Usapang Wikipedia:Kapihan

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="tl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>tlwiki</dbname>
    <base>https://tl.wikipedia.org/wiki/Unang_Pahina</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Midya</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Natatangi</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Usapan</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Tagagamit</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Usapang tagagamit</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Usapang Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Talaksan</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Usapang talaksan</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Usapang MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Padron</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Usapang padron</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Tulong</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Usapang tulong</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorya</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Usapang kategorya</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portada</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Usapang Portada</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Usapang Wikipedia:Kapihan</title>
    <ns>5</ns>
    <id>3742</id>
    <revision>
      <id>1958106</id>
      <parentid>1958098</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T11:59:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jojit fb</username>
        <id>38</id>
      </contributor>
      <comment>/* Unyong Sobyetiko */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45272" xml:space="preserve">{{Tagagamit:Maskbot/config
|maxarchivesize = 55K
|counter = 19
|algo = old(90d)
|archive = Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan %(counter)d
}}
&lt;div style=&quot;float:right; padding-left:5px; clear:right;&quot;&gt;
{| style=&quot;text-align:left; border:1px solid #AAA;margin-bottom:4px; margin-left:1em; width: 293px;&quot; bgcolor=&quot;#999999&quot;
|-padding:5px;padding-top:0.5em;font-size: 95%; 
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot;|'''Usapan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;white&quot;|
'''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;font size=3&gt;[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit&amp;section=new}} '''&amp;rArr; Magsimula ng bagong paksang mapag-uusapan.''']&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;'''
|- 
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot;|'''Tuwirang Daan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;white&quot;|
[[WT:KAPE]]
----
&lt;div style=&quot;font-size:0.85em;&quot;&gt;
__TOC__
&lt;/div&gt;
|-
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot;|'''Mga Sinupan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot;  bgcolor=&quot;white&quot;|
&lt;small&gt;
[[Wikipedia:Kapihan/Archive 1|01]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 2|02]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 3|03]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 4|04]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 5|05]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 6|06]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 7|07]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 8|08]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 9|09]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 10|10]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 11|11]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 12|12]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 13|13]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 14|14]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 15|15]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 16|16]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 17|17]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 18|18]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 19|19]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 20|20]] |  [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 21|21]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 22|22]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 23|23]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 24|24]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 25|25]]
&lt;inputbox&gt;
type=fulltext
prefix=Usapang Wikipedia:Kapihan/
break=no
width=40
searchbuttonlabel=Humanap sa mga sinupan
&lt;/inputbox&gt;
&lt;/small&gt;

|}
&lt;/div&gt;

&lt;!--
Ipasok ang inyong mga usapin sa kababaan ng pahina at huwag dito. Huwag kalimutang lumagda gamit ang apat na ~~~~ :).
--&gt;

== Nakaarkibo na ang nakaraang usapan ==

Hi, inarkibo ko na ang nakaraang usapan dito sa Kapihan. Kung mayroon pa rin nabinbin na usapan sa nakaraan, gumawa na lamang kayo ng bagong usapan dito at maari ninyo na lamang tukuyin ang nakaraang usapan mula sa [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 25|arkibo]]. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:40, 9 Enero 2022 (UTC)

== Mga Bansa ==

Sa usapan ng mga nilalaman ng iba't-ibang bansa, dapat ba na gumawa ng mga karagdagang artikulo ukol sa mga paksang tulad ng kasaysayan o kalinangan nito o maaari ba na isali nalang lamang ito sa artikulo ng bansa mismo? --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 03:27, 10 Enero 2022 (UTC)
:Depende, kung mahaba ang nilalaman ng seksyon sa loob ng artikulo, puwedeng gumawa ng hiwalay na artikulo. Kung maikli naman o ''non-existing'' ang seksyon o paksa, hindi pa puwede ang karagdagang artikulo kahit pa mayroon itong katumbas na artikulo sa Ingles na Wikipedia o ibang bersyon. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:31, 12 Enero 2022 (UTC)

== Feminism and Folklore 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]].

You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... 

Thank you.

'''Feminism and Folklore Team''',

[[User:Tiven2240|Tiven2240]]
--05:49, 11 Enero 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22574381 --&gt;

:Para sa kabatiran ng lahat, mayroon na tayong lokal na edisyon ng patimpalak na Feminism and Folklore, ang '''[[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2022|Peminismo at Tradisyong-pambayan]]'''. Hinihikayat ko kayo na magpatala at mag-ambag ng mga artikulo at '''maari kayong manalo hanggang 300 USD'''. 

:Pindutin ang buton na ito para magpatala na ngayon: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Peminismo_at_Tradisyong-pambayan/2022/Mga_kalahok&amp;action=edit|class=mw-ui-progressive}}

:Mula Pebrero 1 hanggang Marso 31, 2022, maari na kayong magsumite ng kontribusyon tungkol sa peminismo at tradisyon-pambayan dito: {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/fnf2022-tl|class=mw-ui-progressive}}

:Salamat sa magiging kontribusyon ninyo! --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:33, 26 Enero 2022 (UTC)

== Pangalan ng “instant noodles” sa Tagalog  ==

Mayroon po akong mungkahi patungkol sa artikulo ng pangalan ng “instant noodles” (https://tl.wikipedia.org/wiki/Ramyun), hindi naman talaga ramyun ang pangalan ng Tagalog ng instant noodles, kundi dapat po “pansit de-instant”, “instant pansit” or “nudels de-instant”. Ang ramyun ay isang Koreanong bersyon ng pansit na Hapones na [[ramen]]. _ &lt;small&gt;—Ang komentong ito ay idinagdag ni [[User:Cyrus noto3at bulaga|Cyrus noto3at bulaga]] ([[User talk:Cyrus noto3at bulaga|usapan]] • [[Special:Contributions/Cyrus noto3at bulaga|kontribusyon]]) noong 12:17, 24 Enero 2022.&lt;/small&gt;
:'''Paalala:''' {{re|Cyrus noto3at bulaga}}, ugaliing maglagda sa ipinaskil mong mensahe, gamit ang apat na mga tilde (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;). Salamat. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga kontrib.'']])&lt;/span&gt; 03:51, 26 Enero 2022 (UTC)

Magandang gabi! Pwede naman na baguhin ang nilalaman ng pahinang [[ramyun]] kung saan ang nilalaman ay tungkol sa ramyun upang magtugma ito sa pamagat ng artikulo. Maaari rin na gumawa ng bagong artikulo para sa pansit de-instant. Paalala pala na pagkatapos ng mensahe ay maglagay ng -- at apat na &quot;~&quot; (dapat magkadikit sila) upang makilala kung sino ang gumawa ng mensahe. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 14:35, 25 Enero 2022 (UTC)

Mga ginoo, nakalimutan ko na po magpirma sapagkat hindi na ako nakikipag-usap sa mga tagagamit ng Wikipedia, mga 2½ taon nang nakalipas. [[User:Cyrus noto3at bulaga|&lt;font color=&quot;green&quot; face=&quot;Freestyle Script, Segoe Script&quot;&gt;Cyrus noto3at bulaga&lt;/font&gt;]]  &lt;sup&gt;[[User talk:Cyrus noto3at bulaga|&lt;font color=&quot;blue&quot; face=&quot;Freestyle Script, Segoe Script&quot;&gt;Makipag-usap sa akin&lt;/font&gt;]]&lt;/sup&gt; 08:02, 27 Enero 2022 (UTC)

== Mga Gagamiting Katawagan ==

Napansin ko na ginagamit na ang mga bagong neolohismo (tulad ng [[biyolohiya|haynayan]], [[kimika|kapnayan]], at [[pisika|liknayan]]) sa [[hatirang pangmadla]]. Angkop ba na palitan natin ang mga pamagat ng artikulong tulad ng [[biyolohiya]], [[kimika]], at [[pisika]] at gamitin natin ang mga neolohismong ito upang tukuyin ang mga katawagang ginagamit sa [[agham]] at [[matematika]] (tinatawag din na [[matematika|sipnayan]]) sa Wikipediang Tagalog? 

Siya nga pala, kung gagamitin natin ang mga ito, naaangkop na gamitin natin ang '''Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino (1969)''' ni Gonsalo del Rosario, dahil napansin ko na ang karamihan sa mga katawagang Pilipino na ginagamit sa agham at matematika ay hango rito. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 14:17, 25 Enero 2022 (UTC)

:Kung ako ang tatanungin, dapat gamitin natin yung mga laganap na salita sa Pilipinas (biyolohiya imbes na haynayan, halimbawa), tapos yung mga neolohismo, ilagay na lang bilang mga &quot;ibang katawagan,&quot; parang ganito:
::Ang '''biyolohiya''', kilala rin sa tawag na '''haynayan''', ay isang sangay ng agham [...]
:Pero kung walang salin na laganap ang salita (tulad ng social media), hanggat maaari gamitin natin yung mga neolohismo, lalo na kung aktwal na ginamit yon sa mga libro at ibang literatura (kung di ako mali, may isang libro na aktwal na gumamit sa salitang &quot;hatirang pangmadla&quot; na nagsilbing basehan para gamitin yung salita na yon dito).
:Para naman sa ''Maugnayin'', pwede namang gamitin yon. Mas maganda kung may aktwal na link sa diksyonaryo na yon, kumpletong listahan. May nakita akong isa sa Reddit, isang zip file, pero kulang-kulang yon ng pahina at literal na kuha yon ng mga pahina ng libro (ie. hindi digitized). Nasa proseso ako ng pagdi-digitize sa mga pahina na yon, pero matatagalan pa ako. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 23:59, 25 Enero 2022 (UTC)
::@[[Tagagamit:GinawaSaHapon|GinawaSaHapon]] Pwede ba akong tumingin sa progress mo? Para makatulong ako papaano. --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|kausapin]]) 10:34, 26 Enero 2022 (UTC)

::: Pasensiya na, wala pa akong maipapakita sa ngayon e. Napakakaunti pa kasi ng nagagawa ko. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 02:16, 27 Enero 2022 (UTC)

== Tuldik at Pangngalan ==

Dapat ba na lagyan natin ng mga [[tuldik]] ang mga [[pangngalan]] (maliban sa ñ)? Sa pagkakaalam ko, hindi ginagamit ang mga tuldik sa [[wikang Filipino|Filipino]], kahit sa mga opisyal na larangan. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 00:38, 29 Enero 2022 (UTC)

== Mga Resulta ng Pandaigdigang Kampanya ng #SheSaid 2021!!! ==

[[Talaksan:WLW_Barnstar.png|right|150x150px]]
'''Magandang araw mga kaibigan!'''

Tapos na ang SheSaid drive! Ang  mga resulta ay maaaring makita [[metawiki:Wiki_Loves_Women/SheSaid#Outcomes_of_the_#sheSaid_drive_in_2021_!!!|dito]].

Para sa 2021, siyam na iba't ibang komunidad ng wika ang nag-ambag – Italian, Ukrainian, English, Tagalog, Igbo, Spanish, French, Central Bikol, at Catalan. Bilang karagdagan sa global drive, 12 miyembro ng  [[metawiki:Wiki Loves Women/Focus Group|Wiki Loves Women’s Focus Group]] ay nagdaos ng lokal na pagsasanay at mga partisipasyon kasama ang kanilang mga komunidad.

Sa kabuuan ng 9 na wika ng  Wikiquote isang kolektibong 1,514 na artikulo ang nilikha.Tinitiyak nito na ang 1,514 na kilalang kababaihan na ang mga boses at karunungan ay dati nang hindi naitampok, ay madali nang ma-access.Ang mga artikulo para sa karagdagang 309 kababaihan ay napabuti. Bilang karagdagan, 638 na mga artikulo na nagtatampok ng mga kilalang kababaihan ay nilikha sa Kinyarwanda Wikipedia (Wikipediya mu Kinyarwanda) sa pamamagitan ng mga aktibidad ng miyembro ng Wiki Loves Women Focus Group sa Rwanda sa pakikipagtulungan sa Wikimedia Rwanda Usergroup.

Ang komunidad ng wikang Italyano sa pamamagitan ng sigasig ng pangkat ng Wiki Donne ay muling may pinakamalaking ambag sa Kampanya ng SheSaid. Ang komunidad na ito ay lumikha ng mga artikulo tungkol sa 609 kababaihan at pinahusay ang karagdagang 227 na artikulo. Ang susunod na mayroong pinakamalaking ambag ay, ang komunidad ng wikang Tagalog (kasalukuyang nasa incubator status) ay lumikha ng 308 bagong artikulo. Ang ikatlong pinakamataas na nag-aambag na komunidad  ay ang Wikiquote ng wikang Ingles sa pamamagitan ng paglikha ng 156 na artikulo at pagpapabuti ng karagdagang 18 artikulo.

Nasa ibaba ang mga istatistika para sa SheSaid Campaign sa 9 na magkakaibang wika na lumahok noong 2021;

* [https://it.wikiquote.org/wiki/Wikiquote:SheSaid_2021 SheSaid sa Italian wikiquote]: [[:it:q:Wikiquote:SheSaid 2021#Nuove|609 mga bagong artikulo]], [[:it:q:Wikiquote:SheSaid 2021#Migliorate|227 na pinagbuting mga artikulo]] 🎉.

* [[incubator:Wq/tl/Unang_Pahina#set-project-Wq/tl|Tagalog Wikquote]]: 308 mga bagong artikulo (kasalukuyang nasa incubator status)

* [[q:uk:Вікіцитати:Це сказала вона|SheSaid sa Ukrainian Wikiquote]]: 169 mga bagong artikulo at 55 pinagbuting mga artikulo

* [[q:en:Wikiquote:SheSaid|SheSaid sa English wikiquote]]: 157 mga bagong artikulo at 18  pinagbuting mga artikulo

* [[incubator:Wq/bcl/Panginot_na_Pahina#set-project-Wq/bcl|SheSaid sa Central Bikol Wikquote]]: 138 mga bagong artikulo (kasalukuyang nasa incubator status)

* [[q:fr:Wikiquote:SheSaid|SheSaid sa French wikiquote]]: New : 65 /  Pinagbuting mga artikulo : 7 (Pinal na resulta mula noong Enero 3!)

* [[incubator:Wq/ig/Wikiquote:SheSaid/Redlists|Sa Igbo incubator]]: 40 artikulo ang naitala! (hindi pa naibibilang ang lahat)

* [[q:ca:Viquidites:SheSaid|SheSaid sa Catalan wikiquote]]: 20 mga bagong artikulo at 2  pinagbuting mga artikulo

* [[q:es:Wikiquote:Wiki Loves Women/SheSaid/Ella dice|SheSaid sa Spanish wikiquote]]: 9 mga bagong artikulo.

Ang kakulangan ng mga boses ng kababaihan sa digital domain ay isang pandaigdigang isyu, isa na maaari nating sama-samang pagtrabahuhan upang mabago ang pagtingin sa kababaihan.

Ang Wiki Loves Women ay humanga sa tugon at sigasig sa ikalawang edisyon ng drive na ito, at inaasahan ang ikatlong bersyon sa 2022! Hinihimok namin na ang sinuman ay maaaring sumali sa inisyatiba na ito at patuloy na gumawa ng epekto sa pamamagitan ng pagdaragdag ng higit pang mga artikulo tungkol sa kababaihan! [[Tagagamit:Kunokuno|Kunokuno]] ([[Usapang tagagamit:Kunokuno|kausapin]]) 07:43, 30 Enero 2022 (UTC)

== Request for rangeblock ==

* [[special:contribs/112.208.14.162]]
* [[special:contribs/112.208.0.0/19]]
* [[special:contribs/180.194.118.114]]
* [[special:contribs/180.194.96.0/19]]

{{ping|WayKurat}} Matuloy ng magdagdag at pagpasok ng mga hindi totoong impormasyon ang artikulong. Pwede mag-suggest hinarang na mga IP address at rangeblock sa 6 na buwan. Mukhang siya rin ang sockpuppet sa mga katulad o kaiba na artikulo sa en.wiki ([[:en:User:Joshua Saldaña]]). Salamat.- [[Natatangi:Mga ambag/49.144.154.246|49.144.154.246]] 02:13, 4 Pebrero 2022 (UTC)
:{{done}} -[[Tagagamit:WayKurat|WayKurat]] ([[Usapang tagagamit:WayKurat|kausapin]]) 03:37, 4 Pebrero 2022 (UTC)

== Paglipat ng mga Link ==

Papaano ba ilipat ang mga link na nagreredirekta patungo sa mga katapat nito sa ibang wika? Nais ko sana na ilipat ang mga link ng [[Afghanistan]] sa [[Apganistan]]. Maraming salamat. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 06:49, 5 Pebrero 2022 (UTC)

:@[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] Mukhang nagawa mo na nga ito sa artikulo. Sa arrow sa upper right ng pahina na kadalasan ay katabi ng &quot;Kasaysayan&quot;, makikita ang opsyon na mag-redirect. Pindutin lamang ito at saka baguhin ang pangalan nito. Kung may gusto kang gawing iredirect na bagong red link/salita na wala pa sa Wikipedia Tagalog, i-search mo lang ang pangalan sa seachbox tapos enter. Tapos i-click mismo ang salita/input na makikita bilang isang red link. Pindutin ito at saka mapupunta ka sa paggawa ng bagong artikulo gamit ang batayan (source code). Ilagay ang sumusunod:  #REDIRECT &lt;nowiki&gt;[[Pangalan ang Artikulo kung saan ito ay maililipat]]&lt;/nowiki&gt; [[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 05:04, 6 Pebrero 2022 (UTC)

== Pag-aalis ng Artikulo ==

Papaano po ba umalis ng mga artikulo sa Wikipedia? Nais ko sanang umalis ng ibang sobrang artikulo. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 07:19, 12 Pebrero 2022 (UTC)

:@[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] Ilagay sa taas ng pahinang tatanggalin ang &lt;nowiki&gt;{{Delete}}&lt;/nowiki&gt; o &lt;nowiki&gt;{{Burahin}}&lt;/nowiki&gt;. Tapos ilagay sa nilalaman ang rason kung bakit ito tatanggalin. Tandaan na ang mga admin lamang ang maaaring magtanggal ng pahina. Kung kailangan mo pa ng tulong, sabihin mo lang ang mga artikulong idedelete mo dito sa kapihan. Pagpapasyahan natin ito. --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 16:16, 12 Pebrero 2022 (UTC)

== Pagkakaiba sa mga pagbabagong ng &quot;Ang Talasalitaan ng Wikang Pambansa&quot; ==

https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ang_Talasalitaan_ng_Wikang_Pambansa&amp;type=revision&amp;diff=1792697&amp;oldid=1696223

Nangangailangan ng patnubay o beripikasyon para sa pagbabago ng pahina. Kung may alam kayo tungkol dito, pakilagay ang ideya niyo tungkol dito. --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 16:18, 12 Pebrero 2022 (UTC)

== Mga daglat sa titulo ==

Minsan, hindi ko alam ang dapat gawin natin sa mga pamagat ng mga paksang may daglat. Sa totoo lang, nasosobrahan ako sa pagbabase sa enwiki (hal. DNA), ngunit minsan, ang nais kong gawin ay gamitin ang daglat kapag walang salinwika sa Tagalog ang isang ngalan ng paksa (hal. IUCN o NATO). [[Tagagamit:Caehlla2357|Caehlla2357]] ([[Usapang tagagamit:Caehlla2357|kausapin]]) 06:01, 17 Pebrero 2022 (UTC)

:Ang tanong naman: Ano dapat ang gawin? [[Tagagamit:Caehlla2357|Caehlla2357]] ([[Usapang tagagamit:Caehlla2357|kausapin]]) 05:41, 10 Marso 2022 (UTC)

== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,

We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.

We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.

Best wishes,

'''International Team'''&lt;br /&gt;
'''Wiki Loves Folklore'''

[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 04:50, 22 Pebrero 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== Bayan vs. Bansa ==

Dapat po ba tayong gumawa ng pagtatangi sa bayan at bansa? Sa pagkakaalam ko, ang bayan ay ''country'' sa Ingles at ang bansa naman ay ''nation''. Sa diskursong pormal kasi mayroon ng pagkakaiba sa ''country'' at ''nation'', kaya siguro naaayon kung gumawa tayo ng magkahiwalay na artikulo para sa bansa at bayan. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 09:19, 26 Pebrero 2022 (UTC)

:@[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] Hindi ako mahusay pagdating diyan pero sa pagkakaalam ko, ang bayan ay isang ideolohiya o kadalasan ay sa kaisipan/damdamin, maging nasyonalismo o patriotismo. Ang bansa ay literal na isang soberanya o teritoryo na kadalasan ay malaya. Hindi na kailangang gumawa pa ng hiwalay na panibagong titulo o pamagat para diyan. Maaaring maglagay naman ng hiwalay na seksyon tulad ng &quot;inang bayan&quot; o &quot;lupang tinubuan&quot;. Depende kasi yon. Halimbawa sa Ingles: https://en.wikipedia.org/wiki/Homeland#Motherland kung saan iba't ibang uri nalang o types ang nilalagay. Hindi na kailangan pa ng bago. --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 19:06, 26 Pebrero 2022 (UTC)

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022 (en wiki) ==

Hello at magandang araw sa inyong lahat! Ipapaalala ko lang na mayroong bagong paligsahan para sa Pebrero 17 hanggang Marso 17. Ukrainian month at cultural exchange. Isa sa mga mechanics ay maaaring magkaroon ka ng &quot;mabuting artikulo&quot; para sa mga bago o mas pinalawig pang artikulo. Malaki ang puntos nito na 25 points. Tingnan na lamang a ng kabuuan sa page na ito: https://meta.wikimedia.org/wiki/Ukraine%27s_Cultural_Diplomacy_Month_2022/Participants
Kung may nais po kayong isama na artikulo o ipalawig pa sa &quot;mabuting artikulo&quot;, sabihin lang dito o kaya mag-request sa akin (hindi opisyal) o kaya kay Jojit fb, Waykurat, at Ryoomandres. Pagkakataon po ito upang makaipon ng mga puntos. Di ako sure pero paki-tama ako kung may mali --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 19:22, 26 Pebrero 2022 (UTC)

== Coming soon ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
=== Several improvements around templates ===
Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki:
* Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]),
* and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right).

All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. &lt;/div&gt; - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:39, 28 Pebrero 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=22907463 --&gt;
:@[[Tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] Hello and thank you for this reminder. I would like to inquire about adding in this Wiki edition an &quot;auto-citation tool&quot;. Similar to how Eng wiki automatically creates a reference if link or URL is entered for reference. [[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 17:41, 5 Marso 2022 (UTC)
::@[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]]: Thanks a lot for your comment. I'm sorry it took me a while to reply. Our work in the Templates project is nearly over, so we won't be adding new changes to our list. But there's a (small) possibility that something like this might fit into the new focus area that was just selected: [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|Reusing references]]. It would be great if you could add your idea [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Reusing references|on the talk page over there]], ideally with a bit more details.
::Or do you basically wish to have the functionality from English Wikipedia on your wiki? I think that's not what you want, but if it is, it would make sense to check which functionality is behind it, and request to have it on your wiki. -- Best, [[Tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[Usapang tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|kausapin]]) 12:18, 11 Marso 2022 (UTC)
:::@[[Tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] If possible, yes I'd like to have that functionality as well here in Tagalog Wikipedia. I even requested the admin, Jojit fb, to add it however it requires a lot of coding and knowledge about Wikipedia which I am still new to begin with. I am not an expert or truly qualified to add it here because I am not into coding yet and I don't know how to &quot;Wikipedia&quot; correctly.
:::To add more details, the functionality in which I am talking about is the auto-citation when editing and adding references in English Wikipedia. Here is an example which is problematic with this Wikipedia: The article &quot;[[Globalisasyon#Mga sanggunian|Globalisasyon]]&quot; has a cluttered and messy Reference list. The reason is because there is no auto-cite function here that is why I even needed to copy-paste and translate from the English article Globalization. Sometimes it consumes a lot of time to type out manually the citation like the author, date, URL, page, ISBN, DOI etc. and some specific words like the archived version and appropriate Tagalog words. If you click Random pages here, you can even see that the references and citations are not uniform all throughout this Wikipedia. As you can see in the article I've sent, some URLs are just left out instead of being created a proper citation. It would be a huge boost to this wiki to have an auto-citation functionality. In this way, it could ease our burden and save time in creating a proper citation which overall improves productivity and overall uniformity.  --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 13:02, 11 Marso 2022 (UTC)
::::@[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]]: Thanks for the explanation, and @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] for the screenshot. I'm not an expert myself, but I think if you want an existing feature on your wiki but don't have the capacity to roll it out on your wiki, an idea could be to ask someone for help on the two pages linked here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Interface_editors#Communication. I hope that helps, [[Tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[Usapang tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|kausapin]]) 09:47, 14 Marso 2022 (UTC)
:::::{{ping|Johanna Strodt (WMDE)}} ''Thanks for the advice.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:24, 17 Marso 2022 (UTC)
:::''I think Likhasik is referring to the Automatic Citation feature of the Visual Editor. See the screenshot below for context. Thanks.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:42, 12 Marso 2022 (UTC)
:::[[Talaksan:Automatic citation of Wikipedia's Visual Editor.png|400px]]

== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. 

([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])

The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]

A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on  [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 14:40, 14 Marso 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== Survey: Help improve Kartographer ==

[[File:Technical_Wishes_Geoinfo_Logo.svg|right|200px]]

''Apologies for writing in English. If anyone could help translating this message, it would be deeply appreciated.''

Do you create interactive maps with [[mw:Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] (mapframe)? If your answer is yes, we would like to hear from you. Please take part in the survey and help improve Kartographer!

Some background: Wikimedia Germany's [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]] is currently working on the [[mw:Help:Extension:Kartographer|Kartographer extension]]. Over the last few months, we have been working on a solution to make this software usable on [[phab:T191585|wikis where it isn’t available yet]]. In the next phase of the project, we are planning to improve Kartographer itself.

Because Kartographer is used quite a lot on this wiki, we would like to ask you: '''Where do you run into problems using it? Which new features would you like to see?''' Editors of all experience levels and with all workflows around Kartographer are welcome to participate. 

'''Here is the survey: https://wikimedia.sslsurvey.de/Kartographer-Workflows-EN/'''

* The survey is open until March 31.
* It takes 10-15 minutes to complete.
* The survey is anonymous. You don't need to register, and we will not store any personal data which identifies you, such as your name or IP address.

Unfortunately, the survey is only available in English, but we have tried our best to use simple English and to add visual examples. If English is not your native language, it might help to use a translation tool in your browser.

More information on our work with Kartographer and the focus area of Geoinformation can be found [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation|on our project page]]. 

Thank you for your help! – [[m:user:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[m:user talk:Johanna Strodt (WMDE)|talk]]) 13:05, 16 Marso 2022 (UTC)

== Lugar ng kapanganakan sa unang pangungusap sa lede ==

Nais ko lang naman itanong kung bakit hindi natin ito ginagawa. Dahil ba ito sa pagsunod natin sa Wikipediang Ingles, kung saan hindi nila ito ginagawa, o may iba pa bang mga dahilan?&lt;br/&gt;

Ayon sa [[:en:MOS:BIRTHPLACE]]:
&quot;Birth and death places, if known, should be mentioned in the body of the article, and can appear in the lead if relevant to notability, but not in the opening brackets alongside the birth and death dates.&quot;

Salamat, [[Tagagamit:Caehlla2357|Caehlla2357]] ([[Usapang tagagamit:Caehlla2357|kausapin]]) 05:19, 21 Marso 2022 (UTC)

== Feminism and Folklore 2022 ends soon ==

[[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]]
[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on &lt;b&gt;31 March 2022 11:59 UTC&lt;/b&gt;. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as &lt;i&gt;folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more&lt;/i&gt;

Keep an eye on the project page for declaration of Winners. 

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 14:28, 26 Marso 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&amp;oldid=23060054 --&gt;

== Resulta ng Peminismo at Tradisyong-Pambayan ==

Maraming salamat sa mga nakilahok sa ating patimpalak na [[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2022|Peminismo at Tradisyong-pambayan, 2022]]. Tingnan ang pahinang ito para sa resulta ng patimpalak: [[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2022/Resulta]] --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 08:47, 9 Abril 2022 (UTC)

== New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/:
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research

Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more.

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today!
&lt;br&gt;--The Wikipedia Library Team 13:17, 26 Abril 2022 (UTC)

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=23036656 --&gt;

== Coming soon: Improvements for templates ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;!--T:11--&gt;
[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]]
Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': 
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]]

In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]]

Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. 

We would love to hear your feedback on our talk pages!
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:14, 29 Abril 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=23222263 --&gt;

== help ==

* {{pagelinks|Nick Barua}}

Hi {{ping|WayKurat|jojit fb|Bluemask}} a cross-wiki spam (see [[Natatangi:Mga_ambag/49.96.10.192]]) is using this wikipedia version to remove the deletion template. Could you delete the article and fully protect our articles (so that no new user can edit or create?). Thanks. - [[Natatangi:Mga ambag/122.52.33.193|122.52.33.193]] 09:28, 28 Mayo 2022 (UTC)

:''I have deleted the article but I won't recommend fully protecting articles because it goes against the spirit of Wikipedia, which is anyone can contribute freely.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:52, 28 Mayo 2022 (UTC)

== Pagbabaybay (Pangalan ng mga Bansa) ==

Sa pagbabaybay ng mga pangalan ng mga bansa, minumungkahi ko na ihango natin ang karamihan mula sa wikang Kastila. Para sa ibang bansa sa Kastila na nagtatapos sa &quot;cia&quot;, ito'y magtatapos sa &quot;siya&quot;, tulad ng ''Francia'' kung saan ang baybay nito sa Tagalog ay '''[[Pransiya]]'''. Alinsunod nito, ang ''Croacia'' ay magiging '''[[Kroasiya]]'''. Sa mga mayroong &quot;dia&quot;, papalitan ito ng &quot;diya&quot;, tulad ng ''diamante'' na nagiging '''[[diyamante]]''' sa Tagalog. Alinsunod, ang ''India'' ay magiging '''[[Indiya]]'''. Sa mayroong &quot;cua&quot;, papalitan ito ng &quot;kuwa&quot;, tulad ng ''cuadrado'' na nagiging '''[[kuwadrado]]'''. Sa nagtatapos sa &quot;sia&quot;, magtatapos ito sa &quot;sya&quot;, tulad ng ''Asia'' na nagiging '''[[Asya]]''' sa Tagalog. Alinsunod, ang ''Malasia'' ay magiging '''[[Malasya]]'''. Hindi ko lang sigurado kung ano ang dapat sundin sa nagtatapos sa &quot;nia&quot;. Naisip ko rin na gawin itong &quot;nya&quot;, ngunit ito ang binabaybay para sa mga salitang nagtatapos sa &quot;ña&quot;, tulad ng ''España'' na binabaybay na '''[[Espanya]]''', kaya't maaaring iba ang gamitin para rito. Mungkahi kong gawin itong &quot;niya&quot;, alinsunod ang ''Alemanya'' ay magiging '''[[Alemaniya]]'''. Pa-apruba nalang lamang kung sumasang-ayon kayo, o magtugon kung mayroon kayo ng ibang mungkahi sa pagbabaybay ng mga pangalan ng mga bansa. Pasabi nalang din kung mayroon kayong alam na bansa o pangngalan sa Kastila na nagtatapos sa &quot;nia&quot; upang mapagpasyahan ko ito.

Magtatanong nalang ako muli rito kung magbabaybay ako ng ibang bansa. Para sa ngayon, ipapalawak ko muna ang mga artikulo sa Wikipediang Tagalog na napili o mabuti sa ''English Wikipedia'', ''Wikipedia en español'', at iba pa. Dahil uunahin ko muna ang mga gawain ko sa [[paaralang sekundarya]], mas malalaanan ko ito ng oras pagkatapos ng taong pampaaralan. Maaari niyo na akong unahan sa pagpapalawak. Ang mga uunahin kong artikulo ay [[Aserbayan]], [[Bagong Selanda]], [[Gales]], [[Hordanya]], [[Inglatera]], [[Kroasiya]], [[Malasya]], [[Malawi|Malauwi]], [[Pilipinas]], [[Rusya]], [[Suwisa]], at [[Singapur]]. Irerebisa ko nalang lamang ang mga ito. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 02:08, 29 Mayo 2022 (UTC)

== Invitation to participate in the #WPWPCampaign 2022 ==

Dear Wikimedians,

We are glad to inform you that the 2022 edition of Wikipedia Pages Wanting Photos campaign is coming up in July.

This is a formal invitation to invite individuals and communities to join the campaign to help improve Wikipedia articles with photos and contextual images. 

The campaign will run from July 1 to August  31, 2022 and several communities and Wikimedia Affiliates have already indicated interest to organize the campaign in their localities. Please find your community or community closer to you to participate: [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/Participating Communities|WPWP2022 Campaign: Participating Communities]].

The campaign primarily aims to promote using images from Wikimedia Commons to enrich Wikipedia articles that are lacking them. Participants will choose among Wikipedia pages without photos, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years. In this third edition of the campaign, eligibility criteria have been revised based on feedback and campaign Evaluation Reports of the previous editions. Please find more [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/FAQ and Contest Rules|details about these changes and our FAQ here on Meta-Wiki]]

For more information, please visit the [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022|campaign page on Meta-Wiki]].

Best,&lt;br/&gt;
[[User:Ammarpad|Ammar A.]]&lt;br/&gt;
Global Coordinator&lt;br/&gt;
Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign 2022.&lt;br /&gt;
17:38, 31 Mayo 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Martin Urbanec@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Pages_Wanting_Photos/Distribution_list&amp;oldid=23230284 --&gt;

== Request for rangeblock (cont.) ==

* [[special:contribs/180.194.59.112]]
* [[special:contribs/180.194.32.0/19]]

{{ping|WayKurat}} Matuloy ng magdagdag at pagpasok ng mga hindi totoong impormasyon ang artikulong. Pwede mag-suggest hinarang na mga IP address at rangeblock sa 6 na buwan. Kung mararapatin po'y ilagay po ng lebel ng proteksyon sa artikulong ito (kahit permanent semi-protection). Mukhang siya rin ang sockpuppet sa mga katulad o kaiba na artikulo sa en.wiki ([[:en:User:Joshua Saldaña]]). Salamat.- [[Natatangi:Mga ambag/49.144.22.129|49.144.22.129]] 00:06, 22 Hunyo 2022 (UTC) [[Natatangi:Mga ambag/49.144.22.129|49.144.22.129]] 00:06, 22 Hunyo 2022 (UTC)
:{{done}} -[[Tagagamit:WayKurat|WayKurat]] ([[Usapang tagagamit:WayKurat|kausapin]]) 01:49, 22 Hunyo 2022 (UTC)

== Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Hi, Greetings

The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced!

We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]'''

Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project.

We hope to have you contribute to the campaign next year.

'''Thank you,'''

'''Wiki Loves Folklore International Team'''

--[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 16:13, 4 Hulyo 2022 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=23454230 --&gt;

== Unyong Sobyetiko ==

Maaring pakiredirekta ng pahinang [[Unyong Sobyetiko]] sa katapat nitong &lt;nowiki&gt;''Soviet Union'' sa Ingles. Pakitanggal na lang din ng pahinang Unyong Sobyetika sapagkat ito'y maling salin ng pangalan. Kung maaari rin ay pakiredirekta nalang lamang ng mga pahinang nilikha ko ukol sa mga republika nito sa mga katapat nito sa Ingles at ibang wika. Ito ay dahil ang mga naunang salin nito'y mali, kaya'&lt;/nowiki&gt;t ginawan ko ito ng mga hiwalay na pahina ngunit hindi ko mairedirekta sa mga katapat nito sa ibang wika. Makikita nalang lamang ang mga ito sa mga [[Natatangi:Mga ambag/Senior Forte|ambag ko]]. Ipapalawak ko ang mga pahinang ito sa mga susunod na linggo o buwan. [[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 09:16, 23 Hulyo 2022 (UTC)

:{{done}} Nasa tamang Wikidata link na ang Unyong Sobyetiko (na nakaturo sa ''Soviet Union'' sa Ingles at mga katumbas nito sa ibang wika). Bagaman, hindi tinanggal ang ''redirect'' na Unyong Sobyetika dahil isa itong karaniwang pagkakamali, at kadalasan hindi binubura ang ''common spelling mistakes'' o mga karaniwang pagkakamali sa pagbabaybay. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 11:58, 23 Hulyo 2022 (UTC)</text>
      <sha1>qv47fgfb4sia4d87dack2l9hvqvu2tv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sandatang nuklear</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4765</id>
    <revision>
      <id>1958295</id>
      <parentid>1871367</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T10:10:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>112.207.107.49</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1618" xml:space="preserve">[[Talaksan:Little boy.jpg|thumb|Isang mas maliit na kopya ng Little Boy, ang sandatang ginamit sa pagbomba ng Hiroshima, Hapon.]]
[[Kategorya: Buturaning sandata]]
Ang '''buturaning sandata''' ay isang [[sandata]] na hinango ang kanyang enerhiya mula sa mga reaksiyong buturanin ng ''fission'' at/o ''fusion''. Mas makapangyarihan ang pinakamaliit na buturaning sandata kaysa mga konbensiyonal na pampasabog maliban sa malalaking uri nito. Maaaring lipulin ng sampung-megaton na sandata ang buong [[lungsod]]. Maaari naman masunog ng sandaang-megaton na sandata (bagaman impraktikal ang paghusga) ang mga bahay na yari sa kahoy at ang mga gubat sa isang bilog na 60-100 milya (100-160 kilometro) sa diyametro. Naipadala ng ikalawang ulit ang buturaning sandata sa [[kasaysayan]] ng pakikidigma – parehong tinapos ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]; nangyari noong umaga na 6 Agosto 1945 ang unang ganoong pagbomba, noong hinulog ng [[Estados Unidos]] ang isang [[uranium]] na nasa mala-baril na kasangkapan na pinangalang &quot;''[[Little Boy]]''&quot; o &quot;Maliit na Bata&quot; sa lungsod ng [[Hiroshima, Hiroshima|Hiroshima]], [[Hapon (bansa)|Hapon]] at nangyari naman pagkalipas ng tatlong araw ang paghulog ng ikalawang bomba sa [[Nagasaki, Nagasaki|Nagasaki]], Hapon; ipinangalan naman ang pangalawang bomba bilang &quot;''[[Fat Man]]''&quot; o &quot;Matabang Lalaki&quot; na isang [[plutonium]] na nilagay sa isang kasangkapan na sumasabog paloob.

== Mga palatandaan ==
Ibinase ang caption ng larawan sa tekstong makikita sa Wikimedia Commons. Tignan ang kasaysayan ng [[c:File:Little_boy.jpg|pahina]] para sa mga atribusyon.

{{stub|Militar}}</text>
      <sha1>a8jaht8k2dilhr062ac5iywaiau2bbi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Kaẕẕav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5046</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958168</id>
      <parentid>1957755</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:46:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Kaẕav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5047</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958167</id>
      <parentid>1957754</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:46:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Kazzav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5048</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958166</id>
      <parentid>1957753</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:45:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Kazav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5049</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958165</id>
      <parentid>1957752</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:45:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Katzav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5050</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958164</id>
      <parentid>1957751</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:45:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nagkakaisang Bansa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5264</id>
    <revision>
      <id>1958159</id>
      <parentid>1933371</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T01:27:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Nilipat ang content mula sa &quot;Nasyones Unidas&quot;. Ginagamit ang &quot;Nagkakaisang Bansa&quot; (o variants nito: &quot;Mga Nagkakaisang Bansa&quot; at &quot;Bansang Nagkakaisa&quot;) sa mga opisyal na dokumentong naka-Tagalog ng UN (hal. Karta, UDHR).</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15058" xml:space="preserve">{{Infobox Geopolitical organization
|conventional_long_name = {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;line-height:normal;font-size:100%;
  | title = {{center|Mga Nagkakaisang Bansa}}
  | {{Infobox |subbox=yes |bodystyle=font-size:77%;font-weight:normal;
    | rowclass1 = mergedrow| label1 = [[Arabe]]: | data1 = {{lang|ar|الأمم المتحدة|rtl=yes}}
    | rowclass2 = mergedrow| label2 = [[Tsino]]: | data2 = {{lang|zh|联合国}}
    | rowclass3 = mergedrow| label3 = [[Pranses]]: | data3 = {{lang|fr|Organisation des Nations unies|italic=unset}}
    | rowclass4 = mergedrow| label4 = [[Ruso]]: | data4 = {{nowrap|{{lang|ru|Организация Объединённых Наций}}}}
    | rowclass5 = mergedrow| label5 = [[Espanyol]]: | data5 = {{nowrap|{{lang|es|Organización de las Naciones Unidas|italic=unset}}}}}}}}

|image_flag = Flag of the United Nations.svg
|image_symbol = UN emblem blue.svg
|symbol_type = Sagisag
|linking_name = United Nations
|image_map = United Nations (Member States and Territories).svg
|map_width = 250px

|map_caption = Mapa ng mga kasaping estado sa Mga Nagkakaisang Bansa{{efn|Ang mapang ito ay hindi kumakatawan sa mga kasapi ng Nagkaisang Bansa hinggil sa katayuang legal ng kahit anumang bansa,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.un.org/Depts/Cartographic/map/profile/world00.pdf|title=The World Today|accessdate=18 June 2009|quote=The designations employed and the presentation of material on this map do not imply the expression of any opinion whatsoever on the part of the Secretariat of the United Nations concerning the legal status of any country|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319065933/http://www.un.org/Depts/Cartographic/map/profile/world00.pdf|archive-date=19 March 2015|dead-url=no|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; at hindi rin nagpapahiwatig ng tamang kinatatayuan ng kanya-kanyang pamahalaan na may kinatawan ng Nagkaisang Bansa. Ang mapang ito ay nagpapakita sa mga Bahagyang Kinikilalang mga Estado gaya ng sa Kosobo at Taywan na kabilang sa kanilang mga kinikilang pamahalan ng Serbya at Tsina.}}

|membership = [[Bansang kasapi sa United Nations|193 kasaping banwa]]
|admin_center_type = [[Punong Himpilan]]
|admin_center = Pandaigdigang teritoryo sa [[Manhattan]], [[Lungsod ng New York]]
|languages_type = [[Tungkulaning wika]]
|languages = [[Wikang Arabo|Arabo]], [[Wikang Tsino|Tsino]], [[Wikang Ingles|Ingles]], [[Wikang Pranses|Pranses]], [[Wikang Ruso|Ruso]], [[Wikang Kastila|Kastila]]
|leader_title1 = [[Punong Kalihim ng United Nations|Punong Kalihim]]
|leader_name1 = [[António Guterres]]
|established_event1 = {{nowrap|[[United Nations Charter]]}}
|established_date1 = 26 Hunyo 1945
|established_event2 = {{nowrap|Pagpapatibay ng Karta}}
|established_date2 = 24 Oktubre 1945
|official_website = http://www.un.org/}}

Ang '''Samahan ng mga Nagkakaisang Bansa'''  o sa payak na tawag na '''Nagkakaisang Bansa''' o '''Nasyones Unidas''' (batay sa wikang Kastila), dinadaglat bilang '''UN''' sa wikang Ingles, ay itinatag noong 24 Oktubre 1945 sa [[San Francisco]], [[Estados Unidos|Estados]] Unidos, pagkatapos ng  [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Ito ang pinakamalaking kapisanang pandaigdig sa mundo na nagsisilbi para sa kapayapaan ng mga bansa.

== Pinagmulan ==
Ang huling yugto ng mga sesyon ng [[Pangkalahatang Kapulungan ng United Nations|Pangkalahatang Kapulungan]] (General Assembly) ay pinagdiwang noong 10 Enero 1926 sa [[Central Hall Westminster]] sa [[Londres]]. Ang kanyang aktuwal na himpilan ay matatagpuan ngayon sa [[Lungsod ng New York]]. Ito ang sumunod sa yapak ng [[Liga ng mga Bansa]], isang organisasyon na nalikha taong 1910 noon namang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] at pinatotohanan ng [[Tratado ng Versalles]], &quot;para itaguyod ang pandaigdigang pagtutulungan at makamit ang kapayapaan at seguridad&quot;.  Ang lahat ng mga bansang soberano na kinikilala ng pandaigdigang komunidad ay mga miyembro ng United Nations, maliban sa [[Lungsod ng Batikano]], na isa lamang tagamasid, at ang [[Republika ng Tsina]] (espesyal na kaso). Noong Setyembre 2003, ang organisasyon ay mayroon 191 mga bansang kalahok.&lt;ref&gt;{{cite journal| author = Juan Carlos Pereira | url = http://www.sabuco.com/historia/ONU.pdf | title =  Cuadernos del Mundo Actual: La ONU| type = pdf | language = Kastila}}&lt;/ref&gt;

Isa sa mga bukod tanging nagawa ng United Nations ang pagproklama sa [[Pandaigdigan na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao|Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao]] noong 1948.

Ang Organisasyon ng United Nations ay ang pinakaimportanteng poro para sa [[diplomasyang multilateral]]. Kasalukuyan nilang ginaganap ang [[Durban Review Conference]] sa [[Geneva|Genegro]], [[Switzerland|Switzenegger]].

== Kasaysayan ==
[[Talaksan:United Nations HQ - New York City.jpg|framed|Punong-tanggapan ng UN sa Lungsod ng New York]]

Ang ideya sa likod ng United Nations ay nakasaad sa deklarasyon, pirmado noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], sa pagpupulong ng mga alyado sa [[Moscow]] noong 1943. Ang naging pangulo ng [[Estados Unidos]] na si [[Franklin Delano Roosevelt]] ang nagmungkahi sa pangalan na &quot;United Nations&quot;.

Ipinagdiwang ang kauna-unahang pagpupulong ng mga estadong kasapi ng bagong organisasyon noong 25 Abril 1945 sa San Francisco. Maliban sa mga pamahalaan, inimbitahan rin ang mga [[NGO|organisasyong di-pampamahalaan]]. Noong Hulyo 26, nilagdaan ng kinatawan ng 50 bansang nasa kumperensiya ang [[Karta ng United Nations]]. Ang [[Poland]], na walang kinatawan sa pagpupulong, ay nadagdag din kinalaunan para sa total na 51 Estado.

Ang tinuturing na simula ng United Nations ay ang mismong araw ng 24 Oktubre 1945, pagkatapos ng ratipikasyon ng Karta ng naging limang mga permanenteng kasapi ng [[Kapulungang Panseguridad ng Mga Bansang Nagkakaisa|Kapulungang Panseguridad]] (ang [[Republika ng Tsina]], [[Pransiya]], [[Unyong Sobyet]], ang [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland]] at ang [[Estados Unidos|Estados Unidos ng Amerika]]) kasama ang malaking mayoriya ng natitirang 46 na miyembro.

Sa katunayan, ang natatanging may veto sa mga desisyon ng organisasyon ay itong limang permanenteng myembro ng Konseho ng Seguridad: ang [[Estados Unidos|Estados Unidos ng Amerika]], [[Russia|Federasyon ng Russia]], [[Pransiya]], [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland]] at ang [[Tsina|Republikang Bayan ng Tsina]].

Ang mga tagapagtatag ng mga Nagkakaisang Bansya ay umaasa dito na maiiwasan ang mga bagong digmaan sa mundo. Subalit ang hangaring ito ay hindi rin natupad sa maraming pagkakataon. Mula 1947 hanggang 1989 (pagbagsak ng [[Berlin Wall]]), ang dibisyon at pagkakahati ng mundo sa mga sona sa loob ng tinatawag na [[Cold War]] ay nagpahirap sa pagkamit sa layunin nito, lalo pa't ang sistemang ginagamit sa Konseho ng Seguridad ay veto.&lt;ref&gt;{{cite journal| author =  L’Office des Nations Unies à Genève | url = http://lyc-perrin-soa.ac-versailles.fr/portail/IMG/pdf/palais_Nations_Unies.pdf | title =  Présentation générale de l’ONU| type = pdf | language = Pranses}}&lt;/ref&gt;

== Mga Wikang Tungkulanin ==
Ang mga United Nations ay may anim na wikang opisyal: [[Wikang Arabo|Arabo]], [[Wikang Espanyol|Espanyol]], [[Wikang Ingles|Ingles]], [[Wikang Pranses|Pranses]], [[Wikang Ruso|Ruso]] at [[Wikang Tsino|Tsino]]. Halos lahat ng mga opisyal na pagpupulong ay agad na sinasalin sa mga wikang ito, kasama ang lahat ng mga opisyal na dokumento sa printed format man o elektroniko. Ang mga prinsipal na wikang panggawa ng United Nations ay ang Pranses at Ingles, o Pranses, at Espanyol.

== Kaayusan ng Mga Nagkakaisang Bansa ==
{| align=right border: 1 cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin-left:15px;margin-bottom:10px&quot;
|+ '''United Nations'''. Mga bansang may pinakamalaking partisipasyon sa talagugulan ng Organisasyon (2003)
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Estados Unidos]]
|bgcolor=#EFEFEF| 22 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Hapon (bansa)|Hapon]]
|bgcolor=#EFEFEF|  19.51 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Alemanya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  9.76 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Pransiya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  6.46 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|United Kingdom]]
|bgcolor=#EFEFEF|  5.53 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Italya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  5.06 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Canada]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.55 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Espanya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.51 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Brazil]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.39 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Timog Korea]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.85 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Netherlands]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.73%
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Australia]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.62 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Republikang Bayan ng Tsina|Tsina]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.53 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Switzerland]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.27 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Rusya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.20 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Belgium]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.12 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Mexico]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.08 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Sweden]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.02 %
|-
|}

Ang mga organ ng mga Nagkakaisa Bansa ang mga sumusunod:
* [[Pangkalahatang Kapulungan ng mga Nagkakaisa Bansa|Pangkalahatang Kapulungan ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN General Assembly'')
* [[Kapulungang Panseguridad ng Mga Nagkakaisa Bansa|Kapulungang Pangkaligtasan ng Mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Security Council'')
* [[Sangguniang Pangekonomiko at Panlipunan ng mga Nagkakaisa Bansa|Sangguniang Agimatin at Panlipunan ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Economic and Social Council'')
* [[Konseho ng Pagkakatiwala ng mga Nagkakaisa Bansa|Sanggunian ng Pagkakatiwala ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Trusteeship Council'')
* [[Secretariat ng mga Nagkakaisa Bansa|Kalihiman ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Secretariat'')
* [[Pandaigdigang Hukuman ng Katarungan]] (''International Court of Justice'')

Ang ''Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa'' ay organisado sa mga sumusunod:

=== Mga Programa at Organo ===
# [[UNHCR]], Tanggapan ng Mataas na Lupon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa mga Nanganganlong (''United Nations High Commission for Refugees'').
# [[ITC]], Sentro ng Pandaigdigang Kalakalan (UNCTAD/WTO)
# [[WFP]], Pandaigdigang Programa sa Pagkain.
# [[UN-Habitat]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pabahay (Human Settlements).
# [[UNDP]], [[Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagunlad]].
# [[UNDCP]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagkontrol ng Droga.
# [[UNEP]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kapaligiran.
# [[UNCTAD]], Kumperensiya ng mga Bansang Nagkakaisa tungkol sa Komersyo at Pagunlad.
# [[UNICEF]], Pondo ng mga Bansang Nagkakaisa para sa mga Bata.
# [[UNIFEM]], [[Pondo ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kababaihan]].
# [[UNV]], Mga Boluntaryo ng mga Bansang Nagkakaisa.

=== Iba pang organo ng mga Bansang Nagkakaisa ===

# [[UNHCHR]], Tanggapan ng Mataas na Komisyon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Karapatang Pantao.
# [[UNAIDS]], Programa Konhunto ng mga Bansang Nagkakaisa tungkol sa HIV/AIDS.
# [[UNOPS]], Tanggapan ng mga Bansang Nagkakaisa ng Serbisyo para sa mga Proyekto.
# [[UNSSC]], Paaralang Superior ng Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa.
# [[UNU]], Pamantasan ng mga Bansang Nagkakaisa

=== Mga Surian ng Pagsisiyasat at Kapasitasyon ===

# [[INSTRAW]], Pandaigdigang Suriang Pagsisiyasat at Pagtuturo para sa Pagpapaunlad ng mga Babae
# [[UNICRI]], Interrehiyonal na Suriang Pagsisiyasat ng Krimen at Katarungan ng Mga Bansang Nagkakaisa.
# [[UNIDIR]], Suriang Pagsisiyasat ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagdidisarma.
# [[UNITAR]], Surian ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagsisiyasat at Pagtuturo.
# [[UNRISD]], Suriang Pagsisiyasat ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Panlipunang Pagpapaunlad.

=== Mga Komisyong Kumikilos ===

# [[Komisyon ng Agham at Teknolohiya para sa Pag-Unlad]]
# [[Komisyon sa Karapatang Pantao]]
# [[Komisyon para sa Panlipunang Pag-unlad]]
# [[Komisyon ng Estadistika]]
# [[Komisyon sa Kalagayang Panlipunan ng mga Babae]]
# [[Komisyon sa Populasyon at sa Pag-unlad]]
# [[Komisyon sa Pagsugpo sa Krimen at sa Katarungang Kriminal]]
# [[Komisyon sa mga Gamot Narkotiko]]

=== Mga komisyong pangrehiyon ===

# [[CECE]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Europa.
# [[CEPA]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Aprika.
# [[CEPAL]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Amerika Latina at sa Karibe.
# [[CESPAC]], Komisyong Ekonomiko  at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kanlurang Asya.
# [[CESPAP]], Komisyong Ekonomiko at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Asya at sa Pacipiko

=== Mga Organisasyong Nakaugnay ===

# [[CTBTO]], Organisasyong Tratado para sa Komprehensibong Pagbabawal sa mga Gawaing Nukleyar.
# [[IAEA]], [[Organisasyong Pandaigdig ng Enerhiyang Atomika]]
# [[WTO]], [[Organisasyon ng Pandaigdigang Pangangalakal]].
# [[OPAC]], [[Organisasyon para sa Pagbabawal ng mga Kimikong Armas]].

=== Mga organisasyong espesyal ===

# [[FAO]], [[Organisasyon ng mga Bansang Nagkakaisa sa Pagkain at sa Agrikultura]].
# [[IMF]], [[Pandaigdigang Pondong Pananalapi]].

# Pangkat ng [[Bangkong Pandaigdig]]

## [[IDA]], [[Pandaigdigang Samahan sa Pagpapaunlad]].
## [[IBRD]], [[Pandaigdigang Bangko para sa Muling Pagsasaayos at Pagpapaunlad]].
## [[IFC]], [[Pandaigdigang Korporasyong Pananalapi]].
## [[ICSID]], [[Pandaigdigang Sentro para sa Pagsasaayos ng mga Pagtatalong Pampamuhunan]]. 
# [[ICAO]], [[Organisasyong Pandaigdig ng Abyasyon Sibil]]
# [[ILO]], [[Pandaigdigang Organisasyon sa Paggawa]].
# [[IMO]], [[Pandaigdigang Organisasyong Maritima]].
# [[WMO]], [[Organisasyong Pandaigdig sa Meteorolohiya]].
# [[WIPO]], [[Organisasyong Pandaigdig ng mga Pag-aaring Intelektwal]].
# [[WHO]], [[Pandaigdigang Organisasyon sa Kalusugan]].
# [[UNIDO]], [[Pandaigdigang Organisasyon ng United Nations para sa Pang-industriyang Pagpapaunlad]].
# [[ITU]], [[Unyong Pandaigdig ng Telekumunikasyon]].
# [[UNESCO]], [[UNESCO|Organisasyon ng United Nations para sa Edukasyon, Agham, at Kultura]].
# [[UPU]], [[Unyong Pangkoreong Unibersal]].

== Kaugnay na pahina ==
* [[Kaugnay na mga artikulo sa diplomasya]]
* [[Karta ng mga Bansang Nagkakaisa]]
* [[Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao]]
* [[Mga Karapatan ng Kababaihan]]
* [[Kombensyon sa mga Karapatan ng Bata]]
* [[Tratado Antartiko]]
* [[Gamit ng pwersa]]

== Talababaan ==
{{notelist}}

== Mga sanggunian ==
[[Talaksan:UNITED NATIONS MEMBER STATES.djvu|thumb|200px|UN Press Release petsang 3 Hulyo 2006]]
{{reflist}}

== Mga panlabas na kawil ==
* [http://www.un.org Opisyal na website ng Mga Nagkakaisang Bansa]
* [http://www.un.org/spanish/aboutun/charter/index.htm Karta ng Mga Nagkakaisang Bansa]
* [http://dmoz.org/World/Español/Sociedad/Gobierno/Las_Naciones_Unidas/ Direktoryo]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
{{authority control}}
&lt;!-- {{UN}} --&gt;

[[Kategorya:Mga Nagkakaisang Bansa| ]]
[[Kategorya:Diplomasya]]
[[Kategorya:Batas internasyonal]]
[[Kategorya:Mga internasyonal na organisasyon]]
[[Kategorya:Mga laureado ng Gantimpalang Nobel]</text>
      <sha1>3ph8kruik8elcw83ajhe7gc3hr3xfvl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958161</id>
      <parentid>1958159</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T01:33:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Inauos ang lead.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14998" xml:space="preserve">{{Infobox Geopolitical organization
|conventional_long_name = {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;line-height:normal;font-size:100%;
  | title = {{center|Mga Nagkakaisang Bansa}}
  | {{Infobox |subbox=yes |bodystyle=font-size:77%;font-weight:normal;
    | rowclass1 = mergedrow| label1 = [[Arabe]]: | data1 = {{lang|ar|الأمم المتحدة|rtl=yes}}
    | rowclass2 = mergedrow| label2 = [[Tsino]]: | data2 = {{lang|zh|联合国}}
    | rowclass3 = mergedrow| label3 = [[Pranses]]: | data3 = {{lang|fr|Organisation des Nations unies|italic=unset}}
    | rowclass4 = mergedrow| label4 = [[Ruso]]: | data4 = {{nowrap|{{lang|ru|Организация Объединённых Наций}}}}
    | rowclass5 = mergedrow| label5 = [[Espanyol]]: | data5 = {{nowrap|{{lang|es|Organización de las Naciones Unidas|italic=unset}}}}}}}}

|image_flag = Flag of the United Nations.svg
|image_symbol = UN emblem blue.svg
|symbol_type = Sagisag
|linking_name = United Nations
|image_map = United Nations (Member States and Territories).svg
|map_width = 250px

|map_caption = Mapa ng mga kasaping estado sa Mga Nagkakaisang Bansa{{efn|Ang mapang ito ay hindi kumakatawan sa mga kasapi ng Nagkaisang Bansa hinggil sa katayuang legal ng kahit anumang bansa,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.un.org/Depts/Cartographic/map/profile/world00.pdf|title=The World Today|accessdate=18 June 2009|quote=The designations employed and the presentation of material on this map do not imply the expression of any opinion whatsoever on the part of the Secretariat of the United Nations concerning the legal status of any country|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319065933/http://www.un.org/Depts/Cartographic/map/profile/world00.pdf|archive-date=19 March 2015|dead-url=no|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt; at hindi rin nagpapahiwatig ng tamang kinatatayuan ng kanya-kanyang pamahalaan na may kinatawan ng Nagkaisang Bansa. Ang mapang ito ay nagpapakita sa mga Bahagyang Kinikilalang mga Estado gaya ng sa Kosobo at Taywan na kabilang sa kanilang mga kinikilang pamahalan ng Serbya at Tsina.}}

|membership = [[Bansang kasapi sa United Nations|193 kasaping banwa]]
|admin_center_type = [[Punong Himpilan]]
|admin_center = Pandaigdigang teritoryo sa [[Manhattan]], [[Lungsod ng New York]]
|languages_type = [[Tungkulaning wika]]
|languages = [[Wikang Arabo|Arabo]], [[Wikang Tsino|Tsino]], [[Wikang Ingles|Ingles]], [[Wikang Pranses|Pranses]], [[Wikang Ruso|Ruso]], [[Wikang Kastila|Kastila]]
|leader_title1 = [[Punong Kalihim ng United Nations|Punong Kalihim]]
|leader_name1 = [[António Guterres]]
|established_event1 = {{nowrap|[[United Nations Charter]]}}
|established_date1 = 26 Hunyo 1945
|established_event2 = {{nowrap|Pagpapatibay ng Karta}}
|established_date2 = 24 Oktubre 1945
|official_website = http://www.un.org/}}

Ang '''Samahan ng mga Nagkakaisang Bansa''', kilala rin sa tawag na '''Nagkakaisang Bansa''' o '''Bansang Nagkakaisa''' ay ang pinakamalaking pandaigdigang organisasyon na may layuning panatilihin ang pandaigdigang kapayapaan. Itinatag ito pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], noong ika-24 ng Oktubre 1945 sa lungsod ng [[San Francisco]], [[Estados Unidos]].

== Pinagmulan ==
Ang huling yugto ng mga sesyon ng [[Pangkalahatang Kapulungan ng United Nations|Pangkalahatang Kapulungan]] (General Assembly) ay pinagdiwang noong 10 Enero 1926 sa [[Central Hall Westminster]] sa [[Londres]]. Ang kanyang aktuwal na himpilan ay matatagpuan ngayon sa [[Lungsod ng New York]]. Ito ang sumunod sa yapak ng [[Liga ng mga Bansa]], isang organisasyon na nalikha taong 1910 noon namang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] at pinatotohanan ng [[Tratado ng Versalles]], &quot;para itaguyod ang pandaigdigang pagtutulungan at makamit ang kapayapaan at seguridad&quot;.  Ang lahat ng mga bansang soberano na kinikilala ng pandaigdigang komunidad ay mga miyembro ng United Nations, maliban sa [[Lungsod ng Batikano]], na isa lamang tagamasid, at ang [[Republika ng Tsina]] (espesyal na kaso). Noong Setyembre 2003, ang organisasyon ay mayroon 191 mga bansang kalahok.&lt;ref&gt;{{cite journal| author = Juan Carlos Pereira | url = http://www.sabuco.com/historia/ONU.pdf | title =  Cuadernos del Mundo Actual: La ONU| type = pdf | language = Kastila}}&lt;/ref&gt;

Isa sa mga bukod tanging nagawa ng United Nations ang pagproklama sa [[Pandaigdigan na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao|Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao]] noong 1948.

Ang Organisasyon ng United Nations ay ang pinakaimportanteng poro para sa [[diplomasyang multilateral]]. Kasalukuyan nilang ginaganap ang [[Durban Review Conference]] sa [[Geneva|Genegro]], [[Switzerland|Switzenegger]].

== Kasaysayan ==
[[Talaksan:United Nations HQ - New York City.jpg|framed|Punong-tanggapan ng UN sa Lungsod ng New York]]

Ang ideya sa likod ng United Nations ay nakasaad sa deklarasyon, pirmado noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], sa pagpupulong ng mga alyado sa [[Moscow]] noong 1943. Ang naging pangulo ng [[Estados Unidos]] na si [[Franklin Delano Roosevelt]] ang nagmungkahi sa pangalan na &quot;United Nations&quot;.

Ipinagdiwang ang kauna-unahang pagpupulong ng mga estadong kasapi ng bagong organisasyon noong 25 Abril 1945 sa San Francisco. Maliban sa mga pamahalaan, inimbitahan rin ang mga [[NGO|organisasyong di-pampamahalaan]]. Noong Hulyo 26, nilagdaan ng kinatawan ng 50 bansang nasa kumperensiya ang [[Karta ng United Nations]]. Ang [[Poland]], na walang kinatawan sa pagpupulong, ay nadagdag din kinalaunan para sa total na 51 Estado.

Ang tinuturing na simula ng United Nations ay ang mismong araw ng 24 Oktubre 1945, pagkatapos ng ratipikasyon ng Karta ng naging limang mga permanenteng kasapi ng [[Kapulungang Panseguridad ng Mga Bansang Nagkakaisa|Kapulungang Panseguridad]] (ang [[Republika ng Tsina]], [[Pransiya]], [[Unyong Sobyet]], ang [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland]] at ang [[Estados Unidos|Estados Unidos ng Amerika]]) kasama ang malaking mayoriya ng natitirang 46 na miyembro.

Sa katunayan, ang natatanging may veto sa mga desisyon ng organisasyon ay itong limang permanenteng myembro ng Konseho ng Seguridad: ang [[Estados Unidos|Estados Unidos ng Amerika]], [[Russia|Federasyon ng Russia]], [[Pransiya]], [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland]] at ang [[Tsina|Republikang Bayan ng Tsina]].

Ang mga tagapagtatag ng mga Nagkakaisang Bansya ay umaasa dito na maiiwasan ang mga bagong digmaan sa mundo. Subalit ang hangaring ito ay hindi rin natupad sa maraming pagkakataon. Mula 1947 hanggang 1989 (pagbagsak ng [[Berlin Wall]]), ang dibisyon at pagkakahati ng mundo sa mga sona sa loob ng tinatawag na [[Cold War]] ay nagpahirap sa pagkamit sa layunin nito, lalo pa't ang sistemang ginagamit sa Konseho ng Seguridad ay veto.&lt;ref&gt;{{cite journal| author =  L’Office des Nations Unies à Genève | url = http://lyc-perrin-soa.ac-versailles.fr/portail/IMG/pdf/palais_Nations_Unies.pdf | title =  Présentation générale de l’ONU| type = pdf | language = Pranses}}&lt;/ref&gt;

== Mga Wikang Tungkulanin ==
Ang mga United Nations ay may anim na wikang opisyal: [[Wikang Arabo|Arabo]], [[Wikang Espanyol|Espanyol]], [[Wikang Ingles|Ingles]], [[Wikang Pranses|Pranses]], [[Wikang Ruso|Ruso]] at [[Wikang Tsino|Tsino]]. Halos lahat ng mga opisyal na pagpupulong ay agad na sinasalin sa mga wikang ito, kasama ang lahat ng mga opisyal na dokumento sa printed format man o elektroniko. Ang mga prinsipal na wikang panggawa ng United Nations ay ang Pranses at Ingles, o Pranses, at Espanyol.

== Kaayusan ng Mga Nagkakaisang Bansa ==
{| align=right border: 1 cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin-left:15px;margin-bottom:10px&quot;
|+ '''United Nations'''. Mga bansang may pinakamalaking partisipasyon sa talagugulan ng Organisasyon (2003)
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Estados Unidos]]
|bgcolor=#EFEFEF| 22 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Hapon (bansa)|Hapon]]
|bgcolor=#EFEFEF|  19.51 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Alemanya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  9.76 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Pransiya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  6.46 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|United Kingdom]]
|bgcolor=#EFEFEF|  5.53 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Italya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  5.06 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Canada]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.55 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Espanya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.51 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Brazil]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.39 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Timog Korea]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.85 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Netherlands]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.73%
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Australia]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.62 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Republikang Bayan ng Tsina|Tsina]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.53 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Switzerland]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.27 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Rusya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.20 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Belgium]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.12 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Mexico]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.08 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Sweden]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.02 %
|-
|}

Ang mga organ ng mga Nagkakaisa Bansa ang mga sumusunod:
* [[Pangkalahatang Kapulungan ng mga Nagkakaisa Bansa|Pangkalahatang Kapulungan ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN General Assembly'')
* [[Kapulungang Panseguridad ng Mga Nagkakaisa Bansa|Kapulungang Pangkaligtasan ng Mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Security Council'')
* [[Sangguniang Pangekonomiko at Panlipunan ng mga Nagkakaisa Bansa|Sangguniang Agimatin at Panlipunan ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Economic and Social Council'')
* [[Konseho ng Pagkakatiwala ng mga Nagkakaisa Bansa|Sanggunian ng Pagkakatiwala ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Trusteeship Council'')
* [[Secretariat ng mga Nagkakaisa Bansa|Kalihiman ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Secretariat'')
* [[Pandaigdigang Hukuman ng Katarungan]] (''International Court of Justice'')

Ang ''Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa'' ay organisado sa mga sumusunod:

=== Mga Programa at Organo ===
# [[UNHCR]], Tanggapan ng Mataas na Lupon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa mga Nanganganlong (''United Nations High Commission for Refugees'').
# [[ITC]], Sentro ng Pandaigdigang Kalakalan (UNCTAD/WTO)
# [[WFP]], Pandaigdigang Programa sa Pagkain.
# [[UN-Habitat]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pabahay (Human Settlements).
# [[UNDP]], [[Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagunlad]].
# [[UNDCP]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagkontrol ng Droga.
# [[UNEP]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kapaligiran.
# [[UNCTAD]], Kumperensiya ng mga Bansang Nagkakaisa tungkol sa Komersyo at Pagunlad.
# [[UNICEF]], Pondo ng mga Bansang Nagkakaisa para sa mga Bata.
# [[UNIFEM]], [[Pondo ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kababaihan]].
# [[UNV]], Mga Boluntaryo ng mga Bansang Nagkakaisa.

=== Iba pang organo ng mga Bansang Nagkakaisa ===

# [[UNHCHR]], Tanggapan ng Mataas na Komisyon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Karapatang Pantao.
# [[UNAIDS]], Programa Konhunto ng mga Bansang Nagkakaisa tungkol sa HIV/AIDS.
# [[UNOPS]], Tanggapan ng mga Bansang Nagkakaisa ng Serbisyo para sa mga Proyekto.
# [[UNSSC]], Paaralang Superior ng Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa.
# [[UNU]], Pamantasan ng mga Bansang Nagkakaisa

=== Mga Surian ng Pagsisiyasat at Kapasitasyon ===

# [[INSTRAW]], Pandaigdigang Suriang Pagsisiyasat at Pagtuturo para sa Pagpapaunlad ng mga Babae
# [[UNICRI]], Interrehiyonal na Suriang Pagsisiyasat ng Krimen at Katarungan ng Mga Bansang Nagkakaisa.
# [[UNIDIR]], Suriang Pagsisiyasat ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagdidisarma.
# [[UNITAR]], Surian ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagsisiyasat at Pagtuturo.
# [[UNRISD]], Suriang Pagsisiyasat ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Panlipunang Pagpapaunlad.

=== Mga Komisyong Kumikilos ===

# [[Komisyon ng Agham at Teknolohiya para sa Pag-Unlad]]
# [[Komisyon sa Karapatang Pantao]]
# [[Komisyon para sa Panlipunang Pag-unlad]]
# [[Komisyon ng Estadistika]]
# [[Komisyon sa Kalagayang Panlipunan ng mga Babae]]
# [[Komisyon sa Populasyon at sa Pag-unlad]]
# [[Komisyon sa Pagsugpo sa Krimen at sa Katarungang Kriminal]]
# [[Komisyon sa mga Gamot Narkotiko]]

=== Mga komisyong pangrehiyon ===

# [[CECE]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Europa.
# [[CEPA]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Aprika.
# [[CEPAL]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Amerika Latina at sa Karibe.
# [[CESPAC]], Komisyong Ekonomiko  at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kanlurang Asya.
# [[CESPAP]], Komisyong Ekonomiko at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Asya at sa Pacipiko

=== Mga Organisasyong Nakaugnay ===

# [[CTBTO]], Organisasyong Tratado para sa Komprehensibong Pagbabawal sa mga Gawaing Nukleyar.
# [[IAEA]], [[Organisasyong Pandaigdig ng Enerhiyang Atomika]]
# [[WTO]], [[Organisasyon ng Pandaigdigang Pangangalakal]].
# [[OPAC]], [[Organisasyon para sa Pagbabawal ng mga Kimikong Armas]].

=== Mga organisasyong espesyal ===

# [[FAO]], [[Organisasyon ng mga Bansang Nagkakaisa sa Pagkain at sa Agrikultura]].
# [[IMF]], [[Pandaigdigang Pondong Pananalapi]].

# Pangkat ng [[Bangkong Pandaigdig]]

## [[IDA]], [[Pandaigdigang Samahan sa Pagpapaunlad]].
## [[IBRD]], [[Pandaigdigang Bangko para sa Muling Pagsasaayos at Pagpapaunlad]].
## [[IFC]], [[Pandaigdigang Korporasyong Pananalapi]].
## [[ICSID]], [[Pandaigdigang Sentro para sa Pagsasaayos ng mga Pagtatalong Pampamuhunan]]. 
# [[ICAO]], [[Organisasyong Pandaigdig ng Abyasyon Sibil]]
# [[ILO]], [[Pandaigdigang Organisasyon sa Paggawa]].
# [[IMO]], [[Pandaigdigang Organisasyong Maritima]].
# [[WMO]], [[Organisasyong Pandaigdig sa Meteorolohiya]].
# [[WIPO]], [[Organisasyong Pandaigdig ng mga Pag-aaring Intelektwal]].
# [[WHO]], [[Pandaigdigang Organisasyon sa Kalusugan]].
# [[UNIDO]], [[Pandaigdigang Organisasyon ng United Nations para sa Pang-industriyang Pagpapaunlad]].
# [[ITU]], [[Unyong Pandaigdig ng Telekumunikasyon]].
# [[UNESCO]], [[UNESCO|Organisasyon ng United Nations para sa Edukasyon, Agham, at Kultura]].
# [[UPU]], [[Unyong Pangkoreong Unibersal]].

== Kaugnay na pahina ==
* [[Kaugnay na mga artikulo sa diplomasya]]
* [[Karta ng mga Bansang Nagkakaisa]]
* [[Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao]]
* [[Mga Karapatan ng Kababaihan]]
* [[Kombensyon sa mga Karapatan ng Bata]]
* [[Tratado Antartiko]]
* [[Gamit ng pwersa]]

== Talababaan ==
{{notelist}}

== Mga sanggunian ==
[[Talaksan:UNITED NATIONS MEMBER STATES.djvu|thumb|200px|UN Press Release petsang 3 Hulyo 2006]]
{{reflist}}

== Mga panlabas na kawil ==
* [http://www.un.org Opisyal na website ng Mga Nagkakaisang Bansa]
* [http://www.un.org/spanish/aboutun/charter/index.htm Karta ng Mga Nagkakaisang Bansa]
* [http://dmoz.org/World/Español/Sociedad/Gobierno/Las_Naciones_Unidas/ Direktoryo]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
{{authority control}}
&lt;!-- {{UN}} --&gt;

[[Kategorya:Mga Nagkakaisang Bansa| ]]
[[Kategorya:Diplomasya]]
[[Kategorya:Batas internasyonal]]
[[Kategorya:Mga internasyonal na organisasyon]]
[[Kategorya:Mga laureado ng Gantimpalang Nobel]</text>
      <sha1>tezq61n07lfs2mr9s5dnt0fhs7bfb71</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Qatsav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5962</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958169</id>
      <parentid>1957756</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:46:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Qazav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5963</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958171</id>
      <parentid>1957758</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:46:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Qaẕav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5964</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958173</id>
      <parentid>1957760</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:46:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Qatzav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5965</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958170</id>
      <parentid>1957757</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:46:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moshe Qazzav</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5966</id>
    <redirect title="Moshe Qaẕẕav" />
    <revision>
      <id>1958172</id>
      <parentid>1957759</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:46:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Moshe Qaẕẕav]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Moshe Qaẕẕav]]</text>
      <sha1>dij9js3u1c2c6ylh6trry24kn1gmrkv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Boy Alano</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10740</id>
    <revision>
      <id>1958108</id>
      <parentid>1700552</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T13:08:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.78.79</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1839" xml:space="preserve">{{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}}
{{Infobox person
| name        = Boy Alano
| image       = Boy_alano_32849385.JPG
| alt         = 
| caption     = 
| birth_name  = Hernando Alano
| birth_date  = Marso 20, 1944
| birth_place = 
| death_date  = Hulyo 22, 2022 (Gulang na 78)
| death_place = Maynila
| nationality = [[Filipino]]
| other_names = 
| known_for   = 
| occupation  = [[Artista]], Komedyante
| years_active = 1951-2015
| spouse      = 
| partner     = 
| website     =  
}}

Si '''Boy Alano''' (isinilang noong Marso 20, 1944 - Pumanaw noong Hulyo 22, 2022) ay isang [[artista]] at direktor na [[mga Pilipino|Pilipino]]. Siya ay kontratado ng [[Sampaguita Pictures]].

Palagian niyang kasama sa  pelikula si [[Tessie Agana]]. Nakasama rin niya sa pelikula sina [[Rosemarie]] at iba pang ''Stars of 66''. Gumanap din siya bilang isang bakla sa pelikulang ''[[Juanita Banana]]'' noong [[1969]].

Taong [[1958]] nang gawin niya ang pelikulang ''[[The Day of the Trumpet]]'' ng [[C.H. Santiago Film Organization]] kung saan ang mga gumanap dito ay mga artistang Pilipino at [[Estados Unidos|Amerikano]]. Sa pelikulang ito nakamit niya ang gawad na pinakamahusay na batang artista sa [[5th Asian Filmfest]].

==Pelikula==
*1951 - ''[[Roberta]]''  
*1951 - ''[[Anghel ng Pag-ibig]]'' 
*1952 - ''[[Rebecca (pelikula)|Rebecca]]''  
*1953 - ''[[El Indio]]'' 
*1953 - ''[[Munting Koronel]]''  
*1953 - ''[[Anak ng Espada]]''  
*1953 - ''[[Maldita]]'' 
*1954 - ''[[Kiko]]''
*1954 - ''[[Musikong Bumbong]]''  
*1955 - ''[[Kuripot]]''  
*1956 - ''[[Prince Charming]]''  
*1957 - ''[[Batang Bangkusay]]'' 
*1958 - ''[[The Day of the Trumpet]]''

==Pelikula==

{{BD|1944|LIVING|Alano, Boy}}

[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga batang artista]]
[[Kategorya:Mga direktor mula sa Pilipinas]]


{{Pilipinas-artista-stub}}</text>
      <sha1>fuzx2uapx0wpd4bt2af7xlhwv4t044o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958272</id>
      <parentid>1958108</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:54:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.78.79</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1839" xml:space="preserve">{{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}}
{{Infobox person
| name        = Boy Alano
| image       = Boy_alano_32849385.JPG
| alt         = 
| caption     = 
| birth_name  = Hernando Alano
| birth_date  = Marso 20, 1941
| birth_place = 
| death_date  = Hulyo 22, 2022 (Gulang na 81)
| death_place = Maynila
| nationality = [[Filipino]]
| other_names = 
| known_for   = 
| occupation  = [[Artista]], Komedyante
| years_active = 1951-2015
| spouse      = 
| partner     = 
| website     =  
}}

Si '''Boy Alano''' (isinilang noong Marso 20, 1941 - Pumanaw noong Hulyo 22, 2022) ay isang [[artista]] at direktor na [[mga Pilipino|Pilipino]]. Siya ay kontratado ng [[Sampaguita Pictures]].

Palagian niyang kasama sa  pelikula si [[Tessie Agana]]. Nakasama rin niya sa pelikula sina [[Rosemarie]] at iba pang ''Stars of 66''. Gumanap din siya bilang isang bakla sa pelikulang ''[[Juanita Banana]]'' noong [[1969]].

Taong [[1958]] nang gawin niya ang pelikulang ''[[The Day of the Trumpet]]'' ng [[C.H. Santiago Film Organization]] kung saan ang mga gumanap dito ay mga artistang Pilipino at [[Estados Unidos|Amerikano]]. Sa pelikulang ito nakamit niya ang gawad na pinakamahusay na batang artista sa [[5th Asian Filmfest]].

==Pelikula==
*1951 - ''[[Roberta]]''  
*1951 - ''[[Anghel ng Pag-ibig]]'' 
*1952 - ''[[Rebecca (pelikula)|Rebecca]]''  
*1953 - ''[[El Indio]]'' 
*1953 - ''[[Munting Koronel]]''  
*1953 - ''[[Anak ng Espada]]''  
*1953 - ''[[Maldita]]'' 
*1954 - ''[[Kiko]]''
*1954 - ''[[Musikong Bumbong]]''  
*1955 - ''[[Kuripot]]''  
*1956 - ''[[Prince Charming]]''  
*1957 - ''[[Batang Bangkusay]]'' 
*1958 - ''[[The Day of the Trumpet]]''

==Pelikula==

{{BD|1944|LIVING|Alano, Boy}}

[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga batang artista]]
[[Kategorya:Mga direktor mula sa Pilipinas]]


{{Pilipinas-artista-stub}}</text>
      <sha1>ehr1hb4ldf062n3xi9y7z4xp9scwc8k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>One Piece</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19067</id>
    <revision>
      <id>1958158</id>
      <parentid>1957146</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T01:21:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stephan1000000</username>
        <id>98632</id>
      </contributor>
      <comment>episodes</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6728" xml:space="preserve">{{cleanup|date=Agosto 2011}}

{{Infobox animanga/Header
| title           = One Piece
| image           = 
| caption         = 
| ja_kanji        = ONE PIECE（ワンピース）
| ja_romaji       = Wan Pīsu
| genre           = &lt;!--Discuss in talk page before adding or removing genres, however, keep in mind [[WP:MOS-AM#Content]]. Thank you.--&gt;[[Action (genre)|Action]], [[Adventure (genre)|Adventure]], [[Comedy-drama]]&lt;!--Discuss in talk page before adding or removing genres, however, keep in mind [[WP:MOS-AM#Content]]. Thank you.--&gt;
}}
{{Infobox animanga/Print
| type            = manga
| author          = [[Eiichiro Oda]]
| publisher       = [[Shueisha]]
| publisher_en    = [[Viz Media]] ({{abbr|USA|United States}}, {{abbr|CAN|Canada}}, {{abbr|GBR|United Kingdom}})&lt;br /&gt;[[Gollancz Manga]] ({{abbr|GBR|United Kingdom}})&lt;br /&gt;[[Madman Entertainment]] ({{abbr|AUS|Australia}}, {{abbr|NZL|New Zealand}})
| demographic     = ''[[Shōnen manga|Shōnen]]''
| magazine        = [[Weekly Shōnen Jump]]
| magazine_en     = [[Shonen Jump (magazine)|Shonen Jump]] ({{abbr|USA|United States}}, {{abbr|CAN|Canada}})
| first           = 4 July 1997
| last            = 
| volumes         = 102
| volume_list     = List of One Piece manga volumes
}}
{{Infobox animanga/Video
| type            = Serye
| director        = [[Kōnosuke Uda]] (1999–2006)&lt;br/&gt;Munehisa Sakai (2006–2008)&lt;br /&gt;Hiroaki Miyamoto (2008–present)
| producer        = Yoshihiro Suzuki
| writer          = Hirohiko Uesaka&lt;br/&gt;Tatsuya Hamazaki
| music           = 
| studio          = [[Toei Animation]]
| licensor        = [[Madman Entertainment]] ({{abbr|AUS|Australia}}, {{abbr|NZL|New Zealand}})&lt;br /&gt;[[4Kids Entertainment]] ({{abbr|USA|United States}} , {{abbr|CAN|Canada}})(2004–2007)&lt;br /&gt;[[Funimation Entertainment]] ({{abbr|USA|United States}}, {{abbr|CAN|Canada}})(2007–present)
| network         = [[Animax]], [[Fuji TV]]
| network_en      = [[Toonami (UK)|Toonami]] ({{abbr|GBR|United Kingdom}})&lt;br/&gt;[[CN Too]] ({{abbr|GBR|United Kingdom}})&lt;br/&gt;[[YTV (TV channel)|YTV]] ({{abbr|CAN|Canada}})&lt;br/&gt;[[Cartoon Network (United States)|Cartoon Network]] ({{abbr|USA|United States}}, 2005–2007)&lt;br/&gt;[[Toonami]] ({{abbr|USA|United States}}, 2005–2008)&lt;br/&gt;[[Fox Broadcasting Company]] ({{abbr|USA|United States}}, 2003–2005)&lt;br/&gt;[[Cartoon Network (Australia)|Cartoon Network]] ({{abbr|AUS|Australia}}, {{abbr|NZL|New Zealand}})&lt;br /&gt;[[Network Ten]] ({{abbr|AUS|Australia}}, {{abbr|NZL|New Zealand}})
| first           = 20 Oktubre 1999
| last            = 
| episodes        = 1026
| episode_list    = List of One Piece episodes
}}
{{Infobox animanga/Other
| title           = Related works
| content         = 
* [[List of One Piece films|''One Piece'' films]]
* [[List of One Piece video games|''One Piece'' video games]]
}}
{{Infobox animanga/Footer}}
Ang '''One Piece''' ay isang seryeng '''Japanese Shonen Manga''' at '''Anime''' na nilikha ng Hapon na si '''Eichiro Oda''' na naging seryal na sa '''Weekly Shonen Jump''' mula pa noong 4 July 1997. Ang bawat kabanata ay inilalathala sa '''takobon''' volumes ni '''Shueisha''', sa una nitong release noong 24 Disyembre 1997, at ang ika-60 bolyum ay noong Nobyembre 2010. Pagdaan ng 2010, inanunsiyo ng '''Shueisha''' na naipagbili na nila ang mahigit sa 200 milyong bolyum ng '''One Piece''' sa ngayon; ang ika-60 na volume ay nakapagtala ng bagong record para sa pinakamataas na initial print run sa lahat ng aklat sa Japan sa kasaysayan na may 3.4 milyong kopya. Ito rin ang unang aklat na naibenta ng mahigit 2 milyong kopya sa Opening Week ng '''Oricon Book Ranking''' ng Japan.

Hango ang One Piece sa paglalakbay ni '''Monkey D. Luffy''', isang 17 taong gulang na lalaki na nakakain ng sinumpaang prutas (Hapon: 悪魔の実, ''Akuma no Mi'', [[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Devil Fruit'') na tinatawag na '''Gomu Gomu no Mi''' (Sa Pilipinas: Sinumpaang Prutas ng Goma Goma) na naging daan upang ang katawan niya ay humaba at ma-deform na parang Goma, at ang kanyang itinatag na grupo, ang '''Straw Hat Pirates'''. Nilakbay ni Luffy ang karagatan upang mahanap ang pinakatago-tagong at ang pinakamalaking kayamanan na tinawag na '''One Piece''' at upang hirangin siya bilang ang susunod na '''Hari ng mga Pirata'''.

Sinimulan ang pagpapalabas ng One Piece sa Pilipinas noong 2003&amp;nbsp;ng '''GMA Network 7'''. Nakailan na rin itong pag-uulit ng mga episodes dahil sa pagbaba ng ratings nito sa kalabang Network na '''ABS-CBN'''. Ang kasalukuyang episode nito sa Pilipinas ay sa pakikipagsapalaran sa '''Enies Lobby''' at sa '''CP9'''. At sa kabila ng maraming udlot sa telebisyon, unti-unting tumataas ang ratings ito sa 17% kumpara sa kabilang estasyon na 12-15%.

== Buod ==

Ang kuwento ay hango sa 17 taong gulang na si [[:en:Monkey D. Luffy|Monkey D. Luffy]] na pinukaw ng kanyang idolo noong bata pa sya na si [[:en:List of One Piece characters#Shanks|Red Haired Shanks]] na naglalakbay upang hanapin ang '''One Piece'''. Sa paglalakbay ni Luffy, bumuo siya ng isang samahang pirata na tinawag niyang '''Straw Hat Pirates'''. Ang grupo ay binubuo nila: 
*Pirate Hunter [[:en:List of One Piece characters#Roronoa Zoro|Roronoa Zoro]]
*Cat Thief [[:en:List of One Piece characters#Nami|Nami]] (Ang Tagapaglayag)
*Sharpshooter Sogeking [[:en:List of One Piece characters#Usopp|Usopp]] (Ang Sniper)
*Black Leg [[:en:List of One Piece characters#Sanji|Sanji]] (Ang Tagapagluto)
*Cotton Candy Lover [[:en:List of One Piece characters#Tony Tony Chopper|Chopper]] (Ang Manggagamot)
*[[:en:List of One Piece characters#Nico Robin|Nico Robin]] (Ang Arkeyolohista)
*Cyborg [[:en:List of One Piece characters#Franky|Franky]] (Ang Shipwright)
*Humming [[:en:List of One Piece characters#Brook|Brook]] (Ang Musikero).
*Jinbei (Ang Helmsman)

Humarap din sila sa maraming pagsubok sa lahat ng sulok ng mundo. Ang pinakamalaki nilang kalaban ay ang mga [[:en:List of One Piece characters#Marines|Marino]] na hawak ng [[:en:List of One Piece characters#World Government|Pamahalaang Pandaigdig]] na naghahanap ng hustisya upang tuldukan ang [[:en:Golden Age of Piracy|Ginintuang Yugto ng mga Pirata]]. Marami ring ibang istorya ang hango sa paglalaban ng Gobyerno ,Pitong Warlord at ng Apat na Emperador, ang apat na pinakamalakas na pirata sa buong mundo.

Matapos ang pagkamatay nila [[:en:List of One Piece characters#Portgas D. Ace|Portgas D. Ace]] (Ang kapatid ni Luffy na hindi niya kadugo) at ni [[:en:List of One Piece characters#Whitebeard|Whitebeard]], ang bawat miyembro ng Strawhats ay sumailalim sa matinding pagsasanay. Matapos ang dalawang taon, nabuo ulit sila sa '''Sabaody Archipelago''' at tinuloy ang paglalakbay sa Bagong Daigdig ('''New World''').

[[Kategorya:Shōnen manga]]</text>
      <sha1>ht1sgmeasj79ikir32r65e383le9c7y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>California Republic</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32573</id>
    <redirect title="Republika ng Kaliporniya" />
    <revision>
      <id>1958162</id>
      <parentid>1957748</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:43:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Republika ng Kaliporniya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republika ng Kaliporniya]]</text>
      <sha1>3yu0kqiqct50saxwdnbzz9hr38ppdl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aklat ni Isaias</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57154</id>
    <revision>
      <id>1958228</id>
      <parentid>1929443</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:23:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12825" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
===Katauhan===
Si Isaias ang itinuturing na pinakadakilang propeta sa Lumang Tipan ng Bibliya.  Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Ebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta noong taon ng kamatayan ni Haring Ozias, noong 738 BK.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa Diyos sa loob ng templo ng Herusalem sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa Diyos sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.&lt;ref name=Biblia/&gt;

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng Emmanuel===
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus].

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>ozzvxu7yamntf7awb8t5iurunvld0qx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958229</id>
      <parentid>1958228</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:24:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pagsilang ng Emmanuel= */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12870" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
===Katauhan===
Si Isaias ang itinuturing na pinakadakilang propeta sa Lumang Tipan ng Bibliya.  Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Ebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta noong taon ng kamatayan ni Haring Ozias, noong 738 BK.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa Diyos sa loob ng templo ng Herusalem sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa Diyos sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.&lt;ref name=Biblia/&gt;

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus].

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>25hu9os59u8fyd4ogkmhb4qa0mo8g95</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958230</id>
      <parentid>1958229</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:24:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pagsilang ng sanggol na Emmanuel */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12870" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
===Katauhan===
Si Isaias ang itinuturing na pinakadakilang propeta sa Lumang Tipan ng Bibliya.  Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Ebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta noong taon ng kamatayan ni Haring Ozias, noong 738 BK.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa Diyos sa loob ng templo ng Herusalem sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa Diyos sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.&lt;ref name=Biblia/&gt;

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>1y1olhnvvjko6wliewzdw5rejv2d9g1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958231</id>
      <parentid>1958230</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:26:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Si Isaias */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13026" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
===Katauhan===
Si Isaias ang itinuturing na pinakadakilang propeta sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan\\ ng [[Bibliya]]. Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Hebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta noong taon ng kamatayan ni Haring [[Uzzias]], noong 738 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.&lt;ref name=Biblia/&gt;

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>ift7x4m5y9g3ft0hvdovodkcc6nnj8d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958232</id>
      <parentid>1958231</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:27:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Katauhan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13030" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
===Katauhan===
Si [[Isaias]] ang itinuturing na pinakadakilang propeta sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Hebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta noong taon ng kamatayan ni Haring [[Uzzias]], noong 738 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.&lt;ref name=Biblia/&gt;

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>b36ms34fsea81z33aqytl3pirp5fegm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958233</id>
      <parentid>1958232</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:30:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Katauhan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13232" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
===Katauhan===
Si [[Isaias]] ang itinuturing na pinakadakilang propeta sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Hebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], noong 738 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.&lt;ref name=Biblia/&gt;

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Aklat ng mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>jftc96v5xnavx81na3ld6xao8g0tnqf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958234</id>
      <parentid>1958233</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:31:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Katauhan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13232" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
===Katauhan===
Si [[Isaias]] ang itinuturing na pinakadakilang propeta sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Hebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], noong 738 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.&lt;ref name=Biblia/&gt;

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>7fpxd56mp2dxenoue56t2regzq2ukrs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958240</id>
      <parentid>1958234</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:40:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Katauhan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13324" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.
[[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]]

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>622t4yunnxnx1irk7iklt46fjo10xwu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958241</id>
      <parentid>1958240</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:42:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Isaias */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13044" xml:space="preserve">{{Mga Aklat ng Lumang Tipan}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Si Isaias==
==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.
[[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]]

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>bqcwjsoekxcwgjw8nue8pnkw3jv8ow5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958242</id>
      <parentid>1958241</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:43:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13037" xml:space="preserve">{{Bibliya}}
{{Mga Tipan ng Bibliya}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.
[[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]]

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]</text>
      <sha1>sjd90f2gnj1a14hrxhwz1ig54whxuzb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958244</id>
      <parentid>1958242</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:46:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13018" xml:space="preserve">{{Bibliya}}
{{Mga Tipan ng Bibliya}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Paglalarawan==

Nagbibigay ng babala ang unang hati ng aklat sa mga makasalanan ng Israel at Juda na parurusahan ng Diyos ang kanilang kawalan ng pananampalataya sa pamamagitan ng mga taga-Asiria.  Bagaman ganito, tinatanaw rin ng aklat ang paghahari ng isang &quot;Prinsipe ng Kapayapaan.&quot;&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa ikalawang hati ng aklat, inilahad ang pinakadakila at pinakamahalagang kaganapan sa kapanahunan ni Isaias: ang paglusob ni Senaquerib&lt;ref name=Biblia/&gt; (kilala bilang Sennacherib sa Ingles&lt;ref name=Biblia2/&gt;) noong 701 BK at kung paano pinanatiling ligtas ng Diyos ang Israel.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

Sa huling hati ng libro, binigyang diin ni Isaias ang paghahari at pagiging maawain ng Diyos.  Dito ipinahayag ni Isaias na pinatawad ng Diyos ang mga kasalanan ng Israel upang magkaroon ng wakas ang mga paghihirap ng mga mamamayan.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>k25q1x3ykg8ay7a67h9wv0ponklbf13</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958245</id>
      <parentid>1958244</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:51:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Paglalarawan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14510" xml:space="preserve">{{Bibliya}}
{{Mga Tipan ng Bibliya}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)


==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia){{fact}}

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>nnug8gl8icn9a03mt6yzqt707uq1nxd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958246</id>
      <parentid>1958245</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:54:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14560" xml:space="preserve">{{Bibliya}}
{{Mga Tipan ng Bibliya}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsi]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]]'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)


==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>5cel356bx8lglnxhb2zxc47l1jxov0n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958247</id>
      <parentid>1958246</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga bahagi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14724" xml:space="preserve">{{Bibliya}}
{{Mga Tipan ng Bibliya}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>plz814z1qskoq2ctf2gvbczz93sr9vx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958248</id>
      <parentid>1958247</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:57:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga bahagi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14724" xml:space="preserve">{{Bibliya}}
{{Mga Tipan ng Bibliya}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng sanggol na Emmanuel==
Mababasa sa mga kabanata 7 hanggang 12 ang hinggil sa pagsilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>0nuhpyxkebu0hqkqork52olm40k9kge</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958249</id>
      <parentid>1958248</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:04:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15162" xml:space="preserve">{{Bibliya}}
{{Mga Tipan ng Bibliya}}
{{Nevi’im}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz==
===Sanggol na Emmanuel===
Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]
===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz===
Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – &quot;Pinabilis ang pagkubkob&quot;) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. 

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)

==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>q29alqham0gr0w0risj22alfchxhxpi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958250</id>
      <parentid>1958249</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:06:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15147" xml:space="preserve">{{Mga Tipan ng Bibliya}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;

==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz==
===Sanggol na Emmanuel===
Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]
===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz===
Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – &quot;Pinabilis ang pagkubkob&quot;) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. 

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)
{{Bibliya}}
==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>2ya9wau3ened4aif8zft09cs6fi3otl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958251</id>
      <parentid>1958250</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:07:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15147" xml:space="preserve">{{Mga Tipan ng Bibliya}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz==
===Sanggol na Emmanuel===
Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') sa isang sanggol na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]]. Ito ay pinakahulugan ng mga [[Kristiyano]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]
===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz===
Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – &quot;Pinabilis ang pagkubkob&quot;) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. 

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)
{{Bibliya}}
==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;


==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>j96e9oafeidog9ccgwzht4dr3weu5hv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958252</id>
      <parentid>1958251</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:09:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15273" xml:space="preserve">{{Mga Tipan ng Bibliya}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz==
===Sanggol na Emmanuel===
Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria) at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]
===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz===
Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – &quot;Pinabilis ang pagkubkob&quot;) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]].

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)
{{Bibliya}}
==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;


==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>5kkr72u28gcixw1cxq93kru2vykdn0g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958253</id>
      <parentid>1958252</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:10:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sanggol na Emmanuel */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15276" xml:space="preserve">{{Mga Tipan ng Bibliya}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz==
===Sanggol na Emmanuel===
Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz===
Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – &quot;Pinabilis ang pagkubkob&quot;) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]].

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)
{{Bibliya}}
==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;


==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>7ytn9ric9c5cm8wg5c7rek3m03fx04a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958254</id>
      <parentid>1958253</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:10:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sanggol na Maher-shalal-hash-baz */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15291" xml:space="preserve">{{Mga Tipan ng Bibliya}}

Ang '''Aklat ni Isaias'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Isaias}}&lt;/ref&gt; o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]].  Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si Isaias.&lt;ref name=Biblia/&gt;

==Isaias==
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.

===Estilo at impluho ng pagsulat===
Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya.  Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan.  Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.&lt;ref name=Biblia2/&gt;
==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz==
===Sanggol na Emmanuel===
Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]]

===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz===
Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – &quot;Pinabilis ang pagkubkob&quot;) (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]].

==Mga bahagi==
Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:&lt;ref name=Biblia/&gt;

:* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12)
:* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23)
:* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27)
:* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39)
:* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48)
:* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66)
{{Bibliya}}
==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias==
Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3).  Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israle sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang  tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng Syria na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang Kaharian ng Juda(1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito.  Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE.

Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya.  Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong.

==Komposisyon==
Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.&lt;ref name=&quot;sweeney&quot;&gt;Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin &amp; New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.&lt;/ref&gt;{{Rp|p.1}}&lt;ref&gt;For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says&lt;!-- changed &quot;theorizes&quot; to &quot;says&quot; because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --&gt; that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&amp;pg=PA139#v=onepage&amp;q&amp;f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142.  Hollerich also writes on Josephus' account.&lt;/ref&gt; Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}&lt;/ref&gt;
*Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.&lt;ref&gt;Eng, Milton, &quot;[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&amp;lpg=PP1&amp;pg=PA216#v=onepage&amp;q&amp;f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]&quot; in Kaltner &amp; Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&amp;T Clark International, 2004), pp. 216-224.&lt;/ref&gt; [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&amp;nbsp;BCE).&lt;ref&gt;[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&amp;pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.&lt;/ref&gt;
*Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. 
*Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.&lt;ref name=&quot;Bromiley&quot;&gt;{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}&lt;/ref&gt; Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.&lt;ref name=&quot;mercer&quot;&gt;[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&amp;pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]&lt;/ref&gt;
*Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&amp;nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).&lt;ref name=&quot;mercer&quot;/&gt;

Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:&lt;ref name=&quot;Boadt&quot;&gt;{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&amp;nbsp;BCE.&lt;ref name=&quot;CSB&quot;&gt;{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;
* Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|418}}
* Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.&lt;ref name=&quot;Boadt&quot; /&gt;{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah&lt;/ref&gt;

Ito ay nagpapahiwatig  na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito.
&lt;ref name=&quot;blenkinsopp&quot;&gt;Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2&lt;/ref&gt;{{Rp|p.183}}

Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon.
&lt;ref&gt;[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&amp;source=bl&amp;ots=x2k5u1yeaq&amp;sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&amp;hl=en&amp;ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=2&amp;ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&amp;q&amp;f=false Petersen, David L., &quot;The prophetic literature: an introduction&quot; (Westminster John Knox, 2002)] p.48&lt;/ref&gt;


==Sa Nagkakaisang mga Bansa==
[[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]]
Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita:

{{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat.  Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito:
{{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV/&gt;}}

Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]:

Sa Ingles:
{{Quote|''They shall beat their swords into plowshares.  And their spears into pruning hooks.  Nation shall not lift up sword against nation.  Neither shall they learn war any more.''&lt;ref name=ERV&gt;[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=UN&gt;[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - &quot;they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore&quot; - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)&lt;/ref&gt;}}

Na katumbas sa Tagalog na:
{{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''&lt;ref name=Biblia/&gt;}}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905)
*[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net

{{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}}
[[Kategorya:Nevi’im]]
[[Kategorya:Bibliya]]</text>
      <sha1>im25wd9yse1mp6qmabm2ck0b28l3fii</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mummy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57718</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958142</id>
      <parentid>281930</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Momia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57720</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958132</id>
      <parentid>281932</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mumiya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57721</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958136</id>
      <parentid>281933</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mumya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57722</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958143</id>
      <parentid>281934</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mummies</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57723</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958138</id>
      <parentid>281935</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mga momya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57724</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958128</id>
      <parentid>281936</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Babilonya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58675</id>
    <revision>
      <id>1958178</id>
      <parentid>1854940</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:06:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5919" xml:space="preserve">{{otheruses|Babilonya}}
{{Infobox former country
| name                   = 
| native_name            = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal&quot;&gt;{{transl|akk|māt Akkadī}}&lt;/span&gt;
| conventional_long_name = Babylonia
| common_name            = Kaharian ng Babilonya
| year_start             = 1895 BCE
| year_end               = 539 BCE
| event_end              = [[Fall of Babylon|Disestablished]]
| p1                     = Sumerya
| p2                     = Imperyong Akkadiyo
| s1                     = Imperyong Akemenida
| s2                     = 
| image_map              = Hammurabi's Babylonia 1.svg
| image_map_alt          = 
| image_map_caption      = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]]
| capital                = [[Babilonya (lungsod)]]
| official_languages     = {{plainlist|
* [[Akkadian language|Akkadian]]
* [[Sumerian language|Sumerian]]
* [[Aramaic]]}}
| common_languages       = [[Akkadian language|Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaic]]
| religion               = [[Relihiyong Babilonyo]]
| currency               = 
| title_leader           = 
| today                  = {{plainlist|
*[[Iraq]]
|conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}
}}
{{History of Iraq}}

{{Mesopotamya}}
Ang '''Babilonya'''&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Babilonia}}&lt;/ref&gt; ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]:  בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang Babilonya ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]]  noong humigit-kumulang 2300 BK. 

Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].

Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&amp;nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]].  Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.

==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BK ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.&lt;ref&gt;Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&amp;nbsp;4), 2.&amp;nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&amp;nbsp;2&lt;/ref&gt; Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa  bāb-ili (&quot;Pintuang-daan ng Diyos&quot; o &quot;Pintuang-daan noong Diyos&quot;).&lt;ref&gt;Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.&lt;/ref&gt;

==Sinaunang kasaysayan==
Isang tableta na naglalarawan sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]] (h-k. ika-23 siglo BK maikling kronolohiya) ay di-tuwirang nagpahayag sa lungsod ng Babilonya. Ang tinatawag na Mga Salaysay na Weidner ay nagpapahayag na itinayo ni Sargon ang Babilonya &quot;sa harap ng Akkad&quot; (ABC 19:51). Ang isa pang mas bagong salaysay ay nagpapahayag na &quot;naghukay ng lupa ng balon ng Babilonya at gumawa ng kapilas ng Babilonya sa tabi ng Akkad&quot; (ABC 20:18–19) si Sargon.

===Lumang panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK,  na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].

===Pagiging Persang Babilonya===
Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]].

[[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]]

===Paglusob sa mga Hebreo===
Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.&lt;ref name=Biblia6&gt;{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}&lt;/ref&gt;

[[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]]


==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Babilonya| ]]
[[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]]</text>
      <sha1>n7gro46ievvdprkbwse0qbkk4znk555</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958179</id>
      <parentid>1958178</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:08:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5958" xml:space="preserve">{{otheruses|Babilonya}}
{{Infobox former country
| name                   = 
| native_name            = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal&quot;&gt;{{transl|akk|māt Akkadī}}&lt;/span&gt;
| conventional_long_name = Babilonya o Babylonia
| common_name            = Kaharian ng Babilonya
| year_start             = 1895 BCE
| year_end               = 539 BCE
| event_end              = [[Fall of Babylon|Disestablished]]
| p1                     = Sumerya
| p2                     = Imperyong Akkadiyo
| s1                     = Imperyong Akemenida
| s2                     = 
| image_map              = Hammurabi's Babylonia 1.svg
| image_map_alt          = 
| image_map_caption      = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]]
| capital                = [[Babilonya (lungsod)]]
| official_languages     = {{plainlist|
* [[Akkadian language|Akkadian]]
* [[Sumerian language|Sumerian]]
* [[Aramaic]]}}
| common_languages       = [[Akkadian language|Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaic]]
| religion               = [[Relihiyong Babilonyo]]
| currency               = 
| title_leader           = 
| today                  = {{plainlist|
*[[Iraq]]
|conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}
}}
{{History of Iraq}}

{{Mesopotamya}}
Ang '''Babilonya''' (Ingles: '''Babylonia''') &lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Babilonia}}&lt;/ref&gt; ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]:  בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang Babilonya ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]]  noong humigit-kumulang 2300 BK. 

Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].

Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&amp;nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]].  Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.

==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BK ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.&lt;ref&gt;Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&amp;nbsp;4), 2.&amp;nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&amp;nbsp;2&lt;/ref&gt; Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa  bāb-ili (&quot;Pintuang-daan ng Diyos&quot; o &quot;Pintuang-daan noong Diyos&quot;).&lt;ref&gt;Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.&lt;/ref&gt;

==Sinaunang kasaysayan==
Isang tableta na naglalarawan sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]] (h-k. ika-23 siglo BK maikling kronolohiya) ay di-tuwirang nagpahayag sa lungsod ng Babilonya. Ang tinatawag na Mga Salaysay na Weidner ay nagpapahayag na itinayo ni Sargon ang Babilonya &quot;sa harap ng Akkad&quot; (ABC 19:51). Ang isa pang mas bagong salaysay ay nagpapahayag na &quot;naghukay ng lupa ng balon ng Babilonya at gumawa ng kapilas ng Babilonya sa tabi ng Akkad&quot; (ABC 20:18–19) si Sargon.

===Lumang panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK,  na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].

===Pagiging Persang Babilonya===
Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]].

[[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]]

===Paglusob sa mga Hebreo===
Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.&lt;ref name=Biblia6&gt;{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}&lt;/ref&gt;

[[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]]


==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Babilonya| ]]
[[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]]</text>
      <sha1>nresyulp2m4ki5jyjkb4i9q6xgikheo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958185</id>
      <parentid>1958179</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:29:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7079" xml:space="preserve">{{otheruses|Babilonya}}

{{Infobox former country
| name                   = 
| native_name            = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal&quot;&gt;{{transl|akk|māt Akkadī}}&lt;/span&gt;
| conventional_long_name = Babilonya o Babylonia
| common_name            = Kaharian ng Babilonya
| year_start             = 1895 BCE
| year_end               = 539 BCE
| event_end              = Pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] sa [[Imperyong Akemenida]] c. 539 BCE.
| p1                     = Sumerya
| p2                     = Imperyong Akkadiyo
| s1                     = Imperyong Akemenida
| s2                     = 
| image_map              = Hammurabi's Babylonia 1.svg
| image_map_alt          = 
| image_map_caption      = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]]
| capital                = [[Babilonya (lungsod)]]
| official_languages     = {{plainlist|
* [[Akkadian language|Akkadian]]
* [[Sumerian language|Sumerian]]
* [[Aramaic]]}}
| common_languages       = [[Akkadian language|Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaic]]
| religion               = [[Relihiyong Babilonyo]]
| currency               = 
| title_leader           = 
| today                  = {{plainlist|
*[[Iraq]]
|conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}
}}
{{History of Iraq}}

{{Mesopotamya}}
Ang '''Babilonya''' (Ingles: '''Babylonia''') &lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Babilonia}}&lt;/ref&gt; ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]:  בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang [[Babilonya (lungsod)]] ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]]  noong humigit-kumulang 2300 BK. 

Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].

Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&amp;nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]].  Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.

==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BCE ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.&lt;ref&gt;Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&amp;nbsp;4), 2.&amp;nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&amp;nbsp;2&lt;/ref&gt; Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa  bāb-ili (&quot;Pintuang-daan ng Diyos&quot; o &quot;Pintuang-daan noong Diyos&quot;).&lt;ref&gt;Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.&lt;/ref&gt;

==Sinaunang kasaysayan==
Ang '''[[Lungsod ng Babilonya]]''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargod ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya sa ilalim ng haring si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 

===Lumang panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK,  na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].

===Pagiging Persang Babilonya===
Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]].

[[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]]

===Paglusob sa mga Hebreo===
Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.&lt;ref name=Biblia6&gt;{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}&lt;/ref&gt;

[[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]]


==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Babilonya| ]]
[[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]]</text>
      <sha1>a799sjbw4cz6pg1oi7d61clzf8l1liz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958186</id>
      <parentid>1958185</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:32:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7124" xml:space="preserve">{{otheruses|Babilonya}}
:''Huwag ikalito sa [[Babilonya (lungsod)]]''
{{Infobox former country
| name                   = 
| native_name            = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal&quot;&gt;{{transl|akk|māt Akkadī}}&lt;/span&gt;
| conventional_long_name = Babilonya o Babylonia
| common_name            = Kaharian ng Babilonya
| year_start             = 1895 BCE
| year_end               = 539 BCE
| event_end              = Pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] sa [[Imperyong Akemenida]] c. 539 BCE.
| p1                     = Sumerya
| p2                     = Imperyong Akkadiyo
| s1                     = Imperyong Akemenida
| s2                     = 
| image_map              = Hammurabi's Babylonia 1.svg
| image_map_alt          = 
| image_map_caption      = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]]
| capital                = [[Babilonya (lungsod)]]
| official_languages     = {{plainlist|
* [[Akkadian language|Akkadian]]
* [[Sumerian language|Sumerian]]
* [[Aramaic]]}}
| common_languages       = [[Akkadian language|Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaic]]
| religion               = [[Relihiyong Babilonyo]]
| currency               = 
| title_leader           = 
| today                  = {{plainlist|
*[[Iraq]]
|conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}
}}
{{History of Iraq}}

{{Mesopotamya}}
Ang '''Babilonya''' (Ingles: '''Babylonia''') &lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Babilonia}}&lt;/ref&gt; ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]:  בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang [[Babilonya (lungsod)]] ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]]  noong humigit-kumulang 2300 BK. 

Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].

Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&amp;nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]].  Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.

==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BCE ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.&lt;ref&gt;Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&amp;nbsp;4), 2.&amp;nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&amp;nbsp;2&lt;/ref&gt; Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa  bāb-ili (&quot;Pintuang-daan ng Diyos&quot; o &quot;Pintuang-daan noong Diyos&quot;).&lt;ref&gt;Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.&lt;/ref&gt;

==Sinaunang kasaysayan==
Ang '''[[Lungsod ng Babilonya]]''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargod ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya sa ilalim ng haring si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 

===Lumang panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK,  na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].

===Pagiging Persang Babilonya===
Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]].

[[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]]

===Paglusob sa mga Hebreo===
Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.&lt;ref name=Biblia6&gt;{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}&lt;/ref&gt;

[[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]]


==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Babilonya| ]]
[[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]]</text>
      <sha1>lx139fbr6xihzo6atkfo3jmantvdo37</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958187</id>
      <parentid>1958186</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:33:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sinaunang kasaysayan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7123" xml:space="preserve">{{otheruses|Babilonya}}
:''Huwag ikalito sa [[Babilonya (lungsod)]]''
{{Infobox former country
| name                   = 
| native_name            = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal&quot;&gt;{{transl|akk|māt Akkadī}}&lt;/span&gt;
| conventional_long_name = Babilonya o Babylonia
| common_name            = Kaharian ng Babilonya
| year_start             = 1895 BCE
| year_end               = 539 BCE
| event_end              = Pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] sa [[Imperyong Akemenida]] c. 539 BCE.
| p1                     = Sumerya
| p2                     = Imperyong Akkadiyo
| s1                     = Imperyong Akemenida
| s2                     = 
| image_map              = Hammurabi's Babylonia 1.svg
| image_map_alt          = 
| image_map_caption      = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]]
| capital                = [[Babilonya (lungsod)]]
| official_languages     = {{plainlist|
* [[Akkadian language|Akkadian]]
* [[Sumerian language|Sumerian]]
* [[Aramaic]]}}
| common_languages       = [[Akkadian language|Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaic]]
| religion               = [[Relihiyong Babilonyo]]
| currency               = 
| title_leader           = 
| today                  = {{plainlist|
*[[Iraq]]
|conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}
}}
{{History of Iraq}}

{{Mesopotamya}}
Ang '''Babilonya''' (Ingles: '''Babylonia''') &lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Babilonia}}&lt;/ref&gt; ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]:  בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang [[Babilonya (lungsod)]] ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]]  noong humigit-kumulang 2300 BK. 

Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].

Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&amp;nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]].  Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.

==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BCE ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.&lt;ref&gt;Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&amp;nbsp;4), 2.&amp;nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&amp;nbsp;2&lt;/ref&gt; Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa  bāb-ili (&quot;Pintuang-daan ng Diyos&quot; o &quot;Pintuang-daan noong Diyos&quot;).&lt;ref&gt;Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.&lt;/ref&gt;

==Sinaunang kasaysayan==
Ang '''[[Lungsod ng Babilonya]]''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya sa ilalim ng haring si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 

===Lumang panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK,  na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].

===Pagiging Persang Babilonya===
Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]].

[[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]]

===Paglusob sa mga Hebreo===
Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.&lt;ref name=Biblia6&gt;{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}&lt;/ref&gt;

[[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Babilonya| ]]
[[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]]</text>
      <sha1>209a5pk3400h985wwoiqtykctjs9ty5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958195</id>
      <parentid>1958187</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:38:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sinaunang kasaysayan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7147" xml:space="preserve">{{otheruses|Babilonya}}
:''Huwag ikalito sa [[Babilonya (lungsod)]]''
{{Infobox former country
| name                   = 
| native_name            = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal&quot;&gt;{{transl|akk|māt Akkadī}}&lt;/span&gt;
| conventional_long_name = Babilonya o Babylonia
| common_name            = Kaharian ng Babilonya
| year_start             = 1895 BCE
| year_end               = 539 BCE
| event_end              = Pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] sa [[Imperyong Akemenida]] c. 539 BCE.
| p1                     = Sumerya
| p2                     = Imperyong Akkadiyo
| s1                     = Imperyong Akemenida
| s2                     = 
| image_map              = Hammurabi's Babylonia 1.svg
| image_map_alt          = 
| image_map_caption      = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]]
| capital                = [[Babilonya (lungsod)]]
| official_languages     = {{plainlist|
* [[Akkadian language|Akkadian]]
* [[Sumerian language|Sumerian]]
* [[Aramaic]]}}
| common_languages       = [[Akkadian language|Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaic]]
| religion               = [[Relihiyong Babilonyo]]
| currency               = 
| title_leader           = 
| today                  = {{plainlist|
*[[Iraq]]
|conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}
}}
{{History of Iraq}}

{{Mesopotamya}}
Ang '''Babilonya''' (Ingles: '''Babylonia''') &lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Babilonia}}&lt;/ref&gt; ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]:  בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang [[Babilonya (lungsod)]] ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]]  noong humigit-kumulang 2300 BK. 

Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].

Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&amp;nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]].  Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.

==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BCE ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.&lt;ref&gt;Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&amp;nbsp;4), 2.&amp;nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&amp;nbsp;2&lt;/ref&gt; Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa  bāb-ili (&quot;Pintuang-daan ng Diyos&quot; o &quot;Pintuang-daan noong Diyos&quot;).&lt;ref&gt;Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.&lt;/ref&gt;

==Sinaunang kasaysayan==
Ang '''[[Lungsod ng Babilonya]]''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya ay bumagsak sa ilalim ng haring Persiyanong si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 

===Lumang panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK,  na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].

===Pagiging Persang Babilonya===
Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]].

[[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]]

===Paglusob sa mga Hebreo===
Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.&lt;ref name=Biblia6&gt;{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}&lt;/ref&gt;

[[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Babilonya| ]]
[[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]]</text>
      <sha1>mk1cmagv1siydppoab4h1hu2fclhy2r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958196</id>
      <parentid>1958195</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:41:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7206" xml:space="preserve">{{otheruses|Babilonya}}
:''Huwag ikalito sa [[Babilonya (lungsod)]]''
{{Infobox former country
| name                   = 
| native_name            = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal&quot;&gt;{{transl|akk|māt Akkadī}}&lt;/span&gt;
| conventional_long_name = Babilonya o Babylonia
| common_name            = Kaharian ng Babilonya
| year_start             = 1895 BCE
| year_end               = 539 BCE
| event_end              = Pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] sa [[Imperyong Akemenida]] c. 539 BCE.
| p1                     = Sumerya
| p2                     = Imperyong Akkadiyo
| s1                     = Imperyong Akemenida
| s2                     = 
| image_map              = Hammurabi's Babylonia 1.svg
| image_map_alt          = 
| image_map_caption      = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]]
| capital                = [[Babilonya (lungsod)]]
| official_languages     = {{plainlist|
* [[Akkadian language|Akkadian]]
* [[Sumerian language|Sumerian]]
* [[Aramaic]]}}
| common_languages       = [[Akkadian language|Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaic]]
| religion               = [[Relihiyong Babilonyo]]
| currency               = 
| title_leader           = 
| today                  = {{plainlist|
*[[Iraq]]
|conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}
}}
{{History of Iraq}}

{{Mesopotamya}}
Ang '''Babilonya''' (Ingles: '''Babylonia''') &lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Babilonia}}&lt;/ref&gt; ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]:  בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang [[Babilonya (lungsod)]] ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]]  noong humigit-kumulang 2300 BK. 

Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].

Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&amp;nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]].  Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.

==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BCE ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.&lt;ref&gt;Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&amp;nbsp;4), 2.&amp;nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&amp;nbsp;2&lt;/ref&gt; Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa  bāb-ili (&quot;Pintuang-daan ng Diyos&quot; o &quot;Pintuang-daan noong Diyos&quot;).&lt;ref&gt;Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.&lt;/ref&gt;

==Sinaunang kasaysayan==
Ang '''[[Lungsod ng Babilonya]]''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya ay bumagsak sa ilalim ng haring Persiyanong si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 

===Lumang panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK,  na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].

===Pagiging Persang Babilonya===
Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]].

[[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]]

===Paglusob sa mga Hebreo===
Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.&lt;ref name=Biblia6&gt;{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}&lt;/ref&gt;

[[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Babilonya| ]]
[[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]</text>
      <sha1>2ukao7gv1eavkdksdg1d6oyx8m43jj2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958199</id>
      <parentid>1958196</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:47:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sinaunang kasaysayan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7344" xml:space="preserve">{{otheruses|Babilonya}}
:''Huwag ikalito sa [[Babilonya (lungsod)]]''
{{Infobox former country
| name                   = 
| native_name            = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal&quot;&gt;{{transl|akk|māt Akkadī}}&lt;/span&gt;
| conventional_long_name = Babilonya o Babylonia
| common_name            = Kaharian ng Babilonya
| year_start             = 1895 BCE
| year_end               = 539 BCE
| event_end              = Pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] sa [[Imperyong Akemenida]] c. 539 BCE.
| p1                     = Sumerya
| p2                     = Imperyong Akkadiyo
| s1                     = Imperyong Akemenida
| s2                     = 
| image_map              = Hammurabi's Babylonia 1.svg
| image_map_alt          = 
| image_map_caption      = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]]
| capital                = [[Babilonya (lungsod)]]
| official_languages     = {{plainlist|
* [[Akkadian language|Akkadian]]
* [[Sumerian language|Sumerian]]
* [[Aramaic]]}}
| common_languages       = [[Akkadian language|Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaic]]
| religion               = [[Relihiyong Babilonyo]]
| currency               = 
| title_leader           = 
| today                  = {{plainlist|
*[[Iraq]]
|conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}
}}
{{History of Iraq}}

{{Mesopotamya}}
Ang '''Babilonya''' (Ingles: '''Babylonia''') &lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Babilonia}}&lt;/ref&gt; ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]:  בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang [[Babilonya (lungsod)]] ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]]  noong humigit-kumulang 2300 BK. 

Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]].

Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&amp;nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]].  Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya.

==Pangalan==
Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BCE ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.&lt;ref&gt;Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&amp;nbsp;4), 2.&amp;nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&amp;nbsp;2&lt;/ref&gt; Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa  bāb-ili (&quot;Pintuang-daan ng Diyos&quot; o &quot;Pintuang-daan noong Diyos&quot;).&lt;ref&gt;Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.&lt;/ref&gt;

==Sinaunang kasaysayan==
Ang '''[[Lungsod ng Babilonya]]''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo BCE. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] (1792-1752 BCE o 1696-1654 BCE) ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE na pumalit sa naunang [[Imperyong Akkadiyo]], [[Ikatlong Dinastiya ng Ur]] at [[Lumang Imperyong Asirya]].Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya ay bumagsak sa ilalim ng haring Persiyanong si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 

===Lumang panahon ng Babilonya===
Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK,  na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]].

===Pagiging Persang Babilonya===
Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]].

[[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]]

===Paglusob sa mga Hebreo===
Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.&lt;ref name=Biblia6&gt;{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}&lt;/ref&gt;

[[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Babilonya| ]]
[[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]</text>
      <sha1>pjy8tzuq4vfx2k9opc9tr07z4miwvpw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Babylon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58700</id>
    <revision>
      <id>1958190</id>
      <parentid>286557</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:34:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="217" xml:space="preserve">Ang '''''Babylon''''' [Ingles] ay maaaring tumukoy sa mga sumusunod:

*[[Babilonya (lungsod) sa [[Mesopotamya]]
*''[[Babylon 5]]'', isang palabas na pangkathang-isip na agham sa telebisyon at pelikula.

{{paglilinaw}}</text>
      <sha1>2qx0flh8lf843p8fhizhocck3xfsq5l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958191</id>
      <parentid>1958190</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:34:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="219" xml:space="preserve">Ang '''''Babylon''''' [Ingles] ay maaaring tumukoy sa mga sumusunod:

*[[Babilonya (lungsod)]] sa [[Mesopotamya]]
*''[[Babylon 5]]'', isang palabas na pangkathang-isip na agham sa telebisyon at pelikula.

{{paglilinaw}}</text>
      <sha1>onqzrt1vw2cjwoi0n7ebmvls44qhw7i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Babilonya (paglilinaw)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58701</id>
    <revision>
      <id>1958198</id>
      <parentid>1398879</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:42:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2076" xml:space="preserve">Ang '''Babilonya''' ay maaaring tumukoy sa mga sumusunod:
*[[Babilonya]]
*[[Imperyong Neo-Babilonya]]
=== Mga pook ===
* [[Babilonya (lungsod)|Babilonya]], ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya]] sa sinaunang Mesopotamya; kasalukuyang Al Hillah, [[Irak]].
* [[Babilonya (Ehipto)|Babilonya]], isang sinaunang lungsod at kampo ng lehiyong Romano sa [[Ehipto]]
* [[Babilonya (bayan), New York|Babilonya (New York)]], isang bayan sa [[Estados Unidos]].
** [[Babylon (nayon), New York|Babilonya]], isang nayon sa [[bayan ng Babilonya (New York)|bayan ng Babilonya]].
* [[Babylon (Distritong Domažlice)]], a village in the [[Republikang Tseko]].

=== Pananampalataya ===
* Sa tradisyong Hudyo-Kristiyano:
** Maraming pagtukoy sa [[Babel]] ang matutunghayan sa [[Bibliya]], ngunit hindi malinaw na tinutukoy nito ang lungsod. Sa mga aklat pangkasaysayan ng [[Lumang Tipan]], karaniwang tinutukoy ang [[Babilonya]].
** [[Babilonya (Bagong Tipan)|Babilonya]]: sa Bagong Tipan, natatangi na ang [[Aklat ng Pahayag]], itinuturing na tumutukoy sa [[Roma]] o sa paghahambing sa kapangyarihan ng [[Imperyong Romano]] ang mga pagbanggit sa &quot;Babilonya&quot;.
** ''Babilonya'', ang pamagat na pangkura sa [[archbishopric|kaarsobispuhan]] ng [[Latin rite|ritong Latin]], ng isang [[Chaldean|Kaldeyanong]] [[patriarchate|patriyarkato]] at ng isang Siryanong [[kaarsobispuhan]]. 
** ''Babilonya'', sa panitikang Midyebal, na karaniwang tumutukoy sa [[Cairo]], ang [[Muslim]] na kabisera ng Ehipto.
** ''Babilonya'', sa panitikang Rabiniko, na karaniwang tumutukoy sa [[diyaspora]] ng mga Hudyo, partikular na ang [[Babylonian captivity|pagkakabihag sa Babilonya]].
* ''Babilonya'', sa [[Rastafari movement|kilusang Rastapari]] at ilang pampananampalatayang mga tradisyon at pilosopiya, na tumutukoy sa mapaniil na kayarian ng kapangyarihang pampolitika at pangkabuhayan; ito ang malawak na ginagamit na konsepto sa mas malawak na kabuoan ng wikang Ingles.
* [[Whore of Babylon|Patutot ng Babilonya]], isang alegorikong kaanyuhan ng kasamaan sa Kristriyano at Rastaparyanong tradisyon.

{{paglilinaw}}</text>
      <sha1>5icpkrfezhpdc8wjtylwss5an6ocgat</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958207</id>
      <parentid>1958198</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:01:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2108" xml:space="preserve">Ang '''Babilonya''' ay maaaring tumukoy sa mga sumusunod:
*[[Babilonya]]
*[[Lumang Imperyong Babilonya]]
*[[Imperyong Neo-Babilonya]]
=== Mga pook ===
* [[Babilonya (lungsod)|Babilonya]], ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya]] sa sinaunang Mesopotamya; kasalukuyang Al Hillah, [[Irak]].
* [[Babilonya (Ehipto)|Babilonya]], isang sinaunang lungsod at kampo ng lehiyong Romano sa [[Ehipto]]
* [[Babilonya (bayan), New York|Babilonya (New York)]], isang bayan sa [[Estados Unidos]].
** [[Babylon (nayon), New York|Babilonya]], isang nayon sa [[bayan ng Babilonya (New York)|bayan ng Babilonya]].
* [[Babylon (Distritong Domažlice)]], a village in the [[Republikang Tseko]].

=== Pananampalataya ===
* Sa tradisyong Hudyo-Kristiyano:
** Maraming pagtukoy sa [[Babel]] ang matutunghayan sa [[Bibliya]], ngunit hindi malinaw na tinutukoy nito ang lungsod. Sa mga aklat pangkasaysayan ng [[Lumang Tipan]], karaniwang tinutukoy ang [[Babilonya]].
** [[Babilonya (Bagong Tipan)|Babilonya]]: sa Bagong Tipan, natatangi na ang [[Aklat ng Pahayag]], itinuturing na tumutukoy sa [[Roma]] o sa paghahambing sa kapangyarihan ng [[Imperyong Romano]] ang mga pagbanggit sa &quot;Babilonya&quot;.
** ''Babilonya'', ang pamagat na pangkura sa [[archbishopric|kaarsobispuhan]] ng [[Latin rite|ritong Latin]], ng isang [[Chaldean|Kaldeyanong]] [[patriarchate|patriyarkato]] at ng isang Siryanong [[kaarsobispuhan]]. 
** ''Babilonya'', sa panitikang Midyebal, na karaniwang tumutukoy sa [[Cairo]], ang [[Muslim]] na kabisera ng Ehipto.
** ''Babilonya'', sa panitikang Rabiniko, na karaniwang tumutukoy sa [[diyaspora]] ng mga Hudyo, partikular na ang [[Babylonian captivity|pagkakabihag sa Babilonya]].
* ''Babilonya'', sa [[Rastafari movement|kilusang Rastapari]] at ilang pampananampalatayang mga tradisyon at pilosopiya, na tumutukoy sa mapaniil na kayarian ng kapangyarihang pampolitika at pangkabuhayan; ito ang malawak na ginagamit na konsepto sa mas malawak na kabuoan ng wikang Ingles.
* [[Whore of Babylon|Patutot ng Babilonya]], isang alegorikong kaanyuhan ng kasamaan sa Kristriyano at Rastaparyanong tradisyon.

{{paglilinaw}}</text>
      <sha1>32uc8618ksso0xrhy10asbe9h9328ye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lungsod ng Babilonya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58702</id>
    <redirect title="Babilonya (lungsod)" />
    <revision>
      <id>1958188</id>
      <parentid>285742</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:33:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Babilonya]] to [[Babilonya (lungsod)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">#redirect [[Babilonya (lungsod)]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>f5cvf8w7k89j0guwu1qdeb5b8w09610</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Babilonya (lungsod)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>58703</id>
    <revision>
      <id>1958181</id>
      <parentid>285743</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:21:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Removed redirect to [[Babilonya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4564" xml:space="preserve">
{{Infobox ancient site
|name = Babylon
|native_name = ''Bābilim''
|native_name_lang = ar
|alternate_name = {{plainlist|
*{{lang-ar|بابل}} ''Babil''
*{{lang-akk|𒆍𒀭𒊏𒆠}} ''Bābili(m)''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-sux|𒆍𒀭𒊏𒆠}} {{sc|ká.dig̃ir.ra}}&lt;sup&gt;{{sc|ki}}&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;Cam&quot;&gt;{{Cite book|author1-link=I. E. S. Edwards |last1=Edwards |first1=I. E. S. |url=https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |title=Prolegomena and Prehistory |author2-link=C. J. Gadd |last2=Gadd |first2=C. J. |last3=Hammond |first3=N. G. L.|author3-link=N. G. L. Hammond |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |isbn=978-0-521-29821-6 |series=The Cambridge Ancient History |volume=1 Part 1 |access-date=2019-08-18 |archive-date=2020-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519011417/https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
*{{lang-arc|𐡁𐡁𐡋}} ''Bāḇel''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-syc|ܒܒܠ}} ''Bāḇel''
*{{lang-grc-gre|Βαβυλών}} ''Babylṓn''
*{{lang-he|בָּבֶל}} ''Bavel''
*{{lang-peo|𐎲𐎠𐎲𐎡𐎽𐎢}} ''Bābiru''
*{{lang-elx|𒀸𒁀𒉿𒇷}} ''Babili''
*[[Kassite language|Kassite]]: ''Karanduniash'', ''Karduniash''}}
|image = Street in Babylon.jpg
|image_size=250px
|alt = A partial view of the ruins of Babylon
|caption = A partial view of the ruins of Babylon.
|map_type = Near East#Iraq
|relief = yes
|map_alt = Babylon lies in the center of Iraq
|coordinates = {{coord|32.542199|N|44.421435|E|display=inline,title}}
|location = [[Hillah]], [[Babil Governorate]], [[Iraq]]
|region = [[Mesopotamia]]
|type = Settlement
|part_of = [[Babylonia]]
|length =
|width =
|area = {{convert|9|km2|abbr=on|sp=us}}
|height =
|builder =
|material =
|built = {{circa|1894 BC}}
|abandoned = {{circa|AD 1000|lk=no}}
|epochs = &lt;!-- actually displays as &quot;Periods&quot; --&gt;
|cultures = Sumerian, Akkadian, Amorite, Kassite, Assyrian, Chaldean, Achaemenid, Hellenistic, Parthian, Sasanian
|dependency_of =
|occupants =
|event =
|excavations =
|archaeologists = [[Hormuzd Rassam]], [[Robert Koldewey]], [[Taha Baqir]], recent Iraqi [[Assyriologist]]
|condition = Ruined
|ownership = Public
|management =
|website = &lt;!-- {{URL|example.com}} --&gt;
|notes =
|embedded={{designation list 
| embed = yes
| designation1 = WHS
| designation1_offname = Babylon
| designation1_date = [[List of World Heritage Sites by year of inscription#2019 (43rd session)|2019]] &lt;small&gt;(43rd [[World Heritage Committee|session]])&lt;/small&gt;
| designation1_type = 
| designation1_criteria = {{UNESCO WHS type|(iii), (vi)}}(iii), (vi)
| Year = 2019
| area = 1,054.3 ha
| buffer_zone = 154.5 ha
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/278 278]
| designation1_free1name = State Party
| designation1_free1value = {{flag|Iraq}}
| designation1_free2name = Region
| designation1_free2value = [[List of World Heritage Sites in the Arab states|Arab States]]
}}
}}
{{Contains special characters}}

Ang '''Lungsod ng Babilonya''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyongn Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargod ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE&gt; Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya sa ilalim ng haring si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 
[[Kategorya:Kasaysayan ng Babilonya]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]</text>
      <sha1>a5gdixv07ky36rdjpjuh4alvk1gfvgg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958183</id>
      <parentid>1958181</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:25:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4547" xml:space="preserve">
{{Infobox ancient site
|name = Babilonya o Babylon
|native_name = ''Bābilim''
|native_name_lang = ar
|alternate_name = {{plainlist|
*{{lang-ar|بابل}} ''Babil''
*{{lang-akk|𒆍𒀭𒊏𒆠}} ''Bābili(m)''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-sux|𒆍𒀭𒊏𒆠}} {{sc|ká.dig̃ir.ra}}&lt;sup&gt;{{sc|ki}}&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;Cam&quot;&gt;{{Cite book|author1-link=I. E. S. Edwards |last1=Edwards |first1=I. E. S. |url=https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |title=Prolegomena and Prehistory |author2-link=C. J. Gadd |last2=Gadd |first2=C. J. |last3=Hammond |first3=N. G. L.|author3-link=N. G. L. Hammond |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |isbn=978-0-521-29821-6 |series=The Cambridge Ancient History |volume=1 Part 1 |access-date=2019-08-18 |archive-date=2020-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519011417/https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
*{{lang-arc|𐡁𐡁𐡋}} ''Bāḇel''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-syc|ܒܒܠ}} ''Bāḇel''
*{{lang-grc-gre|Βαβυλών}} ''Babylṓn''
*{{lang-he|בָּבֶל}} ''Bavel''
*{{lang-peo|𐎲𐎠𐎲𐎡𐎽𐎢}} ''Bābiru''
*{{lang-elx|𒀸𒁀𒉿𒇷}} ''Babili''
*[[Kassite language|Kassite]]: ''Karanduniash'', ''Karduniash''}}
|image = Street in Babylon.jpg
|image_size=250px
|alt = Mga labi ng Babilonya
|caption = Mga giba ng Babilonya
|map_type = Near East#Iraq
|relief = yes
|map_alt =Ang Babilonya ay nasa gitna ng [[Iraq]]
|coordinates = {{coord|32.542199|N|44.421435|E|display=inline,title}}
|location = [[Hillah]], [[Gobernoradang Babil]], [[Iraq]]
|region = [[Mesopotamya]]
|type = Settlement
|part_of = [[Babilonya
|length =
|width =
|area = {{convert|9|km2|abbr=on|sp=us}}
|height =
|builder =
|material =
|built = {{circa|1894 BCE}}
|abandoned = {{circa|AD 1000|lk=no}}
|epochs = &lt;!-- actually displays as &quot;Periods&quot; --&gt;
|cultures = Sumerian, Akkadian, Amorite, Kassite, Assyrian, Chaldean, Achaemenid, Hellenistic, Parthian, Sasanian
|dependency_of =
|occupants =
|event =
|excavations =
|archaeologists = [[Hormuzd Rassam]], [[Robert Koldewey]], [[Taha Baqir]], recent Iraqi [[Assyriologist]]
|condition = Ruined
|ownership = Publiko
|management =
|website = &lt;!-- {{URL|example.com}} --&gt;
|notes =
|embedded={{designation list 
| embed = yes
| designation1 = WHS
| designation1_offname = Babylon 
| designation1_date = [[List of World Heritage Sites by year of inscription#2019 (43rd session)|2019]] &lt;small&gt;(43rd [[World Heritage Committee|session]])&lt;/small&gt;
| designation1_type = 
| designation1_criteria = {{UNESCO WHS type|(iii), (vi)}}(iii), (vi)
| Year = 2019
| area = 1,054.3 ha
| buffer_zone = 154.5 ha
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/278 278]
| designation1_free1name = State Party
| designation1_free1value = {{flag|Iraq}}
| designation1_free2name = Region
| designation1_free2value = [[List of World Heritage Sites in the Arab states|Arab States]]
}}
}}
{{Contains special characters}}

Ang '''Lungsod ng Babilonya''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargod ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya sa ilalim ng haring si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 
[[Kategorya:Kasaysayan ng Babilonya]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]</text>
      <sha1>l0bi95mqinee91xpzpnbm9r47lmtblc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958184</id>
      <parentid>1958183</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:25:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4549" xml:space="preserve">
{{Infobox ancient site
|name = Babilonya o Babylon
|native_name = ''Bābilim''
|native_name_lang = ar
|alternate_name = {{plainlist|
*{{lang-ar|بابل}} ''Babil''
*{{lang-akk|𒆍𒀭𒊏𒆠}} ''Bābili(m)''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-sux|𒆍𒀭𒊏𒆠}} {{sc|ká.dig̃ir.ra}}&lt;sup&gt;{{sc|ki}}&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;Cam&quot;&gt;{{Cite book|author1-link=I. E. S. Edwards |last1=Edwards |first1=I. E. S. |url=https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |title=Prolegomena and Prehistory |author2-link=C. J. Gadd |last2=Gadd |first2=C. J. |last3=Hammond |first3=N. G. L.|author3-link=N. G. L. Hammond |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |isbn=978-0-521-29821-6 |series=The Cambridge Ancient History |volume=1 Part 1 |access-date=2019-08-18 |archive-date=2020-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519011417/https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
*{{lang-arc|𐡁𐡁𐡋}} ''Bāḇel''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-syc|ܒܒܠ}} ''Bāḇel''
*{{lang-grc-gre|Βαβυλών}} ''Babylṓn''
*{{lang-he|בָּבֶל}} ''Bavel''
*{{lang-peo|𐎲𐎠𐎲𐎡𐎽𐎢}} ''Bābiru''
*{{lang-elx|𒀸𒁀𒉿𒇷}} ''Babili''
*[[Kassite language|Kassite]]: ''Karanduniash'', ''Karduniash''}}
|image = Street in Babylon.jpg
|image_size=250px
|alt = Mga labi ng Babilonya
|caption = Mga giba ng Babilonya
|map_type = Near East#Iraq
|relief = yes
|map_alt =Ang Babilonya ay nasa gitna ng [[Iraq]]
|coordinates = {{coord|32.542199|N|44.421435|E|display=inline,title}}
|location = [[Hillah]], [[Gobernoradang Babil]], [[Iraq]]
|region = [[Mesopotamya]]
|type = Settlement
|part_of = [[Babilonya]]
|length =
|width =
|area = {{convert|9|km2|abbr=on|sp=us}}
|height =
|builder =
|material =
|built = {{circa|1894 BCE}}
|abandoned = {{circa|AD 1000|lk=no}}
|epochs = &lt;!-- actually displays as &quot;Periods&quot; --&gt;
|cultures = Sumerian, Akkadian, Amorite, Kassite, Assyrian, Chaldean, Achaemenid, Hellenistic, Parthian, Sasanian
|dependency_of =
|occupants =
|event =
|excavations =
|archaeologists = [[Hormuzd Rassam]], [[Robert Koldewey]], [[Taha Baqir]], recent Iraqi [[Assyriologist]]
|condition = Ruined
|ownership = Publiko
|management =
|website = &lt;!-- {{URL|example.com}} --&gt;
|notes =
|embedded={{designation list 
| embed = yes
| designation1 = WHS
| designation1_offname = Babylon 
| designation1_date = [[List of World Heritage Sites by year of inscription#2019 (43rd session)|2019]] &lt;small&gt;(43rd [[World Heritage Committee|session]])&lt;/small&gt;
| designation1_type = 
| designation1_criteria = {{UNESCO WHS type|(iii), (vi)}}(iii), (vi)
| Year = 2019
| area = 1,054.3 ha
| buffer_zone = 154.5 ha
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/278 278]
| designation1_free1name = State Party
| designation1_free1value = {{flag|Iraq}}
| designation1_free2name = Region
| designation1_free2value = [[List of World Heritage Sites in the Arab states|Arab States]]
}}
}}
{{Contains special characters}}

Ang '''Lungsod ng Babilonya''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargod ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya sa ilalim ng haring si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 
[[Kategorya:Kasaysayan ng Babilonya]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]</text>
      <sha1>9mdwvjdt3x7jszediy2i2kno8g15pm9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958189</id>
      <parentid>1958184</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:34:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4549" xml:space="preserve">
{{Infobox ancient site
|name = Babilonya o Babylon
|native_name = ''Bābilim''
|native_name_lang = ar
|alternate_name = {{plainlist|
*{{lang-ar|بابل}} ''Babil''
*{{lang-akk|𒆍𒀭𒊏𒆠}} ''Bābili(m)''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-sux|𒆍𒀭𒊏𒆠}} {{sc|ká.dig̃ir.ra}}&lt;sup&gt;{{sc|ki}}&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;Cam&quot;&gt;{{Cite book|author1-link=I. E. S. Edwards |last1=Edwards |first1=I. E. S. |url=https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |title=Prolegomena and Prehistory |author2-link=C. J. Gadd |last2=Gadd |first2=C. J. |last3=Hammond |first3=N. G. L.|author3-link=N. G. L. Hammond |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |isbn=978-0-521-29821-6 |series=The Cambridge Ancient History |volume=1 Part 1 |access-date=2019-08-18 |archive-date=2020-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519011417/https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
*{{lang-arc|𐡁𐡁𐡋}} ''Bāḇel''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-syc|ܒܒܠ}} ''Bāḇel''
*{{lang-grc-gre|Βαβυλών}} ''Babylṓn''
*{{lang-he|בָּבֶל}} ''Bavel''
*{{lang-peo|𐎲𐎠𐎲𐎡𐎽𐎢}} ''Bābiru''
*{{lang-elx|𒀸𒁀𒉿𒇷}} ''Babili''
*[[Kassite language|Kassite]]: ''Karanduniash'', ''Karduniash''}}
|image = Street in Babylon.jpg
|image_size=250px
|alt = Mga labi ng Babilonya
|caption = Mga giba ng Babilonya
|map_type = Near East#Iraq
|relief = yes
|map_alt =Ang Babilonya ay nasa gitna ng [[Iraq]]
|coordinates = {{coord|32.542199|N|44.421435|E|display=inline,title}}
|location = [[Hillah]], [[Gobernoradang Babil]], [[Iraq]]
|region = [[Mesopotamya]]
|type = Settlement
|part_of = [[Babilonya]]
|length =
|width =
|area = {{convert|9|km2|abbr=on|sp=us}}
|height =
|builder =
|material =
|built = {{circa|1894 BCE}}
|abandoned = {{circa|AD 1000|lk=no}}
|epochs = &lt;!-- actually displays as &quot;Periods&quot; --&gt;
|cultures = Sumerian, Akkadian, Amorite, Kassite, Assyrian, Chaldean, Achaemenid, Hellenistic, Parthian, Sasanian
|dependency_of =
|occupants =
|event =
|excavations =
|archaeologists = [[Hormuzd Rassam]], [[Robert Koldewey]], [[Taha Baqir]], recent Iraqi [[Assyriologist]]
|condition = Ruined
|ownership = Publiko
|management =
|website = &lt;!-- {{URL|example.com}} --&gt;
|notes =
|embedded={{designation list 
| embed = yes
| designation1 = WHS
| designation1_offname = Babylon 
| designation1_date = [[List of World Heritage Sites by year of inscription#2019 (43rd session)|2019]] &lt;small&gt;(43rd [[World Heritage Committee|session]])&lt;/small&gt;
| designation1_type = 
| designation1_criteria = {{UNESCO WHS type|(iii), (vi)}}(iii), (vi)
| Year = 2019
| area = 1,054.3 ha
| buffer_zone = 154.5 ha
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/278 278]
| designation1_free1name = State Party
| designation1_free1value = {{flag|Iraq}}
| designation1_free2name = Region
| designation1_free2value = [[List of World Heritage Sites in the Arab states|Arab States]]
}}
}}
{{Contains special characters}}

Ang '''Lungsod ng Babilonya''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya sa ilalim ng haring si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 
[[Kategorya:Kasaysayan ng Babilonya]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]</text>
      <sha1>gy2gnphn4bidrda8r9tpc3zinqngr2k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958193</id>
      <parentid>1958189</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:37:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4573" xml:space="preserve">
{{Infobox ancient site
|name = Babilonya o Babylon
|native_name = ''Bābilim''
|native_name_lang = ar
|alternate_name = {{plainlist|
*{{lang-ar|بابل}} ''Babil''
*{{lang-akk|𒆍𒀭𒊏𒆠}} ''Bābili(m)''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-sux|𒆍𒀭𒊏𒆠}} {{sc|ká.dig̃ir.ra}}&lt;sup&gt;{{sc|ki}}&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;Cam&quot;&gt;{{Cite book|author1-link=I. E. S. Edwards |last1=Edwards |first1=I. E. S. |url=https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |title=Prolegomena and Prehistory |author2-link=C. J. Gadd |last2=Gadd |first2=C. J. |last3=Hammond |first3=N. G. L.|author3-link=N. G. L. Hammond |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |isbn=978-0-521-29821-6 |series=The Cambridge Ancient History |volume=1 Part 1 |access-date=2019-08-18 |archive-date=2020-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519011417/https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
*{{lang-arc|𐡁𐡁𐡋}} ''Bāḇel''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-syc|ܒܒܠ}} ''Bāḇel''
*{{lang-grc-gre|Βαβυλών}} ''Babylṓn''
*{{lang-he|בָּבֶל}} ''Bavel''
*{{lang-peo|𐎲𐎠𐎲𐎡𐎽𐎢}} ''Bābiru''
*{{lang-elx|𒀸𒁀𒉿𒇷}} ''Babili''
*[[Kassite language|Kassite]]: ''Karanduniash'', ''Karduniash''}}
|image = Street in Babylon.jpg
|image_size=250px
|alt = Mga labi ng Babilonya
|caption = Mga giba ng Babilonya
|map_type = Near East#Iraq
|relief = yes
|map_alt =Ang Babilonya ay nasa gitna ng [[Iraq]]
|coordinates = {{coord|32.542199|N|44.421435|E|display=inline,title}}
|location = [[Hillah]], [[Gobernoradang Babil]], [[Iraq]]
|region = [[Mesopotamya]]
|type = Settlement
|part_of = [[Babilonya]]
|length =
|width =
|area = {{convert|9|km2|abbr=on|sp=us}}
|height =
|builder =
|material =
|built = {{circa|1894 BCE}}
|abandoned = {{circa|AD 1000|lk=no}}
|epochs = &lt;!-- actually displays as &quot;Periods&quot; --&gt;
|cultures = Sumerian, Akkadian, Amorite, Kassite, Assyrian, Chaldean, Achaemenid, Hellenistic, Parthian, Sasanian
|dependency_of =
|occupants =
|event =
|excavations =
|archaeologists = [[Hormuzd Rassam]], [[Robert Koldewey]], [[Taha Baqir]], recent Iraqi [[Assyriologist]]
|condition = Ruined
|ownership = Publiko
|management =
|website = &lt;!-- {{URL|example.com}} --&gt;
|notes =
|embedded={{designation list 
| embed = yes
| designation1 = WHS
| designation1_offname = Babylon 
| designation1_date = [[List of World Heritage Sites by year of inscription#2019 (43rd session)|2019]] &lt;small&gt;(43rd [[World Heritage Committee|session]])&lt;/small&gt;
| designation1_type = 
| designation1_criteria = {{UNESCO WHS type|(iii), (vi)}}(iii), (vi)
| Year = 2019
| area = 1,054.3 ha
| buffer_zone = 154.5 ha
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/278 278]
| designation1_free1name = State Party
| designation1_free1value = {{flag|Iraq}}
| designation1_free2name = Region
| designation1_free2value = [[List of World Heritage Sites in the Arab states|Arab States]]
}}
}}
{{Contains special characters}}

Ang '''Lungsod ng Babilonya''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo ce. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya ay bumagsak sa ilalim ng haring Persiyanong si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 
[[Kategorya:Kasaysayan ng Babilonya]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]</text>
      <sha1>ision0wowpu9rgvxx8iawfpito7suu8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958200</id>
      <parentid>1958193</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:48:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4574" xml:space="preserve">
{{Infobox ancient site
|name = Babilonya o Babylon
|native_name = ''Bābilim''
|native_name_lang = ar
|alternate_name = {{plainlist|
*{{lang-ar|بابل}} ''Babil''
*{{lang-akk|𒆍𒀭𒊏𒆠}} ''Bābili(m)''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-sux|𒆍𒀭𒊏𒆠}} {{sc|ká.dig̃ir.ra}}&lt;sup&gt;{{sc|ki}}&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;Cam&quot;&gt;{{Cite book|author1-link=I. E. S. Edwards |last1=Edwards |first1=I. E. S. |url=https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |title=Prolegomena and Prehistory |author2-link=C. J. Gadd |last2=Gadd |first2=C. J. |last3=Hammond |first3=N. G. L.|author3-link=N. G. L. Hammond |publisher=Cambridge University Press |year=1981 |isbn=978-0-521-29821-6 |series=The Cambridge Ancient History |volume=1 Part 1 |access-date=2019-08-18 |archive-date=2020-05-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200519011417/https://books.google.com/books?id=ZTsRnQEACAAJ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
*{{lang-arc|𐡁𐡁𐡋}} ''Bāḇel''&lt;ref name=&quot;Cam&quot; /&gt;
*{{lang-syc|ܒܒܠ}} ''Bāḇel''
*{{lang-grc-gre|Βαβυλών}} ''Babylṓn''
*{{lang-he|בָּבֶל}} ''Bavel''
*{{lang-peo|𐎲𐎠𐎲𐎡𐎽𐎢}} ''Bābiru''
*{{lang-elx|𒀸𒁀𒉿𒇷}} ''Babili''
*[[Kassite language|Kassite]]: ''Karanduniash'', ''Karduniash''}}
|image = Street in Babylon.jpg
|image_size=250px
|alt = Mga labi ng Babilonya
|caption = Mga giba ng Babilonya
|map_type = Near East#Iraq
|relief = yes
|map_alt =Ang Babilonya ay nasa gitna ng [[Iraq]]
|coordinates = {{coord|32.542199|N|44.421435|E|display=inline,title}}
|location = [[Hillah]], [[Gobernoradang Babil]], [[Iraq]]
|region = [[Mesopotamya]]
|type = Settlement
|part_of = [[Babilonya]]
|length =
|width =
|area = {{convert|9|km2|abbr=on|sp=us}}
|height =
|builder =
|material =
|built = {{circa|1894 BCE}}
|abandoned = {{circa|AD 1000|lk=no}}
|epochs = &lt;!-- actually displays as &quot;Periods&quot; --&gt;
|cultures = Sumerian, Akkadian, Amorite, Kassite, Assyrian, Chaldean, Achaemenid, Hellenistic, Parthian, Sasanian
|dependency_of =
|occupants =
|event =
|excavations =
|archaeologists = [[Hormuzd Rassam]], [[Robert Koldewey]], [[Taha Baqir]], recent Iraqi [[Assyriologist]]
|condition = Ruined
|ownership = Publiko
|management =
|website = &lt;!-- {{URL|example.com}} --&gt;
|notes =
|embedded={{designation list 
| embed = yes
| designation1 = WHS
| designation1_offname = Babylon 
| designation1_date = [[List of World Heritage Sites by year of inscription#2019 (43rd session)|2019]] &lt;small&gt;(43rd [[World Heritage Committee|session]])&lt;/small&gt;
| designation1_type = 
| designation1_criteria = {{UNESCO WHS type|(iii), (vi)}}(iii), (vi)
| Year = 2019
| area = 1,054.3 ha
| buffer_zone = 154.5 ha
| designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/278 278]
| designation1_free1name = State Party
| designation1_free1value = {{flag|Iraq}}
| designation1_free2name = Region
| designation1_free2value = [[List of World Heritage Sites in the Arab states|Arab States]]
}}
}}
{{Contains special characters}}

Ang '''Lungsod ng Babilonya''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo BCE. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE. Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya ay bumagsak sa ilalim ng haring Persiyanong si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. 
[[Kategorya:Kasaysayan ng Babilonya]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]</text>
      <sha1>php4ne9nlwgx6159bq4s7opifruldl5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Republic of California</title>
    <ns>0</ns>
    <id>68242</id>
    <redirect title="Republika ng Kaliporniya" />
    <revision>
      <id>1958174</id>
      <parentid>1957764</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:46:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Republika ng Kaliporniya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republika ng Kaliporniya]]</text>
      <sha1>3yu0kqiqct50saxwdnbzz9hr38ppdl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Republikang Kaliporniya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>68243</id>
    <redirect title="Republika ng Kaliporniya" />
    <revision>
      <id>1958175</id>
      <parentid>1957765</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:47:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Republika ng Kaliporniya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republika ng Kaliporniya]]</text>
      <sha1>3yu0kqiqct50saxwdnbzz9hr38ppdl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Californian Republic</title>
    <ns>0</ns>
    <id>68450</id>
    <redirect title="Republika ng Kaliporniya" />
    <revision>
      <id>1958163</id>
      <parentid>1957749</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:43:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Republika ng Kaliporniya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republika ng Kaliporniya]]</text>
      <sha1>3yu0kqiqct50saxwdnbzz9hr38ppdl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aram Naharaim</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84449</id>
    <revision>
      <id>1958286</id>
      <parentid>1877861</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:17:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1231" xml:space="preserve">Ang '''Aram Naharaim''' o '''Aram-Naharaim''', na nangangahulugang &quot;Aram ng Dalawang mga Ilog&quot;, ay isang rehiyong limang ulit na binanggit sa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Karaniwang itong iniuugnay sa ''Nahrima'' na binanggit sa tatlong tabla ng pakikipag-ugnayang [[Amarna]] bilang isang heograpikong paglalarawan ng kaharian ng [[Mitanni]]. Ito ang lupain kung saan nakalagak ang lungsod ng [[Haran]]. Ayon sa rabinikong tradisyon ng mga Hudyo, nasa Aram Naharaim din ang pook ng kapanganakan ni [[Abraham]].&lt;ref name=JewishG&gt;{{Cite web |title=''Ramban ukol sa Lech Lecha'' |url=http://www.jewishgates.com/file.asp?File_ID=1350 |access-date=2009-04-18 |archive-date=2006-08-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060822104629/http://www.jewishgates.com/file.asp?File_ID=1350 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Batay kay [[Jose C. Abriol]], matatagpuan itong malapit sa Ilog ng [[Eufrates]] at nasa gawing hilagang-kanluran ng [[Mesopotamya]].&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|Aram Naharaim}}, pahina 39.&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Kristiyanismo]]
[[Kategorya:Mga pook sa Bibliya]]
[[Kategorya:Syria]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Syria]]
[[Kategorya:Lumang Tipan]]
[[Kategorya:Mga estadong Arameo]]
{{stub}}</text>
      <sha1>2bphypg97ymccifjw0rncc1b6xvl307</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mesopotamiya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91051</id>
    <redirect title="Mesopotamya" />
    <revision>
      <id>1958126</id>
      <parentid>1638141</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Mesopotamya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mesopotamya]]</text>
      <sha1>4xv83w04avm8vteelej2yiez1phleav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mesopotamea</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91052</id>
    <redirect title="Mesopotamya" />
    <revision>
      <id>1958125</id>
      <parentid>1638142</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Mesopotamya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mesopotamya]]</text>
      <sha1>4xv83w04avm8vteelej2yiez1phleav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mesupotamya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91053</id>
    <redirect title="Mesopotamya" />
    <revision>
      <id>1958127</id>
      <parentid>1638143</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Mesopotamya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mesopotamya]]</text>
      <sha1>4xv83w04avm8vteelej2yiez1phleav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Misuputamya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91054</id>
    <redirect title="Mesopotamya" />
    <revision>
      <id>1958131</id>
      <parentid>1638144</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Mesopotamya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mesopotamya]]</text>
      <sha1>4xv83w04avm8vteelej2yiez1phleav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Misupotamya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91055</id>
    <redirect title="Mesopotamya" />
    <revision>
      <id>1958130</id>
      <parentid>1638145</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Mesopotamya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mesopotamya]]</text>
      <sha1>4xv83w04avm8vteelej2yiez1phleav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Misopotamya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91056</id>
    <redirect title="Mesopotamya" />
    <revision>
      <id>1958129</id>
      <parentid>1638147</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Mesopotamya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mesopotamya]]</text>
      <sha1>4xv83w04avm8vteelej2yiez1phleav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mumipikasyon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106558</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958134</id>
      <parentid>505126</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mummify</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106559</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958140</id>
      <parentid>505127</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mummified</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106560</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958139</id>
      <parentid>505128</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagmomomya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>106561</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958144</id>
      <parentid>505130</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikang Aramaiko</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111924</id>
    <revision>
      <id>1958263</id>
      <parentid>1465575</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:33:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1852" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. 
==Hesus==
Pinaniwalaan ang wika ni [[Hesus]] ay Aramaiko batay sa mga salitang Aramaiko ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot;  Ayon sa paliwanag ni [[Jose C. Abriol]], ang ''talitha cumi'' ang talagang mga &quot;salitang namutawi sa bibig&quot; ni Hesus.&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|''Talitha cumi''}}, talababa 41, pahina 1488.&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>92so6cdbcaelr2cmwpd7opm87hvrn8u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958264</id>
      <parentid>1958263</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:39:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2184" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. 
==Aramaikong Biblikal==
Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]:
*[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26
*[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28
*[[Aklat ni Jeremias]] 10:11
*[[Aklat ng Genesis]] 31:47
Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. 
==Hesus==
Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ay Aramaiko batay sa mga salitang Aramaiko  gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot;  Ayon sa paliwanag ni [[Jose C. Abriol]], ang ''talitha cumi'' ang talagang mga &quot;salitang namutawi sa bibig&quot; ni Hesus.&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|''Talitha cumi''}}, talababa 41, pahina 1488.&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>1cmwtri3x5box9vbzk59exredgp2sn2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958265</id>
      <parentid>1958264</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:39:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Nilipat ni Xsqwiypb ang pahinang [[Wikang Arameo]] sa [[Wikang Aramaiko]] mula sa redirect</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2184" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. 
==Aramaikong Biblikal==
Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]:
*[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26
*[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28
*[[Aklat ni Jeremias]] 10:11
*[[Aklat ng Genesis]] 31:47
Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. 
==Hesus==
Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ay Aramaiko batay sa mga salitang Aramaiko  gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot;  Ayon sa paliwanag ni [[Jose C. Abriol]], ang ''talitha cumi'' ang talagang mga &quot;salitang namutawi sa bibig&quot; ni Hesus.&lt;ref name=Biblia&gt;{{cite-Biblia|''Talitha cumi''}}, talababa 41, pahina 1488.&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>1cmwtri3x5box9vbzk59exredgp2sn2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958268</id>
      <parentid>1958265</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:44:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2609" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. 
==Aramaikong Biblikal==
Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]:
*[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26
*[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28
*[[Aklat ni Jeremias]] 10:11
*[[Aklat ng Genesis]] 31:47
Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. 
==Bagong Tipan at Hesus==
Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ay Aramaiko batay sa mga salitang Aramaiko  gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot; at mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά),	Mammon (Μαμωνάς),	Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά),	Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), Jot and tittle (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά),	Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς),	Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά),	Gethsemane (Γεθσημανῆ),	Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά)


== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>e9vb6o5453vc36irb4mb4x6gj7zj5xo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958270</id>
      <parentid>1958268</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:46:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bagong Tipan at Hesus */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2606" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. 
==Aramaikong Biblikal==
Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]:
*[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26
*[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28
*[[Aklat ni Jeremias]] 10:11
*[[Aklat ng Genesis]] 31:47
Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. 
==Bagong Tipan at Hesus==
Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko  gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot; gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά),	Mammon (Μαμωνάς),	Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά),	Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), Jot and tittle (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά),	Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς),	Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά),	Gethsemane (Γεθσημανῆ),	Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά)

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>o7ard7nigvbfs5h8pxievnosc17l477</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958271</id>
      <parentid>1958270</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:52:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3444" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang AKkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE,  ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE&lt; ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]].  
==Aramaikong Biblikal==
Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]:
*[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26
*[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28
*[[Aklat ni Jeremias]] 10:11
*[[Aklat ng Genesis]] 31:47
Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. 
==Bagong Tipan at Hesus==
Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko  gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot; gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά),	Mammon (Μαμωνάς),	Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά),	Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), Jot and tittle (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά),	Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς),	Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά),	Gethsemane (Γεθσημανῆ),	Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά)

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>luguskvrdzjpadibdx988y5ddetzilx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958273</id>
      <parentid>1958271</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:54:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3652" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang AKkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE,  ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE&lt; ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo.
==Aramaikong Biblikal==
Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]:
*[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26
*[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28
*[[Aklat ni Jeremias]] 10:11
*[[Aklat ng Genesis]] 31:47
Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. 
==Bagong Tipan at Hesus==
Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko  gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot; gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά),	Mammon (Μαμωνάς),	Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά),	Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), Jot and tittle (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά),	Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς),	Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά),	Gethsemane (Γεθσημανῆ),	Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά)

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>nvt5pai093s9axr48bv168i9slin042</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958277</id>
      <parentid>1958273</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:00:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bagong Tipan at Hesus */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3665" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang AKkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE,  ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE&lt; ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo.
==Aramaikong Biblikal==
Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]:
*[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26
*[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28
*[[Aklat ni Jeremias]] 10:11
*[[Aklat ng Genesis]] 31:47
Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. 
==Bagong Tipan at Hesus==
Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko  gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot; gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά),	Mammon (Μαμωνάς),	Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά),	Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά),	Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς),	Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά),	Gethsemane (Γεθσημανῆ),	Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά)

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>hf5gc13ghb94m3r3wzd1721wwzjkbjx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958278</id>
      <parentid>1958277</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:01:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3665" xml:space="preserve">{{otheruses|Arameo}}
:''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].''

{{Infobox language family
| name = Aramaiko
| altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}&lt;br /&gt;''Arāmāyā''
| region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]]
| familycolor = Afro-Asiatiko
| fam2 = [[Wikang Semitiko]]
| fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]]
| fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]]
| fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]]
| ancestor = {{plainlist|
*[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE)
*[[Middle Aramaic]]}}
| child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]]
| child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]]
| lingua = 12-AAA
| iso2 = arc
| glotto = aram1259
| glottorefname = Aramaiko
| glottoname = 
| notes = 
}}
[[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]]
[[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]]
Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE,  ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo.
==Aramaikong Biblikal==
Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]:
*[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26
*[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28
*[[Aklat ni Jeremias]] 10:11
*[[Aklat ng Genesis]] 31:47
Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. 
==Bagong Tipan at Hesus==
Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko  gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang &quot;Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka.&quot; gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά),	Mammon (Μαμωνάς),	Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά),	Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά),	Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς),	Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά),	Gethsemane (Γεθσημανῆ),	Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά)

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}}

[[Kategorya:Wikang Arameo| ]]
[[Kategorya:Ketuvim]]
[[Kategorya:Bagong Tipan]]
[[Kategorya:Hesus]]</text>
      <sha1>romnp9gxgf5q16b95zntx4snojf00d9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aram</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111925</id>
    <revision>
      <id>1958258</id>
      <parentid>524595</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:27:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Removed redirect to [[Wikang Arameo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2920" xml:space="preserve">
{{Infobox former country
|conventional_long_name = Aram o Aramea
|common_name            = Aramea
|native_name            =
|year_start             = 
|year_end               = 
|p1                     = 
|flag_p1                =
|p2                     =
|s1                     = 
|flag_s1                = 
|image_s1               =
|s2                     = 
|flag_s2                = 
|s3                     =
|flag_s3                =
|s4                     =
|flag_s4                =
|s5                     =
|flag_s5                =
|image_flag             =
|image_coat =
|image_map = Mercator, Gerhard ; Jodocus Hondius. PARADISUS on verso text ITINERA DESERTI.15 x 19 cm. Amsterdam Hondius 1607.jpg
|image_map_caption = Aram referred to as Syria &amp; Mesopotamia.
|capital = [[Damasco]], [[Diyarbakır]], [[Harran]], [[Guzana]], 
|common_languages   = [[Wikang Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaiko]]
|official_languages = {{plainlist|

* [[Aramaic]]}}
|religion = [[Ancient Mesopotamian religion]]
|government_type = Monarchy
|title_leader = 
|year_leader1 = 
|leader1 = 
|year_leader2  = 
|leader2 = 
|era = 
|event_start  = 
|date_start =
|event1 =
|date_event1 =
|event_end  = 
|date_end  = 
|currency  =
|stat_area1  = 
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}

Ang '''Aram''', '''Aramea''' o '''Mga Arameo'''({{lang-arc|ܐܪܡ|Orom}}; {{lang-he|אֲרָם|Arām}}) ay isang rehiiyon na kinabibilangan ilang ilangmga kahariang Arameo na ngayon ay sakop ng modernong [[Syria]], [[Turkey]], at mga bahagi ng [[Lebanon]] at [[Iraq]].&lt;ref&gt;Olufolahan Akintola, Nations That Evolved From The Five Sons Of Shem, Hilldew View International, 2011, p.145&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://m.knesset.gov.il/EN/activity/mmm/Arameans_in_the_Middle_%20East_and_%20Israel.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt; Sa rurok ng kapangyarihan nito, ito ay sumasakop sa [[Bundok Lebannon]] hanggang sa [[Ilog Eufrates]] sa [[Mesopotamya]] sa modernong [[Iraq]]. Ang [[Wikang Aramaiko]] ay pumalit sa [[Wikang Akkadiyo]] bilang [[lingua franca]] ng buong rehiyon at naging ang pampamahalaan at pangkalakalang wika ng ilang mga imperyo gaya ng [[Imperyong Akemenida]] at [[Imperyong Neo-Babilonya]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Aramaic-language|title = Aramaic language &amp;#124; Description, History, &amp; Facts &amp;#124; Britannica}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Akopian|2017|p=87}}

Pagkatapos ng huling pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] noong ika-8 siglo BCE at noong mga huling pamumuno ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at [[Imperyong Akemenida]], ang rehiyon ng Aram ay nawalan ng soberanya. noong panahon ng [[Imperyong Seleucid]], ang katagang '''Syria''' ay ipinakilala bilang isang rehiyong [[Helenistiko]] ngunit ang pangalang Aram ay nanatili sa mga Arameo hanggang sa pananakop ng mga Muslim noong ika-7 siglo CE.{{sfn|Lipiński|2000|p=}}{{sfn|Younger|2016|p=}}
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>qvac92a9c1ic3kxdolq6zlv624wf9ku</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958259</id>
      <parentid>1958258</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:27:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Xsqwiypb ang pahinang [[Arameo]] sa [[Aram]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2920" xml:space="preserve">
{{Infobox former country
|conventional_long_name = Aram o Aramea
|common_name            = Aramea
|native_name            =
|year_start             = 
|year_end               = 
|p1                     = 
|flag_p1                =
|p2                     =
|s1                     = 
|flag_s1                = 
|image_s1               =
|s2                     = 
|flag_s2                = 
|s3                     =
|flag_s3                =
|s4                     =
|flag_s4                =
|s5                     =
|flag_s5                =
|image_flag             =
|image_coat =
|image_map = Mercator, Gerhard ; Jodocus Hondius. PARADISUS on verso text ITINERA DESERTI.15 x 19 cm. Amsterdam Hondius 1607.jpg
|image_map_caption = Aram referred to as Syria &amp; Mesopotamia.
|capital = [[Damasco]], [[Diyarbakır]], [[Harran]], [[Guzana]], 
|common_languages   = [[Wikang Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaiko]]
|official_languages = {{plainlist|

* [[Aramaic]]}}
|religion = [[Ancient Mesopotamian religion]]
|government_type = Monarchy
|title_leader = 
|year_leader1 = 
|leader1 = 
|year_leader2  = 
|leader2 = 
|era = 
|event_start  = 
|date_start =
|event1 =
|date_event1 =
|event_end  = 
|date_end  = 
|currency  =
|stat_area1  = 
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}

Ang '''Aram''', '''Aramea''' o '''Mga Arameo'''({{lang-arc|ܐܪܡ|Orom}}; {{lang-he|אֲרָם|Arām}}) ay isang rehiiyon na kinabibilangan ilang ilangmga kahariang Arameo na ngayon ay sakop ng modernong [[Syria]], [[Turkey]], at mga bahagi ng [[Lebanon]] at [[Iraq]].&lt;ref&gt;Olufolahan Akintola, Nations That Evolved From The Five Sons Of Shem, Hilldew View International, 2011, p.145&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://m.knesset.gov.il/EN/activity/mmm/Arameans_in_the_Middle_%20East_and_%20Israel.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt; Sa rurok ng kapangyarihan nito, ito ay sumasakop sa [[Bundok Lebannon]] hanggang sa [[Ilog Eufrates]] sa [[Mesopotamya]] sa modernong [[Iraq]]. Ang [[Wikang Aramaiko]] ay pumalit sa [[Wikang Akkadiyo]] bilang [[lingua franca]] ng buong rehiyon at naging ang pampamahalaan at pangkalakalang wika ng ilang mga imperyo gaya ng [[Imperyong Akemenida]] at [[Imperyong Neo-Babilonya]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Aramaic-language|title = Aramaic language &amp;#124; Description, History, &amp; Facts &amp;#124; Britannica}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Akopian|2017|p=87}}

Pagkatapos ng huling pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] noong ika-8 siglo BCE at noong mga huling pamumuno ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at [[Imperyong Akemenida]], ang rehiyon ng Aram ay nawalan ng soberanya. noong panahon ng [[Imperyong Seleucid]], ang katagang '''Syria''' ay ipinakilala bilang isang rehiyong [[Helenistiko]] ngunit ang pangalang Aram ay nanatili sa mga Arameo hanggang sa pananakop ng mga Muslim noong ika-7 siglo CE.{{sfn|Lipiński|2000|p=}}{{sfn|Younger|2016|p=}}
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>qvac92a9c1ic3kxdolq6zlv624wf9ku</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958261</id>
      <parentid>1958259</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:28:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2951" xml:space="preserve">
{{Infobox former country
|conventional_long_name = Aram o Aramea
|common_name            = Aramea
|native_name            =
|year_start             = 
|year_end               = 
|p1                     = 
|flag_p1                =
|p2                     =
|s1                     = 
|flag_s1                = 
|image_s1               =
|s2                     = 
|flag_s2                = 
|s3                     =
|flag_s3                =
|s4                     =
|flag_s4                =
|s5                     =
|flag_s5                =
|image_flag             =
|image_coat =
|image_map = Mercator, Gerhard ; Jodocus Hondius. PARADISUS on verso text ITINERA DESERTI.15 x 19 cm. Amsterdam Hondius 1607.jpg
|image_map_caption = Aram referred to as Syria &amp; Mesopotamia.
|capital = [[Damasco]], [[Diyarbakır]], [[Harran]], [[Guzana]], 
|common_languages   = [[Wikang Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaiko]]
|official_languages = {{plainlist|

* [[Aramaic]]}}
|religion = [[Ancient Mesopotamian religion]]
|government_type = Monarchy
|title_leader = 
|year_leader1 = 
|leader1 = 
|year_leader2  = 
|leader2 = 
|era = 
|event_start  = 
|date_start =
|event1 =
|date_event1 =
|event_end  = 
|date_end  = 
|currency  =
|stat_area1  = 
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}

Ang '''Aram''', '''Aramea''' o '''Mga Arameo'''({{lang-arc|ܐܪܡ|Orom}}; {{lang-he|אֲרָם|Arām}}) ay isang rehiiyon na kinabibilangan ilang ilangmga kahariang Arameo na ngayon ay sakop ng modernong [[Syria]], [[Turkey]], at mga bahagi ng [[Lebanon]] at [[Iraq]].&lt;ref&gt;Olufolahan Akintola, Nations That Evolved From The Five Sons Of Shem, Hilldew View International, 2011, p.145&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://m.knesset.gov.il/EN/activity/mmm/Arameans_in_the_Middle_%20East_and_%20Israel.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt; Sa rurok ng kapangyarihan nito, ito ay sumasakop sa [[Bundok Lebannon]] hanggang sa [[Ilog Eufrates]] sa [[Mesopotamya]] sa modernong [[Iraq]]. Ang [[Wikang Aramaiko]] ay pumalit sa [[Wikang Akkadiyo]] bilang [[lingua franca]] ng buong rehiyon at naging ang pampamahalaan at pangkalakalang wika ng ilang mga imperyo gaya ng [[Imperyong Akemenida]] at [[Imperyong Neo-Babilonya]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Aramaic-language|title = Aramaic language &amp;#124; Description, History, &amp; Facts &amp;#124; Britannica}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Akopian|2017|p=87}}

Pagkatapos ng huling pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] noong ika-8 siglo BCE at noong mga huling pamumuno ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at [[Imperyong Akemenida]], ang rehiyon ng Aram ay nawalan ng soberanya. noong panahon ng [[Imperyong Seleucid]], ang katagang '''Syria''' ay ipinakilala bilang isang rehiyong [[Helenistiko]] ngunit ang pangalang Aram ay nanatili sa mga Arameo hanggang sa pananakop ng mga Muslim noong ika-7 siglo CE.{{sfn|Lipiński|2000|p=}}{{sfn|Younger|2016|p=}}
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>2pswo48hyxbf7yg0hc3ldyo2urxs8g5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958279</id>
      <parentid>1958261</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:07:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3157" xml:space="preserve">
{{Infobox former country
|conventional_long_name = Aram o Aramea
|common_name            = Aramea
|native_name            =
|year_start             = 
|year_end               = 
|p1                     = 
|flag_p1                =
|p2                     =
|s1                     = 
|flag_s1                = 
|image_s1               =
|s2                     = 
|flag_s2                = 
|s3                     =
|flag_s3                =
|s4                     =
|flag_s4                =
|s5                     =
|flag_s5                =
|image_flag             =
|image_coat =
|image_map = Mercator, Gerhard ; Jodocus Hondius. PARADISUS on verso text ITINERA DESERTI.15 x 19 cm. Amsterdam Hondius 1607.jpg
|image_map_caption = Aram referred to as Syria &amp; Mesopotamia.
|capital = [[Damasco]], [[Diyarbakır]], [[Harran]], [[Guzana]], 
|common_languages   = [[Wikang Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaiko]]
|official_languages = {{plainlist|

* [[Aramaic]]}}
|religion = [[Ancient Mesopotamian religion]]
|government_type = Monarchy
|title_leader = 
|year_leader1 = 
|leader1 = 
|year_leader2  = 
|leader2 = 
|era = 
|event_start  = 
|date_start =
|event1 =
|date_event1 =
|event_end  = 
|date_end  = 
|currency  =
|stat_area1  = 
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}

Ang '''Aram''', '''Aramea''' o '''Mga Arameo'''({{lang-arc|ܐܪܡ|Orom}}; {{lang-he|אֲרָם|Arām}}) ay isang rehiiyon na kinabibilangan ilang ilangmga kahariang Arameo na ngayon ay sakop ng modernong [[Syria]], [[Turkey]], at mga bahagi ng [[Lebanon]] at [[Iraq]].&lt;ref&gt;Olufolahan Akintola, Nations That Evolved From The Five Sons Of Shem, Hilldew View International, 2011, p.145&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://m.knesset.gov.il/EN/activity/mmm/Arameans_in_the_Middle_%20East_and_%20Israel.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt; Sa rurok ng kapangyarihan nito, ito ay sumasakop sa [[Bundok Lebannon]] hanggang sa [[Ilog Eufrates]] sa [[Mesopotamya]] sa modernong [[Iraq]]. Ang [[Wikang Aramaiko]] ay pumalit sa [[Wikang Akkadiyo]] bilang [[lingua franca]] ng buong rehiyon at naging ang pampamahalaan at pangkalakalang wika ng ilang mga imperyo gaya ng [[Imperyong Akemenida]] at [[Imperyong Neo-Babilonya]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Aramaic-language|title = Aramaic language &amp;#124; Description, History, &amp; Facts &amp;#124; Britannica}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Akopian|2017|p=87}}

Pagkatapos ng huling pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] noong ika-8 siglo BCE at noong mga huling pamumuno ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at [[Imperyong Akemenida]], ang rehiyon ng Aram ay nawalan ng soberanya. noong panahon ng [[Imperyong Seleucid]], ang katagang '''Syria''' ay ipinakilala bilang isang rehiyong [[Helenistiko]] ngunit ang pangalang Aram ay nanatili sa mga Arameo hanggang sa pananakop ng mga Muslim noong ika-7 siglo CE.{{sfn|Lipiński|2000|p=}}{{sfn|Younger|2016|p=}}
==Mga estadong Arameo==
*[[Aram-Damasco]]
*[[Bit-Agusi]]
*[[Sam'al]]
*[[Kasku]]
*[[Zobah]] ayon sa [[Tanakh]]
*[[Bit Bahiani]]
*[[Hama]]
*[[Aram-Naharaim]] ayon sa [[Tanakh]]
*[[Bit-Zamani]]
*[[Bit Adini]]
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>elmff8jh3y9kosfu1ug187wn1j8egkm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958284</id>
      <parentid>1958279</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:15:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3191" xml:space="preserve">
{{Infobox former country
|conventional_long_name = Aram o Aramea
|common_name            = Aramea
|native_name            =
|year_start             = 
|year_end               = 
|p1                     = 
|flag_p1                =
|p2                     =
|s1                     = 
|flag_s1                = 
|image_s1               =
|s2                     = 
|flag_s2                = 
|s3                     =
|flag_s3                =
|s4                     =
|flag_s4                =
|s5                     =
|flag_s5                =
|image_flag             =
|image_coat =
|image_map = Mercator, Gerhard ; Jodocus Hondius. PARADISUS on verso text ITINERA DESERTI.15 x 19 cm. Amsterdam Hondius 1607.jpg
|image_map_caption = Aram referred to as Syria &amp; Mesopotamia.
|capital = [[Damasco]], [[Diyarbakır]], [[Harran]], [[Guzana]], 
|common_languages   = [[Wikang Akkadiyo]]&lt;br /&gt;[[Aramaiko]]
|official_languages = {{plainlist|

* [[Aramaic]]}}
|religion = [[Ancient Mesopotamian religion]]
|government_type = Monarchy
|title_leader = 
|year_leader1 = 
|leader1 = 
|year_leader2  = 
|leader2 = 
|era = 
|event_start  = 
|date_start =
|event1 =
|date_event1 =
|event_end  = 
|date_end  = 
|currency  =
|stat_area1  = 
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}}

Ang '''Aram''', '''Aramea''' o '''Mga Arameo'''({{lang-arc|ܐܪܡ|Orom}}; {{lang-he|אֲרָם|Arām}}) ay isang rehiiyon na kinabibilangan ilang ilangmga kahariang Arameo na ngayon ay sakop ng modernong [[Syria]], [[Turkey]], at mga bahagi ng [[Lebanon]] at [[Iraq]].&lt;ref&gt;Olufolahan Akintola, Nations That Evolved From The Five Sons Of Shem, Hilldew View International, 2011, p.145&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://m.knesset.gov.il/EN/activity/mmm/Arameans_in_the_Middle_%20East_and_%20Israel.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}&lt;/ref&gt; Sa rurok ng kapangyarihan nito, ito ay sumasakop sa [[Bundok Lebannon]] hanggang sa [[Ilog Eufrates]] sa [[Mesopotamya]] sa modernong [[Iraq]]. Ang [[Wikang Aramaiko]] ay pumalit sa [[Wikang Akkadiyo]] bilang [[lingua franca]] ng buong rehiyon at naging ang pampamahalaan at pangkalakalang wika ng ilang mga imperyo gaya ng [[Imperyong Akemenida]] at [[Imperyong Neo-Babilonya]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Aramaic-language|title = Aramaic language &amp;#124; Description, History, &amp; Facts &amp;#124; Britannica}}&lt;/ref&gt;{{sfn|Akopian|2017|p=87}}

Pagkatapos ng huling pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] noong ika-8 siglo BCE at noong mga huling pamumuno ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at [[Imperyong Akemenida]], ang rehiyon ng Aram ay nawalan ng soberanya. noong panahon ng [[Imperyong Seleucid]], ang katagang '''Syria''' ay ipinakilala bilang isang rehiyong [[Helenistiko]] ngunit ang pangalang Aram ay nanatili sa mga Arameo hanggang sa pananakop ng mga Muslim noong ika-7 siglo CE.{{sfn|Lipiński|2000|p=}}{{sfn|Younger|2016|p=}}
==Mga estadong Arameo==
*[[Aram-Damasco]]
*[[Bit-Agusi]]
*[[Sam'al]]
*[[Kasku]]
*[[Zobah]] ayon sa [[Tanakh]]
*[[Bit Bahiani]]
*[[Hama]]
*[[Aram-Naharaim]] ayon sa [[Tanakh]]
*[[Bit-Zamani]]
*[[Bit Adini]]
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]
[[Kategorya:Mga estadong Arameo]]</text>
      <sha1>m5kh32me0t9yocipnmuckf7242itrd6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aramaiko</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111927</id>
    <redirect title="Wikang Aramaiko" />
    <revision>
      <id>1958267</id>
      <parentid>524598</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:41:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Wikang Arameo]] to [[Wikang Aramaiko]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#redirect [[Wikang Aramaiko]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>fj6lcwit18l8w74k0ewmgzjk3daav7x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aramaic</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111928</id>
    <redirect title="Wikang Aramaiko" />
    <revision>
      <id>1958269</id>
      <parentid>524602</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:45:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Wikang Arameo]] to [[Wikang Aramaiko]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#redirect [[Wikang Aramaiko]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>fj6lcwit18l8w74k0ewmgzjk3daav7x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sinaunang Mesopotamya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114661</id>
    <redirect title="Mesopotamya" />
    <revision>
      <id>1958149</id>
      <parentid>1638148</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Mesopotamya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mesopotamya]]</text>
      <sha1>4xv83w04avm8vteelej2yiez1phleav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sinaunang Mesopotamia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114662</id>
    <redirect title="Mesopotamya" />
    <revision>
      <id>1958148</id>
      <parentid>1638149</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Mesopotamya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mesopotamya]]</text>
      <sha1>4xv83w04avm8vteelej2yiez1phleav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mga Relihiyong Abraamiko</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115062</id>
    <revision>
      <id>1958109</id>
      <parentid>1775971</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T13:46:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>175.176.20.125</ip>
      </contributor>
      <comment>Mali ang pagkakakabay sa pangalang &quot;Abraham&quot;. Ang Hudaismo naman na ginamit ay isinaayos ko lang, at pinalitan ng &quot;Judaismo&quot;.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1108" xml:space="preserve">{{cleanup-translation|date=Enero 2010}}
Mga Relihiyong Abra𝗁amiko (Tin𝖺𝗍awag 𝖽in bilang mga '''Pananampalatayang Abra𝗁amiko''', '''Tradisyong Abra𝗁amiko''', at ang '''Mga Relihiyon ni Abraham''') ay naging popular at isang pangalan ng mga monoteistang pananampalatayang [[Islam]], [[Kristyanismo]], [[𝖩udaismo]], [[Bahai Faith]], at iba't ibang maliliit na mga relihiyon, na bigyaan diin ang mga kanilang pare-parehong pinagmulan at mga kahalagahan. Sila ay mga pananampalataya na kinikilala ang ispiritwal na tradisyon na kinikilala ni Abraham.&lt;ref name=&quot;Massignon 1949&quot;&gt;Massignon (1949), pp.&amp;nbsp;20-23.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;J.Smith98&quot;&gt;{{harvnb|Smith|1998|p=276}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Anidjar2001&quot;&gt;{{harvnb|Anidjar|2001|p=3}}&lt;/ref&gt; Ngunit minsan ang mga relasyon nila ay nagdudulot ng away dahil sa tagal ng panahon at lugar ang relasyon nila'y nagiiba. Isang halimbawa ay ang away ng mga Israelli at mga Arabo at ang mga Crusades.

== Mga Sanggunian ==

{{reflist|2}}

== Kaugnay ng Pahina ==

* [[Hudaismo]]
* [[Kristyanismo]]
* [[Hudaismo]]

[[Kategorya:Mga relihiyong Abraamiko|*]]

{{stub}}</text>
      <sha1>lw1om7lutygpn5xfv4froq3s2rn7iwa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pangunahing Ahensiya ng Kaalaman</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115741</id>
    <revision>
      <id>1958276</id>
      <parentid>1924582</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:59:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5690" xml:space="preserve">{{Infobox Government agency
|agency_name     = Pangunahing Ahensiya ng Kaalaman
|abbreviation    = CIA
|nativename_a    =
|nativename_r    =
|logo            =
|logo_width      =
|logo_caption    =
|seal            = Seal of the Central Intelligence Agency.svg|140px
|seal_width      = 200px
|seal_caption    = Opisyal na sagisag ng CIA
|formed          = 18 Setyembre 1947
|preceding1      = '''Central Intelligence Group'''
|preceding2      =
|dissolved       =
|superseding     =
|jurisdiction    =
|headquarters   = [[Langley, Virginia|Langley]], [[McLean, Virginia]] United States {{coord|38.951796|N|77.146586|W|scale:10000}}
|employees       = [[Classified information|Classified]]&lt;ref name=&quot;FAQs&quot;&gt;{{cite web
|url=https://www.cia.gov/about-cia/faqs/index.html#employeenumbers
|work=cia.gov
|title=CIA Frequently Asked Questions
|date=2006-07-28
|accessdate=2008-07-04
|archive-date=2019-05-01
|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501081639/https://www.cia.gov/about-cia/faqs/index.html#employeenumbers
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=faq&gt;{{cite web
|url=https://www.cia.gov/about-cia/faqs/index.html#employeenumbers
|work=cia.gov
|title=Public affairs FAQ
|date=28 Hulyo 2006
|accessdate=2008-07-04
|archive-date=2019-05-01
|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501081639/https://www.cia.gov/about-cia/faqs/index.html#employeenumbers
|url-status=dead
}} However, it was made public for several years in the late 1990s. In 1997 it was of $26.6 billion and in 1998 it was $26.7 billion&lt;/ref&gt; 
20,000 estimated&lt;ref name=Manning&gt;{{cite book |author=Crile, George |title=Charlie Wilson's War |publisher=Grove Press |year=2003}}&lt;/ref&gt;
|budget          =  [[Classified information|Classified]]&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.cato.org/dailys/7-28-97.html
|title=CIA Budget: An Unnecessary Secret
|authorlink=Dave Kopel |first=Dave |last=Kopel
|date=1997-07-28
|accessdate=2007-04-15
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.fas.org/sgp/news/1999/11/wp112999.html
|title=Cloak Over the CIA Budget
|date=1999-11-29
|accessdate=2008-07-04
}}&lt;/ref&gt;
Less than $26.7 billion in 1998&lt;ref name=FAQs/&gt;
|minister2_name  =
|minister2_pfo   =
|chief1_name     = [[Leon Panetta]]
|chief1_position = Tagapamahala
|chief2_name     = [[Stephen Kappes]]
|chief2_position = Kinatawang Tagapamahala
|chief3_name     = Scott White
|chief3_position = Katulong na Kinatawang Tagapamahala
|parent_agency   =
|child1_agency   =
|child2_agency   =
|website         = [https://www.cia.gov/ www.cia.gov]
|footnotes       =
}}

[[Talaksan:CIA New HQ Entrance.jpg|right|thumb|Ang tarangkahan ng punong-himpilan ng CIA]]
Ang '''Pangunahing Ahensiya ng Kaalaman''' ({{lang-en|Central Intelligence Agency}}) ('''CIA''') ay isang ahensiya ng kaalamang pang-mamamayan ng [[Pederal na pamahalaan ng Estados Unidos|Pamahalaan]] ng [[Amerika]].

Isa itong malayang sangay na may tungkulin sa pagbibigay ng kaalaman o impormasyon sa pambansang seguridad sa mga nakatataas na mga mambabatas.

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Mga kawing panlabas ==
{{Commons|Central Intelligence Agency}}
{{wikinewscat|CIA}}
* [https://www.cia.gov/ CIA official site]
* [http://www.foia.cia.gov/ CIA official Freedom of Information Act (foia) site] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100527211431/http://www.foia.cia.gov/ |date=2010-05-27 }}
* [http://www.gwu.edu/~nsarchiv/index.html George Washington University National Security Archive] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081022214500/http://www.gwu.edu/~nsarchiv/index.html |date=2008-10-22 }}
* [http://openregs.com/agencies/view/191/central_intelligence_agency Proposed and finalized federal regulations from the Central Intelligence Agency] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430235924/http://openregs.com/agencies/view/191/central_intelligence_agency |date=2011-04-30 }}

;Iba pang kawing
* [[The World Factbook]], published by the CIA.[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090912045414/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |date=2009-09-12 }}
* [http://www.teapoint.se/Analysts/index.html Managing and Teaching New Analysts]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} by Martin Petersen
* [http://thefederalregister.com/b.p/department/CENTRAL_INTELLIGENCE_AGENCY/ Central Intelligence Agency Meeting Notices and Rule Changes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100725012629/http://www.thefederalregister.com/b.p/department/CENTRAL_INTELLIGENCE_AGENCY/ |date=2010-07-25 }} from The Federal Register [http://thefederalregister.com/rss/department/CENTRAL_INTELLIGENCE_AGENCY/ RSS Feed] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100725014658/http://www.thefederalregister.com/rss/department/CENTRAL_INTELLIGENCE_AGENCY/ |date=2010-07-25 }}
* [http://www.thirdworldtraveler.com/CIA/CIA_Diary_Agee.html Inside the Company: CIA Diary].  Third World Traveler: Excerpt from a book by [[Philip Agee]].
* [http://www.drzz.info/article-25631195.html Interview of a former CIA operative] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110501121137/http://www.drzz.info/article-25631195.html |date=2011-05-01 }}
* The [[Center for Intelligence and Security Studies]] trains new analysts in [[Intelligence Analysis]]
* [http://www.democracynow.org/2009/8/11/david_wise_the_cia_licensed_to David Wise: &quot;The CIA, Licensed to Kill&quot;] – video report by ''[[Democracy Now!]]''

{{DEFAULTSORT:}}
[[Kategorya:Government agencies established in 1947]]
[[Kategorya:Central Intelligence Agency| ]]
[[Kategorya:United States intelligence agencies]]
[[Kategorya:McLean, Virginia]]


{{stub|Estados Unidos}}</text>
      <sha1>mrvnon7spbxmvikumpbc93slrcps38a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ukrainian Soviet Federative Socialist Republic</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124027</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya" />
    <revision>
      <id>1958156</id>
      <parentid>1633774</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:49:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya]]</text>
      <sha1>kpz0xms103br7tmieo5v43z59iio9k0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ukrainian Soviet Socialist Republic</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124031</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya" />
    <revision>
      <id>1958157</id>
      <parentid>1633775</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:49:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya]]</text>
      <sha1>kpz0xms103br7tmieo5v43z59iio9k0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Byelorussian Soviet Socialist Republic</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139706</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya" />
    <revision>
      <id>1958119</id>
      <parentid>1227785</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</text>
      <sha1>1wibywzqa6phexf3q58jb8vziypomfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Latvian Soviet Socialist Republic</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139714</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya" />
    <revision>
      <id>1958124</id>
      <parentid>1825916</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya]]</text>
      <sha1>597u1adf6io05lf7i201mcp17s5kffe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Latbiyanong Sobyet na Sosyalistang Republika</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139715</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya" />
    <revision>
      <id>1958123</id>
      <parentid>1825918</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya]]</text>
      <sha1>597u1adf6io05lf7i201mcp17s5kffe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sobyet na Republikang Sosyalista ng Latbiya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139722</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya" />
    <revision>
      <id>1958151</id>
      <parentid>1825917</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya]]</text>
      <sha1>597u1adf6io05lf7i201mcp17s5kffe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Biyelorusong Sobyet na Sosyalistang Republika</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139729</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya" />
    <revision>
      <id>1958118</id>
      <parentid>1227783</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</text>
      <sha1>1wibywzqa6phexf3q58jb8vziypomfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Belorusong Sobyet na Sosyalistang Republika</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139730</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya" />
    <revision>
      <id>1958117</id>
      <parentid>1227781</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</text>
      <sha1>1wibywzqa6phexf3q58jb8vziypomfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Belorusong Sobyet na Republikang Sosyalista</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139731</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya" />
    <revision>
      <id>1958116</id>
      <parentid>1227782</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</text>
      <sha1>1wibywzqa6phexf3q58jb8vziypomfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sobyet na Republikang Sosyalista ng Belorusya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139732</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya" />
    <revision>
      <id>1958150</id>
      <parentid>1227858</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</text>
      <sha1>1wibywzqa6phexf3q58jb8vziypomfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nasyones Unidas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>150876</id>
    <redirect title="Nagkakaisang Bansa" />
    <revision>
      <id>1958160</id>
      <parentid>1956070</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T01:29:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Redirect sa Nagkakaisang Bansa</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11843" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Nagkakaisang Bansa]]

== Pinagmulan ==
Ang huling yugto ng mga sesyon ng [[Pangkalahatang Kapulungan ng United Nations|Pangkalahatang Kapulungan]] (General Assembly) ay pinagdiwang noong 10 Enero 1926 sa [[Central Hall Westminster]] sa [[Londres]]. Ang kanyang aktuwal na himpilan ay matatagpuan ngayon sa [[Lungsod ng New York]]. Ito ang sumunod sa yapak ng [[Liga ng mga Bansa]], isang organisasyon na nalikha taong 1910 noon namang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] at pinatotohanan ng [[Tratado ng Versalles]], &quot;para itaguyod ang pandaigdigang pagtutulungan at makamit ang kapayapaan at seguridad&quot;.  Ang lahat ng mga bansang soberano na kinikilala ng pandaigdigang komunidad ay mga miyembro ng United Nations, maliban sa [[Lungsod ng Batikano]], na isa lamang tagamasid, at ang [[Republika ng Tsina]] (espesyal na kaso). Noong Setyembre 2003, ang organisasyon ay mayroon 191 mga bansang kalahok.&lt;ref&gt;{{cite journal| author = Juan Carlos Pereira | url = http://www.sabuco.com/historia/ONU.pdf | title =  Cuadernos del Mundo Actual: La ONU| type = pdf | language = Kastila}}&lt;/ref&gt;

Isa sa mga bukod tanging nagawa ng United Nations ang pagproklama sa [[Pandaigdigan na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao|Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao]] noong 1948.

Ang Organisasyon ng United Nations ay ang pinakaimportanteng poro para sa [[diplomasyang multilateral]]. Kasalukuyan nilang ginaganap ang [[Durban Review Conference]] sa [[Geneva|Genegro]], [[Switzerland|Switzenegger]].

== Kasaysayan ==
[[Talaksan:United Nations HQ - New York City.jpg|framed|Punong-tanggapan ng UN sa Lungsod ng New York]]

Ang ideya sa likod ng United Nations ay nakasaad sa deklarasyon, pirmado noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], sa pagpupulong ng mga alyado sa [[Moscow]] noong 1943. Ang naging pangulo ng [[Estados Unidos]] na si [[Franklin Delano Roosevelt]] ang nagmungkahi sa pangalan na &quot;United Nations&quot;.

Ipinagdiwang ang kauna-unahang pagpupulong ng mga estadong kasapi ng bagong organisasyon noong 25 Abril 1945 sa San Francisco. Maliban sa mga pamahalaan, inimbitahan rin ang mga [[NGO|organisasyong di-pampamahalaan]]. Noong Hulyo 26, nilagdaan ng kinatawan ng 50 bansang nasa kumperensiya ang [[Karta ng United Nations]]. Ang [[Poland]], na walang kinatawan sa pagpupulong, ay nadagdag din kinalaunan para sa total na 51 Estado.

Ang tinuturing na simula ng United Nations ay ang mismong araw ng 24 Oktubre 1945, pagkatapos ng ratipikasyon ng Karta ng naging limang mga permanenteng kasapi ng [[Kapulungang Panseguridad ng Mga Bansang Nagkakaisa|Kapulungang Panseguridad]] (ang [[Republika ng Tsina]], [[Pransiya]], [[Unyong Sobyet]], ang [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland]] at ang [[Estados Unidos|Estados Unidos ng Amerika]]) kasama ang malaking mayoriya ng natitirang 46 na miyembro.

Sa katunayan, ang natatanging may veto sa mga desisyon ng organisasyon ay itong limang permanenteng myembro ng Konseho ng Seguridad: ang [[Estados Unidos|Estados Unidos ng Amerika]], [[Russia|Federasyon ng Russia]], [[Pransiya]], [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland]] at ang [[Tsina|Republikang Bayan ng Tsina]].

Ang mga tagapagtatag ng mga Nagkakaisang Bansya ay umaasa dito na maiiwasan ang mga bagong digmaan sa mundo. Subalit ang hangaring ito ay hindi rin natupad sa maraming pagkakataon. Mula 1947 hanggang 1989 (pagbagsak ng [[Berlin Wall]]), ang dibisyon at pagkakahati ng mundo sa mga sona sa loob ng tinatawag na [[Cold War]] ay nagpahirap sa pagkamit sa layunin nito, lalo pa't ang sistemang ginagamit sa Konseho ng Seguridad ay veto.&lt;ref&gt;{{cite journal| author =  L’Office des Nations Unies à Genève | url = http://lyc-perrin-soa.ac-versailles.fr/portail/IMG/pdf/palais_Nations_Unies.pdf | title =  Présentation générale de l’ONU| type = pdf | language = Pranses}}&lt;/ref&gt;

== Mga Wikang Tungkulanin ==
Ang mga United Nations ay may anim na wikang opisyal: [[Wikang Arabo|Arabo]], [[Wikang Espanyol|Espanyol]], [[Wikang Ingles|Ingles]], [[Wikang Pranses|Pranses]], [[Wikang Ruso|Ruso]] at [[Wikang Tsino|Tsino]]. Halos lahat ng mga opisyal na pagpupulong ay agad na sinasalin sa mga wikang ito, kasama ang lahat ng mga opisyal na dokumento sa printed format man o elektroniko. Ang mga prinsipal na wikang panggawa ng United Nations ay ang Pranses at Ingles, o Pranses, at Espanyol.

== Kaayusan ng Mga Nagkakaisang Bansa ==
{| align=right border: 1 cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin-left:15px;margin-bottom:10px&quot;
|+ '''United Nations'''. Mga bansang may pinakamalaking partisipasyon sa talagugulan ng Organisasyon (2003)
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Estados Unidos]]
|bgcolor=#EFEFEF| 22 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Hapon (bansa)|Hapon]]
|bgcolor=#EFEFEF|  19.51 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Alemanya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  9.76 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Pransiya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  6.46 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|United Kingdom]]
|bgcolor=#EFEFEF|  5.53 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Italya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  5.06 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Canada]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.55 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Espanya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.51 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Brazil]]
|bgcolor=#EFEFEF|  2.39 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Timog Korea]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.85 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Netherlands]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.73%
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Australia]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.62 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Republikang Bayan ng Tsina|Tsina]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.53 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Switzerland]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.27 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Rusya]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.20 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Belgium]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.12 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Mexico]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.08 %
|-
|bgcolor=#DDDDBD| [[Sweden]]
|bgcolor=#EFEFEF|  1.02 %
|-
|}

Ang mga organ ng mga Nagkakaisa Bansa ang mga sumusunod:
* [[Pangkalahatang Kapulungan ng mga Nagkakaisa Bansa|Pangkalahatang Kapulungan ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN General Assembly'')
* [[Kapulungang Panseguridad ng Mga Nagkakaisa Bansa|Kapulungang Pangkaligtasan ng Mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Security Council'')
* [[Sangguniang Pangekonomiko at Panlipunan ng mga Nagkakaisa Bansa|Sangguniang Agimatin at Panlipunan ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Economic and Social Council'')
* [[Konseho ng Pagkakatiwala ng mga Nagkakaisa Bansa|Sanggunian ng Pagkakatiwala ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Trusteeship Council'')
* [[Secretariat ng mga Nagkakaisa Bansa|Kalihiman ng mga Nagkakaisang Bansa]] (''UN Secretariat'')
* [[Pandaigdigang Hukuman ng Katarungan]] (''International Court of Justice'')

Ang ''Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa'' ay organisado sa mga sumusunod:

=== Mga Programa at Organo ===
# [[UNHCR]], Tanggapan ng Mataas na Lupon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa mga Nanganganlong (''United Nations High Commission for Refugees'').
# [[ITC]], Sentro ng Pandaigdigang Kalakalan (UNCTAD/WTO)
# [[WFP]], Pandaigdigang Programa sa Pagkain.
# [[UN-Habitat]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pabahay (Human Settlements).
# [[UNDP]], [[Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagunlad]].
# [[UNDCP]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagkontrol ng Droga.
# [[UNEP]], Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kapaligiran.
# [[UNCTAD]], Kumperensiya ng mga Bansang Nagkakaisa tungkol sa Komersyo at Pagunlad.
# [[UNICEF]], Pondo ng mga Bansang Nagkakaisa para sa mga Bata.
# [[UNIFEM]], [[Pondo ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kababaihan]].
# [[UNV]], Mga Boluntaryo ng mga Bansang Nagkakaisa.

=== Iba pang organo ng mga Bansang Nagkakaisa ===

# [[UNHCHR]], Tanggapan ng Mataas na Komisyon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Karapatang Pantao.
# [[UNAIDS]], Programa Konhunto ng mga Bansang Nagkakaisa tungkol sa HIV/AIDS.
# [[UNOPS]], Tanggapan ng mga Bansang Nagkakaisa ng Serbisyo para sa mga Proyekto.
# [[UNSSC]], Paaralang Superior ng Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa.
# [[UNU]], Pamantasan ng mga Bansang Nagkakaisa

=== Mga Surian ng Pagsisiyasat at Kapasitasyon ===

# [[INSTRAW]], Pandaigdigang Suriang Pagsisiyasat at Pagtuturo para sa Pagpapaunlad ng mga Babae
# [[UNICRI]], Interrehiyonal na Suriang Pagsisiyasat ng Krimen at Katarungan ng Mga Bansang Nagkakaisa.
# [[UNIDIR]], Suriang Pagsisiyasat ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagdidisarma.
# [[UNITAR]], Surian ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagsisiyasat at Pagtuturo.
# [[UNRISD]], Suriang Pagsisiyasat ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Panlipunang Pagpapaunlad.

=== Mga Komisyong Kumikilos ===

# [[Komisyon ng Agham at Teknolohiya para sa Pag-Unlad]]
# [[Komisyon sa Karapatang Pantao]]
# [[Komisyon para sa Panlipunang Pag-unlad]]
# [[Komisyon ng Estadistika]]
# [[Komisyon sa Kalagayang Panlipunan ng mga Babae]]
# [[Komisyon sa Populasyon at sa Pag-unlad]]
# [[Komisyon sa Pagsugpo sa Krimen at sa Katarungang Kriminal]]
# [[Komisyon sa mga Gamot Narkotiko]]

=== Mga komisyong pangrehiyon ===

# [[CECE]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Europa.
# [[CEPA]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Aprika.
# [[CEPAL]], Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Amerika Latina at sa Karibe.
# [[CESPAC]], Komisyong Ekonomiko  at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kanlurang Asya.
# [[CESPAP]], Komisyong Ekonomiko at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Asya at sa Pacipiko

=== Mga Organisasyong Nakaugnay ===

# [[CTBTO]], Organisasyong Tratado para sa Komprehensibong Pagbabawal sa mga Gawaing Nukleyar.
# [[IAEA]], [[Organisasyong Pandaigdig ng Enerhiyang Atomika]]
# [[WTO]], [[Organisasyon ng Pandaigdigang Pangangalakal]].
# [[OPAC]], [[Organisasyon para sa Pagbabawal ng mga Kimikong Armas]].

=== Mga organisasyong espesyal ===

# [[FAO]], [[Organisasyon ng mga Bansang Nagkakaisa sa Pagkain at sa Agrikultura]].
# [[IMF]], [[Pandaigdigang Pondong Pananalapi]].

# Pangkat ng [[Bangkong Pandaigdig]]

## [[IDA]], [[Pandaigdigang Samahan sa Pagpapaunlad]].
## [[IBRD]], [[Pandaigdigang Bangko para sa Muling Pagsasaayos at Pagpapaunlad]].
## [[IFC]], [[Pandaigdigang Korporasyong Pananalapi]].
## [[ICSID]], [[Pandaigdigang Sentro para sa Pagsasaayos ng mga Pagtatalong Pampamuhunan]]. 
# [[ICAO]], [[Organisasyong Pandaigdig ng Abyasyon Sibil]]
# [[ILO]], [[Pandaigdigang Organisasyon sa Paggawa]].
# [[IMO]], [[Pandaigdigang Organisasyong Maritima]].
# [[WMO]], [[Organisasyong Pandaigdig sa Meteorolohiya]].
# [[WIPO]], [[Organisasyong Pandaigdig ng mga Pag-aaring Intelektwal]].
# [[WHO]], [[Pandaigdigang Organisasyon sa Kalusugan]].
# [[UNIDO]], [[Pandaigdigang Organisasyon ng United Nations para sa Pang-industriyang Pagpapaunlad]].
# [[ITU]], [[Unyong Pandaigdig ng Telekumunikasyon]].
# [[UNESCO]], [[UNESCO|Organisasyon ng United Nations para sa Edukasyon, Agham, at Kultura]].
# [[UPU]], [[Unyong Pangkoreong Unibersal]].

== Kaugnay na pahina ==
* [[Kaugnay na mga artikulo sa diplomasya]]
* [[Karta ng mga Bansang Nagkakaisa]]
* [[Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao]]
* [[Mga Karapatan ng Kababaihan]]
* [[Kombensyon sa mga Karapatan ng Bata]]
* [[Tratado Antartiko]]
* [[Gamit ng pwersa]]

== Talababaan ==
{{notelist}}

== Mga sanggunian ==
[[Talaksan:UNITED NATIONS MEMBER STATES.djvu|thumb|200px|UN Press Release petsang 3 Hulyo 2006]]
{{reflist}}

== Mga panlabas na kawil ==
* [http://www.un.org Opisyal na website ng Mga Nagkakaisang Bansa]
* [http://www.un.org/spanish/aboutun/charter/index.htm Karta ng Mga Nagkakaisang Bansa]
* [http://dmoz.org/World/Español/Sociedad/Gobierno/Las_Naciones_Unidas/ Direktoryo]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
{{authority control}}
&lt;!-- {{UN}} --&gt;

[[Kategorya:Mga Nagkakaisang Bansa| ]]
[[Kategorya:Diplomasya]]
[[Kategorya:Batas internasyonal]]
[[Kategorya:Mga internasyonal na organisasyon]]
[[Kategorya:Mga laureado ng Gantimpalang Nobel]]</text>
      <sha1>b6r5fw2r7t0b58vnih3nd1159nkxtlz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Russian Revolution of 1917</title>
    <ns>0</ns>
    <id>152163</id>
    <redirect title="Himagsikang Ruso (1917)" />
    <revision>
      <id>1958146</id>
      <parentid>747017</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Himagsikang Ruso (1917)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Himagsikang Ruso (1917)]]</text>
      <sha1>4uyvvqgu8twryu60ibto9khqkhwrf7t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Himagsikan sa Rusya noong 1917</title>
    <ns>0</ns>
    <id>152164</id>
    <redirect title="Himagsikang Ruso (1917)" />
    <revision>
      <id>1958122</id>
      <parentid>747018</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Himagsikang Ruso (1917)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Himagsikang Ruso (1917)]]</text>
      <sha1>4uyvvqgu8twryu60ibto9khqkhwrf7t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rebolusyong Ruso ng 1917</title>
    <ns>0</ns>
    <id>152165</id>
    <redirect title="Himagsikang Ruso (1917)" />
    <revision>
      <id>1958145</id>
      <parentid>747019</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Himagsikang Ruso (1917)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Himagsikang Ruso (1917)]]</text>
      <sha1>4uyvvqgu8twryu60ibto9khqkhwrf7t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Miss Earth</title>
    <ns>0</ns>
    <id>159056</id>
    <revision>
      <id>1958110</id>
      <parentid>1945546</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:35:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga Kawing Panlabas */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7715" xml:space="preserve">{{Infobox organization
|name         = Miss Earth
|image        = 
|image_border = 
|size         = 200 px
|caption      = 
|map          = 
|msize        = 
|mcaption     = 
|motto        = [[Talks for a Cause]]
|formation    = 2001
|type         = [[Beauty pageant]]
|headquarters = [[Manila]]
|location     = {{flag|Philippines}}
|language     = [[English language|English]]
|current winner = [[Nguyễn Phương Khánh]] of [[Vietnam]]
|leader_title = President
|leader_name  = Ramon Monzon
|key_people   = [[Lorraine Schuck]]
|website      = [http://www.missearth.tv/ Miss Earth official website]
}}

[[File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|right|thumb|180px|Miss Earth 2015, Angelia Ong]]

Ang '''Miss Earth''' (Ingles, lit. &quot;Binibining Lupa&quot;) ay isang taunang timpalak ng kudaan lamang na nagsusulong ng pa ngangalaga ng kapaligiran.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Afghanistan: Anti-Pageant Judges|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3DC1430F933A05753C1A9659C8B63&amp;scp=1&amp;sq=miss%20earth%20vida%20samadzai&amp;st=cse|publisher=The New York Times Company|first=World News|last=New York Times|date=2003-10-30|accessdate=2009-01-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm&quot;&gt;{{cite news|title=Miss Earth 2004 beauty pageant|url=http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm|publisher=China Daily|first=Reuters|last=News|date=2004-10-25|accessdate=2007-10-23}}&lt;/ref&gt;

==Mga Nagwagi==
{{main|Talaan ng mga Titulado ng Miss Earth}}
{| class=&quot;sortable&quot; border=&quot;5&quot; cellpadding=&quot;3&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin:1em 1em 1em 0; background:#fff; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%;&quot;
|- colspan=&quot;10&quot; style=&quot;background:#787878; text-align:center;&quot;
|width=&quot;30&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Taon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Bansa'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:220px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Miss Earth'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Lokasyon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:120px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Blg. ng Kalahok'''
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2001|2001]]|| {{flag|Dinamarka}} || [[Catharina Svensson]] ||[[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 42
|-
| rowspan=2 align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2002|2002]] || {{flag|Bosnia at Herzegovina}}
| [[Džejla Glavović]]{{refn|group=A|number=first|Tinanggalan ng korona.&lt;ref name=bosnia&gt;{{cite news|last=Lo|first=Ricardo|date=29 Mayo 2003|title=Miss Earth dethroned!|url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|accessdate=3 Setyembre 2009|language=Ingles|archive-date=4 Enero 2013|archive-url=https://archive.today/20130104101542/http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;}} || rowspan=2 | [[Pasay]], [[Philippines]] || rowspan=2 align=&quot;center&quot;| 53
|-
| {{flag|Kenya}}
| [[Winfred Omwakwe]]{{refn|group=A|number=second|Humalili.&lt;ref name=bosnia /&gt;}}
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2003|2003]] || {{flag|Honduras}} || [[Dania Prince]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 57
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2004|2004]] || {{flag|Brasil}} || [[Priscilla Meirelles]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 61
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2005|2005]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alexandra Braun]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2006|2006]] || {{flag|Tsile}} || [[Hil Hernández]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 82
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2007|2007]] || {{flag|Kanada}} || [[Jessica Trisko]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 88
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2008|2008]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karla Henry]] || [[Angeles]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2009|2009]] || {{flag|Brasil}} || [[Larissa Ramos]] || [[Boracay]], [[Pilipinas]]  ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2010|2010]] || {{flag|Indiya}} || [[Nicole Faria]] || [[Nha Trang]], [[Vietnam]] || align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2011|2011]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Olga Alava]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2012|2012]] || {{flag|Republikang Tseko}} || [[Tereza Fajksová]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2013|2013]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alyz Henrich]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 89
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2014|2014]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Jamie Herrell]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2015|2015]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Angelia Ong]] || [[Vienna]], [[Austria]] ||align=&quot;center&quot;|  86
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2016|2016]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Katherine Espín]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  83
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2017|2017]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karen Ibasco|Karen Ibasco **]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2018|2018]] || {{flag|Biyetnam}} || [[Nguyễn Phương Khánh]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  87
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2019|2019]] || {{flag|Puerto Rico|name=Porto Riko}} || [[Nellys Pimentel]] || [[Lungsod ng Parañaque]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2020|2020]] || {{flag|Estados Unidos}} || [[Lindsey Coffey]] || Virtual ||align=&quot;center&quot;|  84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2021|2021]] || {{flag|Belize|name=Belis}} || [[Destiny Wagner]] || Virtual || align=&quot;center&quot;| 89
|-
|}
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; isa sa mga dahilan kung bakit sinasabing luto para sa Pilipinas ang patimpalak na ito. Bagamat halata ang kakulangan sa pisikal na kagandahan, ito ay nakalusot sa &quot;Beauty Of Face&quot; round. {{reflist|group=A}}

==Galeriya ng Miss Earth==
&lt;gallery&gt;
|'''Miss Earth 2017'''&lt;br/&gt;[[Karen Ibasco]], [[Philippines]]
File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|'''Miss Earth 2015'''&lt;br/&gt;[[Angelia Ong]], [[Philippines]]
File:Jamie Herrell (Miss Philippines Earth 2014 ).jpg|'''Miss Earth 2014'''&lt;br/&gt;[[Jamie Herrell]], [[Philippines]]
|'''Miss Earth 2013'''&lt;br/&gt;[[Alyz Henrich]], [[Venezuela]]
File:Tereza Fajksova Olympia 2013.jpg|'''Miss Earth 2012'''&lt;br/&gt;[[Tereza Fajksová]], [[Czech Republic]]
|'''Miss Earth 2011'''&lt;br/&gt;[[Olga Alava]], [[Ecuador]]
|'''Miss Earth 2010'''&lt;br/&gt;[[Nicole Faria]], [[India]]
|'''Miss Earth 2009'''&lt;br/&gt;[[Larissa Ramos]], [[Brazil]]
File:Karla Henry.jpg|'''Miss Earth 2008'''&lt;br/&gt;[[Karla Henry]], [[Philippines]]
File:MissEarth2007.jpg|'''Miss Earth 2007'''&lt;br/&gt;[[Jessica Trisko]], [[Canada]]
File:Hilhernandez.png|'''Miss Earth 2006'''&lt;br/&gt;[[Hil Hernandez]], [[Chile]]
File:MissEarth2005.jpg|'''Miss Earth 2005'''&lt;br/&gt;[[Alexandra Braun]], [[Venezuela]]
|'''Miss Earth 2004'''&lt;br/&gt;[[Priscilla Meirelles]], [[Brazil]]
|'''Miss Earth 2003'''&lt;br/&gt; [[Dania Prince]], [[Honduras]]
|'''Miss Earth 2002'''&lt;br/&gt; [[Winfred Omwakwe]], [[Kenya]]
File:Catharina Svensson, Miss Earth 2001.jpg|'''Miss Earth 2001'''&lt;br/&gt;[[Catharina Svensson]], [[Denmark]]
&lt;/gallery&gt;

==Tignan din==
*[[Miss Universe]]
*[[Miss World]]
*[[Miss International]]

==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
==Mga Kawing Panlabas==
*http://www.missearth.info/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721224846/http://www.missearth.info/ |date=2011-07-21 }}
*{{Facebook|MissEarth|Miss Earth}}
*{{Instagram|missearth|Miss Earth}}
*{{Twitter|MissEarth|Miss Earth}}
[[Kategorya:Mga taunang palatuntunang pantelebisyon]]</text>
      <sha1>gt11rqzwspcvw9utkhkv1xk5ye2vwyo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958111</id>
      <parentid>1958110</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:37:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7653" xml:space="preserve">{{Infobox organization
|name         = Miss Earth
|image        = 
|image_border = 
|size         = 200 px
|caption      = 
|map          = 
|msize        = 
|mcaption     = 
|motto        = [[Talks for a Cause]]
|formation    = 2001
|type         = [[Beauty pageant]]
|headquarters = [[Manila]]
|location     = {{flag|Philippines}}
|language     = [[English language|English]]
|leader_title = President
|leader_name  = Ramon Monzon
|key_people   = [[Lorraine Schuck]]
|website      = [http://www.missearth.tv/ Miss Earth official website]
}}

[[File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|right|thumb|180px|Miss Earth 2015, Angelia Ong]]

Ang '''Miss Earth''' (Ingles, lit. &quot;Binibining Lupa&quot;) ay isang taunang timpalak ng kudaan lamang na nagsusulong ng pa ngangalaga ng kapaligiran.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Afghanistan: Anti-Pageant Judges|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3DC1430F933A05753C1A9659C8B63&amp;scp=1&amp;sq=miss%20earth%20vida%20samadzai&amp;st=cse|publisher=The New York Times Company|first=World News|last=New York Times|date=2003-10-30|accessdate=2009-01-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm&quot;&gt;{{cite news|title=Miss Earth 2004 beauty pageant|url=http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm|publisher=China Daily|first=Reuters|last=News|date=2004-10-25|accessdate=2007-10-23}}&lt;/ref&gt;

==Mga Nagwagi==
{{main|Talaan ng mga Titulado ng Miss Earth}}
{| class=&quot;sortable&quot; border=&quot;5&quot; cellpadding=&quot;3&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin:1em 1em 1em 0; background:#fff; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%;&quot;
|- colspan=&quot;10&quot; style=&quot;background:#787878; text-align:center;&quot;
|width=&quot;30&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Taon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Bansa'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:220px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Miss Earth'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Lokasyon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:120px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Blg. ng Kalahok'''
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2001|2001]]|| {{flag|Dinamarka}} || [[Catharina Svensson]] ||[[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 42
|-
| rowspan=2 align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2002|2002]] || {{flag|Bosnia at Herzegovina}}
| [[Džejla Glavović]]{{refn|group=A|number=first|Tinanggalan ng korona.&lt;ref name=bosnia&gt;{{cite news|last=Lo|first=Ricardo|date=29 Mayo 2003|title=Miss Earth dethroned!|url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|accessdate=3 Setyembre 2009|language=Ingles|archive-date=4 Enero 2013|archive-url=https://archive.today/20130104101542/http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;}} || rowspan=2 | [[Pasay]], [[Philippines]] || rowspan=2 align=&quot;center&quot;| 53
|-
| {{flag|Kenya}}
| [[Winfred Omwakwe]]{{refn|group=A|number=second|Humalili.&lt;ref name=bosnia /&gt;}}
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2003|2003]] || {{flag|Honduras}} || [[Dania Prince]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 57
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2004|2004]] || {{flag|Brasil}} || [[Priscilla Meirelles]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 61
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2005|2005]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alexandra Braun]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2006|2006]] || {{flag|Tsile}} || [[Hil Hernández]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 82
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2007|2007]] || {{flag|Kanada}} || [[Jessica Trisko]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 88
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2008|2008]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karla Henry]] || [[Angeles]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2009|2009]] || {{flag|Brasil}} || [[Larissa Ramos]] || [[Boracay]], [[Pilipinas]]  ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2010|2010]] || {{flag|Indiya}} || [[Nicole Faria]] || [[Nha Trang]], [[Vietnam]] || align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2011|2011]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Olga Alava]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2012|2012]] || {{flag|Republikang Tseko}} || [[Tereza Fajksová]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2013|2013]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alyz Henrich]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 89
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2014|2014]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Jamie Herrell]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2015|2015]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Angelia Ong]] || [[Vienna]], [[Austria]] ||align=&quot;center&quot;|  86
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2016|2016]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Katherine Espín]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  83
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2017|2017]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karen Ibasco|Karen Ibasco **]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2018|2018]] || {{flag|Biyetnam}} || [[Nguyễn Phương Khánh]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  87
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2019|2019]] || {{flag|Puerto Rico|name=Porto Riko}} || [[Nellys Pimentel]] || [[Lungsod ng Parañaque]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2020|2020]] || {{flag|Estados Unidos}} || [[Lindsey Coffey]] || Virtual ||align=&quot;center&quot;|  84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2021|2021]] || {{flag|Belize|name=Belis}} || [[Destiny Wagner]] || Virtual || align=&quot;center&quot;| 89
|-
|}
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; isa sa mga dahilan kung bakit sinasabing luto para sa Pilipinas ang patimpalak na ito. Bagamat halata ang kakulangan sa pisikal na kagandahan, ito ay nakalusot sa &quot;Beauty Of Face&quot; round. {{reflist|group=A}}

==Galeriya ng Miss Earth==
&lt;gallery&gt;
|'''Miss Earth 2017'''&lt;br/&gt;[[Karen Ibasco]], [[Philippines]]
File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|'''Miss Earth 2015'''&lt;br/&gt;[[Angelia Ong]], [[Philippines]]
File:Jamie Herrell (Miss Philippines Earth 2014 ).jpg|'''Miss Earth 2014'''&lt;br/&gt;[[Jamie Herrell]], [[Philippines]]
|'''Miss Earth 2013'''&lt;br/&gt;[[Alyz Henrich]], [[Venezuela]]
File:Tereza Fajksova Olympia 2013.jpg|'''Miss Earth 2012'''&lt;br/&gt;[[Tereza Fajksová]], [[Czech Republic]]
|'''Miss Earth 2011'''&lt;br/&gt;[[Olga Alava]], [[Ecuador]]
|'''Miss Earth 2010'''&lt;br/&gt;[[Nicole Faria]], [[India]]
|'''Miss Earth 2009'''&lt;br/&gt;[[Larissa Ramos]], [[Brazil]]
File:Karla Henry.jpg|'''Miss Earth 2008'''&lt;br/&gt;[[Karla Henry]], [[Philippines]]
File:MissEarth2007.jpg|'''Miss Earth 2007'''&lt;br/&gt;[[Jessica Trisko]], [[Canada]]
File:Hilhernandez.png|'''Miss Earth 2006'''&lt;br/&gt;[[Hil Hernandez]], [[Chile]]
File:MissEarth2005.jpg|'''Miss Earth 2005'''&lt;br/&gt;[[Alexandra Braun]], [[Venezuela]]
|'''Miss Earth 2004'''&lt;br/&gt;[[Priscilla Meirelles]], [[Brazil]]
|'''Miss Earth 2003'''&lt;br/&gt; [[Dania Prince]], [[Honduras]]
|'''Miss Earth 2002'''&lt;br/&gt; [[Winfred Omwakwe]], [[Kenya]]
File:Catharina Svensson, Miss Earth 2001.jpg|'''Miss Earth 2001'''&lt;br/&gt;[[Catharina Svensson]], [[Denmark]]
&lt;/gallery&gt;

==Tignan din==
*[[Miss Universe]]
*[[Miss World]]
*[[Miss International]]

==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
==Mga Kawing Panlabas==
*http://www.missearth.info/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721224846/http://www.missearth.info/ |date=2011-07-21 }}
*{{Facebook|MissEarth|Miss Earth}}
*{{Instagram|missearth|Miss Earth}}
*{{Twitter|MissEarth|Miss Earth}}
[[Kategorya:Mga taunang palatuntunang pantelebisyon]]</text>
      <sha1>mdk17gubyn8z4dcnam2npapg4kghiet</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958112</id>
      <parentid>1958111</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:39:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7651" xml:space="preserve">{{Infobox organization
|name         = Miss Earth
|image        = 
|image_border = 
|size         = 200 px
|caption      = 
|map          = 
|msize        = 
|mcaption     = 
|motto        = [[Beauties for a Cause]]
|formation    = 2001
|type         = [[Beauty pageant]]
|headquarters = [[Maynila]]
|location     = {{flag|Pilipinas}}
|language     = [[Wikang Ingles|Ingles]]
|leader_title = President
|leader_name  = Ramon Monzon
|key_people   = [[Lorraine Schuck]]
|website      = [http://www.missearth.tv/ Miss Earth official website]
}}

[[File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|right|thumb|180px|Miss Earth 2015, Angelia Ong]]

Ang '''Miss Earth''' (Ingles, lit. &quot;Binibining Lupa&quot;) ay isang taunang timpalak ng kudaan lamang na nagsusulong ng pa ngangalaga ng kapaligiran.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Afghanistan: Anti-Pageant Judges|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3DC1430F933A05753C1A9659C8B63&amp;scp=1&amp;sq=miss%20earth%20vida%20samadzai&amp;st=cse|publisher=The New York Times Company|first=World News|last=New York Times|date=2003-10-30|accessdate=2009-01-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm&quot;&gt;{{cite news|title=Miss Earth 2004 beauty pageant|url=http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm|publisher=China Daily|first=Reuters|last=News|date=2004-10-25|accessdate=2007-10-23}}&lt;/ref&gt;

==Mga Nagwagi==
{{main|Talaan ng mga Titulado ng Miss Earth}}
{| class=&quot;sortable&quot; border=&quot;5&quot; cellpadding=&quot;3&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin:1em 1em 1em 0; background:#fff; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%;&quot;
|- colspan=&quot;10&quot; style=&quot;background:#787878; text-align:center;&quot;
|width=&quot;30&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Taon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Bansa'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:220px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Miss Earth'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Lokasyon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:120px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Blg. ng Kalahok'''
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2001|2001]]|| {{flag|Dinamarka}} || [[Catharina Svensson]] ||[[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 42
|-
| rowspan=2 align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2002|2002]] || {{flag|Bosnia at Herzegovina}}
| [[Džejla Glavović]]{{refn|group=A|number=first|Tinanggalan ng korona.&lt;ref name=bosnia&gt;{{cite news|last=Lo|first=Ricardo|date=29 Mayo 2003|title=Miss Earth dethroned!|url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|accessdate=3 Setyembre 2009|language=Ingles|archive-date=4 Enero 2013|archive-url=https://archive.today/20130104101542/http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;}} || rowspan=2 | [[Pasay]], [[Philippines]] || rowspan=2 align=&quot;center&quot;| 53
|-
| {{flag|Kenya}}
| [[Winfred Omwakwe]]{{refn|group=A|number=second|Humalili.&lt;ref name=bosnia /&gt;}}
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2003|2003]] || {{flag|Honduras}} || [[Dania Prince]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 57
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2004|2004]] || {{flag|Brasil}} || [[Priscilla Meirelles]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 61
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2005|2005]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alexandra Braun]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2006|2006]] || {{flag|Tsile}} || [[Hil Hernández]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 82
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2007|2007]] || {{flag|Kanada}} || [[Jessica Trisko]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 88
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2008|2008]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karla Henry]] || [[Angeles]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2009|2009]] || {{flag|Brasil}} || [[Larissa Ramos]] || [[Boracay]], [[Pilipinas]]  ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2010|2010]] || {{flag|Indiya}} || [[Nicole Faria]] || [[Nha Trang]], [[Vietnam]] || align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2011|2011]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Olga Alava]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2012|2012]] || {{flag|Republikang Tseko}} || [[Tereza Fajksová]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2013|2013]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alyz Henrich]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 89
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2014|2014]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Jamie Herrell]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2015|2015]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Angelia Ong]] || [[Vienna]], [[Austria]] ||align=&quot;center&quot;|  86
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2016|2016]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Katherine Espín]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  83
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2017|2017]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karen Ibasco|Karen Ibasco **]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2018|2018]] || {{flag|Biyetnam}} || [[Nguyễn Phương Khánh]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  87
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2019|2019]] || {{flag|Puerto Rico|name=Porto Riko}} || [[Nellys Pimentel]] || [[Lungsod ng Parañaque]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2020|2020]] || {{flag|Estados Unidos}} || [[Lindsey Coffey]] || Virtual ||align=&quot;center&quot;|  84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2021|2021]] || {{flag|Belize|name=Belis}} || [[Destiny Wagner]] || Virtual || align=&quot;center&quot;| 89
|-
|}
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; isa sa mga dahilan kung bakit sinasabing luto para sa Pilipinas ang patimpalak na ito. Bagamat halata ang kakulangan sa pisikal na kagandahan, ito ay nakalusot sa &quot;Beauty Of Face&quot; round. {{reflist|group=A}}

==Galeriya ng Miss Earth==
&lt;gallery&gt;
|'''Miss Earth 2017'''&lt;br/&gt;[[Karen Ibasco]], [[Philippines]]
File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|'''Miss Earth 2015'''&lt;br/&gt;[[Angelia Ong]], [[Philippines]]
File:Jamie Herrell (Miss Philippines Earth 2014 ).jpg|'''Miss Earth 2014'''&lt;br/&gt;[[Jamie Herrell]], [[Philippines]]
|'''Miss Earth 2013'''&lt;br/&gt;[[Alyz Henrich]], [[Venezuela]]
File:Tereza Fajksova Olympia 2013.jpg|'''Miss Earth 2012'''&lt;br/&gt;[[Tereza Fajksová]], [[Czech Republic]]
|'''Miss Earth 2011'''&lt;br/&gt;[[Olga Alava]], [[Ecuador]]
|'''Miss Earth 2010'''&lt;br/&gt;[[Nicole Faria]], [[India]]
|'''Miss Earth 2009'''&lt;br/&gt;[[Larissa Ramos]], [[Brazil]]
File:Karla Henry.jpg|'''Miss Earth 2008'''&lt;br/&gt;[[Karla Henry]], [[Philippines]]
File:MissEarth2007.jpg|'''Miss Earth 2007'''&lt;br/&gt;[[Jessica Trisko]], [[Canada]]
File:Hilhernandez.png|'''Miss Earth 2006'''&lt;br/&gt;[[Hil Hernandez]], [[Chile]]
File:MissEarth2005.jpg|'''Miss Earth 2005'''&lt;br/&gt;[[Alexandra Braun]], [[Venezuela]]
|'''Miss Earth 2004'''&lt;br/&gt;[[Priscilla Meirelles]], [[Brazil]]
|'''Miss Earth 2003'''&lt;br/&gt; [[Dania Prince]], [[Honduras]]
|'''Miss Earth 2002'''&lt;br/&gt; [[Winfred Omwakwe]], [[Kenya]]
File:Catharina Svensson, Miss Earth 2001.jpg|'''Miss Earth 2001'''&lt;br/&gt;[[Catharina Svensson]], [[Denmark]]
&lt;/gallery&gt;

==Tignan din==
*[[Miss Universe]]
*[[Miss World]]
*[[Miss International]]

==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
==Mga Kawing Panlabas==
*http://www.missearth.info/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721224846/http://www.missearth.info/ |date=2011-07-21 }}
*{{Facebook|MissEarth|Miss Earth}}
*{{Instagram|missearth|Miss Earth}}
*{{Twitter|MissEarth|Miss Earth}}
[[Kategorya:Mga taunang palatuntunang pantelebisyon]]</text>
      <sha1>r86z6xzhykntp6egh72koy6gwoocy84</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958113</id>
      <parentid>1958112</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:42:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7691" xml:space="preserve">{{Infobox organization
|name         = Miss Earth
|image        = Missearth.png
|image_border = 
|size         = 200 px
|caption      = 
|map          = 
|msize        = 
|mcaption     = 
|motto        = [[Beauties for a Cause]]
|formation    = {{Start date and age|2001|4|3}}
|type         = [[Beauty pageant]]
|headquarters = [[Maynila]]
|location     = {{flag|Pilipinas}}
|language     = [[Wikang Ingles|Ingles]]
|leader_title = President
|leader_name  = Ramon Monzon
|key_people   = [[Lorraine Schuck]]
|website      = [http://www.missearth.tv/ Miss Earth official website]
}}

[[File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|right|thumb|180px|Miss Earth 2015, Angelia Ong]]

Ang '''Miss Earth''' (Ingles, lit. &quot;Binibining Lupa&quot;) ay isang taunang timpalak ng kudaan lamang na nagsusulong ng pa ngangalaga ng kapaligiran.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Afghanistan: Anti-Pageant Judges|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3DC1430F933A05753C1A9659C8B63&amp;scp=1&amp;sq=miss%20earth%20vida%20samadzai&amp;st=cse|publisher=The New York Times Company|first=World News|last=New York Times|date=2003-10-30|accessdate=2009-01-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm&quot;&gt;{{cite news|title=Miss Earth 2004 beauty pageant|url=http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm|publisher=China Daily|first=Reuters|last=News|date=2004-10-25|accessdate=2007-10-23}}&lt;/ref&gt;

==Mga Nagwagi==
{{main|Talaan ng mga Titulado ng Miss Earth}}
{| class=&quot;sortable&quot; border=&quot;5&quot; cellpadding=&quot;3&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin:1em 1em 1em 0; background:#fff; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%;&quot;
|- colspan=&quot;10&quot; style=&quot;background:#787878; text-align:center;&quot;
|width=&quot;30&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Taon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Bansa'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:220px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Miss Earth'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Lokasyon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:120px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Blg. ng Kalahok'''
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2001|2001]]|| {{flag|Dinamarka}} || [[Catharina Svensson]] ||[[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 42
|-
| rowspan=2 align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2002|2002]] || {{flag|Bosnia at Herzegovina}}
| [[Džejla Glavović]]{{refn|group=A|number=first|Tinanggalan ng korona.&lt;ref name=bosnia&gt;{{cite news|last=Lo|first=Ricardo|date=29 Mayo 2003|title=Miss Earth dethroned!|url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|accessdate=3 Setyembre 2009|language=Ingles|archive-date=4 Enero 2013|archive-url=https://archive.today/20130104101542/http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;}} || rowspan=2 | [[Pasay]], [[Philippines]] || rowspan=2 align=&quot;center&quot;| 53
|-
| {{flag|Kenya}}
| [[Winfred Omwakwe]]{{refn|group=A|number=second|Humalili.&lt;ref name=bosnia /&gt;}}
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2003|2003]] || {{flag|Honduras}} || [[Dania Prince]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 57
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2004|2004]] || {{flag|Brasil}} || [[Priscilla Meirelles]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 61
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2005|2005]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alexandra Braun]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2006|2006]] || {{flag|Tsile}} || [[Hil Hernández]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 82
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2007|2007]] || {{flag|Kanada}} || [[Jessica Trisko]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 88
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2008|2008]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karla Henry]] || [[Angeles]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2009|2009]] || {{flag|Brasil}} || [[Larissa Ramos]] || [[Boracay]], [[Pilipinas]]  ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2010|2010]] || {{flag|Indiya}} || [[Nicole Faria]] || [[Nha Trang]], [[Vietnam]] || align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2011|2011]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Olga Alava]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2012|2012]] || {{flag|Republikang Tseko}} || [[Tereza Fajksová]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2013|2013]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alyz Henrich]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 89
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2014|2014]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Jamie Herrell]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2015|2015]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Angelia Ong]] || [[Vienna]], [[Austria]] ||align=&quot;center&quot;|  86
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2016|2016]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Katherine Espín]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  83
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2017|2017]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karen Ibasco|Karen Ibasco **]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2018|2018]] || {{flag|Biyetnam}} || [[Nguyễn Phương Khánh]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  87
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2019|2019]] || {{flag|Puerto Rico|name=Porto Riko}} || [[Nellys Pimentel]] || [[Lungsod ng Parañaque]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2020|2020]] || {{flag|Estados Unidos}} || [[Lindsey Coffey]] || Virtual ||align=&quot;center&quot;|  84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2021|2021]] || {{flag|Belize|name=Belis}} || [[Destiny Wagner]] || Virtual || align=&quot;center&quot;| 89
|-
|}
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; isa sa mga dahilan kung bakit sinasabing luto para sa Pilipinas ang patimpalak na ito. Bagamat halata ang kakulangan sa pisikal na kagandahan, ito ay nakalusot sa &quot;Beauty Of Face&quot; round. {{reflist|group=A}}

==Galeriya ng Miss Earth==
&lt;gallery&gt;
|'''Miss Earth 2017'''&lt;br/&gt;[[Karen Ibasco]], [[Philippines]]
File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|'''Miss Earth 2015'''&lt;br/&gt;[[Angelia Ong]], [[Philippines]]
File:Jamie Herrell (Miss Philippines Earth 2014 ).jpg|'''Miss Earth 2014'''&lt;br/&gt;[[Jamie Herrell]], [[Philippines]]
|'''Miss Earth 2013'''&lt;br/&gt;[[Alyz Henrich]], [[Venezuela]]
File:Tereza Fajksova Olympia 2013.jpg|'''Miss Earth 2012'''&lt;br/&gt;[[Tereza Fajksová]], [[Czech Republic]]
|'''Miss Earth 2011'''&lt;br/&gt;[[Olga Alava]], [[Ecuador]]
|'''Miss Earth 2010'''&lt;br/&gt;[[Nicole Faria]], [[India]]
|'''Miss Earth 2009'''&lt;br/&gt;[[Larissa Ramos]], [[Brazil]]
File:Karla Henry.jpg|'''Miss Earth 2008'''&lt;br/&gt;[[Karla Henry]], [[Philippines]]
File:MissEarth2007.jpg|'''Miss Earth 2007'''&lt;br/&gt;[[Jessica Trisko]], [[Canada]]
File:Hilhernandez.png|'''Miss Earth 2006'''&lt;br/&gt;[[Hil Hernandez]], [[Chile]]
File:MissEarth2005.jpg|'''Miss Earth 2005'''&lt;br/&gt;[[Alexandra Braun]], [[Venezuela]]
|'''Miss Earth 2004'''&lt;br/&gt;[[Priscilla Meirelles]], [[Brazil]]
|'''Miss Earth 2003'''&lt;br/&gt; [[Dania Prince]], [[Honduras]]
|'''Miss Earth 2002'''&lt;br/&gt; [[Winfred Omwakwe]], [[Kenya]]
File:Catharina Svensson, Miss Earth 2001.jpg|'''Miss Earth 2001'''&lt;br/&gt;[[Catharina Svensson]], [[Denmark]]
&lt;/gallery&gt;

==Tignan din==
*[[Miss Universe]]
*[[Miss World]]
*[[Miss International]]

==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
==Mga Kawing Panlabas==
*http://www.missearth.info/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721224846/http://www.missearth.info/ |date=2011-07-21 }}
*{{Facebook|MissEarth|Miss Earth}}
*{{Instagram|missearth|Miss Earth}}
*{{Twitter|MissEarth|Miss Earth}}
[[Kategorya:Mga taunang palatuntunang pantelebisyon]]</text>
      <sha1>93haa3e6ziqn7qrahhaizyxk6q89963</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958114</id>
      <parentid>1958113</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:45:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7641" xml:space="preserve">{{Infobox organization
|name         = Miss Earth
|image        = 
|image_border = 
|size         = 
|caption      = 
|map          = 
|msize        = 
|mcaption     = 
|motto        = Beauties for a Cause
|formation    = {{Start date and age|2001|4|3}}
|type         = [[Beauty pageant]]
|headquarters = [[Maynila]]
|location     = {{flag|Pilipinas}}
|language     = [[Wikang Ingles|Ingles]]
|leader_title = President
|leader_name  = Ramon Monzon
|key_people   = Lorraine Schuck
|website      = {{URL|http://www.missearth.tv}}
}}

[[File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|right|thumb|180px|Miss Earth 2015, Angelia Ong]]

Ang '''Miss Earth''' (Ingles, lit. &quot;Binibining Lupa&quot;) ay isang taunang timpalak ng kudaan lamang na nagsusulong ng pa ngangalaga ng kapaligiran.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Afghanistan: Anti-Pageant Judges|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3DC1430F933A05753C1A9659C8B63&amp;scp=1&amp;sq=miss%20earth%20vida%20samadzai&amp;st=cse|publisher=The New York Times Company|first=World News|last=New York Times|date=2003-10-30|accessdate=2009-01-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm&quot;&gt;{{cite news|title=Miss Earth 2004 beauty pageant|url=http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm|publisher=China Daily|first=Reuters|last=News|date=2004-10-25|accessdate=2007-10-23}}&lt;/ref&gt;

==Mga Nagwagi==
{{main|Talaan ng mga Titulado ng Miss Earth}}
{| class=&quot;sortable&quot; border=&quot;5&quot; cellpadding=&quot;3&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin:1em 1em 1em 0; background:#fff; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%;&quot;
|- colspan=&quot;10&quot; style=&quot;background:#787878; text-align:center;&quot;
|width=&quot;30&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Taon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Bansa'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:220px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Miss Earth'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Lokasyon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:120px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Blg. ng Kalahok'''
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2001|2001]]|| {{flag|Dinamarka}} || [[Catharina Svensson]] ||[[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 42
|-
| rowspan=2 align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2002|2002]] || {{flag|Bosnia at Herzegovina}}
| [[Džejla Glavović]]{{refn|group=A|number=first|Tinanggalan ng korona.&lt;ref name=bosnia&gt;{{cite news|last=Lo|first=Ricardo|date=29 Mayo 2003|title=Miss Earth dethroned!|url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|accessdate=3 Setyembre 2009|language=Ingles|archive-date=4 Enero 2013|archive-url=https://archive.today/20130104101542/http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;}} || rowspan=2 | [[Pasay]], [[Philippines]] || rowspan=2 align=&quot;center&quot;| 53
|-
| {{flag|Kenya}}
| [[Winfred Omwakwe]]{{refn|group=A|number=second|Humalili.&lt;ref name=bosnia /&gt;}}
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2003|2003]] || {{flag|Honduras}} || [[Dania Prince]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 57
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2004|2004]] || {{flag|Brasil}} || [[Priscilla Meirelles]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 61
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2005|2005]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alexandra Braun]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2006|2006]] || {{flag|Tsile}} || [[Hil Hernández]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 82
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2007|2007]] || {{flag|Kanada}} || [[Jessica Trisko]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 88
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2008|2008]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karla Henry]] || [[Angeles]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2009|2009]] || {{flag|Brasil}} || [[Larissa Ramos]] || [[Boracay]], [[Pilipinas]]  ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2010|2010]] || {{flag|Indiya}} || [[Nicole Faria]] || [[Nha Trang]], [[Vietnam]] || align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2011|2011]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Olga Alava]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2012|2012]] || {{flag|Republikang Tseko}} || [[Tereza Fajksová]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2013|2013]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alyz Henrich]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 89
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2014|2014]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Jamie Herrell]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2015|2015]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Angelia Ong]] || [[Vienna]], [[Austria]] ||align=&quot;center&quot;|  86
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2016|2016]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Katherine Espín]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  83
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2017|2017]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karen Ibasco|Karen Ibasco **]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2018|2018]] || {{flag|Biyetnam}} || [[Nguyễn Phương Khánh]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  87
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2019|2019]] || {{flag|Puerto Rico|name=Porto Riko}} || [[Nellys Pimentel]] || [[Lungsod ng Parañaque]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2020|2020]] || {{flag|Estados Unidos}} || [[Lindsey Coffey]] || Virtual ||align=&quot;center&quot;|  84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2021|2021]] || {{flag|Belize|name=Belis}} || [[Destiny Wagner]] || Virtual || align=&quot;center&quot;| 89
|-
|}
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; isa sa mga dahilan kung bakit sinasabing luto para sa Pilipinas ang patimpalak na ito. Bagamat halata ang kakulangan sa pisikal na kagandahan, ito ay nakalusot sa &quot;Beauty Of Face&quot; round. {{reflist|group=A}}

==Galeriya ng Miss Earth==
&lt;gallery&gt;
|'''Miss Earth 2017'''&lt;br/&gt;[[Karen Ibasco]], [[Philippines]]
File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|'''Miss Earth 2015'''&lt;br/&gt;[[Angelia Ong]], [[Philippines]]
File:Jamie Herrell (Miss Philippines Earth 2014 ).jpg|'''Miss Earth 2014'''&lt;br/&gt;[[Jamie Herrell]], [[Philippines]]
|'''Miss Earth 2013'''&lt;br/&gt;[[Alyz Henrich]], [[Venezuela]]
File:Tereza Fajksova Olympia 2013.jpg|'''Miss Earth 2012'''&lt;br/&gt;[[Tereza Fajksová]], [[Czech Republic]]
|'''Miss Earth 2011'''&lt;br/&gt;[[Olga Alava]], [[Ecuador]]
|'''Miss Earth 2010'''&lt;br/&gt;[[Nicole Faria]], [[India]]
|'''Miss Earth 2009'''&lt;br/&gt;[[Larissa Ramos]], [[Brazil]]
File:Karla Henry.jpg|'''Miss Earth 2008'''&lt;br/&gt;[[Karla Henry]], [[Philippines]]
File:MissEarth2007.jpg|'''Miss Earth 2007'''&lt;br/&gt;[[Jessica Trisko]], [[Canada]]
File:Hilhernandez.png|'''Miss Earth 2006'''&lt;br/&gt;[[Hil Hernandez]], [[Chile]]
File:MissEarth2005.jpg|'''Miss Earth 2005'''&lt;br/&gt;[[Alexandra Braun]], [[Venezuela]]
|'''Miss Earth 2004'''&lt;br/&gt;[[Priscilla Meirelles]], [[Brazil]]
|'''Miss Earth 2003'''&lt;br/&gt; [[Dania Prince]], [[Honduras]]
|'''Miss Earth 2002'''&lt;br/&gt; [[Winfred Omwakwe]], [[Kenya]]
File:Catharina Svensson, Miss Earth 2001.jpg|'''Miss Earth 2001'''&lt;br/&gt;[[Catharina Svensson]], [[Denmark]]
&lt;/gallery&gt;

==Tignan din==
*[[Miss Universe]]
*[[Miss World]]
*[[Miss International]]

==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
==Mga Kawing Panlabas==
*http://www.missearth.info/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721224846/http://www.missearth.info/ |date=2011-07-21 }}
*{{Facebook|MissEarth|Miss Earth}}
*{{Instagram|missearth|Miss Earth}}
*{{Twitter|MissEarth|Miss Earth}}
[[Kategorya:Mga taunang palatuntunang pantelebisyon]]</text>
      <sha1>hqx1r6v187jcxf5s33z50ux2m7zogvg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958135</id>
      <parentid>1958114</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7651" xml:space="preserve">{{Infobox organization
|name         = Miss Earth
|image        = 
|image_border = 
|size         = 
|caption      = 
|map          = 
|msize        = 
|mcaption     = 
|motto        = Beauties for a Cause
|formation    = {{Start date and age|2001|4|3}}
|type         = [[Patimpalak ng kagandahan]]
|headquarters = [[Maynila]]
|location     = {{flag|Pilipinas}}
|language     = [[Wikang Ingles|Ingles]]
|leader_title = President
|leader_name  = Ramon Monzon
|key_people   = Lorraine Schuck
|website      = {{URL|http://www.missearth.tv}}
}}

[[File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|right|thumb|180px|Miss Earth 2015, Angelia Ong]]

Ang '''Miss Earth''' (Ingles, lit. &quot;Binibining Lupa&quot;) ay isang taunang timpalak ng kudaan lamang na nagsusulong ng pa ngangalaga ng kapaligiran.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Afghanistan: Anti-Pageant Judges|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B07E3DC1430F933A05753C1A9659C8B63&amp;scp=1&amp;sq=miss%20earth%20vida%20samadzai&amp;st=cse|publisher=The New York Times Company|first=World News|last=New York Times|date=2003-10-30|accessdate=2009-01-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm&quot;&gt;{{cite news|title=Miss Earth 2004 beauty pageant|url=http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-10/25/content_385531.htm|publisher=China Daily|first=Reuters|last=News|date=2004-10-25|accessdate=2007-10-23}}&lt;/ref&gt;

==Mga Nagwagi==
{{main|Talaan ng mga Titulado ng Miss Earth}}
{| class=&quot;sortable&quot; border=&quot;5&quot; cellpadding=&quot;3&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin:1em 1em 1em 0; background:#fff; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%;&quot;
|- colspan=&quot;10&quot; style=&quot;background:#787878; text-align:center;&quot;
|width=&quot;30&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Taon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Bansa'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:220px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Miss Earth'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:180px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Lokasyon'''&lt;/span&gt;|| style=&quot;width:120px;&quot;|&lt;span style=&quot;color:white&quot;&gt;'''Blg. ng Kalahok'''
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2001|2001]]|| {{flag|Dinamarka}} || [[Catharina Svensson]] ||[[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 42
|-
| rowspan=2 align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2002|2002]] || {{flag|Bosnia at Herzegovina}}
| [[Džejla Glavović]]{{refn|group=A|number=first|Tinanggalan ng korona.&lt;ref name=bosnia&gt;{{cite news|last=Lo|first=Ricardo|date=29 Mayo 2003|title=Miss Earth dethroned!|url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|accessdate=3 Setyembre 2009|language=Ingles|archive-date=4 Enero 2013|archive-url=https://archive.today/20130104101542/http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=207957&amp;publicationSubCategoryId=70|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;}} || rowspan=2 | [[Pasay]], [[Philippines]] || rowspan=2 align=&quot;center&quot;| 53
|-
| {{flag|Kenya}}
| [[Winfred Omwakwe]]{{refn|group=A|number=second|Humalili.&lt;ref name=bosnia /&gt;}}
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2003|2003]] || {{flag|Honduras}} || [[Dania Prince]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 57
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2004|2004]] || {{flag|Brasil}} || [[Priscilla Meirelles]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] || align=&quot;center&quot;| 61
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2005|2005]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alexandra Braun]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
| align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2006|2006]] || {{flag|Tsile}} || [[Hil Hernández]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 82
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2007|2007]] || {{flag|Kanada}} || [[Jessica Trisko]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 88
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2008|2008]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karla Henry]] || [[Angeles]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2009|2009]] || {{flag|Brasil}} || [[Larissa Ramos]] || [[Boracay]], [[Pilipinas]]  ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2010|2010]] || {{flag|Indiya}} || [[Nicole Faria]] || [[Nha Trang]], [[Vietnam]] || align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2011|2011]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Olga Alava]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2012|2012]] || {{flag|Republikang Tseko}} || [[Tereza Fajksová]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 80
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2013|2013]] || {{flag|Beneswela}} || [[Alyz Henrich]] || [[Muntinlupa]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 89
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2014|2014]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Jamie Herrell]] || [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;| 85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2015|2015]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Angelia Ong]] || [[Vienna]], [[Austria]] ||align=&quot;center&quot;|  86
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2016|2016]] || {{flag|Ecuador|name=Ekwador}} || [[Katherine Espín]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  83
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2017|2017]] || {{flag|Pilipinas}} || [[Karen Ibasco|Karen Ibasco **]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2018|2018]] || {{flag|Biyetnam}} || [[Nguyễn Phương Khánh]] || [[Lungsod ng Pasay]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  87
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2019|2019]] || {{flag|Puerto Rico|name=Porto Riko}} || [[Nellys Pimentel]] || [[Lungsod ng Parañaque]], [[Pilipinas]] ||align=&quot;center&quot;|  85
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2020|2020]] || {{flag|Estados Unidos}} || [[Lindsey Coffey]] || Virtual ||align=&quot;center&quot;|  84
|-
|align=&quot;center&quot;| [[Miss Earth 2021|2021]] || {{flag|Belize|name=Belis}} || [[Destiny Wagner]] || Virtual || align=&quot;center&quot;| 89
|-
|}
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; isa sa mga dahilan kung bakit sinasabing luto para sa Pilipinas ang patimpalak na ito. Bagamat halata ang kakulangan sa pisikal na kagandahan, ito ay nakalusot sa &quot;Beauty Of Face&quot; round. {{reflist|group=A}}

==Galeriya ng Miss Earth==
&lt;gallery&gt;
|'''Miss Earth 2017'''&lt;br/&gt;[[Karen Ibasco]], [[Philippines]]
File:Angelia Ong supports International Women's Day.jpg|'''Miss Earth 2015'''&lt;br/&gt;[[Angelia Ong]], [[Philippines]]
File:Jamie Herrell (Miss Philippines Earth 2014 ).jpg|'''Miss Earth 2014'''&lt;br/&gt;[[Jamie Herrell]], [[Philippines]]
|'''Miss Earth 2013'''&lt;br/&gt;[[Alyz Henrich]], [[Venezuela]]
File:Tereza Fajksova Olympia 2013.jpg|'''Miss Earth 2012'''&lt;br/&gt;[[Tereza Fajksová]], [[Czech Republic]]
|'''Miss Earth 2011'''&lt;br/&gt;[[Olga Alava]], [[Ecuador]]
|'''Miss Earth 2010'''&lt;br/&gt;[[Nicole Faria]], [[India]]
|'''Miss Earth 2009'''&lt;br/&gt;[[Larissa Ramos]], [[Brazil]]
File:Karla Henry.jpg|'''Miss Earth 2008'''&lt;br/&gt;[[Karla Henry]], [[Philippines]]
File:MissEarth2007.jpg|'''Miss Earth 2007'''&lt;br/&gt;[[Jessica Trisko]], [[Canada]]
File:Hilhernandez.png|'''Miss Earth 2006'''&lt;br/&gt;[[Hil Hernandez]], [[Chile]]
File:MissEarth2005.jpg|'''Miss Earth 2005'''&lt;br/&gt;[[Alexandra Braun]], [[Venezuela]]
|'''Miss Earth 2004'''&lt;br/&gt;[[Priscilla Meirelles]], [[Brazil]]
|'''Miss Earth 2003'''&lt;br/&gt; [[Dania Prince]], [[Honduras]]
|'''Miss Earth 2002'''&lt;br/&gt; [[Winfred Omwakwe]], [[Kenya]]
File:Catharina Svensson, Miss Earth 2001.jpg|'''Miss Earth 2001'''&lt;br/&gt;[[Catharina Svensson]], [[Denmark]]
&lt;/gallery&gt;

==Tignan din==
*[[Miss Universe]]
*[[Miss World]]
*[[Miss International]]

==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
==Mga Kawing Panlabas==
*http://www.missearth.info/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721224846/http://www.missearth.info/ |date=2011-07-21 }}
*{{Facebook|MissEarth|Miss Earth}}
*{{Instagram|missearth|Miss Earth}}
*{{Twitter|MissEarth|Miss Earth}}
[[Kategorya:Mga taunang palatuntunang pantelebisyon]]</text>
      <sha1>nxcc03ea9bqccpkx9mrdwf9zzc2eyw1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padron:Infobox former country</title>
    <ns>10</ns>
    <id>167541</id>
    <redirect title="Padron:Infobox country" />
    <revision>
      <id>1958180</id>
      <parentid>1507968</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:10:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Padron:Infobox country]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Template:Infobox country]]

{{r from merger}}</text>
      <sha1>ohiv6yte4w4oinmt396y4jwoyg0qup0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sobyet na Sosyalistang Republika ng Belorusya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>182073</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya" />
    <revision>
      <id>1958152</id>
      <parentid>1227855</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</text>
      <sha1>1wibywzqa6phexf3q58jb8vziypomfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cyaxares the Great</title>
    <ns>0</ns>
    <id>197817</id>
    <redirect title="Cyaxares" />
    <revision>
      <id>1958121</id>
      <parentid>1196372</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Cyaxares]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Cyaxares]]</text>
      <sha1>p47nnl6fjytceiudtsdrkkdimue59yt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cyaxares ang Dakila</title>
    <ns>0</ns>
    <id>197818</id>
    <redirect title="Cyaxares" />
    <revision>
      <id>1958120</id>
      <parentid>1196375</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:46:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Cyaxares]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Cyaxares]]</text>
      <sha1>p47nnl6fjytceiudtsdrkkdimue59yt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sosyalistang Republikang Sobyet ng Belorusya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>202460</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya" />
    <revision>
      <id>1958154</id>
      <parentid>1227675</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:49:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Biyelorusya]]</text>
      <sha1>1wibywzqa6phexf3q58jb8vziypomfw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mumia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>209290</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958133</id>
      <parentid>1255249</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mumiyyah</title>
    <ns>0</ns>
    <id>209291</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958137</id>
      <parentid>1255250</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:47:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]</text>
      <sha1>q0plf8t9kiu4emhv4yfblpj1qz6m8fy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Imperyong Neo-Babilonya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>213404</id>
    <revision>
      <id>1958194</id>
      <parentid>1952778</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:38:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5314" xml:space="preserve">{{See also|Babilonya|Lungsod ng Babilonya}}
{{Infobox Former Country
|native_name            = 
|conventional_long_name = Imperyong Neo-Babilonya
|common_name            = Babilonya
|continent              = moved from Category:Asia to the Middle East
|region                 = the Middle East
|country                = 
|era                    = Panahong Bakal
|status_text            = 
|empire                 = 
|government_type        = Monarchy
|year_start             = 626 BCE
|year_end               = 539 BCE
|year_exile_start       = 
|year_exile_end         = 
|event_start            = Nabopolassar
|date_start             = 
|event_end              = Battle of Opis
|p1                     = Neo-Assyrian Empire
|flag_p1                = Map of Assyria.png 
|s1                     = Achaemenid Empire
|flag_s1                = Standard of Cyrus the Great (Achaemenid Empire).svg
|s2                     = Median Empire
|image_map              = Neo-Babylonian Empire.png
|image_map_caption      = The Neo-Babylonian Empire
|image_flag             = 
|flag_type              = 
|capital               = [[Babilonya]]
|common_languages       = [[Wikang Akkadio]], [[Aramaiko]]
|title_leader           = [[List of Kings of Babylon|Hari]]
|leader1                = [[Nabopolassar]](unang hari)
|year_leader1           = 626–605 BCE
|leader2                = [[Nabonidus]](huling hari)
|year_leader2           = 556–539 BCE
|today                  = {{flag|Iraq}}&lt;br /&gt;{{flag|Syria}}&lt;br /&gt;{{flag|Turkey}}&lt;br /&gt;{{flag|Egypt}}&lt;br /&gt;{{flag|Saudi Arabia}}&lt;br /&gt;{{flag|Jordan}}&lt;br /&gt;{{flag|Iran}}&lt;br /&gt;{{flag|Kuwait}}&lt;br /&gt;{{flag|Lebanon}}&lt;br /&gt;{{flag|Palestinian Authority}}&lt;br /&gt;{{flag|Israel}}&lt;br /&gt;{{flag|Cyprus}}
}}
{{History of Iraq}}
Ang '''Imperyong Neo-Babilonio''' o '''Imperyong Neo-Babilonyano''' o '''Imperyong Kaldeo''' ay isang panahon sa kasaysayan ng [[Mesopotamia]] na nagsimula noong 626 BCE at nagwakas noong 539 BCE.&lt;ref&gt;Talley Ornan, ''The Triumph of the Symbol: Pictorial Representation of Deities in Mesopotamia and the Biblical Image Ban'' (Göttingen: Academic Press Fribourg, 2005), 4 n. 6&lt;/ref&gt; Noong mga nakaraang tatlong [[siglo]], ang [[Babilonya]] ay pinamunuan ng kanilang kapwa nagsasalita ng [[wikang Akkadiano]] at mga hilaagang mga kapitbahay na [[Assyria]]. Sa buong panahong iyon, ang Babilonya ay nagtamasa ng isang prominenteng katayuan. Nagawa ng mga Asiryo na panatilihin ang katapatan ng mga Babilonyano sa panahong [[Imperyong Neo-Asiryo]] sa pamamagitan ng pagkakaloob ng mga tumaas na pribilehiyo o sa militar. Gayunpaman, ito ay nagbago noong 627 BCE sa kamatayan ng huling malakas na pinunong Asiryo na si [[Assurbanipal]] at ang Babilonya ay naghimagsik sa ilalim ng Kaldeong si  [[Nabopolassar]] sa sumunod na taon. Sa pakikipag-alyado sa [[Medes]], ang [[Nineveh]] ay sinakop noong 612 BCE at ang upuang imperyo ay muling nilipat sa [[Babilonya]]. Ang panahong ito ay nakasaksi ng isang malaking pagyabong mga proyektong pangarkitektura, mga sining at agham sa Babilonya. Ang mga pinuno ng imperyo Neo-Babilonya ay malalim na may kamalayan sa pagiging sinauna ng kanilang mga lahi at nagpursigi ng mga patakarang arko-tradisyonalista na bumuhay ng karamihan ng kanilang sinaunang [[Sumero-Akkadiano]]ng kultura. Bagaman ang [[wikang Aramaiko]] ay naging pang-araw araw na wika, ang [[wikang Akkadiano]] ay ibinalik bilang wika ng pamamahala at kultura. Ang mga sinaunang ekspresyon mula sa nakaraang 1,500 taon ay muling ipinakilala sa mga inskripsiyong Akkadiano kasama ng mga salitang matagal na hindi sinalita sa panahong ito na [[wikang Sumeryo]]. Ang [[skriptong kuneiporma]] na Neo-Babilonyano ay binago upang magmukhang tulad ng lumang ika-3 [[milenyo]]ng skripto ng [[wikang Akkadiano]]. Ang mga sinaunang sining Neo-Babylonian [[cuneiform script]] was also modified to make it look like the old 3rd-millennium BC script of [[Akkadian language|Akkad]]. Ang mga sinaunang sining mula sa heydey ng kaluwalhatiang imperyal ng Babilonya ay tinrtto may malapit sa pagpipitagang pang relihiyon at iningatan. Halimbawa ang estataw ni [[Sargon ng Akkad]] ay natagpuan noong pagtatayo at ang isang templo ay itinayo para dito at hinandugan ng mga handog. Ang kuwento sinalaysay kung paano sa mga pagsisikap ni Nabucodonosor na ibalik ang Templo sa [[Sippar]] ay kinailangang gumawa ng mga paulit ulit na paghuhukay hanggang sa matagpuan ang depositong pundasyon ni [[Naram-Suen ng Akkad|Naram-Suen]] na pumayag sa kanyang muling itayo ang templo ng angkop. Muli ring binuhay ng mga Neo-Babilonyano, ang sinaunang kasanayang [[Sargon]]id ng paghihirang ng isang maharlikang anak na babae bilang [[saserdotisa]] ng [[diyosang-buwan]] na si [[Sin (mitolohiya)|Sin]].
== Dinastiyang Neo-Babilonyano ==
* [[Nabopolassar|Nabu-apla-usur]] 626 BCE&amp;nbsp;– [[609–600 BCE|605 BCE]]
* [[Nabucodonosor II|Nabu-kudurri-usur]] II [[609–600 BCE|605 BCE]]&amp;nbsp;– 562 BCE
* [[Amel-Marduk|Amel-]][[Marduk]] 562 BCE&amp;nbsp;– 560 BCE
* [[Neriglissar]] 560 BCE&amp;nbsp;– 556 BCE
* [[Labashi-Marduk|Labaši-]][[Marduk]]  556 BCE
* [[Nabonidus]] [[556 BCE|556]]&amp;nbsp;– 539 BCE

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
{{Iraq topics}}
{{Ancient Mesopotamia}}
{{Empires}}

[[Kategorya:Babilonya]]
[[Kategorya:Sinaunang kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Sinaunang Israel at Juda]]</text>
      <sha1>gvqupuv7uduujb1bji0u8ocxrpf7v2c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manfil</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242789</id>
    <revision>
      <id>1958296</id>
      <parentid>1957569</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T10:40:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7511" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|name =    Sitio Manfil
|native_name = ᜋᜈ̟ᜉ̊ᜎ̟
|official_name = ''Sityo ng Manfil''
| other_name    = [[Missouri]]
| image_skyline  = Manfil 2018.jpg
| image_caption   = Ang Sityo Manfil noong Mayo 2018
| settlement_type = Subdibisyon
| nickname         =     {{hlist|Kapayapaan|Kings}}
| motto         = Lady of Peace and Good Voyage
| pushpin_map = &lt;!-- Philippines --&gt;
| pushpin_map_caption = Location of Canlubang within the Philippines
|coordinates       = {{coord|14|11|31|N|121|4|16|E|region:PH|display=inline,title}}
| subdivision_type = [[Bansa]]
| subdivision_name = [[Pilipinas]]
| subdivision_type1 = [[Estado]]
| subdivision_name1 =   [[Timog Luzon]]
| subdivision_type2 =   [[Rehiyon]]
| subdivision_name2 =   [[Calabarzon]] 
| subdivision_type3 = [[Probinsya]]
| subdivision_name3 =   [[Laguna (province)|Laguna]]
| subdivision_type4 =  [[City]]
| subdivision_name4 =   [[Calamba, Laguna|Calamba]]
| subdivision_type5    = [[Barangay]]
| subdivision_name5    =   [[Canlubang]]
| subdivision_type6     = Subdibisyon
| subdivision_name6     = [[Kapayapaan Village]]
| leader_title = Punong Barangay&lt;br&gt;BPSO Officers
| leader_name = {{plainlist|
* [[Larry O. Dimayuga]] ({{small|''aktibo''}})&lt;!-- Barangay Kapitan --&gt;&lt;br&gt;Lucila Cabatac&lt;!-- Missouri Team --&gt;
* Richard Mojillo
* Nestor Lomongo 
* Isidro Laureles †
* Elmer Lezero
* Rolando Dela Cruz 
* Vincent Jayson Bundoc 
* Virgilio Paa 
* Randy Panganiban 
* George Gil Batistil 
}}
| population_total = (more than 900+) official
| population_as_of =  2015 
| blank_name_sec1    =  Wika
| blank_info_sec1    = '''[[Wikang Filipino|Pilipino]]'''&lt;br&gt;{{hlist|[[Wikang Tagalog|Tagalog]]| [[Taglish]]| [[Swardspeak]]|[[Wikang Bikol|Bikolano]]| [[Wikang Sebwano|Sebwano]]| [[Wikang Iloko|Ilokano]]| [[Wikang Ilonggo|Ilonggo]]| [[Wikang Waray|Waray]]|[[Wikang Kamayo|Kamayo]]}}
| blank_name_sec2   =  Pistahan
| blank_info_sec2   = Peace &amp; Good Voyage&lt;br&gt;Mayo 14
| area_land_km2     =  1.56
}} &lt;!-- Infobox ends --&gt;

Ang '''Sitio Manfil''' ay isa sa limang sitio na nasasakop nang &quot;Kapayapaan Village, Canlubang &quot;maliit man ang Sityo dito naman matatagpuan and dalawang malaking pampublikong paaralan ang &quot;San Ramon Elementary School&quot; at &quot;[[Kapayapaan Integrated School]]&quot; ''dati'' ay &quot;Kapayapaan National High School&quot; Ang Cedar Creek sa Manfil at Asia-2 ang nagsisilbing boundary sa isa't isa ito ang Sentro nang Kapayapaan Village o tinaguriang &quot;Kapayapan&quot;, (Our Lady of the Peace) sa kapistahan sa buwan ng Mayo ng kapilya, Napagkalooban rin ito ng &quot;Filipino Chinese Chamber&quot; sa pagsasaayos nang Sitio Hall, Day Care Center kabilang rin ang Makati Development Center sa pag-saayos ng Drainage System (Creek). Sa tulong ni Eric Q. Manaig nung ito'y nakaupo pa sa puwesto, Joaquin Jun Chipeco at Timmy &quot;Justin&quot; Chipeco.&lt;ref&gt;https://ph.locale.online/manfil-kapayapaan-ville-canlubang-calamba-city-1103744160.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://heyplaces.ph/02197582/Manfil_Kapayapaan_Ville_Canlubang_Calamba_Laguna&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://ph.placedigger.com/manfil-kapayapaan-ville-canlubang-calamba-city858379083.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://nearbyph.com/location/14.204173/121.096153/kapayapaan-ville-canlubang-calamba-city-laguna-philippines&lt;/ref&gt;

; Mga purok  
{|class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align: center&quot;
|-
!Puroks
!Pangkat
!Adres
!Road St.
!Area
|-
| '''Purok I''' || UNO || Block 1 - 8 || 1-8 St. || 847.69 m
|-
| '''Purok II''' || New Rabbit || Block 9 - 14||9-15 St. || 508.20 m
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| '''Purok III&lt;br&gt;Purok IV''' || Manfil Kings || Block 15 - 24 || 16-24 St. || 608.95 m
|-
| L'Tunes || Block 25 - 32 || 25-34 St. || 591.40 m
|-
| '''Purok V''' || [[Toronto Raptors|Raptors]] || Block 33 - 42 || 35-45 St. || 552.98 m 
|}

== Punong Kinatawan: opisyal ==
{{See also|Lokal na halalan sa Calamba, 2022}}
Ang Manfil Homeowner's Association ay nakikiisa para sa mamamayan sa loob ng Kapayapaan, kada apat na taon ay nagpapapalit palit ang bawat opisyales na mga tumatakbong kandidato, Ang eleksyon ay gaganapin sa araw ng 3, Hulyo 2022 ng sityo.
{|class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center;
!Bansa !! Pangalan !! Taon !! Rango
|-
| rowspan=&quot;5&quot;| {{PHI}}  
| Jose Apolinario  
| 1998 - 2004 
| 5
|-
| Alberto Adolfo 
| 2005- 2012 
| 4
|- 
| Luisito Mendoza 
| 2013 - 2017 
| 3
|-
| Lucila Cabatac
| 2019-2022
| 2
|-
| [[To be announced|TBA]]
| 2022-kasalukuyan
| style=&quot;background:lightblue&quot;| Participating
|}

===Missouri Team, Manfil 2019===
* Lucila Cabatac as Sitio Charge Coordinator
* Richard Mojillo as Missouri 1
* Nestor Lomongo as Missouri 2
* Isidro Laureles † as Missouri 3
* Elmer Lezero as P.R.O, Missouri 4 
* Rolando Dela Cruz as P.R.O, Missouri 5
* Vincent Jayson Bundoc as Missouri 6
* Virgilio Paa as Missouri 7
* Randy Panganiban as Missouri 8
* George Gil Batistil as Missouri 9

===Manfil Homeowner's Association===
{| class = &quot;wikitable&quot; style = &quot;font-size: 100%;&quot;
|-
! Rango !! Pangalan !! Partido !! Boto%
|-
|1. || Jan Ardy Belleza || rowspan=&quot;2&quot;| Pagbabago! || rowspan=&quot;11&quot;| [[To be announced|TBA]]
|-
|2. || Elsa Bansale 
|-
|3. || Alan Panaguiton || Masaligan   
|-
|4. || Mary Ann Prudante || rowspan=&quot;4&quot;| Pagbabago!
|-
|5. || Jovito Romualdo 
|-
|6. || Ricky Trinidad 
|-
|7. || Esterlita Nartea 
|-
|8. || {{grey|Joemarie Pedrajas}} || rowspan=&quot;2&quot;| Masaligan
|-
|9. || Alexander Pulido 
|-
|10. || Myrna Honrado || rowspan=&quot;2&quot;| Pagbabago! 
|-
|11. || Jubeth Landicho 
|}

== Palatandaan ==
;Hardin 
* '''Manfil Angels Garden''', ay isa rin sa palatandaan na matatagpuan as sityo ng manfil.
* '''Poultryville''', (Landmark: Villasante; Pebrero 27, 2002), ay isang palatandaan na hardin na matatagpuan sa Manfil barangay ng Canlubang.

{| class=&quot;wikitable mw-collapsible mw-collapsed sortable&quot;
|-
! Stores
! Shops
|-
| Ate Susan's Store || Aqua's Mineral Water Shop
|-
| Bertoys Merchandise || Bonbon's Xerox &amp; Photoshop
|-
| Barangay Burger || Garry's Hair Salon
|-
| Charita's Eatery || Canon's Comp. Shop 
|-
| Commercial Buildiing Center (CBC, Manfil) || Onon's Comp. Shop
|-
| Domasig Bakery-Manfil || Jun's Trusted Barber Shop
|-
| Eva's Store || Ricky's Barber Shop
|-
| Fe Store || Manfil's Angel Garden
|-
| Ghenerics Pharmacy Manfil || Manfil's Vape Shop
|-
| Gonzales Store || Manfil's Vulcanizing Shop
|-
| Goto at Lugawan sa Manfil || rowspan=&quot;12&quot;| {{center|{{grey|N / A}}}}
|-
| Ilongga's Store
|-
| Joleda's Building 
|-
| KantoTea hub
|-
| Mader's Store
|-
| Manfil's Generika Pharmacy
|-
| Nesie Store
|-
| [[Personal Collection]] branch
|-
| &lt;s&gt;Olarte's Pizza&lt;/s&gt;
|-
| &lt;s&gt;Sol's Party Needs&lt;/s&gt;
|-
| Ultra Mega Grocery-Kapayapaan
|-
| Ate Yolly's eatery
|}

== Edukasyon ==
* Manfil Daycare Center 
* San Ramon Elementary School 
* [[Kapayapaan Integrated School|Kapayapaan Integrated School, Main]]

; Klasipikasyon
* 2km from Baryo Canlubang
* Feast - May 14
* Growth Management &amp; Redemvelopment Sitio

== Lokasyon ==
; Lokasyon ng purok
{{Geographic location 
| Centre   =   Purok 4
| North     =   Purok 3
| Northeast  =   Purok 1
| East   =   Purok 2
| Southeast  =  Purok 3, Asia-2
| South = Purok 5
| Southwest = Carmel Housing
| West  =  Leslies Corporation CIP 1
}}

; Heograpiya ng mga sityo
{{Geographic location
| Centre = Manfil
| North = [[Palao]]
| Northeast = [[Asia-1]]
| Northwest = Carmelray Industrial Park 1
| East = [[MCDC]]
| Southeast = [[Asia-2]]
| South = [[Carmel Housing]]
| Southwest = Carmel Housing
| West = [[Carmelray Industrial Park 1]]
}}

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Canlubang]]
[[Kategorya:Calamba, Laguna]]</text>
      <sha1>q99s3njjivqtjlcd4w859unt0n86dje</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mombasa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>255763</id>
    <revision>
      <id>1958227</id>
      <parentid>1887158</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T05:24:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2270" xml:space="preserve">[[Talaksan:Mombasa skyline.jpg|thumb|300px|Panoramang urbano ng Mombasa.]]
[[Talaksan:Downtown Mombasa.jpg|thumb|Kabayanan ng Mombasa]]
Ang '''Mombasa''' (/məmˈbɑːsə/; ''Kenyan English'': [mɔmˈbɑːsə]) ay ang pangalawang pinakamataong lungsod sa [[Kenya]].&lt;ref name=&quot;CIA World Factbook, 2012&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2219.html#ke |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |accessdate=17 Agosto 2013 |archive-date=4 Mayo 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120504222851/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2219.html#ke |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Ito rin ang kabisera ng [[Kondado ng Mombasa]]. Matatagpuan ito sa baybayin ng timog-silangang Kenya. Tinatayang 1.2 milyong katao ang populasyon ng lungsod noong 2016.&lt;ref name=&quot;Business Daily&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.businessdailyafrica.com/Investors-fault-Mombasa-new-master-plan--/-/539546/2148746/-/fprxkxz/-/index.html |title=Investors fault Mombasa’s new master plan |publisher=Business Daily |accessdate=19 Agosto 2014 |archive-date=19 Hunyo 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180619214034/https://www.businessdailyafrica.com/Investors-fault-Mombasa-new-master-plan--/-/539546/2148746/-/fprxkxz/-/index.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Dahil sa lokasyon nito, ang Mombasa ay pangunahing daungan ng bansa. Mayroon din itong paliparang pandaigdig. Ito rin ang panrehiyong pusod ng ekonomiya, kalakalan, kultura, at turismo. Ang lokasyon nito sa [[Karagatang Indiyano]] ay nagbigay sa pagiging makasaysayang sentro ng kalakalan ang lungsod,&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.mombasainfo.com/about-mombasa/history-culture/history-of-mombasa/ |title=History of Mombasa |location=Mombasa, Kenya |publisher=Mombasainfo.com |accessdate=17 Agosto 2013 |archive-date=2018-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180221063905/http://www.mombasainfo.com/about-mombasa/history-culture/history-of-mombasa/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; at magkailang beses na itong nakontrol ng maraming bansa dahil sa istratehikong lokasyon nito.

==Tingnan din==
{{commons category|Mombasa}}
* [[Talaan ng mga lungsod sa Kenya]]

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{stub|Aprika}}

[[Kategorya:Mga lungsod ng Kenya]]</text>
      <sha1>0ox8psx01xhyqijjys7mv5hyepvrdv1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>255854</id>
    <revision>
      <id>1958285</id>
      <parentid>1941887</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:16:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2706" xml:space="preserve">[[Talaksan:Hama, Syria.jpg|thumb|Hama]]
[[Talaksan:Norias of Hama, Orontes River, Hama, Syria.jpg|thumb|Isa sa mga &quot;''noria''&quot; ng lungsod.]]
Ang '''Hama''' ([[Wikang Arabo|Arabo]]: حماة‎‎ ''Ḥamāh'' [ħaˈmaː], &quot;''fortress''&quot;; [[Hebreong Biblikal]]: חֲמָת‎ ''Ḥamāth'') ay isang lungsod sa mga pampang ng [[Ilog Orontes]] sa gitna-kanlurang [[Syria]]. Matatagpuan ito 213 kilometro (132 milya) hilaga ng [[Damasco]] at 46 kilometro (29 milya) hilaga ng [[Homs]]. Ito ang kabisera ng [[Gobernado ng Hama]] (''Hama Governorate''). Isa ito sa mga pinakamataong lungsod sa bansa, na may 312,994 katao ayon sa senso noong 2004.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cbssyr.org/General%20census/census%202004/pop-man.pdf |title=2004 official census |publisher=cbss |accessdate=4 Nobyembre 2013 |archive-date=2013-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130310211017/http://www.cbssyr.org/General%20census/census%202004/pop-man.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Noong 2009, tinataya na may 854,000 katao ang lungsod, at dahil diyan ito ang pang-apat na pinakamataong lungsod sa bansa kasunod ng [[Aleppo]], Damasco, at Homs.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/2013/09/your-cheat-sheet-to-the-syrian-conflict.html |title=Updated: Your Cheat Sheet to the Syrian Conflict |publisher=PBS}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Hamah (Syria)|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/253154/Hamah|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=3 Hunyo 2013}}&lt;/ref&gt;

Tanyag ang lungsod sa labimpitong ''noria'' nito na ginamit sa pagpapatubig ng mga hardin, na sinasabi ng mga taga-lungsod na mula pa sa 1100 B.K.. Bagaman ginamit noon sa [[irigasyon]], nananatili na lamang ang mga ''noria'' sa layuning pang-[[estetiko]] (o kagandahang panlabas na anyo).

Sa mga huling dekada, naging kilala ang lungsod ng Hama bilang sentro ng oposisyong kontra-[[Ba'ath]] sa Syria, lalo na ang [[Muslim Brotherhood]]. Sinalakay ng [[Hukbong Katihan ng Syria]] ang lungsod, simula sa [[Gulo sa Hama (1964)|''riot'' noong 1964]], at naging tagpo ng pagpatay ng maraming tao noong [[Himagsikang Islamismo sa Syria]] nang naganap ang mga [[Masaker sa Hama (1981)|masaker sa lungsod noong 1981]] at [[Masaker sa Hama (1982)|1982]] kung saan 25,000 katao ang nasawi. Muling naging tagpuan ang lungsod ng laban sa pagitan ng militar ng Syria at pwersang oposisyon bilang isa sa mga pangunahing kaganapan ng [[Digmaang Sibil sa Syria]] sa [[Paglusob ng Hama (2011)|paglusob ng lungsod noong 2011]].

==Tingnan din==
* [[Talaan ng mga lungsod sa Syria]]

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{coord|35|08|N|36|45|E|region:SY|display=title}}

[[Kategorya:Mga lungsod ng Syria]]
[[Kategorya:Mga estadong Arameo]]</text>
      <sha1>099npazmur88lkckkglis94rgeoismt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sosyalistikong Republikang Soviet ng Ukranya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>279707</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya" />
    <revision>
      <id>1958155</id>
      <parentid>1633772</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:49:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Ukranya]]</text>
      <sha1>kpz0xms103br7tmieo5v43z59iio9k0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wall's</title>
    <ns>0</ns>
    <id>281094</id>
    <redirect title="Unilever" />
    <revision>
      <id>1958107</id>
      <parentid>1676591</parentid>
      <timestamp>2022-07-23T12:08:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jojit fb</username>
        <id>38</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Unilever]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Unilever]]</text>
      <sha1>l0sk4pifcd0eu2e38z8dsmy7brkusiv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Karina Bautista</title>
    <ns>0</ns>
    <id>293456</id>
    <revision>
      <id>1958290</id>
      <parentid>1933908</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T09:31:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:4451:1108:E300:DE89:83FF:FE8A:C479</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2490" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name  = Karina Bautista
| image =
| caption =
| birth_name = Karina Bautista
| height = 162 cm
| birth_date =  {{birth date and age|2002|4|29}} 
| birth_place = [[Santiago, Isabela]], [[Pilipinas]]
| other_names =  Kare Bautista
| nationality =  [[Pilipino]]
| occupation = [[Aktres]], Estudyante
| years_active =  2018&amp;ndash;kasalukuyan
| known_for =  [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili
| agent = Star Hunt {{small|(2018-kasalukuyan)}} &lt;br&gt;
Rise Artists Studio {{small|(2021–kasalukuyan)}} &lt;br&gt; Star Magic {{small|(2021–kasalukuyan)}}
| alma_mater = 
| website = {{Instagram|karebautista}}{{Twitter|@MissKaree}}
}}

Si '''Karina Bautista''' ay isang artista mula sa Pilipinas siya ay tanyag kabilang si [[Aljon Mendoza]] sa [[Pinoy Big Brother: Otso]] bilang teen hearthrob ng first batch teens edisyon. Siya ay tanyag bilang &quot;The Miss Independent of Isabela&quot;, Siya ay Batch Runner-Up ng 1st Teen Batch ng ''Pinoy Big Brother: Otso'' at nakuha niya ang ikalawang puwesto 2.&lt;ref&gt;https://push.abs-cbn.com/2019/4/4/fresh-scoops/look-karina-bautista-reunited-with-father-after-9-205662&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://starcinema.abs-cbn.com/2019/9/8/news/pbb-otsos-karina-bautista-is-meg-magazines-cov-52291&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Himpilan'''
|- 
| rowspan=&quot;3&quot;| 2019 || ''[[Pinoy Big Brother: Otso]]'' || Housemate || rowspan=&quot;10&quot;| [[ABS-CBN]]
|-
| ''Sandugo'' || Andrea “Andeng” Kalaw
|-
| ''Magandang Buhay: Momshie Serye'' || Elaine
|-
|2020 || Ghost Of The Past || Amy  
|- 
|2020 || Ampalaya Chronicles Present: “Labyu Hehe” || Peng  
|-
|2020 || The Four Bad Boys and Me || Tiffany 
|-
|2021 || Hoy Love You! (Season 1 &amp; 2) || Kara 
|-
|2021 || Paano Kita Mapasasalamatan || Charina 
|-
| 2021 || Viral Scandal || Bea
|-
| 2022 || MMK: Love Ko To || Theza
|-
|TBA || Love on Da Move || Chantal || [[TV5]]
|-
|TBA || ''Di Tayo Bagay'' || Zel || [[Regal Entertainment]]
|}

==Parangal==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%

!Year
!Award-giving Body
!Category
!Notable Works
!Result
|-
| 2020
| Rawr Awards 2020
| Movie ng Taon
| Ghost of the Past
| {{Won}}
|}

==Tingnan rin==
* [[Aljon Mendoza]]
* [[Kaori Oinuma]]
* [[Pinoy Big Brother: Otso]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

{{Usbong|Artista|Pilipinas}}

[[Kategorya:Ipinanganak noong 2002]]
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga Ilokano]]
[[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>60vdzoh33zb0y9pfy54nl9pptj873qd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958291</id>
      <parentid>1958290</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T09:32:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:4451:1108:E300:DE89:83FF:FE8A:C479</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2507" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name  = Karina Bautista
| image =
| caption =
| birth_name = Karina Bautista
| Height = 162 cm
| Weight = 45 kg
| birth_date =  {{birth date and age|2002|4|29}} 
| birth_place = [[Santiago, Isabela]], [[Pilipinas]]
| other_names =  Kare Bautista
| nationality =  [[Pilipino]]
| occupation = [[Aktres]], Estudyante
| years_active =  2018&amp;ndash;kasalukuyan
| known_for =  [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili
| agent = Star Hunt {{small|(2018-kasalukuyan)}} &lt;br&gt;
Rise Artists Studio {{small|(2021–kasalukuyan)}} &lt;br&gt; Star Magic {{small|(2021–kasalukuyan)}}
| alma_mater = 
| website = {{Instagram|karebautista}}{{Twitter|@MissKaree}}
}}

Si '''Karina Bautista''' ay isang artista mula sa Pilipinas siya ay tanyag kabilang si [[Aljon Mendoza]] sa [[Pinoy Big Brother: Otso]] bilang teen hearthrob ng first batch teens edisyon. Siya ay tanyag bilang &quot;The Miss Independent of Isabela&quot;, Siya ay Batch Runner-Up ng 1st Teen Batch ng ''Pinoy Big Brother: Otso'' at nakuha niya ang ikalawang puwesto 2.&lt;ref&gt;https://push.abs-cbn.com/2019/4/4/fresh-scoops/look-karina-bautista-reunited-with-father-after-9-205662&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://starcinema.abs-cbn.com/2019/9/8/news/pbb-otsos-karina-bautista-is-meg-magazines-cov-52291&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Himpilan'''
|- 
| rowspan=&quot;3&quot;| 2019 || ''[[Pinoy Big Brother: Otso]]'' || Housemate || rowspan=&quot;10&quot;| [[ABS-CBN]]
|-
| ''Sandugo'' || Andrea “Andeng” Kalaw
|-
| ''Magandang Buhay: Momshie Serye'' || Elaine
|-
|2020 || Ghost Of The Past || Amy  
|- 
|2020 || Ampalaya Chronicles Present: “Labyu Hehe” || Peng  
|-
|2020 || The Four Bad Boys and Me || Tiffany 
|-
|2021 || Hoy Love You! (Season 1 &amp; 2) || Kara 
|-
|2021 || Paano Kita Mapasasalamatan || Charina 
|-
| 2021 || Viral Scandal || Bea
|-
| 2022 || MMK: Love Ko To || Theza
|-
|TBA || Love on Da Move || Chantal || [[TV5]]
|-
|TBA || ''Di Tayo Bagay'' || Zel || [[Regal Entertainment]]
|}

==Parangal==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%

!Year
!Award-giving Body
!Category
!Notable Works
!Result
|-
| 2020
| Rawr Awards 2020
| Movie ng Taon
| Ghost of the Past
| {{Won}}
|}

==Tingnan rin==
* [[Aljon Mendoza]]
* [[Kaori Oinuma]]
* [[Pinoy Big Brother: Otso]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

{{Usbong|Artista|Pilipinas}}

[[Kategorya:Ipinanganak noong 2002]]
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga Ilokano]]
[[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>5b939qfiwr4b08qs3l0y0z9k0de11p2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958292</id>
      <parentid>1958291</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T09:35:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:4451:1108:E300:DE89:83FF:FE8A:C479</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2554" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name  = Karina Bautista
| image =
| caption =
| birth_name = Karina Bautista
| Height = 162 cm
| Weight = 45 kg
| birth_date =  {{birth date and age|2002|4|29}} 
| birth_place = [[Santiago, Isabela]], [[Pilipinas]]
| other_names =  Kare Bautista
| nationality =  [[Pilipino]]
| occupation = [[Aktres]], Estudyante
| years_active =  2018&amp;ndash;kasalukuyan
| known_for =  [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili
| agent = Star Hunt {{small|(2018-kasalukuyan)}} &lt;br&gt;
Rise Artists Studio {{small|(2021–kasalukuyan)}} &lt;br&gt; Star Magic {{small|(2021–kasalukuyan)}}
| alma_mater = 
| website = {{Instagram|karebautista}}{{Twitter|@MissKaree}}
}}

Si '''Karina Bautista''' ay Filipino-Japanese at lumaki sa Pilioinas. Isa siyang artista mula sa Pilipinas siya ay tanyag kabilang si [[Aljon Mendoza]] sa [[Pinoy Big Brother: Otso]] bilang teen hearthrob ng first batch teens edisyon. Siya ay tanyag bilang &quot;The Miss Independent of Isabela&quot;, Siya ay Batch Runner-Up ng 1st Teen Batch ng ''Pinoy Big Brother: Otso'' at nakuha niya ang ikalawang puwesto 2.&lt;ref&gt;https://push.abs-cbn.com/2019/4/4/fresh-scoops/look-karina-bautista-reunited-with-father-after-9-205662&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://starcinema.abs-cbn.com/2019/9/8/news/pbb-otsos-karina-bautista-is-meg-magazines-cov-52291&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Himpilan'''
|- 
| rowspan=&quot;3&quot;| 2019 || ''[[Pinoy Big Brother: Otso]]'' || Housemate || rowspan=&quot;10&quot;| [[ABS-CBN]]
|-
| ''Sandugo'' || Andrea “Andeng” Kalaw
|-
| ''Magandang Buhay: Momshie Serye'' || Elaine
|-
|2020 || Ghost Of The Past || Amy  
|- 
|2020 || Ampalaya Chronicles Present: “Labyu Hehe” || Peng  
|-
|2020 || The Four Bad Boys and Me || Tiffany 
|-
|2021 || Hoy Love You! (Season 1 &amp; 2) || Kara 
|-
|2021 || Paano Kita Mapasasalamatan || Charina 
|-
| 2021 || Viral Scandal || Bea
|-
| 2022 || MMK: Love Ko To || Theza
|-
|TBA || Love on Da Move || Chantal || [[TV5]]
|-
|TBA || ''Di Tayo Bagay'' || Zel || [[Regal Entertainment]]
|}

==Parangal==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%

!Year
!Award-giving Body
!Category
!Notable Works
!Result
|-
| 2020
| Rawr Awards 2020
| Movie ng Taon
| Ghost of the Past
| {{Won}}
|}

==Tingnan rin==
* [[Aljon Mendoza]]
* [[Kaori Oinuma]]
* [[Pinoy Big Brother: Otso]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

{{Usbong|Artista|Pilipinas}}

[[Kategorya:Ipinanganak noong 2002]]
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga Ilokano]]
[[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>m0rmd2lh10aylpwkfqe62t3mqibmfk6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958293</id>
      <parentid>1958292</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T09:36:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:4451:1108:E300:DE89:83FF:FE8A:C479</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2531" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name  = Karina Bautista
| image =
| caption =
| birth_name = Karina Bautista
| Height = 162 cm
| Weight = 45 kg
| birth_date =  {{birth date and age|2002|4|29}} 
| birth_place = [[Santiago, Isabela]], [[Pilipinas]]
| other_names =  Kare Bautista
| nationality =  [[Pilipino]]
| occupation = [[Aktres]], Estudyante
| years_active =  2018&amp;ndash;kasalukuyan
| known_for =  [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili
| agent = Star Hunt {{small|(2018-kasalukuyan)}} &lt;br&gt;
Rise Artists Studio {{small|(2021–kasalukuyan)}} &lt;br&gt; Star Magic {{small|(2021–kasalukuyan)}}
| alma_mater = 
| website = {{Instagram|karebautista}}{{Twitter|@MissKaree}}
}}

Si '''Karina Bautista''' ay Filipino-Japanese, isa siyang artista mula sa Pilipinas siya ay tanyag kabilang si [[Aljon Mendoza]] sa [[Pinoy Big Brother: Otso]] bilang teen hearthrob ng first batch teens edisyon. Siya ay tanyag bilang &quot;The Miss Independent of Isabela&quot;, Siya ay Batch Runner-Up ng 1st Teen Batch ng ''Pinoy Big Brother: Otso'' at nakuha niya ang ikalawang puwesto 2.&lt;ref&gt;https://push.abs-cbn.com/2019/4/4/fresh-scoops/look-karina-bautista-reunited-with-father-after-9-205662&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://starcinema.abs-cbn.com/2019/9/8/news/pbb-otsos-karina-bautista-is-meg-magazines-cov-52291&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Himpilan'''
|- 
| rowspan=&quot;3&quot;| 2019 || ''[[Pinoy Big Brother: Otso]]'' || Housemate || rowspan=&quot;10&quot;| [[ABS-CBN]]
|-
| ''Sandugo'' || Andrea “Andeng” Kalaw
|-
| ''Magandang Buhay: Momshie Serye'' || Elaine
|-
|2020 || Ghost Of The Past || Amy  
|- 
|2020 || Ampalaya Chronicles Present: “Labyu Hehe” || Peng  
|-
|2020 || The Four Bad Boys and Me || Tiffany 
|-
|2021 || Hoy Love You! (Season 1 &amp; 2) || Kara 
|-
|2021 || Paano Kita Mapasasalamatan || Charina 
|-
| 2021 || Viral Scandal || Bea
|-
| 2022 || MMK: Love Ko To || Theza
|-
|TBA || Love on Da Move || Chantal || [[TV5]]
|-
|TBA || ''Di Tayo Bagay'' || Zel || [[Regal Entertainment]]
|}

==Parangal==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%

!Year
!Award-giving Body
!Category
!Notable Works
!Result
|-
| 2020
| Rawr Awards 2020
| Movie ng Taon
| Ghost of the Past
| {{Won}}
|}

==Tingnan rin==
* [[Aljon Mendoza]]
* [[Kaori Oinuma]]
* [[Pinoy Big Brother: Otso]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

{{Usbong|Artista|Pilipinas}}

[[Kategorya:Ipinanganak noong 2002]]
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga Ilokano]]
[[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>es0b8djw0w5tsdvmnbak9geqhrfbweq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958294</id>
      <parentid>1958293</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T09:37:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:4451:1108:E300:DE89:83FF:FE8A:C479</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2513" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name  = Karina Bautista
| image =
| caption =
| birth_name = Karina Bautista
| height = 162cm
| birth_date =  {{birth date and age|2002|4|29}} 
| birth_place = [[Santiago, Isabela]], [[Pilipinas]]
| other_names =  Kare Bautista
| nationality =  [[Pilipino]]
| occupation = [[Aktres]], Estudyante
| years_active =  2018&amp;ndash;kasalukuyan
| known_for =  [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili
| agent = Star Hunt {{small|(2018-kasalukuyan)}} &lt;br&gt;
Rise Artists Studio {{small|(2021–kasalukuyan)}} &lt;br&gt; Star Magic {{small|(2021–kasalukuyan)}}
| alma_mater = 
| website = {{Instagram|karebautista}}{{Twitter|@MissKaree}}
}}

Si '''Karina Bautista''' ay Filipino-Japanese, isa siyang artista mula sa Pilipinas siya ay tanyag kabilang si [[Aljon Mendoza]] sa [[Pinoy Big Brother: Otso]] bilang teen hearthrob ng first batch teens edisyon. Siya ay tanyag bilang &quot;The Miss Independent of Isabela&quot;, Siya ay Batch Runner-Up ng 1st Teen Batch ng ''Pinoy Big Brother: Otso'' at nakuha niya ang ikalawang puwesto 2.&lt;ref&gt;https://push.abs-cbn.com/2019/4/4/fresh-scoops/look-karina-bautista-reunited-with-father-after-9-205662&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://starcinema.abs-cbn.com/2019/9/8/news/pbb-otsos-karina-bautista-is-meg-magazines-cov-52291&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Himpilan'''
|- 
| rowspan=&quot;3&quot;| 2019 || ''[[Pinoy Big Brother: Otso]]'' || Housemate || rowspan=&quot;10&quot;| [[ABS-CBN]]
|-
| ''Sandugo'' || Andrea “Andeng” Kalaw
|-
| ''Magandang Buhay: Momshie Serye'' || Elaine
|-
|2020 || Ghost Of The Past || Amy  
|- 
|2020 || Ampalaya Chronicles Present: “Labyu Hehe” || Peng  
|-
|2020 || The Four Bad Boys and Me || Tiffany 
|-
|2021 || Hoy Love You! (Season 1 &amp; 2) || Kara 
|-
|2021 || Paano Kita Mapasasalamatan || Charina 
|-
| 2021 || Viral Scandal || Bea
|-
| 2022 || MMK: Love Ko To || Theza
|-
|TBA || Love on Da Move || Chantal || [[TV5]]
|-
|TBA || ''Di Tayo Bagay'' || Zel || [[Regal Entertainment]]
|}

==Parangal==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%

!Year
!Award-giving Body
!Category
!Notable Works
!Result
|-
| 2020
| Rawr Awards 2020
| Movie ng Taon
| Ghost of the Past
| {{Won}}
|}

==Tingnan rin==
* [[Aljon Mendoza]]
* [[Kaori Oinuma]]
* [[Pinoy Big Brother: Otso]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

{{Usbong|Artista|Pilipinas}}

[[Kategorya:Ipinanganak noong 2002]]
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga Ilokano]]
[[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>78afoovqr1f7xtldjzgaz148mjmyljj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Miss Universe Philippines 2020</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295271</id>
    <revision>
      <id>1958289</id>
      <parentid>1955957</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:54:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>49.149.143.70</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10826" xml:space="preserve">{{Orphan|date=Nobyembre 2020}}

{{pp-protected|small=yes}}

{{Infobox beauty pageant
| image = Rabiya Mateo 2021 (cropped).jpg
| caption = [[Rabiya Mateo]] ang [[Binibinang Pilipinas 2020]]
| date = October 25, 2020
| venue = Cordillera Convention Hall, Baguio Country Club, Baguio
| presenters = KC Montero
| acts = {{Hlist|Jessica Sanchez|Allen Cecilio|Anjo Families|Kevin Montillano}}
| theme = The Filipino is Phenomenal
| entrants = 46
| placements = 16
| broadcaster = [[GMA Network]]
| debuts = 
| withdraws = {{Hlist|[[Aurora]]|[[Capiz]]|[[Cagayan de Oro]]|[[Leyte]]|[[Negros Occidental]]|[[Sorsogon]]}}
| returns =
| photogenic = Tracy Maureen Perez&lt;br&gt;[[Cebu City]]
| best national costume = Lou Dominique Piczon&lt;br&gt;[[Mandaue]]
| congeniality = 
| winner = Rabiya Mateo&lt;br&gt;[[Iloilo City]]
| represented =
| before = 
| next = 2021
}}

Ang '''Miss Universe Philippines 2020''' ay magiging ika-1 edisyon ng kompetisyon ng [[Miss Universe Philippines]], sa ilalim ng bagong samahan.&lt;ref name=&quot;ABS-CBN News&quot;&gt;{{cite news |last1=News |first1=ABS-CBN |title=What to expect from first Miss Universe Philippines pageant |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/28/20/what-to-expect-from-first-miss-universe-philippines-pageant |work=ABS-CBN News |language=en}}&lt;/ref&gt; Dati ang franchise ng Pilipinas ng Miss Universe ay nasa ilalim ng Binibining Pilipinas Charities, Inc..

Ang gabi ng coronation ay paunang naka-iskedyul para sa 3 Mayo 2020. Gayunpaman, dahil sa pandemya ng COVID-19, inilipat ito kahit dalawang beses; una hanggang 14 Hunyo 2020. at kalaunan hanggang 25 Oktubre 2020. Sa 14 Oktubre 2020, inanunsyo ng tagapag-ayos na ang Paunang kumpetisyon at Grand Finals ay kunan ng pelikula sa Baguio Country Club sa Baguio. Ang finals ay i-broadcast sa [[GMA Network]].

Sa pagtatapos ng kaganapan, si [[Gazini Ganados]] ng Talisay, Cebu, ang nagwagi ng [[Binibining Pilipinas 2019]], ay magpapasa ng titulo sa kanyang kahalili na may bagong korona na tinawag na &quot;Filipina&quot;. Ang mananalo ay kumakatawan sa Pilipinas sa [[Miss Universe 2020]].

==Resulta==
===Mga pagkakalagay===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! style=&quot;width:225px;&quot;|Final Results|| style=&quot;width:250px;&quot;|Contestant
|-
| '''Miss Universe Philippines 2020'''
|
* '''[[Iloilo City]]''' – '''Rabiya Mateo'''
|-
| '''1st Runner Up'''
|
* '''[[Parañaque]]''' – Maria Ysabella Ysmael 
|-
| '''2nd Runner Up'''
|
* '''[[Quezon City]]''' – Michele Theresa Gumabao
|-
| '''3rd Runner Up'''
| 
* '''[[Bohol]]''' – Pauline Amelinckx
|-
| '''4th Runner Up'''
| 
* '''[[Cavite]]''' – Kimberly Hakenson
|-
| '''Top 16'''
|
* '''[[Aklan]]''' – Christelle Abello
* '''[[Albay]]''' – Paula Madarieta Ortega
* '''[[Biliran]]''' – Skelly Ivy Florida '''§'''
* '''[[Cebu City]]''' – Tracey Maureen Perez
* '''[[Cebu|Cebu Province]]''' – Apriel Smith
* '''[[Davao City]]''' – Alaiza Flor Malinao
* '''[[Mandaue]]''' – Lou Dominique Piczon
* '''[[Misamis Oriental]]''' – Caroline Veronilla
* '''[[Pasig City]]''' – Riana Pangindian
* '''[[Romblon]]''' – Marie Fee Tajaran
* '''[[Taguig]]''' – Sandra Lemonon
|-
| colspan=&quot;2&quot; | '''{{nowrap|§ – Fan Vote Winner / Voted in the Top 16 by Fans}}'''
|-
|}

==Background==
Ang bagong Miss Universe Philippines ay iginawad sa [[Shamcey Supsup]], pambansang direktor; ang bagong samahan ay gaganapin ang unang edisyon ng kompetisyon sa 3 Mayo 2020.&lt;ref&gt;{{cite news |last1=News |first1=ABS-CBN |title=Final date, venue of Miss Universe PH 2020 pageant revealed |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/30/20/final-date-venue-of-miss-universe-ph-2020-pageant-revealed |work=ABS-CBN News |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | url=https://news.abs-cbn.com/life/12/09/19/shamcey-supsup-to-lead-fresh-miss-universe-ph-organization| title=Shamcey Supsup to lead ‘fresh’ Miss Universe PH organization | newspaper=[[ABS-CBN]] | access-date=December 10, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | url=https://lifestyle.inquirer.net/352957/shamcey-supsup-to-lead-selection-of-ph-bet-to-miss-u-starting-2020/| title=Shamcey Supsup to lead selection of PH bet to Miss U starting 2020 | newspaper=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]  | access-date=December 10, 2019}}&lt;/ref&gt;

===Selection of participants===
Noong Disyembre 2019, inilunsad ng samahan ang paghahanap nito sa susunod na Filipina na magiging kinatawan ng Pilipinas sa kumpetisyon ng Miss Universe 2020.&lt;ref name=&quot;ABS-CBN News&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/724068/what-shamcey-is-looking-for-in-miss-universe-philippines-aspirants/story/|title=What Shamcey is looking for in Miss Universe Philippines aspirants|website=GMA News Online|language=en-US|access-date=2020-01-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=News |first1=ABS-CBN |title=Final date, venue of Miss Universe PH 2020 pageant revealed |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/30/20/final-date-venue-of-miss-universe-ph-2020-pageant-revealed |work=ABS-CBN News |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | url=https://cebudailynews.inquirer.net/275523/miss-universe-philippines-bares-official-call-for-2020-pageant-applicants | title=Miss Universe Philippines bares official call for 2020 pageant applicants | newspaper=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]] | access-date=December 17, 2019}}&lt;/ref&gt; Noong 14 Pebrero 2020, ipinakita ang 52 na mga paligsahan ng [[Miss Universe Philippines]] 2020. Noong 28 Pebrero 2020, nakumpirma na ang Negros Occidental ay aalis sa pageant dahil gusto niyang tumuon muna ang kanyang pag-aaral.

==Mga Delegado==
46 na kalahok ang sumali para sa titulo:

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;
|-
! City/Province
! Contestant
! Age{{efn|Ages at the time of the pageant}}
! Placement
|-
|  [[Aklan]]|| Christelle Abello || 25 ||Top 16
|-
| [[Albay]]|| Paula 
O
Ortega || 24 ||Top 16
|-
| [[Angeles, Philippines|Angeles City]]|| Christine Silvernale || 19 ||
|-
| [[Antique]]|| Joecel Marie Robenta || 23 ||
|-
| [[Baguio]]|| Bea M
Maynigo
|25||
|-
|[[Batanes]]|| Jan Alexis Elcano || 20 ||
|-
|[[Batangas]]|| Nathalia Urcia ||||
|-
|[[Biliran]]|| Skelly Ivy Florida || 20 ||Top 16
|-
|[[Bohol]]|| Pauline Amelinckx ||||3rd Runner-up
|-
|[[Bulacan]]|| Daniella Louise Loya ||||
|-
|[[Cagayan|Cagayan Province]]|| Mari Danica Reynes || 27 ||
|-
|[[Camarines Sur]]|| Krizzia Lynn Moreno || 24 ||
|-
|-
|[[Catanduanes]]|| Sigrid Grace Flores || 27 ||
|-
| [[Cavite]]|| Kimberly Hakenson || 26 ||4th Runner-up
|-
|[[Cebu City]]|| Tracy Maureen Perez ||||Top 16
|-
|[[Cebu|Cebu Province]]||Apriel Smith|| 24 ||Top 16
|-
|[[Davao City]]||Alaiza Flor Malinao|| 25 |||Top 16
|-
|[[Davao del Norte]]|| We'am Ahmed || 20 ||
|-
| [[General Santos]]||Mariel Joyce Pascua||24||
|-
|[[Isabela (province)|Isabela]]||Maria Regina Malana||26||
|-
|[[Ilocos Sur]]||Adelma Krissel Benicta||25||
|-
|[[Iloilo City]]||[[Rabiya Mateo]]||24|||'''Miss Universe Philippines 2020'''&lt;br&gt;[[Miss Universe 2020]] Top 21 
|-
|[[Iloilo|Iloilo Province]]||Kim Chi Crizaldo||||
|-
|[[Kalinga]]||Noreen Victoria Mangawit||21||
|-
|[[Laguna (province)|Laguna]]||Jo-Ann Flores||26||
|-
|[[La Union]]||Trizha Ocampo|| 25 ||
|-
|[[Makati]]||Ivanna Kamil Pacis|| 23 ||
|-
|[[Mandaue]]||Lou Dominique Piczon|| 24 ||Top 16
|-
|[[Manila]]||Alexandra Abdon||25||
|-
| [[Marinduque]]||Maria Lianina Macalino||||
|-
|[[Misamis Oriental]]||Caroline Joy Veronilla|||||Top 16
|-
|[[Muntinlupa]]||Maricres Castro||||
|-
|[[Oriental Mindoro]]||Adee Hitomi Akiyama|| 24 ||
|-
|[[Palawan]]||Jennifer Linda|| 18 ||
|-
|[[Pampanga]]||Patricia Mae Santos||||
|-
|[[Pangasinan]]||Maria Niña Soriano||||
|-
| [[Parañaque]]||Maria Ysabella Ysmael||23&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://www.pep.ph/pepalerts/cabinet-files/149032/marita-zobel-granddaughter-miss-universe-philippines-2020-a734-20200128|title=Apo ng beteranang aktres, desididong sumali sa Miss Universe Philippines 2020|language=Tagalog|accessdate=22 February 2020}}&lt;/ref&gt;||1st Runner-up
|-
| [[Pasay]]||Zandra Nicole Sta.Maria||||
|-
|[[Pasig|Pasig City]]||Riana Agatha Pangindian|| 22 ||Top 16
|-
|[[Quezon City]]||[[Michele Gumabao|Michele Theresa Gumabao]]||27||2nd Runner-up
|-
|[[Quezon|Quezon Province]]||Faye Dominique Deveza|| 23 ||
|-
|[[Rizal]]||Ericka Evangelista||||
|-
|[[Romblon]]||Marie Fee Tajaran|| 27 ||Top 16
|-
|[[Surigao del Norte]]||Carissa Rozil Quiza||||
|-
|[[Taguig|Taguig City]]||Sandra Lemonon|| 25 ||Top 16
|-
|[[Zamboanga del Sur]]||Perlyn Cayona||||
|-
|}
{{notelist}}

==Crossovers== 
Contestants who previously competed in the previous editions of local beauty pageants or in international competition:
{{col-begin|width=80%}}
{{col-2}}

;;;;National Pageants

;;[[Binibining Pilipinas]]
*[[Binibining Pilipinas 2015|2015]]: Alaiza Malinao ''(Top 15)''
*[[Binibining Pilipinas 2016|2016]]: Apriel Smith ''(Top 15)''
*[[Binibining Pilipinas 2016|2016]]: Riana Pangindian ''(Top 15)''
*[[Binibining Pilipinas 2018|2018]]: [[Michele Gumabao]] ''(Bb. Pilipinas Globe)''
*[[Binibining Pilipinas 2018|2018]]: Sandra Lemonon ''(Top 15)''
*[[Binibining Pilipinas 2018|2018]]: Sigrid Grace Flores ''(Top 25)''
*[[Binibining Pilipinas 2019|2019]]: Sigrid Grace Flores 
*[[Binibining Pilipinas 2019|2019]]: Maria Isabela Galeria ''(Top 15)''

;;[[Miss World Philippines]]
*[[Miss World Philippines 2015|2015]]: Christelle Abello ''(Top 13)''
*[[Miss World Philippines 2016|2016]]: Sandra Lemonon ''(4th Princess)''
*[[Miss World Philippines 2016|2016]]: Ivanna Kamil Pacis ''(Top 12)''
*[[Miss World Philippines 2017|2017]]: Trizha Ocampo
*[[Miss World Philippines 2017|2017]]: Faye Dominique Deveza
*[[Miss World Philippines 2017|2017]]: Princess Laureano
*[[Miss World Philippines 2018|2018]]: Mari Danica Reynes ''(Top 16)''
*[[Miss World Philippines 2019|2019]]: Kimberly Hakenson ''(Top 12)''{{cn|date=February 2020}}
*[[Miss World Philippines 2019|2019]]: Tracy Maureen Perez ''(Top 12)''{{cn|date=February 2020}} {{col-2}}

;;[[Miss Philippines Earth]]
*[[Miss Philippines Earth 2018|2018]]: We'am Ahmed ''(Top 18)''
*[[Miss Philippines Earth 2019|2019]]: Maricres Castro
*[[Miss Philippines Earth 2019|2019]]: Krizzia Lynn Moreno

;;[[Mutya ng Pilipinas|Mutya Pilipinas]]
*[[Mutya ng Pilipinas 2014|2014]]: Angela Aninang
*[[Mutya ng Pilipinas 2018|2018]]: Pauline Amelinckx ''(Mutya ng Pilipinas-Global Beauty Queen)''
*[[Mutya Pilipinas 2019|2019]]: Maricres Castro

;;Miss World Tourism Philippines
*2014: Maria Fee Tajaran
;;;;International pageants

;;The Miss Globe 
*2018: [[Michele Gumabao]] ''(Top 15)''

;;Miss Tourism Global
*2018: Bea Theresa Maynigo ''(1st runner-up)''

;;Miss Teen Universe 
*2013: Kimberly Hakenson ''(Top 12)''

;;Miss Model of the World 
*2012: Zandra Nicole Sta. Maria
{{col-end}}

==Talasanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:2020 beauty pageants]]
[[Kategorya:2020 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Beauty pageants in the Philippines]]</text>
      <sha1>2teukeaqmnc5hy1yxxauctwo02e0nic</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sicilian language</title>
    <ns>0</ns>
    <id>306627</id>
    <redirect title="Wikang Siciliano" />
    <revision>
      <id>1958176</id>
      <parentid>1957767</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:48:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Wikang Siciliano]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikang Siciliano]]</text>
      <sha1>k70fmp8ajorlo4ev13jaz5pacl6djyl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sobyet na Sosyalistang Republika ng Letonya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>306909</id>
    <redirect title="Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya" />
    <revision>
      <id>1958153</id>
      <parentid>1825622</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:49:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Letonya]]</text>
      <sha1>597u1adf6io05lf7i201mcp17s5kffe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikang Sicilian</title>
    <ns>0</ns>
    <id>307907</id>
    <redirect title="Wikang Siciliano" />
    <revision>
      <id>1958177</id>
      <parentid>1957768</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T02:49:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Fixing broken redirect to moved target page [[Wikang Siciliano]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikang Siciliano]]</text>
      <sha1>k70fmp8ajorlo4ev13jaz5pacl6djyl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Miss USA 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>315332</id>
    <revision>
      <id>1958288</id>
      <parentid>1957875</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:21:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>49.149.143.70</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20159" xml:space="preserve">Ang '''Miss USA 2022''' ay ang ika-71 na edisyon ng [[Miss USA]] pageant. Si Elle Smith ng [[Kentucky]] ang magpuputong sa kanyang kahalili sa pagtatapos ng kaganapan. Ang mananalo ay ang magiging kinatawan ng [[Estados Unidos]] sa [[Miss Universe 2022]].

{{Infobox beauty pageant
| name = Miss USA 2022
| date = October 3, 2022
| presenters =
| entertainment = 
| venue = Grand Sierra Resort, Reno, [[Nevada]]
| broadcaster = {{Hlist|FYI|Hulu}}
| entrants = 51
| placements = 
| debuts = 
| withdrawals =
| returns = 
| winner = 
| represented = 
| congeniality = 
| best national costume = 
| best state costume = 
| photogenic = 
| before = 2021
| next = 2023
}}

==Kasaysayan==
Nitong ika-15 ng Hulyo, Inanunsyo na ang Miss USA 2022 ay gaganapin sa Grand Sierra Resort sa [[Reno, Nevada]] sa Ika-3 ng Oktubre. Ito rin ang magiging venue ng Miss USA sa taong 2023 at 2024.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rgj.com/story/news/money/business/2022/07/14/reno-secures-3-year-miss-usa-miss-teen-usa-deal-2022-2024/10065426002/|title=Reno secures 3-year Miss USA and Miss Teen USA deal|website=Reno Gazette Journal|language=en|date=|access-date=21 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt; Kinumpirma ito ni Crystle Stewart, national director ng Miss USA, na ang lokasyon ay pinili para parangalan si Cheslie Kryst, na kinoronahang Miss USA 2019 sa parehong lugar at nagpakamatay noong Enero 2022.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.insider.com/miss-usa-2022-pageant-venue-cheslie-kryst-2022-7|title=The Miss USA 2022 competition will be held in the same venue where Cheslie Kryst was crowned to honor the late pageant queen|website=Insider|language=en|date=15 Hulyo 2022|access-date=16 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.eonline.com/news/1338158/how-the-miss-usa-2022-pageant-will-honor-cheslie-kryst-after-her-death|title=How the Miss USA 2022 Pageant Will Honor Cheslie Kryst After Her Death|website=E! Online|language=en|date=16 Hulyo 2022|access-date=16 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

==Mga Kalahok== 
Lahat ng 51 State Titleholder ay nakoronahan na.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://missusa.com/2022/07/15/july-15th-newsletter/|title=July 15 Newsletter|publisher=Miss USA Organization|accessdate=16 July 2022}}&lt;/ref&gt; 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;
|-
! Estado
! Delegado
! Edad{{efn|Ages at the time of the pageant}}
! Bayan
! Paglalagay
|-
| {{flagicon|Alabama}} [[Alabama]]
| Katelyn Vinson&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Colurso|first=Mary|title=Miss Alabama USA 2022: Miss Dothan USA wins the crown|url=https://al.com/life/2022/01/miss-alabama-usa-2022-miss-dothan-wins-the-title.html|date=2022-01-15|website=AL}}&lt;/ref&gt;
| 22
| [[Dothan, Alabama|Dothan]]
|
|-
| {{flagicon|Alaska}} [[Alaska]]
| Courtney Schuman&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt;  |title=Courtney Schuman and Madison Hines is CROWNED Miss Alaska USA &amp; Miss Alaska Teen USA 2022 |url=https://world360news.com/en/courtney-schuman-and-madison-hines-crowned-miss-alaska-usa-miss-alaska-teen-usa-2022 |date=2022-03-19 |website=World360News |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 28
| [[Anchorage, Alaska|Anchorage]]
|
|-
| {{flagicon|Arizona}} [[Arizona]]
| Isabel Ticlo&lt;ref&gt;{{Cite web |last=&lt;!--Not stated--&gt; |date=May 30, 2022 |title=Cassidy Jo Jacks crowns Isabel Ticlo Miss Arizona USA 2022 |url=https://world360news.com/en/cassidy-jo-jacks-crowns-isabel-ticlo-miss-arizona-usa-2022 |access-date=June 19, 2022 |website=World360News}}&lt;/ref&gt;
| 28
| [[Phoenix, Arizona|Phoenix]]
|
|-
| {{flagicon|Arkansas}} [[Arkansas]]
| Rylie Wagner&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.5newsonline.com/article/entertainment/events/miss-arkansas-usa-winners-crowned-during-pageant-in-fort-smith/527-5342d0ed-fc6e-4e9a-84fc-3470e0d8206e|title=Miss Arkansas USA winners crowned during pageant in Fort Smith|publisher=[[KFSM-TV]]|last=Taylor|first=Ian|date=April 11, 2022|access-date=April 15, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Ozark
|
|-
| {{flagicon|California}} [[California]]
| Tiffany Johnson&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt;  |title=Sabrina Lewis Crowns Tiffany Johnson Miss California USA 2022 |url=https://world360news.com/en/sabrina-lewis-crowns-tiffany-johnson-miss-california-usa-2022 |date=2022-06-05 |website=World360News |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 26
| [[Lancaster, California|Lancaster]]
|
|-
| {{flagicon|Colorado}} [[Colorado]]
| Alexis Glover
| 23
| [[Colorado Springs, Colorado|Colorado Springs]]
|
|-
| {{flagicon|Connecticut}} [[Connecticut]]
| Cynthia Dias&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.rep-am.com/life-arts/2022/04/11/cynthia-dias-continues-wolcotts-winning-pageant-tradition/|title=Cynthia Dias continues Wolcott's winning pageant tradition|date=April 11, 2022|work=[[Republican-American]]}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Wolcott
|
|-
| {{flagicon|Delaware}} [[Delaware]]
| Grace Lange&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt;  |title=Just CROWNED Grace Lange Miss Delaware USA and Ava MacMurray Miss Delaware Teen USA 2022 |url=https://world360news.com/index.php/en/just-crowned-grace-lange-miss-delaware-usa-and-ava-macmurray-miss-delaware-teen-usa-2022 |date=2022-04-11 |website=World360News |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Newark
|
|-
| {{flagicon|District of Columbia}} [[Washington, D.C.|District of Columbia]]
| Faith Porter&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt;  |title=Sasha Perea Crowns Faith Porter Miss District of Columbia USA 2022 |url=https://world360news.com/en/sasha-perea-crowns-faith-porter-miss-district-columbia-usa-2022 |date=2022-06-05 |website=World360News |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 23
| [[Washington, D.C.]]
|
|-
| {{flagicon|Florida}} [[Florida]]
| Taylor Fulford&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wqcs.org/wqcs-news/2022-05-31/taylor-fulford-from-okeechobee-is-miss-florida-usa-2022 |title=Taylor Fulford from Okeechobee Is Miss Florida USA 2022 |author=&lt;!--Not stated--&gt; |date=2022-05-29 |website=WQCS88.9 FM |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Okeechobee
|
|-
| {{flag|Georgia (U.S. state)|name=Georgia}} 
| Holly Haynes&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.northgwinnettvoice.com/north-gwinnett-high-school-graduate-wins-miss-georgia-usa/|title=North Gwinnett High School graduate wins Miss Georgia USA|work=North Gwinnett Voice|last=Fowler|first=Joy|date=February 26, 2022|access-date=February 27, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Sugar hill
|
|-
| {{flagicon|Hawaii}} [[Hawaii]]
| Kiana Yamat&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.khon2.com/living-808/newly-crowned-miss-hawaii-usa-and-miss-hawaii-teen-usa-talk-plans-for-2022/|title=Newly Crowned Miss Hawaii USA and Miss Hawaii Teen USA Talk Plans For 2022|publisher=[[KHON-TV]]|date=February 21, 2022|access-date=April 8, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 27
| [[Honolulu]]
|
|-
| {{flagicon|Idaho}} [[Idaho]]
| Jordana Dahmen&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://983thesnake.com/new-miss-idaho-born-120-mi-from-twin-falls-worked-at-st-lukes/ |title=New Miss Idaho Born 120 Mi From Twin Falls; Worked At St. Luke's |last=Jannetta |first=Greg |date=2022-01-20 |website=98.3 The Snake |access-date=2022-06-06 }}&lt;/ref&gt;
| 27
| [[Boise, Idaho|Boise]]
|
|-
| {{flagicon|Illinois}} [[Illinois]]
| Angel Reyes&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt;  |title=Sydni Dion crowns Angel Reyes Miss Illinois USA 2022 |url=https://world360news.com/en/sydni-dion-crowns-angel-reyes-miss-illinois-usa-2022 |date=2022-05-30 |website=World360News |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Chicago]]
|
|-
| {{flagicon|Indiana}} [[Indiana]]
| Samantha Toney&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wishtv.com/news/local-news/getting-to-know-samantha-toney-miss-indiana-usa/|title=Getting to know Samantha Toney, Miss Indiana USA|publisher=[[WISH-TV]]|last=Fowler|first=Ashley|date=April 15, 2022|access-date=April 20, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Clarksville
|
|-
| {{flagicon|Iowa}} [[Iowa]]
| Randi Estabrook&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hawk |first=Emily |title=Miss Oskaloosa named first runner up at Miss Iowa USA |url=https://www.oskaloosa.com/news/local_news/miss-oskaloosa-named-first-runner-up-at-miss-iowa-usa/article_9f9fa354-e04f-11ec-afb0-df8b7184f0bc.html |date=2022-05-30 |website=The Oskaloosa Herald |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Des Moines, Iowa|Des Moines]]
|
|-
| {{flagicon|Kansas}} [[Kansas]]
| Elyse Noe&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Walters |first=Elizabeth |title=The beauty of vulnerability: KU graduate crowned Miss Kansas USA 2022 |url=https://www.kansan.com/arts_and_culture/the-beauty-of-vulnerability-ku-graduate-crowned-miss-kansas-usa-2022/article_c2048cce-e2c6-11ec-898e-df8eafa415db.html |date=2022-06-05 |website=The University Daily Kansan |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Lawrence
|
|-
| {{flagicon|Kentucky}} [[Kentucky]]
| Lizzy Neutz&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt; |title=Miss Kentucky discusses personal finances at Assumption |url=https://therecordnewspaper.org/miss-kentucky-discusses-personal-finances-at-assumption/ |date=2022-04-27 |website=The Record Newspaper |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 23
| [[Louisville, Kentucky|Louisville]]
|
|-
| {{flagicon|Louisiana}} [[Louisiana]]
| KT Scannell&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.livingstonparishnews.com/breaking_news/city-council-recognizes-miss-louisiana-usa/article_28d7f418-af91-11ec-be89-fbf70975e740.html|title=City Council recognizes Miss Louisiana USA|work=Livingston Parish News|last=Gray|first=David|date=March 28, 2022|access-date=April 3, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Denham Springs
|
|-
| {{flagicon|Maine}} [[Maine]]
| Elizabeth Kervin&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.wabi.tv/2022/03/23/miss-maine-usa-miss-maine-teen-usa-look-inspire/|title=Miss Maine USA and Miss Maine Teen USA look to inspire|publisher=[[WABI-TV]]|last=Krosnowski|first=Tom|date=March 23, 2022|access-date=March 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Winterport
|
|-
| {{flagicon|Maryland}} [[Maryland]]
| Caleigh Shade&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Sharpe |first=Charlene |date=May 17, 2022 |title=OC Woman Named Miss Maryland USA |url=https://mdcoastdispatch.com/2022/05/17/oc-woman-named-miss-maryland-usa/ |website=Maryland Ocean Dispatch |publication-date=May 17, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Cumberland
|
|-
| {{flagicon|Massachusetts}} [[Massachusetts]]
| Skarlet Ramirez&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.eagletribune.com/news/merrimack_valley/the-new-miss-massachusetts-is-lawrences-own-skarlet-ramirez/article_58166e0a-b061-11ec-b929-37ad6c239565.html|title=The new Miss Massachusetts is Lawrence's own Skarlet Ramirez|work=[[The Eagle-Tribune]]|last=Harmacinski|first=Jill|date=March 30, 2022|access-date=April 3, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Lawrence
|
|-
| {{flagicon|Michigan}} [[Michigan]]
| Aria Hutchinson&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Barghouthi |first=Hani |date=May 29, 2022 |title=Miss Michigan 2022 hails from football family |url=https://www.detroitnews.com/story/news/local/wayne-county/2022/05/29/miss-michigan-aria-hutchinson-football-aidan/9986892002/ |website=[[The Detroit News]]|access-date=May 30, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Plymouth
|
|-
| {{flagicon|Minnesota}} [[Minnesota]]
| Madeline Helget&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt; |title=Katarina Spasojevic crowns Madeline Helget Miss Minnesota USA 2022 |url=https://world360news.com/en/katarina-spasojevic-crowns-madeline-helget-miss-minnesota-usa-2022 |date=2022-05-29 |website=World360News |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 24
| Clearwater
|
|-
| {{flagicon|Mississippi}} [[Mississippi]]
| Hailey White&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.picayuneitem.com/2022/04/local-plans-to-represent-state-during-miss-usa-pageant-after-being-named-miss-mississippi/|title=Local plans to represent state during Miss USA pageant after being named Miss Mississippi|date=April 9, 2022|work=[[Picayune Item]]}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Picayune
|
|-
| {{flagicon|Missouri}} [[Missouri]]
| Mikala McGhee&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-05-02 |title=Former FOX 2 reporter Mikala McGhee wins Miss Missouri USA pageant |url=https://fox2now.com/news/missouri/fox-2s-former-employee-mikala-mcghee-wins-miss-missouri-usa/ |access-date=2022-05-02 |website=[[KTVI]] |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
| 28
| [[St. Louis]]
|
|-
| {{flagicon|Montana}} [[Montana]]
| Heather Lee O'Keefe&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt; |date=2021-09-17 |title=Heather Lee O'Keefe chosen as Miss Montana USA 2022 |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/world-pageants/heatherlee-okeefe-chosen-as-miss-montana-usa-2022/articleshow/86292011.cms |website=The ETimes |access-date=2022-06-06 }}&lt;/ref&gt; 
| 25
| Bozeman
|
|-
| {{flagicon|Nebraska}} [[Nebraska]]
| Natalie Pieper
| 27
| [[Omaha, Nebraska|Omaha]]
|
|-
| {{flagicon|Nevada}} [[Nevada]]
| Summer Keffeler
| 21
| Paradise
|
|-
| {{flagicon|New Hampshire}} [[New Hampshire]]
| Camila Sacco&lt;ref&gt;{{Cite web |last=McMeneny |first=Jeff |date=May 26, 2022 |title=Portsmouth to host Memorial Day events honoring those who died while serving nation |url=https://www.seacoastonline.com/story/news/local/2022/05/26/portsmouth-nh-host-full-weekend-memorial-day-events/9895462002/ |access-date=June 20, 2022 |work=[[The Portsmouth Herald]]}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Portsmouth
|
|-
| {{flagicon|New Jersey}} [[New Jersey]]
| Alexandra Lakhman&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hobokengirl.com/alexandra-lakhman-miss-new-jersey-2022-hoboken/|title=After 7 Years of Competing, Hoboken Resident Crowned Miss NJ USA|work=Hoboken Girl|last=Moyeno|first=Victoria Marie|date=April 7, 2022|access-date=April 8, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Hoboken
|
|-
| {{flagicon|New Mexico}} [[New Mexico]]
| Suzanne Perez&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Cortinas |first=Karen |title=Two ladies crowned as Miss New Mexico USA and Miss New Mexico teen USA |url=https://kfoxtv.com/news/local/two-ladies-crowned-as-miss-new-mexico-usa-and-miss-new-mexico-teen-usa |date=2022-06-06 |website=KFOX14 |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Portales
|
|-
| {{flagicon|New York}} [[New York]]
| Heather Nunez&lt;ref&gt;{{Cite web |author=&lt;!--Not stated--&gt;  |title=Miss New York USA 2022 is Heather Nunez |url=https://www.pageantcircle.com/2022/06/miss-new-york-usa-2022-is-heather-nunez.html |date=2022-06-05 |website=Pageant Circle |access-date=2022-06-06}}&lt;/ref&gt;
| 26
| [[Queens]]
|
|-
| {{flagicon|North Carolina}} [[North Carolina]]
| Morgan Romano&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fox46.com/queen-city-news-now/miss-north-carolina-discusses-tragic-death-of-cheslie-kryst/|title=Miss North Carolina discusses tragic death of Cheslie Kryst|date=February 2, 2022|work=[[FOX 46]]}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Concord
|
|-
| {{flagicon|North Dakota}} [[North Dakota]]
| SaNoah LaRocque&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Woosley-Collins |first=Hannah |date=May 5, 2022 |title=SaNoah LaRocque crowned Miss North Dakota USA 2022 |publisher=[[KXMB-TV]] |access-date=May 6, 2022 |url=https://www.kxnet.com/news/top-stories/sanoah-larocque-crowned-miss-north-dakota-usa-2022/}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Belcourt
|
|-
| {{flagicon|Ohio}} [[Ohio]]
| Sir'Quora Carroll&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jackson |first=Mercedes |date=May 24, 2022 |title=Miss Ohio USA Sir'Quora Carroll shares inspiration after winning first ever pageant |url=https://abc6onyourside.com/news/local/miss-ohio-usa-sirquora-carroll-shares-inspiration-after-winning-first-ever-pageant |access-date=June 19, 2022 |website=[[WSYX]]}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Canal Winchester 
|
|-
| {{flagicon|Oklahoma}} [[Oklahoma]]
| Ashley Ehrhart
| 25
| [[Oklahoma City, Oklahoma|Oklahoma City]]
|
|-
| {{flagicon|Oregon}} [[Oregon]]
| Arielle Freytag&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Arielle Freytag selected as Miss Oregon USA 2022|url=https://photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/arielle-freytag-selected-as-miss-oregon-usa-2022/articleshow/88971641.cms|access-date=January 18, 2022|website=[[The Times of India]] Photogallery}}&lt;/ref&gt;
| 28
| Harrisburg
|
|-
| {{flagicon|Pennsylvania}} [[Pennsylvania]]
| Billie LaRaé Owens&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.syracuse.com/entertainment/2022/04/su-alum-billie-owens-daughter-of-syracuse-basketball-legend-wins-miss-pennsylvania-usa.html|title=SU alum Billie Owens, daughter of Syracuse basketball legend, wins Miss Pennsylvania USA|work=[[The Post-Standard]]|last=Herbert|first=Geoff|date=April 26, 2022|access-date=April 29, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Phoenixville
|
|-
| {{flagicon|Rhode Island}} [[Rhode Island]]
| Elaine Collado&lt;ref&gt;{{Cite web |last=&lt;!--Not stated--&gt; |date=May 31, 2022 |title=Karly Laliberte crowns Elaine Collado Miss Rhode Island USA 2022 |url=https://world360news.com/en/karly-laliberte-crowns-elaine-collado-miss-rhode-island-usa-2022 |access-date=June 20, 2022 |website=World360News}}&lt;/ref&gt;
| 27
| [[Providence, Rhode Island|Providence]]
|
|-
| {{flagicon|South Carolina}} [[South Carolina]]
| Meera Bhonslé&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.westmetronews.net/lexingtons-meera-bhonsle-wins-miss-south-carolina-usa-crown|title=Lexington's Meera Bhonslé wins Miss South Carolina USA crown|publisher=West Metro News|date=March 17, 2022|access-date=March 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Lexington
|
|-
| {{flagicon|South Dakota}} [[South Dakota]]
| Shania Knutson&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.thepublicopinion.com/story/news/2022/04/11/shania-knutson-crowned-miss-south-dakota-usa/7278666001/|title=Knutson crowned Miss South Dakota USA, Welker Miss South Dakota Teen USA|date=April 11, 2022|work=[[Watertown Public Opinion]]}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Brookings
|
|-
| {{flagicon|Tennessee}} [[Tennessee]]
| Emily Suttle&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.theleafchronicle.com/story/news/2022/03/14/2022-miss-tennessee-teen-usa-pageant-emily-suttle-franklin-mckinley-farese-memphis-crowned/7021531001/|title=Franklin woman, Memphis teen crowned Miss Tennessee, Tennessee Teen USA in Clarksville|work=[[The Leaf-Chronicle]]|last=Shoup|first=Craig|date=March 13, 2022|access-date=March 16, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Franklin
|
|-
| {{flagicon|Texas}} [[Texas]]
| R'Bonney Gabriel&lt;ref name=&quot;Texas2022&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.khou.com/article/news/local/miss-texas-usa-2022/285-8b147fc3-93b5-4195-befe-d35520713eb4|title=First Filipina crowned Miss Texas USA|publisher=[[KHOU-TV]]|last=Diaz|first=John|date=July 4, 2022|access-date=July 4, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 28
| [[Houston]]
|
|-
| {{flagicon|Utah}} [[Utah]]
| Elisabeth Bradley
| 27
| [[Salt Lake City]]
|
|-
| {{flagicon|Vermont}} [[Vermont]]
| Kelsey Golonka&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.wcax.com/2022/03/28/sisters-crowned-miss-vermont-usa-miss-vermont-teen-usa/|title=Sisters crowned Miss Vermont USA and Miss Vermont Teen USA|publisher=[[WCAX-TV]]|last=Perron|first=Darren|date=March 28, 2022|access-date=March 29, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| [[Montpelier, Vermont|Montpelier]]
|
|-
| {{flagicon|Virginia}} [[Virginia]]
| Kailee Horvath&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wset.com/news/local/kailee-horvath-miss-virginia-usa-2022-christina-thompson-hanna-grau|title=New Miss Virginia USA and Miss Virginia Teen USA are crowned|publisher=[[WSET-TV]]|last=Nelson|first=Mia|date=April 18, 2022|access-date=April 19, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Ashburn
|
|-
| {{flagicon|Washington}} [[Washington]]
| Mazzy Eckel&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://seattlespectator.com/2022/02/16/mazzy-eckel-a-queen-on-and-off-the-runway/|title=Mazzy Eckel, a Queen on and off the Runway|date=February 16, 2022|work=Seattle Spectator}}&lt;/ref&gt;
| 22
| [[Seattle]]
|
|-
| {{flagicon|West Virginia}} [[West Virginia]]
| Krystian Leonard&lt;ref&gt;{{Cite web |date=June 5, 2022 |title=Morgantown native wins Miss West Virginia USA 2022 title |url=https://www.mybuckhannon.com/morgantown-native-wins-miss-west-virginia-usa-2022-title/ |website=Buckhannon News|access-date=June 9, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Morgantown
|
|-
| {{flagicon|Wisconsin}} [[Wisconsin]]
| Hollis Brown&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Kirby |first=Hannah |date=May 11, 2022 |title=Miss Wisconsin USA 2022 also works for the Milwaukee Bucks. Here's what she plans to do with her title |url=https://www.jsonline.com/story/entertainment/2022/05/11/miss-wisconsin-usa-2022-hollis-brown-works-milwaukee-bucks/9720720002/ |access-date=June 19, 2022 |website=[[Milwaukee Journal Sentinel]]}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Milwaukee
|
|-
| {{flagicon|Wyoming}} [[Wyoming]]
| Morgan McNally&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.wyomingpublicmedia.org/tribal-news/2022-06-21/for-the-first-time-a-northern-arapaho-woman-participated-in-miss-wyoming-usa-pageant|title=For the first time a Northern Arapaho woman participated in Miss Wyoming USA Pageant|publisher=Wyoming Public Media|last=Stagner|first=Taylar|date=June 21, 2022|access-date=June 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Casper
|
|}

==Tala==

{{notelist}}

==Sanggunian==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>bqr9vfryt6dizrvnyuc0zu88mmfdrjj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Miss Earth 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>315377</id>
    <revision>
      <id>1958224</id>
      <parentid>1957545</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:53:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga Kalahok */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6434" xml:space="preserve">Ang '''Miss Earth 2022''' ay ang ika-22 edisyon ng [[Miss Earth]] pageant. Si '''Destiny Wagner''' ng [[Belize|Belis]] ang magpuputong sa kanyang kahalili sa pagtatapos ng kaganapan.

{{Infobox beauty pageant
| name = Miss Earth 2022
| image = 
| image size = 
| image alt = 
| caption = 
| date = 2022
| presenters =
| entertainment =
| theme = 
| venue = [[Pilipinas]]
| broadcaster = 
| director = 
| producer = 
| owner = 
| sponsor = 
| entrants = 
| placements = 
| debuts = {{Hlist|[[Somalya]]|[[Tunisya]]}}
| withdrawals = 
| returns = {{Hlist|[[Ecuador|Ekwador]]|[[Honduras]]|[[Kasakstan]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Kroasya]]|[[Liberya]]|[[Turkiya]]}}
| winner = 
| represented = 
| congeniality = 
| personality = 
| best national costume = 
| best state costume = 
| photogenic = 
| miss internet = 
| award1 label = 
| award1 = 
| award2 label = 
| award2 = 
| opening trailer = 
| before = 
| next = 
}}

==Mga Kalahok==
Sa kasalukuyan, mayroon ng 34 na Kalahok na ang kumpirmado:
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Delegado
! Edad
! Bayan
|-
| {{flagicon|ALB}} [[Albanya]]
| Rigelsa Cybi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tienphong.vn/nhan-sac-nong-bong-tua-thien-than-noi-y-cua-tan-hoa-hau-trai-dat-albania-2022-post1446019.tpo|title=Nhan sắc nóng bỏng tựa 'thiên thần nội y' của tân Hoa hậu Trái đất Albania 2022|website=Tien Phong|language=vi|date=15 Hunyo 2022|access-date=18 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Tirana]]
|-
| {{flagicon|AUT}} [[Austria|Austriya]]
| Katharina Sarah Prager
| 
| Weitra
|-
| {{flagicon|BEL}} [[Belhika]]
| Daphné Nivelles
| 22
| [[Sint-Truiden]]
|-
| {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]
| Elizabeth Gasiba&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/hype/entertainment/ratna-herlina/pesona-elizabeth-gasiba-miss-earth-venezuela-2022-c1c2|title=9 Pesona Elizabeth Gasiba, Miss Earth Venezuela 2022 yang Memukau!|website=IDN Times|language=id|date=6 Enero 2022|access-date=2 Pebrero 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Caracas]]
|-
| {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]
| Nông Thúy Hằng&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://zingnews.vn/nong-thuy-hang-dang-quang-hoa-hau-cac-dan-toc-viet-nam-2022-post1336374.html|title=Nông Thúy Hằng đăng quang Hoa hậu các Dân tộc Việt Nam 2022|website=Zing News|language=vi|date=Hulyo 16, 2022|access-date=Hulyo 17, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Hà Giang
|-
| {{flagicon|BIH}} [[Bosnia at Herzegovina]]
| Dajana Šnjegota
| 19
| Srbac
|-
| {{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]]
| Marcie Reid
| 27
| [[Glasgow]]
|-
| {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]
| Brielle Simmons&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://missearthusa.com/brielle-simmons.html|title=MEET MISS EARTH USA BRIELLE SIMMONS|website=Miss Earth USA|language=en|date=Hulyo 7, 2022|access-date=Hulyo 17, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Fort Washington
|-
| {{flagicon|EST}} [[Estonia|Estonya]]
| Liisi Tammoja
| 20
| Pärn
|-
| {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]]
| Shereen Brogan
| 24
| [[Cardiff]]
|-
| {{flagicon|GRC}} [[Gresya]]
| Georgia Nastou
| 23
| [[Athens]]
|-
| {{flagicon|MKD}} [[Hilagang Macedonia]]
| Angela Vasilevska
| 24
| [[Skopje]]
|-
| {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]]
| Eunike Suwandi
| 20
| [[Jakarta]]
|-
| {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]]
| Beth Rice
| 27
| Suffolk
|-
| {{flagicon|IRE}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]
| Alannah Larkin
| 18
| Eyrecourt
|-
| {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]
| Jessica Cianchino
| 23
| Markham
|-
| {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]
| Anna Glubokovskaya
| 20
| Karaganda
|-
| {{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]
| Aizhan Chanacheva
| 23
| Naryn
|-
| {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]]
| Sheyla Ravelo
| 22
| San Antonio de los Baños
|-
| {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]
| Ayah Bajouk
| 
| [[Beirut]]
|-
| {{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]]
| Essiana Weah
| 25
| Harper
|-
| {{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]
| Eissya Thong
| 21
| [[Ipoh]]
|-
| {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]
| Indira Pérez
| 23
| [[Veracruz]]
|-
| {{flagicon|Nepal}} [[Nepal]]
| Sareesha Shrestha
| 25
| Lalitpur
|-
| {{flagicon|Norway}} [[Noruwega]]
| Lilly Sødal
| 19
| Kristiansand
|-
| {{flagicon|Netherlands}} [[Netherlands|Olanda]]
| Merel Hendriksen
| 24
| Kesteren
|-
| {{flagicon|Palestine}} [[Estado ng Palestina|Palestina]]
| Nadeen Ayoub
| 27
| Ramallah
|-
| {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]
| Alison Carrasco
| 25
| [[Toulouse]]
|-
| {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]
| Paulina Avilés-Feshold&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://htnewz.com/representative-of-carolina-is-the-new-miss-earth-puerto-rico-2022/|title=Representative of Carolina is the new Miss Earth Puerto Rico 2022|website=htnewz|language=en|date=31 Enero 2022|access-date=2 Pebrero 2022|archive-date=2 Pebrero 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220202134149/https://htnewz.com/representative-of-carolina-is-the-new-miss-earth-puerto-rico-2022/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Carolina
|-
| {{flagicon|PRT}} [[Portugal]]
| Maria Rosado
| 21
| Ourém
|-
| {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]
| Nieves Marcano
| 24
| Maria Trinidad Sanchez
|-
| [[File:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|border|23px]] [[Réunion]]
| Gwenaëlle Laugier
| 20
| Saint-Benoît
|-
| {{flagicon|RUS}} [[Rusya]]
| Ekaterina Velmakina
| 19
| [[Moscow]]
|-
| {{flagicon|TUN}} [[Tunisya]]
| Imen Mehrzi
| 26
| Kairouan
|-
|}

==Mga Tala==
===Bagong Sali===
*{{flagicon|SOM}} [[Somalia|Somalya]]
*{{flagicon|TUN}} [[Tunisia|Tunisya]]

===Bumalik===
Huling sumabak noong 2013:
*{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]

Huling sumabak noong 2015:
*{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]]

Huling sumabak noong 2016:
*{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]
*{{flagicon|PLE}} [[Estado ng Palestina|Palestina]]

Huling sumabak noong 2017:
*{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]]
*{{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]

Huling sumabak noong 2019:
*{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]

Huling sumabak noong 2020:
*{{flagicon|HND}} [[Honduras]]
*{{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]]
*{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]

==Paparating na pambansang patimpalak==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa
! Petsa
|-
| {{flagicon|Austria}} [[Austriya]]
| Hulyo, 23, 2022
|-
| {{flagicon|Philippines}} [[Pilipinas]]
| Agosto 6, 2022
|-
| {{flagicon|Somalia}} [[Somalya]]
| Agosto 26, 2022
|-
| {{flagicon|Paraguay}} [[Paragway]]
| Agosto 27, 2022
|-
| {{flagicon|Slovenia}} [[Eslobenya]]
| Setyembre 24, 2022
|-
| {{flagicon|Argentina}} [[Arhentina]]
| Hulyo 2022
|}

==Mga Sanggunian==</text>
      <sha1>m3x2k76ca17drwstp5eriyse9gdkkmm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958225</id>
      <parentid>1958224</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:59:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <comment>/* Paparating na pambansang patimpalak */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6776" xml:space="preserve">Ang '''Miss Earth 2022''' ay ang ika-22 edisyon ng [[Miss Earth]] pageant. Si '''Destiny Wagner''' ng [[Belize|Belis]] ang magpuputong sa kanyang kahalili sa pagtatapos ng kaganapan.

{{Infobox beauty pageant
| name = Miss Earth 2022
| image = 
| image size = 
| image alt = 
| caption = 
| date = 2022
| presenters =
| entertainment =
| theme = 
| venue = [[Pilipinas]]
| broadcaster = 
| director = 
| producer = 
| owner = 
| sponsor = 
| entrants = 
| placements = 
| debuts = {{Hlist|[[Somalya]]|[[Tunisya]]}}
| withdrawals = 
| returns = {{Hlist|[[Ecuador|Ekwador]]|[[Honduras]]|[[Kasakstan]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Kroasya]]|[[Liberya]]|[[Turkiya]]}}
| winner = 
| represented = 
| congeniality = 
| personality = 
| best national costume = 
| best state costume = 
| photogenic = 
| miss internet = 
| award1 label = 
| award1 = 
| award2 label = 
| award2 = 
| opening trailer = 
| before = 
| next = 
}}

==Mga Kalahok==
Sa kasalukuyan, mayroon ng 34 na Kalahok na ang kumpirmado:
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Delegado
! Edad
! Bayan
|-
| {{flagicon|ALB}} [[Albanya]]
| Rigelsa Cybi&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tienphong.vn/nhan-sac-nong-bong-tua-thien-than-noi-y-cua-tan-hoa-hau-trai-dat-albania-2022-post1446019.tpo|title=Nhan sắc nóng bỏng tựa 'thiên thần nội y' của tân Hoa hậu Trái đất Albania 2022|website=Tien Phong|language=vi|date=15 Hunyo 2022|access-date=18 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Tirana]]
|-
| {{flagicon|AUT}} [[Austria|Austriya]]
| Katharina Sarah Prager
| 
| Weitra
|-
| {{flagicon|BEL}} [[Belhika]]
| Daphné Nivelles
| 22
| [[Sint-Truiden]]
|-
| {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]
| Elizabeth Gasiba&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/hype/entertainment/ratna-herlina/pesona-elizabeth-gasiba-miss-earth-venezuela-2022-c1c2|title=9 Pesona Elizabeth Gasiba, Miss Earth Venezuela 2022 yang Memukau!|website=IDN Times|language=id|date=6 Enero 2022|access-date=2 Pebrero 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Caracas]]
|-
| {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]
| Nông Thúy Hằng&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://zingnews.vn/nong-thuy-hang-dang-quang-hoa-hau-cac-dan-toc-viet-nam-2022-post1336374.html|title=Nông Thúy Hằng đăng quang Hoa hậu các Dân tộc Việt Nam 2022|website=Zing News|language=vi|date=Hulyo 16, 2022|access-date=Hulyo 17, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Hà Giang
|-
| {{flagicon|BIH}} [[Bosnia at Herzegovina]]
| Dajana Šnjegota
| 19
| Srbac
|-
| {{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]]
| Marcie Reid
| 27
| [[Glasgow]]
|-
| {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]
| Brielle Simmons&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://missearthusa.com/brielle-simmons.html|title=MEET MISS EARTH USA BRIELLE SIMMONS|website=Miss Earth USA|language=en|date=Hulyo 7, 2022|access-date=Hulyo 17, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Fort Washington
|-
| {{flagicon|EST}} [[Estonia|Estonya]]
| Liisi Tammoja
| 20
| Pärn
|-
| {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]]
| Shereen Brogan
| 24
| [[Cardiff]]
|-
| {{flagicon|GRC}} [[Gresya]]
| Georgia Nastou
| 23
| [[Athens]]
|-
| {{flagicon|MKD}} [[Hilagang Macedonia]]
| Angela Vasilevska
| 24
| [[Skopje]]
|-
| {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]]
| Eunike Suwandi
| 20
| [[Jakarta]]
|-
| {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]]
| Beth Rice
| 27
| Suffolk
|-
| {{flagicon|IRE}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]
| Alannah Larkin
| 18
| Eyrecourt
|-
| {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]
| Jessica Cianchino
| 23
| Markham
|-
| {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]
| Anna Glubokovskaya
| 20
| Karaganda
|-
| {{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]
| Aizhan Chanacheva
| 23
| Naryn
|-
| {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]]
| Sheyla Ravelo
| 22
| San Antonio de los Baños
|-
| {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]
| Ayah Bajouk
| 
| [[Beirut]]
|-
| {{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]]
| Essiana Weah
| 25
| Harper
|-
| {{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]
| Eissya Thong
| 21
| [[Ipoh]]
|-
| {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]
| Indira Pérez
| 23
| [[Veracruz]]
|-
| {{flagicon|Nepal}} [[Nepal]]
| Sareesha Shrestha
| 25
| Lalitpur
|-
| {{flagicon|Norway}} [[Noruwega]]
| Lilly Sødal
| 19
| Kristiansand
|-
| {{flagicon|Netherlands}} [[Netherlands|Olanda]]
| Merel Hendriksen
| 24
| Kesteren
|-
| {{flagicon|Palestine}} [[Estado ng Palestina|Palestina]]
| Nadeen Ayoub
| 27
| Ramallah
|-
| {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]
| Alison Carrasco
| 25
| [[Toulouse]]
|-
| {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]
| Paulina Avilés-Feshold&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://htnewz.com/representative-of-carolina-is-the-new-miss-earth-puerto-rico-2022/|title=Representative of Carolina is the new Miss Earth Puerto Rico 2022|website=htnewz|language=en|date=31 Enero 2022|access-date=2 Pebrero 2022|archive-date=2 Pebrero 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220202134149/https://htnewz.com/representative-of-carolina-is-the-new-miss-earth-puerto-rico-2022/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Carolina
|-
| {{flagicon|PRT}} [[Portugal]]
| Maria Rosado
| 21
| Ourém
|-
| {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]
| Nieves Marcano
| 24
| Maria Trinidad Sanchez
|-
| [[File:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|border|23px]] [[Réunion]]
| Gwenaëlle Laugier
| 20
| Saint-Benoît
|-
| {{flagicon|RUS}} [[Rusya]]
| Ekaterina Velmakina
| 19
| [[Moscow]]
|-
| {{flagicon|TUN}} [[Tunisya]]
| Imen Mehrzi
| 26
| Kairouan
|-
|}

==Mga Tala==
===Bagong Sali===
*{{flagicon|SOM}} [[Somalia|Somalya]]
*{{flagicon|TUN}} [[Tunisia|Tunisya]]

===Bumalik===
Huling sumabak noong 2013:
*{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]

Huling sumabak noong 2015:
*{{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]]

Huling sumabak noong 2016:
*{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]
*{{flagicon|PLE}} [[Estado ng Palestina|Palestina]]

Huling sumabak noong 2017:
*{{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]]
*{{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]

Huling sumabak noong 2019:
*{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]

Huling sumabak noong 2020:
*{{flagicon|HND}} [[Honduras]]
*{{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]]
*{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]

==Paparating na pambansang patimpalak==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa
! Petsa
|-
| {{flagicon|JPN}} [[Hapon]]
| Hulyo 26, 2022
|-
| {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]
| Hulyo 2022
|-
| {{flagicon|Philippines}} [[Pilipinas]]
| Agosto 6, 2022
|-
| {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]
| Agosto 7, 2022
|-
| {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]
| Agosto 10, 2022
|-
| {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]
| Agosto 21, 2022
|-
| {{flagicon|Somalia}} [[Somalya]]
| Agosto 26, 2022
|-
| {{flagicon|Paraguay}} [[Paragway]]
| Agosto 27, 2022
|-
| {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]
| Agosto 29, 2022
|-
| {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]
| Setyembre 4, 2022
|-
| {{flagicon|Slovenia}} [[Eslobenya]]
| Setyembre 24, 2022
|-
| {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]
| Oktubre 12, 2022
|}

==Mga Sanggunian==</text>
      <sha1>qa4zj10hii8ml6jxkgxh76xf7njhrwq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Miss Grand International 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>315780</id>
    <revision>
      <id>1958226</id>
      <parentid>1958078</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T05:18:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16392" xml:space="preserve">Ang '''Miss Grand International 2022''' ay ang ika-10 edisyon ng [[Miss Grand International]] pageant. Ito ay gaganapin sa [[Kanlurang Java]], [[Indonesia|Indonesya]]  sa Oktubre 25, 2022. Si Nguyen Thuc Thuy Tien  ng [[Vietnam|Biyetnam]] ang magpuputong sa kanyang kahalili sa pagtatapos ng kaganapan.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.jakartadaily.id/hospitality/pr-1622074369/indonesia-to-host-miss-grand-international-2022|title=Indonesia to Host Miss Grand International 2022|website=Jakarta Daily|language=en|date=2021-12-08|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/sicc-sentul-jadi-venue-malam-final-miss-grand-international-2022-c1c2-1|title=SICC Sentul Jadi Venue Malam Final Miss Grand International 2022|website=IDN Times|language=id|date=2022-05-28|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;

{{Infobox beauty pageant
| name = Miss Grand International 2022
| image = 
| image size = 
| image alt = 
| caption = 
| date = 
| presenters = Matthew Deane
| entertainment =
| theme = 
| venue = [[:en:Sentul International Convention Center|Sentul International Convention Center]], [[Kanlurang Java]], [[Indonesia|Indonesya]]
| broadcaster = {{hlist|[[YouTube|Youtube Grand TV]]|[[Facebook|Facebook Live]]}}
| director = 
| producer = 
| owner = 
| sponsor = 
| entrants = 
| placements = 
| debuts = {{Hlist|[[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]]| [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]}}
| withdrawals = [[Hilagang Irlanda]]
| returns = {{Hlist|[[Albanya]]|[[Ghana|Gana]]|[[Jamaica|Hamayka]]|[[Kosovo|Kosobo]]|[[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]]|[[Singapore|Singapur]]|[[Turkey|Turkiya]]}}
| winner = 
| represented = 
| congeniality = 
| personality = 
| best national costume = 
| best state costume = 
| photogenic = 
| miss internet = 
| award1 label = 
| award1 = 
| award2 label = 
| award2 = 
| opening trailer = 
| before = 2021
| next = 2023
}}

== Kalahok ==
Sa kasalukuyan, mayroon ng limampu't lima (35) na kalahok ang kumpirmado:
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad
! Bayan/Tirahan
|-
| {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]
| Amber Sidney&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2022/7/17/miss-grand-australia-2022|title=Miss Grand Australia 2022|website=Global Beauties|language=en|date=2022-07-17|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Melbourne]]
|-
| {{flagicon|BEL}} [[Belhika]]
| Alyssa Gilliaert&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Belgium-2022-Winner-Alyssa-Gilliaert-Finals-Delegates-Miss-Grand-International-2022/55406|title=Alyssa Gilliaert crowned Miss Grand Belgium 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-07-12|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 19
| Bruges
|-
| {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]
| Alondra Mercado&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/17/que-buena-sorpresa-alondra-mercado-campos-ahora-sera-miss-grand-bolivia-2022/|title=QUE BUENA SORPRESA- Alondra Mercado Campos ahora será Miss Grand Bolivia 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-17|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Trinidad
|-
| {{flagicon|COD}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]]
| Caroline Konde&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/07/llega-un-nuevo-pais-ella-es-caroline-konde-miss-grand-republica-democratica-del-congo-2022/|title=LLEGA UN NUEVO PAÍS- Ella es Caroline Kondé, Miss Grand República Democrática del Congo 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-07|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Kinshasa]]
|-
| {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]
| Emilia Vasquez&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://prnoticias.com/2022/03/29/ella-es-la-periodista-de-economia-que-representara-a-ecuador-en-el-miss-grand-international/?amp=1|title=Ella es la periodista de economía que representará a Ecuador en el Miss Grand International|website=PR Noticias|language=es|date=2022-03-29|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Pichincha
|-
| {{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]
| Noor Mohamed&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-noor-mohamed-miss-grand-el-salvador-2022-c1c2|title=9 Potret Noor Mohamed, Miss Grand El Salvador 2022 yang Memikat Hati|website=IDN Times|language=id|date=2022-06-05|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 21
| [[San Salvador]]
|-
| {{flagicon|ESP}} [[Espanya]]
| Hirisley Jimenez&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.canarias7.es/revista-c7/hirisley-jimenez-elegida-20220503131628-nt.html|title=Hirisley Jiménez, elegida nueva Miss Grand Spain|website=Canarias 7|language=es|date=2022-05-03|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Caibarién
|-
| {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]
| Emily Rose DeMure&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-United-States-Emily-Rose-DeMure-Colorado-Winner-Crowned-Representative-Result-Details-Miss-Grand-International/55335|title=Emily Rose DeMure crowned Miss Grand United States 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-06-24|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt;
| 24
| Boulder
|-
| {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]
| Zahara-Imani Bossman&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/09/de-manos-de-abena-appiah-fue-coronda-priscilla-bossman-pinkrah-como-miss-grand-ghana-2022/|title=DE MANOS DE ABENA APPIAH- Fue coronda Priscilla Bossman-Pinkrah como Miss Grand Ghana 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-09|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt;
| 20
| [[Accra]]
|-
| {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]
| Andrea Radford&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Guatemala-2022-Andrea-Radford-Appointment-Delegate-Representative-Details/54929|title=Andrea Radford appointed Miss Grand Guatemala 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-04-11|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 27
| [[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]]
|-
| {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]
| Kim-Marie Spence&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Jamaica-2022-Kim-Marie-Spence-Winner-Delegate-Miss-Grand-International-2022/55233|title=Kim-Marie Spence crowned Miss Grand Jamaica 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-06-07|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Saint Elizabeth
|-
| {{flagicon|HND}} [[Honduras]]
| Saira Cacho&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.elpais.hn/2022/07/11/saira-cacho-bella-catracha-miss-grand-honduras-2022/|title=Saira Cacho, la bella catracha que se convirtió en Miss Grand Honduras 2022|website=El Pais|language=en|date=2022-07-11|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 21
| [[Tegucigalpa]]
|-
| {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]]
| Andina Julie&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://kabarbanten.pikiran-rakyat.com/hiburan/pr-593372576/profil-dan-biodata-andina-julie-miss-grand-indonesia-2022-lengkap-dengan-zodiak-pendidikan-hingga-profesi|title=Profil dan Biodata Andina Julie Miss Grand Indonesia 2022 Lengkap dengan Zodiak, Pendidikan hingga Profesi|website=Kabar Banten|language=id|date=2022-01-01|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Muara Enim
|-
| {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]
| Mildred Rincon&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.afrik.com/rachel-arhin-est-miss-intercontinental-canada-2021|title=Rachel Arhin est Miss Intercontinental Canada 2021|website=Afrik.com|language=fr|date=2021-10-08|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;
| 26
| [[Calgary]]
|-
| {{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]
| Jamilya Jyrgalbekova&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://kabar.kg/news/nazvany-piat-pobeditel-nitc-konkursa-miss-kyrgyzstan-2021/|title=Названы пять победительниц конкурса «Мисс Кыргызстан – 2021»|website=Kabar|language=ky|date=2021-11-22|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Chuy
|-
| {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]
| Priscilla Londoño&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/06/25/fuerte-rival-priscilla-londono-se-lleva-la-corona-del-miss-grand-colombia-2022/|title=FUERTE RIVAL- Priscilla Londoño se lleva la corona del Miss Grand Colombia 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-06-25|access-date=2022-07-19}}&lt;/ref&gt;
| 28
| [[Houston]]
|-
| {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]
| Edona Aliu&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://archive.is/85x4h|title=Kurorezohen dy me te bukurat. Deta Kokomani dhe Roksana Ibrahimi triumfojne ne “Miss Universe Albania &amp; Kosovo 2022”|website=Vizion Plus|language=sq|date=2022-06-11|access-date=2022-07-22|archive-date=2022-06-11|archive-url=https://archive.today/20220611192559/https://www.vizionplus.tv/kurorezohen-dy-me-te-bukurat-deta-kokomani-dhe-roksana-ibrahimi-triumfojne-ne-miss-universe-albania-kosovo-2022/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Zurich]]
|-
| {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]
| Brenda Muñoz&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfwLnlaLYSb/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Grand Costa Rica Oficial sa Instagram: Felicidades a Brenda Muñoz por este merecido triunfo|website=Instagram|language=es|date=2022-07-08|access-date=2022-07-19}}&lt;/ref&gt;
| 28
| Guanacaste
|-
| {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]]
| Daniela Espinosa&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfCA1QKr8rL/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss y Mister Cuba Oficial sa Instagram: ¡Cuba ya tiene a su Reina! Daniela Espinosa es nuestra Miss Grand Cuba 2022 quien nos representará en la 10ma Edición del Miss Grand International en Indonesia|website=Instagram|language=es|date=2022-06-20|access-date=2022-07-19}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Varadero
|-
| {{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]]
| Yuvna Rinishta&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://mauritiushindinews.com/defimedia/yuvna-rinishta-gookool-miss-model/|title=Yuvna Rinishta Gookool: Miss Model|website=Mauritius News|language=en|date=10 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Grand Port
|-
| {{flagicon|MMR}} [[Myanmar|Miyanmar]]
| Ei Ei Aung Htunt&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://siamstyle.net/mm-kly-sda-di-rb-taeng-tng-hi-darng-ta-haenng-miss-grand-myanmar-2022.siam|title=&quot;มีมี กัลย์สุดา&quot; ได้รับแต่งตั้ง ให้ดำรงตำแหน่ง Miss Grand Myanmar 2022|website=Siam Style|language=th|date=7 Mayo 2022|access-date=19 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| Tak
|-
| {{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]]
| Sofia Mayers&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.afamily.vn/nhan-sac-ca-tinh-nong-bong-cua-nguoi-dep-toc-xu-vua-dang-quang-hoa-hau-hoa-binh-anh-2022-20220718154858999.chn|title=Nhan sắc cá tính, nóng bỏng của người đẹp tóc xù vừa đăng quang Hoa hậu Hòa bình Anh 2022|website=afamily|language=vi|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Kent
|-
| {{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]
| Maycrin Jáenz&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.vostv.com.ni/farandula/22372-conozca-a-la-nueva-soberana-de-miss-grand-nicaragu/|title=Conozca a la nueva soberana de Miss Grand Nicaragua 2022|website=VosTV|language=es|date=18 Pebrero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Granada
|-
| {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]
| Marit Beets&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/marit-beets-wins-miss-grand-netherlands-2022-crown/articleshow/91146905.cms|title=Marit Beets wins Miss Grand Netherlands 2022 crown|website=Times of India|language=en|date=28 Abril 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Volendam
|-
| {{flagicon|PAK}} [[Pakistan]]
| Aneesa Sheikh&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tienphong.vn/nu-nghe-si-truot-bang-nghe-thuat-xinh-dep-dang-quang-hoa-hau-hoa-binh-pakistan-2022-post1446024.tpo|title=Nữ nghệ sĩ trượt băng nghệ thuật xinh đẹp đăng quang Hoa hậu Hòa bình Pakistan 2022|website=Tien Phong|language=vi|date=14 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 19
| [[Michigan]]
|-
| {{flagicon|PAN}} [[Panama]]
| Katheryn Yejas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-grand-panama-2022-katheryn-yejas-c1c2|title=10 Potret Miss Grand Panama 2022 Katheryn Yejas, Pesonanya Manis!|website=IDN Times|language=id|date=14 Enero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Taboga
|-
| {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]
| Agatha Leon&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/agatha-len-wins-miss-grand-paraguay-2022-crown/articleshow/91463509.cms|title=Agatha León wins Miss Grand Paraguay 2022 crown|website=Times of India|language=en|date=10 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Ciudad Del Este
|-
| {{flagicon|PER}} [[Peru]]
| Janet Leyva&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Peru-2022-Janet-Leyva-Delegate-Representative-Miss-Grand-International-2022/54840|title=Janet Leyva crowned Miss Grand Perú 2022|website=Angelopedia|language=en|date=24 Marso 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Callao
|-
| {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]
| Oxana Rivera&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2022/6/14/nuestra-belleza-puerto-rico-2022|title=Nuestra Belleza Puerto Rico 2022|website=Global Beauties|language=en|date=14 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Dorado
|-
| {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]
| Jearmanda Ramos&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://worldbeauties.org/miss-grand-international/jearmanda-ramos-miss-grand-dominican-republic-2022/|title=Jearmanda Ramos đại diện Cộng hòa Dominica đến Miss Grand International 2022|website=Worldbeauties.org|language=vi|date=21 Enero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Puerto Plata
|-
| {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]
| Mariana Bečková&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/05/miss-czech-republic-2022-meet-the-newly-crowned-winners.html?m=1|title=Miss Czech Republic 2022: Meet the newly crowned winners|website=Pageant Circle|language=en|date=8 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| [[Prague]]
|-
| {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]
| Engfa Waraha&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://thestandard.co/miss-grand-thailand-2022-3/|title=อิงฟ้า วราหะ คว้ามงทอง ครองตำแหน่ง Miss Grand Thailand 2022|website=The Standard|language=th|date=2022-05-01|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 27
| [[Bangkok]]
|-
| {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]
| LuJuan Mzyk&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf32mcsKCtn/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Grand South Africa sa Instagram: Good morning South Africa!! It is with great pleasure to announce our Miss Grand South Africa 2022, @lujuanmzyk|website=Instagram|language=en|date=2022-07-11|access-date=2022-07-19}}&lt;/ref&gt;
| 22
| [[Pretoria]]
|-
| {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]
| Karina Perez Gres&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/05/29/nuestra-maxima-se-llevo-la-corona-karina-perez-gres-se-convierte-en-miss-grand-chile-2022-conocela/|title=NUESTRA MÁXIMA SE LLEVÓ LA CORONA- Karina Pérez Gres se convierte en Miss Grand Chile 2022 ¡CONÓCELA!|website=Top Vzla|language=es|date=29 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| {{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkiya]]
| Derya Koc&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Turkey-2022-Winner-Deria-Koc-Delegates-Miss-Grand-International-2022/55400|title=Deria Koc is Miss Grand Türkiye 2022|website=Angelopedia|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 28
| Schwabach
|-
|}

== Mga paparating na kompetisyong pambansa ==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Petsa
|-
| {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]
| 28 Hulyo 2022
|-
| {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]
| 31 Hulyo 2022
|-
| {{flagicon|JPN}} [[Hapon]]
| 6 Agosto 2022
|-
| {{flagicon|ITA}} [[Italya]]
| 18 Setyembre 2022
|-
| {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]
| 25 Setyembre 2022
|-
| {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea|Korea]]
| 2022
|}

== Mga Tala ==
=== Bagong Sali ===
*{{flagicon|COD}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]]
*{{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]

=== Bumalik ===
Huling sumabak noong 2014:
*{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]]

Huling sumabak noong 2016:
*{{flagicon|SIN}} [[Singapore|Singapur]]
*{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkiya]]

Huling sumabak noong 2018:
*{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]

Huling sumabak noong 2020:
*{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]
*{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]
*{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]

== Mga Sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya: Miss Grand International]]</text>
      <sha1>1cgyljob804pjjaishnhixo7mwxb1nw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958287</id>
      <parentid>1958226</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:19:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>49.149.143.70</ip>
      </contributor>
      <comment>theo</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16411" xml:space="preserve">Ang '''Miss Grand International 2022''' ay ang ika-10 edisyon ng [[Miss Grand International]] pageant. Ito ay gaganapin sa [[Kanlurang Java]], [[Indonesia|Indonesya]]  sa Oktubre 25, 2022. Si Nguyen Thuc Thuy Tien  ng [[Vietnam|Biyetnam]] ang magpuputong sa kanyang kahalili sa pagtatapos ng kaganapan.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.jakartadaily.id/hospitality/pr-1622074369/indonesia-to-host-miss-grand-international-2022|title=Indonesia to Host Miss Grand International 2022|website=Jakarta Daily|language=en|date=2021-12-08|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/sicc-sentul-jadi-venue-malam-final-miss-grand-international-2022-c1c2-1|title=SICC Sentul Jadi Venue Malam Final Miss Grand International 2022|website=IDN Times|language=id|date=2022-05-28|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;

{{Infobox beauty pageant
| name = Miss Grand International 2022
| image = 
| image size = 
| image alt = 
| caption = 
| date = 
| presenters = Matthew Deane
| entertainment =
| theme = 
| venue = [[:en:Sentul International Convention Center|Sentul International Convention Center]], [[Kanlurang Java]], [[Indonesia|Indonesya]]
| broadcaster = {{hlist|[[YouTube|Youtube Grand TV]]|[[Facebook|Facebook Live]]}}
| director = 
| producer = 
| owner = 
| sponsor = 
| entrants = 
| placements = 
| debuts = {{Hlist|[[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]]| [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]}}
| withdrawals = [[Hilagang Irlanda]]
| returns = {{Hlist|[[Albanya]]|[[Côte d'Ivoire]]|[[Ghana|Gana]]|[[Jamaica|Hamayka]]|[[Kosovo|Kosobo]]|[[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]]|[[Singapore|Singapur]]|[[Turkey|Turkiya]]}}
| winner = 
| represented = 
| congeniality = 
| personality = 
| best national costume = 
| best state costume = 
| photogenic = 
| miss internet = 
| award1 label = 
| award1 = 
| award2 label = 
| award2 = 
| opening trailer = 
| before = 2021
| next = 2023
}}

== Kalahok ==
Sa kasalukuyan, mayroon ng limampu't lima (35) na kalahok ang kumpirmado:
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad
! Bayan/Tirahan
|-
| {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]
| Amber Sidney&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2022/7/17/miss-grand-australia-2022|title=Miss Grand Australia 2022|website=Global Beauties|language=en|date=2022-07-17|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Melbourne]]
|-
| {{flagicon|BEL}} [[Belhika]]
| Alyssa Gilliaert&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Belgium-2022-Winner-Alyssa-Gilliaert-Finals-Delegates-Miss-Grand-International-2022/55406|title=Alyssa Gilliaert crowned Miss Grand Belgium 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-07-12|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 19
| Bruges
|-
| {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]
| Alondra Mercado&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/17/que-buena-sorpresa-alondra-mercado-campos-ahora-sera-miss-grand-bolivia-2022/|title=QUE BUENA SORPRESA- Alondra Mercado Campos ahora será Miss Grand Bolivia 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-17|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Trinidad
|-
| {{flagicon|COD}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]]
| Caroline Konde&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/07/llega-un-nuevo-pais-ella-es-caroline-konde-miss-grand-republica-democratica-del-congo-2022/|title=LLEGA UN NUEVO PAÍS- Ella es Caroline Kondé, Miss Grand República Democrática del Congo 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-07|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Kinshasa]]
|-
| {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]
| Emilia Vasquez&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://prnoticias.com/2022/03/29/ella-es-la-periodista-de-economia-que-representara-a-ecuador-en-el-miss-grand-international/?amp=1|title=Ella es la periodista de economía que representará a Ecuador en el Miss Grand International|website=PR Noticias|language=es|date=2022-03-29|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Pichincha
|-
| {{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]
| Noor Mohamed&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-noor-mohamed-miss-grand-el-salvador-2022-c1c2|title=9 Potret Noor Mohamed, Miss Grand El Salvador 2022 yang Memikat Hati|website=IDN Times|language=id|date=2022-06-05|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 21
| [[San Salvador]]
|-
| {{flagicon|ESP}} [[Espanya]]
| Hirisley Jimenez&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.canarias7.es/revista-c7/hirisley-jimenez-elegida-20220503131628-nt.html|title=Hirisley Jiménez, elegida nueva Miss Grand Spain|website=Canarias 7|language=es|date=2022-05-03|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Caibarién
|-
| {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]
| Emily Rose DeMure&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-United-States-Emily-Rose-DeMure-Colorado-Winner-Crowned-Representative-Result-Details-Miss-Grand-International/55335|title=Emily Rose DeMure crowned Miss Grand United States 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-06-24|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt;
| 24
| Boulder
|-
| {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]
| Zahara-Imani Bossman&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/09/de-manos-de-abena-appiah-fue-coronda-priscilla-bossman-pinkrah-como-miss-grand-ghana-2022/|title=DE MANOS DE ABENA APPIAH- Fue coronda Priscilla Bossman-Pinkrah como Miss Grand Ghana 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-09|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt;
| 20
| [[Accra]]
|-
| {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]
| Andrea Radford&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Guatemala-2022-Andrea-Radford-Appointment-Delegate-Representative-Details/54929|title=Andrea Radford appointed Miss Grand Guatemala 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-04-11|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 27
| [[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]]
|-
| {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]
| Kim-Marie Spence&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Jamaica-2022-Kim-Marie-Spence-Winner-Delegate-Miss-Grand-International-2022/55233|title=Kim-Marie Spence crowned Miss Grand Jamaica 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-06-07|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Saint Elizabeth
|-
| {{flagicon|HND}} [[Honduras]]
| Saira Cacho&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.elpais.hn/2022/07/11/saira-cacho-bella-catracha-miss-grand-honduras-2022/|title=Saira Cacho, la bella catracha que se convirtió en Miss Grand Honduras 2022|website=El Pais|language=en|date=2022-07-11|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 21
| [[Tegucigalpa]]
|-
| {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]]
| Andina Julie&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://kabarbanten.pikiran-rakyat.com/hiburan/pr-593372576/profil-dan-biodata-andina-julie-miss-grand-indonesia-2022-lengkap-dengan-zodiak-pendidikan-hingga-profesi|title=Profil dan Biodata Andina Julie Miss Grand Indonesia 2022 Lengkap dengan Zodiak, Pendidikan hingga Profesi|website=Kabar Banten|language=id|date=2022-01-01|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Muara Enim
|-
| {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]
| Mildred Rincon&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.afrik.com/rachel-arhin-est-miss-intercontinental-canada-2021|title=Rachel Arhin est Miss Intercontinental Canada 2021|website=Afrik.com|language=fr|date=2021-10-08|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;
| 26
| [[Calgary]]
|-
| {{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]
| Jamilya Jyrgalbekova&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://kabar.kg/news/nazvany-piat-pobeditel-nitc-konkursa-miss-kyrgyzstan-2021/|title=Названы пять победительниц конкурса «Мисс Кыргызстан – 2021»|website=Kabar|language=ky|date=2021-11-22|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Chuy
|-
| {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]
| Priscilla Londoño&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/06/25/fuerte-rival-priscilla-londono-se-lleva-la-corona-del-miss-grand-colombia-2022/|title=FUERTE RIVAL- Priscilla Londoño se lleva la corona del Miss Grand Colombia 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-06-25|access-date=2022-07-19}}&lt;/ref&gt;
| 28
| [[Houston]]
|-
| {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]
| Edona Aliu&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://archive.is/85x4h|title=Kurorezohen dy me te bukurat. Deta Kokomani dhe Roksana Ibrahimi triumfojne ne “Miss Universe Albania &amp; Kosovo 2022”|website=Vizion Plus|language=sq|date=2022-06-11|access-date=2022-07-22|archive-date=2022-06-11|archive-url=https://archive.today/20220611192559/https://www.vizionplus.tv/kurorezohen-dy-me-te-bukurat-deta-kokomani-dhe-roksana-ibrahimi-triumfojne-ne-miss-universe-albania-kosovo-2022/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Zurich]]
|-
| {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]
| Brenda Muñoz&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfwLnlaLYSb/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Grand Costa Rica Oficial sa Instagram: Felicidades a Brenda Muñoz por este merecido triunfo|website=Instagram|language=es|date=2022-07-08|access-date=2022-07-19}}&lt;/ref&gt;
| 28
| Guanacaste
|-
| {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]]
| Daniela Espinosa&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfCA1QKr8rL/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss y Mister Cuba Oficial sa Instagram: ¡Cuba ya tiene a su Reina! Daniela Espinosa es nuestra Miss Grand Cuba 2022 quien nos representará en la 10ma Edición del Miss Grand International en Indonesia|website=Instagram|language=es|date=2022-06-20|access-date=2022-07-19}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Varadero
|-
| {{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]]
| Yuvna Rinishta&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://mauritiushindinews.com/defimedia/yuvna-rinishta-gookool-miss-model/|title=Yuvna Rinishta Gookool: Miss Model|website=Mauritius News|language=en|date=10 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Grand Port
|-
| {{flagicon|MMR}} [[Myanmar|Miyanmar]]
| Ei Ei Aung Htunt&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://siamstyle.net/mm-kly-sda-di-rb-taeng-tng-hi-darng-ta-haenng-miss-grand-myanmar-2022.siam|title=&quot;มีมี กัลย์สุดา&quot; ได้รับแต่งตั้ง ให้ดำรงตำแหน่ง Miss Grand Myanmar 2022|website=Siam Style|language=th|date=7 Mayo 2022|access-date=19 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| Tak
|-
| {{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]]
| Sofia Mayers&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.afamily.vn/nhan-sac-ca-tinh-nong-bong-cua-nguoi-dep-toc-xu-vua-dang-quang-hoa-hau-hoa-binh-anh-2022-20220718154858999.chn|title=Nhan sắc cá tính, nóng bỏng của người đẹp tóc xù vừa đăng quang Hoa hậu Hòa bình Anh 2022|website=afamily|language=vi|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Kent
|-
| {{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]
| Maycrin Jáenz&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.vostv.com.ni/farandula/22372-conozca-a-la-nueva-soberana-de-miss-grand-nicaragu/|title=Conozca a la nueva soberana de Miss Grand Nicaragua 2022|website=VosTV|language=es|date=18 Pebrero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Granada
|-
| {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]
| Marit Beets&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/marit-beets-wins-miss-grand-netherlands-2022-crown/articleshow/91146905.cms|title=Marit Beets wins Miss Grand Netherlands 2022 crown|website=Times of India|language=en|date=28 Abril 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Volendam
|-
| {{flagicon|PAK}} [[Pakistan]]
| Aneesa Sheikh&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tienphong.vn/nu-nghe-si-truot-bang-nghe-thuat-xinh-dep-dang-quang-hoa-hau-hoa-binh-pakistan-2022-post1446024.tpo|title=Nữ nghệ sĩ trượt băng nghệ thuật xinh đẹp đăng quang Hoa hậu Hòa bình Pakistan 2022|website=Tien Phong|language=vi|date=14 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 19
| [[Michigan]]
|-
| {{flagicon|PAN}} [[Panama]]
| Katheryn Yejas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-grand-panama-2022-katheryn-yejas-c1c2|title=10 Potret Miss Grand Panama 2022 Katheryn Yejas, Pesonanya Manis!|website=IDN Times|language=id|date=14 Enero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Taboga
|-
| {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]
| Agatha Leon&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/agatha-len-wins-miss-grand-paraguay-2022-crown/articleshow/91463509.cms|title=Agatha León wins Miss Grand Paraguay 2022 crown|website=Times of India|language=en|date=10 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Ciudad Del Este
|-
| {{flagicon|PER}} [[Peru]]
| Janet Leyva&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Peru-2022-Janet-Leyva-Delegate-Representative-Miss-Grand-International-2022/54840|title=Janet Leyva crowned Miss Grand Perú 2022|website=Angelopedia|language=en|date=24 Marso 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Callao
|-
| {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]
| Oxana Rivera&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2022/6/14/nuestra-belleza-puerto-rico-2022|title=Nuestra Belleza Puerto Rico 2022|website=Global Beauties|language=en|date=14 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Dorado
|-
| {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]
| Jearmanda Ramos&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://worldbeauties.org/miss-grand-international/jearmanda-ramos-miss-grand-dominican-republic-2022/|title=Jearmanda Ramos đại diện Cộng hòa Dominica đến Miss Grand International 2022|website=Worldbeauties.org|language=vi|date=21 Enero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Puerto Plata
|-
| {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]
| Mariana Bečková&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/05/miss-czech-republic-2022-meet-the-newly-crowned-winners.html?m=1|title=Miss Czech Republic 2022: Meet the newly crowned winners|website=Pageant Circle|language=en|date=8 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| [[Prague]]
|-
| {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]
| Engfa Waraha&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://thestandard.co/miss-grand-thailand-2022-3/|title=อิงฟ้า วราหะ คว้ามงทอง ครองตำแหน่ง Miss Grand Thailand 2022|website=The Standard|language=th|date=2022-05-01|access-date=2022-07-18}}&lt;/ref&gt;
| 27
| [[Bangkok]]
|-
| {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]
| LuJuan Mzyk&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf32mcsKCtn/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Grand South Africa sa Instagram: Good morning South Africa!! It is with great pleasure to announce our Miss Grand South Africa 2022, @lujuanmzyk|website=Instagram|language=en|date=2022-07-11|access-date=2022-07-19}}&lt;/ref&gt;
| 22
| [[Pretoria]]
|-
| {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]
| Karina Perez Gres&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/05/29/nuestra-maxima-se-llevo-la-corona-karina-perez-gres-se-convierte-en-miss-grand-chile-2022-conocela/|title=NUESTRA MÁXIMA SE LLEVÓ LA CORONA- Karina Pérez Gres se convierte en Miss Grand Chile 2022 ¡CONÓCELA!|website=Top Vzla|language=es|date=29 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| {{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkiya]]
| Derya Koc&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Turkey-2022-Winner-Deria-Koc-Delegates-Miss-Grand-International-2022/55400|title=Deria Koc is Miss Grand Türkiye 2022|website=Angelopedia|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 28
| Schwabach
|-
|}

== Mga paparating na kompetisyong pambansa ==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Petsa
|-
| {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]
| 28 Hulyo 2022
|-
| {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]
| 31 Hulyo 2022
|-
| {{flagicon|JPN}} [[Hapon]]
| 6 Agosto 2022
|-
| {{flagicon|ITA}} [[Italya]]
| 18 Setyembre 2022
|-
| {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]
| 25 Setyembre 2022
|-
| {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea|Korea]]
| 2022
|}

== Mga Tala ==
=== Bagong Sali ===
*{{flagicon|COD}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]]
*{{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]

=== Bumalik ===
Huling sumabak noong 2014:
*{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]]

Huling sumabak noong 2016:
*{{flagicon|SIN}} [[Singapore|Singapur]]
*{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkiya]]

Huling sumabak noong 2018:
*{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]

Huling sumabak noong 2020:
*{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]
*{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]
*{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]

== Mga Sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya: Miss Grand International]]</text>
      <sha1>420x9k5atf9tas3yb6n9zn6jl3fzlxv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sampung Prinsipyo para sa Pagtatatag ng isang Monolitikong Ideolohikal na Sistema</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318355</id>
    <redirect title="Juche" />
    <revision>
      <id>1958147</id>
      <parentid>1957782</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Juche#Sampung Prinsipyo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Juche#Sampung Prinsipyo]]</text>
      <sha1>4y25hmm8x8sdq0dynop0k6nn4p25if2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mummipikasyon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318358</id>
    <redirect title="Momiya" />
    <revision>
      <id>1958141</id>
      <parentid>1957813</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:48:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Momiya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Momiya]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>canvynxr035idjdqszf1evva16jh8sr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Miss Intercontinental 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318399</id>
    <revision>
      <id>1958219</id>
      <parentid>1958081</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:31:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Elysant</username>
        <id>118076</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga Kalahok */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6856" xml:space="preserve">Ang '''Miss Intercontinental 2022''' ay ang ika-50 edisyon ng [[Miss Intercontinental]]. Ito ay gaganapin sa Sharm El-Sheik, Ehipto sa Oktubre 14, 2022. Si Cindy Obeñita ng [[Pilipinas]] ang magpuputong sa kanyang magiging kahalili pagkatapos ng kaganapan.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/21/Miss-Intercontinental-2022-Egypt-.html|title=Miss Intercontinental returns to Egypt for 2022 pageant|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://news.abs-cbn.com/life/07/21/22/date-venue-for-miss-intercontinental-2022-announced|title=Final date, venue for Miss Intercontinental 2022 announced|website=[[ABS-CBN News and Current Affairs|ABS-CBN News]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}&lt;/ref&gt;

{{Infobox beauty pageant
| name = Miss Intercontinental 2022
| image = 
| image size = 
| image alt = 
| caption = 
| date = Oktubre 14, 2022
| presenters =
| entertainment =
| theme = 
| venue = Meraki Resort, Sharm El-Sheik,. Ehipto
| broadcaster = 
| director = 
| producer = 
| owner = 
| sponsor = 
| entrants = 
| placements = 
| debuts = [[Benin]], [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]]
| withdrawals = 
| returns = [[Australia|Australya]], [[Bahamas]], [[Curaçao]], [[Scotland |Eskosya]], [[Wales|Gales]], [[Inglatera]]
| winner = 
| represented = 
| congeniality = 
| personality = 
| best national costume = 
| best state costume = 
| photogenic = 
| miss internet = 
| award1 label = 
| award1 = 
| award2 label = 
| award2 = 
| opening trailer = 
| before = 2021
| next = 
}}

==Mga Kalahok==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad
! Bayan/Tirahan
|-
| {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]
| Fiona Tenuta Vanerio
| 26
| [[Buenos Aires]]
|-
| {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]
| Courtney Tester
| 25
| [[Perth]]
|-
| {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Selanda]]
| Rovelyn Milford
| 23
| Auckland
|-
| {{flagicon|BEN}} [[Benin]]
| Tissanta Todjihounde
| 19
| Porto Novo
|-
| {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]
| Emmy Carrero
| 27
| Mérida
|-
| {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]
| Maria Cecília Almeida&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://portalodia.com/tvodia/o-dia-rural/entrevista-com-a-miss-brasil-intercontinental-2022-cecilia-almeida-05-02-2022-20165.html|title=Entrevista com a Miss Brasil Intercontinental 2022 Cecília Almeida|website=portalodia.com|language=pt|date=Pebrero 5, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Teresina
|-
| {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]
| Stepheni Gregoria
| 
| 
|-
| {{flagicon|SCO}} [[Scotland|Eskosya]]
| Melissa Douglas&lt;ref name=&quot;micuk&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CWifuSjMkuF/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental UK sa Instagram: Proudly introducing your new Miss Intercontinental UK queens|website=Instagram|language=en|date=Nobyembre 21, 2021|access-date=Hulyo 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Edinburgh]]
|-
| {{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]
| Sylvia Šulíková
| 24
| [[Bratislava]]
|-
| {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]
| Michelle Thorlund&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfusMujPlAX/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Michelle Thorlund sa Instagram: Miss Intercontinental USA 2022, Beyond excited that this journey has begun
|website=Instagram|language=en|date=Hulyo 8, 2022|access-date=Hulyo 23, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| Irvine
|-
| {{flagicon|WAL}} [[Wales|Gales]]
| Nadia King&lt;ref name=&quot;micuk&quot;/&gt;
| 25
| Barnsley
|-
| {{flagicon|GRC}} [[Gresya]]
| Chrysa Kavraki
| 22
| 
|-
| {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]
| Lauren Less
| 21
| Falmouth
|-
| {{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]
| Dita Zzahra&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-intercontinental-indonesia-2022-dita-zzahra-c1c2-1|title=9 Potret Miss Intercontinental Indonesia 2022 Dita Zzahra, Anggun!|website=IDN Times|language=id|date=Abril 11, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Bandar Lampung
|-
| {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]]
| Brooke Nicola Smith&lt;ref name=&quot;micuk&quot;/&gt;
| 23
| [[Norwich]]
|-
| {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]
| Rachel Arhin
| 22
| Oakville
|-
| {{flagicon|KEN}} [[Kenya]]
| Eulene Vulegani
| 25
| [[Nairobi]]
|-
| {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]
| Dayanna Watson
| 26
| [[San José, Costa Rica|San José]]
|-
| {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]]
| Lourdes Feliu
| 20
| La Lisa
|-
| {{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]]
| Zaki Yah
| 
| 
|-
| {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]
| Michelle Luna
| 22
| Tampico
|-
| {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]
| Pauline Thimon
| 25
| [[Paris]]
|-
| {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]
| María Felix
| 22
| [[New York]]
|-
| {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]
| Karolína Syrotuková&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://jablonecky.denik.cz/zpravy_region/finale-miss-czech-republic-2022-korunky-jablonec-2.html|title=Finále Miss Czech Republic 2022 ozdobily korunky z jablonecké šperkařské dílny|website=Deník|language=cs|date=Mayo 10, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Chabařovice
|-
| {{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumanya]]
| Denisa Andreea Malacu
| 19
| [[Bucharest]]
|-
| {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]
| Amanda Jensen&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.matichon.co.th/lifestyle/social-women/news_3467584|title=สุดปัง! มิสแกรนด์ฯ ส่ง ‘ไฮดี้ อมันดา’ ตัวแทนไทยประกวด ‘มิสอินเตอร์คอนฯ’ ที่อียิปต์|website=Matichon Online|language=th|date=Hulyo 22, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Phuket
|-
|}

==Mga Tala==
===Bagong Sali===
*{{flagicon|BEN}} [[Benin]]
*{{flagicon|ARE}} [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]]

==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Petsa
|-
| {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]
| Hulyo 31, 2022&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/2/Bb.-Pilipinas-2022-coronation-night-.html|title=Bb. Pilipinas 2022 sets coronation night on July 31 at Big Dome|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 2, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
| {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]
| Agosto 20, 2022&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CgB49WxjEiR/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental South Africa sa Instagram: African Beauty International presents a night of pageantry to remember. Two shows that you will never forget. Mrs Universe Africa and Miss Intercontinental South Africa 2022|website=[[Instagram]]|language=en|date=|access-date=Hulyo 22, 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
| {{flagicon|JPN}} [[Hapon]]
| Setyembre 27, 2022
|}

==Mga Sanggunian==
{{reflist}}

==Panlabas na kawing==
*{{Official website|https://www.missintercontinental.com}}</text>
      <sha1>gozvep5gyd2tgx8thpb1bhnue18bq7a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Almaty</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318408</id>
    <redirect title="Kasakistan" />
    <revision>
      <id>1958115</id>
      <parentid>1958054</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T00:45:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>14117</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Kasakistan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Kasakistan]]</text>
      <sha1>iq1c8wcbbqb51dse52mzljakntivdut</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Kasaysayan ng Iraq</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318412</id>
    <revision>
      <id>1958182</id>
      <timestamp>2022-07-24T03:21:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: [[Kategorya:Iraq]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" xml:space="preserve">[[Kategorya:Iraq]]</text>
      <sha1>bh4ugdpz7cx3u32yrmru29mv77cnq0a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Module:Location map/data/Iraq</title>
    <ns>828</ns>
    <id>318413</id>
    <revision>
      <id>1958192</id>
      <timestamp>2022-07-24T03:36:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: return { 	name = 'Iraq', 	top = 37.7, 	bottom = 28.4, 	left = 38.4, 	right = 48.9, 	image = 'Iraq adm location map.svg', 	image1 = 'Iraq physical map.svg', 	image2 = 'Iraq location map.svg' }</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="191" xml:space="preserve">return {
	name = 'Iraq',
	top = 37.7,
	bottom = 28.4,
	left = 38.4,
	right = 48.9,
	image = 'Iraq adm location map.svg',
	image1 = 'Iraq physical map.svg',
	image2 = 'Iraq location map.svg'
}</text>
      <sha1>s9g8j47f5ntesn4sm8sjhm6gd6otvm0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Imperyong Babilonya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318414</id>
    <redirect title="Babilonya" />
    <revision>
      <id>1958197</id>
      <timestamp>2022-07-24T03:41:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Babilonya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Babilonya]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>6u86yrko4l1llh8y9rb6c6mmu6zafbv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lumang Imperyong Babilonya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318415</id>
    <revision>
      <id>1958201</id>
      <timestamp>2022-07-24T03:56:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina:  {{Infobox country | conventional_long_name = Old Babylonian Empire | common_name       = Old Babylonian Empire | era               = [[Bronze Age]] | government_type   = [[Monarchy]] | year_start        = {{circa|1894}} BC | year_end          = {{circa|1595}} BC | life_span         = {{circa|1894 BC – 1595}} BC | event1            = [[Sack of Babylon]] | date_event1       = {{circa|1595}} BC | p1                = Isin-Larsa period | s1                = Kassite dynasty | s2...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5184" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Old Babylonian Empire
| common_name       = Old Babylonian Empire
| era               = [[Bronze Age]]
| government_type   = [[Monarchy]]
| year_start        = {{circa|1894}} BC
| year_end          = {{circa|1595}} BC
| life_span         = {{circa|1894 BC – 1595}} BC
| event1            = [[Sack of Babylon]]
| date_event1       = {{circa|1595}} BC
| p1                = Isin-Larsa period
| s1                = Kassite dynasty
| s2                = First Sealand dynasty
| image_map         = Babylone 1.PNG
| image_map_caption = The extent of the Old Babylonian Empire at the start and end of [[Hammurabi]] of [[Babylon]]'s reign, {{circa|1792}} BC – {{circa|1750}} BC
| capital           = [[Babylon]]
| common_languages  = [[Akkadian language|Akkadian]] (official), [[Sumerian language|Sumerian]] (literary), [[Amorite]]
| religion          = [[Babylonian religion]]
| leader1           = [[Sumu-abum]] (first)
| leader2           = [[Samsu-Ditana]] (last)
| year_leader1      = {{circa|1894–1881}} BC
| year_leader2      = {{circa|1626–1595}} BC
| title_leader      = [[List of kings of Babylon|King]]
| today             = [[Iraq]]&lt;br /&gt;[[Syria]]
| demonym           = 
| area_km2          = 
| area_rank = 
| GDP_PPP           = 
| GDP_PPP_year = 
| HDI               = 
| HDI_year = 
}}
{{Location map+|Iraq|width=260|relief=yes|float=right|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the First Babylonian Dynasty (clickable map)|places=
{{Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.815833|long=45.996111|position=bottom|label_size=75|label=[[Eridu]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=right|label_size=75|label=[[Isin]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.411389|long=46.407222|position=top|label_size=75|label=[[Lagash]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.285833|long=45.853611|position=right|label_size=75|label=[[Larsa]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=34.549444|long=40.89|position=right|label_size=75|label=[[Mari, Syria|Mari]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=right|label_size=75|label=[[Nippur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.9575|long=39.0475|position=right|label_size=75|label=[[Tuttul]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.957222|long=41.505278|position=left|label_size=75|label=[[Tell Leilan]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.366728|long=41.721839|position=left|label_size=75|label=[[Kurda]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.359444|long=43.152778|position=right|label_size=75|label=[[Nineveh]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.257086|long=42.449336|position=bottom|label_size=75|label=[[Tell al-Rimah]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.456667|long=43.2625|position=right|label_size=75|label=[[Ekallatum]]}}
}}
Ang '''Lumang Imperyong Babilonya''' o '''Unang Imperyong Babilonya''' {{circa|1894}} BC – {{circa|1595}} BCE ang imperyong na itinatag sa pagwawakas ng kapangyarihang [[Sumrya]] sa pagkakawasak ng [[Ikatlong Dinastiya ng Ur]] at ng kalaunang panahong [[Isin-Larsa]]. Ang petsa nito ay kasalukuyang pinagdedebatihan ng mga iskolar dahil may Talaang Haring Babilonyong A at B. 

 
[[File:Babylonian tablet of  Hammurabi.jpg|thumb|upright=1.5|Tablet of [ [Hammurabi]] ({{cuneiform|𒄩𒄠𒈬𒊏𒁉}}, 4th line from th e top), King of Babylon. British Museum.&lt;ref&gt;{{cite book  |title=Cuneiform Tablets in the British Museum |  date=1905 |publisher=British Museum |pages=Plates 44 and 45 |url=http://www.etana.org/sites/default/files/coretexts/17083.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Budge |first1=E. A. Wallis (Ernest Alfred Wallis) |last2=King |first2=L. W. (Leonard William) |title=A guide to the Babylonian and Assyrian antiquities |date=1908 |publisher=London : Printed by the order of the Trustees |page=147 |url=https://archive.org/details/babylonianassyri00britiala/page/n198/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;For full transcription: {{cite web |title=CDLI-Archival View |url=https://cdli.ucla.edu/search/archival_view.php?ObjectID=P365475 |website=cdli.ucla.edu}}&lt;/ref&gt;]]
Dahil sa kaunting ebidensiya, walang sapat na impormasyon sa mga paghahari ng mga haring mula kay [[Sumuabum]] hanggang [[Sin-muballit]] maliban sa sila'y mga [[Amorreo]] sa halip na katutubong [[Akkadiyo]]. Nang umakyat sa kapangyarihan ang haring si [[Hammurabi]], ang Babilonya ay lumawak sa sakop. Gayunpaman, ang Babilonya ang isa lamang sa mga mahahalagang kapangyarihan sa [[Asriya]]. Ang [[Babilonya]] ay pinamunuan ni [[Shamshi-Adad I]] at ang [[Larsa]] ni  [[Rim-Sin I]].

Sinakop ni [[Sumuabum]] ang [[Dilbat]] at Kish]].&lt;ref&gt;{{cite book|last1=King|first1=Leonard William|title=A History of Babylon|date=1969}}&lt;/ref&gt;
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Babilonya]]</text>
      <sha1>426tia5d19hs2kefbl19qb32gcffpbp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958202</id>
      <parentid>1958201</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:56:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5183" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Old Babylonian Empire
| common_name       = Old Babylonian Empire
| era               = [[Bronze Age]]
| government_type   = [[Monarchy]]
| year_start        = {{circa|1894}} BC
| year_end          = {{circa|1595}} BC
| life_span         = {{circa|1894 BC – 1595}} BC
| event1            = [[Sack of Babylon]]
| date_event1       = {{circa|1595}} BC
| p1                = Isin-Larsa period
| s1                = Kassite dynasty
| s2                = First Sealand dynasty
| image_map         = Babylone 1.PNG
| image_map_caption = The extent of the Old Babylonian Empire at the start and end of [[Hammurabi]] of [[Babylon]]'s reign, {{circa|1792}} BC – {{circa|1750}} BC
| capital           = [[Babylon]]
| common_languages  = [[Akkadian language|Akkadian]] (official), [[Sumerian language|Sumerian]] (literary), [[Amorite]]
| religion          = [[Babylonian religion]]
| leader1           = [[Sumu-abum]] (first)
| leader2           = [[Samsu-Ditana]] (last)
| year_leader1      = {{circa|1894–1881}} BC
| year_leader2      = {{circa|1626–1595}} BC
| title_leader      = [[List of kings of Babylon|King]]
| today             = [[Iraq]]&lt;br /&gt;[[Syria]]
| demonym           = 
| area_km2          = 
| area_rank = 
| GDP_PPP           = 
| GDP_PPP_year = 
| HDI               = 
| HDI_year = 
}}
{{Location map+|Iraq|width=260|relief=yes|float=right|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the First Babylonian Dynasty (clickable map)|places=
{{Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.815833|long=45.996111|position=bottom|label_size=75|label=[[Eridu]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=right|label_size=75|label=[[Isin]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.411389|long=46.407222|position=top|label_size=75|label=[[Lagash]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.285833|long=45.853611|position=right|label_size=75|label=[[Larsa]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=34.549444|long=40.89|position=right|label_size=75|label=[[Mari, Syria|Mari]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=right|label_size=75|label=[[Nippur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.9575|long=39.0475|position=right|label_size=75|label=[[Tuttul]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.957222|long=41.505278|position=left|label_size=75|label=[[Tell Leilan]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.366728|long=41.721839|position=left|label_size=75|label=[[Kurda]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.359444|long=43.152778|position=right|label_size=75|label=[[Nineveh]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.257086|long=42.449336|position=bottom|label_size=75|label=[[Tell al-Rimah]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.456667|long=43.2625|position=right|label_size=75|label=[[Ekallatum]]}}
}}
Ang '''Lumang Imperyong Babilonya''' o '''Unang Imperyong Babilonya''' {{circa|1894}} BC – {{circa|1595}} BCE ang imperyong na itinatag sa pagwawakas ng kapangyarihang [[Sumrya]] sa pagkakawasak ng [[Ikatlong Dinastiya ng Ur]] at ng kalaunang panahong [[Isin-Larsa]]. Ang petsa nito ay kasalukuyang pinagdedebatihan ng mga iskolar dahil may Talaang Haring Babilonyong A at B. 

 
[[File:Babylonian tablet of  Hammurabi.jpg|thumb|upright=1.5|Tablet of [[Hammurabi]] ({{cuneiform|𒄩𒄠𒈬𒊏𒁉}}, 4th line from th e top), King of Babylon. British Museum.&lt;ref&gt;{{cite book  |title=Cuneiform Tablets in the British Museum |  date=1905 |publisher=British Museum |pages=Plates 44 and 45 |url=http://www.etana.org/sites/default/files/coretexts/17083.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Budge |first1=E. A. Wallis (Ernest Alfred Wallis) |last2=King |first2=L. W. (Leonard William) |title=A guide to the Babylonian and Assyrian antiquities |date=1908 |publisher=London : Printed by the order of the Trustees |page=147 |url=https://archive.org/details/babylonianassyri00britiala/page/n198/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;For full transcription: {{cite web |title=CDLI-Archival View |url=https://cdli.ucla.edu/search/archival_view.php?ObjectID=P365475 |website=cdli.ucla.edu}}&lt;/ref&gt;]]
Dahil sa kaunting ebidensiya, walang sapat na impormasyon sa mga paghahari ng mga haring mula kay [[Sumuabum]] hanggang [[Sin-muballit]] maliban sa sila'y mga [[Amorreo]] sa halip na katutubong [[Akkadiyo]]. Nang umakyat sa kapangyarihan ang haring si [[Hammurabi]], ang Babilonya ay lumawak sa sakop. Gayunpaman, ang Babilonya ang isa lamang sa mga mahahalagang kapangyarihan sa [[Asriya]]. Ang [[Babilonya]] ay pinamunuan ni [[Shamshi-Adad I]] at ang [[Larsa]] ni  [[Rim-Sin I]].

Sinakop ni [[Sumuabum]] ang [[Dilbat]] at Kish]].&lt;ref&gt;{{cite book|last1=King|first1=Leonard William|title=A History of Babylon|date=1969}}&lt;/ref&gt;
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Babilonya]]</text>
      <sha1>pfqyxecx1y9dh0m7ydq8tgxm4dmiwh8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958203</id>
      <parentid>1958202</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:59:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5160" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Old Babylonian Empire
| common_name       = Lumang Imperyong Babilonya
| era               = [[Panahong Bronse]]
| government_type   = [[Monarkiya]]
| year_start        = {{circa|1894}} BCE
| year_end          = {{circa|1595}} BCE
| life_span         = {{circa|1894 BC – 1595}} BCE
| event1            = [[Sack of Babylon]]
| date_event1       = {{circa|1595}} BCE
| p1                = Panahong Isin-Larsa 
| s1                = Dinastiyang Kassite 
| s2                = Unang Dinastiyang Dagatlupa
| image_map         = Babylone 1.PNG
| image_map_caption = Lawak ng Lumang Imperyong Babilonya sa panahon ni [[Hammurabi]] {{circa|1792}} BCE– {{circa|1750}} BCE
| capital           = [[Babilonya (lungsod)]]
| common_languages  = [[Akkadian language|Akkadiyo]] (opisyal), [[Sumerian language|Sumeryo]] (pampanitikan), [[Amorreo]]
| religion          = [[Relihiyong Babilonyo]]
| leader1           = [[Sumu-abum]] (una)
| leader2           = [[Samsu-Ditana]] (huli)
| year_leader1      = {{circa|1894–1881}} BCE
| year_leader2      = {{circa|1626–1595}} BCE
| title_leader      = Hari
| today             = [[Iraq]]&lt;br /&gt;[[Syria]]
| demonym           = 
| area_km2          = 
| area_rank = 
| GDP_PPP           = 
| GDP_PPP_year = 
| HDI               = 
| HDI_year = 
}}
{{Location map+|Iraq|width=260|relief=yes|float=right|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the First Babylonian Dynasty (clickable map)|places=
{{Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.815833|long=45.996111|position=bottom|label_size=75|label=[[Eridu]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=right|label_size=75|label=[[Isin]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.411389|long=46.407222|position=top|label_size=75|label=[[Lagash]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.285833|long=45.853611|position=right|label_size=75|label=[[Larsa]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=34.549444|long=40.89|position=right|label_size=75|label=[[Mari, Syria|Mari]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=right|label_size=75|label=[[Nippur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.9575|long=39.0475|position=right|label_size=75|label=[[Tuttul]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.957222|long=41.505278|position=left|label_size=75|label=[[Tell Leilan]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.366728|long=41.721839|position=left|label_size=75|label=[[Kurda]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.359444|long=43.152778|position=right|label_size=75|label=[[Nineveh]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.257086|long=42.449336|position=bottom|label_size=75|label=[[Tell al-Rimah]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.456667|long=43.2625|position=right|label_size=75|label=[[Ekallatum]]}}
}}
Ang '''Lumang Imperyong Babilonya''' o '''Unang Imperyong Babilonya''' {{circa|1894}} BC – {{circa|1595}} BCE ang imperyong na itinatag sa pagwawakas ng kapangyarihang [[Sumrya]] sa pagkakawasak ng [[Ikatlong Dinastiya ng Ur]] at ng kalaunang panahong [[Isin-Larsa]]. Ang petsa nito ay kasalukuyang pinagdedebatihan ng mga iskolar dahil may Talaang Haring Babilonyong A at B. 
 
[[File:Babylonian tablet of  Hammurabi.jpg|thumb|upright=1.5|Tablet of [[Hammurabi]] ({{cuneiform|𒄩𒄠𒈬𒊏𒁉}}, 4th line from th e top), King of Babylon. British Museum.&lt;ref&gt;{{cite book  |title=Cuneiform Tablets in the British Museum |  date=1905 |publisher=British Museum |pages=Plates 44 and 45 |url=http://www.etana.org/sites/default/files/coretexts/17083.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Budge |first1=E. A. Wallis (Ernest Alfred Wallis) |last2=King |first2=L. W. (Leonard William) |title=A guide to the Babylonian and Assyrian antiquities |date=1908 |publisher=London : Printed by the order of the Trustees |page=147 |url=https://archive.org/details/babylonianassyri00britiala/page/n198/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;For full transcription: {{cite web |title=CDLI-Archival View |url=https://cdli.ucla.edu/search/archival_view.php?ObjectID=P365475 |website=cdli.ucla.edu}}&lt;/ref&gt;]]
Dahil sa kaunting ebidensiya, walang sapat na impormasyon sa mga paghahari ng mga haring mula kay [[Sumuabum]] hanggang [[Sin-muballit]] maliban sa sila'y mga [[Amorreo]] sa halip na katutubong [[Akkadiyo]]. Nang umakyat sa kapangyarihan ang haring si [[Hammurabi]], ang Babilonya ay lumawak sa sakop. Gayunpaman, ang Babilonya ang isa lamang sa mga mahahalagang kapangyarihan sa [[Asriya]]. Ang [[Babilonya]] ay pinamunuan ni [[Shamshi-Adad I]] at ang [[Larsa]] ni  [[Rim-Sin I]].

Sinakop ni [[Sumuabum]] ang [[Dilbat]] at Kish]].&lt;ref&gt;{{cite book|last1=King|first1=Leonard William|title=A History of Babylon|date=1969}}&lt;/ref&gt;
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Babilonya]]</text>
      <sha1>m3g0akyzthlnzk8jz1bnmtxsbgpp5hx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958204</id>
      <parentid>1958203</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T03:59:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5165" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Lumang Imperyong Babilonya
| common_name       = Lumang Imperyong Babilonya
| era               = [[Panahong Bronse]]
| government_type   = [[Monarkiya]]
| year_start        = {{circa|1894}} BCE
| year_end          = {{circa|1595}} BCE
| life_span         = {{circa|1894 BC – 1595}} BCE
| event1            = [[Sack of Babylon]]
| date_event1       = {{circa|1595}} BCE
| p1                = Panahong Isin-Larsa 
| s1                = Dinastiyang Kassite 
| s2                = Unang Dinastiyang Dagatlupa
| image_map         = Babylone 1.PNG
| image_map_caption = Lawak ng Lumang Imperyong Babilonya sa panahon ni [[Hammurabi]] {{circa|1792}} BCE– {{circa|1750}} BCE
| capital           = [[Babilonya (lungsod)]]
| common_languages  = [[Akkadian language|Akkadiyo]] (opisyal), [[Sumerian language|Sumeryo]] (pampanitikan), [[Amorreo]]
| religion          = [[Relihiyong Babilonyo]]
| leader1           = [[Sumu-abum]] (una)
| leader2           = [[Samsu-Ditana]] (huli)
| year_leader1      = {{circa|1894–1881}} BCE
| year_leader2      = {{circa|1626–1595}} BCE
| title_leader      = Hari
| today             = [[Iraq]]&lt;br /&gt;[[Syria]]
| demonym           = 
| area_km2          = 
| area_rank = 
| GDP_PPP           = 
| GDP_PPP_year = 
| HDI               = 
| HDI_year = 
}}
{{Location map+|Iraq|width=260|relief=yes|float=right|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the First Babylonian Dynasty (clickable map)|places=
{{Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.815833|long=45.996111|position=bottom|label_size=75|label=[[Eridu]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=right|label_size=75|label=[[Isin]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.411389|long=46.407222|position=top|label_size=75|label=[[Lagash]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.285833|long=45.853611|position=right|label_size=75|label=[[Larsa]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=34.549444|long=40.89|position=right|label_size=75|label=[[Mari, Syria|Mari]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=right|label_size=75|label=[[Nippur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.9575|long=39.0475|position=right|label_size=75|label=[[Tuttul]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.957222|long=41.505278|position=left|label_size=75|label=[[Tell Leilan]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.366728|long=41.721839|position=left|label_size=75|label=[[Kurda]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.359444|long=43.152778|position=right|label_size=75|label=[[Nineveh]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.257086|long=42.449336|position=bottom|label_size=75|label=[[Tell al-Rimah]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.456667|long=43.2625|position=right|label_size=75|label=[[Ekallatum]]}}
}}
Ang '''Lumang Imperyong Babilonya''' o '''Unang Imperyong Babilonya''' {{circa|1894}} BC – {{circa|1595}} BCE ang imperyong na itinatag sa pagwawakas ng kapangyarihang [[Sumrya]] sa pagkakawasak ng [[Ikatlong Dinastiya ng Ur]] at ng kalaunang panahong [[Isin-Larsa]]. Ang petsa nito ay kasalukuyang pinagdedebatihan ng mga iskolar dahil may Talaang Haring Babilonyong A at B. 
 
[[File:Babylonian tablet of  Hammurabi.jpg|thumb|upright=1.5|Tablet of [[Hammurabi]] ({{cuneiform|𒄩𒄠𒈬𒊏𒁉}}, 4th line from th e top), King of Babylon. British Museum.&lt;ref&gt;{{cite book  |title=Cuneiform Tablets in the British Museum |  date=1905 |publisher=British Museum |pages=Plates 44 and 45 |url=http://www.etana.org/sites/default/files/coretexts/17083.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Budge |first1=E. A. Wallis (Ernest Alfred Wallis) |last2=King |first2=L. W. (Leonard William) |title=A guide to the Babylonian and Assyrian antiquities |date=1908 |publisher=London : Printed by the order of the Trustees |page=147 |url=https://archive.org/details/babylonianassyri00britiala/page/n198/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;For full transcription: {{cite web |title=CDLI-Archival View |url=https://cdli.ucla.edu/search/archival_view.php?ObjectID=P365475 |website=cdli.ucla.edu}}&lt;/ref&gt;]]
Dahil sa kaunting ebidensiya, walang sapat na impormasyon sa mga paghahari ng mga haring mula kay [[Sumuabum]] hanggang [[Sin-muballit]] maliban sa sila'y mga [[Amorreo]] sa halip na katutubong [[Akkadiyo]]. Nang umakyat sa kapangyarihan ang haring si [[Hammurabi]], ang Babilonya ay lumawak sa sakop. Gayunpaman, ang Babilonya ang isa lamang sa mga mahahalagang kapangyarihan sa [[Asriya]]. Ang [[Babilonya]] ay pinamunuan ni [[Shamshi-Adad I]] at ang [[Larsa]] ni  [[Rim-Sin I]].

Sinakop ni [[Sumuabum]] ang [[Dilbat]] at Kish]].&lt;ref&gt;{{cite book|last1=King|first1=Leonard William|title=A History of Babylon|date=1969}}&lt;/ref&gt;
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Babilonya]]</text>
      <sha1>7kpv8qt67mlphzaj7og4atgcoixpw6c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958205</id>
      <parentid>1958204</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5198" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Lumang Imperyong Babilonya
| common_name       = Lumang Imperyong Babilonya
| era               = [[Panahong Bronse]]
| government_type   = [[Monarkiya]]
| year_start        = {{circa|1894}} BCE
| year_end          = {{circa|1595}} BCE
| life_span         = {{circa|1894 BC – 1595}} BCE
| event1            = [[Sack of Babylon]]
| date_event1       = {{circa|1595}} BCE
| p1                = Panahong Isin-Larsa 
| s1                = Dinastiyang Kassite 
| s2                = Unang Dinastiyang Dagatlupa
| image_map         = Babylone 1.PNG
| image_map_caption = Lawak ng Lumang Imperyong Babilonya sa panahon ni [[Hammurabi]] {{circa|1792}} BCE– {{circa|1750}} BCE
| capital           = [[Babilonya (lungsod)]]
| common_languages  = [[Akkadian language|Akkadiyo]] (opisyal), [[Sumerian language|Sumeryo]] (pampanitikan), [[Amorreo]]
| religion          = [[Relihiyong Babilonyo]]
| leader1           = [[Sumu-abum]] (una)
| leader2           = [[Samsu-Ditana]] (huli)
| year_leader1      = {{circa|1894–1881}} BCE
| year_leader2      = {{circa|1626–1595}} BCE
| title_leader      = Hari
| today             = [[Iraq]]&lt;br /&gt;[[Syria]]
| demonym           = 
| area_km2          = 
| area_rank = 
| GDP_PPP           = 
| GDP_PPP_year = 
| HDI               = 
| HDI_year = 
}}
{{Location map+|Iraq|width=260|relief=yes|float=right|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the First Babylonian Dynasty (clickable map)|places=
{{Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.815833|long=45.996111|position=bottom|label_size=75|label=[[Eridu]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=right|label_size=75|label=[[Isin]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.411389|long=46.407222|position=top|label_size=75|label=[[Lagash]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.285833|long=45.853611|position=right|label_size=75|label=[[Larsa]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=34.549444|long=40.89|position=right|label_size=75|label=[[Mari, Syria|Mari]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=right|label_size=75|label=[[Nippur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.9575|long=39.0475|position=right|label_size=75|label=[[Tuttul]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.957222|long=41.505278|position=left|label_size=75|label=[[Tell Leilan]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.366728|long=41.721839|position=left|label_size=75|label=[[Kurda]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.359444|long=43.152778|position=right|label_size=75|label=[[Nineveh]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=36.257086|long=42.449336|position=bottom|label_size=75|label=[[Tell al-Rimah]]}}
{{Location map~|Iraq|lat=35.456667|long=43.2625|position=right|label_size=75|label=[[Ekallatum]]}}
}}
Ang '''Lumang Imperyong Babilonya''' o '''Unang Imperyong Babilonya''' {{circa|1894}} BC – {{circa|1595}} BCE ang imperyong na itinatag sa pagwawakas ng kapangyarihang [[Sumrya]] sa pagkakawasak ng [[Ikatlong Dinastiya ng Ur]] at ng kalaunang panahong [[Isin-Larsa]]. Ang petsa nito ay kasalukuyang pinagdedebatihan ng mga iskolar dahil may Talaang Haring Babilonyong A at B. 
 
[[File:Babylonian tablet of  Hammurabi.jpg|thumb|upright=1.5|Tablet of [[Hammurabi]] ({{cuneiform|𒄩𒄠𒈬𒊏𒁉}}, 4th line from th e top), King of Babylon. British Museum.&lt;ref&gt;{{cite book  |title=Cuneiform Tablets in the British Museum |  date=1905 |publisher=British Museum |pages=Plates 44 and 45 |url=http://www.etana.org/sites/default/files/coretexts/17083.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Budge |first1=E. A. Wallis (Ernest Alfred Wallis) |last2=King |first2=L. W. (Leonard William) |title=A guide to the Babylonian and Assyrian antiquities |date=1908 |publisher=London : Printed by the order of the Trustees |page=147 |url=https://archive.org/details/babylonianassyri00britiala/page/n198/mode/2up}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;For full transcription: {{cite web |title=CDLI-Archival View |url=https://cdli.ucla.edu/search/archival_view.php?ObjectID=P365475 |website=cdli.ucla.edu}}&lt;/ref&gt;]]
Dahil sa kaunting ebidensiya, walang sapat na impormasyon sa mga paghahari ng mga haring mula kay [[Sumuabum]] hanggang [[Sin-muballit]] maliban sa sila'y mga [[Amorreo]] sa halip na katutubong [[Akkadiyo]]. Nang umakyat sa kapangyarihan ang haring si [[Hammurabi]], ang Babilonya ay lumawak sa sakop. Gayunpaman, ang Babilonya ang isa lamang sa mga mahahalagang kapangyarihan sa [[Asriya]]. Ang [[Babilonya]] ay pinamunuan ni [[Shamshi-Adad I]] at ang [[Larsa]] ni  [[Rim-Sin I]].

Sinakop ni [[Sumuabum]] ang [[Dilbat]] at [[Kish]].&lt;ref&gt;{{cite book|last1=King|first1=Leonard William|title=A History of Babylon|date=1969}}&lt;/ref&gt;
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]]
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Babilonya]]</text>
      <sha1>f0nneqrj53mvm9p13pok5oohhbpn9xx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Old Babylonian Empire</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318416</id>
    <redirect title="Lumang Imperyong Babilonya" />
    <revision>
      <id>1958206</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:01:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Lumang Imperyong Babilonya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Lumang Imperyong Babilonya ]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>1769pc5728ks8dkts162lshdue23ynh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Unang dinastiyang Babilonya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318417</id>
    <redirect title="Lumang Imperyong Babilonya" />
    <revision>
      <id>1958208</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:02:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Lumang Imperyong Babilonya]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Lumang Imperyong Babilonya]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>4oblrldg31vcmxgsk1ppeflbcs3k24q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mga Kassite</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318418</id>
    <revision>
      <id>1958209</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:12:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina:  {{Infobox country |native_name            =  |conventional_long_name =Imperyong Kassite  |common_name            = Imperyong Kassite |era                    = [[Panahong Bronse]] |government_type        = [[Monarkiya]] |year_start             = c. 1531 BCE |year_end               = c. 1155 BC |life_span              = c. 1531 BC — c. 1155 BCE |event1                 = Pagkubkob sa [[Babilonya]] |date_event1            = c. 1531 BCE |event2                 = Pananakop ng ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4601" xml:space="preserve">
{{Infobox country
|native_name            = 
|conventional_long_name =Imperyong Kassite 
|common_name            = Imperyong Kassite
|era                    = [[Panahong Bronse]]
|government_type        = [[Monarkiya]]
|year_start             = c. 1531 BCE
|year_end               = c. 1155 BC
|life_span              = c. 1531 BC — c. 1155 BCE
|event1                 = Pagkubkob sa [[Babilonya]]
|date_event1            = c. 1531 BCE
|event2                 = Pananakop ng [[Elam]]
|date_event2            = c. 1155 BCE
|p1                     = Unang dinastiyang Babilonya
|p2                     = Unang dinastiyang dagatlupa
|s1                     = Panahong Gitnang Babilonya
|s2                     = Gitnang Imperyong Asirya
|s3                     = [[Imperyong Elamita]] 
|image_map              = Kassite Babylonia EN.svg
|image_map_caption      = Ang Imperyong [[Babilonya]] sa ilalim ng mga Kassite ca. ika-13 siglo BCE
|capital                = [[Dur-Kurigalzu]]
|common_languages       = [[Wikang Kassite]]
|leader1                = [[Agum II]] &lt;small&gt;(una)&lt;/small&gt;
|leader2                = [[Enlil-nadin-ahi]] &lt;small&gt;(huli)&lt;/small&gt;
|year_leader1           = c. 1531 BCEE
|year_leader2           = c. 1157—1155 BC
|title_leader           = [[Hari]]
|today = [[Iraq]], [[Iran]], [[Kuwait]]
}}

{{
Location map+|Iraq|width=260|float=right|relief=yes|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the [[Kassite dynasty]] (clickable map)|places=
{{
Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=left|label_size=75|label=[[Isin]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=left|label_size=75|label=[[Nippur]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=33.353611|long=44.202222|position=left|label_size=75|label=[[Dur-Kurigalzu]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.562028|long=46.177583|position=left|label_size=75|label=[[Girsu]]
}}
}}
Ang '''Mga Kassite''' ({{IPAc-en|ˈ|k|æ|s|aɪ|t|s}}) ay mga tao sa [[Sinaunang Malapit na Silangan]] na kumontrol sa [[Babilonya (lungsod)]] pagkatapos ng pagbagsak ng [[Lumang Imperyong Babilonya]]  c. 1531 BCE - c. 1155. Nakamit nila ang kontrol sa Babilonya pagkatapos ng pagkubkob ng mga [[Hiteo]] sa Babilonya noong 1531 BCE at nagtatag ng isang dinastiya na pinagpalagay na batay sa siyudad. Kalaunan, ang pamumuno ay lumipit sa lungsod ng [[Dur-Kurigalzu]].&lt;ref&gt;Brinkman, J. A.. &quot;1. Babylonia under the Kassites: Some Aspects for Consideration&quot;. Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 1-44&lt;/ref&gt; By the time of Babylon's fall the Kassites had already been part of the region for a century and a half, acting sometimes with the Babylon's interests and sometimes against.&lt;ref&gt;van Koppen, Frans. “THE OLD TO MIDDLE BABYLONIAN TRANSITION: HISTORY AND CHRONOLOGY OF THE MESOPOTAMIAN DARK AGE.” Ägypten Und Levante / Egypt and the Levant, vol. 20, 2010, pp. 453–63&lt;/ref&gt; May mga rekod ng mga pakikipag-ugnayan ng mga [[Babilonyo]] at Kassite sa hukbo sa pamumno ng mga haring Babilonyo na sina [[Samsu-iluna]] (1686- 1648 BCE), [[Abi-Eshuh|Abī-ešuh]], at [[Ammi-Ditana|Ammī-ditāna]].&lt;ref&gt;Koppen, Frans van. &quot;2. The Early Kassite Period&quot;. Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 45-92&lt;/ref&gt; Ang pinagmulan at klasipikasyon ng [[Wikang Kassite]] tulad ng [[Wikang Sumeryo]] at [[Wikang Hurriano]] ay hindi matiyak at maaaring nauugnay sa [[Sanskrit]].&lt;ref&gt;Pinches, T. G. “The Question of the Kassite Language.” Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1907, pp. 685–685&lt;/ref&gt; Ang [[relihiyon]] ng mga Kassite ay hindi alam ngunit ang ilang mga [[Diyos]] nito ay alam.&lt;ref&gt;Malko, Helen. &quot;The Kassites of Babylonia: A Re-examination of an Ethnic Identity&quot;. Babylonia under the Sealand and Kassite Dynasties, edited by Susanne Paulus and Tim Clayden, Berlin, Boston: De Gruyter, 2020, pp. 177-189&lt;/ref&gt;
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>2tmsm32mzz2p0nvujs4niilqk71ip3h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958211</id>
      <parentid>1958209</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:13:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4632" xml:space="preserve">
{{Infobox country
|native_name            = 
|conventional_long_name =Imperyong Kassite 
|common_name            = Imperyong Kassite
|era                    = [[Panahong Bronse]]
|government_type        = [[Monarkiya]]
|year_start             = c. 1531 BCE
|year_end               = c. 1155 BC
|life_span              = c. 1531 BC — c. 1155 BCE
|event1                 = Pagkubkob sa [[Babilonya]]
|date_event1            = c. 1531 BCE
|event2                 = Pananakop ng [[Elam]]
|date_event2            = c. 1155 BCE
|p1                     = Unang dinastiyang Babilonya
|p2                     = Unang dinastiyang dagatlupa
|s1                     = Panahong Gitnang Babilonya
|s2                     = Gitnang Imperyong Asirya
|s3                     = [[Imperyong Elamita]] 
|image_map              = Kassite Babylonia EN.svg
|image_map_caption      = Ang Imperyong [[Babilonya]] sa ilalim ng mga Kassite ca. ika-13 siglo BCE
|capital                = [[Dur-Kurigalzu]]
|common_languages       = [[Wikang Kassite]]
|leader1                = [[Agum II]] &lt;small&gt;(una)&lt;/small&gt;
|leader2                = [[Enlil-nadin-ahi]] &lt;small&gt;(huli)&lt;/small&gt;
|year_leader1           = c. 1531 BCEE
|year_leader2           = c. 1157—1155 BC
|title_leader           = [[Hari]]
|today = [[Iraq]], [[Iran]], [[Kuwait]]
}}

{{
Location map+|Iraq|width=260|float=right|relief=yes|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the [[Kassite dynasty]] (clickable map)|places=
{{
Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=left|label_size=75|label=[[Isin]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=left|label_size=75|label=[[Nippur]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=33.353611|long=44.202222|position=left|label_size=75|label=[[Dur-Kurigalzu]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.562028|long=46.177583|position=left|label_size=75|label=[[Girsu]]
}}
}}
Ang '''Mga Kassite''' ({{IPAc-en|ˈ|k|æ|s|aɪ|t|s}}) ay mga tao sa [[Sinaunang Malapit na Silangan]] na kumontrol sa [[Babilonya (lungsod)]] pagkatapos ng pagbagsak ng [[Lumang Imperyong Babilonya]]  c. 1531 BCE - c. 1155. Nakamit nila ang kontrol sa Babilonya pagkatapos ng pagkubkob ng mga [[Hiteo]] sa Babilonya noong 1531 BCE at nagtatag ng isang dinastiya na pinagpalagay na batay sa siyudad. Kalaunan, ang pamumuno ay lumipit sa lungsod ng [[Dur-Kurigalzu]].&lt;ref&gt;Brinkman, J. A.. &quot;1. Babylonia under the Kassites: Some Aspects for Consideration&quot;. Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 1-44&lt;/ref&gt; By the time of Babylon's fall the Kassites had already been part of the region for a century and a half, acting sometimes with the Babylon's interests and sometimes against.&lt;ref&gt;van Koppen, Frans. “THE OLD TO MIDDLE BABYLONIAN TRANSITION: HISTORY AND CHRONOLOGY OF THE MESOPOTAMIAN DARK AGE.” Ägypten Und Levante / Egypt and the Levant, vol. 20, 2010, pp. 453–63&lt;/ref&gt; May mga rekod ng mga pakikipag-ugnayan ng mga [[Babilonyo]] at Kassite sa hukbo sa pamumno ng mga haring Babilonyo na sina [[Samsu-iluna]] (1686- 1648 BCE), [[Abi-Eshuh|Abī-ešuh]], at [[Ammi-Ditana|Ammī-ditāna]].&lt;ref&gt;Koppen, Frans van. &quot;2. The Early Kassite Period&quot;. Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 45-92&lt;/ref&gt; Ang pinagmulan at klasipikasyon ng [[Wikang Kassite]] tulad ng [[Wikang Sumeryo]] at [[Wikang Hurriano]] ay hindi matiyak at maaaring nauugnay sa [[Sanskrit]].&lt;ref&gt;Pinches, T. G. “The Question of the Kassite Language.” Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1907, pp. 685–685&lt;/ref&gt; Ang [[relihiyon]] ng mga Kassite ay hindi alam ngunit ang ilang mga [[Diyos]] nito ay alam.&lt;ref&gt;Malko, Helen. &quot;The Kassites of Babylonia: A Re-examination of an Ethnic Identity&quot;. Babylonia under the Sealand and Kassite Dynasties, edited by Susanne Paulus and Tim Clayden, Berlin, Boston: De Gruyter, 2020, pp. 177-189&lt;/ref&gt;
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>pk3oto7xo7ryqjfqbvo9crjplpl29fp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958214</id>
      <parentid>1958211</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:17:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4648" xml:space="preserve">
{{Infobox country
|native_name            = 
|conventional_long_name =Imperyong Kassite 
|common_name            = Imperyong Kassite
|era                    = [[Panahong Bronse]]
|government_type        = [[Monarkiya]]
|year_start             = c. 1531 BCE
|year_end               = c. 1155 BC
|life_span              = c. 1531 BC — c. 1155 BCE
|event1                 = Pagkubkob sa [[Babilonya]]
|date_event1            = c. 1531 BCE
|event2                 = Pananakop ng [[Elam]]
|date_event2            = c. 1155 BCE
|p1                     = Unang dinastiyang Babilonya
|p2                     = Unang dinastiyang dagatlupa
|s1                     = Panahong Gitnang Babilonya
|s2                     = Gitnang Imperyong Asirya
|s3                     = [[Imperyong Elamita]] 
|image_map              = Kassite Babylonia EN.svg
|image_map_caption      = Ang Imperyong [[Babilonya]] sa ilalim ng mga Kassite ca. ika-13 siglo BCE
|capital                = [[Dur-Kurigalzu]]
|common_languages       = [[Wikang Kassite]]
|leader1                = [[Agum II]] &lt;small&gt;(una)&lt;/small&gt;
|leader2                = [[Enlil-nadin-ahi]] &lt;small&gt;(huli)&lt;/small&gt;
|year_leader1           = c. 1531 BCEE
|year_leader2           = c. 1157—1155 BC
|title_leader           = [[Hari]]
|today = [[Iraq]], [[Iran]], [[Kuwait]]
}}

{{
Location map+|Iraq|width=260|float=right|relief=yes|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the [[Kassite dynasty]] (clickable map)|places=
{{
Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=left|label_size=75|label=[[Isin]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=left|label_size=75|label=[[Nippur]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=33.353611|long=44.202222|position=left|label_size=75|label=[[Dur-Kurigalzu]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.562028|long=46.177583|position=left|label_size=75|label=[[Girsu]]
}}
}}
Ang '''Mga Kassite''' ({{IPAc-en|ˈ|k|æ|s|aɪ|t|s}}) ay mga tao sa [[Sinaunang Malapit na Silangan]] na kumontrol sa [[Babilonya (lungsod)]] pagkatapos ng pagbagsak ng [[Lumang Imperyong Babilonya]]  c. 1531 BCE - c. 1155. Nakamit nila ang kontrol sa Babilonya pagkatapos ng pagkubkob ng mga [[Hiteo]] sa Babilonya noong 1531 BCE at nagtatag ng isang dinastiya na pinagpalagay na batay sa siyudad. Kalaunan, ang pamumuno ay lumipit sa lungsod ng [[Dur-Kurigalzu]].&lt;ref&gt;Brinkman, J. A.. &quot;1. Babylonia under the Kassites: Some Aspects for Consideration&quot;. Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 1-44&lt;/ref&gt; Sa panahon ng pagbagsak ng Babilonya, ang mga Kassite ay bahagi na ng rehiyon sa isang [[siglo]] at kalahati minsan ay umaakto sa kabila ng mga interes ng Babilonya at minsan ay laban dito.&lt;ref&gt;van Koppen, Frans. “THE OLD TO MIDDLE BABYLONIAN TRANSITION: HISTORY AND CHRONOLOGY OF THE MESOPOTAMIAN DARK AGE.” Ägypten Und Levante / Egypt and the Levant, vol. 20, 2010, pp. 453–63&lt;/ref&gt; May mga rekod ng mga pakikipag-ugnayan ng mga [[Babilonyo]] at Kassite sa hukbo sa pamumno ng mga haring Babilonyo na sina [[Samsu-iluna]] (1686- 1648 BCE), [[Abi-Eshuh|Abī-ešuh]], at [[Ammi-Ditana|Ammī-ditāna]].&lt;ref&gt;Koppen, Frans van. &quot;2. The Early Kassite Period&quot;. Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 45-92&lt;/ref&gt; Ang pinagmulan at klasipikasyon ng [[Wikang Kassite]] tulad ng [[Wikang Sumeryo]] at [[Wikang Hurriano]] ay hindi matiyak at maaaring nauugnay sa [[Sanskrit]].&lt;ref&gt;Pinches, T. G. “The Question of the Kassite Language.” Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1907, pp. 685–685&lt;/ref&gt; Ang [[relihiyon]] ng mga Kassite ay hindi alam ngunit ang ilang mga [[Diyos]] nito ay alam.&lt;ref&gt;Malko, Helen. &quot;The Kassites of Babylonia: A Re-examination of an Ethnic Identity&quot;. Babylonia under the Sealand and Kassite Dynasties, edited by Susanne Paulus and Tim Clayden, Berlin, Boston: De Gruyter, 2020, pp. 177-189&lt;/ref&gt;
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>s8ion5rc2p968dmsm4aqxvv0ntw1i1z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958215</id>
      <parentid>1958214</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:17:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4649" xml:space="preserve">
{{Infobox country
|native_name            = 
|conventional_long_name =Imperyong Kassite 
|common_name            = Imperyong Kassite
|era                    = [[Panahong Bronse]]
|government_type        = [[Monarkiya]]
|year_start             = c. 1531 BCE
|year_end               = c. 1155 BC
|life_span              = c. 1531 BC — c. 1155 BCE
|event1                 = Pagkubkob sa [[Babilonya]]
|date_event1            = c. 1531 BCE
|event2                 = Pananakop ng [[Elam]]
|date_event2            = c. 1155 BCE
|p1                     = Unang dinastiyang Babilonya
|p2                     = Unang dinastiyang dagatlupa
|s1                     = Panahong Gitnang Babilonya
|s2                     = Gitnang Imperyong Asirya
|s3                     = [[Imperyong Elamita]] 
|image_map              = Kassite Babylonia EN.svg
|image_map_caption      = Ang Imperyong [[Babilonya]] sa ilalim ng mga Kassite ca. ika-13 siglo BCE
|capital                = [[Dur-Kurigalzu]]
|common_languages       = [[Wikang Kassite]]
|leader1                = [[Agum II]] &lt;small&gt;(una)&lt;/small&gt;
|leader2                = [[Enlil-nadin-ahi]] &lt;small&gt;(huli)&lt;/small&gt;
|year_leader1           = c. 1531 BCEE
|year_leader2           = c. 1157—1155 BC
|title_leader           = [[Hari]]
|today = [[Iraq]], [[Iran]], [[Kuwait]]
}}

{{
Location map+|Iraq|width=260|float=right|relief=yes|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the [[Kassite dynasty]] (clickable map)|places=
{{
Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=left|label_size=75|label=[[Isin]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=left|label_size=75|label=[[Nippur]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=33.353611|long=44.202222|position=left|label_size=75|label=[[Dur-Kurigalzu]]
}}
{{
Location map~|Iraq|lat=31.562028|long=46.177583|position=left|label_size=75|label=[[Girsu]]
}}
}}
Ang '''Mga Kassite''' ({{IPAc-en|ˈ|k|æ|s|aɪ|t|s}}) ay mga tao sa [[Sinaunang Malapit na Silangan]] na kumontrol sa [[Babilonya (lungsod)]] pagkatapos ng pagbagsak ng [[Lumang Imperyong Babilonya]]  c. 1531 BCE - c. 1155. Nakamit nila ang kontrol sa Babilonya pagkatapos ng pagkubkob ng mga [[Hiteo]] sa Babilonya noong 1531 BCE at nagtatag ng isang dinastiya na pinagpalagay na batay sa siyudad. Kalaunan, ang pamumuno ay lumipit sa lungsod ng [[Dur-Kurigalzu]].&lt;ref&gt;Brinkman, J. A.. &quot;1. Babylonia under the Kassites: Some Aspects for Consideration&quot;. Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 1-44&lt;/ref&gt; Sa panahon ng pagbagsak ng Babilonya, ang mga Kassite ay bahagi na ng rehiyon sa isang [[siglo]] at kalahati minsan ay umaakto sa kabila ng mga interes ng Babilonya at minsan ay laban dito.&lt;ref&gt;van Koppen, Frans. “THE OLD TO MIDDLE BABYLONIAN TRANSITION: HISTORY AND CHRONOLOGY OF THE MESOPOTAMIAN DARK AGE.” Ägypten Und Levante / Egypt and the Levant, vol. 20, 2010, pp. 453–63&lt;/ref&gt; May mga rekord ng mga pakikipag-ugnayan ng mga [[Babilonyo]] at Kassite sa hukbo sa pamumno ng mga haring Babilonyo na sina [[Samsu-iluna]] (1686- 1648 BCE), [[Abi-Eshuh|Abī-ešuh]], at [[Ammi-Ditana|Ammī-ditāna]].&lt;ref&gt;Koppen, Frans van. &quot;2. The Early Kassite Period&quot;. Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 45-92&lt;/ref&gt; Ang pinagmulan at klasipikasyon ng [[Wikang Kassite]] tulad ng [[Wikang Sumeryo]] at [[Wikang Hurriano]] ay hindi matiyak at maaaring nauugnay sa [[Sanskrit]].&lt;ref&gt;Pinches, T. G. “The Question of the Kassite Language.” Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1907, pp. 685–685&lt;/ref&gt; Ang [[relihiyon]] ng mga Kassite ay hindi alam ngunit ang ilang mga [[Diyos]] nito ay alam.&lt;ref&gt;Malko, Helen. &quot;The Kassites of Babylonia: A Re-examination of an Ethnic Identity&quot;. Babylonia under the Sealand and Kassite Dynasties, edited by Susanne Paulus and Tim Clayden, Berlin, Boston: De Gruyter, 2020, pp. 177-189&lt;/ref&gt;
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Mesopotamya]]
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>hs3hq71lsgyjsh3syceb4jvjrhzf4qx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Mesopotamya</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318419</id>
    <revision>
      <id>1958210</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:13:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: [[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>75dafdwuxbt925ubiuqj28afd01kv8f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kassites</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318420</id>
    <redirect title="Mga Kassite" />
    <revision>
      <id>1958212</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:14:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Mga Kassite]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mga Kassite]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>51hry1kcz3u1fx3g1vxb0jad316b3fk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kassite</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318421</id>
    <redirect title="Mga Kassite" />
    <revision>
      <id>1958213</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:14:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Mga Kassite]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mga Kassite]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>51hry1kcz3u1fx3g1vxb0jad316b3fk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bagong Kaharian ng Ehipto</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318422</id>
    <revision>
      <id>1958216</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:29:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina:  {{Infobox country | conventional_long_name = Bagong Kaharian ng Ehipto | common_name            = Bagong Kaharian ng Ehipto | era                    =  | government_type        = [[Galing sa Diyos]] [[absolutong monarkiya]] | year_start             = {{circa|1550}} BCE | year_end               = c. 1069 BCE | event_pre              =  | date_pre               =  | event_start            =  | date_start             =  | event_end              =  | date_end               =  |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5085" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Bagong Kaharian ng Ehipto
| common_name            = Bagong Kaharian ng Ehipto
| era                    = 
| government_type        = [[Galing sa Diyos]] [[absolutong monarkiya]]
| year_start             = {{circa|1550}} BCE
| year_end               = c. 1069 BCE
| event_pre              = 
| date_pre               = 
| event_start            = 
| date_start             = 
| event_end              = 
| date_end               = 
| image_flag             = 
| image_coat             = 
| image_map              = File:Egypt NK edit.svg
| image_map_caption      = Bagong Kaharian noong ika-15 siglo BCE 
| p1                     = Ikalawang Pagitang Panahon ng Ehipto
| p2                     = Kaharian ng Kerma
| s1                     = Ikatlong Pagitang Panahon ng Ehipto
| s2                     = Kaharian ng Kush
| s3                     = Philistia
| capital                = * &lt;b&gt;[[Thebes, Egypt|Thebes]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1550 – 1352 BCE&lt;br&gt;17th dynasty and 18th dynasty until [[Akhenaten]]
* &lt;b&gt;[[Amarna|Akhetaten]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1352 – 1336 BCE&lt;br&gt;[[Akhenaten]] of the 18th dynasty
* &lt;b&gt;[[Thebes, Egypt|Thebes]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1336 – 1279 BCE&lt;br&gt;18th and 19th dynasty until [[Ramesses II]]
* &lt;b&gt;[[Pi-Ramesses]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1279 –1213 BC&lt;br&gt;[[Ramesses II]] 
* &lt;b&gt;[[Memphis, Egypt|Memphis]]&lt;/b&gt;&lt;br&gt;c. 1213 – 1069 BCE&lt;br&gt;mula kay [[Merneptah]] 
| national_motto         = 
| national_anthem        = 
| common_languages       = [[Egyptian language|Sinaunang Ehipto]], [[Nubian languages|Nubiano]], [[Canaanite languages|Cananeo]]
| religion               = * [[Sinaunang relihiyong Ehipsiyo]]
* [[Atenismo]]
| currency               = 
| leader1                = [[Ahmose I]] (una)
| year_leader1           = c. 1550 – 1525 BCE
| leader2                = [[Ramesses XI]] (huli)
| year_leader2           = c. 1107 – 1077 BCE
| title_leader           = [[Paraon]]
| stat_year1             = ika-13 siglo BCE
| stat_pop1              = 3&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/ancient-Egypt|author=Alan K. Bowman|website=[[Encyclopædia Britannica]]|date=22 October 2020|access-date=3 January 2021|title=Ancient Egypt}}&lt;/ref&gt; to 5&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://brewminate.com/estimating-population-in-ancient-egypt/|author=Steven Snape|date=16 March 2019|title=Estimating Population in Ancient Egypt|access-date=5 January 2021}}&lt;/ref&gt; million
| demonym                = 
| area_km2               = 
| area_rank              = 
| GDP_PPP                = 
| GDP_PPP_year           = 
| HDI                    = 
| HDI_year               = 
| today                  = 
}}


Ang '''Bagong Kaharian ng Ehipto''' ang panahon sa kasaysayan ng [[Sinaunang Ehipto]] sa pagitan ng ika-16 siglo BCE hanggang ika-11 siglo BCE na sumasakop sa [[Ikalabingwalong dinastiya ng Ehipto]], [Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto]] at [[Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto]]. Ang [[pagpepetsa ng radyokarbon]] ay naglalagay sa eksaktong simula nito mula 1570 BCE at 1544 BCE.&lt;ref&gt;{{cite journal | url=https://dx.doi.org/10.1126/science.1189395 | doi=10.1126/science.1189395 | title=Radiocarbon-Based Chronology for Dynastic Egypt | year=2010 | last1=Ramsey | first1=Christopher Bronk | last2=Dee | first2=Michael W. | last3=Rowland | first3=Joanne M. | last4=Higham | first4=Thomas F. G. | last5=Harris | first5=Stephen A. | last6=Brock | first6=Fiona | last7=Quiles | first7=Anita | last8=Wild | first8=Eva M. | last9=Marcus | first9=Ezra S. | last10=Shortland | first10=Andrew J. | journal=Science | volume=328 | issue=5985 | pages=1554–1557 | pmid=20558717 | s2cid=206526496 }}&lt;/ref&gt;
Ang Bagong Kaharian ng Ehipto ay pumalit sa [[Ikalawang Pagitang Panahon ng Ehipto]] at sinundan ng [[Ikatlong Pagitang Panahon ng Ehipto. Ang  panahon ng Bagong Kaharian ng Ehipto ay mailalarawan na masagana at nasa rurok ng kapangyarihan nito.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite book |editor-last=Shaw |editor-first=Ian |title=The Oxford History of Ancient Egypt |year=2000 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-815034-3 |page=[https://archive.org/details/oxfordhisto00shaw/page/481 481] |url-access=registration |url=https://archive.org/details/oxfordhisto00shaw/page/481 }}&lt;/ref&gt;

Ang panahon ng Bagong Kaharian bilang isa sa mga &quot;gintong kapanahunan&quot; ng Sinaunang Ehipto ay inimbento noong 1845 ng Alemang Ehiptologong sin[[Christian Charles Josias von Bunsen|Baron von Bunsen]].&lt;ref&gt;{{cite book|last=Schneider|first=Thomas|author-link=Thomas Schneider (Egyptologist)|editor=Klaus-Peter Adam|title=Historiographie in der Antike|pages=181–197|chapter-url=https://books.google.com/books?id=BTMAu2LRbVUC&amp;pg=PA182|date=27 August 2008|publisher=Walter de Gruyter|isbn=978-3-11-020672-2|chapter=Periodizing Egyptian History: Manetho, Convention, and Beyond}}&lt;/ref&gt; Ang huling panahon nito sa ilalim ng mga dinastiyang ika-19 at ika-20 ay kilala bilang '''Panahong Ramesside''' mula sa pangalan ng 11 [[paraon]] na may pangalang Ramesses at kay [[Ramesses I]] na tagapagtatag ng [[Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto]].
[[Kategorya:Sinaunang Ehipto]]</text>
      <sha1>sjjoh7r1xr7b76hh6wf72i5cz8akv22</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958217</id>
      <parentid>1958216</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:29:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5116" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Bagong Kaharian ng Ehipto
| common_name            = Bagong Kaharian ng Ehipto
| era                    = 
| government_type        = [[Galing sa Diyos]] [[absolutong monarkiya]]
| year_start             = {{circa|1550}} BCE
| year_end               = c. 1069 BCE
| event_pre              = 
| date_pre               = 
| event_start            = 
| date_start             = 
| event_end              = 
| date_end               = 
| image_flag             = 
| image_coat             = 
| image_map              = File:Egypt NK edit.svg
| image_map_caption      = Bagong Kaharian noong ika-15 siglo BCE 
| p1                     = Ikalawang Pagitang Panahon ng Ehipto
| p2                     = Kaharian ng Kerma
| s1                     = Ikatlong Pagitang Panahon ng Ehipto
| s2                     = Kaharian ng Kush
| s3                     = Philistia
| capital                = * &lt;b&gt;[[Thebes, Egypt|Thebes]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1550 – 1352 BCE&lt;br&gt;17th dynasty and 18th dynasty until [[Akhenaten]]
* &lt;b&gt;[[Amarna|Akhetaten]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1352 – 1336 BCE&lt;br&gt;[[Akhenaten]] of the 18th dynasty
* &lt;b&gt;[[Thebes, Egypt|Thebes]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1336 – 1279 BCE&lt;br&gt;18th and 19th dynasty until [[Ramesses II]]
* &lt;b&gt;[[Pi-Ramesses]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1279 –1213 BC&lt;br&gt;[[Ramesses II]] 
* &lt;b&gt;[[Memphis, Egypt|Memphis]]&lt;/b&gt;&lt;br&gt;c. 1213 – 1069 BCE&lt;br&gt;mula kay [[Merneptah]] 
| national_motto         = 
| national_anthem        = 
| common_languages       = [[Egyptian language|Sinaunang Ehipto]], [[Nubian languages|Nubiano]], [[Canaanite languages|Cananeo]]
| religion               = * [[Sinaunang relihiyong Ehipsiyo]]
* [[Atenismo]]
| currency               = 
| leader1                = [[Ahmose I]] (una)
| year_leader1           = c. 1550 – 1525 BCE
| leader2                = [[Ramesses XI]] (huli)
| year_leader2           = c. 1107 – 1077 BCE
| title_leader           = [[Paraon]]
| stat_year1             = ika-13 siglo BCE
| stat_pop1              = 3&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/ancient-Egypt|author=Alan K. Bowman|website=[[Encyclopædia Britannica]]|date=22 October 2020|access-date=3 January 2021|title=Ancient Egypt}}&lt;/ref&gt; to 5&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://brewminate.com/estimating-population-in-ancient-egypt/|author=Steven Snape|date=16 March 2019|title=Estimating Population in Ancient Egypt|access-date=5 January 2021}}&lt;/ref&gt; million
| demonym                = 
| area_km2               = 
| area_rank              = 
| GDP_PPP                = 
| GDP_PPP_year           = 
| HDI                    = 
| HDI_year               = 
| today                  = 
}}


Ang '''Bagong Kaharian ng Ehipto''' ang panahon sa kasaysayan ng [[Sinaunang Ehipto]] sa pagitan ng ika-16 siglo BCE hanggang ika-11 siglo BCE na sumasakop sa [[Ikalabingwalong dinastiya ng Ehipto]], [Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto]] at [[Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto]]. Ang [[pagpepetsa ng radyokarbon]] ay naglalagay sa eksaktong simula nito mula 1570 BCE at 1544 BCE.&lt;ref&gt;{{cite journal | url=https://dx.doi.org/10.1126/science.1189395 | doi=10.1126/science.1189395 | title=Radiocarbon-Based Chronology for Dynastic Egypt | year=2010 | last1=Ramsey | first1=Christopher Bronk | last2=Dee | first2=Michael W. | last3=Rowland | first3=Joanne M. | last4=Higham | first4=Thomas F. G. | last5=Harris | first5=Stephen A. | last6=Brock | first6=Fiona | last7=Quiles | first7=Anita | last8=Wild | first8=Eva M. | last9=Marcus | first9=Ezra S. | last10=Shortland | first10=Andrew J. | journal=Science | volume=328 | issue=5985 | pages=1554–1557 | pmid=20558717 | s2cid=206526496 }}&lt;/ref&gt;
Ang Bagong Kaharian ng Ehipto ay pumalit sa [[Ikalawang Pagitang Panahon ng Ehipto]] at sinundan ng [[Ikatlong Pagitang Panahon ng Ehipto. Ang  panahon ng Bagong Kaharian ng Ehipto ay mailalarawan na masagana at nasa rurok ng kapangyarihan nito.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite book |editor-last=Shaw |editor-first=Ian |title=The Oxford History of Ancient Egypt |year=2000 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-815034-3 |page=[https://archive.org/details/oxfordhisto00shaw/page/481 481] |url-access=registration |url=https://archive.org/details/oxfordhisto00shaw/page/481 }}&lt;/ref&gt;

Ang panahon ng Bagong Kaharian bilang isa sa mga &quot;gintong kapanahunan&quot; ng Sinaunang Ehipto ay inimbento noong 1845 ng Alemang Ehiptologong sin[[Christian Charles Josias von Bunsen|Baron von Bunsen]].&lt;ref&gt;{{cite book|last=Schneider|first=Thomas|author-link=Thomas Schneider (Egyptologist)|editor=Klaus-Peter Adam|title=Historiographie in der Antike|pages=181–197|chapter-url=https://books.google.com/books?id=BTMAu2LRbVUC&amp;pg=PA182|date=27 August 2008|publisher=Walter de Gruyter|isbn=978-3-11-020672-2|chapter=Periodizing Egyptian History: Manetho, Convention, and Beyond}}&lt;/ref&gt; Ang huling panahon nito sa ilalim ng mga dinastiyang ika-19 at ika-20 ay kilala bilang '''Panahong Ramesside''' mula sa pangalan ng 11 [[paraon]] na may pangalang Ramesses at kay [[Ramesses I]] na tagapagtatag ng [[Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto]].
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Sinaunang Ehipto]]</text>
      <sha1>qmbobh1oqhqyn53ar7fo0mjxpt7b3xd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958218</id>
      <parentid>1958217</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:30:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5117" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Bagong Kaharian ng Ehipto
| common_name            = Bagong Kaharian ng Ehipto
| era                    = 
| government_type        = [[Galing sa Diyos]] [[absolutong monarkiya]]
| year_start             = {{circa|1550}} BCE
| year_end               = c. 1069 BCE
| event_pre              = 
| date_pre               = 
| event_start            = 
| date_start             = 
| event_end              = 
| date_end               = 
| image_flag             = 
| image_coat             = 
| image_map              = File:Egypt NK edit.svg
| image_map_caption      = Bagong Kaharian noong ika-15 siglo BCE 
| p1                     = Ikalawang Pagitang Panahon ng Ehipto
| p2                     = Kaharian ng Kerma
| s1                     = Ikatlong Pagitang Panahon ng Ehipto
| s2                     = Kaharian ng Kush
| s3                     = Philistia
| capital                = * &lt;b&gt;[[Thebes, Egypt|Thebes]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1550 – 1352 BCE&lt;br&gt;17th dynasty and 18th dynasty until [[Akhenaten]]
* &lt;b&gt;[[Amarna|Akhetaten]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1352 – 1336 BCE&lt;br&gt;[[Akhenaten]] of the 18th dynasty
* &lt;b&gt;[[Thebes, Egypt|Thebes]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1336 – 1279 BCE&lt;br&gt;18th and 19th dynasty until [[Ramesses II]]
* &lt;b&gt;[[Pi-Ramesses]]&lt;/b&gt;&lt;br /&gt;c. 1279 –1213 BC&lt;br&gt;[[Ramesses II]] 
* &lt;b&gt;[[Memphis, Egypt|Memphis]]&lt;/b&gt;&lt;br&gt;c. 1213 – 1069 BCE&lt;br&gt;mula kay [[Merneptah]] 
| national_motto         = 
| national_anthem        = 
| common_languages       = [[Egyptian language|Sinaunang Ehipto]], [[Nubian languages|Nubiano]], [[Canaanite languages|Cananeo]]
| religion               = * [[Sinaunang relihiyong Ehipsiyo]]
* [[Atenismo]]
| currency               = 
| leader1                = [[Ahmose I]] (una)
| year_leader1           = c. 1550 – 1525 BCE
| leader2                = [[Ramesses XI]] (huli)
| year_leader2           = c. 1107 – 1077 BCE
| title_leader           = [[Paraon]]
| stat_year1             = ika-13 siglo BCE
| stat_pop1              = 3&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/ancient-Egypt|author=Alan K. Bowman|website=[[Encyclopædia Britannica]]|date=22 October 2020|access-date=3 January 2021|title=Ancient Egypt}}&lt;/ref&gt; to 5&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://brewminate.com/estimating-population-in-ancient-egypt/|author=Steven Snape|date=16 March 2019|title=Estimating Population in Ancient Egypt|access-date=5 January 2021}}&lt;/ref&gt; million
| demonym                = 
| area_km2               = 
| area_rank              = 
| GDP_PPP                = 
| GDP_PPP_year           = 
| HDI                    = 
| HDI_year               = 
| today                  = 
}}


Ang '''Bagong Kaharian ng Ehipto''' ang panahon sa kasaysayan ng [[Sinaunang Ehipto]] sa pagitan ng ika-16 siglo BCE hanggang ika-11 siglo BCE na sumasakop sa [[Ikalabingwalong dinastiya ng Ehipto]], [[Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto]] at [[Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto]]. Ang [[pagpepetsa ng radyokarbon]] ay naglalagay sa eksaktong simula nito mula 1570 BCE at 1544 BCE.&lt;ref&gt;{{cite journal | url=https://dx.doi.org/10.1126/science.1189395 | doi=10.1126/science.1189395 | title=Radiocarbon-Based Chronology for Dynastic Egypt | year=2010 | last1=Ramsey | first1=Christopher Bronk | last2=Dee | first2=Michael W. | last3=Rowland | first3=Joanne M. | last4=Higham | first4=Thomas F. G. | last5=Harris | first5=Stephen A. | last6=Brock | first6=Fiona | last7=Quiles | first7=Anita | last8=Wild | first8=Eva M. | last9=Marcus | first9=Ezra S. | last10=Shortland | first10=Andrew J. | journal=Science | volume=328 | issue=5985 | pages=1554–1557 | pmid=20558717 | s2cid=206526496 }}&lt;/ref&gt;
Ang Bagong Kaharian ng Ehipto ay pumalit sa [[Ikalawang Pagitang Panahon ng Ehipto]] at sinundan ng [[Ikatlong Pagitang Panahon ng Ehipto. Ang  panahon ng Bagong Kaharian ng Ehipto ay mailalarawan na masagana at nasa rurok ng kapangyarihan nito.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite book |editor-last=Shaw |editor-first=Ian |title=The Oxford History of Ancient Egypt |year=2000 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-815034-3 |page=[https://archive.org/details/oxfordhisto00shaw/page/481 481] |url-access=registration |url=https://archive.org/details/oxfordhisto00shaw/page/481 }}&lt;/ref&gt;

Ang panahon ng Bagong Kaharian bilang isa sa mga &quot;gintong kapanahunan&quot; ng Sinaunang Ehipto ay inimbento noong 1845 ng Alemang Ehiptologong sin[[Christian Charles Josias von Bunsen|Baron von Bunsen]].&lt;ref&gt;{{cite book|last=Schneider|first=Thomas|author-link=Thomas Schneider (Egyptologist)|editor=Klaus-Peter Adam|title=Historiographie in der Antike|pages=181–197|chapter-url=https://books.google.com/books?id=BTMAu2LRbVUC&amp;pg=PA182|date=27 August 2008|publisher=Walter de Gruyter|isbn=978-3-11-020672-2|chapter=Periodizing Egyptian History: Manetho, Convention, and Beyond}}&lt;/ref&gt; Ang huling panahon nito sa ilalim ng mga dinastiyang ika-19 at ika-20 ay kilala bilang '''Panahong Ramesside''' mula sa pangalan ng 11 [[paraon]] na may pangalang Ramesses at kay [[Ramesses I]] na tagapagtatag ng [[Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto]].
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Sinaunang Ehipto]]</text>
      <sha1>a3vhhij1zfffwxdpdqd8q6xea1syk32</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>New Kingdom of Egypt</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318423</id>
    <redirect title="Bagong Kaharian ng Ehipto" />
    <revision>
      <id>1958220</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:31:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Bagong Kaharian ng Ehipto]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Bagong Kaharian ng Ehipto]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>evfmrgh2pbbu65x60wka38jbgi38pn9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318424</id>
    <revision>
      <id>1958221</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:36:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina:  {{Infobox country |conventional_long_name = Ikadalawampungn dinastiya ng Ehipto |era               = Panahong Bakal |government_type   = [[Absolute monarchy]] |nation            =  |image_map         = Ramesses9.jpg |image_map_caption = Guhit ni [[Ramesses IX]] sa kanyang libingang [[KV6]]. |image_flag        =  |flag              =  |flag_type         =  |year_start        = 1189 BCE |year_end          = 1077 BCE |p1                = Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto |f...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1189" xml:space="preserve">
{{Infobox country
|conventional_long_name = Ikadalawampungn dinastiya ng Ehipto
|era               = Panahong Bakal
|government_type   = [[Absolute monarchy]]
|nation            = 
|image_map         = Ramesses9.jpg
|image_map_caption = Guhit ni [[Ramesses IX]] sa kanyang libingang [[KV6]].
|image_flag        = 
|flag              = 
|flag_type         = 
|year_start        = 1189 BCE
|year_end          = 1077 BCE
|p1                = Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto
|flag_p1           = 
|s1                = Ikadalawampu't isang dinastiya ng Ehipto
|flag_s1           = 
|capital           = [[Pi-Ramesses]]
|common_languages  = [[Wikang Ehipsiyo]]
|religion          = [[Sinaunang relihiyong Ehipsiyo]]
|event_start       = 
|event_end         = }}
Ang '''Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto''' o '''Dinastiyang XX''' ang ikatlo at huling dinastiya ng [[Bagong Kaharian ng Ehipto]] na tumagal mula 1189 BCE hanggang 1077 BCE. Ang [[Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto]] at ikadalawampung dinasitya ng Ehipto ay bumubuo sa panahong Ramesside at ang dinastiyang XX ay itinuturing na pasimula ng paghina ng [[Sinaunang Ehipto]].
[[Kategorya:Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto]]</text>
      <sha1>gjstxhgf2udcmvy279yofzt424zlvql</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958222</id>
      <parentid>1958221</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T04:42:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3343" xml:space="preserve">
{{Infobox country
|conventional_long_name = Ikadalawampungn dinastiya ng Ehipto
|era               = Panahong Bakal
|government_type   = [[Absolute monarchy]]
|nation            = 
|image_map         = Ramesses9.jpg
|image_map_caption = Guhit ni [[Ramesses IX]] sa kanyang libingang [[KV6]].
|image_flag        = 
|flag              = 
|flag_type         = 
|year_start        = 1189 BCE
|year_end          = 1077 BCE
|p1                = Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto
|flag_p1           = 
|s1                = Ikadalawampu't isang dinastiya ng Ehipto
|flag_s1           = 
|capital           = [[Pi-Ramesses]]
|common_languages  = [[Wikang Ehipsiyo]]
|religion          = [[Sinaunang relihiyong Ehipsiyo]]
|event_start       = 
|event_end         = }}
Ang '''Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto''' o '''Dinastiyang XX''' ang ikatlo at huling dinastiya ng [[Bagong Kaharian ng Ehipto]] na tumagal mula 1189 BCE hanggang 1077 BCE. Ang [[Ikalabingsiyam na dinastiya ng Ehipto]] at ikadalawampung dinasitya ng Ehipto ay bumubuo sa panahong Ramesside at ang dinastiyang XX ay itinuturing na pasimula ng paghina ng [[Sinaunang Ehipto]].
==Mga paraon==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;width:130px&quot; |Paraon
!Larawan!! style=&quot;width:150px&quot; |[[Prenomen (Ancient Egypt)|Pangalan sa trono]] / Prenomen !! style=&quot;width:120px&quot; |Reign !! style=&quot;width:60px&quot; |Burial !! style=&quot;width:200px&quot; |Konsorte
!Mga komento
|-
| [[Setnakhte]] 
|[[File:Sethnakht_closeup_Lepsius.png|103x103px]]|| ''Userkhaure-setepenre'' || 1189 – 1186&amp;nbsp;BCE || [[KV14]]  ||  [[Tiy-merenese]]
|May have usurped the throne from his predecessor, [[Twosret]].
|-
| [[Ramesses III]] 
|[[File:KhonsuTemple-Karnak-RamessesIII-2.jpg|133x133px]]|| ''Usermaatre-Meryamun'' || 1186 – 1155&amp;nbsp;BCE || [[KV11]]  ||  [[Iset Ta-Hemdjert]] &lt;br&gt; [[Tyti]] &lt;br&gt; [[Tiye (20th dynasty)|Tiye]]
|
|-
| [[Ramesses IV]] 
|[[File:M-Ramses_IV.jpg|189x189px]]||''Usermaatre Setepenamun'', later ''Heqamaatre Setepenamun''

|1155 – 1149&amp;nbsp;BCE
|[[KV2]]
|[[Duatentopet]]
|
|-
| [[Ramesses V]] / Amenhirkhepeshef I 
|[[File:Ramses_V_mummy_head.png|125x125px]]|| ''Usermaatre Sekheperenre'' || 1149 – 1145&amp;nbsp;BCE || [[KV9]] || [[Henutwati]] &lt;br&gt; [[Tawerettenru]]
|
|-
| [[Ramesses VI]] / Amenhirkhepeshef II 
|[[File:RamassesVIFragmentarySarcophagusHead-BritishMuseum-August19-08.jpg|frameless|119x119px]]|| ''Nebmaatre Meryamun'' || 1145 – 1137&amp;nbsp;BCE || [[KV9]] || [[Nubkhesbed]]
|
|-
| [[Ramesses VII]] / Itamun 
|[[File:Tomb_KV1_Ramesses_VII_Lepsius.jpg|frameless|150x150px]]|| ''Usermaatre Setepenre Meryamun'' || 1136 – 1129&amp;nbsp;BCE || [[KV1]] || 
|
|-
| [[Ramesses VIII]] / Sethhirkhepeshef 
|[[File:SFEC-MEDINETHABU-Sethiherkhepeshef_II.jpg|129x129px]]|| ''Usermaatre-Akhenamun'' || 1130 – 1129&amp;nbsp;BCE ||  || 
|
|-
| [[Ramesses IX]] / Khaemwaset I
|[[File:Ramesses9.jpg|frameless|100x100px]]|| ''Neferkare Setepenre'' || 1129 – 1111&amp;nbsp;BCE || [[KV6]] ||  [[Baketwernel]]
|
|-
| [[Ramesses X]] / Amenhirkhepeshef III 
|[[File:RamsesXCrop.jpg|frameless|100x100px]]|| ''Khepermaatre Setepenre'' || 1111 – 1107&amp;nbsp;BCE || [[KV18]] || [[Tyti]]
|
|-
| [[Ramesses XI]] / Khaemwaset II 
|[[File:Temple_Khonsu_Ramesses_XI_Lepsius.jpg|150x150px]]|| ''Menmaatre Setpenptah'' || 1107 – 1077&amp;nbsp;BCE || [[KV4]] || [[Tentamun]]
|
|}
[[Kategorya:Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto]]</text>
      <sha1>rgyqjamuovbsg4j2r5828cni1xinfrw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Twentieth dynasty of Egypt</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318425</id>
    <redirect title="Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto" />
    <revision>
      <id>1958223</id>
      <timestamp>2022-07-24T04:42:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Ikadalawampung dinastiya ng Ehipto]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>ldk2oqa3a7ac5sfmx4hfnankmze3qkm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Isaias</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318426</id>
    <revision>
      <id>1958235</id>
      <timestamp>2022-07-24T06:33:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina:  Si '''Isaias''' ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang propeta sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Hebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], noong 738 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1594" xml:space="preserve">
Si '''Isaias''' ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang propeta sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Hebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], noong 738 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.&lt;ref name=Biblia/&gt;  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.&lt;ref name=Biblia/&gt;

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.
[[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]]</text>
      <sha1>qak107zfj2aovnk5r49s6luiid98rjq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958236</id>
      <parentid>1958235</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:35:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1556" xml:space="preserve">
Si '''Isaias''' ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang propeta sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Hebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.
[[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]]</text>
      <sha1>tqjgn3of4hozfm0o3s30igdyhfwfj8q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958238</id>
      <parentid>1958236</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:38:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1646" xml:space="preserve">
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Nangangahulugang &quot;Panginoon ay nagliligtas&quot; sa [[wikang Hebreo]].  Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.
[[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]]</text>
      <sha1>3ui4e77ztz6spbtw8jfv0fdmx49l3vc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958239</id>
      <parentid>1958238</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:39:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1627" xml:space="preserve">
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng Asiria ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng buwis&quot; sa Asiria ang Juda at nanganganib ring lubos na masakop ng Asiria.&lt;ref name=Biblia2/&gt;  Ipinagpatuloy niya ang tungkuling ito hanggang sa sumapit ang mga paghahari nina Joatan, Acaz, at Ezequias.  Marami siyang naging mga hula  hinggil sa [[Mesias]] na si [[Hesukristo]].  Tinatawag na ''propesiya'' ang mga ganitong uri ng hula.  Ayon sa alamat ng mga [[Hudyo]], ipinapatay si Isaias ng haring si Manases.

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.
[[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]]</text>
      <sha1>91kl43rrbk3j0zqu0zi145miulfczjs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958243</id>
      <parentid>1958239</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T06:45:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1354" xml:space="preserve">
Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, &quot;Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan&quot;)  ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]].  Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.&lt;ref name=Biblia2&gt;{{cite-Biblia2|Isaiah}}&lt;/ref&gt;  Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos.  Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o &quot;nagbibigay ng [[tributo]]&quot; sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]].

Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37.
[[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]]</text>
      <sha1>e1n9r5zvdfmd9qm98tppf4wxmwct6g0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Isaiah</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318427</id>
    <revision>
      <id>1958237</id>
      <timestamp>2022-07-24T06:37:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: Ang '''Isaiah''' o '''Isaias''' ay maaaring tumukoy kay o sa: *[[Isaias]] na propeta na pinaniniwalaang sumulat ng [[Aklat ni Isaias]]  *[[Aklat ni Isaias]] {{Paglilinaw}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="171" xml:space="preserve">Ang '''Isaiah''' o '''Isaias''' ay maaaring tumukoy kay o sa:
*[[Isaias]] na propeta na pinaniniwalaang sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] 
*[[Aklat ni Isaias]]
{{Paglilinaw}}</text>
      <sha1>9wc9x7tgovb77p2b2yr3rnx9o3bund8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aram-Damasco</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318428</id>
    <revision>
      <id>1958255</id>
      <timestamp>2022-07-24T07:16:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina:  {{Infobox country | conventional_long_name = Kaharian ng Aram-Damasco | common_name            = Aram-Damasco | native_name            =  | capital                = [[Damasco]] | religion               = [[Sinaunang relihiyong Semitiko]] | demonym                = [[Arameo]] | year_start             = {{circa|ika-12 siglo BCE}} | event_end              = [[Assyrian conquest of Aram|Assyrian conquest]] | year_end               = 732 BCE | p1                     = Mga estadong...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2563" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Kaharian ng Aram-Damasco
| common_name            = Aram-Damasco
| native_name            = 
| capital                = [[Damasco]]
| religion               = [[Sinaunang relihiyong Semitiko]]
| demonym                = [[Arameo]]
| year_start             = {{circa|ika-12 siglo BCE}}
| event_end              = [[Assyrian conquest of Aram|Assyrian conquest]]
| year_end               = 732 BCE
| p1                     = Mga estadong Arameo
| s1                     = Imperyong Neo-Asirya
| flag_s1                = Map of Assyria.png
| today                  = [[Syria]]&lt;br/&gt;[[Jordan]]&lt;br/&gt;[[Israel]]&lt;br/&gt;[[Lebanon]]
| image_map              = Kingdoms around Israel 830 map.svg
| image_map_caption      = The region around 830&amp;nbsp;BCE, with Aram-Damascus in green
| common_languages       = Lumang [[Aramaiko]]
| title_leader           = [[List of Aramean kings|hari]]
| year_leader1           = {{nowrap|885 BCE–865 BCE}}
| leader1                = [[Ben-Hadad I]]
| year_leader2           = {{nowrap|865 BCE–842 BCE}}
| leader2                = [[Ben-Hadad II]]
| year_leader3           = {{nowrap|842 BCE–796 BCE}}
| leader3                = [[Hazael]]
| year_leader4           = {{nowrap|796 BCE–792 BCE}}
| leader4                = [[Ben-Hadad III]]
| year_leader5           = {{nowrap|754 BCE–732 BCE}}
| leader5                = [[Rezin]] {{smaller|(last)}}
}}
{{Use dmy dates|date=April 2022}}
{{Use Oxford spelling|date=April 2022}}

Ang '''Kaharian ng Aram-Damasco''' ay isang [[politiya]] na umiral noong huling ika-12 siglo BCE hanggang 732 BCE. Ito ay nakasentro sa [[Damasco]] sa katimugang [[Levant]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Pitard |first=Wayne T.|editor1=David Noel Freedman|editor2=Allen C. Myers|editor3=Astrid B. Beck |date=2000 |title=Eerdmans Dictionary of the Bible|chapter=Arameans|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co.|page=86 }}&lt;/ref&gt; Ito ay napalibutan ng mga politiya ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na [[Ammon]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Noong ca. ika-9 siglo BCE, si [[Hazael]] ay lumaban sa mga Asiryo at  may implluwensiya sa estado ng Syria na [[Pattin|Unqi]] at sumakop sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]].&lt;ref&gt;James B. Pritchard, ed., ''Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament'' (3rd ed.; Princeton NJ: Princeton University Press, 1955) 246.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Bible|publisher=Holman|isbn=978-0999989265|edition=Christian Standard|chapter=2 Kings 13:3}}&lt;/ref&gt;
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>ndyer8j08ve97o1dp1iedstnjmd5au9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958256</id>
      <parentid>1958255</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:18:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Kaharian ng Aram-Damasco
| common_name            = Aram-Damasco
| native_name            = 
| capital                = [[Damasco]]
| religion               = [[Sinaunang relihiyong Semitiko]]
| demonym                = [[Arameo]]
| year_start             = {{circa|ika-12 siglo BCE}}
| event_end              = [[Assyrian conquest of Aram|Assyrian conquest]]
| year_end               = 732 BCE
| p1                     = Mga estadong Arameo
| s1                     = Imperyong Neo-Asirya
| flag_s1                = Map of Assyria.png
| today                  = [[Syria]]&lt;br/&gt;[[Jordan]]&lt;br/&gt;[[Israel]]&lt;br/&gt;[[Lebanon]]
| image_map              = Kingdoms around Israel 830 map.svg
| image_map_caption      = Teoretikal na mapa sa [[Levant]] ca. 830&amp;nbsp;BCE
| common_languages       = Lumang [[Aramaiko]]
| title_leader           = [[List of Aramean kings|hari]]
| year_leader1           = {{nowrap|885 BCE–865 BCE}}
| leader1                = [[Ben-Hadad I]]
| year_leader2           = {{nowrap|865 BCE–842 BCE}}
| leader2                = [[Ben-Hadad II]]
| year_leader3           = {{nowrap|842 BCE–796 BCE}}
| leader3                = [[Hazael]]
| year_leader4           = {{nowrap|796 BCE–792 BCE}}
| leader4                = [[Ben-Hadad III]]
| year_leader5           = {{nowrap|754 BCE–732 BCE}}
| leader5                = [[Rezin]] {{smaller|(last)}}
}}
{{Use dmy dates|date=April 2022}}
{{Use Oxford spelling|date=April 2022}}

Ang '''Kaharian ng Aram-Damasco''' ay isang [[politiya]] na umiral noong huling ika-12 siglo BCE hanggang 732 BCE. Ito ay nakasentro sa [[Damasco]] sa katimugang [[Levant]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Pitard |first=Wayne T.|editor1=David Noel Freedman|editor2=Allen C. Myers|editor3=Astrid B. Beck |date=2000 |title=Eerdmans Dictionary of the Bible|chapter=Arameans|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co.|page=86 }}&lt;/ref&gt; Ito ay napalibutan ng mga politiya ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na [[Ammon]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Noong ca. ika-9 siglo BCE, si [[Hazael]] ay lumaban sa mga Asiryo at  may implluwensiya sa estado ng Syria na [[Pattin|Unqi]] at sumakop sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]].&lt;ref&gt;James B. Pritchard, ed., ''Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament'' (3rd ed.; Princeton NJ: Princeton University Press, 1955) 246.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Bible|publisher=Holman|isbn=978-0999989265|edition=Christian Standard|chapter=2 Kings 13:3}}&lt;/ref&gt;
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>l5cfdp4117g756lk4tgce78etl706j7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958274</id>
      <parentid>1958256</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T07:56:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2746" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Kaharian ng Aram-Damasco
| common_name            = Aram-Damasco
| native_name            = 
| capital                = [[Damasco]]
| religion               = [[Sinaunang relihiyong Semitiko]]
| demonym                = [[Arameo]]
| year_start             = {{circa|ika-12 siglo BCE}}
| event_end              = [[Assyrian conquest of Aram|Assyrian conquest]]
| year_end               = 732 BCE
| p1                     = Mga estadong Arameo
| s1                     = Imperyong Neo-Asirya
| flag_s1                = Map of Assyria.png
| today                  = [[Syria]]&lt;br/&gt;[[Jordan]]&lt;br/&gt;[[Israel]]&lt;br/&gt;[[Lebanon]]
| image_map              = Kingdoms around Israel 830 map.svg
| image_map_caption      = Teoretikal na mapa sa [[Levant]] ca. 830&amp;nbsp;BCE
| common_languages       = Lumang [[Aramaiko]]
| title_leader           = [[List of Aramean kings|hari]]
| year_leader1           = {{nowrap|885 BCE–865 BCE}}
| leader1                = [[Ben-Hadad I]]
| year_leader2           = {{nowrap|865 BCE–842 BCE}}
| leader2                = [[Ben-Hadad II]]
| year_leader3           = {{nowrap|842 BCE–796 BCE}}
| leader3                = [[Hazael]]
| year_leader4           = {{nowrap|796 BCE–792 BCE}}
| leader4                = [[Ben-Hadad III]]
| year_leader5           = {{nowrap|754 BCE–732 BCE}}
| leader5                = [[Rezin]] {{smaller|(last)}}
}}
{{Use dmy dates|date=April 2022}}
{{Use Oxford spelling|date=April 2022}}

Ang '''Kaharian ng Aram-Damasco''' ay isang [[politiya]] na umiral noong huling ika-12 siglo BCE hanggang 732 BCE. Ito ay nakasentro sa [[Damasco]] sa katimugang [[Levant]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Pitard |first=Wayne T.|editor1=David Noel Freedman|editor2=Allen C. Myers|editor3=Astrid B. Beck |date=2000 |title=Eerdmans Dictionary of the Bible|chapter=Arameans|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co.|page=86 }}&lt;/ref&gt; Ito ay napalibutan ng mga politiya ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na [[Ammon]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Noong ca. ika-9 siglo BCE, si [[Hazael]] ay lumaban sa mga Asiryo at  may implluwensiya sa estado ng Syria na [[Pattin|Unqi]] at sumakop sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]].&lt;ref&gt;James B. Pritchard, ed., ''Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament'' (3rd ed.; Princeton NJ: Princeton University Press, 1955) 246.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Bible|publisher=Holman|isbn=978-0999989265|edition=Christian Standard|chapter=2 Kings 13:3}}&lt;/ref&gt;
==Mga haring Arameo==

*[[Ben-Hadad I]], 885–865 BCE
*[[Hadadezer|Ben-Hadad II]], 865–842 BCE
*[[Hazael]], 842–805/796 BCE
*[[Ben-Hadad III]], 796–792 BCE
*[[Rezin]], 754 BC–732 BCE

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>8jv1zzgt3u1r2yhtltg3d0vupvqzzl9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958282</id>
      <parentid>1958274</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:13:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2736" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Kaharian ng Aram-Damasco
| common_name            = Aram-Damasco
| native_name            = 
| capital                = [[Damasco]]
| religion               = [[Sinaunang relihiyong Semitiko]]
| demonym                = [[Arameo]]
| year_start             = {{circa|ika-12 siglo BCE}}
| event_end              = [[Assyrian conquest of Aram|Assyrian conquest]]
| year_end               = 732 BCE
| p1                     = Mga estadong Arameo
| s1                     = Imperyong Neo-Asirya
| flag_s1                = Map of Assyria.png
| today                  = [[Syria]]&lt;br/&gt;[[Jordan]]&lt;br/&gt;[[Israel]]&lt;br/&gt;[[Lebanon]]
| image_map              = Kingdoms around Israel 830 map.svg
| image_map_caption      = Teoretikal na mapa sa [[Levant]] ca. 830&amp;nbsp;BCE
| common_languages       = Lumang [[Aramaiko]]
| title_leader           = [[List of Aramean kings|hari]]
| year_leader1           = {{nowrap|885 BCE–865 BCE}}
| leader1                = [[Ben-Hadad I]]
| year_leader2           = {{nowrap|865 BCE–842 BCE}}
| leader2                = [[Ben-Hadad II]]
| year_leader3           = {{nowrap|842 BCE–796 BCE}}
| leader3                = [[Hazael]]
| year_leader4           = {{nowrap|796 BCE–792 BCE}}
| leader4                = [[Ben-Hadad III]]
| year_leader5           = {{nowrap|754 BCE–732 BCE}}
| leader5                = [[Rezin]] {{smaller|(last)}}
}}
{{Use dmy dates|date=April 2022}}
{{Use Oxford spelling|date=April 2022}}

Ang '''Kaharian ng Aram-Damasco''' ay isang [[politiya]] na umiral noong huling ika-12 siglo BCE hanggang 732 BCE. Ito ay nakasentro sa [[Damasco]] sa katimugang [[Levant]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Pitard |first=Wayne T.|editor1=David Noel Freedman|editor2=Allen C. Myers|editor3=Astrid B. Beck |date=2000 |title=Eerdmans Dictionary of the Bible|chapter=Arameans|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co.|page=86 }}&lt;/ref&gt; Ito ay napalibutan ng mga politiya ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na [[Ammon]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Noong ca. ika-9 siglo BCE, si [[Hazael]] ay lumaban sa mga Asiryo at  may implluwensiya sa estado ng Syria na [[Pattin|Unqi]] at sumakop sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]].&lt;ref&gt;James B. Pritchard, ed., ''Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament'' (3rd ed.; Princeton NJ: Princeton University Press, 1955) 246.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Bible|publisher=Holman|isbn=978-0999989265|edition=Christian Standard|chapter=2 Kings 13:3}}&lt;/ref&gt;
==Mga haring Arameo==

*[[Ben-Hadad I]], 885–865 BCE
*[[Hadadezer|Ben-Hadad II]], 865–842 BCE
*[[Hazael]], 842–805/796 BCE
*[[Ben-Hadad III]], 796–792 BCE
*[[Rezin]], 754 BC–732 BCE

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Mga estadong Arameo]]</text>
      <sha1>e1ccaxrkbrptubl87kj3clhv5g6ge69</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1958283</id>
      <parentid>1958282</parentid>
      <timestamp>2022-07-24T08:15:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2748" xml:space="preserve">
{{Infobox country
| conventional_long_name = Kaharian ng Aram-Damasco
| common_name            = Aram-Damasco
| native_name            = 
| capital                = [[Damasco]]
| religion               = [[Sinaunang relihiyong Semitiko]]
| demonym                = [[Arameo]]
| year_start             = {{circa|ika-12 siglo BCE}}
| event_end              = [[Assyrian conquest of Aram|Assyrian conquest]]
| year_end               = 732 BCE
| p1                     = Mga estadong Arameo
| s1                     = Imperyong Neo-Asirya
| flag_s1                = Map of Assyria.png
| today                  = [[Syria]]&lt;br/&gt;[[Jordan]]&lt;br/&gt;[[Israel]]&lt;br/&gt;[[Lebanon]]
| image_map              = Kingdoms around Israel 830 map.svg
| image_map_caption      = Teoretikal na mapa sa [[Levant]] ca. 830&amp;nbsp;BCE
| common_languages       = Lumang [[Aramaiko]]
| title_leader           = [[List of Aramean kings|hari]]
| year_leader1           = {{nowrap|885 BCE–865 BCE}}
| leader1                = [[Ben-Hadad I]]
| year_leader2           = {{nowrap|865 BCE–842 BCE}}
| leader2                = [[Ben-Hadad II]]
| year_leader3           = {{nowrap|842 BCE–796 BCE}}
| leader3                = [[Hazael]]
| year_leader4           = {{nowrap|796 BCE–792 BCE}}
| leader4                = [[Ben-Hadad III]]
| year_leader5           = {{nowrap|754 BCE–732 BCE}}
| leader5                = [[Rezin]] {{smaller|(last)}}
}}
{{Use dmy dates|date=April 2022}}
{{Use Oxford spelling|date=April 2022}}

Ang '''Kaharian ng Aram-Damasco''' ay isang [[politiya]] ng [[Aram]] na umiral noong huling ika-12 siglo BCE hanggang 732 BCE. Ito ay nakasentro sa [[Damasco]] sa katimugang [[Levant]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Pitard |first=Wayne T.|editor1=David Noel Freedman|editor2=Allen C. Myers|editor3=Astrid B. Beck |date=2000 |title=Eerdmans Dictionary of the Bible|chapter=Arameans|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Co.|page=86 }}&lt;/ref&gt; Ito ay napalibutan ng mga politiya ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na [[Ammon]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Noong ca. ika-9 siglo BCE, si [[Hazael]] ay lumaban sa mga Asiryo at  may implluwensiya sa estado ng Syria na [[Pattin|Unqi]] at sumakop sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]].&lt;ref&gt;James B. Pritchard, ed., ''Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament'' (3rd ed.; Princeton NJ: Princeton University Press, 1955) 246.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Bible|publisher=Holman|isbn=978-0999989265|edition=Christian Standard|chapter=2 Kings 13:3}}&lt;/ref&gt;
==Mga haring Arameo==

*[[Ben-Hadad I]], 885–865 BCE
*[[Hadadezer|Ben-Hadad II]], 865–842 BCE
*[[Hazael]], 842–805/796 BCE
*[[Ben-Hadad III]], 796–792 BCE
*[[Rezin]], 754 BC–732 BCE

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Mga estadong Arameo]]</text>
      <sha1>1qoslpbix0lcnerjhvlqzgm7nogi5w8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aram-Damascus</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318429</id>
    <redirect title="Aram-Damasco" />
    <revision>
      <id>1958257</id>
      <timestamp>2022-07-24T07:18:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Aram-Damasco]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Aram-Damasco]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>2itp0kvhn7bneieeou8wki3tz1ucmfo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Arameo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318430</id>
    <redirect title="Aram" />
    <revision>
      <id>1958260</id>
      <timestamp>2022-07-24T07:27:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Xsqwiypb ang pahinang [[Arameo]] sa [[Aram]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Aram]]</text>
      <sha1>szvwgv8gn2p8ryd9uur1ymwf5ndul8l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aramea</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318431</id>
    <redirect title="Aram" />
    <revision>
      <id>1958262</id>
      <timestamp>2022-07-24T07:28:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Aram]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Aram]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>infs5m9k8jnt994sui6yn8xrpwaz0r2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikang Arameo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318432</id>
    <redirect title="Wikang Aramaiko" />
    <revision>
      <id>1958266</id>
      <timestamp>2022-07-24T07:39:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Nilipat ni Xsqwiypb ang pahinang [[Wikang Arameo]] sa [[Wikang Aramaiko]] mula sa redirect</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Wikang Aramaiko]]</text>
      <sha1>cwq313amgjwzfbgsjoovsyqg56hhdhl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mga estadong Arameo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318433</id>
    <redirect title="Aram" />
    <revision>
      <id>1958275</id>
      <timestamp>2022-07-24T07:57:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Aram]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Aram]]

__FORCETOC__</text>
      <sha1>infs5m9k8jnt994sui6yn8xrpwaz0r2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bit Adini</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318434</id>
    <revision>
      <id>1958280</id>
      <timestamp>2022-07-24T08:12:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Infobox country |native_name = Bit Adini |conventional_long_name = |common_name =  |national_motto = |era = Iron Age |status = |government_type = |year_start = c. 1000 BC |year_end = 856-5 BC   |event_start = |event_end = |p1 =  |flag_p1 =  |p2 = |p3 = |s1 =Neo-Assyrian Empire |flag_s1 =Map of Assyria.png   |image_flag = |flag_type = |coa_size = |image = |alt = |caption = |image_map =Aramaic kingdoms and chiefdoms around 10-9th century BC.svg |image_map_caption =  |capital...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1664" xml:space="preserve">{{Infobox country
|native_name = Bit Adini
|conventional_long_name =
|common_name = 
|national_motto =
|era = Iron Age
|status =
|government_type =
|year_start = c. 1000 BC
|year_end = 856-5 BC  
|event_start =
|event_end =
|p1 = 
|flag_p1 = 
|p2 =
|p3 =
|s1 =Neo-Assyrian Empire
|flag_s1 =Map of Assyria.png  
|image_flag =
|flag_type =
|coa_size =
|image =
|alt =
|caption =
|image_map =Aramaic kingdoms and chiefdoms around 10-9th century BC.svg
|image_map_caption = 
|capital = [[Til Barsip]]
|common_languages = [[Aramaic language|Aramaic]] 
|religion = [[Canaanite religion|Ancient Levantine Religion]] 
|currency =
|Currency =
|title_leader= 
| leader1= 
| year_leader1=  
|legislature =
|stat_year1   = 
|stat_area1   = 
|stat_pop1 =
|today = [[Syria]]
}}

Ang '''Bit Adini''' ay isang rehiyon sa [[Syria]] na isang estadong [[Arameo]] na umiral noong ika-10 hanggang ika-9 na siglo BCE. Ang kabisera nito ang [[Til Barsib]] (ngayong [[Tell Ahmar]]).&lt;ref&gt;''Encyclopædia Britannica'', Micropædia, Vol II at p. 48&lt;/ref&gt; Ang siyudad ay itinuturing na isa sa dalawang pangunahing siyudad ng mga teritoryong [[Arameo]] sa Eufrates kasama ng[[Carchemish]].&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite book|title=The Cambridge Ancient History|last=Boardman|first=John|last2=Edwards|first2=I.E.S.|last3=Hammond|first3=N.G.L.|last4=Sollberger|first4=E.|date=2003|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521224963|location=Cambridge, UK|pages=388}}&lt;/ref&gt;

Ito ay isang tirahan noong [[Panahong Bakal]] sa paigtan ng  [[Balikh River|Balikh]] at [[Ilog Eufrates]] hanggang sa hilanggang Syria.{{sfn|Bryce|2012|p=125}} 
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kategorya:Mga estadong Arameo]]</text>
      <sha1>k0aiwlxdyykybirslrynxbgt4plyac9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Mga estadong Arameo</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318435</id>
    <revision>
      <id>1958281</id>
      <timestamp>2022-07-24T08:13:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xsqwiypb</username>
        <id>120901</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: [[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">[[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]]</text>
      <sha1>75dafdwuxbt925ubiuqj28afd01kv8f</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>