[వర్గం:ఒడిశా శాసనసభ నియోజకవర్గాలు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox constituency
|name = బిజేపూర్
|state = [[ఒడిశా]]
|parl_name = శాసనసభ
|constituency_no = 2
|image =
|image_size =
|caption =
|alt =
|mla = [[రీతా సాహు]]
|party = [[బిజూ జనతా దళ్]]
|year = 2019
|district = [[బర్గఢ్ జిల్లా]]
|constituency = బర్గఢ్
|established = 1961
|electors = <!-- number of electors at last election. Add a ref -->
|reservation = None
}}'''బిజేపూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం''' ఒడిశాలోని [[బర్గఢ్ జిల్లా]] లోని శాసనసభ నియోజకవర్గం . ఈ నియోజకవర్గం పరిధిలో బీజేపూర్ బ్లాక్, గైసిలాట్ బ్లాక్, బర్పాలి బ్లాక్ ఉన్నాయి.<ref name="delimitation2008">{{Cite web|title=Schedule – XIII of Constituencies Order, 2008 of Delimitation of Parliamentary and Assembly constituencies|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101005180821/http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|archive-date=5 October 2010|access-date=13 October 2021|publisher=Election Commission of India}}</ref>
బిజేపూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గంకు ఒక ఉప ఎన్నికలతో సహా 1961 నుండి 2019 వరకు 17 సార్లు ఎన్నికలు జరిగాయి.<ref>{{cite web|url=http://orissa.gov.in/e-magazine/orissaannualreference/ORA-2011/pdf/453-501.pdf |title=Archived copy |access-date=2014-02-20 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131217121136/http://orissa.gov.in/e-magazine/orissaannualreference/ORA-2011/pdf/453-501.pdf |archive-date=2013-12-17 |df= }}</ref>
== శాసనసభకు ఎన్నికైన సభ్యులు ==
* 2019 (ఉప ఎన్నిక): [[రీతా సాహు|రీటా సాహు]] ([[బిజూ జనతా దళ్|బిజెడి]])<ref name="BJD’s Rita Sahu secures impressive victory in Bijepur bypoll">{{cite news |last1=The Hindu |first1= |title=BJD’s Rita Sahu secures impressive victory in Bijepur bypoll |url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/bjd-wins-bijepur-bypoll-in-odisha-by-over-97000-votes/article29785135.ece |accessdate=9 July 2022 |date=24 October 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220709082411/https://www.thehindu.com/news/national/other-states/bjd-wins-bijepur-bypoll-in-odisha-by-over-97000-votes/article29785135.ece |archivedate=9 July 2022 |language=en-IN}}</ref>
* 2019 : [[నవీన్ పట్నాయక్]] ([[బిజూ జనతా దళ్|బిజెడి]]) (రాజీనామా చేశాడు)<ref name="Bijepur Assembly Election Results 2019 Live: Bijepur Constituency (Seat)">{{cite news |last1=News18 |title=Bijepur Assembly Election Results 2019 Live: Bijepur Constituency (Seat) |url=https://www.news18.com/assembly-elections-2019/odisha/bijepur-election-result-s18a002/ |accessdate=9 July 2022 |date=2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220709082223/https://www.news18.com/assembly-elections-2019/odisha/bijepur-election-result-s18a002/ |archivedate=9 July 2022}}</ref>
* 2018 (బై-ఎలక్షన్): [[రీతా సాహు|రీటా సాహు]] ([[బిజూ జనతా దళ్|బిజెడి]])
* 2014 : సుబల్ సాహు ( [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] )
* 2009 : సుబల్ సాహు (కాంగ్రెస్)
* 2004: సుబల్ సాహు (కాంగ్రెస్)
* 2000: అశోక్ కుమార్ పాణిగ్రాహి ([[బిజూ జనతా దళ్|బిజెడి]])
* 1995: రిపునాథ్ సేథా (కాంగ్రెస్)
* 1991: (బై-ఎలక్షన్): కిశోరిమణి సింగ్ ( జనతాదళ్ )
* 1990: నికుంజ బిహారీ సింగ్ ( జనతాదళ్ )
* 1985: నికుంజ బిహారీ సింగ్ (జనతాదళ్)
* 1980: రాజీబ్ లోచన్ హోటా (కాంగ్రెస్)
* 1977: నిత్యానంద గడతియా ( [[జనతా పార్టీ]] )
* 1974: గణనాథ ప్రధాన్ ( ఉత్కల్ కాంగ్రెస్ )
* 1971: త్రిబిక్రమ్ మాలిక్, (కాంగ్రెస్ (జె))
* 1967: మోహన్ నాగ్ (కాంగ్రెస్)
* 1961: మోహన్ నాగ్ (కాంగ్రెస్)
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:ఒడిశా శాసనసభ నియోజకవర్గాలు]]
op2ehzc0uv76cy6n8slkchg0fjfgi5i
శ్రీ కాళీ దేవాలయం (బర్మా)
0
353453
3617738
3597056
2022-08-07T11:46:48Z
K.Venkataramana
27319
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Hindu temple
|name = శ్రీ కాళీ దేవాలయం
|image = Image:Hindutempleyangon.jpg
|alt =
|caption = The exterior of Shri Kali Temple
|map_type = Burma
|coordinates = {{coord|16|46|38.08|N|96|9|16.08|E|type:landmark_region:MY|display=inline,title}}
|coordinates_footnotes=
|map_caption =
|country = [[బర్మా]]
|state = యాంగోన్ ప్రాంతం
|district =
|locale = యాంగోన్
|elevation_m =
|elevation_footnotes =
<!-- Culture -->
|deity =
|festivals =
<!-- Architecture -->
|architecture =
|architect =
|temple_quantity =
|monument_quantity =
|inscriptions =
<!-- History and governance -->
|established = <!-- Refers to establishment of the original temple -->
|year_completed = 1871
|creator =
|temple_board =
|governing_body =
|website =
}}
'''శ్రీ కాళీ దేవాలయం''' [[బర్మా]]<nowiki/>లోని యాంగోన్ డౌన్టౌన్లో ఉన్న [[హిందూధర్మం|హిందూ]] దేవాలయం. దీనిని 1871లో తమిళ వలసదారులు నిర్మించారు, బర్మా ప్రావిన్స్ బ్రిటిష్ ఇండియాలో భాగంగా ఉంది. ఈ ఆలయం దాని రంగుల వాస్తుశిల్పానికి ప్రసిద్ది చెందింది, ముఖ్యంగా దాని పైకప్పు, ఇందులో అనేక హిందూ దేవుళ్ల చిత్రాలు, రాతి శిల్పాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయాన్ని స్థానిక భారతీయ సమాజం నిర్వహిస్తోంది.<ref name="henderson">{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/magazine/dancing-kali-style.html|title=Dancing, Kali Style|last=Henderson|first=Virginia|date=9 November 2013|work=The Irrawaddy|accessdate=13 July 2015}}</ref>
==మూలాలు==
<references />
[[వర్గం:దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:మయన్మార్]]
8r8sru61w6ampzi70k1fm5o81vtecbs
3617741
3617738
2022-08-07T11:49:23Z
K.Venkataramana
27319
[[వర్గం:మయన్మార్]] ను తీసివేసారు; [[వర్గం:మయన్మార్ లోని దేవాలయాలు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Hindu temple
|name = శ్రీ కాళీ దేవాలయం
|image = Image:Hindutempleyangon.jpg
|alt =
|caption = The exterior of Shri Kali Temple
|map_type = Burma
|coordinates = {{coord|16|46|38.08|N|96|9|16.08|E|type:landmark_region:MY|display=inline,title}}
|coordinates_footnotes=
|map_caption =
|country = [[బర్మా]]
|state = యాంగోన్ ప్రాంతం
|district =
|locale = యాంగోన్
|elevation_m =
|elevation_footnotes =
<!-- Culture -->
|deity =
|festivals =
<!-- Architecture -->
|architecture =
|architect =
|temple_quantity =
|monument_quantity =
|inscriptions =
<!-- History and governance -->
|established = <!-- Refers to establishment of the original temple -->
|year_completed = 1871
|creator =
|temple_board =
|governing_body =
|website =
}}
'''శ్రీ కాళీ దేవాలయం''' [[బర్మా]]<nowiki/>లోని యాంగోన్ డౌన్టౌన్లో ఉన్న [[హిందూధర్మం|హిందూ]] దేవాలయం. దీనిని 1871లో తమిళ వలసదారులు నిర్మించారు, బర్మా ప్రావిన్స్ బ్రిటిష్ ఇండియాలో భాగంగా ఉంది. ఈ ఆలయం దాని రంగుల వాస్తుశిల్పానికి ప్రసిద్ది చెందింది, ముఖ్యంగా దాని పైకప్పు, ఇందులో అనేక హిందూ దేవుళ్ల చిత్రాలు, రాతి శిల్పాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయాన్ని స్థానిక భారతీయ సమాజం నిర్వహిస్తోంది.<ref name="henderson">{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/magazine/dancing-kali-style.html|title=Dancing, Kali Style|last=Henderson|first=Virginia|date=9 November 2013|work=The Irrawaddy|accessdate=13 July 2015}}</ref>
==మూలాలు==
<references />
[[వర్గం:దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:మయన్మార్ లోని దేవాలయాలు]]
lv82p57c46lnfg3rduqt1eaxlsfxp8n
3617743
3617741
2022-08-07T11:50:13Z
K.Venkataramana
27319
[[వర్గం:దేవాలయాలు]] ను తీసివేసారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Hindu temple
|name = శ్రీ కాళీ దేవాలయం
|image = Image:Hindutempleyangon.jpg
|alt =
|caption = The exterior of Shri Kali Temple
|map_type = Burma
|coordinates = {{coord|16|46|38.08|N|96|9|16.08|E|type:landmark_region:MY|display=inline,title}}
|coordinates_footnotes=
|map_caption =
|country = [[బర్మా]]
|state = యాంగోన్ ప్రాంతం
|district =
|locale = యాంగోన్
|elevation_m =
|elevation_footnotes =
<!-- Culture -->
|deity =
|festivals =
<!-- Architecture -->
|architecture =
|architect =
|temple_quantity =
|monument_quantity =
|inscriptions =
<!-- History and governance -->
|established = <!-- Refers to establishment of the original temple -->
|year_completed = 1871
|creator =
|temple_board =
|governing_body =
|website =
}}
'''శ్రీ కాళీ దేవాలయం''' [[బర్మా]]<nowiki/>లోని యాంగోన్ డౌన్టౌన్లో ఉన్న [[హిందూధర్మం|హిందూ]] దేవాలయం. దీనిని 1871లో తమిళ వలసదారులు నిర్మించారు, బర్మా ప్రావిన్స్ బ్రిటిష్ ఇండియాలో భాగంగా ఉంది. ఈ ఆలయం దాని రంగుల వాస్తుశిల్పానికి ప్రసిద్ది చెందింది, ముఖ్యంగా దాని పైకప్పు, ఇందులో అనేక హిందూ దేవుళ్ల చిత్రాలు, రాతి శిల్పాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయాన్ని స్థానిక భారతీయ సమాజం నిర్వహిస్తోంది.<ref name="henderson">{{cite news|url=http://www.irrawaddy.org/magazine/dancing-kali-style.html|title=Dancing, Kali Style|last=Henderson|first=Virginia|date=9 November 2013|work=The Irrawaddy|accessdate=13 July 2015}}</ref>
==మూలాలు==
<references />
[[వర్గం:మయన్మార్ లోని దేవాలయాలు]]
0lhld5js5egesusvhbidvp18lrcr29y
గోద్రేజ్ గ్రూప్
0
353454
3617744
3597322
2022-08-07T11:51:53Z
K.Venkataramana
27319
[[వర్గం:భారతీయ సంస్థలు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Stamp of India - 1998 - Colnect 161869 - Ardeshir - Pirojshah Godrej.jpeg|thumb|గోద్రేజ్ స్థాపకులు అర్దేషీర్ - పిరోజ్షా గోద్రెజ్ స్టాంప్ పైన ఉన్న ఇద్దరి ఫోటోలు. ]]
'''గోద్రేజ్ గ్రూప్''' ('''Godrej Group)''' 1897 సంవత్సరంలో అర్దేషిర్ గోద్రెజ్, పిరోజ్షా బుర్జోర్జీ గోద్రెజ్ స్థాపించిన లీవర్ టెక్నాలజీతో తాళాలను భారతదేశంలో ప్రవేశపెట్టిన మొట్టమొదటి కంపెనీ. సంస్థ ప్రధాన కార్యాలయం [[ముంబై]], [[మహారాష్ట్ర]] లో ఉంది. [[భారత దేశం|భారతదేశం]] లో మొదటి స్వదేశీ టైప్ రైటర్ ను ఉత్పత్తి చేసిన మొదటి సంస్థ. శతాబ్దం పైగా చరిత్ర ఉన్న గోద్రెజ్ అభివృద్ధి ఇప్పటికి చెందుతోంది. గోద్రెజ్ సంస్థ నుండి గృహోపకరణాలు, ఏరోస్పేస్, ఫర్నిచర్ లు, కన్స్యూమర్ గూడ్స్, అగ్రికల్చర్ మొదలైనవాటిలో వ్యాపార నిర్వహిస్తున్నది<ref>{{Cite web|date=2022-06-10|title=12 Oldest Companies Of India That Stood The Test Of Time|url=https://www.indiatimes.com/trending/social-relevance/oldest-companies-in-india-571801.html|access-date=2022-07-09|website=IndiaTimes|language=en-IN}}</ref>. గోద్రేజ్ సంస్థ స్థాపన జరిగి శతా బ్దం ( వంద సంవత్సరాలు ) సందర్భంగా భారత ప్రభుత్వం తపాలా శాఖ వారు గౌరవ సూచకంగా పోస్టల్ స్టాంప్ ను 11 జులై 1998 రోజు విడుదల చేశారు<ref>{{Cite web|last=Ainy|date=2017-09-24|title=Godrej Centenary|url=https://istampgallery.com/godrej-centenary/|access-date=2022-07-10|language=en-US}}</ref>. {{Infobox company
| name = గోద్రేజ్ గ్రూప్
| logo = Godrej Logo.svg
| logo_size = 250px
| type = [[ప్రైవేట్|ప్రైవేట్]]
| industry = [[Conglomerate (company)|Conglomerate]]
| foundation = {{start date and age|1897}}<ref>{{cite web |url=http://www.godrej.com/gstory/change/janfeb/cover.htm |title=Archived copy |access-date=2010-02-18 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061029185645/http://www.godrej.com/gstory/change/janfeb/cover.htm |archive-date=29 October 2006 |df=dmy-all }}</ref>
| founder = {{plainlist|
*[[అర్దేషిర్ గోద్రెజ్]]
*[[పిరోజ్షా బుర్జోర్జీ గోద్రెజ్]]}}
| location = [[ముంబై]], [[మహారాష్ట్ర]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తం
| key_people = [[ఆది గోద్రెజ్]] {{small|([[చైర్మన్]])}}<ref>{{Cite web|url=https://www.godrej.com/group-directors|title=Meet our Board of Directors | Godrej|website=www.godrej.com}}</ref>
| products = {{plainlist|
*[[ఏరోస్పేస్]]
*[[వ్యవసాయం]]
*[[కన్స్యూమర్ గూడ్స్|కన్స్యూమర్ గూడ్స్]]
*[[గృహోపకరణాలు]]
*[[రసాయన పరిశ్రమలు]]
*[[నిర్మాణ రంగం -కన్స్ట్రక్షన్]]
*[[ఎలక్ట్రానిక్స్]]
*[[ఫర్నిచర్]]
*[[రియల్ ఎస్టేట్]]
*సెక్యూరిటీ
*[[ఇన్ఫోటెక్]]}}
| revenue = {{profit}} {{USD|4.1 billion|link=yes}} (2015)<ref>{{cite web |url=http://www.godrej.com/godrej/godrej/who-we-are.html |title=Godrej Group Profile |date=26 March 2013 |work=Godrej |access-date=27 January 2016 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160225130223/http://www.godrej.com/godrej/godrej/who-we-are.html |archive-date=25 February 2016 |df=dmy }}</ref>
| num_employees = 28,000 (2016)
| subsid = {{plainlist|
*[[గోద్రెజ్ కన్స్యూమర్ ప్రొడక్ట్స్ లిమిటెడ్]]
*[[గోద్రెజ్ ఇన్ఫోటెక్ లిమిటెడ్]]
*[[గోద్రెజ్ ఇండస్ట్రీస్ లిమిటెడ్]]
*[[గోద్రెజ్ ఇండస్ట్రీస్ లిమిటెడ్]]
*[[గోద్రెజ్ అగ్రోవెట్]]
*[[గోద్రేజ్ & బోయిస్]]
*గోద్రెజ్ ఏరోస్పేస్
*గోద్రెజ్ హౌసింగ్ ఫైనాన్స్ లిమిటెడ్}}
| homepage = {{URL|www.godrej.com}}
}}
== చరిత్ర ==
గోద్రేజ్ కంపెనీ 1897 సంవత్సరంలో స్థాపన జరిగి తన వ్యాపార రంగములో పురోగతిని సాధించింది. కంపెనీ వ్యాపారాలలో గోద్రెజ్ ఇండస్ట్రీస్ హోల్డింగ్ కంపెనీలలో ఒకటి. స్వంత వ్యాపారాలు కెమికల్స్ ఎస్టేట్ మేనేజ్ మెంట్,ఫైనాన్స్ & ఇన్వెస్ట్ మెంట్ లను కలిగి ఉంటాయి. దీని రసాయన విభాగం సేంద్రియ పదార్థాల నుండి పొందిన విస్తృత శ్రేణి ఒలియోకెమికల్ ఉత్పత్తులను తయారు చేసి మార్కెట్ చేస్తుంది. కెమికల్స్ డివిజన్ కింద ప్రొడక్ట్ పోర్ట్ ఫోలియోలో ఫ్యాటీ ఆల్కహాల్స్ ఫ్యాటీ యాసిడ్స్ సర్ఫాక్టెంట్స్ గ్లిజరిన్, స్పెషాలిటీ ప్రొడక్ట్స్ ఉన్నాయి. ఈ ఉత్పత్తులను గృహ, వ్యక్తిగత సంరక్షణ ఫార్మాస్యూటికల్, ఆహార పరిశ్రమలలో ముడి పదార్థాలుగా ఉపయోగిస్తారు. రసాయన విభాగం [[గుజరాత్]] లోని వాలియా, మహారాష్ట్రలోని అంబర్ నాథ్ లో ఉన్నాయి.గోద్రేజ్ ఇండస్ట్రీస్ (జిఐఎల్) 18 దేశాలలో సబ్సిడరీ, అసోసియేట్ కంపెనీల ద్వారా కన్స్యూమర్ గూడ్స్ ,రియల్ ఎస్టేట్, అగ్రికల్చర్,వస్త్రాల రంగం రిటైల్ లో ఉంది<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/company/godrej-industrie-1742/information/company-history|title=Godrej Industries Ltd.|work=Business Standard India|access-date=2022-07-09}}</ref>.
== ఉత్పత్తులు ==
గోద్రెజ్ సంస్థ ద్వారా 1918 సంవత్సరంలో, జంతువుల కొవ్వు లేకుండా తయారు చేయబడిన ప్రపంచంలో మొట్టమొదటి సబ్బు అయిన చావిని ప్రారంభించింది. గోద్రెజ్ 1923 సంవత్సరంలో ఫర్నిచర్ ఉత్పత్తులను ప్రారంభించింది. 1952సంవత్సరంలో, ఈ సంస్థ 'సింథాల్' సబ్బు ఉత్పత్తి పేరును ప్రారంభించింది. ఈ సంస్థ 2005 సంవత్సరంలో గోద్రెజ్ నేచర్స్ బాస్కెట్ అనే ఎఫ్ ఎమ్ సిజి ప్రారంభించింది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న చక్కటి ఆహారాలకు భారతదేశం అగ్రగామి రిటైల్ గమ్యస్థానంసంస్థ ఉత్పత్తులను ప్రారంభించింది. గోద్రేజ్ గ్రూపు విజన్ మరింత ఉపాధి కల్పించదగిన శ్రామిక శక్తిని సృష్టించడం, గ్రీనర్ ఇండియాను నిర్మించడం ఈ సంస్థ లక్ష్యంగా పెట్టుకొని ప్రపంచవ్యాప్తంగా నెం.1 కంపెనీగా ఉండాలని కోరుకుంటుంది. 2014 సంవత్సరంలో, గోద్రెజ్ అంగారక గ్రహానికి భారతదేశం మొదటి మిషన్ పై భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థతో భాగస్వామ్యం కలిగి ఉంది. గోద్రెజ్ సంస్థ కంపెనీ ఆదాయం 2019 సంవత్సరంలో 12,151 కోట్ల వరకు ఉన్నది. కంపెనీ తన ఉత్పత్తులు, సేవలను ప్రపంచ స్థాయి నాణ్యతతో సరసమైన ధరలకు అందిస్తోంది<ref>{{Cite web|last=Companies|first=Deshi|date=2020-10-02|title=Godrej Group Profile, Wiki, Networth, Establishment, History and More|url=https://deshicompanies.com/company-profile/godrej-group/|access-date=2022-07-09|website=Deshi Companies|language=en-US}}</ref>.
== విస్తరణ ==
గోద్రేజ్, నాదిర్, జంషైడ్ లతో కలిసి, ఈ గ్రూపులో ఇతర కంపెనీ విలీనాలు, అనేక అంతర్జాతీయ బ్రాండ్ లతో జాయింట్ వెంచర్లు (Joint Ventures) ఏర్పాటు చేశారు. గోద్రెజ్ 1994లో ట్రాన్స్లెక్ట్రా డొమెస్టిక్ ప్రొడక్ట్స్ ను కొనుగోలు చేసింది, ఈ బ్రాండ్ అప్పట్లో గుడ్ నైట్ బ్రాండ్ క్రింద మస్కిటో మ్యాట్ దోమల నుంచి సంరక్షణ కొరకు వినియోగదారులు వాడటం జరుగుతుంది . ఈ సమూహం తరువాత బనిష్, జెట్, హెక్సిట్, ఈజీ వంటి ప్రసిద్ధ బ్రాండ్లను కొనుగోలు చేసింది. 2001సంవత్సరంలో హిందుస్తాన్ లీవర్ లిమిటెడ్ నుండి జంతు దాణా వ్యాపారాన్ని కొనుగోలు చేసింది, తరువాత హిందుస్తాన్ యూనిలీవర్ లిమిటెడ్ గా పేరు మార్చబడింది. 2005 సంవత్సరంలో, ఈ సమూహం తన మొట్టమొదటి గ్లోబల్ అక్విజిషన్—బ్రిటన్ దేశ కీలైన్ బ్రాండ్స్ లిమిటెడ్—[[జోర్డాన్]], [[ఆస్ట్రేలియా]], [[ఆఫ్రికా]], [[ఐరోపా]] వంటి ప్రదేశాలలో క్యూటికురా, ఎరాస్మిక్, నులోన్ వంటి అనేక అంతర్జాతీయ బ్రాండ్లు, ట్రేడ్ మార్క్ కు యాజమాన్యాన్ని ఇవ్వడం జరిగింది. 2010లో, గోద్రెజ్ ఆసియా, ఆఫ్రికా , దక్షిణ అమెరికా మూడు ఖండాల్లో వ్యక్తిగత వాష్, హెయిర్ కేర్, క్రిమిసంహారక మందుల మార్కెట్ ను దృష్టి పెట్టి తన 3x3 వ్యూహాన్ని ఆవిష్కరణ చేసింది.
[[దస్త్రం:Godrej Alive Hinjewadi.jpg|thumb|గోద్రేజ్ అలైవ్ ములుండ్ థానే సర్కిల్, థానే(w) ముంబై, ఒక నివాస ప్రాజెక్ట్. ములుండ్ వెస్ట్ ముంబైలో 2BHK, 3BHK మరియు 4BHK అపార్ట్మెంట్లను అందించే ప్రాజెక్ట్.]]
[[దస్త్రం:Godrej Nature's Basket Logo.jpg|thumb|గోద్రెజ్ నేచర్ బాస్కెట్ లోగో]]
గోద్రేజ్ గ్రూప్ సంస్థ అంతర్జాతీయ కంపెనీలు విలీనం , భాగస్వామ్యంతో ఉన్నాయి వాటిలో కాస్మోటికా నాసియోనల్, చిలీ కంపెనీ, సాఫ్ట్ అండ్ జెంటిల్, 2012 లో [[బ్రిటన్]] లో కాల్గేట్-పాల్మోలివ్ కంపెనీ నుండి మహిళలు ఉపయోగించే . డియోడరెంట్ బ్రాండ్,జనరల్ ఎలక్ట్రిక్ కంపెనీ, ప్రాక్టర్ అండ్ గాంబుల్ కంపెనీ, సారా లీ కార్ప్, పిల్స్ బరీ కంపెనీ ఎల్ ఎల్ , హెర్షే కంపెనీ వంటి సంస్థల ఉన్నాయి . గోద్రేజ్ గ్రూప్ సంస్థ ఆదాయం 2015 సంవత్సరం నాటికి 4.1 బిలియన్ డాలర్లు (₹ 25,000 కోట్లు) గా ఉంది<ref>{{Cite web|last=Sanjai|first=Madhura Karnik,P R.|date=2014-08-13|title=Godrej group: Unlocking entrepreneurship|url=https://www.livemint.com/Companies/VvTchdzOwP6yccBgCYUqYL/Godrej-group-Unlocking-entrepreneurship.html|access-date=2022-07-09|website=mint|language=en}}</ref> .
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:1987 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:మహారాష్ట్ర పరిశ్రమలు]]
[[వర్గం:ప్రైవేట్ పరిశ్రమలు]]
[[వర్గం:స్వాతంత్ర్య పూర్వ సంస్థలు]]
[[వర్గం:భారతీయ సంస్థలు]]
7gfhplrtpy2kn7j1ntu5tpj7js1mb23
180 (2011 సినిమా)
0
353457
3617746
3598867
2022-08-07T11:58:54Z
K.Venkataramana
27319
[[వర్గం:2010ల తమిళ భాషా సినిమాలు]] ను తీసివేసారు; [[వర్గం:తమిళ సినిమాలు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film|name=180|italic_title=no|director=జయేంద్ర పంచపకేశన్|producer=కిరణ్ రెడ్డి<br />స్వరూప్ రెడ్డి<br />సి. శ్రీకాంత్|story=జయేంద్ర|screenplay=జయేంద్ర<br />శుభ|writer=ఉమర్జీ అనురాధ <small>(తెలుగు)</small><br />శుభ, జయేంద్ర <small>(తమిళం)</small>|starring={{unbulleted list|సిద్ధార్థ్|ప్రియా ఆనంద్|నిత్యా మీనన్}}|music=శరత్|cinematography=బాలసుబ్రహ్మణ్యం|editing=కిషోర్ తే|studio=ఎస్.పి.ఐ సినిమాస్<br />అఘల్ ఫిల్మ్స్|distributor=అయ్ంగారన్ ఇంటర్నేషనల్ <small>(తమిళ వెర్షన్)</small>|released={{Film date|df=yes|2011|6|25}}|runtime=122 నిమిషాలు|country=ఇండియా|language=తెలుగు<br />తమిళం|budget=|gross=}}'''180''' అనేది 2011లో విడుదలైన భారతీయ రొమాంటిక్ డ్రామా చిత్రం. దీనికి జయేంద్ర పంచపకేశన్ దర్శకత్వం వహించాడు. అంతేకాకుండా ఆయన ఈ చిత్రానికి శుభ, ఉమర్జీ అనురాధలతో కలిసి రచయితగా వ్యవహరించారు. 180 తెలుగు చిత్రం, నూట్రన్బదు (అనువాదం 180) తమిళంలో ఏకకాలంలో చిత్రీకరించబడ్డాయి.<ref>{{cite web|date=11 June 2011|title='180' becomes 'Nootrenbadhu' - Tamil Movie News|url=http://www.indiaglitz.com/channels/tamil/article/67581.html|access-date=15 September 2011|publisher=IndiaGlitz}}</ref> వీటిల్లో [[సిద్ధార్థ్]], [[ప్రియ ఆనంద్|ప్రియా ఆనంద్]], [[నిత్య మేనన్|నిత్యా మీనన్]] ప్రధానపాత్రల్లో, అలాగే మౌలీ, [[తనికెళ్ళ భరణి|తనికెళ్ల భరణి]], [[గీత (నటి)|గీత]] తదితరులు ఇతర పాత్రల్లో నటించారు. నూట్రన్బదుతో నిత్యా మీనన్ తమిళంలో అరంగేట్రం చేయగా<ref>{{Cite web|title=Priyamani signs her third Kannada film - Indian Express|url=http://archive.indianexpress.com/news/priyamani-signs-her-third-kannada-film/652395/|access-date=2020-01-14|website=archive.indianexpress.com}}</ref>, ఏడేళ్ల తర్వాత సిద్ధార్థ్ తమిళ సినిమాకు పునరాగమనం చేసాడు. అతని చివరి తమిళ చిత్రం 2004లో వచ్చిన ఆయుత ఎజుత్తు.<ref>{{Cite web|title=Siddharth returns to Tamil cinema with 180|url=https://www.sify.com/movies/siddharth-returns-to-tamil-cinema-with-180-news-tamil-ld5placfaacsi.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181126182428/http://www.sify.com/movies/siddharth-returns-to-tamil-cinema-with-180-news-tamil-ld5placfaacsi.html|archive-date=2018-11-26|access-date=2020-01-14|website=Sify|language=en}}</ref> రెడ్ వన్ కెమెరాలో 180 చిత్రాన్ని చిత్రీకరించడం విశేషం. ఈ చిత్రాన్ని ఎస్.పి.ఐ సినిమాస్, మఅఘల్ ఫిల్మ్స్ సంయుక్తంగా నిర్మించారు. కాగా తమిళ వెర్షన్ను ఐంగారన్ ఇంటర్నేషనల్ పంపిణీ చేసింది. శరత్ సంగీతం సమకూర్చగా, బాలసుబ్రహ్మణ్యం సినిమాటోగ్రఫీని నిర్వహించారు. కిషోర్ తే ఎడిటింగ్ చేసాడు. ఈ చిత్రం 2011 జూన్ 25న విడుదలైంది.
== తారాగణం ==
* [[సిద్ధార్థ్]] (డాక్టర్ అజయ్ అలియాస్ మనో & జోస్)
* [[ప్రియ ఆనంద్|ప్రియా ఆనంద్]] (ఇంటీరియర్ డిజైనర్ రేణుక)
* [[నిత్య మేనన్|నిత్యా మీనన్]] (తమిళంలో విద్యాలక్ష్మి / తెలుగులో ఫోటో జర్నలిస్ట్)
* T. S. B. K. మౌలీ
* గీత
* శ్రీచరణ్
* [[మిషా ఘోషల్]]
* లక్ష్మీ రామకృష్ణన్
* [[తనికెళ్ళ భరణి|తనికెళ్ల భరణి]]
* జానకి సబేష్
* [[ఎం. ఎస్. నారాయణ]]
== ప్రొడక్షన్ ==
అడ్వర్టైజ్మెంట్ ఫిల్మ్ మేకర్ జయేంద్ర తన మొదటి చలన చిత్రాన్ని ద్విభాషా చిత్రంగా 2010 జూన్ 15న [[చెన్నై]]<nowiki/>లోని ఎవిఎమ్ స్టూడియోలో ప్రకటించారు. సిద్ధార్థ్ ప్రధాన పాత్రలో నటించాడు. సిద్ధార్థ్కు జోడీగా ప్రియా ఆనంద్, నిత్యా మీనన్లు కథానాయికలుగా నటించారు. ఈ చిత్రబృందంలో శరత్, బాలసుబ్రహ్మణ్యం, కిషోర్ తే వరుసగా స్వరకర్తగా, సినిమాటోగ్రాఫర్గా, ఎడిటర్గా ఉన్నారు. ఈ సినిమా చిత్రీకరణ ప్రకటించిన రోజునే ప్రారంభమైంది. చెన్నై, హైదరాబాదు, శాన్ ఫ్రాన్సిస్కోలలో చిత్రీకరించబడింది. రెడ్ డిజిటల్ సినిమా కెమెరాను ఉపయోగించారు.
== బాక్స్ ఆఫీస్ ==
ఈ చిత్రం చెన్నైలో మొదటి మూడు రోజుల్లో 90% ఆక్యుపెన్సీతో థియేటర్లలో ₹8 మిలియన్లు వసూలు చేసింది.<ref>{{cite web|title=180 - Behindwoods.com - Tamil Top Ten Movies - 180 Pillaiyar Nootrenbadu Theru Kadaisi Veedu Udhayan Avan Ivan Aaranya Kaandam Azhagarsaamiyin Kudhirai Aanmai Thavarel Kanden Engeyum Kadhal Ko Vaanam|url=http://www.behindwoods.com/tamil-movies-slide-shows/movie-4/top-ten-movies-june-27/tamil-cinema-topten-movie-180.html|access-date=15 September 2011|publisher=Behindwoods.com}}</ref> రెండు వారాల తర్వాత, ఆక్యుపెన్సీ 90%కి చేరుకోవడంతో ₹12 మిలియన్లు వసూలు చేసింది.<ref>{{cite web|title=180 - Behindwoods.com - Tamil Top Ten Movies - Theneer Viduthi Venghai 180 Pillaiyar Nootrenbadu Theru Kadaisi Veedu Udhayan Avan Ivan Aaranya Kaandam Azhagarsaamiyin Kudhirai Aanmai Thavarel Kanden Engeyum Kadhal Ko Vaanam|url=http://www.behindwoods.com/tamil-movies-slide-shows/movie-4/top-ten-movies-july-11/tamil-cinema-topten-movie-180.html|access-date=15 September 2011|publisher=Behindwoods.com}}</ref>
== మూలాలు ==
[[వర్గం:తెలుగు సినిమాలు]]
[[వర్గం:భారతీయ బహుభాషా సినిమాలు]]
[[వర్గం:2011 రొమాంటిక్ డ్రామా సినిమాలు]]
[[వర్గం:2011 సినిమాలు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలు]]
[[వర్గం:క్యాన్సర్ గురించి భారతీయ చలనచిత్రాలు]]
[[వర్గం:2011 బహుభాషా సినిమాలు]]
[[వర్గం:2011 దర్శకత్వ తొలి చిత్రాలు]]
eljfj8eyvxv6pswpk1qjjh7majbupgm
వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/తెలంగాణా మండలాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన మార్పుచేర్పులు
4
353882
3617536
3616827
2022-08-07T01:30:18Z
Chaduvari
97
+సంబంధిత ప్రాజెక్ట్లు
wikitext
text/x-wiki
తెలంగాణ మండలాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన కొన్ని నిర్దుష్టమైన పనుల కోసం ఈ ప్రాజెక్టును ఉద్దేశించాం. ఇది ఎవ్వరైనా పాల్గొనగలిగే చిన్న ప్రాజెక్టు. తెలంగాణలో 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, వివిధ మండలాల రూపురేఖలు, గణాంకాల సమాచారాన్ని ఆయా పేజీల్లో చేర్చే ప్రాజెక్టు ఇది. ఈ పని గురించి గతంలో రచ్చబండలో చేసిన ప్రకటనను [[వికీపీడియా:రచ్చబండ/పాత చర్చ 85#పునర్వ్యవస్థీకరణ_తరువాత,_తెలంగాణ_జిల్లాలు_మండలాల_పటాలు|ఇక్కడ]] చూడవచ్చు.
== తలపెట్టిన పనులు ==
తెలంగాణ మండలాల పేజీల్లో కింది పనులు చెయ్యవలసి ఉంది.
# కొన్ని మండలాల పేజీల్లో సమాచారపెట్టె లేదు. దాన్ని సృష్టించాలి.
# సమాచారపెట్టెలో ఉన్న పాత మ్యాపు బొమ్మను తీసేసి, దాని స్థానంలో కొత్త మ్యాపు బొమ్మను చేర్చాలి.
# పాత మ్యాపు బొమ్మను పేజీలో మరొక చోట చేర్చాలి.
# 2016 జిల్లాల, మండలాల పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత వివిధ గణాంకాల స్థితిని చేర్చాలి.
వీటిని సాధించేందుకు ఏర్పరచిన ప్రాజెక్టు ఇది. పై పనులను దాదాపు 600 పేజీల్లో చెయ్యాల్సి ఉంది.
== ప్రాజెక్టు సభ్యులు ==
# [[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
# <span style='border-radius:10px;border-top:3px solid #FF9933; border-bottom:3px solid #138808'>'''[[User:Pranayraj1985|<small><font colour="white" face="segoe script" size="1">ప్రణయ్రాజ్ వంగరి</font></small>]]'''</span>([[User_Talk:Pranayraj1985|చర్చ]]) 04:26, 18 జూలై 2022 (UTC)
# [[User:Chaduvari|యర్రా రామారావు]]<small> ([[User_Talk:యర్రా రామారావు|చర్చ]] • [[Special:Contributions/యర్రా రామారావు|రచనలు]])</small>
# [[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nagarani Bethi|చర్చ]]) 10:43, 18 జూలై 2022 (UTC)
== పనిలో సూచనలు ==
# మండలం 2016 లో కొత్తగా ఏర్పడినదైతే, దానికి పాత మ్యాపు ఉండదు.
# కొత్త మండలానికి సమాచార పెట్టే ఉండే అవకాశం తక్కువ. దానికి సమాచారాపెట్టె చేర్చాలి. అందులో సమాచారం మొత్తాన్ని చేర్చాలి. 2011 నాటి సమాచారం ఉంటే మార్చనక్కర్లేదు. అది లేని పక్షంలో 2016 నాటి సమాచారం (స్ప్రెడ్షీటులో ఉన్న సమాచారం) చేర్చాలి.
# పేజీలో సమాచారపెట్టె ఈసరికే ఉంటే, అందులో మ్యాపు మాత్రం మారిస్తే సరిపోతుంది. మిగతా గణాంకాలను మార్చవద్దు.
# అక్షాంశ రేఖాంశాలను గూగుల్ మ్యాప్స్ నుండి తీసుకోవచ్చు.
# సమాచార పెట్టెలో -
## పేజీ పేరులో "మండలం" అనేది ఉండాలి. లేకపోతే చేర్చండి.
## జిల్లా పేరులో "జిల్లా" అనే పదం ఉండాలి. లేకపోతే చేర్చండి.
## వికీలింకు ([[]]) ఇవ్వకూడదు.
## జనాభా వివరాలు చేర్చేటప్పుడు స్థానాలు సూచించే కామాలు లేకుండా చేర్చాలి.కామాలు తో కూర్పు చేస్తే Pages with non-numeric formatnum arguments అనే అవసరంలేని వర్గంలోకి చేరతాయి.సమాచారపెట్టెకు ఆటోమాటిక్ గా కామాలు పెట్టె ఏర్పాటు ఉంది.
# పేజీ పాఠ్యంలో - సమాచారపెట్టెలో కాదు - మండల కేంద్రం గురించిన వివరం చాలా పేజీల్లో లేదు. ఆ సమాచారాన్ని, ఆ గ్రామానికి లింకుతో సహా, చేర్చాలి.
== ప్రాజెక్టు వనరులు ==
# మండలాల కొత్త మ్యాపులు [[commons:Category:Telangana mandals]] అనే వర్గంలో ఉన్నాయి.
# పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాతి గణాంకాలు తయారై సిద్ధంగా ఉన్నాయి. కోరిన సభ్యులకు వాటిని ఈమెయిల్లో పంపిస్తాం. ఆ ఫైల్లో ఉన్న వాక్యాన్ని కాపీ చేసి పేజీలో పేస్టు చేస్తే సరిపోతుంది. మూలం కూడా చేరుతుంది.
== ప్రాజెక్టు వ్యవధి ==
ఈ ప్రాజెక్టును 2022 ఆగస్టు 31 నాటికి పూర్తి చెయ్యాలనేది సంకల్పం.
== ప్రాజెక్టు పురోగతి ==
{| class="wikitable"
!క్ర.సం
!జిల్లా
!మొత్తం
మండలాల సంఖ్య
!పని పూర్తైన
మండలాల సంఖ్య
!పనిచేస్తున్న వాడుకరి
!పనులన్నీ పూర్తైతే
{{Tl|Tick}} టిక్కు పెట్టండి
|-
|1
|[[:వర్గం:ఆదిలాబాదు జిల్లా మండలాలు|ఆదిలాబాద్ జిల్లా]]
|18
|18
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|2
|[[:వర్గం:కరీంనగర్ జిల్లా మండలాలు|కరీంనగర్ జిల్లా]]
|16
|16
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|3
|[[:వర్గం:కామారెడ్డి జిల్లా మండలాలు|కామారెడ్డి జిల్లా]]
|22
|22
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|4
|[[:వర్గం:కొమరంభీం జిల్లా మండలాలు|కొమరంభీం జిల్లా]]
|15
|15
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|5
|[[:వర్గం:ఖమ్మం జిల్లా మండలాలు|ఖమ్మం జిల్లా]]
|21
|21
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|6
|[[:వర్గం:జగిత్యాల జిల్లా మండలాలు|జగిత్యాల జిల్లా]]
|18
|18
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|7
|[[:వర్గం:జనగామ జిల్లా మండలాలు|జనగామ జిల్లా]]
|12
|12
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|8
|[[:వర్గం:జయశంకర్ భూపాలపల్లి జిల్లా మండలాలు|జయశంకర్ జిల్లా]]
|11
|11
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|9
|[[:వర్గం:జోగులాంబ గద్వాల జిల్లా మండలాలు|జోగులాంబ జిల్లా]]
|12
|12
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|10
|[[:వర్గం:నల్గొండ జిల్లా మండలాలు|నల్గొండ జిల్లా]]
|31
|31
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|11
|[[:వర్గం:నాగర్కర్నూల్ జిల్లా మండలాలు|నాగర్కర్నూల్ జిల్లా]]
|20
|20
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|12
|[[:వర్గం:నారాయణపేట జిల్లా మండలాలు|నారాయణపేట జిల్లా]]
|11
|11
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|13
|[[:వర్గం:నిజామాబాదు జిల్లా మండలాలు|నిజామాబాదు జిల్లా]]
|29
|29
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|14
|[[:వర్గం:నిర్మల్ జిల్లా మండలాలు|నిర్మల్ జిల్లా]]
|19
|19
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|15
|[[:వర్గం:పెద్దపల్లి జిల్లా మండలాలు|పెద్దపల్లి జిల్లా]]
|14
|14
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|16
|[[:వర్గం:భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లా మండలాలు|భద్రాద్రి జిల్లా]]
|23
|23
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|17
|[[:వర్గం:మంచిర్యాల జిల్లా మండలాలు|మంచిర్యాల జిల్లా]]
|18
|18
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|18
|[[:వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా మండలాలు|మహబూబాబాదు జిల్లా]]
|16
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|-
|19
|[[:వర్గం:మహబూబ్ నగర్ జిల్లా మండలాలు|మహబూబ్నగర్ జిల్లా]]
|16
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|-
|20
|[[:వర్గం:ములుగు జిల్లా మండలాలు|ములుగు జిల్లా]]
|9
|9
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|21
|[[:వర్గం:మెదక్ జిల్లా మండలాలు|మెదక్ జిల్లా]]
|21
|
|
|
|-
|22
|[[:వర్గం:మేడ్చల్ - మల్కాజ్గిరి జిల్లా మండలాలు|మేడ్చల్ మల్కాజ్గిరి జిల్లా]]
|15
|15
|[[వాడుకరి:స్వరలాసిక|స్వరలాసిక]] ([[వాడుకరి చర్చ:స్వరలాసిక|చర్చ]])
|{{Tick}}
|-
|23
|[[:వర్గం:యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా మండలాలు|యాదాద్రి జిల్లా]]
|17
|
|
|
|-
|24
|[[:వర్గం:రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు|రంగారెడ్డి జిల్లా]]
|27
|
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|
|-
|25
|[[:వర్గం:రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లా మండలాలు|రాజన్న జిల్లా]]
|13
|
|
|
|-
|26
|[[:వర్గం:వనపర్తి జిల్లా మండలాలు|వనపర్తి జిల్లా]]
|14
|
|
|
|-
|27
|[[:వర్గం:వరంగల్ జిల్లా మండలాలు|వరంగల్ జిల్లా]]
|13
|13
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|28
|[[:వర్గం:వికారాబాదు జిల్లా మండలాలు|వికారాబాదు జిల్లా]]
|19
|
|
|
|-
|29
|[[:వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు|సంగారెడ్డి జిల్లా]]
|27
|27
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|30
|[[:వర్గం:సిద్దిపేట జిల్లా మండలాలు|సిద్దిపేట జిల్లా]]
|24
|24
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|31
|[[:వర్గం:సూర్యాపేట జిల్లా మండలాలు|సూర్యాపేట జిల్లా]]
|23
|
|
|
|-
|32
|[[:వర్గం:హన్మకొండ జిల్లా మండలాలు|హనుమకొండ జిల్లా]]
|14
|14
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|33
|[[:వర్గం:హైదరాబాద్ జిల్లా మండలాలు|హైదరాబాదు జిల్లా]]
|16
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|}
== ప్రాజెక్టు నిర్వహణ ==
[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
== సంబంధిత ప్రాజెక్టులు ==
* [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/తెలంగాణా గ్రామాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన మార్పుచేర్పులు]]
2ni024wgjjswomputedxqpl1prlsrat
3617618
3617536
2022-08-07T05:51:56Z
Chaduvari
97
/* ప్రాజెక్టు పురోగతి */
wikitext
text/x-wiki
తెలంగాణ మండలాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన కొన్ని నిర్దుష్టమైన పనుల కోసం ఈ ప్రాజెక్టును ఉద్దేశించాం. ఇది ఎవ్వరైనా పాల్గొనగలిగే చిన్న ప్రాజెక్టు. తెలంగాణలో 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, వివిధ మండలాల రూపురేఖలు, గణాంకాల సమాచారాన్ని ఆయా పేజీల్లో చేర్చే ప్రాజెక్టు ఇది. ఈ పని గురించి గతంలో రచ్చబండలో చేసిన ప్రకటనను [[వికీపీడియా:రచ్చబండ/పాత చర్చ 85#పునర్వ్యవస్థీకరణ_తరువాత,_తెలంగాణ_జిల్లాలు_మండలాల_పటాలు|ఇక్కడ]] చూడవచ్చు.
== తలపెట్టిన పనులు ==
తెలంగాణ మండలాల పేజీల్లో కింది పనులు చెయ్యవలసి ఉంది.
# కొన్ని మండలాల పేజీల్లో సమాచారపెట్టె లేదు. దాన్ని సృష్టించాలి.
# సమాచారపెట్టెలో ఉన్న పాత మ్యాపు బొమ్మను తీసేసి, దాని స్థానంలో కొత్త మ్యాపు బొమ్మను చేర్చాలి.
# పాత మ్యాపు బొమ్మను పేజీలో మరొక చోట చేర్చాలి.
# 2016 జిల్లాల, మండలాల పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత వివిధ గణాంకాల స్థితిని చేర్చాలి.
వీటిని సాధించేందుకు ఏర్పరచిన ప్రాజెక్టు ఇది. పై పనులను దాదాపు 600 పేజీల్లో చెయ్యాల్సి ఉంది.
== ప్రాజెక్టు సభ్యులు ==
# [[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
# <span style='border-radius:10px;border-top:3px solid #FF9933; border-bottom:3px solid #138808'>'''[[User:Pranayraj1985|<small><font colour="white" face="segoe script" size="1">ప్రణయ్రాజ్ వంగరి</font></small>]]'''</span>([[User_Talk:Pranayraj1985|చర్చ]]) 04:26, 18 జూలై 2022 (UTC)
# [[User:Chaduvari|యర్రా రామారావు]]<small> ([[User_Talk:యర్రా రామారావు|చర్చ]] • [[Special:Contributions/యర్రా రామారావు|రచనలు]])</small>
# [[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nagarani Bethi|చర్చ]]) 10:43, 18 జూలై 2022 (UTC)
== పనిలో సూచనలు ==
# మండలం 2016 లో కొత్తగా ఏర్పడినదైతే, దానికి పాత మ్యాపు ఉండదు.
# కొత్త మండలానికి సమాచార పెట్టే ఉండే అవకాశం తక్కువ. దానికి సమాచారాపెట్టె చేర్చాలి. అందులో సమాచారం మొత్తాన్ని చేర్చాలి. 2011 నాటి సమాచారం ఉంటే మార్చనక్కర్లేదు. అది లేని పక్షంలో 2016 నాటి సమాచారం (స్ప్రెడ్షీటులో ఉన్న సమాచారం) చేర్చాలి.
# పేజీలో సమాచారపెట్టె ఈసరికే ఉంటే, అందులో మ్యాపు మాత్రం మారిస్తే సరిపోతుంది. మిగతా గణాంకాలను మార్చవద్దు.
# అక్షాంశ రేఖాంశాలను గూగుల్ మ్యాప్స్ నుండి తీసుకోవచ్చు.
# సమాచార పెట్టెలో -
## పేజీ పేరులో "మండలం" అనేది ఉండాలి. లేకపోతే చేర్చండి.
## జిల్లా పేరులో "జిల్లా" అనే పదం ఉండాలి. లేకపోతే చేర్చండి.
## వికీలింకు ([[]]) ఇవ్వకూడదు.
## జనాభా వివరాలు చేర్చేటప్పుడు స్థానాలు సూచించే కామాలు లేకుండా చేర్చాలి.కామాలు తో కూర్పు చేస్తే Pages with non-numeric formatnum arguments అనే అవసరంలేని వర్గంలోకి చేరతాయి.సమాచారపెట్టెకు ఆటోమాటిక్ గా కామాలు పెట్టె ఏర్పాటు ఉంది.
# పేజీ పాఠ్యంలో - సమాచారపెట్టెలో కాదు - మండల కేంద్రం గురించిన వివరం చాలా పేజీల్లో లేదు. ఆ సమాచారాన్ని, ఆ గ్రామానికి లింకుతో సహా, చేర్చాలి.
== ప్రాజెక్టు వనరులు ==
# మండలాల కొత్త మ్యాపులు [[commons:Category:Telangana mandals]] అనే వర్గంలో ఉన్నాయి.
# పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాతి గణాంకాలు తయారై సిద్ధంగా ఉన్నాయి. కోరిన సభ్యులకు వాటిని ఈమెయిల్లో పంపిస్తాం. ఆ ఫైల్లో ఉన్న వాక్యాన్ని కాపీ చేసి పేజీలో పేస్టు చేస్తే సరిపోతుంది. మూలం కూడా చేరుతుంది.
== ప్రాజెక్టు వ్యవధి ==
ఈ ప్రాజెక్టును 2022 ఆగస్టు 31 నాటికి పూర్తి చెయ్యాలనేది సంకల్పం.
== ప్రాజెక్టు పురోగతి ==
{| class="wikitable"
!క్ర.సం
!జిల్లా
!మొత్తం
మండలాల సంఖ్య
!పని పూర్తైన
మండలాల సంఖ్య
!పనిచేస్తున్న వాడుకరి
!పనులన్నీ పూర్తైతే
{{Tl|Tick}} టిక్కు పెట్టండి
|-
|1
|[[:వర్గం:ఆదిలాబాదు జిల్లా మండలాలు|ఆదిలాబాద్ జిల్లా]]
|18
|18
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|2
|[[:వర్గం:కరీంనగర్ జిల్లా మండలాలు|కరీంనగర్ జిల్లా]]
|16
|16
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|3
|[[:వర్గం:కామారెడ్డి జిల్లా మండలాలు|కామారెడ్డి జిల్లా]]
|22
|22
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|4
|[[:వర్గం:కొమరంభీం జిల్లా మండలాలు|కొమరంభీం జిల్లా]]
|15
|15
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|5
|[[:వర్గం:ఖమ్మం జిల్లా మండలాలు|ఖమ్మం జిల్లా]]
|21
|21
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|6
|[[:వర్గం:జగిత్యాల జిల్లా మండలాలు|జగిత్యాల జిల్లా]]
|18
|18
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|7
|[[:వర్గం:జనగామ జిల్లా మండలాలు|జనగామ జిల్లా]]
|12
|12
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|8
|[[:వర్గం:జయశంకర్ భూపాలపల్లి జిల్లా మండలాలు|జయశంకర్ జిల్లా]]
|11
|11
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|9
|[[:వర్గం:జోగులాంబ గద్వాల జిల్లా మండలాలు|జోగులాంబ జిల్లా]]
|12
|12
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|10
|[[:వర్గం:నల్గొండ జిల్లా మండలాలు|నల్గొండ జిల్లా]]
|31
|31
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|11
|[[:వర్గం:నాగర్కర్నూల్ జిల్లా మండలాలు|నాగర్కర్నూల్ జిల్లా]]
|20
|20
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|12
|[[:వర్గం:నారాయణపేట జిల్లా మండలాలు|నారాయణపేట జిల్లా]]
|11
|11
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|13
|[[:వర్గం:నిజామాబాదు జిల్లా మండలాలు|నిజామాబాదు జిల్లా]]
|29
|29
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|14
|[[:వర్గం:నిర్మల్ జిల్లా మండలాలు|నిర్మల్ జిల్లా]]
|19
|19
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|15
|[[:వర్గం:పెద్దపల్లి జిల్లా మండలాలు|పెద్దపల్లి జిల్లా]]
|14
|14
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|16
|[[:వర్గం:భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లా మండలాలు|భద్రాద్రి జిల్లా]]
|23
|23
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|17
|[[:వర్గం:మంచిర్యాల జిల్లా మండలాలు|మంచిర్యాల జిల్లా]]
|18
|18
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|18
|[[:వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా మండలాలు|మహబూబాబాదు జిల్లా]]
|16
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|-
|19
|[[:వర్గం:మహబూబ్ నగర్ జిల్లా మండలాలు|మహబూబ్నగర్ జిల్లా]]
|16
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|-
|20
|[[:వర్గం:ములుగు జిల్లా మండలాలు|ములుగు జిల్లా]]
|9
|9
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|{{Tick}}
|-
|21
|[[:వర్గం:మెదక్ జిల్లా మండలాలు|మెదక్ జిల్లా]]
|21
|
|
|
|-
|22
|[[:వర్గం:మేడ్చల్ - మల్కాజ్గిరి జిల్లా మండలాలు|మేడ్చల్ మల్కాజ్గిరి జిల్లా]]
|15
|15
|[[వాడుకరి:స్వరలాసిక|స్వరలాసిక]] ([[వాడుకరి చర్చ:స్వరలాసిక|చర్చ]])
|{{Tick}}
|-
|23
|[[:వర్గం:యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా మండలాలు|యాదాద్రి జిల్లా]]
|17
|
|
|
|-
|24
|[[:వర్గం:రంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు|రంగారెడ్డి జిల్లా]]
|27
|27
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|25
|[[:వర్గం:రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లా మండలాలు|రాజన్న జిల్లా]]
|13
|
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|
|-
|26
|[[:వర్గం:వనపర్తి జిల్లా మండలాలు|వనపర్తి జిల్లా]]
|14
|
|
|
|-
|27
|[[:వర్గం:వరంగల్ జిల్లా మండలాలు|వరంగల్ జిల్లా]]
|13
|13
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|28
|[[:వర్గం:వికారాబాదు జిల్లా మండలాలు|వికారాబాదు జిల్లా]]
|19
|
|
|
|-
|29
|[[:వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా మండలాలు|సంగారెడ్డి జిల్లా]]
|27
|27
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|30
|[[:వర్గం:సిద్దిపేట జిల్లా మండలాలు|సిద్దిపేట జిల్లా]]
|24
|24
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|31
|[[:వర్గం:సూర్యాపేట జిల్లా మండలాలు|సూర్యాపేట జిల్లా]]
|23
|
|
|
|-
|32
|[[:వర్గం:హన్మకొండ జిల్లా మండలాలు|హనుమకొండ జిల్లా]]
|14
|14
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|{{Tick}}
|-
|33
|[[:వర్గం:హైదరాబాద్ జిల్లా మండలాలు|హైదరాబాదు జిల్లా]]
|16
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|}
== ప్రాజెక్టు నిర్వహణ ==
[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
== సంబంధిత ప్రాజెక్టులు ==
* [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/తెలంగాణా గ్రామాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన మార్పుచేర్పులు]]
ffvqa7cy1g1jvye1d7uvrdeemhunm9l
వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/తెలంగాణా గ్రామాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన మార్పుచేర్పులు
4
353896
3617534
3617215
2022-08-07T01:28:39Z
Chaduvari
97
+సంబంధిత ప్రాజెక్ట్లు
wikitext
text/x-wiki
తెలంగాణ గ్రామాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన కొన్ని నిర్దుష్టమైన పనుల కోసం ఈ ప్రాజెక్టును ఉద్దేశించాం. ఇది ఎవ్వరైనా పాల్గొనగలిగే చిన్న ప్రాజెక్టు. తెలంగాణలో 2016 లో జరిగిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణ తరువాత, చాలా గ్రామాల మండలాలు మారిపోయాయి. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఆయా గ్రామాలు ఎక్కడ ఉండేవో తెలిపే పాఠ్యాన్ని ప్రతి గ్రామం పేజీలోనూ చేర్చే ప్రాజెక్టు ఇది. ఈ పని గురించి గతంలో రచ్చబండలో చేసిన ప్రకటనను [[వికీపీడియా:రచ్చబండ/పాత_చర్చ_85#ఆంధ్రప్రదేశ్,_తెలంగాణ_గ్రామాలు,_మండలాలు,_జిల్లాల_పేజీల్లో_చెయ్యవలసిన_మార్పులు|ఇక్కడ]] చూడవచ్చు.
== ప్రాజెక్టు ఆవశ్యకత ఏమిటి==
విజ్ఞాన సర్వస్వానికి ఎంతో ముఖ్యమైన చారిత్రిక సమాచారాన్ని దాదాపు 10,000 పేజీల్లో చేర్చడం ఈ ప్రాజెక్టు ఉద్దేశం.
తెలంగాణ గ్రామాల పేజీల్లో - వర్తమాన కాలంలో ఆ గ్రామం ఏ జిల్లాలో, ఏ మండలంలో ఉందో ప్రతి పేజీ లోనూ మొదటి వాక్యంలో ఉంటుంది. అయితే, 2016 లో జరిగిన జిల్లాల, మండలాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు '''ముందు''', ఆ గ్రామం ఏ జిల్లాలో, ఏ మండలంలో ఉండేది అనే చారిత్రిక సమాచారం లేదు. ఈ సమాచారాన్ని చేర్చడమే ప్రస్తుత ప్రాజెక్టు లక్ష్యం. అంటే పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం ఇదే జిల్లాలో/వేరే ఫలానా జిల్లాలో, ఇదే మండలంలో/వేరే ఫలానా మండలంలో ఉండేది అనే వాక్యం చేర్చాలన్న మాట. దానికి తగ్గ మూలాన్ని కూడా చేర్చాల్సి ఉంది.
ఈ చారిత్రిక సమాచారం విజ్ఞానసర్వస్వం పరంగా చాలా ముఖ్యమైనది కాబట్టి, ఈ పని చేసేందుకు ఒక ప్రాజెక్టును సృష్టించాం.
== ప్రాజెక్టు సభ్యులు ==
# <span style='border-radius:10px;border-top:3px solid #FF9933; border-bottom:3px solid #138808'>'''[[User:Pranayraj1985|<small><font colour="white" face="segoe script" size="1">ప్రణయ్రాజ్ వంగరి</font></small>]]'''</span>([[User_Talk:Pranayraj1985|చర్చ]]) 04:25, 18 జూలై 2022 (UTC)
# [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 05:31, 18 జూలై 2022 (UTC)
# [[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
# [[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nagarani Bethi|చర్చ]]) 10:44, 18 జూలై 2022 (UTC)
# [[వాడుకరి:Kasyap|Kasyap]] ([[వాడుకరి చర్చ:Kasyap|చర్చ]]) 09:11, 19 జూలై 2022 (UTC)
== వనరులు ==
10 వేల పేజీల కోసం చారిత్రిక సమాచారాన్ని సేకరించడానికి చాలా శ్రమ, సమయం ఖర్చు చెయ్యాల్సి ఉంటుంది. అంతర్జాలంలో వికీపీడియా, ప్రభుత్వ వెబ్సైట్లు వంటి వివిధ స్థలాల్లో డేటా అందుబాటులో ఉంది గానీ, ఉన్నదున్నట్లుగా దాన్ని వాడుకునే వీలు లేదు. అంచేత ఆ డేటాలను సేకరించి ఒకచోట చేర్చి ఒక పట్టిక లాగా పెట్టాం. ఆ పట్టికను [[తెలంగాణ జిల్లాల, మండలాల పునర్వ్యవస్థీకరణ]] అనే పేజీలో చూడవచ్చు. 2016 నుండి 2021 వరకు తెలంగాణ రాష్ట్రంలో జరిగిన వివిధ పరిపాలనా విభాగాల పునర్వ్యవస్థీకరణలలో చేసిన మార్పుచేర్పులన్నిటినీ ఈ పేజీలో చూడవచ్చు. అయితే ఈ మార్పులు ఆయా '''గ్రామాలు''', '''మండలాలు''', '''జిల్లాల''' పేజీల్లో కూడా కనిపించాలి కదా? గ్రామాల పేజీల్లో ఆ మార్పులను చేర్చడమే ఈ ప్రాజెక్టులో చెయ్యాల్సిన పని. మండలాల కోసం [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/తెలంగాణా మండలాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన మార్పుచేర్పులు|వేరే ప్రాజెక్టు]] ఉంది.
పై పేజీ లోని పట్టికలను, వివిధ ప్రభుత్వ వెబ్సైట్ల లోని డేటానూ వాడి, ఏయే గ్రామం పేజీలో ఏ సమాచారాన్ని చేర్చాలో చూపించే స్ప్రెడ్షీట్లను తయారుచేసాం. పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు గ్రామం స్థితిని వివరించే పాఠ్యం ఈ ఫైళ్ళలో ఉంటుంది. కోరిన సభ్యులకు వాటిని ఈమెయిల్లో పంపిస్తాం. ఆ ఫైల్లో ఉన్న వాక్యాన్ని కాపీ చేసి పేజీలో పేస్టు చేస్తే సరిపోతుంది. మూలం కూడా అందులోనే చేరుతుంది.
== పని చేసే విధం==
స్ప్రెడ్షీటును అందుకున్నాక దాన్ని తెరిచి కిందివిధంగా పని చెయ్యాలి.
# స్ప్రెడ్షీటు లోని "బి" నిలువు వరుస లోని గ్రామం వికీపీడియా పేజీని తెరవండి. ఆ పేజీని దిద్దుబాటు స్థితిలో తెరవండి.
# స్ప్రెడ్షీటు లోని "జి" నిలువు వరుసలో ("పేజీల్లో చేర్చాల్సిన పాఠ్యం") పేజీలో చేర్చాల్సిన పాఠ్యం ఉంది.
# "జి" నిలువు వరుసలో ఆ సెల్లులో '''డబుల్క్లిక్కు చెయ్యండి'''. అప్పుడు అందులోని పాఠ్యాన్ని కాపీ చేసుకోండి. '''డబుల్ క్లిక్కు చెయ్యకుండా కూడా కాపీ చేసుకోవచ్చు, కానీ దాన్ని వికీపేజీలో పేస్టు చేసినపుడు పాఠ్యం మాత్రమే కాకుండా పెట్టె ఆకారం కూడా పేస్టు అయ్యే అవకాశం ఉంది'''.,
# కాపీ చేసుకున్న పాఠ్యాన్ని దిద్దుబాటు కోసం తెరిచి పెట్టిన వికీ పేజీలో '''సరైన చోట''' చేర్చండి. వీలైనంతవరకు ప్రవేశికలో గానీ, లేదా దాని కింద "జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణలో" అనే విభాగాన్ని పెట్టి, అందులో గానీ చేర్చండి. అంతకంటే కిందకు వెళ్ళవద్దు. ఎందుకంటే అక్కడి నుండి ఇక జనగణన గణాంకాలు వస్తాయి కాబట్టి.
# ఆ షీటుల్లో ఉన్న మిగతా నిలువు వరుసలను పట్టించుకోకండి, వాటిలో మార్పులేమీ చెయ్యకండి.
== ప్రాజెక్టు వ్యవధి ==
దాదాపు 10 వేల దిద్దుబాట్లు అవసరమయ్యే ఈ ప్రాజెక్టును 2022 అక్టోబరు 31 నాటికి పూర్తి చెయ్యాలనేది సంకల్పం.
ఒక్కో పేజీలో దిద్దుబాటు చేసేందుకు సాధారణ స్థాయి వాడుకరికి 2 నిమిషాల కంటే ఎక్కువ పట్టే అవకాశం లేదు. అంటే గంటకు 30 దిద్దుబాట్లు - అంటే 30 పేజీలు - అవలీలగా చెయ్యవచ్చు. ఈ విధంగా రోజుకు సుమారు 100 పేజీలు చెయ్యవచ్చు. అంటే 100 రోజుల్లో ప్రాజెక్టు పూర్తౌతుంది. ఇంకో 20 రోజులు కలుపుకున్నా ఒక వాడుకరి 4 నెలల్లో ఈ ప్రాజెక్టును పూర్తి చెయ్యగలరు. నలుగురు కలిస్తే నెల!
== ప్రాజెక్టు పురోగతి ==
{| class="wikitable"
!క్ర.సం
!జిల్లా
!మొత్తం
మండలాల సంఖ్య
!పని పూర్తైన
మండలాల సంఖ్య
!పనిచేస్తున్న వాడుకరి
!పనులన్నీ పూర్తైతే
{{Tl|Tick}} టిక్కు పెట్టండి
|-
|1
|ఆదిలాబాద్ జిల్లా
|
|
|[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
|
|-
|2
|కరీంనగర్ జిల్లా
|
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|-
|3
|కామారెడ్డి జిల్లా
|
|
|
|
|-
|4
|కొమరంభీం జిల్లా
|
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|
|-
|5
|ఖమ్మం జిల్లా
|
|
|[[వాడుకరి:Kasyap|కశ్యప్]]
|
|-
|6
|జగిత్యాల జిల్లా
|
|
|
|
|-
|7
|జనగామ జిల్లా
|
|
|
|
|-
|8
|జయశంకర్ జిల్లా
|
|
|
|
|-
|9
|జోగులాంబ జిల్లా
|
|
|
|
|-
|10
|[[నల్గొండ జిల్లా]]
|31
|31
|[[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]]
|{{Tick}}
|-
|11
|నాగర్కర్నూల్ జిల్లా
|
|
|
|
|-
|12
|నారాయణపేట జిల్లా
|
|
|
|
|-
|13
|నిజామాబాదు జిల్లా
|
|
|
|
|-
|14
|నిర్మల్ జిల్లా
|
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|
|-
|15
|పెద్దపల్లి జిల్లా
|
|
|
|
|-
|16
|[[భద్రాద్రి జిల్లా]]
|23
|23
|[[వాడుకరి:Kasyap|కశ్యప్]]
|{{Tick}}
|-
|17
|మంచిర్యాల జిల్లా
|
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|
|-
|18
|మహబూబాబాదు జిల్లా
|
|
|
|
|-
|19
|మహబూబ్నగర్ జిల్లా
|
|
|
|
|-
|20
|ములుగు జిల్లా
|
|
|
|
|-
|21
|మెదక్ జిల్లా
|
|
|
|
|-
|22
|మేడ్చల్ మల్కాజ్గిరి జిల్లా
|
|
|
|
|-
|23
|[[యాదాద్రి జిల్లా]]
| 17
| 6<br>9
| [[వాడుకరి:Pranayraj1985|ప్రణయ్రాజ్ వంగరి]]<br>[[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]]
|{{Tick}}
|-
|24
|[[రంగారెడ్డి జిల్లా]]
|27
|27
|[[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]]
|{{Tick}}
|-
|25
|రాజన్న జిల్లా
|
|
|
|
|-
|26
|వనపర్తి జిల్లా
|
|
|
|
|-
|27
|వరంగల్ జిల్లా
|
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|
|-
|28
|వికారాబాదు జిల్లా
|
|
|
|
|-
|29
|[[సంగారెడ్డి జిల్లా]]
|
|
|[[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]]
|
|-
|30
|[[సిద్దిపేట జిల్లా|సిద్ధిపేట జిల్లా]]
|
|
|[[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]]
|
|-
|31
|[[సూర్యాపేట జిల్లా]]
|23
|23
|[[వాడుకరి:Nagarani Bethi|Nagarani Bethi]]
|{{Tick}}
|-
|32
|హనుమకొండ జిల్లా
|
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|
|-
|33
|హైదరాబాదు జిల్లా
|
|
|[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]]
|
|
|}
== ప్రాజెక్టు నిర్వహణ ==
# [[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small>
== సంబంధిత ప్రాజెక్టులు ==
* [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/తెలంగాణా మండలాల పేజీల్లో చెయ్యవలసిన మార్పుచేర్పులు]]
2dc55pin54bxsiv6mjj7qzwmhfss9tb
జయతీర్థ
0
353930
3617560
3606672
2022-08-07T03:10:20Z
MRRaja001
83794
/* ప్రారంభ జీవితం */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Hindu leader
| image = Sri Jayatirtha.jpg
| caption =
| name = జయతీర్థ
| religion = [[హిందూధర్మం]]
| birth_name = ధోండోపంత్ రఘునాథ్ దేశ్పాండే<ref>{{cite book|title=Sanskrit and Maharashtra: A Symposium|url=https://books.google.com/books?id=jRjeIY5ntUoC|page=44|author=Ramchandra Narayan Dandekar|publisher=University of Poona|year=1972|quote=Among the authors who wrote on the other schools of Vedānta à mention must first of all be made of Jayatirtha (1365–1388 A. D.). His original name was Dhondo Raghunath Deshpande, and he belonged to Mangalwedha near Pandharpur.}}</ref><ref>{{cite book|title=The History and Culture of the Indian People: The struggle for empire|url=https://books.google.com/books?id=UQtuAAAAMAAJ|page=442|author=Ramesh Chandra Majumdar|publisher=Bharatiya Vidya Bhavan|year=1966|quote=Jayatirtha, whose original name was Dhondo Raghunātha , was a native of Mangalvedhā near Pandharpur.}}</ref><ref>{{cite book|title=Vijaynagar Visions: Religious Experience and Cultural Creativity in a South Indian Empire|url=https://books.google.com/books?id=BP5jAAAAMAAJ|author=William J. Jackson|publisher=Oxford University Press|date=26 July 2007|page=145|isbn = 978-0-19-568320-2|quote=Jaya Tirtha was first named 'Dhondo', and he was the son of Raghunatha, who was a survivor of Bukka's war with the Bahmani Sultanate. Tradition says Raghunatha was from Mangalavede village near Pandharpur. An ancestral house still exists there, and the Deshpandes of Mangalavede claim to be descendents of his family.}}</ref>
| birth_date = 1345 CE
| birth_place = మంగళవేద, [[సోలాపూర్ జిల్లా]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| father = రఘునాథ్ దేశ్పాండే
| mother = సకుబాయి
| honors = టీకాచార్య
| order = [[వేదాంతం]]
| guru = [[అక్షోభ్య తీర్థ]]
| successor = [[విద్యాధిరాజ తీర్థ]]
| disciples = [[విద్యాధిరాజ తీర్థ]], వ్యాసతీర్థ
| philosophy = [[ద్వైతం]],<br />[[వైష్ణవం]]
}}
'''శ్రీ జయతీర్థ'''ను '''టీకాచార్య''' (Ṭīkācārya) అని కూడా పిలుస్తారు (c.1345 - c.1388) ఇతను ఒక [[హిందూధర్మం|హిందూ]] తత్వవేత్త, మాండలికవేత్త, వాదనావేత్త, [[మధ్వాచార్యులు|మధ్వాచార్య]] పీఠం ఆరవ పీఠాధిపతి. మధ్వాచార్య రచనల నుండి ప్రేరేపితుడైన కారణంగా ద్వైత పాఠశాల చరిత్రలో అతను అత్యంత ముఖ్యమైన వారిలో ఒకరిగా పరిగణించబడ్డాడు. అతను ద్వైతం తాత్విక అంశాలను, అతని వాద రచనల ద్వారా సమకాలీన ఆలోచనా విధానాలతో సమాన స్థాయికి పెంచిన ఘనత పొందాడు. మధ్వ, వ్యాసతీర్థతో పాటు, అతను ముగ్గురు గొప్ప ఆధ్యాత్మిక ఋషులలో ఒకరిగా లేదా ద్వైత మ్యూనిత్రయంగా గౌరవించబడ్డాడు. జయతీర్థ [[ఇంద్రుడు|ఇంద్రుని]] అవతారం (దేవతల ప్రభువు) ఆదిశేషుని అంశతో జన్మించాడని ద్వైత తత్వవేత్తలు ప్రస్తావించారు.
==ప్రారంభ జీవితం==
జయతీర్థ ఒక [[దేశస్థ బ్రాహ్మణ]] కుటుంబంలో జన్మించాడు, అతను తరువాత మధ్వ సన్యాసి [[అక్షోభ్య తీర్థ]] (మ. 1365)తో కలుసుకున్న తర్వాత ద్వైత మార్గాన్ని స్వీకరించాడు. అతను 22 రచనలను చేశాడు, ఇందులో మధ్వ రచనలపై వ్యాఖ్యానాలు, సమకాలీన పాఠశాలల సిద్ధాంతాలను, ముఖ్యంగా అద్వైత సిద్ధాంతాలను విమర్శించే అనేక స్వతంత్ర గ్రంథాలు ఉన్నాయి, అదే సమయంలో ద్వైత ఆలోచనను వివరిస్తాయి. అతని మాండలిక నైపుణ్యం, తార్కిక చతురత అతనికి టీకాచార్య లేదా వ్యాఖ్యాతగా సమానమైన విశిష్టతను సంపాదించిపెట్టాయి.<ref>{{cite book|title=Famous Indian Sages, Their Immortal Messages, Volume 1|url=https://books.google.com/books?id=dKnXAAAAMAAJ|page=349|author=Vivek Ranjan Bhattacharya|publisher=Sagar Publications|year=1982|quote=Jayatirtha is the incarnation of Indra as Arjuna. They cannot have given us anything except the correct interpretation of the Gita. Jayatirtha is a great interpreter and his exposition is unique, his style is profound.}}</ref>
==ఆధ్యాత్మిక జీవితం==
ద్వైత సాహిత్య చరిత్రలో జయతీర్థకు ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. అతని రచనలోని స్పష్టత, శైలి అతని చురుకైన మాండలిక సామర్థ్యంతో పాటు అతని రచనలు కాలక్రమేణా విస్తరించడానికి అనుమతించాయి, వ్యాసతీర్థ, [[రఘుత్తమ తీర్థ]], రాఘవేంద్ర తీర్థ, వాదిరాజ తీర్థ వంటి వారు ఈయన వ్యాఖ్యానాల ద్వారా బలోపేతం చేయబడ్డారు.
==బృందావన్==
జయతీర్థ 1388లో మల్ఖేడ్లోని పవిత్ర కాగినీ నది ఒడ్డున సమాధి స్థితికి వెళ్లి బృందావనాన్ని తీసుకున్నాడు. జయతీర్థ బృందావనం (సమాధి) [[అక్షోభ్య తీర్థ]], రఘునాథ తీర్థ బృందావనాల మధ్య ఉంది. ప్రతి సంవత్సరం భారతదేశంలోని వివిధ రాష్ట్రాల నుండి వేలాది మంది ప్రజలు ఆరాధన ఉత్సవానికి హాజరవుతారు.
==మూలాలు==
<references />
[[వర్గం:ఆధ్యాత్మిక గురువులు]]
[[వర్గం:ద్వైతం]]
apngjtjgolz1ax8dw708343t7b71alo
దీపికారెడ్డి
0
354437
3617619
3616637
2022-08-07T05:52:03Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox officeholder
| name = దీపికారెడ్డి
| image = DeepikaReddy.jpg
| caption = దీపికారెడ్డి
| imagesize =
| birth_date = {{Birth date and age|1965|09|15|df=y}}
| birth_place = [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]]
| nationality =
| office = తెలంగాణ రాష్ట్ర సంగీత నాటక అకాడమీ చైర్మన్
| constituency =
| termstart = 2022 జూలై 25
| termend = ప్రస్తుతం
| predecessor =బాద్మీ శివకుమార్
| successor =
| party =
| alma_mater =
| occupation = [[కూచిపూడి నృత్యం|కూచిపూడి నృత్య]] కళాకారిణి, నాట్య గురువు
{{Infobox person
| embed = yes
| years_active = 1976–ప్రస్తుతం
| spouse = శ్యామ్గోపాల్ రెడ్డి
| awards = [[సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు|జాతీయ సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు]] (2017)<br>[[తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆవిర్భావ పురస్కారాలు - 2016|తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆవిర్భావ పురస్కారం]] (2016)
| children = (అభినవ్ రెడ్డి), (శ్లోకారెడ్డి)
| parents = వి.ఆర్.రెడ్డి (తండ్రి)<br>రాధికారెడ్డి (తల్లి)
}}
}}
'''దీపికారెడ్డి''', [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[కూచిపూడి నృత్యం|కూచిపూడి నృత్య]] కళాకారిణి, నాట్య గరువు, [[సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు|జాతీయ సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు]] గ్రహీత. 50 సంవత్సరాల తన నృత్యజీవితంలో అనేక ప్రదన్శనలు ఇచ్చింది. కల్చరల్ అంబాసిడర్గా విదేశాల్లో ప్రదర్శనలు ఇస్తూ అవార్డులు తెచ్చింది. గురువుగా ఔత్సాహిక కళాకారులకు శిక్షణను అందిస్తోంది. 2022, జూలై 25న తెలంగాణ రాష్ట్ర సంగీత నాటక అకాడమీ చైర్మన్ గా నియమించబడింది.<ref>{{Cite web|last=telugu|first=NT News|date=2022-07-25|title=రాష్ట్ర సంగీత, నాటక అకాడమీ చైర్పర్సన్గా దీపికా రెడ్డి|url=https://www.ntnews.com/telangana/deepika-reddy-appointed-as-state-sangeeth-and-natak-academi-chairperson-697907|archive-url=https://web.archive.org/web/20220725113320/https://www.ntnews.com/telangana/deepika-reddy-appointed-as-state-sangeeth-and-natak-academi-chairperson-697907|archive-date=2022-07-25|access-date=2022-07-25|website=Namasthe Telangana|language=te|url-status=live}}</ref><ref name="భావితరాలకు మన కళలను అందిద్దాం">{{cite news |last1=Namasthe Telangana |first1= |title=భావితరాలకు మన కళలను అందిద్దాం |url=https://www.ntnews.com/telangana/deepika-reddy-takes-charge-as-music-and-dance-academy-chairperson-711847 |accessdate=7 August 2022 |work= |date=5 August 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807054604/https://www.ntnews.com/telangana/deepika-reddy-takes-charge-as-music-and-dance-academy-chairperson-711847 |archivedate=7 August 2022 |language=te}}</ref>
== జననం, విద్య ==
దీపికారెడ్డి 1965, సెప్టెంబరు 15న [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర రాజధాని [[హైదరాబాదు]]<nowiki/>లో జన్మించింది. తండ్రి వి.ఆర్.రెడ్డి అదనపు సొలిసిటర్ జనరల్ ఆఫ్ ఇండియాగా పనిచేసి పదవి విరమణ చేశాడు. తల్లి రాధికారెడ్డి కూచిపూడి నృత్యకారిణి, [[రవీంద్రభారతి|రవీంద్ర భారతి]] ప్రారంభోత్సవ వేడుకలో ‘చిత్రాంగద’ కూచిపూడి బ్యాలేలో ప్రధాన పాత్ర ధరించింది. దీపికారెడ్డి తాత [[నూకల రామచంద్రారెడ్డి|నూకల రామచంద్రా రెడ్డి]] స్వాతంత్య్ర సమరయోధుడు, మూడుసార్లు మంత్రిగా కూడా పనిచేశాడు.
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
దీపికారెడ్డికి శ్యామ్గోపాల్ రెడ్డితో వివాహం జరిగింది. వారికి ఒక కుమారుడు (అభినవ్ రెడ్డి), ఒక కుమార్తె (శ్లోకారెడ్డి) కవల పిల్లలు. కుమార్తె శ్లోక నాట్యం నేర్చుకొని, దేశ విదేశాల్లో ప్రదర్శనలిస్తోంది. కుమారుడు అభినవ్ టెన్నిస్ ఆటగాడు. ఇద్దరూ కర్ణాటక సంగీతం కూడా నేర్చుకున్నారు.<ref>{{Cite web|last=Velugu|first=V6|date=2022-07-25|title=రాష్ట్ర సంగీత నాటక అకాడమీ చైర్మన్గా దీపికారెడ్డి|url=https://www.v6velugu.com/deepika-reddy-as-the-chairman-of-the-state-sangeet-natak-academy|archive-url=https://web.archive.org/web/20220725174322/https://www.v6velugu.com/deepika-reddy-as-the-chairman%E2%81%AC%E2%81%AC%E2%81%AC-of-the-state-sangeet-natak-academy|archive-date=2022-07-25|access-date=2022-07-25|website=V6 Velugu|language=te}}</ref>
== కళారంగం ==
దీపికారెడ్డి తన 6 ఏళ్ళ వయసులోనే నృత్యరంగప్రవేశం చేసింది. 1976లో [[రవీంద్రభారతి]]<nowiki/>లో అప్పటి ముఖ్యమంత్రి సమక్షంలో తొలి ప్రదర్శన ఇచ్చింది. ప్రఖ్యాత నాట్యగురువు సుమతీ కౌశల్ దగ్గర కొంతకాలంపాటు శిక్షణ తీసుకుంది. వివాహమైన తర్వాత [[చెన్నై]] వెళ్ళి [[వెంపటి చినసత్యం]] మాస్టారు వద్ద నాట్యకళను అభ్యసించింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/dance/deepika-reddy-wins-the-sangeet-natak-akademi-award/article24217569.ece|title=‘I couldn’t have done it on my own’, says Deepika Reddy on winning Sangeet Natak Akademi award|last=Nadadhur|first=Srivathsan|date=2018-06-21|work=The Hindu|access-date=2022-07-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625033156/http://www.thehindu.com/entertainment/dance/deepika-reddy-wins-the-sangeet-natak-akademi-award/article24217569.ece|archive-date=2018-06-25|issn=0971-751X}}</ref> నృత్యరంగంలో రాణించి [[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]] చేతులతోనే ‘స్వర్ణకంకణం’ తొడిగించుకున్నది.
నృత్య దర్శకురాలిగా కోవిడ్, ప్రకృతి రక్షతి రక్షితః, రాంగ్, శివ సత్యం, శాంతి జీవనం, జయోస్తు కూచిపూడి, స్త్రీ త్రయం, త్యాగరాజ భక్తి వైభవం, ఆంధ్రము, గృహకల్పం, తెలంగాణ వైభవం, రీతు సంహార, నమస్కార్, షణ్మతం, ఓడ్ టు ఘంటసాల, వందన, స్వాగతంజలి, తేజస, వైద్యో నారాయణో హరిహి, దర్శనీయ హైదరాబాద్, తెలంగాణ సాహితీ సౌరభం, ప్రతిసంధి రామాయణం, రుక్మిణి కృష్ణ వంటి నృత్యరూపాలను రూపొందించి ప్రదర్శించింది. నాట్య ఇళవరసి, నాట్య విశారద, పంచరత్న మహిళా పురస్కారం, కళాతరంగ్, రాష్ట్రీయ వికాస్ శిరోమణి, నాట్య మణి వంటి బిరుదులు కూడా పొందింది.
ఢిల్లీలో ‘ద్రౌపది’ ప్రదర్శన ఇచ్చింది. [[ఖజురహో]], [[కోణార్క్]], [[హంపీ]], [[చిదంబరం]], [[మహాబలిపురం]], [[ముద్ర]], చాళుక్య వంటి ప్రతిష్టాత్మక జాతీయస్థాయి నాట్యోత్సవాల్లో ప్రదర్శనలతోపాటు సాంస్కృతిక రాయబారిగా ప్రభుత్వం తరఫున [[మాస్కో]], [[ఫ్రాన్సు|ఫ్రాన్స్]], [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|అమెరికా]], [[దక్షిణ కొరియా]], [[బ్యాంకాక్|బ్యాంకాక్]] దేశాల్లో శిష్యులతో కలిసి స్వీయ దర్శకత్వంలో అనేక ప్రదర్శనలు ఇచ్చింది.
కొవిడ్ సమయంలో తన కూతురుతో కలిసి, ఇంట్లోనే రికార్డు చేసి కొద్దిపాటి నిడివితో ‘ట్రైబ్యూట్ టు హెల్త్ కేర్ వర్కర్స్’ బ్యాలే చేసింది. ఆ వీడియోను పలువురు ప్రముఖులు సోషల్ మీడియాలో షేర్ చేయడంతోపాటు, తెలుగు, ఇంగ్లిష్ చానల్స్ కూడా ప్రసారం చేశాయి. ఒక కాన్ఫరెన్స్లో ‘నమస్కార్ ఇండియా’ పేరుతో భారతీయ సంప్రదాయ నృత్యరీతులన్నీ ప్రదర్శించింది.<ref>{{Cite web|last=telugu|first=NT News|date=2022-07-28|title=తాతయ్య స్ఫూర్తితోనే ఈ స్థాయికి వచ్చా.. నా సక్సెస్కి ఆయనే కారణమంటున్న దీపికా రెడ్డి|url=https://www.ntnews.com/zindagi/telangana-sangeetha-nataka-academy-chairperson-deepika-reddy-inspirational-story-and-special-interview-701093|archive-url=https://web.archive.org/web/20220728060700/https://www.ntnews.com/zindagi/telangana-sangeetha-nataka-academy-chairperson-deepika-reddy-inspirational-story-and-special-interview-701093|archive-date=2022-07-28|access-date=2022-07-28|website=Namasthe Telangana|language=te}}</ref>
== డ్యాన్స్ ఇన్స్టిట్యూట్ ==
కూచిపూడి నృత్యాన్ని తదుపరి తరానికి అందించాలనే ఉద్దేశ్యంతో దీపికారెడ్డి 2000లో దీపాంజలి అనే సంస్థను స్థాపించింది.<ref name="విదేశీ వేదికపై తెలుగు సంస్కృతీ వారధి">{{cite news |last1=Sakshi |title=విదేశీ వేదికపై తెలుగు సంస్కృతీ వారధి |url=https://m.sakshi.com/news/telangana/kuchipudi-artist-deepika-reddy-special-story-1160057 |accessdate=25 July 2022 |work= |date=11 February 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725162803/https://m.sakshi.com/news/telangana/kuchipudi-artist-deepika-reddy-special-story-1160057 |archivedate=25 July 2022 |language=te}}</ref> కేంత్ర సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ సహకారంతో వందలాది మంది విద్యార్థులకు శిక్షణ ఇస్తోంది. పలువురు విద్యార్థులు తమ ప్రదర్శనలు ఇచ్చారు. దీపికారెడ్డి దగ్గర శిక్షణ పొందిన విద్యార్థులు సిసిఆర్టీ స్కాలర్షిప్లు, దూరదర్శన్ ద్వారా గ్రేడ్లు కూడా పొందారు.<ref>{{Cite web|last=Jun 25|first=Suhas Yellapantula / TNN /|last2=2018|last3=Ist|first3=06:00|date=2018-06-25|title=There’s so much to give and share through classical dance and that’s what makes it fulfilling: Deepika Reddy {{!}} Hyderabad News - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/theres-so-much-to-give-and-share-through-classical-dance-and-thats-what-makes-it-fulfilling-deepika-reddy/articleshow/64721473.cms|archive-url=https://web.archive.org/web/20220725131643/https://www.timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/theres-so-much-to-give-and-share-through-classical-dance-and-thats-what-makes-it-fulfilling-deepika-reddy/articleshow/64721473.cms|archive-date=2022-07-25|access-date=2022-07-25|website=The Times of India|language=en}}</ref>
== సంగీత నాటక అకాడమీ చైర్మన్ గా ==
కుచిపూడి నాట్యకారిణిగా, కొరియోగ్రాఫర్గా కొనసాగుతున్న దీపికారెడ్డిని రాష్ట్ర సంగీత, నాటక అకాడమీ చైర్పర్సన్గా నియామిస్తూ 2022 జూలై 25న తెలంగాణ ప్రభుత్వం జీవో నెంబరు 165 ద్వారా ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది. 2022, ఆగస్టు 4న చైర్మన్ గా బాధ్యతలు స్వీకరించిన దీపికారెడ్డి, రెండేళ్ళపాటు ఈ పదవిలో కొనసాగనుంది.<ref>{{Cite web|last=telugu|first=NT News|date=2022-08-05|title=భావితరాలకు మన కళలను అందిద్దాం|url=https://www.ntnews.com/telangana/deepika-reddy-takes-charge-as-music-and-dance-academy-chairperson-711847|archive-url=https://web.archive.org/web/20220805185957/https://www.ntnews.com/telangana/deepika-reddy-takes-charge-as-music-and-dance-academy-chairperson-711847|archive-date=2022-08-05|access-date=2022-08-05|website=Namasthe Telangana|language=te}}</ref><ref>{{Cite web|last=Velugu|first=V6|date=2022-08-04|title=నాట్యాన్ని జిల్లాల్లో ఉండే పిల్లల వరకూ తీసుకెళ్తా|url=https://www.v6velugu.com/the-dance-is-taken-to-the-children-in-the-districts-says-deepika-reddy|archive-url=https://web.archive.org/web/20220804183108/https://www.v6velugu.com/the-dance-is-taken-to-the-children-in-the-districts-says-deepika-reddy|archive-date=2022-08-04|access-date=2022-08-04|website=V6 Velugu|language=te}}</ref>
== పురస్కారాలు ==
నృత్యరంగంలో దీపికారెడ్డి అనేక అవార్డులను అందుకున్నది. వాటిలో కొన్ని:
{{colbegin}}
* 2017లో నాటి రాష్ట్రపతి [[రామ్నాథ్ కోవింద్]] చేతులమీదుగా [[సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు|సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు]]
* 2016లో ముఖ్యమంత్రి [[కేసీఆర్]] చేతులమీదుగా [[తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆవిర్భావ పురస్కారాలు - 2016|తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆవిర్భావ పురస్కారం]]
* 2007లో [[ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం]] రాష్ట్ర కళారత్న అవార్డు
* 2011లో అక్కినేని నాగేశ్వరరావు స్వర్ణ కంకణం
* 1995లో ఢిల్లీ తెలుగు అకాడమీ ద్వారా రాష్ట్రీయ వికాస్ శిరోమణి
* 2011 రోటరీ ఉమెన్స్ వొకేషనల్ ఎక్సలెన్స్ అవార్డు
* 2016లో తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం కీర్తి పురస్కారం
* 2016లో వంశీ ఆర్ట్స్ తెలంగాణ కళారత్న పురస్కారం
* 2021లో డిఐసిసిఐ తెలంగాణ మహిళా దినోత్సవ అవార్డు - 2021
* 2000లో కూచిపూడి ఆర్ట్ అకాడమీ ద్వారా నాట్య విశారద
* దూరదర్శన్ ద్వారా ధృవీకరించబడిన "ఎ-టాప్ గ్రేడ్" ఆర్టిస్ట్
{{colend}}
== నిర్వర్తించిన పదవులు ==
{{colbegin}}
* ఖజురహో డ్యాన్స్ ఫెస్టివల్ ఎంపిక కమిటీ సభ్యురాలు
* ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర సాంస్కృతిక మండలి సభ్యురాలు
* ప్రాంతీయ ఫిల్మ్ సెన్సార్ బోర్డ్ సభ్యురాలు
* రాష్ట్ర నంది సినిమా అవార్డుల సభ్యురాలు
* కల్చరల్ కమిటీ మాజీ చైర్పర్సన్
* అంతర్జాతీయ బాలల చలనచిత్రోత్సవం సభ్యురాలు
* తెలంగాణ రాష్ట్ర అవార్డుల ఎంపిక కమిటీ సభ్యురాలు
* దూరదర్శన్ గ్రేడేషన్ కమిటీ సభ్యురాలు
{{colend}}
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:1965 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:కూచిపూడి నృత్య కళాకారులు]]
[[వర్గం:తెలంగాణ కళాకారులు]]
[[వర్గం:నృత్యదర్శకులు]]
[[వర్గం:తెలుగు కళాకారులు]]
[[వర్గం:సంగీత కళానిధి పురస్కార గ్రహీతలు]]
[[వర్గం:హైదరాబాదు జిల్లా మహిళా నాట్య కళాకారులు]]
[[వర్గం:హైదరాబాదు జిల్లా మహిళా నాట్య గురువులు]]
f0slbbw6a3fffldbl73pywld2khhju5
వాడుకరి చర్చ:Borhan
3
354656
3617399
3609564
2022-08-06T15:19:36Z
Pathoschild
6655
clear talk page (requested by [[m:Synchbot|Borhan]])
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
మనస్వి కొట్టాచి
0
355189
3617490
3616612
2022-08-06T18:19:16Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మనస్వి కొట్టాచి
| image =
| image_size =
| caption =
| other_names = బేబీ మనస్వి
| birth_place = [[చెన్నై]], [[తమిళనాడు]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| occupation = బాల నటి
| years_active = 2018{{ndash}}ప్రస్తుతం
| spouse =
| children =
| parents = కొట్టాచి<br/>అంజలి కొట్టాచి
}}
'''మనస్వి కొట్టాచి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన సినిమా నటి.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
gvvjb169wc09yszm15pwtz7z8mapktz
3617491
3617490
2022-08-06T18:20:33Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మనస్వి కొట్టాచి
| image =
| image_size =
| caption =
| other_names = బేబీ మనస్వి
| birth_place = [[చెన్నై]], [[తమిళనాడు]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| occupation = బాల నటి
| years_active = 2018{{ndash}}ప్రస్తుతం
| spouse =
| children =
| parents = కొట్టాచి<br/>అంజలి కొట్టాచి
}}
'''మనస్వి కొట్టాచి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన సినిమా నటి.
== సినిమాలు ==
== టెలివిజన్ ==
== అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ ==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
56ob7ghaqkfdnfkgdaeecouz6hbha1s
3617493
3617491
2022-08-06T18:33:00Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మనస్వి కొట్టాచి
| image =
| image_size =
| caption =
| other_names = బేబీ మనస్వి
| birth_place = [[చెన్నై]], [[తమిళనాడు]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| occupation = బాల నటి
| years_active = 2018{{ndash}}ప్రస్తుతం
| spouse =
| children =
| parents = కొట్టాచి<br/>అంజలి కొట్టాచి
}}
'''మనస్వి కొట్టాచి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన సినిమా నటి.
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర(లు)
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2018
|''[[మోహిని (2018 సినిమా)|మోహిని]]''
|నేహా
|గుర్తింపు లేని పాత్ర
|
|-
|''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|షాలిని "షాలు" విక్రమ్ ఆదిత్యన్
|
|తెలుగులో [[అంజలి సిబిఐ]]
|-
| rowspan="3" |2019
|''సుట్టు పిడిక్క ఉత్తరావు''
|అశోక్ కూతురు
|
|
|-
|''ఇరుట్టు''
|దియా చెజియన్
|
|
|-
|''మై శాంటా''
|ఇసా ఎలిజబెత్ జాకబ్
|[[మలయాళ భాష|మలయాళ]] చిత్రం
|
|-
|2020
|''[[దర్బార్ (సినిమా)|దర్బార్]]''
|లిల్లీ మేనకోడలు
|"దమ్ డమ్" పాటలో
|
|-
| rowspan="3" |2021
|''పరమపదం విలయత్తు''
|సుజీ
|
|
|-
|''[[ఎనిమి]]''
|పింకీ
|
|తెలుగులో [[ఎనిమి]]
|-
|''చితిరై సెవ్వానం''
|చిన్నది ఐశ్వర్య
|
|
|-
| rowspan="7" |2022
|''మామనితన్''
|చిన్నది నిత్య
|
|
|-
|''పట్టంపూచి''
|ఫెర్నాండెజ్ కూతురు
|
|
|-
|''[[మహ]]''
|ఐశ్వర్య (ఐషు)
|
|
|-
|''[[ది లెజెండ్]]''
|తులసి స్నేహితురాలు
|
|
|-
| style="background:#ffc;" |''సతురంగ వేట్టై 2''
|అక్టోబర్ 7న విడుదల
|
|-
| scope="row" style="background:#ffc;" |''పాతు తాలా''
|డిసెంబర్ 14న విడుదల
|
|-
| style="background:#ffc;" |''వన్ 2 వన్''
|చిత్రీకరణ
|
|-
| scope="row" style="background:#ffc;" |''[[కుమ్కి 2]]''
|చిత్రీకరణ
|
|-
| scope="row" style="background:#ffc;" |''కన్మణి పప్పా''
|చిత్రీకరణ
|
|-
| scope="row" style="background:#ffc;" |''ఖాకీ''
|చిత్రీకరణ
|
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
! scope="col" class="unsortable" |సంవత్సరం
! scope="col" class="unsortable" |షో
! scope="col" class="unsortable" |పాత్ర
! scope="col" class="unsortable" |నెట్వర్క్
! scope="col" class="unsortable" |భాష
! scope="col" class="unsortable" |గమనికలు
! scope="col" class="unsortable" |
|-
|2019
|''వనక్కం తమిజా''
|అతిథి
|సన్ టీవీ
| rowspan="2" |తమిళం
|మార్నింగ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|-
|2021- 2022
|''సూపర్ డాడీ''
|పోటీదారు
|విజయ్ టెలివిజన్
|రియాలిటీ గేమ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|}
== అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!కళాకారుడు / పని
!గౌరవించు వారు
!వర్గం
!ఫలితం
|-
| rowspan="2" |2018
| rowspan="2" |''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
| rowspan="6" |బెస్ట్ చైల్డ్ ఆర్టిస్ట్
|-
|టెక్నోఫెస్ అవార్డులు
|-
| rowspan="2" |2019
| rowspan="2" |''[[మై శాంటా (2019 చిత్రం)|మై శాంటా]]''
|స్టూడియో వన్ స్టార్ ఐకాన్ వార్షిక అవార్డు'z
|-
|కళా భవన్ మణి స్మారక అవార్డులు
|-
|2020
|''ఇరుట్టు''
|వికటన్ అవార్డులు
|-
|2022
|''పరమపదం విలయత్తు''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
pnanpdwaxk6u43nmi7xsuecvsz1a1oy
3617494
3617493
2022-08-06T18:34:56Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మనస్వి కొట్టాచి
| image =
| image_size =
| caption =
| other_names = బేబీ మనస్వి
| birth_place = [[చెన్నై]], [[తమిళనాడు]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| occupation = బాల నటి
| years_active = 2018{{ndash}}ప్రస్తుతం
| spouse =
| children =
| parents = కొట్టాచి<br/>అంజలి కొట్టాచి
}}
'''మనస్వి కొట్టాచి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన సినిమా నటి.
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర(లు)
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2018
|''[[మోహిని (2018 సినిమా)|మోహిని]]''
|నేహా
|గుర్తింపు లేని పాత్ర
|
|-
|''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|షాలిని "షాలు" విక్రమ్ ఆదిత్యన్
|
|తెలుగులో [[అంజలి సిబిఐ]]
|-
| rowspan="3" |2019
|''సుట్టు పిడిక్క ఉత్తరావు''
|అశోక్ కూతురు
|
|
|-
|''ఇరుట్టు''
|దియా చెజియన్
|
|
|-
|''మై శాంటా''
|ఇసా ఎలిజబెత్ జాకబ్
|[[మలయాళ భాష|మలయాళ]] చిత్రం
|
|-
|2020
|''[[దర్బార్ (సినిమా)|దర్బార్]]''
|లిల్లీ మేనకోడలు
|"దమ్ డమ్" పాటలో
|
|-
| rowspan="3" |2021
|''పరమపదం విలయత్తు''
|సుజీ
|
|
|-
|''[[ఎనిమి]]''
|పింకీ
|
|తెలుగులో [[ఎనిమి]]
|-
|''చితిరై సెవ్వానం''
|చిన్నది ఐశ్వర్య
|
|
|-
| rowspan="7" |2022
|''మామనితన్''
|చిన్నది నిత్య
|
|
|-
|''పట్టంపూచి''
|ఫెర్నాండెజ్ కూతురు
|
|
|-
|''[[మహ]]''
|ఐశ్వర్య (ఐషు)
|
|
|-
|''[[ది లెజెండ్]]''
|తులసి స్నేహితురాలు
|
|
|-
| ''సతురంగ వేట్టై 2''
|అక్టోబర్ 7న విడుదల
|
|-
| ''పాతు తాలా''
|డిసెంబర్ 14న విడుదల
|
|
|-
| ''వన్ 2 వన్''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
|''కుమ్కి 2''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''కన్మణి పప్పా''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''ఖాకీ''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
! scope="col" class="unsortable" |సంవత్సరం
! scope="col" class="unsortable" |షో
! scope="col" class="unsortable" |పాత్ర
! scope="col" class="unsortable" |నెట్వర్క్
! scope="col" class="unsortable" |భాష
! scope="col" class="unsortable" |గమనికలు
! scope="col" class="unsortable" |
|-
|2019
|''వనక్కం తమిజా''
|అతిథి
|సన్ టీవీ
| rowspan="2" |తమిళం
|మార్నింగ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|-
|2021- 2022
|''సూపర్ డాడీ''
|పోటీదారు
|విజయ్ టెలివిజన్
|రియాలిటీ గేమ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|}
== అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!కళాకారుడు / పని
!గౌరవించు వారు
!వర్గం
!ఫలితం
|-
| rowspan="2" |2018
| rowspan="2" |''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
| rowspan="6" |బెస్ట్ చైల్డ్ ఆర్టిస్ట్
|-
|టెక్నోఫెస్ అవార్డులు
|-
| rowspan="2" |2019
| rowspan="2" |''[[మై శాంటా (2019 చిత్రం)|మై శాంటా]]''
|స్టూడియో వన్ స్టార్ ఐకాన్ వార్షిక అవార్డు'z
|-
|కళా భవన్ మణి స్మారక అవార్డులు
|-
|2020
|''ఇరుట్టు''
|వికటన్ అవార్డులు
|-
|2022
|''పరమపదం విలయత్తు''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
l86i1dsk20c1abyiuyput2cv3s6ycey
3617495
3617494
2022-08-06T18:36:10Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మనస్వి కొట్టాచి
| image =
| image_size =
| caption =
| other_names = బేబీ మనస్వి
| birth_place = [[చెన్నై]], [[తమిళనాడు]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| occupation = బాల నటి
| years_active = 2018{{ndash}}ప్రస్తుతం
| spouse =
| children =
| parents = కొట్టాచి<br/>అంజలి కొట్టాచి
}}
'''మనస్వి కొట్టాచి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన సినిమా నటి.
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర(లు)
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2018
|''[[మోహిని (2018 సినిమా)|మోహిని]]''
|నేహా
|గుర్తింపు లేని పాత్ర
|
|-
|''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|షాలిని "షాలు" విక్రమ్ ఆదిత్యన్
|
|తెలుగులో [[అంజలి సిబిఐ]]
|-
| rowspan="3" |2019
|''సుట్టు పిడిక్క ఉత్తరావు''
|అశోక్ కూతురు
|
|
|-
|''ఇరుట్టు''
|దియా చెజియన్
|
|
|-
|''మై శాంటా''
|ఇసా ఎలిజబెత్ జాకబ్
|[[మలయాళ భాష|మలయాళ]] చిత్రం
|
|-
|2020
|''[[దర్బార్ (సినిమా)|దర్బార్]]''
|లిల్లీ మేనకోడలు
|"దమ్ డమ్" పాటలో
|
|-
| rowspan="3" |2021
|''పరమపదం విలయత్తు''
|సుజీ
|
|
|-
|''[[ఎనిమి]]''
|పింకీ
|
|తెలుగులో [[ఎనిమి]]
|-
|''చితిరై సెవ్వానం''
|చిన్నది ఐశ్వర్య
|
|
|-
| rowspan="7" |2022
|''మామనితన్''
|చిన్నది నిత్య
|
|
|-
|''పట్టంపూచి''
|ఫెర్నాండెజ్ కూతురు
|
|
|-
|''[[మహ]]''
|ఐశ్వర్య (ఐషు)
|
|
|-
|''[[ది లెజెండ్]]''
|తులసి స్నేహితురాలు
|
|
|-
| ''సతురంగ వేట్టై 2''
|అక్టోబర్ 7న విడుదల
|
|-
| ''పాతు తాలా''
|డిసెంబర్ 14న విడుదల
|
|
|-
| ''వన్ 2 వన్''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
|''కుమ్కి 2''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''కన్మణి పప్పా''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''ఖాకీ''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
! scope="col" class="unsortable" |సంవత్సరం
! scope="col" class="unsortable" |షో
! scope="col" class="unsortable" |పాత్ర
! scope="col" class="unsortable" |నెట్వర్క్
! scope="col" class="unsortable" |భాష
! scope="col" class="unsortable" |గమనికలు
! scope="col" class="unsortable" |
|-
|2019
|''వనక్కం తమిజా''
|అతిథి
|సన్ టీవీ
| rowspan="2" |తమిళం
|మార్నింగ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|-
|2021- 2022
|''సూపర్ డాడీ''
|పోటీదారు
|విజయ్ టెలివిజన్
|రియాలిటీ గేమ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|}
== అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!కళాకారుడు / పని
!గౌరవించు వారు
!వర్గం
!ఫలితం
|-
| rowspan="2" |2018
| rowspan="2" |''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
| rowspan="6" |బెస్ట్ చైల్డ్ ఆర్టిస్ట్
|{{Won}}
|-
|టెక్నోఫెస్ అవార్డులు
|{{Won}}
|-
| rowspan="2" |2019
| rowspan="2" |''[[మై శాంటా (2019 చిత్రం)|మై శాంటా]]''
|స్టూడియో వన్ స్టార్ ఐకాన్ వార్షిక అవార్డు'
|{{Won}}
|-
|కళా భవన్ మణి స్మారక అవార్డులు
|{{Won}}
|-
|2020
|''ఇరుట్టు''
|వికటన్ అవార్డులు
|{{Nom}}
|-
|2022
|''పరమపదం విలయత్తు''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
|
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
3ecravdhtybjvmvbrdqvehdzjdw22mk
3617496
3617495
2022-08-06T18:36:23Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మనస్వి కొట్టాచి
| image =
| image_size =
| caption =
| other_names = బేబీ మనస్వి
| birth_place = [[చెన్నై]], [[తమిళనాడు]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| occupation = బాల నటి
| years_active = 2018{{ndash}}ప్రస్తుతం
| spouse =
| children =
| parents = కొట్టాచి<br/>అంజలి కొట్టాచి
}}
'''మనస్వి కొట్టాచి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన సినిమా నటి.
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర(లు)
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2018
|''[[మోహిని (2018 సినిమా)|మోహిని]]''
|నేహా
|గుర్తింపు లేని పాత్ర
|
|-
|''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|షాలిని "షాలు" విక్రమ్ ఆదిత్యన్
|
|తెలుగులో [[అంజలి సిబిఐ]]
|-
| rowspan="3" |2019
|''సుట్టు పిడిక్క ఉత్తరావు''
|అశోక్ కూతురు
|
|
|-
|''ఇరుట్టు''
|దియా చెజియన్
|
|
|-
|''మై శాంటా''
|ఇసా ఎలిజబెత్ జాకబ్
|[[మలయాళ భాష|మలయాళ]] చిత్రం
|
|-
|2020
|''[[దర్బార్ (సినిమా)|దర్బార్]]''
|లిల్లీ మేనకోడలు
|"దమ్ డమ్" పాటలో
|
|-
| rowspan="3" |2021
|''పరమపదం విలయత్తు''
|సుజీ
|
|
|-
|''[[ఎనిమి]]''
|పింకీ
|
|తెలుగులో [[ఎనిమి]]
|-
|''చితిరై సెవ్వానం''
|చిన్నది ఐశ్వర్య
|
|
|-
| rowspan="7" |2022
|''మామనితన్''
|చిన్నది నిత్య
|
|
|-
|''పట్టంపూచి''
|ఫెర్నాండెజ్ కూతురు
|
|
|-
|''[[మహ]]''
|ఐశ్వర్య (ఐషు)
|
|
|-
|''[[ది లెజెండ్]]''
|తులసి స్నేహితురాలు
|
|
|-
| ''సతురంగ వేట్టై 2''
|అక్టోబర్ 7న విడుదల
|
|-
| ''పాతు తాలా''
|డిసెంబర్ 14న విడుదల
|
|
|-
| ''వన్ 2 వన్''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
|''కుమ్కి 2''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''కన్మణి పప్పా''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''ఖాకీ''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
! scope="col" class="unsortable" |సంవత్సరం
! scope="col" class="unsortable" |షో
! scope="col" class="unsortable" |పాత్ర
! scope="col" class="unsortable" |నెట్వర్క్
! scope="col" class="unsortable" |భాష
! scope="col" class="unsortable" |గమనికలు
! scope="col" class="unsortable" |
|-
|2019
|''వనక్కం తమిజా''
|అతిథి
|సన్ టీవీ
| rowspan="2" |తమిళం
|మార్నింగ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|-
|2021- 2022
|''సూపర్ డాడీ''
|పోటీదారు
|విజయ్ టెలివిజన్
|రియాలిటీ గేమ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|}
== అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!కళాకారుడు / పని
!గౌరవించు వారు
!వర్గం
!ఫలితం
|-
| rowspan="2" |2018
| rowspan="2" |''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
| rowspan="6" |బెస్ట్ చైల్డ్ ఆర్టిస్ట్
|{{Won}}
|-
|టెక్నోఫెస్ అవార్డులు
|{{Won}}
|-
| rowspan="2" |2019
| rowspan="2" |''మై శాంటా''
|స్టూడియో వన్ స్టార్ ఐకాన్ వార్షిక అవార్డు'
|{{Won}}
|-
|కళా భవన్ మణి స్మారక అవార్డులు
|{{Won}}
|-
|2020
|''ఇరుట్టు''
|వికటన్ అవార్డులు
|{{Nom}}
|-
|2022
|''పరమపదం విలయత్తు''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
|
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
83tftbyjwwnnd99gx457swphgs74eia
3617497
3617496
2022-08-06T18:36:52Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మనస్వి కొట్టాచి
| image =
| image_size =
| caption =
| other_names = బేబీ మనస్వి
| birth_place = [[చెన్నై]], [[తమిళనాడు]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| occupation = బాల నటి
| years_active = 2018{{ndash}}ప్రస్తుతం
| spouse =
| children =
| parents = కొట్టాచి<br/>అంజలి కొట్టాచి
}}
'''మనస్వి కొట్టాచి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన సినిమా నటి.
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర(లు)
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2018
|''[[మోహిని (2018 సినిమా)|మోహిని]]''
|నేహా
|గుర్తింపు లేని పాత్ర
|
|-
|''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|షాలిని "షాలు" విక్రమ్ ఆదిత్యన్
|
|తెలుగులో [[అంజలి సిబిఐ]]
|-
| rowspan="3" |2019
|''సుట్టు పిడిక్క ఉత్తరావు''
|అశోక్ కూతురు
|
|
|-
|''ఇరుట్టు''
|దియా చెజియన్
|
|
|-
|''మై శాంటా''
|ఇసా ఎలిజబెత్ జాకబ్
|[[మలయాళ భాష|మలయాళ]] చిత్రం
|
|-
|2020
|''[[దర్బార్ (సినిమా)|దర్బార్]]''
|లిల్లీ మేనకోడలు
|"దమ్ డమ్" పాటలో
|
|-
| rowspan="3" |2021
|''పరమపదం విలయత్తు''
|సుజీ
|
|
|-
|''[[ఎనిమి]]''
|పింకీ
|
|తెలుగులో [[ఎనిమి]]
|-
|''చితిరై సెవ్వానం''
|చిన్నది ఐశ్వర్య
|
|
|-
| rowspan="7" |2022
|''మామనితన్''
|చిన్నది నిత్య
|
|
|-
|''పట్టంపూచి''
|ఫెర్నాండెజ్ కూతురు
|
|
|-
|''[[మహ]]''
|ఐశ్వర్య (ఐషు)
|
|
|-
|''[[ది లెజెండ్]]''
|తులసి స్నేహితురాలు
|
|
|-
| ''సతురంగ వేట్టై 2''
|అక్టోబర్ 7న విడుదల
|
|-
| ''పాతు తాలా''
|డిసెంబర్ 14న విడుదల
|
|
|-
| ''వన్ 2 వన్''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
|''కుమ్కి 2''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''కన్మణి పప్పా''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''ఖాకీ''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
! scope="col" class="unsortable" |సంవత్సరం
! scope="col" class="unsortable" |షో
! scope="col" class="unsortable" |పాత్ర
! scope="col" class="unsortable" |నెట్వర్క్
! scope="col" class="unsortable" |భాష
! scope="col" class="unsortable" |గమనికలు
! scope="col" class="unsortable" |
|-
|2019
|''వనక్కం తమిజా''
|అతిథి
|సన్ టీవీ
| rowspan="2" |తమిళం
|మార్నింగ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|-
|2021- 2022
|''సూపర్ డాడీ''
|పోటీదారు
|విజయ్ టెలివిజన్
|రియాలిటీ గేమ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|}
== అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!కళాకారుడు / పని
!గౌరవించు వారు
!వర్గం
!ఫలితం
|-
| rowspan="2" |2018
| rowspan="2" |''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
| rowspan="6" |బెస్ట్ చైల్డ్ ఆర్టిస్ట్
|{{Won}}
|-
|టెక్నోఫెస్ అవార్డులు
|{{Won}}
|-
| rowspan="2" |2019
| rowspan="2" |''మై శాంటా''
|స్టూడియో వన్ స్టార్ ఐకాన్ వార్షిక అవార్డు'
|{{Won}}
|-
|కళా భవన్ మణి స్మారక అవార్డులు
|{{Won}}
|-
|2020
|''ఇరుట్టు''
|వికటన్ అవార్డులు
|{{Nom}}
|-
|2022
|''పరమపదం విలయత్తు''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
|
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
m3re2e5icgb4jcmssrfs76vyggoacar
3617498
3617497
2022-08-06T18:37:06Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మనస్వి కొట్టాచి
| image =
| image_size =
| caption =
| other_names = బేబీ మనస్వి
| birth_place = [[చెన్నై]], [[తమిళనాడు]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| occupation = బాల నటి
| years_active = 2018{{ndash}}ప్రస్తుతం
| spouse =
| children =
| parents = కొట్టాచి<br/>అంజలి కొట్టాచి
}}
'''మనస్వి కొట్టాచి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన సినిమా నటి.
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర(లు)
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2018
|''[[మోహిని (2018 సినిమా)|మోహిని]]''
|నేహా
|గుర్తింపు లేని పాత్ర
|
|-
|''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|షాలిని "షాలు" విక్రమ్ ఆదిత్యన్
|
|తెలుగులో [[అంజలి సిబిఐ]]
|-
| rowspan="3" |2019
|''సుట్టు పిడిక్క ఉత్తరావు''
|అశోక్ కూతురు
|
|
|-
|''ఇరుట్టు''
|దియా చెజియన్
|
|
|-
|''మై శాంటా''
|ఇసా ఎలిజబెత్ జాకబ్
|[[మలయాళ భాష|మలయాళ]] చిత్రం
|
|-
|2020
|''[[దర్బార్ (సినిమా)|దర్బార్]]''
|లిల్లీ మేనకోడలు
|"దమ్ డమ్" పాటలో
|
|-
| rowspan="3" |2021
|''పరమపదం విలయత్తు''
|సుజీ
|
|
|-
|''[[ఎనిమి]]''
|పింకీ
|
|తెలుగులో [[ఎనిమి]]
|-
|''చితిరై సెవ్వానం''
|చిన్నది ఐశ్వర్య
|
|
|-
| rowspan="7" |2022
|''మామనితన్''
|చిన్నది నిత్య
|
|
|-
|''పట్టంపూచి''
|ఫెర్నాండెజ్ కూతురు
|
|
|-
|''[[మహ]]''
|ఐశ్వర్య (ఐషు)
|
|
|-
|''[[ది లెజెండ్]]''
|తులసి స్నేహితురాలు
|
|
|-
| ''సతురంగ వేట్టై 2''
|అక్టోబర్ 7న విడుదల
|
|-
| ''పాతు తాలా''
|డిసెంబర్ 14న విడుదల
|
|
|-
| ''వన్ 2 వన్''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
|''కుమ్కి 2''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''కన్మణి పప్పా''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|
| ''ఖాకీ''
|చిత్రీకరణ
|
|
|-
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable plainrowheaders"
! scope="col" class="unsortable" |సంవత్సరం
! scope="col" class="unsortable" |షో
! scope="col" class="unsortable" |పాత్ర
! scope="col" class="unsortable" |నెట్వర్క్
! scope="col" class="unsortable" |భాష
! scope="col" class="unsortable" |గమనికలు
! scope="col" class="unsortable" |
|-
|2019
|''వనక్కం తమిజా''
|అతిథి
|సన్ టీవీ
| rowspan="2" |తమిళం
|మార్నింగ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|-
|2021- 2022
|''సూపర్ డాడీ''
|పోటీదారు
|విజయ్ టెలివిజన్
|రియాలిటీ గేమ్ షో; తండ్రి కొట్టాచ్చితో
|
|}
== అవార్డ్స్ & నామినేషన్స్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!కళాకారుడు / పని
!గౌరవించు వారు
!వర్గం
!ఫలితం
|-
| rowspan="2" |2018
| rowspan="2" |''[[అంజలి సిబిఐ|ఇమైక్కా నొడిగల్]]''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
| rowspan="6" |బెస్ట్ చైల్డ్ ఆర్టిస్ట్
|{{Won}}
|-
|టెక్నోఫెస్ అవార్డులు
|{{Won}}
|-
| rowspan="2" |2019
| rowspan="2" |''మై శాంటా''
|స్టూడియో వన్ స్టార్ ఐకాన్ వార్షిక అవార్డు'
|{{Won}}
|-
|కళా భవన్ మణి స్మారక అవార్డులు
|{{Won}}
|-
|2020
|''ఇరుట్టు''
|వికటన్ అవార్డులు
|{{Nom}}
|-
|2022
|''పరమపదం విలయత్తు''
|ఎడిసన్ అవార్డులు
|
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
ne3plhl0fe840bj642vxdmisxnp6mlh
పూజా సావంత్
0
355212
3617485
3616878
2022-08-06T18:12:55Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా సావంత్
| image = Pooja Sawant.jpeg
| imagesize =
| caption =
| birthname =
| birth_date = {{birth date and age|1990|01|25|df=y}}<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Pooja Sawant presents her poster from Bonus on her birthday|url=https://www.cinestaan.com/articles/2020/jan/25/24168|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-09|website=Cinestaan}}</ref>
| birth_place = [[బొంబాయి]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| othername =
| yearsactive = 2010 - ప్రస్తుతం
| alma_mater = సౌత్ ఇండియన్స్ వెల్ఫేర్ సొసైటీ కాలేజీ
| occupation = నటి, మోడల్
}}'''పూజా సావంత్''' (జననం 25 జనవరి 1990) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, భారతీయ నర్తకి.<ref>{{Cite web|title=Pooja Sawant: Movies, Photos, Videos, News, Biography & Birthday {{!}} eTimes|url=https://timesofindia.indiatimes.com/topic/Pooja-Sawant|access-date=2021-02-06|website=timesofindia.indiatimes.com}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|4483091}}
[[వర్గం:1990 జననాలు]]
[[వర్గం:మరాఠీ సినిమా నటీమణులు]]
5f6m1v944g0l8wyt283m529tm1pp45g
3617486
3617485
2022-08-06T18:13:46Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా సావంత్
| image = Pooja Sawant.jpeg
| imagesize =
| caption =
| birthname =
| birth_date = {{birth date and age|1990|01|25|df=y}}<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Pooja Sawant presents her poster from Bonus on her birthday|url=https://www.cinestaan.com/articles/2020/jan/25/24168|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-09|website=Cinestaan}}</ref>
| birth_place = [[బొంబాయి]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| othername =
| yearsactive = 2010 - ప్రస్తుతం
| alma_mater = సౌత్ ఇండియన్స్ వెల్ఫేర్ సొసైటీ కాలేజీ
| occupation = నటి, మోడల్
}}'''పూజా సావంత్''' (జననం 25 జనవరి 1990) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, భారతీయ నర్తకి.<ref>{{Cite web|title=Pooja Sawant: Movies, Photos, Videos, News, Biography & Birthday {{!}} eTimes|url=https://timesofindia.indiatimes.com/topic/Pooja-Sawant|access-date=2021-02-06|website=timesofindia.indiatimes.com}}</ref>
==సినిమాలు==
==టెలివిజన్==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|4483091}}
[[వర్గం:1990 జననాలు]]
[[వర్గం:మరాఠీ సినిమా నటీమణులు]]
ovaa27ko7vderknm2gojwj4k3oq758m
3617488
3617486
2022-08-06T18:16:22Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా సావంత్
| image = Pooja Sawant.jpeg
| imagesize =
| caption =
| birthname =
| birth_date = {{birth date and age|1990|01|25|df=y}}<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Pooja Sawant presents her poster from Bonus on her birthday|url=https://www.cinestaan.com/articles/2020/jan/25/24168|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-09|website=Cinestaan}}</ref>
| birth_place = [[బొంబాయి]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| othername =
| yearsactive = 2010 - ప్రస్తుతం
| alma_mater = సౌత్ ఇండియన్స్ వెల్ఫేర్ సొసైటీ కాలేజీ
| occupation = నటి, మోడల్
}}'''పూజా సావంత్''' (జననం 25 జనవరి 1990) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, భారతీయ నర్తకి.<ref>{{Cite web|title=Pooja Sawant: Movies, Photos, Videos, News, Biography & Birthday {{!}} eTimes|url=https://timesofindia.indiatimes.com/topic/Pooja-Sawant|access-date=2021-02-06|website=timesofindia.indiatimes.com}}</ref>
==సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!శీర్షిక
! class="unsortable" |పాత్ర
! class="unsortable" |గమనికలు
|-
|2010
|''క్షణభర్ విశ్రాంతి''
|నిషితా
|[[మరాఠీ సినిమా|మరాఠీ]] అరంగేట్రం
|-
|2011
|''ఆత గ బయ''
|మణి
|
|-
|2011
|''ఝకాస్''
|అనఘా
|
|-
|2012
|''సత్రంగి రే''
|జెన్నీ
|
|-
|2013
|''నవరా మజా భావ్రా''
|
|<ref>{{Cite web|title=Navra Maza Bhavra (2013) Cast and Crew|url=http://www.gomolo.com/navra-maza-bhavra-movie-cast-crew/45139|website=gomolo.com}}</ref>
|-
|2014
|''పోస్టర్ బాయ్జ్''
|కల్పన - కల్పు
|<ref>{{Cite web|date=2014-08-08|title=Poshter Boyz (Marathi) / Comedy central|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/screen/poshter-boyz-marathi-comedy-central/|access-date=2021-01-29|website=The Indian Express|language=en}}</ref>
|-
|2014
|''గోండాన్''
|
|
|-
|2014
|''సంంగ్టో ఐకా''
|క్షితి
|
|-
|2015
|''సతా లోటా పన్ సగ్లా ఖోటా''
|ఇషా
|
|-
|2015
|''నీలకాంత్ మాస్టర్''
|ఇందు
|
|-
|2015
|''దగాడి చాల్''
|సోనాల్
|
|-
|2016
|''బృందావనం''
|పూజ
|<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Rakesh Bapat Vaidehi Parshurami Pooja Sawant Vrundavan Film {{!}}|url=https://marathimovieworld.com/news/vrundavan-artistes-promote-their-film-coinciding-with-womens-day.php/attachment/rakesh-bapat-actor-vaidehi-parshurami-pooja-sawant-vrundavan-film/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-29|website=|language=en-US}}</ref>
|-
|2016
|''మోసగాడు''
|మృదు
|<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title='Cheater' confirms its release on 13th May 2016|url=https://marathimovieworld.com/news/cheater-confirms-its-release-on-13th-may-2016.php|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-29|website=|language=en-US}}</ref>
|-
|2016
|''లవ్ ఎక్స్ప్రెస్''
|
|<ref>{{Cite web|date=6 May 2016|title=वैभव पूजाची 'love एक्सप्रेस'|url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/love-express-movie-of-pooja-sawant-and-vaibhav-tatwawadi-1235699/}}</ref>
|-
|2016
|''భెట్లీ తు పున్హా''
|అశ్విని సారంగ్
|
|-
|2017
|''లపచ్ఛపి''
|నేహా
|
|-
|2017
|''బస్ స్టాప్''
|అనుష్క
|
|-
|2019
|''జంగ్లీ''
|శంకర
|బాలీవుడ్ సినిమా <ref>{{Cite web|title=Exclusive! Pooja Sawant speaks about her Bollywood debut, working with Vidyut Jammwal and her 'Junglee' experience - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/exclusive-pooja-sawant-speaks-about-her-bollywood-debut-working-with-vidyut-jammwal-and-her-junglee-experience/articleshow/68411397.cms|access-date=2021-01-29|website=The Times of India|language=en}}</ref>
|-
|2020
|''విజేత''
|నళిని జగ్తాప్
|[[మరాఠీ సినిమా|మరాఠీ చిత్రం]] <ref>{{Cite web|title='Vijeta': Pooja Sawant shares a behind the scene click with director Amol Shetge - Upcoming Marathi movies to look forward to|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/photofeatures/upcoming-marathi-movies-to-look-forward-to/vijeta-pooja-sawant-shares-a-behind-the-scene-click-with-director-amol-shetge/photostory/71628171.cms|access-date=2021-01-29|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2020
|''ఉపరి లాభ బహుమానము''
|మినల్ భోయిర్
|మరాఠీ సినిమా <ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Pooja Sawant presents her poster from Bonus on her birthday|url=https://www.cinestaan.com/articles/2020/jan/25/24168|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-29|website=Cinestaan}}</ref>
|-
|2021
|''బాలి''
|డా. రాధికా షెనాయ్
|మరాఠీ సినిమా <ref>{{Cite web|date=4 March 2021|title='Bali' motion poster: Swwapnil Joshi gives sneak peek into his upcoming horror film|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/bali-motion-poster-swwapnil-joshi-gives-sneak-peek-into-his-upcoming-horror-film/articleshow/81330107.cms|access-date=4 March 2021|website=The Times of India}}</ref>
|-
|
|''కంగ్రాట్యులేషన్స్''
|
|చిత్రీకరణ <ref>{{Cite web|title=Siddharth Chandekar And Pooja Sawant Reunite For Marathi Film Congratulations|url=https://www.news18.com/news/movies/siddharth-chandekar-and-pooja-sawant-reunite-for-marathi-film-congratulations-5547865.html|access-date=13 July 2022|website=News18}}</ref>
|-
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!షో
! class="unsortable" |పాత్ర
! class="unsortable" |ఛానెల్
! class="unsortable" |మూలాలు
|-
|2008
|''బూగీ వూగీ''
|పోటీదారు
|సోనీ టీవీ
|
|-
|2011
|''ఏక పేక్ష ఒక జోడిచా మామ్లా''
|పోటీదారు
|జీ మరాఠీ
|
|-
|2012
|''జల్లోష్ సువర్ణయుగచ''
|పోటీదారు
|కలర్స్ మరాఠీ
|<ref>{{Cite web|date=2013-03-04|title=...आणि जल्लोष सुवर्णयुगाची आजची सुपरस्टार ठरली पूजा सावंत|url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/BOL-pooja-sawant-won-jallosh-suvarnayugacha-grand-finale-4197589-PHO.html|access-date=2021-01-29|website=Divya Marathi|language=mr}}</ref>
|-
|2013
|''వాజలే కి బారా''
|యాంకర్
|జీ టాకీస్
|
|-
|2020
|''ఇండియాస్ బెస్ట్ డ్యాన్సర్''
|ఫైనల్లో అతిథి
|సోనీ ఎంటర్టైన్మెంట్ టెలివిజన్
|<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=India's Best Dancer finale|url=https://www.dnaindia.com/television/photo-gallery-india-s-best-dancer-finale-a-glimpse-into-malaika-arora-terence-lewis-bharti-singh-other-performances-2857721|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-29|website=DNA India|language=en}}</ref>
|-
|2020-2021
|''మహారాష్ట్ర బెస్ట్ డ్యాన్సర్''
|న్యాయమూర్తి
|సోనీ మరాఠీ
|<ref>{{Cite web|title=Marathi actress Pooja Sawant to be a part of Maharashtra's Best Dancer - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/marathi/marathi-actress-pooja-sawant-to-be-a-part-of-maharashtras-best-dancer/articleshow/79038874.cms|access-date=2021-01-29|website=The Times of India|language=en}}</ref>
|-
| rowspan="2" |2021
|''సూపర్ డాన్సర్''
| rowspan="2" |అతిథి
|సోనీ ఎంటర్టైన్మెంట్ టెలివిజన్
|
|-
|''బిగ్ బాస్ మరాఠీ 3''
|కలర్స్ మరాఠీ
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|4483091}}
[[వర్గం:1990 జననాలు]]
[[వర్గం:మరాఠీ సినిమా నటీమణులు]]
euh53g4xc9n6de8th11xm0t8ixqrnvl
3617489
3617488
2022-08-06T18:16:34Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా సావంత్
| image = Pooja Sawant.jpeg
| imagesize =
| caption =
| birthname =
| birth_date = {{birth date and age|1990|01|25|df=y}}<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Pooja Sawant presents her poster from Bonus on her birthday|url=https://www.cinestaan.com/articles/2020/jan/25/24168|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-09|website=Cinestaan}}</ref>
| birth_place = [[బొంబాయి]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]
| othername =
| yearsactive = 2010 - ప్రస్తుతం
| alma_mater = సౌత్ ఇండియన్స్ వెల్ఫేర్ సొసైటీ కాలేజీ
| occupation = నటి, మోడల్
}}'''పూజా సావంత్''' (జననం 25 జనవరి 1990) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, భారతీయ నర్తకి.<ref>{{Cite web|title=Pooja Sawant: Movies, Photos, Videos, News, Biography & Birthday {{!}} eTimes|url=https://timesofindia.indiatimes.com/topic/Pooja-Sawant|access-date=2021-02-06|website=timesofindia.indiatimes.com}}</ref>
==సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!శీర్షిక
! class="unsortable" |పాత్ర
! class="unsortable" |గమనికలు
|-
|2010
|''క్షణభర్ విశ్రాంతి''
|నిషితా
|మరాఠీ అరంగేట్రం
|-
|2011
|''ఆత గ బయ''
|మణి
|
|-
|2011
|''ఝకాస్''
|అనఘా
|
|-
|2012
|''సత్రంగి రే''
|జెన్నీ
|
|-
|2013
|''నవరా మజా భావ్రా''
|
|<ref>{{Cite web|title=Navra Maza Bhavra (2013) Cast and Crew|url=http://www.gomolo.com/navra-maza-bhavra-movie-cast-crew/45139|website=gomolo.com}}</ref>
|-
|2014
|''పోస్టర్ బాయ్జ్''
|కల్పన - కల్పు
|<ref>{{Cite web|date=2014-08-08|title=Poshter Boyz (Marathi) / Comedy central|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/screen/poshter-boyz-marathi-comedy-central/|access-date=2021-01-29|website=The Indian Express|language=en}}</ref>
|-
|2014
|''గోండాన్''
|
|
|-
|2014
|''సంంగ్టో ఐకా''
|క్షితి
|
|-
|2015
|''సతా లోటా పన్ సగ్లా ఖోటా''
|ఇషా
|
|-
|2015
|''నీలకాంత్ మాస్టర్''
|ఇందు
|
|-
|2015
|''దగాడి చాల్''
|సోనాల్
|
|-
|2016
|''బృందావనం''
|పూజ
|<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Rakesh Bapat Vaidehi Parshurami Pooja Sawant Vrundavan Film {{!}}|url=https://marathimovieworld.com/news/vrundavan-artistes-promote-their-film-coinciding-with-womens-day.php/attachment/rakesh-bapat-actor-vaidehi-parshurami-pooja-sawant-vrundavan-film/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-29|website=|language=en-US}}</ref>
|-
|2016
|''మోసగాడు''
|మృదు
|<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title='Cheater' confirms its release on 13th May 2016|url=https://marathimovieworld.com/news/cheater-confirms-its-release-on-13th-may-2016.php|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-29|website=|language=en-US}}</ref>
|-
|2016
|''లవ్ ఎక్స్ప్రెస్''
|
|<ref>{{Cite web|date=6 May 2016|title=वैभव पूजाची 'love एक्सप्रेस'|url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/love-express-movie-of-pooja-sawant-and-vaibhav-tatwawadi-1235699/}}</ref>
|-
|2016
|''భెట్లీ తు పున్హా''
|అశ్విని సారంగ్
|
|-
|2017
|''లపచ్ఛపి''
|నేహా
|
|-
|2017
|''బస్ స్టాప్''
|అనుష్క
|
|-
|2019
|''జంగ్లీ''
|శంకర
|బాలీవుడ్ సినిమా <ref>{{Cite web|title=Exclusive! Pooja Sawant speaks about her Bollywood debut, working with Vidyut Jammwal and her 'Junglee' experience - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/exclusive-pooja-sawant-speaks-about-her-bollywood-debut-working-with-vidyut-jammwal-and-her-junglee-experience/articleshow/68411397.cms|access-date=2021-01-29|website=The Times of India|language=en}}</ref>
|-
|2020
|''విజేత''
|నళిని జగ్తాప్
|[[మరాఠీ సినిమా|మరాఠీ చిత్రం]] <ref>{{Cite web|title='Vijeta': Pooja Sawant shares a behind the scene click with director Amol Shetge - Upcoming Marathi movies to look forward to|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/photofeatures/upcoming-marathi-movies-to-look-forward-to/vijeta-pooja-sawant-shares-a-behind-the-scene-click-with-director-amol-shetge/photostory/71628171.cms|access-date=2021-01-29|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2020
|''ఉపరి లాభ బహుమానము''
|మినల్ భోయిర్
|మరాఠీ సినిమా <ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=Pooja Sawant presents her poster from Bonus on her birthday|url=https://www.cinestaan.com/articles/2020/jan/25/24168|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-29|website=Cinestaan}}</ref>
|-
|2021
|''బాలి''
|డా. రాధికా షెనాయ్
|మరాఠీ సినిమా <ref>{{Cite web|date=4 March 2021|title='Bali' motion poster: Swwapnil Joshi gives sneak peek into his upcoming horror film|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/bali-motion-poster-swwapnil-joshi-gives-sneak-peek-into-his-upcoming-horror-film/articleshow/81330107.cms|access-date=4 March 2021|website=The Times of India}}</ref>
|-
|
|''కంగ్రాట్యులేషన్స్''
|
|చిత్రీకరణ <ref>{{Cite web|title=Siddharth Chandekar And Pooja Sawant Reunite For Marathi Film Congratulations|url=https://www.news18.com/news/movies/siddharth-chandekar-and-pooja-sawant-reunite-for-marathi-film-congratulations-5547865.html|access-date=13 July 2022|website=News18}}</ref>
|-
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!షో
! class="unsortable" |పాత్ర
! class="unsortable" |ఛానెల్
! class="unsortable" |మూలాలు
|-
|2008
|''బూగీ వూగీ''
|పోటీదారు
|సోనీ టీవీ
|
|-
|2011
|''ఏక పేక్ష ఒక జోడిచా మామ్లా''
|పోటీదారు
|జీ మరాఠీ
|
|-
|2012
|''జల్లోష్ సువర్ణయుగచ''
|పోటీదారు
|కలర్స్ మరాఠీ
|<ref>{{Cite web|date=2013-03-04|title=...आणि जल्लोष सुवर्णयुगाची आजची सुपरस्टार ठरली पूजा सावंत|url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/BOL-pooja-sawant-won-jallosh-suvarnayugacha-grand-finale-4197589-PHO.html|access-date=2021-01-29|website=Divya Marathi|language=mr}}</ref>
|-
|2013
|''వాజలే కి బారా''
|యాంకర్
|జీ టాకీస్
|
|-
|2020
|''ఇండియాస్ బెస్ట్ డ్యాన్సర్''
|ఫైనల్లో అతిథి
|సోనీ ఎంటర్టైన్మెంట్ టెలివిజన్
|<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=India's Best Dancer finale|url=https://www.dnaindia.com/television/photo-gallery-india-s-best-dancer-finale-a-glimpse-into-malaika-arora-terence-lewis-bharti-singh-other-performances-2857721|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2021-01-29|website=DNA India|language=en}}</ref>
|-
|2020-2021
|''మహారాష్ట్ర బెస్ట్ డ్యాన్సర్''
|న్యాయమూర్తి
|సోనీ మరాఠీ
|<ref>{{Cite web|title=Marathi actress Pooja Sawant to be a part of Maharashtra's Best Dancer - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/marathi/marathi-actress-pooja-sawant-to-be-a-part-of-maharashtras-best-dancer/articleshow/79038874.cms|access-date=2021-01-29|website=The Times of India|language=en}}</ref>
|-
| rowspan="2" |2021
|''సూపర్ డాన్సర్''
| rowspan="2" |అతిథి
|సోనీ ఎంటర్టైన్మెంట్ టెలివిజన్
|
|-
|''బిగ్ బాస్ మరాఠీ 3''
|కలర్స్ మరాఠీ
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|4483091}}
[[వర్గం:1990 జననాలు]]
[[వర్గం:మరాఠీ సినిమా నటీమణులు]]
e3xwxntdtymdj8tb7qzplcwt0petxdn
పూజా శర్మ
0
355214
3617476
3616882
2022-08-06T17:31:29Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref> ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
r3fl9o5lebfnsefwawn5vhqn4njtbdi
3617477
3617476
2022-08-06T17:31:44Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్. ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
8au7xfws7ssgu1q447u142gxaookg47
3617478
3617477
2022-08-06T17:33:09Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్. ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
25xmv853lvzg3h41le4l4up6nf8a53l
3617479
3617478
2022-08-06T17:33:20Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్. ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
2bqqlhr3xg5x4o0mdbiw2uei3tmveo8
3617480
3617479
2022-08-06T17:33:27Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్. ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
oonl2vgu0w0iq5s5iluk6p5mlpytdn6
3617481
3617480
2022-08-06T18:03:54Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్. ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref>
==నటిగా==
==వాయిస్ ఆర్టిస్ట్గా==
==వార్డులు & నామినేషన్లు==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
pu3h3z30t7fq743pjjixapr6aqecu11
3617482
3617481
2022-08-06T18:09:04Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* వార్డులు & నామినేషన్లు */
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్. ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref>
==నటిగా==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!పేరు
!పాత్ర
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
|2012
|''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''
|సియా బెహ్ల్
|
|
|-
|2013–2014
|''మహాభారతం''
|[[ద్రౌపది]]
|
|
|-
|2014
|''అజబ్ గజబ్ ఘర్ జమై''
|లక్ష్మి
|అతిధి పాత్ర
|
|-
|2015
|''దోస్తీ.'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''యారియాన్.'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''మన్మర్జియన్''
|పూజా శర్మ
|అతిధి పాత్ర
|<ref name="toil">{{Cite web|last=|first=|date=6 March 2015|title=Pooja Sharma to do cameo in 'Manmarziyan'|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/pooja-sharma-to-do-cameo-in-manmarziyan/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150306232614/http://indianexpress.com/article/entertainment/television/pooja-sharma-to-do-cameo-in-manmarziyan/|archive-date=6 March 2015|website=|publisher=The Indian Express}}</ref>
|-
|2017–2018
|''మహాకాళి — అంత్ హీ ఆరంభ్ హై''
|మహాకాళి / పార్వతి
|
|
|-
|2018
|''కర్మఫల దాత శని''
|మహాకాళి
|అతిధి పాత్ర
|
|-
|2019
|''టీవీ కా దమ్ - ఇండియా టీవీ యొక్క మెగా కాన్క్లేవ్''
|ప్యానెలిస్ట్
|
|<ref>{{Cite web|date=15 February 2019|title=TV Ka Dum: Siddharth Kumar Tewary, Mukesh Khanna, Debina Bonnerjee and others talk about impact of mythological shows|url=https://www.indiatvnews.com/entertainment/tv-tv-ka-dum-mukesh-khanna-debina-bonnerjee-talk-about-impact-of-mythological-shows-502753|access-date=1 August 2020|publisher=India TV news}}</ref>
|-
|2020
|''బారిస్టర్ బాబు''
|దీపా రాయ్ చౌదరి
|
|
|}
==వాయిస్ ఆర్టిస్ట్గా==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!షో
!పాత్ర
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
|2017–2018
|''పోరస్''
| rowspan="2" |జీలం నది
| rowspan="2" |వ్యాఖ్యాత
|
|-
| rowspan="2" |2018
|''చంద్రగుప్త మౌర్య''
|
|-
|''రాధాకృష్ణ''
|యోగమాయ
|వాయిస్ ఓవర్
|
|-
|2019–2020
|''రామ్ సియా కే లవ్ కుష్''
|సరయు నది
|వ్యాఖ్యాత
|
|}
== అవార్డులు & నామినేషన్లు ==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!అవార్డు
!వర్గం
!షో
!ఫలితం
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2014
| rowspan="2" |ఇండియన్ టెలీ అవార్డు
|తాజా కొత్త ముఖం (ఆడ)
| rowspan="2" |''మహాభారతం''
|
|-
|ప్రధాన పాత్రలో ఉత్తమ నటి
|
|
|-
|2017
|ఇండియన్ టెలివిజన్ అకాడమీ అవార్డులు
|ఉత్తమ నటి (మహిళ) పాపులర్
|''మహాకాళి''
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
7vdzc7v8t7fl3glnpfjrnpsib0qkvf1
3617483
3617482
2022-08-06T18:10:20Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = Pooja Sharma
| image =
| caption =
| birth_date =
| birth_place = <!--Must be attributed to a reliable published source with an established reputation for fact-checking. No blogs, no IMDb.-->
| nationality =
| years_active = 2012-ప్రస్తుతం
| known_for = ''మహాభారత్''<br />''మహాకాళి — అంత్ హీ ఆరంభ్ హై''
| height_m =
| education =
| occupation = {{hlist|నటి|మోడల్}}
}} '''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్. ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref>
==నటిగా==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!పేరు
!పాత్ర
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
|2012
|''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''
|సియా బెహ్ల్
|
|
|-
|2013–2014
|''మహాభారతం''
|[[ద్రౌపది]]
|
|
|-
|2014
|''అజబ్ గజబ్ ఘర్ జమై''
|లక్ష్మి
|అతిధి పాత్ర
|
|-
|2015
|''దోస్తీ.'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''యారియాన్.'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''మన్మర్జియన్''
|పూజా శర్మ
|అతిధి పాత్ర
|<ref name="toil">{{Cite web|last=|first=|date=6 March 2015|title=Pooja Sharma to do cameo in 'Manmarziyan'|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/pooja-sharma-to-do-cameo-in-manmarziyan/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150306232614/http://indianexpress.com/article/entertainment/television/pooja-sharma-to-do-cameo-in-manmarziyan/|archive-date=6 March 2015|website=|publisher=The Indian Express}}</ref>
|-
|2017–2018
|''మహాకాళి — అంత్ హీ ఆరంభ్ హై''
|మహాకాళి / పార్వతి
|
|
|-
|2018
|''కర్మఫల దాత శని''
|మహాకాళి
|అతిధి పాత్ర
|
|-
|2019
|''టీవీ కా దమ్ - ఇండియా టీవీ యొక్క మెగా కాన్క్లేవ్''
|ప్యానెలిస్ట్
|
|<ref>{{Cite web|date=15 February 2019|title=TV Ka Dum: Siddharth Kumar Tewary, Mukesh Khanna, Debina Bonnerjee and others talk about impact of mythological shows|url=https://www.indiatvnews.com/entertainment/tv-tv-ka-dum-mukesh-khanna-debina-bonnerjee-talk-about-impact-of-mythological-shows-502753|access-date=1 August 2020|publisher=India TV news}}</ref>
|-
|2020
|''బారిస్టర్ బాబు''
|దీపా రాయ్ చౌదరి
|
|
|}
==వాయిస్ ఆర్టిస్ట్గా==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!షో
!పాత్ర
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
|2017–2018
|''పోరస్''
| rowspan="2" |జీలం నది
| rowspan="2" |వ్యాఖ్యాత
|
|-
| rowspan="2" |2018
|''చంద్రగుప్త మౌర్య''
|
|-
|''రాధాకృష్ణ''
|యోగమాయ
|వాయిస్ ఓవర్
|
|-
|2019–2020
|''రామ్ సియా కే లవ్ కుష్''
|సరయు నది
|వ్యాఖ్యాత
|
|}
== అవార్డులు & నామినేషన్లు ==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!అవార్డు
!వర్గం
!షో
!ఫలితం
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2014
| rowspan="2" |ఇండియన్ టెలీ అవార్డు
|తాజా కొత్త ముఖం (ఆడ)
| rowspan="2" |''మహాభారతం''
|
|-
|ప్రధాన పాత్రలో ఉత్తమ నటి
|
|
|-
|2017
|ఇండియన్ టెలివిజన్ అకాడమీ అవార్డులు
|ఉత్తమ నటి (మహిళ) పాపులర్
|''మహాకాళి''
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
9gmmlw78cfaasygrt2io37plhrteuzc
3617484
3617483
2022-08-06T18:10:38Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా శర్మ
| image =
| caption =
| birth_date =
| birth_place = <!--Must be attributed to a reliable published source with an established reputation for fact-checking. No blogs, no IMDb.-->
| nationality =
| years_active = 2012-ప్రస్తుతం
| known_for = ''మహాభారత్''<br />''మహాకాళి — అంత్ హీ ఆరంభ్ హై''
| height_m =
| education =
| occupation = {{hlist|నటి|మోడల్}}
}} '''పూజా శర్మ''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]], సినిమా నటి, వాయిస్ ఆర్టిస్ట్. ఆమె 2012లో ''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''లో ఎపిసోడిక్ పాత్రతో నటనా రంగంలోకి అడుగుపెట్టి మహాభారతంలో ద్రౌపది, మహాకాళిలో మహాకాళి / పార్వతి పాత్ర పోషించినందుకు ఆమెకు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.<ref>{{cite web |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/playing-mahakali-is-challenging-but-also-a-lifetime-experience-pooja-sharma-4763173/ |title=Playing Mahakali is challenging but also a lifetime experience: Pooja Sharma |publisher=Indian Express |author=Sana Farzeen |date=23 July 2017 |accessdate=29 July 2020}}</ref>
==నటిగా==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!పేరు
!పాత్ర
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
|2012
|''తేరి మేరీ లవ్ స్టోరీస్''
|సియా బెహ్ల్
|
|
|-
|2013–2014
|''మహాభారతం''
|[[ద్రౌపది]]
|
|
|-
|2014
|''అజబ్ గజబ్ ఘర్ జమై''
|లక్ష్మి
|అతిధి పాత్ర
|
|-
|2015
|''దోస్తీ.'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''యారియాన్.'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''[[దోస్తీ... యారియాన్... మన్మర్జియాన్|.]]'' ''మన్మర్జియన్''
|పూజా శర్మ
|అతిధి పాత్ర
|<ref name="toil">{{Cite web|last=|first=|date=6 March 2015|title=Pooja Sharma to do cameo in 'Manmarziyan'|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/television/pooja-sharma-to-do-cameo-in-manmarziyan/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150306232614/http://indianexpress.com/article/entertainment/television/pooja-sharma-to-do-cameo-in-manmarziyan/|archive-date=6 March 2015|website=|publisher=The Indian Express}}</ref>
|-
|2017–2018
|''మహాకాళి — అంత్ హీ ఆరంభ్ హై''
|మహాకాళి / పార్వతి
|
|
|-
|2018
|''కర్మఫల దాత శని''
|మహాకాళి
|అతిధి పాత్ర
|
|-
|2019
|''టీవీ కా దమ్ - ఇండియా టీవీ యొక్క మెగా కాన్క్లేవ్''
|ప్యానెలిస్ట్
|
|<ref>{{Cite web|date=15 February 2019|title=TV Ka Dum: Siddharth Kumar Tewary, Mukesh Khanna, Debina Bonnerjee and others talk about impact of mythological shows|url=https://www.indiatvnews.com/entertainment/tv-tv-ka-dum-mukesh-khanna-debina-bonnerjee-talk-about-impact-of-mythological-shows-502753|access-date=1 August 2020|publisher=India TV news}}</ref>
|-
|2020
|''బారిస్టర్ బాబు''
|దీపా రాయ్ చౌదరి
|
|
|}
==వాయిస్ ఆర్టిస్ట్గా==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!షో
!పాత్ర
!గమనికలు
!మూలాలు
|-
|2017–2018
|''పోరస్''
| rowspan="2" |జీలం నది
| rowspan="2" |వ్యాఖ్యాత
|
|-
| rowspan="2" |2018
|''చంద్రగుప్త మౌర్య''
|
|-
|''రాధాకృష్ణ''
|యోగమాయ
|వాయిస్ ఓవర్
|
|-
|2019–2020
|''రామ్ సియా కే లవ్ కుష్''
|సరయు నది
|వ్యాఖ్యాత
|
|}
== అవార్డులు & నామినేషన్లు ==
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!అవార్డు
!వర్గం
!షో
!ఫలితం
!మూలాలు
|-
| rowspan="2" |2014
| rowspan="2" |ఇండియన్ టెలీ అవార్డు
|తాజా కొత్త ముఖం (ఆడ)
| rowspan="2" |''మహాభారతం''
|
|-
|ప్రధాన పాత్రలో ఉత్తమ నటి
|
|
|-
|2017
|ఇండియన్ టెలివిజన్ అకాడమీ అవార్డులు
|ఉత్తమ నటి (మహిళ) పాపులర్
|''మహాకాళి''
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5970962}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
nu3qw6zx6y15q4w5j45fnfhf8fjc8xj
రూపల్ త్యాగి
0
355216
3617464
3616905
2022-08-06T17:17:21Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = [[Actor]], [[choreographer]]
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards = ''[[Zee Rishtey Awards|Zee Rishtey Award for Favorite Behen and Favorite Nayi Jodi]]''
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
bw0pa05g01a222jqutsq51xesbopnbs
3617465
3617464
2022-08-06T17:17:38Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = నటి, కొరియోగ్రాఫర్
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards = ''[[Zee Rishtey Awards|Zee Rishtey Award for Favorite Behen and Favorite Nayi Jodi]]''
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
toltagivo5kwiumrd138s3opl5zgbd7
3617466
3617465
2022-08-06T17:19:20Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = నటి, కొరియోగ్రాఫర్
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards = ''[[Zee Rishtey Awards|Zee Rishtey Award for Favorite Behen and Favorite Nayi Jodi]]''
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==టెలివిజన్==
==సినిమా==
==అవార్డులు==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
lf7kkrycbxk2nlwp0yioxaqb3cpj51n
3617467
3617466
2022-08-06T17:19:50Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* టెలివిజన్ */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = నటి, కొరియోగ్రాఫర్
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards = ''[[Zee Rishtey Awards|Zee Rishtey Award for Favorite Behen and Favorite Nayi Jodi]]''
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==టెలివిజన్==
==సినిమా==
'''2007:''' ''భూల్ భూలయ్య'' <ref name="NW2">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> – మేరే డోల్నా
==అవార్డులు==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
ky5im9z2jyzyizsw5x9im6cn77h9t0z
3617469
3617467
2022-08-06T17:22:06Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = నటి, కొరియోగ్రాఫర్
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards = ''[[Zee Rishtey Awards|Zee Rishtey Award for Favorite Behen and Favorite Nayi Jodi]]''
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==టెలివిజన్==
==సినిమా==
'''2007:''' ''భూల్ భూలయ్య'' <ref name="NW2">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> – మేరే డోల్నా
==అవార్డులు==
{| class="wikitable sortable"
! style="background:#B0C4DE;" |సంవత్సరం
! style="background:#B0C4DE;" |అవార్డు
! style="background:#B0C4DE;" |వర్గం
! style="background:#B0C4DE;" |షో
! style="background:#B0C4DE;" |ఫలితం
|-
| rowspan="5" |2012
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
| rowspan="10" |''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|-
|''ఇష్టమైన నయీ జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన నయా సదస్య - స్త్రీ''
|-
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|''ఉత్తమ తాజా కొత్త ముఖం - స్త్రీ''
|-
| rowspan="3" |2013
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|తాజా కొత్త ముఖం
|
|-
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
| rowspan="2" |2014
|''ఇష్టమైన జనాదరణ పొందిన ముఖం - స్త్రీ''
|-
|''ఇష్టమైన సాస్-బహు''
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
qt7tuys5fcwcv0olvyen9c3krgr8o72
3617470
3617469
2022-08-06T17:25:18Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* టెలివిజన్ */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = నటి, కొరియోగ్రాఫర్
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards = ''[[Zee Rishtey Awards|Zee Rishtey Award for Favorite Behen and Favorite Nayi Jodi]]''
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
!పేరు
!పాత్ర
!గమనికలు
!రెఫ(లు)
|-
|2007
|''[[కసమ్ సే]]''
|రియా
|అతిధి పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref name=":0">{{Cite web|title="Life Has Changed Immensely" – TV actress Roopal Tyagi|url=http://www.koimoi.com/television/life-has-changed-immensely-tv-actress-roopal-tyagi/|access-date=|website=Koimoi}}</ref>
|-
|2008–2009
|''[[హమారీ బేటియోన్ కా వివాహా]]''
|మన్షా కోహిల్
|
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2009
|''[[దిల్ మిల్ గయే]]''
|పరి
|
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal Tyagi's journey from choreographer to actor|url=http://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/roopal-tyagis-journey-choreographer-actor|access-date=1 January 2012|website=tellychakkar.com}}</ref>
|-
|2010
|''[[ఝలక్ దిఖ్లా జా (సీజన్ 4)|ఝలక్ దిఖ్లా జా 4]]''
|అతిథి
|2వ వారం, ప్రత్యేక ప్రదర్శన
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2011–2012
|''[[ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ]]''
|కుహూ
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2012
|''డాన్స్ ఇండియా డ్యాన్స్ లిల్ మాస్టర్స్ 2''
|పోటీదారు
|
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2012–2015
|''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|గుంజన్ మయాంక్ గార్గ్
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal to suffer memory loss on Sapne Suhane...|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-to-suffer-memory-loss-on-Sapne-Suhane-/articleshow/44304281.cms?|access-date=17 May 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2013
|''ఖుబూల్ హై''
| rowspan="2" |అతిథి (గుంజన్గా)
|అంకిత్ గేరాతో పాటు
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2014
|''ఏక్ ముత్తి ఆస్మాన్''
|SSLPతో క్రాస్ఓవర్
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
| rowspan="3" |2015
|''కిల్లర్ కరోకే అట్కా తో లట్కా''
| rowspan="4" |పోటీదారు
|[[విశాల్ సింగ్ (నటుడు, జననం 1985)|విశాల్ సింగ్]] తో పాటు
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=When Roopal Tyagi 'cried' on the sets of &TV's Killerr Karaoke|url=http://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/when-roopal-tyagi-cried-the-sets-of-tvs-killerr-karaoke-150416|access-date=16 April 2015|website=tellychakkar.com}}</ref>
|-
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 8''
|(వైల్డ్ కార్డ్గా నమోదు చేయబడింది) - 10వ వారం - 20 సెప్టెంబర్ ఎలిమినేట్ చేయబడింది
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal Tyagi in Jhalak Dikhhla Jaa 8!|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-in-Jhalak-Dikhhla-Jaa/articleshow/31480934.cms|access-date=21 August 2015|website=timesofindia.com}}</ref>
|-
|''బిగ్ బాస్ 9''
|1వ రోజు, తొలగించబడిన రోజు 14లోకి ప్రవేశించారు
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Small is big: TV actors Mahi Vij, Roopal Tyagi in 'Bigg Boss 9'?|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/television/small-is-big-tv-actors-mahi-vij-roopal-tyagi-in-bigg-boss-9/|access-date=2 September 2015|website=[[The Indian Express]]}}</ref>
|-
|2016
|''బాక్స్ క్రికెట్ లీగ్''
|అన్మోల్ రత్నం పూణేలో ఆటగాడు
| style="text-align:center;" |
|-
|2016
|''ఫేక్ బుక్ విత్ కవిత''
|అతిథి
|[[కవితా కౌశిక్]] ద్వారా హోస్ట్ చేయబడింది
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''శక్తి - అస్తిత్వ కే ఎహసాస్ కీ''
|మనస్వి
|సపోర్టింగ్ రోల్
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''లాల్ ఇష్క్''
|మనీషా
|[[అంకిత్ గుప్తా]] సరసన 138వ భాగం
| style="text-align:center;" |
|-
|2021
|''రంజు కి బేటియాన్''
|బుల్బుల్ రంజు మిశ్రా
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |
|}
==సినిమా==
'''2007:''' ''భూల్ భూలయ్య'' <ref name="NW2">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> – మేరే డోల్నా
==అవార్డులు==
{| class="wikitable sortable"
! style="background:#B0C4DE;" |సంవత్సరం
! style="background:#B0C4DE;" |అవార్డు
! style="background:#B0C4DE;" |వర్గం
! style="background:#B0C4DE;" |షో
! style="background:#B0C4DE;" |ఫలితం
|-
| rowspan="5" |2012
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
| rowspan="10" |''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|-
|''ఇష్టమైన నయీ జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన నయా సదస్య - స్త్రీ''
|-
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|''ఉత్తమ తాజా కొత్త ముఖం - స్త్రీ''
|-
| rowspan="3" |2013
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|తాజా కొత్త ముఖం
|
|-
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
| rowspan="2" |2014
|''ఇష్టమైన జనాదరణ పొందిన ముఖం - స్త్రీ''
|-
|''ఇష్టమైన సాస్-బహు''
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
hdd4xjmfaofat33lfsmemt600xqq39i
3617471
3617470
2022-08-06T17:25:49Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = నటి, కొరియోగ్రాఫర్
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards = ''[[Zee Rishtey Awards|Zee Rishtey Award for Favorite Behen and Favorite Nayi Jodi]]''
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
!పేరు
!పాత్ర
!గమనికలు
!రెఫ(లు)
|-
|2007
|''[[కసమ్ సే]]''
|రియా
|అతిధి పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref name=":0">{{Cite web|title="Life Has Changed Immensely" – TV actress Roopal Tyagi|url=http://www.koimoi.com/television/life-has-changed-immensely-tv-actress-roopal-tyagi/|access-date=|website=Koimoi}}</ref>
|-
|2008–2009
|''[[హమారీ బేటియోన్ కా వివాహా]]''
|మన్షా కోహిల్
|
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2009
|''[[దిల్ మిల్ గయే]]''
|పరి
|
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal Tyagi's journey from choreographer to actor|url=http://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/roopal-tyagis-journey-choreographer-actor|access-date=1 January 2012|website=tellychakkar.com}}</ref>
|-
|2010
|''[[ఝలక్ దిఖ్లా జా (సీజన్ 4)|ఝలక్ దిఖ్లా జా 4]]''
|అతిథి
|2వ వారం, ప్రత్యేక ప్రదర్శన
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2011–2012
|''[[ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ]]''
|కుహూ
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2012
|''డాన్స్ ఇండియా డ్యాన్స్ లిల్ మాస్టర్స్ 2''
|పోటీదారు
|
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2012–2015
|''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|గుంజన్ మయాంక్ గార్గ్
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal to suffer memory loss on Sapne Suhane...|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-to-suffer-memory-loss-on-Sapne-Suhane-/articleshow/44304281.cms?|access-date=17 May 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2013
|''ఖుబూల్ హై''
| rowspan="2" |అతిథి (గుంజన్గా)
|అంకిత్ గేరాతో పాటు
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2014
|''ఏక్ ముత్తి ఆస్మాన్''
|SSLPతో క్రాస్ఓవర్
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
| rowspan="3" |2015
|''కిల్లర్ కరోకే అట్కా తో లట్కా''
| rowspan="4" |పోటీదారు
|[[విశాల్ సింగ్ (నటుడు, జననం 1985)|విశాల్ సింగ్]] తో పాటు
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=When Roopal Tyagi 'cried' on the sets of &TV's Killerr Karaoke|url=http://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/when-roopal-tyagi-cried-the-sets-of-tvs-killerr-karaoke-150416|access-date=16 April 2015|website=tellychakkar.com}}</ref>
|-
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 8''
|(వైల్డ్ కార్డ్గా నమోదు చేయబడింది) - 10వ వారం - 20 సెప్టెంబర్ ఎలిమినేట్ చేయబడింది
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal Tyagi in Jhalak Dikhhla Jaa 8!|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-in-Jhalak-Dikhhla-Jaa/articleshow/31480934.cms|access-date=21 August 2015|website=timesofindia.com}}</ref>
|-
|''బిగ్ బాస్ 9''
|1వ రోజు, తొలగించబడిన రోజు 14లోకి ప్రవేశించారు
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Small is big: TV actors Mahi Vij, Roopal Tyagi in 'Bigg Boss 9'?|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/television/small-is-big-tv-actors-mahi-vij-roopal-tyagi-in-bigg-boss-9/|access-date=2 September 2015|website=[[The Indian Express]]}}</ref>
|-
|2016
|''బాక్స్ క్రికెట్ లీగ్''
|అన్మోల్ రత్నం పూణేలో ఆటగాడు
| style="text-align:center;" |
|-
|2016
|''ఫేక్ బుక్ విత్ కవిత''
|అతిథి
|[[కవితా కౌశిక్]] ద్వారా హోస్ట్ చేయబడింది
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''శక్తి - అస్తిత్వ కే ఎహసాస్ కీ''
|మనస్వి
|సపోర్టింగ్ రోల్
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''లాల్ ఇష్క్''
|మనీషా
|[[అంకిత్ గుప్తా]] సరసన 138వ భాగం
| style="text-align:center;" |
|-
|2021
|''రంజు కి బేటియాన్''
|బుల్బుల్ రంజు మిశ్రా
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |
|}
==సినిమా==
'''2007:''' ''భూల్ భూలయ్య'' <ref name="NW2">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> – మేరే డోల్నా
==అవార్డులు==
{| class="wikitable sortable"
! style="background:#B0C4DE;" |సంవత్సరం
! style="background:#B0C4DE;" |అవార్డు
! style="background:#B0C4DE;" |వర్గం
! style="background:#B0C4DE;" |షో
! style="background:#B0C4DE;" |ఫలితం
|-
| rowspan="5" |2012
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
| rowspan="10" |''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|-
|''ఇష్టమైన నయీ జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన నయా సదస్య - స్త్రీ''
|-
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|''ఉత్తమ తాజా కొత్త ముఖం - స్త్రీ''
|-
| rowspan="3" |2013
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|తాజా కొత్త ముఖం
|
|-
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
| rowspan="2" |2014
|''ఇష్టమైన జనాదరణ పొందిన ముఖం - స్త్రీ''
|-
|''ఇష్టమైన సాస్-బహు''
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
cuez9b4wuxleh9s1j30kwanpaxiezc6
3617473
3617471
2022-08-06T17:27:12Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* టెలివిజన్ */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = నటి, కొరియోగ్రాఫర్
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards = ''[[Zee Rishtey Awards|Zee Rishtey Award for Favorite Behen and Favorite Nayi Jodi]]''
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
!పేరు
!పాత్ర
!గమనికలు
!రెఫ(లు)
|-
|2007
|''కసమ్ సే''
|రియా
|అతిధి పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref name=":0">{{Cite web|title="Life Has Changed Immensely" – TV actress Roopal Tyagi|url=http://www.koimoi.com/television/life-has-changed-immensely-tv-actress-roopal-tyagi/|access-date=|website=Koimoi}}</ref>
|-
|2008–2009
|''హమారీ బేటియోన్ కా వివాహా''
|మన్షా కోహిల్
|
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2009
|''దిల్ మిల్ గయే''
|పరి
|
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal Tyagi's journey from choreographer to actor|url=http://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/roopal-tyagis-journey-choreographer-actor|access-date=1 January 2012|website=tellychakkar.com}}</ref>
|-
|2010
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 4''
|అతిథి
|2వ వారం, ప్రత్యేక ప్రదర్శన
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2011–2012
|''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ''
|కుహూ
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2012
|''డాన్స్ ఇండియా డ్యాన్స్ లిల్ మాస్టర్స్ 2''
|పోటీదారు
|
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2012–2015
|''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|గుంజన్ మయాంక్ గార్గ్
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal to suffer memory loss on Sapne Suhane...|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-to-suffer-memory-loss-on-Sapne-Suhane-/articleshow/44304281.cms?|access-date=17 May 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2013
|''ఖుబూల్ హై''
| rowspan="2" |అతిథి (గుంజన్గా)
|అంకిత్ గేరాతో పాటు
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2014
|''ఏక్ ముత్తి ఆస్మాన్''
|SSLPతో క్రాస్ఓవర్
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
| rowspan="3" |2015
|''కిల్లర్ కరోకే అట్కా తో లట్కా''
| rowspan="4" |పోటీదారు
|[[విశాల్ సింగ్ (నటుడు, జననం 1985)|విశాల్ సింగ్]] తో పాటు
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=When Roopal Tyagi 'cried' on the sets of &TV's Killerr Karaoke|url=http://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/when-roopal-tyagi-cried-the-sets-of-tvs-killerr-karaoke-150416|access-date=16 April 2015|website=tellychakkar.com}}</ref>
|-
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 8''
|(వైల్డ్ కార్డ్గా నమోదు చేయబడింది) - 10వ వారం - 20 సెప్టెంబర్ ఎలిమినేట్ చేయబడింది
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal Tyagi in Jhalak Dikhhla Jaa 8!|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-in-Jhalak-Dikhhla-Jaa/articleshow/31480934.cms|access-date=21 August 2015|website=timesofindia.com}}</ref>
|-
|''బిగ్ బాస్ 9''
|1వ రోజు, తొలగించబడిన రోజు 14లోకి ప్రవేశించారు
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Small is big: TV actors Mahi Vij, Roopal Tyagi in 'Bigg Boss 9'?|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/television/small-is-big-tv-actors-mahi-vij-roopal-tyagi-in-bigg-boss-9/|access-date=2 September 2015|website=[[The Indian Express]]}}</ref>
|-
|2016
|''బాక్స్ క్రికెట్ లీగ్''
|అన్మోల్ రత్నం పూణేలో ఆటగాడు
| style="text-align:center;" |
|-
|2016
|''ఫేక్ బుక్ విత్ కవిత''
|అతిథి
|[[కవితా కౌశిక్]] ద్వారా హోస్ట్ చేయబడింది
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''శక్తి - అస్తిత్వ కే ఎహసాస్ కీ''
|మనస్వి
|సపోర్టింగ్ రోల్
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''లాల్ ఇష్క్''
|మనీషా
|[[అంకిత్ గుప్తా]] సరసన 138వ భాగం
| style="text-align:center;" |
|-
|2021
|''రంజు కి బేటియాన్''
|బుల్బుల్ రంజు మిశ్రా
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |
|}
==సినిమా==
'''2007:''' ''భూల్ భూలయ్య'' <ref name="NW2">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> – మేరే డోల్నా
==అవార్డులు==
{| class="wikitable sortable"
! style="background:#B0C4DE;" |సంవత్సరం
! style="background:#B0C4DE;" |అవార్డు
! style="background:#B0C4DE;" |వర్గం
! style="background:#B0C4DE;" |షో
! style="background:#B0C4DE;" |ఫలితం
|-
| rowspan="5" |2012
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
| rowspan="10" |''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|-
|''ఇష్టమైన నయీ జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన నయా సదస్య - స్త్రీ''
|-
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|''ఉత్తమ తాజా కొత్త ముఖం - స్త్రీ''
|-
| rowspan="3" |2013
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|తాజా కొత్త ముఖం
|
|-
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
| rowspan="2" |2014
|''ఇష్టమైన జనాదరణ పొందిన ముఖం - స్త్రీ''
|-
|''ఇష్టమైన సాస్-బహు''
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
103xzhjlx59naakms7kklq5y10txt56
3617474
3617473
2022-08-06T17:27:35Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రూపల్ త్యాగి
| birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|10|06}}
| birth_place = [[బెంగుళూరు]], [[కర్ణాటక]], [[భారతదేశం]]
| image = Roopal Tyagi.jpg
| caption =
| occupation = నటి, కొరియోగ్రాఫర్
| nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}}
| awards =
| known_for = ''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ'', ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే'', ''బిగ్ బాస్ 9''
| partner = అఖ్లాక్యూ ఖాన్ (2012–2013)<ref>{{Cite web | title = Roopal Tyagi & Aklaque Khan remain friends even after break-up | last = Tiwari | first = Vijaya | work = The Times of India | date = 12 October 2013 | accessdate = 16 August 2016 | url = http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-Akhlaque-Khan-Na-Bole-Tum-Na-Maine-Kuch-Kaha-Sapne-Suhane-Ladakpan-Ke/articleshow/24045968.cms}}</ref><br />అంకిత్ గెరా (2013–2014)<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/sapne-suhane-ladakpan-ke-Roopal-tyagi-and-ankit-gera-break-up-It-was-difficult-to-work-with-Ankit-after-the-breakup-Roopal/articleshow/35336253.cms?|title=It was difficult to work with Ankit after the breakup: Roopal|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Says-actress-Roopal-Tyagi-who-is-finding-the-buzz-about-her-being-desperate-to-quit-her-TV-show-for-Jhalak-Dikhhla-Jaa-funny/articleshow/31537409.cms?|title=I am not quitting Sapne Suhane: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Roopal-Tyagi-opens-up-about-co-actor-and-ex-boyfriend-Ankit-Gera-who-two-timed-her-with-Adaa-Khan/articleshow/28637321.cms?|title=I will slap Ankit if he tries to talk to me: Roopal Tyagi|work=The Times of India|accessdate=17 May 2016}}</ref>
| years_active = 2007–ప్రస్తుతం
}}'''రూపల్ త్యాగి''' (జననం 6 అక్టోబర్ 1989) [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన [[టెలివిజన్]] నటి, కొరియోగ్రాఫర్.<ref name="NW">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> ఆమె జీ టీవీ షో ''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''లో గుంజన్ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది.
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
!పేరు
!పాత్ర
!గమనికలు
!రెఫ(లు)
|-
|2007
|''కసమ్ సే''
|రియా
|అతిధి పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref name=":0">{{Cite web|title="Life Has Changed Immensely" – TV actress Roopal Tyagi|url=http://www.koimoi.com/television/life-has-changed-immensely-tv-actress-roopal-tyagi/|access-date=|website=Koimoi}}</ref>
|-
|2008–2009
|''హమారీ బేటియోన్ కా వివాహా''
|మన్షా కోహిల్
|
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2009
|''దిల్ మిల్ గయే''
|పరి
|
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal Tyagi's journey from choreographer to actor|url=http://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/roopal-tyagis-journey-choreographer-actor|access-date=1 January 2012|website=tellychakkar.com}}</ref>
|-
|2010
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 4''
|అతిథి
|2వ వారం, ప్రత్యేక ప్రదర్శన
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2011–2012
|''ఏక్ నయీ ఛోటీ సి జిందగీ''
|కుహూ
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2012
|''డాన్స్ ఇండియా డ్యాన్స్ లిల్ మాస్టర్స్ 2''
|పోటీదారు
|
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2012–2015
|''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|గుంజన్ మయాంక్ గార్గ్
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal to suffer memory loss on Sapne Suhane...|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-to-suffer-memory-loss-on-Sapne-Suhane-/articleshow/44304281.cms?|access-date=17 May 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2013
|''ఖుబూల్ హై''
| rowspan="2" |అతిథి (గుంజన్గా)
|అంకిత్ గేరాతో పాటు
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
|2014
|''ఏక్ ముత్తి ఆస్మాన్''
|SSLPతో క్రాస్ఓవర్
| style="text-align:center;" |<ref name=":0" />
|-
| rowspan="3" |2015
|''కిల్లర్ కరోకే అట్కా తో లట్కా''
| rowspan="4" |పోటీదారు
|[[విశాల్ సింగ్ (నటుడు, జననం 1985)|విశాల్ సింగ్]] తో పాటు
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=When Roopal Tyagi 'cried' on the sets of &TV's Killerr Karaoke|url=http://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/when-roopal-tyagi-cried-the-sets-of-tvs-killerr-karaoke-150416|access-date=16 April 2015|website=tellychakkar.com}}</ref>
|-
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 8''
|(వైల్డ్ కార్డ్గా నమోదు చేయబడింది) - 10వ వారం - 20 సెప్టెంబర్ ఎలిమినేట్ చేయబడింది
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Roopal Tyagi in Jhalak Dikhhla Jaa 8!|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Roopal-Tyagi-in-Jhalak-Dikhhla-Jaa/articleshow/31480934.cms|access-date=21 August 2015|website=timesofindia.com}}</ref>
|-
|''బిగ్ బాస్ 9''
|1వ రోజు, తొలగించబడిన రోజు 14లోకి ప్రవేశించారు
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|title=Small is big: TV actors Mahi Vij, Roopal Tyagi in 'Bigg Boss 9'?|url=http://indianexpress.com/article/entertainment/television/small-is-big-tv-actors-mahi-vij-roopal-tyagi-in-bigg-boss-9/|access-date=2 September 2015|website=[[The Indian Express]]}}</ref>
|-
|2016
|''బాక్స్ క్రికెట్ లీగ్''
|అన్మోల్ రత్నం పూణేలో ఆటగాడు
| style="text-align:center;" |
|-
|2016
|''ఫేక్ బుక్ విత్ కవిత''
|అతిథి
|[[కవితా కౌశిక్]] ద్వారా హోస్ట్ చేయబడింది
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''శక్తి - అస్తిత్వ కే ఎహసాస్ కీ''
|మనస్వి
|సపోర్టింగ్ రోల్
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''లాల్ ఇష్క్''
|మనీషా
|[[అంకిత్ గుప్తా]] సరసన 138వ భాగం
| style="text-align:center;" |
|-
|2021
|''రంజు కి బేటియాన్''
|బుల్బుల్ రంజు మిశ్రా
|ప్రధాన పాత్ర
| style="text-align:center;" |
|}
==సినిమా==
'''2007:''' ''భూల్ భూలయ్య'' <ref name="NW2">{{Cite web|title=Vidya Balan's choreographer Rupal Tyagi turns actor {{!}} NW|url=http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209095941/http://www.newswala.com/India-National-News/Vidya-Balans-choreographer-Rupal-Tyagi-turns-actor-13020.html|archive-date=9 February 2014|access-date=8 February 2014}}</ref> – మేరే డోల్నా
==అవార్డులు==
{| class="wikitable sortable"
! style="background:#B0C4DE;" |సంవత్సరం
! style="background:#B0C4DE;" |అవార్డు
! style="background:#B0C4DE;" |వర్గం
! style="background:#B0C4DE;" |షో
! style="background:#B0C4DE;" |ఫలితం
|-
| rowspan="5" |2012
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
| rowspan="10" |''సప్నే సుహానే లడక్పాన్ కే''
|-
|''ఇష్టమైన నయీ జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
|''ఇష్టమైన నయా సదస్య - స్త్రీ''
|-
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|''ఉత్తమ తాజా కొత్త ముఖం - స్త్రీ''
|-
| rowspan="3" |2013
|ఇండియన్ టెలీ అవార్డులు
|తాజా కొత్త ముఖం
|
|-
| rowspan="4" |జీ రిష్టే అవార్డులు
|''ఇష్టమైన బెహెన్''
|-
|''ఇష్టమైన జోడి''
|-
| rowspan="2" |2014
|''ఇష్టమైన జనాదరణ పొందిన ముఖం - స్త్రీ''
|-
|''ఇష్టమైన సాస్-బహు''
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|3198229}}
* {{Instagram|roopaltyagi06}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:1989 జననాలు]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
bjvf6qspygg1vd4rpldujj0qcwltyz3
ఫెడరేషన్ ఆఫ్ తమిళ్ సంగమ్స్ ఆఫ్ నార్త్ అమెరికా
0
355219
3617563
3616964
2022-08-07T03:29:47Z
InternetArchiveBot
88395
2 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.8.9
wikitext
text/x-wiki
{{infobox organization
|name = ఉత్తర అమెరికాలో తమిళ సంఘాల సమాఖ్య
|image = File:Logo_of_FeTNA.jpeg
|image_border =
|size =
|caption =
|map =
|msize =
|mcaption =
|abbreviation = FeTNA
|motto =
|formation = 1987
|extinction =
|type = లాభాపేక్ష లేని సంస్థ
|status =
|purpose =
|headquarters =
|location =
|region_served = [[ఉత్తర అమెరికా]]
|membership =
|language = [[Tamil language|తమిళం]]
|leader_title =
|leader_name =
|main_organ =
|parent_organization =
|affiliations =
|num_staff =
|num_volunteers =
|budget =
|website = {{URL|https://fetna.org/}}
|remarks =
}}
ఫెడరేషన్ ఆఫ్ తమిళ్ సంగమ్స్ '''ఇన్ నార్త్ అమెరికాలో''' (FeTNA) అనేది యునైటెడ్ స్టేట్స్, కెనడాలోని తమిళ సంస్థల లాభాపేక్ష లేని సంస్థ.ఇది నమోదిత, <ref>{{Cite web|title="FeTNA – ఫెడరేషన్ ఆఫ్ తమిళ్ సంగమ్స్ ఆఫ్ నార్త్ అమెరికా – ఫెడరేషన్ ఆఫ్ తమిళ్ సంగమ్స్ ఆఫ్ నార్త్ అమెరికా"|url=https://fetna.org/}}</ref>లాభాపేక్షలేని, పన్ను మినహాయింపు 501(c)(3) సంస్థ ,ఐదు తమిళ సంస్థలచే 1987లో స్థాపించబడింది: తమిళ్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ డెలావేర్ వ్యాలీ, తమిళ్ సంగం ఆఫ్ వాషింగ్టన్ & బాల్టిమోర్, న్యూయార్క్ తమిళ సంగం, ఇలంకై తమిళ సంఘం , హారిస్బర్గ్ తమిళ సంఘం. జూలై 2018లో, ఇది [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|అమెరికా]], [[కెనడా|కెనడాలో]] ఉన్న 50 తమిళ సంస్థలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుందని పేర్కొంది.<ref>{{Cite web|title="FeTNA 19వ వార్షిక సమావేశం జూలై 1 నుండి"|url=http://www.hindu.com/2006/04/13/stories/2006041315910200.htm|access-date=2022-08-06|archive-date=2006-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20060617192419/http://www.hindu.com/2006/04/13/stories/2006041315910200.htm|url-status=dead}}</ref>
== కార్యకలాపాలు ==
FeTNA వార్షిక ఉత్తర అమెరికా తమిళ సమావేశాన్ని నిర్వహిస్తుంది. 1988లో స్థాపించబడిన ఈ సమావేశాలు ప్రతి సంవత్సరం వేరే నగరంలో జూలై 4 వారాంతంలో జరుగుతాయి<ref>{{Cite web|title="FeTNA: మా గురించి"|url=http://www.fetna.org/english/eng-about.htm|access-date=2022-08-06|archive-date=2006-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20061025171427/http://www.fetna.org/english/eng-about.htm|url-status=bot: unknown}}</ref>.సమావేశాలకు ఉత్తర అమెరికా నలుమూలల నుండి రెండు వేల మందికి పైగా హాజరవుతారు.
ఆహ్వానించబడిన అతిథులలో సాధారణంగా భారతదేశం, శ్రీలంకలోని వివిధ రాజకీయ పార్టీలకు చెందిన తమిళ రచయితలు , నటులు , సంగీతకారులు, రాజకీయ నాయకులు ఉంటారు. <ref>{{Cite web|title="యుఎస్లో తమిళ సమావేశానికి 2,000 మంది హాజరయ్యారు"|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Federation_of_Tamil_Sangams_of_North_America#cite_note-Suhasini-5}}</ref>
వార్షిక సమావేశాలు 2002 వరకు ఇండియన్-అమెరికన్ తమిళనాడు ఫౌండేషన్తో సంయుక్తంగా నిర్వహించబడ్డాయి; రెండు సమూహాలు 2003 నుండి వేర్వేరు సమావేశాలను నిర్వహించాయి.
32వ కన్వెన్షన్ ప్రపంచ తమిళ సదస్సుతో<ref>{{Cite web|title=''తమిళ గ్రాండ్ రీయూనియన్''|url=http://www.rediff.com/us/2000/jul/06us2.htm}}</ref> పాటు 2019 జూలై 3–7 తేదీలలో చికాగోలో జరుగుతుంది.
{| class="wikitable"
!సంవత్సరం
!స్థానం
|-
|1988
|బ్రూమాల్, పెన్సిల్వేనియా
|-
|1989
|[[వాషింగ్టన్, డి.సి.]]
|-
|1990
|స్టాటెన్ ఐలాండ్, [[న్యూయార్క్]]
|-
|1991
|హాఫ్మన్ ఎస్టేట్స్, ఇల్లినాయిస్ (చికాగో)
|-
|1992
|కాలేజ్ పార్క్, మేరీల్యాండ్
|-
|1993
|కెనోషా, విస్కాన్సిన్ (చికాగో)
|-
|1994
|సోమర్సెట్, న్యూజెర్సీ
|-
|1995
|టోలెడో, ఒహియో
|-
|1996
|స్టాంఫోర్డ్, కనెక్టికట్
|-
|1997
|పిట్స్బర్గ్, పెన్సిల్వేనియా
|-
|1998
|ఎడ్వర్డ్స్విల్లే, ఇల్లినాయిస్
|-
|1999
|అట్లాంటిక్ సిటీ, న్యూజెర్సీ
|-
|2000
|టంపా, [[ఫ్లోరిడా]]
|-
|2001
|సౌత్ఫీల్డ్, మిచిగాన్
|-
|2002
|యూనివర్సిటీ పార్క్, ఇల్లినాయిస్ (చికాగో)
|-
|2003
|ట్రెంటన్, [[న్యూజెర్సీ]]
|-
|2004
|బాల్టిమోర్, మేరీల్యాండ్
|-
|2005
|డల్లాస్, [[టెక్సాస్]]
|-
|2006
|న్యూయార్క్, న్యూయార్క్
|-
|2007
|రాలీ, నార్త్ కరోలినా
|-
|2008
|ఓర్లాండో, ఫ్లోరిడా
|-
|2009
|అట్లాంటా, జార్జియా
|-
|2010
|వాటర్బరీ, కనెక్టికట్
|-
|2011
|చార్లెస్టన్, సౌత్ కరోలినా
|-
|2012
|బాల్టిమోర్, మేరీల్యాండ్
|-
|2013
|టొరంటో, [[కెనడా]]
|-
|2014
|సెయింట్ లూయిస్, మిస్సౌరీ
|-
|2015
|శాన్ జోస్, [[కాలిఫోర్నియా]]
|-
|2016
|ట్రెంటన్, న్యూజెర్సీ
|-
|2017
|మిన్నియాపాలిస్, మిన్నెసోటా
|-
|2018
|ఫ్రిస్కో, టెక్సాస్ (డల్లాస్)
|-
|2019
|షాంబర్గ్, ఇల్లినాయిస్ (చికాగో)
|-
|2020
|అట్లాంటా, జార్జియా
|}
== సంస్థ ==
ఫెడరేషన్ 1987లో ఐదు అమెరికన్ తమిళ సంగమ్లచే స్థాపించబడింది : ఇలంకై తమిళ్ సంగం, తమిళ్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ డెలావేర్ వ్యాలీ, తమిళ్ సంగం ఆఫ్ వాషింగ్టన్ & బాల్టిమోర్, న్యూయార్క్ తమిళ్ సంగం, హారిస్బర్గ్ తమిళ సంగం. అక్టోబర్ 2010 నాటికి, FeTNA వెబ్సైట్ క్రింది సభ్య సంస్థల వెబ్సైట్లకు లింక్ చేస్తుంది:
: ఆస్టిన్ తమిళ్ సంగం, బే ఏరియా తమిళ్ మన్రం, భారతి కలై మన్రం, బోస్టన్ తమిళ్ అసోసియేషన్, లాస్ ఏంజిల్స్ తమిళ్ సంగం, శాన్ డియాగో తమిళ్ సంగం, కెనడియన్ తమిళ్ కాంగ్రెస్, చికాగో తమిళ్ సంగం, సిన్సినాటి తమిళ్ సంగం, కొలంబస్ తమిళ్ సంగం, కనెక్టికట్ తమిళ్ సంగం, గ్రేటర్ అట్లాంటా తమిళ్ సంగం, హారిస్బర్గ్ ఏరియా తమిళ్ సంగం, ఇలంకై తమిళ్ సంగం, మెట్రోప్లెక్స్ తమిళ్ సంగం, మిచిగాన్ తమిళ్ సంగం, మిన్నెసోటా తమిళ్ సంగం, మిస్సౌరీ తమిజ్ సంగం, నేషనల్ తమిళ్ యూత్ ఆర్గనైజేషన్, న్యూ ఇంగ్లాండ్ తమిళ్ సంగం, న్యూజెర్సీ తమిళ ఆర్ట్స్ అండ్ కల్చరల్ సొసైటీ, న్యూజెర్సీ తమిళ్ సంగం, న్యూయార్క్ తమిళ్ సంగం, ఓక్లహోమా తమిళ్ సంగం, పనై నీలం తమిళ్ సంగం, శాన్ ఆంటోనియో తమిళ్ సంగం, సీటెల్ తమిళ్ సంగం, సౌత్ ఫ్లోరిడా తమిళ్ సంగం, తమిళ్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ కొలరాడో, తమిళ్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ గ్రేటర్ డెలావేర్ వ్యాలీ, తమిళ్ మలర్ మన్రం ఆఫ్ క్లీవ్ల్యాండ్, తమిళ్ సంగం ఆఫ్ కరోలినా, తమిళ్ సంగం ఆఫ్ గ్రేటర్ వాషింగ్టన్, తమిళ్ స్నేహం, తమిళ్ ఈలం సొసైటీ ఆఫ్ కెనడా, టంపా తమిళ్ అసోసియేషన్, టేనస్సీ తమిళ్ సంగం, నార్త్ కరోలినా కారీ తమిళ్ సంగం, ఉటా తమిళ్ సంగం.<ref>{{Cite web|title="FeTNA గురించి"|url=https://fetna.org/board-directors/}}</ref>
FeTNA వెబ్సైట్ ప్రకారం, సమ్మేళన సంగమ్ల పరిమాణం ఆధారంగా సభ్యత్వం ఖర్చు మారుతుంది. ప్రతి సంఘం పాలక మండలికి ప్రతినిధులను నియమిస్తుంది, సభ్యత్వానికి అనులోమానుపాతంలో ఓట్లు ఉంటాయి. పాలక మండలితో పాటు, సమూహంలో అధ్యక్షుడు, కార్యదర్శి, కోశాధికారి, కమ్యూనికేషన్స్ డైరెక్టర్ ఉన్నారు.
== మూలాలు ==
<references />
== బాహ్య లింకులు ==
* [http://www.fetna.org/ ఫెడరేషన్ ఆఫ్ తమిళ్ సంగమ్స్ ఆఫ్ నార్త్ అమెరికా]
[[వర్గం:తమిళ సంస్థలు]]
[[వర్గం:యునైటెడ్ స్టేట్స్లోని భారతీయ ప్రవాసులు]]
[[వర్గం:భారతీయ-అమెరికన్ సంస్కృతి]]
[[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]]
[[వర్గం:1987లో స్థాపించబడిన సంస్థలు]]
b78dfogjnwgpj933l1bsvj3axkotbci
పూజా గోర్
0
355220
3617319
3616918
2022-08-06T12:10:50Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా గోర్
| image = Pooja Gor in 2016 (cropped).jpg
| image_size = 215px
| caption =
| birth_name = పూజా గోర్
| birth_date = {{birth date and age|1991|06|01|df=y}}<ref name="birthday 1">{{Cite web |title=Pooja Gor celebrates her 25th birthday in snow |work=The Times of India |date=6 June 2016 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/Pooja-Gor-celebrates-her-25th-birthday-in-snow/liveblog/52620325.cms}}</ref><ref name="time_TVac"/>
| birth_place = [[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], [[భారతదేశం]]<ref name="times1">{{Cite web |title=Know the characters of Life OK's 'Ek Nayi Ummeed Roshni' |work=The Times of India |date=14 July 2015 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Know-the-characters-of-Life-OKs-Ek-Nayi-Ummeed-Roshni/photostory/48068182.cms}}</ref>
| other_names =
| nationality =
| occupation = నటి, టెలివిషన్ ప్రేసెంటెర్
| years_active = 2009–ప్రస్తుతం
| partner = రాజ్ సింగ్ అరోరా (2009-2020)
| known_for = ''మాన్ కీ అవ్వాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
}}'''పూజా గోర్''' (జననం 1 జూన్ 1991)<ref name="time_TVac">{{Cite web|last=Sharma|first=Sarika|date=1 June 2016|title=TV actress Pooja Gor turns 25, wishes herself on Instagram|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Pooja-Gor-turns-25-wishes-herself-on-Instagram/articleshow/52535508.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref> [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె ''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''లో ప్రతిజ్ఞ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది . పూజా గోర్ 2014లో ఫియర్ ఫ్యాక్టర్: ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5 అనే రియాలిటీ షోలో పాల్గొంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5156947}}
* {{Instagram| poojagor }}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
7g5fgxz0xl2rbci8u40k8znrsfq4s4j
3617322
3617319
2022-08-06T12:11:58Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా గోర్
| image = Pooja Gor in 2016 (cropped).jpg
| image_size = 215px
| caption =
| birth_name = పూజా గోర్
| birth_date = {{birth date and age|1991|06|01|df=y}}<ref name="birthday 1">{{Cite web |title=Pooja Gor celebrates her 25th birthday in snow |work=The Times of India |date=6 June 2016 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/Pooja-Gor-celebrates-her-25th-birthday-in-snow/liveblog/52620325.cms}}</ref><ref name="time_TVac"/>
| birth_place = [[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], [[భారతదేశం]]<ref name="times1">{{Cite web |title=Know the characters of Life OK's 'Ek Nayi Ummeed Roshni' |work=The Times of India |date=14 July 2015 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Know-the-characters-of-Life-OKs-Ek-Nayi-Ummeed-Roshni/photostory/48068182.cms}}</ref>
| other_names =
| nationality =
| occupation = నటి, టెలివిషన్ ప్రేసెంటెర్
| years_active = 2009–ప్రస్తుతం
| partner = రాజ్ సింగ్ అరోరా (2009-2020)<ref>{{cite web |title=We don't live together: Pooja Gor |url=http://www.hindustantimes.com/news-feed/chunk-ht-ui-entertainmentsectionpage-television/we-don-t-live-together-pooja-gor/article1-1113106.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827034343/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/Chunk-HT-UI-EntertainmentSectionPage-Television/We-don-t-live-together-Pooja-Gor/Article1-1113106.aspx |url-status=dead |archive-date=27 August 2013 |work=Hindustan Times |last=Awaasthi |first=Kavita |access-date=7 January 2015 |date=26 August 2013}}</ref>
| known_for = ''మాన్ కీ అవ్వాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
}}'''పూజా గోర్''' (జననం 1 జూన్ 1991)<ref name="time_TVac">{{Cite web|last=Sharma|first=Sarika|date=1 June 2016|title=TV actress Pooja Gor turns 25, wishes herself on Instagram|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Pooja-Gor-turns-25-wishes-herself-on-Instagram/articleshow/52535508.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref> [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె ''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''లో ప్రతిజ్ఞ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది . పూజా గోర్ 2014లో ఫియర్ ఫ్యాక్టర్: ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5 అనే రియాలిటీ షోలో పాల్గొంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5156947}}
* {{Instagram| poojagor }}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
iekrcxxub9g4amzjsxkuei74j7v3cr6
3617324
3617322
2022-08-06T12:12:37Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా గోర్
| image = Pooja Gor in 2016 (cropped).jpg
| image_size = 215px
| caption =
| birth_name = పూజా గోర్
| birth_date = {{birth date and age|1991|06|01|df=y}}<ref name="birthday 1">{{Cite web |title=Pooja Gor celebrates her 25th birthday in snow |work=The Times of India |date=6 June 2016 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/Pooja-Gor-celebrates-her-25th-birthday-in-snow/liveblog/52620325.cms}}</ref><ref name="time_TVac"/>
| birth_place = [[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], [[భారతదేశం]]<ref name="times1">{{Cite web |title=Know the characters of Life OK's 'Ek Nayi Ummeed Roshni' |work=The Times of India |date=14 July 2015 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Know-the-characters-of-Life-OKs-Ek-Nayi-Ummeed-Roshni/photostory/48068182.cms}}</ref>
| other_names =
| nationality =
| occupation = నటి, టెలివిషన్ ప్రేసెంటెర్
| years_active = 2009–ప్రస్తుతం
| partner = రాజ్ సింగ్ అరోరా (2009-2020)<ref>{{cite web |title=We don't live together: Pooja Gor |url=http://www.hindustantimes.com/news-feed/chunk-ht-ui-entertainmentsectionpage-television/we-don-t-live-together-pooja-gor/article1-1113106.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827034343/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/Chunk-HT-UI-EntertainmentSectionPage-Television/We-don-t-live-together-Pooja-Gor/Article1-1113106.aspx |url-status=dead |archive-date=27 August 2013 |work=Hindustan Times |last=Awaasthi |first=Kavita |access-date=7 January 2015 |date=26 August 2013}}</ref>
| known_for = ''మాన్ కీ అవ్వాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
}}'''పూజా గోర్''' (జననం 1 జూన్ 1991)<ref name="time_TVac">{{Cite web|last=Sharma|first=Sarika|date=1 June 2016|title=TV actress Pooja Gor turns 25, wishes herself on Instagram|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Pooja-Gor-turns-25-wishes-herself-on-Instagram/articleshow/52535508.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref> [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె ''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''లో ప్రతిజ్ఞ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది . పూజా గోర్ 2014లో ఫియర్ ఫ్యాక్టర్: ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5 అనే రియాలిటీ షోలో పాల్గొంది.
==సినిమాలు==
==టెలివిజన్==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5156947}}
* {{Instagram| poojagor }}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
qi1pvbn1q3v3qs8da3l0vrxlkzdw8xz
3617330
3617324
2022-08-06T12:15:05Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా గోర్
| image = Pooja Gor in 2016 (cropped).jpg
| image_size = 215px
| caption =
| birth_name = పూజా గోర్
| birth_date = {{birth date and age|1991|06|01|df=y}}<ref name="birthday 1">{{Cite web |title=Pooja Gor celebrates her 25th birthday in snow |work=The Times of India |date=6 June 2016 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/Pooja-Gor-celebrates-her-25th-birthday-in-snow/liveblog/52620325.cms}}</ref><ref name="time_TVac"/>
| birth_place = [[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], [[భారతదేశం]]<ref name="times1">{{Cite web |title=Know the characters of Life OK's 'Ek Nayi Ummeed Roshni' |work=The Times of India |date=14 July 2015 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Know-the-characters-of-Life-OKs-Ek-Nayi-Ummeed-Roshni/photostory/48068182.cms}}</ref>
| other_names =
| nationality =
| occupation = నటి, టెలివిషన్ ప్రేసెంటెర్
| years_active = 2009–ప్రస్తుతం
| partner = రాజ్ సింగ్ అరోరా (2009-2020)<ref>{{cite web |title=We don't live together: Pooja Gor |url=http://www.hindustantimes.com/news-feed/chunk-ht-ui-entertainmentsectionpage-television/we-don-t-live-together-pooja-gor/article1-1113106.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827034343/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/Chunk-HT-UI-EntertainmentSectionPage-Television/We-don-t-live-together-Pooja-Gor/Article1-1113106.aspx |url-status=dead |archive-date=27 August 2013 |work=Hindustan Times |last=Awaasthi |first=Kavita |access-date=7 January 2015 |date=26 August 2013}}</ref>
| known_for = ''మాన్ కీ అవ్వాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
}}'''పూజా గోర్''' (జననం 1 జూన్ 1991)<ref name="time_TVac">{{Cite web|last=Sharma|first=Sarika|date=1 June 2016|title=TV actress Pooja Gor turns 25, wishes herself on Instagram|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Pooja-Gor-turns-25-wishes-herself-on-Instagram/articleshow/52535508.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref> [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె ''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''లో ప్రతిజ్ఞ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది . పూజా గోర్ 2014లో ఫియర్ ఫ్యాక్టర్: ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5 అనే రియాలిటీ షోలో పాల్గొంది.
==సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!గమనికలు
|-
|2018
|''[[కేదార్నాథ్ (సినిమా)|కేదార్నాథ్]]''
|బృందా మిశ్రా
|తొలిచిత్రం
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
!చూపించు
!పాత్ర
!రెఫ(లు)
|-
| rowspan="2" |2009
|''కితానీ మొహబ్బత్ హై''
|పూర్వీ సలీల్ మిట్టల్
| style="text-align:center;" |
|-
|''కోయి ఆనే కో హై''
|పూజ
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|last=Team|first=Tellychakkar|title=Raj Singh Arora, Pooja Gor in Koi Aane Ko Hai|url=https://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/raj-singh-arora-pooja-gor-koi-aane-ko-hai|access-date=7 January 2020|website=Tellychakkar.com}}</ref>
|-
|2009–2012
|''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
|ప్రతిజ్ఞ కృష్ణ సింగ్
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2009
|''కిస్ దేశ్ మే హై మేరా దిల్''
| rowspan="5" |అతిథి (ప్రతిజ్ఞగా)
| style="text-align:center;" |
|-
|''తుజ్ సంగ్ ప్రీత్ లగై సజ్నా''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="5" |2010
|''సాథ్ నిభానా సాథియా''
| style="text-align:center;" |
|-
|''సప్నా బాబుల్ కా..'' ''[[సప్నా బాబుల్ కా... బిదాయి|.]]'' ''[[సప్నా బాబుల్ కా... బిదాయి|బిదాయి]]''
| style="text-align:center;" |
|-
|''యే రిష్తా క్యా కెహ్లతా హై''
| style="text-align:center;" |
|-
|''మీతీ చూరి నంబర్ 1''
|పోటీదారు
| style="text-align:center;" |
|-
|''కౌన్ బనేగా కరోడ్పతి 4''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="3" |2011
|''మాయ్కే సే బంధి దోర్''
| rowspan="7" |అతిథి (ప్రతిజ్ఞగా)
| style="text-align:center;" |
|-
|''[https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%88%E0%B0%B8%E0%B1%8D%20%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%20%E0%B0%95%E0%B1%8B%20%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%20%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%8D%20%E0%B0%A6%E0%B1%82%E0%B0%A8%E0%B1%8D? ఈస్ ప్యార్ కో క్యా నామ్ దూన్?]''
| style="text-align:center;" |
|-
|''రుక్ జానా నహీం''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="6" |2012
|''దియా ఔర్ బాతీ హమ్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''ససురల్ గెండా ఫూల్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ హజారోన్ మే మేరీ బెహనా హై''
| style="text-align:center;" |
|-
|''తేరీ మేరీ లవ్ స్టోరీస్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''లఖోన్ మే ఏక్''
|హోస్ట్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|date=30 July 2012|title=Pooja Gor of 'Pratigya' fame to host 'Lakhon Mein Ek'|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Pooja-Gor-of-Pratigya-fame-to-host-Lakhon-Mein-Ek/articleshow/15280846.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|''వి సీరియల్''
|ఆమెనే
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="5" |2013
|''బిగ్ బాస్ 6''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ థీ నాయకా''
|అన్య
| style="text-align:center;" |
|-
|''యే హై ఆషికీ''
|పాఖీ
| style="text-align:center;" |
|-
|''ముఝే పంఖ్ దే దో''
| rowspan="2" |అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ది బ్యాచిలొరెట్ ఇండియా: మేరే ఖయాలోన్ కీ మల్లికా''
| style="text-align:center;" |
|-
|2013–2015
|''సావధాన్ ఇండియా''
|హోస్ట్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|last=Agarwal|first=Stuti|date=23 March 2013|title=Post Lakhon Mein Ek, Pooja Gor hosts Savdhaan India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Post-Lakhon-Mein-Ek-Pooja-Gor-hosts-Savdhaan-India/articleshow/19143854.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2014
|''ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5''
| rowspan="2" |పోటీదారు
| style="text-align:center;" |
|-
|2014–2015
|''బాక్స్ క్రికెట్ లీగ్ 1''
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|date=14 December 2014|title=Box Cricket League Teams: BCL 2014 Team Details With TV Actors & Names of Celebrities|url=http://www.india.com/showbiz/box-cricket-league-teams-bcl-2014-team-details-with-tv-actors-names-of-celebrities-221217/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910025418/http://www.india.com/showbiz/box-cricket-league-teams-bcl-2014-team-details-with-tv-actors-names-of-celebrities-221217/|archive-date=10 September 2015|access-date=14 December 2014|website=india.com}}</ref>
|-
| rowspan="3" |2015
|''జిందగీ ఖట్టి మీతీ''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ నయీ ఉమ్మీద్ - రోష్ని''
|డాక్టర్ రోష్ని సింగ్
| style="text-align:center;" |
|-
|''కలాష్ - ఏక్ విశ్వాస్''
|అతిథి (రోష్నిగా)
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2016
|''ప్యార్ ట్యూనే క్యా కియా''
|సుమోనా
| style="text-align:center;" |
|-
|''కపిల్ శర్మ షో''
|అతిథి పాత్ర
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2017
|''బిగ్ మేంసాబ్''
| rowspan="4" |అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 9''
| style="text-align:center;" |
|-
|2018
|''ససురల్ సిమర్ కా''
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''కిచెన్ ఛాంపియన్ 5''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2021
|''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ 2''
| rowspan="2" |ప్రతిజ్ఞ కృష్ణ సింగ్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/television/soaps/story/pooja-gor-arhaan-behll-begin-shooting-mann-ki-awaaz-pratigya-2-in-prayagraj-1772913-2021-02-25|title=Pooja Gor, Arhaan Behll begin shooting Mann Ki Awaaz Pratigya 2 in Prayagraj|last=Keshri|first=Shweta|date=25 February 2021|work=India Today|access-date=27 February 2021|language=en}}</ref>
|-
|''అంకహీ దస్తాన్''
|
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5156947}}
* {{Instagram| poojagor }}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
frh6res2lwcu3g210dq9epzpvedpz78
3617331
3617330
2022-08-06T12:15:27Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా గోర్
| image = Pooja Gor in 2016 (cropped).jpg
| image_size = 215px
| caption =
| birth_name = పూజా గోర్
| birth_date = {{birth date and age|1991|06|01|df=y}}<ref name="birthday 1">{{Cite web |title=Pooja Gor celebrates her 25th birthday in snow |work=The Times of India |date=6 June 2016 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/Pooja-Gor-celebrates-her-25th-birthday-in-snow/liveblog/52620325.cms}}</ref><ref name="time_TVac"/>
| birth_place = [[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], [[భారతదేశం]]<ref name="times1">{{Cite web |title=Know the characters of Life OK's 'Ek Nayi Ummeed Roshni' |work=The Times of India |date=14 July 2015 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Know-the-characters-of-Life-OKs-Ek-Nayi-Ummeed-Roshni/photostory/48068182.cms}}</ref>
| other_names =
| nationality =
| occupation = నటి, టెలివిషన్ ప్రేసెంటెర్
| years_active = 2009–ప్రస్తుతం
| partner = రాజ్ సింగ్ అరోరా (2009-2020)<ref>{{cite web |title=We don't live together: Pooja Gor |url=http://www.hindustantimes.com/news-feed/chunk-ht-ui-entertainmentsectionpage-television/we-don-t-live-together-pooja-gor/article1-1113106.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827034343/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/Chunk-HT-UI-EntertainmentSectionPage-Television/We-don-t-live-together-Pooja-Gor/Article1-1113106.aspx |url-status=dead |archive-date=27 August 2013 |work=Hindustan Times |last=Awaasthi |first=Kavita |access-date=7 January 2015 |date=26 August 2013}}</ref>
| known_for = ''మాన్ కీ అవ్వాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
}}'''పూజా గోర్''' (జననం 1 జూన్ 1991)<ref name="time_TVac">{{Cite web|last=Sharma|first=Sarika|date=1 June 2016|title=TV actress Pooja Gor turns 25, wishes herself on Instagram|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Pooja-Gor-turns-25-wishes-herself-on-Instagram/articleshow/52535508.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref> [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె ''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''లో ప్రతిజ్ఞ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది . పూజా గోర్ 2014లో ఫియర్ ఫ్యాక్టర్: ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5 అనే రియాలిటీ షోలో పాల్గొంది.
==సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!గమనికలు
|-
|2018
|''[[కేదార్నాథ్ (సినిమా)|కేదార్నాథ్]]''
|బృందా మిశ్రా
|తొలిచిత్రం
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
!చూపించు
!పాత్ర
!రెఫ(లు)
|-
| rowspan="2" |2009
|''కితానీ మొహబ్బత్ హై''
|పూర్వీ సలీల్ మిట్టల్
| style="text-align:center;" |
|-
|''కోయి ఆనే కో హై''
|పూజ
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|last=Team|first=Tellychakkar|title=Raj Singh Arora, Pooja Gor in Koi Aane Ko Hai|url=https://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/raj-singh-arora-pooja-gor-koi-aane-ko-hai|access-date=7 January 2020|website=Tellychakkar.com}}</ref>
|-
|2009–2012
|''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
|ప్రతిజ్ఞ కృష్ణ సింగ్
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2009
|''కిస్ దేశ్ మే హై మేరా దిల్''
| rowspan="5" |అతిథి (ప్రతిజ్ఞగా)
| style="text-align:center;" |
|-
|''తుజ్ సంగ్ ప్రీత్ లగై సజ్నా''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="5" |2010
|''సాథ్ నిభానా సాథియా''
| style="text-align:center;" |
|-
|''సప్నా బాబుల్ కా..'' ''[[సప్నా బాబుల్ కా... బిదాయి|.]]'' ''[[సప్నా బాబుల్ కా... బిదాయి|బిదాయి]]''
| style="text-align:center;" |
|-
|''యే రిష్తా క్యా కెహ్లతా హై''
| style="text-align:center;" |
|-
|''మీతీ చూరి నంబర్ 1''
|పోటీదారు
| style="text-align:center;" |
|-
|''కౌన్ బనేగా కరోడ్పతి 4''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="3" |2011
|''మాయ్కే సే బంధి దోర్''
| rowspan="7" |అతిథి (ప్రతిజ్ఞగా)
| style="text-align:center;" |
|-
|''[https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%88%E0%B0%B8%E0%B1%8D%20%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%20%E0%B0%95%E0%B1%8B%20%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%20%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%8D%20%E0%B0%A6%E0%B1%82%E0%B0%A8%E0%B1%8D? ఈస్ ప్యార్ కో క్యా నామ్ దూన్?]''
| style="text-align:center;" |
|-
|''రుక్ జానా నహీం''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="6" |2012
|''దియా ఔర్ బాతీ హమ్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''ససురల్ గెండా ఫూల్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ హజారోన్ మే మేరీ బెహనా హై''
| style="text-align:center;" |
|-
|''తేరీ మేరీ లవ్ స్టోరీస్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''లఖోన్ మే ఏక్''
|హోస్ట్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|date=30 July 2012|title=Pooja Gor of 'Pratigya' fame to host 'Lakhon Mein Ek'|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Pooja-Gor-of-Pratigya-fame-to-host-Lakhon-Mein-Ek/articleshow/15280846.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|''వి సీరియల్''
|ఆమెనే
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="5" |2013
|''బిగ్ బాస్ 6''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ థీ నాయకా''
|అన్య
| style="text-align:center;" |
|-
|''యే హై ఆషికీ''
|పాఖీ
| style="text-align:center;" |
|-
|''ముఝే పంఖ్ దే దో''
| rowspan="2" |అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ది బ్యాచిలొరెట్ ఇండియా: మేరే ఖయాలోన్ కీ మల్లికా''
| style="text-align:center;" |
|-
|2013–2015
|''సావధాన్ ఇండియా''
|హోస్ట్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|last=Agarwal|first=Stuti|date=23 March 2013|title=Post Lakhon Mein Ek, Pooja Gor hosts Savdhaan India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Post-Lakhon-Mein-Ek-Pooja-Gor-hosts-Savdhaan-India/articleshow/19143854.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2014
|''ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5''
| rowspan="2" |పోటీదారు
| style="text-align:center;" |
|-
|2014–2015
|''బాక్స్ క్రికెట్ లీగ్ 1''
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|date=14 December 2014|title=Box Cricket League Teams: BCL 2014 Team Details With TV Actors & Names of Celebrities|url=http://www.india.com/showbiz/box-cricket-league-teams-bcl-2014-team-details-with-tv-actors-names-of-celebrities-221217/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910025418/http://www.india.com/showbiz/box-cricket-league-teams-bcl-2014-team-details-with-tv-actors-names-of-celebrities-221217/|archive-date=10 September 2015|access-date=14 December 2014|website=india.com}}</ref>
|-
| rowspan="3" |2015
|''జిందగీ ఖట్టి మీతీ''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ నయీ ఉమ్మీద్ - రోష్ని''
|డాక్టర్ రోష్ని సింగ్
| style="text-align:center;" |
|-
|''కలాష్ - ఏక్ విశ్వాస్''
|అతిథి (రోష్నిగా)
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2016
|''ప్యార్ ట్యూనే క్యా కియా''
|సుమోనా
| style="text-align:center;" |
|-
|''కపిల్ శర్మ షో''
|అతిథి పాత్ర
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2017
|''బిగ్ మేంసాబ్''
| rowspan="4" |అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 9''
| style="text-align:center;" |
|-
|2018
|''ససురల్ సిమర్ కా''
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''కిచెన్ ఛాంపియన్ 5''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2021
|''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ 2''
| rowspan="2" |ప్రతిజ్ఞ కృష్ణ సింగ్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/television/soaps/story/pooja-gor-arhaan-behll-begin-shooting-mann-ki-awaaz-pratigya-2-in-prayagraj-1772913-2021-02-25|title=Pooja Gor, Arhaan Behll begin shooting Mann Ki Awaaz Pratigya 2 in Prayagraj|last=Keshri|first=Shweta|date=25 February 2021|work=India Today|access-date=27 February 2021|language=en}}</ref>
|-
|''అంకహీ దస్తాన్''
|
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5156947}}
* {{Instagram| poojagor }}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
sdc2i88ytcv2sd7khcge2018tqz8rmj
3617333
3617331
2022-08-06T12:15:40Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా గోర్
| image = Pooja Gor in 2016 (cropped).jpg
| image_size = 215px
| caption =
| birth_name = పూజా గోర్
| birth_date = {{birth date and age|1991|06|01|df=y}}<ref name="birthday 1">{{Cite web |title=Pooja Gor celebrates her 25th birthday in snow |work=The Times of India |date=6 June 2016 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/Pooja-Gor-celebrates-her-25th-birthday-in-snow/liveblog/52620325.cms}}</ref><ref name="time_TVac"/>
| birth_place = [[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], [[భారతదేశం]]<ref name="times1">{{Cite web |title=Know the characters of Life OK's 'Ek Nayi Ummeed Roshni' |work=The Times of India |date=14 July 2015 |access-date=23 August 2016 |url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Know-the-characters-of-Life-OKs-Ek-Nayi-Ummeed-Roshni/photostory/48068182.cms}}</ref>
| other_names =
| nationality =
| occupation = నటి, టెలివిషన్ ప్రేసెంటెర్
| years_active = 2009–ప్రస్తుతం
| partner = రాజ్ సింగ్ అరోరా (2009-2020)<ref>{{cite web |title=We don't live together: Pooja Gor |url=http://www.hindustantimes.com/news-feed/chunk-ht-ui-entertainmentsectionpage-television/we-don-t-live-together-pooja-gor/article1-1113106.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827034343/http://www.hindustantimes.com/News-Feed/Chunk-HT-UI-EntertainmentSectionPage-Television/We-don-t-live-together-Pooja-Gor/Article1-1113106.aspx |url-status=dead |archive-date=27 August 2013 |work=Hindustan Times |last=Awaasthi |first=Kavita |access-date=7 January 2015 |date=26 August 2013}}</ref>
| known_for = ''మాన్ కీ అవ్వాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
}}'''పూజా గోర్''' (జననం 1 జూన్ 1991)<ref name="time_TVac">{{Cite web|last=Sharma|first=Sarika|date=1 June 2016|title=TV actress Pooja Gor turns 25, wishes herself on Instagram|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/TV-actress-Pooja-Gor-turns-25-wishes-herself-on-Instagram/articleshow/52535508.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref> [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె ''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''లో ప్రతిజ్ఞ పాత్రలో నటనకుగాను మంచి పేరు తెచ్చుకుంది . పూజా గోర్ 2014లో ఫియర్ ఫ్యాక్టర్: ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5 అనే రియాలిటీ షోలో పాల్గొంది.
==సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!గమనికలు
|-
|2018
|''[[కేదార్నాథ్ (సినిమా)|కేదార్నాథ్]]''
|బృందా మిశ్రా
|తొలిచిత్రం
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!సంవత్సరం
!చూపించు
!పాత్ర
!రెఫ(లు)
|-
| rowspan="2" |2009
|''కితానీ మొహబ్బత్ హై''
|పూర్వీ సలీల్ మిట్టల్
| style="text-align:center;" |
|-
|''కోయి ఆనే కో హై''
|పూజ
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|last=Team|first=Tellychakkar|title=Raj Singh Arora, Pooja Gor in Koi Aane Ko Hai|url=https://www.tellychakkar.com/tv/tv-news/raj-singh-arora-pooja-gor-koi-aane-ko-hai|access-date=7 January 2020|website=Tellychakkar.com}}</ref>
|-
|2009–2012
|''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ''
|ప్రతిజ్ఞ కృష్ణ సింగ్
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2009
|''కిస్ దేశ్ మే హై మేరా దిల్''
| rowspan="5" |అతిథి (ప్రతిజ్ఞగా)
| style="text-align:center;" |
|-
|''తుజ్ సంగ్ ప్రీత్ లగై సజ్నా''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="5" |2010
|''సాథ్ నిభానా సాథియా''
| style="text-align:center;" |
|-
|''సప్నా బాబుల్ కా..'' ''[[సప్నా బాబుల్ కా... బిదాయి|.]]'' ''[[సప్నా బాబుల్ కా... బిదాయి|బిదాయి]]''
| style="text-align:center;" |
|-
|''యే రిష్తా క్యా కెహ్లతా హై''
| style="text-align:center;" |
|-
|''మీతీ చూరి నంబర్ 1''
|పోటీదారు
| style="text-align:center;" |
|-
|''కౌన్ బనేగా కరోడ్పతి 4''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="3" |2011
|''మాయ్కే సే బంధి దోర్''
| rowspan="7" |అతిథి (ప్రతిజ్ఞగా)
| style="text-align:center;" |
|-
|''[https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%88%E0%B0%B8%E0%B1%8D%20%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%20%E0%B0%95%E0%B1%8B%20%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%20%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%8D%20%E0%B0%A6%E0%B1%82%E0%B0%A8%E0%B1%8D? ఈస్ ప్యార్ కో క్యా నామ్ దూన్?]''
| style="text-align:center;" |
|-
|''రుక్ జానా నహీం''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="6" |2012
|''దియా ఔర్ బాతీ హమ్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''ససురల్ గెండా ఫూల్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ హజారోన్ మే మేరీ బెహనా హై''
| style="text-align:center;" |
|-
|''తేరీ మేరీ లవ్ స్టోరీస్''
| style="text-align:center;" |
|-
|''లఖోన్ మే ఏక్''
|హోస్ట్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|date=30 July 2012|title=Pooja Gor of 'Pratigya' fame to host 'Lakhon Mein Ek'|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Pooja-Gor-of-Pratigya-fame-to-host-Lakhon-Mein-Ek/articleshow/15280846.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|''వి సీరియల్''
|ఆమెనే
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="5" |2013
|''బిగ్ బాస్ 6''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ థీ నాయకా''
|అన్య
| style="text-align:center;" |
|-
|''యే హై ఆషికీ''
|పాఖీ
| style="text-align:center;" |
|-
|''ముఝే పంఖ్ దే దో''
| rowspan="2" |అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ది బ్యాచిలొరెట్ ఇండియా: మేరే ఖయాలోన్ కీ మల్లికా''
| style="text-align:center;" |
|-
|2013–2015
|''సావధాన్ ఇండియా''
|హోస్ట్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|last=Agarwal|first=Stuti|date=23 March 2013|title=Post Lakhon Mein Ek, Pooja Gor hosts Savdhaan India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/Post-Lakhon-Mein-Ek-Pooja-Gor-hosts-Savdhaan-India/articleshow/19143854.cms|access-date=23 August 2016|website=The Times of India}}</ref>
|-
|2014
|''ఖత్రోన్ కే ఖిలాడి 5''
| rowspan="2" |పోటీదారు
| style="text-align:center;" |
|-
|2014–2015
|''బాక్స్ క్రికెట్ లీగ్ 1''
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite web|date=14 December 2014|title=Box Cricket League Teams: BCL 2014 Team Details With TV Actors & Names of Celebrities|url=http://www.india.com/showbiz/box-cricket-league-teams-bcl-2014-team-details-with-tv-actors-names-of-celebrities-221217/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910025418/http://www.india.com/showbiz/box-cricket-league-teams-bcl-2014-team-details-with-tv-actors-names-of-celebrities-221217/|archive-date=10 September 2015|access-date=14 December 2014|website=india.com}}</ref>
|-
| rowspan="3" |2015
|''జిందగీ ఖట్టి మీతీ''
|అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఏక్ నయీ ఉమ్మీద్ - రోష్ని''
|డాక్టర్ రోష్ని సింగ్
| style="text-align:center;" |
|-
|''కలాష్ - ఏక్ విశ్వాస్''
|అతిథి (రోష్నిగా)
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2016
|''ప్యార్ ట్యూనే క్యా కియా''
|సుమోనా
| style="text-align:center;" |
|-
|''కపిల్ శర్మ షో''
|అతిథి పాత్ర
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2017
|''బిగ్ మేంసాబ్''
| rowspan="4" |అతిథి
| style="text-align:center;" |
|-
|''ఝలక్ దిఖ్లా జా 9''
| style="text-align:center;" |
|-
|2018
|''ససురల్ సిమర్ కా''
| style="text-align:center;" |
|-
|2019
|''కిచెన్ ఛాంపియన్ 5''
| style="text-align:center;" |
|-
| rowspan="2" |2021
|''మన్ కీ ఆవాజ్ ప్రతిజ్ఞ 2''
| rowspan="2" |ప్రతిజ్ఞ కృష్ణ సింగ్
| style="text-align:center;" |<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/television/soaps/story/pooja-gor-arhaan-behll-begin-shooting-mann-ki-awaaz-pratigya-2-in-prayagraj-1772913-2021-02-25|title=Pooja Gor, Arhaan Behll begin shooting Mann Ki Awaaz Pratigya 2 in Prayagraj|last=Keshri|first=Shweta|date=25 February 2021|work=India Today|access-date=27 February 2021|language=en}}</ref>
|-
|''అంకహీ దస్తాన్''
|
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|5156947}}
* {{Instagram| poojagor }}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
b1zhqo2anb9kdo0mtyn8x46adl2g52b
పూజా ఉమాశంకర్
0
355221
3617296
3616928
2022-08-06T11:59:48Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా గౌతమి ఉమాశంకర్''' (జననం 1 జూన్ 1991) భారతీయ-శ్రీలంక సినిమా నటి. ఆమె ఆమె తమిళం, సింహళం, మలయాళం భాషా సినిమాల్లో నటించింది.<ref name="'Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again">{{cite news |last1=IndiaGlitz |title='Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again |url=https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |accessdate=6 August 2022 |date=3 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806075706/https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |archivedate=6 August 2022}}</ref>
==నటించిన సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |గమనికలు
|-
|2003
|''జై జై''
|సీమ
|[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|
|-
|2004
|''అట్టహాసం''
|సప్నా
|తమిళం
|
|-
|2005
|''ఉల్లం కెట్కుమాయే''
|ఐరీన్
|తమిళం
|
|-
|2005
|''జితన్''
|ప్రియా
|తమిళం
|
|-
|2006
|''అంజలిక''
|అంజలిక,
<nowiki></br></nowiki> ఉత్తర
|[[సింహళ భాష|సింహళం]]
|
|-
|2006
|''పట్టియాల్''
|సంధ్య
|తమిళం
|
|-
|2006
|''[[క్రోధం (సినిమా)|తంబి]]''
|అర్చన
|తమిళం
|తెలుగులో [[క్రోధం (సినిమా)|క్రోధం]]
|-
|2006
|''తగపన్సామి''
|మరికొజుండు షణ్ముగం
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పోరి''
|పూజ
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పంథాయ కోజి''
|శెంబగం
|[[మలయాళ భాష|మలయాళం]]
|
|-
|2007
|''అసై మాన్ పియబన్నా''
|రణ్మలీ / మలీషా
|సింహళం
|
|-
|2007
|''ఓరం పో''
|రాణి
|తమిళం
|
|-
|2007
|''యహలువో''
|మనోరాణి
|సింహళం
|
|-
|2009
|''నాన్ కడవుల్''
|హంసవల్లి
|తమిళం
|
|-
|2009
|''TN-07 AL 4777''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|''సువాంద దేనున జీవితే''
|రష్మీ
|సింహళం
|
|-
|2010
|''ద్రోహి''
|రోజా
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|[[ఆరెంజ్ (సినిమా)|ఆరెంజ్]]
|మీనాక్షి
|తెలుగు
|అతిథి పాత్ర
|-
|2011
|''స్మోకింగ్ కిల్స్''
|పూజ
|[[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్ల]]
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2012
|''కుస పభ''
|పబావతి
|సింహళం
|
|-
|2012
|''ఎండమావి''
|ప్రియా
|ఆంగ్ల
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2013
|''విడియుం మున్''
|రేఖ
|తమిళం
|
|-
|2015
|''కడవుల్ పతి మిరుగం పతి''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2016
|''పత్థిని''
|కన్నగి (పత్తిని)
|సింహళం
|
|-
|2016
|''సరిగమ''
|మరియ
|సింహళం
|
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name |2661079}}
* {{facebook|PoojaGauthamiUmashankar}}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
4irrwalr6dtcxclg1vbodven699js2t
3617300
3617296
2022-08-06T12:01:27Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''పూజా గౌతమి ఉమాశంకర్''' (జననం 1 జూన్ 1991) భారతీయ-శ్రీలంక సినిమా నటి. ఆమె ఆమె తమిళం, సింహళం, మలయాళం భాషా సినిమాల్లో నటించింది.<ref name="'Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again">{{cite news |last1=IndiaGlitz |title='Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again |url=https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |accessdate=6 August 2022 |date=3 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806075706/https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |archivedate=6 August 2022}}</ref>
==నటించిన సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |గమనికలు
|-
|2003
|''జై జై''
|సీమ
|[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|
|-
|2004
|''అట్టహాసం''
|సప్నా
|తమిళం
|
|-
|2005
|''ఉల్లం కెట్కుమాయే''
|ఐరీన్
|తమిళం
|
|-
|2005
|''జితన్''
|ప్రియా
|తమిళం
|
|-
|2006
|''అంజలిక''
|అంజలిక,
<nowiki></br></nowiki> ఉత్తర
|[[సింహళ భాష|సింహళం]]
|
|-
|2006
|''పట్టియాల్''
|సంధ్య
|తమిళం
|
|-
|2006
|''[[క్రోధం (సినిమా)|తంబి]]''
|అర్చన
|తమిళం
|తెలుగులో [[క్రోధం (సినిమా)|క్రోధం]]
|-
|2006
|''తగపన్సామి''
|మరికొజుండు షణ్ముగం
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పోరి''
|పూజ
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పంథాయ కోజి''
|శెంబగం
|[[మలయాళ భాష|మలయాళం]]
|
|-
|2007
|''అసై మాన్ పియబన్నా''
|రణ్మలీ / మలీషా
|సింహళం
|
|-
|2007
|''ఓరం పో''
|రాణి
|తమిళం
|
|-
|2007
|''యహలువో''
|మనోరాణి
|సింహళం
|
|-
|2009
|''నాన్ కడవుల్''
|హంసవల్లి
|తమిళం
|
|-
|2009
|''TN-07 AL 4777''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|''సువాంద దేనున జీవితే''
|రష్మీ
|సింహళం
|
|-
|2010
|''ద్రోహి''
|రోజా
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|[[ఆరెంజ్ (సినిమా)|ఆరెంజ్]]
|మీనాక్షి
|తెలుగు
|అతిథి పాత్ర
|-
|2011
|''స్మోకింగ్ కిల్స్''
|పూజ
|[[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్ల]]
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2012
|''కుస పభ''
|పబావతి
|సింహళం
|
|-
|2012
|''ఎండమావి''
|ప్రియా
|ఆంగ్ల
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2013
|''విడియుం మున్''
|రేఖ
|తమిళం
|
|-
|2015
|''కడవుల్ పతి మిరుగం పతి''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2016
|''పత్థిని''
|కన్నగి (పత్తిని)
|సింహళం
|
|-
|2016
|''సరిగమ''
|మరియ
|సింహళం
|
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable sortable"
!షో
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |ఇతర విషయాలు
|-
|''దాస్కోన్''
|యువరాణి ప్రమీల
| rowspan="2" |సింహళం
|టెలిడ్రామా
|-
|డెరానా సిటీ ఆఫ్ డ్యాన్స్ సెషన్ 5
|న్యాయమూర్తి
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|ఆటం పాటం కొండతం
|న్యాయమూర్తి
|తమిళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|డెరానా సిటీ ఆఫ్ డ్యాన్స్ సెషన్ 6
|న్యాయమూర్తి
|సింహళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|''డాన్స్ జోడి డాన్స్''
|న్యాయమూర్తి
|తమిళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name |2661079}}
* {{facebook|PoojaGauthamiUmashankar}}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
24x56pg1ayb0x67cha4uu5hh164jasf
3617306
3617300
2022-08-06T12:04:10Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా ఉమాశంకర్
| image = Pooja G Umashankar.jpg
| caption =
| birth_name = పూజా గౌతమి ఉమాశంకర్
| birth_date =
| birth_place = [[కొలంబో]], [[శ్రీలంక]]
| occupation = మోడల్, నటి
| yearsactive = 2003–ప్రస్తుతం
| spouse = {{marriage| ప్రషన్ డేవిడ్ వెతకన్ | 2016}}
}}
'''పూజా గౌతమి ఉమాశంకర్''' (జననం 1 జూన్ 1991) భారతీయ-శ్రీలంక సినిమా నటి.<ref name="The Hindu">{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/05/30/stories/2007053002710200.htm|title=I am enjoying every moment of acting|date=30 May 2007|work=[[The Hindu]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203052151/http://www.hindu.com/2007/05/30/stories/2007053002710200.htm|archive-date=3 December 2013|location=Chennai, India}}</ref> ఆమె ఆమె తమిళం, సింహళం, మలయాళం భాషా సినిమాల్లో నటించింది.<ref name="'Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again">{{cite news |last1=IndiaGlitz |title='Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again |url=https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |accessdate=6 August 2022 |date=3 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806075706/https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |archivedate=6 August 2022}}</ref>
==నటించిన సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |గమనికలు
|-
|2003
|''జై జై''
|సీమ
|[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|
|-
|2004
|''అట్టహాసం''
|సప్నా
|తమిళం
|
|-
|2005
|''ఉల్లం కెట్కుమాయే''
|ఐరీన్
|తమిళం
|
|-
|2005
|''జితన్''
|ప్రియా
|తమిళం
|
|-
|2006
|''అంజలిక''
|అంజలిక,
<nowiki></br></nowiki> ఉత్తర
|[[సింహళ భాష|సింహళం]]
|
|-
|2006
|''పట్టియాల్''
|సంధ్య
|తమిళం
|
|-
|2006
|''[[క్రోధం (సినిమా)|తంబి]]''
|అర్చన
|తమిళం
|తెలుగులో [[క్రోధం (సినిమా)|క్రోధం]]
|-
|2006
|''తగపన్సామి''
|మరికొజుండు షణ్ముగం
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పోరి''
|పూజ
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పంథాయ కోజి''
|శెంబగం
|[[మలయాళ భాష|మలయాళం]]
|
|-
|2007
|''అసై మాన్ పియబన్నా''
|రణ్మలీ / మలీషా
|సింహళం
|
|-
|2007
|''ఓరం పో''
|రాణి
|తమిళం
|
|-
|2007
|''యహలువో''
|మనోరాణి
|సింహళం
|
|-
|2009
|''నాన్ కడవుల్''
|హంసవల్లి
|తమిళం
|
|-
|2009
|''TN-07 AL 4777''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|''సువాంద దేనున జీవితే''
|రష్మీ
|సింహళం
|
|-
|2010
|''ద్రోహి''
|రోజా
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|[[ఆరెంజ్ (సినిమా)|ఆరెంజ్]]
|మీనాక్షి
|తెలుగు
|అతిథి పాత్ర
|-
|2011
|''స్మోకింగ్ కిల్స్''
|పూజ
|[[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్ల]]
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2012
|''కుస పభ''
|పబావతి
|సింహళం
|
|-
|2012
|''ఎండమావి''
|ప్రియా
|ఆంగ్ల
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2013
|''విడియుం మున్''
|రేఖ
|తమిళం
|
|-
|2015
|''కడవుల్ పతి మిరుగం పతి''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2016
|''పత్థిని''
|కన్నగి (పత్తిని)
|సింహళం
|
|-
|2016
|''సరిగమ''
|మరియ
|సింహళం
|
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable sortable"
!షో
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |ఇతర విషయాలు
|-
|''దాస్కోన్''
|యువరాణి ప్రమీల
| rowspan="2" |సింహళం
|టెలిడ్రామా
|-
|డెరానా సిటీ ఆఫ్ డ్యాన్స్ సెషన్ 5
|న్యాయమూర్తి
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|ఆటం పాటం కొండతం
|న్యాయమూర్తి
|తమిళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|డెరానా సిటీ ఆఫ్ డ్యాన్స్ సెషన్ 6
|న్యాయమూర్తి
|సింహళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|''డాన్స్ జోడి డాన్స్''
|న్యాయమూర్తి
|తమిళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name |2661079}}
* {{facebook|PoojaGauthamiUmashankar}}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
sn0x0wa36uly71cu1zktdjumug2q51o
3617308
3617306
2022-08-06T12:04:46Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* నటించిన సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా ఉమాశంకర్
| image = Pooja G Umashankar.jpg
| caption =
| birth_name = పూజా గౌతమి ఉమాశంకర్
| birth_date =
| birth_place = [[కొలంబో]], [[శ్రీలంక]]
| occupation = మోడల్, నటి
| yearsactive = 2003–ప్రస్తుతం
| spouse = {{marriage| ప్రషన్ డేవిడ్ వెతకన్ | 2016}}
}}
'''పూజా గౌతమి ఉమాశంకర్''' (జననం 1 జూన్ 1991) భారతీయ-శ్రీలంక సినిమా నటి.<ref name="The Hindu">{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/05/30/stories/2007053002710200.htm|title=I am enjoying every moment of acting|date=30 May 2007|work=[[The Hindu]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203052151/http://www.hindu.com/2007/05/30/stories/2007053002710200.htm|archive-date=3 December 2013|location=Chennai, India}}</ref> ఆమె ఆమె తమిళం, సింహళం, మలయాళం భాషా సినిమాల్లో నటించింది.<ref name="'Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again">{{cite news |last1=IndiaGlitz |title='Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again |url=https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |accessdate=6 August 2022 |date=3 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806075706/https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |archivedate=6 August 2022}}</ref>
==నటించిన సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |గమనికలు
|-
|2003
|''జై జై''
|సీమ
|[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|
|-
|2004
|''అట్టహాసం''
|సప్నా
|తమిళం
|
|-
|2005
|''ఉల్లం కెట్కుమాయే''
|ఐరీన్
|తమిళం
|<ref name="hindu2007">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2007/04/27/stories/2007042700120200.htm|title=Screen presence|date=27 April 2007|work=[[The Hindu]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070527101959/http://www.hindu.com/fr/2007/04/27/stories/2007042700120200.htm|archive-date=27 May 2007|location=Chennai, India}}</ref>
|-
|2005
|''జితన్''
|ప్రియా
|తమిళం
|
|-
|2006
|''అంజలిక''
|అంజలిక,
<nowiki></br></nowiki> ఉత్తర
|[[సింహళ భాష|సింహళం]]
|
|-
|2006
|''పట్టియాల్''
|సంధ్య
|తమిళం
|
|-
|2006
|''[[క్రోధం (సినిమా)|తంబి]]''
|అర్చన
|తమిళం
|తెలుగులో [[క్రోధం (సినిమా)|క్రోధం]]
|-
|2006
|''తగపన్సామి''
|మరికొజుండు షణ్ముగం
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పోరి''
|పూజ
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పంథాయ కోజి''
|శెంబగం
|[[మలయాళ భాష|మలయాళం]]
|
|-
|2007
|''అసై మాన్ పియబన్నా''
|రణ్మలీ / మలీషా
|సింహళం
|
|-
|2007
|''ఓరం పో''
|రాణి
|తమిళం
|
|-
|2007
|''యహలువో''
|మనోరాణి
|సింహళం
|
|-
|2009
|''నాన్ కడవుల్''
|హంసవల్లి
|తమిళం
|
|-
|2009
|''TN-07 AL 4777''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|''సువాంద దేనున జీవితే''
|రష్మీ
|సింహళం
|
|-
|2010
|''ద్రోహి''
|రోజా
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|[[ఆరెంజ్ (సినిమా)|ఆరెంజ్]]
|మీనాక్షి
|తెలుగు
|అతిథి పాత్ర
|-
|2011
|''స్మోకింగ్ కిల్స్''
|పూజ
|[[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్ల]]
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2012
|''కుస పభ''
|పబావతి
|సింహళం
|
|-
|2012
|''ఎండమావి''
|ప్రియా
|ఆంగ్ల
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2013
|''విడియుం మున్''
|రేఖ
|తమిళం
|
|-
|2015
|''కడవుల్ పతి మిరుగం పతి''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2016
|''పత్థిని''
|కన్నగి (పత్తిని)
|సింహళం
|
|-
|2016
|''సరిగమ''
|మరియ
|సింహళం
|
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable sortable"
!షో
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |ఇతర విషయాలు
|-
|''దాస్కోన్''
|యువరాణి ప్రమీల
| rowspan="2" |సింహళం
|టెలిడ్రామా
|-
|డెరానా సిటీ ఆఫ్ డ్యాన్స్ సెషన్ 5
|న్యాయమూర్తి
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|ఆటం పాటం కొండతం
|న్యాయమూర్తి
|తమిళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|డెరానా సిటీ ఆఫ్ డ్యాన్స్ సెషన్ 6
|న్యాయమూర్తి
|సింహళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|''డాన్స్ జోడి డాన్స్''
|న్యాయమూర్తి
|తమిళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name |2661079}}
* {{facebook|PoojaGauthamiUmashankar}}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
85xdc5v8mlb8ymv8okknq88sjtjzkpj
3617310
3617308
2022-08-06T12:05:45Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:తమిళ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = పూజా ఉమాశంకర్
| image = Pooja G Umashankar.jpg
| caption =
| birth_name = పూజా గౌతమి ఉమాశంకర్
| birth_date =
| birth_place = [[కొలంబో]], [[శ్రీలంక]]
| occupation = మోడల్, నటి
| yearsactive = 2003–ప్రస్తుతం
| spouse = {{marriage| ప్రషన్ డేవిడ్ వెతకన్ | 2016}}
}}
'''పూజా గౌతమి ఉమాశంకర్''' (జననం 1 జూన్ 1991) భారతీయ-శ్రీలంక సినిమా నటి.<ref name="The Hindu">{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/05/30/stories/2007053002710200.htm|title=I am enjoying every moment of acting|date=30 May 2007|work=[[The Hindu]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203052151/http://www.hindu.com/2007/05/30/stories/2007053002710200.htm|archive-date=3 December 2013|location=Chennai, India}}</ref> ఆమె ఆమె తమిళం, సింహళం, మలయాళం భాషా సినిమాల్లో నటించింది.<ref name="'Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again">{{cite news |last1=IndiaGlitz |title='Naan Kadavul' actress Pooja reveals her real age and says she is too old to act again |url=https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |accessdate=6 August 2022 |date=3 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806075706/https://www.indiaglitz.com/actress-pooja-umashankar-real-age-reason-for-not-acting-tamil-news-319167 |archivedate=6 August 2022}}</ref>
==నటించిన సినిమాలు==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |గమనికలు
|-
|2003
|''జై జై''
|సీమ
|[[తమిళ భాష|తమిళం]]
|
|-
|2004
|''అట్టహాసం''
|సప్నా
|తమిళం
|
|-
|2005
|''ఉల్లం కెట్కుమాయే''
|ఐరీన్
|తమిళం
|
|-
|2005
|''జితన్''
|ప్రియా
|తమిళం
|
|-
|2006
|''అంజలిక''
|అంజలిక,
<nowiki></br></nowiki> ఉత్తర
|[[సింహళ భాష|సింహళం]]
|
|-
|2006
|''పట్టియాల్''
|సంధ్య
|తమిళం
|
|-
|2006
|''[[క్రోధం (సినిమా)|తంబి]]''
|అర్చన
|తమిళం
|తెలుగులో [[క్రోధం (సినిమా)|క్రోధం]]
|-
|2006
|''తగపన్సామి''
|మరికొజుండు షణ్ముగం
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పోరి''
|పూజ
|తమిళం
|
|-
|2007
|''పంథాయ కోజి''
|శెంబగం
|[[మలయాళ భాష|మలయాళం]]
|
|-
|2007
|''అసై మాన్ పియబన్నా''
|రణ్మలీ / మలీషా
|సింహళం
|
|-
|2007
|''ఓరం పో''
|రాణి
|తమిళం
|
|-
|2007
|''యహలువో''
|మనోరాణి
|సింహళం
|
|-
|2009
|''నాన్ కడవుల్''
|హంసవల్లి
|తమిళం
|
|-
|2009
|''TN-07 AL 4777''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|''సువాంద దేనున జీవితే''
|రష్మీ
|సింహళం
|
|-
|2010
|''ద్రోహి''
|రోజా
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2010
|[[ఆరెంజ్ (సినిమా)|ఆరెంజ్]]
|మీనాక్షి
|తెలుగు
|అతిథి పాత్ర
|-
|2011
|''స్మోకింగ్ కిల్స్''
|పూజ
|[[ఆంగ్ల భాష|ఆంగ్ల]]
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2012
|''కుస పభ''
|పబావతి
|సింహళం
|
|-
|2012
|''ఎండమావి''
|ప్రియా
|ఆంగ్ల
|షార్ట్ ఫిల్మ్
|-
|2013
|''విడియుం మున్''
|రేఖ
|తమిళం
|
|-
|2015
|''కడవుల్ పతి మిరుగం పతి''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|2016
|''పత్థిని''
|కన్నగి (పత్తిని)
|సింహళం
|
|-
|2016
|''సరిగమ''
|మరియ
|సింహళం
|
|}
==టెలివిజన్==
{| class="wikitable sortable"
!షో
!పాత్ర
!భాష
! class="unsortable" |ఇతర విషయాలు
|-
|''దాస్కోన్''
|యువరాణి ప్రమీల
| rowspan="2" |సింహళం
|టెలిడ్రామా
|-
|డెరానా సిటీ ఆఫ్ డ్యాన్స్ సెషన్ 5
|న్యాయమూర్తి
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|ఆటం పాటం కొండతం
|న్యాయమూర్తి
|తమిళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|డెరానా సిటీ ఆఫ్ డ్యాన్స్ సెషన్ 6
|న్యాయమూర్తి
|సింహళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|-
|''డాన్స్ జోడి డాన్స్''
|న్యాయమూర్తి
|తమిళం
|వాస్తవిక కార్యక్రమము
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name |2661079}}
* {{facebook|PoojaGauthamiUmashankar}}
[[వర్గం:1991 జననాలు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమా నటీమణులు]]
sf8283b7g0exu0ynof7mstd7z57s9lr
వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్
0
355224
3617452
3616949
2022-08-06T17:00:16Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్
| image = Vennello_Hai_Hai.jpg
| caption =
| story = మల్లాది వెంకట కృష్ణ మూర్తి
| writer =
| starring = [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]]
| director =[[వంశీ]]
| producer = డి.వెంకటేష్
| music = [[చక్రి]]
| cinematography = ఎం.వి.రఘు
| editing = బస్వా పైడిరెడ్డి
| distributor =
| released = {{Film date|df=yes|2016|02|05}}
| runtime = 110 నిముషాలు
| country = [[భారతదేశం]]
| language = తెలుగు
| budget =
| gross =
}}'''వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్''' 2016లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. నికిత శ్రీ సమర్పణలో డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్ బ్యానర్పై డి.వెంకటేష్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు [[వంశీ]] దర్శకత్వం వహించాడు. [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]], స్నేహ, వార ప్రసాద్ ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమా 2016 ఫిబ్రవరి 5న విడుదలైంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |7842086}}
* {{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=yh2ica3Lerc|title=యూట్యూబ్ లో వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్ సినిమా}}
[[వర్గం:2016 తెలుగు సినిమాలు]]
3nzvhqwsfzcsanklz1oeoyvofm3rv58
3617454
3617452
2022-08-06T17:03:26Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్
| image =
| caption =
| story = మల్లాది వెంకట కృష్ణ మూర్తి
| writer =
| starring = [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]]
| director =[[వంశీ]]
| producer = డి.వెంకటేష్
| music = [[చక్రి]]
| cinematography = ఎం.వి.రఘు
| editing = బస్వా పైడిరెడ్డి
| distributor =
| released = {{Film date|df=yes|2016|02|05}}
| runtime = 110 నిముషాలు
| country = [[భారతదేశం]]
| language = తెలుగు
| budget =
| gross =
}}'''వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్''' 2016లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. నికిత శ్రీ సమర్పణలో డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్ బ్యానర్పై డి.వెంకటేష్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు [[వంశీ]] దర్శకత్వం వహించాడు. [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]], స్నేహ, వర ప్రసాద్ ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమా 2016 ఫిబ్రవరి 5న విడుదలైంది.
==నటీనటులు==
*[[అజ్మల్ అమీర్]]
*[[నికితా నారయణ్]]
*స్నేహ
*వర ప్రసాద్
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్
*నిర్మాత: డి.వెంకటేష్
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: [[వంశీ]]
*సంగీతం: [[చక్రి]]
*సినిమాటోగ్రఫీ: ఎం.వి.రఘు
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |7842086}}
* {{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=yh2ica3Lerc|title=యూట్యూబ్ లో వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్ సినిమా}}
[[వర్గం:2016 తెలుగు సినిమాలు]]
7k5dno818ywzgcgxwvk8x5uq5umd3y2
3617455
3617454
2022-08-06T17:04:06Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్
| image =
| caption =
| story = మల్లాది వెంకట కృష్ణ మూర్తి
| writer =
| starring = [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]]
| director =[[వంశీ]]
| producer = డి.వెంకటేష్
| music = [[చక్రి]]
| cinematography = ఎం.వి.రఘు
| editing = బస్వా పైడిరెడ్డి
| distributor =
| released = {{Film date|df=yes|2016|02|05}}
| runtime = 110 నిముషాలు
| country = [[భారతదేశం]]
| language = తెలుగు
| budget =
| gross =
}}'''వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్''' 2016లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. నికిత శ్రీ సమర్పణలో డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్ బ్యానర్పై డి.వెంకటేష్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు [[వంశీ]] దర్శకత్వం వహించాడు. [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]], స్నేహ, వర ప్రసాద్ ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమా 2016 ఫిబ్రవరి 5న విడుదలైంది.
==నటీనటులు==
*[[అజ్మల్ అమీర్]]
*[[నికితా నారయణ్]]
*స్నేహ
*వర ప్రసాద్
*[[కృష్ణేశ్వర రావు]]
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్
*నిర్మాత: డి.వెంకటేష్
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: [[వంశీ]]
*సంగీతం: [[చక్రి]]
*సినిమాటోగ్రఫీ: ఎం.వి.రఘు
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |7842086}}
* {{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=yh2ica3Lerc|title=యూట్యూబ్ లో వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్ సినిమా}}
[[వర్గం:2016 తెలుగు సినిమాలు]]
hxi99r9e0jmk67h0h7jugulerk43xiq
3617458
3617455
2022-08-06T17:07:31Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్
| image =
| caption =
| story = మల్లాది వెంకట కృష్ణ మూర్తి
| writer =
| starring = [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]]
| director =[[వంశీ]]
| producer = డి.వెంకటేష్
| music = [[చక్రి]]
| cinematography = ఎం.వి.రఘు
| editing = బస్వా పైడిరెడ్డి
| distributor =
| released = {{Film date|df=yes|2016|02|05}}
| runtime = 110 నిముషాలు
| country = [[భారతదేశం]]
| language = తెలుగు
| budget =
| gross =
}}'''వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్''' 2016లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. నికిత శ్రీ సమర్పణలో డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్ బ్యానర్పై డి.వెంకటేష్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు [[వంశీ]] దర్శకత్వం వహించాడు. [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]], స్నేహ, వర ప్రసాద్ ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమా 2016 ఫిబ్రవరి 5న విడుదలైంది.
==నటీనటులు==
*[[అజ్మల్ అమీర్]]
*[[నికితా నారయణ్]]
*స్నేహ
*వర ప్రసాద్
*[[కృష్ణేశ్వర రావు]]
*సుధీంద్ర
*సుజాత రెడ్డి
*అభినయ
*దేవరకొండ శ్రీరామ మూర్తి
*విజయ గోపాల్
*అనిత నాధ్
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్
*నిర్మాత: డి.వెంకటేష్
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: [[వంశీ]]
*సంగీతం: [[చక్రి]]
*సినిమాటోగ్రఫీ: ఎం.వి.రఘు
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |7842086}}
* {{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=yh2ica3Lerc|title=యూట్యూబ్ లో వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్ సినిమా}}
[[వర్గం:2016 తెలుగు సినిమాలు]]
3iqo1ze8y6w6iq5jfkln98rv0u0vgno
3617459
3617458
2022-08-06T17:09:20Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సాంకేతిక నిపుణులు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్
| image =
| caption =
| story = మల్లాది వెంకట కృష్ణ మూర్తి
| writer =
| starring = [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]]
| director =[[వంశీ]]
| producer = డి.వెంకటేష్
| music = [[చక్రి]]
| cinematography = ఎం.వి.రఘు
| editing = బస్వా పైడిరెడ్డి
| distributor =
| released = {{Film date|df=yes|2016|02|05}}
| runtime = 110 నిముషాలు
| country = [[భారతదేశం]]
| language = తెలుగు
| budget =
| gross =
}}'''వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్''' 2016లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. నికిత శ్రీ సమర్పణలో డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్ బ్యానర్పై డి.వెంకటేష్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు [[వంశీ]] దర్శకత్వం వహించాడు. [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]], స్నేహ, వర ప్రసాద్ ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమా 2016 ఫిబ్రవరి 5న విడుదలైంది.
==నటీనటులు==
*[[అజ్మల్ అమీర్]]
*[[నికితా నారయణ్]]
*స్నేహ
*వర ప్రసాద్
*[[కృష్ణేశ్వర రావు]]
*సుధీంద్ర
*సుజాత రెడ్డి
*అభినయ
*దేవరకొండ శ్రీరామ మూర్తి
*విజయ గోపాల్
*అనిత నాధ్
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్
*నిర్మాత: డి.వెంకటేష్
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: [[వంశీ]]
*సంగీతం: [[చక్రి]]
*సినిమాటోగ్రఫీ: ఎం.వి.రఘు
*గాయకులు: [[కార్తీక్ (గాయకుడు)|కార్తీక్]], కృష్ణ చైతన్య, [[కౌసల్య (గాయని)|కౌసల్య]], సుధామయి, సుదీక్ష
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |7842086}}
* {{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=yh2ica3Lerc|title=యూట్యూబ్ లో వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్ సినిమా}}
[[వర్గం:2016 తెలుగు సినిమాలు]]
ituzpxw7rz68sbdqdxr013hn5xlicp5
3617460
3617459
2022-08-06T17:12:14Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సాంకేతిక నిపుణులు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్
| image =
| caption =
| story = మల్లాది వెంకట కృష్ణ మూర్తి
| writer =
| starring = [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]]
| director =[[వంశీ]]
| producer = డి.వెంకటేష్
| music = [[చక్రి]]
| cinematography = ఎం.వి.రఘు
| editing = బస్వా పైడిరెడ్డి
| distributor =
| released = {{Film date|df=yes|2016|02|05}}
| runtime = 110 నిముషాలు
| country = [[భారతదేశం]]
| language = తెలుగు
| budget =
| gross =
}}'''వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్''' 2016లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. నికిత శ్రీ సమర్పణలో డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్ బ్యానర్పై డి.వెంకటేష్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు [[వంశీ]] దర్శకత్వం వహించాడు. [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]], స్నేహ, వర ప్రసాద్ ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమా 2016 ఫిబ్రవరి 5న విడుదలైంది.
==నటీనటులు==
*[[అజ్మల్ అమీర్]]
*[[నికితా నారయణ్]]
*స్నేహ
*వర ప్రసాద్
*[[కృష్ణేశ్వర రావు]]
*సుధీంద్ర
*సుజాత రెడ్డి
*అభినయ
*దేవరకొండ శ్రీరామ మూర్తి
*విజయ గోపాల్
*అనిత నాధ్
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్
*నిర్మాత: డి.వెంకటేష్
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: [[వంశీ]]
*సంగీతం: [[చక్రి]]
*సినిమాటోగ్రఫీ: ఎం.వి.రఘు
*గాయకులు: [[కార్తీక్ (గాయకుడు)|కార్తీక్]], కృష్ణ చైతన్య, [[కౌసల్య (గాయని)|కౌసల్య]], సుధామయి, సుదీక్ష
*పాటలు: ప్రవీణ్ లక్నా
*మాటలు: చందు
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |7842086}}
* {{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=yh2ica3Lerc|title=యూట్యూబ్ లో వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్ సినిమా}}
[[వర్గం:2016 తెలుగు సినిమాలు]]
d2riqj6owobojv85u9m9mgqqemjshlp
3617461
3617460
2022-08-06T17:13:43Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* నటీనటులు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox film
| name = వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్
| image =
| caption =
| story = మల్లాది వెంకట కృష్ణ మూర్తి
| writer =
| starring = [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]]
| director =[[వంశీ]]
| producer = డి.వెంకటేష్
| music = [[చక్రి]]
| cinematography = ఎం.వి.రఘు
| editing = బస్వా పైడిరెడ్డి
| distributor =
| released = {{Film date|df=yes|2016|02|05}}
| runtime = 110 నిముషాలు
| country = [[భారతదేశం]]
| language = తెలుగు
| budget =
| gross =
}}'''వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్''' 2016లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. నికిత శ్రీ సమర్పణలో డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్ బ్యానర్పై డి.వెంకటేష్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు [[వంశీ]] దర్శకత్వం వహించాడు. [[అజ్మల్ అమీర్]], [[నికితా నారయణ్]], స్నేహ, వర ప్రసాద్ ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమా 2016 ఫిబ్రవరి 5న విడుదలైంది.
==నటీనటులు==
*[[అజ్మల్ అమీర్]]<ref name="Ajmal game for versatile roles">{{cite news |last1=The Times of India |title=Ajmal game for versatile roles |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/ajmal-game-for-versatile-roles/articleshow/34886927.cms |accessdate=6 August 2022 |date=2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806171250/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/movies/news/ajmal-game-for-versatile-roles/articleshow/34886927.cms |archivedate=6 August 2022 |language=en}}</ref>
*[[నికితా నారయణ్]]
*స్నేహ
*వర ప్రసాద్
*[[కృష్ణేశ్వర రావు]]
*సుధీంద్ర
*సుజాత రెడ్డి
*అభినయ
*దేవరకొండ శ్రీరామ మూర్తి
*విజయ గోపాల్
*అనిత నాధ్
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: డి.వి. సినీ క్రియేషన్స్
*నిర్మాత: డి.వెంకటేష్
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: [[వంశీ]]
*సంగీతం: [[చక్రి]]
*సినిమాటోగ్రఫీ: ఎం.వి.రఘు
*గాయకులు: [[కార్తీక్ (గాయకుడు)|కార్తీక్]], కృష్ణ చైతన్య, [[కౌసల్య (గాయని)|కౌసల్య]], సుధామయి, సుదీక్ష
*పాటలు: ప్రవీణ్ లక్నా
*మాటలు: చందు
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |7842086}}
* {{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=yh2ica3Lerc|title=యూట్యూబ్ లో వెన్నెల్లో హాయ్ హాయ్ సినిమా}}
[[వర్గం:2016 తెలుగు సినిమాలు]]
gh00wi90t0p5erug1zs1tgjyw2g4oh9
ప్రియాంక గోస్వామి
0
355234
3617383
3617211
2022-08-06T14:54:10Z
MYADAM ABHILASH
104188
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox sportsperson
| honorific_prefix =
| name = ప్రియాంక గోస్వామి
| honorific_suffix =
| image = <!-- name.jpg -->
| image_size = <!-- only when absolutely necessary -->
| alt =
| caption =
| headercolor =
| textcolor =
<!-- Personal information -->
| native_name =
| native_name_lang =
| birth_name = <!-- if different than name -->
| full_name = <!-- if different than name/birth_name -->
| nickname =
| nationality = <!-- will not display if national_team is defined -->
| national_team = India
| citizenship =
| birth_date = {{birth date and age|1996|03|10}}
| birth_place = ముజఫర్నగర్, ఉత్తరప్రదేశ్
| death_date = <!-- {{death date and age|death year|death month|death day|birth year|birth month|birth day}} -->
| death_place =
| resting_place =
| resting_place_coordinates =
| monuments =
| hometown =
| education =
| alma_mater =
| occupation =
| years_active =
| employer =
| agent =
| height = <!-- X cm, X m, or X ft Y in (automatic conversion) plus optional year and reference -->
| weight = <!-- X kg, X lb, or X st Y lb (automatic conversion) plus optional year and reference -->
| spouse =
| life_partner =
| other_interests =
| website = <!-- {{URL|www.example.com}} -->
| module =
<!-- Sport -->
| country =
| sport =
| position =
| rank =
| event = 20 కిలోమీటర్ల నడక పందెం
| event_type =
| universityteam =
| collegeteam =
| league =
| league_type =
| club =
| team =
| turnedpro =
| turnedpro_type =
| partner =
| former_partner =
| coach =
| retired =
| coaching =
| module2 =
<!-- Achievements and titles -->
| worlds =
| regionals =
| nationals = 2017, 2021
| olympics =
| paralympics =
| commonwealth =
| highestranking =
| pb = 1:28.45 (2021)
<!-- Medal record -->
| show-medals =
| medaltemplates = {{MedalSport|Women's [[Athletics (sport)|athletics]]}}
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{Medal|Competition | కామన్వెల్త్ ఆటలు }}
{{MedalSilver|2022 కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో అథ్లెటిక్స్ – మహిళల 10,000 మీటర్ల నడక}}
}}
ప్రియాంక గోస్వామి (జననం 10 మార్చి 1996) 20 కిలోమీటర్ల వాకింగ్ పోటీల్లో పోటీపడే ఒక భారతీయ క్రీడాకారిణి. ఆమె టోక్యో ఒలింపిక్స్లో భారతదేశానికి ప్రాతినిధ్యం వహించి, 17వ స్థానంలో నిలిచింది. 2022 కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో ఆమె 10000 మీటర్ల నడకలో రజత పతకాన్ని గెలుచుకుంది.
==జీవిత చరిత్ర==
గోస్వామి అథ్లెటిక్స్కు మారడానికి ముందు కొన్ని నెలల పాటు పాఠశాలలో జిమ్నాస్టిక్స్ సాధన చేసింది. విజయవంతమైన పోటీదారులకు లభించే బహుమతులను చూసి ఆమె క్రీడల వైపు ఆకర్షితురాలైంది.
ఫిబ్రవరి 2021లో, ఆమె 20 కి.మీ రేసులో ఇండియన్ రేస్వాకింగ్ ఛాంపియన్షిప్ను 1:28.45 కొత్త భారతీయ రికార్డుతో గెలుచుకుంది. 2020 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్కు అర్హత సాధించింది. ఆమె గతంలో 2017లో ఇండియన్ రేస్వాకింగ్ ఛాంపియన్షిప్ను గెలుచుకుంది.
ఆమె భారతీయ రైల్వేలకు OSగా పని చేస్తుంది.
==మూలాలు==
45obdvt8fmcfv80b4wfdw2fnkja60ws
3617384
3617383
2022-08-06T14:55:50Z
MYADAM ABHILASH
104188
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox sportsperson
| honorific_prefix =
| name = ప్రియాంక గోస్వామి
| honorific_suffix =
| image = <!-- name.jpg -->
| image_size = <!-- only when absolutely necessary -->
| alt =
| caption =
| headercolor =
| textcolor =
<!-- Personal information -->
| native_name =
| native_name_lang =
| birth_name = <!-- if different than name -->
| full_name = <!-- if different than name/birth_name -->
| nickname =
| nationality = <!-- will not display if national_team is defined -->
| national_team = India
| citizenship =
| birth_date = {{birth date and age|1996|03|10}}
| birth_place = ముజఫర్నగర్, ఉత్తరప్రదేశ్
| death_date = <!-- {{death date and age|death year|death month|death day|birth year|birth month|birth day}} -->
| death_place =
| resting_place =
| resting_place_coordinates =
| monuments =
| hometown =
| education =
| alma_mater =
| occupation =
| years_active =
| employer =
| agent =
| height = <!-- X cm, X m, or X ft Y in (automatic conversion) plus optional year and reference -->
| weight = <!-- X kg, X lb, or X st Y lb (automatic conversion) plus optional year and reference -->
| spouse =
| life_partner =
| other_interests =
| website = <!-- {{URL|www.example.com}} -->
| module =
<!-- Sport -->
| country =
| sport =
| position =
| rank =
| event = 20 కిలోమీటర్ల నడక పందెం
| event_type =
| universityteam =
| collegeteam =
| league =
| league_type =
| club =
| team =
| turnedpro =
| turnedpro_type =
| partner =
| former_partner =
| coach =
| retired =
| coaching =
| module2 =
<!-- Achievements and titles -->
| worlds =
| regionals =
| nationals = 2017, 2021
| olympics =
| paralympics =
| commonwealth =
| highestranking =
| pb = 1:28.45 (2021)
<!-- Medal record -->
| show-medals =
| medaltemplates = {{MedalSport|Women's [[Athletics (sport)|athletics]]}}
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{Medal|Competition | కామన్వెల్త్ ఆటలు }}
{{MedalSilver|2022 కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో అథ్లెటిక్స్ – మహిళల 10,000 మీటర్ల నడక}}
}}
ప్రియాంక గోస్వామి (జననం 10 మార్చి 1996) 20 కిలోమీటర్ల వాకింగ్ పోటీల్లో పోటీపడే ఒక భారతీయ క్రీడాకారిణి. ఆమె టోక్యో ఒలింపిక్స్లో భారతదేశానికి ప్రాతినిధ్యం వహించి, 17వ స్థానంలో నిలిచింది. 2022 కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో ఆమె 10000 మీటర్ల నడకలో రజత పతకాన్ని గెలుచుకుంది.<ref>{{Cite web|date=February 15, 2020|title=India's Bhawna Jat makes the Olympic cut in 20km race walk|url=https://www.indiatoday.in/sports/athletics/story/bhawna-jat-qualifies-for-2020-tokyo-20km-race-walk-1646706-2020-02-15|access-date=2021-07-26|website=India Today|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Mondal|first=Aratrick|date=6 August 2021|title=Tokyo Olympics Priyanka Goswami 17th, Bhawna Jat 32nd in women's 20km race walk, Gurpreet fails to finish in men's event|url=https://www.indiatvnews.com/sports/other/tokyo-olympics-priyanka-goswami-17th-bhawna-jat-32nd-in-women-s-20km-race-walk-gurpreet-fails-to-finish-in-men-s-event-724782|url-status=live|access-date=7 August 2021|website=www.indiatvnews.com}}</ref>
==జీవిత చరిత్ర==
గోస్వామి అథ్లెటిక్స్కు మారడానికి ముందు కొన్ని నెలల పాటు పాఠశాలలో జిమ్నాస్టిక్స్ సాధన చేసింది. విజయవంతమైన పోటీదారులకు లభించే బహుమతులను చూసి ఆమె క్రీడల వైపు ఆకర్షితురాలైంది.
ఫిబ్రవరి 2021లో, ఆమె 20 కి.మీ రేసులో ఇండియన్ రేస్వాకింగ్ ఛాంపియన్షిప్ను 1:28.45 కొత్త భారతీయ రికార్డుతో గెలుచుకుంది. 2020 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్కు అర్హత సాధించింది. ఆమె గతంలో 2017లో ఇండియన్ రేస్వాకింగ్ ఛాంపియన్షిప్ను గెలుచుకుంది.<ref>{{Cite web|date=2022-08-06|title=Women's 10,000m Race Walk - Final|url=https://results.birmingham2022.com/#/athletic-result/ATH/M/W/10000MW-----------/FNL-/000100--|access-date=2022-08-06|website=Birmingham2022.com|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|date=2022-08-06|title=CWG 2022: Priyanka Goswami bags silver medal in women's 10,000m race walk|url=https://www.dnaindia.com/commonwealth-games-2022/report-cwg-2022-priyanka-goswami-bags-silver-medal-in-women-s-10000m-race-walk-2974361|access-date=2022-08-06|website=dnaindia.com|language=en}}</ref>
ఆమె భారతీయ రైల్వేలకు OSగా పని చేస్తుంది.
==మూలాలు==
bgfrlnmn9wo3el5k4kbrzmk93tht44u
3617386
3617384
2022-08-06T14:57:41Z
MYADAM ABHILASH
104188
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox sportsperson
| honorific_prefix =
| name = ప్రియాంక గోస్వామి
| honorific_suffix =
| image = <!-- name.jpg -->
| image_size = <!-- only when absolutely necessary -->
| alt =
| caption =
| headercolor =
| textcolor =
<!-- Personal information -->
| native_name =
| native_name_lang =
| birth_name = <!-- if different than name -->
| full_name = <!-- if different than name/birth_name -->
| nickname =
| nationality = <!-- will not display if national_team is defined -->
| national_team = India
| citizenship =
| birth_date = {{birth date and age|1996|03|10}}
| birth_place = ముజఫర్నగర్, ఉత్తరప్రదేశ్
| death_date = <!-- {{death date and age|death year|death month|death day|birth year|birth month|birth day}} -->
| death_place =
| resting_place =
| resting_place_coordinates =
| monuments =
| hometown =
| education =
| alma_mater =
| occupation =
| years_active =
| employer =
| agent =
| height = <!-- X cm, X m, or X ft Y in (automatic conversion) plus optional year and reference -->
| weight = <!-- X kg, X lb, or X st Y lb (automatic conversion) plus optional year and reference -->
| spouse =
| life_partner =
| other_interests =
| website = <!-- {{URL|www.example.com}} -->
| module =
<!-- Sport -->
| country =
| sport =
| position =
| rank =
| event = 20 కిలోమీటర్ల నడక పందెం
| event_type =
| universityteam =
| collegeteam =
| league =
| league_type =
| club =
| team =
| turnedpro =
| turnedpro_type =
| partner =
| former_partner =
| coach =
| retired =
| coaching =
| module2 =
<!-- Achievements and titles -->
| worlds =
| regionals =
| nationals = 2017, 2021
| olympics =
| paralympics =
| commonwealth =
| highestranking =
| pb = 1:28.45 (2021)
<!-- Medal record -->
| show-medals =
| medaltemplates = {{MedalSport|Women's [[Athletics (sport)|athletics]]}}
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{Medal|Competition | కామన్వెల్త్ ఆటలు }}
{{MedalSilver|2022 కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో అథ్లెటిక్స్ – మహిళల 10,000 మీటర్ల నడక}}
}}
'''ప్రియాంక గోస్వామి''' (జననం 10 మార్చి 1996) 20 కిలోమీటర్ల వాకింగ్ పోటీల్లో పోటీపడే ఒక భారతీయ క్రీడాకారిణి. ఆమె టోక్యో ఒలింపిక్స్లో భారతదేశానికి ప్రాతినిధ్యం వహించి, 17వ స్థానంలో నిలిచింది. 2022 కామన్వెల్త్ గేమ్స్లో ఆమె 10000 మీటర్ల నడకలో [[రజతం|రజత పతకాన్ని]] గెలుచుకుంది.<ref>{{Cite web|date=February 15, 2020|title=India's Bhawna Jat makes the Olympic cut in 20km race walk|url=https://www.indiatoday.in/sports/athletics/story/bhawna-jat-qualifies-for-2020-tokyo-20km-race-walk-1646706-2020-02-15|access-date=2021-07-26|website=India Today|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Mondal|first=Aratrick|date=6 August 2021|title=Tokyo Olympics Priyanka Goswami 17th, Bhawna Jat 32nd in women's 20km race walk, Gurpreet fails to finish in men's event|url=https://www.indiatvnews.com/sports/other/tokyo-olympics-priyanka-goswami-17th-bhawna-jat-32nd-in-women-s-20km-race-walk-gurpreet-fails-to-finish-in-men-s-event-724782|url-status=live|access-date=7 August 2021|website=www.indiatvnews.com}}</ref>
==జీవిత చరిత్ర==
గోస్వామి అథ్లెటిక్స్కు మారడానికి ముందు కొన్ని నెలల పాటు పాఠశాలలో జిమ్నాస్టిక్స్ సాధన చేసింది. విజయవంతమైన పోటీదారులకు లభించే బహుమతులను చూసి ఆమె క్రీడల వైపు ఆకర్షితురాలైంది.
ఫిబ్రవరి 2021లో, ఆమె 20 కి.మీ రేసులో ఇండియన్ రేస్వాకింగ్ ఛాంపియన్షిప్ను 1:28.45 కొత్త భారతీయ రికార్డుతో గెలుచుకుంది. 2020 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్కు అర్హత సాధించింది. ఆమె గతంలో 2017లో ఇండియన్ రేస్వాకింగ్ ఛాంపియన్షిప్ను గెలుచుకుంది.<ref>{{Cite web|date=2022-08-06|title=Women's 10,000m Race Walk - Final|url=https://results.birmingham2022.com/#/athletic-result/ATH/M/W/10000MW-----------/FNL-/000100--|access-date=2022-08-06|website=Birmingham2022.com|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|date=2022-08-06|title=CWG 2022: Priyanka Goswami bags silver medal in women's 10,000m race walk|url=https://www.dnaindia.com/commonwealth-games-2022/report-cwg-2022-priyanka-goswami-bags-silver-medal-in-women-s-10000m-race-walk-2974361|access-date=2022-08-06|website=dnaindia.com|language=en}}</ref>
ఆమె భారతీయ రైల్వేలకు OSగా పని చేస్తుంది.
==మూలాలు==
<references />
[[వర్గం:ఆటలు]]
[[వర్గం:క్రీడాకారులు]]
[[వర్గం:కామన్వెల్త్ క్రీడలు]]
pkjeiw3o5bw4vejxu8wws4hp24a8iz7
వాడుకరి చర్చ:Anuradha jetti
3
355236
3617363
2022-08-06T14:04:19Z
శ్రీరామమూర్తి
29922
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Anuradha jetti గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Anuradha jetti గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:శ్రీరామమూర్తి|శ్రీరామమూర్తి]] ([[వాడుకరి చర్చ:శ్రీరామమూర్తి|చర్చ]]) 14:04, 6 ఆగస్టు 2022 (UTC)
n39yj6al51itxt4gt143gfvhrx84hdp
వాడుకరి చర్చ:ProdesignerPL
3
355237
3617365
2022-08-06T14:07:13Z
QueerEcofeminist
69498
QueerEcofeminist, [[వాడుకరి చర్చ:ProdesignerPL]] పేజీని [[వాడుకరి చర్చ:PiotrMisa]] కు తరలించారు: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/ProdesignerPL|ProdesignerPL]]" to "[[Special:CentralAuth/PiotrMisa|PiotrMisa]]"
wikitext
text/x-wiki
#దారిమార్పు [[వాడుకరి చర్చ:PiotrMisa]]
h7m9untr61eik4uuvpffavq5ci2mzr3
దస్త్రం:Aadavalu Apanindhalu (1976).jpg
6
355238
3617377
2022-08-06T14:27:59Z
స్వరలాసిక
13980
{{Non-free use rationale poster
| Article = ఆడవాళ్లు అపనిందలు
| Use = Infobox
| Media = సినిమా
<!-- ADDITIONAL INFORMATION -->
| Name =
| Distributor =
| Publisher =
| Graphic Artist =
| Type =
| Website =
| Owner =
| Commentary =
<!--OVERRIDE FIELDS -->
| Description = ఇది ఆడవాళ్లు అపనిందలు అనే సినిమాకు సంబంధించిన పోస్టర్
| Source = https://indiancine.ma/docume...
wikitext
text/x-wiki
== సారాంశం ==
{{Non-free use rationale poster
| Article = ఆడవాళ్లు అపనిందలు
| Use = Infobox
| Media = సినిమా
<!-- ADDITIONAL INFORMATION -->
| Name =
| Distributor =
| Publisher =
| Graphic Artist =
| Type =
| Website =
| Owner =
| Commentary =
<!--OVERRIDE FIELDS -->
| Description = ఇది ఆడవాళ్లు అపనిందలు అనే సినిమాకు సంబంధించిన పోస్టర్
| Source = https://indiancine.ma/documents/CJG/1
| Portion = పూర్తి భాగం
| Low resolution = అవును
| Purpose = Infobox
| Replaceability = మార్చవచ్చు.
| Other information =
}}
== లైసెన్సింగ్ ==
{{సినిమా పోస్టరు}}
61snwob5912e9ft8l4ptu84sc3tnfak
వాడుకరి:Kalidasu purushotham k
2
355240
3617446
2022-08-06T16:39:19Z
Purushotham9966
105954
[[WP:AES|←]]Created page with 'శ్రీధర లక్ష్మీనరసింహం 1929లో వేంకటగిరి తౌన్ జన్మించాడు. ఇతని తండ్రి శ్రీధర వెంకటసుబ్బయ్య వేంకటగిరి రాజాగారి ల్య్లమీద అములుదారు. వేంకటాసుబయ్య కు ఒక కుమార్తె, ముగ్గురు కుమార...'
wikitext
text/x-wiki
శ్రీధర లక్ష్మీనరసింహం 1929లో వేంకటగిరి తౌన్ జన్మించాడు. ఇతని తండ్రి శ్రీధర వెంకటసుబ్బయ్య వేంకటగిరి రాజాగారి ల్య్లమీద అములుదారు. వేంకటాసుబయ్య కు ఒక కుమార్తె, ముగ్గురు కుమారుకు. పెదావాడు నరసింహం వెంకటగిరిలో హైస్కూల్ చాదువు పూర్తయిన తరవాత గుంటూరు హిందూ కాలేజీలో ఇఇంటర్మీడియేట్ చదివి, ఆంధ్రాయూనివెర్సిటీ, విశాఖలో బీకామ్ చదివాడు. ఆ విశ్వవిద్యాలయం రిజిస్ట్రారు గోపాలస్వామి నాయుడు ఇతని లోని నాటకకళ మీది శ్రద్ధను చూచి విశ్వవిద్యాలయ సంస్కరితికా ఉత్స్వాలలో నాటకాలలో వేషాలు వేయించాడు.
వెంకటగిరిలో ఆచార్య ఆత్రేయ వంటి వారి వలన ప్రజల్లో నాటకాల పట్ల ఆకర్షణ ఉండేది.నరసింహం కల్చరల్ ఆర్ట్స్ అసోసియేషన్ సభ్యడుగా చేరి, వెంకటగిరిలో, ఇతర పరిషత్తులలో పోటీ నాటక పరిషత్తులలో ప్రదర్శనల్లో పాల్గొని నటనలో అనుభవం సంపాదించాడు.
1973 కాళ్ళ పోస్టల్ శాకాహాలో ఉద్యోగంలో చేరి, నెల్లూరు, కోట, రాపూరు, వేంకటగిరి మొదలయించోట్ల ఉద్యోగం చేస్తూ నాటక ప్రదర్శనల్లో పాలుగోనేవాడు. ఏక పాత్రాభినయం, లలితా సంగీతం, జానపద సంగీత పోటీలలో పాల్గొని పురస్కారాలు పొందేవాడు.
ఇతను తిరుపతిలో పబ్లిక్ రిలేషన్స్ ఇన్స్పెక్టర్ అయినా తర్వాత సినిమాలలో కూడా వేషాలు వేసాడు. దాసరి నారాయణరావు దర్శకత్వంలో మామగారు సినిమాలో ముఖ్యపాత్ర ధరించి మెప్పించాడు. ఉద్యోగధర్మం, పిల్లల చదువులకు సినిమా నటన అడ్డుకాకుడదనే పత్రాలు వచ్చిన అంగీకరించలేదు.
1987 డిసెంబరులో ఉద్యోగవిరమణ తర్వాత ఆధ్యాత్మిక భజన పాటలు పాడడం, పాటలు రచించడం కొన్నాలు, తర్వాత వేంకటగిరి రాజా డాక్టర్ సాయికృష్ణ భాస్కర ఎచేంద్ర గేయధార కార్యక్రమాల్లో ఆ ప్రక్రియను ప్రేక్షకులను పరిచయం చేస్తూ యాచేంద్ర తో పటు అనేకప్రదర్శన్లో పాల్గొని గేయధార కార్యక్రమం జయప్రదం కావడానికి తోడ్పడ్డాడు.
ఇతను రాసిన కొన్ని భక్తి గీతాలు రికార్దు అయ్యాయి.
నరసింహం మంచి ఉపన్యాసకుడు. అనేక సభల్లో సభారబీజకంగా ఉపన్యసించారు.
నరసింహం చివరి సంవత్సరాలు నెల్లూరులో పిల్లల వద్ద గాదాచిపోయాయి.2021 సెప్టెంబర్ 9న పూర్ణజీవితం అనుభవించిఅసువులు బా
0a3u1h2jf9d2zxv2y610qxb5cazkjtc
3617448
3617446
2022-08-06T16:40:05Z
Purushotham9966
105954
wikitext
text/x-wiki
'''''వాలు పాఠ్యం'''''శ్రీధర లక్ష్మీనరసింహం 1929లో వేంకటగిరి తౌన్ జన్మించాడు. ఇతని తండ్రి శ్రీధర వెంకటసుబ్బయ్య వేంకటగిరి రాజాగారి ల్య్లమీద అములుదారు. వేంకటాసుబయ్య కు ఒక కుమార్తె, ముగ్గురు కుమారుకు. పెదావాడు నరసింహం వెంకటగిరిలో హైస్కూల్ చాదువు పూర్తయిన తరవాత గుంటూరు హిందూ కాలేజీలో ఇఇంటర్మీడియేట్ చదివి, ఆంధ్రాయూనివెర్సిటీ, విశాఖలో బీకామ్ చదివాడు. ఆ విశ్వవిద్యాలయం రిజిస్ట్రారు గోపాలస్వామి నాయుడు ఇతని లోని నాటకకళ మీది శ్రద్ధను చూచి విశ్వవిద్యాలయ సంస్కరితికా ఉత్స్వాలలో నాటకాలలో వేషాలు వేయించాడు.
వెంకటగిరిలో ఆచార్య ఆత్రేయ వంటి వారి వలన ప్రజల్లో నాటకాల పట్ల ఆకర్షణ ఉండేది.నరసింహం కల్చరల్ ఆర్ట్స్ అసోసియేషన్ సభ్యడుగా చేరి, వెంకటగిరిలో, ఇతర పరిషత్తులలో పోటీ నాటక పరిషత్తులలో ప్రదర్శనల్లో పాల్గొని నటనలో అనుభవం సంపాదించాడు.
1973 కాళ్ళ పోస్టల్ శాకాహాలో ఉద్యోగంలో చేరి, నెల్లూరు, కోట, రాపూరు, వేంకటగిరి మొదలయించోట్ల ఉద్యోగం చేస్తూ నాటక ప్రదర్శనల్లో పాలుగోనేవాడు. ఏక పాత్రాభినయం, లలితా సంగీతం, జానపద సంగీత పోటీలలో పాల్గొని పురస్కారాలు పొందేవాడు.
ఇతను తిరుపతిలో పబ్లిక్ రిలేషన్స్ ఇన్స్పెక్టర్ అయినా తర్వాత సినిమాలలో కూడా వేషాలు వేసాడు. దాసరి నారాయణరావు దర్శకత్వంలో మామగారు సినిమాలో ముఖ్యపాత్ర ధరించి మెప్పించాడు. ఉద్యోగధర్మం, పిల్లల చదువులకు సినిమా నటన అడ్డుకాకుడదనే పత్రాలు వచ్చిన అంగీకరించలేదు.
1987 డిసెంబరులో ఉద్యోగవిరమణ తర్వాత ఆధ్యాత్మిక భజన పాటలు పాడడం, పాటలు రచించడం కొన్నాలు, తర్వాత వేంకటగిరి రాజా డాక్టర్ సాయికృష్ణ భాస్కర ఎచేంద్ర గేయధార కార్యక్రమాల్లో ఆ ప్రక్రియను ప్రేక్షకులను పరిచయం చేస్తూ యాచేంద్ర తో పటు అనేకప్రదర్శన్లో పాల్గొని గేయధార కార్యక్రమం జయప్రదం కావడానికి తోడ్పడ్డాడు.
ఇతను రాసిన కొన్ని భక్తి గీతాలు రికార్దు అయ్యాయి.
నరసింహం మంచి ఉపన్యాసకుడు. అనేక సభల్లో సభారబీజకంగా ఉపన్యసించారు.
నరసింహం చివరి సంవత్సరాలు నెల్లూరులో పిల్లల వద్ద గాదాచిపోయాయి.2021 సెప్టెంబర్ 9న పూర్ణజీవితం అనుభవించిఅసువులు బా
b3hurlwhwe63ee2lmwn1xwsnmkhj1o6
3617722
3617448
2022-08-07T10:36:17Z
Purushotham9966
105954
wikitext
text/x-wiki
'''''వాలు పాఠ్యం'''''శ్రీధర లక్ష్మీనరసింహం 1929లో వెంకటగిరి టౌన్ జన్మించాడు. ఇతని తండ్రి శ్రీధర వెంకటసుబ్బయ్య వెంకటగిరి రాజాగారి ఆలయాల మీద అములుదారు. వెంకటసుబయ్యకు ఒక కుమార్తె, ముగ్గురు కుమారులు. పెద్ద కొడుకు నరసింహం వెంకటగిరిలో హైస్కూల్ చదువు పూర్తయిన తరవాత గుంటూరు హిందూ కాలేజీలో ఇఇంటర్మీడియేట్పూర్తిచేసి, ఆంధ్రాయూనివర్సిటీ, విశాఖలో బీకామ్ చదివాడు. ఆ విశ్వవిద్యాలయం రిజిస్ట్రారు గోపాలస్వామి నాయుడు ఇతని లోని నాటకకళ మీది శ్రద్ధను చూచి విశ్వవిద్యాలయ సాంస్కృతిక ఉత్సవాలలో నాటకాలలో వేషాలు వేయించాడు.
వెంకటగిరిలో ఆచార్య ఆత్రేయ వంటి వారి వలన ప్రజల్లో నాటకాల పట్ల ఆకర్షణ ఉండేది.నరసింహం కల్చరల్ ఆర్ట్స్ అసోసియేషన్ సభ్యడుగా చేరి, వెంకటగిరిలో, ఇతర పరిషత్తులలో పోటీ నాటక పరిషత్తు ప్రదర్శనల్లో పాల్గొని నటనలో అనుభవం సంపాదించాడు.
1953లో పోస్టల్ శాఖలో ఉద్యోగంలో చేరి, నెల్లూరు, కోట, రాపూరు, వెంకటగిరి మొదలయినచోట్ల పోస్టుమాస్టర్ ఉద్యోగం చేస్తూ నాటక ప్రదర్శనల్లో పాలుగోనేవాడు. ఏకపాత్రాభినయం, లలితసంగీతం, జానపద సంగీత పోటీలలో పాల్గొని పురస్కారాలు పొందేవాడు.
ఇతను తిరుపతిలో పబ్లిక్ రిలేషన్స్ ఇన్స్పెక్టర్ అయిన తర్వాత సినిమాలలో కూడా వేషాలు వేసాడు. దాసరి నారాయణరావు దర్శకత్వంలో మామగారు సినిమాలో ముఖ్యపాత్ర ధరించి మెప్పించాడు. ఉద్యోగధర్మం, పిల్లల చదువులకు సినిమా నటన అడ్డుకాకుడదనే అవకాశాలు వచ్చినా అంగీకరించలేదు.
1987 డిసెంబరులో ఉద్యోగవిరమణ తర్వాత ఆధ్యాత్మిక భజన పాటలు పాడడం, పాటలు రచించడం కొన్నాళ్ళు, తర్వాత వెంకటగిరి రాజా డాక్టర్ భాస్కరసాయికృష్ణ యాచేంద్ర గేయధార కార్యక్రమాల్లో ఆ ప్రక్రియను ప్రేక్షకులను పరిచయం చేస్తూ యాచేంద్రతో పాటు అనేకప్రదర్శన్లో పాల్గొని గేయధార కార్యక్రమం జయప్రదం కావడానికి తోడ్పడ్డాడు.
ఇతను రాసిన కొన్ని భక్తి గీతాలు రికార్దు అయ్యాయి.
నరసింహం మంచి ఉపన్యాసకుడు. అనేక సభల్లో సభారజకంగా ఉపన్యసించాడు.
నరసింహం చివరి సంవత్సరాలు నెల్లూరులో పిల్లల వద్ద గడచిపోయాయి.2021 సెప్టెంబర్ 9న పూర్ణజీవితం అనుభవించిఅసువులు బాశాడు.
rds5dyqfsxkks756o86z1j7tuzrhdjo
3617729
3617722
2022-08-07T11:19:30Z
Purushotham9966
105954
కొన్ని అక్షరదోషాలు
wikitext
text/x-wiki
'''''వాలు పాఠ్యం'''''శ్రీధర లక్ష్మీనరసింహం 1929లో వెంకటగిరి టౌన్ జన్మించాడు. ఇతని తండ్రి శ్రీధర వెంకటసుబ్బయ్య వెంకటగిరి రాజాగారి ఆలయాల మీద అములుదారు. వెంకటసుబయ్యకు ఒక కుమార్తె, ముగ్గురు కుమారులు. పెద్ద కొడుకు నరసింహం వెంకటగిరిలో హైస్కూల్ చదువు పూర్తయిన తరవాత గుంటూరు హిందూ కాలేజీలో ఇఇంటర్మీడియేట్పూర్తిచేసి, ఆంధ్రాయూనివర్సిటీ, విశాఖలో బీకామ్ చదివాడు. ఆ విశ్వవిద్యాలయం రిజిస్ట్రారు గోపాలస్వామి నాయుడు ఇతని లోని నాటకకళ మీది శ్రద్ధను చూచి విశ్వవిద్యాలయ సాంస్కృతిక ఉత్సవాలలో నాటకాలలో వేషాలు వేయించాడు.
వెంకటగిరిలో ఆచార్య ఆత్రేయ వంటి వారి వలన ప్రజల్లో నాటకాల పట్ల ఆకర్షణ ఉండేది.నరసింహం కల్చరల్ ఆర్ట్స్ అసోసియేషన్ సభ్యడుగా చేరి, వెంకటగిరిలో, ఇతర పరిషత్తులలో పోటీ నాటక పరిషత్తు ప్రదర్శనల్లో పాల్గొని నటనలో అనుభవం సంపాదించాడు.
1953లో పోస్టల్ శాఖ ఉద్యోగంలో చేరి, నెల్లూరు, కోట, రాపూరు, వెంకటగిరి మొదలయినచోట్ల పోస్టుమాస్టర్ గా చేస్తూ నాటక ప్రదర్శనల్లో పాల్గొనేవాడు . ఏకపాత్రాభినయం, లలితసంగీతం, జానపద సంగీత పోటీలలో పాల్గొని పురస్కారాలు పొందేవాడు. ఇతను తిరుపతిలో పబ్లిక్ రిలేషన్స్ ఇన్స్పెక్టర్ అయిన తర్వాత సినిమాలలో నటించాడు. దాసరి నారాయణరావు దర్శకత్వంలో మామగారు సినిమాలో ముఖ్యపాత్ర ధరించి మెప్పించాడు. ఉద్యోగధర్మం, పిల్లల చదువులకు సినిమా నటన అడ్డుకాకుడదనే, అవకాశాలు వచ్చినా అంగీకరించలేదు.
1987 డిసెంబరులో ఉద్యోగవిరమణ తర్వాత నరసింహం ఆధ్యాత్మిక భజన పాటలు పాడడం, పాటలు రచించడం కొన్నాళ్ళు, తర్వాత వెంకటగిరి రాజా డాక్టర్ భాస్కరసాయికృష్ణ యాచేంద్ర గేయధార కార్యక్రమాల్లో ఆ ప్రక్రియను ప్రేక్షకులను పరిచయం చేస్తూ యాచేంద్రతో పాటు అనేకప్రదర్శన్లో పాల్గొని గేయధార కార్యక్రమం జయప్రదం కావడానికి తోడ్పడ్డాడు.
ఇతను రాసిన కొన్ని భక్తి గీతాలు రికార్దు అయ్యాయి.
నరసింహం మంచి ఉపన్యాసకుడు. అనేక సభల్లో సభారజకంగా ఉపన్యసించాడు 91ఒకటోఏట ఇతని పెద్దకుమారుడు, భారత సైన్యంలో మేజర్ హోదాలో పనిచేసి విశ్రాంత జీఏవిటం గడుపుతున్న డాక్టర్ సత్యనారాయణ మరణించడంతో ఆ దిగులుతో 92వ ఏట నెల్లూరులో పిల్లల వద్ద 2021 సెప్టెంబర్ 9న పూర్ణజీవితం అనుభవించి అసువులు బాశాడు.
austcsec0ad3rhxtacu1x33ad7t1e4h
వాడుకరి చర్చ:MdsShakil/header
3
355241
3617449
2022-08-06T16:45:44Z
Pathoschild
6655
create header for talk page ([[m:Synchbot|requested by MdsShakil]])
wikitext
text/x-wiki
<div style="display: flex; flex-wrap: wrap; justify-content: center; align-items: center; margin: 16px 0; border: 1px solid #aaaaaa;">
<div style="padding: 12px;">[[File:Circle-icons-megaphone.svg|75px|link=[[m:User_talk:MdsShakil]]]]</div>
<div style="flex: 1; padding: 12px; background-color: #dddddd; color: #555555;">
<div style="font-weight: bold; font-size: 150%; color: red; font-family: 'Comic Sans MS'">Welcome to my talk page!</div>
<div style="max-width: 700px">Hey! I am Shakil Hosen. I patrol many projects, and where I don't know the language I only act in cases of serious vandalism. If you think I have done anything wrong, feel free to [[m:User talk:MdsShakil|message me]] on Meta wiki. If you don't like that you can leave me messages here too, but since I do not watch all of my talk pages, your message might not get a timely response. Thanks! [[File:Face-smile.svg|18px|link=[[m:User:MdsShakil]]]]</div>
</div>
</div>
6ns6eellkw7iqc4yteyjnszfjmo2yio
దస్త్రం:Alludochadu (1976).jpg
6
355242
3617462
2022-08-06T17:15:08Z
స్వరలాసిక
13980
{{Non-free use rationale poster
| Article = అల్లుడొచ్చాడు
| Use = Infobox
| Media = సినిమా
<!-- ADDITIONAL INFORMATION -->
| Name =
| Distributor =
| Publisher =
| Graphic Artist =
| Type =
| Website =
| Owner =
| Commentary =
<!--OVERRIDE FIELDS -->
| Description = ఇది అల్లుడొచ్చాడు అనే సినిమాకు సంబంధించిన పోస్టర్
| Source = https://indiancine.ma/documents/CKJ/...
wikitext
text/x-wiki
== సారాంశం ==
{{Non-free use rationale poster
| Article = అల్లుడొచ్చాడు
| Use = Infobox
| Media = సినిమా
<!-- ADDITIONAL INFORMATION -->
| Name =
| Distributor =
| Publisher =
| Graphic Artist =
| Type =
| Website =
| Owner =
| Commentary =
<!--OVERRIDE FIELDS -->
| Description = ఇది అల్లుడొచ్చాడు అనే సినిమాకు సంబంధించిన పోస్టర్
| Source = https://indiancine.ma/documents/CKJ/1
| Portion = పూర్తి భాగం
| Low resolution = అవును
| Purpose = Infobox
| Replaceability = మార్చవచ్చు.
| Other information =
}}
== లైసెన్సింగ్ ==
{{సినిమా పోస్టరు}}
n2bdqgiqesmhdykdruwq1379a5ptvpp
వాడుకరి చర్చ:MdsShakil
3
355243
3617487
2022-08-06T18:14:50Z
Pathoschild
6655
add talk page header ([[m:Synchbot|requested by MdsShakil]])
wikitext
text/x-wiki
{{User talk:MdsShakil/header}}
tbo8m2n1p4y1shpmyu07h1k0g9pq65d
వాడుకరి చర్చ:Rvelagaleti
3
355244
3617511
2022-08-07T00:29:22Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Rvelagaleti గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Rvelagaleti గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:29, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
aqz7lm76ooatbn04anyvi7gjtbehaba
వాడుకరి చర్చ:Avinash.petla
3
355245
3617512
2022-08-07T00:29:45Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Avinash.petla గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Avinash.petla గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:29, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
ejjlnvuukma33bzbfhb9sw8ik26p5lr
వాడుకరి చర్చ:Afonso705
3
355246
3617514
2022-08-07T00:30:18Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Afonso705 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Afonso705 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:30, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
kpsmcv8fxnqam30x4raw0e8clzm21gh
వాడుకరి చర్చ:Koppusandeep
3
355247
3617515
2022-08-07T00:30:40Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Koppusandeep గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Koppusandeep గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:30, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
7tsirwhdhycadw8j27njkj96psj3pzb
వాడుకరి చర్చ:Armaansirohi
3
355248
3617516
2022-08-07T00:31:04Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Armaansirohi గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Armaansirohi గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:31, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
n4into2srevzevxq672oz96vfa7lzy4
వాడుకరి చర్చ:Adityaraman09
3
355249
3617517
2022-08-07T00:31:26Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Adityaraman09 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Adityaraman09 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:31, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
t3dwqqwnl5mamgey2sylib8s323uzeg
వాడుకరి చర్చ:Rohit karbari
3
355250
3617518
2022-08-07T00:31:48Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Rohit karbari గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Rohit karbari గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:31, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
1e2r8ud7igasr0zp13xaqy1igx20lgo
వాడుకరి చర్చ:Neyyila chalapathi rao
3
355251
3617520
2022-08-07T00:32:27Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Neyyila chalapathi rao గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Neyyila chalapathi rao గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:32, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
3xbm6nwvs5vs1p0v9jxlimfqaxw4d2o
వర్గం:విజయనగరం జిల్లా పర్యాటక ఆకర్షణలు
14
355252
3617530
2022-08-07T01:02:21Z
Arjunaraoc
2379
[[WP:AES|←]]Created page with '[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]'
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా]]
rgrfcp315dlwfd8rq6vu7a8lb1ok7km
మోనల్ నావల్
0
355253
3617533
2022-08-07T01:26:16Z
Muralikrishna m
106628
[[WP:AES|←]]Created page with ''''రాధామోనల్ నావల్''' (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లత...'
wikitext
text/x-wiki
'''రాధామోనల్ నావల్''' (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
4ohpmvodo6e4ljn4g9yxljejytwu7jl
3617537
3617533
2022-08-07T01:35:05Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
'''రాధామోనల్ నావల్''' (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
8qyo6nx6xraeir27xa8og8sf7putyzp
3617538
3617537
2022-08-07T01:37:00Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
'''రాధామోనల్ నావల్''' (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
[[వర్గం:భారత చలనచిత్ర నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 మరణాలు]]
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీకి చెందిన నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21వ శతాబ్దపు భారతీయ నటీమణులు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 ఆత్మహత్యలు]]
trrrs9grkrdeka8q7lij2bg62fjxxxa
3617539
3617538
2022-08-07T01:55:09Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
రాధామోనల్ నావల్ (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
ఢిల్లీలో పంజాబీ దంపతులైన అశోక్ నావల్, శారదలకు రాధామోనల్ నావల్ 1981 జనవరి 26న జన్మించింది. ఆమె పాఠశాల విద్యను అక్కడే పూర్తిచేశారు. ముంబైలో కళాశాల విద్య, అలాగే మిథిబాయి కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ కామర్స్ డిగ్రీని అభ్యసించింది. ఆమెకు సిమ్రాన్, జ్యోతి అనే ఇద్దరు సోదరీమణులు ఉన్నారు. సుమిత్ అనే సోదరుడు కూడా ఉన్నాడు.
[[వర్గం:భారత చలనచిత్ర నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 మరణాలు]]
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీకి చెందిన నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21వ శతాబ్దపు భారతీయ నటీమణులు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 ఆత్మహత్యలు]]
ntn347vj4kvvge8dirqjvsni34jgnfc
3617547
3617539
2022-08-07T02:21:33Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
రాధామోనల్ నావల్ (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
ఢిల్లీలో పంజాబీ దంపతులైన అశోక్ నావల్, శారదలకు రాధామోనల్ నావల్ 1981 జనవరి 26న జన్మించింది. ఆమె పాఠశాల విద్యను అక్కడే పూర్తిచేశారు. ముంబైలో కళాశాల విద్య, అలాగే మిథిబాయి కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ కామర్స్ డిగ్రీని అభ్యసించింది. ఆమెకు సిమ్రాన్, జ్యోతి అనే ఇద్దరు సోదరీమణులు ఉన్నారు. సుమిత్ అనే సోదరుడు కూడా ఉన్నాడు.
== కెరీర్ ==
మోనల్ నావల్ మోడలింగ్, ఫ్యాషన్ షోలు, అందాల పోటీలలో విరివిగా పాల్గొనేది. ఆ తరువాత సినిమా ఆఫర్లను అందిపుచ్చుకుంది. అప్పటికే ఆమె సోదరి సిమ్రాన్ భారతీయ చలనచిత్రాలలో ప్రముఖ నటి. ఆమె 2001లో [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]]<nowiki/>తో తమిళ చిత్రం బద్రిలో తన అరంగేట్రం చేయడానికి సంతకం చేసింది, అయితే ముందుగా [[:en:Paarvai Ondre Pothume|పార్వై ఒండ్రే పోతుమే]] విడుదలై విజయం సాధించింది.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=JAgkAAAAIBAJ&sjid=d3gFAAAAIBAJ&dq=monal%20simran&pg=4597%2C988923|title=Monal demanding star treatment|date=22 February 2001|work=[[New Straits Times]]|access-date=18 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|date=20 August 2001|title=rediff.com, Movies: Monal: I joined films because of Shah Rukh Khan!|url=http://www.rediff.com/entertai/2001/aug/20monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref>
అలాగే మరికొన్ని చిత్రాలలో చేసింది. చాలా వరకు బాక్సాఫీస్ వద్ద ఒక మోస్తరు విజయాలు సాధించాయి. ఆమె మరణించే సమయానికి కొన్ని చిత్రాలు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. వాటిలో [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్]]<nowiki/>తో నటించిన తెలుగు చిత్రం [[దాదాగిరి (2001 సినిమా)|దాదాగిరి]], తమిళంలో ఈశ్వర్, యుగేంద్రన్ లతో కలిసి నటించిన బెస్ట్ ఆఫ్ లక్ అనే చిత్రాలు ఉన్నాయి. ఆమె మరణించిన రోజున కూడా తన కొత్త చిత్రం పయియే జన్మం ప్రారంభోత్సవానికి హాజరయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Telugu Cinema Etc|url=http://www.idlebrain.com/news/2000march20/news211.html|access-date=1 December 2016|publisher=Idlebrain.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=06-09-02|url=http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20041029195744/http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-date=29 October 2004}}</ref><ref>{{cite web|date=16 April 2002|title=rediff.com, Movies: For whom death tolls|url=http://www.rediff.com/movies/2002/apr/16monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref> మోనల్ నావల్ మరో సోదరి జ్యోతి 2003లో చిత్రరంగంలో రంగప్రవేశం చేసింది.<ref>{{cite web|date=17 June 2003|title=Simran's sister act - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad-times/Simrans-sister-act/articleshow/26569.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref>
[[వర్గం:భారత చలనచిత్ర నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 మరణాలు]]
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీకి చెందిన నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21వ శతాబ్దపు భారతీయ నటీమణులు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 ఆత్మహత్యలు]]
np3onshu6mi1gonywhta1ovjtle9cqr
3617548
3617547
2022-08-07T02:21:51Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
రాధామోనల్ నావల్ (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
ఢిల్లీలో పంజాబీ దంపతులైన అశోక్ నావల్, శారదలకు రాధామోనల్ నావల్ 1981 జనవరి 26న జన్మించింది. ఆమె పాఠశాల విద్యను అక్కడే పూర్తిచేశారు. ముంబైలో కళాశాల విద్య, అలాగే మిథిబాయి కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ కామర్స్ డిగ్రీని అభ్యసించింది. ఆమెకు సిమ్రాన్, జ్యోతి అనే ఇద్దరు సోదరీమణులు ఉన్నారు. సుమిత్ అనే సోదరుడు కూడా ఉన్నాడు.
== కెరీర్ ==
మోనల్ నావల్ మోడలింగ్, ఫ్యాషన్ షోలు, అందాల పోటీలలో విరివిగా పాల్గొనేది. ఆ తరువాత సినిమా ఆఫర్లను అందిపుచ్చుకుంది. అప్పటికే ఆమె సోదరి సిమ్రాన్ భారతీయ చలనచిత్రాలలో ప్రముఖ నటి. ఆమె 2001లో [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]]<nowiki/>తో తమిళ చిత్రం బద్రిలో తన అరంగేట్రం చేయడానికి సంతకం చేసింది, అయితే ముందుగా [[:en:Paarvai Ondre Pothume|పార్వై ఒండ్రే పోతుమే]] విడుదలై విజయం సాధించింది.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=JAgkAAAAIBAJ&sjid=d3gFAAAAIBAJ&dq=monal%20simran&pg=4597%2C988923|title=Monal demanding star treatment|date=22 February 2001|work=[[New Straits Times]]|access-date=18 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|date=20 August 2001|title=rediff.com, Movies: Monal: I joined films because of Shah Rukh Khan!|url=http://www.rediff.com/entertai/2001/aug/20monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref>
అలాగే మరికొన్ని చిత్రాలలో చేసింది. చాలా వరకు బాక్సాఫీస్ వద్ద ఒక మోస్తరు విజయాలు సాధించాయి. ఆమె మరణించే సమయానికి కొన్ని చిత్రాలు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. వాటిలో [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్]]<nowiki/>తో నటించిన తెలుగు చిత్రం [[దాదాగిరి (2001 సినిమా)|దాదాగిరి]], తమిళంలో ఈశ్వర్, యుగేంద్రన్ లతో కలిసి నటించిన బెస్ట్ ఆఫ్ లక్ అనే చిత్రాలు ఉన్నాయి. ఆమె మరణించిన రోజున కూడా తన కొత్త చిత్రం పయియే జన్మం ప్రారంభోత్సవానికి హాజరయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Telugu Cinema Etc|url=http://www.idlebrain.com/news/2000march20/news211.html|access-date=1 December 2016|publisher=Idlebrain.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=06-09-02|url=http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20041029195744/http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-date=29 October 2004}}</ref><ref>{{cite web|date=16 April 2002|title=rediff.com, Movies: For whom death tolls|url=http://www.rediff.com/movies/2002/apr/16monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref> మోనల్ నావల్ మరో సోదరి జ్యోతి 2003లో చిత్రరంగంలో రంగప్రవేశం చేసింది.<ref>{{cite web|date=17 June 2003|title=Simran's sister act - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad-times/Simrans-sister-act/articleshow/26569.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref>
== మూలాలు ==
[[వర్గం:భారత చలనచిత్ర నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 మరణాలు]]
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీకి చెందిన నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21వ శతాబ్దపు భారతీయ నటీమణులు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 ఆత్మహత్యలు]]
c2b88du29sm009r89eyafwq6xj3q5cz
3617549
3617548
2022-08-07T02:25:39Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
రాధామోనల్ నావల్ (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
[[ఢిల్లీ]]<nowiki/>లో పంజాబీ దంపతులైన అశోక్ నావల్, శారదలకు రాధామోనల్ నావల్ 1981 జనవరి 26న జన్మించింది. ఆమె పాఠశాల విద్యను అక్కడే పూర్తిచేశారు. [[ముంబై]]<nowiki/>లో కళాశాల విద్య, అలాగే మిథిబాయి కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ కామర్స్ డిగ్రీని అభ్యసించింది. ఆమెకు సిమ్రాన్, జ్యోతి అనే ఇద్దరు సోదరీమణులు ఉన్నారు. సుమిత్ అనే సోదరుడు కూడా ఉన్నాడు.
== కెరీర్ ==
మోనల్ నావల్ మోడలింగ్, ఫ్యాషన్ షోలు, అందాల పోటీలలో విరివిగా పాల్గొనేది. ఆ తరువాత సినిమా ఆఫర్లను అందిపుచ్చుకుంది. అప్పటికే ఆమె సోదరి సిమ్రాన్ భారతీయ చలనచిత్రాలలో ప్రముఖ నటి. ఆమె 2001లో [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]]<nowiki/>తో తమిళ చిత్రం బద్రిలో తన అరంగేట్రం చేయడానికి సంతకం చేసింది, అయితే ముందుగా [[:en:Paarvai Ondre Pothume|పార్వై ఒండ్రే పోతుమే]] విడుదలై విజయం సాధించింది.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=JAgkAAAAIBAJ&sjid=d3gFAAAAIBAJ&dq=monal%20simran&pg=4597%2C988923|title=Monal demanding star treatment|date=22 February 2001|work=[[New Straits Times]]|access-date=18 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|date=20 August 2001|title=rediff.com, Movies: Monal: I joined films because of Shah Rukh Khan!|url=http://www.rediff.com/entertai/2001/aug/20monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref>
అలాగే మరికొన్ని చిత్రాలలో చేసింది. చాలా వరకు బాక్సాఫీస్ వద్ద ఒక మోస్తరు విజయాలు సాధించాయి. ఆమె మరణించే సమయానికి కొన్ని చిత్రాలు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. వాటిలో [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్]]<nowiki/>తో నటించిన తెలుగు చిత్రం [[దాదాగిరి (2001 సినిమా)|దాదాగిరి]], తమిళంలో ఈశ్వర్, యుగేంద్రన్ లతో కలిసి నటించిన బెస్ట్ ఆఫ్ లక్ అనే చిత్రాలు ఉన్నాయి. ఆమె మరణించిన రోజున కూడా తన కొత్త చిత్రం పయియే జన్మం ప్రారంభోత్సవానికి హాజరయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Telugu Cinema Etc|url=http://www.idlebrain.com/news/2000march20/news211.html|access-date=1 December 2016|publisher=Idlebrain.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=06-09-02|url=http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20041029195744/http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-date=29 October 2004}}</ref><ref>{{cite web|date=16 April 2002|title=rediff.com, Movies: For whom death tolls|url=http://www.rediff.com/movies/2002/apr/16monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref> మోనల్ నావల్ మరో సోదరి జ్యోతి 2003లో చిత్రరంగంలో రంగప్రవేశం చేసింది.<ref>{{cite web|date=17 June 2003|title=Simran's sister act - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad-times/Simrans-sister-act/articleshow/26569.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref>
== మరణం ==
21 ఏళ్ల వయస్సులో మోనల్ నావల్ [[చెన్నై]]<nowiki/>లోని తన గదిలో 2002 ఏప్రిల్ 14న ఉరి వేసుకుని చనిపోయింది.
== మూలాలు ==
[[వర్గం:భారత చలనచిత్ర నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 మరణాలు]]
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీకి చెందిన నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21వ శతాబ్దపు భారతీయ నటీమణులు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 ఆత్మహత్యలు]]
0wm2reamlhakp6tsnnc8kk9rm26l53y
3617550
3617549
2022-08-07T02:27:02Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
రాధామోనల్ నావల్ (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
[[ఢిల్లీ]]<nowiki/>లో పంజాబీ దంపతులైన అశోక్ నావల్, శారదలకు రాధామోనల్ నావల్ 1981 జనవరి 26న జన్మించింది. ఆమె పాఠశాల విద్యను అక్కడే పూర్తిచేశారు. [[ముంబై]]<nowiki/>లో కళాశాల విద్య, అలాగే మిథిబాయి కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ కామర్స్ డిగ్రీని అభ్యసించింది. ఆమెకు సిమ్రాన్, జ్యోతి అనే ఇద్దరు సోదరీమణులు ఉన్నారు. సుమిత్ అనే సోదరుడు కూడా ఉన్నాడు.
== కెరీర్ ==
మోనల్ నావల్ మోడలింగ్, ఫ్యాషన్ షోలు, అందాల పోటీలలో విరివిగా పాల్గొనేది. ఆ తరువాత సినిమా ఆఫర్లను అందిపుచ్చుకుంది. అప్పటికే ఆమె సోదరి సిమ్రాన్ భారతీయ చలనచిత్రాలలో ప్రముఖ నటి. ఆమె 2001లో [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]]<nowiki/>తో తమిళ చిత్రం బద్రిలో తన అరంగేట్రం చేయడానికి సంతకం చేసింది, అయితే ముందుగా [[:en:Paarvai Ondre Pothume|పార్వై ఒండ్రే పోతుమే]] విడుదలై విజయం సాధించింది.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=JAgkAAAAIBAJ&sjid=d3gFAAAAIBAJ&dq=monal%20simran&pg=4597%2C988923|title=Monal demanding star treatment|date=22 February 2001|work=[[New Straits Times]]|access-date=18 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|date=20 August 2001|title=rediff.com, Movies: Monal: I joined films because of Shah Rukh Khan!|url=http://www.rediff.com/entertai/2001/aug/20monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref>
అలాగే మరికొన్ని చిత్రాలలో చేసింది. చాలా వరకు బాక్సాఫీస్ వద్ద ఒక మోస్తరు విజయాలు సాధించాయి. ఆమె మరణించే సమయానికి కొన్ని చిత్రాలు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. వాటిలో [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్]]<nowiki/>తో నటించిన తెలుగు చిత్రం [[దాదాగిరి (2001 సినిమా)|దాదాగిరి]], తమిళంలో ఈశ్వర్, యుగేంద్రన్ లతో కలిసి నటించిన బెస్ట్ ఆఫ్ లక్ అనే చిత్రాలు ఉన్నాయి. ఆమె మరణించిన రోజున కూడా తన కొత్త చిత్రం పయియే జన్మం ప్రారంభోత్సవానికి హాజరయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Telugu Cinema Etc|url=http://www.idlebrain.com/news/2000march20/news211.html|access-date=1 December 2016|publisher=Idlebrain.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=06-09-02|url=http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20041029195744/http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-date=29 October 2004}}</ref><ref>{{cite web|date=16 April 2002|title=rediff.com, Movies: For whom death tolls|url=http://www.rediff.com/movies/2002/apr/16monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref> మోనల్ నావల్ మరో సోదరి జ్యోతి 2003లో చిత్రరంగంలో రంగప్రవేశం చేసింది.<ref>{{cite web|date=17 June 2003|title=Simran's sister act - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad-times/Simrans-sister-act/articleshow/26569.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref>
== మరణం ==
21 ఏళ్ల వయస్సులో మోనల్ నావల్ [[చెన్నై]]<nowiki/>లోని తన గదిలో 2002 ఏప్రిల్ 14న ఉరి వేసుకుని చనిపోయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Tamil actress Monal commits suicide - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/Tamil-actress-Monal-commits-suicide/articleshow/6894475.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref><ref>{{cite web|date=18 April 2002|title=The suicide syndrome!|url=http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/04/18/stories/2002041800370302.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20030701072548/http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/04/18/stories/2002041800370302.htm|archive-date=1 July 2003|access-date=1 December 2016|work=[[The Hindu]]}}</ref>
== మూలాలు ==
[[వర్గం:భారత చలనచిత్ర నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 మరణాలు]]
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీకి చెందిన నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21వ శతాబ్దపు భారతీయ నటీమణులు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 ఆత్మహత్యలు]]
mmlogml25fil9n0ym7346wst7fgdnz1
3617558
3617550
2022-08-07T02:57:09Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
రాధామోనల్ నావల్ (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
[[ఢిల్లీ]]<nowiki/>లో పంజాబీ దంపతులైన అశోక్ నావల్, శారదలకు రాధామోనల్ నావల్ 1981 జనవరి 26న జన్మించింది. ఆమె పాఠశాల విద్యను అక్కడే పూర్తిచేశారు. [[ముంబై]]<nowiki/>లో కళాశాల విద్య, అలాగే మిథిబాయి కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ కామర్స్ డిగ్రీని అభ్యసించింది. ఆమెకు సిమ్రాన్, జ్యోతి అనే ఇద్దరు సోదరీమణులు ఉన్నారు. సుమిత్ అనే సోదరుడు కూడా ఉన్నాడు.
== కెరీర్ ==
మోనల్ నావల్ మోడలింగ్, ఫ్యాషన్ షోలు, అందాల పోటీలలో విరివిగా పాల్గొనేది. ఆ తరువాత సినిమా ఆఫర్లను అందిపుచ్చుకుంది. అప్పటికే ఆమె సోదరి సిమ్రాన్ భారతీయ చలనచిత్రాలలో ప్రముఖ నటి. ఆమె 2001లో [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]]<nowiki/>తో తమిళ చిత్రం బద్రిలో తన అరంగేట్రం చేయడానికి సంతకం చేసింది, అయితే ముందుగా [[:en:Paarvai Ondre Pothume|పార్వై ఒండ్రే పోతుమే]] విడుదలై విజయం సాధించింది.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=JAgkAAAAIBAJ&sjid=d3gFAAAAIBAJ&dq=monal%20simran&pg=4597%2C988923|title=Monal demanding star treatment|date=22 February 2001|work=[[New Straits Times]]|access-date=18 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|date=20 August 2001|title=rediff.com, Movies: Monal: I joined films because of Shah Rukh Khan!|url=http://www.rediff.com/entertai/2001/aug/20monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref>
అలాగే మరికొన్ని చిత్రాలలో చేసింది. చాలా వరకు బాక్సాఫీస్ వద్ద ఒక మోస్తరు విజయాలు సాధించాయి. ఆమె మరణించే సమయానికి కొన్ని చిత్రాలు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. వాటిలో [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్]]<nowiki/>తో నటించిన తెలుగు చిత్రం [[దాదాగిరి (2001 సినిమా)|దాదాగిరి]], తమిళంలో ఈశ్వర్, యుగేంద్రన్ లతో కలిసి నటించిన బెస్ట్ ఆఫ్ లక్ అనే చిత్రాలు ఉన్నాయి. ఆమె మరణించిన రోజున కూడా తన కొత్త చిత్రం పయియే జన్మం ప్రారంభోత్సవానికి హాజరయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Telugu Cinema Etc|url=http://www.idlebrain.com/news/2000march20/news211.html|access-date=1 December 2016|publisher=Idlebrain.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=06-09-02|url=http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20041029195744/http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-date=29 October 2004}}</ref><ref>{{cite web|date=16 April 2002|title=rediff.com, Movies: For whom death tolls|url=http://www.rediff.com/movies/2002/apr/16monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref> మోనల్ నావల్ మరో సోదరి జ్యోతి 2003లో చిత్రరంగంలో రంగప్రవేశం చేసింది.<ref>{{cite web|date=17 June 2003|title=Simran's sister act - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad-times/Simrans-sister-act/articleshow/26569.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref>
== ఫిల్మోగ్రఫీ ==
{| class="wikitable"
!Year
!Film
!Role
!Language
!Notes
|-
|2000
|''ఇంద్రధనుష్''
|యవనిక
|కన్నడ
|అభిసారికగా పేరుతెచ్చుకుంది
|-
| rowspan="5" |2001
|''పార్వై ఒండ్రే పోతుమే''
|నీతా
|తమిళం
|
|-
|''బద్రి''
|మమతీ
|తమిళం
|
|-
|''లవ్లీ''
|మధుబాల
|తమిళం
|
|-
|''సముద్రమ్''
|ప్రియా
|తమిళం
|
|-
|''ఇష్టం''
|
|తెలుగు
|ప్రత్యేక పాత్ర
|-
| rowspan="4" |2002
|''వివరమన ఆలు''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|''మా తుఝే సలామ్''
|నర్గీస్
|హిందీ
|
|-
|''చార్లీ చాప్లిన్''
|తిలోత్తమ
|తమిళం
|
|-
|''పెసద కన్నుం పెసుమే''
|శ్వేత
|తమిళం
|
|-
|2005
|''ఆధిక్కం''
|ఝాన్సీ
|తమిళం
|మరణానంతరం విడుదల చేయబడింది
|}
== మరణం ==
21 ఏళ్ల వయస్సులో మోనల్ నావల్ [[చెన్నై]]<nowiki/>లోని తన గదిలో 2002 ఏప్రిల్ 14న ఉరి వేసుకుని చనిపోయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Tamil actress Monal commits suicide - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/Tamil-actress-Monal-commits-suicide/articleshow/6894475.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref><ref>{{cite web|date=18 April 2002|title=The suicide syndrome!|url=http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/04/18/stories/2002041800370302.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20030701072548/http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/04/18/stories/2002041800370302.htm|archive-date=1 July 2003|access-date=1 December 2016|work=[[The Hindu]]}}</ref>
== మూలాలు ==
[[వర్గం:భారత చలనచిత్ర నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 మరణాలు]]
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీకి చెందిన నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21వ శతాబ్దపు భారతీయ నటీమణులు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 ఆత్మహత్యలు]]
jpw95m9bpgqbiz3p9ddw3hgsnmaqnds
3617559
3617558
2022-08-07T03:00:44Z
Muralikrishna m
106628
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = మోనల్ నావల్
| image =
| imagesize =
| birth_name = రాధామోనల్ నావల్
| birth_date = 26 జనవరి 1981
| birth_place = ఢిల్లీ, భారతదేశం
| death_date = 14 ఏప్రిల్ 2002 (21 సంవత్సరాలు)
| death_place = చెన్నై, భారతదేశం
| occupation = సినిమా నటి
| yearsactive = 2000–2002
| relatives = [[సిమ్రాన్]] (సోదరి)
}}
రాధామోనల్ నావల్ (1981 జనవరి 26 - 2002 ఏప్రిల్ 14) తమిళ భాషా చిత్రాలలో నటించిన భారతీయ నటి. ఆమె నటి [[సిమ్రాన్|సిమ్రాన్]]<nowiki/>కి చెల్లెలు. [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]], [[భూమిక చావ్లా|భూమిక]]<nowiki/>లతో పాటు [[:en:Badri (2001 film)|బద్రి (2001)]]<nowiki/>లో నటనకు గుర్తింపుతెచ్చుకుంది. ఆమె 2002లో ఆత్మహత్య చేసుకుని మరణించింది.
== వ్యక్తిగత జీవితం ==
[[ఢిల్లీ]]<nowiki/>లో పంజాబీ దంపతులైన అశోక్ నావల్, శారదలకు రాధామోనల్ నావల్ 1981 జనవరి 26న జన్మించింది. ఆమె పాఠశాల విద్యను అక్కడే పూర్తిచేశారు. [[ముంబై]]<nowiki/>లో కళాశాల విద్య, అలాగే మిథిబాయి కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ కామర్స్ డిగ్రీని అభ్యసించింది. ఆమెకు సిమ్రాన్, జ్యోతి ఆనంద్ అనే ఇద్దరు సోదరీమణులు ఉన్నారు. సుమిత్ నావల్ అనే సోదరుడు కూడా ఉన్నాడు.
== కెరీర్ ==
మోనల్ నావల్ మోడలింగ్, ఫ్యాషన్ షోలు, అందాల పోటీలలో విరివిగా పాల్గొనేది. ఆ తరువాత సినిమా ఆఫర్లను అందిపుచ్చుకుంది. అప్పటికే ఆమె సోదరి సిమ్రాన్ భారతీయ చలనచిత్రాలలో ప్రముఖ నటి. ఆమె 2001లో [[విజయ్ (నటుడు)|విజయ్]]<nowiki/>తో తమిళ చిత్రం బద్రిలో తన అరంగేట్రం చేయడానికి సంతకం చేసింది, అయితే ముందుగా [[:en:Paarvai Ondre Pothume|పార్వై ఒండ్రే పోతుమే]] విడుదలై విజయం సాధించింది.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=JAgkAAAAIBAJ&sjid=d3gFAAAAIBAJ&dq=monal%20simran&pg=4597%2C988923|title=Monal demanding star treatment|date=22 February 2001|work=[[New Straits Times]]|access-date=18 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|date=20 August 2001|title=rediff.com, Movies: Monal: I joined films because of Shah Rukh Khan!|url=http://www.rediff.com/entertai/2001/aug/20monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref>
అలాగే మరికొన్ని చిత్రాలలో చేసింది. చాలా వరకు బాక్సాఫీస్ వద్ద ఒక మోస్తరు విజయాలు సాధించాయి. ఆమె మరణించే సమయానికి కొన్ని చిత్రాలు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. వాటిలో [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్]]<nowiki/>తో నటించిన తెలుగు చిత్రం [[దాదాగిరి (2001 సినిమా)|దాదాగిరి]], తమిళంలో ఈశ్వర్, యుగేంద్రన్ లతో కలిసి నటించిన బెస్ట్ ఆఫ్ లక్ అనే చిత్రాలు ఉన్నాయి. ఆమె మరణించిన రోజున కూడా తన కొత్త చిత్రం పయియే జన్మం ప్రారంభోత్సవానికి హాజరయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Telugu Cinema Etc|url=http://www.idlebrain.com/news/2000march20/news211.html|access-date=1 December 2016|publisher=Idlebrain.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=06-09-02|url=http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20041029195744/http://www.dinakaran.com/cinema/english/cinenews/2002/sept/06-09-02.html|archive-date=29 October 2004}}</ref><ref>{{cite web|date=16 April 2002|title=rediff.com, Movies: For whom death tolls|url=http://www.rediff.com/movies/2002/apr/16monal.htm|access-date=1 December 2016|publisher=Rediff.com}}</ref> మోనల్ నావల్ మరో సోదరి జ్యోతి 2003లో చిత్రరంగంలో రంగప్రవేశం చేసింది.<ref>{{cite web|date=17 June 2003|title=Simran's sister act - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad-times/Simrans-sister-act/articleshow/26569.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref>
== ఫిల్మోగ్రఫీ ==
{| class="wikitable"
!Year
!Film
!Role
!Language
!Notes
|-
|2000
|''ఇంద్రధనుష్''
|యవనిక
|కన్నడ
|అభిసారికగా పేరుతెచ్చుకుంది
|-
| rowspan="5" |2001
|''పార్వై ఒండ్రే పోతుమే''
|నీతా
|తమిళం
|
|-
|''బద్రి''
|మమతీ
|తమిళం
|
|-
|''లవ్లీ''
|మధుబాల
|తమిళం
|
|-
|''సముద్రమ్''
|ప్రియా
|తమిళం
|
|-
|''ఇష్టం''
|
|తెలుగు
|ప్రత్యేక పాత్ర
|-
| rowspan="4" |2002
|''వివరమన ఆలు''
|
|తమిళం
|అతిథి పాత్ర
|-
|''మా తుఝే సలామ్''
|నర్గీస్
|హిందీ
|
|-
|''చార్లీ చాప్లిన్''
|తిలోత్తమ
|తమిళం
|
|-
|''పెసద కన్నుం పెసుమే''
|శ్వేత
|తమిళం
|
|-
|2005
|''ఆధిక్కం''
|ఝాన్సీ
|తమిళం
|మరణానంతరం విడుదల చేయబడింది
|}
== మరణం ==
21 ఏళ్ల వయస్సులో మోనల్ నావల్ [[చెన్నై]]<nowiki/>లోని తన గదిలో 2002 ఏప్రిల్ 14న ఉరి వేసుకుని చనిపోయింది.<ref>{{cite web|date=14 April 2002|title=Tamil actress Monal commits suicide - Times of India|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/Tamil-actress-Monal-commits-suicide/articleshow/6894475.cms|access-date=1 December 2016|work=The Times of India}}</ref><ref>{{cite web|date=18 April 2002|title=The suicide syndrome!|url=http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/04/18/stories/2002041800370302.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20030701072548/http://www.hindu.com/thehindu/mp/2002/04/18/stories/2002041800370302.htm|archive-date=1 July 2003|access-date=1 December 2016|work=[[The Hindu]]}}</ref>
== మూలాలు ==
[[వర్గం:భారత చలనచిత్ర నటీమణులు]]
[[వర్గం:తమిళ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 మరణాలు]]
[[వర్గం:1982 జననాలు]]
[[వర్గం:ఢిల్లీకి చెందిన నటీమణులు]]
[[వర్గం:కన్నడ సినిమాలో నటీమణులు]]
[[వర్గం:తెలుగు సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:21వ శతాబ్దపు భారతీయ నటీమణులు]]
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:2002 ఆత్మహత్యలు]]
mkrqczdq7xw0d0kc4qo2jljiikfkqo5
వర్గం:చౌదర్గూడెం మండలంలోని గ్రామాలు
14
355254
3617543
2022-08-07T02:08:23Z
Chaduvari
97
+వర్గం
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:రంగారెడ్డి జిల్లా గ్రామాలు]]
7uvbn9b6i920b0pxd2lr1dx7cf2mt9m
వాడుకరి:Banka kiran
2
355255
3617545
2022-08-07T02:16:37Z
Banka kiran
115570
[[WP:AES|←]]Created page with '** దేశం కోసమే ఒక విద్యార్థి ఉద్యమం* * జులై 9 ఎబివిపి 75 వ ఆవిర్భవ దినోత్సవం* దేశంలో ఉన్న విద్యా రంగ సమస్యల పరిష్కారదిశగా, సమాజంలో సేవ చేయాలనే జాతీయ భావంతో దేశ సంస్కృతి సంప్రదాయ...'
wikitext
text/x-wiki
** దేశం కోసమే ఒక విద్యార్థి ఉద్యమం*
* జులై 9 ఎబివిపి 75 వ ఆవిర్భవ దినోత్సవం*
దేశంలో ఉన్న విద్యా రంగ సమస్యల పరిష్కారదిశగా, సమాజంలో సేవ చేయాలనే జాతీయ భావంతో దేశ సంస్కృతి సంప్రదాయాలను కాపాడుతూ విద్యార్థులు జాతీయ భావన కల్పన కై విశ్వవిద్యాలయాలు కళాశాలలు కేంద్రాలుగా చేసుకుని కొందరు యువకులు వాళ్ళు చదువుతున్న ప్రాంతం నుంచే పనులు మొదలుపెట్టారు. ఈ యొక్క కార్యక్రమాలను దేశవ్యాప్తంగా నిర్వహించేందుకు1948 లో అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్ (ఏబీవీపీ) స్థాపించి. 1949 జులై 9 న రిజిస్ట్రేషన్ చేయించడం జరిగింది . ప్రతి సంవత్సరం జులై 9 రోజు న దేశవ్యాప్తంగా జాతీయ విద్యార్థుల దినోత్సవం గా నిర్వహిస్తారు . విద్యార్థుల ద్వారా దేశం సమాజం కోసం విద్యార్థి పరిషత్ కు ఈ ఏడాది 75 వ వసంతం లో అడుగు పెడుతోంది.... విద్యార్థి పరిషత్ స్థాపించినప్పటి నుండి నేటి వరకు కూడ "విద్యా రంగం" అంటే ఒక కుటుంబం అనే భావనతో పనిచేస్తూ విద్యార్థుల మధ్య ఉంటూ కలశాలలు కేంద్రాలు గా చేసుకొని కళాశాలో ఉండే మౌలిక వసతులు ,ఫీజు సమస్యల దగ్గర నుండి మొదలు కొని ఫీజు రీయింబర్స్మెంట్, ఉపకార వేతనాల వరకు.. బస్టాండ్ లో ఉండే బస్ పాస్ కౌంటర్ దగ్గర నుండి గ్రామాలకు వెళ్లే బస్సుల సమస్యల పై సమస్యల పరిష్కారం కోసం ఉద్యమాలు నిర్వహించడంతో పాటు. జాతీయత మా ఊపిరి - దేశభక్తి మా ప్రాణం అంటూ దేశంలో ఎక్కడ విచ్చిన్నం చేసేసంఘటన జరిగినా అనుక్షణం స్పందిస్తూ దేశ రక్షణలో ఒక వాచ్ డాగ్ లాగా ఏబీవీపీ నిమగ్నమై ఉంది.
కొంత మందితో ప్రారంభమైన ఏబీవీపీ యాత్ర ఎక్కడ ఆగలేదు. ప్రేమ అధికం మైoది విద్యారంగ సమస్యల తో పాటు జాతీయ పునర్నిర్మాణమే లక్ష్యంగా ఏబీవీపీ పని చేస్తా ఉంది జాతీయ పునర్నిర్మాణం కావాలంటే వ్యక్తి నిర్మాణం ద్వారానే జాతీయ పునర్నిర్మాణం జరుగుతుందనే ఏబీవీపీ నమ్మకం. జాతీయ పునర్నిర్మాణం అంటే చిట్టచివరి వ్యక్తికి కూడా,గూడు, గుడ్డ, విద్య, వైద్యం వంటి ప్రాథమిక వసతులు చివరి వ్యక్తికి అందించాలి ఆపై అభివృద్ధి లో సమాజాన్ని ముందుకు తీసుకెళ్ళే శక్తితో పాటు వ్యక్తిగత జీవన ప్రమాణాలు, సంస్కృతిని కాపాడుకుంటూ వసుదైక కుటుంబం అనే భావనతో పనిచేయడం ఏబీవీపీ ముఖ్య ఉద్దేశం.
* దేశం కోసం, నమ్మిన సిద్ధాంతం కోసం ఏబీవీపీ కార్యకర్తలు బలిదానం*
కళాశాల క్యాంపస్ లో పని చేస్తున్న సందర్భంలో ఇంకా మనకు స్వాతంత్రం రాలేదు ఇది బూటకపు స్వాతంత్రం భారత్ మాతా కి జై వందేమాతరం అంటే చంపేస్తా అంటూ బెదిరించిన విదేశీ సిద్ధాంతంతో ఉన్న కమ్యూనిస్టు అనుబంధ విద్యార్థి సంఘం రాడికల్ స్టూడెంట్ యూనియన్ (ఆర్ ఎస్ యు) పేరుమీద కళాశాల విద్యార్థులను రెచ్చగొట్టి దేశ విద్రోహ కార్యకలాపాలను చేస్తూ ప్రజాస్వామ్యాన్ని అపహాస్యం చేస్తూఉన్న తరుణంలో. తెలంగాణ ప్రాంతంలో 1982 సంవత్సరంలో లో వరంగల్లోని కాకతీయ విశ్వవిద్యాలయాన్ని కారల్ మార్క్స్ యూనివర్సిటీగా అనేవారు. కాకతీయ యూనివర్సిటీ స్వాతంత్ర గణతంత్ర వేడుకల్లో ఆనాటి ఉపకులపతి జాతీయ జెండాను ఎగురవేస్తున్న తరుణంలో నక్సలైట్లు వచ్చి జాతీయ జెండాను అవమానించి నల్ల జెండా ఎగరవేయగా జాతీయ జెండా కు జరిగినటువంటి అవమానాన్ని తట్టుకోలేక అక్కడ ఉన్నటువంటి ఏబీవీపీ కాకతీయ యూనివర్సిటీ అధ్యక్షుడు సామ జగన్ మోహన్ రెడ్డి ఎదిరించి జాతీయ జెండాను ఎగురవేసిన అందుకు అతి కిరాతకంగా నరికి చంపారు. ఇదే మాదిరిగా ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో మేరెటీ చంద్రారెడ్డి, హన్మకొండ జిల్లా పరకాల లో దగ్గు వెంకన్న, సూరనేని భీమన్న, జనగామలో, చెంచారపు రవన్న, కరీంనగర్ జిల్లాలో రామ్అన్న, గోపన్నలు, జమ్మికుంటలో ఎలక సమ్మిరెడ్డి, నల్గొండలో ఏచూరి శ్రీనుఅన్న, ఇలా 30 మంది పైగా ఏబీవీపీ కార్యకర్తలను కమ్యూనిస్టులు పొట్టన పెట్టుకున్నారు ప్రాణాలు పోతాయని తెలిసికూడా ఏబీవీపీ కార్యకర్తలు ఎరుపు అంటే ఎవ్వడికి రా భయం అది నా కన్నతల్లి నుదుట ఎర్రటి సింధూరం అంటూ నినాదాలు ఇస్తూ నమ్మిన సిద్ధాంతం కోసం నరనరాన నింపుకొని నేటి తరానికి ఎంతో స్ఫూర్తినిచ్చారు. వారు ఇచ్చిన స్ఫూర్తి వారు చేసిన త్యాగ ఫలితం కారణంగా నేటి విద్యార్థి లోకం, కార్యకర్తల అందరం అమరవీరుల త్యాగాలను స్మరిస్తూ వారి త్యాగాలను వృధా కాకుండా వారి యొక్క ఆశయాలను నేటి యువతరం పుణికి పుచ్చుకొని కార్యసిద్ధుల వుతున్నారు. సైద్ధాంతిక సంఘర్షణ తర్వాత ఏబీవీపీ వైపు విద్యార్థి సమాజం మొత్తం జాతీయ భావ సిద్ధాంతంతో పాలుపంచుకొని ప్రస్తుతం విద్యార్థి పరిషత్ దేశంలోనే లక్షల సభ్యత్వం కలిగి ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద విద్యార్థి సంస్థ గా ఉంటూ అనేక కార్యక్రమాలు చేసి సాధించిన విజయాలు అనేకం.
ఇందులో ముఖ్యమైనవి భారతదేశ రాజ్యాంగ నిర్మాణ సమయంలో "వందేమాతర" గేయం పొందుపరచడం లో విద్యార్థి పరిషత్ చేసిన బావ జాగరణ నిర్మాణాత్మక ఆందోళన చెప్పుకోదగినవి.
భారత రాజ్యాంగంలో ఇండియా పేరుని ఇండియా దట్ ఇస్ భారత్ నిలిపేందుకు రాజ్యాంగ సభ లోని పెద్దలను మేధావులను విజ్ఞానవేత్తలు చైతన్యవంతుల్ని చేసింది ఏబీవీపీ.
మనోభావాలను నొప్పించకుండా ఒప్పించిన ఘనత విద్యార్థి పరిషత్తు కు ఉన్నది.
ఎమర్జెన్సీ 1975 ఉద్యమ సమయంలో జయప్రకాశ్ నారాయణ నేతృత్వంలో ఏబీవీపీ క్రియాశీల పాత్ర పోషించింది నాన్ కాంగ్రెస్ ఉద్యమాన్ని నిర్మించి దేశవ్యాప్తంగా అనేక మంది విద్యార్థులను యువకులను ఎమర్జెన్సీ ఉద్యమంలో పాల్గొనే విధంగా చేసింది నవంబర్ 15 నుండి 26 వరకు జరిగిన సత్యాగ్రహోద్యమంలో వందలాది మంది ఏబీవీపీ కార్యకర్తలు జైలుకు వెళ్లారు.
అస్సాం లో అక్రమంగా బంగ్లాదేశీ చొరబాటుదారులను దేశం నుండి పంపించి వేయాలని డిమాండ్ తో ఆగస్టు 15 నుండి అక్టోబర్ 2 వరకు అస్సాం పరిరక్షణ ఉద్యమాన్ని పెద్ద ఎత్తున నిర్వహించింది.
అదేవిధంగా
దేశవ్యాప్తంగా సాంఘిక సంక్షేమ వసతి గృహాల మీద, వాటి స్థితిగతుల మీద, విద్యార్థులు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలు - వాటి సమస్యల పరిష్కార మార్గాలను క్లుప్తంగా అధ్యయనం చేసి బ్లాక్ పేపర్ లో విడుదల చేసి సుప్రీం కోర్టులో పిల్ దాఖలు చేసింది సాంఘిక సంక్షేమ హాస్టల్లో విద్యార్థుల రాష్ట్ర సదస్సు లో సుప్రీం కోర్ట్ జస్టిస్ శ్రీ పున్నయ్య గారు ఆ యొక్క డిమాండ్లను చూసి వసతిగృహాల పై ఏబీవీపీ యొక్క దృష్టి కోణంని ప్రశంసించారు. దీని ద్వారా విద్యార్థులకు కాస్మోటిక్ ఛార్జీలు , నూతన భవనాలు, భోజనం లో మెనూ మార్చిన ఘనత ఏబీవీపీ సొంతం. ఇలా అనేక కార్యక్రమాలు చేస్తూ క్యాంపస్ ఆచారాలను కాపాడుతూ విద్యా రంగంలో నూతన మార్పులు తీసుకురావాలని ప్రభుత్వాలకు అనేక ప్రతిపాదనలు ఇచ్చిన ఏకైక విద్యార్థి సంస్థ గా ఉంటూ సామాజిక సమరసతా మా నినాదం కాదు.. మా నిబద్ధత అని అనేందుకు నిలువెత్తు నిదర్శనం ఏబీవీపీ.
* తెలంగాణ ఉద్యమంలో ఏబీవీపీ పాత్ర*
1969 లో తెలంగాణ ఉద్యమంలో లో ఏబీపీ క్రియాశీల పాత్ర పోషించిoది 1997లో నెల్లూరులో జరిగిన రాష్ట్ర కార్యవర్గ సమావేశంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని పరిపాలనా సౌలభ్యం కోసం రెండు రాష్ట్రాలుగా విభజించాలని తీర్మానించింది ఏ ఒక్క రాజకీయ పార్టీ చెయ్యని సాహసం అఖిల భారత విద్యార్థి పరిషత్ యొక్క తీర్మానాలు చేసింది అటు విద్యారంగ సమస్యలపై కార్యక్రమాలు చేస్తూనే ఇటు తెలంగాణ ఉద్యమంపై అనేక రకమైన వినూత్న కార్యక్రమాలకు శ్రీకారం చుట్టింది నా రక్తం - నా తెలంగాణ పేరుమీద ఒకే రోజు వేలాది మంది విద్యార్థులు రక్తదాన కార్యక్రమం నిర్వహించింది ఈ యొక్క కార్యక్రమం "గిన్నిస్ బుక్"రికార్డులు సాధించింది తెలంగాణ కోసం ఆత్మహత్యలు చేసుకోవద్దని విద్యార్థులు ఎవరూ ఆత్మస్థైర్యం కోల్పోవద్దు అని ఆనాడు తెలంగాణ "విద్యార్థి రణభేరి" బారి బహిరంగ సభను నిర్వహించి లక్షలది మంది విద్యార్థులకు ఉద్యమ స్ఫూర్తినిచ్చింది ఏబీవీపీ.
తెలంగాణ సమాజాన్ని చైతన్య పరచడానికి "తెలంగాణ మహా పాదయాత్ర" పేరుతో తెలంగాణ నలుమూలల నుంచి గ్రామగ్రామాన విద్యార్థులతో 1200 కిలోమీటర్ల పాదయాత్రలను నిర్వహించిన ప్రజలను చైతన్య పరిచిన ఘనత విద్యార్థి పరిషత్ కి ఉన్నది. ఈ విధంగా అనేక రకమైన కార్యక్రమాలు అఖిల భారత విద్యార్థి పరిషత్ తెలంగాణ ఉద్యమంలో ముఖ్య భూమిక పోషించింది.
స్టూడెంట్ అంటేనే న్యూసెన్స్ అనుకునే రోజుల్లో లో విద్యార్థులకు ఏబీవీపీ తోడై స్టూడెంట్స్ పవర్ న్యూసెన్స్ పవర్ కాదు "స్టూడెంట్ పవర్ ఇస్ ఏ నేషన్ పవర్" గా తీర్చిదిద్దుటకు కృషి చేసింది.
నేటి విద్యార్థి రేపటి పౌరులు అనేది గతం నేటి విద్యార్థి నేటి పౌరులు అనేది ప్రస్తుతం నేటి విద్యార్థులు సమకాలీన పరిస్థితులపై సమాజంలో అనేక విషయాలపై స్పందిస్తూ పరిష్కారలను చూపే విధంగా తీర్చిదిద్దడమే అఖిల భారత విద్యార్థి పరిషత్ యొక్క లక్ష్యం.
విద్యార్థి పరిషత్ లో కుల, మత,వర్ణ, లింగ, ప్రాంత, బేధం లేకుండా మనమంతా ఒక తల్లి బిడ్డలం భరతమాత బిడ్డలు అనే భావనతో కలిగి ఉన్న ఏకైక విద్యార్థి సంఘం అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్.
కులాల కుళ్ళును అడుగేద్దాం అంబేద్కర్ ఆశయాలను సాధిస్తాం అంటూ భారత రాజ్యాంగ నిర్మాత డాక్టర్ బాబాసాహెబ్ అంబేద్కర్ ఆశయాలను ఆదర్శంగా తీసుకుని విశ్వవిద్యాలయాల్లో ఏబీవీపీ పనిచేస్తుంది. ప్రస్తుత విశ్వవిద్యాలయాల్లో కులాల పేరుతో మతాల పేరుతో కుంపటి పెడుతూ విద్యార్థుల మధ్య చిచ్చు రేపుతున్న కొన్ని విద్యార్థి సంఘాలు విద్యా వాతావరణం కోలిపోయే విధంగా నో ప్రయత్నాలు చేసినప్పటికీ ఏబీవీపీ సేవ్ ఎడ్యుకేషన్ - సేవ్ క్యాంపస్ పేరుతో విద్యార్థులకు అండగా ఉంది.
* ఏబీవీపీ లో వివిధ ఆయా మాల పని*
వివిధ రకాల విద్యార్థులకు కార్యా విస్తరణకు గాను వివిధ ఆయామల పని ఏబీవీపీ ఏర్పాటు చేసింది బహు పరిమాణ దృష్టితో తో ఇంజనీరింగ్ చదివే విద్యార్థులకు టెక్నికల్ సెల్ ఏర్పాటు చేసి సృజన, నైపుణ్య, ఇతర కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తుంది. మెడికల్ విద్యార్థుల కోసం మేడి విజన్, అగ్రికల్చర్ విద్యార్థుల కోసం అగ్రి విజన్, ఫార్మా విద్యార్థుల కోసం ఫార్మా విజన్, ఆయుర్వేద వైద్య విద్యార్థుల కోసం జిజ్ఞాస, ట్రైబల్ విద్యార్థులకోసం వన్ వాసి, వివిధ రకాల కళలు నైపుణ్యాలు ఉన్న విద్యార్థుల కోసం రాష్ట్రీయ కళా మంచ్, స్పోర్ట్స్ విద్యార్థుల కోసం ఖేల్,
సేవ చేసే విద్యార్థుల కోసం SFS స్టూడెంట్ ఫర్ సేవ,
సోషల్ యాక్టివిటీ కోసం SFD స్టూడెంట్ ఫర్ డెవలప్మెంట్,
IIIT ,NIT, విద్యార్థుల కోసం థింక్ ఇండియా,
విదేశీ విద్యార్థుల కోసం వరల్డ్ ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ స్టూడెంట్స్, ఇలా అనేక రకమైన వివిధ ఆయమాలను ఏర్పాటు చేసి దేశ వ్యాప్తంగా విద్యారంగ సమస్యల పరిష్కారానికి ఎం తో కృషి చేస్తుంది. విద్యార్థులకు మనమందరం సమానమనే భావన కల్పించి విద్యా రంగంలో అనేక సంస్కరణలకు కృషి చేస్తు ప్రపంచంలోనే ఒక శక్తిగా నిలిచింది జాతీయ పునర్నిర్మాణం యజ్ఞంలో అనేకమంది ఈ పని చేసిన కారణంగా ప్రపంచంలో,దేశంలో, రాజకీయ రంగాల్లో కీలకమైన వ్యక్తులందరూ విద్యార్థి పరిషత్ లో పనిచేసిన వారే దీనికి కారణం విద్యార్థి పరిషత్ నేర్పిన వ్యక్తి నిర్మాణం క్రమశిక్షణ యె ప్రధాన కారణం.
విద్యారంగంలో అనేక సంస్కరణలసాదించడం, దేశశ్రేయస్సు పట్ల నిరంతరం స్పందించే పౌరులుగా విద్యార్థులను ఎప్ప టికప్పుడు తయారుచేసింది. సూర్యచంద్రులున్నంతవరకు సుందర కాశ్మీరం మనదే, 370 ఆర్టికల్ను రద్దు చేయాలి, జా తీయ విద్యావిధానం కావాలి లాంటి డిమాండ్లను ప్రజలముందుంచడంకోసం ఎబివిపి కార్యకర్తలు గోడలమీద రాసిన నినా దాలు ఇటీవల మన కండ్లముందు సాకారమవుతున్నాయి. విద్యారంగలో అవినీతిని, అక్రమాలలను వెలికితీయడంలో ఎ బివిపి అగ్రభాగాన నిలిచింది. నాలుగు సార్లు EAMCET
పేపర్ లీకేజీ కుంభకోణాలను వెలికితీయడం, ఎమ్ఐఎ/ ఎమ్సిఎ అడ్మిషన్ల కుంభకోణాన్ని, Inter papers leakage, వివిద విశ్వవిద్యాలయాలలో పరీక్ష పేపర్ల లీకేజిలను వెలికితీసి, ప్రతిభకు పట్టం కట్టాడం
కోసం ఎబివిపి పోరాడింది. కార్పోరేట్ కాలేజీల అక్రమలు పట్ల, విద్యావ్యాపారం పట్ల, విద్యార్థుల ఆత్మహత్యలకు వ్యతిరేఖ ౦గా ఎప్పటికప్పుడు ఉద్యమాలను నిర్మిస్తూనే ఉన్నది. విద్యారంగంలో వస్తున్న, రావాలసిన మార్పుల పట్ల, సదస్సులు, సెమినార్లు, వర్క్షాప్ లు నిర్వహిస్తూ విద్యారంగ పాలసీల తయారిలో విద్యార్థుల భాగస్వామ్యాన్ని పెంచే విదంగా కార్య కమాలను రూపొందిస్తున్నది. పైన పేర్కొన్న కార్యక్రమాలు, ఉద్యమాలు మచ్చుకు కొన్ని మాత్రమే. ఇలాంటి చిన్న చిన్న కార్యక్రమాలతోనే అతి సాధారణ విద్యార్థులను అసాధారణంగా ఆలోచింపగలిగే విదంగా ప్రేరణనిచ్చి అనేక మంది బాధ్య తాయుత పౌరులను ఎబివిపి అందించగలిగింది. ఈ 74 సంవత్సరాలలో సమాజంలోని బిన్న వ్యవస్థలలో ఎబివిపి కార ్యకర్తలు సమాజంలో మంచి మార్పుల కోసం, పాజిటివ్ దృక్పదంతో కృషిచేస్తున్నారు. విద్యార్థి పరిషత్ పని నిరంతరం వ మంచి పౌరులను తయారుచేసే మ్యాన్ మేకింగ్ మిషన్.
(జులై 9 జాతీయ విద్యార్థి దినం సందర్భంగా)
bvezcyv1xsgyx8i9qh3yi2ulcpxiltc
3617546
3617545
2022-08-07T02:19:20Z
Banka kiran
115570
ABVP
wikitext
text/x-wiki
ABVP
** దేశం కోసమే ఒక విద్యార్థి ఉద్యమం*
* జులై 9 ఎబివిపి 75 వ ఆవిర్భవ దినోత్సవం*
దేశంలో ఉన్న విద్యా రంగ సమస్యల పరిష్కారదిశగా, సమాజంలో సేవ చేయాలనే జాతీయ భావంతో దేశ సంస్కృతి సంప్రదాయాలను కాపాడుతూ విద్యార్థులు జాతీయ భావన కల్పన కై విశ్వవిద్యాలయాలు కళాశాలలు కేంద్రాలుగా చేసుకుని కొందరు యువకులు వాళ్ళు చదువుతున్న ప్రాంతం నుంచే పనులు మొదలుపెట్టారు. ఈ యొక్క కార్యక్రమాలను దేశవ్యాప్తంగా నిర్వహించేందుకు1948 లో అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్ (ఏబీవీపీ) స్థాపించి. 1949 జులై 9 న రిజిస్ట్రేషన్ చేయించడం జరిగింది . ప్రతి సంవత్సరం జులై 9 రోజు న దేశవ్యాప్తంగా జాతీయ విద్యార్థుల దినోత్సవం గా నిర్వహిస్తారు . విద్యార్థుల ద్వారా దేశం సమాజం కోసం విద్యార్థి పరిషత్ కు ఈ ఏడాది 75 వ వసంతం లో అడుగు పెడుతోంది.... విద్యార్థి పరిషత్ స్థాపించినప్పటి నుండి నేటి వరకు కూడ "విద్యా రంగం" అంటే ఒక కుటుంబం అనే భావనతో పనిచేస్తూ విద్యార్థుల మధ్య ఉంటూ కలశాలలు కేంద్రాలు గా చేసుకొని కళాశాలో ఉండే మౌలిక వసతులు ,ఫీజు సమస్యల దగ్గర నుండి మొదలు కొని ఫీజు రీయింబర్స్మెంట్, ఉపకార వేతనాల వరకు.. బస్టాండ్ లో ఉండే బస్ పాస్ కౌంటర్ దగ్గర నుండి గ్రామాలకు వెళ్లే బస్సుల సమస్యల పై సమస్యల పరిష్కారం కోసం ఉద్యమాలు నిర్వహించడంతో పాటు. జాతీయత మా ఊపిరి - దేశభక్తి మా ప్రాణం అంటూ దేశంలో ఎక్కడ విచ్చిన్నం చేసేసంఘటన జరిగినా అనుక్షణం స్పందిస్తూ దేశ రక్షణలో ఒక వాచ్ డాగ్ లాగా ఏబీవీపీ నిమగ్నమై ఉంది.
కొంత మందితో ప్రారంభమైన ఏబీవీపీ యాత్ర ఎక్కడ ఆగలేదు. ప్రేమ అధికం మైoది విద్యారంగ సమస్యల తో పాటు జాతీయ పునర్నిర్మాణమే లక్ష్యంగా ఏబీవీపీ పని చేస్తా ఉంది జాతీయ పునర్నిర్మాణం కావాలంటే వ్యక్తి నిర్మాణం ద్వారానే జాతీయ పునర్నిర్మాణం జరుగుతుందనే ఏబీవీపీ నమ్మకం. జాతీయ పునర్నిర్మాణం అంటే చిట్టచివరి వ్యక్తికి కూడా,గూడు, గుడ్డ, విద్య, వైద్యం వంటి ప్రాథమిక వసతులు చివరి వ్యక్తికి అందించాలి ఆపై అభివృద్ధి లో సమాజాన్ని ముందుకు తీసుకెళ్ళే శక్తితో పాటు వ్యక్తిగత జీవన ప్రమాణాలు, సంస్కృతిని కాపాడుకుంటూ వసుదైక కుటుంబం అనే భావనతో పనిచేయడం ఏబీవీపీ ముఖ్య ఉద్దేశం.
* దేశం కోసం, నమ్మిన సిద్ధాంతం కోసం ఏబీవీపీ కార్యకర్తలు బలిదానం*
కళాశాల క్యాంపస్ లో పని చేస్తున్న సందర్భంలో ఇంకా మనకు స్వాతంత్రం రాలేదు ఇది బూటకపు స్వాతంత్రం భారత్ మాతా కి జై వందేమాతరం అంటే చంపేస్తా అంటూ బెదిరించిన విదేశీ సిద్ధాంతంతో ఉన్న కమ్యూనిస్టు అనుబంధ విద్యార్థి సంఘం రాడికల్ స్టూడెంట్ యూనియన్ (ఆర్ ఎస్ యు) పేరుమీద కళాశాల విద్యార్థులను రెచ్చగొట్టి దేశ విద్రోహ కార్యకలాపాలను చేస్తూ ప్రజాస్వామ్యాన్ని అపహాస్యం చేస్తూఉన్న తరుణంలో. తెలంగాణ ప్రాంతంలో 1982 సంవత్సరంలో లో వరంగల్లోని కాకతీయ విశ్వవిద్యాలయాన్ని కారల్ మార్క్స్ యూనివర్సిటీగా అనేవారు. కాకతీయ యూనివర్సిటీ స్వాతంత్ర గణతంత్ర వేడుకల్లో ఆనాటి ఉపకులపతి జాతీయ జెండాను ఎగురవేస్తున్న తరుణంలో నక్సలైట్లు వచ్చి జాతీయ జెండాను అవమానించి నల్ల జెండా ఎగరవేయగా జాతీయ జెండా కు జరిగినటువంటి అవమానాన్ని తట్టుకోలేక అక్కడ ఉన్నటువంటి ఏబీవీపీ కాకతీయ యూనివర్సిటీ అధ్యక్షుడు సామ జగన్ మోహన్ రెడ్డి ఎదిరించి జాతీయ జెండాను ఎగురవేసిన అందుకు అతి కిరాతకంగా నరికి చంపారు. ఇదే మాదిరిగా ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో మేరెటీ చంద్రారెడ్డి, హన్మకొండ జిల్లా పరకాల లో దగ్గు వెంకన్న, సూరనేని భీమన్న, జనగామలో, చెంచారపు రవన్న, కరీంనగర్ జిల్లాలో రామ్అన్న, గోపన్నలు, జమ్మికుంటలో ఎలక సమ్మిరెడ్డి, నల్గొండలో ఏచూరి శ్రీనుఅన్న, ఇలా 30 మంది పైగా ఏబీవీపీ కార్యకర్తలను కమ్యూనిస్టులు పొట్టన పెట్టుకున్నారు ప్రాణాలు పోతాయని తెలిసికూడా ఏబీవీపీ కార్యకర్తలు ఎరుపు అంటే ఎవ్వడికి రా భయం అది నా కన్నతల్లి నుదుట ఎర్రటి సింధూరం అంటూ నినాదాలు ఇస్తూ నమ్మిన సిద్ధాంతం కోసం నరనరాన నింపుకొని నేటి తరానికి ఎంతో స్ఫూర్తినిచ్చారు. వారు ఇచ్చిన స్ఫూర్తి వారు చేసిన త్యాగ ఫలితం కారణంగా నేటి విద్యార్థి లోకం, కార్యకర్తల అందరం అమరవీరుల త్యాగాలను స్మరిస్తూ వారి త్యాగాలను వృధా కాకుండా వారి యొక్క ఆశయాలను నేటి యువతరం పుణికి పుచ్చుకొని కార్యసిద్ధుల వుతున్నారు. సైద్ధాంతిక సంఘర్షణ తర్వాత ఏబీవీపీ వైపు విద్యార్థి సమాజం మొత్తం జాతీయ భావ సిద్ధాంతంతో పాలుపంచుకొని ప్రస్తుతం విద్యార్థి పరిషత్ దేశంలోనే లక్షల సభ్యత్వం కలిగి ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద విద్యార్థి సంస్థ గా ఉంటూ అనేక కార్యక్రమాలు చేసి సాధించిన విజయాలు అనేకం.
ఇందులో ముఖ్యమైనవి భారతదేశ రాజ్యాంగ నిర్మాణ సమయంలో "వందేమాతర" గేయం పొందుపరచడం లో విద్యార్థి పరిషత్ చేసిన బావ జాగరణ నిర్మాణాత్మక ఆందోళన చెప్పుకోదగినవి.
భారత రాజ్యాంగంలో ఇండియా పేరుని ఇండియా దట్ ఇస్ భారత్ నిలిపేందుకు రాజ్యాంగ సభ లోని పెద్దలను మేధావులను విజ్ఞానవేత్తలు చైతన్యవంతుల్ని చేసింది ఏబీవీపీ.
మనోభావాలను నొప్పించకుండా ఒప్పించిన ఘనత విద్యార్థి పరిషత్తు కు ఉన్నది.
ఎమర్జెన్సీ 1975 ఉద్యమ సమయంలో జయప్రకాశ్ నారాయణ నేతృత్వంలో ఏబీవీపీ క్రియాశీల పాత్ర పోషించింది నాన్ కాంగ్రెస్ ఉద్యమాన్ని నిర్మించి దేశవ్యాప్తంగా అనేక మంది విద్యార్థులను యువకులను ఎమర్జెన్సీ ఉద్యమంలో పాల్గొనే విధంగా చేసింది నవంబర్ 15 నుండి 26 వరకు జరిగిన సత్యాగ్రహోద్యమంలో వందలాది మంది ఏబీవీపీ కార్యకర్తలు జైలుకు వెళ్లారు.
అస్సాం లో అక్రమంగా బంగ్లాదేశీ చొరబాటుదారులను దేశం నుండి పంపించి వేయాలని డిమాండ్ తో ఆగస్టు 15 నుండి అక్టోబర్ 2 వరకు అస్సాం పరిరక్షణ ఉద్యమాన్ని పెద్ద ఎత్తున నిర్వహించింది.
అదేవిధంగా
దేశవ్యాప్తంగా సాంఘిక సంక్షేమ వసతి గృహాల మీద, వాటి స్థితిగతుల మీద, విద్యార్థులు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలు - వాటి సమస్యల పరిష్కార మార్గాలను క్లుప్తంగా అధ్యయనం చేసి బ్లాక్ పేపర్ లో విడుదల చేసి సుప్రీం కోర్టులో పిల్ దాఖలు చేసింది సాంఘిక సంక్షేమ హాస్టల్లో విద్యార్థుల రాష్ట్ర సదస్సు లో సుప్రీం కోర్ట్ జస్టిస్ శ్రీ పున్నయ్య గారు ఆ యొక్క డిమాండ్లను చూసి వసతిగృహాల పై ఏబీవీపీ యొక్క దృష్టి కోణంని ప్రశంసించారు. దీని ద్వారా విద్యార్థులకు కాస్మోటిక్ ఛార్జీలు , నూతన భవనాలు, భోజనం లో మెనూ మార్చిన ఘనత ఏబీవీపీ సొంతం. ఇలా అనేక కార్యక్రమాలు చేస్తూ క్యాంపస్ ఆచారాలను కాపాడుతూ విద్యా రంగంలో నూతన మార్పులు తీసుకురావాలని ప్రభుత్వాలకు అనేక ప్రతిపాదనలు ఇచ్చిన ఏకైక విద్యార్థి సంస్థ గా ఉంటూ సామాజిక సమరసతా మా నినాదం కాదు.. మా నిబద్ధత అని అనేందుకు నిలువెత్తు నిదర్శనం ఏబీవీపీ.
* తెలంగాణ ఉద్యమంలో ఏబీవీపీ పాత్ర*
1969 లో తెలంగాణ ఉద్యమంలో లో ఏబీపీ క్రియాశీల పాత్ర పోషించిoది 1997లో నెల్లూరులో జరిగిన రాష్ట్ర కార్యవర్గ సమావేశంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని పరిపాలనా సౌలభ్యం కోసం రెండు రాష్ట్రాలుగా విభజించాలని తీర్మానించింది ఏ ఒక్క రాజకీయ పార్టీ చెయ్యని సాహసం అఖిల భారత విద్యార్థి పరిషత్ యొక్క తీర్మానాలు చేసింది అటు విద్యారంగ సమస్యలపై కార్యక్రమాలు చేస్తూనే ఇటు తెలంగాణ ఉద్యమంపై అనేక రకమైన వినూత్న కార్యక్రమాలకు శ్రీకారం చుట్టింది నా రక్తం - నా తెలంగాణ పేరుమీద ఒకే రోజు వేలాది మంది విద్యార్థులు రక్తదాన కార్యక్రమం నిర్వహించింది ఈ యొక్క కార్యక్రమం "గిన్నిస్ బుక్"రికార్డులు సాధించింది తెలంగాణ కోసం ఆత్మహత్యలు చేసుకోవద్దని విద్యార్థులు ఎవరూ ఆత్మస్థైర్యం కోల్పోవద్దు అని ఆనాడు తెలంగాణ "విద్యార్థి రణభేరి" బారి బహిరంగ సభను నిర్వహించి లక్షలది మంది విద్యార్థులకు ఉద్యమ స్ఫూర్తినిచ్చింది ఏబీవీపీ.
తెలంగాణ సమాజాన్ని చైతన్య పరచడానికి "తెలంగాణ మహా పాదయాత్ర" పేరుతో తెలంగాణ నలుమూలల నుంచి గ్రామగ్రామాన విద్యార్థులతో 1200 కిలోమీటర్ల పాదయాత్రలను నిర్వహించిన ప్రజలను చైతన్య పరిచిన ఘనత విద్యార్థి పరిషత్ కి ఉన్నది. ఈ విధంగా అనేక రకమైన కార్యక్రమాలు అఖిల భారత విద్యార్థి పరిషత్ తెలంగాణ ఉద్యమంలో ముఖ్య భూమిక పోషించింది.
స్టూడెంట్ అంటేనే న్యూసెన్స్ అనుకునే రోజుల్లో లో విద్యార్థులకు ఏబీవీపీ తోడై స్టూడెంట్స్ పవర్ న్యూసెన్స్ పవర్ కాదు "స్టూడెంట్ పవర్ ఇస్ ఏ నేషన్ పవర్" గా తీర్చిదిద్దుటకు కృషి చేసింది.
నేటి విద్యార్థి రేపటి పౌరులు అనేది గతం నేటి విద్యార్థి నేటి పౌరులు అనేది ప్రస్తుతం నేటి విద్యార్థులు సమకాలీన పరిస్థితులపై సమాజంలో అనేక విషయాలపై స్పందిస్తూ పరిష్కారలను చూపే విధంగా తీర్చిదిద్దడమే అఖిల భారత విద్యార్థి పరిషత్ యొక్క లక్ష్యం.
విద్యార్థి పరిషత్ లో కుల, మత,వర్ణ, లింగ, ప్రాంత, బేధం లేకుండా మనమంతా ఒక తల్లి బిడ్డలం భరతమాత బిడ్డలు అనే భావనతో కలిగి ఉన్న ఏకైక విద్యార్థి సంఘం అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్.
కులాల కుళ్ళును అడుగేద్దాం అంబేద్కర్ ఆశయాలను సాధిస్తాం అంటూ భారత రాజ్యాంగ నిర్మాత డాక్టర్ బాబాసాహెబ్ అంబేద్కర్ ఆశయాలను ఆదర్శంగా తీసుకుని విశ్వవిద్యాలయాల్లో ఏబీవీపీ పనిచేస్తుంది. ప్రస్తుత విశ్వవిద్యాలయాల్లో కులాల పేరుతో మతాల పేరుతో కుంపటి పెడుతూ విద్యార్థుల మధ్య చిచ్చు రేపుతున్న కొన్ని విద్యార్థి సంఘాలు విద్యా వాతావరణం కోలిపోయే విధంగా నో ప్రయత్నాలు చేసినప్పటికీ ఏబీవీపీ సేవ్ ఎడ్యుకేషన్ - సేవ్ క్యాంపస్ పేరుతో విద్యార్థులకు అండగా ఉంది.
* ఏబీవీపీ లో వివిధ ఆయా మాల పని*
వివిధ రకాల విద్యార్థులకు కార్యా విస్తరణకు గాను వివిధ ఆయామల పని ఏబీవీపీ ఏర్పాటు చేసింది బహు పరిమాణ దృష్టితో తో ఇంజనీరింగ్ చదివే విద్యార్థులకు టెక్నికల్ సెల్ ఏర్పాటు చేసి సృజన, నైపుణ్య, ఇతర కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తుంది. మెడికల్ విద్యార్థుల కోసం మేడి విజన్, అగ్రికల్చర్ విద్యార్థుల కోసం అగ్రి విజన్, ఫార్మా విద్యార్థుల కోసం ఫార్మా విజన్, ఆయుర్వేద వైద్య విద్యార్థుల కోసం జిజ్ఞాస, ట్రైబల్ విద్యార్థులకోసం వన్ వాసి, వివిధ రకాల కళలు నైపుణ్యాలు ఉన్న విద్యార్థుల కోసం రాష్ట్రీయ కళా మంచ్, స్పోర్ట్స్ విద్యార్థుల కోసం ఖేల్,
సేవ చేసే విద్యార్థుల కోసం SFS స్టూడెంట్ ఫర్ సేవ,
సోషల్ యాక్టివిటీ కోసం SFD స్టూడెంట్ ఫర్ డెవలప్మెంట్,
IIIT ,NIT, విద్యార్థుల కోసం థింక్ ఇండియా,
విదేశీ విద్యార్థుల కోసం వరల్డ్ ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ స్టూడెంట్స్, ఇలా అనేక రకమైన వివిధ ఆయమాలను ఏర్పాటు చేసి దేశ వ్యాప్తంగా విద్యారంగ సమస్యల పరిష్కారానికి ఎం తో కృషి చేస్తుంది. విద్యార్థులకు మనమందరం సమానమనే భావన కల్పించి విద్యా రంగంలో అనేక సంస్కరణలకు కృషి చేస్తు ప్రపంచంలోనే ఒక శక్తిగా నిలిచింది జాతీయ పునర్నిర్మాణం యజ్ఞంలో అనేకమంది ఈ పని చేసిన కారణంగా ప్రపంచంలో,దేశంలో, రాజకీయ రంగాల్లో కీలకమైన వ్యక్తులందరూ విద్యార్థి పరిషత్ లో పనిచేసిన వారే దీనికి కారణం విద్యార్థి పరిషత్ నేర్పిన వ్యక్తి నిర్మాణం క్రమశిక్షణ యె ప్రధాన కారణం.
విద్యారంగంలో అనేక సంస్కరణలసాదించడం, దేశశ్రేయస్సు పట్ల నిరంతరం స్పందించే పౌరులుగా విద్యార్థులను ఎప్ప టికప్పుడు తయారుచేసింది. సూర్యచంద్రులున్నంతవరకు సుందర కాశ్మీరం మనదే, 370 ఆర్టికల్ను రద్దు చేయాలి, జా తీయ విద్యావిధానం కావాలి లాంటి డిమాండ్లను ప్రజలముందుంచడంకోసం ఎబివిపి కార్యకర్తలు గోడలమీద రాసిన నినా దాలు ఇటీవల మన కండ్లముందు సాకారమవుతున్నాయి. విద్యారంగలో అవినీతిని, అక్రమాలలను వెలికితీయడంలో ఎ బివిపి అగ్రభాగాన నిలిచింది. నాలుగు సార్లు EAMCET
పేపర్ లీకేజీ కుంభకోణాలను వెలికితీయడం, ఎమ్ఐఎ/ ఎమ్సిఎ అడ్మిషన్ల కుంభకోణాన్ని, Inter papers leakage, వివిద విశ్వవిద్యాలయాలలో పరీక్ష పేపర్ల లీకేజిలను వెలికితీసి, ప్రతిభకు పట్టం కట్టాడం
కోసం ఎబివిపి పోరాడింది. కార్పోరేట్ కాలేజీల అక్రమలు పట్ల, విద్యావ్యాపారం పట్ల, విద్యార్థుల ఆత్మహత్యలకు వ్యతిరేఖ ౦గా ఎప్పటికప్పుడు ఉద్యమాలను నిర్మిస్తూనే ఉన్నది. విద్యారంగంలో వస్తున్న, రావాలసిన మార్పుల పట్ల, సదస్సులు, సెమినార్లు, వర్క్షాప్ లు నిర్వహిస్తూ విద్యారంగ పాలసీల తయారిలో విద్యార్థుల భాగస్వామ్యాన్ని పెంచే విదంగా కార్య కమాలను రూపొందిస్తున్నది. పైన పేర్కొన్న కార్యక్రమాలు, ఉద్యమాలు మచ్చుకు కొన్ని మాత్రమే. ఇలాంటి చిన్న చిన్న కార్యక్రమాలతోనే అతి సాధారణ విద్యార్థులను అసాధారణంగా ఆలోచింపగలిగే విదంగా ప్రేరణనిచ్చి అనేక మంది బాధ్య తాయుత పౌరులను ఎబివిపి అందించగలిగింది. ఈ 74 సంవత్సరాలలో సమాజంలోని బిన్న వ్యవస్థలలో ఎబివిపి కార ్యకర్తలు సమాజంలో మంచి మార్పుల కోసం, పాజిటివ్ దృక్పదంతో కృషిచేస్తున్నారు. విద్యార్థి పరిషత్ పని నిరంతరం వ మంచి పౌరులను తయారుచేసే మ్యాన్ మేకింగ్ మిషన్.
(జులై 9 జాతీయ విద్యార్థి దినం సందర్భంగా)
awzadi0d5fbllsig8e7wz0dikg3mp37
చౌదర్గూడెం (జిల్లెడ్)
0
355256
3617552
2022-08-07T02:36:54Z
Chaduvari
97
Chaduvari, [[చౌదర్గూడెం (జిల్లెడ్)]] పేజీని [[చౌదర్గూడెం]] కు తరలించారు: క్వాలిఫై చెయ్యనక్కర్లేదు
wikitext
text/x-wiki
#దారిమార్పు [[చౌదర్గూడెం]]
affi5kp3t41ibmhnjh4mm97rn5250hk
చర్చ:చౌదర్గూడెం (జిల్లెడ్)
1
355257
3617554
2022-08-07T02:36:54Z
Chaduvari
97
Chaduvari, [[చర్చ:చౌదర్గూడెం (జిల్లెడ్)]] పేజీని [[చర్చ:చౌదర్గూడెం]] కు తరలించారు: క్వాలిఫై చెయ్యనక్కర్లేదు
wikitext
text/x-wiki
#దారిమార్పు [[చర్చ:చౌదర్గూడెం]]
9zmhp2ypx2vij9j135yosn7832dgldw
వాడుకరి చర్చ:Shivan katteboina
3
355258
3617556
2022-08-07T02:38:58Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Shivan katteboina గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Shivan katteboina గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 02:38, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
li1spk65gakzkyzwuuqtnlpzz5d9epe
గోవిందా నామ్ మేరా
0
355259
3617572
2022-08-07T04:56:54Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[WP:AES|←]]Created page with ''''గోవిందా నామ్ మేరా''' 2022లో రూపొందుతున్న హిందీ సినిమా. ధర్మ ప్రొడక్షన్స్ బ్యానర్పై కరణ్ జోహర్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు శశాంక్ ఖైతాన్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[విక్కీ కౌషల్]],...'
wikitext
text/x-wiki
'''గోవిందా నామ్ మేరా''' 2022లో రూపొందుతున్న హిందీ సినిమా. ధర్మ ప్రొడక్షన్స్ బ్యానర్పై కరణ్ జోహర్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు శశాంక్ ఖైతాన్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[విక్కీ కౌషల్]], [[భూమి ఫెడ్నేకర్]], [[కియారా అద్వానీ]] ప్రధాన పాత్రల్లో నటించారు.
grxyw2uflu0wzm20x8alwtp1zwr45gf
3617575
3617572
2022-08-07T05:08:02Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''గోవిందా నామ్ మేరా''' 2022లో రూపొందుతున్న హిందీ సినిమా. ధర్మ ప్రొడక్షన్స్ బ్యానర్పై [[కరణ్ జోహార్]] నిర్మించిన ఈ సినిమాకు శశాంక్ ఖైతాన్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[విక్కీ కౌషల్]], [[భూమి ఫెడ్నేకర్]], [[కియారా అద్వానీ]] ప్రధాన పాత్రల్లో నటించారు.
==నటీనటులు==
*[[విక్కీ కౌషల్]]
*[[భూమి ఫెడ్నేకర్]]
*[[కియారా అద్వానీ]]
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: ధర్మ ప్రొడక్షన్స్
*నిర్మాత: [[కరణ్ జోహార్]]
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: శశాంక్ ఖైతాన్
*సంగీతం: జోయెల్ క్రేస్టో
*సినిమాటోగ్రఫీ: విదుషి తివారి
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |16077702}}
q5bbtcfcgi510vd18992jnixisqvjs7
3617577
3617575
2022-08-07T05:09:01Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''గోవిందా నామ్ మేరా''' 2022లో రూపొందుతున్న హిందీ సినిమా. [[వయాకామ్ 18 స్టూడియోస్]], ధర్మ ప్రొడక్షన్స్ బ్యానర్పై [[కరణ్ జోహార్]] నిర్మించిన ఈ సినిమాకు శశాంక్ ఖైతాన్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[విక్కీ కౌషల్]], [[భూమి ఫెడ్నేకర్]], [[కియారా అద్వానీ]] ప్రధాన పాత్రల్లో నటించారు.
==నటీనటులు==
*[[విక్కీ కౌషల్]]
*[[భూమి ఫెడ్నేకర్]]
*[[కియారా అద్వానీ]]
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: ధర్మ ప్రొడక్షన్స్
*నిర్మాత: [[కరణ్ జోహార్]]
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: శశాంక్ ఖైతాన్
*సంగీతం: జోయెల్ క్రేస్టో
*సినిమాటోగ్రఫీ: విదుషి తివారి
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |16077702}}
qt21nstf0ms80g44oflfvsyjaqxi2bk
3617578
3617577
2022-08-07T05:09:17Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:2022 సినిమాలు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
'''గోవిందా నామ్ మేరా''' 2022లో రూపొందుతున్న హిందీ సినిమా. [[వయాకామ్ 18 స్టూడియోస్]], ధర్మ ప్రొడక్షన్స్ బ్యానర్పై [[కరణ్ జోహార్]] నిర్మించిన ఈ సినిమాకు శశాంక్ ఖైతాన్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[విక్కీ కౌషల్]], [[భూమి ఫెడ్నేకర్]], [[కియారా అద్వానీ]] ప్రధాన పాత్రల్లో నటించారు.
==నటీనటులు==
*[[విక్కీ కౌషల్]]
*[[భూమి ఫెడ్నేకర్]]
*[[కియారా అద్వానీ]]
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: ధర్మ ప్రొడక్షన్స్
*నిర్మాత: [[కరణ్ జోహార్]]
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: శశాంక్ ఖైతాన్
*సంగీతం: జోయెల్ క్రేస్టో
*సినిమాటోగ్రఫీ: విదుషి తివారి
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |16077702}}
[[వర్గం:2022 సినిమాలు]]
9hgiqwbpcavaq7obdki61kblf5bwick
3617579
3617578
2022-08-07T05:09:57Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''గోవిందా నామ్ మేరా''' 2022లో రూపొందుతున్న హిందీ సినిమా. [[వయాకామ్ 18 స్టూడియోస్]], ధర్మ ప్రొడక్షన్స్ బ్యానర్పై [[కరణ్ జోహార్]] నిర్మించిన ఈ సినిమాకు శశాంక్ ఖైతాన్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[విక్కీ కౌషల్]], [[భూమి ఫెడ్నేకర్]], [[కియారా అద్వానీ]] ప్రధాన పాత్రల్లో నటించారు.<ref name="మరోసారి ఓటీటీలోకి విక్కీ కౌశల్ సినిమా..!">{{cite news |last1=Namasthe Telangana |first1= |title=మరోసారి ఓటీటీలోకి విక్కీ కౌశల్ సినిమా..! |url=https://www.ntnews.com/cinema/vicky-kaushal-starrer-govinda-naam-mera-to-opt-for-ott-release-713242 |accessdate=7 August 2022 |work= |date=6 August 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807050605/https://www.ntnews.com/cinema/vicky-kaushal-starrer-govinda-naam-mera-to-opt-for-ott-release-713242 |archivedate=7 August 2022 |language=te}}</ref>
==నటీనటులు==
*[[విక్కీ కౌషల్]]
*[[భూమి ఫెడ్నేకర్]]
*[[కియారా అద్వానీ]]
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: ధర్మ ప్రొడక్షన్స్
*నిర్మాత: [[కరణ్ జోహార్]]
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: శశాంక్ ఖైతాన్
*సంగీతం: జోయెల్ క్రేస్టో
*సినిమాటోగ్రఫీ: విదుషి తివారి
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |16077702}}
[[వర్గం:2022 సినిమాలు]]
guagbq5zfylmvbxfjy9m8q79pty4n82
3617580
3617579
2022-08-07T05:11:52Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* నటీనటులు */
wikitext
text/x-wiki
'''గోవిందా నామ్ మేరా''' 2022లో రూపొందుతున్న హిందీ సినిమా. [[వయాకామ్ 18 స్టూడియోస్]], ధర్మ ప్రొడక్షన్స్ బ్యానర్పై [[కరణ్ జోహార్]] నిర్మించిన ఈ సినిమాకు శశాంక్ ఖైతాన్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[విక్కీ కౌషల్]], [[భూమి ఫెడ్నేకర్]], [[కియారా అద్వానీ]] ప్రధాన పాత్రల్లో నటించారు.<ref name="మరోసారి ఓటీటీలోకి విక్కీ కౌశల్ సినిమా..!">{{cite news |last1=Namasthe Telangana |first1= |title=మరోసారి ఓటీటీలోకి విక్కీ కౌశల్ సినిమా..! |url=https://www.ntnews.com/cinema/vicky-kaushal-starrer-govinda-naam-mera-to-opt-for-ott-release-713242 |accessdate=7 August 2022 |work= |date=6 August 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807050605/https://www.ntnews.com/cinema/vicky-kaushal-starrer-govinda-naam-mera-to-opt-for-ott-release-713242 |archivedate=7 August 2022 |language=te}}</ref>
==నటీనటులు==
*[[విక్కీ కౌషల్]]
*[[భూమి ఫెడ్నేకర్]]
*[[కియారా అద్వానీ]]<ref name="'Govinda Naam Mera' is a trippy film: Kiara Advani">{{cite news |last1=The Print |title='Govinda Naam Mera' is a trippy film: Kiara Advani |url=https://theprint.in/features/govinda-naam-mera-is-a-trippy-film-kiara-advani/941878/ |accessdate=7 August 2022 |date=4 May 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807051016/https://theprint.in/features/govinda-naam-mera-is-a-trippy-film-kiara-advani/941878/ |archivedate=7 August 2022}}</ref>
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: ధర్మ ప్రొడక్షన్స్
*నిర్మాత: [[కరణ్ జోహార్]]
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: శశాంక్ ఖైతాన్
*సంగీతం: జోయెల్ క్రేస్టో
*సినిమాటోగ్రఫీ: విదుషి తివారి
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |16077702}}
[[వర్గం:2022 సినిమాలు]]
in0f6chvbtua2b99l9u0qxfodcfs9pj
3617581
3617580
2022-08-07T05:13:32Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* నటీనటులు */
wikitext
text/x-wiki
'''గోవిందా నామ్ మేరా''' 2022లో రూపొందుతున్న హిందీ సినిమా. [[వయాకామ్ 18 స్టూడియోస్]], ధర్మ ప్రొడక్షన్స్ బ్యానర్పై [[కరణ్ జోహార్]] నిర్మించిన ఈ సినిమాకు శశాంక్ ఖైతాన్ దర్శకత్వం వహించాడు. [[విక్కీ కౌషల్]], [[భూమి ఫెడ్నేకర్]], [[కియారా అద్వానీ]] ప్రధాన పాత్రల్లో నటించారు.<ref name="మరోసారి ఓటీటీలోకి విక్కీ కౌశల్ సినిమా..!">{{cite news |last1=Namasthe Telangana |first1= |title=మరోసారి ఓటీటీలోకి విక్కీ కౌశల్ సినిమా..! |url=https://www.ntnews.com/cinema/vicky-kaushal-starrer-govinda-naam-mera-to-opt-for-ott-release-713242 |accessdate=7 August 2022 |work= |date=6 August 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807050605/https://www.ntnews.com/cinema/vicky-kaushal-starrer-govinda-naam-mera-to-opt-for-ott-release-713242 |archivedate=7 August 2022 |language=te}}</ref>
==నటీనటులు==
*[[విక్కీ కౌషల్]]
*[[భూమి ఫెడ్నేకర్]]
*[[కియారా అద్వానీ]]<ref name="'Govinda Naam Mera' is a trippy film: Kiara Advani">{{cite news |last1=The Print |title='Govinda Naam Mera' is a trippy film: Kiara Advani |url=https://theprint.in/features/govinda-naam-mera-is-a-trippy-film-kiara-advani/941878/ |accessdate=7 August 2022 |date=4 May 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807051016/https://theprint.in/features/govinda-naam-mera-is-a-trippy-film-kiara-advani/941878/ |archivedate=7 August 2022}}</ref>
*దీపేంద్ర సింగ్
*అమీ ఏల
*షావోన్ జమాన్
*జోయినాల్
*వీణ నాయర్
==సాంకేతిక నిపుణులు==
*బ్యానర్: ధర్మ ప్రొడక్షన్స్
*నిర్మాత: [[కరణ్ జోహార్]]
*కథ, స్క్రీన్ప్లే, దర్శకత్వం: శశాంక్ ఖైతాన్
*సంగీతం: జోయెల్ క్రేస్టో
*సినిమాటోగ్రఫీ: విదుషి తివారి
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb title |16077702}}
[[వర్గం:2022 సినిమాలు]]
aad60mv0xknfi2i11ghqbndl6maiogo
రీతాభరి చక్రవర్తి
0
355260
3617589
2022-08-07T05:29:03Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[WP:AES|←]]Created page with ''''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.'
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.
3uulg3ci3fs6m73ym9wjmljbzr4j6yu
3617590
3617589
2022-08-07T05:29:22Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి. ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
hgdgky7ad2dgwrx9ffh5pqyx1v6eecx
3617592
3617590
2022-08-07T05:32:23Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
2ech288q6lolc90iwdp73zh488t2t2s
3617594
3617592
2022-08-07T05:33:07Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
67t2sn7yi9e3ply6xhfw9fduhph326s
3617596
3617594
2022-08-07T05:33:15Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
l00e6ymqdy3fp9m79ubglu2f4ygrsrc
3617597
3617596
2022-08-07T05:33:38Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.<ref>{{Cite news|title=MOST DESIRABLE WOMAN OF 2018: RITABHARI - Kolkata, 2/20/2019|date=19 June 2020|work=The Times of India}}</ref>
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
pmp2zrjsdn6mam48e1pwfitkwcw1x6r
3617600
3617597
2022-08-07T05:34:41Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.<ref>{{Cite news|title=MOST DESIRABLE WOMAN OF 2018: RITABHARI - Kolkata, 2/20/2019|date=19 June 2020|work=The Times of India}}</ref>
== సినిమాలు ==
== టెలివిజన్ ==
== అవార్డులు ==
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
gyygec86v5j5d05u2cgvf1ok2952s4d
3617603
3617600
2022-08-07T05:36:05Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.<ref>{{Cite news|title=MOST DESIRABLE WOMAN OF 2018: RITABHARI - Kolkata, 2/20/2019|date=19 June 2020|work=The Times of India}}</ref>
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
!దర్శకుడు
|-
|2012
|''టోబువో బసంత''
|
|బెంగాలీ
|దేబోజిత్ ఘోష్
|-
|2014
|''చోటుష్కోన్''
|నందిత
|బెంగాలీ
|[[శ్రీజిత్ ముఖర్జీ]]
|-
|2014
|''కోల్కతాలో వన్స్ అపాన్ ఎ టైమ్''
|శ్రీలేఖ
|బెంగాలీ
|[[సతరూప సన్యాల్]]
|-
|2015
|''బవల్''
|కాజల్
|బెంగాలీ
|బిశ్వరూప్ బిస్వాస్
|-
|2015
|''ఓన్యో అపలా''
|
|బెంగాలీ
|[[సతరూప సన్యాల్]]
|-
|2015
|''బరూద్''
|
|బెంగాలీ
|సోమిక్ హల్డర్
|-
|2016
|''కోల్కటే కొలంబస్''
|షకీరా
|బెంగాలీ
|సౌరవ్ పాలూధి
|-
|2017
|''నేకెడ్ (షార్ట్ ఫిల్మ్)''
|
|హిందీ
|[[రాకేష్ రంజన్ కుమార్|రాకేష్ కుమార్]]
|-
|2018
|''పరి''
|పియాలి
|హిందీ
|[[ప్రోసిత్ రాయ్]]
|-
|2018
|''పెయింటింగ్ లైఫ్''
|
|మలయాళం/ఇంగ్లీష్
|డా.బిజు
|-
|2018
|''ప్రేమ కోసం ఫూల్''
|
|హిందీ
|[[సతరూప సన్యాల్]]
|-
|2018
|''శ్రీమోతీ భయోంకోరి''
|
|బెంగాలీ
|రోబియుల్ అలమ్ రోబీ [[హోఇచోయ్|హోయిచోయ్]] ఒరిజినల్స్
|-
|2019
|''శేష్ తేకే షురూ''
|ఫర్జానా
|బెంగాలీ
|[[రాజ్ చక్రవర్తి]]
|-
|2019
|''విరిగిన ఫ్రేమ్'' <ref>{{Cite web|title=Ritabhari roped in for Ram Kamal's next Broken Frame|url=https://www.m.timesofindia.com/entertainment/bengali/movies/news/ritabhari-roped-in-for-ram-kamals-next-broken-frame/amp_articleshow/70103634.cms|website=The Times of India}}</ref>
|
|హిందీ
|[[రామ్ కమల్ ముఖర్జీ]]
|-
|2020
|''బ్రహ్మ జనేన్ గోపోన్ కొమ్మోటి''
|శబరి
|బెంగాలీ
|అరిత్ర ముఖర్జీ
|-
|2020
|''టికి-టాకా''
|బోనోలోటా
|బెంగాలీ/హిందీ
|[[పరమబ్రాత ఛటర్జీ|పరంబ్రత చటోపాధ్యాయ]]
|-
|2021
|''FIR''
|డా. ఈషా చక్రవర్తి
|బెంగాలీ
|[[జోయ్దీప్ ముఖర్జీ]]
|-
|2023
|''ఫటాఫటి''
|
|బెంగాలీ
|
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సీరియల్
!పాత్ర
|-
|2009 - 2010
|''ఓగో బోదు సుందరి''
|లోలిత
|-
|2014
|''చోఖేర్ తారా తుయ్''
|సోహాగ్ / టుతుల్
|-
|}
== అవార్డులు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!అవార్డులు
!విజేత
|-
|2010
|''స్టార్ జల్షా ఎంటర్టైన్మెంట్ అవార్డులు''
|ఉత్తమ నటి
|-
|2010
|''ప్రొటిడిన్ టెలి సోమన్''
|ఉత్తమ మహిళా అరంగేట్రం
|-
|2014
|''ఉత్తమ్ కుమార్ కళా రత్న అవార్డులు''
|ఉత్తమ నటి
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
g140t041hv2j4bl6bgxn75ypx2vahe8
3617606
3617603
2022-08-07T05:36:40Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
/* సినిమాలు */
wikitext
text/x-wiki
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.<ref>{{Cite news|title=MOST DESIRABLE WOMAN OF 2018: RITABHARI - Kolkata, 2/20/2019|date=19 June 2020|work=The Times of India}}</ref>
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
!దర్శకుడు
|-
|2012
|''టోబువో బసంత''
|
|బెంగాలీ
|దేబోజిత్ ఘోష్
|-
|2014
|''చోటుష్కోన్''
|నందిత
|బెంగాలీ
|శ్రీజిత్ ముఖర్జీ
|-
|2014
|''కోల్కతాలో వన్స్ అపాన్ ఎ టైమ్''
|శ్రీలేఖ
|బెంగాలీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2015
|''బవల్''
|కాజల్
|బెంగాలీ
|బిశ్వరూప్ బిస్వాస్
|-
|2015
|''ఓన్యో అపలా''
|
|బెంగాలీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2015
|''బరూద్''
|
|బెంగాలీ
|సోమిక్ హల్డర్
|-
|2016
|''కోల్కటే కొలంబస్''
|షకీరా
|బెంగాలీ
|సౌరవ్ పాలూధి
|-
|2017
|''నేకెడ్ (షార్ట్ ఫిల్మ్)''
|
|హిందీ
|రాకేష్ కుమార్
|-
|2018
|''పరి''
|పియాలి
|హిందీ
|ప్రోసిత్ రాయ్
|-
|2018
|''పెయింటింగ్ లైఫ్''
|
|మలయాళం/ఇంగ్లీష్
|డా.బిజు
|-
|2018
|''ప్రేమ కోసం ఫూల్''
|
|హిందీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2018
|''శ్రీమోతీ భయోంకోరి''
|
|బెంగాలీ
|రోబియుల్ అలమ్ రోబీ హోయిచోయ్ ఒరిజినల్స్
|-
|2019
|''శేష్ తేకే షురూ''
|ఫర్జానా
|బెంగాలీ
|రాజ్ చక్రవర్తి
|-
|2019
|''విరిగిన ఫ్రేమ్'' <ref>{{Cite web|title=Ritabhari roped in for Ram Kamal's next Broken Frame|url=https://www.m.timesofindia.com/entertainment/bengali/movies/news/ritabhari-roped-in-for-ram-kamals-next-broken-frame/amp_articleshow/70103634.cms|website=The Times of India}}</ref>
|
|హిందీ
|రామ్ కమల్ ముఖర్జీ
|-
|2020
|''బ్రహ్మ జనేన్ గోపోన్ కొమ్మోటి''
|శబరి
|బెంగాలీ
|అరిత్ర ముఖర్జీ
|-
|2020
|''టికి-టాకా''
|బోనోలోటా
|బెంగాలీ/హిందీ
|[[పరమబ్రాత ఛటర్జీ|పరంబ్రత చటోపాధ్యాయ]]
|-
|2021
|''FIR''
|డా. ఈషా చక్రవర్తి
|బెంగాలీ
|జోయ్దీప్ ముఖర్జీ
|-
|2023
|''ఫటాఫటి''
|
|బెంగాలీ
|
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సీరియల్
!పాత్ర
|-
|2009 - 2010
|''ఓగో బోదు సుందరి''
|లోలిత
|-
|2014
|''చోఖేర్ తారా తుయ్''
|సోహాగ్ / టుతుల్
|-
|}
== అవార్డులు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!అవార్డులు
!విజేత
|-
|2010
|''స్టార్ జల్షా ఎంటర్టైన్మెంట్ అవార్డులు''
|ఉత్తమ నటి
|-
|2010
|''ప్రొటిడిన్ టెలి సోమన్''
|ఉత్తమ మహిళా అరంగేట్రం
|-
|2014
|''ఉత్తమ్ కుమార్ కళా రత్న అవార్డులు''
|ఉత్తమ నటి
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
2nsykvwspx6lufqjt3rihztsiwzki96
3617610
3617606
2022-08-07T05:39:03Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రీతాభరి చక్రవర్తి
| image = Ritabhari Chakraborty1.jpg
| alt = రీతాభరి
| image_caption =
| native_name = ঋতাভরী চক্রবর্তী
| native_name_lang = బి.ఎన్
| other_names = పౌలిన్
| birth_name =
| birth_date = {{birth based on age as of date|15|2009|8|3}}<ref name="official"/>
| birth_place = [[కోల్కాతా]], [[పశ్చిమ బెంగాల్]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| education = హర్యానా విద్యామందిర్, జడవపూర్ యూనివర్సిటీ
| occupation = *నటి
* నిర్మాత
* గాయని
| years_active = 2009–ప్రస్తుతం
| known_for = ఒగో బొద్దు సుందరి
| spouse =
| parents = * ఉత్పలందు చక్రబర్తి, శతరూప సన్యాల్
| website = {{url|https://www.ritabharic.net}}
}}
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.<ref>{{Cite news|title=MOST DESIRABLE WOMAN OF 2018: RITABHARI - Kolkata, 2/20/2019|date=19 June 2020|work=The Times of India}}</ref>
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
!దర్శకుడు
|-
|2012
|''టోబువో బసంత''
|
|బెంగాలీ
|దేబోజిత్ ఘోష్
|-
|2014
|''చోటుష్కోన్''
|నందిత
|బెంగాలీ
|శ్రీజిత్ ముఖర్జీ
|-
|2014
|''కోల్కతాలో వన్స్ అపాన్ ఎ టైమ్''
|శ్రీలేఖ
|బెంగాలీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2015
|''బవల్''
|కాజల్
|బెంగాలీ
|బిశ్వరూప్ బిస్వాస్
|-
|2015
|''ఓన్యో అపలా''
|
|బెంగాలీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2015
|''బరూద్''
|
|బెంగాలీ
|సోమిక్ హల్డర్
|-
|2016
|''కోల్కటే కొలంబస్''
|షకీరా
|బెంగాలీ
|సౌరవ్ పాలూధి
|-
|2017
|''నేకెడ్ (షార్ట్ ఫిల్మ్)''
|
|హిందీ
|రాకేష్ కుమార్
|-
|2018
|''పరి''
|పియాలి
|హిందీ
|ప్రోసిత్ రాయ్
|-
|2018
|''పెయింటింగ్ లైఫ్''
|
|మలయాళం/ఇంగ్లీష్
|డా.బిజు
|-
|2018
|''ప్రేమ కోసం ఫూల్''
|
|హిందీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2018
|''శ్రీమోతీ భయోంకోరి''
|
|బెంగాలీ
|రోబియుల్ అలమ్ రోబీ హోయిచోయ్ ఒరిజినల్స్
|-
|2019
|''శేష్ తేకే షురూ''
|ఫర్జానా
|బెంగాలీ
|రాజ్ చక్రవర్తి
|-
|2019
|''విరిగిన ఫ్రేమ్'' <ref>{{Cite web|title=Ritabhari roped in for Ram Kamal's next Broken Frame|url=https://www.m.timesofindia.com/entertainment/bengali/movies/news/ritabhari-roped-in-for-ram-kamals-next-broken-frame/amp_articleshow/70103634.cms|website=The Times of India}}</ref>
|
|హిందీ
|రామ్ కమల్ ముఖర్జీ
|-
|2020
|''బ్రహ్మ జనేన్ గోపోన్ కొమ్మోటి''
|శబరి
|బెంగాలీ
|అరిత్ర ముఖర్జీ
|-
|2020
|''టికి-టాకా''
|బోనోలోటా
|బెంగాలీ/హిందీ
|[[పరమబ్రాత ఛటర్జీ|పరంబ్రత చటోపాధ్యాయ]]
|-
|2021
|''FIR''
|డా. ఈషా చక్రవర్తి
|బెంగాలీ
|జోయ్దీప్ ముఖర్జీ
|-
|2023
|''ఫటాఫటి''
|
|బెంగాలీ
|
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సీరియల్
!పాత్ర
|-
|2009 - 2010
|''ఓగో బోదు సుందరి''
|లోలిత
|-
|2014
|''చోఖేర్ తారా తుయ్''
|సోహాగ్ / టుతుల్
|-
|}
== అవార్డులు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!అవార్డులు
!విజేత
|-
|2010
|''స్టార్ జల్షా ఎంటర్టైన్మెంట్ అవార్డులు''
|ఉత్తమ నటి
|-
|2010
|''ప్రొటిడిన్ టెలి సోమన్''
|ఉత్తమ మహిళా అరంగేట్రం
|-
|2014
|''ఉత్తమ్ కుమార్ కళా రత్న అవార్డులు''
|ఉత్తమ నటి
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
k4le4l8jzn9uc8iqdhulxl6f4ag0eic
3617614
3617610
2022-08-07T05:40:52Z
Batthini Vinay Kumar Goud
78298
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = రీతాభరి చక్రవర్తి
| image = Ritabhari Chakraborty1.jpg
| alt = రీతాభరి
| image_caption =
| native_name = ঋতাভরী চক্রবর্তী
| native_name_lang = బి.ఎన్
| other_names = పౌలిన్
| birth_name =
| birth_date = {{birth based on age as of date|15|2009|8|3}}
| birth_place = [[కోల్కాతా]], [[పశ్చిమ బెంగాల్]], [[భారతదేశం]]
| death_place =
| education = హర్యానా విద్యామందిర్, జడవపూర్ యూనివర్సిటీ
| occupation = *నటి
* నిర్మాత
* గాయని
| years_active = 2009–ప్రస్తుతం
| known_for = ఒగో బొద్దు సుందరి
| spouse =
| parents = * ఉత్పలందు చక్రబర్తి, శతరూప సన్యాల్
| website = {{url|https://www.ritabharic.net}}
}}
'''రీతాభరి చక్రవర్తి''' [[భారత దేశం|భారతదేశానికి]] చెందిన టెలివిజన్, సినిమా నటి.<ref name="Ritabhari Chakraborty Website">{{cite news |last1=Ritabharic |title=Ritabhari Chakraborty Website |url=https://www.ritabharic.net/ |accessdate=7 August 2022 |date=2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220807053114/https://www.ritabharic.net/ |archivedate=7 August 2022 |language=en}}</ref> ఆమె టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా ఈస్ట్లో 2018 మోస్ట్ డిజైరబుల్ ఉమెన్గా ఎంపికైంది.<ref>{{Cite news|title=MOST DESIRABLE WOMAN OF 2018: RITABHARI - Kolkata, 2/20/2019|date=19 June 2020|work=The Times of India}}</ref>
== సినిమాలు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సినిమా
!పాత్ర
!భాష
!దర్శకుడు
|-
|2012
|''టోబువో బసంత''
|
|బెంగాలీ
|దేబోజిత్ ఘోష్
|-
|2014
|''చోటుష్కోన్''
|నందిత
|బెంగాలీ
|శ్రీజిత్ ముఖర్జీ
|-
|2014
|''కోల్కతాలో వన్స్ అపాన్ ఎ టైమ్''
|శ్రీలేఖ
|బెంగాలీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2015
|''బవల్''
|కాజల్
|బెంగాలీ
|బిశ్వరూప్ బిస్వాస్
|-
|2015
|''ఓన్యో అపలా''
|
|బెంగాలీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2015
|''బరూద్''
|
|బెంగాలీ
|సోమిక్ హల్డర్
|-
|2016
|''కోల్కటే కొలంబస్''
|షకీరా
|బెంగాలీ
|సౌరవ్ పాలూధి
|-
|2017
|''నేకెడ్ (షార్ట్ ఫిల్మ్)''
|
|హిందీ
|రాకేష్ కుమార్
|-
|2018
|''పరి''
|పియాలి
|హిందీ
|ప్రోసిత్ రాయ్
|-
|2018
|''పెయింటింగ్ లైఫ్''
|
|మలయాళం/ఇంగ్లీష్
|డా.బిజు
|-
|2018
|''ప్రేమ కోసం ఫూల్''
|
|హిందీ
|సతరూప సన్యాల్
|-
|2018
|''శ్రీమోతీ భయోంకోరి''
|
|బెంగాలీ
|రోబియుల్ అలమ్ రోబీ హోయిచోయ్ ఒరిజినల్స్
|-
|2019
|''శేష్ తేకే షురూ''
|ఫర్జానా
|బెంగాలీ
|రాజ్ చక్రవర్తి
|-
|2019
|''విరిగిన ఫ్రేమ్'' <ref>{{Cite web|title=Ritabhari roped in for Ram Kamal's next Broken Frame|url=https://www.m.timesofindia.com/entertainment/bengali/movies/news/ritabhari-roped-in-for-ram-kamals-next-broken-frame/amp_articleshow/70103634.cms|website=The Times of India}}</ref>
|
|హిందీ
|రామ్ కమల్ ముఖర్జీ
|-
|2020
|''బ్రహ్మ జనేన్ గోపోన్ కొమ్మోటి''
|శబరి
|బెంగాలీ
|అరిత్ర ముఖర్జీ
|-
|2020
|''టికి-టాకా''
|బోనోలోటా
|బెంగాలీ/హిందీ
|[[పరమబ్రాత ఛటర్జీ|పరంబ్రత చటోపాధ్యాయ]]
|-
|2021
|''FIR''
|డా. ఈషా చక్రవర్తి
|బెంగాలీ
|జోయ్దీప్ ముఖర్జీ
|-
|2023
|''ఫటాఫటి''
|
|బెంగాలీ
|
|}
== టెలివిజన్ ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!సీరియల్
!పాత్ర
|-
|2009 - 2010
|''ఓగో బోదు సుందరి''
|లోలిత
|-
|2014
|''చోఖేర్ తారా తుయ్''
|సోహాగ్ / టుతుల్
|-
|}
== అవార్డులు ==
{| class="wikitable sortable"
!సంవత్సరం
!అవార్డులు
!విజేత
|-
|2010
|''స్టార్ జల్షా ఎంటర్టైన్మెంట్ అవార్డులు''
|ఉత్తమ నటి
|-
|2010
|''ప్రొటిడిన్ టెలి సోమన్''
|ఉత్తమ మహిళా అరంగేట్రం
|-
|2014
|''ఉత్తమ్ కుమార్ కళా రత్న అవార్డులు''
|ఉత్తమ నటి
|-
|}
==మూలాలు==
{{మూలాలజాబితా}}
==బయటి లింకులు==
* {{IMDb name|6363843}}
[[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]]
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]]
19dhmuistfek0jvwspmtfg5z4rmsp25
నల్లికీచు
0
355261
3617598
2022-08-07T05:33:49Z
Purushotham9966
105954
[[WP:AES|←]]Created page with 'నలికీచు లేక నలికండ్లపాము. దీన్ని నలికండ్లపము అనికూడా అంటారు. సంస్కృతమలో రక్తపుచ్ఛిక అని పేరు. పేగులను,చీమలను తింటుంది. చిన్నపిల్లలు యాభయి సంవత్సరాల క్రితం వరకు నల్లికీచు...'
wikitext
text/x-wiki
నలికీచు లేక నలికండ్లపాము.
దీన్ని నలికండ్లపము అనికూడా అంటారు. సంస్కృతమలో రక్తపుచ్ఛిక అని పేరు. పేగులను,చీమలను తింటుంది.
చిన్నపిల్లలు యాభయి సంవత్సరాల క్రితం వరకు నల్లికీచు నల్లికీచు నన్నేమి చెయ్యబాకు అంటూ పాటపడేవారు. ఎంఇగ్లీషులో దీన్ని peninsular rock agama అని వ్యవహరిస్తారు.కొండ ప్రాంతాల్లో, సాధారణంగా ఇళ్ళలో, తోటల్లో కూడా కనిపిస్తుంది. తలమీద, వళ్ళంతా పొలుసులుంటాయి. దృఢంగా కాలు. తోకవరకు పొలుసు, వెన్నునుంచి శరీరం రెండువైపులకు ఇంటి కప్పులాగా వంగి ఉంటుంది.మెగా నల్లికీచు బ్రీడింగ్ ఋతువులో నిగనిగలాడుతూ కతివంతమైన రంగుల్లో కనిపిస్తున్నది. ఎండకు రాళ్ళపైన, బండలపైనా సేదతీరుతూ కనిపిస్తాయి.
f1v9rq5yqdskrzo43a49810fz7rgj4e
3617615
3617598
2022-08-07T05:42:28Z
Purushotham9966
105954
wikitext
text/x-wiki
నల్లికీచు, లేక నలికండ్లపాము.
దీన్ని నలికండ్లపము అనికూడా అంటారు. సంస్కృతంలో దీనికి రక్తపుచ్ఛిక అని పేరు. పురుగులను,చీమలను తింటుంది.
యాభయి సంవత్సరాల క్రితం వరకు చిన్నపిల్లలు "నల్లికీచు నల్లికీచు నన్నేమి చెయ్యబాకు" అంటూ పాట పాడేవారు. ఇగ్లీషులో దీన్ని peninsular rock agama అని వ్యవహరిస్తారు.కొండ ప్రాంతాల్లో, సాధారణంగా ఇళ్ళలో, తోటల్లో కూడా కనిపిస్తుంది. తలమీద, వళ్ళంతా పొలుసులుంటాయి. దృఢమైన కాళ్ళు, తోకవరకు పొలుసు, వెన్నునుంచి శరీరం రెండువైపులకు ఇంటి కప్పులాగా వంగి ఉంటుంది. మగ నల్లికీచు బ్రీడింగ్ ఋతువులో నిగనిగలాడుతూ కాంతివంతమైన రంగుల్లో కనిపిస్తుంది. ఇవి ఎండకు రాళ్ళపైన, బండలపైనా సేదతీరుతూ కనిపిస్తాయి.
nmc2azq6o1017dhgb2vv1ecaqogcvmi
వాడుకరి చర్చ:Moghedionspider
3
355262
3617601
2022-08-07T05:35:53Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Moghedionspider గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Moghedionspider గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 05:35, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
pep9qeem8j6j41mu74ba3elv4vj167y
మూస:చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం
10
355263
3617631
2022-08-07T06:24:06Z
Chaduvari
97
[[WP:AES|←]]Created page with '{{ambox | type = style | image = [[Image:Andhra Pradesh districts 2014.svg|40px]] | text = '''ఈ పేజీలో గతంలో ఉన్న సమాచారం స్థానే కొత్త సమాచారాన్ని చేర్చినట్లుగా తోస్తోంది. అయితే, విజ్ఞానసర్వస్వ వ్యాసాల్లో చారిత్రిక సమాచారం ముఖ్...'
wikitext
text/x-wiki
{{ambox
| type = style
| image = [[Image:Andhra Pradesh districts 2014.svg|40px]]
| text = '''ఈ పేజీలో గతంలో ఉన్న సమాచారం స్థానే కొత్త సమాచారాన్ని చేర్చినట్లుగా తోస్తోంది. అయితే, విజ్ఞానసర్వస్వ వ్యాసాల్లో చారిత్రిక సమాచారం ముఖ్యమైనది కాబట్టి, తీసేసిన పాత సమాచారాన్ని కూడా తిరిగి చేర్చి, ఈ వ్యాసం అభివృద్ధిలో తోడ్పడండి.'''<br /><small>ఏయే సమాచారాన్ని చేర్చాలనే విషయాన్ని [[{{TALKPAGENAME}}|చర్చా పేజి]]లో చర్చించండి. {{#if:{{{date|}}}|<br />ఈ వ్యాసంలో చారిత్రిక సమాచారాన్ని చేఋచాలని '''{{{date}}}''' న గుర్తించారు.}}</small>
}}<includeonly>[[వర్గం:చారిత్రిక సమాచారాన్ని తిరిగి చేర్చవలసిన వ్యాసాలు]]</includeonly><noinclude>[[వర్గం:వికీపీడియా నిర్వహణ మూసలు]] [[వర్గం:వ్యాసం పేజీ మూసలు]]</noinclude>
fitq84mezkbo3f7mvahkgee8entxl66
3617632
3617631
2022-08-07T06:25:18Z
Chaduvari
97
wikitext
text/x-wiki
{{ambox
| type = style
| image = [[Image:Andhra Pradesh districts 2014.svg|40px]]
| text = '''ఈ పేజీలో గతంలో ఉన్న సమాచారం స్థానే కొత్త సమాచారాన్ని చేర్చినట్లుగా తోస్తోంది. అయితే, విజ్ఞానసర్వస్వ వ్యాసాల్లో చారిత్రిక సమాచారం ముఖ్యమైనది కాబట్టి, తీసేసిన పాత సమాచారాన్ని కూడా తిరిగి చేర్చి, ఈ వ్యాసం అభివృద్ధిలో తోడ్పడండి.'''<br /><small>ఏయే సమాచారాన్ని చేర్చాలనే విషయాన్ని [[{{TALKPAGENAME}}|చర్చా పేజీ]]లో చర్చించండి. {{#if:{{{date|}}}|<br />ఈ వ్యాసంలో చారిత్రిక సమాచారాన్ని చేర్చాలని '''{{{date}}}''' న గుర్తించారు.}}</small>
}}<includeonly>[[వర్గం:చారిత్రిక సమాచారాన్ని తిరిగి చేర్చవలసిన వ్యాసాలు]]</includeonly><noinclude>[[వర్గం:వికీపీడియా నిర్వహణ మూసలు]] [[వర్గం:వ్యాసం పేజీ మూసలు]]</noinclude>
pub4si8626ln400gdjnzjs9nlpusy9i
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
0
355264
3617641
2022-08-07T07:02:10Z
Prasharma681
99764
కొత్త వ్యాసం రాయడం
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 40 పైగా దేశాలలో మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది.
fmpsoz28htksurk97igt4aawt8ls2fu
3617643
3617641
2022-08-07T07:04:03Z
Prasharma681
99764
వ్యాసములో అంశము మూలము జతచేయడం
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 40 పైగా దేశాలలో మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
jnw0flbu7x1q14a1j5e14zst7wvwpzu
3617644
3617643
2022-08-07T07:04:39Z
Prasharma681
99764
శీర్షిక చేయడం
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలో మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== మూలాలు ==
8l7pdv7zxg1fo6mr7h1jh1manvwdeq0
3617646
3617644
2022-08-07T07:06:09Z
Prasharma681
99764
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== మూలాలు ==
men2imjoh7q8lhb112ib3m2ucbp0cxf
3617647
3617646
2022-08-07T07:10:38Z
Prasharma681
99764
వ్యాసములో అంశం వ్రాయడం మూలం జతచేయడం
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.
== మూలాలు ==
3st2y9txndn9xo4v9pit9uynztfbso9
3617651
3617647
2022-08-07T07:24:15Z
Prasharma681
99764
వ్యాసములో అంశం వ్రాయడం మూలం జతచేయడం
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
మెరుగైన ప్రపంచాన్ని రూపొందించడానికి కట్టుబడి, మేము సృజనాత్మక ఇంజనీరింగ్ పరిష్కారాలతో మానవ సామర్థ్యం యొక్క అంతులేని అవకాశాలను మిళితం చేస్తాము. ఈ రోజు, మరియు ప్రతిరోజూ, మనం తాకే ప్రతి జీవితం యొక్క ఆకాంక్షలను నెరవేర్చడానికి మేము సహాయపడతాము.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ అగ్రి మెషినరీల యొక్క అగ్రగామి తయారీదారు మరియు ఎగుమతిదారుల్లో ఒకటి. కంపెనీ ట్రాక్టర్ లు మరియు ట్రాక్టర్ పార్టులు, డీజిల్ ఇంజిన్ లు, గేర్ లు, షాఫ్ట్ లు, గేర్ బాక్స్ లు, ఇంజిన్ బ్లాక్ లు, క్రాంక్ షాఫ్ట్ లు, సిలెండర్ హెడ్ లు, కనెక్టింగ్ రాడ్ లు మరియు స్పిండిల్స్ ని తయారు చేస్తుంది మరియు ఎగుమతి చేస్తుంది. ఇవి బ్రేకులు, కపులర్లు, షాక్ అబ్జార్బర్లు, రైల్ ఫాస్టనింగ్ సిస్టమ్ లు, కాంపోజిట్ బ్రేక్ బ్లాక్ లు మరియు వల్కనైజ్డ్ రబ్బర్ పార్టులను కూడా అందిస్తాయి. ఈ సంస్థ తమ అనుబంధ సంస్థల ద్వారా ఐటిఇఎస్ మరియు ఫైనాన్షియల్ సర్వీసెస్ రంగాలలో పనిచేస్తుంది. 1951 లో, ఎస్కార్ట్స్ ఢిల్లీలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ప్రైవేట్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫార్మ్ యాంత్రీకరణను స్థాపించింది మరియు 1953 లో, ఎస్కార్ట్స్ (ఏజెంట్స్) లిమిటెడ్ మరియు ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రికల్చర్ అండ్ మెషిన్స్) లిమిటెడ్ విలీనమై ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ ప్రైవేట్ లిమిటెడ్గా ఏర్పడ్డాయి. ఈ సంస్థ డిసెంబర్ 1959లో పబ్లిక్ లిమిటెడ్ కంపెనీగా మార్చబడింది మరియు తరువాత ఈ పేరు జనవరి 1960లో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ గా మార్చబడింది. 1961 లో, కంపెనీ పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో ట్రాక్టర్ల తయారీ కోసం ఫరీదాబాద్ లో ఒక తయారీ స్థావరాన్ని ఏర్పాటు చేసింది మరియు ఎస్కార్ట్ బ్రాండ్ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది. అలాగే, వారు మోటారు సైకిళ్లు మరియు స్కూటర్ల తయారీ కోసం పోలాండ్ కు చెందిన CEKOP తో కలిసి సహకారం అందించారు. మొదటి రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిల్ అసెంబ్లీ లైన్ నుండి రోల్స్ చేస్తుంది. 1969లో, ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్స్ లిమిటెడ్ భారతదేశంలో ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను తయారు చేయడానికి గ్లోబల్ జెయింట్ ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీ, USAతో ఒక సాంకేతిక మరియు ఆర్థిక జాయింట్ వెంచర్ ను చేసింది. మరియు ఫిబ్రవరి 1, 1971 లో, మొదటి ట్రాక్టర్ ఫోర్డ్ 3000 ఫ్యాక్టరీ నుండి బయటకు వచ్చింది. 1977లో, ఈ సంస్థ ఫరీదాబాద్ లో ఎస్కార్ట్స్ సైంటిఫిక్ రీసెర్చ్ సెంటర్ పేరుతో తమ మొదటి స్వతంత్ర R&D సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== మూలాలు ==
t4l2vu08u61gu42vce1bdynzs5c21w5
3617654
3617651
2022-08-07T07:26:16Z
Prasharma681
99764
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
మెరుగైన ప్రపంచాన్ని రూపొందించడానికి కట్టుబడి, మేము సృజనాత్మక ఇంజనీరింగ్ పరిష్కారాలతో మానవ సామర్థ్యం యొక్క అంతులేని అవకాశాలను మిళితం చేస్తాము. ఈ రోజు, మరియు ప్రతిరోజూ, మనం తాకే ప్రతి జీవితం యొక్క ఆకాంక్షలను నెరవేర్చడానికి మేము సహాయపడతాము.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ అగ్రి మెషినరీల యొక్క అగ్రగామి తయారీదారు మరియు ఎగుమతిదారుల్లో ఒకటి. కంపెనీ ట్రాక్టర్ లు మరియు ట్రాక్టర్ పార్టులు, డీజిల్ ఇంజిన్ లు, గేర్ లు, షాఫ్ట్ లు, గేర్ బాక్స్ లు, ఇంజిన్ బ్లాక్ లు, క్రాంక్ షాఫ్ట్ లు, సిలెండర్ హెడ్ లు, కనెక్టింగ్ రాడ్ లు మరియు స్పిండిల్స్ ని తయారు చేస్తుంది మరియు ఎగుమతి చేస్తుంది. ఇవి బ్రేకులు, కపులర్లు, షాక్ అబ్జార్బర్లు, రైల్ ఫాస్టనింగ్ సిస్టమ్ లు, కాంపోజిట్ బ్రేక్ బ్లాక్ లు మరియు వల్కనైజ్డ్ రబ్బర్ పార్టులను కూడా అందిస్తాయి. ఈ సంస్థ తమ అనుబంధ సంస్థల ద్వారా ఐటిఇఎస్ మరియు ఫైనాన్షియల్ సర్వీసెస్ రంగాలలో పనిచేస్తుంది. 1951 లో, ఎస్కార్ట్స్ ఢిల్లీలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ప్రైవేట్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫార్మ్ యాంత్రీకరణను స్థాపించింది మరియు 1953 లో, ఎస్కార్ట్స్ (ఏజెంట్స్) లిమిటెడ్ మరియు ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రికల్చర్ అండ్ మెషిన్స్) లిమిటెడ్ విలీనమై ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ ప్రైవేట్ లిమిటెడ్గా ఏర్పడ్డాయి. ఈ సంస్థ డిసెంబర్ 1959లో పబ్లిక్ లిమిటెడ్ కంపెనీగా మార్చబడింది మరియు తరువాత ఈ పేరు జనవరి 1960లో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ గా మార్చబడింది. 1961 లో, కంపెనీ పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో ట్రాక్టర్ల తయారీ కోసం ఫరీదాబాద్ లో ఒక తయారీ స్థావరాన్ని ఏర్పాటు చేసింది మరియు ఎస్కార్ట్ బ్రాండ్ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది. అలాగే, వారు మోటారు సైకిళ్లు మరియు స్కూటర్ల తయారీ కోసం పోలాండ్ కు చెందిన CEKOP తో కలిసి సహకారం అందించారు. మొదటి రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిల్ అసెంబ్లీ లైన్ నుండి రోల్స్ చేస్తుంది. 1969లో, ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్స్ లిమిటెడ్ భారతదేశంలో ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను తయారు చేయడానికి గ్లోబల్ జెయింట్ ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీ, USAతో ఒక సాంకేతిక మరియు ఆర్థిక జాయింట్ వెంచర్ ను చేసింది. మరియు ఫిబ్రవరి 1, 1971 లో, మొదటి ట్రాక్టర్ ఫోర్డ్ 3000 ఫ్యాక్టరీ నుండి బయటకు వచ్చింది. 1977లో, ఈ సంస్థ ఫరీదాబాద్ లో ఎస్కార్ట్స్ సైంటిఫిక్ రీసెర్చ్ సెంటర్ పేరుతో తమ మొదటి స్వతంత్ర R&D సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== మూలాలు ==
gvjmwrkf7ex44lwowmzam47lrgx6lyd
3617663
3617654
2022-08-07T07:40:45Z
Prasharma681
99764
వ్యాసములో అంశం వ్రాయడం మూలం జతచేయడం
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
1948లో- దార్శనికులు శ్రీ. యుడి నందా మరియు శ్రీ. హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
1954 లో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
1961లో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన సంస్కృతిని పెంపొందించడం ద్వారా హై గేర్ లోకి కదులుతుంది.
1962లో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
1966లో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో పయనీర్స్
1969లో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
1971లో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ ల భావనను పరిచయం చేసింది.
1974 లో- జాతీయ సరిహద్దును దాటి మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
1977లో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానం యొక్క ప్రపంచంలోకి ప్రవేశించి స్వతంత్ర R & D కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
1991 లో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
2006లో- ఉత్తరాఖండ్ లోని రుద్రాపూర్ వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
2010లో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
2011లో- భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను లాంఛ్ చేసింది.
2012లో- అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేస్తుంది.
2013లో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది - స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది.
2014లో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
2015లో- యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను లాంఛ్ చేసింది, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు మరియు మెరుగైన కస్టమర్ అనుభవాన్ని అందించడం కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం కొరకు అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
2016 లో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - కఠినమైన కార్యకలాపాల కోసం బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి మరియు ప్రజలను మరింత ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేస్తుంది.
== మూలాలు ==
qsa9o5k2j1z9ae0t6b8ywourjuzqgez
3617668
3617663
2022-08-07T07:52:26Z
Prasharma681
99764
సవరణ చేయడం
wikitext
text/x-wiki
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 196 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010లో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== మూలాలు ==
ptbhrson086v8pm1oh5qh82kn40mkjf
3617672
3617668
2022-08-07T07:57:23Z
Prasharma681
99764
వ్యాసములో ఫోటో జత చేయడం
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 196 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010లో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== మూలాలు ==
8fl1ivjxwum0b1kgrs3jctg57qt6bbq
3617674
3617672
2022-08-07T07:58:45Z
Prasharma681
99764
వ్యాసములో ఇన్ఫోబాక్స్ పెట్టడం
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = Escorts Limited
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[Public company|Public]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[Agricultural machinery]]<br />[[Automotive]]<br />[[Engineering]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[Har Prasad Nanda|H P Nanda]]}}
| location = [[Faridabad]], [[Haryana]], India
| area_served = Worldwide
| key_people = [[Nikhil Nanda]] ([[Chairman]] and [[Managing Director|MD]])
| products = {{plainlist|
*[[Tractors]]
*[[Backhoe loader]]
*[[Crane (machine)|Cranes]]
*[[Crop protection]]
*[[Railway brake|Railway brake system]]
*[[Railway coupler]]s
*[[Compactor|Vibratory compactor]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 196 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010లో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== మూలాలు ==
44545ylutnjjbz12x743id6znyx6cwh
3617679
3617674
2022-08-07T08:13:31Z
Prasharma681
99764
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[పబ్లిక్ కంపెనీ|పబ్లిక్]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[వ్యవసాయ యంత్రాలు]]<br />[[ఆటోమోటివ్]]<br />[[ఇంజనీరింగ్]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[హర్ ప్రసాద్ నందా|హెచ్ పి నందా ]]}}
| location = [[ఫరీదాబాద్]], [[హర్యానా ]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తంగా
| key_people = [[నిఖిల్ నందా]] ([[చైర్మన్]] [[మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
|మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
]])
| products = {{plainlist|
*[[ట్రాక్టర్లు]]
*[[బ్యాక్ హో లోడర్]]
*[[క్రేన్ (మెషిన్))|క్రేన్లు]]
*[[పంట సంరక్షణ]]
*[[రైల్వే బ్రేక్|రైల్వే బ్రేక్ సిస్టమ్]]
*[[రైల్వే కప్లర్]]
*[[కాంపాక్టర్|వైబ్రేటరీ కాంపాక్టర్]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 196 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010లో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== మూలాలు ==
83auo06b31jxackust7rf4e41n74a48
3617689
3617679
2022-08-07T08:56:22Z
Prasharma681
99764
వ్యాసములో అంశము మూలము జతచేయడం
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[పబ్లిక్ కంపెనీ|పబ్లిక్]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[వ్యవసాయ యంత్రాలు]]<br />[[ఆటోమోటివ్]]<br />[[ఇంజనీరింగ్]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[హర్ ప్రసాద్ నందా|హెచ్ పి నందా ]]}}
| location = [[ఫరీదాబాద్]], [[హర్యానా ]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తంగా
| key_people = [[నిఖిల్ నందా]] ([[చైర్మన్]] [[మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
|మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
]])
| products = {{plainlist|
*[[ట్రాక్టర్లు]]
*[[బ్యాక్ హో లోడర్]]
*[[క్రేన్ (మెషిన్))|క్రేన్లు]]
*[[పంట సంరక్షణ]]
*[[రైల్వే బ్రేక్|రైల్వే బ్రేక్ సిస్టమ్]]
*[[రైల్వే కప్లర్]]
*[[కాంపాక్టర్|వైబ్రేటరీ కాంపాక్టర్]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 196 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010లో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
జపాన్ కుబోటా కార్పొరేషన్ సంస్థలో వాటాను కొనుగోలు చేసిన తరువాత ఎస్కార్ట్స్ ఇప్పుడు ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ గా మారింది. కుబోటా ఇప్పుడు ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ లో 44.8 శాతం వాటాను కలిగి , ఇప్పుడు కంపెనీ యొక్క జాయింట్ ప్రమోటర్ గా ఉంది.
ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ (గతంలో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్), ₹ 7,153 కోట్ల ప్రముఖ వ్యవసాయ యంత్రాలు మరియు నిర్మాణ తయారీదారు, కొత్త ట్రాక్టర్ సిరీస్ను ప్రారంభించాలని యోచిస్తోంది, డీలర్ నెట్వర్క్ను ర్యాంప్ అప్ చేస్తుంది, మరియు దేశీయ మరియు ఎగుమతి వ్యాపారాలలో వృద్ధికి వ్యూహాత్మక దిశను అందించడానికి కంపెనీ మధ్యంతర వ్యాపార ప్రణాళిక FY2028 (MTBP) ను సిద్ధం చేస్తున్నప్పటికీ, ట్రాక్టర్ బ్రాండ్లను భిన్నమైన పొజిషనింగ్తో పరపతి చేయాలని యోచిస్తోంది.
భవిష్యత్తు కోసం ఎంటిబిపిని ప్రారంభించాము. ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా మరియు కుబోటా జపాన్ మధ్య సంయుక్తంగా ఇది సృష్టించబడుతోంది మరియు ఈ సంవత్సరం క్యూ 3 నాటికి దీనిని ఖరారు చేయాలని మేము ఆశిస్తున్నాము " అని ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ చైర్మన్ మరియు మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ నిఖిల్ నందా 2021-22 సంవత్సరానికి కంపెనీ యొక్క ఇంటిగ్రేటెడ్ వార్షిక నివేదికలో చెప్పారు.
తన MTBPలో, దేశీయ, ఎగుమతి మార్కెట్ లో వృద్ధి, వ్యూహాత్మక దిశతో , గ్లోబల్ ఆర్ అండ్ డి సెంటర్ ఏర్పాటు, గ్లోబల్ ప్రొక్యూర్ మెంట్ సెంటర్ ఏర్పాటు, కార్బన్ న్యూట్రాలిటీ దిశగా కంపెనీ భవిష్యత్తుకు మౌలిక సదుపాయాలపై పెట్టుబడి, డిజిటల్ సంసిద్ధత, వ్యవసాయ యాంత్రీకరణ ,మూలధన కేటాయింపు సూత్రాల దిశగా ఉత్పత్తులపై కంపెనీ దృష్టిని పెట్టింది. తమ ట్రాక్టర్ ప్రొడక్ట్ రేంజ్ 11 HP నుంచి 120 HP వరకు విస్తరించబడి,కేవలం భారతదేశం కొరకు మాత్రమే కాకుండా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇతర ఫోకస్ మార్కెట్ ల కొరకు అన్నీ అప్లికేషన్ ,పంటల ఆవశ్యకతలను తెలుపుతుంది. కొత్త ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్ సిరీస్ (ఎన్ఇటిలు) ను కొత్త డిజైన్ ట్రాక్టర్ల ప్రారంభించడానికి సన్నద్ధమవుతోంది, 50+ హెచ్ పి త్వరలో ప్రవేశపెట్టబడతాయని భావిస్తున్నారు. సంస్థకు ప్రస్తుత డీలర్ల సంఖ్య సుమారు 1,100 కు వరకు ఉంది, రాబోయే కొన్ని సంవత్సరాలలో ఇది 30-40 శాతం పెరుగుతుందని అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ కంపెనీకి మూడు ప్రధాన వ్యాపారాలతో అగ్రి మెషినరీ, ఆదాయానికి 77 శాతం, నిర్మాణ పరికరాలు (14 శాతం) , రైల్వే ఎక్విప్మెంట్ డివిజన్ (9 శాతం)<ref>{{Cite web|last=Balachandar|first=G.|date=2022-06-26|title=‘Escorts Kubota is working on multi-pronged expansion, mid-term plan to drive future growth’|url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/escorts-kubota-is-working-on-multi-pronged-expansion-mid-term-plan-to-drive-future-growth/article65567113.ece|access-date=2022-08-07|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref>.
== మూలాలు ==
2myp5gjigpp6csoo22q4uficj8ni77b
3617698
3617689
2022-08-07T09:24:18Z
Prasharma681
99764
శీర్షిక చేయడం
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[పబ్లిక్ కంపెనీ|పబ్లిక్]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[వ్యవసాయ యంత్రాలు]]<br />[[ఆటోమోటివ్]]<br />[[ఇంజనీరింగ్]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[హర్ ప్రసాద్ నందా|హెచ్ పి నందా ]]}}
| location = [[ఫరీదాబాద్]], [[హర్యానా ]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తంగా
| key_people = [[నిఖిల్ నందా]] ([[చైర్మన్]] [[మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
|మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
]])
| products = {{plainlist|
*[[ట్రాక్టర్లు]]
*[[బ్యాక్ హో లోడర్]]
*[[క్రేన్ (మెషిన్))|క్రేన్లు]]
*[[పంట సంరక్షణ]]
*[[రైల్వే బ్రేక్|రైల్వే బ్రేక్ సిస్టమ్]]
*[[రైల్వే కప్లర్]]
*[[కాంపాక్టర్|వైబ్రేటరీ కాంపాక్టర్]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 196 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010లో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== భాగస్వామ్యం ==
జపాన్ కుబోటా కార్పొరేషన్ సంస్థలో వాటాను కొనుగోలు చేసిన తరువాత ఎస్కార్ట్స్ ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ గా పేరు మారింది. కుబోటా ప్రస్తుతం ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ లో 44.8 శాతం వాటాను కలిగి, కంపెనీ జాయింట్ ప్రమోటర్ గా ఉంది.
ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ (గతంలో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్), ₹ 7,153 కోట్ల ప్రముఖ వ్యవసాయ యంత్రాలు, నిర్మాణ తయారీదారు, కొత్త ట్రాక్టర్ సిరీస్ ప్రారంభించాలని యోచిస్తోంది, డీలర్ నెట్వర్క్ను ర్యాంప్ అప్ చేస్తుంది, దేశీయ, ఎగుమతి వ్యాపారాలలో వృద్ధికి వ్యూహాత్మక దిశను అందించడానికి కంపెనీ, మధ్యంతర వ్యాపార ప్రణాళిక FY2028 (MTBP) ను సిద్ధం చేస్తున్నప్పటికీ, ట్రాక్టర్ బ్రాండ్లను భిన్నమైన వాటితో పరపతి చేయాలని యోచిస్తోంది. భవిష్యత్తు కోసం ఎంటిబిపిని ప్రారంభించాము. ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా,కుబోటా జపాన్ మధ్య సంయుక్తంగా సృష్టించబడుతోంది,ఈ సంవత్సరం 3 నాటికి దీనిని ఖరారు చేయాలని ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ చైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ నిఖిల్ నందా 2021-22 సంవత్సరానికి కంపెనీ ఇంటిగ్రేటెడ్ వార్షిక నివేదికలో చెప్పాడు .
తన MTBPలో, దేశీయ, ఎగుమతి మార్కెట్ లో వృద్ధి, వ్యూహాత్మక దిశతో , గ్లోబల్ ఆర్ అండ్ డి సెంటర్ ఏర్పాటు, గ్లోబల్ ప్రొక్యూర్ మెంట్ సెంటర్ ఏర్పాటు, కార్బన్ న్యూట్రాలిటీ దిశగా కంపెనీ భవిష్యత్తుకు మౌలిక సదుపాయాలపై పెట్టుబడి, డిజిటల్ సంసిద్ధత, వ్యవసాయ యాంత్రీకరణ ,మూలధన కేటాయింపు సూత్రాల దిశగా ఉత్పత్తులపై కంపెనీ దృష్టిని పెట్టింది. తమ ట్రాక్టర్ల తయారీలో( ప్రొడక్ట్ రేంజ్) 11 HP నుంచి 120 HP వరకు విస్తరించబడి,కేవలం భారతదేశం కొరకు మాత్రమే కాకుండా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇతర ఫోకస్ మార్కెట్ ల కొరకు అన్నీ అప్లికేషన్ ,పంటల ఆవశ్యకతలను తెలుపుతుంది. కొత్త ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్ సిరీస్ (ఎన్ఇటిలు) ను కొత్త డిజైన్ ట్రాక్టర్ల ప్రారంభించడానికి సన్నద్ధమవుతోంది, 50+ హెచ్ పి త్వరలో ప్రవేశపెట్టబడతాయని భావిస్తున్నారు. సంస్థకు ప్రస్తుత డీలర్ల సంఖ్య సుమారు 1,100 కు వరకు ఉంది, రాబోయే కొన్ని సంవత్సరాలలో ఇది 30-40 శాతం పెరుగుతుందని అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ కంపెనీకి మూడు ప్రధాన వ్యాపారాలతో అగ్రి మెషినరీ, ఆదాయానికి 77 శాతం, నిర్మాణ పరికరాలు (14 శాతం) , రైల్వే ఎక్విప్మెంట్ డివిజన్ (9 శాతం)<ref>{{Cite web|last=Balachandar|first=G.|date=2022-06-26|title=‘Escorts Kubota is working on multi-pronged expansion, mid-term plan to drive future growth’|url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/escorts-kubota-is-working-on-multi-pronged-expansion-mid-term-plan-to-drive-future-growth/article65567113.ece|access-date=2022-08-07|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref>.
== మూలాలు ==
qgbkd3qvcp8tk7bm73rwi0m9sce4a7x
3617700
3617698
2022-08-07T09:26:47Z
Prasharma681
99764
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[పబ్లిక్ కంపెనీ|పబ్లిక్]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[వ్యవసాయ యంత్రాలు]]<br />[[ఆటోమోటివ్]]<br />[[ఇంజనీరింగ్]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[హర్ ప్రసాద్ నందా|హెచ్ పి నందా ]]}}
| location = [[ఫరీదాబాద్]], [[హర్యానా ]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తంగా
| key_people = [[నిఖిల్ నందా]] ([[చైర్మన్]] [[మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
|మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
]])
| products = {{plainlist|
*[[ట్రాక్టర్లు]]
*[[బ్యాక్ హో లోడర్]]
*[[క్రేన్ (మెషిన్))|క్రేన్లు]]
*[[పంట సంరక్షణ]]
*[[రైల్వే బ్రేక్|రైల్వే బ్రేక్ సిస్టమ్]]
*[[రైల్వే కప్లర్]]
*[[కాంపాక్టర్|వైబ్రేటరీ కాంపాక్టర్]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో లాహోర్ లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 1966 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977 సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010 సంవత్సరంలో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011 సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== భాగస్వామ్యం ==
జపాన్ కుబోటా కార్పొరేషన్ సంస్థలో వాటాను కొనుగోలు చేసిన తరువాత ఎస్కార్ట్స్ ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ గా పేరు మారింది. కుబోటా ప్రస్తుతం ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ లో 44.8 శాతం వాటాను కలిగి, కంపెనీ జాయింట్ ప్రమోటర్ గా ఉంది.
ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ (గతంలో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్), ₹ 7,153 కోట్ల ప్రముఖ వ్యవసాయ యంత్రాలు, నిర్మాణ తయారీదారు, కొత్త ట్రాక్టర్ సిరీస్ ప్రారంభించాలని యోచిస్తోంది, డీలర్ నెట్వర్క్ను ర్యాంప్ అప్ చేస్తుంది, దేశీయ, ఎగుమతి వ్యాపారాలలో వృద్ధికి వ్యూహాత్మక దిశను అందించడానికి కంపెనీ, మధ్యంతర వ్యాపార ప్రణాళిక FY2028 (MTBP) ను సిద్ధం చేస్తున్నప్పటికీ, ట్రాక్టర్ బ్రాండ్లను భిన్నమైన వాటితో పరపతి చేయాలని యోచిస్తోంది. భవిష్యత్తు కోసం ఎంటిబిపిని ప్రారంభించాము. ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా,కుబోటా జపాన్ మధ్య సంయుక్తంగా సృష్టించబడుతోంది,ఈ సంవత్సరం 3 నాటికి దీనిని ఖరారు చేయాలని ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ చైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ నిఖిల్ నందా 2021-22 సంవత్సరానికి కంపెనీ ఇంటిగ్రేటెడ్ వార్షిక నివేదికలో చెప్పాడు .
తన MTBPలో, దేశీయ, ఎగుమతి మార్కెట్ లో వృద్ధి, వ్యూహాత్మక దిశతో , గ్లోబల్ ఆర్ అండ్ డి సెంటర్ ఏర్పాటు, గ్లోబల్ ప్రొక్యూర్ మెంట్ సెంటర్ ఏర్పాటు, కార్బన్ న్యూట్రాలిటీ దిశగా కంపెనీ భవిష్యత్తుకు మౌలిక సదుపాయాలపై పెట్టుబడి, డిజిటల్ సంసిద్ధత, వ్యవసాయ యాంత్రీకరణ ,మూలధన కేటాయింపు సూత్రాల దిశగా ఉత్పత్తులపై కంపెనీ దృష్టిని పెట్టింది. తమ ట్రాక్టర్ల తయారీలో( ప్రొడక్ట్ రేంజ్) 11 HP నుంచి 120 HP వరకు విస్తరించబడి,కేవలం భారతదేశం కొరకు మాత్రమే కాకుండా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇతర ఫోకస్ మార్కెట్ ల కొరకు అన్నీ అప్లికేషన్ ,పంటల ఆవశ్యకతలను తెలుపుతుంది. కొత్త ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్ సిరీస్ (ఎన్ఇటిలు) ను కొత్త డిజైన్ ట్రాక్టర్ల ప్రారంభించడానికి సన్నద్ధమవుతోంది, 50+ హెచ్ పి త్వరలో ప్రవేశపెట్టబడతాయని భావిస్తున్నారు. సంస్థకు ప్రస్తుత డీలర్ల సంఖ్య సుమారు 1,100 కు వరకు ఉంది, రాబోయే కొన్ని సంవత్సరాలలో ఇది 30-40 శాతం పెరుగుతుందని అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ కంపెనీకి మూడు ప్రధాన వ్యాపారాలతో అగ్రి మెషినరీ, ఆదాయానికి 77 శాతం, నిర్మాణ పరికరాలు (14 శాతం) , రైల్వే ఎక్విప్మెంట్ డివిజన్ (9 శాతం)<ref>{{Cite web|last=Balachandar|first=G.|date=2022-06-26|title=‘Escorts Kubota is working on multi-pronged expansion, mid-term plan to drive future growth’|url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/escorts-kubota-is-working-on-multi-pronged-expansion-mid-term-plan-to-drive-future-growth/article65567113.ece|access-date=2022-08-07|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref>.
== మూలాలు ==
bh2behlp0b2e2761sixdvn4pr8xckq2
3617705
3617700
2022-08-07T09:29:25Z
Prasharma681
99764
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[పబ్లిక్ కంపెనీ|పబ్లిక్]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[వ్యవసాయ యంత్రాలు]]<br />[[ఆటోమోటివ్]]<br />[[ఇంజనీరింగ్]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[హర్ ప్రసాద్ నందా|హెచ్ పి నందా ]]}}
| location = [[ఫరీదాబాద్]], [[హర్యానా ]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తంగా
| key_people = [[నిఖిల్ నందా]] ([[చైర్మన్]] [[మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
|మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
]])
| products = {{plainlist|
*[[ట్రాక్టర్లు]]
*[[బ్యాక్ హో లోడర్]]
*[[క్రేన్ (మెషిన్))|క్రేన్లు]]
*[[పంట సంరక్షణ]]
*[[రైల్వే బ్రేక్|రైల్వే బ్రేక్ సిస్టమ్]]
*[[రైల్వే కప్లర్]]
*[[కాంపాక్టర్|వైబ్రేటరీ కాంపాక్టర్]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో [[లాహోర్]] లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 1966 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977 సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010 సంవత్సరంలో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011 సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== భాగస్వామ్యం ==
[[జపాన్]] దేశ కుబోటా కార్పొరేషన్ సంస్థలో వాటాను కొనుగోలు చేసిన తరువాత ఎస్కార్ట్స్ ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ గా పేరు మారింది. కుబోటా ప్రస్తుతం ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ లో 44.8 శాతం వాటాను కలిగి, కంపెనీ జాయింట్ ప్రమోటర్ గా ఉంది.
ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ (గతంలో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్), ₹ 7,153 కోట్ల ప్రముఖ వ్యవసాయ యంత్రాలు, నిర్మాణ తయారీదారు, కొత్త ట్రాక్టర్ సిరీస్ ప్రారంభించాలని యోచిస్తోంది, డీలర్ నెట్వర్క్ను ర్యాంప్ అప్ చేస్తుంది, దేశీయ,ఎగుమతి వ్యాపారాలలో వృద్ధికి వ్యూహాత్మక దిశను అందించడానికి కంపెనీ, మధ్యంతర వ్యాపార ప్రణాళిక FY2028 (MTBP) ను సిద్ధం చేస్తున్నప్పటికీ, ట్రాక్టర్ బ్రాండ్లను భిన్నమైన వాటితో పరపతి చేయాలని యోచిస్తోంది. భవిష్యత్తు కోసం ఎంటిబిపిని ప్రారంభించాము. ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా,కుబోటా జపాన్ మధ్య సంయుక్తంగా సృష్టించబడుతోంది,ఈ సంవత్సరం 3 నాటికి దీనిని ఖరారు చేయాలని ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ చైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ నిఖిల్ నందా 2021-22 సంవత్సరానికి కంపెనీ ఇంటిగ్రేటెడ్ వార్షిక నివేదికలో చెప్పాడు .
తన MTBPలో, దేశీయ, ఎగుమతి మార్కెట్ లో వృద్ధి, వ్యూహాత్మక దిశతో , గ్లోబల్ ఆర్ అండ్ డి సెంటర్ ఏర్పాటు, గ్లోబల్ ప్రొక్యూర్ మెంట్ సెంటర్ ఏర్పాటు, కార్బన్ న్యూట్రాలిటీ దిశగా కంపెనీ భవిష్యత్తుకు మౌలిక సదుపాయాలపై పెట్టుబడి, డిజిటల్ సంసిద్ధత, వ్యవసాయ యాంత్రీకరణ ,మూలధన కేటాయింపు సూత్రాల దిశగా ఉత్పత్తులపై కంపెనీ దృష్టిని పెట్టింది. తమ ట్రాక్టర్ల తయారీలో( ప్రొడక్ట్ రేంజ్) 11 HP నుంచి 120 HP వరకు విస్తరించబడి,కేవలం భారతదేశం కొరకు మాత్రమే కాకుండా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇతర ఫోకస్ మార్కెట్ ల కొరకు అన్నీ అప్లికేషన్ ,పంటల ఆవశ్యకతలను తెలుపుతుంది. కొత్త ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్ సిరీస్ (ఎన్ఇటిలు) ను కొత్త డిజైన్ ట్రాక్టర్ల ప్రారంభించడానికి సన్నద్ధమవుతోంది, 50+ హెచ్ పి త్వరలో ప్రవేశపెట్టబడతాయని భావిస్తున్నారు. సంస్థకు ప్రస్తుత డీలర్ల సంఖ్య సుమారు 1,100 కు వరకు ఉంది, రాబోయే కొన్ని సంవత్సరాలలో ఇది 30-40 శాతం పెరుగుతుందని అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ కంపెనీకి మూడు ప్రధాన వ్యాపారాలతో అగ్రి మెషినరీ, ఆదాయానికి 77 శాతం, నిర్మాణ పరికరాలు (14 శాతం) , రైల్వే ఎక్విప్మెంట్ డివిజన్ (9 శాతం)<ref>{{Cite web|last=Balachandar|first=G.|date=2022-06-26|title=‘Escorts Kubota is working on multi-pronged expansion, mid-term plan to drive future growth’|url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/escorts-kubota-is-working-on-multi-pronged-expansion-mid-term-plan-to-drive-future-growth/article65567113.ece|access-date=2022-08-07|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref>.
== మూలాలు ==
4lg0kkwrb14reqb8ctlcaepwvgsed2i
3617706
3617705
2022-08-07T09:31:13Z
Prasharma681
99764
వర్గం చేయడం
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[పబ్లిక్ కంపెనీ|పబ్లిక్]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[వ్యవసాయ యంత్రాలు]]<br />[[ఆటోమోటివ్]]<br />[[ఇంజనీరింగ్]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[హర్ ప్రసాద్ నందా|హెచ్ పి నందా ]]}}
| location = [[ఫరీదాబాద్]], [[హర్యానా ]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తంగా
| key_people = [[నిఖిల్ నందా]] ([[చైర్మన్]] [[మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
|మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
]])
| products = {{plainlist|
*[[ట్రాక్టర్లు]]
*[[బ్యాక్ హో లోడర్]]
*[[క్రేన్ (మెషిన్))|క్రేన్లు]]
*[[పంట సంరక్షణ]]
*[[రైల్వే బ్రేక్|రైల్వే బ్రేక్ సిస్టమ్]]
*[[రైల్వే కప్లర్]]
*[[కాంపాక్టర్|వైబ్రేటరీ కాంపాక్టర్]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో [[లాహోర్]] లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 1966 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977 సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010 సంవత్సరంలో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011 సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* 2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== భాగస్వామ్యం ==
[[జపాన్]] దేశ కుబోటా కార్పొరేషన్ సంస్థలో వాటాను కొనుగోలు చేసిన తరువాత ఎస్కార్ట్స్ ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ గా పేరు మారింది. కుబోటా ప్రస్తుతం ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ లో 44.8 శాతం వాటాను కలిగి, కంపెనీ జాయింట్ ప్రమోటర్ గా ఉంది.
ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ (గతంలో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్), ₹ 7,153 కోట్ల ప్రముఖ వ్యవసాయ యంత్రాలు, నిర్మాణ తయారీదారు, కొత్త ట్రాక్టర్ సిరీస్ ప్రారంభించాలని యోచిస్తోంది, డీలర్ నెట్వర్క్ను ర్యాంప్ అప్ చేస్తుంది, దేశీయ,ఎగుమతి వ్యాపారాలలో వృద్ధికి వ్యూహాత్మక దిశను అందించడానికి కంపెనీ, మధ్యంతర వ్యాపార ప్రణాళిక FY2028 (MTBP) ను సిద్ధం చేస్తున్నప్పటికీ, ట్రాక్టర్ బ్రాండ్లను భిన్నమైన వాటితో పరపతి చేయాలని యోచిస్తోంది. భవిష్యత్తు కోసం ఎంటిబిపిని ప్రారంభించాము. ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా,కుబోటా జపాన్ మధ్య సంయుక్తంగా సృష్టించబడుతోంది,ఈ సంవత్సరం 3 నాటికి దీనిని ఖరారు చేయాలని ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ చైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ నిఖిల్ నందా 2021-22 సంవత్సరానికి కంపెనీ ఇంటిగ్రేటెడ్ వార్షిక నివేదికలో చెప్పాడు .
తన MTBPలో, దేశీయ, ఎగుమతి మార్కెట్ లో వృద్ధి, వ్యూహాత్మక దిశతో , గ్లోబల్ ఆర్ అండ్ డి సెంటర్ ఏర్పాటు, గ్లోబల్ ప్రొక్యూర్ మెంట్ సెంటర్ ఏర్పాటు, కార్బన్ న్యూట్రాలిటీ దిశగా కంపెనీ భవిష్యత్తుకు మౌలిక సదుపాయాలపై పెట్టుబడి, డిజిటల్ సంసిద్ధత, వ్యవసాయ యాంత్రీకరణ ,మూలధన కేటాయింపు సూత్రాల దిశగా ఉత్పత్తులపై కంపెనీ దృష్టిని పెట్టింది. తమ ట్రాక్టర్ల తయారీలో( ప్రొడక్ట్ రేంజ్) 11 HP నుంచి 120 HP వరకు విస్తరించబడి,కేవలం భారతదేశం కొరకు మాత్రమే కాకుండా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇతర ఫోకస్ మార్కెట్ ల కొరకు అన్నీ అప్లికేషన్ ,పంటల ఆవశ్యకతలను తెలుపుతుంది. కొత్త ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్ సిరీస్ (ఎన్ఇటిలు) ను కొత్త డిజైన్ ట్రాక్టర్ల ప్రారంభించడానికి సన్నద్ధమవుతోంది, 50+ హెచ్ పి త్వరలో ప్రవేశపెట్టబడతాయని భావిస్తున్నారు. సంస్థకు ప్రస్తుత డీలర్ల సంఖ్య సుమారు 1,100 కు వరకు ఉంది, రాబోయే కొన్ని సంవత్సరాలలో ఇది 30-40 శాతం పెరుగుతుందని అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ కంపెనీకి మూడు ప్రధాన వ్యాపారాలతో అగ్రి మెషినరీ, ఆదాయానికి 77 శాతం, నిర్మాణ పరికరాలు (14 శాతం) , రైల్వే ఎక్విప్మెంట్ డివిజన్ (9 శాతం)<ref>{{Cite web|last=Balachandar|first=G.|date=2022-06-26|title=‘Escorts Kubota is working on multi-pronged expansion, mid-term plan to drive future growth’|url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/escorts-kubota-is-working-on-multi-pronged-expansion-mid-term-plan-to-drive-future-growth/article65567113.ece|access-date=2022-08-07|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref>.
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:1944 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:స్వాతంత్ర్య పూర్వ సంస్థలు]]
[[వర్గం:హర్యానా పరిశ్రమలు]]
[[వర్గం:వ్యవసాయ పనిముట్లు]]
51dqpbg6812v07pw6ihyt92z9o0j1u9
3617713
3617706
2022-08-07T09:43:01Z
Prasharma681
99764
వ్యాసములో ఫోటో జత చేయడం
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[పబ్లిక్ కంపెనీ|పబ్లిక్]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[వ్యవసాయ యంత్రాలు]]<br />[[ఆటోమోటివ్]]<br />[[ఇంజనీరింగ్]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[హర్ ప్రసాద్ నందా|హెచ్ పి నందా ]]}}
| location = [[ఫరీదాబాద్]], [[హర్యానా ]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తంగా
| key_people = [[నిఖిల్ నందా]] ([[చైర్మన్]] [[మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
|మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
]])
| products = {{plainlist|
*[[ట్రాక్టర్లు]]
*[[బ్యాక్ హో లోడర్]]
*[[క్రేన్ (మెషిన్))|క్రేన్లు]]
*[[పంట సంరక్షణ]]
*[[రైల్వే బ్రేక్|రైల్వే బ్రేక్ సిస్టమ్]]
*[[రైల్వే కప్లర్]]
*[[కాంపాక్టర్|వైబ్రేటరీ కాంపాక్టర్]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో [[లాహోర్]] లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 1966 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977 సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010 సంవత్సరంలో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011 సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* [[దస్త్రం:India farming with tractor rural agriculture Rajasthan 2015.jpg|thumb|రాజస్థాన్ ( భారతదేశం )రాష్ట్రం లో ట్రాక్టర్ గ్రామీణ వ్యవసాయం 2015 సంవత్సరం.]]2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== భాగస్వామ్యం ==
[[జపాన్]] దేశ కుబోటా కార్పొరేషన్ సంస్థలో వాటాను కొనుగోలు చేసిన తరువాత ఎస్కార్ట్స్ ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ గా పేరు మారింది. కుబోటా ప్రస్తుతం ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ లో 44.8 శాతం వాటాను కలిగి, కంపెనీ జాయింట్ ప్రమోటర్ గా ఉంది.
ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ (గతంలో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్), ₹ 7,153 కోట్ల ప్రముఖ వ్యవసాయ యంత్రాలు, నిర్మాణ తయారీదారు, కొత్త ట్రాక్టర్ సిరీస్ ప్రారంభించాలని యోచిస్తోంది, డీలర్ నెట్వర్క్ను ర్యాంప్ అప్ చేస్తుంది, దేశీయ,ఎగుమతి వ్యాపారాలలో వృద్ధికి వ్యూహాత్మక దిశను అందించడానికి కంపెనీ, మధ్యంతర వ్యాపార ప్రణాళిక FY2028 (MTBP) ను సిద్ధం చేస్తున్నప్పటికీ, ట్రాక్టర్ బ్రాండ్లను భిన్నమైన వాటితో పరపతి చేయాలని యోచిస్తోంది. భవిష్యత్తు కోసం ఎంటిబిపిని ప్రారంభించాము. ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా,కుబోటా జపాన్ మధ్య సంయుక్తంగా సృష్టించబడుతోంది,ఈ సంవత్సరం 3 నాటికి దీనిని ఖరారు చేయాలని ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ చైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ నిఖిల్ నందా 2021-22 సంవత్సరానికి కంపెనీ ఇంటిగ్రేటెడ్ వార్షిక నివేదికలో చెప్పాడు .
తన MTBPలో, దేశీయ, ఎగుమతి మార్కెట్ లో వృద్ధి, వ్యూహాత్మక దిశతో , గ్లోబల్ ఆర్ అండ్ డి సెంటర్ ఏర్పాటు, గ్లోబల్ ప్రొక్యూర్ మెంట్ సెంటర్ ఏర్పాటు, కార్బన్ న్యూట్రాలిటీ దిశగా కంపెనీ భవిష్యత్తుకు మౌలిక సదుపాయాలపై పెట్టుబడి, డిజిటల్ సంసిద్ధత, వ్యవసాయ యాంత్రీకరణ ,మూలధన కేటాయింపు సూత్రాల దిశగా ఉత్పత్తులపై కంపెనీ దృష్టిని పెట్టింది. తమ ట్రాక్టర్ల తయారీలో( ప్రొడక్ట్ రేంజ్) 11 HP నుంచి 120 HP వరకు విస్తరించబడి,కేవలం భారతదేశం కొరకు మాత్రమే కాకుండా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇతర ఫోకస్ మార్కెట్ ల కొరకు అన్నీ అప్లికేషన్ ,పంటల ఆవశ్యకతలను తెలుపుతుంది. కొత్త ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్ సిరీస్ (ఎన్ఇటిలు) ను కొత్త డిజైన్ ట్రాక్టర్ల ప్రారంభించడానికి సన్నద్ధమవుతోంది, 50+ హెచ్ పి త్వరలో ప్రవేశపెట్టబడతాయని భావిస్తున్నారు. సంస్థకు ప్రస్తుత డీలర్ల సంఖ్య సుమారు 1,100 కు వరకు ఉంది, రాబోయే కొన్ని సంవత్సరాలలో ఇది 30-40 శాతం పెరుగుతుందని అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ కంపెనీకి మూడు ప్రధాన వ్యాపారాలతో అగ్రి మెషినరీ, ఆదాయానికి 77 శాతం, నిర్మాణ పరికరాలు (14 శాతం) , రైల్వే ఎక్విప్మెంట్ డివిజన్ (9 శాతం)<ref>{{Cite web|last=Balachandar|first=G.|date=2022-06-26|title=‘Escorts Kubota is working on multi-pronged expansion, mid-term plan to drive future growth’|url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/escorts-kubota-is-working-on-multi-pronged-expansion-mid-term-plan-to-drive-future-growth/article65567113.ece|access-date=2022-08-07|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref>.
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:1944 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:స్వాతంత్ర్య పూర్వ సంస్థలు]]
[[వర్గం:హర్యానా పరిశ్రమలు]]
[[వర్గం:వ్యవసాయ పనిముట్లు]]
2dz34x07g1m2crl7s8c3q9i77rg31qd
3617714
3617713
2022-08-07T09:45:11Z
Prasharma681
99764
wikitext
text/x-wiki
[[దస్త్రం:Karawal Nagar, Delhi 20160413 (26641945141).jpg|thumb|ఎస్కార్ట్ సంస్థ తయారీలో ఒక ట్రాక్టర్.]]
'''ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్''' '''(Escorts Limited)''' భారతీయ బహుళజాతి పారిశ్రామిక సంస్థ 1944 సంవత్సరంలో ప్రారంభించబడింది. కంపెనీ 70 పైగా దేశాలలోవ్యవసాయ, మార్కెటింగ్ కార్యకలాపాలను కలిగి ఉంది. ఈ కంపెనీ వ్యవసాయ రంగములో ట్రాక్టర్, యంత్రాలు, నిర్మాణ యంత్రాలు, మెటీరియల్ హ్యాండ్లింగ్ , రైల్వే పరికరాల రంగాలలో తన వ్యాపారం నిర్వహిస్తుంది. ప్రధాన కార్యాలయం [[హర్యానా]]<nowiki/>లోని [[ఫరీదాబాద్]] లో ఉంది<ref>{{Cite web|title=Escorts Agri Machinery International {{!}} Escorts Agri Machinery|url=https://www.escortsgroup.com/agri-machinery/international/|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ సంస్థ ఛైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నిఖిల్ నందా ఉన్నాడు<ref>{{Cite web|last=Bhandari|first=Bhupesh|date=2015-01-21|title=Can Nikhil Nanda turn around Escorts?|url=https://www.business-standard.com/article/companies/can-nikhil-nanda-turn-around-escorts-115012101377_1.html|access-date=2022-08-07|website=www.business-standard.com|language=en}}</ref>.{{Infobox company
| name = ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్
| logo = Escorts_Group.svg
| logo_size = 200px
| type = [[పబ్లిక్ కంపెనీ|పబ్లిక్]]
| traded_as = {{BSE|500495}} {{NSE|ESCORTS}}
| industry = [[వ్యవసాయ యంత్రాలు]]<br />[[ఆటోమోటివ్]]<br />[[ఇంజనీరింగ్]]
| foundation = {{start date and age|1944}}
| founder = {{plainlist|
*[[హర్ ప్రసాద్ నందా|హెచ్ పి నందా ]]}}
| location = [[ఫరీదాబాద్]], [[హర్యానా ]], భారతదేశం
| area_served = ప్రపంచ వ్యాప్తంగా
| key_people = [[నిఖిల్ నందా]] ([[చైర్మన్]] [[మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
|మేనేజింగ్ డైరెక్టర్
]])
| products = {{plainlist|
*[[ట్రాక్టర్లు]]
*[[బ్యాక్ హో లోడర్]]
*[[క్రేన్ (మెషిన్))|క్రేన్లు]]
*[[పంట సంరక్షణ]]
*[[రైల్వే బ్రేక్|రైల్వే బ్రేక్ సిస్టమ్]]
*[[రైల్వే కప్లర్]]
*[[కాంపాక్టర్|వైబ్రేటరీ కాంపాక్టర్]]}}
| revenue = {{up}} {{INRconvert|7014|c}} (FY 2021)<ref name=FY21/>
| net_income = {{up}} {{INRconvert|871|c}} (FY 2021)<ref name=FY21>{{cite news |title=Escorts Q4 results: Net profit jumps two-fold to Rs 285 crore |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/earnings/escorts-q4-results-net-profit-jumps-two-fold-to-rs-285-crore/articleshow/82630572.cms |access-date=29 October 2021 |work=The Economic Times}}</ref>
| num_employees = 10,000+ (2021)
| website = {{URL|http://www.escortsgroup.com/}}
}}
== చరిత్ర ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ 1944లో [[లాహోర్]] లో ఎస్కార్ట్స్ ఏజెంట్స్ లిమిటెడ్ గా స్థాపించబడింది. 1944 లో ఒక చిన్న ఏజెన్సీ హౌస్ నుండి భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఇంజనీరింగ్ సమ్మేళనాలలో ఒకటి వరకు, భారతదేశం ఆర్థిక పురోగతి, అభివృద్ధి చెందుతున్న వాటిలో ఒకటిగా నిలిచింది. భారతదేశ మౌలిక సదుపాయాలలో, డి, సుసంపన్నమైన వ్యవసాయ రంగములో, ఆర్థిక వ్యవస్థను సమీకరించడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం తో దేశ అభివృద్ధిలో ఒక సంస్థ<ref>{{Cite web|title=Overview|url=https://www.escortsgroup.com/escorts-group/overview.html|access-date=2022-08-07|website=www.escortsgroup.com}}</ref>.
== అభివృద్ధి ==
ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ నాయకత్వ నూతన ఆలోచనలతో, సృజనాత్మకత, మారుతున్న సాంకేతిక ,ఆధునీకరణలో ఉత్తమ-తరగతి తయారీ పద్ధతులతో, ప్రపంచంలోని అత్యుత్తమమైన వాటితో సమానంగా సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందిన ఇంజనీరింగ్ సంస్థగా అభివృద్ధి చెందినది. ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్ తన వ్యాపార పురోగతి ఈ విధంగా ఉన్నది<ref>{{Cite web|title=Escorts Limited - Our Milestones|url=https://www.indiamart.com/escortsagrimachinery/our-milestones.html|access-date=2022-08-07|website=www.indiamart.com}}</ref> .
* 1948 సంవత్సరంలో- యుడి నందా,హెచ్.పి. నందా ఎస్కార్ట్స్ (అగ్రి ఇన్ 1949- మెషినరీ లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించారు.
* జర్మనీకి చెందిన గోయెట్జ్ వెర్క్ సహకారంతో తన మొదటి పారిశ్రామిక వెంచర్ గోయెట్జ్ (ఇండియా లిమిటెడ్)ను ప్రారంభించింది
* 1954 సంవత్సరంలో- ఉత్తర భారతదేశం కోసం మాసే ఫెర్గూసన్ ట్రాక్టర్ల ఫ్రాంచైజీని చేపట్టింది
* 1961సంవత్సరంలో- పోలాండ్ కు చెందిన URSUS సహకారంతో తన స్వంత బ్రాండ్ ట్రాక్టర్ల తయారీని ప్రారంభించింది, రాజ్ దూత్ మోటార్ సైకిళ్ల ఉత్పత్తితో ద్విచక్ర వాహన తయారీ చేపట్టింది.
* 1962 సంవత్సరంలో- జర్మనీలోని బోగ్ తో ప్యాసింజర్ కోచ్ ల కొరకు షాక్ అబ్జార్బర్ ల తయారీని ప్రారంభించింది.
* 1966 సంవత్సరంలో- భారతదేశంలో ఆటోమోటివ్ షాక్ అబ్జార్బర్ల తయారీలో మార్గదర్శిగా నిలిచింది.
* 1969 సంవత్సరంలో- ఫోర్డ్ ట్రాక్టర్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి ప్రపంచ దిగ్గజం ఫోర్డ్ మోటార్ కంపెనీతో కలిసి జాయింట్ వెంచర్ లోకి ప్రవేశించింది, బెంగళూరులో ట్రైనింగ్ అండ్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను స్థాపించింది.
* 1971 సంవత్సరంలో- నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించి, పిక్ ఎన్ క్యారీ క్రేన్ లను పరిచయం చేసింది.
* 1974 సంవత్సరంలో- మొదటిసారిగా ట్రాక్టర్లను ఎగుమతి చేయడం ప్రారంభించింది
* 1977 సంవత్సరంలో- స్వీయ-అభివృద్ధి చెందిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో స్వతంత్ర పరిశోధన , అభివృద్ధి (R & D) కేంద్రాన్ని స్థాపించింది
* 1991 సంవత్సరంలో- ఎన్ఎస్ఈ & బిఎస్ఇలో జాబితా చేయబడిన షేర్లు
* 2006 సంవత్సరంలో- [[ఉత్తరాఖండ్]] లోని [[రుద్రాపూర్ (ఉత్తరాఖండ్)|రుద్రాపూర్]] వద్ద కొత్త తయారీ కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది.
* 2010 సంవత్సరంలో- బ్యాక్ హో లోడర్స్ ను దేశీయంగా డిజైన్ చేసిన తొలి భారతీయ కంపెనీగా అవతరించింది.
* 2011 సంవత్సరంలో భారతదేశపు మొట్టమొదటి ఇన్వర్టర్ ట్రాక్టర్ FT45ను ప్రవేశ పెట్టింది.
* 2012 సంవత్సరంలో అత్యంత ఇంధన-సమర్థవంతమైన ట్రాక్టర్లను అభివృద్ధి చేసింది పవర్ ట్రాక్ 425. భారతీయ రైల్వేల కొరకు దేశీయంగా బోగీ మౌంటెడ్ బ్రేక్ సిస్టమ్ లను అభివృద్ధి చేసింది.
* 2013 సంవత్సరంలో- ఇటాలియన్ ట్రాక్టర్ బ్రాండ్ సహకారంతో ఫెరారీ ట్రాక్టర్లను ప్రారంభించింది (స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్లలో ప్రపంచంలోనే అత్యుత్తమమైనది గా భావిస్తారు).
* 2014 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 4X4ను లాంఛ్ చేసింది, భారతీయ ట్రాక్టర్ ల కొరకు హై ఎండ్ కార్ టెక్నాలజీని పరిచయం చేసింది.
* 2015 సంవత్సరంలో యాంటీ-లిఫ్ట్ ట్రాక్టర్ - కమర్షియల్ హాలేజ్ కార్యకలాపాల కొరకు భారతదేశపు మొట్టమొదటి లిఫ్ట్ రెసిస్టెంట్ ట్రాక్టర్ లను ప్రవేశ పెట్టడం, స్పెషాలిటీ ట్రాక్టర్ లు, స్టీల్ ట్రాక్, బిజినెస్ లను డిజిటల్ గా మార్చడం కొరకు, వినియోగ దారుల మరింత సేవలక కొరకు కాగ్నిజెంట్ టెక్నాలజీ సొల్యూషన్స్ తో భాగస్వాములు కావడం, అమూల్ గ్రూపుతో జాయింట్ వెంచర్ కుదుర్చుకుంది.
* [[దస్త్రం:India farming with tractor rural agriculture Rajasthan 2015.jpg|thumb|రాజస్థాన్ ( భారతదేశం )రాష్ట్రం లో ఫెర్గ్యూసన్ ట్రాక్టర్ గ్రామీణ వ్యవసాయం 2015 సంవత్సరం.]]2016 సంవత్సరంలో- ఫార్మ్ ట్రాక్ 6090 - భారతదేశంలో తయారైన ఒక గ్లోబల్ ట్రాక్టర్, జంగ్లీని పరిచయం చేసింది - బ్రూట్ ఫోర్స్ తో హై-పవర్ బ్యాక్ హో లోడర్, సాంకేతిక నైపుణ్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి,ప్రజలకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ఎస్కార్ట్స్ స్కిల్ డెవలప్ మెంట్ సెంటర్ ను ఏర్పాటు చేసింది.
== భాగస్వామ్యం ==
[[జపాన్]] దేశ కుబోటా కార్పొరేషన్ సంస్థలో వాటాను కొనుగోలు చేసిన తరువాత ఎస్కార్ట్స్ ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ గా పేరు మారింది. కుబోటా ప్రస్తుతం ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ లో 44.8 శాతం వాటాను కలిగి, కంపెనీ జాయింట్ ప్రమోటర్ గా ఉంది.
ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ (గతంలో ఎస్కార్ట్స్ లిమిటెడ్), ₹ 7,153 కోట్ల ప్రముఖ వ్యవసాయ యంత్రాలు, నిర్మాణ తయారీదారు, కొత్త ట్రాక్టర్ సిరీస్ ప్రారంభించాలని యోచిస్తోంది, డీలర్ నెట్వర్క్ను ర్యాంప్ అప్ చేస్తుంది, దేశీయ,ఎగుమతి వ్యాపారాలలో వృద్ధికి వ్యూహాత్మక దిశను అందించడానికి కంపెనీ, మధ్యంతర వ్యాపార ప్రణాళిక FY2028 (MTBP) ను సిద్ధం చేస్తున్నప్పటికీ, ట్రాక్టర్ బ్రాండ్లను భిన్నమైన వాటితో పరపతి చేయాలని యోచిస్తోంది. భవిష్యత్తు కోసం ఎంటిబిపిని ప్రారంభించాము. ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా,కుబోటా జపాన్ మధ్య సంయుక్తంగా సృష్టించబడుతోంది,ఈ సంవత్సరం 3 నాటికి దీనిని ఖరారు చేయాలని ఎస్కార్ట్స్ కుబోటా లిమిటెడ్ చైర్మన్, మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ నిఖిల్ నందా 2021-22 సంవత్సరానికి కంపెనీ ఇంటిగ్రేటెడ్ వార్షిక నివేదికలో చెప్పాడు .
తన MTBPలో, దేశీయ, ఎగుమతి మార్కెట్ లో వృద్ధి, వ్యూహాత్మక దిశతో , గ్లోబల్ ఆర్ అండ్ డి సెంటర్ ఏర్పాటు, గ్లోబల్ ప్రొక్యూర్ మెంట్ సెంటర్ ఏర్పాటు, కార్బన్ న్యూట్రాలిటీ దిశగా కంపెనీ భవిష్యత్తుకు మౌలిక సదుపాయాలపై పెట్టుబడి, డిజిటల్ సంసిద్ధత, వ్యవసాయ యాంత్రీకరణ ,మూలధన కేటాయింపు సూత్రాల దిశగా ఉత్పత్తులపై కంపెనీ దృష్టిని పెట్టింది. తమ ట్రాక్టర్ల తయారీలో( ప్రొడక్ట్ రేంజ్) 11 HP నుంచి 120 HP వరకు విస్తరించబడి,కేవలం భారతదేశం కొరకు మాత్రమే కాకుండా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇతర ఫోకస్ మార్కెట్ ల కొరకు అన్నీ అప్లికేషన్ ,పంటల ఆవశ్యకతలను తెలుపుతుంది. కొత్త ఎస్కార్ట్స్ ట్రాక్టర్ సిరీస్ (ఎన్ఇటిలు) ను కొత్త డిజైన్ ట్రాక్టర్ల ప్రారంభించడానికి సన్నద్ధమవుతోంది, 50+ హెచ్ పి త్వరలో ప్రవేశపెట్టబడతాయని భావిస్తున్నారు. సంస్థకు ప్రస్తుత డీలర్ల సంఖ్య సుమారు 1,100 కు వరకు ఉంది, రాబోయే కొన్ని సంవత్సరాలలో ఇది 30-40 శాతం పెరుగుతుందని అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ కంపెనీకి మూడు ప్రధాన వ్యాపారాలతో అగ్రి మెషినరీ, ఆదాయానికి 77 శాతం, నిర్మాణ పరికరాలు (14 శాతం) , రైల్వే ఎక్విప్మెంట్ డివిజన్ (9 శాతం)<ref>{{Cite web|last=Balachandar|first=G.|date=2022-06-26|title=‘Escorts Kubota is working on multi-pronged expansion, mid-term plan to drive future growth’|url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/escorts-kubota-is-working-on-multi-pronged-expansion-mid-term-plan-to-drive-future-growth/article65567113.ece|access-date=2022-08-07|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref>.
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:1944 స్థాపితాలు]]
[[వర్గం:స్వాతంత్ర్య పూర్వ సంస్థలు]]
[[వర్గం:హర్యానా పరిశ్రమలు]]
[[వర్గం:వ్యవసాయ పనిముట్లు]]
4k6ovcknc8q7xtopciihycohksxg8sh
వాడుకరి చర్చ:Ramesh katravath
3
355265
3617642
2022-08-07T07:02:55Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Ramesh katravath గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Ramesh katravath గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 07:02, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
sym791ss0vu2rzw2j9cg9ba8wzajnzs
వాడుకరి చర్చ:Claire333ryan
3
355266
3617666
2022-08-07T07:47:32Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Claire333ryan గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Claire333ryan గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 07:47, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
o06yf1069hog4zdnvugz24q9le5pajb
వర్గం:చారిత్రిక సమాచారాన్ని తిరిగి చేర్చవలసిన వ్యాసాలు
14
355267
3617688
2022-08-07T08:53:29Z
Chaduvari
97
+వర్గం
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:వ్యాసాల నిర్వహణ]]
sp7sqdyz6v9deokjqgkdhquz3t2ba8u
3617723
3617688
2022-08-07T10:41:36Z
Chaduvari
97
వర్గ వివరణ
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:వ్యాసాల నిర్వహణ]]
ఏదైనా పేజీలో {{Tl|చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}} అనే మూసను చేర్చినపుడు ఆ పేజీ ఈ వర్గం లోకి చేరుతుంది.
q2s6fecodj4eawos7dfbo6wcpr43noq
3617724
3617723
2022-08-07T10:42:01Z
Chaduvari
97
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:వ్యాసాల నిర్వహణ]]
ఏదైనా పేజీలో {{Tl|చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}} అనే మూసను చేర్చినపుడు ఆ పేజీ ఈ వర్గం లోకి చేరుతుంది. ఈ వర్గం ఖాళీగా ఉన్నప్పటికీ తొలగించకండి.
8r1721vu4ldmf8girdl4ltard7sxz59
3617725
3617724
2022-08-07T10:42:47Z
Chaduvari
97
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:వ్యాసాల నిర్వహణ]]
ఏదైనా పేజీలో {{Tl|చారిత్రిక సమాచారం ఆవశ్యకం}} అనే మూసను చేర్చినపుడు ఆ పేజీ ఈ వర్గం లోకి చేరుతుంది. ఇదొక నిర్వహణ సహాయక వర్గం. ఇది ఖాళీగా ఉన్నప్పటికీ తొలగించకండి.
3kxpclnocrp6ymmessqjc98quw2qlp2
వాడుకరి చర్చ:Konda harshitha
3
355268
3617697
2022-08-07T09:20:00Z
Nrgullapalli
11739
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Konda harshitha గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Konda harshitha గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 09:20, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
im3uvdzcwbxe013jera8dxkirjnzehs
కస్బా వినాయక దేవాలయం
0
355269
3617699
2022-08-07T09:25:29Z
Pranayraj1985
29393
"[[:en:Special:Redirect/revision/1097527017|Kasba Ganapati]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు
wikitext
text/x-wiki
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' మహారాష్ట్రలోని [[పూణే]] నగర [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవత]].<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPhadnis2017">Phadnis, Ashish (28 August 2017). [https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html "Meet Pune's most revered Ganeshas and people's 'Manache Ganpati'"]. ''Hindustan Times''.</cite></ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref>
1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref>
అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref>
1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" />
గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, శ్రీ కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
s9pt8e5w5obe8847cdzokr37m47kqi8
3617701
3617699
2022-08-07T09:27:24Z
Pranayraj1985
29393
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = Kasba Ganapati Temple
| image =
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = India
| state = [[Maharashtra]]
| district = [[Pune]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[Ganesh]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' మహారాష్ట్రలోని [[పూణే]] నగర [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవత]].<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPhadnis2017">Phadnis, Ashish (28 August 2017). [https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html "Meet Pune's most revered Ganeshas and people's 'Manache Ganpati'"]. ''Hindustan Times''.</cite></ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref>
1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref>
అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref>
1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" />
గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, శ్రీ కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
qsvmkhombxgq77dianpn5z2ri1o3lce
3617702
3617701
2022-08-07T09:27:37Z
Pranayraj1985
29393
"సమాచారపెట్టెలో బొమ్మను చేర్చి మెరుగుపరచాను" #WPWPTE, #WPWP
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = Kasba Ganapati Temple
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = India
| state = [[Maharashtra]]
| district = [[Pune]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[Ganesh]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' మహారాష్ట్రలోని [[పూణే]] నగర [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవత]].<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPhadnis2017">Phadnis, Ashish (28 August 2017). [https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html "Meet Pune's most revered Ganeshas and people's 'Manache Ganpati'"]. ''Hindustan Times''.</cite></ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref>
1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref>
అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref>
1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" />
గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, శ్రీ కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
65qj6123wsi3d2p1kaqwyoicye9ywmm
3617703
3617702
2022-08-07T09:28:22Z
Pranayraj1985
29393
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = కస్బా వినాయక దేవాలయం
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = భారతదేశం
| state = [[మహారాష్ట్ర]]
| district = [[పూణే]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[వినాయకుడు]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' మహారాష్ట్రలోని [[పూణే]] నగర [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవత]].<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPhadnis2017">Phadnis, Ashish (28 August 2017). [https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html "Meet Pune's most revered Ganeshas and people's 'Manache Ganpati'"]. ''Hindustan Times''.</cite></ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref>
1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref>
అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref>
1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" />
గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, శ్రీ కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
dqd4zyallvms38lcyhq4jh7v4pxiony
3617704
3617703
2022-08-07T09:28:47Z
Pranayraj1985
29393
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = కస్బా వినాయక దేవాలయం
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = భారతదేశం
| state = [[మహారాష్ట్ర]]
| district = [[పూణే]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[వినాయకుడు]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[పూణే]] నగర [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవుడు]].<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPhadnis2017">Phadnis, Ashish (28 August 2017). [https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html "Meet Pune's most revered Ganeshas and people's 'Manache Ganpati'"]. ''Hindustan Times''.</cite></ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref>
1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref>
అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref>
1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" />
గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, శ్రీ కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
eblg161xckjkgre1pclrc09osuknonj
3617707
3617704
2022-08-07T09:31:54Z
Pranayraj1985
29393
/* చరిత్ర */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = కస్బా వినాయక దేవాలయం
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = భారతదేశం
| state = [[మహారాష్ట్ర]]
| district = [[పూణే]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[వినాయకుడు]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[పూణే]] నగర [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవుడు]].<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref> 1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref> అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref> 1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" /> గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, శ్రీ కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
c7306ut27m9att4yzkg4gmjikez5hw8
3617709
3617707
2022-08-07T09:36:08Z
Pranayraj1985
29393
/* వార్షిక ఉత్సవం */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = కస్బా వినాయక దేవాలయం
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = భారతదేశం
| state = [[మహారాష్ట్ర]]
| district = [[పూణే]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[వినాయకుడు]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[పూణే]] నగర [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవుడు]].<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref> 1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref> అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref> 1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" /> గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
gvs44dvyobofaqtvzoghpdc65rmt965
3617710
3617709
2022-08-07T09:37:38Z
Pranayraj1985
29393
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = కస్బా వినాయక దేవాలయం
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = భారతదేశం
| state = [[మహారాష్ట్ర]]
| district = [[పూణే]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[వినాయకుడు]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[పూణే]] నగరంలో ఉన్న [[వినాయకుడి దేవాలయాల జాబితా|వినాయక దేవాలయం]]. వినాయకుడు పూణే నగరానికి [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవుడిగా]] పరిగణించబడుతున్నాడు.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref> 1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref> అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref> 1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" /> గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
<references />
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
qolzu7vgazghvurzs2aaajoofl69ppx
3617711
3617710
2022-08-07T09:39:42Z
Pranayraj1985
29393
/* మూలాలు */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = కస్బా వినాయక దేవాలయం
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = భారతదేశం
| state = [[మహారాష్ట్ర]]
| district = [[పూణే]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[వినాయకుడు]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[పూణే]] నగరంలో ఉన్న [[వినాయకుడి దేవాలయాల జాబితా|వినాయక దేవాలయం]]. వినాయకుడు పూణే నగరానికి [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవుడిగా]] పరిగణించబడుతున్నాడు.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref> 1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref> అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref> 1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" /> గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది. <ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:గణేశుని దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:హిందూ దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:మహారాష్ట్ర పుణ్యక్షేత్రాలు]]
lzdlqimy3ojpic7i7pnqwdzdu2ugonc
3617712
3617711
2022-08-07T09:40:54Z
Pranayraj1985
29393
/* వార్షిక ఉత్సవం */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = కస్బా వినాయక దేవాలయం
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = భారతదేశం
| state = [[మహారాష్ట్ర]]
| district = [[పూణే]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[వినాయకుడు]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[పూణే]] నగరంలో ఉన్న [[వినాయకుడి దేవాలయాల జాబితా|వినాయక దేవాలయం]]. వినాయకుడు పూణే నగరానికి [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవుడిగా]] పరిగణించబడుతున్నాడు.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=10 April 2010}}</ref> 1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref> అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref> 1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" /> గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది.<ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:గణేశుని దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:హిందూ దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:మహారాష్ట్ర పుణ్యక్షేత్రాలు]]
0nfhnonv2sjiai0k9grn59l1u0nan58
3617715
3617712
2022-08-07T09:46:47Z
Pranayraj1985
29393
/* చరిత్ర */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Mandir
| name = కస్బా వినాయక దేవాలయం
| image = KasbaganpatiMandir.JPG
| alt =
| caption =
| map_type = India Maharashtra
| map_caption = Location in [[Maharashtra]]
| map_size =
| coordinates = {{coord|18|31|08|N|73|51|25|E|type:landmark_region:IN-MH|display=inline,title}}
| other_names =
| proper_name =
| country = భారతదేశం
| state = [[మహారాష్ట్ర]]
| district = [[పూణే]]
| locale =
| elevation_m =
| deity = [[వినాయకుడు]]
| festivals=
| architecture =
| temple_quantity =
| monument_quantity=
| inscriptions =
| year_completed =
| creator =
| temple_board =
| website =
}}
'''కస్బా వినాయక దేవాలయం,''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[పూణే]] నగరంలో ఉన్న [[వినాయకుడి దేవాలయాల జాబితా|వినాయక దేవాలయం]]. వినాయకుడు పూణే నగరానికి [[గ్రామ దేవత|గ్రామదేవుడిగా]] పరిగణించబడుతున్నాడు.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref>
== చరిత్ర ==
పూణేలో వినాయకుడి విగ్రహం దొరికిందని దాదోజీ కొండేయో చెప్పడంతో జీజాసాహెబ్ ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించింది.<ref name="HT">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/pune-news/meet-pune-s-most-revered-ganeshas-and-people-s-manache-ganpati/story-lvjzvmF3XFVcC5H8QwrVtN.html|title=Meet Pune’s most revered Ganeshas and people’s ‘Manache Ganpati’|last=Phadnis|first=Ashish|date=28 August 2017|work=Hindustan Times}}</ref> పూణేలో ప్రధానమూర్తి హోదాను [[బాలగంగాధర తిలక్|బాల గంగాధర తిలక్]] నిర్ణయించాడు.<ref>{{Cite web|title=Kasba Ganpati|url=http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100503173703/http://www.kasbaganpati.org/english/html/history.htm|archive-date=3 May 2010|access-date=2022-08-07}}</ref> 1630 సంవత్సరంలో మరాఠా కులీనుడు, సర్దార్ షాహాజీ భోసలే భార్య జిజాబాయి సాహెబ్ భోసలే మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడైన [[ఛత్రపతి శివాజీ]] మహారాజ్తో కలిసి పూణే నగరానికి చేరుకున్నాడు. ఈ సమయంలోనే, ఇతర ఏడు కుటుంబాలతోపాటు, థాకర్ కుటుంబం ప్రస్తుత కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[విజాపుర|బీజాపూర్]] జిల్లా ఇండి గ్రామం నుండి పూణేకు వలస వచ్చింది. వినాయక్ భట్ ఠాకర్ తన కుటుంబ దేవత అయిన వినాయకుడిని కూడా తన వెంట తీసుకెళ్ళాడు. ఈ కుటుంబాలన్నీ జిజాబాయి నివాసానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రస్తుత కస్బా వినాయక దేవాలయం చుట్టూ నది ఒడ్డున స్థిరపడ్డాయి. జీజాబాయి దీనిని శుభ ముహూర్తంగా భావించింది, కస్బా వినాయక మందిరంగా ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.<ref name="Hindustan Times">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/pune-news/sutradharas-tales-pune-rises-from-ashes-as-young-shivaji-enters-the-scene-101623839651226.html|title=Sutradhara’s tales: Pune rises from ashes as young Shivaji enters the scene|last=Palande-Datar|first=Saili K|date=16 June 2021|work=Hindustan Times}}</ref> అప్పటినుండి పూణే నగరంను గణేష్ నగరంగా కూడా పిలుస్తారు. [[పీష్వా|పేష్వాలు]] గణేష్కు అత్యంత అనుచరులుగా ఉన్నారు. వారి హయాంలోనే శనివారవాడలో గణేశుడి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి.<ref name="TOI">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/peshwas-celebrated-with-splendour/articleshow/9904849.cms|title=Peshwas celebrated with splendour|last=|first=|date=8 September 2011|work=Times of India}}</ref> 1893లో భారత జాతీయవాద నాయకుడు [[బాలగంగాధర తిలక్|బాలగంగాధర్ తిలక్]] గణేష్ ఉత్సవాన్ని ప్రారంభించాడు. బ్రిటీష్ వారితో పోరాటం చేయడానికి ఆలోచనలను పంచుకునే వ్యక్తులను సేకరించడం ఈ ఉత్సవ ఉద్దేశం. అతను కేసరి వాడ అనే తన స్వంత ఇంటి నుండి [[వినాయక చవితి|గణేష్ ఉత్సవాలను]] జరుపుకోవడం ప్రారంభించాడు. ఆ తరువాత గణేష్ ఉత్సవం హిందువుల పండుగగా ప్రసిద్ధి పొందింది.<ref name="IE" /> గణపతి ఉత్సవాల చివరిరోజు వినాయుడి నిమజ్జనం ఉంటుంది. బాలగంగాధర్ తిలక్ శత్రుత్వాన్ని పరిష్కరించి, పూణే నగర స్థానిక దేవత అయిన కస్బా వినాయకుడికి మొదటి నిమజ్జనంగా అధికారికంగా ప్రకటించాడు.<ref name="HT" />
== వార్షిక ఉత్సవం ==
1925 వరకు, కస్బా గణపతి మండలం దేవాలయ ప్రాంగణంలో ఉత్సవాలను జరుపుకున్నారు. 1926 నుండి పరివేష్టిత మండపంలో జరుపుకుంటున్నారు. పండుగ పది రోజులు స్థానిక కళాకారుల ద్వారా వివిధ సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు ప్రదర్శించబడుతాయి. ఈ పండుగకు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు పాల్గొంటారు. చివరిరోజు కస్బా వినాయక నిమజ్జన ఊరేగింపు జరుగుతుంది.<ref name="IE">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/lokmanya-tilak-turned-ganeshotsav-from-private-celebration-to-community-festival-says-historian-5978274/|title=Lokmanya Tilak turned Ganeshotsav from private celebration to community festival, says historian|last=Nath|first=Dipanita|date=9 September 2019|work=Indian Express}}</ref>
== మూలాలు ==
{{మూలాలజాబితా}}
[[వర్గం:గణేశుని దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:హిందూ దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:మహారాష్ట్ర పుణ్యక్షేత్రాలు]]
o02r1twlwlf8p18l2z738s85o0p23zo
హింగోలి
0
355271
3617726
2022-08-07T10:50:48Z
Chaduvari
97
"[[:en:Special:Redirect/revision/1086942991|Hingoli]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox city|name=హింగోలి|demographics_type1=భాషలు|area_total_km2=|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_total=85102|population_as_of=2011|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics1_title1=అధికారిక|area_footnotes=|demographics1_info1=[[మరాఠి]]|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=431513|area_code_type=Telephone code|area_code=02456|registration_plate=MH-38|website={{URL|www.hingoli.nic.in}}|area_rank=|unit_pref=Metric|other_name=|nickname=|settlement_type=పట్టణం|image_skyline=|image_alt=|image_caption=|pushpin_map=India Maharashtra|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=మహారాష్ట్ర పటంలో పట్టణ స్థానం|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flagu|India}}|subdivision_type1=[[రాష్ట్రం]]|subdivision_name1=[[మహారాష్ట్ర]]|subdivision_type2=[[జిల్లా]]|subdivision_name2=[[హింగోలి జిల్లా|హింగోలి]]|established_title=<!-- Established -->|established_date=|founder=|named_for=|government_type=|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
'''హింగోలి''' [[మహారాష్ట్ర]] <ref name=":0">{{Cite web|title=About District {{!}} Hingoli, Government of Maharashtra {{!}} India|url=https://hingoli.nic.in/about-district/|access-date=2021-10-23|language=en-US}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Hingoli Tourism, Hingoli Travel Guide - Cleartrip|url=https://www.cleartrip.com/india/hingoli/|access-date=2021-10-23|website=Cleartrip Tourism|language=en}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|title=HINGOLI Pin Code - 431513, Hingoli All Post Office Areas PIN Codes, Search HINGOLI Post Office Address|url=https://news.abplive.com/pincode/maharashtra/hingoli/hingoli-pincode-431513.html|url-status=live|access-date=2021-10-23|website=[[ABP Live]]}}</ref> [[హింగోలి జిల్లా|హింగోలి జిల్లాలో]] ఒక పట్టణం. పట్టణ పరిపాలనను పురపాలక సంఘం నిర్వహిస్తుంది. <ref name="auto">{{Cite web|title=Hingoli Population (2020/2021), District Talukas List, Maharashtra|url=https://www.indiagrowing.com/Maharashtra/Hingoli_District|access-date=2021-10-23|website=www.indiagrowing.com}}</ref>
== భౌగోళికం ==
హింగోలి {{Coord|19.72|N|77.15|E|}} వద్ద ఉంది. <ref>{{Cite web|title=Maps, Weather, and Airports for Hingoli, India|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/16/Hingoli.html|website=www.fallingrain.com}}</ref>
హింగోలి పట్టణ జనాభా 85,103, అందులో హిందువులు 53.41%, [[ముస్లిం|ముస్లింలు]] 33.47%, క్రైస్తవులు 0.24%, సిక్కులు 0.13%, [[బౌద్ధ మతం|బౌద్ధులు]] 10.63%, [[జైన మతం|జైనులు]] 2.03%, ఇతరులు 0.02%, ఏమీ చెప్పనివారు 0.07%. <ref name=":2">{{Cite web|title=Hingoli City Population - Hingoli, Maharashtra|url=https://www.censusindia2011.com/maharashtra/hingoli/hingoli/hingoli-m-cl-population.html|access-date=2021-10-23|website=Censusindia2011.com|language=en-US}}</ref>
=== రైలు రవాణా ===
హింగోలి రైల్వే స్టేషను దక్షిణ మధ్య రైల్వే, నాందేడ్ డివిజన్లోని పూర్ణ-అకోలా సెక్షన్లో ఉంది.
== మూలాలు ==
<references group="" responsive="1"></references>
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
ndqqr28924hca2rgdr1alusswpj9wbf
3617727
3617726
2022-08-07T10:51:45Z
Chaduvari
97
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox city|name=హింగోలి|demographics_type1=భాషలు|area_total_km2=|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_total=85102|population_as_of=2011|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics1_title1=అధికారిక|area_footnotes=|demographics1_info1=[[మరాఠి]]|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=431513|area_code_type=Telephone code|area_code=02456|registration_plate=MH-38|website={{URL|www.hingoli.nic.in}}|area_rank=|unit_pref=Metric|other_name=|nickname=|settlement_type=పట్టణం|image_skyline=|image_alt=|image_caption=|pushpin_map=India Maharashtra|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=మహారాష్ట్ర పటంలో పట్టణ స్థానం|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flagu|India}}|subdivision_type1=[[రాష్ట్రం]]|subdivision_name1=[[మహారాష్ట్ర]]|subdivision_type2=[[జిల్లా]]|subdivision_name2=[[హింగోలి జిల్లా|హింగోలి]]|established_title=<!-- Established -->|established_date=|founder=|named_for=|government_type=|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
'''హింగోలి''' [[మహారాష్ట్ర]] <ref name=":0">{{Cite web|title=About District {{!}} Hingoli, Government of Maharashtra {{!}} India|url=https://hingoli.nic.in/about-district/|access-date=2021-10-23|language=en-US}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Hingoli Tourism, Hingoli Travel Guide - Cleartrip|url=https://www.cleartrip.com/india/hingoli/|access-date=2021-10-23|website=Cleartrip Tourism|language=en}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|title=HINGOLI Pin Code - 431513, Hingoli All Post Office Areas PIN Codes, Search HINGOLI Post Office Address|url=https://news.abplive.com/pincode/maharashtra/hingoli/hingoli-pincode-431513.html|url-status=live|access-date=2021-10-23|website=[[ABP Live]]}}</ref> [[హింగోలి జిల్లా|హింగోలి జిల్లాలో]] ఒక పట్టణం, ఈ జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం. పట్టణ పరిపాలనను పురపాలక సంఘం నిర్వహిస్తుంది. <ref name="auto">{{Cite web|title=Hingoli Population (2020/2021), District Talukas List, Maharashtra|url=https://www.indiagrowing.com/Maharashtra/Hingoli_District|access-date=2021-10-23|website=www.indiagrowing.com}}</ref>
== భౌగోళికం ==
హింగోలి {{Coord|19.72|N|77.15|E|}} వద్ద ఉంది. <ref>{{Cite web|title=Maps, Weather, and Airports for Hingoli, India|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/16/Hingoli.html|website=www.fallingrain.com}}</ref>
హింగోలి పట్టణ జనాభా 85,103, అందులో హిందువులు 53.41%, [[ముస్లిం|ముస్లింలు]] 33.47%, క్రైస్తవులు 0.24%, సిక్కులు 0.13%, [[బౌద్ధ మతం|బౌద్ధులు]] 10.63%, [[జైన మతం|జైనులు]] 2.03%, ఇతరులు 0.02%, ఏమీ చెప్పనివారు 0.07%. <ref name=":2">{{Cite web|title=Hingoli City Population - Hingoli, Maharashtra|url=https://www.censusindia2011.com/maharashtra/hingoli/hingoli/hingoli-m-cl-population.html|access-date=2021-10-23|website=Censusindia2011.com|language=en-US}}</ref>
=== రైలు రవాణా ===
హింగోలి రైల్వే స్టేషను దక్షిణ మధ్య రైల్వే, నాందేడ్ డివిజన్లోని పూర్ణ-అకోలా సెక్షన్లో ఉంది.
== మూలాలు ==
<references group="" responsive="1"></references>
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
k8dtcxb0te23i7v80im23stslymuruy
గోందియా
0
355272
3617728
2022-08-07T11:10:03Z
Chaduvari
97
"[[:en:Special:Redirect/revision/1101110836|Gondia]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox city|name=గోందియా|other_name=|nickname=రైస్ సిటీ|settlement_type=పట్టణం|image_skyline=|image_map={{maplink |frame=yes
|frame-width=250 |frame-height=250|frame-align=center
|text= '''Gondia (rice city)'''
|type=shape |id=Q1707857
|stroke-colour=#C60C30
|stroke-width=2
|title= గోందియా
|type2=line|id2=Q1707857|stroke-width2=1|stroke-colour2=#0000ff|title2=గోందియా
}}|image_alt=|image_caption=|pushpin_map=India Maharashtra|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=మహారాష్ట్ర పటంలో పట్టణ స్థానం|subdivision_type=దేశం|subdivision_name=భారతదేశం|subdivision_type1=[[రాష్ట్రం]]|subdivision_name1=[[మహారాష్ట్ర]]|subdivision_type2=[[జిల్లా]]|subdivision_name2=[[గోందియా జిల్లా|గోందియా]]|established_title=<!-- Established -->|established_date=|named_for=|government_type=పురపాలక సంఘం|leader_title1=|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_rank=|area_total_km2=55|elevation_footnotes=|elevation_m=300|population_total=132821|population_as_of=2011|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics_type1=భాషలు|demographics1_title1=అధికారిక|demographics1_info1=[[మరాఠీ]]<ref name="langoff">{{cite web|title=52nd Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India|url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf|website=nclm.nic.in|publisher=[[Ministry of Minority Affairs]]|access-date=29 March 2019|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525141614/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf|archive-date=25 May 2017}}</ref>|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=441601,441614|area_code_type=Telephone code|area_code=+91-07182|registration_plate=MH-35|blank1_name_sec1=[[లింగనిష్పత్తి]]|blank1_info_sec1=991 per 1000 male. [[male|♂]]/[[female|♀]]|blank2_name_sec1=సమీప నగరం|blank2_info_sec1=టిరోరా (33km)|website={{URL|gondia.nic.in}}|footnotes=|official_name=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
'''గోందియా,''' [[మహారాష్ట్ర|మహారాష్ట్రలోని]] [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|ఒక]] పట్టణం. ఇది [[గోందియా జిల్లా]] ముఖ్యపట్టణం. <ref>{{Cite web|title=गोंदिया संकेतस्थळ|url=http://gondia.nic.in|access-date=19 January 2018|website=gondia.nic.in}}</ref> ఈ ప్రాంతంలో వడ్ల మిల్లులు పుష్కలంగా ఉన్నందున గోందియాను ''రైస్ సిటీ'' అని కూడా పిలుస్తారు. <ref>{{Cite web|date=25 April 2013|title=Gondia District Map|url=https://www.mapsofindia.com/maps/maharashtra/districts/gondia.htm|access-date=19 January 2018|website=www.mapsofindia.com}}</ref> పట్టణ పరిపాలనను పురపాలక సంఘం నిర్వహిస్తుంది.
== భౌగోళికం ==
=== శీతోష్ణస్థితి ===
{{Weather box
| location = Gondia (1981–2010, extremes 1946–2012)
| metric first = Yes
| single line = Yes
| Jan record high C = 34.5
| Feb record high C = 38.5
| Mar record high C = 42.5
| Apr record high C = 46.1
| May record high C = 47.5
| Jun record high C = 47.5
| Jul record high C = 44.2
| Aug record high C = 38.4
| Sep record high C = 39.4
| Oct record high C = 38.0
| Nov record high C = 35.7
| Dec record high C = 35.1
| year record high C = 47.5
| Jan high C = 28.5
| Feb high C = 31.2
| Mar high C = 35.9
| Apr high C = 40.3
| May high C = 42.3
| Jun high C = 37.9
| Jul high C = 31.5
| Aug high C = 30.6
| Sep high C = 32.1
| Oct high C = 32.6
| Nov high C = 30.9
| Dec high C = 28.9
| year high C = 33.6
| Jan low C = 13.2
| Feb low C = 15.6
| Mar low C = 19.9
| Apr low C = 24.2
| May low C = 27.7
| Jun low C = 26.8
| Jul low C = 24.1
| Aug low C = 24.0
| Sep low C = 23.6
| Oct low C = 21.4
| Nov low C = 16.6
| Dec low C = 12.6
| year low C = 20.8
| Jan record low C = 6.6
| Feb record low C = 6.7
| Mar record low C = 11.4
| Apr record low C = 11.6
| May record low C = 13.8
| Jun record low C = 20.4
| Jul record low C = 19.8
| Aug record low C = 18.3
| Sep record low C = 19.2
| Oct record low C = 13.3
| Nov record low C = 8.5
| Dec record low C = 5.0
| year record low C = 5.0
| rain colour = green
| Jan rain mm = 24.3
| Feb rain mm = 22.9
| Mar rain mm = 13.9
| Apr rain mm = 8.8
| May rain mm = 10.6
| Jun rain mm = 180.5
| Jul rain mm = 386.1
| Aug rain mm = 374.5
| Sep rain mm = 177.6
| Oct rain mm = 46.5
| Nov rain mm = 13.6
| Dec rain mm = 11.4
| year rain mm = 1270.7
| Jan rain days = 1.4
| Feb rain days = 1.7
| Mar rain days = 1.4
| Apr rain days = 0.9
| May rain days = 1.0
| Jun rain days = 8.6
| Jul rain days = 16.2
| Aug rain days = 16.8
| Sep rain days = 8.9
| Oct rain days = 3.2
| Nov rain days = 0.6
| Dec rain days = 0.6
| year rain days = 61.4
| time day = 17:30 [[Indian Standard Time|IST]]
| Jan humidity = 48
| Feb humidity = 37
| Mar humidity = 30
| Apr humidity = 25
| May humidity = 25
| Jun humidity = 50
| Jul humidity = 73
| Aug humidity = 78
| Sep humidity = 71
| Oct humidity = 57
| Nov humidity = 51
| Dec humidity = 47
| year humidity = 50
| source 1 = [[India Meteorological Department]]<ref name=IMDnormals>
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205040301/http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| title = Station: Gondia Climatological Table 1981–2010
| work = Climatological Normals 1981–2010
| publisher = India Meteorological Department
| date = January 2015
| pages = 293–294
| access-date = 5 April 2020}}</ref><ref name=IMDextremes>
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| title = Extremes of Temperature & Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)
| publisher = India Meteorological Department
| date = December 2016
| page = M142
| access-date = 5 April 2020}}</ref>
| source 2 = Government of Maharashtra<ref>
{{cite web
| url = https://cultural.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/BHANDARA/gen_climate.html
| title = Climate and Seasons
| publisher = Government of Maharashtra
| access-date = 5 April 2020}}</ref>
| date = June 2012
}}
== రవాణా ==
=== రోడ్డు ===
ముంబై-నాగ్పూర్-కోల్కతా రహదారి, జిల్లా గుండా వెళుతున్న ఏకైక జాతీయ రహదారి, గోండియా, విదర్భ ప్రాంతంలోని నాగ్పూర్ నుండి రోడ్డు మార్గంలో సుమారు 170 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. నాగ్పూర్ నుండి రాష్ట్ర రవాణా బస్సులో గోండియా చేరుకోవడానికి 4 గంటల ప్రయాణం పడుతుంది. గోండియా నుండి జబల్పూర్, నాగ్పూర్, రాయ్పూర్ హైదరాబాద్లకు బస్సులు నడుస్తున్నాయి.
=== రైలు ===
గోండియా జంక్షన్ రైల్వే స్టేషను మహారాష్ట్రలోని పెద్ద జంక్షన్లలో ఒకటి. ఇది A-గ్రేడ్ స్టేషన్.
ఇది హౌరా-ముంబై మార్గంలో ఉంది. స్టేషన్లో ఏడు ప్లాట్ఫారమ్లు ఉన్నాయి, వీటిపై త్రాగునీరు, టీ స్టాల్స్, బల్లలు, వెయిటింగ్ షెడ్లు ఉన్నాయి. పండ్ల దుకాణం, బుక్స్టాల్ కూడా ఉన్నాయి. స్టేషన్లో ఎగువ తరగతుల్లో ప్రయాణించే ప్రయాణికుల కోసం ఎయిర్ కండిషన్డ్ వెయిటింగ్ రూమ్లు, దిగువ తరగతుల్లో ప్రయాణించే ప్రయాణికుల కోసం మామూలు వెయిటింగ్ హాల్ ఉన్నాయి.
=== విమానాశ్రయం ===
[[గోండియా విమానాశ్రయం]], పట్టణం నుండి {{Convert|12|km|abbr=on}} దూరం లోని కమ్తా గ్రామం వద్ద ఉంది. ఈ ఎయిర్స్ట్రిప్ను 1940లో రెండవ [[రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం|ప్రపంచ యుద్ధం]] సమయంలో బ్రిటిష్ వారు నిర్మించారు. <ref>{{Cite web|title=Airstrips in Maharashtra|url=http://www.mahapwd.com/statistics/airstrips.htm|access-date=1 April 2012|publisher=Maharashtra Public Works Department}}</ref> ప్రారంభంలో పబ్లిక్ వర్క్స్ డిపార్ట్మెంటు దీన్ని నిర్వహించేది. 1998 ఆగష్టు <ref>{{Cite web|title=MIDC airports|url=http://midcindia.org/Pages/SectorialStrength.aspx#3|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120328122747/http://www.midcindia.org/Pages/SectorialStrength.aspx#3|archive-date=28 March 2012|access-date=30 January 2012}}</ref> నుండి 2005 డిసెంబరు వరకు ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని మహారాష్ట్ర ఇండస్ట్రియల్ డెవలప్మెంట్ కార్పొరేషన్ (MIDC) అధీనంలో ఉండేది. ఆ తర్వాత దీనిని [[భారత విమానాశ్రయాల ప్రాధికార సంస్థ|ఎయిర్పోర్ట్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా]] (AAI) నిర్వహిస్తోంది. ఎయిర్బస్ A-320, బోయింగ్ 737. తదితర విమానాలు దిగేలా, విమానాశ్రయం రన్వేను {{Convert|7,500|ft|m|order=flip}} కు విస్తరించారు. <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2007-11-21/nagpur/27964352_1_gondia-akola-airport-national-flying-training-institute|title=Akola, Gondia next aviation hot spots|date=27 November 2007|work=[[The Times of India]]|access-date=30 January 2012|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20120711090457/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2007-11-21/nagpur/27964352_1_gondia-akola-airport-national-flying-training-institute|archive-date=11 July 2012}}</ref>
== మూలాలు ==
{{Reflist|33em}}
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
[[వర్గం:మహారాష్ట్ర నగరాలు పట్టణాలు]]
[[వర్గం:మహారాష్ట్ర జిల్లాల ముఖ్యపట్టణాలు]]
57a9i4daompsmw0883cizq266f2mag3
3617733
3617728
2022-08-07T11:43:12Z
Chaduvari
97
సపె సవరణ
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox city|name=గోందియా|other_name=|nickname=రైస్ సిటీ|settlement_type=పట్టణం|image_skyline=|image_map={{maplink |frame=yes
|frame-width=250 |frame-height=250|frame-align=center
|text= '''Gondia (rice city)'''
|type=shape |id=Q1707857
|stroke-colour=#C60C30
|stroke-width=2
|title= గోందియా
|type2=line|id2=Q1707857|stroke-width2=1|stroke-colour2=#0000ff|title2=గోందియా
}}|image_alt=|image_caption=|pushpin_map=India Maharashtra|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=మహారాష్ట్ర పటంలో పట్టణ స్థానం|subdivision_type=దేశం|subdivision_name=భారతదేశం|subdivision_type1=[[రాష్ట్రం]]|subdivision_name1=[[మహారాష్ట్ర]]|subdivision_type2=[[జిల్లా]]|subdivision_name2=[[గోందియా జిల్లా|గోందియా]]|established_title=<!-- Established -->|established_date=|named_for=|government_type=పురపాలక సంఘం|leader_title1=|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_rank=|elevation_footnotes=|population_total=132821|population_as_of=2011|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics_type1=భాషలు|demographics1_title1=అధికారిక|demographics1_info1=[[మరాఠీ]]<ref name="langoff">{{cite web|title=52nd Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India|url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf|website=nclm.nic.in|publisher=[[Ministry of Minority Affairs]]|access-date=29 March 2019|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525141614/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf|archive-date=25 May 2017}}</ref>|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=[[Postal Index Number|PIN]]|postal_code=441601,441614|area_code_type=Telephone code|area_code=+91-07182|registration_plate=MH-35|blank1_name_sec1=[[లింగనిష్పత్తి]]|blank1_info_sec1=991 per 1000 male. [[male|♂]]/[[female|♀]]|blank2_name_sec1=సమీప నగరం|blank2_info_sec1=టిరోరా (33km)|website={{URL|gondia.nic.in}}|footnotes=|official_name=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
'''గోందియా,''' [[మహారాష్ట్ర|మహారాష్ట్రలోని]] [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|ఒక]] పట్టణం. ఇది [[గోందియా జిల్లా]] ముఖ్యపట్టణం. <ref>{{Cite web|title=गोंदिया संकेतस्थळ|url=http://gondia.nic.in|access-date=19 January 2018|website=gondia.nic.in}}</ref> ఈ ప్రాంతంలో వడ్ల మిల్లులు పుష్కలంగా ఉన్నందున గోందియాను ''రైస్ సిటీ'' అని కూడా పిలుస్తారు. <ref>{{Cite web|date=25 April 2013|title=Gondia District Map|url=https://www.mapsofindia.com/maps/maharashtra/districts/gondia.htm|access-date=19 January 2018|website=www.mapsofindia.com}}</ref> పట్టణ పరిపాలనను పురపాలక సంఘం నిర్వహిస్తుంది.
== భౌగోళికం ==
=== శీతోష్ణస్థితి ===
{{Weather box
| location = Gondia (1981–2010, extremes 1946–2012)
| metric first = Yes
| single line = Yes
| Jan record high C = 34.5
| Feb record high C = 38.5
| Mar record high C = 42.5
| Apr record high C = 46.1
| May record high C = 47.5
| Jun record high C = 47.5
| Jul record high C = 44.2
| Aug record high C = 38.4
| Sep record high C = 39.4
| Oct record high C = 38.0
| Nov record high C = 35.7
| Dec record high C = 35.1
| year record high C = 47.5
| Jan high C = 28.5
| Feb high C = 31.2
| Mar high C = 35.9
| Apr high C = 40.3
| May high C = 42.3
| Jun high C = 37.9
| Jul high C = 31.5
| Aug high C = 30.6
| Sep high C = 32.1
| Oct high C = 32.6
| Nov high C = 30.9
| Dec high C = 28.9
| year high C = 33.6
| Jan low C = 13.2
| Feb low C = 15.6
| Mar low C = 19.9
| Apr low C = 24.2
| May low C = 27.7
| Jun low C = 26.8
| Jul low C = 24.1
| Aug low C = 24.0
| Sep low C = 23.6
| Oct low C = 21.4
| Nov low C = 16.6
| Dec low C = 12.6
| year low C = 20.8
| Jan record low C = 6.6
| Feb record low C = 6.7
| Mar record low C = 11.4
| Apr record low C = 11.6
| May record low C = 13.8
| Jun record low C = 20.4
| Jul record low C = 19.8
| Aug record low C = 18.3
| Sep record low C = 19.2
| Oct record low C = 13.3
| Nov record low C = 8.5
| Dec record low C = 5.0
| year record low C = 5.0
| rain colour = green
| Jan rain mm = 24.3
| Feb rain mm = 22.9
| Mar rain mm = 13.9
| Apr rain mm = 8.8
| May rain mm = 10.6
| Jun rain mm = 180.5
| Jul rain mm = 386.1
| Aug rain mm = 374.5
| Sep rain mm = 177.6
| Oct rain mm = 46.5
| Nov rain mm = 13.6
| Dec rain mm = 11.4
| year rain mm = 1270.7
| Jan rain days = 1.4
| Feb rain days = 1.7
| Mar rain days = 1.4
| Apr rain days = 0.9
| May rain days = 1.0
| Jun rain days = 8.6
| Jul rain days = 16.2
| Aug rain days = 16.8
| Sep rain days = 8.9
| Oct rain days = 3.2
| Nov rain days = 0.6
| Dec rain days = 0.6
| year rain days = 61.4
| time day = 17:30 [[Indian Standard Time|IST]]
| Jan humidity = 48
| Feb humidity = 37
| Mar humidity = 30
| Apr humidity = 25
| May humidity = 25
| Jun humidity = 50
| Jul humidity = 73
| Aug humidity = 78
| Sep humidity = 71
| Oct humidity = 57
| Nov humidity = 51
| Dec humidity = 47
| year humidity = 50
| source 1 = [[India Meteorological Department]]<ref name=IMDnormals>
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205040301/http://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/1981-2010%20CLIM%20NORMALS%20%28STATWISE%29.pdf
| title = Station: Gondia Climatological Table 1981–2010
| work = Climatological Normals 1981–2010
| publisher = India Meteorological Department
| date = January 2015
| pages = 293–294
| access-date = 5 April 2020}}</ref><ref name=IMDextremes>
{{cite web
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| archive-date = 5 February 2020
| url = https://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
| title = Extremes of Temperature & Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)
| publisher = India Meteorological Department
| date = December 2016
| page = M142
| access-date = 5 April 2020}}</ref>
| source 2 = Government of Maharashtra<ref>
{{cite web
| url = https://cultural.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/BHANDARA/gen_climate.html
| title = Climate and Seasons
| publisher = Government of Maharashtra
| access-date = 5 April 2020}}</ref>
| date = June 2012
}}
== రవాణా ==
=== రోడ్డు ===
ముంబై-నాగ్పూర్-కోల్కతా రహదారి, జిల్లా గుండా వెళుతున్న ఏకైక జాతీయ రహదారి, గోండియా, విదర్భ ప్రాంతంలోని నాగ్పూర్ నుండి రోడ్డు మార్గంలో సుమారు 170 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. నాగ్పూర్ నుండి రాష్ట్ర రవాణా బస్సులో గోండియా చేరుకోవడానికి 4 గంటల ప్రయాణం పడుతుంది. గోండియా నుండి జబల్పూర్, నాగ్పూర్, రాయ్పూర్ హైదరాబాద్లకు బస్సులు నడుస్తున్నాయి.
=== రైలు ===
గోండియా జంక్షన్ రైల్వే స్టేషను మహారాష్ట్రలోని పెద్ద జంక్షన్లలో ఒకటి. ఇది A-గ్రేడ్ స్టేషన్.
ఇది హౌరా-ముంబై మార్గంలో ఉంది. స్టేషన్లో ఏడు ప్లాట్ఫారమ్లు ఉన్నాయి, వీటిపై త్రాగునీరు, టీ స్టాల్స్, బల్లలు, వెయిటింగ్ షెడ్లు ఉన్నాయి. పండ్ల దుకాణం, బుక్స్టాల్ కూడా ఉన్నాయి. స్టేషన్లో ఎగువ తరగతుల్లో ప్రయాణించే ప్రయాణికుల కోసం ఎయిర్ కండిషన్డ్ వెయిటింగ్ రూమ్లు, దిగువ తరగతుల్లో ప్రయాణించే ప్రయాణికుల కోసం మామూలు వెయిటింగ్ హాల్ ఉన్నాయి.
=== విమానాశ్రయం ===
[[గోండియా విమానాశ్రయం]], పట్టణం నుండి {{Convert|12|km|abbr=on}} దూరం లోని కమ్తా గ్రామం వద్ద ఉంది. ఈ ఎయిర్స్ట్రిప్ను 1940లో రెండవ [[రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం|ప్రపంచ యుద్ధం]] సమయంలో బ్రిటిష్ వారు నిర్మించారు. <ref>{{Cite web|title=Airstrips in Maharashtra|url=http://www.mahapwd.com/statistics/airstrips.htm|access-date=1 April 2012|publisher=Maharashtra Public Works Department}}</ref> ప్రారంభంలో పబ్లిక్ వర్క్స్ డిపార్ట్మెంటు దీన్ని నిర్వహించేది. 1998 ఆగష్టు <ref>{{Cite web|title=MIDC airports|url=http://midcindia.org/Pages/SectorialStrength.aspx#3|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120328122747/http://www.midcindia.org/Pages/SectorialStrength.aspx#3|archive-date=28 March 2012|access-date=30 January 2012}}</ref> నుండి 2005 డిసెంబరు వరకు ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని మహారాష్ట్ర ఇండస్ట్రియల్ డెవలప్మెంట్ కార్పొరేషన్ (MIDC) అధీనంలో ఉండేది. ఆ తర్వాత దీనిని [[భారత విమానాశ్రయాల ప్రాధికార సంస్థ|ఎయిర్పోర్ట్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా]] (AAI) నిర్వహిస్తోంది. ఎయిర్బస్ A-320, బోయింగ్ 737. తదితర విమానాలు దిగేలా, విమానాశ్రయం రన్వేను {{Convert|7,500|ft|m|order=flip}} కు విస్తరించారు. <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2007-11-21/nagpur/27964352_1_gondia-akola-airport-national-flying-training-institute|title=Akola, Gondia next aviation hot spots|date=27 November 2007|work=[[The Times of India]]|access-date=30 January 2012|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20120711090457/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2007-11-21/nagpur/27964352_1_gondia-akola-airport-national-flying-training-institute|archive-date=11 July 2012}}</ref>
== మూలాలు ==
{{Reflist|33em}}
[[వర్గం:Coordinates on Wikidata]]
[[వర్గం:మహారాష్ట్ర నగరాలు పట్టణాలు]]
[[వర్గం:మహారాష్ట్ర జిల్లాల ముఖ్యపట్టణాలు]]
acsw9hvqllfx0ssqdlws9ubj5zyzt1q
వర్గం:ఒడిశా శాసనసభ నియోజకవర్గాలు
14
355273
3617731
2022-08-07T11:42:42Z
K.Venkataramana
27319
[[WP:AES|←]]Created page with '<nowiki>[[వర్గం:భారతదేశ నియోజకవర్గాలు]]</nowiki>'
wikitext
text/x-wiki
<nowiki>[[వర్గం:భారతదేశ నియోజకవర్గాలు]]</nowiki>
nbx49rg13kc8au5nvtaxfaxum6y6qdi
3617732
3617731
2022-08-07T11:42:56Z
K.Venkataramana
27319
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:భారతదేశ నియోజకవర్గాలు]]
cxgvvzmgzlb2fg7j8sr77o5fxkmjk7i
3617734
3617732
2022-08-07T11:43:28Z
K.Venkataramana
27319
[[వర్గం:ఒడిశా]] ను చేర్చారు (హాట్కేట్ ఉపయోగించి)
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:భారతదేశ నియోజకవర్గాలు]]
[[వర్గం:ఒడిశా]]
fotovbzacytyaie26hxskp2ej6re4tl
వర్గం:విజయ్ సేతుపతి నటించిన సినిమాలు
14
355274
3617736
2022-08-07T11:45:13Z
K.Venkataramana
27319
[[WP:AES|←]]Created page with '[[వర్గం:భారతీయ సినిమా]]'
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా]]
k6p0x2aq01ju3exx5xgecr7wk9m4p17
వర్గం:ఐశ్వర్య రాజేష్ నటించిన సినిమాలు
14
355275
3617737
2022-08-07T11:45:38Z
K.Venkataramana
27319
[[WP:AES|←]]Created page with '[[వర్గం:భారతీయ సినిమా]]'
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:భారతీయ సినిమా]]
k6p0x2aq01ju3exx5xgecr7wk9m4p17
మాడ్యూల్:Location map/data/Burma
828
355276
3617739
2018-03-11T23:57:03Z
en>Plastikspork
0
Changed protection level for "[[Module:Location map/data/Burma]]" ([Edit=Require template editor access] (indefinite) [Move=Require template editor access] (indefinite))
Scribunto
text/plain
return {
name = 'Myanmar',
top = 29,
bottom = 9,
left = 92,
right = 102,
image = 'Myanmar location map.svg'
}
q4pd2ws1ktcmaqf009pyxdvy2wg1ev4
3617740
3617739
2022-08-07T11:47:21Z
K.Venkataramana
27319
[[:en:Module:Location_map/data/Burma]] నుండి కూర్పును దిగుమతి చేసాం
Scribunto
text/plain
return {
name = 'Myanmar',
top = 29,
bottom = 9,
left = 92,
right = 102,
image = 'Myanmar location map.svg'
}
q4pd2ws1ktcmaqf009pyxdvy2wg1ev4
వర్గం:మయన్మార్ లోని దేవాలయాలు
14
355277
3617742
2022-08-07T11:49:56Z
K.Venkataramana
27319
[[WP:AES|←]]Created page with '[[వర్గం:దేవాలయాలు]] [[వర్గం:మయన్మార్]]'
wikitext
text/x-wiki
[[వర్గం:దేవాలయాలు]]
[[వర్గం:మయన్మార్]]
cque4cumypwcp0xa4u8l2sf61mzub5c
వాడుకరి చర్చ:Harshith jeera
3
355278
3617745
2022-08-07T11:52:30Z
శ్రీరామమూర్తి
29922
వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]])
wikitext
text/x-wiki
==స్వాగతం==
<!--{{Subst:Welcome}}~~~~ -->
<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;">
<div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Harshith jeera గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div>
Harshith jeera గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు.
{{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;">
వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}}
* తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[సహాయం:పరిచయం|అంచెలంచెల(step by step) పారస్పరిక (interactive)బోధన]], [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి.
* "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి.
* వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా?
* చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
* వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి.
* వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి.
* వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి.
----
ఇకపోతే..
* ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి.
* ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు.
* [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి.
------
* తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి.
* ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి.
* వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు.
తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] <!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:శ్రీరామమూర్తి|శ్రీరామమూర్తి]] ([[వాడుకరి చర్చ:శ్రీరామమూర్తి|చర్చ]]) 11:52, 7 ఆగస్టు 2022 (UTC)
hp5d67143lw8slsw56fx7363kjmndai