Wikipedia tlwiki https://tl.wikipedia.org/wiki/Unang_Pahina MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Midya Natatangi Usapan Tagagamit Usapang tagagamit Wikipedia Usapang Wikipedia Talaksan Usapang talaksan MediaWiki Usapang MediaWiki Padron Usapang padron Tulong Usapang tulong Kategorya Usapang kategorya Portada Usapang Portada TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 851 1958322 1937030 2022-07-24T13:59:06Z FMSky 114420 same in high res ([[Commons:Commons:GlobalReplace|GlobalReplace v0.6.5]]) wikitext text/x-wiki {{year nav|{{PAGENAME}}}} == Pangyayari == * [[Enero 1]] - Ang [[Saarland]] sumali sa [[West Germany]]. ==Hindi Kilala== * Binigyan ng kalayaan ang [[Malaysia]] ng [[Gran Britanya|United Kingdonm]] == Kapanganakan == === Pebrero === * [[Pebrero 18]] – [[Vanna White]], Amerikanang aktres at modelo (''[[Wheel of Fortune]]'') === Marso === [[File:Osama bin Laden portrait.jpg|thumb|right|120px|[[Osama Bin Laden]]]] * [[Marso 10]] – [[Osama Bin Laden]] - Arabong terorista sa [[Saudi Arabia]] (namatay 2011) === Abril === [[File:Premier RP D Tusk.jpg|thumb|right|120px|[[Donald Tusk]]]] * [[Abril 22]] – [[Donald Tusk]], Dating Punong Ministro ng Poland at Pangulo ng Europa === Mayo === [[File:Mar Roxas 082014.jpg|thumb|right|120px|[[Mar Roxas]]]] [[File:Yoshihiko Noda 20110902.jpg|thumb||right|120px|[[Yoshihiko Noda]]]] * [[Mayo 13]] – [[Mar Roxas]], Pilipinong Politiko * [[Mayo 20]] ** [[Yoshihiko Noda]], Ika-62 Punong Ministro ng Hapon ** [[Stewart Nozette]], Amerikanong astronomo === Nobyembre === [[File:Caroline Kennedy US State Dept photo.jpg|thumb|right|120px|[[Caroline Kennedy]]]] * [[Nobyembre 27]] – [[Caroline Kennedy]], Amerikanong may-akda, abugado at anak na babae ng ika-35 Pangulo na si John F. Kennedy === Disyembre === [[File:Matt_Lauer_2012_Shankbone_2.JPG|thumb|right|120px|[[Matt Lauer]]]] * [[Disyembre 30]] – [[Matt Lauer]], Amerikanong broadkaster at Dating ''Today'' Co-Anchor mula 1997 hanggang 2017 == Kamatayan == [[File:Ramon-Magsaysay-01.jpg|120px|thumb|[[Ramon Magsaysay]]]] * Marso 17 - [[Ramon Magsaysay]], Ikapitong [[Pangulo ng Pilipinas]] (ipinanganak [[1907]]) [[Kategorya:Taon]] {{stub}} s1u8bhkxdlv50rmla6k4zdcev0e1ql7 0 2154 1958617 1948384 2022-07-25T05:51:03Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Kaharian ng Kambodya | common_name = Kambodya | native_name = {{ubl|{{native name|km|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|italics=off}}|{{small|{{transl|km|Preăh Réachéanachâkr Kâmpŭchéa}}}}}} | image_flag = Flag of Cambodia.svg | image_coat = Royal arms of Cambodia.svg | symbol_type = Royal arms | national_motto = {{lang|km|ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ}}<br />{{transl|km|Chéatĕ, Sasnéa, Preăh Môhaksâtr}}<br />"Bansa, Relihiyon, Hari" | national_anthem = {{lang|km|បទនគររាជ}} <br />{{transl|km|[[Nokor Reach|Nôkôr Réach]]}}<br />"Kahariang Marilag"<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg]]}}</div> | image_map = [[File:Cambodia on the globe (Cambodia centered).svg|frameless]] | capital = [[Nom Pen]] | coordinates = {{Coord|11|33|N|104|55|E|type:city|display=inline,title}} | largest_city = [[Nom Pen]] | languages_type = Wikang opisyal | languages = [[Wikang Hemer|Hemer]] | languages2_type = Official script | languages2 = [[Khmer script|Khmer]]<ref name="constitution" /> | ethnic_groups = {{unbulleted list | 95.6% [[Khmer people|Khmer]] | 2.4% [[Cham people|Cham]] | 1.5% [[Chinese Cambodians|Chinese]] | 0.2% [[Vietnamese Cambodians|Vietnamese]] | 0.3% [[Ethnic groups in Cambodia|Other]]<ref name="CSES2019">{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/CSES/Final%20Report%20of%20Cambodia%20Socio-Economic%20Survey%202019-20_EN.pdf|title=Cambodia Socio-Economic Survey 2019–20|work=Ministry of Planning|publisher=National Institute of Statistics|date=December 2020|access-date=16 May 2021}}</ref> }} | ethnic_groups_year = 2019 | religion = {{unbulleted list | 97.1% [[Buddhism in Cambodia|Buddhism]] ([[state religion|official]]<ref>{{cite web |title=Constitution of the Kingdom of Cambodia |url=https://www.ccc.gov.kh/detail_info_en.php?_txtID=791 |website=Constitutional Council of Cambodia |publisher=Constitutional Council of Cambodia |access-date=11 April 2022 |at=p. 14 Article 43 |language=en |format=PDF |date=October 2015 |quote="Buddhism is State's religion"}}</ref>) | 2.0% [[Islam in Cambodia|Islam]] | 0.3% [[Catholic Church in Cambodia|Christianity]] | 0.5% [[Religion in Cambodia|Other]]s<ref name="Census 2019">{{Cite report |url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf |title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – National Report on Final Census Results |last=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]], National Institute of Statistics |date=2020 |publisher=Ministry of Planning, National Institute of Statistics |access-date=26 January 2021}}</ref> }} | religion_year = 2019 | demonym = {{hlist|[[Demographics of Cambodia|Cambodian]]|[[Khmer people|Khmer]]}} | government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Dominant-party system|dominant-party]] [[parliamentary system|parliamentary]] [[elective monarchy|elective]] [[constitutional monarchy]] | leader_title1 = [[Monarchy of Cambodia|Monarch]] | leader_name1 = [[Norodom Sihamoni]] | leader_title2 = [[Prime Minister of Cambodia|Prime Minister]] | leader_name2 = [[Hun Sen]] | leader_title3 = [[List of presidents of the National Assembly of Cambodia|President of the National Assembly]] | leader_name3 = [[Heng Samrin]] | leader_title4 = [[List of presidents of the Senate of Cambodia|President of the Senate]] | leader_name4 = [[Say Chhum]] | legislature = [[Parliament of Cambodia|Parliament]] | upper_house = [[Senate of Cambodia|Senate]] | lower_house = [[National Assembly of Cambodia|National Assembly]] | sovereignty_type = Independence | sovereignty_note = from [[France]] | established_event1 = [[French protectorate of Cambodia|French protectorate]] | established_date1 = 11 August 1863 | established_event2 = [[Independence Day of Cambodia|Independence]] | established_date2 = 9 November 1953 | area_km2 = 181,035 | area_rank = ika-88 | area_sq_mi = 69,898 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 2.5 | population_estimate = {{increaseNeutral}} 17,300,000<ref name="Census 2021">{{Cite report |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/static/d1058931af5aafbc191bf7200af79468/CB-summary.pdf |title=CIA World Factbook Country Summary - Cambodia |date=2021 |publisher=CIA |access-date=27 April 2022 |archive-date=26 Enero 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220126204506/https://www.cia.gov/the-world-factbook/static/d1058931af5aafbc191bf7200af79468/CB-summary.pdf |url-status=dead }}</ref> | population_census = | population_census_rank = 73rd | population_estimate_year = 2021 | population_estimate_rank = | population_census_year = | population_density_km2 = 87 | population_density_sq_mi = 211.8 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 96th | GDP_PPP = $76.635&nbsp;billion<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=45&pr1.y=11&c=522&s=NGDP_RPCH%2CNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Cambodia |publisher=International Monetary Fund }}</ref>{{full citation needed|date=March 2021}} | GDP_PPP_year = 2019 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = $4,645<ref name=imf2 /> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = $26.628&nbsp;billion<ref name=imf2 /> | GDP_nominal_year = 2019 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = $1,614<ref name=imf2 /> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 36.0 <!--number only--> | Gini_year = 2013 | Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient |title=Income Gini coefficient |publisher=World Bank |website=hdr.undp.org |access-date=29 January 2020 |archive-date=10 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100610232357/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |url-status=dead }}</ref> | HDI = 0.594 <!--number only--> | HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref>{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 144th | currency = {{unbulleted list |[[Cambodian riel|Riel]] (៛) ([[ISO 4217|KHR]])|[[United States dollar]] ($) ([[ISO 4217|USD]]) ([[currency substitution|unofficial]])}}<ref>{{cite web |last1=Nay Im |first1=Tal |last2=Dabadie |first2=Michel |title=Dollarization in Cambodia |url=https://www.nbc.org.kh/download_files/publication/others_eng/NoteMD117-14_article_dollarization.pdf |website=National Bank of Cambodia |access-date=11 April 2022 |language=en|date=31 March 2007}}</ref><ref>{{cite news |last1=Nagumo |first1=Jada |title=Cambodia aims to wean off US dollar dependence with digital currency |url=https://asia.nikkei.com/Business/Markets/Currencies/Cambodia-aims-to-wean-off-US-dollar-dependence-with-digital-currency#:~:text=Cambodia%20runs%20a%20dual%2Dcurrency,of%20civil%20war%20and%20unrest. |access-date=11 April 2022 |publisher=Nikkei Asia |date=4 August 2021 |quote="Cambodia runs a dual-currency system, with the U.S. dollar widely circulating in its economy. The country's dollarization began in the 1980s and 90s, following years of civil war and unrest."}}</ref> | utc_offset = +07:00 | time_zone = [[Indochina Time|ICT]] | date_format = dd/mm/yyyy | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Cambodia|+855]] | cctld = [[.kh]] }} Ang '''Kaharian ng Cambodia''' ([[Wikang Kamboyano|Kamboyano]]: ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា; transliterasyon: ''Preăh Réachéanachâkr Kâmpŭchea'') ay isang bansa sa [[Timog-Silangang Asya]] na may populasyong mahigit-kumulang 15 [[milyon]]. [[Phnom Penh]] ang [[kabisera]] nito. Ang Cambodia ay kahalili na estado ng noon'y isang makapangyarihang kaharian ng [[Hindu]] at [[Buddhist]] Khmer na namuno sa halos kabuuan ng tangos ng Indochina mula ika-11 at ika-14 na siglo. Kadalasang tinatawag na "[[Cambodian]]" o "[[Khmer]]" ang mamamayan ng Cambodia na tumutukoy sa sinaunang grupo ng mga Khmer. [[Theravada]] [[Buddhist]] na may impluwensiya ng Khmer ang karamihan sa mga Cambodian ngunit ang bansang ito ay mayroon ding mangilan-ngilang [[Muslim]], [[Kristyano]] at mga tribo naman sa bulubunduking kagubatan sa hilagang bahagi ng bansa. Ang bansa ay pinapagitnaan ng [[Thailand]] sa kanluran at hilagang-kanluran, [[Laos]] sa hilagang-silangan, at ng [[Vietnam]] sa silangan at timog-silangan. Nakaharap sa [[Golpo ng Thailand]] ang katimugang bahagi nito. Dinodomina ng [[Ilog Mekong]] (kolokyal Khmer: Tonle Thom o "the great river"; tonle = ilog, thom = malaki) at ang [[Tonlé Sap]] ("the fresh water river"; "ang tubig-tabang na ilog") ang geograpiya ng Cambodia. Ang Tonlé Sap ang isa sa pangunahing pinagmumulan ng [[kalakal]] ng [[isda]]. Ang pagiging mababa sa heograpiya ay nangangahulugan na malaking bahagi ng bansa ay nakaupo malapit sa "below sea level", at ang pangunahing pinanggagalingan ng tubig mula sa ilog ng Mekong ay dumadaloy pabalik sa katabing Ilog ng Sap tuwing tag-ulan. [[Turismo]] at pananahi ang pangunahing industriya dito. Noong 2006, nalagpasan ng mga namumuhunang dayuhan ang [[1.7]] [[milyon]] na marka. Noong 2005, nadiskubre ang deposito ng [[langis]] at natural na [[gas]] sa mga baybayin malapit sa palugit ng Thailand, at kapag nasimulan ang pagmina nito sa taong 2009 o 2010, ang kikitain sa pagmina nito ay siguradong may malaki at taos na epekto sa kinabukasan na ekonomiya ng bansa. ==Etimolohiya== Ang ''Cambodia'' ay tradisyonal na transliterasyon sa [[Wikang Ingles|Ingles]] mula sa [[Wikang Pranses|Pranses]] na ''Cambodge'', habang direktang transliterasyon naman ang ''Kampuchea'' ng mga mapagmahal sa wikang Khmer. Ang [[wikang Khmer|Khmer]] ''Kampuchea'' ay mula sa sinaunang kaharian ng Khmer na [[Kambuja]] (''Kambujadesa''). Sinaunang [[Sanskrit]] ang panganlang Kambuja o [[Kamboja]] ng mga [[Tribo ng Kambojas|Kambojas]], isang unang tribo sa Hilagang [[India]] na ipinangalan sa nakatuklas nito na si [[Kambu Svayambhuva]], na pinaniniwalaang may lahing [[Cambyses]]. Sa opisyal na [[Khmer alphabet#Styles|Khmer Mul script]], ang pangalan ng bansa [[Talaksan:Official name of Cambodia.png|150px]] ([[Khmer alphabet#Styles|regular na skripto]] [[Talaksan:Cambodia3.png|130px]]), ''Preahreachanachâk Kampuchea'', na ang ibig sabihin ay "Kaharian ng Cambodia". Kung susuriin ang salitang ito, kalakip dito ang: ''Preah-'' ("banal"); ''-reach-'' ("hari, royal", mula sa Sanskrit); ''-ana-'' (mula sa [[Wikang Pāli|Pāli]] ''{{IPA|āṇā}}'', "kawani, lakas, kapangyarihan", mula din sa Sanskrit ''{{IPA|ājñā}}'', ganoon din ang ibig sabihin) ''-châk'' (mula sa Sanskrit ''cakra'', na ang ibig sabihin ay "gulong", isang simbulo ng kapangyarihan at pamumuno). Ang pormal namang pangalang ginagamit sa mga okasyon tulad ng mga pananalita sa politika at mga programang pamamahayag ay [[Talaksan:Cambodia4.png|100px]] (regular na skripto [[Talaksan:Cambodia1.png|80px]]), ''Prâteh Kampuchea'', na literal na nangangahulugang "ang Bansa ng Cambodia". ''Prâteh'' ang pormal na salita na ang ibig sabihin ay "bansa". Ang kolokyal na pangalan ng salitang pangkaraniwang ginagamit ng mga Khmer ay [[Talaksan:Cambodia2.png|150px]], ''Srok Khmae'', na ang ibig sabihin ay "ang Lupain ng mga Khmer". Ang ''Srok'' ay isang [[Wikang Mon-Khmer|Mon-Khmer]] na salita na halos katumbas din ng ''prâteh'', ngunit ito ay hindi pormal. Isinusulat na may "r" sa dulo ng salitang ''Khmer'' ngunit ang huling "r" [[ponema]] ay nawawala sa karamihan ng kanilang mga katutubong wika noong ika-19 na siglo at ito ay hindi na binibigkas sa kontemporaryong pananalita. Simula ng kanilang kalayaan, ang opisyal na pangalan ng Cambodia ay binago ng makailang beses at lalo na sa kapanahunan ng kaguluhan, giyera at papalit-palit na gobyerno. * ''Kaharian ng Cambodia'' / ''Royaume du Cambodge'' sa ilalim ng pamamahala ng monarkiya mula 1953 hanggang 1970; * ''Republika ng Khmer'' / ''République Khmère'' (isang literal na pagkasalin ng [[Republika ng Pranses]]) sa ilalim ng pamamahala ng gobyerno ni [[:w:Lon Nol|Lon Nol]] mula 1970 hanggang 1975; * ''Demokratikong Kampuchea'' / ''Kampuchea démocratique'' sa ilalim ng komunistang pamamahala ng [[Khmer Rouge]] mula 1975 hanggang 1979; * ''Republika ng Mamamayang Kampuchea'' / ''République populaire du Kampuchea'' sa ilalim ng pamamahala ng tulungang gobyerno ng Vietnam at Cambodia mula 1979 hanggang 1989; * ''Estado ng Cambodia'' / ''État du Cambodge'' (isang nutral na pangalan, habang dinidinig ang usapan kung ibabalik sa monarkiya) sa ilalim ng pamamahala ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] mula 1989 hanggang 1993; * ''Kaharian ng Cambodia'' / ''Royaume du Cambodge'' ginamit muli sa pagbalik ng monarkiya noong 1994 == Politika == Ang [[politika]] ng Cambodia ay pormal na naganap ayon sa [[konstitusyon]] ng bansa noong 1993, sa balangkas na parlyamento, representante ng demokratikong kaharian. Ang [[Punong ministro]] ng Cambodia ang pinuno ng gobyerno, at ang pinagsanib na "multi-party system" ay pinamumunuan ng hari bilang pinuno ng estado. Ang Punong Ministro ay iniluluklok ng [[Hari]] sa pamamagitan ng payo at pagsang-ayon ng Pambansang Lupon (National Assembly); ang Punong Ministro at ang kanyang piling mga ministro ang nagpapatupad ng kapangyarihan sa gobyerno. Ang kapangyarihan ng Sangay ng Panghukuman ay ipinagkakaloob sa "executive" at sa dalawang grupo ng parlyamento, ang Pambansang Lupon ng Cambodia (National Assembly of Cambodia) at ang [[Senado]]. Noong 14 Oktubre 2004, si Haring Norodom Sihamoni ay napili ng espesyal na [[Konseho]] ng 9 katao para sa [[trono]], kasama sa proseso ay ang mabilisang pagpapatupad pagkatapos ng surpresang pagbaba sa pwesto ni Haring [[Norodom Sihanouk]] (Ama ni Haring Sihamoni) isang linggo ang nakakalipas. Ang pagkapili kay Haring Sihamoni ay sinuportahan ni [[Punong ministro]] [[Hun Sen]] at ng Tagapagsalita ng Pambansang Lupon na si [[Prinsipe]] [[Norodom Ranariddh]] (kapatid ni Haring Sihamoni), na parehong miyembro ng konseho sa trono. Siya ay kinoronahan sa Phnom Penh noong 29 Oktubre. Ang monarkiya ay maka-simbulo lamang at hindi nakikihati sa pampolitika na kapangyarihan. Isang batikang mananayaw si Haring Norodom Sihamoni, nag-aral siya ng sayaw na [[ballet]] sa [[Ruso]] at wala pa siyang asawa hanggang ngayon. Magaling din siya sa wikang [[wikang Czech|Czech]] dahil matagal siyang tumira sa [[Republika ng Czech]] (kilala sa tawag na [[Czechoslovakia]]). Ayon sa mga balita ng [[BBC]], talamak ang kurupsiyon ng mga politiko sa Cambodia<ref name="BBC3">BBC Asia-Pacific News (19 Setyembre 2005). [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4183606.stm ''Corruption dents Cambodia democracy''.] Accessed 24 Hulyo 2006.</ref>, kasama dito umano ay ang mga tulong pinansiyal mula sa iba't-ibang pandaigdigang bansa lalo na sa [[Estados Unidos]] kung saan ang [[pera]] ay inililipat sa mga pansarili o personal na mga "accounts"<ref name="REUT">Reuters AlertNet (29 Mayo 2006). [http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/BKK237403.htm ''World Bank threatens $64 mln Cambodia aid freeze''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060615051408/http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/BKK237403.htm |date=2006-06-15 }}. Accessed 24 Hulyo 2006.</ref>. Kurupsiyon din ang dahilan ng pagkakaroon ng malaking agwad sa mga kinikita o sweldo ng mga mamamayan nito.<ref name="BBCBUIS">BBC News (29 Mayo 2006). [http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/5027168.stm 'Corruption' curbs Cambodia cash.] Accessed 24 Hulyo 2006.</ref> == Mga rehiyon at lalawigan == [[Talaksan:Cambodge Carte-Provinces.png|right|thumbnail|400px|Mapa ng Cambodia]] Nahahati sa 20 [[lalawigan]] (''khett'') at 4 na munisipalidad (''krong'') ang Cambodia. Nahahati pa ito sa [[distrito]] (''srok''), kumunyon (''sangkat''), malalaking distrito (''khan''), at [[pulo]] (''koh''). {| class="wikitable" align="left" style="width:53%" |- ! Munisipalidad (''Krong'') !! Lalawigan (''Khett'') !! Pulo (''Koh'') |- | [[Phnom Penh]] || Banteay Meanchey || Koh Kong |- |[[Sihanoukville]] (Kampong Som) || Battambang || Koh Polaway |- |Pailin || Kampong Cham || Koh Rong |- |Kep || Kampong Chhnang || Koh Rong Samlon |- | || Kampong Speu || Koh Sess |- | || Kampong Thom || Koh Tang |- | || Kampot || Koh Thass |- | || Kandal || Koh Thonsáy |- | || Koh Kong || Koh Traolach |- | || Kratié || Koh Treas |- | || Mondulkiri || |- | || Oddar Meancheay || |- | || Pursat || |- | || Preah Vihear || |- | || Prey Veng || |- | || Ratanakiri || |- | || [[Lalawigan ng Siem Reap|Siem Reap]] || |- | || Stung Treng || |- | || Svay Rieng || |} Ang Phnom Penh ang may pinakamalaking papulasyon na may kulang-kulang sa 2 milyon sa kabuuhang 15 milyong papulasyon ng bansa. Ang bulubunduking probinsiya ng Mondulkiri sa Hilagang-Silangan sa palugit ng [[Vietnam]] ang pinakalapad ngunit pinakakaunti ang papulasyon.<ref>{{cite web | url = http://www.phnompenhtours.com/Mondulkiri.htm | title = Mondulkiri | publisher = Phnom Penh Tours | accessdate = 1 Setyembre 2006 | archive-date = 2016-06-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160616105037/http://www.phnompenhtours.com/Mondulkiri.htm | url-status = dead }}</ref> == Heograpiya == [[Talaksan:Phnom Penh Climate.png|right|thumbnail|400px|Klima ng Phnom Penh]] Ang Cambodia ay may lapad na 181,040 kilometro kuwadrado (69,900 milya kuwadrado), kaparte nito ang 800 kilometro (500 milya) na border sa may [[Thailand]] sa Hilaga-Kanluran, 541 kilometro (336 milya) na border sa may [[Laos]] sa Hilaga-Silangan, at ang 1,228 kilometrong (763 milya) border sa may [[Vietnam]] sa Silangan at Timog-Silangan. Ito ay may 443 kilometrong (275 milya) baybayin sa Golpo ng Thailand. Ang temperatura ay mula 10°–38&nbsp;°C (50°–100&nbsp;°F) ang Cambodia ay nakakaranas ng mga "tropical monsoon". Ang Timog-Kanlurang monsoon ay umiihip papasok at nagdudulot ng hangin na may kasamang tubig ulan mula sa Golpo ng Thailand at Dagat India mula Mayo hanggang Oktubre, ang bansa ay nakakaranas ng pinakamalakas na ulan sa buwan ng Setyembre at Oktubre. Ang Hilaga-Silangang monsson ang nagdudulot ng tag-init na panahon mula Nobyembre hanggang Marso na may pinaka-tuyot na panahon sa buwan ng Enero at Pebrero. == Transportasyon == [[Talaksan:Khmer Transport.jpg|thumbnail|Mga pasahero ng [[motorsiklo]] o "motodup" (''moto taxi'') sa Phnom Penh]] Dahilan sa sunod-sunod na [[digmaang sibil]] hanggang katapusan ng dekada 90, ang transportasyon ay higit na naapektuhan kahit na patuloy ang pagtanggap nito ng pondo at mga kagamitan sa pagpapa-unlad ng mga daanang pang-transportasyon mula sa gobyerno ng [[Rusya]]. Ang Cambodia ay mayroong dalawang linya ng riles ng tren na may lawig na 612 kilometro (380 milya). Ang linya ng riles ng tren ay nagsisimula sa kabisera nito hanggang sa Sihanoukville, Kampong Saom sa may timog bahagi ng bansa na malapit sa dagat, at meron ding mula Phnom Penh papuntang Sisophon (kadalasan ang biyahe ng tren dito ay hanggang Battambang lamang). Sa ngayon, iisang pampasaherong tren lang ang bumabyahe tuwing linggo mula Phnom Penh hanggang Battambang at pabalik. Ang nagsanga-sanga at dugtong-dugtong na mga ilog at lawa ng Cambodia ay isa ring importanteng bahagi sa makasaysayang kalakal ng bansa, kasama dito ang ilog ng [[Mekong]] at [[Tonle Sap]]. Ang Cambodia ay may dalawang malalaking daungan ng barko, isa sa Phnom Penh at isa sa Sihanoukville at merong ding lima pang di-kalakihan. Ang Phnom Penh na matatagpuan sa kung saan ang ilog ng [[Bassac]], [[Mekong]] at [[Tonle Sap]] ay nagtatagpo ay ang kaisa-isang ilog na pwedeng daungan ng may bigat na 8,000 toneladang barko kapag tag-ulan at mga 5,000 toneladang barko naman kapag tag-tuyot. Kasabay ng unti-unting pag-unlad ng [[ekonomiya]] ng bansa ay ang pagdami ng mga sasakyang panlupa lalong-lalo na ang mga motorsiklo ngunit mas marami pa rin ang gumagamit ng bisikleta. Karaniwan na sa mga papaunlad pa lang na bansa, nakikitaan din ang Cambodia ng pag-dami ng mga aksidenteng pangtrapiko.<ref>"Picking Up Speed: As Cambodia's Traffic Levels Increase, So Too Does the Road ''Death Toll''," ''The Cambodia Daily'', Sabado, Marso 9–10, 2002."</ref> Ang bansa ay mayroon labing-anim na paliparan: Phnom Penh International Airport sa Phnom Penh bilang pinakamalaki at ang pangunahing paliparan ng Cambodia. Pumapangalawa dito ang Siem Reap-Angkor International Airport na nagsisilbing internasyonal na paliparan. Mayroon ding di-kalakihang mga paliparan sa Sihanoukville, Ratanakiri, Battambang, Stung Treng, Koh Kong, Kampot, Kampong Thom, Kampong Chhnang, Pursat, Kratié, Pailin, Svay Rieng, Preah Vihear at Mondulkiri. == Pandaigdigang ranggo == {| class="wikitable" |- ! Organisasyon ! Survey ! Ranggo |- | [[w:Heritage Foundation|Heritage Foundation]]/''[[w:The Wall Street Journal|The Wall Street Journal]]'' | [[w:Index of Economic Freedom#Current ratings|Indeks ng Malayang Ekonomikya]] | Ika-68 sa kabuohang 157 |- | [[w:Reporters Without Borders|Reporters Without Borders]] | [[w:Reporters Without Borders#Worldwide press freedom index|Index ng Pansadaigdigang Malayang Pamamahayag]] | Ika-108 sa kabuohang 167 |- | [[w:Transparency International|Transparency International]] | [[w:Corruption Perceptions Index|Indeks ng Pananaw sa Kurupsiyon]] | Ika-151 sa kabuohang 163 |- | [[w:United Nations Development Programme|United Nations Development Programme]] | [[w:List of countries by Human Development Index|Indeks ng Paglago ng Kabuhayan ng Mamamayan]] | Ika-129 sa kabuohang 177 |- | [[w:World Economic Forum|World Economic Forum]] | [[w:Global Competitiveness Report|Report sa Pandaigdigang Kakayahan]] | Ika-103 sa kabuohang 125 |- |} ==Panitikan ng Cambodia== Ang [[panitikan]] ng Cambodia o Khmer ay mayroong lumang pinagmulan. Katulad ng mga pambansang panitikan sa Timog-silangang Asya, may dalawang natatanging aspeto o antas ang tradisyunal korpus nito: * Ang panitikang sinulat, na karamihan ay nakatakda lamang sa mga korteng panghari o monesteryong Budista. * Ang panitikang pasalita, na nakabatay sa mga lokal na [[alamat]]. Mabigat itong naimpluwensiya ng [[Budismo]], ang namamayaning relihiyon, gayon din ang mga [[epiko]]ng [[Ramayana]] at [[Mahabharata]] ng Hindu. == Mga sanggunian == {{reflist}} == Mga link na panlabas == '''Opisyal''' * [http://www.norodomsihamoni.net Hari ng Cambodia, Norodom Sihamoni] Opisyal na websayt ni Haring Norodom Sihamoni * [http://www.norodomsihanouk.info Hari ng Cambodia, Norodom Sihanouk] Opisyal na websayt ng dating Hari Norodom Sihanouk * [http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/home.frame.html Cambodia.gov.kh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061005044434/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/home.view.html |date=2006-10-05 }} Opisyal na websayt ng Royal na Gobyerno ng Cambodia (Ingles na bersion) ([http://www.cambodia.gov.kh/unisql2/egov/khmer/home.view.html Cambodia.gov.kh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051207102921/http://www.cambodia.gov.kh/unisql2/egov/khmer/home.view.html |date=2005-12-07 }}) * [http://www.mfaic.gov.kh Ministry of Foreign Affairs and International Cooperation] * [http://evisa.mfaic.gov.kh Cambodia e-Visa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140728202347/http://evisa.mfaic.gov.kh/ |date=2014-07-28 }}, Online na pagkuha ng Travel Visa * [http://www.cambodia.culturalprofiles.net Cambodia Cultural Profile (Ministry of Culture and Fine Arts/Visiting Arts)] '''Ibayong pananaw''' * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html CIA World Factbook - ''Cambodia''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101229001224/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html |date=2010-12-29 }} * [http://digital.library.unt.edu/govdocs/crs/search.tkl?q=cambodia&search_crit=fulltext&search=Search&date1=Anytime&date2=Anytime&type=form Congressional Research Service (CRS)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090806015238/http://digital.library.unt.edu/govdocs/crs/search.tkl?q=cambodia&search_crit=fulltext&search=Search&date1=Anytime&date2=Anytime&type=form |date=2009-08-06 }} Mga report ukol sa Cambodia * [http://www.commonlanguageproject.net/?page_id=41#Cambodia Cambodia Country Factsheet] mula sa "The Common Language Project" '''Iba pa''' * {{wikivoyage|Cambodia}} * [http://universes-in-universe.de/asia/khm/english.htm Cambodia: Sining] - mga kawing ukol sa sining ng Cambodia * [http://www.ecosorn.org/ Ecosorn Project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070913214303/http://www.ecosorn.org/ |date=2007-09-13 }} - Economic and Social Relaunch of the Northwest Provinces in Cambodia * [http://www.licadho.org/ LICADHO] - Cambodian League for the Promotion and Defense of Human Rights * [http://www.mycambodianews.com Latest Cambodia News] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130617231822/http://mycambodianews.com/ |date=2013-06-17 }} Balita sa Cambodia * [http://www.cambodiawatch.net CambodiaWatch] Online magasin sa Cambodia * [http://www.khmer.ws Cambodia News] web directori sa Cambodia * [http://www.asiaphotogallery.com/cambodia/ Cambodia Photo Gallery] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071006092719/http://www.asiaphotogallery.com/cambodia/ |date=2007-10-06 }} Larawan mula sa Ankar at Phnom Penh, Cambodia * [http://www.thailex.info/slide%20show%20ENG%20html/start%20cambodia%20slight%20show.htm "Slide show" ng Cambodia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927002618/http://www.thailex.info/slide%20show%20ENG%20html/start%20cambodia%20slight%20show.htm |date=2007-09-27 }} * [http://cambodia.humans.ch/ Mga larawan ng kasaysayan ng Phnom Penh noong dekada 20's] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071018222033/http://cambodia.humans.ch/ |date=2007-10-18 }} {{ASEAN}} {{Asya}} [[Kategorya:Mga estadong-kasapi ng ASEAN]] [[Kategorya:Mga bansa sa Asya]] [[Kategorya:Cambodia]] rto27gvaqmdbv51m6d9ll0hebud5avr 0 2395 1958373 1957463 2022-07-24T20:03:11Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |native_name=<table style="text-align:center; font-size:85%"><tr><td style="border-style:none">{{lang|he|מְדִינַת יִשְׂרָאֵל}}{{in lang|he}}</td><td style="border-style:none">{{lang|ar|دَوْلَة إِسْرَائِيل}} {{in lang|ar}}</td></tr><tr><td style="border-style:none">{{transl|he|''Medīnat Yisrā'el''}}</td><td style="border-style:none">{{transl|ar|ALA-LC|''Dawlat Isrāʼīl''}}</td></tr></table> |conventional_long_name =Estado ng Israel |common_name =Israel |image_flag =Flag of Israel.svg |alt_flag =A white flag with horizontal blue bands close to the top and bottom, and a blue star of David in the middle. |image_coat =Emblem of Israel.svg |alt_coat =Menorah surrounded by an olive branch on each side, and the writing in Hebrew below it. |symbol_type =Emblem (Ang [[Menorah]]) |national_anthem =''[[Hatikvah]]'' (''Ang Pag-asa)''; {{lang|he|הַתִּקְוָה}})<br />[[Talaksan:Hatikvah instrumental.ogg|center]] |image_map =LocationIsrael.svg |alt_map =Mapa ng [[Gitnang Silangan]] at Israel (pula) |map_caption = |capital =[[Herusalem]]{{ref label|capital-disp|a}} |largest_city =capital |official_languages=[[Hebreo]], [[Arabiko]]<ref name="cia">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/is.html |title=Israel |date=8 Pebrero 2012 |work=[[The World Factbook]] |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |issn=1553‐8133 |accessdate=17 Pebrero 2012 |archive-date=24 Disyembre 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211321/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/is.html |url-status=dead }}</ref> |ethnic_groups=75.4% [[Hudyong Israeli|Hudyo]]<br />20.6% [[Arabong Israeli|Arabo]]<br />4% iba pa<ref name="population_stat">{{cite web|url= http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Society_&_Culture/newpop.html |title=Latest Population Statistics for Israel |month=September |year=2012 |publisher=Jewish Virtual Library |accessdate=17 Setyembre 2012}}</ref> |ethnic_groups_year =2012 |demonym =[[Israelis|Israeli]] |government_type ={{wikidata|properties|linked|P122}} |leader_title1 =[[Presidente ng Israel|Presidente]] |leader_name1 = [[Isaac Herzog]] (יצחק הרצוג) |leader_title2 =[[Prime Minister of Israel|Prime Minister]] |leader_name2 = [[Yair Lapid]] (נפתלי בנט) |leader_title3 =[[List of Knesset speakers|Knesset Speaker]] |leader_name3 = [[Mickey Levy]] (מיקי לוי) |leader_title4 =[[Supreme Court of Israel#Presidents|Supreme Court President]] |leader_name4 =[[Esther Hayut]] (אֶסְתֵּר חַיּוּת) |legislature =[[Knesset]] |sovereignty_type =[[Independence]] |sovereignty_note =from [[Mandatory Palestine]] |established_event1 =[[Israeli Declaration of Independence|Deklarasyon]] |established_date1 =14 Mayo 1948 |area_rank =153rd<!--Based on the table in the linked article--> |area_km2 = 20770/22,072 |area_sq_mi = 8019/8,522 |area_footnote ={{smallsup|{{ref label|area|1}}}} |percent_water =2 |population_estimate =8,134,100{{smallsup|{{ref label|population|2}}}}<ref name="population_stat"/><ref name="cbsmonth">{{cite web |url=http://www1.cbs.gov.il/www/yarhon/b1_e.htm |title=Population, by Population Group |year=2012 |work=Monthly Bulletin of Statistics |publisher=Israel Central Bureau of Statistics |accessdate=17 Setyembre 2012}}</ref> |population_estimate_rank =97th <!--Based on the table in the linked article--> |population_estimate_year =2012 |population_census=7,412,200{{smallsup|{{ref label|population|2}}}}<ref>{{cite web |url=http://www1.cbs.gov.il/www/mifkad/mifkad_2008/profiles/rep_e_000000.pdf |title=Population Census 2008 |publisher=[[Israel Central Bureau of Statistics]] |format=PDF |accessdate=17 Pebrero 2012}}</ref> |population_census_year =2008 |population_density_km2 =347 |population_density_sq_mi =925 |population_density_rank =34th <!--Based on the table in the linked article--> |GDP_PPP =$236.994 bilyon |GDP_PPP_rank =50th <!--Based on the table in the linked article--> |GDP_PPP_year=2011<ref name=imf>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/02/weodata/weorept.aspx?sy=2011&ssd=1&c=436&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC |title=Report for Selected Countries and Subjects |date=9 Oktubre 2012 |work=World Economic Outlook |publisher=International Monetary Fund |accessdate=18 Oktubre 2012}}</ref> |GDP_PPP_per_capita =$31,467 |GDP_PPP_per_capita_rank =26th <!--Based on the table in the linked article--> |GDP_nominal =$243.654 bilyon |GDP_nominal_rank =41st <!--Based on the table in the linked article--> |GDP_nominal_year =2011<ref name=imf/> |GDP_nominal_per_capita =$32,351 |GDP_nominal_per_capita_rank =27th <!--Based on the table in the linked article--> |Gini =39.2 | Gini_ref = <ref name="cia"/> |Gini_rank =66th |Gini_year =2008 |HDI =0.888<!--Based on the table in the linked article--> | HDI_change = {{increase}}<!-- increase/decrease/steady --> | HDI_ref = |HDI_rank =17th<!--Based on the table in the linked article--> |HDI_year =2011 |currency =[[Bagong shekel ng Israel|Bagong shekel]] {{smallsup|{{ref label|currency|3}}}} ({{rtl-lang|he|₪}}) |currency_code =ILS |time_zone =[[Israel Standard Time|IST]] |utc_offset =+2 |time_zone_DST =[[Israel Summer Time|IDT]] |date_format =dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]]) |utc_offset_DST =+3 |drives_on =right |cctld =[[.il]] |calling_code =[[Telephone numbers in Israel|972]] |footnote1 ={{note|area}}Excluding / Including the [[Golan Heights]] and [[East Jerusalem]]; see [[#Geography and climate|below]]. |footnote2={{note|population}}Includes all permanent residents in [[Green Line (Israel)|Israel]], the Golan Heights and East Jerusalem. Also includes Israeli citizens living in the [[West Bank]]. Excludes non-Israeli population in the West Bank and the [[Gaza Strip]]. |footnote3={{note|currency}}* ''Israeli new shekel'' is the official currency of the State of Israel since 1 Enero 1986,<br />* ''[[Old Israeli shekel]]'' was the official currency of the State of Israel between 24 Pebrero 1980 and 31 Disyembre 1985,<br />* ''[[Israeli lira]]'' was the official currency of the State of Israel between Agosto 1948 and 23 Pebrero 1980,<br />* ''[[Palestine pound]]'' was the official currency of the [[British Mandate for Palestine (legal instrument)|British Mandate]] from 1927 to 14 Mayo 1948 and of the State of Israel between 15 Mayo 1948 and Agosto 1948,<br />* before 1927 the official currency of this area was the ''[[Ottoman lira]]'' until 1923, and in between 1923 and 1927 the ''Ottoman lira'' circulated alongside the ''[[Egyptian pound]]''. }} {{otheruses|Israel}} Ang '''Israel''' at opisyal na kilala bilang '''Estado ng Israel''' (Hebreo: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל, Medīnat Yisrā'el; Arabiko: دَوْلَة إِسْرَائِيل, Dawlat Isrāʼīl) ay isang republikang [[parlamento]] sa [[Gitnang Silangan]] sa katimugang silangang baybayin ng [[Dagat Mediterraneo]]. Ito ay nahahangganan ng mga bansang [[Lebanon]] sa hilaga, [[Syria]] sa hilagang silangan, [[Jordan]] at [[West Bank]] sa silangan, [[Ehipto]] at [[Gaza Strip]] sa timog kanluran at [[Golpo ng Aqaba]] sa [[Dagat Pula]] sa timog. Kasunod ng pagtanggap ng isang resolusyon ng United Nations General Assembly noong 29 Nobyembre 1947 na nagrerekomiyenda ng pagtanggap at implementasyon ng planong paghahati ng Mandatoryong [[Palestina]] ng [[United Nations]], idineklara ni [[David Ben-Gurion]] na Ehekutibong Puno ng [[Organisasyong Zionista ng Daigdig]] at presidente ng [[Ahensiyang Hudyo para sa Palestina]] "ang pagkakatatag ng estadong [[Hudyo]] sa [[Eretz Israel]] na kikilalanin bilang Estado ng Israel" noong 14 Mayo 1948. Ang mga kapitbahay na estadong Arabo ay sumakop sa Israel nang sumunod na araw bilang pagsuporta sa mga Arabong Palestino. Mula nito, ang Israel ay nakipagdigmaan sa mga kapitbahay na estadong Arabo na sa kurso nito ay sumakop sa [[West Bank]], [[Peninsulang Sinai]] (sa pagitan ng 1967 at 1982), [[Gaza Strip]] at [[Golan Heights]]. Ang mga bahagi ng mga teritoryong ito kabilang ang Silangang Herusalem ay idinagdag ng Israel sa mga teritoryo nito ngunit ang hangganan sa kapitbahay na West Bank ay hindi pa permanenteng nailalarawan. Ang Israel ay lumagda sa mga kasunduang kapayapaan sa Ehipto at Jordan ngunit ang mga pagsisikap na lutasin ang [[alitang Israeli-Palestino]] ay hindi pa tumutungo sa kapayapaan. Ang populasyon ng Israel noong 2012 ayon sa Israel Central Bureau of Statistics ay tinatayang 7,941,900 na ang 5,985,100 nito ay mga Hudyo. Ang mga Arabong Israeli ang ikalawang pinakamalaking pangkat etniko na binubuo ng 1,638,500 (kabilang ang mga Druze at Bedouins). Ang ibang mga minoridad at denominasyong etno-relihiyon ay kinabibilangan ng Druze, Circassian, mga Itim na Hebreong Israelita, mga [[Samaritano]], mga [[Maronite]] at iba pa. Ang status quo ng relihiyon na inayunan ni Ben-Gurion sa mga partidong Ortodoksong Hudyo sa panahon ng deklarasyon ng independiyensiya ng Israel noong 1948 ay isang kasunduan sa papel ng [[Hudaismo]] na gagampanan sa pamahalaan at sistemang hudikatura ng Israel. Ang Israel ang isa sa pinakamaunlad na bansa sa Timog kanlurang Asya sa pag-unlad ng ekonomiya at industriya at ang bansang may [[Talatuntunan ng Kaunlaran ng Tao|pinakamataaas na pamantayan ng pamumuhay]] sa Gitnang Silangan.<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table1.pdf |title=Human development indices |publisher=[[United Nations Development Programme]]|}}</ref> Ang mga mamamayan nito ay tinatawag na mga '''Israeli'''. == Kasaysayan == Sa pagitan ng 2.6 at 0.9 milyong taong nakakalipas, may hindi bababa sa apat na mga episodyo ng pagkalat ng [[hominine]] mula sa [[Aprika]] tungo sa Levant (modernong Syria, Lebanon, Israel, Palestine at Jordan).<ref>{{cite web|url=http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=17870089 |title=The oldest human groups in the Levant |publisher=Cat.inist.fr |date=2004-09-13 |accessdate=2012-08-13}}</ref> Sa kabundukang Carmel sa [[Tabun, Israel|el-Tabun]], at [[Es Skhul]].<ref>{{cite web|url=http://www.athenapub.com/8timelin.htm|title=Timeline in the Understanding of Neanderthals|accessdate=2007-07-13|archive-date=2007-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927231557/http://www.athenapub.com/8timelin.htm|url-status=dead}}</ref> ang mga labi ng [[Neanderthal]] at mga sinaunang tao ay natagpuan kabilang ang isang kalansay ng isang Neanderthal na babae.<ref>Christopher Stringer, custodian of Tabun I, [[Natural History Museum]], quoted in an exhibition in honour of Garrod; ''Callander and Smith'', 1998</ref> Ang paghuhukay sa el-Tabun ay nagprodyus ng pinakamahabang rekord na stratigrapiko sa rehiyon na sumasaklaw sa 600,000 o higit pang taon ng mga gawain na pantao <ref>{{cite web|url=http://www.arch.cam.ac.uk/~pjs1011/Pams.html|title=From ‘small, dark and alive’ to ‘cripplingly shy’: Dorothy Garrod as the first woman Professor at Cambridge|accessdate=2007-07-13|archive-date=2009-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20090228172528/http://www.arch.cam.ac.uk/~pjs1011/Pams.html|url-status=dead}}</ref> mula sa Mababang Paleolitiko hanggang sa kasalukuyang panahon na tinatayang milyong taon ng [[ebolusyon ng tao]].<ref>{{cite web|url=http://arch.haifa.ac.il/excav.php|title=Excavations and Surveys (University of Haifa)|accessdate=2007-07-13|archive-date=2013-03-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20130313142646/http://arch.haifa.ac.il/excav.php|url-status=dead}}</ref> Ang unang rekord ng pangalang Israel (bilang ysrỉꜣr) ay umiiral sa [[Merneptah Stele]] na itinayo para sa [[Paraon]] na Ehiptong si [[Merneptah]] c. 1209 BCE. Nakita ng mga arkeologo ang "Israel" na ito sa mga sentral na matataas na lupain bilang isang kultura at malamang ay pampolitika na entidad ngunit isa lamang pangkat etniko sa halip na isang organisadong estado. Ang mga ninuno ng mga Israelita ay maaaring kinabibilangan ng mga [[Semita]] na tumira sa [[Canaan]] at ang [[mga Taong Dagat]]. Ayon kay McNutt, "Malamang na ligtas na ipagpalagay na sa isang panahon noong [[Panahon ng Bakal]] (sa may 1200 BCE), ang isang populasyon ay nagsimulang kumilala sa kanilang mga sarili bilang Israelita na nagtatangi ng sarili nito mula sa mga [[Cananeo]] gaya ng mga marka na pagbabawal ng pagpapakasal sa ibang lahi, isang pagbibigay diin sa kasaysayan at heneolohiya at [[relihiyon]]. Noong mga 1920, ang ideya ng pananakop ng mga Israelita sa Canaan ayon sa [[Aklat ni Josue]] ay hindi sinusuportahan ng rekord na arkeolohikal. Wala ring ebidensiya na ang mga Israelita ay nagmula sa Ehipto ayon sa [[Aklat ng Exodo]]. Ang mga Israelita ayon sa mga arkeologo ay mga katutubong Cananeo. Ayon sa mga eskolar at arkeologo, ang mga ebidensiyang arkeolohikal ay nagpapakita na ang mga Israelita ay hindi mga monoteista (gaya ng isinasaad sa [[Bibliya]]) mula pa sa simula ng pagkakatatag nito kundi mga politeista.<ref>Rendsberg, pp.3-5</ref> Ang [[politeismo]] ng mga Sinaunang Israelita ay nag-uugat mula mga politeistikong relihiyon ng [[Sinaunang Malapit na Silangan]] at sumasalamin sa mga ilang aklat ng [[Tanakh]] gaya ng paggamit ng salitang Hebreo na '[[elohim]] na anyong plural ng Eloah na anyo ng [[El (diyos)]] na isang pangkalahatang salita para sa [[diyos]] sa mga relihiyong Semitiko.<ref>http://www.class.uidaho.edu/ngier/henotheism.htm</ref> Ang ebidensiyang arkeolohikal ay nagpapakita sa panahong ito ng isang lipunan ng mga tulad ng baranggay na sentro ngunit may mas limitadong mga mapagkukunan at isang maliit na populasyon. Ang pagpepetsa ng mga labi sa mga kasaysayan ng Israel ayon sa [[Bibliya]] ay ginawang mahirap sa kawalan ng bibliya ng mga mapepetsang pangyayari at sa hindi maasahan at magkaayon na panloob na kronolohiya. Walang mga labing materyal na natuklasan na maasahang naghihiwalay ng mga lugar ng Israelita mula sa mga hindi Israelita (Cananeo) sa mga pinakaamaagang panahon.<ref>Bloch-Smith, pp.27,29,30</ref> Ang unang [[Kaharian ng Israel (Pinag-isang Monarkiya)|Kaharian ng Israel]] ay itinatag noong mga taong 1000 BCE. Ayon sa [[Bibliya]], ang imperyo ni [[Solomon]] ay sumaklaw mula sa [[Ilog Eufrates]] hanggang sa lupain ng [[mga Filisteo]] hanggang sa hangganang ng [[Ehipto]] ([[1 Hari]] 4:21-24). Gayunpaman, ito ay hindi sinsuportahan ng mga ebidensiyang arkeolohikal.<ref>http://www.nytimes.com/2000/07/29/arts/bible-history-flunks-new-archaeological-tests-hotly-debated-studies-cast-doubt.html</ref> Ayon sa Bibliya, kasunod ng kamatayan ni Solomon noong ca. 900 BCE, nagkaroon ng alitan sa pagitan ng hilagang bahagi ng Israel na binubuo ng 10 mga lipi ng Israel at ang katimugang na pinamumunuan ng Herusalem. Ito ay humantong sa pagkakahati ng Israel sa dalawang mga kaharian: ang hilagang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at ang timog na [[Kaharian ng Judah]]. Ayon sa mga arkeologo, ang aktuwal na Kaharian ng Judah ay hindi katulad ng inilalarawan sa Bibliya bilang isang makapangyarihang kaharian dahil ang kaharian ng Judah ayon sa mga ebidensiyang arkeolohikal ay hindi higit sa isang maliit na tribo. Sa panahong ito, ang mga ebidensiyang arkeolohiyal ay nagpapakita ng mga tensiyon sa pagitan ng pangkat na komportable sa pagsamba kay [[Yahweh]] kasama ng mga lokal na [[diyos]] gaya nina [[Asherah]] at [[Baal]] at sa mga sumasamba "lamang" kay Yahweh.<ref>1 Kings 18, Jeremiah 2; Othmar Keel, Christoph Uehlinger, Gods, Goddesses, and Images of God in Ancient Israel, Fortress Press (1998); Mark S. Smith, The Origins of Biblical Monotheism: Israel’s Polytheistic Background and the Ugaritic Texts, Oxford University Press (2001)</ref><ref>Othmar Keel, Christoph Uehlinger, Gods, Goddesses, and Images of God in Ancient Israel, Fortress Press (1998); Mark S. Smith, The Origins of Biblical Monotheism: Israel’s Polytheistic Background and the Ugaritic Texts, Oxford University Press (2001)</ref> Ang pinakamatandang mga aklat ng [[Tanakh]] na isinulat noong ika-8 siglo BCE ay nagrereplekta ng alitang ito gaya ng Aklat ni Hosea at Aklat ni Nahum. Ang paksiyong monoteista ay tila nagkamit ng malaking impluwensiya noong ika-8 siglo BCE at noong ika-7 siglo BCE, batay sa [[kasaysayang Deuteronomistiko|pinagkunang Deuteronomistiko]], ang pagsambang monoteistiko kay Yahweh ay tila naging opisyal na narereplekta sa pagtatanggal ng larawan ni [[Asherah]] mula sa templo sa ilalim ni Hezekias. Ayon sa mga eskolar at historyan, sa panahong ito nang ang pagsambang monoteistiko ay nagmula.<ref>Steven L. McKenzie, Deuteronomistic History, The Anchor Bible Dictionary Vol. 2, Doubleday (1992), pp. 160-168; Mark S. Smith, The Origins of Biblical Monotheism: Israel’s Polytheistic Background and the Ugaritic Texts, Oxford University Press (2001) pp. 151-154</ref> Binaligtad ng kahalili ni [[Hezekias]] na si [[Mannaseh]] ang mga pagbabagong ito at ibinalik ang pagsambang [[politeistiko]] at ayon sa [[Aklat ng mga Hari|2 Mga Hari]] 21:16 ay inusig ang paksiyong monoteistiko. Si haring [[Josias]] ay muling bumalik sa [[monolatriya]] (pagsamba lamang sa isang diyos ngunit pagkilala sa pag-iral ng ibang mga diyos). Ang [[Aklat ng Deuteronomio]] gayundin ang ibang mga aklat ng Tanakh ay isinulat sa panahon ng pamumuno ni Josias. Kaya, ang mga huling dalawang dekada ng panahon ng kaharian ng Israel hanggang sa pagsalakay sa Herusalem ng noong 597 BCE ay nagmamarka sa opisyal na [[monolatriya]] ng diyos ng Israel. Ito ay may mahalagang mga konsekwensiya sa pagsamba kay Yahweh gaya ng sinasanay sa pagkakatapon sa [[Babilonya]] at sa teolohiya ng [[Ikalawang Templo sa Herusalem]] ng [[Hudaismo]]. Ayon sa Bibliya, ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] (hilaga) ay umiral bilang isang malaya estado hanggang 722 BCE nang ito ay sakupin ng [[Imperyong Neo-Asirya]] samantalang ang [[Kaharian ng Judah]] (timog) ay umiral bilang independiyenteng estado hanggang 587/586 BCE nang ito ay sakupin ng [[imperyong Neo-Babilonya]]. Nang talunin ng imperyong Persiya ang Babilonya, ang Israel ay sumailalim sa pamumuno ng [[imperyo Akemenida]] ng [[Persiya]] at pinayagan na makabalik ng Persiya ang mga Israelita sa [[Judah]]. Ang modernong analysis na makapanitikan na Tanakh ay nagmumungkahi na sa panahong ito nang binago ang pinagkunan na pambibig at isinulat upang ipaliwanag ang pagkakatapon ng mga Israelita bilang parusa ng diyos dahil sa pagsamba sa ibang mga diyos.<ref name=jvl>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/Exilic.html |access-date=2012-11-27 |archive-date=2012-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015092426/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/Exilic.html |url-status=dead }}</ref> Iminungkahi na ang mahigpit na monoteismo ay umunlad sa pagkakatapong ito ng mga Israelita sa Babilonya at marahil ay bilang reaksiyon sa [[dualismo]] o quasi-monoteismo ng Zoroastrianismo ng mga Persa '' (Persian)''.<ref>Ephraim Urbach ''The Sages''</ref><ref name=je/> Ang mga skolar ay naniniwala na ang Hudaismo ay naimpluwensiyahan ng relihiyong [[Zoroastrianismo]]<ref name=jvl/><ref name=je>http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=147&letter=Z</ref> ng Persia sa mga pananaw ng [[anghel]], [[demonyo]], malamang ay sa doktrina ng [[muling pagkabuhay]] gayundin sa mga ideyang [[eskatolohiya|eskatolohikal]] at sa ideya ng [[mesiyas]] o tagapagligtas ng mesiyanismong [[Zoroatrianiasmo|Zoroastriano]]. Inilarawan ni [[Zarathushtra]] sa kanyang [[Gathas]] ang isang [[saoshyant]] (tagapagligtas) na benepaktor ng mga tao. [[File:Chanukkah2007 pic (1)c.JPG|thumb|Pagdiriwang ng [[Hanukkah]] ng mga Hudyo mula Disyembre 18 hanggang Disyembre 26, 2022.]] Tinalo ni [[Dakilang Alejandro]] ng [[imperyong Gresya]] ([[Macedonia]]) ang Imperyong [[Persiya]] noong Oktubre 1, 331 BCE sa [[labanan ng Gaugamela]] at pagkatapos ng kamatayan ni Dakilang Alejandro, ang Imperyong Gresya ay nahati sa 4 na heneral ni Dakilang Alejandro na sina [[Lysimachus]], [[Cassander]], [[Ptolomeo I Soter]] at [[Seleucus I Nicator]](Daniel 8:22). Sa simula, ang Israel ay sumailalim sa [[Kahariang Ptolemaiko]] at kalaunan ay sa ilalim ng [[imperyong Seleucid]]. Sa mga hari ng Seleucid na namuno sa Israel, si [[Antiochus IV Epiphanes]] ang nagkamit ng masamang katanyagan dahil sa kanyang paglalapastangan sa templo ng Hudaismo, pagpapatigil ng paghahandog sa [[Ikalawang Templo sa Herusalem]] gayundin sa pagbabawal ng relihiyong Hudaismo at pag-uusig at pagpatay sa mga Hudyo. Ang katimugang [[Levant]] ay naging [[helenisasyon|helenisado]] na humantong sa mga tensiyon sa pagitan ng mga relihiyoso at mga Helenisadong Hudyo. Ang alitan ay sumiklab noong 167 BCE sa [[paghihimagsik ng mga Macabeo]] laban sa mga hukbo ng [[Imperyong Seleucid]] na kanilang napagtagumpayan. Ang mga pangyayaring ito ay mababasa sa [[Aklat ni Daniel]] at [[1 Macabeo]] at [[2 Macabeo]]. Ang pagwawaging ito ng mga Hudyo laban sa mga Seleucid ay ipinagdiriwang nang taunan sa Israel at ng mga Hudyo sa buong mundo sa pistang [[Ḥanuka]](Pista ng mga Ilaw). Ito ay humantong sa pagtatag ng isang independiyenteng [[Kahariang Hasmoneo]] sa Judea. Sinakop ng [[imperyo Romano]] ang rehiyong ito noong 63 BCE. Ang alitan sa pagitan ng mga paksiyong pro-Romano at pro-[[Imperyong Parto]] sa Judea ay kalaunang tumungo sa paglalagay kay [[Herodes ang Dakila]] at konsolidasyon ng [[Kahariang Herodiano]] bilang basalyong estado ng [[Imperyong Romano]]. Ang Judea ay ginawang lalawigan ng Roma noong 6 CE kasuod ng paglipat ng tetrarkiyang Judean sa sakop ng Roma. Sa mga sumunod na dekad, nagkaroon ng papapalaking mga tensiyon sa pagitan ng mga populasyong Greko-Romano at Judean. [[Talaksan:The Arch of Titus, Upper Via Sacra, Rome (31862188061).jpg|thumb|left|300px|[[Arko ni Tito]] na pagbibigay pugay sa pagwawagi ng mga Romano laban sa mga Hudyo at pagkawasak ng Herusalem at [[Ikalawang Templo sa Herusalem]] o Templo ni Herodes noong 70 CE. Makikita ang mga bagay na kinuha ng mga Romano mula sa templo kabilang ang [[Menorah]].]] Noong 66 CE, ang mga Hudyo sa Judea ay naghimagsik laban sa Roma sa [[Unang Digmaang Hudyo-Romano]] at pinangalanan ang kanilang estado bilang "Israel". Ang Herusalem at [[Ikalawang Templo sa Herusalem]] ay winasak ng mga Romano noong 70 CE sa Unang Digmaang Hudyo-Romano. Pagkatapos ng digmaan, ang mga Hudyo ay patuloy na binuwisan sa Fiscus Judaicus na ginamit upang pondohan ang templo ng [[diyos]] na si [[Hupiter]]. Noong 131 CE, muling pinangalanan ni Emperador [[Hadrian]] ang Herusalem na "Aelia Capitolina" at nagtayo ng templo sa lugar ng dating templong Hudyo. Ang mga Hudyo ay pinagbawalang tumira sa Herusalem (na nagpatuloy hanggang sa pananakop na Arabo) at sa lalawigang Romano na sa panahong ito ay kilala bilang Lalawigang Iudaea at muling pinangalanang "Palaestina". Mula 132 hanggang 136, ang pinunong Hudyo na si [[Simon Bar Kokhba]] ay nanguna sa isang paghihimagsik laban sa mga Romano at muling pinangalanan ang bansa na "Israel". Ang [[Kristiyano]] na nakaraang isang sekta ng Hudaismo ay tumangging lumahok sa paghihimagsik at naging isang hiwalay na relihiyon. Ang paghihimagsik ay sinupil ni Emperador [[Hadrian]], at sa panahon ng himagsikan ng Bar Kokhba, ang asembleang Rabinikal ay nagpasya kung aling mga aklat ang magiging bahagi ng Tanakh (bibliyang Hebreo) at nagpasya sa pagtatanggal sa mga [[apokripa]]ng Hudyo. Sa simula ng ika-4 siglo CE, ang [[Constantinople]] ay naging kabisera ng [[Silangang Imperyo Romano]] at ang [[Kristiyanismo]] ay ginawang opisyal na relihiyon. Ang Herusalem ay ibinalik sa Aelia Capitolina at naging isang siyudad na Kristiyano. Ang mga Hudyo ay bawal pa rin na tumira sa Herusalem ngunit pinayagang bumisita. Ang Imperyong Romano ay nahati noong 390 KP at ang rehiyon ng Israel ay naging bahagi ng [[Silangang Imperyong Romano]], o ang [[Imperyong Bizantino]]. Sa ilalim ng mga Bisantino, ang Kristiyanismo ay pinanaigan ng Griyegong [[Simbahang Ortodokso]]. Noong ika-5 siglo, ang Kanlurang Imperyong Romano ay gumuho na tumungo sa migrasyon ng mga Kristiyano sa Palestina. Ang ilang mga paghihimagsik ng mga Samaritano ay sumiklab sa panahong ito na nagresulta sa populasyon nito na halos maubos. Noong 611, sinakop ng Persiyang Sassanid ang imperyong Bisantino at pagkatapos ng isang matagal na pagsalakay, nabihag ni Chosroes II ang Herusalem noong 614 CE sa tulong ng mga Hudyo. Ang mga Hudyo ay pinayagan ng mga Persa '' (Persian)'' na mamahala sa Herusalem at tumagal hanggang noong 617 KP nang ang mga Persa '' (Persian)'' ay sumuko. Ang emperador Bisantino na si [[Heraclius]] ay nangako na ibabalik ang mga karapatan ng Hudyo at nakatanggap ng tulong sa pagtalo sa mga Persiyano. Gayunpaman, kanya itong hindi tinupad pagkatapos ng muling pananakop sa Palestina at nagiisyu ng pagbabawal ng Hudaismo sa imperyong Bisantino. Noong 634–636 CE, sinakop ng mga Arabe ang Palestina na nagwawakas sa pagbabawal sa mga Hudyo na tumira sa Herusalem. Sa sumunod na ilang mga siglo, ang [[Islam]] ay pumalit sa [[Kristiyanismo]] bilang nananaig na relihiyon sa rehiyon. Mula 636 hanggang sa pagsisimula ng mga [[krusada]], ang Palestina ay unang pinamahalaan ng nakabase sa [[Medina]] na mga kalipang [[Rashidun]] at pagkatapos ay ng nakabase sa Damascus na kalipatang Umayyad at pagkatapos ay ng nakabase sa Baghdad, Iraq na mga Kalipang Abbasid. Noong 691, itinayo ng kalipang Umayyad na si [[Abd al-Malik]] (685–705) ang [[Dome of the Rock]] shrine sa [[Temple Mount]]. Ang moskeng Al-Aqsa ay itinayo sa Temple Mount noong 705. Sa pagitan ng ika-7 at ika-11 siglo CE, ang mga eskribang Hudyo na tinatawag na mga [[Masorete]] at matatagpuan sa Galilea at Herusalem ay bumuo ng [[Tekstong Masoretiko]] na huling teksto ng [[Tanakh]]. Sa panahon ng mga [[mga Krusada]], ang parehong mga [[Muslim]] at Hudyo ay minasaker o ibinenta sa [[pang-aalipin]]. Noong 1187, natalo ng Ayyubid Sultan na si [[Saladin]] ang mga nagkrusada na kinuha ang Herusalem at ang karamihan ng Palestina. Mula 1260 hanggang 1291, ang area na ito ay naging hangganan sa pagitan ng mga mananakop na Mongol at mga Mamluk ng Ehipto. Kalaunan ay natalo ng Sultan [[Qutuz]] ng Ehipto ang mga [[Mongol]] at ang kanyang kahaliling si Baibars ay nagalis ng huling Kaharian ng nagkrusada noong 1291 na nagwakas sa mga krusada. Ang pagguho ng mga krusada ay sinundan ng papalaking pag-uusig at pagpapatalsik sa mga Hudyo sa Europa. Ito ay nagsimula sa Inglatera noong 1290 at sinundan ng Pransiya noong 1306. Sa [[Espanya]], ang pag-uusig ng mga Hudyo ay nagsimula kabilang ang mga masaker at sapilitang pang-aakay. Ang pagiging kumpleto ng muling pananakop ng mga Kristiyano sa Espanya ay tumungo sa pagpapatalsik ng mga Hudyo sa Espanya noong 1492 at Portugal noong 1497. Mula ng pagkakalat ng mga Hudyo sa iba't ibang mga bansa, ang mga ito ay naghangad na makabalik sa "Zion" at sa lupain ng Israel bagaman ang halaga ng pagsisikap na ginuguol tungo sa layuning ito ay pinagtatalunan. Ang mga paghahangad na ito ay mahalagang tema sa paniniwalang Hudyo. Ang [[Zionismong Kristiyano|papel ng ilang mga Kristiyano]] sa muling pagtatayo ng Israel ay alam at ang mga Kristiyanong ito ay naniniwala na ito ay umaayon at kailangan upang matupad ang mga [[propesiya ng Bibliya]] batay sa kanilang mga partikular na interpretasyon ng [[bibliya]]. Ito ay itinuturing ng mga kritiko na isang uri ng [[propesiya na tumutupad sa sarili]] na isang hula na direkta o hindi direktang nagsasanhi sa sarili nito na magkatotoo. Ang unang mga modernong migrasyon ng Hudyo ([[Aliyah]]) sa pinamahalaan ng Ottoman na Palestina ay nagsimula noong 1881 habang tumatakas ang mga Hudyo sa mga ''[[pogrom]]'' sa [[Silangang Europa]]. Ito ay sinundan ng ikalawang migrasyon nang ang mga 40,000 Hudyo ay tumira sa Palestina bagaman ang halos kalahati ng mga ito ay lumisan sa kalaunang panahon. Ang mga una at ikalawang migrante ay pangunahing mga Ortodoksong Hudyo bagaman ang ikalawa ay kinabibilangan ng mga sosyalista na nagtatag ng kilusang kibuttz. Ang Jewish Legion na pangkat na pangunahing binubuo ng mga bolunterong Zionista ay tumulong sa pananakop ng Britanya sa Palestina noong 1917. Ang pagtutol na Arabo sa pamamahala ng Britanya at imigrasyon ng mga Hudyo ay humantong sa mga riot sa Palestina noong 1920 at pagkakabuo ng militia na Hudyong Haganah kung saan ang mga pangkat paramilitar ay kalaunang humiwalay. Noong 1922, ipinagkaloob ng [[Liga ng mga Bansa]] ang Britanya ng isang mandato sa Palestina sa ilalim ng mga terminong katulad ng Deklarasyong Balfour. Ang populasyon sa Palestina sa panahong ito ay pangunahing binubuo ng mga Arabo at Muslim at ang mga Hudyo ay bumubuo ng 11% ng populasyon. Ang ikatlo at ikaapat na migrasyon ay nagdagdag ng karagdagang mga 100,000 Hudyo sa Palestina. Ang pag-akyat ng [[partidong Nazi]] sa kapangyarihan at papalaking pag-uusig sa mga Hudyo noong mga 1930 ay humantong sa ikalimang migrasyon ng mga Hudyo. Ito ang sanhi ng paghihimagsik ng mga Arabo noong 1936–1939 na nagtulak sa mga Briton na magpakilala ng mga restriksiyon sa imigrasyon ng mga Hudyo sa Palestina. Sa pagtanggi ng daigdig sa mga refugee na Hudyo noong [[Holokausto]] ni [[Adolf Hitler]], ang isang sikretong kilusan na kilala bilang Aliyah Bet ay pinangasiwaan upang dalhin ang mga Hudyo sa Palestina. Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], natagpuan ng Britanya ang sarili nito sa isang mabangis na alitan sa pamayanang Hudyo dahil ang Haganah ay sinalihan ng Irgun at lehi sa isang armadong pakikibaka laban sa pamamahala ng Britanya. Noong 1947, inanunsiyo ng Britanya ang pag-urong sa Mandato ng Palestina na naghahayag na hindi nito magawang dumating sa isang solusyon na katanggap-tanggap sa parehong mga Arabo at Hudyo. Noong Nobyembre 1947, tinanggap ng Pangkalahatang Kapulungan ng [[mga Nagkakaisang Bansa]] ang isang resolusyon na nagrerekomiyenda sa pagtanggap at pagpapatupad ng isang Plano ng Paghahati sa Unyong Ekonomiko. Ang Jewish Agency na kinikilalang kinatawan ng pamayanang Hudyo ay tumanggap sa plano ngunit ito ay itinakwil ng Ligang Arabo at Arab Higher Committee of Palestine. Noong 1 Disyembre 1947, ang Arab Higher Committee ay nagproklama ng tatlong araw na strike at ang mga bandang Arabo ay nagsimulang umatake sa mga Hudyo. Ang mga Hudyo sa simula ay depensibo habang ang digmaang sibil ay sumisiklab ngunit unti unting naging opensibo. Ang ekonomiya ng Arabong Palestina ay gumuho at ang mga 250,000 Arabong Palestino ay lumikas o pinatalsik. Noong 14 Mayo 1948, bago ang pagtatapos ng Mandato ng Britanya, inihayag ni David Ben-Gurion, na pinuno ng Jewish Agency ang "pagkakatag ng isang estadong Hudyo sa Eretz Israel na kikilalanin bilang Estado ng Israel". ==Mga dibisyong administratibo== {{Israel Labelled Map}} Ang Israel ay nahahati sa anim na pangunahing distritong administratibo na tinatawag na ''mehozot'' ({{Lang-he|מחוזות|link=no}}; singular: ''mahoz'')&nbsp;– [[Central District (Israel)|Sentro]], [[Haifa District|Haifa]], [[Jerusalem District|Herusalem]], [[Northern District (Israel)|Hilaga]], [[Southern District (Israel)|Timog]], at mga distritong [[Tel Aviv District|Tel Aviv]] gayundin ang [[Judea and Samaria Area]] sa [[West Bank]]. Ang lahat ng Judea at Samaria Area at mga bahagi ng Herusalem at mga Hilagaang distrito ay hindi kinikilala ng pamayanang internasyonal na bahagi ng Israel. Ang mga distrito ay karagdagan pang nahahati sa 15 subdustrito na tinatawag na ''nafot'' ({{Lang-he|נפות|link=no}}; singular: ''nafa''), which are themselves partitioned into fifty natural regions.<ref>{{cite web |publisher=Central Bureau of Statistics |title=Introduction to the Tables: Geophysical Characteristics |url=http://www.cbs.gov.il/shnaton53/download/st_eng01.doc |format=doc |access-date=4 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110221195435/http://www.cbs.gov.il/shnaton53/download/st_eng01.doc |archive-date=21 February 2011 |url-status=dead }}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |- ! rowspan="2"| Distrito ! rowspan="2"| Kabisera ! rowspan="2"| Pinakamalaking siyudad ! colspan="4"| Populasyon <ref name="districts_pop">{{cite web |url=http://www.cbs.gov.il/reader/shnaton/templ_shnaton_e.html?num_tab=st02_17&CYear=2017 |title=Localities and Population, by Population Group, District, Sub-District and Natural Region |date=6 September 2017 |publisher=Israel Central Bureau of Statistics |access-date=19 September 2017}}</ref> |- ! Hudyo ! Arabo ! Kabuuan ! class="unsortable"| note |- ! [[Distriting Herusalem]] | colspan="2"| [[Herusalem]] | style="text-align:right"| {{percentage|721300|1083300}} | style="text-align:right"| {{percentage|344500|1083300}} | style="text-align:right"| {{sort|1083300|1,083,300}} | {{ref|jerusalemdistrict|a}} |- ! [[Hilagaang Distrito (Israel)]] | [[Nof HaGalil]] | [[Nazareth]] | style="text-align:right"| {{percentage|603400|1401300}} | style="text-align:right"| {{percentage|752700|1401300}} | style="text-align:right"| {{sort|1401300|1,401,300}} | |- ! [[Distritong Haifa]] | colspan="2"| [[Haifa]] | style="text-align:right"| {{percentage|679400|996300}} | style="text-align:right"| {{percentage|255100|996300}} | style="text-align:right"| {{sort|0996300|996,300}} | |- ! [[Distritong Sentral (Israel)]] | [[Ramla]] | [[Rishon LeZion]] | style="text-align:right"| {{percentage|1852400|2115800}} | style="text-align:right"| {{percentage|172700|2115800}} | style="text-align:right"| {{sort|2115800|2,115,800}} | |- ! [[Dustritong Tel Aviv District]] | colspan="2"| [[Tel Aviv]] | style="text-align:right"| {{percentage|1289500|1388400}} | style="text-align:right"| {{percentage|20900|1388400}} | style="text-align:right"| {{sort|1388400|1,388,400}} | |- ! [[Katimugang Distrito (Israel)]] | [[Beersheba]] | [[Ashdod]] | style="text-align:right"| {{percentage|909200|1244200}} | style="text-align:right"| {{percentage|250800|1244200}} | style="text-align:right"| {{sort|1244200|1,244,200}} | |- ! [[Distritong Judea at Samaria]] | [[Ariel (city)|Ariel]] | [[Modi'in Illit]] | style="text-align:right"| {{percentage|391000|399300}} | style="text-align:right"| {{percentage|600|399300}} | style="text-align:right"| {{sort|0399300|399,300}} | {{ref|judeaandsamaria|b}} |} == Relihiyon == Ang 8% ng mga Hudyong Israeli ay kumikilala sa kanilang sarili na [[Haredim]]; ang karagdagang 12% bilang relihiyoso; 13% bilang relihiyosong-tradisyonalista; 25% bilang hindi-relihiyosong tradisyonalista (hindi striktong sumusunod sa batas ng Hudyo o [[halakha]]) at 42% bilang [[sekular]] (''[[Hiloni]]'').<ref>[http://cbs.gov.il/reader/newhodaot/hodaa_template.html?hodaa=201019211] (in Hebrew)</ref> Ang 65% ng mga Hudyong Israeli ay naniniwala sa [[diyos]],<ref name=IsraeliJewry2>{{Cite web |url=http://www.avi-chai.org/Static/Binaries/Publications/EnglishGuttman_0.pdf |format=PDF |archivedate=2007-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070630231145/http://www.avi-chai.org/Static/Binaries/Publications/EnglishGuttman_0.pdf |title=A Portrait of Israeli Jewry: Beliefs, Observances, and Values among Israeli Jews 2000 |publisher=The Israel Democracy Institute and The AVI CHAI Foundation |year=2002 |accessdate=2008-01-28 |page=8 |url-status=dead }}</ref> at ang 85% ay lumalahok sa [[seder ng Paskuwa]].<ref name=IsraeliJewry>p.11</ref> Ang mga Israeling kumikila sa kanilang mga sarili bilang [[ateista]] o [[agnostiko]] ay sa pagitan 15% at 37%.<ref>{{Cite web |url=http://www.adherents.com/largecom/com_atheist.html |title=Top 50 Countries With Highest Proportion of Atheists / Agnostics |work=Adherents.com |date=27 Marso 2005 |access-date=22 Nobiyembre 2012 |archive-date=22 Agosto 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090822041707/http://www.adherents.com/largecom/com_atheist.html |url-status=dead }}</ref> Ang mga hilonim o sekular na Israeli ay nasasangkot sa maraming mga hindi kasunduan sa mga relihiyosong Israeli na [[Haredi]]. Ang mga alitang ito ay nagmumula sa hindi pagpayag ng Haredim na magsilbi sa [[Israel Defense Forces]], ang pagsuporta ng lobby ng Haredi sa pagbabawal ng karne ng baboy sa Israel at ang mandatoryong pagsasara ng lahat ng mga tindahan sa [[Shabbat]] at [[Anti-Siyonismo]] ng mga pangkat Haredi. Ang isa sa pangunahing dahilan ng pagtakwil ng mga Haredim sa [[Zionismo]] ang pag-aangkin na ang independiyensiyang pang politika ng mga Hudyo ay dapat lamang makamit sa pamamagitan ng interbensiyon ng [[diyos]] at sa pagdating ng [[mesiyas]] na Hudyo. Ang anumang pagtatangka na pwersahin ang kasaysayan ay nakikita ng mga ito na isang bukas na paghihimagsik laban sa Hudaismo. Ang status quo ng relihiyon na inayunan ni Ben-Gurion sa mga partidong Ortodoksong Hudyo sa panahon ng deklarasyon ng independiyensiya ng Israel noong 1948 ay isang kasunduan sa papel ng [[Hudaismo]] na gagampanan sa pamahalaan at sistemang hudikatura ng Israel. Sa ilalim ng kasunduang ito ang: * Ang Hepeng [[Rabbi]] ay may kapangyarihan sa [[kashrut]], [[shabbat]], paglilibing na Hudyo, mga isyung personal gaya ng [[kasal]], [[diborsiyo]] at mga pag-akay. * Ang mga kalsada sa pamayanang Haredi ay sarado sa trapiko tuwing [[shabbat]]. * Walang sasakyang pampubliko sa shabbat at ang karamihan ng mga negosyo ay sarado. Gayunpaman, may sasakyang publiko sa [[Haifa]] dahil ito ay may isang malaking populasyon ng Arabo. * Ang mga restaurant na nagnanais na mag-anunsiyo ng mga sarili nito bilang [[kosher]] ay dapat sinertepikuhan ng Hepeng Rabbi. * Ang pag-aangkat sa Israel ng mga pagkaing hindi kosher ay bawal. Sa kabila ng pagbabawal na ito, ang ilang mga sakahan ng baboy ay nagsusuplay sa mga establisyemento na nagtitinda ng puting karne dahil sa pangangailangan mula sa ibang mga sektor ng populasyon. Sa kabila ng status quo, ang Korte Suprema ng Israel ay nagpasya noong 2004 na ang mga lokal na pamahalaan ay hindi pinapayagan na magbawal ng pagtitinda ng karne ng baboy bagaman ito ay nakaraang isang karaniwang by-law. Gayunpaman, ang ilang mga paglabag sa status quo ay nananaig gaya ng pagbubukas ng ilang mga mall tuwing shabbat. Bagaman ito ay labag sa batas, ang pamahalaan ay nagbubulagbalagan dito. Ang maraming mga bahagi ng status quo ay hinamon ng mga sekular na Israeli gaya ng kontrol ng Hepeng Rabbi sa mga kasal na Hudyo, diborsiyong Hudyo, mga pag-akay at ang tanong kung sino ang Hudyo para sa mga layunin ng imigrasyon. Bagaman ang estado ng Israel ay pumapayag sa kalayaan ng relihiyon para sa lahat ng mga mamamayan nito, ito ay hindi pumapayag sa [[Kasal (institusyon)|sibil na kasal]]. Ang estado ay nagbabawal at hindi nag-aaproba sa anumang mga kasal na sibil o mga diborsiyong hindi relihiyoso na ginagawa sa loob ng Israel. Dahil dito, ang ilang mga Israeli ay nagpapakasal sa labas ng Israel. Sa ngayon, ang mga sekular na Israeling-Hudyo ay nag-aangkin na hindi sila relihiyoso at hindi nagmamasid ng mga batas ng Hudyo at ang Israel bilang isang demokratikong modernong bansa ay hindi dapat magpwersa sa mga pagmamasid ng mga batas na Hudyo sa lahat ng mga mamamayan nito laban sa kanilang kalooban. == Politika == Ang Israel ay nasa ilalim ng isang sistemang [[parlamento|parlamentaryo]] bilang isang demokratikong republika na may pangkalahatang karapatang bumoto. Ang isang kasapi ng parlamento na sinusuportahan ng mayoridad ng parlimaneto ang nagiging punong ministro. Ang punong ministro ang pinuno ng pamahalaan at ng gabinete. Ang Israel ay pinamamahalaan ng 120 kasaping [[parlamento]] na kilala bilang [[Knesset]]. Ang pagiging kasapi ng knesset ay batay sa representasyong proporsiyonal ng mga partido na may isang 2% electoral threshold na sa kasanayan ay nagresulta sa mga pamahalaang koalisyon. Ang mga halalan sa parlamento ay isinagagawa tuwing apat na taon ngunit ang hindi matatag na mga koalisyon o isang botong walang konpidensiya ay maaaring magwakas ng pamahalaan ng mas maaga. Ang mga pangunahing batas ng Israel ay nagsisilbi bilang [[hindi naisulat na konstitusyon]]. Noong 2003, ang knesset ay nagsimulang magdrapto ng isang opisyal na konstitusyon batay sa mga batas na ito. Ang presidente ng Israel ang pinuno ng estado na may limitado at karamihang mga katungkulang seremonyal. === Mga teritoryong sinakop ng Israel === Noong 1967, bilang resulta ng [[Digmaang Anim na Araw]], nakamit ng Israel ang kontrol ng West Bank (Judea at Samaria), Silangang Herusalem, Gaza Strip at Golan Heights. Nakuha rin ng Israel ang kontrol ng Peninsulang Sinai ngunit ibinalik ito sa Ehipto bilang bahagi ng Kasunduang Kapayaan na Israel-Ehipto. Kasunod ng pagkakabihag ng Israel ng mga teritoryong ito, ang mga tirahan na binubuo ng mga mamamayang Israeli ay itinatag sa loob ng bawat nito. Nilapat ng Irael ang batas na sibilyan sa Golan Heights at Silangang Herusalem na nagsasama ng mga ito sa teritoryo nitong soberanya at nagkakaloob sa mga nakatira dito ng katayuang permanenteng residente at ang pagpili na mag apply ng pagkamamayan. Salungat dito, ang West Bank ay nanatili sa ilalim ng operasyong militar at ang mga Palestino sa sakop na ito ay hindi maaaring maging mamamayan ng Israel. Ang Gaza Strip ay independiyente sa Israel na walang militar ng Israel o presensiya ng sibilyan ngunit ang Israel ay nagpapanatili ng kontrol sa himpapawid at mga katubigan nito. Ang Gaza Strip at ang West Bank ay nakikita ng mga Palestino at karamihan ng pamayanang internasyonal bilang ang lugar ng hinaharap na estado ng [[Palestina]]. Idineklara ng UN Security Council ang aneksasyon ng Israel ng Golan Heights at Silangang Herusalem bilang "walang bisa" at patuloy na nakikita ang mga ito na sinasakop. Ang International Court of Justice na pangunahing organong hudisyal ng United Nations ay nagsaad sa opinyon nitong pagpapayo noong 2004 tungkol sa legalidad ng pagtatayo ng harang na Israeli sa West Bank na ang mga lupaing nabihag ng Israel sa Digmaang Anim na Araw ay teritoryong sinakop. Ang katayuan ng Silangang Herusalem sa anumang kasunduang kapayapaan ay minsang naging mahirap na harang sa mga negosiasyon sa pagitan ng mga pamahalaan at kinatawan ng Israel at Palestina dahil nakikita ng Israel ang Silangang Herusalem bilang soberanyang teritoryo nito at bilang bahagi ng kabisera nito. Ang karamihan ng mga negosiasyon ukol sa mga teritoryo ay batay sa United Nations Security Council Resolution 242 na nagbibigay diin sa inadmisibilidad ng pagkakamit ng teritoryo sa pamamagitan ng digmaan at tumatawag sa Israel na umurong mula sa mga sinakop na teritoryong ito kapalit ng pagbabalik ng pagiging normal ng mga ugnayan sa estadong Arabo na prinsipyong kilala bilang "Lupain para sa kapayapaan". === Mga ugnayang pandayuhan === Ang Israel ay nagpapanatili ng mga ugnayang diplomatiko sa mga 157 bansa at may mga 100 misyong diplomatiko sa buong mundo. Ang tanging tatlong mga kasapi ng [[Liga ng Arabo]] na may normal na ugnayan sa Israel ang Ehipto, Jordan at Mauritania. Gayunpaman, ang Israel ay nakikita pa ring isang kaaway na bansa ng mga Ehipsiyo sa kabila ng kasunduang kapayapaan sa Israel. Sa ilalim ng batas na Israeli, ang Lebanon, Syria, Saudi Arabia, Iraq, at Yemen ay mga kaaway na bansa at ang mga mamamayang Israeli ay hindi pinapahintulutang bumisita sa mga bansang ito nang walang pahintulot ng Kalihim na Panloob ng Israel. Ang Unyong Sobyet at Estados Unidos ang unang dalawang mga bansa na kumilala sa Estado ng Israel. Ang Israel ay itinuturing ng Estados Unidos na pangunahing ka-alyado sa Gitnang Silangan batay sa mga karaniwang pagpapahalagang demokratiko, mga apinidad na relihiyoso at mga interes na pang-seguridad. Ang Estados Unidos ay nagkaloob ng $68 bilyon sa tulong militar at $32 bilyon sa mga grant sa Israel mula 1967 sa ilalim ng Aktong Pagtulong sa Dayuhan na higit sa anumang mga bansa hanggang noong 2003. Ang Estados Unidos at Israel ay may magkaibang mga pananaw sa ilang mga isyu gaya ng Golan Heights, Herusalem, at mga pagtira. == Mga sanggunian == {{reflist}} == Mga panlabas na link == {{wikibalitakat|Israel}} {{Commonscat|Israel}} * [http://www.gov.il/ Pamahalaan ng Israel] * [http://www.pmo.gov.il/ Punong Ministro ng Israel] * [http://www.president.gov.il/ Pangulo ng Israel] * [http://www.knesset.gov.il/ Ang Kneset], ang parlamento ng Israel * [http://www.court.gov.il/ Kataas-taasang Hukuman ng Israel] * {{wikivoyage}} {{Middle East}} {{Asya}} [[Kategorya:Mga bansa sa Asya]] [[Kategorya:Israel| ]] nyism24xkhl27y4797lwqxscqt48l13 0 4291 1958300 1958096 2022-07-24T12:42:29Z Senior Forte 115868 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko | common_name = Unyong Sobyetiko | native_name = {{native name|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br />{{small|{{transl|ru|Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik}}}} | religion = [[Estadong sekular]] (''[[de jure]]'')<br />[[Pampamahalaang ateismo]] (''[[de facto]]'') | government_type = {{plainlist| * [[Isang partidong estado|Isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1922–1924) * [[Leninismo|Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1924–1927) * [[Marxismo-Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[Stalinismo|Stalinistang]] [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1927–1953) * [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[parlamentaryo|parlamentaryong]] [[Sistemang direktoryal|direktoryal]] na [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1953–1990) * [[Pamamaraang semi-presidensyal|Kalahati-pampanguluhang republikang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1990–1991)}} | life_span = 1922–1991 | era = [[Panahong Entregera]] • [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] • [[Digmaang Malamig]] | event_pre = [[Himagsikang Oktubre]] | date_pre = 7 Nobyembre 1917 | date_start = 30 Disyembre 1922 | event_start = [[Tratado ng Paglikha ng URSS|Tratado ng Paglikha]] | event1 = Pagtatapos ng [[Digmaang Sibil sa Rusya]] | date_event1 = 16 Hunyo 1923 | event2 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetiko|Unang Saligang Batas (1924)]] | date_event2 = 31 Enero 1924 | event3 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikalawang Saligang Batas (1936)]] | date_event3 = 5 Disyembre 1936 | event4 = Pakanlurang Pagpapalawak | date_event4 = 1939–1940 | event5 = [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]] | date_event5 = 1941–1945 | event6 = [[Charter of the United Nations|Admitted to the]] [[United Nations|UN]] | date_event6 = 24 Oktubre 1945 | event7 = [[Desestalinisasyon]] | date_event7 = 25 Pebrero 1956 | event8 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikatlong Saligang Batas (1977)]] | date_event8 = 9 Oktubre 1977 | event9 = [[Akto ng Muling Pagtatatag ng Estado ng Litwanya|Pagtiwalag]] ng [[Republikang Sosyalistang Sobyetika ng Litwanya|unang republika (Litwanya)]] | date_event9 = 11 Marso 1990 | event10 =[[Tangkang Kudeta sa Unyong Sobyetika (1991)|Kudetang Agosto]] | date_event10 = 19–22 Agosto 1991 | event_end = [[Tratado ng Belabesa]] | date_end = 8 Diysmebre 1991 | date_post = 26 Disyembre 1991 | event_post = [[Pagbuwag ng Unyong Sobyet|Pagbuwag ng Unyong Sobyetika]] | image_flag = Flag of the Soviet Union.svg | flag_type = Watawat<br />(1955–1991) | image_coat = State Emblem of the Soviet Union.svg | symbol_type = Pampamahalaang Sagisag<br />(1956–1991) | image_map = Union of Soviet Socialist Republics (orthographic projection).svg | image_map_size = 250 | image_map_caption = Ang Unyong Sobyetika pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. | capital = [[Mosku]] | coordinates = {{coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Mosku || national_motto = {{lang|ru|Пролетарии всех стран, соединяйтесь!}}<br />[[Mga manggagawa ng daigdig, magkaisa!|''Proletarii vsekh stran, soyedinyaytes'!'']]<br>"Mga proletaryo ng lahat ng bansa, magkaisa!" | national_anthem = {{lang|ru|Интернационал}}<br />''[[Ang Internasyunal|Internatsional]]''<br>"Ang Internasyunal" (1922–1944){{center|[[File:Internationale-ru.ogg]]}}<br>{{lang|ru|Государственный гимн СССР}}<br />[[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet|''Gosudarstvennyy gimn SSSR'']]<br>"Pampamahalaang Awit ng URSS"<br>(1944–1991){{center|[[File:Soviet Anthem Instrumental 1955.ogg]]}} | official_languages = [[Wikang Ruso|Ruso]] (1990–1991) | regional_languages = {{hlist|[[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]|[[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]|[[Wikang Usbeko|Usbeko]]|[[Wikang Kasaho|Kasaho]]|[[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]|[[Wikang Aseri|Aseri]]|[[Wikang Litwano|Litwano]]|[[Wikang Moldabo|Moldabo]]|[[Wikang Leton|Leton]]|[[Wikang Kirgis|Kirgis]]|[[Wikang Tayiko|Tayiko]]|[[Wikang Armenyo|Armenyo]]|[[Wikang Turkomano|Turkomano]]|[[Wikang Estonyo|Estonyo]]}} | ethnic_groups = {{plainlist| * 50.8% [[Rusya|Ruso]] * 17.3% [[Turkey|Turko]] * 15.5% [[Ukraine|Ukranyo]] * 3.5% [[Belarus|Biyeloruso]] * 1.6% [[Armenya|Armenyo]] * 1.6% [[Balkan|Baltiko]] * 1.5% [[Pinlandiya|Pines]] * 1.5% [[Tajikistan|Tayiko]] * 1.4% [[Georgia (bansa)|Heorhiyano]] * 1.2% [[Moldova|Moldabo]] * 4.1% Iba pa }} | ethnic_groups_year = 1989 | demonym = Sobyetika | currency = [[Rublo ng Unyong Sobyetika]] (руб) | currency_code = SUR | title_leader = [[Pinuno ng Unyong Sobyetika|Pinuno]] | leader1 = [[Vladimir Lenin]] | year_leader1 = 1922–1924 | leader2 = [[Joseph Stalin|Iosif Stalin]] | year_leader2 = 1924–1953 | leader3 = [[Georgiy Malenkov]] | year_leader3 = 1953 | leader4 = [[Nikita Khrushchev|Nikita Khrushchov]] | year_leader4 = 1953–1964 | leader5 = [[Leonid Brezhnev]] | year_leader5 = 1964–1982 | leader6 = [[Yuriy Andropov]] | year_leader6 = 1982–1984 | leader7 = [[Konstantin Chernenko]] | year_leader7 = 1984–1985 | leader8 = [[Mikhail Gorbachev|Mikhail Gorbachov]] | year_leader8 = 1985–1991 | legislature = [[Kongreso ng mga Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kongreso ng mga Sobyetika]]<br />(1922–1936)<br />[[Kataas-taasang Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kataas-taasang Sobyetika]]<br />(1936–1991) | house1 = [[Sobyetika ng mga Kabansaan]]<br>(1936–1991)<br>[[Sobyetika ng mga Kabansaan|Sobyetika ng mga Republika]]<br>(1991) | house2 = [[Sobyetika ng Unyon]]<br>(1936–1991) | area_km2 = 22,402,200 | population_census = 286,730,819 | population_census_year = 1989 | population_census_rank = ika-3 | population_density_km2 = 12.7 | p1 = Sosyalistang Pederatibong Republikang Sobyet ng Rusya{{!}}'''1922:'''<br />RSPS Rusya | flag_p1 = Flag RSFSR 1918.svg | p2 = Sosyalistikong Republikang Sobyet ng Ukranya{{!}}RSS Ukranya | flag_p2 = Flag of the Ukrainian SSR (1919-1929).svg | p3 = Sosyalistang Republikang Sobyetikang ng Belorusya{{!}}RSS Biyelorusya | flag_p3 = Flag of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1919-1927).svg | p4 = Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia{{!}}RSPS Transkaukasya | flag_p4 = Flag of the Transcaucasian SFSR (1925-1936).svg | p5 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Buhara{{!}}'''1924:'''<br />RSS Buhara | flag_p5 = Flag of the Bukharan People's Soviet Republic.svg | p6 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Korasmiya{{!}}RSS Korasmiya | flag_p6 = Flag of Khiva 1920-1923.svg | p7 = Ikalawang Republikang Polako{{!}}'''1939:'''<br />Polonya (bahagi) | flag_p7 = Flag of Poland (1927–1980).svg | p8 = Pinlandiya{{!}}'''1940:'''<br />Pinlandiya (bahagi) | flag_p8 = Flag of Finland.svg | p9 = Kaharian ng Rumanya{{!}}Rumanya (bahagi) | flag_p9 = Flag of Romania.svg | p10 = Estonia{{!}}Estonya | flag_p10 = Flag of Estonia.svg | p11 = Latvia{{!}}Letonya | flag_p11 = Flag of Latvia.svg | p12 = Lithuania{{!}}Litwanya | flag_p12 = Flag of Lithuania (1918–1940).svg | p13 = Republikang Bayan ng Tanu Tuba{{!}}'''1944:'''<br />Tanu Tuba | flag_p13 = Flag of the Tuvan People's Republic (1943-1944).svg | p14 = Nazi Germany{{!}}'''1945:'''<br />Alemanya (bahagi) | flag_p14 = Flag of Germany (1935–1945).svg | p15 = Empire of Japan{{!}}Hapon (bahagi) | flag_p15 = Flag of Japan (1870–1999).svg | p16 = Ikatlong Republikang Tsekoslobako{{!}}'''1946:'''<br />Tsekoslobakya (bahagi) | flag_p16 = Flag of the Czech Republic.svg | s1 = Lithuania{{!}}'''1990:'''<br />Litwanya | flag_s1 = Flag of Lithuania (1988–2004).svg | s2 = Georgia (bansa){{!}}'''1991:'''<br />Heorhiya | flag_s2 = Flag of Georgia (1990-2004).svg | s3 = Estonia{{!}}Estonya | flag_s3 = Flag of Estonia.svg | s4 = Latvia{{!}}Letonya | flag_s4 = Flag of Latvia.svg | s5 = Ukraine{{!}}Ukranya | flag_s5 = Flag of Ukraine (1991-1992).svg | s6 = Transnistriya | flag_s6 = Flag of Transnistria (state).svg | s7 = Moldova{{!}}Moldabya | flag_s7 = Flag of Moldova.svg | s8 = Kyrgyzstan{{!}}Kirgistan | flag_s8 = Flag of the Kyrgyz Soviet Socialist Republic.svg | s9 = Uzbekistan{{!}}Usbekistan | flag_s9 = Flag of Uzbekistan.svg | s10 = Tajikistan{{!}}Tayikistan | flag_s10 = Flag of Tajikistan 1991-1992.svg | s11 = Armenya | flag_s11 = Flag of Armenia.svg | s12 = Aserbayan | flag_s12 = Flag of Azerbaijan 1918.svg | s13 = Turkmenistan | flag_s13 = Flag of the Turkmen SSR.svg | s14 = Republikang Tsestena ng Itskerya{{!}}Tsetsenya | flag_s14 = Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg | s15 = Belarus{{!}}Biyelorusya | flag_s15 = Flag of Belarus (1991-1995).svg | s16 = Rusya | flag_s16 = Flag of Russia (1991-1993).svg | s17 = Kazakhstan{{!}}Kasakistan | flag_s17 = Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg | footnotes = | GDP_PPP = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_PPP_rank = ika-2 | GDP_PPP_year = 1990 | GDP_PPP_per_capita = $9,000 | GDP_nominal = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_nominal_year = 1990 | GDP_nominal_rank = ika-2 | GDP_nominal_per_capita = $9,000 | GDP_nominal_per_capita_rank = ika-28 | Gini = 0.275 | Gini_year = 1989 | Gini_rank = | Gini_change = low | cctld = [[.su]] | drives_on = kanan | calling_code = +7 | time_zone = ([[Coordinated Universal Time|UTC]]+2 to +12) | iso3166code = SU | area_rank = ika-1 | HDI = 0.920 | HDI_year = 1989 }} Ang '''Unyong Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Советский Союз}}, <small>tr.</small> ''Sovietski Soyuz''), opisyal na '''Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik''), dinadaglat na '''URSS''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|СССР}}, <small>tr.</small> ''SSSR''), ay isang [[estadong komunista]] at bansang transkontinental na sumaklaw sa karamihan ng [[Eurasya]] sa panahon ng pag-iral nito mula 1922 hanggang 1991. Isang [[pederasyon]] na binuo ng [[#Paghahating Pampangasiwaan|15 republika]], ito ang naging pinakamalaking bansa sa buong mundo, na sumakop sa mahigit 22,402,200 kilometrong kuwadrado at labing-isang [[sona ng oras]]. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay [[Mosku]] na napasaloob ng [[Republikang Sosyalistang Pederatibong Sobyetiko ng Rusya]], ang pinakamalaki at pinakamataong republika sa estado. Iilan sa ibang mga pangunahing lungsod nito ay [[San Petersburgo|Leningrado]] at [[Novosibirsk]] ([[RSPS ng Rusya]]), [[Kiyeb]] ([[RSS ng Ukranya]]), [[Minsk]] ([[RSS ng Biyelorusya]]), [[Taskent]] ([[RSS ng Usbekistan]]), at [[Alma Ata]] ([[RSS ng Kasakistan]]). Sumibol ang bansa sa [[Himagsikang Oktubre]] ng 1917, nang nagwagi ang mga [[Bolshebista]] sa ilalim ng pamumuno ni [[Vladimir Lenin]] sa pagbagsak ng [[Rusong Pamahalaang Probisyonal]], na siyang nagpatalsik sa nabigong [[Dinastiyang Romanov]] ng [[Imperyong Ruso]] noong [[Himagsikang Pebrero]]. Kasunod nito ay naitatag ang [[Republikang Sobyetiko ng Rusya]], ang kauna-unahang konstitusyonal na [[estadong sosyalista]]. Humantong ang mga tunggalian sa loob ng estado sa [[Digmaang Sibil ng Rusya]], kung saan kinalaban ng [[Hukbong Pula]] ang mga kaaway nito tulad ng [[Hukbong Lunti]], mga kaliwang sosyal-rebolusyonaryo, mga [[anarkismo|anarkista]] ng [[Makhnovstsina]], at partikular na ang [[Kilusang Puti]], ang pinakamalaking paksyon sa laban na sinupil ang mga Bolshebista at mga tagasuporta nila sa [[Puting Sindak]]. Sinalungat ito ng [[Pulang Sindak]], kung saan pinurga ng mga pula ang mga kalaban at tumutol sa kanila sa panahon ng digmaan. Nagtagumpay sila noong 1922, na nagdulot sa pag-iisa ng mga republika ng Rusya, Ukranya, Biyelorusya, at [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya|Transkawkasya]]. Sa teoriya, isang bansang sosyalista ang Unyong Sobyet at ang organisasyong pampolitika nito ay binibigyang kahulugan lamang ng kaisa-isang pinapayagang partidong pampolitika, ang [[Partidong Komunista ng Unyong Sobyet]]. Ang pamahalaang Sobyet, na naitatag tatlong dekada bago ng [[Digmaang Malamig]] ang nagsilbing pangunahing modelo para sa mga kinabukasang [[bansang komunista]]. Nagpaiba-iba ang sakop na territoryo ng Kaisahang Sovyet, ngunit sa pinakahuling kasaysayan nito nagbagay ito higit-kumulang sa panghuling [[Rusya|Imperyo ng Rusya]], habang kapuna-puna ang di-pagkasama ng [[Polonya]] at [[Pinlandiya]].<ref>Ранее, советские правоведы, в частности, [[Вышинский, Андрей Януарьевич|А.&nbsp;Я.&nbsp;Вышинский]], декларировали «пролетарское право» как правовую систему СССР</ref> Unang itinatag bilang isang Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyet, lumawak ang USSR hanggang sa magkaroon ito ng 15 kliyente o "republika ng unyon" noong 1956. Ito ay ang [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Armenia|SSR Armenia]], [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Aserbayan|SSR Azerbaijan]], [[SSR Byelorusyan]], [[SSR Estonian]], [[SSR Georgian]], [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Kasakistan|SSR Kasakistan]], [[SSR Kyrgyz]], [[SSR Latvia]], [[SSR Lithuania]], [[SSR Moldavia]], [[Sobyet na Pederatibong Sosyalistang Republika ng Rusya|SPSR Rusya]], Tajik SSR, Turkmen SSR, Ukrainian SSR, at Uzbek SSR. (Mula sa pagdagdag ng Estonia SSR noong 6 Agosto 1940 hanggang sa reorganisasyon ng Karelo-Finnish SSR noong 16 Hulyo 1956, naging 16 ang opisyal na bilang ng mga "republikang unyon") Bahagi ang mga republika ng isang mataas na sentralisadong unyong pederal na pinapangibabawan ng Rusong SSR. Puna ang Unyong Sobyet sa kasaysayan bilang isa sa dalawang [[pinakamakapangyarihang bansa]] sa daigdig mula 1945 hanggang sa pagbuwag nito noong 1991. ==Etimolohiya== Nagmumula ang salitang ''sobyetiko'' sa salitang Ruso na ''sovet'' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|совет}}), na karaniwang sinasalin bilang "konseho", "asembleya", at "payo"; siyang nanggagaling sa proto-Eslabong pampandiwang ugat na *''vět-iti'' ("ipaalam"). Iilan sa mga organisasyon sa Rusya ay tinawag na konseho. Sa [[Imperyong Ruso]], ang Konsehong Pang-estado na gumana mula 1810 hanggang 1917 ay tinukoy bilang Konseho ng mga Ministro pagkatapos ng pag-aalsa noong 1905. Ang salitang ''sovietnik'' ay nangangahulugang 'konsehal'.<ref>{{Cite Americana|wstitle=Soviet|year=1920|first=Henri F. |last=Klein}}</ref> Sa panahon ng Suliraning Heorhiyano ay nanawagan sina Vladimir Lenin, Iosif Stalin, at ang kanilang mga tagasuporta na sumali ang mga estadong bansa sa Rusya bilang mga bahaging semi-malaya ng isang mas malaking unyon na sa una'y pinangalanan ni Lenin bilang Unyon ng mga Republikang Sobyetiko ng Europa at Asya ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Республик Европы и Азии}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Respublik Evropy i Azii'').<ref>{{cite book |title=Lenin's Last Struggle |last=Lewin |first=Moshe|author-link=Moshe Lewin |year=1969 |publisher=Faber and Faber |location=London |translator-last=Sheridan Smith |translator-first=A. M. |translator-link=Alan Sheridan}}</ref>{{rp|50}} Noong una ay tinutulan ni Stalin ang panukala ngunit sa huli ay tinanggap niya ito, ngunit sa kasunduan ni Lenin ay pinalitan ang pangalan sa Unyon ng mga Republikang Sobyetikong Sosyalista, bagaman sa kalaunan ay nagbago ang kaayusan ng pangalan sa ''Sosyalistang Sobyetiko'' noong 1936. Bilang karagdagan, ang salitang "konseho" at "konsilyar" sa mga wikang pambansa ng ibang republika ng unyon napalitan sa huli ng mga pagkapagbagay ng Rusong ''soviet''. Ginamit ng mga Sobyetiko ang daglat na {{lang|ru|СССР}} (tr. ''SSSR'') upang tukuyin ang unyon nang napakadalas anupat naging pamilyar ang madlang internasyonal sa kahulugan nito. Ang pinakakaraniwang pagsisimula sa Ruso nito'y {{lang|ru|Союз ССР}} (tr. ''Soyuz SSR''), na kapag binabalewala ang mga pagkakaiba sa balarila ay isinasalin bilang Unyon ng mga RSS sa [[wikang Filipino|Filipino]]. Madalas ding ginagamit din ang Rusong pinaikling pangalang {{lang|ru|Советский Союз}} (tr: ''Sovetskiy Soyuz'', literal na Unyong Sobyetiko), ngunit sa di-pinaikling anyo lamang nito. Sa pagsisimula ng [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]], ang pagdadaglat ng Unyong Sobyetiko bilang {{lang|ru|СС}} sa wikang Ruso (sa parehong paraan ng pagdadaglat ng [[Estados Unidos]], kilala bilang ''United States'' sa Ingles, bilang ''US'') ay naging prohibido sa dahilan na ang {{lang|ru|СС}} bilang daglat sa [[alpabetong Siriliko|Siriliko]] ay nauugnay sa organisasyong paramilitar na [[Schutzstaffel]] ng [[Alemanyang Nazi]]. Sa midyang Ingles at Filipino ang estado ay tinukoy bilang Unyong Sobyetiko ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Soviet Union'') o URSS ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''USSR''). Sa mga wika sa Europa ang mga maikling anyong salin ang madalas na ginagamit tulad ng ''Union soviétique'' at ''URSS'' sa [[wikang Pranses]] o ''Sowjetunion'' at ''UdSSR'' sa [[wikang Aleman]]. Kung minsan ay impormal ding tinawag ang Unyong Sobyetiko na Rusya at mga mamamayan nito na Ruso kaysa sa Sobyetiko, kahiman ang Rusya ay ang pinakamalaking republika sa unyon hindi ito tamang kagawian dahil binubuo ang unyon ng 14 na di-Rusong republika, na may natatanging [[pangkat-etniko]] at kabansaan.<ref>{{cite web |title=Russian |url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |publisher=[[Oxford University Press]] |access-date=9 May 2017 |quote=historical (in general use) a national of the former Soviet Union. |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010070656/https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |archive-date=10 October 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite encyclopedia |title=Russia |encyclopedia=Merriam-Webster |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |date=10 May 2017 |access-date=10 May 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606105510/https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |archive-date=6 June 2017 |url-status=live }}</ref> Ang mga lokal na daglat, pinaikling pangalan, at kabuuang pangalan ng Unyong Sobyetiko sa mga wika ng mga republika nito ay nakalagay sa ibaba (ipinapakita sa kaayusang konstitusyonal): {| class="wikitable" ! width="130px" | Wika ! width="220px" | Daglat at Pinaikling Pangalan ! width="450px"| Kabuuang Pangalan |- ||{{flagicon|Russian SFSR}} [[Wikang Ruso|Ruso]]||{{lang|ru|СССР}}; {{lang|ru|Советский Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sovetskiy Soyuz''||{{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik'' |- || {{flagicon|Ukrainian SSR}} [[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]||{{lang|uk|СРСР}}; {{lang|uk|Радянський Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SRSR''; ''Radyansʹkyy Soyuz''||{{lang|uk|Союз Радянських Соціалістичних Республік}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Radyansʹkykh Sotsialistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Byelorussian SSR}} [[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]||{{lang|be|СССР}}; {{lang|be|Савецкі Саюз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Saviecki Sajuz''||{{lang|be|Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік}}<br/><small>tr.</small> ''Sayuz Savyetskikh Satsyyalistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Uzbek SSR}} [[Wikang Usbeko|Usbeko]]||{{lang|uz|ССРИ}}; {{lang|uz|Совет Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''SSRI''; ''Sovet Ittifoqi''||{{lang|uz|Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi'' |- ||{{flagicon|Kazakh SSR}} [[Wikang Kasaho|Kasaho]]||{{lang|kk|ССРО}}; {{lang|kk|Советтер Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRO''; ''Sovetter Odağı''||{{lang|kk|Советтік Социалистік Республикалар Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovettık Sotsialistık Respublikalar Odağy'' |- ||{{flagicon|Georgian SSR}} [[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]||{{lang|ka|სსრკ}}; {{lang|ka|საბჭოთა კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''ssrk’''; ''sabch’ota k’avshiri''||{{lang|ka|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''sabch’ota sotsialist’uri resp’ublik’ebis k’avshiri'' |- ||{{flagicon|Azerbaijan SSR}} [[Wikang Aseri|Aseri]]||{{lang|az|ССРИ}}; {{lang|az|Совет Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRİ''; ''Sovet İttifaqı''||{{lang|az|Совет Сосиалист Республикалары Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı'' |- ||{{flagicon|Lithuanian SSR}} [[Wikang Litwano|Litwano]]||{{lang|lt|TSRS}}; {{lang|lt|Tarybų Sąjunga}}||{{lang|lt|Tarybų Socialistinių Respublikų Sąjunga}} |- ||{{flagicon|Moldavian SSR}} [[Wikang Moldabo|Moldabo]]||{{lang|ro|УРСС}}; {{lang|ro|Униуня Советикэ}}<br/><small>tr.</small> ''URSS''; ''Uniunea Sovietică''||{{lang|ro|Униуня Републичилор Советиче Сочиалисте}}<br/><small>tr.</small> ''Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste'' |- ||{{flagicon|Latvian SSR}} [[Wikang Leton|Leton]]||{{lang|lv|PSRS}}; {{lang|lv|Padomju Savienība}}||{{lang|lv|Padomju Sociālistisko Republiku Savienība}} |- ||{{flagicon|Kirghiz SSR}} [[Wikang Kirgis|Kirgis]]||{{lang|ky|ССРС}}; {{lang|ky|Советтер Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSRS''; ''Sovetter Soyuz''||{{lang|ky|Советтик Социалисттик Республикалар Союзу}}<br><small>tr.</small> ''Sovettik Sotsialisttik Respublikalar Soyuzu'' |- ||{{flagicon|Tajik SSR}} [[Wikang Tayiko|Tayiko]]||{{lang|tg|ИҶШС}}; {{lang|tg|Иттиҳоди Шӯравӣ}}<br/><small>tr.</small> ''IÇŞS''; ''Ittihodi Şūravī''||{{lang|tg|Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сосиалистӣ}}<br/><small>tr.</small> ''Ittihodi Çumhurihoji Şūraviji Sosialistī'' |- ||{{flagicon|Armenian SSR}} [[Wikang Armenyo|Armenyo]]||{{lang|hy|ԽՍՀՄ}}; {{lang|hy|Խորհրդային Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''KHSHM''; ''Khorhrdayin Miut’yun''||{{lang|hy|Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''Khor'hr'dayin Soc'ialistakan Hanrapetut'yunner'i Miutʿyun'' |- ||{{flagicon|Turkmen SSR}} [[Wikang Turkomano|Turkomano]]||{{lang|tk|ССРС}}; {{lang|tk|Совет Союзы}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sowet Soýuz''||{{lang|tk|Совет Социалистик Республикалары Союзы}}<br><small>tr.</small> ''Sowet Sosialistik Respublikalary Soýuzy'' |- ||{{flagicon|Estonian SSR}} [[Wikang Estonyo|Estonyo]]||{{lang|et|NSVL}}; {{lang|et|Nõukogude Liit}}||{{lang|et|Nõukogude Sotsialistlike Vabariikide Liit}} |} == Heograpiya == {{see|Heograpiya ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet, na may 22,402,200 [[kilometro]] parisukat (8,649,500 sq mi), ay ang pinakamalaking estado sa [[mundo]]. Sakop nito ang isa sa bawat anim na mga lupain sa buong mundo, at ang laki nito ay maaaring inihambing sa [[North America]] . Ang kanluran, o Europeong, bahagi, ay ang pinakamaliit sa bansa ngunit apat sa bawat limang mamamayan ang tumitira dito. Ang silangan, o Asyanong, bahagi, ang pinakamalaking bahagi ng bansa na umaabot naman sa [[Pacific Ocean]] sa silangan at [[Afghanistan]] sa timog, ngunit isa sa bawat limang mamamayan lamang ang tumitira dito, kaya hindi masyadog matao dito kesa sa kanluraning bahagi ng bansa. Sinakop nito ang mahigit 10,000 kilometro(6,200&nbsp;mi) mula kanluran hanggang silangan, ang mahigit 11 time zone, at halos 5,000 kilometro (3,100&nbsp;mi) mula hilaga hanggang timog. Narito sa bansa ang limang lugar na may iba-ibang panahon:ang tundra, taiga, steppes, disyerto, at bundok. Ang Sobiyet Union ay may pinakamahabang hangganang internasyonal sa mundo na sumusukat sa higit na 60,000 kilometro(37,000&nbsp;mi). Ang bansa ay humahanggan sa [[North Korea|Hilagang Korea]], [[People's Republic of China|Sambayanang Republiko ng Tsina]], [[Mongolia]], [[Afghanistan]], [[Iran]], [[Turkey]], [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]], at [[Norway]]. Ang Kipot ng Bering ang humahati sa Sobiyet Union mula sa Estados Unidos. Dalawan sa bawat tatlo ng hangganan nito ay ang baybayin ng Arctic Ocean . Ang pinakamataas na bundok sa Unyong Sobyet ay Bundok Komunismo(ngayon Ismail Samani rurok ) sa [[Tajikistan]] sa 7,495 metro (24,590&nbsp;ft). Ang pinakamalaking lake Ang mundo, ang Dagat ng Kaspiy , ilatag unang-una sa Sobiyet Union. The world's deepest lake, Lake Baikal , was in the Soviet Union. 's deepest lake Ang mundo, Lake Lawang baykal , ay sa Sobiyet Union. ==== Lokasyon ==== Sakop ng bansang ito ang malaking lupain sa [[mundo]], sakop ang silangang kalahati ng [[Europa]] at hilagang sangtatlo ng [[Asya]]. Sa katunayan, sakop ng teritoryo ang hilaga 50 hilagang [[latitud]] habang kalahati ng 55. Sa ibinigay na interyor na lokasyon, ang hilagang bahagi ay importante kasama ang [[klima]]. Ang hilagang hangganan, ang [[Karagatang Artiko]], ay nagyeyelo sa buong taon, kaya limitado ang paglalayag ng mga barkong pangkalakalan ''(commercial)'', operasyong may panganib. Ang silangang hangganan ay ang [[Dagat Bering]], [[Dagat ng Okhotsk]] at [[Dagat ng Hapon]] ay hawak ng hilaga silangan ng [[Pasipiko]], ay nagyeyelo tuwing [[tag-lamig]] at malamig kung [[tag-araw]]. Ang timog ng hangganan nito sa Asya ay may pormang matarik na bundok, disyerto at tuyong steppe. Sa timog silangan ay nay pinagsamang Ilog [[Ilog Argun|Argun]]-[[Ilog Amur|Amur]]-[[Ilog Ussuri|Ussuri]] na nasa [[Manchuria]]. Ang kanluran ng Argun ay ang mahabang hangganang bundok sa m,ay [[Mongolia|Republikang Popular ng Mongolia]] at ang probinsiya ng [[Xinjiang]] sa [[Tsina]]. Sa [[Timog-kanlurang Asya]], ang hangganang bundok ay patuloy, sa may [[Afghanistan]] at [[Iran]] sa timog. Ang [[Dagat Itim]] ay pormang parte ng hangganang Sobyet-Iranian, subalit ang [[Ilog Araks]](Araxes), ang Lesser Caucasus at ang dagat Itim ay humahati sa mga ''Republikang Transcaucasian'' mula sa Iran at [[Turkey]]. Sa paligid ng kanlurang hangganan ng [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]] at [[Norway]], walang lugar sa Unyong Sobyet ang sumasagi sa bukas na mainit na hangganan. Ang parteng Baltik at Dagat na Itim ay mga saradong dagat<ref>{{cite web|url=http://kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1055376 |title= «Давал санкции на аресты по телефону из дома отдыха» |publisher=[[Коммерсантъ|Власть]]|date=24 ноября 1999|accessdate=17 января 2009}}</ref>. ==== Lawak ==== Ang nadagdag na teritoryo sa Unyong Sobyet, pagkatapos ng 1938 ay umakyat sa 8,173,550 [[milya]] kwadrado(21,169,00 [[kilometro]] kwadrado) sa mahigit 8,650,000 milya kwadrado( 21,169,400 kilometro kwadrado) noong 1945. Lahat ng nadagdag na teritoryo, hindi kasama ang dating [[Republikang Popular ng Tannu Tuva]] sa [[Gitnang Asya]], ay naidagdag bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Rusya]]. Subalit, ang [[Finland]] at Silangang [[Poland]] (pagkatapos ng 1945), pinamunuan ng Rusya bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]], ay hindi kasama sa Unyong Sobyet.<ref>[http://www.andropov-cbs.ru/andropov.php Андропов Юрий Владимирович — Андроповская МЦРБ]</ref> Ang teritoryong naidagdag sa kasaysayan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ay ang kanlurang [[Byelorussia]] at ang kanlurang [[Ukraine]](mula sa [[Poland]]), noong 1939. Parte ng [[Karelia]] (mula sa [[Finland]]) at ang [[Estonia]], [[Latvia]], [[Lithuania]], [[Moldova]](dating [[Bessarabia]], mula sa [[Romania]]) noong 1940, ang Pechenga o Petsamo Corridor (mula sa Finland) at ang Tuva Autonomous S.S.R. (dating [[Tannu Tuva]]) noong 1944, ang [[Carpatho-Ukraine]] o [[Ruthenia]] (ibinigay sa [[Ukraine]], mula sa [[Czechoslovakia]]), ang kalahating hilaga ng [[Silangang Prussia]] (mula sa [[Germany]]), ang timog [[Sakhalin]] at ang isla ng [[Kuril]] (mula sa [[Hapon]]) noong 1945. Mayroon itong 15 republika sa Unyon: {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" |+ Mga Republika Sa Unyong Sobyet |- ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |[[Teritoryo]], (Kilometro Kwadrado) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1966) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1989) ! style="background:#efefef;" |Bilang ng mga [[Lungsod]] ! style="background:#efefef;" |Bilang ng Lungsod Urban ! style="background:#efefef;" |[[Kabisera]] |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 17075,4 | 126561 | 147386 | 932 | 1786 | [[Moscow]] |-[[Заголовок ссылки]] |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 601,0 | 45516 | 51704 | 370 | 829 | [[Kiev]] |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 207,6 | 8633 | 10200 | 74 | 126 | [[Minsk]] |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 449,6 | 10581 | 19906 | 37 | 78 | [[Tashkent]] |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 2715,1 | 12129 | 16538 | 62 | 165 | [[Almaty|Alma-Ata]] |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 69,7 | 4548 | 5449 | 45 | 54 | [[Tbilisi]] |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 86,6 | 4660 | 7029 | 45 | 116 | [[Baku]] |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | 65,2 | 2986 | 3690 | 91 | 23 | [[Vilnius]] |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 33,7 | 3368 | 4341 | 20 | 29 | [[Kishinev|Chişinău]] |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | 63,7 | 2262 | 2681 | 54 | 35 | [[Riga]] |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 198,5 | 2652 | 4291 | 15 | 32 | [[Bishkek|Frunze]] |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 143,1 | 2579 | 5112 | 17 | 30 | [[Dushanbe]] |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 29,8 | 2194 | 3283 | 23 | 27 | [[Yerevan]] |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 488,1 | 1914 | 3534 | 14 | 64 | [[Ashgabat]] |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | 45,1 | 1285 | 1573 | 33 | 24 | [[Tallinn]] |- |'''Unyong Sobyet''' | 22402,2 | 231868 | 286717 | 1832 | 3418 | [[Moscow]] |} {{Union Republics}} == Demograpiya == {{see|Demograpiya ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:Population of former USSR.PNG|thumb|Ang populasyon ng Unyong Sobyet at ng mga sumunod na bansa nito mula 1961–2009.]] [[Talaksan:Ethnic map USSR 1941.jpg|thumb|400px|left|Lokasyong heograpo ng maraming pangkat etniko sa Unyong Sobyet noong 1941.]] Ang Unyong Sobyet ay isa sa mga pinakamaraming [[pangkat etniko]] sa maraming [[bansa]], na may 200 iba-ibang pangkat etniko mula sa hangganan nito. Ang kabuuang populasyon ay malapit sa 293 milyon noong 1991, na pangatlo sa pinakamaraming populasyon kasabay ang [[Tsina]] at [[India]] sa [[dekada]].<ref name=shiman>{{cite book | last = Shiman | first = David | title = Economic and Social Justice: A Human Rights Perspective | publisher = Amnesty International | year= 1999 | url = http://www1.umn.edu/humanrts/edumat/hreduseries/tb1b/Section1/tb1-2.htm | isbn = 0967533406}}</ref> The country was in its heyday a well-developed social system with well-developed health care and social support.<ref>Diane Rowland, Alexandre V. Telyukov, ''[http://healthaff.highwire.org/cgi/reprint/10/3/71.pdf Soviet Health Care From Two Perspectives]{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'', 1991</ref> Mayroon itong 23 na [[lungsod]] na may isang milyong katao sa Unyong Sobyet noong 1989. Ang pinakamalaking lungsod sa bansa at kabisera ay ang [[Moscow]] na may siyam na milyong nakatira, subalit ang [[Leningrad]] (ngayon ay [[St. Petersburg]]) ay pangalawa sa pinakamalaking lungsod sa bansa na may limang milyong katao. Ang ibang lungsod ay [[Minsk]], [[Kiev]], [[Baku]] and [[Tashkent]]. {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |1913 ! style="background:#efefef;" |1926 ! style="background:#efefef;" |1939 ! style="background:#efefef;" |1950 ! style="background:#efefef;" |1959 ! style="background:#efefef;" |1966 ! style="background:#efefef;" |1970 ! style="background:#efefef;" |1973 ! style="background:#efefef;" |1979 ! style="background:#efefef;" |1987 ! style="background:#efefef;" |1989 ! style="background:#efefef;" |1991 |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 89900 | 92737 | 108379 | | 117534 | 126561 | 130079 | 132151 | 137410 | 145311 | 147386 | 148548 |- |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 35210 | 29515 | 40469 | | 41869 | 45516 | 47127 | 48243 | 49609 | 51201 | 51704 | 51944 |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 6899 | 4983 | 8910 | | 8055 | 8633 | 9002 | 9202 | 9533 | 10078 | 10200 | 10260 |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 4366 | 4660 | 6440 | | 8261 | 10581 | 11960 | 12902 | 15389 | 19026 | 19906 | 20708 |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 5565 | 6037 | 5990 | | 9154 | 12129 | 12849 | 13705 | 14684 | 16244 | 16538 | 16793 |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 2601 | 2677 | 3540 | | 4044 | 4548 | 4686 | 4838 | 4993 | 5266 | 5449 | 5464 |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 2339 | 2314 | 3205 | | 3698 | 4660 | 5117 | 5420 | 6027 | 6811 | 7029 | 7137 |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | | | 2880 | | 2711 | 2986 | 3128 | 3234 | 3392 | 3641 | 3690 | 3728 |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 2056 | 242 | 2452 | 2290 | 2885 | 3368 | 3569 | 3721 | 3950 | 4185 | 4341 | 4366 |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | | | 1885 | | 2093 | 2262 | 2364 | 2430 | 2503 | 2647 | 2681 | 2681 |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 864 | 1002 | 1458 | | 2066 | 2652 | 2933 | 3145 | 3523 | 4143 | 4291 | 4422 |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 1034 | 1032 | 1484 | | 1981 | 2579 | 2900 | 3194 | 3806 | 4807 | 5112 | 5358 |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 1000 | 881 | 1282 | | 1763 | 2194 | 2492 | 2672 | 3037 | 3412 | 3283 | 3376 |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 1042 | 998 | 1252 | | 1516 | 1914 | 2159 | 2364 | 2765 | 3361 | 3534 | 3576 |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | | | 1052 | | 1197 | 1285 | 1356 | 1405 | 1465 | 1556 | 1573 | 1582 |- |'''Unyong Sobyet''' | 159200 | 147028 | 190678 | 178500 | 208827 | 231868 | 241720 | 248626 | 262085 | 281689 | 286717 | 289943 |} === Pangkat etniko === {{see|Mga Pangkat Etniko ng Unyong Sobyet}} Binubuo ang Unyong Sobyet ng ibat-ibang etniko tulad ng [[Ruso]] (50.78%), sinundan ng mga [[Ukrainians]] (15.45%) at [[Uzbeks]] (5.84%). Ang iba pang mga pangkat etniko ay [[Armenians]], [[Azerbaijanis]], [[Belarusians]], [[Estonians]], [[Georgians]], [[Kazakhs]], [[Kyrgyz]], [[Latvian people|Latvians]], [[Lithuanian people|Lithuanians]], [[Moldovans]], [[Tājik people|Tajiks]], at [[Turkmen people|Turkmen]], pati na rin ang mga [[Abkhaz people|Abkhaz]], [[Adyghe people|Adyghes]], [[Aleut]]s, [[Assyrian people|Assyrians]], [[Caucasian Avars|Avars]], [[Bashkirs]], [[Bulgarians]], [[Buryats]], [[Chechens]], [[Han Chinese|Chinese]], [[Chuvash people|Chuvash]], [[Cossack]]s, [[Evenks]], [[Finns]], [[Gagauz]], [[Germans]], [[Greeks]], [[Hungarians]], [[Ingush people|Ingushes]], [[Inuit]], [[Jews]], [[Kalmyks]], [[Karakalpaks]], [[Karelians]], [[Kets]], [[Koreans]], [[Lezgins]], [[Mari people|Maris]], [[Mongols]], [[Mordvins]], [[Nenetses]], [[Ossetians]], [[Poles]], [[Romani people|Roma]], [[Romanians]], [[Tats]], [[Tatars]], [[Tuvans]], [[Udmurts]], [[Yakuts]], at iba pa.<ref>Barbara A. Anderson and Brian D. Silver. 1984. "Equality, Efficiency, and Politics in Soviet Bilingual Education Policy, 1934–1980," ''American Political Science Review'' 78 (December): 1019–1039.</ref> ==== Pananampalataya ==== {{see|Relihiyon ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet ay opisyal na walang kaugnayan sa relihiyon, suportado ang hindi paniniwala sa diyos sa mga paaralan, at bigti relihiyon. Ang estado ay separated mula sa iglesia ng mga atas ng Konseho ng People's Commissars sa 23 Enero 1918. Katlong-dalawa ng Sobyet ay kulang sa populasyo na relihiyosong paniniwala habang isa-ikatlong ng mga tao kunwari relihiyosong paniniwala. Kristiyanismo at Islam ay ang pinaka may mga mananampalataya. Tungkol sa kalahati ng mga tao, kabilang ang mga kasapi ng CPSU at mataas na antas na opisyal ng pamahalaan, kunwari hindi paniniwala sa diyos.Pamahalaan pag-uusig ng Kristiyanismo patuloy undiminished hanggang sa pagkahulog ng komunista ng pamahalaan. Tanging 500 mga simbahan, sa labas ng 54,000 bago ang himagsikan, na naiiwan ang bukas sa 1941. Ang papel na ginagampanan ng relihiyon sa araw-araw na buhay ng mga mamamayan ng Sobiyet iba-iba malaki at noon ay malayo mas mahalaga sa dwellers lungsod kung saan Party control ay pinakamabuting kalagayan. ==== Wika ==== {{see|Mga Wika ng Unyong Sobyet}} Habang ang lahat ay maaaring gamitin ang kanilang sariling wika, [[Wikang Ruso|Ruso]] ay ang opisyal na at nangingibabaw na wika sa Unyong Sobyet. Ito ay ginagamit sa [[industriya]], [[militar]], partido, at pamamahala ng estado. ==== Haba ng buhay at mortalidad ng sanggol ==== Pagkatapos ng [[komunista]] pagkuha sa kapangyarihan ng kapangyarihan ng buhay pag-asa para sa lahat ng mga grupo ng edad nagpunta up. Ang isang kasisilang anak sa 1926–27 ay isang buhay-asa ng 44.4 taon, hanggang mula sa 32.3 taon ng tatlumpung taon bago. Sa 1958–1959 ang buhay pag-asa para sa newborns nagpunta ng hanggang sa 68.6 taon. Pagpapabuti na ito ay ginamit sa pamamagitan ng Sobiyet awtoridad sa "patunayan" na ang mga sosyalistang sistema ay higit na mataas sa kapitalistang sistema. Ang kalakaran ang patuloy na sa [[1960|60's]], kapag ang buhay-asa sa Sobiyet Union nagpunta sa kabila ng pag-asa sa buhay sa Estados Unidos .Mula sa 1964 ang takbo baligtad. Habang buhay na pag-asa para sa mga kababaihan na naiiwan ang walang kinikilingan matatag, ito went down na higit para sa mga lalaki. Karamihan sa mga pinagmumulan ng kanluran isisi ang lumalaking pang-aabuso ng alak at mahihirap na pangkalusugang pag-aalaga, at teorya na ito ay din kataon lamang tinanggap ng awtoridad na Sobyet. Ang pagpapabuti sa sanggol pagkakamatay ay bumababa sa huli, at pagkatapos ng isang tiyak na pagkamatay habang bata pa ay nagsimulang tumaas. Matapos ang 1974 ang gobyerno ay tumigil sa paglalathala sa mga istatistika na ito. Kalakaran na ito ay maaaring maging bahagyang ipinaliwanag sa pamamagitan ng bilang ng mga [[Asyano]]ng nanganganak na may bahagi ng bansa kung saan ang dami ng sanggol na namamatay ay pinakamataas, habang ang bilang ng mga panganganak ay kitang-kita bumababa sa mas buong [[Europa]], bahagi ng Unyong Sobyet. Halimbawa, ang bilang ng mga births ng bawat mamamayan ng [[Tajikistan]] ay tumaas mula sa 1.92 hanggang 1958–59 hanggang 2.91 hanggang 1979–1980, habang ang numero sa [[Latvia]] ay down na 0.91 sa 1979-80. == Kasaysayan == {{see|Kasaysayan ng Rusya}} {{see|Kasaysayan ng Unyong Sobyet}} ==== Pagkabuo at Pagkakatatag ==== Ang mga teritoryo ng Unyong Sobyet ang mga sumusunod: * Sa ilalim ng kasunduan sa pagtatatag ng Unyong Sobyet (30 Disyembre 1922) ** '''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic]]'''( kasama '''[[Uzbek Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Social Assembly President]]''' , '''[[Turkmen Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Tajikistan Soviet Socialist Republic]]'' ','''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic]]'''), ** '''[[Ukrainian Soviet Federative Socialist Republic]]'''. ** ''' [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]]''', ** [[Caucasus Soviet Federative Socialist Republic]] (mula sa 1936 ay itinatag sa Transcaucasian bansa hiwalay na pederal na republika : '''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Armenian Soviet Socialist Republic]]''' at ''' [[Goergian Soviet Socialist Republic]]'''); * 1940 -'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic]]''','' '[[Latvian Soviet Socialist Republic]]''','''[[Sosyalista]]''' at''' [[Lithuanian Soviet Socialist Republic]]'''. Noong 1940 - 1954, umiiral Republika ng Sobiyet Sosyalista Karelo - [[Finland]], mamaya na ''[[Karelia Soviet Federative Socialist Republic|Karelia]]'' sa Sosyalista Republika ng Sobiyet Russia. Itinuturing na humalili ang Unyong Sobyet sa [[Imperyong Ruso]] at ang kapalit nito, Ang Pansamantalang Pamahalaan ni [[Georgy Yevgenyevich Lvov]] at ni [[Alexander Kerensky]]. Naghari ang huling Rusong Tsar na si Nicholas II hanggang [[Marso]] 1917, nang mabuwag ang imperyo at pumalit ang pansamantalang pamahalaang Ruso, na binuwag ni [[Vladimir Lenin]] noong [[Nobyembre]] 1917. ==== Rebolusyon at ang Paghanap ng isang Estadong Sobyet ==== Ang modernong [[rebolusyonista]] aktibidad sa [[Imperyong Ruso]] ay nagsimula noong [[Disyembre]] 1825, at bagaman ang kalipunan ay bumaksak noong 1961, ang pag-aagaw ay nakamit sa termino na salungat sa mga [[magsasaka]] at nagsilbi upang hikayatin ang mga rebolusyonista. Ang [[parliyamento]] - ang [[Estado Duma]] - ay itinatag noong 1906 matapos ang [[Rebolusyong Ruso]] noong 1905, ngunit ang mga [[tsar]] ay bigo sa pagtatangka upang ilipat mula sa ganap na monarkiyang konstitusyonal. Ang mga pang-aalipin at kalituhan ay patuloy sa panahon ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] na sa pamamagitan ng [[militar]] na may pagkatalo at kakulangan sa pagkain sa mga malalaking [[lungsod]]. Si [[Vladimir Lenin]] ay nagudyok sa kakapalan ng tao noong 1920 at nagsalita sa [[Petrograd]], bilang tugon sa panahon ng digmaan at pagkabulok ng [[Rusya]] sa ekonomiya at moral, kulminidad sa "Rebolusyong Pebrero" at ang pagbaksak ng imperyal na pamahalaan noong [[Marso]] 1917. [[Talaksan:After Lenin Speech 1920.jpg|thumb|300px|left|Si [[Vladimir Lenin]],nagpapaliwanag sa [[mamamayan]] noong 1920.]] Ang awtokrasiyang tsarista ay pinalitan ng probisyonal ng Gobyerno, na ang pinuno na inilaan para sa mga halalan ng mga Ruso na may pagtitipon at upang ipagpatuloy ang mga kalahok sa gilid ng pinagkaintindihan sa [[Unang Digmaang Pandaigdig]]. Sa parehong panahon, upang masiguro na ang mga karapatan ng nagtatrabaho klase, manggagawa 'konseho, na kilala bilang Sobyet, na kumalat sa buong bansa. Ang mga Bolsheviks, na humantong sa pamamagitan ni Vladimir Lenin, para sa mga sosyalista rebolusyon sa Sobyet at sa mga kalsada. Noong [[Nobyembre]] 1917, sa panahon ng "Rebolusyong Oktubre," sila ay naluklok sa kapangyarihan mula sa mga probisyonal na Pamahalaan. Noong Disyembre, ang mga Bolsheviks ay pinirmahan ang isang pagtigil ng labanan kasama ang Central Powers. Ngunit, sa pagitan noong [[Pebrero]] 1918, ay nagkaroon ng labanan These two documents were confirmed by the 1st [[Congress of Soviets]] of the USSR and signed by heads of delegations<ref>{{in lang|ru}} [http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5!OpenDocument Voted Unanimously for the Union.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091204132112/http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5%21OpenDocument |date=2009-12-04 }}</ref>&nbsp;– [[Mikhail Kalinin]], Mikha Tskhakaya, [[Mikhail Frunze]] and [[Grigory Petrovsky]], [[Aleksandr Chervyakov]]<ref>{{in lang|ru}} [http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html Creation of the USSR] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070529132218/http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html |date=2007-05-29 }} at Khronos.ru.</ref>. Noong Marso, ang mga Sobyet ay umalis ng digmaan para sa mabuti at nilagdaan ang [[Kasunduaang Brest-Litovsk]]. Tanging matapos ang mahaba at marugo [[Digmaang Sibil ng mga Ruso]], na nagsimula sa 1917 at natapos sa 1923, ay ang bagong Sobiyet kapangyarihan secure.<ref>{{cite web|url=http://www.springerlink.com/content/h3677572g016338u/|title=70 Years of Gidroproekt and Hydroelectric Power in Russia}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Ang mga digmaang sibil sa pagitan ng mga Reds at ang mga puti na kasama dayuhang interbensiyon at ang pagpapatupad ng Nicholas II at sa kanyang pamilya. Noong [[Marso]] 1921, sa panahon ng mga kaugnay na conflict sa Poland, ang Kapayapaan ng Riga ay nalagdaan at nahati disputed teritoryo sa Belarus at Ukraine sa pagitan ng Republika ng Poland at Sobiyet Russia. Ang Sobiyet Union ay para malutas ang mga katulad na kasalungat ng bagong itinatag [[Republika ng Finland]], ang [[Republika ng Estonia]], ang [[Republika ng Latvia]], at ang [[Republika ng Lithuania]].<ref name="Kuzbassenergo">{{in lang|ru}} [http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ On GOELRO Plan&nbsp;— at Kuzbassenergo.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081226190310/http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ |date=2008-12-26 }}</ref> ==== Kampanyang Manchuria ==== Bilang pagtugon sa kaso ng mga Sobiyet militar na pag-atake, ang komandanteng Hapon ay naghanda ng isang detalyadong plano sa pagtatanggol. Gayunman, sila ay kinakalkula na ang Red Army lamang ay mabuksan ang nakakasakit sa unang bahagi ng tagsibol ng 1945 o tagsibol ng 1946. Kaya simula sa Agosto 1945 kapag ang mga yunit ng Red Army ay tipunin at tapos na sa mga handa na atake sa [[Hukbo ng Kwantung]] pa rin sa isang estado ng pagbabago ng ayos ng pwersa<ref name="ResCE">[http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta06/Eres1481.htm Need for international condemnation of crimes of totalitarian communist regimes] Текст резолюции № 1481/2006 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang kampanya ay nagsimula sa [[Mansurya]] kondisyon ng panahon ay hindi kanais-nais. Mula sa Hulyo 8 sa pamamagitan ng Agosto mula sa baybayin sa rehiyon na may malakas na ulan Amua bilang ilog antas ng tubig sa tumaas apat na paa, ang mga lambak lawa. sa kabila ng ulan at baha, kahit na sa gabi 1945/09/08, ang Sobiyet Border Guard yunit sa tulong ng mga fronts pagmamatyag sa kilos ng kaaway yunit, na may isang kamangha-mangha lihim na review patakaran ay pupuksain sa halos lahat ng estasyon at ang batayang pera ng kaaway kasama ng hangganan. Ang matagumpay na pagbubukas ng mga hangganan pwersa bantay ginawa kanais-nais na kondisyon para sa ilong ng atake ng kampanya. Patuloy na hukbong panghimpapawid bombed ang railways, ang mga administrative sentro ng Harbin, Changchun, "ports" na sa North Korea. Sa unang araw ng kampanya, ang ilong ng Zabaikal atake ay na-50-150 kilometro metro<ref>[http://assembly.coe.int//Mainf.asp?link=http://assembly.coe.int/Documents/AdoptedText/ta96/ERES1096.htm RESOLUTION 1096 (1996)1 on measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems] Текст резолюции № 1096/1996 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang hukbong Hapon kasama ang Argun River at solid pagtatanggol lugar Chalaino - Mansurya, ay fiercely resisted ang ilong ng pagsulong Army 36. Subalit sa tulong ng mga kawal hukbong-lakad, 33 Army ay mabilis sa cross ng ilog, maghawak ng lugar Chalaino - Mansurya, 9–8 sa umaga ay halos 40 metro kilometro papunta sa Khaila, 9&nbsp;ng gabi sa, ang isang dulo ng Red Army ay pagsulong laban sa Khaila. Ngunit kapag dumarating ang mga lungsod, ang Red Army ay nakatagpo ng pagtutol sa pamamagitan ng Japanese pagkahumaling. Dito, ang mabangis labanan naganap. Maraming mga halimbawa ng magiting labanan ang Hukbong Pula lumitaw, tangke at sundalo kinuha ang kanilang sariling Innokenchi European clearance butas bukas. Sa 14–8, ang Hukbong Pula abala bahagi ng lungsod<ref name="ResCE"/> {{oq|en|''The crimes were justified in the name of the class struggle theory and the principle of dictatorship of the proletariat. The interpretation of both principles legitimized the “elimination” of people who were considered harmful to the construction of a new society and, as such, enemies of the totalitarian communist regimes. A vast number of victims in every country concerned were its own nationals. It was the case particularly of the peoples of the former USSR who by far outnumbered other peoples in terms of the number of victims''.}} {{конец цитаты}}. [[Talaksan:Manchuria 1945-A.PNG|thumb|left|Isang simpleng mapa na ipinapakita ang plano ng Sobyet na salakayin ang Manchuria.]] Sa ilalim ng mga pangyayari, ang Army command ay pinkamalakas sa dalawang divisions impanterya 94 at 293, na may dalawang brigades artilerya mataas radiation pinahusay na pormasyon Khaila ilong attacked mula sa kanang pakpak. Upang 18–8 pangkalahatang sa kaaway ay nananatiling sa Khaila ay upang ihiga armas magpahuli<ref>Immanuel 1966: 90–92, viitattu 19.9.2007</ref><ref>http://www.schudak.de/timelines/tannutuva1911-1944.html The World at War - Tannu Tuva</ref>. Ang kaliwang pakpak, ang kawalerya yunit ng Sobyet - [[Mongolia]]n militar ng aspeto ng Zabakal 2 hinati sa 2 utos ilong pasulong at Siphen Cangan. 14–8 sa petsa, ang mga sundalo ng Sobiyet Union at Mongolia kinuha Dalono lungsod, at sa mga lungsod na pag-aari Canbao 15-8. Hukbong 17 mga review sa petsa sa Siphen 15–8 Zabansan ay nakuha sa lungsod<ref name="saeimcond">[http://www.saeima.lv/Lapas/deklarac_kr.htm ''Декларация об осуждении осуществлявшегося в Латвии тоталитарного коммунистического оккупационного режима Союза Советских Социалистических Республик] Текст «Декларации» 12 мая 2005 года на официальном сайте [[Сейм Латвии|Сейма]] Латвии (русский перевод)</ref><ref name="Latvres">[http://www.regnum.ru/news/452805.html Сейм Латвии принял декларацию, осуждающую «оккупационный тоталитарный коммунизм»] [[Regnum]] 12 мая 2005 г.</ref>. [[Talaksan:Retreat of the Russian Army after the Battle of Mukden.jpg|thumb|right|Ang pagsuko ng sundalong Ruso pagkatapos ng [[Labanan sa Mukden]].]] Sariling ilong ang lahat ng mga militar ng aspeto ng Army sa pamamagitan ng 39, 53 tangke at corporate tanod hit No 6 na kumuha ng dalawang pangunahing mga direksiyon Shenyang at Changchun ay may marched sa natural na mga kondisyon mahirap . Ang Red Army sundalo ay dapat pagtagumpayan Daxing Isang kahanga-hanga array. Sila ay dapat isulong sa kalagayan ng walang daan, daanan at kahit na ang ulan ay may din ay nabura. Sa ilong pangunguna 11–8 tangke ng Army crossed sa ibabaw ng anim na Greater Khingan at sa parehong araw na ito ay accounted Lubai, isang mahaba pumasa 400 kilometro metro<ref>Birnhaum 1966: 81–82.</ref>. Upang 12–8 sa tangke at sundalo ay nakuha sa lungsod Taoan<ref name="YuschObr">[https://web.archive.org/web/20081219070850/http://www.president.gov.ua/ru/news/12121.html Обращение Президента к Украинскому народу по случаю 75-й годовщины Голодомора 1932—1933 годов] Пресс-служба Президента Украины Виктора Ющенко 22 ноября 2008.</ref><ref name="Presurg">[http://newsru.com/world/22nov2008/uyjh.html Президент Украины призвал Россию осудить преступления сталинизма] [[NEWSru]] 22 ноября 2008.</ref>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>. Hukbong napapaligiran grupo matapos ang 39 base Khalun - Arsan, ay lumampas na ng isang array Daxing papunta Solun. Kapag nakikita ninyo ang Army sa pamamagitan ng likod singsing 39 Khalun - Arsan magpatuloy sa silangan, ang mga Japanese ay may lakas na ginagamit upang harangan ang bawat pasukan sa Red Army sa Solun. Ang Red Army sundalo sa tulong ng artilerya ay pakikipagkompetensiya sa mga Japanese pampublikong tungkol sa bawat punto ng bumbero. Sa pagtindi ng brigada dibisyon artilerya ng tangke ng 124 at 206, tanghalian sa 12–8, ang Hukbong Pula abala kumpol base Khalun - Arsan, paglikha ng kanais-nais na kondisyon para sa Hukbong nakuha ang lungsod 39 Solun. Sa 13–8, matapos na nawasak ng higit sa 300 Japanese hukbo sa Solun - Vaniamao, ang Hukbong Pula sapilitang sa kawalerya Manchu divisions ng dalawang ng Japan's magpahuli. Hukbong nakuha ang lungsod 39 Vaniamao. Kaya, pagkatapos ng 6 na araw (mula 9 hanggang 14–8), ang Front ay advanced malalim sa Zabaikal nakatakas mula sa 250 kilometro sa 400 metros. Samantala, sa silangang Mansurya, ang Far Eastern Front ko, agrabyado ng kadiliman at storms, hindi inaasahang maaga sa kaaway muog ng pera kasama ang mga hangganan. Ang mabangis labanan naganap<ref>Birnhaum 1966: 36.</ref>. Artilerya yunit, tangke at makina baril ng militar ng aspeto ng Malayong Silangan ako sa isulong sa mahirap na mga kalagayan sa ang taiga, sila lang ay na matumbok ang kaaway, lamang ay upang gumawa ng paraan para sa kanyang maaga. Sa pamamagitan ng eruplano cover ang Air Force's, pagkatapos ng dalawang araw at gabi, ang Red Army ay 75 metros kilometro, nakuha ang batayang kumpol Khutoi, Dunin<ref>Birnhaum 1966: 15–18.</ref>. Ang nakuha Mudanjiang dumating kaya mabangis. Yunit ng 5 Army at Red Army Red Army ng numero ng isa pang-ilong hinati, ang mga review mula sa isulong Mudanjiang. Ang Japanese pwersa ay may intensified upang Mudanjiang block ang Red Army's isulong papunta sa sentro ng Manchu. gamitin nila ang pagpapakamatay parehong koponan, ang patuloy na puna. Sa 14–8, 26 No legions ng Hukbong Pula naabot ang lungsod ngunit ay nakaranas masidhi pagtutol sa pamamagitan ng Japanese hukbo sa wakas sapilitang upang umalis sa lungsod, bumuwelta sa hilagang-silangan<ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Neuvostoliitto ja toinen maailmansota| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#maailmansota| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref><ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Lopullinen voitto| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#voitto| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref>. Sa ilalim ng mga pangyayari, ang kumander ng Eastern Front ako ay nagpasya na-ipun-ipon ng lakas ng limang Army at ang ilan sa kanilang mga pwersang hinahawakan upang lumikha ng isang singsing sa ilong sa timog, at coordinate sa mga grupo Force bilang 25 hit sa kaliwang pakpak gilid ng Jilin, upang gupitin daan sa North Korea, sa Gitna at Silangang Mansurya. Sa 14–8, ang Red Army ay nakuha sa Limoiao at Jilin. Sa 08/12, Army ay may won 25 Khunsun, at papunta sa Vansin. Kaya, mula 9 sa 14–8, ang Eastern Front ko won ang mahalagang tagumpay, paggawa ng kapaki-pakinabang kondisyon thaun nakakasakit sa Harbin, Jilin at Changchun. Kasama ang maaaring mabuhay sa lupa o sa tubig yunit ng armada Pacific, ang Red Army ay nakunan ang port Iuki, Rasin, lagutin makipag-ugnayan sa Hukbo ng Kwantung ng Japan at ang kanyang ulo bumalik sa Korea<ref>Mandelbaum, side 103</ref> . Dawn sa 9–8, sa Eastern Front ako din nagsimula ang pag-atake sa Mansurya mula sa dalawang mga direksiyon: * Upang ang may-ari ng kasama ang ilog Sungari * Career suporta sa [[Sakhalin]]. Cape may-ari ng 15 undertakes Army sa tulong ng sa 2nd na brigada ng Amur bangka Red Jiang. Cape No 2 sundalo ng impanterya sa kumuha No 5. Dahil sa matagal na pag-ulan Amur River tumaas antas ng tubig, ay dapat na plano sa krus ang mga ilog ng legions ay hindi nakamit bilang binalak. Mga 9–8 umaga, ang impanterya divisions, sa tulong ng mga hangganan yunit bantay ay nakuha ang pinakamalaking isla sa Amur River, na sumusuporta sa mga yunit ng crossed ang ilog at suporta para sa Jiang Boat Co Amur red operasyon. 08/10 madaling araw sa 9 gabi, sa karamihan ng mga yunit ng Red Army ay na lalaki Shores ilog. Hukbong No 5 sa tulong ng hukbong-dagat ang brigada ng tatlong ilog din overcame at nakuha Usuri County Communications. Paunang tagumpay ng 15 Army at No 5 ay nilikha legions kanais-nais na kondisyon para sa Red Army sa atake sa bilang 2. 08/10 umaga, pagkatapos ng accounting para sa Communication Khe, legions ng 8 mga review tuwid papunta sa Baosin ay 14–8 at sa lungsod ganap na pag-aari. 15 Army matapos accounting para ibuhos sa bariles Jiang, magpatuloy kasama Sangsing sa Harbin. Hukbong Pula No 2 pagkatapos ng dalawang araw ng labanan ay may ginawa ang lugar sa timog ng Ilog Amur, sa 14–8 simulan ang pagsulong sa Sisika. Sa araw na 14–8, Red Army ay bagsak No 2 pagtatanggol Khaykhe, sa pamamagitan ng sub-sequence Khingan. Matapos lamang ang anim na araw pagkatapos ng simula ng kampanya, Sobiyet hukbo sa Mongolian armadong pwersa ay may crossed ang solid linya ng depensa ng kalaban, pagsira ng isang mahalagang bahagi ng Japanese at marami pa online access Harbin - Changchun - Shenyang. ==== Pagsisimula ng Digmaang Malamig ==== {{History Of The Cold War}} [[Talaksan:Marshall Plan.png|left|thumb|Mapa ng mga bansang mapagtatangapan ng tulong [[Marshall Plan]].]] [[Talaksan:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right|Ang "[[Allies of World War II|Big Three]]" sa Yalta Conference, [[Winston Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Joseph Stalin]]]] [[Talaksan:Tu-144-schoenefeld.jpg|thumb|left|300px]] Nabuo ang Digmaan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pagitan ng Estados Unidos at mga kaalyado nito at sa kabilang panig ang mga pangkat ng mga Bansa sa pamumuno ng Unyong Sobyet. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang makapangyarihang bansa. Sa halip, umiral ang labanang pandiplomatiko at pangkabuhayan at hidwaan tungkol sa ideolohiya at Kanlurang kapitalismo laban sa komunismo ng Silangang Europa. Sa simula, nakasentro ang Digmaang ito sa paggamit ng lakas-militar ng Unyong Sobyet at ang pagtatatag ng komunistang pamahalaan sa Silangang Europa. Nagdulot ito ng takot at pangamba sa marami na baka gawing komunista ang Kanlurang Europa pagkatapos makontrol ang Silangang Europa. Lumawak ang pagkakaiba sa politika ng dalawang panig dahil sa hidwaan sa ideolohiya. Naniniwala ang mga pinunong Marxist-Leninist na wawasakin ng kapitalismo ang sistemang Sobyet. Ang Estados Unidos naman ay may paniniwala at hinala na magpapalawak ng teritoryo at sasakupin ng Union of Soviet Socialist Republics (USSR) ang mundo. Pagkatapos ng mahabang panahong pagkakaibigan, nag-away ang Estados Unidos At Rusya tungkol sa mga suliranin sa Asya. Nagsimula ang kanilang alitan noong 1917 nang agawin ng mga komunista ang kapangyarihan at itinatag ang Unyong Sobyet at nagpahayag ng digmaang ideolohikal laban sa mga kapitalistang bansa sa kanluran. Nakialam ang Estados Unidos sa Unyong Sobyet sa pagpapadala ng 10,000 tropa sa pagitan ng 1918 at 1920 at tumanging kilalanin ang bagong Estado hanggang noong 1933. Nagtulong ang dalawang bansa laban sa Germany noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-4 hanggang 11 Pebrero 1945, nagpulong sina Pangulong Franklin D. Roosevelt ng Estados Unidos. Punong Ministro Winston Churchill ng Britanya at Josef Stalin ng USSR sa dating palasyo ni Czar Nicholas II sa Crimea sa timog dalampasigan ng Black Sea upang pag-usapan ang kapalaran ng daigdig. [[Talaksan:Cold war europe economic alliances map en.png|thumb|Alyansang Ekonomikong Europa]] Napagkasunduan na mananatili ang impluwensiya ng USSR sa mga pook na sinakop ng Red Army sa Silangang Europa. Bukod doon, mahahati ang Germany sa apat na sona na nasa pangangasiwa ng United Kingdom, United States at France sa kanluran at ang USSR sa silangan. Hinati rin ang Berlin na nasa loob ng sona ng Soviet sa ganitong paraan. Ang kompirmasyon ng balidasyon ng Marxismo ay hindi lamang sa usapin ng pang-ekonomiyang buhay ng lipunan. Sa pusod ng mga mistipikasyon na inilako simula ng 90s ay ang ideya ng panibagong panahon ng pandaigdigang kapayapaan. Ang kataposan ng Cold War, ang paglaho ng bloke sa silangan, na sinabi ni Reagan na "Imperyo ng Dimonyo", ay di umanong tatapos sa iba't-ibang armadong labanan bunga ng bangayan ng dalawang imperyalistang bloke mula 1947. Sa harap ng mistipikasyong ito hinggil sa posibilidad ng kapayapaan sa ilalim ng kapitalismo, laging binigyang diin ng marxismo ang imposibilidad para sa mga burges na estado na pawiin ang kanilang pang-ekonomiya at militar na tunggalian, laluna sa panahon ng pagbulusok-pababa. Kaya nagawa naming sumulat noong Enero 1990 na "Ang paglaho ng imperyalistang berdugong Ruso, at ang napipintong paglaho ng bloke sa pagitan ng Amerika at kanyang dating mga ‘kasosyo', ay magbukas ng pintuan para sa mas maraming lokal na bangayan. Ang mga tunggalian at labanang ito ay hindi, sa kasalukuyang mga sirkunstansiya, tutungo sa isang pandaigdigang labanan...Sa kabilang banda, dahil sa pagkawala ng disiplinang ipinataw ng presensiya ng mga bloke, ang mga labanang ito ay magiging mas marahas at mas marami, sa partikular, syempre, sa mga lugar na pinakamahina ang proletaryado". Hindi nagtagal, kinumpirma ng pandaigdigang kalagayan ang analisis na ito, ng pumutok ang unang digmaan sa Golpo sa Enero 1991 at ang digmaan sa dating Yugoslavia sa taglagas ng naturang taon. Magmula noon, walang hinto na ang madugo at barbarikong mga labanan. Hindi na namin malagay lahat dito pero mapansin natin sa partikular: Hindi na nagmumulto ang digmaan sa pandaigdigang saklaw, pero nakita natin ang pagkalag ng kadena ng imperyalistang mga antagonismo at lokal na mga digmaan na direktang may kaugnayan sa malalaking kapangyarihan, sa partikular ang pinakamakapangyarihan sa kanilang lahat, ang Amerika. Ang Amerika, na sa ilang dekada ay naging ‘pulis ng mundo', ay nagsisikap na patuloy itong ipatupad at palakasin ang kanyang papel sa harap ng ‘panibagong pandaigdigang kaguluhan' na lumitaw pagkatapos ng Cold War. Subalit habang seryoso nitong ginampanan ang kanyang papel, hindi ito ginawa para sa layuning makamit ang istabilidad sa mundo kundi para mapanatili ang kanyang liderato sa mundo, na lalong pinahina ng katotohanang wala na ang semento para pagkaisahin ang bawat imperyalistang bloke - ang banta mula sa karibal na bloke. Sa pagkawala ng ‘bantang Sobyet', ang tanging paraan para maipataw ng Amerika ang kanyang disiplina ay umasa sa kanyang pangunahing lakas, ang kanyang malaking superyoridad sa antas militar. Pero sa paggawa nito, ang imperyalistang polisiya ng Amerika ay siyang naging isa sa pangunahing mga salik ng pandaigdigang instabilidad.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=33}}</ref> The United States, Britain, France, Canada, Australia, New Zealand and several other countries began the massive "Berlin airlift", supplying West Berlin with food and other provisions.<ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=65-70}}</ref> [[Talaksan:C-47s at Tempelhof Airport Berlin 1948.jpg|thumb|Pagbabawas ng C-47s sa [[Internasyonal na Paliparan ng Tempelhof|paliparang Tempelhof]] sa Berlin sa kasagsagan ng Berlin Blockade.]] Ang pagpasok ng Demokratang si Barak Obama sa pagiging pinuno ng pangunahing kapangyarihan sa mundo ay nagluwal ng lahat ng klaseng ilusyon hinggil sa posibilidad ng pagbabago sa estratehikong oryentasyon ng Amerika, isang pagbabago na magbukas ng "panahon ng kapayapaan". Isa sa mga batayan ng mga ilusyong ito ay ang katotohanan na isa si Obama sa iilang senador na bumoto laban sa interbensiyong militar sa Iraq sa 2003, at hindi katulad ng kanyang Republikanong karibal na si McCain, komitido siya na paalisin ang armadong pwersa ng Amerika mula sa Iraq. Subalit ang mga ilusyong ito ay madaling bumangga sa realidad. Sa partikular, kung inisip ni Obama na umatras ang Amerika mula sa Iraq, ito ay para mapalakas ang kanyang panghihimasok sa Afghanistan at Pakistan. Dagdag pa, ang pagpapatuloy ng polisiyang militar ng Amerika ay malinaw na makita ng gawin ng bagong administrasyon na Kalihim ng Depensa si Gates, na nominado ni Bush.<ref name="miller26">{{Harvnb|Miller|2000|p=26}}</ref> In Mayo 1949, Stalin backed down and lifted the blockade.<ref name="Gaddis 2005, p. 34">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=34}}</ref><ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=180-81}}</ref> Sa realidad, ang bagong oryentasyon ng diplomasyang Amerika ay sumasang-ayon sa balangkas na nasa itaas. Ang kanyang layunin ay para makuha pa rin ang paghahari ng Amerika sa mundo sa pamamagitan ng kanyang superyoridad sa militar. Kaya ang kilos ni Obama para palakasin ang diplomasya ay para makaipon ng panahon at ispasyong kailangan para sa hindi maiwasang imperyalistang interbensiyon sa hinaharap ng kanyang militar, na sa kasalukuyan ay napakanipis at lubhang pagod na para isustini ang isa pang teatro ng digmaan kasabay ng Iraq at Afghanistan. [[Talaksan:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|left|thumb|Si Pangulong Truman, habang lumalagda sa '''''National Security Act of 1947''''' na kasama ang bisita sa Opisinang Oval.]] Subalit, gaya ng laging binigyang diin ng IKT, merong dalawang magkaibang opsiyon sa loob ng burgesya para makamit ang layunin nito: Ang unang opsiyon ay pinatupad ni Clinton sa kataposan ng 90s sa dating Yugoslavia, kung saan nagawa ng Amerika na makuha ang suporta ng pangunahing mga kapangyarihan sa kanlurang Uropa, sa partikular Alemanya at Pransiya, para makipagtulungan sa pambobomba ng NATO sa Serbia para pilitin itong iwanan ang Kosovo.<ref name="oneil15">{{cite book|last=O'Neil|first=Patrick|title=Post-communism and the Media in Eastern Europe|publisher=Routledge|year=1997|isbn=0714647659|p=15-25}}</ref> Ang ikalawang opsiyon ay ginamit sa digmaan sa Iraq sa 2003, na nangyari sa kabila ng mariing pagtutol ng Alemanya at Pransiya, na sa panahong ito, ay suportado ng Rusya sa loob ng UN Security Council. Subalit, alinman sa mga opsiyong ito ay hindi napigilan ang paghina ng liderato ng Amerika. Ang polisiya na ipilit ang mga bagay, na nakita sa dalawang termino ni Bush Junior, ay nagbunga hindi lang ng kaguluhan sa Iraq, na hindi na mapangibabawan, kundi sa lumalaking pagkakahiwalay ng diplomasyang Amerikano, na makita partikular sa ilang bansa na sumuporta sa Amerika sa 2003, tulad ng Espanya at Italya, ay lumayo na mula sa adbenturismo sa Iraq (hindi pa kasama ang patagong pagdistansiya ni Gordon Brown at gobyernong Britanya mula sa walang kondisyon na suporta na binigay ni Tony Blair sa adbenturismo sa Iraq). Sa panig nito, ang polisiyang "kooperasyon" na nais ng mga Demokrata ay walang katiyakan na makuha ang katapatan ng mga kapangyarihang nais kabigin ng Amerika sa kanyang gawaing militar, partikular dahil nagbigay ito sa ibang kapangyarihan ng mas malawak na puwang ng maniobra para itulak ang kanilang sariling interes. Sa ngayon, halimbawa, ang administrasyong Obama ay nagpasya ng mas pampalubag-loob na polisiya sa Iran at mas mahigpit naman sa Israel, dalawang oryentasyon na patungo sa iisang direksiyon dahil halos lahat ng mga Unyong Uropeo, laluna ang Alemanya at Pransiya, dalawang bansang naglalayong muling makuha ang kanilang dating impluwensiya sa Iraq at Iran. Ang oryentasyong ito ay hindi makapigil sa paglitaw ng mayor na mga tunggalian ng interes sa pagitan ng mga bansang ito at ng Amerika, laluna sa bahagi ng silangang Uropa (kung saan sinisikap ng Alemanya na mapanatili "de-prebilihiyong" relasyon sa Rusya) o Aprika (kung saan ang dalawang paksiyon na siyang dahilan ng karahasan at kaguluhan sa Congo ay sinusuportahan ng Amerika at Pransiya). Sa mas pangkalahatan, ang paglaho ng pagkahati ng mundo sa dalawang malaking bloke ay nagbukas ng pintuan para sa mga ambisyon ng nasa ikalawang antas ng mga imperyalista na lalupang nagpagulo sa internasyunal na sitwasyon. Ito ang kaso halimbawa sa Iran, na ang layunin ay makuha ang dominanteng posisyon sa Gitnang Silangan sa ilalim ng bandilang paglaban sa "Makapangyarihang Satanas" na Amerika at sa paglaban sa Israel. May malawak na kaparaanan, pinalawak ng Tsina ang kanyang impluwensiya sa ibang kontinente, partikular sa Aprika kung saan ang kanyang lumalaking pang-ekonomiyang presensiya ang batayan para sa diplomatiko at militar na presensiya, gaya ng nangyari sa digmaan sa Sudan. Kaya ang perspektiba na haharapin ng mundo matapos mahalal si Obama bilang pinuno ng pinakamalaking kapangyarihan sa mundo ay hindi pundamental na kaiba sa sitwasyon na nangibabaw hanggang ngayon: patuloy na komprontasyon sa pagitan ng mga kapangyarihan ng una o ikalawang hanay, patuloy na barbarikong mga digmaan na may mas mapaminsalang resulta (gutom, epidemya, malawakang dislokasyon) para sa mga populasyon na namuhay sa pinag-aagawang mga erya. Dapat din nating ikonsidera kung ang instabilidad na tinulak ng paglala ng krisis sa kabuuang serye ng mga mahirap na bansa ay hindi magbunga ng intensipikasyon ng mga komprontasyon sa pagitan ng pangkating militar sa loob ng mga bansang ito, na tulad ng dati, may partisipasyon ng iba't-ibang imperyalistang kapangyarihan. Naharap sa ganitong sitwasyon, si Obama at ang kanyang administrasyon ay hindi kayang ipagpatuloy ang mapandigmang mga polisiya ng kanyang mga nasundan, tulad ng nakita natin sa Afghanistan halimbawa, isang polisiya na kahalintulad ng lumalaking barbarismong militar. ==== Digmaang Sobyet-Afghan ==== {{see|Digmaang Sobyet-Afghan}} [[Talaksan:SovietInvasionAfghanistanMap.png|thumb|right|250px|Ang Pagsalakay ng Sobyet]] Ang Afghanistan ay sumang-ayon sa pamamagitan ng 1,747, si [[Ahmad Shah Abdali]], na pinasiyahan hanggang sa kanyang kamatayan 1772 Ang rehiyon ay dati nanirahan ng ilang iba't-ibang grupo ng mga pambansang upang malutas. Sa panahon ng 1800s at unang bahagi ng 1900s tried parehong Russia at ang British Empire upang makontrol ang Afghanistan, at pagkatapos, ito ay sa pagitan ng mga dakilang kapangyarihan (Britain kinokontrol na sa panahon na iyon malaking bahagi ng Timog Asya). Ito ay nagdulot, maki alia, sa tatlong mga Anglo-Afghan digmaan, kung saan ang ikatlong natapos na ang nanalo Afghans pinananatili nito sa pagsasarili. Afghanistan ay matapos na ito na gumagana ng maayos, albeit mahirap, relihiyon para sa monarkiya tungkol sa 300 taon. Nasasalungat sa mga dati na imahe ng Taliban at veils, ito ay isang napaka-liberal na bansa na may isang ayon sa kaugalian nagsasarili kanayunan. Problema ay maaaring lumabas dahil, subalit, at kahit na [[Afghanistan]] ay kanyang makatarungang bahagi ng demagogues at insurgents, at mag-alaga ng mga problemang ito bago namin nakuha ang isang pyudal na sistema kung saan ang vassals kinuha sa pangangalaga ng mga problema sa mga lokal na level (mga vassals Gusto mamaya play ng isang malaking papel na ginagampanan sa digmaan). [[Talaksan:BMD-1 in Afghanistan.jpg|thumb|left|250px|Mga Sobyet na paratroopers, sakay ng [[BMD-1]] sa [[Kabul]]]] 1,973 ibagsak, gayunman, ang huling hari, Zahir Shah, sa isang walang dugo kapalaran sa pamamagitan ng kanyang mga pinsan, Mohammed Daoud, na mamaya ibinigay ang kanyang sarili na itinalaga sa unang pangulo ng bansa.<ref name=GarthoffPages1017-1018>{{cite book|last=Garthoff|first=Raymond L.|title=Détente and Confrontation|location=Washington D.C.|publisher=The Brookings Institute|year=1994|pages=1017–1018}}</ref><ref>{{cite book|last=Arnold|first=Anthony|title=Afghanistan’s Two-Party Communism: Parcham and Khalq|location=Stanford|publisher=Hoover Institution Press|year=1983|page=96}}</ref> Rehimeng ito pinasiyahan hanggang 1,978, kapag ang mga partido komunista PDPA isinasagawa ang tinatawag na Saur rebolusyon at sa mga lider Noor Mohammed taraki ang naging bagong pangulo. Magkano pinasiyahan ang mga Sobyet rebolusyon ay di maliwanag, pero ang mga ito sa anumang paraan ay kasangkot diyan ay walang pag-aalinlangan (para sa mga halimbawa, ay ang pulutong ng mga [[Kasim Husseini]], ipinadala mula sa Russia para sa tunay na dahilan). Ang aming mga pagsusulit ay na bagaman ang mga Sobyet malinaw naman appreciated at suportado ng Saur rebolusyon, sinabi nila wala na impluwensiya ng mga kaganapan, maliban na ito marahil ay sa at nagsimula ang lahat ng ito, sila ay sa ibang salita ang isang papel sa Afghan rebolusyon, maihahambing sa [[Germany]]'s papel sa [[Russian]].<ref>{{cite book|last=Fisk|first=Robert|title=The Great War for Civilisation: the Conquest of the Middle East|location=London|publisher=Alfred Knopf|year=2005|pages=40–41|isbn=1-84115-007-X}}</ref> Revolutionaries nakatutok sa Kabul, na kung saan din pinamamahalaang upang makakuha ng kontrol kapag ito ay na-iisip na sa pamamagitan ng panalong ang pangunahing Estado ay manalo sa bansa, kung saan ang mga populasyon sa mga nayon at bukid na lugar, parang hindi halata ito. Palagay na ito ay bahagyang tama, karamihan ng populasyon ay relatibong sa una natural sa pamamagitan ng pagbabago ng kapangyarihan, ngunit ito ay overturned kapag ang PDPA partido ay nagsimulang ipatupad ang mga pagbabago sa mga magdala ng bansa para maging isang tunay na komunista ng estado na kung saan ang mga Sobyet modelo. Problema lumitaw kapag PDPA ng mga ideya tungkol sa nakaplanong ekonomiya, at sekularismo ay hindi appreciated sa Afghanistan's liberal, konserbatibo Muslim (ang mga partido ay sa isip na ang komunismo ay magkaroon ng isang makabuluhang epekto sa pampolitika na klima ilagay sa aming mga isip).<ref>{{Cite web |title=''The Soviet Invasion of Afghanistan in 1979: Failure of Intelligence or of the Policy Process? - Page 7 |url=http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |access-date=2010-07-07 |archive-date=2009-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325144233/http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |url-status=dead }}</ref> Isang uri ng paggalaw ng paglaban ay nagsimula sa ilang sandali lamang matapos na ito ay may isang pulutong ng mga armadong pakikibaka. Tulad ng paglaban sa pangkalahatan ay binigyan ng pangkaraniwang pangalan Mujahedin, na kung saan ay ang maramihan ng Arabic salitang "mujahid", ibig sabihin ay "ang labanan", ngunit sa halip ay nauunawaan bilang "ang dala ng Jihad." Ang mga Muslim laban Fighters ay nagkaroon ng malakas na suporta mula sa Pakistan, kung saan ang kanilang labanan ay nakita bilang isang makatwiran pagtatanggol laban sa masama aaklas, at sa karamihan ng mga kanluranin sa mundo, kung saan ito ay makikita bilang isang mahusay na masama para sa komunismo. PDPA hinahangad militar aid mula sa Unyong Sobyet, na sa una ay napaka-urong-sulong na ang pagpapadala ng hukbo sa bansa. Sobyet Union, gayunman, ay handa sa pananalapi ang makipag-away, at may na ang pera ay maaaring bumili ng PDPA militar ng suporta mula sa mga nabanggit vassals. [[Talaksan:Muja on radio in Munda Dir.jpg|thumb|Isang mandirigmang [[mujahideen]] sa[[Kunar]] na gumagamit ng kommunikasyon.]] Kahit sa loob ng PDPA ay, gayunman, ang labanan, sa pagitan ng matinding Khalqisterna at ang mas katamtaman Parchamisterna. Mga kasalungat na humantong sa presidente taraki, na belonged Parchamisterna, bigti ang tag-init ng 1,979 at ang Khalqisternas lider Hafizullah Amin ipinahayag ang kanyang sarili sa bagong pangulo. Amin ay very hard sa populasyon (tungkol sa 1.5 million<ref>Gregory Feifer ''The Great Gamble'', pp.169-170</ref> Afghans ay tinatayang may namatay sa panahon ng kanyang kaharian ng takot), habang siya ay gumanap ng isang nakakagulat na malambot na linya ng mga banyagang patakaran tungo sa Estados Unidos at Pakistan, na humantong sa Sobyet paglusob Pasko 1979 Ang pagsalakay ay hindi itinuro laban sa mga rebels pagsalungat, ngunit laban sa mga Komunista na pamahalaan, na kung saan sila sa una suportado.<ref>{{cite book | last = Yousaf, Mohammad & Adkin, Mark | title = Afghanistan, the bear trap: the defeat of a superpower | year= 1992 | publisher = Casemate |isbn= 0 9711709 2 4| pages= 159}}</ref> ==== Panunungkulan ni Mihail Gorbačëv ==== [[Talaksan:Reagan and Gorbachev signing.jpg|thumb|250px|right|Si [[Mga Pangulo ng Estados Unidos|Pangulo]] [[Ronald Reagan]] at Sekretyang Heneral ng Sobyet [[Mihail Gorbačëv]] na pinipirmahan ang [[Kasunduang Intermediate-Range Nuclear Forces|Kasunduang INF]] , noong 1987.<ref>[http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1282/is_n12_v42/ai_9119705 The red blues&nbsp;— Soviet politics] by Brian Crozier, ''[[National Review]]'', 25 Hunyo 1990.</ref>]] Noong 1985, nahirang na pinuno ng Partidong Komunista si Gorbachev. Sa simula pa lamang ng kanyang pamumuno, ipinadama na niya ang pagpapatupad sa mag ng pagbabagong Radikal. Pinakasentro ng mga Radikal na repormang kanyang ipinatupad ang tinatawag na Perestroika o pagrereorganisa o pagrereestruktura. Pangunahing prinsipyo ng Perstroika ang nagsasaad na hindi kailanman maaaring gamitin ang Sandatang Nuklear upang matupad ang layuning Pampolitika, Ekonomik at ideolohikal ng isang Bansa. Batay dito, walang saysay at hindi makatwiran ang Armas-Nuklear. Sa anumang digmaan magagamit ang Armas-Nuklear , walang maituturing na panalo o natalo sapagkat mawawala ang kabihasnan ng buong Daigdig<ref>[http://www.rspp.su/sobor/conf_2006/istoki_duh_nrav_crisis.html Origins of Moral-Ethical Crisis and Ways to Overcome it] by V.A.Drozhin Honoured Lawyer of Russia.</ref>. == Patakaran == {{see|Mga Konstitusyon ng Unyong Sobyet}} Para sa unang pagkakataon ay sa 1923 sa ang Sobiyet Union binuo ng isang buong saligang batas, ang Sobiyet Saligang-Batas ng 1924 . Ito ay sa 1936 sa pamamagitan ng Stalin Saligang Batas papalitan. Pormal, ang Sobiyet Union ay isang pederal na unyon ng mga manghahalal estado ( republics ), sa katunayan ito ay isang centrally -pinamamahalaan, at ang Russian SFSR-dominado estado. Panggalan lamang, ito ay democratically sa pamamagitan ng mga konseho ng Russian Совет / o ang Sobiyet parliyamento pinasiyahan. Ang tunay na kapangyarihan ay ngunit palaging kasama ang pamumuno ng Partido Komunista ng Sobiyet Union , ang bansa lalo na sa ilalim ng Stalin totalitaryo , mamaya sa halip diktatoryal maghahari. Sa katapusan ng USSR undertook Mikhail Gorbachev sa ilalim ng susi salita glasnost at perestroika pagsisikap at epektibong demokratikong institusyon sa kitang ipakilala. Ang Pamahalaan ng Sobiyet Union ay hindi lamang ang mananagot para sa mga batas, pangangasiwa at kapangyarihan ng bansa kundi pati na rin pinamamahalaang ang ekonomiya. Ang pangunahing mga pampolitikang mga desisyon kinuha sa pamamagitan ng mga pangunahing institusyong pampolitika ng bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s ay ang pormal na estruktura ng estado na katulad ng sa kanluran sistemang pampolitika na inayos. Ito magtakda ng isang saligang-batas, ang lahat ng institusyon ng estado at isang garantiya sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitikang karapatan at mga karapatan bilang mamamayan. Ang isang pambatasan kapangyarihan, ang Kongreso ng People's Deputies at isang permanenteng pambatasan Konseho, ang kataas-taasang Sobyet , bilang isang kinatawan ng katawan na kumakatawan sa kapangyarihan ng mga tao. Ang kataas-taasang Sobyet inihalal ang presidyum , ang Chairman rin ay nagsilbi bilang pinuno ng estado at supervised ng Konseho ng People's Commissars, mamaya ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ng mga executive kapangyarihan. Ang Chairman ng Konseho ng People's Commissars, na ang halalan ay na-confirm sa pamamagitan ng kongreso ay ang pinuno ng pamahalaan. Isang verfassungsbasierte puwersa ng hukuman ay kinakatawan ng isang sistema ng korte, ang chief ng Korte Suprema ay. Ang Korte Suprema ay responsable para sa pagsubaybay ng legalidad ng mga institusyon ng pamahalaan. Ayon sa Saligang-Batas ng 1977, ang bansa ay isang pederal na estruktura, exhorting ang iba't-ibang mga republics ng mga tiyak na pinakamataas na puno mga karapatan (hal. ang desisyon sa politika minorya). Sa pagsasanay, gayunman, marami sa mga tungkulin ng iba't-ibang mga institusyon ng pamahalaan mula sa mga lamang awtorisadong partido, CPSU ang gumanap. Ang tunay pundasyon, at patakaran ng mga desisyon na nakuha sa pamamagitan ng partido at tinanggap ng pamahalaan, sa halip ang mga desisyon ng partido ratified bilang batas mismo ay nagpasya. Ang bilang ng mga iba't-ibang mekanismo nakasisiguro na ang pamahalaan ay sumali sa mga desisyon ng partido. Habang naroon ay ang mga mamamayan ng Sobiyet Union upang magpasya sa lahat ng mga halalan, kung saan ang kandidato na kanilang pinili, ngunit bilang na kabilang sa lahat ng kandidato ng Partido Komunista at had sa ay inilabas up sa pamamagitan ng mga partido, ay ang Partido Komunista at ibahagi ang lahat ng mga mahahalagang posisyon sa pamahalaan sa mga tao ng partido pamumuno sa ay tapat. Ang mga tao sa mga posisyon ng pamahalaan ay mahigpit na supervised ng CPSU, upang maiwasan ito differed mula sa mga opisyal na linya. Ang pangunahing gawain ng ehekutibo sangay , ang Konseho ng mga ministro, ay ang pamamahala ng ekonomiya. Ang Konseho ng ministro ay sa buong panahon ng kanyang buhay sa Partido Komunista abala tapat sa politiko, ang chairman ng Konseho ng mga ministro ay palaging isang miyembro ng Politburo, ang central tagahatol ng CPSU. Kadalasan ito ay din ang Pangkalahatang Kalihim ng Partido ang kanyang sarili, ang chairman ay isang nangingibabaw na posisyon sa ibabaw ng iba pang mga ministro. Ayon sa Saligang-Batas ng 1978 ay ang pinakamataas na pambatasan katawan ng Sobiyet Union ng Kongreso ng People's Deputies .Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng isang mas maliit na, permanenteng legislative Assembly, ang kataas-taasang Sobyet sa chairman nito, ang pinuno ng estado ay sa parehong oras. Kahit ang Kongreso ng People's theory ay nag-iisa ang mga karapatan sa magpatibay batas, siya ay nakilala lamang bihira, sa draft batas ng Partido, ang Konseho ng mga ministro at ang kataas-taasang Soviets sa sumang-ayon. == Politika == {{see|Politika ng Unyong Sobyet}} {{see|Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable" |- ! Pinuno ng Estado !! Pinuno ng Pamahalaan |- | : Pinuno ng Komite ng Sentrong Ehekutibo: * [[Kamenev, Lev Borisovich|L. B. Кamenev]] (mula noong Oktubre 27 (Nobyembre 9) 1917), * [[Sverdlov, Yakob|Y. Sverdlov]] (с 8 Nobyembre (21 Nobyembre) 1917), * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] (с 30 Marso 1919). : (Presidyum ng Ehekutibong Komite Sentral) USSR: * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] 1938—1946 * [[Shvernik, Nikolai Mihailovich|Н. М. Shvernik]] 1946—1953 * [[Voroshilov, Clement Еfremovich|К. Е. Voroshilov]] 1953—1960 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] 1960—1964, Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU (1964—1982) * [[Mikoyan, Аnastas Ivanovich|A. I. Мikoyan]] 1964—1965 * [[Podgorny, Nikolai Viktorovich|N. V. Podgorny]] 1965—1977 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] (1977—1982), Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU PKSU (1964—1982) * [[Andropv, Yuri Vladimorovich|Y. V. Аndropov]] (1983—1984), Kalihim-Heneral ng PKSU(1982—1984) * [[Chernenko, Кonstantin Ustinovich|К. U. Chernenko]] (1984—1985), Kalihim-Heneral ng PKSU (1984—1985) * [[Gromyko, Аndreiy Аndreyevich|А. А. Gromyko]] (1985—1988) * [[Gorbachev, Mihail Sergeyevich|М. S. Gorbachev]] (1985—1991), Kalihim-Heneral ng KPSU 1985—1991. : Президент СССР: * М. С. Горбачёв [[15 марта]] 1990 — [[25 декабря]] 1991. | : Председатели Совета Народных Комиссаров (с [[15 апреля]] [[1946 год]]а — Совета Министров) СССР: * [[Ленин, Владимир Ильич|В. И. Ленин]] (1922—1924) * [[Рыков, Алексей Иванович|А. И. Рыков]] (1924—1930) * [[Молотов, Вячеслав Михайлович|В. М. Молотов]] (1930—1941) * [[Сталин, Иосиф Виссарионович|И. В. Сталин]] (1941—1953), генеральный секретарь ЦК ВКП (б) (КПСС) в 1922—1934 * [[Маленков, Георгий Максимилианович|Г. М. Маленков]] (март 1953—1955) * [[Булганин, Николай Александрович|Н. А. Булганин]] (1955—1958) * [[Хрущёв, Никита Сергеевич|Н. С. Хрущёв]] (1958—1964), первый секретарь ЦК КПСС в 1953—1964 * [[Косыгин, Алексей Николаевич|А. Н. Косыгин]] (1964—1980) * [[Тихонов, Николай Александрович|Н. А. Тихонов]] (1980—1985) * [[Рыжков, Николай Иванович|Н. И. Рыжков]] (1985—1991) : Премьер-министр СССР: * [[Павлов, Валентин Сергеевич|В. С. Павлов]] (1991) : Председатель [[Комитет по оперативному управлению народным хозяйством СССР|КОУНХ СССР]], [[Межреспубликанский экономический комитет СССР|МЭК СССР]]: * [[Силаев, Иван Степанович|И. С. Силаев]] (1991) |} {{Wikisource|Treaty on the Creation of the USSR}} Noong huling 1980's, ang gobyerno ay nagpakita ng maraming karakter sa kilalang demokratikong liberal ng sistemang pampolitika. Sa karamihan, ang konstitusyon at nagtayo ng ibat-ibang organisasyon ng gobyerno at grantiya ang mga mamamayan ng pampolitika at karapatang pantao. Ang lehislatura at binubuo ng [[Congress of People's Deputies]],at ang matibay na lehislatura, ang [[Supremong Sobyet]], at [[Council of Ministers of the USSR|Council of Ministers]]<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure</ref><ref>http://law.jrank.org/pages/7663/Inquisitorial-System.html</ref>. Ang pamahalaan ng Unyong Sobyet ay ibibigay sa ekonomiya ng bansa at lipunan. Ito ay ipinatupad sa desisyon na ginawa ng mga nangungunang mga institusyong pampolitika sa bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s, ang gobyerno ay lumitaw na magkaroon ng maraming mga katangian sa karaniwang sa liberal demokratikong sistemang pampolitika. Halimbawa, ang saligang batas ng isang itinatag lahat ng mga organisasyon ng pamahalaan at ibinibigay sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitika at sibiko karapatan. Ang isang pambatasan katawan, ang Kongreso ng People's Deputies , at ang kanyang nakatayo lehislatura, ang kataas-taasang Sobyet , kinakatawan ang prinsipyo ng soberanya popular. Ang kataas-taasang Sobyet, kung saan ay isang inihalal chairman na nagbigay pinuno ng estado, oversaw ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ang executive sangay ng pamahalaan. Ang chairman ng Konseho ng mga ministro, na ang pagpili ay inaprobahan ng kataas-taasang Sobyet, nagbigay pinuno ng pamahalaan. Ang isang constitutionally based panghukuman sangay ng pamahalaan kasama ang isang hukuman na sistema, buhok sa pamamagitan ng Kataas-taasang Hukuman, na noon ay responsable para sa overseeing ang pagtalima ng Sobyet batas sa pamamagitan ng pamahalaan katawan. Ayon sa 1977 Saligang Batas Sobyet , ang gobyerno ay nagkaroon ng mga pederal na estruktura, na nagpapahintulot sa republics ng ilang kapangyarihan sa pagpapatupad ng patakaran at nag-aalok ng national minorities ang anyo ng pagsali sa pamamahala ng kanilang sariling mga gawain. Sa pagsasanay, gayunman, ang gobyerno ay kitang-kita differed mula sa Western sistema. In the late 1980s, the CPSU performed many functions that governments of other countries usually perform. Sa huli 1980s, ang CPSU ginanap sa maraming mga function na ang mga pamahalaan ng ibang bansa ay karaniwang gumanap. For example, the party decided on the policy alternatives that the government ultimately implemented. Halimbawa, ang mga partido ay nagpasya sa ang alternatibo patakaran na pamahalaan ang ipinatupad sa huli. The government merely ratified the party's decisions to lend them an aura of legitimacy. Ang pamahalaan lamang ratified desisyon ng partido sa bang ipahiram sa kanila ang isang aura ng pagkalehitimo. Ang CPSU ay ang ginagamit ng iba't-ibang pamamaraan upang matiyak na ang pamahalaan ng adhered upang ang mga patakaran. Ang mga partido, ang paggamit nito nomenklatura kapangyarihan, inilagay nito loyalists sa mga posisyon ng pamumuno sa buong pamahalaan, kung saan sila ay napapailalim sa kaugalian ng demokratikong sentralismo.Ang katawan ng partido ay malapit na binabantayan ang kilos ng Ministries pamahalaan, mga ahensiya, at lehislatibong organo. Ang nilalaman ng Saligang Batas ng Sobyet differed sa maraming mga paraan mula sa tipikal na konstitusyong kanluranin. Ito ay karaniwang inilalarawan sa mga umiiral na mga relasyon pampolitika, gaya ng tinukoy sa pamamagitan ng CPSU, sa halip na prescribing ng isang magandang hanay ng mga pampolitikang mga relasyon. Ang Saligang Batas ay mahaba at detalyadong, pagbibigay ng teknikal na detalye para sa mga indibidwal na organo ng pamahalaan. Ang Saligang Batas kasama pampolitikang pahayag, tulad ng mga banyagang patakaran ng mga layunin, at ibinigay ng isang panteorya kahulugan ng estado sa loob ng ideological framework ng Marxism-Leninism . Ang CPSU pamumuno ay maaaring radically baguhin ang saligang batas o muling paggawa ito ganap na, tulad ng ito ay ilang ulit sa buong kasaysayan nito. Ang Sanggunian ng mga ministro sa tamang bilang ng executive body ng pamahalaan. Its most important duties lay in the administration of the economy. Ang pinaka-mahalagang mga tungkulin ilatag sa pangangasiwa ng ekonomiya. The council was thoroughly under the control of the CPSU, and its chairman—the Soviet prime minister —was always a member of the Politburo . Ang mga konseho ay lubusan sa ilalim ng kontrol ng CPSU, at chairman nito-ang Sobiyet kalakasan ministro -ay palaging isang miyembro ng Politburo . The council, which in 1989 included more than 100 members, was too large and unwieldy to act as a unified executive body. Ang konseho, na sa 1989 kasama ng higit sa 100 mga kasapi, ay masyadong malaki at mahirap gamitin upang kumilos bilang isang pinag-isa katawan executive. The council's Presidium , made up of the leading economic administrators and led by the chairman, exercised dominant power within the Council of Ministers. Ang konseho ng presidyum , na binubuo ng mga pangunahing pang-ekonomiyang mga administrator at inakay ng chairman, exercised nangingibabaw na kapangyarihan sa loob ng Konseho ng mga ministro. Ayon sa Saligang Batas, bilang susugan sa 1988, ang pinakamataas na pambatasan katawan sa Sobiyet Union ay ang Kongreso ng People's Deputies, na convened sa unang pagkakataon Mayo 1989. Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng kongreso nakatayo, ang kataas-taasang Sobyet, at ang halalan ng mga pinuno ng Kataas-taasang Sobyet, na sa tamang bilang pinuno ng estado. Sa teorya, ang Kongreso ng People's Deputies at ang kataas-taasang Sobyet ay malaki sa lehislatibong kapangyarihan. Sa pagsasanay, gayunman, ang Kongreso ng People's Deputies matugunan at madalang lamang upang maaprubahan ang mga desisyon na ginawa ng partido, ang Konseho ng mga ministro, at ang kanyang sariling mga kataas-taasang Sobyet. Ang kataas-taasang Sobyet, ang presidyum ng Kataas-taasang Sobyet, ang chairman ng kataas-taasang Sobyet, at ang Konseho ng ministro ay malaking kapangyarihan na gumawa ng batas na batas, decrees, resolution, at umiiral na mga order sa populasyon. Ang Kongreso ng People's Deputies ay ang kapangyarihan upang pagtibayin mga desisyon. ==== Sistemang Panghukuman ==== {{see|Mga Batas ng Unyong Sobyet}} Ang puwersa ng hukuman ay hindi malaya mula sa iba pang sangay ng pamahalaan. Ang Korte Suprema supervised ang mas mababang korte at inilapat ang batas bilang itinatag ng Saligang-Batas o bilang interpreted sa pamamagitan ng Kataas-taasang ang Sobyet. Ang Constitutional pagkapansin Committee susuriin ang constitutionality ng batas at gawa. Ang Sobiyet Union utilized ang pansiyasat sistema ng batas Romano , na kung saan ang hukom, prokurator, at pagtatanggol abogado trabaho collaboratively upang maitaguyod ang katotohanan. ==== Ang Estadong Sobyet ==== Ang Unyong Sobyet ay isang pederal na estado na binubuo ng 15 republics (16 sa pagitan ng 1946 at 1956) ay sumali sa sama-sama sa isang kusang-loob theoretically unyon; ito ay ang manilay-nilay sitwasyon na binuo ang batayan ng Byelorussian at Ukrainian SSRs pagiging kasapi sa [[United Nations]] . Sa iba, isang serye ng mga teritoryal na yunit na binubuo ng republics. Ang republics din na nakapaloob HURISDIksiyon naglalayong maprotektahan ang interes ng pambansang minorities. Ang republics ay kanilang sariling mga constitutions, na, kasama ang lahat ng kasapi sa unyon Saligang Batas, ay nagbibigay ng panteorya dibisyon ng kapangyarihan sa Sobiyet Union. Lahat ng mga republics maliban Russian SFSR ay ang kanilang sariling mga partido komunista. Sa 1989, gayunman, ang CPSU at ang sentral na pamahalaan pinanatili ang lahat ng makabuluhang kapangyarihan, setting ng mga patakaran na na-executed by republikano, probinsiya, oblast, at distrito na pamahalaan. Ang isa ay ang Sobiyet ng Union , na katawanin mga tao nang walang itinatangi, at ang mga Sobyet ng mga nasyonalidad , na kinakatawan ng iba't-ibang ethnicities sa Union ng Sobiyet Sosyalista Republics. ==== Pinuno ng Konseho ng Mamamayang Komisar ng Unyong Sobyet<ref>{{cite web|author=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure |title=inquisitorial procedure (law) - Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com|accessdate=2010-05-16}}</ref> ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" ! !! Pangalan !! Panunungkulan !! Komento |- | [[Talaksan:Mikhail Gorbachev 1987 Cropped.jpg|90px|Mikhail Gorbatsjov]] || [[Mikhail Gorbachev]] || 1985–1991 || Si Gorbachev ang nagpatigil ng mga transaksiyon ng buong unyon. |- | || [[Konstantin Chernenko]] || 1984–1985 || Si Chernenko ay namuno sa 13 hukbo ng unyon, siya ang ikaanim ng [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]]. |- | || [[Yuri Andropov]] || 1982–1984 || Namuno si Andropov sa Rebolusyong Hungarian at ikalimang Sekretarya Heneral. |- | [[Talaksan:Brezhnev 1973.jpg|90px|Leonid Brezjnev]] || [[Leonid Brezhnev]] || 1964–1982 || Pinaganda ni Brezhnev ang ekonomiya ng kanyang bansa, at pinangalanang ''Pinakamagaling, pinaigting ang relasyon ng Unyong Sobyet sa [[Estados Unidos]] noong 1970 at pinabalik ang hukbong sobyet mula sa [[Krisis sa Afghanistan|Afghanistan 1979]]. Sa panahon ni Brezhnev, ginawa ulit ang lyriko ng pambansang awit na hindi naglalaman ng pagpuri kay Stalin. |- | [[Talaksan:Nikita Khrusjtsjov.jpg|90px|Nikita Khrusjtsjov]] || [[Nikita Khrushchev]] || 1953–1964 || Ginawa ni Khrushchev ang kanyang makakaya para pigilan ang [[Krisis sa Cuba]]. Ginawa niya ang tinatawag na de-Stalinization sa pamamagitan ng pagbura ng buong lyriko ng pambansang awit ng mga Sobyet (dahil ito ay naglalaman ng pagpuri kay Stalin), pagpapalit ng pangalan ng mga lungsod na nakapangalan kay Stalin (tulad ng Stalingrad na naging Leningrad na ngayon ay Saint Petersburg), at pagtatanggal sa mga istatwa ni Stalin. |- | || [[Georgy Malenkov]] || 1953 || Ama ni Malenkov si Stalin na kilala sa buong bansa, at inagaw sa kanya ang kapangyarihan. |- ||| [[Joseph Stalin]] || 1924–1953 || Si Stalin ang heneral na nagpapanalo ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa Unyong Sobyet at gumawa ng mga reporma na makakatulong sa bansa, mas lalo sa ekonomiya na malaki ang kontribusyon. Kilala rin siya sa mga marahas na pagpatay sa mga "kalaban ng komunismo", at ang pagpatay na ito ay tinatawag na "Great Purge". |- ||| [[Vladimir Lenin]] || 1922–1924 || Si Lenin ang nagtatag ng buong Unyong Sobyet at namuno sa mga [[Bolsheviks]]. |} [[Talaksan:Moscow Kremlin.jpg|thumb|250px|Ang [[Moscow Kremlin]], ang opisyal na tirahan ng gobyernong Unyong Sobyet.]] * 1917–1922 – [[Lenin|Vladimir Lenin]] * 1922–1953 – [[Stalin|Joseph Stalin]] * 1953–1955 – [[Georgi Malenkov]] * 1955–1964 – [[Nikita Khrushchev]] * 1964–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Chernenko]] * 1985–1991 – [[Mihail Gorbačëv]] <timeline> ImageSize = width:800 height:100 PlotArea = width:700 height:80 left:0 bottom:20 DateFormat = yyyy Period = from:1917 till:1991 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1920 # there is no automatic collision detection, # so shift texts up or down manually to avoid overlap Define $dy = 25 # shift text to up side of bar PlotData= bar:Leaders color:red width:75 mark:(line,white) align:left fontsize:S from:start till:1922 shift:(-10,$dy) text:[[Lenin|Vladimir~Iljits~Lenin]] from:1922 till:1953 shift:(-30,$dy) text:[[Stalin|Josif Stalin]] from:1953 till:1955 shift:(-7,-5) text:[[Georgi Malenkov|Georgi]]~[[Georgi Malenkov|Malenkov]] from:1955 till:1964 shift:(-40,$dy) text:[[Nikita Hruštšov]] from:1964 till:1982 shift:(-35,$dy) text:[[Leonid Brežnev]] from:1982 till:1984 shift:( -7, 5) text:[[Juri Andropov|Juri]]~[[Juri Andropov|Andropov]] from:1984 till:1985 shift:( -3,-20) text:[[Konstantin Tšernenko|Konstantin]]~[[Konstantin Tšernenko|Tšernenko]] from:1985 till:end shift:(-25,$dy) text:[[Mihail Gorbatšov|Mihail]]~[[Mihail Gorbatšov|Gorbatšov]] </timeline> ==== Pinuno ng Sentral na Ehekutibong Komisyon ng Lahat ng Kongresong Ruso ng Sobyet ==== * 1917 – [[Lev Kamenev]] * 1917–1919 – [[Jakov Sverdlov]] * 1919–1946 – [[Mihail Kalinin]] * 1946–1953 – [[Nikolai Švernik]] * 1953–1960 – [[Kliment Vorošilov]] * 1960–1964 – [[Leonid Brežnev]] * 1964–1965 – [[Anastas Mikojan]] * 1965–1977 – [[Nikolai Podgornyi]] * 1977–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1983 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1983–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Tšernenko]] * 1985 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1985–1988 – [[Andrei Gromyko]] * 1988–1991 – [[Mihail Gorbašev]] == Mga ugnayang panlabas pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig == {{see|Mga Ugnayang Panlabas ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:CEMA members.png|thumb|Mapa ng [[Comecon]] (1986) na kung saan kasama ang Unyong Sobyet at ang mga kakampi nito.<br /> {{legend|#C00000|kasapi}} {{legend|#FF40FF|mga kasaping hindi nakipagtulungan}} {{legend|#FF0000|kasali}} {{legend|#FFD700|taga-tingin}} ]] Kapag tinanggihan diplomatikong pagkilala ng libreng mundo, ang Sobiyet Union ay opisyal na may ugnayan talaga ang lahat ng mga bansa ng daigdig noong dekada 40. Ang Unyong Sobyet din ay umusbong mula sa pagiging isang tagalabas sa mga pandaigdigang kapisanan at mga negosasyon sa pagiging isa sa mga arbiters ng mundo kapalaran matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Isang kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] at ang kanyang pundasyon sa 1945, ang Unyong Sobyet ay naging isa sa limang permanenteng kasapi ng Konsehong Pangkaligtasan ng UN, kung saan nagbigay ito ng karapatan sa pagbeto ng anumang ng kanyang resolusyon. [[Talaksan:Teheran conference-1943.jpg|thumb|left|Kaliwa pakanan: [[Pinuno ng Unyong Sobyet]] [[Joseph Stalin]], [[Pangulo ng Estados Unidos]] [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Punong Ministro ng Nagkakaisang Kaharian]] [[Winston Churchill]].]] Ang Unyong Sobyet ay lumitaw mula sa World War II bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa sa daigdig, isang posisyong pinananatili para sa apat na dekada sa pamamagitan ng kanyang pananakop sa Silangang Europa (tingnan ang Eastern Bloc), panlakas militar, pang-ekonomiya ng lakas, tulong sa pagbubuo ng bansa, at pang-agham pananaliksik, lalo na puwang sa teknolohiya at sandata. Lumalaki ang impluwensiya ng Unyong Sobyet sa ibang bansa pagkatapos ng mga taon ng digmaan. Nakatulong humantong sa isang komunistang sistema ng estado sa Silangang Europa na nagkakaisa sa pamamagitan ng militar at pang-ekonomiyang mga kasunduan. Hinigitan nito ang Imperyo ng Britanya bilang isang pandaigdigang pinakamalakas, parehong sa isang militar kamalayan at kakayahan nito upang mapalawak ang kanyang impluwensiya sa ibayo ng hangganan nito. Ang Sanggunian para sa Mutual Economic Assistance (Comecon), 1949–1991, ay isang pang-ekonomiyang kapisanan ng mga estadong komunista at ng isang uri ng Eastern Bloc katumbas ng-ngunit mas heograpiya napapabilang sa-ang European Economic Community. Ang militar kapilas sa Comecon ay ang [[Kasunduan ng Varsovia]], bagaman Comecon ng pagiging kasapi ay makabuluhang mas malawak na. Ang naglalarawan Comecon kataga ay kadalasang ginagamit sa lahat ng mga gawain maraming panig na kinasasangkutan ng mga miyembro ng organisasyon, sa halip na hinihigpitan sa direktang pag-andar ng Comecon nito at organo. Sa paggamit na ito ay paminsan-minsan extended na rin sa bilateral relations sa mga miyembro, dahil sa ang sistema ng sosyalista internasyonal na pang-ekonomiyang mga relasyon, maraming panig accords-karaniwang ng isang pangkalahatang-kalikasan tended na ipinatupad sa pamamagitan ng isang hanay ng mga mas detalyadong, bilateral kasunduan. Ang [[Moscow]] ay itinuturing sa Silangang Europa na maging isang buffer zone para sa mga inaabangan ng pagtatanggol nito kanluran mga hangganan at nakasisiguro sa kanyang kontrol ng rehiyon sa pamamagitan ng transforming ang East European bansa sa estado satelayt. Sobiyet hukbo intervened sa 1956 Revolution Hungarian at nabanggit ang Brezhnev doktrina , ang Sobiyet kapilas sa US Johnson doktrina at mamaya Nixon doktrina , at nakatulong paalisin ang Czechoslovak pamahalaan sa 1968, minsan na sinasangguni na ang Prague Spring . Sa huli ng 1950s, ang isang paghaharap sa Tsina tungkol sa USSR's paglalapitan sa may ang West at kung ano ang Mao perceived bilang Khrushchev's rebisyonismo na humantong sa mga Sino-Sobyet split . Ito nagresulta sa isang break sa buong global Komunista kilusan at Komunista regimes sa Albania at Cambodia sa pagpili kapanig sa Tsina sa lugar ng USSR. Para sa isang oras, digmaan sa pagitan ng mga dating allies lumitaw na maging isang posibilidad; habang relasyon ay cool sa panahon ng 1970s, ay hindi sila bumalik sa kanormalan hanggang sa Gorbachev panahon. Sa panahon ng parehong panahon, ang isang pangkasalukuyan paghaharap sa pagitan ng mga Sobiyet Union at ng Estados Unidos sa loob ng Sobyet paglawak ng nuclear missiles sa Cuba sparked ang Cuban misayl Crisis sa 1962. Ang KGB (Committee para sa Estado Security) nagsilbi sa isang paraan na ang Sobiyet kapilas sa pareho ng Federal Bureau ng imbestigasyon at ang Central Intelligence Agency sa US Ito ran ang isang malaki at matibay na network ng mga informants sa buong Sobiyet Union, na kung saan ay ginagamit upang masubaybayan ang mga paglabag sa batas. Matapos ang pagbagsak ng Sobiyet Union, ito ay pinalitan sa Rusya sa pamamagitan ng mga SVR (Foreign Intelligence Service) at ang FSB (Federal Security Service ng Russian Federation). [[Talaksan:Carter Brezhnev sign SALT II.jpg|thumb|Si [[Leonid Brezhnev]] at [[Jimmy Carter]], pumipirma ng SALT II treaty, noong 18 Hunyo 1979, sa [[Vienna]].]] Ang KGB ay hindi na walang matibay pangangasiwa. Ang GRU (Main Intelligence pangangasiwaan), hindi publicized ng Sobiyet Union hanggang sa dulo ng Sobiyet panahon sa panahon ng perestroika , ay nilikha sa pamamagitan ng Lenin sa 1918 at nagsilbi parehong bilang isang sentralisadong Handler ng militar katalinuhan at bilang isang institutional check-at-balanse para sa sa kabilang banda medyo ipinagpapahintulot na kapangyarihan ng KGB. Mabisa, ito ay nagsilbi sa bakayan ang spies, at, hindi nakakagulat na ang KGB nagsilbi ng isang katulad na function sa GRU. Bilang sa KGB, ang GRU pinamamahalaan sa mga bansa sa buong mundo, lalo na sa Sobiyet pagkakaisa at satelayt estado. Ang GRU ay patuloy na tatakbo sa Russia ngayon, may resources tinatayang sa pamamagitan ng ilang sa mga lumampas ng SVR. Sa 1970s, ang Sobiyet Union nakamit magaspang nuclear pagkakapare-pareho sa Estados Unidos, at sa huli overtook ito. Ito perceived kanyang sariling paglahok bilang mahalaga sa ang solusyon ng anumang mga pangunahing internasyonal na problema. Samantala, ang Cold War nagbigay daan sa paghina ng hindi mabuting samahan at ng isang mas kumplikadong pattern ng mga internasyonal na relasyon na kung saan ang mundo ay hindi na malinaw na nahati sa dalawang malinaw na sumasalungat blocs. Mas malakas na bansa ay mas kuwarto para igiit ang kanilang pagsasarili, at ang dalawang superpowers ay bahagyang kayang kilalanin ang kanilang mga karaniwang mga interes sa sinusubukan na alamin ang karagdagang pagkalat at paglaganap ng nuclear armas (tingnan ko asin , SALT II , Anti-Ballistic misayl Treaty ). Sa pamamagitan ng oras na ito, ang Sobiyet Union ay concluded pagkakaibigan at kooperasyon treaties sa isang bilang ng mga estado sa di-Komunista mundo, lalo na sa mga Third World at Non-hile-hilera Movement estado tulad ng Indiya at Ehipto. Bukod dito, ang Sobiyet Union patuloy na magbigay ng militar aid para sa mga rebolusyonaryo kilusan sa Ikatlong Daigdig. Para sa lahat ng mga dahilan, Sobiyet patakarang panlabas ay ng malaking kahalagahan sa mga di-Komunista mundo at nakatulong malaman ang takbo ng mga pandaigdigang relasyon. [[Talaksan:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|left|Si [[Mikhail Gorbachev|Gorbachev]] sa harap-harapang paguusap kasama ang Presidente ng Amerika [[Ronald Reagan]].]] Kahit na sampung libo bureaucracies ay kasangkot sa pagbubuo at pagpapatupad ng Sobyet patakarang panlabas, ang mga pangunahing patakaran ng mga alituntunin ay natukoy ng Politburo ng Partido Komunista. Ang pangunahin layunin ng Sobyet patakarang panlabas ay ang pagpapanatili at pagpapabuti ng pambansang seguridad at ang pagpapanatili ng pananakop sa paglipas ng Silangang Europa. Relasyon sa Estados Unidos at Western Europe ay din ng mga pangunahing pag-aalala sa mga banyagang Sobyet makers patakaran, at mga relasyon sa mga indibidwal na Third World estado ay hindi bababa sa bahagyang tinutukoy ng ang kalapitan ng bawat estado sa Sobyet sa hangganan at sa Sobiyet estima ng kanyang strategic kabuluhan. Pagkatapos Mikhail Gorbachev nagtagumpay Konstantin Chernenko bilang Pangkalahatang Kalihim ng CPSU noong 1985, siya ay nagpasimula ng maraming mga pagbabago sa Sobiyet patakarang panlabas at sa ekonomiya ng USSR. Gorbachev pursued pampalubag-loob sa mga patakaran ng West sa halip ng pagpapanatili ng Cold War dating kalagayan. Ang Sobiyet Union natapos ang kanyang trabaho ng Afghanistan , ay naka-sign strategic armas treaties pagbabawas sa Estados Unidos, at pinapayagan nito allies sa Silangang Europa upang matukoy ang kanilang sariling mga gawain. Gayunman, ang Sobiyet republics ay ginagamot naiiba mula sa mga estado satelayt, at hukbo ay ginagamit upang sugpuin kilusan pagtigil sa loob ng Union (tingnan ang Black Enero ) ngunit huli na hindi mapakinabangan. Kasunod ang paglusaw ng Sobiyet Union sa 25 Disyembre 1991, Russia ay internationally kinikilala [34] na ang mga legal na kahalili sa Sobiyet estado sa internasyonal na yugto. Upang na dulo, Russia kusang tinanggap ang lahat ng Sobyet dayuhang utang, at inaangkin sa ibang bansa-aari ng Sobyet bilang ng kanyang sariling. Upang maiwasan ang mga alitan sa kasunod na sa paglipas ng Sobyet ari-arian, "zero baryante" kasunduan ay iminungkahi upang pagtibayin sa bagong independiyenteng estado ang dating kalagayan sa ang petsa ng bisa. (Ang Ukraine ay ang huling dating republikang Sobyet hindi na ipinasok sa tulad ng isang kasunduan) Ang katapusan ng Unyong Sobyet din itataas ang mga katanungan tungkol sa mga kasunduan nito na ilalagda, tulad ng Kasunduang Anti-Ballistic misayl; Ang Rusya ay gaganapin ang posisyon na ang mga treaties manatili sa lakas, at dapat basahin na parang Rusya ay ang signatory. == Teknolohiya == {{see|Teknolohiya ng Unyong Sobyet}} {| border="0" width="100%" | valign="top" width="50%" |[[Talaksan:Sputnik asm.jpg|200px|thumb|right|[[Sputnik 1]].]] * [[Misyong Pang-kalawakan]] ** ''[[Sputnik]]'' ** [[Yuri Gagarin]] ** [[Valentina Tereshkova]] ** ''[[Soyuz]]'' ** Station ''[[Mir]]'' ** [[Buran (Sasakyang Pangkalawakan)]] * Ayronomiko ** ''[[Mikoyan]]'' ** ''[[Sukhoi]]'' ** ''[[Ilyushin]]'' ** ''[[Tupolev]]'' ** ''[[Yakovlev]]'' [[Talaksan:Tu-144-sinsheim.jpg|200px|thumb|right|[[Tupolev Tu-144]].]] * Malakihang Industriyal na Pangmilitar ** ''[[AK-47|Kalachnikov]]'' ** ''[[Tsar Bomba]]'' * Génie civil ** [[Aswan Dam]] ** [[Ostankino Tower]] * Agham ** [[Akademgorodok]] ** [[Andrei Sakharov]] ** [[Lev Landau]] |} == Ekonomiya == {{See|Ekonomiya ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" width="100%" |- ! Republika ! Kabisera ! Ekonomiya<ref>Volkszählung 1989 und [[The World Factbook]]</ref> ! % ! Hulyo 2007 ! Δ% ! Densidad ! Lawak (km²) ! % |- | [[Russian Soviet Federative Socialist Republic|Russian SSR]] || [[Moscow]] || 147.386.000 || 51,40 % || 141.377.752 || −4,0 % || 8,6 || 17.075.200 || 76,62 % |- | [[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]] || [[Kiev]] || 51.706.746 || 18,03 % || 46.299.862 || −10,5 % || 85,6 || 603.700 || 2,71 % |- | [[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]] || [[Tashkent]] || 19.906.000 || 6,94 % || 27.780.059 || +39,6 % || 44,5 || 447.400 || 2,01 % |- | [[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]] || [[Almaty]] || 16.711.900 || 5,83 % || 15.284.929 || −8,5 % || 6,1 || 2.727.300 || 12,24 % |- | [[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]] || [[Minsk]] || 10.151.806 || 3,54 % || 9.724.723 || −4,2 % || 48,9 || 207.600 || 0,93 % |- | [[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]] || [[Baku]] || 7.037.900 || 2,45 % || 8.120.247 || +15,4 % || 81,3 || 86.600 || 0,39 % |- | [[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]] || [[Tbilisi]] || 5.400.841 || 1,88 % || 4.646.003 || −14,0 % || 77,5 || 69.700 || 0,31 % |- | [[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]] || [[Dushanbe]] || 5.112.000 || 1,78 % || 7.076.598 || +38,4 % || 35,7 || 143.100 || 0,64 % |- | [[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]] || [[Chişinău]] || 4.337.600 || 1,51 % || 4.320.490 || −0,4 % || 128,2 || 33.843 || 0,15 % |- | [[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]] || [[Bishkek]] || 4.257.800 || 1,48 % || 5.284.149 || +24,1 % || 21,4 || 198.500 || 0,89 % |- | [[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]] || [[Vilnius]] || 3.689.779 || 1,29 % || 3.575.439 || −3,1 % || 56,6 || 65.200 || 0,29 % |- | [[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]] || [[Ashgabat]] || 3.522.700 || 1,23 % || 5.097.028 || +44,7 % || 7,2 || 488.100 || 2,19 % |- | [[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]] || [[Yerevan]] || 3.287.700 || 1,15 % || 2.971.650 || −9,6 % || 110,3 || 29.800 || 0,13 % |- | [[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]] || [[Riga]] || 2.666.567 || 0,93 % || 2.259.810 || −15,3 % || 41,3 || 64.589 || 0,29 % |- | [[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]] || [[Tallinn]] || 1.565.662 || 0,55 % || 1.315.912 || −16,0 % || 34,6 || 45.226 || 0,20 % |} [[Talaksan:DneproGES 1947.JPG|thumb|left|Ang [[DneproGES]], isa sa mga plantang [[Hydroelektrik]] ng estasyon sa Unyong Sobyet.]] Ang [[Ekonomiya]] ng Unyong Sobyet ay malakas sa una subalit sa pagdaan ng mga tao ay humina ito dahil sa mahinang pamamalakad ng mga pinunong sumunod kay [[Joseph Stalin]]. Dahil sa paghihiwalay ng Unyong Sobyet, ang USSR ay ikilawa sa pinakamalaki ang [[ekonomiya]] sa mundo, sumunod sa [[Estados Unidos]].<ref name=cia1990>{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=2008-03-09|title=1990 CIA World Factbook|archive-date=2011-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427053700/http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|url-status=dead}}</ref> Ang Ekonomiya ng bansa ay moderno sa bagong mundo na sentrong plinano na ekonomiya. Ito ay batay sa ideolohiyang [[sosyalismo]] at pag-aari ng estado at pinamamahalaan ng ''[[Gosplan]]'' (ang State Planning Commission), ''[[Gosbank]]'' (ang bangkong pang-estado) at ang [[Gossnab]] (State Commission for Materials and Equipment Supply). ==== Pagmamana ng Ari-arian ==== Naibigay na-proseso, resibo ng ari-arian na kung saan ang mga buwis sa kita ay hindi taxed kapag ang mga pondo o ari-arian naibigay sa isa sa miyembro ng pamilya sa isa pang sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang mga bahagyang o kabuuang pagmamay-ari compatible, pati na rin ang mga magulang ng mga bata mga magulang at mga bata, sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang bahagyang pagmamay-ari ng batas<ref name="cia1990"/>. Upang petsa, Ukraine ay ang Batas sa Buwis sa personal na kita, na frees ang mga tagapagmana ng mga kamag-anak ang unang-degree mula sa pagbabayad ng buwis sa kabuuan . Ang mga ito ay ang mga magulang at mga magulang ng asawa o asawa ng testator, ang kanyang asawa o mga asawa, mga anak na ito bilang mga indibidwal at ang kanyang asawa o asawa, kasama ang pinagtibay mga bata ng kanilang mga anak. Ang natitirang tagapagmana, kung kumuha sila ng mana, dapat bayaran buwis ng 5% ng halaga ng mana. Kung mana ay nakuha mula sa mga di-residente ng Ukraine, habang ang mga buwis sa rate ay nagdaragdag may tatlong bahagi at 15% ng nasldetsva gastos. Noong Setyembre 8, ang kataas-taasang Konseho nakarehistro ng isang bayarin sa Susog sa tiyak na Batas ng Ukraine (tungkol sa pagbubuwis ng mana). Ang mga may-akda ng pambatasan inisyatiba - deputies mula BYuT [[Andriy Portnoy]] at [[Valery Pisarenko]]. Ang mga pagbabago ay iminungkahi na ang mga deputies, tungkol sa buwis tagapagmana ng ikalawang antas ng pagkakamag-anak. Ayon sa teksto ng ang bayarin, sila ay pagpunta sa gawin OSVOD mula sa pagbabayad ng buwis sa kita. Kung ang bayarin, bayaran income tax kapag nakatanggap ka ng isang mana ay hindi ang lahat ng mga miyembro ng pamilya ng testator. Mas Isa kagawaran ng bill ay upang mabawasan ang laki ng bayad ng estado. Sa segodnyaschny araw upang makakuha ng isang mana, ang isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, lolo, isang babae, ang iba pang mga tagapagmana dapat magbayad ng 0.5 na porsiyento ng halaga ng mana para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana. Para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana ng lupain sa isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, Lolo, babae ay dapat magbayad ng 01% ng halaga ng mana at ang iba pang mga tagapagmana - 0,5%. Ngayon, sa kaso ng ampon ng kuwenta, ang halaga ng buwis ng estado halaga, o 1 di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa mga miyembro ng pamilya ng una at pangalawang degree, 5 o di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa iba pang mga tagapagmana. Ang mga may-akda ng ang bayarin imungkahi na magtatag ng isang zero rate ng buwis sa personal na kita sa mga bagay ng mana sa anyo ng cash savings, invested hanggang 2 Enero 1992 sa pagtatatag Sberbank ng USSR at sa estado ng seguro ng USSR, na sa tamang sa teritoryo ng Ukraine, pati na rin tulad ng pamahalaan securities: mga bono ng Estado utang target na interes-free sa 1990, mga bono ng Estado Internal panalong mga pautang sa 1982, pananalapi ng pamahalaan ng bill ang USSR, sertipiko ng Savings Bank ng USSR at ang pera savings ng mga mamamayan ng [[Ukraine]] at ang dating Ukrgosstraha, pagbabayad ng kung saan ang panahon ng 1992–1994 ay hindi nangyari. Tagapagtaguyod ng view na ito na pagsasauli ng nagugol ng mga kontribusyon ay isang obligasyon ng [[estado]], at sa gayon ay ang pagbubuwis mana sa paraan na ito ay lubhang walang katwiran. Dapat ang bayarin gawin ang mga buwis sa kita na bumalik sa anyo ng mana, na kung saan ay napapailalim sa zero tax rate, hindi kailangan. Ang obligasyon ng mga nagbabayad ng buwis upang magbigay ng deklarasyon ay matutupad kapag siya ay nakatanggap ng kita sa anyo ng mga mana (handog), na sa pamamagitan ng batas ay napapailalim sa isang zero rate ng buwis sa kita ng mga indibidwal. ==== Salapi ==== [[Talaksan:1 rouble of 1922.jpg|thumb|200px|right|Isang [[Pilak]] na [[rouble]] ng 1922]] Ang salaping umiiral sa bansang ito ay [[Ruble|Soviet ruble]]. == Musika == <gallery> File:Gimn Sovetskogo Soyuza (1944 Stalinist lyrics).oga|Ang 1944 na pambansang awit ng Unyong Sobyet na tumagal ng 1953: [[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet]] File:Ussrgymn.ogg|Ang pambansang awit ng Unyong Sobyet noong 1977 hanggang 1991: Pambansang Awit ng Unyong Sobyet </gallery> == Palabas == * [http://www.youtube.com/watch?v=4-2LQGigK-0 Back In The U.S.S.R.] [[The Beatles]] * [http://www.youtube.com/watch?v=RmDcsZ1z9kI Сделан в СССР] * [http://www.youtube.com/watch?v=4sBwVBGTrks Широка страна моя родная] * [http://www.youtube.com/watch?v=ALfJiS5aacc С чего начинается Родина] * [http://youtube.com/watch?v=5xHb9xcFYMo Советская Москва] * [http://ru.youtube.com/watch?v=IXnoePuBv54 Мой адрес Советский союз] * [http://ru.youtube.com/watch?v=JIdPdBF85DU Рождённый в СССР] [[DDT]] * [http://moskprf.ru/content/view/935/9/ Очень хочется в Советский Союз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100512131659/http://moskprf.ru/content/view/935/9 |date=2010-05-12 }} == Tingnan rin == * [[Digmaang Malamig]] * [[Rusya]] * [[Asya]] * [[Europa]] * [[Mga Republika ng Unyong Sobyet]] * [[Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet]] * [[Opisyal na pangalan ng Unyong Sobyet]] * [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]] * [[Mga Ministro ng Unyong Sobyet]] === Mga kawing panlabas === {{sisterlinks|Soviet Union}} * [http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm Impressions of Soviet Russia, by John Dewey.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080121085401/http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm |date=2008-01-21 }} * [http://soviethistory.com/ Documents and other forms of media from the Soviet Union: 1917–1991.] * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/sutoc.html Soviet Union] * [http://documents.theblackvault.com/documents/SovietLosses.pdf Losses Suffered by USSR Armed Forces in Wars, Combat Operations, and Military Conflicts] * [http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ Soviet Union Exhibit at Global Museum on Communism with essay by Richard Pipes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229052152/http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ |date=2012-02-29 }} * [https://archive.is/20121225061416/geta1.narod.ru/INTERS/NISTOR/ISTORIYA.HTM Новейшая история моими глазами] * ''[[Семёнов, Юрий Иванович|Юрий Семёнов]].'' [http://scepsis.ru/library/id_128.html «Россия: что с ней случилось в XX веке»] * [http://noogen.2084.ru/zametki.htm «Посторонние заметки» (автор неизвестен)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615232822/http://noogen.2084.ru/zametki.htm |date=2013-06-15 }} * ''[[Боффа, Джузеппе]].'' [http://www.scepsis.ru/library/id_809.html «От СССР к России. История неоконченного кризиса. 1964—1994»] * ''[[Грэхэм, Лорен|Лорен Грэхэм]].'' [http://scepsis.ru/library/id_666.html «Естествознание, философия и науки о человеческом поведении в Советском Союзе»] * Подборка статей и книг на сайте журнала «[http://scepsis.ru/tags/id_112.html Скепсис]» ** [http://scepsis.ru/tags/id_112.html История СССР (1917—1991)] ** [http://scepsis.ru/tags/id_154.html История Советской России 20-х гг.] * [http://www.ib.hu-berlin.de/~pbruhn/russgus.htm RussGUS] * [http://www.cccp-here.blogspot.com Блог про вещи и быт СССР, неповторимость стиля и практичность] * [http://www.sovunion.info СССР 20-х 30-х годов] * [http://www.sovworld.ru/ Фотографии городов Советского Союза и зарубежных стран 1940-х — 1980-х годов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130930040056/http://www.sovworld.ru/ |date=2013-09-30 }} * [http://www.soviethistory.ru/sovhist/ История СССР] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114044555/http://www.soviethistory.ru/sovhist/ |date=2013-11-14 }} — www.soviethistory.ru * [http://happynation.su Советский союз: счастливая нация] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180330020353/http://happynation.su/ |date=2018-03-30 }} == Talababa == {{reflist|colwidth=30em}} === Pinagkuhanan === {{refbegin}} * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{refend}} == Malayuang Pagbabasa == {{Refbegin}} === Pagtatanong === * [http://rs6.loc.gov/frd/cs/sutoc.html ''A Country Study: Soviet Union (Former)'']. [[Library of Congress Country Studies]], 1991. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Pipes, Richard. ''Communism: A History'' (2003), by a leading conservative scholar === Si Lenin at Pinagmulan === * Clark, Ronald W. ''Lenin'' (1988). 570 pp. * Debo, Richard K. ''Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921'' (1992). * Marples, David R. ''Lenin's Revolution: Russia, 1917-1921'' (2000) 156pp. short survey * Pipes, Richard. ''A Concise History of the Russian Revolution'' (1996) [http://www.amazon.com/Concise-History-Russian-Revolution/dp/0679745440/ref=pd_bbs_sr_1?ie=UTF8&s=books&qid=1232393501&sr=8-1 excerpt and text search], by a leading conservative * Pipes, Richard. ''Russia under the Bolshevik Regime.'' (1994). 608 pp. * Service, Robert. ''Lenin: A Biography'' (2002), 561pp; standard scholarly biography; a short version of his 3 vol detailed biography * Volkogonov, Dmitri. ''Lenin: Life and Legacy'' (1994). 600 pp. === Si Stalin at Stalinism === * Daniels, R. V., ed. ''The Stalin Revolution'' (1965) * Davies, Sarah, and James Harris, eds. ''Stalin: A New History,'' (2006), 310pp, 14 specialized essays by scholars [http://www.amazon.com/Stalin-New-History-Sarah-Davies/dp/0521616530/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1201494353&sr=8-1 excerpt and text search] * De Jonge, Alex. ''Stalin and the Shaping of the Soviet Union'' (1986) * Fitzpatrick, Sheila, ed. ''Stalinism: New Directions,'' (1999), 396pp excerpts from many scholars on the impact of Stalinism on the people (little on Stalin himself) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=109468478 online edition] * Hoffmann, David L. ed. ''Stalinism: The Essential Readings,'' (2002) essays by 12 scholars * Laqueur, Walter. ''Stalin: The Glasnost Revelations'' (1990) * Kershaw, Ian, and Moshe Lewin. ''Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison'' (2004) [http://www.amazon.com/Stalinism-Nazism-Dictatorships-Ian-Kershaw/dp/0521565219/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1215563813&sr=8-2 excerpt and text search] * Lee, Stephen J. ''Stalin and the Soviet Union'' (1999) [http://www.questia.com/read/108215209?title=Stalin%20and%20the%20Soviet%20Union online edition] * Lewis, Jonathan. ''Stalin: A Time for Judgement'' (1990) * McNeal, Robert H. ''Stalin: Man and Ruler'' (1988) * Martens , Ludo. ''Another view of Stalin'' (1994), a highly favorable view from a Maoist historian * Service, Robert. ''Stalin: A Biography'' (2004), along with Tucker the standard biography * Trotsky, Leon. ''Stalin: An Appraisal of the Man and His Influence,'' (1967), an interpretation by Stalin's worst enemy * Tucker, Robert C. ''Stalin as Revolutionary, 1879-1929'' (1973); ''Stalin in Power: The Revolution from Above, 1929-1941.'' (1990) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=103246514 online edition] with Service, a standard biography; [http://www.historyebook.org/ online at ACLS e-books] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20000707012840/http://www.historyebook.org/ |date=2000-07-07 }} === Ikalawang Digmaang Pandaigdig === * Bellamy, Chris. ''Absolute War: Soviet Russia in the Second World War'' (2008), 880pp [http://www.amazon.com/Absolute-War-Soviet-Russia-Vintage/dp/0375724710/ excerpt and text search] * Broekmeyer, Marius. ''Stalin, the Russians, and Their War, 1941-1945.'' 2004. 315 pp. * Overy, Richard. ''Russia's War: A History of the Soviet Effort: 1941-1945'' (1998) [http://www.amazon.com/Russias-War-History-Soviet-1941-1945/dp/0140271694/ excerpt and text search] * Roberts, Geoffrey. ''Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953'' (2006). * Seaton, Albert. ''Stalin as Military Commander,'' (1998) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100872346 online edition] === Digmaang Malamig === * Brzezinski, Zbigniew. ''The Grand Failure: The Birth and Death of Communism in the Twentieth Century'' (1989) * Edmonds, Robin. ''Soviet Foreign Policy: The Brezhnev Years'' (1983) * Goncharov, Sergei, John Lewis and Litai Xue, ''Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War'' (1993) [http://www.amazon.com/Uncertain-Partners-Studies-Security-Control/dp/0804725217/ref=sr_1_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193675770&sr=1-1 excerpt and text search] * Gorlizki, Yoram, and Oleg Khlevniuk. ''Cold Peace: Stalin and the Soviet Ruling Circle, 1945-1953'' (2004) [http://www.questia.com/read/105899376 online edition] * Holloway, David. ''Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy, 1939-1956'' (1996) [http://www.amazon.com/Stalin-Bomb-Soviet-Atomic-1939-1956/dp/0300066643/ref=pd_bbs_sr_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193876689&sr=8-1 excerpt and text search] * [[Mastny, Vojtech]]. ''Russia's Road to the Cold War: Diplomacy, Warfare, and the Politics of Communism, 1941–1945'' (1979) * [[Mastny, Vojtech]]. ''The Cold War and Soviet Insecurity: The Stalin Years'' (1998) [http://www.amazon.com/Cold-War-Soviet-Insecurity-Stalin/dp/0195126599/ref=sr_1_6/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193676128&sr=8-6 excerpt and text search]; [http://www.questia.com/read/98422373 online complete edition] * Nation, R. Craig. ''Black Earth, Red Star: A History of Soviet Security Policy, 1917-1991'' (1992) * Sivachev, Nikolai and Nikolai Yakolev, ''Russia and the United States'' (1979), by Soviet historians * Taubman, William. ''Khrushchev: The Man and His Era'' (2004), Pulitzer Prize; [http://www.amazon.com/Khrushchev-Man-His-William-Taubman/dp/0393324842/ref=pd_bbs_2/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1191567469&sr=1-2 excerpt and text search] * Ulam, Adam B. ''Expansion and Coexistence: Soviet Foreign Policy, 1917–1973'', 2nd ed. (1974) * Zubok, Vladislav M. ''Inside the Kremlin's Cold War'' (1996) [http://search.live.com/results.aspx?q=&scope=books#q=zubok&filter=all&start=1 20% excerpt and online search] * Zubok, Vladislav M. ''A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev'' (2007) === Pababa === * Beschloss, Michael, and Strobe Talbott. ''At the Highest Levels:The Inside Story of the End of the Cold War'' (1993) * Bialer, Seweryn and Michael Mandelbaum, eds. ''Gorbachev's Russia and American Foreign Policy'' (1988). * Garthoff, Raymond. ''The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War'' (1994), detailed narrative * Grachev, A.S. ''Gorbachev's Gamble: Soviet Foreign Policy and the End of the Cold War'' (2008) [http://www.amazon.com/Gorbachevs-Gamble-Soviet-Foreign-Policy/dp/0745643450/ excerpt and text search] * Hogan, Michael ed. ''The End of the Cold War. Its Meaning and Implications'' (1992) articles from ''Diplomatic History'' * Kotkin, Stephen. ''Armageddon Averted: The Soviet Collapse, 1970-2000'' (2008) [http://www.amazon.com/Armageddon-Averted-Soviet-Collapse-1970-2000/dp/0195368630/ excerpt and text search] * Matlock, Jack. ''Autopsy on an Empire: The American Ambassador's Account of the Collapse of the Soviet Union'' (1995) * Pons, S., Romero, F., ''Reinterpreting the End of the Cold War: Issues, Interpretations, Periodizations'', (2005) ISBN 0-7146-5695-X * Remnick, David. ''Lenin's Tomb: The Last Days of the Soviet Empire'', (1994), ISBN 0-679-75125-4 === Espesyal na Pagaaral === * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{Refend}} {{Geographic location |Centre = '''Unyong Sobyet''' |North = '''[[Karagatang Artiko]]''' |Northeast = |East = '''[[Kanada]]''' |Southeast = |South = '''[[Mongolia]]''' |Southwest = |West = '''[[Europa]]''' |Northwest = }} {{Republik Soviet}} {{Eastern Bloc}} {{Soviet occupation}} {{Autonomous republics of the Soviet Union}} {{Autonomous Oblasts of the Soviet Union}} {{Socialist states}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Kasaysayan]] [[Kategorya:Unyong Sobyet|*]] re9qqaylihy2q79we33ychlzqup0iot 1958385 1958300 2022-07-25T01:23:39Z Senior Forte 115868 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko | common_name = Unyong Sobyetiko | native_name = {{native name|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br />{{small|{{transl|ru|Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik}}}} | religion = [[Estadong sekular]] (''[[de jure]]'')<br />[[Pampamahalaang ateismo]] (''[[de facto]]'') | government_type = {{plainlist| * [[Isang partidong estado|Isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1922–1924) * [[Leninismo|Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1924–1927) * [[Marxismo-Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[Stalinismo|Stalinistang]] [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1927–1953) * [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[parlamentaryo|parlamentaryong]] [[Sistemang direktoryal|direktoryal]] na [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1953–1990) * [[Pamamaraang semi-presidensyal|Kalahati-pampanguluhang republikang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1990–1991)}} | life_span = 1922–1991 | era = [[Panahong Entregera]] • [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] • [[Digmaang Malamig]] | event_pre = [[Himagsikang Oktubre]] | date_pre = 7 Nobyembre 1917 | date_start = 30 Disyembre 1922 | event_start = [[Tratado ng Paglikha ng URSS|Tratado ng Paglikha]] | event1 = Pagtatapos ng [[Digmaang Sibil sa Rusya]] | date_event1 = 16 Hunyo 1923 | event2 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetiko|Unang Saligang Batas (1924)]] | date_event2 = 31 Enero 1924 | event3 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikalawang Saligang Batas (1936)]] | date_event3 = 5 Disyembre 1936 | event4 = Pakanlurang Pagpapalawak | date_event4 = 1939–1940 | event5 = [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]] | date_event5 = 1941–1945 | event6 = [[Charter of the United Nations|Admitted to the]] [[United Nations|UN]] | date_event6 = 24 Oktubre 1945 | event7 = [[Desestalinisasyon]] | date_event7 = 25 Pebrero 1956 | event8 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikatlong Saligang Batas (1977)]] | date_event8 = 9 Oktubre 1977 | event9 = [[Akto ng Muling Pagtatatag ng Estado ng Litwanya|Pagtiwalag]] ng [[Republikang Sosyalistang Sobyetika ng Litwanya|unang republika (Litwanya)]] | date_event9 = 11 Marso 1990 | event10 =[[Tangkang Kudeta sa Unyong Sobyetika (1991)|Kudetang Agosto]] | date_event10 = 19–22 Agosto 1991 | event_end = [[Tratado ng Belabesa]] | date_end = 8 Diysmebre 1991 | date_post = 26 Disyembre 1991 | event_post = [[Pagbuwag ng Unyong Sobyet|Pagbuwag ng Unyong Sobyetika]] | image_flag = Flag of the Soviet Union.svg | flag_type = Watawat<br />(1955–1991) | image_coat = State Emblem of the Soviet Union.svg | symbol_type = Pampamahalaang Sagisag<br />(1956–1991) | image_map = Union of Soviet Socialist Republics (orthographic projection).svg | image_map_size = 250 | image_map_caption = Ang Unyong Sobyetika pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. | capital = [[Mosku]] | coordinates = {{coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Mosku || national_motto = {{lang|ru|Пролетарии всех стран, соединяйтесь!}}<br />[[Mga manggagawa ng daigdig, magkaisa!|''Proletarii vsekh stran, soyedinyaytes'!'']]<br>"Mga proletaryo ng lahat ng bansa, magkaisa!" | national_anthem = {{lang|ru|Интернационал}}<br />''[[Ang Internasyunal|Internatsional]]''<br>"Ang Internasyunal" (1922–1944){{center|[[File:Internationale-ru.ogg]]}}<br>{{lang|ru|Государственный гимн СССР}}<br />[[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet|''Gosudarstvennyy gimn SSSR'']]<br>"Pampamahalaang Awit ng URSS"<br>(1944–1991){{center|[[File:Soviet Anthem Instrumental 1955.ogg]]}} | official_languages = [[Wikang Ruso|Ruso]] (1990–1991) | regional_languages = {{hlist|[[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]|[[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]|[[Wikang Usbeko|Usbeko]]|[[Wikang Kasaho|Kasaho]]|[[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]|[[Wikang Aseri|Aseri]]|[[Wikang Litwano|Litwano]]|[[Wikang Moldabo|Moldabo]]|[[Wikang Leton|Leton]]|[[Wikang Kirgis|Kirgis]]|[[Wikang Tayiko|Tayiko]]|[[Wikang Armenyo|Armenyo]]|[[Wikang Turkomano|Turkomano]]|[[Wikang Estonyo|Estonyo]]}} | ethnic_groups = {{plainlist| * 50.8% [[Rusya|Ruso]] * 17.3% [[Turkey|Turko]] * 15.5% [[Ukraine|Ukranyo]] * 3.5% [[Belarus|Biyeloruso]] * 1.6% [[Armenya|Armenyo]] * 1.6% [[Balkan|Baltiko]] * 1.5% [[Pinlandiya|Pines]] * 1.5% [[Tajikistan|Tayiko]] * 1.4% [[Georgia (bansa)|Heorhiyano]] * 1.2% [[Moldova|Moldabo]] * 4.1% Iba pa }} | ethnic_groups_year = 1989 | demonym = Sobyetika | currency = [[Rublo ng Unyong Sobyetika]] (руб) | currency_code = SUR | title_leader = [[Pinuno ng Unyong Sobyetika|Pinuno]] | leader1 = [[Vladimir Lenin]] | year_leader1 = 1922–1924 | leader2 = [[Joseph Stalin|Iosif Stalin]] | year_leader2 = 1924–1953 | leader3 = [[Georgiy Malenkov]] | year_leader3 = 1953 | leader4 = [[Nikita Khrushchev|Nikita Khrushchov]] | year_leader4 = 1953–1964 | leader5 = [[Leonid Brezhnev]] | year_leader5 = 1964–1982 | leader6 = [[Yuriy Andropov]] | year_leader6 = 1982–1984 | leader7 = [[Konstantin Chernenko]] | year_leader7 = 1984–1985 | leader8 = [[Mikhail Gorbachev|Mikhail Gorbachov]] | year_leader8 = 1985–1991 | legislature = [[Kongreso ng mga Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kongreso ng mga Sobyetika]]<br />(1922–1936)<br />[[Kataas-taasang Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kataas-taasang Sobyetika]]<br />(1936–1991) | house1 = [[Sobyetika ng mga Kabansaan]]<br>(1936–1991)<br>[[Sobyetika ng mga Kabansaan|Sobyetika ng mga Republika]]<br>(1991) | house2 = [[Sobyetika ng Unyon]]<br>(1936–1991) | area_km2 = 22,402,200 | population_census = 286,730,819 | population_census_year = 1989 | population_census_rank = ika-3 | population_density_km2 = 12.7 | p1 = Sosyalistang Pederatibong Republikang Sobyet ng Rusya{{!}}'''1922:'''<br />RSPS Rusya | flag_p1 = Flag RSFSR 1918.svg | p2 = Sosyalistikong Republikang Sobyet ng Ukranya{{!}}RSS Ukranya | flag_p2 = Flag of the Ukrainian SSR (1919-1929).svg | p3 = Sosyalistang Republikang Sobyetikang ng Belorusya{{!}}RSS Biyelorusya | flag_p3 = Flag of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1919-1927).svg | p4 = Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia{{!}}RSPS Transkaukasya | flag_p4 = Flag of the Transcaucasian SFSR (1925-1936).svg | p5 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Buhara{{!}}'''1924:'''<br />RSS Buhara | flag_p5 = Flag of the Bukharan People's Soviet Republic.svg | p6 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Korasmiya{{!}}RSS Korasmiya | flag_p6 = Flag of Khiva 1920-1923.svg | p7 = Ikalawang Republikang Polako{{!}}'''1939:'''<br />Polonya (bahagi) | flag_p7 = Flag of Poland (1927–1980).svg | p8 = Pinlandiya{{!}}'''1940:'''<br />Pinlandiya (bahagi) | flag_p8 = Flag of Finland.svg | p9 = Kaharian ng Rumanya{{!}}Rumanya (bahagi) | flag_p9 = Flag of Romania.svg | p10 = Estonia{{!}}Estonya | flag_p10 = Flag of Estonia.svg | p11 = Latvia{{!}}Letonya | flag_p11 = Flag of Latvia.svg | p12 = Lithuania{{!}}Litwanya | flag_p12 = Flag of Lithuania (1918–1940).svg | p13 = Republikang Bayan ng Tanu Tuba{{!}}'''1944:'''<br />Tanu Tuba | flag_p13 = Flag of the Tuvan People's Republic (1943-1944).svg | p14 = Nazi Germany{{!}}'''1945:'''<br />Alemanya (bahagi) | flag_p14 = Flag of Germany (1935–1945).svg | p15 = Empire of Japan{{!}}Hapon (bahagi) | flag_p15 = Flag of Japan (1870–1999).svg | p16 = Ikatlong Republikang Tsekoslobako{{!}}'''1946:'''<br />Tsekoslobakya (bahagi) | flag_p16 = Flag of the Czech Republic.svg | s1 = Lithuania{{!}}'''1990:'''<br />Litwanya | flag_s1 = Flag of Lithuania (1988–2004).svg | s2 = Georgia (bansa){{!}}'''1991:'''<br />Heorhiya | flag_s2 = Flag of Georgia (1990-2004).svg | s3 = Estonia{{!}}Estonya | flag_s3 = Flag of Estonia.svg | s4 = Latvia{{!}}Letonya | flag_s4 = Flag of Latvia.svg | s5 = Ukraine{{!}}Ukranya | flag_s5 = Flag of Ukraine (1991-1992).svg | s6 = Transnistriya | flag_s6 = Flag of Transnistria (state).svg | s7 = Moldova{{!}}Moldabya | flag_s7 = Flag of Moldova.svg | s8 = Kyrgyzstan{{!}}Kirgistan | flag_s8 = Flag of the Kyrgyz Soviet Socialist Republic.svg | s9 = Uzbekistan{{!}}Usbekistan | flag_s9 = Flag of Uzbekistan.svg | s10 = Tajikistan{{!}}Tayikistan | flag_s10 = Flag of Tajikistan 1991-1992.svg | s11 = Armenya | flag_s11 = Flag of Armenia.svg | s12 = Aserbayan | flag_s12 = Flag of Azerbaijan 1918.svg | s13 = Turkmenistan | flag_s13 = Flag of the Turkmen SSR.svg | s14 = Republikang Tsestena ng Itskerya{{!}}Tsetsenya | flag_s14 = Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg | s15 = Belarus{{!}}Biyelorusya | flag_s15 = Flag of Belarus (1991-1995).svg | s16 = Rusya | flag_s16 = Flag of Russia (1991-1993).svg | s17 = Kazakhstan{{!}}Kasakistan | flag_s17 = Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg | footnotes = | GDP_PPP = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_PPP_rank = ika-2 | GDP_PPP_year = 1990 | GDP_PPP_per_capita = $9,000 | GDP_nominal = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_nominal_year = 1990 | GDP_nominal_rank = ika-2 | GDP_nominal_per_capita = $9,000 | GDP_nominal_per_capita_rank = ika-28 | Gini = 0.275 | Gini_year = 1989 | Gini_rank = | Gini_change = low | cctld = [[.su]] | drives_on = kanan | calling_code = +7 | time_zone = ([[Coordinated Universal Time|UTC]]+2 to +12) | iso3166code = SU | area_rank = ika-1 | HDI = 0.920 | HDI_year = 1989 }} Ang '''Unyong Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Советский Союз}}, <small>tr.</small> ''Sovietski Soyuz''), opisyal na '''Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik''), dinadaglat na '''URSS''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|СССР}}, <small>tr.</small> ''SSSR''), ay isang [[estadong komunista]] at bansang transkontinental na sumaklaw sa karamihan ng [[Eurasya]] sa panahon ng pag-iral nito mula 1922 hanggang 1991. Isang [[pederasyon]] na binuo ng [[#Paghahating Pampangasiwaan|15 republika]], ito ang naging pinakamalaking bansa sa buong mundo, na sumakop sa mahigit 22,402,200 kilometrong kuwadrado at labing-isang [[sona ng oras]]. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay [[Mosku]] na napasaloob ng [[Republikang Sosyalistang Pederatibong Sobyetiko ng Rusya]], ang pinakamalaki at pinakamataong republika sa estado. Iilan sa ibang mga pangunahing lungsod nito ay [[San Petersburgo|Leningrado]] at [[Novosibirsk]] ([[RSPS ng Rusya]]), [[Kiyeb]] ([[RSS ng Ukranya]]), [[Minsk]] ([[RSS ng Biyelorusya]]), [[Taskent]] ([[RSS ng Usbekistan]]), at [[Alma Ata]] ([[RSS ng Kasakistan]]). Sumibol ang bansa sa [[Himagsikang Oktubre]] ng 1917, nang nagwagi ang mga [[Bolshebista]] sa ilalim ng pamumuno ni [[Vladimir Lenin]] sa pagbagsak ng [[Rusong Pamahalaang Probisyonal]], na siyang nagpatalsik sa nabigong [[Dinastiyang Romanov]] ng [[Imperyong Ruso]] noong [[Himagsikang Pebrero]]. Kasunod nito ay naitatag ang [[Republikang Sobyetiko ng Rusya]], ang kauna-unahang konstitusyonal na [[estadong sosyalista]]. Humantong ang mga tunggalian sa loob ng estado sa [[Digmaang Sibil ng Rusya]], kung saan kinalaban ng [[Hukbong Pula]] ang mga kaaway nito tulad ng [[Hukbong Lunti]], mga kaliwang sosyal-rebolusyonaryo, mga [[anarkismo|anarkista]] ng [[Makhnovstsina]], at partikular na ang [[Kilusang Puti]], ang pinakamalaking paksyon sa laban na sinupil ang mga Bolshebista at mga tagasuporta nila sa [[Puting Sindak]]. Sinalungat ito ng [[Pulang Sindak]], kung saan sinugpo ng mga pula ang mga kalaban at tumutol sa kanila sa panahon ng digmaan. Nagtagumpay sila noong 1922, na nagdulot sa pag-iisa ng mga republika ng Rusya, Ukranya, Biyelorusya, at [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya|Transkawkasya]]. Kasunod ng pagkamatay ni Lenin noong 1924, nagkaroon ng pakikibaka para sa kapangyarihan, na naipanalo ni [[Iosif Stalin]]. Inabandona niya ang [[Bagong Patakarang Pang-ekonomiya]] ni Lenin noong 1928 at pinalitan ito ng isang [[ekonomiyang sentralisado]]. Dumanas ang bansa ng malawakang [[industriyalisasyon]] at sapilitang [[kolektibisasyon]], na nagdulot ng makabuluhang pang-ekonomiyang pag-unlad ngunit humantong sa [[Sobyetikong Taggutom ng 1930-1933|taggutom noong 1930 hanggang 1933]]. Sa panahong ito ay pinalawak ni Stalin ang sistema ng kampong paggawa na [[Gulag]] sa panahong ito. Isinagawa rin niya ang [[Dakilang Purga]] noong 1936 hanggang 1938, kung saan tinanggal niya ang kanyang mga aktwal at inaakalang kalaban sa [[Partido Komunista ng Unyong Sobyetiko|Partido Komunista]] sa pamamagitan ng malawakang pag-aresto sa mga pinuno ng militar, kasapi ng partido, at karaniwang mamamayan. Lahat sila'y ibinilanggo sa mga [[kampong paggawa]] o [[parusang kamatayan|sinentensiyahan ng kamatayan]]. Sa pagsiklab ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] kasunod ng pagsalakay ng [[Alemanyang Nasi]] sa [[Polonya]], sinakop ng pormal na walang pinapanigang Unyong Sobyetiko ang mga teritoryo ng ilang estado sa [[Silangang Europa]], kabilang ang mga silangang rehiyon ng [[Polonya]], [[Litwanya]], [[Letonya]], at [[Estonya]]. Sinira ng Alemanya noong Hunyo 1941 ang [[Pakto ng Molotov-Ribbentrop]], ang pakto ng walang pagsasalakayan nito sa unyon, nang nilunsad nito ang [[Operasyong Barbarossa]] kung saan nakita ang malawakang pagsalakay ng [[kapangyarihang Aksis]] sa Unyong Sobyetiko. Binuksan nito ang [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Silangang Hanay]] sa labanan. Sa kabila ng kanilang unang tagumpay sa digmaan, naibaligtad ito ng mga Sobyetiko sa [[Labanan ng Stalingrado]] at sa kalaunan ay nakuha ang [[Berlin]], pagkatapos ay nagdeklara ng [[Araw ng Tagumpay (9 Mayo)|tagumpay laban sa Alemanya noong 9 Mayo 1945]]. Unang itinatag bilang isang Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyet, lumawak ang USSR hanggang sa magkaroon ito ng 15 kliyente o "republika ng unyon" noong 1956. Ito ay ang [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Armenia|SSR Armenia]], [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Aserbayan|SSR Azerbaijan]], [[SSR Byelorusyan]], [[SSR Estonian]], [[SSR Georgian]], [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Kasakistan|SSR Kasakistan]], [[SSR Kyrgyz]], [[SSR Latvia]], [[SSR Lithuania]], [[SSR Moldavia]], [[Sobyet na Pederatibong Sosyalistang Republika ng Rusya|SPSR Rusya]], Tajik SSR, Turkmen SSR, Ukrainian SSR, at Uzbek SSR. (Mula sa pagdagdag ng Estonia SSR noong 6 Agosto 1940 hanggang sa reorganisasyon ng Karelo-Finnish SSR noong 16 Hulyo 1956, naging 16 ang opisyal na bilang ng mga "republikang unyon") Bahagi ang mga republika ng isang mataas na sentralisadong unyong pederal na pinapangibabawan ng Rusong SSR. Puna ang Unyong Sobyet sa kasaysayan bilang isa sa dalawang [[pinakamakapangyarihang bansa]] sa daigdig mula 1945 hanggang sa pagbuwag nito noong 1991. ==Etimolohiya== Nagmumula ang salitang ''sobyetiko'' sa salitang Ruso na ''sovet'' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|совет}}), na karaniwang sinasalin bilang "konseho", "asembleya", at "payo"; siyang nanggagaling sa proto-Eslabong pampandiwang ugat na *''vět-iti'' ("ipaalam"). Iilan sa mga organisasyon sa Rusya ay tinawag na konseho. Sa [[Imperyong Ruso]], ang Konsehong Pang-estado na gumana mula 1810 hanggang 1917 ay tinukoy bilang Konseho ng mga Ministro pagkatapos ng pag-aalsa noong 1905. Ang salitang ''sovietnik'' ay nangangahulugang 'konsehal'.<ref>{{Cite Americana|wstitle=Soviet|year=1920|first=Henri F. |last=Klein}}</ref> Sa panahon ng Suliraning Heorhiyano ay nanawagan sina Vladimir Lenin, Iosif Stalin, at ang kanilang mga tagasuporta na sumali ang mga estadong bansa sa Rusya bilang mga bahaging semi-malaya ng isang mas malaking unyon na sa una'y pinangalanan ni Lenin bilang Unyon ng mga Republikang Sobyetiko ng Europa at Asya ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Республик Европы и Азии}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Respublik Evropy i Azii'').<ref>{{cite book |title=Lenin's Last Struggle |last=Lewin |first=Moshe|author-link=Moshe Lewin |year=1969 |publisher=Faber and Faber |location=London |translator-last=Sheridan Smith |translator-first=A. M. |translator-link=Alan Sheridan}}</ref>{{rp|50}} Noong una ay tinutulan ni Stalin ang panukala ngunit sa huli ay tinanggap niya ito, ngunit sa kasunduan ni Lenin ay pinalitan ang pangalan sa Unyon ng mga Republikang Sobyetikong Sosyalista, bagaman sa kalaunan ay nagbago ang kaayusan ng pangalan sa ''Sosyalistang Sobyetiko'' noong 1936. Bilang karagdagan, ang salitang "konseho" at "konsilyar" sa mga wikang pambansa ng ibang republika ng unyon napalitan sa huli ng mga pagkapagbagay ng Rusong ''soviet''. Ginamit ng mga Sobyetiko ang daglat na {{lang|ru|СССР}} (tr. ''SSSR'') upang tukuyin ang unyon nang napakadalas anupat naging pamilyar ang madlang internasyonal sa kahulugan nito. Ang pinakakaraniwang pagsisimula sa Ruso nito'y {{lang|ru|Союз ССР}} (tr. ''Soyuz SSR''), na kapag binabalewala ang mga pagkakaiba sa balarila ay isinasalin bilang Unyon ng mga RSS sa [[wikang Filipino|Filipino]]. Madalas ding ginagamit din ang Rusong pinaikling pangalang {{lang|ru|Советский Союз}} (tr: ''Sovetskiy Soyuz'', literal na Unyong Sobyetiko), ngunit sa di-pinaikling anyo lamang nito. Sa pagsisimula ng [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]], ang pagdadaglat ng Unyong Sobyetiko bilang {{lang|ru|СС}} sa wikang Ruso (sa parehong paraan ng pagdadaglat ng [[Estados Unidos]], kilala bilang ''United States'' sa Ingles, bilang ''US'') ay naging prohibido sa dahilan na ang {{lang|ru|СС}} bilang daglat sa [[alpabetong Siriliko|Siriliko]] ay nauugnay sa organisasyong paramilitar na [[Schutzstaffel]] ng [[Alemanyang Nazi]]. Sa midyang Ingles at Filipino ang estado ay tinukoy bilang Unyong Sobyetiko ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Soviet Union'') o URSS ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''USSR''). Sa mga wika sa Europa ang mga maikling anyong salin ang madalas na ginagamit tulad ng ''Union soviétique'' at ''URSS'' sa [[wikang Pranses]] o ''Sowjetunion'' at ''UdSSR'' sa [[wikang Aleman]]. Kung minsan ay impormal ding tinawag ang Unyong Sobyetiko na Rusya at mga mamamayan nito na Ruso kaysa sa Sobyetiko, kahiman ang Rusya ay ang pinakamalaking republika sa unyon hindi ito tamang kagawian dahil binubuo ang unyon ng 14 na di-Rusong republika, na may natatanging [[pangkat-etniko]] at kabansaan.<ref>{{cite web |title=Russian |url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |publisher=[[Oxford University Press]] |access-date=9 May 2017 |quote=historical (in general use) a national of the former Soviet Union. |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010070656/https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |archive-date=10 October 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite encyclopedia |title=Russia |encyclopedia=Merriam-Webster |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |date=10 May 2017 |access-date=10 May 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606105510/https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |archive-date=6 June 2017 |url-status=live }}</ref> Ang mga lokal na daglat, pinaikling pangalan, at kabuuang pangalan ng Unyong Sobyetiko sa mga wika ng mga republika nito ay nakalagay sa ibaba (ipinapakita sa kaayusang konstitusyonal): {| class="wikitable" ! width="130px" | Wika ! width="220px" | Daglat at Pinaikling Pangalan ! width="450px"| Kabuuang Pangalan |- ||{{flagicon|Russian SFSR}} [[Wikang Ruso|Ruso]]||{{lang|ru|СССР}}; {{lang|ru|Советский Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sovetskiy Soyuz''||{{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik'' |- || {{flagicon|Ukrainian SSR}} [[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]||{{lang|uk|СРСР}}; {{lang|uk|Радянський Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SRSR''; ''Radyansʹkyy Soyuz''||{{lang|uk|Союз Радянських Соціалістичних Республік}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Radyansʹkykh Sotsialistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Byelorussian SSR}} [[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]||{{lang|be|СССР}}; {{lang|be|Савецкі Саюз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Saviecki Sajuz''||{{lang|be|Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік}}<br/><small>tr.</small> ''Sayuz Savyetskikh Satsyyalistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Uzbek SSR}} [[Wikang Usbeko|Usbeko]]||{{lang|uz|ССРИ}}; {{lang|uz|Совет Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''SSRI''; ''Sovet Ittifoqi''||{{lang|uz|Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi'' |- ||{{flagicon|Kazakh SSR}} [[Wikang Kasaho|Kasaho]]||{{lang|kk|ССРО}}; {{lang|kk|Советтер Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRO''; ''Sovetter Odağı''||{{lang|kk|Советтік Социалистік Республикалар Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovettık Sotsialistık Respublikalar Odağy'' |- ||{{flagicon|Georgian SSR}} [[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]||{{lang|ka|სსრკ}}; {{lang|ka|საბჭოთა კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''ssrk’''; ''sabch’ota k’avshiri''||{{lang|ka|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''sabch’ota sotsialist’uri resp’ublik’ebis k’avshiri'' |- ||{{flagicon|Azerbaijan SSR}} [[Wikang Aseri|Aseri]]||{{lang|az|ССРИ}}; {{lang|az|Совет Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRİ''; ''Sovet İttifaqı''||{{lang|az|Совет Сосиалист Республикалары Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı'' |- ||{{flagicon|Lithuanian SSR}} [[Wikang Litwano|Litwano]]||{{lang|lt|TSRS}}; {{lang|lt|Tarybų Sąjunga}}||{{lang|lt|Tarybų Socialistinių Respublikų Sąjunga}} |- ||{{flagicon|Moldavian SSR}} [[Wikang Moldabo|Moldabo]]||{{lang|ro|УРСС}}; {{lang|ro|Униуня Советикэ}}<br/><small>tr.</small> ''URSS''; ''Uniunea Sovietică''||{{lang|ro|Униуня Републичилор Советиче Сочиалисте}}<br/><small>tr.</small> ''Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste'' |- ||{{flagicon|Latvian SSR}} [[Wikang Leton|Leton]]||{{lang|lv|PSRS}}; {{lang|lv|Padomju Savienība}}||{{lang|lv|Padomju Sociālistisko Republiku Savienība}} |- ||{{flagicon|Kirghiz SSR}} [[Wikang Kirgis|Kirgis]]||{{lang|ky|ССРС}}; {{lang|ky|Советтер Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSRS''; ''Sovetter Soyuz''||{{lang|ky|Советтик Социалисттик Республикалар Союзу}}<br><small>tr.</small> ''Sovettik Sotsialisttik Respublikalar Soyuzu'' |- ||{{flagicon|Tajik SSR}} [[Wikang Tayiko|Tayiko]]||{{lang|tg|ИҶШС}}; {{lang|tg|Иттиҳоди Шӯравӣ}}<br/><small>tr.</small> ''IÇŞS''; ''Ittihodi Şūravī''||{{lang|tg|Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сосиалистӣ}}<br/><small>tr.</small> ''Ittihodi Çumhurihoji Şūraviji Sosialistī'' |- ||{{flagicon|Armenian SSR}} [[Wikang Armenyo|Armenyo]]||{{lang|hy|ԽՍՀՄ}}; {{lang|hy|Խորհրդային Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''KHSHM''; ''Khorhrdayin Miut’yun''||{{lang|hy|Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''Khor'hr'dayin Soc'ialistakan Hanrapetut'yunner'i Miutʿyun'' |- ||{{flagicon|Turkmen SSR}} [[Wikang Turkomano|Turkomano]]||{{lang|tk|ССРС}}; {{lang|tk|Совет Союзы}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sowet Soýuz''||{{lang|tk|Совет Социалистик Республикалары Союзы}}<br><small>tr.</small> ''Sowet Sosialistik Respublikalary Soýuzy'' |- ||{{flagicon|Estonian SSR}} [[Wikang Estonyo|Estonyo]]||{{lang|et|NSVL}}; {{lang|et|Nõukogude Liit}}||{{lang|et|Nõukogude Sotsialistlike Vabariikide Liit}} |} == Heograpiya == {{see|Heograpiya ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet, na may 22,402,200 [[kilometro]] parisukat (8,649,500 sq mi), ay ang pinakamalaking estado sa [[mundo]]. Sakop nito ang isa sa bawat anim na mga lupain sa buong mundo, at ang laki nito ay maaaring inihambing sa [[North America]] . Ang kanluran, o Europeong, bahagi, ay ang pinakamaliit sa bansa ngunit apat sa bawat limang mamamayan ang tumitira dito. Ang silangan, o Asyanong, bahagi, ang pinakamalaking bahagi ng bansa na umaabot naman sa [[Pacific Ocean]] sa silangan at [[Afghanistan]] sa timog, ngunit isa sa bawat limang mamamayan lamang ang tumitira dito, kaya hindi masyadog matao dito kesa sa kanluraning bahagi ng bansa. Sinakop nito ang mahigit 10,000 kilometro(6,200&nbsp;mi) mula kanluran hanggang silangan, ang mahigit 11 time zone, at halos 5,000 kilometro (3,100&nbsp;mi) mula hilaga hanggang timog. Narito sa bansa ang limang lugar na may iba-ibang panahon:ang tundra, taiga, steppes, disyerto, at bundok. Ang Sobiyet Union ay may pinakamahabang hangganang internasyonal sa mundo na sumusukat sa higit na 60,000 kilometro(37,000&nbsp;mi). Ang bansa ay humahanggan sa [[North Korea|Hilagang Korea]], [[People's Republic of China|Sambayanang Republiko ng Tsina]], [[Mongolia]], [[Afghanistan]], [[Iran]], [[Turkey]], [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]], at [[Norway]]. Ang Kipot ng Bering ang humahati sa Sobiyet Union mula sa Estados Unidos. Dalawan sa bawat tatlo ng hangganan nito ay ang baybayin ng Arctic Ocean . Ang pinakamataas na bundok sa Unyong Sobyet ay Bundok Komunismo(ngayon Ismail Samani rurok ) sa [[Tajikistan]] sa 7,495 metro (24,590&nbsp;ft). Ang pinakamalaking lake Ang mundo, ang Dagat ng Kaspiy , ilatag unang-una sa Sobiyet Union. The world's deepest lake, Lake Baikal , was in the Soviet Union. 's deepest lake Ang mundo, Lake Lawang baykal , ay sa Sobiyet Union. ==== Lokasyon ==== Sakop ng bansang ito ang malaking lupain sa [[mundo]], sakop ang silangang kalahati ng [[Europa]] at hilagang sangtatlo ng [[Asya]]. Sa katunayan, sakop ng teritoryo ang hilaga 50 hilagang [[latitud]] habang kalahati ng 55. Sa ibinigay na interyor na lokasyon, ang hilagang bahagi ay importante kasama ang [[klima]]. Ang hilagang hangganan, ang [[Karagatang Artiko]], ay nagyeyelo sa buong taon, kaya limitado ang paglalayag ng mga barkong pangkalakalan ''(commercial)'', operasyong may panganib. Ang silangang hangganan ay ang [[Dagat Bering]], [[Dagat ng Okhotsk]] at [[Dagat ng Hapon]] ay hawak ng hilaga silangan ng [[Pasipiko]], ay nagyeyelo tuwing [[tag-lamig]] at malamig kung [[tag-araw]]. Ang timog ng hangganan nito sa Asya ay may pormang matarik na bundok, disyerto at tuyong steppe. Sa timog silangan ay nay pinagsamang Ilog [[Ilog Argun|Argun]]-[[Ilog Amur|Amur]]-[[Ilog Ussuri|Ussuri]] na nasa [[Manchuria]]. Ang kanluran ng Argun ay ang mahabang hangganang bundok sa m,ay [[Mongolia|Republikang Popular ng Mongolia]] at ang probinsiya ng [[Xinjiang]] sa [[Tsina]]. Sa [[Timog-kanlurang Asya]], ang hangganang bundok ay patuloy, sa may [[Afghanistan]] at [[Iran]] sa timog. Ang [[Dagat Itim]] ay pormang parte ng hangganang Sobyet-Iranian, subalit ang [[Ilog Araks]](Araxes), ang Lesser Caucasus at ang dagat Itim ay humahati sa mga ''Republikang Transcaucasian'' mula sa Iran at [[Turkey]]. Sa paligid ng kanlurang hangganan ng [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]] at [[Norway]], walang lugar sa Unyong Sobyet ang sumasagi sa bukas na mainit na hangganan. Ang parteng Baltik at Dagat na Itim ay mga saradong dagat<ref>{{cite web|url=http://kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1055376 |title= «Давал санкции на аресты по телефону из дома отдыха» |publisher=[[Коммерсантъ|Власть]]|date=24 ноября 1999|accessdate=17 января 2009}}</ref>. ==== Lawak ==== Ang nadagdag na teritoryo sa Unyong Sobyet, pagkatapos ng 1938 ay umakyat sa 8,173,550 [[milya]] kwadrado(21,169,00 [[kilometro]] kwadrado) sa mahigit 8,650,000 milya kwadrado( 21,169,400 kilometro kwadrado) noong 1945. Lahat ng nadagdag na teritoryo, hindi kasama ang dating [[Republikang Popular ng Tannu Tuva]] sa [[Gitnang Asya]], ay naidagdag bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Rusya]]. Subalit, ang [[Finland]] at Silangang [[Poland]] (pagkatapos ng 1945), pinamunuan ng Rusya bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]], ay hindi kasama sa Unyong Sobyet.<ref>[http://www.andropov-cbs.ru/andropov.php Андропов Юрий Владимирович — Андроповская МЦРБ]</ref> Ang teritoryong naidagdag sa kasaysayan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ay ang kanlurang [[Byelorussia]] at ang kanlurang [[Ukraine]](mula sa [[Poland]]), noong 1939. Parte ng [[Karelia]] (mula sa [[Finland]]) at ang [[Estonia]], [[Latvia]], [[Lithuania]], [[Moldova]](dating [[Bessarabia]], mula sa [[Romania]]) noong 1940, ang Pechenga o Petsamo Corridor (mula sa Finland) at ang Tuva Autonomous S.S.R. (dating [[Tannu Tuva]]) noong 1944, ang [[Carpatho-Ukraine]] o [[Ruthenia]] (ibinigay sa [[Ukraine]], mula sa [[Czechoslovakia]]), ang kalahating hilaga ng [[Silangang Prussia]] (mula sa [[Germany]]), ang timog [[Sakhalin]] at ang isla ng [[Kuril]] (mula sa [[Hapon]]) noong 1945. Mayroon itong 15 republika sa Unyon: {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" |+ Mga Republika Sa Unyong Sobyet |- ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |[[Teritoryo]], (Kilometro Kwadrado) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1966) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1989) ! style="background:#efefef;" |Bilang ng mga [[Lungsod]] ! style="background:#efefef;" |Bilang ng Lungsod Urban ! style="background:#efefef;" |[[Kabisera]] |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 17075,4 | 126561 | 147386 | 932 | 1786 | [[Moscow]] |-[[Заголовок ссылки]] |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 601,0 | 45516 | 51704 | 370 | 829 | [[Kiev]] |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 207,6 | 8633 | 10200 | 74 | 126 | [[Minsk]] |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 449,6 | 10581 | 19906 | 37 | 78 | [[Tashkent]] |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 2715,1 | 12129 | 16538 | 62 | 165 | [[Almaty|Alma-Ata]] |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 69,7 | 4548 | 5449 | 45 | 54 | [[Tbilisi]] |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 86,6 | 4660 | 7029 | 45 | 116 | [[Baku]] |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | 65,2 | 2986 | 3690 | 91 | 23 | [[Vilnius]] |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 33,7 | 3368 | 4341 | 20 | 29 | [[Kishinev|Chişinău]] |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | 63,7 | 2262 | 2681 | 54 | 35 | [[Riga]] |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 198,5 | 2652 | 4291 | 15 | 32 | [[Bishkek|Frunze]] |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 143,1 | 2579 | 5112 | 17 | 30 | [[Dushanbe]] |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 29,8 | 2194 | 3283 | 23 | 27 | [[Yerevan]] |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 488,1 | 1914 | 3534 | 14 | 64 | [[Ashgabat]] |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | 45,1 | 1285 | 1573 | 33 | 24 | [[Tallinn]] |- |'''Unyong Sobyet''' | 22402,2 | 231868 | 286717 | 1832 | 3418 | [[Moscow]] |} {{Union Republics}} == Demograpiya == {{see|Demograpiya ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:Population of former USSR.PNG|thumb|Ang populasyon ng Unyong Sobyet at ng mga sumunod na bansa nito mula 1961–2009.]] [[Talaksan:Ethnic map USSR 1941.jpg|thumb|400px|left|Lokasyong heograpo ng maraming pangkat etniko sa Unyong Sobyet noong 1941.]] Ang Unyong Sobyet ay isa sa mga pinakamaraming [[pangkat etniko]] sa maraming [[bansa]], na may 200 iba-ibang pangkat etniko mula sa hangganan nito. Ang kabuuang populasyon ay malapit sa 293 milyon noong 1991, na pangatlo sa pinakamaraming populasyon kasabay ang [[Tsina]] at [[India]] sa [[dekada]].<ref name=shiman>{{cite book | last = Shiman | first = David | title = Economic and Social Justice: A Human Rights Perspective | publisher = Amnesty International | year= 1999 | url = http://www1.umn.edu/humanrts/edumat/hreduseries/tb1b/Section1/tb1-2.htm | isbn = 0967533406}}</ref> The country was in its heyday a well-developed social system with well-developed health care and social support.<ref>Diane Rowland, Alexandre V. Telyukov, ''[http://healthaff.highwire.org/cgi/reprint/10/3/71.pdf Soviet Health Care From Two Perspectives]{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'', 1991</ref> Mayroon itong 23 na [[lungsod]] na may isang milyong katao sa Unyong Sobyet noong 1989. Ang pinakamalaking lungsod sa bansa at kabisera ay ang [[Moscow]] na may siyam na milyong nakatira, subalit ang [[Leningrad]] (ngayon ay [[St. Petersburg]]) ay pangalawa sa pinakamalaking lungsod sa bansa na may limang milyong katao. Ang ibang lungsod ay [[Minsk]], [[Kiev]], [[Baku]] and [[Tashkent]]. {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |1913 ! style="background:#efefef;" |1926 ! style="background:#efefef;" |1939 ! style="background:#efefef;" |1950 ! style="background:#efefef;" |1959 ! style="background:#efefef;" |1966 ! style="background:#efefef;" |1970 ! style="background:#efefef;" |1973 ! style="background:#efefef;" |1979 ! style="background:#efefef;" |1987 ! style="background:#efefef;" |1989 ! style="background:#efefef;" |1991 |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 89900 | 92737 | 108379 | | 117534 | 126561 | 130079 | 132151 | 137410 | 145311 | 147386 | 148548 |- |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 35210 | 29515 | 40469 | | 41869 | 45516 | 47127 | 48243 | 49609 | 51201 | 51704 | 51944 |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 6899 | 4983 | 8910 | | 8055 | 8633 | 9002 | 9202 | 9533 | 10078 | 10200 | 10260 |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 4366 | 4660 | 6440 | | 8261 | 10581 | 11960 | 12902 | 15389 | 19026 | 19906 | 20708 |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 5565 | 6037 | 5990 | | 9154 | 12129 | 12849 | 13705 | 14684 | 16244 | 16538 | 16793 |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 2601 | 2677 | 3540 | | 4044 | 4548 | 4686 | 4838 | 4993 | 5266 | 5449 | 5464 |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 2339 | 2314 | 3205 | | 3698 | 4660 | 5117 | 5420 | 6027 | 6811 | 7029 | 7137 |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | | | 2880 | | 2711 | 2986 | 3128 | 3234 | 3392 | 3641 | 3690 | 3728 |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 2056 | 242 | 2452 | 2290 | 2885 | 3368 | 3569 | 3721 | 3950 | 4185 | 4341 | 4366 |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | | | 1885 | | 2093 | 2262 | 2364 | 2430 | 2503 | 2647 | 2681 | 2681 |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 864 | 1002 | 1458 | | 2066 | 2652 | 2933 | 3145 | 3523 | 4143 | 4291 | 4422 |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 1034 | 1032 | 1484 | | 1981 | 2579 | 2900 | 3194 | 3806 | 4807 | 5112 | 5358 |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 1000 | 881 | 1282 | | 1763 | 2194 | 2492 | 2672 | 3037 | 3412 | 3283 | 3376 |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 1042 | 998 | 1252 | | 1516 | 1914 | 2159 | 2364 | 2765 | 3361 | 3534 | 3576 |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | | | 1052 | | 1197 | 1285 | 1356 | 1405 | 1465 | 1556 | 1573 | 1582 |- |'''Unyong Sobyet''' | 159200 | 147028 | 190678 | 178500 | 208827 | 231868 | 241720 | 248626 | 262085 | 281689 | 286717 | 289943 |} === Pangkat etniko === {{see|Mga Pangkat Etniko ng Unyong Sobyet}} Binubuo ang Unyong Sobyet ng ibat-ibang etniko tulad ng [[Ruso]] (50.78%), sinundan ng mga [[Ukrainians]] (15.45%) at [[Uzbeks]] (5.84%). Ang iba pang mga pangkat etniko ay [[Armenians]], [[Azerbaijanis]], [[Belarusians]], [[Estonians]], [[Georgians]], [[Kazakhs]], [[Kyrgyz]], [[Latvian people|Latvians]], [[Lithuanian people|Lithuanians]], [[Moldovans]], [[Tājik people|Tajiks]], at [[Turkmen people|Turkmen]], pati na rin ang mga [[Abkhaz people|Abkhaz]], [[Adyghe people|Adyghes]], [[Aleut]]s, [[Assyrian people|Assyrians]], [[Caucasian Avars|Avars]], [[Bashkirs]], [[Bulgarians]], [[Buryats]], [[Chechens]], [[Han Chinese|Chinese]], [[Chuvash people|Chuvash]], [[Cossack]]s, [[Evenks]], [[Finns]], [[Gagauz]], [[Germans]], [[Greeks]], [[Hungarians]], [[Ingush people|Ingushes]], [[Inuit]], [[Jews]], [[Kalmyks]], [[Karakalpaks]], [[Karelians]], [[Kets]], [[Koreans]], [[Lezgins]], [[Mari people|Maris]], [[Mongols]], [[Mordvins]], [[Nenetses]], [[Ossetians]], [[Poles]], [[Romani people|Roma]], [[Romanians]], [[Tats]], [[Tatars]], [[Tuvans]], [[Udmurts]], [[Yakuts]], at iba pa.<ref>Barbara A. Anderson and Brian D. Silver. 1984. "Equality, Efficiency, and Politics in Soviet Bilingual Education Policy, 1934–1980," ''American Political Science Review'' 78 (December): 1019–1039.</ref> ==== Pananampalataya ==== {{see|Relihiyon ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet ay opisyal na walang kaugnayan sa relihiyon, suportado ang hindi paniniwala sa diyos sa mga paaralan, at bigti relihiyon. Ang estado ay separated mula sa iglesia ng mga atas ng Konseho ng People's Commissars sa 23 Enero 1918. Katlong-dalawa ng Sobyet ay kulang sa populasyo na relihiyosong paniniwala habang isa-ikatlong ng mga tao kunwari relihiyosong paniniwala. Kristiyanismo at Islam ay ang pinaka may mga mananampalataya. Tungkol sa kalahati ng mga tao, kabilang ang mga kasapi ng CPSU at mataas na antas na opisyal ng pamahalaan, kunwari hindi paniniwala sa diyos.Pamahalaan pag-uusig ng Kristiyanismo patuloy undiminished hanggang sa pagkahulog ng komunista ng pamahalaan. Tanging 500 mga simbahan, sa labas ng 54,000 bago ang himagsikan, na naiiwan ang bukas sa 1941. Ang papel na ginagampanan ng relihiyon sa araw-araw na buhay ng mga mamamayan ng Sobiyet iba-iba malaki at noon ay malayo mas mahalaga sa dwellers lungsod kung saan Party control ay pinakamabuting kalagayan. ==== Wika ==== {{see|Mga Wika ng Unyong Sobyet}} Habang ang lahat ay maaaring gamitin ang kanilang sariling wika, [[Wikang Ruso|Ruso]] ay ang opisyal na at nangingibabaw na wika sa Unyong Sobyet. Ito ay ginagamit sa [[industriya]], [[militar]], partido, at pamamahala ng estado. ==== Haba ng buhay at mortalidad ng sanggol ==== Pagkatapos ng [[komunista]] pagkuha sa kapangyarihan ng kapangyarihan ng buhay pag-asa para sa lahat ng mga grupo ng edad nagpunta up. Ang isang kasisilang anak sa 1926–27 ay isang buhay-asa ng 44.4 taon, hanggang mula sa 32.3 taon ng tatlumpung taon bago. Sa 1958–1959 ang buhay pag-asa para sa newborns nagpunta ng hanggang sa 68.6 taon. Pagpapabuti na ito ay ginamit sa pamamagitan ng Sobiyet awtoridad sa "patunayan" na ang mga sosyalistang sistema ay higit na mataas sa kapitalistang sistema. Ang kalakaran ang patuloy na sa [[1960|60's]], kapag ang buhay-asa sa Sobiyet Union nagpunta sa kabila ng pag-asa sa buhay sa Estados Unidos .Mula sa 1964 ang takbo baligtad. Habang buhay na pag-asa para sa mga kababaihan na naiiwan ang walang kinikilingan matatag, ito went down na higit para sa mga lalaki. Karamihan sa mga pinagmumulan ng kanluran isisi ang lumalaking pang-aabuso ng alak at mahihirap na pangkalusugang pag-aalaga, at teorya na ito ay din kataon lamang tinanggap ng awtoridad na Sobyet. Ang pagpapabuti sa sanggol pagkakamatay ay bumababa sa huli, at pagkatapos ng isang tiyak na pagkamatay habang bata pa ay nagsimulang tumaas. Matapos ang 1974 ang gobyerno ay tumigil sa paglalathala sa mga istatistika na ito. Kalakaran na ito ay maaaring maging bahagyang ipinaliwanag sa pamamagitan ng bilang ng mga [[Asyano]]ng nanganganak na may bahagi ng bansa kung saan ang dami ng sanggol na namamatay ay pinakamataas, habang ang bilang ng mga panganganak ay kitang-kita bumababa sa mas buong [[Europa]], bahagi ng Unyong Sobyet. Halimbawa, ang bilang ng mga births ng bawat mamamayan ng [[Tajikistan]] ay tumaas mula sa 1.92 hanggang 1958–59 hanggang 2.91 hanggang 1979–1980, habang ang numero sa [[Latvia]] ay down na 0.91 sa 1979-80. == Kasaysayan == {{see|Kasaysayan ng Rusya}} {{see|Kasaysayan ng Unyong Sobyet}} ==== Pagkabuo at Pagkakatatag ==== Ang mga teritoryo ng Unyong Sobyet ang mga sumusunod: * Sa ilalim ng kasunduan sa pagtatatag ng Unyong Sobyet (30 Disyembre 1922) ** '''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic]]'''( kasama '''[[Uzbek Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Social Assembly President]]''' , '''[[Turkmen Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Tajikistan Soviet Socialist Republic]]'' ','''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic]]'''), ** '''[[Ukrainian Soviet Federative Socialist Republic]]'''. ** ''' [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]]''', ** [[Caucasus Soviet Federative Socialist Republic]] (mula sa 1936 ay itinatag sa Transcaucasian bansa hiwalay na pederal na republika : '''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Armenian Soviet Socialist Republic]]''' at ''' [[Goergian Soviet Socialist Republic]]'''); * 1940 -'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic]]''','' '[[Latvian Soviet Socialist Republic]]''','''[[Sosyalista]]''' at''' [[Lithuanian Soviet Socialist Republic]]'''. Noong 1940 - 1954, umiiral Republika ng Sobiyet Sosyalista Karelo - [[Finland]], mamaya na ''[[Karelia Soviet Federative Socialist Republic|Karelia]]'' sa Sosyalista Republika ng Sobiyet Russia. Itinuturing na humalili ang Unyong Sobyet sa [[Imperyong Ruso]] at ang kapalit nito, Ang Pansamantalang Pamahalaan ni [[Georgy Yevgenyevich Lvov]] at ni [[Alexander Kerensky]]. Naghari ang huling Rusong Tsar na si Nicholas II hanggang [[Marso]] 1917, nang mabuwag ang imperyo at pumalit ang pansamantalang pamahalaang Ruso, na binuwag ni [[Vladimir Lenin]] noong [[Nobyembre]] 1917. ==== Rebolusyon at ang Paghanap ng isang Estadong Sobyet ==== Ang modernong [[rebolusyonista]] aktibidad sa [[Imperyong Ruso]] ay nagsimula noong [[Disyembre]] 1825, at bagaman ang kalipunan ay bumaksak noong 1961, ang pag-aagaw ay nakamit sa termino na salungat sa mga [[magsasaka]] at nagsilbi upang hikayatin ang mga rebolusyonista. Ang [[parliyamento]] - ang [[Estado Duma]] - ay itinatag noong 1906 matapos ang [[Rebolusyong Ruso]] noong 1905, ngunit ang mga [[tsar]] ay bigo sa pagtatangka upang ilipat mula sa ganap na monarkiyang konstitusyonal. Ang mga pang-aalipin at kalituhan ay patuloy sa panahon ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] na sa pamamagitan ng [[militar]] na may pagkatalo at kakulangan sa pagkain sa mga malalaking [[lungsod]]. Si [[Vladimir Lenin]] ay nagudyok sa kakapalan ng tao noong 1920 at nagsalita sa [[Petrograd]], bilang tugon sa panahon ng digmaan at pagkabulok ng [[Rusya]] sa ekonomiya at moral, kulminidad sa "Rebolusyong Pebrero" at ang pagbaksak ng imperyal na pamahalaan noong [[Marso]] 1917. [[Talaksan:After Lenin Speech 1920.jpg|thumb|300px|left|Si [[Vladimir Lenin]],nagpapaliwanag sa [[mamamayan]] noong 1920.]] Ang awtokrasiyang tsarista ay pinalitan ng probisyonal ng Gobyerno, na ang pinuno na inilaan para sa mga halalan ng mga Ruso na may pagtitipon at upang ipagpatuloy ang mga kalahok sa gilid ng pinagkaintindihan sa [[Unang Digmaang Pandaigdig]]. Sa parehong panahon, upang masiguro na ang mga karapatan ng nagtatrabaho klase, manggagawa 'konseho, na kilala bilang Sobyet, na kumalat sa buong bansa. Ang mga Bolsheviks, na humantong sa pamamagitan ni Vladimir Lenin, para sa mga sosyalista rebolusyon sa Sobyet at sa mga kalsada. Noong [[Nobyembre]] 1917, sa panahon ng "Rebolusyong Oktubre," sila ay naluklok sa kapangyarihan mula sa mga probisyonal na Pamahalaan. Noong Disyembre, ang mga Bolsheviks ay pinirmahan ang isang pagtigil ng labanan kasama ang Central Powers. Ngunit, sa pagitan noong [[Pebrero]] 1918, ay nagkaroon ng labanan These two documents were confirmed by the 1st [[Congress of Soviets]] of the USSR and signed by heads of delegations<ref>{{in lang|ru}} [http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5!OpenDocument Voted Unanimously for the Union.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091204132112/http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5%21OpenDocument |date=2009-12-04 }}</ref>&nbsp;– [[Mikhail Kalinin]], Mikha Tskhakaya, [[Mikhail Frunze]] and [[Grigory Petrovsky]], [[Aleksandr Chervyakov]]<ref>{{in lang|ru}} [http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html Creation of the USSR] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070529132218/http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html |date=2007-05-29 }} at Khronos.ru.</ref>. Noong Marso, ang mga Sobyet ay umalis ng digmaan para sa mabuti at nilagdaan ang [[Kasunduaang Brest-Litovsk]]. Tanging matapos ang mahaba at marugo [[Digmaang Sibil ng mga Ruso]], na nagsimula sa 1917 at natapos sa 1923, ay ang bagong Sobiyet kapangyarihan secure.<ref>{{cite web|url=http://www.springerlink.com/content/h3677572g016338u/|title=70 Years of Gidroproekt and Hydroelectric Power in Russia}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Ang mga digmaang sibil sa pagitan ng mga Reds at ang mga puti na kasama dayuhang interbensiyon at ang pagpapatupad ng Nicholas II at sa kanyang pamilya. Noong [[Marso]] 1921, sa panahon ng mga kaugnay na conflict sa Poland, ang Kapayapaan ng Riga ay nalagdaan at nahati disputed teritoryo sa Belarus at Ukraine sa pagitan ng Republika ng Poland at Sobiyet Russia. Ang Sobiyet Union ay para malutas ang mga katulad na kasalungat ng bagong itinatag [[Republika ng Finland]], ang [[Republika ng Estonia]], ang [[Republika ng Latvia]], at ang [[Republika ng Lithuania]].<ref name="Kuzbassenergo">{{in lang|ru}} [http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ On GOELRO Plan&nbsp;— at Kuzbassenergo.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081226190310/http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ |date=2008-12-26 }}</ref> ==== Kampanyang Manchuria ==== Bilang pagtugon sa kaso ng mga Sobiyet militar na pag-atake, ang komandanteng Hapon ay naghanda ng isang detalyadong plano sa pagtatanggol. Gayunman, sila ay kinakalkula na ang Red Army lamang ay mabuksan ang nakakasakit sa unang bahagi ng tagsibol ng 1945 o tagsibol ng 1946. Kaya simula sa Agosto 1945 kapag ang mga yunit ng Red Army ay tipunin at tapos na sa mga handa na atake sa [[Hukbo ng Kwantung]] pa rin sa isang estado ng pagbabago ng ayos ng pwersa<ref name="ResCE">[http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta06/Eres1481.htm Need for international condemnation of crimes of totalitarian communist regimes] Текст резолюции № 1481/2006 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang kampanya ay nagsimula sa [[Mansurya]] kondisyon ng panahon ay hindi kanais-nais. Mula sa Hulyo 8 sa pamamagitan ng Agosto mula sa baybayin sa rehiyon na may malakas na ulan Amua bilang ilog antas ng tubig sa tumaas apat na paa, ang mga lambak lawa. sa kabila ng ulan at baha, kahit na sa gabi 1945/09/08, ang Sobiyet Border Guard yunit sa tulong ng mga fronts pagmamatyag sa kilos ng kaaway yunit, na may isang kamangha-mangha lihim na review patakaran ay pupuksain sa halos lahat ng estasyon at ang batayang pera ng kaaway kasama ng hangganan. Ang matagumpay na pagbubukas ng mga hangganan pwersa bantay ginawa kanais-nais na kondisyon para sa ilong ng atake ng kampanya. Patuloy na hukbong panghimpapawid bombed ang railways, ang mga administrative sentro ng Harbin, Changchun, "ports" na sa North Korea. Sa unang araw ng kampanya, ang ilong ng Zabaikal atake ay na-50-150 kilometro metro<ref>[http://assembly.coe.int//Mainf.asp?link=http://assembly.coe.int/Documents/AdoptedText/ta96/ERES1096.htm RESOLUTION 1096 (1996)1 on measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems] Текст резолюции № 1096/1996 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang hukbong Hapon kasama ang Argun River at solid pagtatanggol lugar Chalaino - Mansurya, ay fiercely resisted ang ilong ng pagsulong Army 36. Subalit sa tulong ng mga kawal hukbong-lakad, 33 Army ay mabilis sa cross ng ilog, maghawak ng lugar Chalaino - Mansurya, 9–8 sa umaga ay halos 40 metro kilometro papunta sa Khaila, 9&nbsp;ng gabi sa, ang isang dulo ng Red Army ay pagsulong laban sa Khaila. Ngunit kapag dumarating ang mga lungsod, ang Red Army ay nakatagpo ng pagtutol sa pamamagitan ng Japanese pagkahumaling. Dito, ang mabangis labanan naganap. Maraming mga halimbawa ng magiting labanan ang Hukbong Pula lumitaw, tangke at sundalo kinuha ang kanilang sariling Innokenchi European clearance butas bukas. Sa 14–8, ang Hukbong Pula abala bahagi ng lungsod<ref name="ResCE"/> {{oq|en|''The crimes were justified in the name of the class struggle theory and the principle of dictatorship of the proletariat. The interpretation of both principles legitimized the “elimination” of people who were considered harmful to the construction of a new society and, as such, enemies of the totalitarian communist regimes. A vast number of victims in every country concerned were its own nationals. It was the case particularly of the peoples of the former USSR who by far outnumbered other peoples in terms of the number of victims''.}} {{конец цитаты}}. [[Talaksan:Manchuria 1945-A.PNG|thumb|left|Isang simpleng mapa na ipinapakita ang plano ng Sobyet na salakayin ang Manchuria.]] Sa ilalim ng mga pangyayari, ang Army command ay pinkamalakas sa dalawang divisions impanterya 94 at 293, na may dalawang brigades artilerya mataas radiation pinahusay na pormasyon Khaila ilong attacked mula sa kanang pakpak. Upang 18–8 pangkalahatang sa kaaway ay nananatiling sa Khaila ay upang ihiga armas magpahuli<ref>Immanuel 1966: 90–92, viitattu 19.9.2007</ref><ref>http://www.schudak.de/timelines/tannutuva1911-1944.html The World at War - Tannu Tuva</ref>. Ang kaliwang pakpak, ang kawalerya yunit ng Sobyet - [[Mongolia]]n militar ng aspeto ng Zabakal 2 hinati sa 2 utos ilong pasulong at Siphen Cangan. 14–8 sa petsa, ang mga sundalo ng Sobiyet Union at Mongolia kinuha Dalono lungsod, at sa mga lungsod na pag-aari Canbao 15-8. Hukbong 17 mga review sa petsa sa Siphen 15–8 Zabansan ay nakuha sa lungsod<ref name="saeimcond">[http://www.saeima.lv/Lapas/deklarac_kr.htm ''Декларация об осуждении осуществлявшегося в Латвии тоталитарного коммунистического оккупационного режима Союза Советских Социалистических Республик] Текст «Декларации» 12 мая 2005 года на официальном сайте [[Сейм Латвии|Сейма]] Латвии (русский перевод)</ref><ref name="Latvres">[http://www.regnum.ru/news/452805.html Сейм Латвии принял декларацию, осуждающую «оккупационный тоталитарный коммунизм»] [[Regnum]] 12 мая 2005 г.</ref>. [[Talaksan:Retreat of the Russian Army after the Battle of Mukden.jpg|thumb|right|Ang pagsuko ng sundalong Ruso pagkatapos ng [[Labanan sa Mukden]].]] Sariling ilong ang lahat ng mga militar ng aspeto ng Army sa pamamagitan ng 39, 53 tangke at corporate tanod hit No 6 na kumuha ng dalawang pangunahing mga direksiyon Shenyang at Changchun ay may marched sa natural na mga kondisyon mahirap . Ang Red Army sundalo ay dapat pagtagumpayan Daxing Isang kahanga-hanga array. Sila ay dapat isulong sa kalagayan ng walang daan, daanan at kahit na ang ulan ay may din ay nabura. Sa ilong pangunguna 11–8 tangke ng Army crossed sa ibabaw ng anim na Greater Khingan at sa parehong araw na ito ay accounted Lubai, isang mahaba pumasa 400 kilometro metro<ref>Birnhaum 1966: 81–82.</ref>. Upang 12–8 sa tangke at sundalo ay nakuha sa lungsod Taoan<ref name="YuschObr">[https://web.archive.org/web/20081219070850/http://www.president.gov.ua/ru/news/12121.html Обращение Президента к Украинскому народу по случаю 75-й годовщины Голодомора 1932—1933 годов] Пресс-служба Президента Украины Виктора Ющенко 22 ноября 2008.</ref><ref name="Presurg">[http://newsru.com/world/22nov2008/uyjh.html Президент Украины призвал Россию осудить преступления сталинизма] [[NEWSru]] 22 ноября 2008.</ref>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>. Hukbong napapaligiran grupo matapos ang 39 base Khalun - Arsan, ay lumampas na ng isang array Daxing papunta Solun. Kapag nakikita ninyo ang Army sa pamamagitan ng likod singsing 39 Khalun - Arsan magpatuloy sa silangan, ang mga Japanese ay may lakas na ginagamit upang harangan ang bawat pasukan sa Red Army sa Solun. Ang Red Army sundalo sa tulong ng artilerya ay pakikipagkompetensiya sa mga Japanese pampublikong tungkol sa bawat punto ng bumbero. Sa pagtindi ng brigada dibisyon artilerya ng tangke ng 124 at 206, tanghalian sa 12–8, ang Hukbong Pula abala kumpol base Khalun - Arsan, paglikha ng kanais-nais na kondisyon para sa Hukbong nakuha ang lungsod 39 Solun. Sa 13–8, matapos na nawasak ng higit sa 300 Japanese hukbo sa Solun - Vaniamao, ang Hukbong Pula sapilitang sa kawalerya Manchu divisions ng dalawang ng Japan's magpahuli. Hukbong nakuha ang lungsod 39 Vaniamao. Kaya, pagkatapos ng 6 na araw (mula 9 hanggang 14–8), ang Front ay advanced malalim sa Zabaikal nakatakas mula sa 250 kilometro sa 400 metros. Samantala, sa silangang Mansurya, ang Far Eastern Front ko, agrabyado ng kadiliman at storms, hindi inaasahang maaga sa kaaway muog ng pera kasama ang mga hangganan. Ang mabangis labanan naganap<ref>Birnhaum 1966: 36.</ref>. Artilerya yunit, tangke at makina baril ng militar ng aspeto ng Malayong Silangan ako sa isulong sa mahirap na mga kalagayan sa ang taiga, sila lang ay na matumbok ang kaaway, lamang ay upang gumawa ng paraan para sa kanyang maaga. Sa pamamagitan ng eruplano cover ang Air Force's, pagkatapos ng dalawang araw at gabi, ang Red Army ay 75 metros kilometro, nakuha ang batayang kumpol Khutoi, Dunin<ref>Birnhaum 1966: 15–18.</ref>. Ang nakuha Mudanjiang dumating kaya mabangis. Yunit ng 5 Army at Red Army Red Army ng numero ng isa pang-ilong hinati, ang mga review mula sa isulong Mudanjiang. Ang Japanese pwersa ay may intensified upang Mudanjiang block ang Red Army's isulong papunta sa sentro ng Manchu. gamitin nila ang pagpapakamatay parehong koponan, ang patuloy na puna. Sa 14–8, 26 No legions ng Hukbong Pula naabot ang lungsod ngunit ay nakaranas masidhi pagtutol sa pamamagitan ng Japanese hukbo sa wakas sapilitang upang umalis sa lungsod, bumuwelta sa hilagang-silangan<ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Neuvostoliitto ja toinen maailmansota| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#maailmansota| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref><ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Lopullinen voitto| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#voitto| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref>. Sa ilalim ng mga pangyayari, ang kumander ng Eastern Front ako ay nagpasya na-ipun-ipon ng lakas ng limang Army at ang ilan sa kanilang mga pwersang hinahawakan upang lumikha ng isang singsing sa ilong sa timog, at coordinate sa mga grupo Force bilang 25 hit sa kaliwang pakpak gilid ng Jilin, upang gupitin daan sa North Korea, sa Gitna at Silangang Mansurya. Sa 14–8, ang Red Army ay nakuha sa Limoiao at Jilin. Sa 08/12, Army ay may won 25 Khunsun, at papunta sa Vansin. Kaya, mula 9 sa 14–8, ang Eastern Front ko won ang mahalagang tagumpay, paggawa ng kapaki-pakinabang kondisyon thaun nakakasakit sa Harbin, Jilin at Changchun. Kasama ang maaaring mabuhay sa lupa o sa tubig yunit ng armada Pacific, ang Red Army ay nakunan ang port Iuki, Rasin, lagutin makipag-ugnayan sa Hukbo ng Kwantung ng Japan at ang kanyang ulo bumalik sa Korea<ref>Mandelbaum, side 103</ref> . Dawn sa 9–8, sa Eastern Front ako din nagsimula ang pag-atake sa Mansurya mula sa dalawang mga direksiyon: * Upang ang may-ari ng kasama ang ilog Sungari * Career suporta sa [[Sakhalin]]. Cape may-ari ng 15 undertakes Army sa tulong ng sa 2nd na brigada ng Amur bangka Red Jiang. Cape No 2 sundalo ng impanterya sa kumuha No 5. Dahil sa matagal na pag-ulan Amur River tumaas antas ng tubig, ay dapat na plano sa krus ang mga ilog ng legions ay hindi nakamit bilang binalak. Mga 9–8 umaga, ang impanterya divisions, sa tulong ng mga hangganan yunit bantay ay nakuha ang pinakamalaking isla sa Amur River, na sumusuporta sa mga yunit ng crossed ang ilog at suporta para sa Jiang Boat Co Amur red operasyon. 08/10 madaling araw sa 9 gabi, sa karamihan ng mga yunit ng Red Army ay na lalaki Shores ilog. Hukbong No 5 sa tulong ng hukbong-dagat ang brigada ng tatlong ilog din overcame at nakuha Usuri County Communications. Paunang tagumpay ng 15 Army at No 5 ay nilikha legions kanais-nais na kondisyon para sa Red Army sa atake sa bilang 2. 08/10 umaga, pagkatapos ng accounting para sa Communication Khe, legions ng 8 mga review tuwid papunta sa Baosin ay 14–8 at sa lungsod ganap na pag-aari. 15 Army matapos accounting para ibuhos sa bariles Jiang, magpatuloy kasama Sangsing sa Harbin. Hukbong Pula No 2 pagkatapos ng dalawang araw ng labanan ay may ginawa ang lugar sa timog ng Ilog Amur, sa 14–8 simulan ang pagsulong sa Sisika. Sa araw na 14–8, Red Army ay bagsak No 2 pagtatanggol Khaykhe, sa pamamagitan ng sub-sequence Khingan. Matapos lamang ang anim na araw pagkatapos ng simula ng kampanya, Sobiyet hukbo sa Mongolian armadong pwersa ay may crossed ang solid linya ng depensa ng kalaban, pagsira ng isang mahalagang bahagi ng Japanese at marami pa online access Harbin - Changchun - Shenyang. ==== Pagsisimula ng Digmaang Malamig ==== {{History Of The Cold War}} [[Talaksan:Marshall Plan.png|left|thumb|Mapa ng mga bansang mapagtatangapan ng tulong [[Marshall Plan]].]] [[Talaksan:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right|Ang "[[Allies of World War II|Big Three]]" sa Yalta Conference, [[Winston Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Joseph Stalin]]]] [[Talaksan:Tu-144-schoenefeld.jpg|thumb|left|300px]] Nabuo ang Digmaan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pagitan ng Estados Unidos at mga kaalyado nito at sa kabilang panig ang mga pangkat ng mga Bansa sa pamumuno ng Unyong Sobyet. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang makapangyarihang bansa. Sa halip, umiral ang labanang pandiplomatiko at pangkabuhayan at hidwaan tungkol sa ideolohiya at Kanlurang kapitalismo laban sa komunismo ng Silangang Europa. Sa simula, nakasentro ang Digmaang ito sa paggamit ng lakas-militar ng Unyong Sobyet at ang pagtatatag ng komunistang pamahalaan sa Silangang Europa. Nagdulot ito ng takot at pangamba sa marami na baka gawing komunista ang Kanlurang Europa pagkatapos makontrol ang Silangang Europa. Lumawak ang pagkakaiba sa politika ng dalawang panig dahil sa hidwaan sa ideolohiya. Naniniwala ang mga pinunong Marxist-Leninist na wawasakin ng kapitalismo ang sistemang Sobyet. Ang Estados Unidos naman ay may paniniwala at hinala na magpapalawak ng teritoryo at sasakupin ng Union of Soviet Socialist Republics (USSR) ang mundo. Pagkatapos ng mahabang panahong pagkakaibigan, nag-away ang Estados Unidos At Rusya tungkol sa mga suliranin sa Asya. Nagsimula ang kanilang alitan noong 1917 nang agawin ng mga komunista ang kapangyarihan at itinatag ang Unyong Sobyet at nagpahayag ng digmaang ideolohikal laban sa mga kapitalistang bansa sa kanluran. Nakialam ang Estados Unidos sa Unyong Sobyet sa pagpapadala ng 10,000 tropa sa pagitan ng 1918 at 1920 at tumanging kilalanin ang bagong Estado hanggang noong 1933. Nagtulong ang dalawang bansa laban sa Germany noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-4 hanggang 11 Pebrero 1945, nagpulong sina Pangulong Franklin D. Roosevelt ng Estados Unidos. Punong Ministro Winston Churchill ng Britanya at Josef Stalin ng USSR sa dating palasyo ni Czar Nicholas II sa Crimea sa timog dalampasigan ng Black Sea upang pag-usapan ang kapalaran ng daigdig. [[Talaksan:Cold war europe economic alliances map en.png|thumb|Alyansang Ekonomikong Europa]] Napagkasunduan na mananatili ang impluwensiya ng USSR sa mga pook na sinakop ng Red Army sa Silangang Europa. Bukod doon, mahahati ang Germany sa apat na sona na nasa pangangasiwa ng United Kingdom, United States at France sa kanluran at ang USSR sa silangan. Hinati rin ang Berlin na nasa loob ng sona ng Soviet sa ganitong paraan. Ang kompirmasyon ng balidasyon ng Marxismo ay hindi lamang sa usapin ng pang-ekonomiyang buhay ng lipunan. Sa pusod ng mga mistipikasyon na inilako simula ng 90s ay ang ideya ng panibagong panahon ng pandaigdigang kapayapaan. Ang kataposan ng Cold War, ang paglaho ng bloke sa silangan, na sinabi ni Reagan na "Imperyo ng Dimonyo", ay di umanong tatapos sa iba't-ibang armadong labanan bunga ng bangayan ng dalawang imperyalistang bloke mula 1947. Sa harap ng mistipikasyong ito hinggil sa posibilidad ng kapayapaan sa ilalim ng kapitalismo, laging binigyang diin ng marxismo ang imposibilidad para sa mga burges na estado na pawiin ang kanilang pang-ekonomiya at militar na tunggalian, laluna sa panahon ng pagbulusok-pababa. Kaya nagawa naming sumulat noong Enero 1990 na "Ang paglaho ng imperyalistang berdugong Ruso, at ang napipintong paglaho ng bloke sa pagitan ng Amerika at kanyang dating mga ‘kasosyo', ay magbukas ng pintuan para sa mas maraming lokal na bangayan. Ang mga tunggalian at labanang ito ay hindi, sa kasalukuyang mga sirkunstansiya, tutungo sa isang pandaigdigang labanan...Sa kabilang banda, dahil sa pagkawala ng disiplinang ipinataw ng presensiya ng mga bloke, ang mga labanang ito ay magiging mas marahas at mas marami, sa partikular, syempre, sa mga lugar na pinakamahina ang proletaryado". Hindi nagtagal, kinumpirma ng pandaigdigang kalagayan ang analisis na ito, ng pumutok ang unang digmaan sa Golpo sa Enero 1991 at ang digmaan sa dating Yugoslavia sa taglagas ng naturang taon. Magmula noon, walang hinto na ang madugo at barbarikong mga labanan. Hindi na namin malagay lahat dito pero mapansin natin sa partikular: Hindi na nagmumulto ang digmaan sa pandaigdigang saklaw, pero nakita natin ang pagkalag ng kadena ng imperyalistang mga antagonismo at lokal na mga digmaan na direktang may kaugnayan sa malalaking kapangyarihan, sa partikular ang pinakamakapangyarihan sa kanilang lahat, ang Amerika. Ang Amerika, na sa ilang dekada ay naging ‘pulis ng mundo', ay nagsisikap na patuloy itong ipatupad at palakasin ang kanyang papel sa harap ng ‘panibagong pandaigdigang kaguluhan' na lumitaw pagkatapos ng Cold War. Subalit habang seryoso nitong ginampanan ang kanyang papel, hindi ito ginawa para sa layuning makamit ang istabilidad sa mundo kundi para mapanatili ang kanyang liderato sa mundo, na lalong pinahina ng katotohanang wala na ang semento para pagkaisahin ang bawat imperyalistang bloke - ang banta mula sa karibal na bloke. Sa pagkawala ng ‘bantang Sobyet', ang tanging paraan para maipataw ng Amerika ang kanyang disiplina ay umasa sa kanyang pangunahing lakas, ang kanyang malaking superyoridad sa antas militar. Pero sa paggawa nito, ang imperyalistang polisiya ng Amerika ay siyang naging isa sa pangunahing mga salik ng pandaigdigang instabilidad.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=33}}</ref> The United States, Britain, France, Canada, Australia, New Zealand and several other countries began the massive "Berlin airlift", supplying West Berlin with food and other provisions.<ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=65-70}}</ref> [[Talaksan:C-47s at Tempelhof Airport Berlin 1948.jpg|thumb|Pagbabawas ng C-47s sa [[Internasyonal na Paliparan ng Tempelhof|paliparang Tempelhof]] sa Berlin sa kasagsagan ng Berlin Blockade.]] Ang pagpasok ng Demokratang si Barak Obama sa pagiging pinuno ng pangunahing kapangyarihan sa mundo ay nagluwal ng lahat ng klaseng ilusyon hinggil sa posibilidad ng pagbabago sa estratehikong oryentasyon ng Amerika, isang pagbabago na magbukas ng "panahon ng kapayapaan". Isa sa mga batayan ng mga ilusyong ito ay ang katotohanan na isa si Obama sa iilang senador na bumoto laban sa interbensiyong militar sa Iraq sa 2003, at hindi katulad ng kanyang Republikanong karibal na si McCain, komitido siya na paalisin ang armadong pwersa ng Amerika mula sa Iraq. Subalit ang mga ilusyong ito ay madaling bumangga sa realidad. Sa partikular, kung inisip ni Obama na umatras ang Amerika mula sa Iraq, ito ay para mapalakas ang kanyang panghihimasok sa Afghanistan at Pakistan. Dagdag pa, ang pagpapatuloy ng polisiyang militar ng Amerika ay malinaw na makita ng gawin ng bagong administrasyon na Kalihim ng Depensa si Gates, na nominado ni Bush.<ref name="miller26">{{Harvnb|Miller|2000|p=26}}</ref> In Mayo 1949, Stalin backed down and lifted the blockade.<ref name="Gaddis 2005, p. 34">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=34}}</ref><ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=180-81}}</ref> Sa realidad, ang bagong oryentasyon ng diplomasyang Amerika ay sumasang-ayon sa balangkas na nasa itaas. Ang kanyang layunin ay para makuha pa rin ang paghahari ng Amerika sa mundo sa pamamagitan ng kanyang superyoridad sa militar. Kaya ang kilos ni Obama para palakasin ang diplomasya ay para makaipon ng panahon at ispasyong kailangan para sa hindi maiwasang imperyalistang interbensiyon sa hinaharap ng kanyang militar, na sa kasalukuyan ay napakanipis at lubhang pagod na para isustini ang isa pang teatro ng digmaan kasabay ng Iraq at Afghanistan. [[Talaksan:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|left|thumb|Si Pangulong Truman, habang lumalagda sa '''''National Security Act of 1947''''' na kasama ang bisita sa Opisinang Oval.]] Subalit, gaya ng laging binigyang diin ng IKT, merong dalawang magkaibang opsiyon sa loob ng burgesya para makamit ang layunin nito: Ang unang opsiyon ay pinatupad ni Clinton sa kataposan ng 90s sa dating Yugoslavia, kung saan nagawa ng Amerika na makuha ang suporta ng pangunahing mga kapangyarihan sa kanlurang Uropa, sa partikular Alemanya at Pransiya, para makipagtulungan sa pambobomba ng NATO sa Serbia para pilitin itong iwanan ang Kosovo.<ref name="oneil15">{{cite book|last=O'Neil|first=Patrick|title=Post-communism and the Media in Eastern Europe|publisher=Routledge|year=1997|isbn=0714647659|p=15-25}}</ref> Ang ikalawang opsiyon ay ginamit sa digmaan sa Iraq sa 2003, na nangyari sa kabila ng mariing pagtutol ng Alemanya at Pransiya, na sa panahong ito, ay suportado ng Rusya sa loob ng UN Security Council. Subalit, alinman sa mga opsiyong ito ay hindi napigilan ang paghina ng liderato ng Amerika. Ang polisiya na ipilit ang mga bagay, na nakita sa dalawang termino ni Bush Junior, ay nagbunga hindi lang ng kaguluhan sa Iraq, na hindi na mapangibabawan, kundi sa lumalaking pagkakahiwalay ng diplomasyang Amerikano, na makita partikular sa ilang bansa na sumuporta sa Amerika sa 2003, tulad ng Espanya at Italya, ay lumayo na mula sa adbenturismo sa Iraq (hindi pa kasama ang patagong pagdistansiya ni Gordon Brown at gobyernong Britanya mula sa walang kondisyon na suporta na binigay ni Tony Blair sa adbenturismo sa Iraq). Sa panig nito, ang polisiyang "kooperasyon" na nais ng mga Demokrata ay walang katiyakan na makuha ang katapatan ng mga kapangyarihang nais kabigin ng Amerika sa kanyang gawaing militar, partikular dahil nagbigay ito sa ibang kapangyarihan ng mas malawak na puwang ng maniobra para itulak ang kanilang sariling interes. Sa ngayon, halimbawa, ang administrasyong Obama ay nagpasya ng mas pampalubag-loob na polisiya sa Iran at mas mahigpit naman sa Israel, dalawang oryentasyon na patungo sa iisang direksiyon dahil halos lahat ng mga Unyong Uropeo, laluna ang Alemanya at Pransiya, dalawang bansang naglalayong muling makuha ang kanilang dating impluwensiya sa Iraq at Iran. Ang oryentasyong ito ay hindi makapigil sa paglitaw ng mayor na mga tunggalian ng interes sa pagitan ng mga bansang ito at ng Amerika, laluna sa bahagi ng silangang Uropa (kung saan sinisikap ng Alemanya na mapanatili "de-prebilihiyong" relasyon sa Rusya) o Aprika (kung saan ang dalawang paksiyon na siyang dahilan ng karahasan at kaguluhan sa Congo ay sinusuportahan ng Amerika at Pransiya). Sa mas pangkalahatan, ang paglaho ng pagkahati ng mundo sa dalawang malaking bloke ay nagbukas ng pintuan para sa mga ambisyon ng nasa ikalawang antas ng mga imperyalista na lalupang nagpagulo sa internasyunal na sitwasyon. Ito ang kaso halimbawa sa Iran, na ang layunin ay makuha ang dominanteng posisyon sa Gitnang Silangan sa ilalim ng bandilang paglaban sa "Makapangyarihang Satanas" na Amerika at sa paglaban sa Israel. May malawak na kaparaanan, pinalawak ng Tsina ang kanyang impluwensiya sa ibang kontinente, partikular sa Aprika kung saan ang kanyang lumalaking pang-ekonomiyang presensiya ang batayan para sa diplomatiko at militar na presensiya, gaya ng nangyari sa digmaan sa Sudan. Kaya ang perspektiba na haharapin ng mundo matapos mahalal si Obama bilang pinuno ng pinakamalaking kapangyarihan sa mundo ay hindi pundamental na kaiba sa sitwasyon na nangibabaw hanggang ngayon: patuloy na komprontasyon sa pagitan ng mga kapangyarihan ng una o ikalawang hanay, patuloy na barbarikong mga digmaan na may mas mapaminsalang resulta (gutom, epidemya, malawakang dislokasyon) para sa mga populasyon na namuhay sa pinag-aagawang mga erya. Dapat din nating ikonsidera kung ang instabilidad na tinulak ng paglala ng krisis sa kabuuang serye ng mga mahirap na bansa ay hindi magbunga ng intensipikasyon ng mga komprontasyon sa pagitan ng pangkating militar sa loob ng mga bansang ito, na tulad ng dati, may partisipasyon ng iba't-ibang imperyalistang kapangyarihan. Naharap sa ganitong sitwasyon, si Obama at ang kanyang administrasyon ay hindi kayang ipagpatuloy ang mapandigmang mga polisiya ng kanyang mga nasundan, tulad ng nakita natin sa Afghanistan halimbawa, isang polisiya na kahalintulad ng lumalaking barbarismong militar. ==== Digmaang Sobyet-Afghan ==== {{see|Digmaang Sobyet-Afghan}} [[Talaksan:SovietInvasionAfghanistanMap.png|thumb|right|250px|Ang Pagsalakay ng Sobyet]] Ang Afghanistan ay sumang-ayon sa pamamagitan ng 1,747, si [[Ahmad Shah Abdali]], na pinasiyahan hanggang sa kanyang kamatayan 1772 Ang rehiyon ay dati nanirahan ng ilang iba't-ibang grupo ng mga pambansang upang malutas. Sa panahon ng 1800s at unang bahagi ng 1900s tried parehong Russia at ang British Empire upang makontrol ang Afghanistan, at pagkatapos, ito ay sa pagitan ng mga dakilang kapangyarihan (Britain kinokontrol na sa panahon na iyon malaking bahagi ng Timog Asya). Ito ay nagdulot, maki alia, sa tatlong mga Anglo-Afghan digmaan, kung saan ang ikatlong natapos na ang nanalo Afghans pinananatili nito sa pagsasarili. Afghanistan ay matapos na ito na gumagana ng maayos, albeit mahirap, relihiyon para sa monarkiya tungkol sa 300 taon. Nasasalungat sa mga dati na imahe ng Taliban at veils, ito ay isang napaka-liberal na bansa na may isang ayon sa kaugalian nagsasarili kanayunan. Problema ay maaaring lumabas dahil, subalit, at kahit na [[Afghanistan]] ay kanyang makatarungang bahagi ng demagogues at insurgents, at mag-alaga ng mga problemang ito bago namin nakuha ang isang pyudal na sistema kung saan ang vassals kinuha sa pangangalaga ng mga problema sa mga lokal na level (mga vassals Gusto mamaya play ng isang malaking papel na ginagampanan sa digmaan). [[Talaksan:BMD-1 in Afghanistan.jpg|thumb|left|250px|Mga Sobyet na paratroopers, sakay ng [[BMD-1]] sa [[Kabul]]]] 1,973 ibagsak, gayunman, ang huling hari, Zahir Shah, sa isang walang dugo kapalaran sa pamamagitan ng kanyang mga pinsan, Mohammed Daoud, na mamaya ibinigay ang kanyang sarili na itinalaga sa unang pangulo ng bansa.<ref name=GarthoffPages1017-1018>{{cite book|last=Garthoff|first=Raymond L.|title=Détente and Confrontation|location=Washington D.C.|publisher=The Brookings Institute|year=1994|pages=1017–1018}}</ref><ref>{{cite book|last=Arnold|first=Anthony|title=Afghanistan’s Two-Party Communism: Parcham and Khalq|location=Stanford|publisher=Hoover Institution Press|year=1983|page=96}}</ref> Rehimeng ito pinasiyahan hanggang 1,978, kapag ang mga partido komunista PDPA isinasagawa ang tinatawag na Saur rebolusyon at sa mga lider Noor Mohammed taraki ang naging bagong pangulo. Magkano pinasiyahan ang mga Sobyet rebolusyon ay di maliwanag, pero ang mga ito sa anumang paraan ay kasangkot diyan ay walang pag-aalinlangan (para sa mga halimbawa, ay ang pulutong ng mga [[Kasim Husseini]], ipinadala mula sa Russia para sa tunay na dahilan). Ang aming mga pagsusulit ay na bagaman ang mga Sobyet malinaw naman appreciated at suportado ng Saur rebolusyon, sinabi nila wala na impluwensiya ng mga kaganapan, maliban na ito marahil ay sa at nagsimula ang lahat ng ito, sila ay sa ibang salita ang isang papel sa Afghan rebolusyon, maihahambing sa [[Germany]]'s papel sa [[Russian]].<ref>{{cite book|last=Fisk|first=Robert|title=The Great War for Civilisation: the Conquest of the Middle East|location=London|publisher=Alfred Knopf|year=2005|pages=40–41|isbn=1-84115-007-X}}</ref> Revolutionaries nakatutok sa Kabul, na kung saan din pinamamahalaang upang makakuha ng kontrol kapag ito ay na-iisip na sa pamamagitan ng panalong ang pangunahing Estado ay manalo sa bansa, kung saan ang mga populasyon sa mga nayon at bukid na lugar, parang hindi halata ito. Palagay na ito ay bahagyang tama, karamihan ng populasyon ay relatibong sa una natural sa pamamagitan ng pagbabago ng kapangyarihan, ngunit ito ay overturned kapag ang PDPA partido ay nagsimulang ipatupad ang mga pagbabago sa mga magdala ng bansa para maging isang tunay na komunista ng estado na kung saan ang mga Sobyet modelo. Problema lumitaw kapag PDPA ng mga ideya tungkol sa nakaplanong ekonomiya, at sekularismo ay hindi appreciated sa Afghanistan's liberal, konserbatibo Muslim (ang mga partido ay sa isip na ang komunismo ay magkaroon ng isang makabuluhang epekto sa pampolitika na klima ilagay sa aming mga isip).<ref>{{Cite web |title=''The Soviet Invasion of Afghanistan in 1979: Failure of Intelligence or of the Policy Process? - Page 7 |url=http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |access-date=2010-07-07 |archive-date=2009-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325144233/http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |url-status=dead }}</ref> Isang uri ng paggalaw ng paglaban ay nagsimula sa ilang sandali lamang matapos na ito ay may isang pulutong ng mga armadong pakikibaka. Tulad ng paglaban sa pangkalahatan ay binigyan ng pangkaraniwang pangalan Mujahedin, na kung saan ay ang maramihan ng Arabic salitang "mujahid", ibig sabihin ay "ang labanan", ngunit sa halip ay nauunawaan bilang "ang dala ng Jihad." Ang mga Muslim laban Fighters ay nagkaroon ng malakas na suporta mula sa Pakistan, kung saan ang kanilang labanan ay nakita bilang isang makatwiran pagtatanggol laban sa masama aaklas, at sa karamihan ng mga kanluranin sa mundo, kung saan ito ay makikita bilang isang mahusay na masama para sa komunismo. PDPA hinahangad militar aid mula sa Unyong Sobyet, na sa una ay napaka-urong-sulong na ang pagpapadala ng hukbo sa bansa. Sobyet Union, gayunman, ay handa sa pananalapi ang makipag-away, at may na ang pera ay maaaring bumili ng PDPA militar ng suporta mula sa mga nabanggit vassals. [[Talaksan:Muja on radio in Munda Dir.jpg|thumb|Isang mandirigmang [[mujahideen]] sa[[Kunar]] na gumagamit ng kommunikasyon.]] Kahit sa loob ng PDPA ay, gayunman, ang labanan, sa pagitan ng matinding Khalqisterna at ang mas katamtaman Parchamisterna. Mga kasalungat na humantong sa presidente taraki, na belonged Parchamisterna, bigti ang tag-init ng 1,979 at ang Khalqisternas lider Hafizullah Amin ipinahayag ang kanyang sarili sa bagong pangulo. Amin ay very hard sa populasyon (tungkol sa 1.5 million<ref>Gregory Feifer ''The Great Gamble'', pp.169-170</ref> Afghans ay tinatayang may namatay sa panahon ng kanyang kaharian ng takot), habang siya ay gumanap ng isang nakakagulat na malambot na linya ng mga banyagang patakaran tungo sa Estados Unidos at Pakistan, na humantong sa Sobyet paglusob Pasko 1979 Ang pagsalakay ay hindi itinuro laban sa mga rebels pagsalungat, ngunit laban sa mga Komunista na pamahalaan, na kung saan sila sa una suportado.<ref>{{cite book | last = Yousaf, Mohammad & Adkin, Mark | title = Afghanistan, the bear trap: the defeat of a superpower | year= 1992 | publisher = Casemate |isbn= 0 9711709 2 4| pages= 159}}</ref> ==== Panunungkulan ni Mihail Gorbačëv ==== [[Talaksan:Reagan and Gorbachev signing.jpg|thumb|250px|right|Si [[Mga Pangulo ng Estados Unidos|Pangulo]] [[Ronald Reagan]] at Sekretyang Heneral ng Sobyet [[Mihail Gorbačëv]] na pinipirmahan ang [[Kasunduang Intermediate-Range Nuclear Forces|Kasunduang INF]] , noong 1987.<ref>[http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1282/is_n12_v42/ai_9119705 The red blues&nbsp;— Soviet politics] by Brian Crozier, ''[[National Review]]'', 25 Hunyo 1990.</ref>]] Noong 1985, nahirang na pinuno ng Partidong Komunista si Gorbachev. Sa simula pa lamang ng kanyang pamumuno, ipinadama na niya ang pagpapatupad sa mag ng pagbabagong Radikal. Pinakasentro ng mga Radikal na repormang kanyang ipinatupad ang tinatawag na Perestroika o pagrereorganisa o pagrereestruktura. Pangunahing prinsipyo ng Perstroika ang nagsasaad na hindi kailanman maaaring gamitin ang Sandatang Nuklear upang matupad ang layuning Pampolitika, Ekonomik at ideolohikal ng isang Bansa. Batay dito, walang saysay at hindi makatwiran ang Armas-Nuklear. Sa anumang digmaan magagamit ang Armas-Nuklear , walang maituturing na panalo o natalo sapagkat mawawala ang kabihasnan ng buong Daigdig<ref>[http://www.rspp.su/sobor/conf_2006/istoki_duh_nrav_crisis.html Origins of Moral-Ethical Crisis and Ways to Overcome it] by V.A.Drozhin Honoured Lawyer of Russia.</ref>. == Patakaran == {{see|Mga Konstitusyon ng Unyong Sobyet}} Para sa unang pagkakataon ay sa 1923 sa ang Sobiyet Union binuo ng isang buong saligang batas, ang Sobiyet Saligang-Batas ng 1924 . Ito ay sa 1936 sa pamamagitan ng Stalin Saligang Batas papalitan. Pormal, ang Sobiyet Union ay isang pederal na unyon ng mga manghahalal estado ( republics ), sa katunayan ito ay isang centrally -pinamamahalaan, at ang Russian SFSR-dominado estado. Panggalan lamang, ito ay democratically sa pamamagitan ng mga konseho ng Russian Совет / o ang Sobiyet parliyamento pinasiyahan. Ang tunay na kapangyarihan ay ngunit palaging kasama ang pamumuno ng Partido Komunista ng Sobiyet Union , ang bansa lalo na sa ilalim ng Stalin totalitaryo , mamaya sa halip diktatoryal maghahari. Sa katapusan ng USSR undertook Mikhail Gorbachev sa ilalim ng susi salita glasnost at perestroika pagsisikap at epektibong demokratikong institusyon sa kitang ipakilala. Ang Pamahalaan ng Sobiyet Union ay hindi lamang ang mananagot para sa mga batas, pangangasiwa at kapangyarihan ng bansa kundi pati na rin pinamamahalaang ang ekonomiya. Ang pangunahing mga pampolitikang mga desisyon kinuha sa pamamagitan ng mga pangunahing institusyong pampolitika ng bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s ay ang pormal na estruktura ng estado na katulad ng sa kanluran sistemang pampolitika na inayos. Ito magtakda ng isang saligang-batas, ang lahat ng institusyon ng estado at isang garantiya sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitikang karapatan at mga karapatan bilang mamamayan. Ang isang pambatasan kapangyarihan, ang Kongreso ng People's Deputies at isang permanenteng pambatasan Konseho, ang kataas-taasang Sobyet , bilang isang kinatawan ng katawan na kumakatawan sa kapangyarihan ng mga tao. Ang kataas-taasang Sobyet inihalal ang presidyum , ang Chairman rin ay nagsilbi bilang pinuno ng estado at supervised ng Konseho ng People's Commissars, mamaya ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ng mga executive kapangyarihan. Ang Chairman ng Konseho ng People's Commissars, na ang halalan ay na-confirm sa pamamagitan ng kongreso ay ang pinuno ng pamahalaan. Isang verfassungsbasierte puwersa ng hukuman ay kinakatawan ng isang sistema ng korte, ang chief ng Korte Suprema ay. Ang Korte Suprema ay responsable para sa pagsubaybay ng legalidad ng mga institusyon ng pamahalaan. Ayon sa Saligang-Batas ng 1977, ang bansa ay isang pederal na estruktura, exhorting ang iba't-ibang mga republics ng mga tiyak na pinakamataas na puno mga karapatan (hal. ang desisyon sa politika minorya). Sa pagsasanay, gayunman, marami sa mga tungkulin ng iba't-ibang mga institusyon ng pamahalaan mula sa mga lamang awtorisadong partido, CPSU ang gumanap. Ang tunay pundasyon, at patakaran ng mga desisyon na nakuha sa pamamagitan ng partido at tinanggap ng pamahalaan, sa halip ang mga desisyon ng partido ratified bilang batas mismo ay nagpasya. Ang bilang ng mga iba't-ibang mekanismo nakasisiguro na ang pamahalaan ay sumali sa mga desisyon ng partido. Habang naroon ay ang mga mamamayan ng Sobiyet Union upang magpasya sa lahat ng mga halalan, kung saan ang kandidato na kanilang pinili, ngunit bilang na kabilang sa lahat ng kandidato ng Partido Komunista at had sa ay inilabas up sa pamamagitan ng mga partido, ay ang Partido Komunista at ibahagi ang lahat ng mga mahahalagang posisyon sa pamahalaan sa mga tao ng partido pamumuno sa ay tapat. Ang mga tao sa mga posisyon ng pamahalaan ay mahigpit na supervised ng CPSU, upang maiwasan ito differed mula sa mga opisyal na linya. Ang pangunahing gawain ng ehekutibo sangay , ang Konseho ng mga ministro, ay ang pamamahala ng ekonomiya. Ang Konseho ng ministro ay sa buong panahon ng kanyang buhay sa Partido Komunista abala tapat sa politiko, ang chairman ng Konseho ng mga ministro ay palaging isang miyembro ng Politburo, ang central tagahatol ng CPSU. Kadalasan ito ay din ang Pangkalahatang Kalihim ng Partido ang kanyang sarili, ang chairman ay isang nangingibabaw na posisyon sa ibabaw ng iba pang mga ministro. Ayon sa Saligang-Batas ng 1978 ay ang pinakamataas na pambatasan katawan ng Sobiyet Union ng Kongreso ng People's Deputies .Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng isang mas maliit na, permanenteng legislative Assembly, ang kataas-taasang Sobyet sa chairman nito, ang pinuno ng estado ay sa parehong oras. Kahit ang Kongreso ng People's theory ay nag-iisa ang mga karapatan sa magpatibay batas, siya ay nakilala lamang bihira, sa draft batas ng Partido, ang Konseho ng mga ministro at ang kataas-taasang Soviets sa sumang-ayon. == Politika == {{see|Politika ng Unyong Sobyet}} {{see|Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable" |- ! Pinuno ng Estado !! Pinuno ng Pamahalaan |- | : Pinuno ng Komite ng Sentrong Ehekutibo: * [[Kamenev, Lev Borisovich|L. B. Кamenev]] (mula noong Oktubre 27 (Nobyembre 9) 1917), * [[Sverdlov, Yakob|Y. Sverdlov]] (с 8 Nobyembre (21 Nobyembre) 1917), * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] (с 30 Marso 1919). : (Presidyum ng Ehekutibong Komite Sentral) USSR: * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] 1938—1946 * [[Shvernik, Nikolai Mihailovich|Н. М. Shvernik]] 1946—1953 * [[Voroshilov, Clement Еfremovich|К. Е. Voroshilov]] 1953—1960 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] 1960—1964, Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU (1964—1982) * [[Mikoyan, Аnastas Ivanovich|A. I. Мikoyan]] 1964—1965 * [[Podgorny, Nikolai Viktorovich|N. V. Podgorny]] 1965—1977 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] (1977—1982), Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU PKSU (1964—1982) * [[Andropv, Yuri Vladimorovich|Y. V. Аndropov]] (1983—1984), Kalihim-Heneral ng PKSU(1982—1984) * [[Chernenko, Кonstantin Ustinovich|К. U. Chernenko]] (1984—1985), Kalihim-Heneral ng PKSU (1984—1985) * [[Gromyko, Аndreiy Аndreyevich|А. А. Gromyko]] (1985—1988) * [[Gorbachev, Mihail Sergeyevich|М. S. Gorbachev]] (1985—1991), Kalihim-Heneral ng KPSU 1985—1991. : Президент СССР: * М. С. Горбачёв [[15 марта]] 1990 — [[25 декабря]] 1991. | : Председатели Совета Народных Комиссаров (с [[15 апреля]] [[1946 год]]а — Совета Министров) СССР: * [[Ленин, Владимир Ильич|В. И. Ленин]] (1922—1924) * [[Рыков, Алексей Иванович|А. И. Рыков]] (1924—1930) * [[Молотов, Вячеслав Михайлович|В. М. Молотов]] (1930—1941) * [[Сталин, Иосиф Виссарионович|И. В. Сталин]] (1941—1953), генеральный секретарь ЦК ВКП (б) (КПСС) в 1922—1934 * [[Маленков, Георгий Максимилианович|Г. М. Маленков]] (март 1953—1955) * [[Булганин, Николай Александрович|Н. А. Булганин]] (1955—1958) * [[Хрущёв, Никита Сергеевич|Н. С. Хрущёв]] (1958—1964), первый секретарь ЦК КПСС в 1953—1964 * [[Косыгин, Алексей Николаевич|А. Н. Косыгин]] (1964—1980) * [[Тихонов, Николай Александрович|Н. А. Тихонов]] (1980—1985) * [[Рыжков, Николай Иванович|Н. И. Рыжков]] (1985—1991) : Премьер-министр СССР: * [[Павлов, Валентин Сергеевич|В. С. Павлов]] (1991) : Председатель [[Комитет по оперативному управлению народным хозяйством СССР|КОУНХ СССР]], [[Межреспубликанский экономический комитет СССР|МЭК СССР]]: * [[Силаев, Иван Степанович|И. С. Силаев]] (1991) |} {{Wikisource|Treaty on the Creation of the USSR}} Noong huling 1980's, ang gobyerno ay nagpakita ng maraming karakter sa kilalang demokratikong liberal ng sistemang pampolitika. Sa karamihan, ang konstitusyon at nagtayo ng ibat-ibang organisasyon ng gobyerno at grantiya ang mga mamamayan ng pampolitika at karapatang pantao. Ang lehislatura at binubuo ng [[Congress of People's Deputies]],at ang matibay na lehislatura, ang [[Supremong Sobyet]], at [[Council of Ministers of the USSR|Council of Ministers]]<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure</ref><ref>http://law.jrank.org/pages/7663/Inquisitorial-System.html</ref>. Ang pamahalaan ng Unyong Sobyet ay ibibigay sa ekonomiya ng bansa at lipunan. Ito ay ipinatupad sa desisyon na ginawa ng mga nangungunang mga institusyong pampolitika sa bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s, ang gobyerno ay lumitaw na magkaroon ng maraming mga katangian sa karaniwang sa liberal demokratikong sistemang pampolitika. Halimbawa, ang saligang batas ng isang itinatag lahat ng mga organisasyon ng pamahalaan at ibinibigay sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitika at sibiko karapatan. Ang isang pambatasan katawan, ang Kongreso ng People's Deputies , at ang kanyang nakatayo lehislatura, ang kataas-taasang Sobyet , kinakatawan ang prinsipyo ng soberanya popular. Ang kataas-taasang Sobyet, kung saan ay isang inihalal chairman na nagbigay pinuno ng estado, oversaw ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ang executive sangay ng pamahalaan. Ang chairman ng Konseho ng mga ministro, na ang pagpili ay inaprobahan ng kataas-taasang Sobyet, nagbigay pinuno ng pamahalaan. Ang isang constitutionally based panghukuman sangay ng pamahalaan kasama ang isang hukuman na sistema, buhok sa pamamagitan ng Kataas-taasang Hukuman, na noon ay responsable para sa overseeing ang pagtalima ng Sobyet batas sa pamamagitan ng pamahalaan katawan. Ayon sa 1977 Saligang Batas Sobyet , ang gobyerno ay nagkaroon ng mga pederal na estruktura, na nagpapahintulot sa republics ng ilang kapangyarihan sa pagpapatupad ng patakaran at nag-aalok ng national minorities ang anyo ng pagsali sa pamamahala ng kanilang sariling mga gawain. Sa pagsasanay, gayunman, ang gobyerno ay kitang-kita differed mula sa Western sistema. In the late 1980s, the CPSU performed many functions that governments of other countries usually perform. Sa huli 1980s, ang CPSU ginanap sa maraming mga function na ang mga pamahalaan ng ibang bansa ay karaniwang gumanap. For example, the party decided on the policy alternatives that the government ultimately implemented. Halimbawa, ang mga partido ay nagpasya sa ang alternatibo patakaran na pamahalaan ang ipinatupad sa huli. The government merely ratified the party's decisions to lend them an aura of legitimacy. Ang pamahalaan lamang ratified desisyon ng partido sa bang ipahiram sa kanila ang isang aura ng pagkalehitimo. Ang CPSU ay ang ginagamit ng iba't-ibang pamamaraan upang matiyak na ang pamahalaan ng adhered upang ang mga patakaran. Ang mga partido, ang paggamit nito nomenklatura kapangyarihan, inilagay nito loyalists sa mga posisyon ng pamumuno sa buong pamahalaan, kung saan sila ay napapailalim sa kaugalian ng demokratikong sentralismo.Ang katawan ng partido ay malapit na binabantayan ang kilos ng Ministries pamahalaan, mga ahensiya, at lehislatibong organo. Ang nilalaman ng Saligang Batas ng Sobyet differed sa maraming mga paraan mula sa tipikal na konstitusyong kanluranin. Ito ay karaniwang inilalarawan sa mga umiiral na mga relasyon pampolitika, gaya ng tinukoy sa pamamagitan ng CPSU, sa halip na prescribing ng isang magandang hanay ng mga pampolitikang mga relasyon. Ang Saligang Batas ay mahaba at detalyadong, pagbibigay ng teknikal na detalye para sa mga indibidwal na organo ng pamahalaan. Ang Saligang Batas kasama pampolitikang pahayag, tulad ng mga banyagang patakaran ng mga layunin, at ibinigay ng isang panteorya kahulugan ng estado sa loob ng ideological framework ng Marxism-Leninism . Ang CPSU pamumuno ay maaaring radically baguhin ang saligang batas o muling paggawa ito ganap na, tulad ng ito ay ilang ulit sa buong kasaysayan nito. Ang Sanggunian ng mga ministro sa tamang bilang ng executive body ng pamahalaan. Its most important duties lay in the administration of the economy. Ang pinaka-mahalagang mga tungkulin ilatag sa pangangasiwa ng ekonomiya. The council was thoroughly under the control of the CPSU, and its chairman—the Soviet prime minister —was always a member of the Politburo . Ang mga konseho ay lubusan sa ilalim ng kontrol ng CPSU, at chairman nito-ang Sobiyet kalakasan ministro -ay palaging isang miyembro ng Politburo . The council, which in 1989 included more than 100 members, was too large and unwieldy to act as a unified executive body. Ang konseho, na sa 1989 kasama ng higit sa 100 mga kasapi, ay masyadong malaki at mahirap gamitin upang kumilos bilang isang pinag-isa katawan executive. The council's Presidium , made up of the leading economic administrators and led by the chairman, exercised dominant power within the Council of Ministers. Ang konseho ng presidyum , na binubuo ng mga pangunahing pang-ekonomiyang mga administrator at inakay ng chairman, exercised nangingibabaw na kapangyarihan sa loob ng Konseho ng mga ministro. Ayon sa Saligang Batas, bilang susugan sa 1988, ang pinakamataas na pambatasan katawan sa Sobiyet Union ay ang Kongreso ng People's Deputies, na convened sa unang pagkakataon Mayo 1989. Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng kongreso nakatayo, ang kataas-taasang Sobyet, at ang halalan ng mga pinuno ng Kataas-taasang Sobyet, na sa tamang bilang pinuno ng estado. Sa teorya, ang Kongreso ng People's Deputies at ang kataas-taasang Sobyet ay malaki sa lehislatibong kapangyarihan. Sa pagsasanay, gayunman, ang Kongreso ng People's Deputies matugunan at madalang lamang upang maaprubahan ang mga desisyon na ginawa ng partido, ang Konseho ng mga ministro, at ang kanyang sariling mga kataas-taasang Sobyet. Ang kataas-taasang Sobyet, ang presidyum ng Kataas-taasang Sobyet, ang chairman ng kataas-taasang Sobyet, at ang Konseho ng ministro ay malaking kapangyarihan na gumawa ng batas na batas, decrees, resolution, at umiiral na mga order sa populasyon. Ang Kongreso ng People's Deputies ay ang kapangyarihan upang pagtibayin mga desisyon. ==== Sistemang Panghukuman ==== {{see|Mga Batas ng Unyong Sobyet}} Ang puwersa ng hukuman ay hindi malaya mula sa iba pang sangay ng pamahalaan. Ang Korte Suprema supervised ang mas mababang korte at inilapat ang batas bilang itinatag ng Saligang-Batas o bilang interpreted sa pamamagitan ng Kataas-taasang ang Sobyet. Ang Constitutional pagkapansin Committee susuriin ang constitutionality ng batas at gawa. Ang Sobiyet Union utilized ang pansiyasat sistema ng batas Romano , na kung saan ang hukom, prokurator, at pagtatanggol abogado trabaho collaboratively upang maitaguyod ang katotohanan. ==== Ang Estadong Sobyet ==== Ang Unyong Sobyet ay isang pederal na estado na binubuo ng 15 republics (16 sa pagitan ng 1946 at 1956) ay sumali sa sama-sama sa isang kusang-loob theoretically unyon; ito ay ang manilay-nilay sitwasyon na binuo ang batayan ng Byelorussian at Ukrainian SSRs pagiging kasapi sa [[United Nations]] . Sa iba, isang serye ng mga teritoryal na yunit na binubuo ng republics. Ang republics din na nakapaloob HURISDIksiyon naglalayong maprotektahan ang interes ng pambansang minorities. Ang republics ay kanilang sariling mga constitutions, na, kasama ang lahat ng kasapi sa unyon Saligang Batas, ay nagbibigay ng panteorya dibisyon ng kapangyarihan sa Sobiyet Union. Lahat ng mga republics maliban Russian SFSR ay ang kanilang sariling mga partido komunista. Sa 1989, gayunman, ang CPSU at ang sentral na pamahalaan pinanatili ang lahat ng makabuluhang kapangyarihan, setting ng mga patakaran na na-executed by republikano, probinsiya, oblast, at distrito na pamahalaan. Ang isa ay ang Sobiyet ng Union , na katawanin mga tao nang walang itinatangi, at ang mga Sobyet ng mga nasyonalidad , na kinakatawan ng iba't-ibang ethnicities sa Union ng Sobiyet Sosyalista Republics. ==== Pinuno ng Konseho ng Mamamayang Komisar ng Unyong Sobyet<ref>{{cite web|author=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure |title=inquisitorial procedure (law) - Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com|accessdate=2010-05-16}}</ref> ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" ! !! Pangalan !! Panunungkulan !! Komento |- | [[Talaksan:Mikhail Gorbachev 1987 Cropped.jpg|90px|Mikhail Gorbatsjov]] || [[Mikhail Gorbachev]] || 1985–1991 || Si Gorbachev ang nagpatigil ng mga transaksiyon ng buong unyon. |- | || [[Konstantin Chernenko]] || 1984–1985 || Si Chernenko ay namuno sa 13 hukbo ng unyon, siya ang ikaanim ng [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]]. |- | || [[Yuri Andropov]] || 1982–1984 || Namuno si Andropov sa Rebolusyong Hungarian at ikalimang Sekretarya Heneral. |- | [[Talaksan:Brezhnev 1973.jpg|90px|Leonid Brezjnev]] || [[Leonid Brezhnev]] || 1964–1982 || Pinaganda ni Brezhnev ang ekonomiya ng kanyang bansa, at pinangalanang ''Pinakamagaling, pinaigting ang relasyon ng Unyong Sobyet sa [[Estados Unidos]] noong 1970 at pinabalik ang hukbong sobyet mula sa [[Krisis sa Afghanistan|Afghanistan 1979]]. Sa panahon ni Brezhnev, ginawa ulit ang lyriko ng pambansang awit na hindi naglalaman ng pagpuri kay Stalin. |- | [[Talaksan:Nikita Khrusjtsjov.jpg|90px|Nikita Khrusjtsjov]] || [[Nikita Khrushchev]] || 1953–1964 || Ginawa ni Khrushchev ang kanyang makakaya para pigilan ang [[Krisis sa Cuba]]. Ginawa niya ang tinatawag na de-Stalinization sa pamamagitan ng pagbura ng buong lyriko ng pambansang awit ng mga Sobyet (dahil ito ay naglalaman ng pagpuri kay Stalin), pagpapalit ng pangalan ng mga lungsod na nakapangalan kay Stalin (tulad ng Stalingrad na naging Leningrad na ngayon ay Saint Petersburg), at pagtatanggal sa mga istatwa ni Stalin. |- | || [[Georgy Malenkov]] || 1953 || Ama ni Malenkov si Stalin na kilala sa buong bansa, at inagaw sa kanya ang kapangyarihan. |- ||| [[Joseph Stalin]] || 1924–1953 || Si Stalin ang heneral na nagpapanalo ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa Unyong Sobyet at gumawa ng mga reporma na makakatulong sa bansa, mas lalo sa ekonomiya na malaki ang kontribusyon. Kilala rin siya sa mga marahas na pagpatay sa mga "kalaban ng komunismo", at ang pagpatay na ito ay tinatawag na "Great Purge". |- ||| [[Vladimir Lenin]] || 1922–1924 || Si Lenin ang nagtatag ng buong Unyong Sobyet at namuno sa mga [[Bolsheviks]]. |} [[Talaksan:Moscow Kremlin.jpg|thumb|250px|Ang [[Moscow Kremlin]], ang opisyal na tirahan ng gobyernong Unyong Sobyet.]] * 1917–1922 – [[Lenin|Vladimir Lenin]] * 1922–1953 – [[Stalin|Joseph Stalin]] * 1953–1955 – [[Georgi Malenkov]] * 1955–1964 – [[Nikita Khrushchev]] * 1964–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Chernenko]] * 1985–1991 – [[Mihail Gorbačëv]] <timeline> ImageSize = width:800 height:100 PlotArea = width:700 height:80 left:0 bottom:20 DateFormat = yyyy Period = from:1917 till:1991 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1920 # there is no automatic collision detection, # so shift texts up or down manually to avoid overlap Define $dy = 25 # shift text to up side of bar PlotData= bar:Leaders color:red width:75 mark:(line,white) align:left fontsize:S from:start till:1922 shift:(-10,$dy) text:[[Lenin|Vladimir~Iljits~Lenin]] from:1922 till:1953 shift:(-30,$dy) text:[[Stalin|Josif Stalin]] from:1953 till:1955 shift:(-7,-5) text:[[Georgi Malenkov|Georgi]]~[[Georgi Malenkov|Malenkov]] from:1955 till:1964 shift:(-40,$dy) text:[[Nikita Hruštšov]] from:1964 till:1982 shift:(-35,$dy) text:[[Leonid Brežnev]] from:1982 till:1984 shift:( -7, 5) text:[[Juri Andropov|Juri]]~[[Juri Andropov|Andropov]] from:1984 till:1985 shift:( -3,-20) text:[[Konstantin Tšernenko|Konstantin]]~[[Konstantin Tšernenko|Tšernenko]] from:1985 till:end shift:(-25,$dy) text:[[Mihail Gorbatšov|Mihail]]~[[Mihail Gorbatšov|Gorbatšov]] </timeline> ==== Pinuno ng Sentral na Ehekutibong Komisyon ng Lahat ng Kongresong Ruso ng Sobyet ==== * 1917 – [[Lev Kamenev]] * 1917–1919 – [[Jakov Sverdlov]] * 1919–1946 – [[Mihail Kalinin]] * 1946–1953 – [[Nikolai Švernik]] * 1953–1960 – [[Kliment Vorošilov]] * 1960–1964 – [[Leonid Brežnev]] * 1964–1965 – [[Anastas Mikojan]] * 1965–1977 – [[Nikolai Podgornyi]] * 1977–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1983 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1983–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Tšernenko]] * 1985 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1985–1988 – [[Andrei Gromyko]] * 1988–1991 – [[Mihail Gorbašev]] == Mga ugnayang panlabas pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig == {{see|Mga Ugnayang Panlabas ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:CEMA members.png|thumb|Mapa ng [[Comecon]] (1986) na kung saan kasama ang Unyong Sobyet at ang mga kakampi nito.<br /> {{legend|#C00000|kasapi}} {{legend|#FF40FF|mga kasaping hindi nakipagtulungan}} {{legend|#FF0000|kasali}} {{legend|#FFD700|taga-tingin}} ]] Kapag tinanggihan diplomatikong pagkilala ng libreng mundo, ang Sobiyet Union ay opisyal na may ugnayan talaga ang lahat ng mga bansa ng daigdig noong dekada 40. Ang Unyong Sobyet din ay umusbong mula sa pagiging isang tagalabas sa mga pandaigdigang kapisanan at mga negosasyon sa pagiging isa sa mga arbiters ng mundo kapalaran matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Isang kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] at ang kanyang pundasyon sa 1945, ang Unyong Sobyet ay naging isa sa limang permanenteng kasapi ng Konsehong Pangkaligtasan ng UN, kung saan nagbigay ito ng karapatan sa pagbeto ng anumang ng kanyang resolusyon. [[Talaksan:Teheran conference-1943.jpg|thumb|left|Kaliwa pakanan: [[Pinuno ng Unyong Sobyet]] [[Joseph Stalin]], [[Pangulo ng Estados Unidos]] [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Punong Ministro ng Nagkakaisang Kaharian]] [[Winston Churchill]].]] Ang Unyong Sobyet ay lumitaw mula sa World War II bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa sa daigdig, isang posisyong pinananatili para sa apat na dekada sa pamamagitan ng kanyang pananakop sa Silangang Europa (tingnan ang Eastern Bloc), panlakas militar, pang-ekonomiya ng lakas, tulong sa pagbubuo ng bansa, at pang-agham pananaliksik, lalo na puwang sa teknolohiya at sandata. Lumalaki ang impluwensiya ng Unyong Sobyet sa ibang bansa pagkatapos ng mga taon ng digmaan. Nakatulong humantong sa isang komunistang sistema ng estado sa Silangang Europa na nagkakaisa sa pamamagitan ng militar at pang-ekonomiyang mga kasunduan. Hinigitan nito ang Imperyo ng Britanya bilang isang pandaigdigang pinakamalakas, parehong sa isang militar kamalayan at kakayahan nito upang mapalawak ang kanyang impluwensiya sa ibayo ng hangganan nito. Ang Sanggunian para sa Mutual Economic Assistance (Comecon), 1949–1991, ay isang pang-ekonomiyang kapisanan ng mga estadong komunista at ng isang uri ng Eastern Bloc katumbas ng-ngunit mas heograpiya napapabilang sa-ang European Economic Community. Ang militar kapilas sa Comecon ay ang [[Kasunduan ng Varsovia]], bagaman Comecon ng pagiging kasapi ay makabuluhang mas malawak na. Ang naglalarawan Comecon kataga ay kadalasang ginagamit sa lahat ng mga gawain maraming panig na kinasasangkutan ng mga miyembro ng organisasyon, sa halip na hinihigpitan sa direktang pag-andar ng Comecon nito at organo. Sa paggamit na ito ay paminsan-minsan extended na rin sa bilateral relations sa mga miyembro, dahil sa ang sistema ng sosyalista internasyonal na pang-ekonomiyang mga relasyon, maraming panig accords-karaniwang ng isang pangkalahatang-kalikasan tended na ipinatupad sa pamamagitan ng isang hanay ng mga mas detalyadong, bilateral kasunduan. Ang [[Moscow]] ay itinuturing sa Silangang Europa na maging isang buffer zone para sa mga inaabangan ng pagtatanggol nito kanluran mga hangganan at nakasisiguro sa kanyang kontrol ng rehiyon sa pamamagitan ng transforming ang East European bansa sa estado satelayt. Sobiyet hukbo intervened sa 1956 Revolution Hungarian at nabanggit ang Brezhnev doktrina , ang Sobiyet kapilas sa US Johnson doktrina at mamaya Nixon doktrina , at nakatulong paalisin ang Czechoslovak pamahalaan sa 1968, minsan na sinasangguni na ang Prague Spring . Sa huli ng 1950s, ang isang paghaharap sa Tsina tungkol sa USSR's paglalapitan sa may ang West at kung ano ang Mao perceived bilang Khrushchev's rebisyonismo na humantong sa mga Sino-Sobyet split . Ito nagresulta sa isang break sa buong global Komunista kilusan at Komunista regimes sa Albania at Cambodia sa pagpili kapanig sa Tsina sa lugar ng USSR. Para sa isang oras, digmaan sa pagitan ng mga dating allies lumitaw na maging isang posibilidad; habang relasyon ay cool sa panahon ng 1970s, ay hindi sila bumalik sa kanormalan hanggang sa Gorbachev panahon. Sa panahon ng parehong panahon, ang isang pangkasalukuyan paghaharap sa pagitan ng mga Sobiyet Union at ng Estados Unidos sa loob ng Sobyet paglawak ng nuclear missiles sa Cuba sparked ang Cuban misayl Crisis sa 1962. Ang KGB (Committee para sa Estado Security) nagsilbi sa isang paraan na ang Sobiyet kapilas sa pareho ng Federal Bureau ng imbestigasyon at ang Central Intelligence Agency sa US Ito ran ang isang malaki at matibay na network ng mga informants sa buong Sobiyet Union, na kung saan ay ginagamit upang masubaybayan ang mga paglabag sa batas. Matapos ang pagbagsak ng Sobiyet Union, ito ay pinalitan sa Rusya sa pamamagitan ng mga SVR (Foreign Intelligence Service) at ang FSB (Federal Security Service ng Russian Federation). [[Talaksan:Carter Brezhnev sign SALT II.jpg|thumb|Si [[Leonid Brezhnev]] at [[Jimmy Carter]], pumipirma ng SALT II treaty, noong 18 Hunyo 1979, sa [[Vienna]].]] Ang KGB ay hindi na walang matibay pangangasiwa. Ang GRU (Main Intelligence pangangasiwaan), hindi publicized ng Sobiyet Union hanggang sa dulo ng Sobiyet panahon sa panahon ng perestroika , ay nilikha sa pamamagitan ng Lenin sa 1918 at nagsilbi parehong bilang isang sentralisadong Handler ng militar katalinuhan at bilang isang institutional check-at-balanse para sa sa kabilang banda medyo ipinagpapahintulot na kapangyarihan ng KGB. Mabisa, ito ay nagsilbi sa bakayan ang spies, at, hindi nakakagulat na ang KGB nagsilbi ng isang katulad na function sa GRU. Bilang sa KGB, ang GRU pinamamahalaan sa mga bansa sa buong mundo, lalo na sa Sobiyet pagkakaisa at satelayt estado. Ang GRU ay patuloy na tatakbo sa Russia ngayon, may resources tinatayang sa pamamagitan ng ilang sa mga lumampas ng SVR. Sa 1970s, ang Sobiyet Union nakamit magaspang nuclear pagkakapare-pareho sa Estados Unidos, at sa huli overtook ito. Ito perceived kanyang sariling paglahok bilang mahalaga sa ang solusyon ng anumang mga pangunahing internasyonal na problema. Samantala, ang Cold War nagbigay daan sa paghina ng hindi mabuting samahan at ng isang mas kumplikadong pattern ng mga internasyonal na relasyon na kung saan ang mundo ay hindi na malinaw na nahati sa dalawang malinaw na sumasalungat blocs. Mas malakas na bansa ay mas kuwarto para igiit ang kanilang pagsasarili, at ang dalawang superpowers ay bahagyang kayang kilalanin ang kanilang mga karaniwang mga interes sa sinusubukan na alamin ang karagdagang pagkalat at paglaganap ng nuclear armas (tingnan ko asin , SALT II , Anti-Ballistic misayl Treaty ). Sa pamamagitan ng oras na ito, ang Sobiyet Union ay concluded pagkakaibigan at kooperasyon treaties sa isang bilang ng mga estado sa di-Komunista mundo, lalo na sa mga Third World at Non-hile-hilera Movement estado tulad ng Indiya at Ehipto. Bukod dito, ang Sobiyet Union patuloy na magbigay ng militar aid para sa mga rebolusyonaryo kilusan sa Ikatlong Daigdig. Para sa lahat ng mga dahilan, Sobiyet patakarang panlabas ay ng malaking kahalagahan sa mga di-Komunista mundo at nakatulong malaman ang takbo ng mga pandaigdigang relasyon. [[Talaksan:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|left|Si [[Mikhail Gorbachev|Gorbachev]] sa harap-harapang paguusap kasama ang Presidente ng Amerika [[Ronald Reagan]].]] Kahit na sampung libo bureaucracies ay kasangkot sa pagbubuo at pagpapatupad ng Sobyet patakarang panlabas, ang mga pangunahing patakaran ng mga alituntunin ay natukoy ng Politburo ng Partido Komunista. Ang pangunahin layunin ng Sobyet patakarang panlabas ay ang pagpapanatili at pagpapabuti ng pambansang seguridad at ang pagpapanatili ng pananakop sa paglipas ng Silangang Europa. Relasyon sa Estados Unidos at Western Europe ay din ng mga pangunahing pag-aalala sa mga banyagang Sobyet makers patakaran, at mga relasyon sa mga indibidwal na Third World estado ay hindi bababa sa bahagyang tinutukoy ng ang kalapitan ng bawat estado sa Sobyet sa hangganan at sa Sobiyet estima ng kanyang strategic kabuluhan. Pagkatapos Mikhail Gorbachev nagtagumpay Konstantin Chernenko bilang Pangkalahatang Kalihim ng CPSU noong 1985, siya ay nagpasimula ng maraming mga pagbabago sa Sobiyet patakarang panlabas at sa ekonomiya ng USSR. Gorbachev pursued pampalubag-loob sa mga patakaran ng West sa halip ng pagpapanatili ng Cold War dating kalagayan. Ang Sobiyet Union natapos ang kanyang trabaho ng Afghanistan , ay naka-sign strategic armas treaties pagbabawas sa Estados Unidos, at pinapayagan nito allies sa Silangang Europa upang matukoy ang kanilang sariling mga gawain. Gayunman, ang Sobiyet republics ay ginagamot naiiba mula sa mga estado satelayt, at hukbo ay ginagamit upang sugpuin kilusan pagtigil sa loob ng Union (tingnan ang Black Enero ) ngunit huli na hindi mapakinabangan. Kasunod ang paglusaw ng Sobiyet Union sa 25 Disyembre 1991, Russia ay internationally kinikilala [34] na ang mga legal na kahalili sa Sobiyet estado sa internasyonal na yugto. Upang na dulo, Russia kusang tinanggap ang lahat ng Sobyet dayuhang utang, at inaangkin sa ibang bansa-aari ng Sobyet bilang ng kanyang sariling. Upang maiwasan ang mga alitan sa kasunod na sa paglipas ng Sobyet ari-arian, "zero baryante" kasunduan ay iminungkahi upang pagtibayin sa bagong independiyenteng estado ang dating kalagayan sa ang petsa ng bisa. (Ang Ukraine ay ang huling dating republikang Sobyet hindi na ipinasok sa tulad ng isang kasunduan) Ang katapusan ng Unyong Sobyet din itataas ang mga katanungan tungkol sa mga kasunduan nito na ilalagda, tulad ng Kasunduang Anti-Ballistic misayl; Ang Rusya ay gaganapin ang posisyon na ang mga treaties manatili sa lakas, at dapat basahin na parang Rusya ay ang signatory. == Teknolohiya == {{see|Teknolohiya ng Unyong Sobyet}} {| border="0" width="100%" | valign="top" width="50%" |[[Talaksan:Sputnik asm.jpg|200px|thumb|right|[[Sputnik 1]].]] * [[Misyong Pang-kalawakan]] ** ''[[Sputnik]]'' ** [[Yuri Gagarin]] ** [[Valentina Tereshkova]] ** ''[[Soyuz]]'' ** Station ''[[Mir]]'' ** [[Buran (Sasakyang Pangkalawakan)]] * Ayronomiko ** ''[[Mikoyan]]'' ** ''[[Sukhoi]]'' ** ''[[Ilyushin]]'' ** ''[[Tupolev]]'' ** ''[[Yakovlev]]'' [[Talaksan:Tu-144-sinsheim.jpg|200px|thumb|right|[[Tupolev Tu-144]].]] * Malakihang Industriyal na Pangmilitar ** ''[[AK-47|Kalachnikov]]'' ** ''[[Tsar Bomba]]'' * Génie civil ** [[Aswan Dam]] ** [[Ostankino Tower]] * Agham ** [[Akademgorodok]] ** [[Andrei Sakharov]] ** [[Lev Landau]] |} == Ekonomiya == {{See|Ekonomiya ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" width="100%" |- ! Republika ! Kabisera ! Ekonomiya<ref>Volkszählung 1989 und [[The World Factbook]]</ref> ! % ! Hulyo 2007 ! Δ% ! Densidad ! Lawak (km²) ! % |- | [[Russian Soviet Federative Socialist Republic|Russian SSR]] || [[Moscow]] || 147.386.000 || 51,40 % || 141.377.752 || −4,0 % || 8,6 || 17.075.200 || 76,62 % |- | [[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]] || [[Kiev]] || 51.706.746 || 18,03 % || 46.299.862 || −10,5 % || 85,6 || 603.700 || 2,71 % |- | [[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]] || [[Tashkent]] || 19.906.000 || 6,94 % || 27.780.059 || +39,6 % || 44,5 || 447.400 || 2,01 % |- | [[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]] || [[Almaty]] || 16.711.900 || 5,83 % || 15.284.929 || −8,5 % || 6,1 || 2.727.300 || 12,24 % |- | [[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]] || [[Minsk]] || 10.151.806 || 3,54 % || 9.724.723 || −4,2 % || 48,9 || 207.600 || 0,93 % |- | [[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]] || [[Baku]] || 7.037.900 || 2,45 % || 8.120.247 || +15,4 % || 81,3 || 86.600 || 0,39 % |- | [[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]] || [[Tbilisi]] || 5.400.841 || 1,88 % || 4.646.003 || −14,0 % || 77,5 || 69.700 || 0,31 % |- | [[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]] || [[Dushanbe]] || 5.112.000 || 1,78 % || 7.076.598 || +38,4 % || 35,7 || 143.100 || 0,64 % |- | [[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]] || [[Chişinău]] || 4.337.600 || 1,51 % || 4.320.490 || −0,4 % || 128,2 || 33.843 || 0,15 % |- | [[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]] || [[Bishkek]] || 4.257.800 || 1,48 % || 5.284.149 || +24,1 % || 21,4 || 198.500 || 0,89 % |- | [[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]] || [[Vilnius]] || 3.689.779 || 1,29 % || 3.575.439 || −3,1 % || 56,6 || 65.200 || 0,29 % |- | [[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]] || [[Ashgabat]] || 3.522.700 || 1,23 % || 5.097.028 || +44,7 % || 7,2 || 488.100 || 2,19 % |- | [[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]] || [[Yerevan]] || 3.287.700 || 1,15 % || 2.971.650 || −9,6 % || 110,3 || 29.800 || 0,13 % |- | [[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]] || [[Riga]] || 2.666.567 || 0,93 % || 2.259.810 || −15,3 % || 41,3 || 64.589 || 0,29 % |- | [[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]] || [[Tallinn]] || 1.565.662 || 0,55 % || 1.315.912 || −16,0 % || 34,6 || 45.226 || 0,20 % |} [[Talaksan:DneproGES 1947.JPG|thumb|left|Ang [[DneproGES]], isa sa mga plantang [[Hydroelektrik]] ng estasyon sa Unyong Sobyet.]] Ang [[Ekonomiya]] ng Unyong Sobyet ay malakas sa una subalit sa pagdaan ng mga tao ay humina ito dahil sa mahinang pamamalakad ng mga pinunong sumunod kay [[Joseph Stalin]]. Dahil sa paghihiwalay ng Unyong Sobyet, ang USSR ay ikilawa sa pinakamalaki ang [[ekonomiya]] sa mundo, sumunod sa [[Estados Unidos]].<ref name=cia1990>{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=2008-03-09|title=1990 CIA World Factbook|archive-date=2011-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427053700/http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|url-status=dead}}</ref> Ang Ekonomiya ng bansa ay moderno sa bagong mundo na sentrong plinano na ekonomiya. Ito ay batay sa ideolohiyang [[sosyalismo]] at pag-aari ng estado at pinamamahalaan ng ''[[Gosplan]]'' (ang State Planning Commission), ''[[Gosbank]]'' (ang bangkong pang-estado) at ang [[Gossnab]] (State Commission for Materials and Equipment Supply). ==== Pagmamana ng Ari-arian ==== Naibigay na-proseso, resibo ng ari-arian na kung saan ang mga buwis sa kita ay hindi taxed kapag ang mga pondo o ari-arian naibigay sa isa sa miyembro ng pamilya sa isa pang sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang mga bahagyang o kabuuang pagmamay-ari compatible, pati na rin ang mga magulang ng mga bata mga magulang at mga bata, sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang bahagyang pagmamay-ari ng batas<ref name="cia1990"/>. Upang petsa, Ukraine ay ang Batas sa Buwis sa personal na kita, na frees ang mga tagapagmana ng mga kamag-anak ang unang-degree mula sa pagbabayad ng buwis sa kabuuan . Ang mga ito ay ang mga magulang at mga magulang ng asawa o asawa ng testator, ang kanyang asawa o mga asawa, mga anak na ito bilang mga indibidwal at ang kanyang asawa o asawa, kasama ang pinagtibay mga bata ng kanilang mga anak. Ang natitirang tagapagmana, kung kumuha sila ng mana, dapat bayaran buwis ng 5% ng halaga ng mana. Kung mana ay nakuha mula sa mga di-residente ng Ukraine, habang ang mga buwis sa rate ay nagdaragdag may tatlong bahagi at 15% ng nasldetsva gastos. Noong Setyembre 8, ang kataas-taasang Konseho nakarehistro ng isang bayarin sa Susog sa tiyak na Batas ng Ukraine (tungkol sa pagbubuwis ng mana). Ang mga may-akda ng pambatasan inisyatiba - deputies mula BYuT [[Andriy Portnoy]] at [[Valery Pisarenko]]. Ang mga pagbabago ay iminungkahi na ang mga deputies, tungkol sa buwis tagapagmana ng ikalawang antas ng pagkakamag-anak. Ayon sa teksto ng ang bayarin, sila ay pagpunta sa gawin OSVOD mula sa pagbabayad ng buwis sa kita. Kung ang bayarin, bayaran income tax kapag nakatanggap ka ng isang mana ay hindi ang lahat ng mga miyembro ng pamilya ng testator. Mas Isa kagawaran ng bill ay upang mabawasan ang laki ng bayad ng estado. Sa segodnyaschny araw upang makakuha ng isang mana, ang isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, lolo, isang babae, ang iba pang mga tagapagmana dapat magbayad ng 0.5 na porsiyento ng halaga ng mana para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana. Para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana ng lupain sa isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, Lolo, babae ay dapat magbayad ng 01% ng halaga ng mana at ang iba pang mga tagapagmana - 0,5%. Ngayon, sa kaso ng ampon ng kuwenta, ang halaga ng buwis ng estado halaga, o 1 di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa mga miyembro ng pamilya ng una at pangalawang degree, 5 o di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa iba pang mga tagapagmana. Ang mga may-akda ng ang bayarin imungkahi na magtatag ng isang zero rate ng buwis sa personal na kita sa mga bagay ng mana sa anyo ng cash savings, invested hanggang 2 Enero 1992 sa pagtatatag Sberbank ng USSR at sa estado ng seguro ng USSR, na sa tamang sa teritoryo ng Ukraine, pati na rin tulad ng pamahalaan securities: mga bono ng Estado utang target na interes-free sa 1990, mga bono ng Estado Internal panalong mga pautang sa 1982, pananalapi ng pamahalaan ng bill ang USSR, sertipiko ng Savings Bank ng USSR at ang pera savings ng mga mamamayan ng [[Ukraine]] at ang dating Ukrgosstraha, pagbabayad ng kung saan ang panahon ng 1992–1994 ay hindi nangyari. Tagapagtaguyod ng view na ito na pagsasauli ng nagugol ng mga kontribusyon ay isang obligasyon ng [[estado]], at sa gayon ay ang pagbubuwis mana sa paraan na ito ay lubhang walang katwiran. Dapat ang bayarin gawin ang mga buwis sa kita na bumalik sa anyo ng mana, na kung saan ay napapailalim sa zero tax rate, hindi kailangan. Ang obligasyon ng mga nagbabayad ng buwis upang magbigay ng deklarasyon ay matutupad kapag siya ay nakatanggap ng kita sa anyo ng mga mana (handog), na sa pamamagitan ng batas ay napapailalim sa isang zero rate ng buwis sa kita ng mga indibidwal. ==== Salapi ==== [[Talaksan:1 rouble of 1922.jpg|thumb|200px|right|Isang [[Pilak]] na [[rouble]] ng 1922]] Ang salaping umiiral sa bansang ito ay [[Ruble|Soviet ruble]]. == Musika == <gallery> File:Gimn Sovetskogo Soyuza (1944 Stalinist lyrics).oga|Ang 1944 na pambansang awit ng Unyong Sobyet na tumagal ng 1953: [[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet]] File:Ussrgymn.ogg|Ang pambansang awit ng Unyong Sobyet noong 1977 hanggang 1991: Pambansang Awit ng Unyong Sobyet </gallery> == Palabas == * [http://www.youtube.com/watch?v=4-2LQGigK-0 Back In The U.S.S.R.] [[The Beatles]] * [http://www.youtube.com/watch?v=RmDcsZ1z9kI Сделан в СССР] * [http://www.youtube.com/watch?v=4sBwVBGTrks Широка страна моя родная] * [http://www.youtube.com/watch?v=ALfJiS5aacc С чего начинается Родина] * [http://youtube.com/watch?v=5xHb9xcFYMo Советская Москва] * [http://ru.youtube.com/watch?v=IXnoePuBv54 Мой адрес Советский союз] * [http://ru.youtube.com/watch?v=JIdPdBF85DU Рождённый в СССР] [[DDT]] * [http://moskprf.ru/content/view/935/9/ Очень хочется в Советский Союз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100512131659/http://moskprf.ru/content/view/935/9 |date=2010-05-12 }} == Tingnan rin == * [[Digmaang Malamig]] * [[Rusya]] * [[Asya]] * [[Europa]] * [[Mga Republika ng Unyong Sobyet]] * [[Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet]] * [[Opisyal na pangalan ng Unyong Sobyet]] * [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]] * [[Mga Ministro ng Unyong Sobyet]] === Mga kawing panlabas === {{sisterlinks|Soviet Union}} * [http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm Impressions of Soviet Russia, by John Dewey.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080121085401/http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm |date=2008-01-21 }} * [http://soviethistory.com/ Documents and other forms of media from the Soviet Union: 1917–1991.] * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/sutoc.html Soviet Union] * [http://documents.theblackvault.com/documents/SovietLosses.pdf Losses Suffered by USSR Armed Forces in Wars, Combat Operations, and Military Conflicts] * [http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ Soviet Union Exhibit at Global Museum on Communism with essay by Richard Pipes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229052152/http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ |date=2012-02-29 }} * [https://archive.is/20121225061416/geta1.narod.ru/INTERS/NISTOR/ISTORIYA.HTM Новейшая история моими глазами] * ''[[Семёнов, Юрий Иванович|Юрий Семёнов]].'' [http://scepsis.ru/library/id_128.html «Россия: что с ней случилось в XX веке»] * [http://noogen.2084.ru/zametki.htm «Посторонние заметки» (автор неизвестен)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615232822/http://noogen.2084.ru/zametki.htm |date=2013-06-15 }} * ''[[Боффа, Джузеппе]].'' [http://www.scepsis.ru/library/id_809.html «От СССР к России. История неоконченного кризиса. 1964—1994»] * ''[[Грэхэм, Лорен|Лорен Грэхэм]].'' [http://scepsis.ru/library/id_666.html «Естествознание, философия и науки о человеческом поведении в Советском Союзе»] * Подборка статей и книг на сайте журнала «[http://scepsis.ru/tags/id_112.html Скепсис]» ** [http://scepsis.ru/tags/id_112.html История СССР (1917—1991)] ** [http://scepsis.ru/tags/id_154.html История Советской России 20-х гг.] * [http://www.ib.hu-berlin.de/~pbruhn/russgus.htm RussGUS] * [http://www.cccp-here.blogspot.com Блог про вещи и быт СССР, неповторимость стиля и практичность] * [http://www.sovunion.info СССР 20-х 30-х годов] * [http://www.sovworld.ru/ Фотографии городов Советского Союза и зарубежных стран 1940-х — 1980-х годов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130930040056/http://www.sovworld.ru/ |date=2013-09-30 }} * [http://www.soviethistory.ru/sovhist/ История СССР] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114044555/http://www.soviethistory.ru/sovhist/ |date=2013-11-14 }} — www.soviethistory.ru * [http://happynation.su Советский союз: счастливая нация] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180330020353/http://happynation.su/ |date=2018-03-30 }} == Talababa == {{reflist|colwidth=30em}} === Pinagkuhanan === {{refbegin}} * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{refend}} == Malayuang Pagbabasa == {{Refbegin}} === Pagtatanong === * [http://rs6.loc.gov/frd/cs/sutoc.html ''A Country Study: Soviet Union (Former)'']. [[Library of Congress Country Studies]], 1991. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Pipes, Richard. ''Communism: A History'' (2003), by a leading conservative scholar === Si Lenin at Pinagmulan === * Clark, Ronald W. ''Lenin'' (1988). 570 pp. * Debo, Richard K. ''Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921'' (1992). * Marples, David R. ''Lenin's Revolution: Russia, 1917-1921'' (2000) 156pp. short survey * Pipes, Richard. ''A Concise History of the Russian Revolution'' (1996) [http://www.amazon.com/Concise-History-Russian-Revolution/dp/0679745440/ref=pd_bbs_sr_1?ie=UTF8&s=books&qid=1232393501&sr=8-1 excerpt and text search], by a leading conservative * Pipes, Richard. ''Russia under the Bolshevik Regime.'' (1994). 608 pp. * Service, Robert. ''Lenin: A Biography'' (2002), 561pp; standard scholarly biography; a short version of his 3 vol detailed biography * Volkogonov, Dmitri. ''Lenin: Life and Legacy'' (1994). 600 pp. === Si Stalin at Stalinism === * Daniels, R. V., ed. ''The Stalin Revolution'' (1965) * Davies, Sarah, and James Harris, eds. ''Stalin: A New History,'' (2006), 310pp, 14 specialized essays by scholars [http://www.amazon.com/Stalin-New-History-Sarah-Davies/dp/0521616530/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1201494353&sr=8-1 excerpt and text search] * De Jonge, Alex. ''Stalin and the Shaping of the Soviet Union'' (1986) * Fitzpatrick, Sheila, ed. ''Stalinism: New Directions,'' (1999), 396pp excerpts from many scholars on the impact of Stalinism on the people (little on Stalin himself) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=109468478 online edition] * Hoffmann, David L. ed. ''Stalinism: The Essential Readings,'' (2002) essays by 12 scholars * Laqueur, Walter. ''Stalin: The Glasnost Revelations'' (1990) * Kershaw, Ian, and Moshe Lewin. ''Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison'' (2004) [http://www.amazon.com/Stalinism-Nazism-Dictatorships-Ian-Kershaw/dp/0521565219/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1215563813&sr=8-2 excerpt and text search] * Lee, Stephen J. ''Stalin and the Soviet Union'' (1999) [http://www.questia.com/read/108215209?title=Stalin%20and%20the%20Soviet%20Union online edition] * Lewis, Jonathan. ''Stalin: A Time for Judgement'' (1990) * McNeal, Robert H. ''Stalin: Man and Ruler'' (1988) * Martens , Ludo. ''Another view of Stalin'' (1994), a highly favorable view from a Maoist historian * Service, Robert. ''Stalin: A Biography'' (2004), along with Tucker the standard biography * Trotsky, Leon. ''Stalin: An Appraisal of the Man and His Influence,'' (1967), an interpretation by Stalin's worst enemy * Tucker, Robert C. ''Stalin as Revolutionary, 1879-1929'' (1973); ''Stalin in Power: The Revolution from Above, 1929-1941.'' (1990) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=103246514 online edition] with Service, a standard biography; [http://www.historyebook.org/ online at ACLS e-books] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20000707012840/http://www.historyebook.org/ |date=2000-07-07 }} === Ikalawang Digmaang Pandaigdig === * Bellamy, Chris. ''Absolute War: Soviet Russia in the Second World War'' (2008), 880pp [http://www.amazon.com/Absolute-War-Soviet-Russia-Vintage/dp/0375724710/ excerpt and text search] * Broekmeyer, Marius. ''Stalin, the Russians, and Their War, 1941-1945.'' 2004. 315 pp. * Overy, Richard. ''Russia's War: A History of the Soviet Effort: 1941-1945'' (1998) [http://www.amazon.com/Russias-War-History-Soviet-1941-1945/dp/0140271694/ excerpt and text search] * Roberts, Geoffrey. ''Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953'' (2006). * Seaton, Albert. ''Stalin as Military Commander,'' (1998) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100872346 online edition] === Digmaang Malamig === * Brzezinski, Zbigniew. ''The Grand Failure: The Birth and Death of Communism in the Twentieth Century'' (1989) * Edmonds, Robin. ''Soviet Foreign Policy: The Brezhnev Years'' (1983) * Goncharov, Sergei, John Lewis and Litai Xue, ''Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War'' (1993) [http://www.amazon.com/Uncertain-Partners-Studies-Security-Control/dp/0804725217/ref=sr_1_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193675770&sr=1-1 excerpt and text search] * Gorlizki, Yoram, and Oleg Khlevniuk. ''Cold Peace: Stalin and the Soviet Ruling Circle, 1945-1953'' (2004) [http://www.questia.com/read/105899376 online edition] * Holloway, David. ''Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy, 1939-1956'' (1996) [http://www.amazon.com/Stalin-Bomb-Soviet-Atomic-1939-1956/dp/0300066643/ref=pd_bbs_sr_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193876689&sr=8-1 excerpt and text search] * [[Mastny, Vojtech]]. ''Russia's Road to the Cold War: Diplomacy, Warfare, and the Politics of Communism, 1941–1945'' (1979) * [[Mastny, Vojtech]]. ''The Cold War and Soviet Insecurity: The Stalin Years'' (1998) [http://www.amazon.com/Cold-War-Soviet-Insecurity-Stalin/dp/0195126599/ref=sr_1_6/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193676128&sr=8-6 excerpt and text search]; [http://www.questia.com/read/98422373 online complete edition] * Nation, R. Craig. ''Black Earth, Red Star: A History of Soviet Security Policy, 1917-1991'' (1992) * Sivachev, Nikolai and Nikolai Yakolev, ''Russia and the United States'' (1979), by Soviet historians * Taubman, William. ''Khrushchev: The Man and His Era'' (2004), Pulitzer Prize; [http://www.amazon.com/Khrushchev-Man-His-William-Taubman/dp/0393324842/ref=pd_bbs_2/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1191567469&sr=1-2 excerpt and text search] * Ulam, Adam B. ''Expansion and Coexistence: Soviet Foreign Policy, 1917–1973'', 2nd ed. (1974) * Zubok, Vladislav M. ''Inside the Kremlin's Cold War'' (1996) [http://search.live.com/results.aspx?q=&scope=books#q=zubok&filter=all&start=1 20% excerpt and online search] * Zubok, Vladislav M. ''A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev'' (2007) === Pababa === * Beschloss, Michael, and Strobe Talbott. ''At the Highest Levels:The Inside Story of the End of the Cold War'' (1993) * Bialer, Seweryn and Michael Mandelbaum, eds. ''Gorbachev's Russia and American Foreign Policy'' (1988). * Garthoff, Raymond. ''The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War'' (1994), detailed narrative * Grachev, A.S. ''Gorbachev's Gamble: Soviet Foreign Policy and the End of the Cold War'' (2008) [http://www.amazon.com/Gorbachevs-Gamble-Soviet-Foreign-Policy/dp/0745643450/ excerpt and text search] * Hogan, Michael ed. ''The End of the Cold War. Its Meaning and Implications'' (1992) articles from ''Diplomatic History'' * Kotkin, Stephen. ''Armageddon Averted: The Soviet Collapse, 1970-2000'' (2008) [http://www.amazon.com/Armageddon-Averted-Soviet-Collapse-1970-2000/dp/0195368630/ excerpt and text search] * Matlock, Jack. ''Autopsy on an Empire: The American Ambassador's Account of the Collapse of the Soviet Union'' (1995) * Pons, S., Romero, F., ''Reinterpreting the End of the Cold War: Issues, Interpretations, Periodizations'', (2005) ISBN 0-7146-5695-X * Remnick, David. ''Lenin's Tomb: The Last Days of the Soviet Empire'', (1994), ISBN 0-679-75125-4 === Espesyal na Pagaaral === * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{Refend}} {{Geographic location |Centre = '''Unyong Sobyet''' |North = '''[[Karagatang Artiko]]''' |Northeast = |East = '''[[Kanada]]''' |Southeast = |South = '''[[Mongolia]]''' |Southwest = |West = '''[[Europa]]''' |Northwest = }} {{Republik Soviet}} {{Eastern Bloc}} {{Soviet occupation}} {{Autonomous republics of the Soviet Union}} {{Autonomous Oblasts of the Soviet Union}} {{Socialist states}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Kasaysayan]] [[Kategorya:Unyong Sobyet|*]] 4emdwl36lphimz5il6iv0jwmfprk340 1958410 1958385 2022-07-25T02:16:53Z Senior Forte 115868 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko | common_name = Unyong Sobyetiko | native_name = {{native name|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br />{{small|{{transl|ru|Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik}}}} | religion = [[Estadong sekular]] (''[[de jure]]'')<br />[[Pampamahalaang ateismo]] (''[[de facto]]'') | government_type = {{plainlist| * [[Isang partidong estado|Isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1922–1924) * [[Leninismo|Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1924–1927) * [[Marxismo-Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[Stalinismo|Stalinistang]] [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1927–1953) * [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[parlamentaryo|parlamentaryong]] [[Sistemang direktoryal|direktoryal]] na [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1953–1990) * [[Pamamaraang semi-presidensyal|Kalahati-pampanguluhang republikang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1990–1991)}} | life_span = 1922–1991 | era = [[Panahong Entregera]] • [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] • [[Digmaang Malamig]] | event_pre = [[Himagsikang Oktubre]] | date_pre = 7 Nobyembre 1917 | date_start = 30 Disyembre 1922 | event_start = [[Tratado ng Paglikha ng URSS|Tratado ng Paglikha]] | event1 = Pagtatapos ng [[Digmaang Sibil sa Rusya]] | date_event1 = 16 Hunyo 1923 | event2 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetiko|Unang Saligang Batas (1924)]] | date_event2 = 31 Enero 1924 | event3 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikalawang Saligang Batas (1936)]] | date_event3 = 5 Disyembre 1936 | event4 = Pakanlurang Pagpapalawak | date_event4 = 1939–1940 | event5 = [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]] | date_event5 = 1941–1945 | event6 = [[Charter of the United Nations|Admitted to the]] [[United Nations|UN]] | date_event6 = 24 Oktubre 1945 | event7 = [[Desestalinisasyon]] | date_event7 = 25 Pebrero 1956 | event8 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikatlong Saligang Batas (1977)]] | date_event8 = 9 Oktubre 1977 | event9 = [[Akto ng Muling Pagtatatag ng Estado ng Litwanya|Pagtiwalag]] ng [[Republikang Sosyalistang Sobyetika ng Litwanya|unang republika (Litwanya)]] | date_event9 = 11 Marso 1990 | event10 =[[Tangkang Kudeta sa Unyong Sobyetika (1991)|Kudetang Agosto]] | date_event10 = 19–22 Agosto 1991 | event_end = [[Tratado ng Belabesa]] | date_end = 8 Diysmebre 1991 | date_post = 26 Disyembre 1991 | event_post = [[Pagbuwag ng Unyong Sobyet|Pagbuwag ng Unyong Sobyetika]] | image_flag = Flag of the Soviet Union.svg | flag_type = Watawat<br />(1955–1991) | image_coat = State Emblem of the Soviet Union.svg | symbol_type = Pampamahalaang Sagisag<br />(1956–1991) | image_map = Union of Soviet Socialist Republics (orthographic projection).svg | image_map_size = 250 | image_map_caption = Ang Unyong Sobyetika pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. | capital = [[Mosku]] | coordinates = {{coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Mosku || national_motto = {{lang|ru|Пролетарии всех стран, соединяйтесь!}}<br />[[Mga manggagawa ng daigdig, magkaisa!|''Proletarii vsekh stran, soyedinyaytes'!'']]<br>"Mga proletaryo ng lahat ng bansa, magkaisa!" | national_anthem = {{lang|ru|Интернационал}}<br />''[[Ang Internasyunal|Internatsional]]''<br>"Ang Internasyunal" (1922–1944){{center|[[File:Internationale-ru.ogg]]}}<br>{{lang|ru|Государственный гимн СССР}}<br />[[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet|''Gosudarstvennyy gimn SSSR'']]<br>"Pampamahalaang Awit ng URSS"<br>(1944–1991){{center|[[File:Soviet Anthem Instrumental 1955.ogg]]}} | official_languages = [[Wikang Ruso|Ruso]] (1990–1991) | regional_languages = {{hlist|[[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]|[[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]|[[Wikang Usbeko|Usbeko]]|[[Wikang Kasaho|Kasaho]]|[[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]|[[Wikang Aseri|Aseri]]|[[Wikang Litwano|Litwano]]|[[Wikang Moldabo|Moldabo]]|[[Wikang Leton|Leton]]|[[Wikang Kirgis|Kirgis]]|[[Wikang Tayiko|Tayiko]]|[[Wikang Armenyo|Armenyo]]|[[Wikang Turkomano|Turkomano]]|[[Wikang Estonyo|Estonyo]]}} | ethnic_groups = {{plainlist| * 50.8% [[Rusya|Ruso]] * 17.3% [[Turkey|Turko]] * 15.5% [[Ukraine|Ukranyo]] * 3.5% [[Belarus|Biyeloruso]] * 1.6% [[Armenya|Armenyo]] * 1.6% [[Balkan|Baltiko]] * 1.5% [[Pinlandiya|Pines]] * 1.5% [[Tajikistan|Tayiko]] * 1.4% [[Georgia (bansa)|Heorhiyano]] * 1.2% [[Moldova|Moldabo]] * 4.1% Iba pa }} | ethnic_groups_year = 1989 | demonym = Sobyetika | currency = [[Rublo ng Unyong Sobyetika]] (руб) | currency_code = SUR | title_leader = [[Pinuno ng Unyong Sobyetika|Pinuno]] | leader1 = [[Vladimir Lenin]] | year_leader1 = 1922–1924 | leader2 = [[Joseph Stalin|Iosif Stalin]] | year_leader2 = 1924–1953 | leader3 = [[Georgiy Malenkov]] | year_leader3 = 1953 | leader4 = [[Nikita Khrushchev|Nikita Khrushchov]] | year_leader4 = 1953–1964 | leader5 = [[Leonid Brezhnev]] | year_leader5 = 1964–1982 | leader6 = [[Yuriy Andropov]] | year_leader6 = 1982–1984 | leader7 = [[Konstantin Chernenko]] | year_leader7 = 1984–1985 | leader8 = [[Mikhail Gorbachev|Mikhail Gorbachov]] | year_leader8 = 1985–1991 | legislature = [[Kongreso ng mga Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kongreso ng mga Sobyetika]]<br />(1922–1936)<br />[[Kataas-taasang Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kataas-taasang Sobyetika]]<br />(1936–1991) | house1 = [[Sobyetika ng mga Kabansaan]]<br>(1936–1991)<br>[[Sobyetika ng mga Kabansaan|Sobyetika ng mga Republika]]<br>(1991) | house2 = [[Sobyetika ng Unyon]]<br>(1936–1991) | area_km2 = 22,402,200 | population_census = 286,730,819 | population_census_year = 1989 | population_census_rank = ika-3 | population_density_km2 = 12.7 | p1 = Sosyalistang Pederatibong Republikang Sobyet ng Rusya{{!}}'''1922:'''<br />RSPS Rusya | flag_p1 = Flag RSFSR 1918.svg | p2 = Sosyalistikong Republikang Sobyet ng Ukranya{{!}}RSS Ukranya | flag_p2 = Flag of the Ukrainian SSR (1919-1929).svg | p3 = Sosyalistang Republikang Sobyetikang ng Belorusya{{!}}RSS Biyelorusya | flag_p3 = Flag of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1919-1927).svg | p4 = Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia{{!}}RSPS Transkaukasya | flag_p4 = Flag of the Transcaucasian SFSR (1925-1936).svg | p5 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Buhara{{!}}'''1924:'''<br />RSS Buhara | flag_p5 = Flag of the Bukharan People's Soviet Republic.svg | p6 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Korasmiya{{!}}RSS Korasmiya | flag_p6 = Flag of Khiva 1920-1923.svg | p7 = Ikalawang Republikang Polako{{!}}'''1939:'''<br />Polonya (bahagi) | flag_p7 = Flag of Poland (1927–1980).svg | p8 = Pinlandiya{{!}}'''1940:'''<br />Pinlandiya (bahagi) | flag_p8 = Flag of Finland.svg | p9 = Kaharian ng Rumanya{{!}}Rumanya (bahagi) | flag_p9 = Flag of Romania.svg | p10 = Estonia{{!}}Estonya | flag_p10 = Flag of Estonia.svg | p11 = Latvia{{!}}Letonya | flag_p11 = Flag of Latvia.svg | p12 = Lithuania{{!}}Litwanya | flag_p12 = Flag of Lithuania (1918–1940).svg | p13 = Republikang Bayan ng Tanu Tuba{{!}}'''1944:'''<br />Tanu Tuba | flag_p13 = Flag of the Tuvan People's Republic (1943-1944).svg | p14 = Nazi Germany{{!}}'''1945:'''<br />Alemanya (bahagi) | flag_p14 = Flag of Germany (1935–1945).svg | p15 = Empire of Japan{{!}}Hapon (bahagi) | flag_p15 = Flag of Japan (1870–1999).svg | p16 = Ikatlong Republikang Tsekoslobako{{!}}'''1946:'''<br />Tsekoslobakya (bahagi) | flag_p16 = Flag of the Czech Republic.svg | s1 = Lithuania{{!}}'''1990:'''<br />Litwanya | flag_s1 = Flag of Lithuania (1988–2004).svg | s2 = Georgia (bansa){{!}}'''1991:'''<br />Heorhiya | flag_s2 = Flag of Georgia (1990-2004).svg | s3 = Estonia{{!}}Estonya | flag_s3 = Flag of Estonia.svg | s4 = Latvia{{!}}Letonya | flag_s4 = Flag of Latvia.svg | s5 = Ukraine{{!}}Ukranya | flag_s5 = Flag of Ukraine (1991-1992).svg | s6 = Transnistriya | flag_s6 = Flag of Transnistria (state).svg | s7 = Moldova{{!}}Moldabya | flag_s7 = Flag of Moldova.svg | s8 = Kyrgyzstan{{!}}Kirgistan | flag_s8 = Flag of the Kyrgyz Soviet Socialist Republic.svg | s9 = Uzbekistan{{!}}Usbekistan | flag_s9 = Flag of Uzbekistan.svg | s10 = Tajikistan{{!}}Tayikistan | flag_s10 = Flag of Tajikistan 1991-1992.svg | s11 = Armenya | flag_s11 = Flag of Armenia.svg | s12 = Aserbayan | flag_s12 = Flag of Azerbaijan 1918.svg | s13 = Turkmenistan | flag_s13 = Flag of the Turkmen SSR.svg | s14 = Republikang Tsestena ng Itskerya{{!}}Tsetsenya | flag_s14 = Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg | s15 = Belarus{{!}}Biyelorusya | flag_s15 = Flag of Belarus (1991-1995).svg | s16 = Rusya | flag_s16 = Flag of Russia (1991-1993).svg | s17 = Kazakhstan{{!}}Kasakistan | flag_s17 = Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg | footnotes = | GDP_PPP = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_PPP_rank = ika-2 | GDP_PPP_year = 1990 | GDP_PPP_per_capita = $9,000 | GDP_nominal = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_nominal_year = 1990 | GDP_nominal_rank = ika-2 | GDP_nominal_per_capita = $9,000 | GDP_nominal_per_capita_rank = ika-28 | Gini = 0.275 | Gini_year = 1989 | Gini_rank = | Gini_change = low | cctld = [[.su]] | drives_on = kanan | calling_code = +7 | time_zone = ([[Coordinated Universal Time|UTC]]+2 to +12) | iso3166code = SU | area_rank = ika-1 | HDI = 0.920 | HDI_year = 1989 }} Ang '''Unyong Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Советский Союз}}, <small>tr.</small> ''Sovietski Soyuz''), opisyal na '''Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik''), dinadaglat na '''URSS''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|СССР}}, <small>tr.</small> ''SSSR''), ay isang [[estadong komunista]] at bansang transkontinental na sumaklaw sa karamihan ng [[Eurasya]] sa panahon ng pag-iral nito mula 1922 hanggang 1991. Isang [[pederasyon]] na binuo ng [[#Paghahating Pampangasiwaan|15 republika]], ito ang naging pinakamalaking bansa sa buong mundo, na sumakop sa mahigit 22,402,200 kilometrong kuwadrado at labing-isang [[sona ng oras]]. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay [[Mosku]] na napasaloob ng [[Republikang Sosyalistang Pederatibong Sobyetiko ng Rusya]], ang pinakamalaki at pinakamataong republika sa estado. Iilan sa ibang mga pangunahing lungsod nito ay [[San Petersburgo|Leningrado]] at [[Novosibirsk]] ([[RSPS ng Rusya]]), [[Kiyeb]] ([[RSS ng Ukranya]]), [[Minsk]] ([[RSS ng Biyelorusya]]), [[Taskent]] ([[RSS ng Usbekistan]]), at [[Alma Ata]] ([[RSS ng Kasakistan]]). Sumibol ang bansa sa [[Himagsikang Oktubre]] ng 1917, nang nagwagi ang mga [[Bolshebista]] sa ilalim ng pamumuno ni [[Vladimir Lenin]] sa pagbagsak ng [[Rusong Pamahalaang Probisyonal]], na siyang nagpatalsik sa nabigong [[Dinastiyang Romanov]] ng [[Imperyong Ruso]] noong [[Himagsikang Pebrero]]. Kasunod nito ay naitatag ang [[Republikang Sobyetiko ng Rusya]], ang kauna-unahang konstitusyonal na [[estadong sosyalista]]. Humantong ang mga tunggalian sa loob ng estado sa [[Digmaang Sibil ng Rusya]], kung saan kinalaban ng [[Hukbong Pula]] ang mga kaaway nito tulad ng [[Hukbong Lunti]], mga kaliwang sosyal-rebolusyonaryo, mga [[anarkismo|anarkista]] ng [[Makhnovstsina]], at partikular na ang [[Kilusang Puti]], ang pinakamalaking paksyon sa laban na sinupil ang mga Bolshebista at mga tagasuporta nila sa [[Puting Sindak]]. Sinalungat ito ng [[Pulang Sindak]], kung saan sinugpo ng mga pula ang mga kalaban at tumutol sa kanila sa panahon ng digmaan. Nagtagumpay sila noong 1922, na nagdulot sa pag-iisa ng mga republika ng Rusya, Ukranya, Biyelorusya, at [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya|Transkawkasya]]. Kasunod ng pagkamatay ni Lenin noong 1924, nagkaroon ng pakikibaka para sa kapangyarihan, na naipanalo ni [[Iosif Stalin]]. Inabandona niya ang [[Bagong Patakarang Pang-ekonomiya]] ni Lenin noong 1928 at pinalitan ito ng isang [[ekonomiyang sentralisado]]. Dumanas ang bansa ng malawakang [[industriyalisasyon]] at sapilitang [[kolektibisasyon]], na nagdulot ng makabuluhang pang-ekonomiyang pag-unlad ngunit humantong sa [[Sobyetikong Taggutom ng 1930-1933|taggutom noong 1930 hanggang 1933]]. Sa panahong ito ay pinalawak ni Stalin ang sistema ng kampong paggawa na [[Gulag]] sa panahong ito. Isinagawa rin niya ang [[Dakilang Purga]] noong 1936 hanggang 1938, kung saan tinanggal niya ang kanyang mga aktwal at inaakalang kalaban sa [[Partido Komunista ng Unyong Sobyetiko|Partido Komunista]] sa pamamagitan ng malawakang pag-aresto sa mga pinuno ng militar, kasapi ng partido, at karaniwang mamamayan. Lahat sila'y ibinilanggo sa mga [[kampong paggawa]] o [[parusang kamatayan|sinentensiyahan ng kamatayan]]. Sa pagsiklab ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] kasunod ng pagsalakay ng [[Alemanyang Nasi]] sa [[Polonya]], sinakop ng pormal na walang pinapanigang Unyong Sobyetiko ang mga teritoryo ng ilang estado sa [[Silangang Europa]], kabilang ang mga silangang rehiyon ng [[Polonya]], [[Litwanya]], [[Letonya]], at [[Estonya]]. Sinira ng Alemanya noong Hunyo 1941 ang [[Pakto ng Molotov-Ribbentrop]], ang pakto ng walang pagsasalakayan nito sa unyon, nang nilunsad nito ang [[Operasyong Barbarossa]] kung saan nakita ang malawakang pagsalakay ng [[kapangyarihang Aksis]] sa Unyong Sobyetiko. Binuksan nito ang [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Silangang Hanay]] sa labanan. Sa kabila ng kanilang unang tagumpay sa digmaan, naibaligtad ito ng mga Sobyetiko sa [[Labanan ng Stalingrado]] at sa kalaunan ay nakuha ang [[Berlin]], pagkatapos ay nagdeklara ng [[Araw ng Tagumpay (9 Mayo)|tagumpay laban sa Alemanya noong 9 Mayo 1945]]. Tinatayang 27 milyong katao ang pinagsamang bilang ng mga nasawi na Sobyetikong sibilyan at militar, na nagbilang para sa karamihan ng mga pagkalugi sa panig ng mga [[Kapangyarihang Alyado (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|pwersang Alyado]]. Pagkatapos ng digmaan ay bumuo ang mga Sobyetiko ng mga [[estadong satelite]] sa mga teritoryong nakuha ng Hukbong Pula sa ilalim ng [[Silangang Bloke]]. Hinudyat nito ang simula ng [[Digmaang Malamig]], kung saan hinarap ng Silangang Bloke ang katapat nitong [[Kanlurang Bloke]] ng [[Estados Unidos]], kung saan nagkaisa ang kanluran noong 1949 sa ilalim ng [[Organisasyon ng Tratado ng Hilagang Atlantiko]] habang naipasailalim ang silangan noong 1955 sa [[Pakto ng Barsobya]]. Unang itinatag bilang isang Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyet, lumawak ang USSR hanggang sa magkaroon ito ng 15 kliyente o "republika ng unyon" noong 1956. Ito ay ang [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Armenia|SSR Armenia]], [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Aserbayan|SSR Azerbaijan]], [[SSR Byelorusyan]], [[SSR Estonian]], [[SSR Georgian]], [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Kasakistan|SSR Kasakistan]], [[SSR Kyrgyz]], [[SSR Latvia]], [[SSR Lithuania]], [[SSR Moldavia]], [[Sobyet na Pederatibong Sosyalistang Republika ng Rusya|SPSR Rusya]], Tajik SSR, Turkmen SSR, Ukrainian SSR, at Uzbek SSR. (Mula sa pagdagdag ng Estonia SSR noong 6 Agosto 1940 hanggang sa reorganisasyon ng Karelo-Finnish SSR noong 16 Hulyo 1956, naging 16 ang opisyal na bilang ng mga "republikang unyon") Bahagi ang mga republika ng isang mataas na sentralisadong unyong pederal na pinapangibabawan ng Rusong SSR. Puna ang Unyong Sobyet sa kasaysayan bilang isa sa dalawang [[pinakamakapangyarihang bansa]] sa daigdig mula 1945 hanggang sa pagbuwag nito noong 1991. ==Etimolohiya== Nagmumula ang salitang ''sobyetiko'' sa salitang Ruso na ''sovet'' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|совет}}), na karaniwang sinasalin bilang "konseho", "asembleya", at "payo"; siyang nanggagaling sa proto-Eslabong pampandiwang ugat na *''vět-iti'' ("ipaalam"). Iilan sa mga organisasyon sa Rusya ay tinawag na konseho. Sa [[Imperyong Ruso]], ang Konsehong Pang-estado na gumana mula 1810 hanggang 1917 ay tinukoy bilang Konseho ng mga Ministro pagkatapos ng pag-aalsa noong 1905. Ang salitang ''sovietnik'' ay nangangahulugang 'konsehal'.<ref>{{Cite Americana|wstitle=Soviet|year=1920|first=Henri F. |last=Klein}}</ref> Sa panahon ng Suliraning Heorhiyano ay nanawagan sina Vladimir Lenin, Iosif Stalin, at ang kanilang mga tagasuporta na sumali ang mga estadong bansa sa Rusya bilang mga bahaging semi-malaya ng isang mas malaking unyon na sa una'y pinangalanan ni Lenin bilang Unyon ng mga Republikang Sobyetiko ng Europa at Asya ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Республик Европы и Азии}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Respublik Evropy i Azii'').<ref>{{cite book |title=Lenin's Last Struggle |last=Lewin |first=Moshe|author-link=Moshe Lewin |year=1969 |publisher=Faber and Faber |location=London |translator-last=Sheridan Smith |translator-first=A. M. |translator-link=Alan Sheridan}}</ref>{{rp|50}} Noong una ay tinutulan ni Stalin ang panukala ngunit sa huli ay tinanggap niya ito, ngunit sa kasunduan ni Lenin ay pinalitan ang pangalan sa Unyon ng mga Republikang Sobyetikong Sosyalista, bagaman sa kalaunan ay nagbago ang kaayusan ng pangalan sa ''Sosyalistang Sobyetiko'' noong 1936. Bilang karagdagan, ang salitang "konseho" at "konsilyar" sa mga wikang pambansa ng ibang republika ng unyon napalitan sa huli ng mga pagkapagbagay ng Rusong ''soviet''. Ginamit ng mga Sobyetiko ang daglat na {{lang|ru|СССР}} (tr. ''SSSR'') upang tukuyin ang unyon nang napakadalas anupat naging pamilyar ang madlang internasyonal sa kahulugan nito. Ang pinakakaraniwang pagsisimula sa Ruso nito'y {{lang|ru|Союз ССР}} (tr. ''Soyuz SSR''), na kapag binabalewala ang mga pagkakaiba sa balarila ay isinasalin bilang Unyon ng mga RSS sa [[wikang Filipino|Filipino]]. Madalas ding ginagamit din ang Rusong pinaikling pangalang {{lang|ru|Советский Союз}} (tr: ''Sovetskiy Soyuz'', literal na Unyong Sobyetiko), ngunit sa di-pinaikling anyo lamang nito. Sa pagsisimula ng [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]], ang pagdadaglat ng Unyong Sobyetiko bilang {{lang|ru|СС}} sa wikang Ruso (sa parehong paraan ng pagdadaglat ng [[Estados Unidos]], kilala bilang ''United States'' sa Ingles, bilang ''US'') ay naging prohibido sa dahilan na ang {{lang|ru|СС}} bilang daglat sa [[alpabetong Siriliko|Siriliko]] ay nauugnay sa organisasyong paramilitar na [[Schutzstaffel]] ng [[Alemanyang Nazi]]. Sa midyang Ingles at Filipino ang estado ay tinukoy bilang Unyong Sobyetiko ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Soviet Union'') o URSS ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''USSR''). Sa mga wika sa Europa ang mga maikling anyong salin ang madalas na ginagamit tulad ng ''Union soviétique'' at ''URSS'' sa [[wikang Pranses]] o ''Sowjetunion'' at ''UdSSR'' sa [[wikang Aleman]]. Kung minsan ay impormal ding tinawag ang Unyong Sobyetiko na Rusya at mga mamamayan nito na Ruso kaysa sa Sobyetiko, kahiman ang Rusya ay ang pinakamalaking republika sa unyon hindi ito tamang kagawian dahil binubuo ang unyon ng 14 na di-Rusong republika, na may natatanging [[pangkat-etniko]] at kabansaan.<ref>{{cite web |title=Russian |url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |publisher=[[Oxford University Press]] |access-date=9 May 2017 |quote=historical (in general use) a national of the former Soviet Union. |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010070656/https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |archive-date=10 October 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite encyclopedia |title=Russia |encyclopedia=Merriam-Webster |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |date=10 May 2017 |access-date=10 May 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606105510/https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |archive-date=6 June 2017 |url-status=live }}</ref> Ang mga lokal na daglat, pinaikling pangalan, at kabuuang pangalan ng Unyong Sobyetiko sa mga wika ng mga republika nito ay nakalagay sa ibaba (ipinapakita sa kaayusang konstitusyonal): {| class="wikitable" ! width="130px" | Wika ! width="220px" | Daglat at Pinaikling Pangalan ! width="450px"| Kabuuang Pangalan |- ||{{flagicon|Russian SFSR}} [[Wikang Ruso|Ruso]]||{{lang|ru|СССР}}; {{lang|ru|Советский Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sovetskiy Soyuz''||{{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik'' |- || {{flagicon|Ukrainian SSR}} [[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]||{{lang|uk|СРСР}}; {{lang|uk|Радянський Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SRSR''; ''Radyansʹkyy Soyuz''||{{lang|uk|Союз Радянських Соціалістичних Республік}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Radyansʹkykh Sotsialistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Byelorussian SSR}} [[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]||{{lang|be|СССР}}; {{lang|be|Савецкі Саюз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Saviecki Sajuz''||{{lang|be|Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік}}<br/><small>tr.</small> ''Sayuz Savyetskikh Satsyyalistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Uzbek SSR}} [[Wikang Usbeko|Usbeko]]||{{lang|uz|ССРИ}}; {{lang|uz|Совет Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''SSRI''; ''Sovet Ittifoqi''||{{lang|uz|Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi'' |- ||{{flagicon|Kazakh SSR}} [[Wikang Kasaho|Kasaho]]||{{lang|kk|ССРО}}; {{lang|kk|Советтер Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRO''; ''Sovetter Odağı''||{{lang|kk|Советтік Социалистік Республикалар Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovettık Sotsialistık Respublikalar Odağy'' |- ||{{flagicon|Georgian SSR}} [[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]||{{lang|ka|სსრკ}}; {{lang|ka|საბჭოთა კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''ssrk’''; ''sabch’ota k’avshiri''||{{lang|ka|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''sabch’ota sotsialist’uri resp’ublik’ebis k’avshiri'' |- ||{{flagicon|Azerbaijan SSR}} [[Wikang Aseri|Aseri]]||{{lang|az|ССРИ}}; {{lang|az|Совет Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRİ''; ''Sovet İttifaqı''||{{lang|az|Совет Сосиалист Республикалары Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı'' |- ||{{flagicon|Lithuanian SSR}} [[Wikang Litwano|Litwano]]||{{lang|lt|TSRS}}; {{lang|lt|Tarybų Sąjunga}}||{{lang|lt|Tarybų Socialistinių Respublikų Sąjunga}} |- ||{{flagicon|Moldavian SSR}} [[Wikang Moldabo|Moldabo]]||{{lang|ro|УРСС}}; {{lang|ro|Униуня Советикэ}}<br/><small>tr.</small> ''URSS''; ''Uniunea Sovietică''||{{lang|ro|Униуня Републичилор Советиче Сочиалисте}}<br/><small>tr.</small> ''Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste'' |- ||{{flagicon|Latvian SSR}} [[Wikang Leton|Leton]]||{{lang|lv|PSRS}}; {{lang|lv|Padomju Savienība}}||{{lang|lv|Padomju Sociālistisko Republiku Savienība}} |- ||{{flagicon|Kirghiz SSR}} [[Wikang Kirgis|Kirgis]]||{{lang|ky|ССРС}}; {{lang|ky|Советтер Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSRS''; ''Sovetter Soyuz''||{{lang|ky|Советтик Социалисттик Республикалар Союзу}}<br><small>tr.</small> ''Sovettik Sotsialisttik Respublikalar Soyuzu'' |- ||{{flagicon|Tajik SSR}} [[Wikang Tayiko|Tayiko]]||{{lang|tg|ИҶШС}}; {{lang|tg|Иттиҳоди Шӯравӣ}}<br/><small>tr.</small> ''IÇŞS''; ''Ittihodi Şūravī''||{{lang|tg|Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сосиалистӣ}}<br/><small>tr.</small> ''Ittihodi Çumhurihoji Şūraviji Sosialistī'' |- ||{{flagicon|Armenian SSR}} [[Wikang Armenyo|Armenyo]]||{{lang|hy|ԽՍՀՄ}}; {{lang|hy|Խորհրդային Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''KHSHM''; ''Khorhrdayin Miut’yun''||{{lang|hy|Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''Khor'hr'dayin Soc'ialistakan Hanrapetut'yunner'i Miutʿyun'' |- ||{{flagicon|Turkmen SSR}} [[Wikang Turkomano|Turkomano]]||{{lang|tk|ССРС}}; {{lang|tk|Совет Союзы}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sowet Soýuz''||{{lang|tk|Совет Социалистик Республикалары Союзы}}<br><small>tr.</small> ''Sowet Sosialistik Respublikalary Soýuzy'' |- ||{{flagicon|Estonian SSR}} [[Wikang Estonyo|Estonyo]]||{{lang|et|NSVL}}; {{lang|et|Nõukogude Liit}}||{{lang|et|Nõukogude Sotsialistlike Vabariikide Liit}} |} == Heograpiya == {{see|Heograpiya ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet, na may 22,402,200 [[kilometro]] parisukat (8,649,500 sq mi), ay ang pinakamalaking estado sa [[mundo]]. Sakop nito ang isa sa bawat anim na mga lupain sa buong mundo, at ang laki nito ay maaaring inihambing sa [[North America]] . Ang kanluran, o Europeong, bahagi, ay ang pinakamaliit sa bansa ngunit apat sa bawat limang mamamayan ang tumitira dito. Ang silangan, o Asyanong, bahagi, ang pinakamalaking bahagi ng bansa na umaabot naman sa [[Pacific Ocean]] sa silangan at [[Afghanistan]] sa timog, ngunit isa sa bawat limang mamamayan lamang ang tumitira dito, kaya hindi masyadog matao dito kesa sa kanluraning bahagi ng bansa. Sinakop nito ang mahigit 10,000 kilometro(6,200&nbsp;mi) mula kanluran hanggang silangan, ang mahigit 11 time zone, at halos 5,000 kilometro (3,100&nbsp;mi) mula hilaga hanggang timog. Narito sa bansa ang limang lugar na may iba-ibang panahon:ang tundra, taiga, steppes, disyerto, at bundok. Ang Sobiyet Union ay may pinakamahabang hangganang internasyonal sa mundo na sumusukat sa higit na 60,000 kilometro(37,000&nbsp;mi). Ang bansa ay humahanggan sa [[North Korea|Hilagang Korea]], [[People's Republic of China|Sambayanang Republiko ng Tsina]], [[Mongolia]], [[Afghanistan]], [[Iran]], [[Turkey]], [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]], at [[Norway]]. Ang Kipot ng Bering ang humahati sa Sobiyet Union mula sa Estados Unidos. Dalawan sa bawat tatlo ng hangganan nito ay ang baybayin ng Arctic Ocean . Ang pinakamataas na bundok sa Unyong Sobyet ay Bundok Komunismo(ngayon Ismail Samani rurok ) sa [[Tajikistan]] sa 7,495 metro (24,590&nbsp;ft). Ang pinakamalaking lake Ang mundo, ang Dagat ng Kaspiy , ilatag unang-una sa Sobiyet Union. The world's deepest lake, Lake Baikal , was in the Soviet Union. 's deepest lake Ang mundo, Lake Lawang baykal , ay sa Sobiyet Union. ==== Lokasyon ==== Sakop ng bansang ito ang malaking lupain sa [[mundo]], sakop ang silangang kalahati ng [[Europa]] at hilagang sangtatlo ng [[Asya]]. Sa katunayan, sakop ng teritoryo ang hilaga 50 hilagang [[latitud]] habang kalahati ng 55. Sa ibinigay na interyor na lokasyon, ang hilagang bahagi ay importante kasama ang [[klima]]. Ang hilagang hangganan, ang [[Karagatang Artiko]], ay nagyeyelo sa buong taon, kaya limitado ang paglalayag ng mga barkong pangkalakalan ''(commercial)'', operasyong may panganib. Ang silangang hangganan ay ang [[Dagat Bering]], [[Dagat ng Okhotsk]] at [[Dagat ng Hapon]] ay hawak ng hilaga silangan ng [[Pasipiko]], ay nagyeyelo tuwing [[tag-lamig]] at malamig kung [[tag-araw]]. Ang timog ng hangganan nito sa Asya ay may pormang matarik na bundok, disyerto at tuyong steppe. Sa timog silangan ay nay pinagsamang Ilog [[Ilog Argun|Argun]]-[[Ilog Amur|Amur]]-[[Ilog Ussuri|Ussuri]] na nasa [[Manchuria]]. Ang kanluran ng Argun ay ang mahabang hangganang bundok sa m,ay [[Mongolia|Republikang Popular ng Mongolia]] at ang probinsiya ng [[Xinjiang]] sa [[Tsina]]. Sa [[Timog-kanlurang Asya]], ang hangganang bundok ay patuloy, sa may [[Afghanistan]] at [[Iran]] sa timog. Ang [[Dagat Itim]] ay pormang parte ng hangganang Sobyet-Iranian, subalit ang [[Ilog Araks]](Araxes), ang Lesser Caucasus at ang dagat Itim ay humahati sa mga ''Republikang Transcaucasian'' mula sa Iran at [[Turkey]]. Sa paligid ng kanlurang hangganan ng [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]] at [[Norway]], walang lugar sa Unyong Sobyet ang sumasagi sa bukas na mainit na hangganan. Ang parteng Baltik at Dagat na Itim ay mga saradong dagat<ref>{{cite web|url=http://kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1055376 |title= «Давал санкции на аресты по телефону из дома отдыха» |publisher=[[Коммерсантъ|Власть]]|date=24 ноября 1999|accessdate=17 января 2009}}</ref>. ==== Lawak ==== Ang nadagdag na teritoryo sa Unyong Sobyet, pagkatapos ng 1938 ay umakyat sa 8,173,550 [[milya]] kwadrado(21,169,00 [[kilometro]] kwadrado) sa mahigit 8,650,000 milya kwadrado( 21,169,400 kilometro kwadrado) noong 1945. Lahat ng nadagdag na teritoryo, hindi kasama ang dating [[Republikang Popular ng Tannu Tuva]] sa [[Gitnang Asya]], ay naidagdag bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Rusya]]. Subalit, ang [[Finland]] at Silangang [[Poland]] (pagkatapos ng 1945), pinamunuan ng Rusya bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]], ay hindi kasama sa Unyong Sobyet.<ref>[http://www.andropov-cbs.ru/andropov.php Андропов Юрий Владимирович — Андроповская МЦРБ]</ref> Ang teritoryong naidagdag sa kasaysayan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ay ang kanlurang [[Byelorussia]] at ang kanlurang [[Ukraine]](mula sa [[Poland]]), noong 1939. Parte ng [[Karelia]] (mula sa [[Finland]]) at ang [[Estonia]], [[Latvia]], [[Lithuania]], [[Moldova]](dating [[Bessarabia]], mula sa [[Romania]]) noong 1940, ang Pechenga o Petsamo Corridor (mula sa Finland) at ang Tuva Autonomous S.S.R. (dating [[Tannu Tuva]]) noong 1944, ang [[Carpatho-Ukraine]] o [[Ruthenia]] (ibinigay sa [[Ukraine]], mula sa [[Czechoslovakia]]), ang kalahating hilaga ng [[Silangang Prussia]] (mula sa [[Germany]]), ang timog [[Sakhalin]] at ang isla ng [[Kuril]] (mula sa [[Hapon]]) noong 1945. Mayroon itong 15 republika sa Unyon: {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" |+ Mga Republika Sa Unyong Sobyet |- ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |[[Teritoryo]], (Kilometro Kwadrado) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1966) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1989) ! style="background:#efefef;" |Bilang ng mga [[Lungsod]] ! style="background:#efefef;" |Bilang ng Lungsod Urban ! style="background:#efefef;" |[[Kabisera]] |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 17075,4 | 126561 | 147386 | 932 | 1786 | [[Moscow]] |-[[Заголовок ссылки]] |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 601,0 | 45516 | 51704 | 370 | 829 | [[Kiev]] |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 207,6 | 8633 | 10200 | 74 | 126 | [[Minsk]] |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 449,6 | 10581 | 19906 | 37 | 78 | [[Tashkent]] |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 2715,1 | 12129 | 16538 | 62 | 165 | [[Almaty|Alma-Ata]] |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 69,7 | 4548 | 5449 | 45 | 54 | [[Tbilisi]] |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 86,6 | 4660 | 7029 | 45 | 116 | [[Baku]] |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | 65,2 | 2986 | 3690 | 91 | 23 | [[Vilnius]] |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 33,7 | 3368 | 4341 | 20 | 29 | [[Kishinev|Chişinău]] |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | 63,7 | 2262 | 2681 | 54 | 35 | [[Riga]] |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 198,5 | 2652 | 4291 | 15 | 32 | [[Bishkek|Frunze]] |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 143,1 | 2579 | 5112 | 17 | 30 | [[Dushanbe]] |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 29,8 | 2194 | 3283 | 23 | 27 | [[Yerevan]] |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 488,1 | 1914 | 3534 | 14 | 64 | [[Ashgabat]] |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | 45,1 | 1285 | 1573 | 33 | 24 | [[Tallinn]] |- |'''Unyong Sobyet''' | 22402,2 | 231868 | 286717 | 1832 | 3418 | [[Moscow]] |} {{Union Republics}} == Demograpiya == {{see|Demograpiya ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:Population of former USSR.PNG|thumb|Ang populasyon ng Unyong Sobyet at ng mga sumunod na bansa nito mula 1961–2009.]] [[Talaksan:Ethnic map USSR 1941.jpg|thumb|400px|left|Lokasyong heograpo ng maraming pangkat etniko sa Unyong Sobyet noong 1941.]] Ang Unyong Sobyet ay isa sa mga pinakamaraming [[pangkat etniko]] sa maraming [[bansa]], na may 200 iba-ibang pangkat etniko mula sa hangganan nito. Ang kabuuang populasyon ay malapit sa 293 milyon noong 1991, na pangatlo sa pinakamaraming populasyon kasabay ang [[Tsina]] at [[India]] sa [[dekada]].<ref name=shiman>{{cite book | last = Shiman | first = David | title = Economic and Social Justice: A Human Rights Perspective | publisher = Amnesty International | year= 1999 | url = http://www1.umn.edu/humanrts/edumat/hreduseries/tb1b/Section1/tb1-2.htm | isbn = 0967533406}}</ref> The country was in its heyday a well-developed social system with well-developed health care and social support.<ref>Diane Rowland, Alexandre V. Telyukov, ''[http://healthaff.highwire.org/cgi/reprint/10/3/71.pdf Soviet Health Care From Two Perspectives]{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'', 1991</ref> Mayroon itong 23 na [[lungsod]] na may isang milyong katao sa Unyong Sobyet noong 1989. Ang pinakamalaking lungsod sa bansa at kabisera ay ang [[Moscow]] na may siyam na milyong nakatira, subalit ang [[Leningrad]] (ngayon ay [[St. Petersburg]]) ay pangalawa sa pinakamalaking lungsod sa bansa na may limang milyong katao. Ang ibang lungsod ay [[Minsk]], [[Kiev]], [[Baku]] and [[Tashkent]]. {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |1913 ! style="background:#efefef;" |1926 ! style="background:#efefef;" |1939 ! style="background:#efefef;" |1950 ! style="background:#efefef;" |1959 ! style="background:#efefef;" |1966 ! style="background:#efefef;" |1970 ! style="background:#efefef;" |1973 ! style="background:#efefef;" |1979 ! style="background:#efefef;" |1987 ! style="background:#efefef;" |1989 ! style="background:#efefef;" |1991 |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 89900 | 92737 | 108379 | | 117534 | 126561 | 130079 | 132151 | 137410 | 145311 | 147386 | 148548 |- |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 35210 | 29515 | 40469 | | 41869 | 45516 | 47127 | 48243 | 49609 | 51201 | 51704 | 51944 |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 6899 | 4983 | 8910 | | 8055 | 8633 | 9002 | 9202 | 9533 | 10078 | 10200 | 10260 |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 4366 | 4660 | 6440 | | 8261 | 10581 | 11960 | 12902 | 15389 | 19026 | 19906 | 20708 |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 5565 | 6037 | 5990 | | 9154 | 12129 | 12849 | 13705 | 14684 | 16244 | 16538 | 16793 |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 2601 | 2677 | 3540 | | 4044 | 4548 | 4686 | 4838 | 4993 | 5266 | 5449 | 5464 |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 2339 | 2314 | 3205 | | 3698 | 4660 | 5117 | 5420 | 6027 | 6811 | 7029 | 7137 |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | | | 2880 | | 2711 | 2986 | 3128 | 3234 | 3392 | 3641 | 3690 | 3728 |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 2056 | 242 | 2452 | 2290 | 2885 | 3368 | 3569 | 3721 | 3950 | 4185 | 4341 | 4366 |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | | | 1885 | | 2093 | 2262 | 2364 | 2430 | 2503 | 2647 | 2681 | 2681 |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 864 | 1002 | 1458 | | 2066 | 2652 | 2933 | 3145 | 3523 | 4143 | 4291 | 4422 |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 1034 | 1032 | 1484 | | 1981 | 2579 | 2900 | 3194 | 3806 | 4807 | 5112 | 5358 |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 1000 | 881 | 1282 | | 1763 | 2194 | 2492 | 2672 | 3037 | 3412 | 3283 | 3376 |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 1042 | 998 | 1252 | | 1516 | 1914 | 2159 | 2364 | 2765 | 3361 | 3534 | 3576 |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | | | 1052 | | 1197 | 1285 | 1356 | 1405 | 1465 | 1556 | 1573 | 1582 |- |'''Unyong Sobyet''' | 159200 | 147028 | 190678 | 178500 | 208827 | 231868 | 241720 | 248626 | 262085 | 281689 | 286717 | 289943 |} === Pangkat etniko === {{see|Mga Pangkat Etniko ng Unyong Sobyet}} Binubuo ang Unyong Sobyet ng ibat-ibang etniko tulad ng [[Ruso]] (50.78%), sinundan ng mga [[Ukrainians]] (15.45%) at [[Uzbeks]] (5.84%). Ang iba pang mga pangkat etniko ay [[Armenians]], [[Azerbaijanis]], [[Belarusians]], [[Estonians]], [[Georgians]], [[Kazakhs]], [[Kyrgyz]], [[Latvian people|Latvians]], [[Lithuanian people|Lithuanians]], [[Moldovans]], [[Tājik people|Tajiks]], at [[Turkmen people|Turkmen]], pati na rin ang mga [[Abkhaz people|Abkhaz]], [[Adyghe people|Adyghes]], [[Aleut]]s, [[Assyrian people|Assyrians]], [[Caucasian Avars|Avars]], [[Bashkirs]], [[Bulgarians]], [[Buryats]], [[Chechens]], [[Han Chinese|Chinese]], [[Chuvash people|Chuvash]], [[Cossack]]s, [[Evenks]], [[Finns]], [[Gagauz]], [[Germans]], [[Greeks]], [[Hungarians]], [[Ingush people|Ingushes]], [[Inuit]], [[Jews]], [[Kalmyks]], [[Karakalpaks]], [[Karelians]], [[Kets]], [[Koreans]], [[Lezgins]], [[Mari people|Maris]], [[Mongols]], [[Mordvins]], [[Nenetses]], [[Ossetians]], [[Poles]], [[Romani people|Roma]], [[Romanians]], [[Tats]], [[Tatars]], [[Tuvans]], [[Udmurts]], [[Yakuts]], at iba pa.<ref>Barbara A. Anderson and Brian D. Silver. 1984. "Equality, Efficiency, and Politics in Soviet Bilingual Education Policy, 1934–1980," ''American Political Science Review'' 78 (December): 1019–1039.</ref> ==== Pananampalataya ==== {{see|Relihiyon ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet ay opisyal na walang kaugnayan sa relihiyon, suportado ang hindi paniniwala sa diyos sa mga paaralan, at bigti relihiyon. Ang estado ay separated mula sa iglesia ng mga atas ng Konseho ng People's Commissars sa 23 Enero 1918. Katlong-dalawa ng Sobyet ay kulang sa populasyo na relihiyosong paniniwala habang isa-ikatlong ng mga tao kunwari relihiyosong paniniwala. Kristiyanismo at Islam ay ang pinaka may mga mananampalataya. Tungkol sa kalahati ng mga tao, kabilang ang mga kasapi ng CPSU at mataas na antas na opisyal ng pamahalaan, kunwari hindi paniniwala sa diyos.Pamahalaan pag-uusig ng Kristiyanismo patuloy undiminished hanggang sa pagkahulog ng komunista ng pamahalaan. Tanging 500 mga simbahan, sa labas ng 54,000 bago ang himagsikan, na naiiwan ang bukas sa 1941. Ang papel na ginagampanan ng relihiyon sa araw-araw na buhay ng mga mamamayan ng Sobiyet iba-iba malaki at noon ay malayo mas mahalaga sa dwellers lungsod kung saan Party control ay pinakamabuting kalagayan. ==== Wika ==== {{see|Mga Wika ng Unyong Sobyet}} Habang ang lahat ay maaaring gamitin ang kanilang sariling wika, [[Wikang Ruso|Ruso]] ay ang opisyal na at nangingibabaw na wika sa Unyong Sobyet. Ito ay ginagamit sa [[industriya]], [[militar]], partido, at pamamahala ng estado. ==== Haba ng buhay at mortalidad ng sanggol ==== Pagkatapos ng [[komunista]] pagkuha sa kapangyarihan ng kapangyarihan ng buhay pag-asa para sa lahat ng mga grupo ng edad nagpunta up. Ang isang kasisilang anak sa 1926–27 ay isang buhay-asa ng 44.4 taon, hanggang mula sa 32.3 taon ng tatlumpung taon bago. Sa 1958–1959 ang buhay pag-asa para sa newborns nagpunta ng hanggang sa 68.6 taon. Pagpapabuti na ito ay ginamit sa pamamagitan ng Sobiyet awtoridad sa "patunayan" na ang mga sosyalistang sistema ay higit na mataas sa kapitalistang sistema. Ang kalakaran ang patuloy na sa [[1960|60's]], kapag ang buhay-asa sa Sobiyet Union nagpunta sa kabila ng pag-asa sa buhay sa Estados Unidos .Mula sa 1964 ang takbo baligtad. Habang buhay na pag-asa para sa mga kababaihan na naiiwan ang walang kinikilingan matatag, ito went down na higit para sa mga lalaki. Karamihan sa mga pinagmumulan ng kanluran isisi ang lumalaking pang-aabuso ng alak at mahihirap na pangkalusugang pag-aalaga, at teorya na ito ay din kataon lamang tinanggap ng awtoridad na Sobyet. Ang pagpapabuti sa sanggol pagkakamatay ay bumababa sa huli, at pagkatapos ng isang tiyak na pagkamatay habang bata pa ay nagsimulang tumaas. Matapos ang 1974 ang gobyerno ay tumigil sa paglalathala sa mga istatistika na ito. Kalakaran na ito ay maaaring maging bahagyang ipinaliwanag sa pamamagitan ng bilang ng mga [[Asyano]]ng nanganganak na may bahagi ng bansa kung saan ang dami ng sanggol na namamatay ay pinakamataas, habang ang bilang ng mga panganganak ay kitang-kita bumababa sa mas buong [[Europa]], bahagi ng Unyong Sobyet. Halimbawa, ang bilang ng mga births ng bawat mamamayan ng [[Tajikistan]] ay tumaas mula sa 1.92 hanggang 1958–59 hanggang 2.91 hanggang 1979–1980, habang ang numero sa [[Latvia]] ay down na 0.91 sa 1979-80. == Kasaysayan == {{see|Kasaysayan ng Rusya}} {{see|Kasaysayan ng Unyong Sobyet}} ==== Pagkabuo at Pagkakatatag ==== Ang mga teritoryo ng Unyong Sobyet ang mga sumusunod: * Sa ilalim ng kasunduan sa pagtatatag ng Unyong Sobyet (30 Disyembre 1922) ** '''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic]]'''( kasama '''[[Uzbek Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Social Assembly President]]''' , '''[[Turkmen Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Tajikistan Soviet Socialist Republic]]'' ','''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic]]'''), ** '''[[Ukrainian Soviet Federative Socialist Republic]]'''. ** ''' [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]]''', ** [[Caucasus Soviet Federative Socialist Republic]] (mula sa 1936 ay itinatag sa Transcaucasian bansa hiwalay na pederal na republika : '''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Armenian Soviet Socialist Republic]]''' at ''' [[Goergian Soviet Socialist Republic]]'''); * 1940 -'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic]]''','' '[[Latvian Soviet Socialist Republic]]''','''[[Sosyalista]]''' at''' [[Lithuanian Soviet Socialist Republic]]'''. Noong 1940 - 1954, umiiral Republika ng Sobiyet Sosyalista Karelo - [[Finland]], mamaya na ''[[Karelia Soviet Federative Socialist Republic|Karelia]]'' sa Sosyalista Republika ng Sobiyet Russia. Itinuturing na humalili ang Unyong Sobyet sa [[Imperyong Ruso]] at ang kapalit nito, Ang Pansamantalang Pamahalaan ni [[Georgy Yevgenyevich Lvov]] at ni [[Alexander Kerensky]]. Naghari ang huling Rusong Tsar na si Nicholas II hanggang [[Marso]] 1917, nang mabuwag ang imperyo at pumalit ang pansamantalang pamahalaang Ruso, na binuwag ni [[Vladimir Lenin]] noong [[Nobyembre]] 1917. ==== Rebolusyon at ang Paghanap ng isang Estadong Sobyet ==== Ang modernong [[rebolusyonista]] aktibidad sa [[Imperyong Ruso]] ay nagsimula noong [[Disyembre]] 1825, at bagaman ang kalipunan ay bumaksak noong 1961, ang pag-aagaw ay nakamit sa termino na salungat sa mga [[magsasaka]] at nagsilbi upang hikayatin ang mga rebolusyonista. Ang [[parliyamento]] - ang [[Estado Duma]] - ay itinatag noong 1906 matapos ang [[Rebolusyong Ruso]] noong 1905, ngunit ang mga [[tsar]] ay bigo sa pagtatangka upang ilipat mula sa ganap na monarkiyang konstitusyonal. Ang mga pang-aalipin at kalituhan ay patuloy sa panahon ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] na sa pamamagitan ng [[militar]] na may pagkatalo at kakulangan sa pagkain sa mga malalaking [[lungsod]]. Si [[Vladimir Lenin]] ay nagudyok sa kakapalan ng tao noong 1920 at nagsalita sa [[Petrograd]], bilang tugon sa panahon ng digmaan at pagkabulok ng [[Rusya]] sa ekonomiya at moral, kulminidad sa "Rebolusyong Pebrero" at ang pagbaksak ng imperyal na pamahalaan noong [[Marso]] 1917. [[Talaksan:After Lenin Speech 1920.jpg|thumb|300px|left|Si [[Vladimir Lenin]],nagpapaliwanag sa [[mamamayan]] noong 1920.]] Ang awtokrasiyang tsarista ay pinalitan ng probisyonal ng Gobyerno, na ang pinuno na inilaan para sa mga halalan ng mga Ruso na may pagtitipon at upang ipagpatuloy ang mga kalahok sa gilid ng pinagkaintindihan sa [[Unang Digmaang Pandaigdig]]. Sa parehong panahon, upang masiguro na ang mga karapatan ng nagtatrabaho klase, manggagawa 'konseho, na kilala bilang Sobyet, na kumalat sa buong bansa. Ang mga Bolsheviks, na humantong sa pamamagitan ni Vladimir Lenin, para sa mga sosyalista rebolusyon sa Sobyet at sa mga kalsada. Noong [[Nobyembre]] 1917, sa panahon ng "Rebolusyong Oktubre," sila ay naluklok sa kapangyarihan mula sa mga probisyonal na Pamahalaan. Noong Disyembre, ang mga Bolsheviks ay pinirmahan ang isang pagtigil ng labanan kasama ang Central Powers. Ngunit, sa pagitan noong [[Pebrero]] 1918, ay nagkaroon ng labanan These two documents were confirmed by the 1st [[Congress of Soviets]] of the USSR and signed by heads of delegations<ref>{{in lang|ru}} [http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5!OpenDocument Voted Unanimously for the Union.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091204132112/http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5%21OpenDocument |date=2009-12-04 }}</ref>&nbsp;– [[Mikhail Kalinin]], Mikha Tskhakaya, [[Mikhail Frunze]] and [[Grigory Petrovsky]], [[Aleksandr Chervyakov]]<ref>{{in lang|ru}} [http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html Creation of the USSR] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070529132218/http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html |date=2007-05-29 }} at Khronos.ru.</ref>. Noong Marso, ang mga Sobyet ay umalis ng digmaan para sa mabuti at nilagdaan ang [[Kasunduaang Brest-Litovsk]]. Tanging matapos ang mahaba at marugo [[Digmaang Sibil ng mga Ruso]], na nagsimula sa 1917 at natapos sa 1923, ay ang bagong Sobiyet kapangyarihan secure.<ref>{{cite web|url=http://www.springerlink.com/content/h3677572g016338u/|title=70 Years of Gidroproekt and Hydroelectric Power in Russia}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Ang mga digmaang sibil sa pagitan ng mga Reds at ang mga puti na kasama dayuhang interbensiyon at ang pagpapatupad ng Nicholas II at sa kanyang pamilya. Noong [[Marso]] 1921, sa panahon ng mga kaugnay na conflict sa Poland, ang Kapayapaan ng Riga ay nalagdaan at nahati disputed teritoryo sa Belarus at Ukraine sa pagitan ng Republika ng Poland at Sobiyet Russia. Ang Sobiyet Union ay para malutas ang mga katulad na kasalungat ng bagong itinatag [[Republika ng Finland]], ang [[Republika ng Estonia]], ang [[Republika ng Latvia]], at ang [[Republika ng Lithuania]].<ref name="Kuzbassenergo">{{in lang|ru}} [http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ On GOELRO Plan&nbsp;— at Kuzbassenergo.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081226190310/http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ |date=2008-12-26 }}</ref> ==== Kampanyang Manchuria ==== Bilang pagtugon sa kaso ng mga Sobiyet militar na pag-atake, ang komandanteng Hapon ay naghanda ng isang detalyadong plano sa pagtatanggol. Gayunman, sila ay kinakalkula na ang Red Army lamang ay mabuksan ang nakakasakit sa unang bahagi ng tagsibol ng 1945 o tagsibol ng 1946. Kaya simula sa Agosto 1945 kapag ang mga yunit ng Red Army ay tipunin at tapos na sa mga handa na atake sa [[Hukbo ng Kwantung]] pa rin sa isang estado ng pagbabago ng ayos ng pwersa<ref name="ResCE">[http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta06/Eres1481.htm Need for international condemnation of crimes of totalitarian communist regimes] Текст резолюции № 1481/2006 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang kampanya ay nagsimula sa [[Mansurya]] kondisyon ng panahon ay hindi kanais-nais. Mula sa Hulyo 8 sa pamamagitan ng Agosto mula sa baybayin sa rehiyon na may malakas na ulan Amua bilang ilog antas ng tubig sa tumaas apat na paa, ang mga lambak lawa. sa kabila ng ulan at baha, kahit na sa gabi 1945/09/08, ang Sobiyet Border Guard yunit sa tulong ng mga fronts pagmamatyag sa kilos ng kaaway yunit, na may isang kamangha-mangha lihim na review patakaran ay pupuksain sa halos lahat ng estasyon at ang batayang pera ng kaaway kasama ng hangganan. Ang matagumpay na pagbubukas ng mga hangganan pwersa bantay ginawa kanais-nais na kondisyon para sa ilong ng atake ng kampanya. Patuloy na hukbong panghimpapawid bombed ang railways, ang mga administrative sentro ng Harbin, Changchun, "ports" na sa North Korea. Sa unang araw ng kampanya, ang ilong ng Zabaikal atake ay na-50-150 kilometro metro<ref>[http://assembly.coe.int//Mainf.asp?link=http://assembly.coe.int/Documents/AdoptedText/ta96/ERES1096.htm RESOLUTION 1096 (1996)1 on measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems] Текст резолюции № 1096/1996 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang hukbong Hapon kasama ang Argun River at solid pagtatanggol lugar Chalaino - Mansurya, ay fiercely resisted ang ilong ng pagsulong Army 36. Subalit sa tulong ng mga kawal hukbong-lakad, 33 Army ay mabilis sa cross ng ilog, maghawak ng lugar Chalaino - Mansurya, 9–8 sa umaga ay halos 40 metro kilometro papunta sa Khaila, 9&nbsp;ng gabi sa, ang isang dulo ng Red Army ay pagsulong laban sa Khaila. Ngunit kapag dumarating ang mga lungsod, ang Red Army ay nakatagpo ng pagtutol sa pamamagitan ng Japanese pagkahumaling. Dito, ang mabangis labanan naganap. Maraming mga halimbawa ng magiting labanan ang Hukbong Pula lumitaw, tangke at sundalo kinuha ang kanilang sariling Innokenchi European clearance butas bukas. Sa 14–8, ang Hukbong Pula abala bahagi ng lungsod<ref name="ResCE"/> {{oq|en|''The crimes were justified in the name of the class struggle theory and the principle of dictatorship of the proletariat. The interpretation of both principles legitimized the “elimination” of people who were considered harmful to the construction of a new society and, as such, enemies of the totalitarian communist regimes. A vast number of victims in every country concerned were its own nationals. It was the case particularly of the peoples of the former USSR who by far outnumbered other peoples in terms of the number of victims''.}} {{конец цитаты}}. [[Talaksan:Manchuria 1945-A.PNG|thumb|left|Isang simpleng mapa na ipinapakita ang plano ng Sobyet na salakayin ang Manchuria.]] Sa ilalim ng mga pangyayari, ang Army command ay pinkamalakas sa dalawang divisions impanterya 94 at 293, na may dalawang brigades artilerya mataas radiation pinahusay na pormasyon Khaila ilong attacked mula sa kanang pakpak. Upang 18–8 pangkalahatang sa kaaway ay nananatiling sa Khaila ay upang ihiga armas magpahuli<ref>Immanuel 1966: 90–92, viitattu 19.9.2007</ref><ref>http://www.schudak.de/timelines/tannutuva1911-1944.html The World at War - Tannu Tuva</ref>. Ang kaliwang pakpak, ang kawalerya yunit ng Sobyet - [[Mongolia]]n militar ng aspeto ng Zabakal 2 hinati sa 2 utos ilong pasulong at Siphen Cangan. 14–8 sa petsa, ang mga sundalo ng Sobiyet Union at Mongolia kinuha Dalono lungsod, at sa mga lungsod na pag-aari Canbao 15-8. Hukbong 17 mga review sa petsa sa Siphen 15–8 Zabansan ay nakuha sa lungsod<ref name="saeimcond">[http://www.saeima.lv/Lapas/deklarac_kr.htm ''Декларация об осуждении осуществлявшегося в Латвии тоталитарного коммунистического оккупационного режима Союза Советских Социалистических Республик] Текст «Декларации» 12 мая 2005 года на официальном сайте [[Сейм Латвии|Сейма]] Латвии (русский перевод)</ref><ref name="Latvres">[http://www.regnum.ru/news/452805.html Сейм Латвии принял декларацию, осуждающую «оккупационный тоталитарный коммунизм»] [[Regnum]] 12 мая 2005 г.</ref>. [[Talaksan:Retreat of the Russian Army after the Battle of Mukden.jpg|thumb|right|Ang pagsuko ng sundalong Ruso pagkatapos ng [[Labanan sa Mukden]].]] Sariling ilong ang lahat ng mga militar ng aspeto ng Army sa pamamagitan ng 39, 53 tangke at corporate tanod hit No 6 na kumuha ng dalawang pangunahing mga direksiyon Shenyang at Changchun ay may marched sa natural na mga kondisyon mahirap . Ang Red Army sundalo ay dapat pagtagumpayan Daxing Isang kahanga-hanga array. Sila ay dapat isulong sa kalagayan ng walang daan, daanan at kahit na ang ulan ay may din ay nabura. Sa ilong pangunguna 11–8 tangke ng Army crossed sa ibabaw ng anim na Greater Khingan at sa parehong araw na ito ay accounted Lubai, isang mahaba pumasa 400 kilometro metro<ref>Birnhaum 1966: 81–82.</ref>. Upang 12–8 sa tangke at sundalo ay nakuha sa lungsod Taoan<ref name="YuschObr">[https://web.archive.org/web/20081219070850/http://www.president.gov.ua/ru/news/12121.html Обращение Президента к Украинскому народу по случаю 75-й годовщины Голодомора 1932—1933 годов] Пресс-служба Президента Украины Виктора Ющенко 22 ноября 2008.</ref><ref name="Presurg">[http://newsru.com/world/22nov2008/uyjh.html Президент Украины призвал Россию осудить преступления сталинизма] [[NEWSru]] 22 ноября 2008.</ref>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>. Hukbong napapaligiran grupo matapos ang 39 base Khalun - Arsan, ay lumampas na ng isang array Daxing papunta Solun. Kapag nakikita ninyo ang Army sa pamamagitan ng likod singsing 39 Khalun - Arsan magpatuloy sa silangan, ang mga Japanese ay may lakas na ginagamit upang harangan ang bawat pasukan sa Red Army sa Solun. Ang Red Army sundalo sa tulong ng artilerya ay pakikipagkompetensiya sa mga Japanese pampublikong tungkol sa bawat punto ng bumbero. Sa pagtindi ng brigada dibisyon artilerya ng tangke ng 124 at 206, tanghalian sa 12–8, ang Hukbong Pula abala kumpol base Khalun - Arsan, paglikha ng kanais-nais na kondisyon para sa Hukbong nakuha ang lungsod 39 Solun. Sa 13–8, matapos na nawasak ng higit sa 300 Japanese hukbo sa Solun - Vaniamao, ang Hukbong Pula sapilitang sa kawalerya Manchu divisions ng dalawang ng Japan's magpahuli. Hukbong nakuha ang lungsod 39 Vaniamao. Kaya, pagkatapos ng 6 na araw (mula 9 hanggang 14–8), ang Front ay advanced malalim sa Zabaikal nakatakas mula sa 250 kilometro sa 400 metros. Samantala, sa silangang Mansurya, ang Far Eastern Front ko, agrabyado ng kadiliman at storms, hindi inaasahang maaga sa kaaway muog ng pera kasama ang mga hangganan. Ang mabangis labanan naganap<ref>Birnhaum 1966: 36.</ref>. Artilerya yunit, tangke at makina baril ng militar ng aspeto ng Malayong Silangan ako sa isulong sa mahirap na mga kalagayan sa ang taiga, sila lang ay na matumbok ang kaaway, lamang ay upang gumawa ng paraan para sa kanyang maaga. Sa pamamagitan ng eruplano cover ang Air Force's, pagkatapos ng dalawang araw at gabi, ang Red Army ay 75 metros kilometro, nakuha ang batayang kumpol Khutoi, Dunin<ref>Birnhaum 1966: 15–18.</ref>. Ang nakuha Mudanjiang dumating kaya mabangis. Yunit ng 5 Army at Red Army Red Army ng numero ng isa pang-ilong hinati, ang mga review mula sa isulong Mudanjiang. Ang Japanese pwersa ay may intensified upang Mudanjiang block ang Red Army's isulong papunta sa sentro ng Manchu. gamitin nila ang pagpapakamatay parehong koponan, ang patuloy na puna. Sa 14–8, 26 No legions ng Hukbong Pula naabot ang lungsod ngunit ay nakaranas masidhi pagtutol sa pamamagitan ng Japanese hukbo sa wakas sapilitang upang umalis sa lungsod, bumuwelta sa hilagang-silangan<ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Neuvostoliitto ja toinen maailmansota| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#maailmansota| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref><ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Lopullinen voitto| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#voitto| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref>. Sa ilalim ng mga pangyayari, ang kumander ng Eastern Front ako ay nagpasya na-ipun-ipon ng lakas ng limang Army at ang ilan sa kanilang mga pwersang hinahawakan upang lumikha ng isang singsing sa ilong sa timog, at coordinate sa mga grupo Force bilang 25 hit sa kaliwang pakpak gilid ng Jilin, upang gupitin daan sa North Korea, sa Gitna at Silangang Mansurya. Sa 14–8, ang Red Army ay nakuha sa Limoiao at Jilin. Sa 08/12, Army ay may won 25 Khunsun, at papunta sa Vansin. Kaya, mula 9 sa 14–8, ang Eastern Front ko won ang mahalagang tagumpay, paggawa ng kapaki-pakinabang kondisyon thaun nakakasakit sa Harbin, Jilin at Changchun. Kasama ang maaaring mabuhay sa lupa o sa tubig yunit ng armada Pacific, ang Red Army ay nakunan ang port Iuki, Rasin, lagutin makipag-ugnayan sa Hukbo ng Kwantung ng Japan at ang kanyang ulo bumalik sa Korea<ref>Mandelbaum, side 103</ref> . Dawn sa 9–8, sa Eastern Front ako din nagsimula ang pag-atake sa Mansurya mula sa dalawang mga direksiyon: * Upang ang may-ari ng kasama ang ilog Sungari * Career suporta sa [[Sakhalin]]. Cape may-ari ng 15 undertakes Army sa tulong ng sa 2nd na brigada ng Amur bangka Red Jiang. Cape No 2 sundalo ng impanterya sa kumuha No 5. Dahil sa matagal na pag-ulan Amur River tumaas antas ng tubig, ay dapat na plano sa krus ang mga ilog ng legions ay hindi nakamit bilang binalak. Mga 9–8 umaga, ang impanterya divisions, sa tulong ng mga hangganan yunit bantay ay nakuha ang pinakamalaking isla sa Amur River, na sumusuporta sa mga yunit ng crossed ang ilog at suporta para sa Jiang Boat Co Amur red operasyon. 08/10 madaling araw sa 9 gabi, sa karamihan ng mga yunit ng Red Army ay na lalaki Shores ilog. Hukbong No 5 sa tulong ng hukbong-dagat ang brigada ng tatlong ilog din overcame at nakuha Usuri County Communications. Paunang tagumpay ng 15 Army at No 5 ay nilikha legions kanais-nais na kondisyon para sa Red Army sa atake sa bilang 2. 08/10 umaga, pagkatapos ng accounting para sa Communication Khe, legions ng 8 mga review tuwid papunta sa Baosin ay 14–8 at sa lungsod ganap na pag-aari. 15 Army matapos accounting para ibuhos sa bariles Jiang, magpatuloy kasama Sangsing sa Harbin. Hukbong Pula No 2 pagkatapos ng dalawang araw ng labanan ay may ginawa ang lugar sa timog ng Ilog Amur, sa 14–8 simulan ang pagsulong sa Sisika. Sa araw na 14–8, Red Army ay bagsak No 2 pagtatanggol Khaykhe, sa pamamagitan ng sub-sequence Khingan. Matapos lamang ang anim na araw pagkatapos ng simula ng kampanya, Sobiyet hukbo sa Mongolian armadong pwersa ay may crossed ang solid linya ng depensa ng kalaban, pagsira ng isang mahalagang bahagi ng Japanese at marami pa online access Harbin - Changchun - Shenyang. ==== Pagsisimula ng Digmaang Malamig ==== {{History Of The Cold War}} [[Talaksan:Marshall Plan.png|left|thumb|Mapa ng mga bansang mapagtatangapan ng tulong [[Marshall Plan]].]] [[Talaksan:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right|Ang "[[Allies of World War II|Big Three]]" sa Yalta Conference, [[Winston Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Joseph Stalin]]]] [[Talaksan:Tu-144-schoenefeld.jpg|thumb|left|300px]] Nabuo ang Digmaan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pagitan ng Estados Unidos at mga kaalyado nito at sa kabilang panig ang mga pangkat ng mga Bansa sa pamumuno ng Unyong Sobyet. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang makapangyarihang bansa. Sa halip, umiral ang labanang pandiplomatiko at pangkabuhayan at hidwaan tungkol sa ideolohiya at Kanlurang kapitalismo laban sa komunismo ng Silangang Europa. Sa simula, nakasentro ang Digmaang ito sa paggamit ng lakas-militar ng Unyong Sobyet at ang pagtatatag ng komunistang pamahalaan sa Silangang Europa. Nagdulot ito ng takot at pangamba sa marami na baka gawing komunista ang Kanlurang Europa pagkatapos makontrol ang Silangang Europa. Lumawak ang pagkakaiba sa politika ng dalawang panig dahil sa hidwaan sa ideolohiya. Naniniwala ang mga pinunong Marxist-Leninist na wawasakin ng kapitalismo ang sistemang Sobyet. Ang Estados Unidos naman ay may paniniwala at hinala na magpapalawak ng teritoryo at sasakupin ng Union of Soviet Socialist Republics (USSR) ang mundo. Pagkatapos ng mahabang panahong pagkakaibigan, nag-away ang Estados Unidos At Rusya tungkol sa mga suliranin sa Asya. Nagsimula ang kanilang alitan noong 1917 nang agawin ng mga komunista ang kapangyarihan at itinatag ang Unyong Sobyet at nagpahayag ng digmaang ideolohikal laban sa mga kapitalistang bansa sa kanluran. Nakialam ang Estados Unidos sa Unyong Sobyet sa pagpapadala ng 10,000 tropa sa pagitan ng 1918 at 1920 at tumanging kilalanin ang bagong Estado hanggang noong 1933. Nagtulong ang dalawang bansa laban sa Germany noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-4 hanggang 11 Pebrero 1945, nagpulong sina Pangulong Franklin D. Roosevelt ng Estados Unidos. Punong Ministro Winston Churchill ng Britanya at Josef Stalin ng USSR sa dating palasyo ni Czar Nicholas II sa Crimea sa timog dalampasigan ng Black Sea upang pag-usapan ang kapalaran ng daigdig. [[Talaksan:Cold war europe economic alliances map en.png|thumb|Alyansang Ekonomikong Europa]] Napagkasunduan na mananatili ang impluwensiya ng USSR sa mga pook na sinakop ng Red Army sa Silangang Europa. Bukod doon, mahahati ang Germany sa apat na sona na nasa pangangasiwa ng United Kingdom, United States at France sa kanluran at ang USSR sa silangan. Hinati rin ang Berlin na nasa loob ng sona ng Soviet sa ganitong paraan. Ang kompirmasyon ng balidasyon ng Marxismo ay hindi lamang sa usapin ng pang-ekonomiyang buhay ng lipunan. Sa pusod ng mga mistipikasyon na inilako simula ng 90s ay ang ideya ng panibagong panahon ng pandaigdigang kapayapaan. Ang kataposan ng Cold War, ang paglaho ng bloke sa silangan, na sinabi ni Reagan na "Imperyo ng Dimonyo", ay di umanong tatapos sa iba't-ibang armadong labanan bunga ng bangayan ng dalawang imperyalistang bloke mula 1947. Sa harap ng mistipikasyong ito hinggil sa posibilidad ng kapayapaan sa ilalim ng kapitalismo, laging binigyang diin ng marxismo ang imposibilidad para sa mga burges na estado na pawiin ang kanilang pang-ekonomiya at militar na tunggalian, laluna sa panahon ng pagbulusok-pababa. Kaya nagawa naming sumulat noong Enero 1990 na "Ang paglaho ng imperyalistang berdugong Ruso, at ang napipintong paglaho ng bloke sa pagitan ng Amerika at kanyang dating mga ‘kasosyo', ay magbukas ng pintuan para sa mas maraming lokal na bangayan. Ang mga tunggalian at labanang ito ay hindi, sa kasalukuyang mga sirkunstansiya, tutungo sa isang pandaigdigang labanan...Sa kabilang banda, dahil sa pagkawala ng disiplinang ipinataw ng presensiya ng mga bloke, ang mga labanang ito ay magiging mas marahas at mas marami, sa partikular, syempre, sa mga lugar na pinakamahina ang proletaryado". Hindi nagtagal, kinumpirma ng pandaigdigang kalagayan ang analisis na ito, ng pumutok ang unang digmaan sa Golpo sa Enero 1991 at ang digmaan sa dating Yugoslavia sa taglagas ng naturang taon. Magmula noon, walang hinto na ang madugo at barbarikong mga labanan. Hindi na namin malagay lahat dito pero mapansin natin sa partikular: Hindi na nagmumulto ang digmaan sa pandaigdigang saklaw, pero nakita natin ang pagkalag ng kadena ng imperyalistang mga antagonismo at lokal na mga digmaan na direktang may kaugnayan sa malalaking kapangyarihan, sa partikular ang pinakamakapangyarihan sa kanilang lahat, ang Amerika. Ang Amerika, na sa ilang dekada ay naging ‘pulis ng mundo', ay nagsisikap na patuloy itong ipatupad at palakasin ang kanyang papel sa harap ng ‘panibagong pandaigdigang kaguluhan' na lumitaw pagkatapos ng Cold War. Subalit habang seryoso nitong ginampanan ang kanyang papel, hindi ito ginawa para sa layuning makamit ang istabilidad sa mundo kundi para mapanatili ang kanyang liderato sa mundo, na lalong pinahina ng katotohanang wala na ang semento para pagkaisahin ang bawat imperyalistang bloke - ang banta mula sa karibal na bloke. Sa pagkawala ng ‘bantang Sobyet', ang tanging paraan para maipataw ng Amerika ang kanyang disiplina ay umasa sa kanyang pangunahing lakas, ang kanyang malaking superyoridad sa antas militar. Pero sa paggawa nito, ang imperyalistang polisiya ng Amerika ay siyang naging isa sa pangunahing mga salik ng pandaigdigang instabilidad.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=33}}</ref> The United States, Britain, France, Canada, Australia, New Zealand and several other countries began the massive "Berlin airlift", supplying West Berlin with food and other provisions.<ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=65-70}}</ref> [[Talaksan:C-47s at Tempelhof Airport Berlin 1948.jpg|thumb|Pagbabawas ng C-47s sa [[Internasyonal na Paliparan ng Tempelhof|paliparang Tempelhof]] sa Berlin sa kasagsagan ng Berlin Blockade.]] Ang pagpasok ng Demokratang si Barak Obama sa pagiging pinuno ng pangunahing kapangyarihan sa mundo ay nagluwal ng lahat ng klaseng ilusyon hinggil sa posibilidad ng pagbabago sa estratehikong oryentasyon ng Amerika, isang pagbabago na magbukas ng "panahon ng kapayapaan". Isa sa mga batayan ng mga ilusyong ito ay ang katotohanan na isa si Obama sa iilang senador na bumoto laban sa interbensiyong militar sa Iraq sa 2003, at hindi katulad ng kanyang Republikanong karibal na si McCain, komitido siya na paalisin ang armadong pwersa ng Amerika mula sa Iraq. Subalit ang mga ilusyong ito ay madaling bumangga sa realidad. Sa partikular, kung inisip ni Obama na umatras ang Amerika mula sa Iraq, ito ay para mapalakas ang kanyang panghihimasok sa Afghanistan at Pakistan. Dagdag pa, ang pagpapatuloy ng polisiyang militar ng Amerika ay malinaw na makita ng gawin ng bagong administrasyon na Kalihim ng Depensa si Gates, na nominado ni Bush.<ref name="miller26">{{Harvnb|Miller|2000|p=26}}</ref> In Mayo 1949, Stalin backed down and lifted the blockade.<ref name="Gaddis 2005, p. 34">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=34}}</ref><ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=180-81}}</ref> Sa realidad, ang bagong oryentasyon ng diplomasyang Amerika ay sumasang-ayon sa balangkas na nasa itaas. Ang kanyang layunin ay para makuha pa rin ang paghahari ng Amerika sa mundo sa pamamagitan ng kanyang superyoridad sa militar. Kaya ang kilos ni Obama para palakasin ang diplomasya ay para makaipon ng panahon at ispasyong kailangan para sa hindi maiwasang imperyalistang interbensiyon sa hinaharap ng kanyang militar, na sa kasalukuyan ay napakanipis at lubhang pagod na para isustini ang isa pang teatro ng digmaan kasabay ng Iraq at Afghanistan. [[Talaksan:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|left|thumb|Si Pangulong Truman, habang lumalagda sa '''''National Security Act of 1947''''' na kasama ang bisita sa Opisinang Oval.]] Subalit, gaya ng laging binigyang diin ng IKT, merong dalawang magkaibang opsiyon sa loob ng burgesya para makamit ang layunin nito: Ang unang opsiyon ay pinatupad ni Clinton sa kataposan ng 90s sa dating Yugoslavia, kung saan nagawa ng Amerika na makuha ang suporta ng pangunahing mga kapangyarihan sa kanlurang Uropa, sa partikular Alemanya at Pransiya, para makipagtulungan sa pambobomba ng NATO sa Serbia para pilitin itong iwanan ang Kosovo.<ref name="oneil15">{{cite book|last=O'Neil|first=Patrick|title=Post-communism and the Media in Eastern Europe|publisher=Routledge|year=1997|isbn=0714647659|p=15-25}}</ref> Ang ikalawang opsiyon ay ginamit sa digmaan sa Iraq sa 2003, na nangyari sa kabila ng mariing pagtutol ng Alemanya at Pransiya, na sa panahong ito, ay suportado ng Rusya sa loob ng UN Security Council. Subalit, alinman sa mga opsiyong ito ay hindi napigilan ang paghina ng liderato ng Amerika. Ang polisiya na ipilit ang mga bagay, na nakita sa dalawang termino ni Bush Junior, ay nagbunga hindi lang ng kaguluhan sa Iraq, na hindi na mapangibabawan, kundi sa lumalaking pagkakahiwalay ng diplomasyang Amerikano, na makita partikular sa ilang bansa na sumuporta sa Amerika sa 2003, tulad ng Espanya at Italya, ay lumayo na mula sa adbenturismo sa Iraq (hindi pa kasama ang patagong pagdistansiya ni Gordon Brown at gobyernong Britanya mula sa walang kondisyon na suporta na binigay ni Tony Blair sa adbenturismo sa Iraq). Sa panig nito, ang polisiyang "kooperasyon" na nais ng mga Demokrata ay walang katiyakan na makuha ang katapatan ng mga kapangyarihang nais kabigin ng Amerika sa kanyang gawaing militar, partikular dahil nagbigay ito sa ibang kapangyarihan ng mas malawak na puwang ng maniobra para itulak ang kanilang sariling interes. Sa ngayon, halimbawa, ang administrasyong Obama ay nagpasya ng mas pampalubag-loob na polisiya sa Iran at mas mahigpit naman sa Israel, dalawang oryentasyon na patungo sa iisang direksiyon dahil halos lahat ng mga Unyong Uropeo, laluna ang Alemanya at Pransiya, dalawang bansang naglalayong muling makuha ang kanilang dating impluwensiya sa Iraq at Iran. Ang oryentasyong ito ay hindi makapigil sa paglitaw ng mayor na mga tunggalian ng interes sa pagitan ng mga bansang ito at ng Amerika, laluna sa bahagi ng silangang Uropa (kung saan sinisikap ng Alemanya na mapanatili "de-prebilihiyong" relasyon sa Rusya) o Aprika (kung saan ang dalawang paksiyon na siyang dahilan ng karahasan at kaguluhan sa Congo ay sinusuportahan ng Amerika at Pransiya). Sa mas pangkalahatan, ang paglaho ng pagkahati ng mundo sa dalawang malaking bloke ay nagbukas ng pintuan para sa mga ambisyon ng nasa ikalawang antas ng mga imperyalista na lalupang nagpagulo sa internasyunal na sitwasyon. Ito ang kaso halimbawa sa Iran, na ang layunin ay makuha ang dominanteng posisyon sa Gitnang Silangan sa ilalim ng bandilang paglaban sa "Makapangyarihang Satanas" na Amerika at sa paglaban sa Israel. May malawak na kaparaanan, pinalawak ng Tsina ang kanyang impluwensiya sa ibang kontinente, partikular sa Aprika kung saan ang kanyang lumalaking pang-ekonomiyang presensiya ang batayan para sa diplomatiko at militar na presensiya, gaya ng nangyari sa digmaan sa Sudan. Kaya ang perspektiba na haharapin ng mundo matapos mahalal si Obama bilang pinuno ng pinakamalaking kapangyarihan sa mundo ay hindi pundamental na kaiba sa sitwasyon na nangibabaw hanggang ngayon: patuloy na komprontasyon sa pagitan ng mga kapangyarihan ng una o ikalawang hanay, patuloy na barbarikong mga digmaan na may mas mapaminsalang resulta (gutom, epidemya, malawakang dislokasyon) para sa mga populasyon na namuhay sa pinag-aagawang mga erya. Dapat din nating ikonsidera kung ang instabilidad na tinulak ng paglala ng krisis sa kabuuang serye ng mga mahirap na bansa ay hindi magbunga ng intensipikasyon ng mga komprontasyon sa pagitan ng pangkating militar sa loob ng mga bansang ito, na tulad ng dati, may partisipasyon ng iba't-ibang imperyalistang kapangyarihan. Naharap sa ganitong sitwasyon, si Obama at ang kanyang administrasyon ay hindi kayang ipagpatuloy ang mapandigmang mga polisiya ng kanyang mga nasundan, tulad ng nakita natin sa Afghanistan halimbawa, isang polisiya na kahalintulad ng lumalaking barbarismong militar. ==== Digmaang Sobyet-Afghan ==== {{see|Digmaang Sobyet-Afghan}} [[Talaksan:SovietInvasionAfghanistanMap.png|thumb|right|250px|Ang Pagsalakay ng Sobyet]] Ang Afghanistan ay sumang-ayon sa pamamagitan ng 1,747, si [[Ahmad Shah Abdali]], na pinasiyahan hanggang sa kanyang kamatayan 1772 Ang rehiyon ay dati nanirahan ng ilang iba't-ibang grupo ng mga pambansang upang malutas. Sa panahon ng 1800s at unang bahagi ng 1900s tried parehong Russia at ang British Empire upang makontrol ang Afghanistan, at pagkatapos, ito ay sa pagitan ng mga dakilang kapangyarihan (Britain kinokontrol na sa panahon na iyon malaking bahagi ng Timog Asya). Ito ay nagdulot, maki alia, sa tatlong mga Anglo-Afghan digmaan, kung saan ang ikatlong natapos na ang nanalo Afghans pinananatili nito sa pagsasarili. Afghanistan ay matapos na ito na gumagana ng maayos, albeit mahirap, relihiyon para sa monarkiya tungkol sa 300 taon. Nasasalungat sa mga dati na imahe ng Taliban at veils, ito ay isang napaka-liberal na bansa na may isang ayon sa kaugalian nagsasarili kanayunan. Problema ay maaaring lumabas dahil, subalit, at kahit na [[Afghanistan]] ay kanyang makatarungang bahagi ng demagogues at insurgents, at mag-alaga ng mga problemang ito bago namin nakuha ang isang pyudal na sistema kung saan ang vassals kinuha sa pangangalaga ng mga problema sa mga lokal na level (mga vassals Gusto mamaya play ng isang malaking papel na ginagampanan sa digmaan). [[Talaksan:BMD-1 in Afghanistan.jpg|thumb|left|250px|Mga Sobyet na paratroopers, sakay ng [[BMD-1]] sa [[Kabul]]]] 1,973 ibagsak, gayunman, ang huling hari, Zahir Shah, sa isang walang dugo kapalaran sa pamamagitan ng kanyang mga pinsan, Mohammed Daoud, na mamaya ibinigay ang kanyang sarili na itinalaga sa unang pangulo ng bansa.<ref name=GarthoffPages1017-1018>{{cite book|last=Garthoff|first=Raymond L.|title=Détente and Confrontation|location=Washington D.C.|publisher=The Brookings Institute|year=1994|pages=1017–1018}}</ref><ref>{{cite book|last=Arnold|first=Anthony|title=Afghanistan’s Two-Party Communism: Parcham and Khalq|location=Stanford|publisher=Hoover Institution Press|year=1983|page=96}}</ref> Rehimeng ito pinasiyahan hanggang 1,978, kapag ang mga partido komunista PDPA isinasagawa ang tinatawag na Saur rebolusyon at sa mga lider Noor Mohammed taraki ang naging bagong pangulo. Magkano pinasiyahan ang mga Sobyet rebolusyon ay di maliwanag, pero ang mga ito sa anumang paraan ay kasangkot diyan ay walang pag-aalinlangan (para sa mga halimbawa, ay ang pulutong ng mga [[Kasim Husseini]], ipinadala mula sa Russia para sa tunay na dahilan). Ang aming mga pagsusulit ay na bagaman ang mga Sobyet malinaw naman appreciated at suportado ng Saur rebolusyon, sinabi nila wala na impluwensiya ng mga kaganapan, maliban na ito marahil ay sa at nagsimula ang lahat ng ito, sila ay sa ibang salita ang isang papel sa Afghan rebolusyon, maihahambing sa [[Germany]]'s papel sa [[Russian]].<ref>{{cite book|last=Fisk|first=Robert|title=The Great War for Civilisation: the Conquest of the Middle East|location=London|publisher=Alfred Knopf|year=2005|pages=40–41|isbn=1-84115-007-X}}</ref> Revolutionaries nakatutok sa Kabul, na kung saan din pinamamahalaang upang makakuha ng kontrol kapag ito ay na-iisip na sa pamamagitan ng panalong ang pangunahing Estado ay manalo sa bansa, kung saan ang mga populasyon sa mga nayon at bukid na lugar, parang hindi halata ito. Palagay na ito ay bahagyang tama, karamihan ng populasyon ay relatibong sa una natural sa pamamagitan ng pagbabago ng kapangyarihan, ngunit ito ay overturned kapag ang PDPA partido ay nagsimulang ipatupad ang mga pagbabago sa mga magdala ng bansa para maging isang tunay na komunista ng estado na kung saan ang mga Sobyet modelo. Problema lumitaw kapag PDPA ng mga ideya tungkol sa nakaplanong ekonomiya, at sekularismo ay hindi appreciated sa Afghanistan's liberal, konserbatibo Muslim (ang mga partido ay sa isip na ang komunismo ay magkaroon ng isang makabuluhang epekto sa pampolitika na klima ilagay sa aming mga isip).<ref>{{Cite web |title=''The Soviet Invasion of Afghanistan in 1979: Failure of Intelligence or of the Policy Process? - Page 7 |url=http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |access-date=2010-07-07 |archive-date=2009-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325144233/http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |url-status=dead }}</ref> Isang uri ng paggalaw ng paglaban ay nagsimula sa ilang sandali lamang matapos na ito ay may isang pulutong ng mga armadong pakikibaka. Tulad ng paglaban sa pangkalahatan ay binigyan ng pangkaraniwang pangalan Mujahedin, na kung saan ay ang maramihan ng Arabic salitang "mujahid", ibig sabihin ay "ang labanan", ngunit sa halip ay nauunawaan bilang "ang dala ng Jihad." Ang mga Muslim laban Fighters ay nagkaroon ng malakas na suporta mula sa Pakistan, kung saan ang kanilang labanan ay nakita bilang isang makatwiran pagtatanggol laban sa masama aaklas, at sa karamihan ng mga kanluranin sa mundo, kung saan ito ay makikita bilang isang mahusay na masama para sa komunismo. PDPA hinahangad militar aid mula sa Unyong Sobyet, na sa una ay napaka-urong-sulong na ang pagpapadala ng hukbo sa bansa. Sobyet Union, gayunman, ay handa sa pananalapi ang makipag-away, at may na ang pera ay maaaring bumili ng PDPA militar ng suporta mula sa mga nabanggit vassals. [[Talaksan:Muja on radio in Munda Dir.jpg|thumb|Isang mandirigmang [[mujahideen]] sa[[Kunar]] na gumagamit ng kommunikasyon.]] Kahit sa loob ng PDPA ay, gayunman, ang labanan, sa pagitan ng matinding Khalqisterna at ang mas katamtaman Parchamisterna. Mga kasalungat na humantong sa presidente taraki, na belonged Parchamisterna, bigti ang tag-init ng 1,979 at ang Khalqisternas lider Hafizullah Amin ipinahayag ang kanyang sarili sa bagong pangulo. Amin ay very hard sa populasyon (tungkol sa 1.5 million<ref>Gregory Feifer ''The Great Gamble'', pp.169-170</ref> Afghans ay tinatayang may namatay sa panahon ng kanyang kaharian ng takot), habang siya ay gumanap ng isang nakakagulat na malambot na linya ng mga banyagang patakaran tungo sa Estados Unidos at Pakistan, na humantong sa Sobyet paglusob Pasko 1979 Ang pagsalakay ay hindi itinuro laban sa mga rebels pagsalungat, ngunit laban sa mga Komunista na pamahalaan, na kung saan sila sa una suportado.<ref>{{cite book | last = Yousaf, Mohammad & Adkin, Mark | title = Afghanistan, the bear trap: the defeat of a superpower | year= 1992 | publisher = Casemate |isbn= 0 9711709 2 4| pages= 159}}</ref> ==== Panunungkulan ni Mihail Gorbačëv ==== [[Talaksan:Reagan and Gorbachev signing.jpg|thumb|250px|right|Si [[Mga Pangulo ng Estados Unidos|Pangulo]] [[Ronald Reagan]] at Sekretyang Heneral ng Sobyet [[Mihail Gorbačëv]] na pinipirmahan ang [[Kasunduang Intermediate-Range Nuclear Forces|Kasunduang INF]] , noong 1987.<ref>[http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1282/is_n12_v42/ai_9119705 The red blues&nbsp;— Soviet politics] by Brian Crozier, ''[[National Review]]'', 25 Hunyo 1990.</ref>]] Noong 1985, nahirang na pinuno ng Partidong Komunista si Gorbachev. Sa simula pa lamang ng kanyang pamumuno, ipinadama na niya ang pagpapatupad sa mag ng pagbabagong Radikal. Pinakasentro ng mga Radikal na repormang kanyang ipinatupad ang tinatawag na Perestroika o pagrereorganisa o pagrereestruktura. Pangunahing prinsipyo ng Perstroika ang nagsasaad na hindi kailanman maaaring gamitin ang Sandatang Nuklear upang matupad ang layuning Pampolitika, Ekonomik at ideolohikal ng isang Bansa. Batay dito, walang saysay at hindi makatwiran ang Armas-Nuklear. Sa anumang digmaan magagamit ang Armas-Nuklear , walang maituturing na panalo o natalo sapagkat mawawala ang kabihasnan ng buong Daigdig<ref>[http://www.rspp.su/sobor/conf_2006/istoki_duh_nrav_crisis.html Origins of Moral-Ethical Crisis and Ways to Overcome it] by V.A.Drozhin Honoured Lawyer of Russia.</ref>. == Patakaran == {{see|Mga Konstitusyon ng Unyong Sobyet}} Para sa unang pagkakataon ay sa 1923 sa ang Sobiyet Union binuo ng isang buong saligang batas, ang Sobiyet Saligang-Batas ng 1924 . Ito ay sa 1936 sa pamamagitan ng Stalin Saligang Batas papalitan. Pormal, ang Sobiyet Union ay isang pederal na unyon ng mga manghahalal estado ( republics ), sa katunayan ito ay isang centrally -pinamamahalaan, at ang Russian SFSR-dominado estado. Panggalan lamang, ito ay democratically sa pamamagitan ng mga konseho ng Russian Совет / o ang Sobiyet parliyamento pinasiyahan. Ang tunay na kapangyarihan ay ngunit palaging kasama ang pamumuno ng Partido Komunista ng Sobiyet Union , ang bansa lalo na sa ilalim ng Stalin totalitaryo , mamaya sa halip diktatoryal maghahari. Sa katapusan ng USSR undertook Mikhail Gorbachev sa ilalim ng susi salita glasnost at perestroika pagsisikap at epektibong demokratikong institusyon sa kitang ipakilala. Ang Pamahalaan ng Sobiyet Union ay hindi lamang ang mananagot para sa mga batas, pangangasiwa at kapangyarihan ng bansa kundi pati na rin pinamamahalaang ang ekonomiya. Ang pangunahing mga pampolitikang mga desisyon kinuha sa pamamagitan ng mga pangunahing institusyong pampolitika ng bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s ay ang pormal na estruktura ng estado na katulad ng sa kanluran sistemang pampolitika na inayos. Ito magtakda ng isang saligang-batas, ang lahat ng institusyon ng estado at isang garantiya sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitikang karapatan at mga karapatan bilang mamamayan. Ang isang pambatasan kapangyarihan, ang Kongreso ng People's Deputies at isang permanenteng pambatasan Konseho, ang kataas-taasang Sobyet , bilang isang kinatawan ng katawan na kumakatawan sa kapangyarihan ng mga tao. Ang kataas-taasang Sobyet inihalal ang presidyum , ang Chairman rin ay nagsilbi bilang pinuno ng estado at supervised ng Konseho ng People's Commissars, mamaya ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ng mga executive kapangyarihan. Ang Chairman ng Konseho ng People's Commissars, na ang halalan ay na-confirm sa pamamagitan ng kongreso ay ang pinuno ng pamahalaan. Isang verfassungsbasierte puwersa ng hukuman ay kinakatawan ng isang sistema ng korte, ang chief ng Korte Suprema ay. Ang Korte Suprema ay responsable para sa pagsubaybay ng legalidad ng mga institusyon ng pamahalaan. Ayon sa Saligang-Batas ng 1977, ang bansa ay isang pederal na estruktura, exhorting ang iba't-ibang mga republics ng mga tiyak na pinakamataas na puno mga karapatan (hal. ang desisyon sa politika minorya). Sa pagsasanay, gayunman, marami sa mga tungkulin ng iba't-ibang mga institusyon ng pamahalaan mula sa mga lamang awtorisadong partido, CPSU ang gumanap. Ang tunay pundasyon, at patakaran ng mga desisyon na nakuha sa pamamagitan ng partido at tinanggap ng pamahalaan, sa halip ang mga desisyon ng partido ratified bilang batas mismo ay nagpasya. Ang bilang ng mga iba't-ibang mekanismo nakasisiguro na ang pamahalaan ay sumali sa mga desisyon ng partido. Habang naroon ay ang mga mamamayan ng Sobiyet Union upang magpasya sa lahat ng mga halalan, kung saan ang kandidato na kanilang pinili, ngunit bilang na kabilang sa lahat ng kandidato ng Partido Komunista at had sa ay inilabas up sa pamamagitan ng mga partido, ay ang Partido Komunista at ibahagi ang lahat ng mga mahahalagang posisyon sa pamahalaan sa mga tao ng partido pamumuno sa ay tapat. Ang mga tao sa mga posisyon ng pamahalaan ay mahigpit na supervised ng CPSU, upang maiwasan ito differed mula sa mga opisyal na linya. Ang pangunahing gawain ng ehekutibo sangay , ang Konseho ng mga ministro, ay ang pamamahala ng ekonomiya. Ang Konseho ng ministro ay sa buong panahon ng kanyang buhay sa Partido Komunista abala tapat sa politiko, ang chairman ng Konseho ng mga ministro ay palaging isang miyembro ng Politburo, ang central tagahatol ng CPSU. Kadalasan ito ay din ang Pangkalahatang Kalihim ng Partido ang kanyang sarili, ang chairman ay isang nangingibabaw na posisyon sa ibabaw ng iba pang mga ministro. Ayon sa Saligang-Batas ng 1978 ay ang pinakamataas na pambatasan katawan ng Sobiyet Union ng Kongreso ng People's Deputies .Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng isang mas maliit na, permanenteng legislative Assembly, ang kataas-taasang Sobyet sa chairman nito, ang pinuno ng estado ay sa parehong oras. Kahit ang Kongreso ng People's theory ay nag-iisa ang mga karapatan sa magpatibay batas, siya ay nakilala lamang bihira, sa draft batas ng Partido, ang Konseho ng mga ministro at ang kataas-taasang Soviets sa sumang-ayon. == Politika == {{see|Politika ng Unyong Sobyet}} {{see|Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable" |- ! Pinuno ng Estado !! Pinuno ng Pamahalaan |- | : Pinuno ng Komite ng Sentrong Ehekutibo: * [[Kamenev, Lev Borisovich|L. B. Кamenev]] (mula noong Oktubre 27 (Nobyembre 9) 1917), * [[Sverdlov, Yakob|Y. Sverdlov]] (с 8 Nobyembre (21 Nobyembre) 1917), * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] (с 30 Marso 1919). : (Presidyum ng Ehekutibong Komite Sentral) USSR: * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] 1938—1946 * [[Shvernik, Nikolai Mihailovich|Н. М. Shvernik]] 1946—1953 * [[Voroshilov, Clement Еfremovich|К. Е. Voroshilov]] 1953—1960 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] 1960—1964, Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU (1964—1982) * [[Mikoyan, Аnastas Ivanovich|A. I. Мikoyan]] 1964—1965 * [[Podgorny, Nikolai Viktorovich|N. V. Podgorny]] 1965—1977 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] (1977—1982), Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU PKSU (1964—1982) * [[Andropv, Yuri Vladimorovich|Y. V. Аndropov]] (1983—1984), Kalihim-Heneral ng PKSU(1982—1984) * [[Chernenko, Кonstantin Ustinovich|К. U. Chernenko]] (1984—1985), Kalihim-Heneral ng PKSU (1984—1985) * [[Gromyko, Аndreiy Аndreyevich|А. А. Gromyko]] (1985—1988) * [[Gorbachev, Mihail Sergeyevich|М. S. Gorbachev]] (1985—1991), Kalihim-Heneral ng KPSU 1985—1991. : Президент СССР: * М. С. Горбачёв [[15 марта]] 1990 — [[25 декабря]] 1991. | : Председатели Совета Народных Комиссаров (с [[15 апреля]] [[1946 год]]а — Совета Министров) СССР: * [[Ленин, Владимир Ильич|В. И. Ленин]] (1922—1924) * [[Рыков, Алексей Иванович|А. И. Рыков]] (1924—1930) * [[Молотов, Вячеслав Михайлович|В. М. Молотов]] (1930—1941) * [[Сталин, Иосиф Виссарионович|И. В. Сталин]] (1941—1953), генеральный секретарь ЦК ВКП (б) (КПСС) в 1922—1934 * [[Маленков, Георгий Максимилианович|Г. М. Маленков]] (март 1953—1955) * [[Булганин, Николай Александрович|Н. А. Булганин]] (1955—1958) * [[Хрущёв, Никита Сергеевич|Н. С. Хрущёв]] (1958—1964), первый секретарь ЦК КПСС в 1953—1964 * [[Косыгин, Алексей Николаевич|А. Н. Косыгин]] (1964—1980) * [[Тихонов, Николай Александрович|Н. А. Тихонов]] (1980—1985) * [[Рыжков, Николай Иванович|Н. И. Рыжков]] (1985—1991) : Премьер-министр СССР: * [[Павлов, Валентин Сергеевич|В. С. Павлов]] (1991) : Председатель [[Комитет по оперативному управлению народным хозяйством СССР|КОУНХ СССР]], [[Межреспубликанский экономический комитет СССР|МЭК СССР]]: * [[Силаев, Иван Степанович|И. С. Силаев]] (1991) |} {{Wikisource|Treaty on the Creation of the USSR}} Noong huling 1980's, ang gobyerno ay nagpakita ng maraming karakter sa kilalang demokratikong liberal ng sistemang pampolitika. Sa karamihan, ang konstitusyon at nagtayo ng ibat-ibang organisasyon ng gobyerno at grantiya ang mga mamamayan ng pampolitika at karapatang pantao. Ang lehislatura at binubuo ng [[Congress of People's Deputies]],at ang matibay na lehislatura, ang [[Supremong Sobyet]], at [[Council of Ministers of the USSR|Council of Ministers]]<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure</ref><ref>http://law.jrank.org/pages/7663/Inquisitorial-System.html</ref>. Ang pamahalaan ng Unyong Sobyet ay ibibigay sa ekonomiya ng bansa at lipunan. Ito ay ipinatupad sa desisyon na ginawa ng mga nangungunang mga institusyong pampolitika sa bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s, ang gobyerno ay lumitaw na magkaroon ng maraming mga katangian sa karaniwang sa liberal demokratikong sistemang pampolitika. Halimbawa, ang saligang batas ng isang itinatag lahat ng mga organisasyon ng pamahalaan at ibinibigay sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitika at sibiko karapatan. Ang isang pambatasan katawan, ang Kongreso ng People's Deputies , at ang kanyang nakatayo lehislatura, ang kataas-taasang Sobyet , kinakatawan ang prinsipyo ng soberanya popular. Ang kataas-taasang Sobyet, kung saan ay isang inihalal chairman na nagbigay pinuno ng estado, oversaw ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ang executive sangay ng pamahalaan. Ang chairman ng Konseho ng mga ministro, na ang pagpili ay inaprobahan ng kataas-taasang Sobyet, nagbigay pinuno ng pamahalaan. Ang isang constitutionally based panghukuman sangay ng pamahalaan kasama ang isang hukuman na sistema, buhok sa pamamagitan ng Kataas-taasang Hukuman, na noon ay responsable para sa overseeing ang pagtalima ng Sobyet batas sa pamamagitan ng pamahalaan katawan. Ayon sa 1977 Saligang Batas Sobyet , ang gobyerno ay nagkaroon ng mga pederal na estruktura, na nagpapahintulot sa republics ng ilang kapangyarihan sa pagpapatupad ng patakaran at nag-aalok ng national minorities ang anyo ng pagsali sa pamamahala ng kanilang sariling mga gawain. Sa pagsasanay, gayunman, ang gobyerno ay kitang-kita differed mula sa Western sistema. In the late 1980s, the CPSU performed many functions that governments of other countries usually perform. Sa huli 1980s, ang CPSU ginanap sa maraming mga function na ang mga pamahalaan ng ibang bansa ay karaniwang gumanap. For example, the party decided on the policy alternatives that the government ultimately implemented. Halimbawa, ang mga partido ay nagpasya sa ang alternatibo patakaran na pamahalaan ang ipinatupad sa huli. The government merely ratified the party's decisions to lend them an aura of legitimacy. Ang pamahalaan lamang ratified desisyon ng partido sa bang ipahiram sa kanila ang isang aura ng pagkalehitimo. Ang CPSU ay ang ginagamit ng iba't-ibang pamamaraan upang matiyak na ang pamahalaan ng adhered upang ang mga patakaran. Ang mga partido, ang paggamit nito nomenklatura kapangyarihan, inilagay nito loyalists sa mga posisyon ng pamumuno sa buong pamahalaan, kung saan sila ay napapailalim sa kaugalian ng demokratikong sentralismo.Ang katawan ng partido ay malapit na binabantayan ang kilos ng Ministries pamahalaan, mga ahensiya, at lehislatibong organo. Ang nilalaman ng Saligang Batas ng Sobyet differed sa maraming mga paraan mula sa tipikal na konstitusyong kanluranin. Ito ay karaniwang inilalarawan sa mga umiiral na mga relasyon pampolitika, gaya ng tinukoy sa pamamagitan ng CPSU, sa halip na prescribing ng isang magandang hanay ng mga pampolitikang mga relasyon. Ang Saligang Batas ay mahaba at detalyadong, pagbibigay ng teknikal na detalye para sa mga indibidwal na organo ng pamahalaan. Ang Saligang Batas kasama pampolitikang pahayag, tulad ng mga banyagang patakaran ng mga layunin, at ibinigay ng isang panteorya kahulugan ng estado sa loob ng ideological framework ng Marxism-Leninism . Ang CPSU pamumuno ay maaaring radically baguhin ang saligang batas o muling paggawa ito ganap na, tulad ng ito ay ilang ulit sa buong kasaysayan nito. Ang Sanggunian ng mga ministro sa tamang bilang ng executive body ng pamahalaan. Its most important duties lay in the administration of the economy. Ang pinaka-mahalagang mga tungkulin ilatag sa pangangasiwa ng ekonomiya. The council was thoroughly under the control of the CPSU, and its chairman—the Soviet prime minister —was always a member of the Politburo . Ang mga konseho ay lubusan sa ilalim ng kontrol ng CPSU, at chairman nito-ang Sobiyet kalakasan ministro -ay palaging isang miyembro ng Politburo . The council, which in 1989 included more than 100 members, was too large and unwieldy to act as a unified executive body. Ang konseho, na sa 1989 kasama ng higit sa 100 mga kasapi, ay masyadong malaki at mahirap gamitin upang kumilos bilang isang pinag-isa katawan executive. The council's Presidium , made up of the leading economic administrators and led by the chairman, exercised dominant power within the Council of Ministers. Ang konseho ng presidyum , na binubuo ng mga pangunahing pang-ekonomiyang mga administrator at inakay ng chairman, exercised nangingibabaw na kapangyarihan sa loob ng Konseho ng mga ministro. Ayon sa Saligang Batas, bilang susugan sa 1988, ang pinakamataas na pambatasan katawan sa Sobiyet Union ay ang Kongreso ng People's Deputies, na convened sa unang pagkakataon Mayo 1989. Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng kongreso nakatayo, ang kataas-taasang Sobyet, at ang halalan ng mga pinuno ng Kataas-taasang Sobyet, na sa tamang bilang pinuno ng estado. Sa teorya, ang Kongreso ng People's Deputies at ang kataas-taasang Sobyet ay malaki sa lehislatibong kapangyarihan. Sa pagsasanay, gayunman, ang Kongreso ng People's Deputies matugunan at madalang lamang upang maaprubahan ang mga desisyon na ginawa ng partido, ang Konseho ng mga ministro, at ang kanyang sariling mga kataas-taasang Sobyet. Ang kataas-taasang Sobyet, ang presidyum ng Kataas-taasang Sobyet, ang chairman ng kataas-taasang Sobyet, at ang Konseho ng ministro ay malaking kapangyarihan na gumawa ng batas na batas, decrees, resolution, at umiiral na mga order sa populasyon. Ang Kongreso ng People's Deputies ay ang kapangyarihan upang pagtibayin mga desisyon. ==== Sistemang Panghukuman ==== {{see|Mga Batas ng Unyong Sobyet}} Ang puwersa ng hukuman ay hindi malaya mula sa iba pang sangay ng pamahalaan. Ang Korte Suprema supervised ang mas mababang korte at inilapat ang batas bilang itinatag ng Saligang-Batas o bilang interpreted sa pamamagitan ng Kataas-taasang ang Sobyet. Ang Constitutional pagkapansin Committee susuriin ang constitutionality ng batas at gawa. Ang Sobiyet Union utilized ang pansiyasat sistema ng batas Romano , na kung saan ang hukom, prokurator, at pagtatanggol abogado trabaho collaboratively upang maitaguyod ang katotohanan. ==== Ang Estadong Sobyet ==== Ang Unyong Sobyet ay isang pederal na estado na binubuo ng 15 republics (16 sa pagitan ng 1946 at 1956) ay sumali sa sama-sama sa isang kusang-loob theoretically unyon; ito ay ang manilay-nilay sitwasyon na binuo ang batayan ng Byelorussian at Ukrainian SSRs pagiging kasapi sa [[United Nations]] . Sa iba, isang serye ng mga teritoryal na yunit na binubuo ng republics. Ang republics din na nakapaloob HURISDIksiyon naglalayong maprotektahan ang interes ng pambansang minorities. Ang republics ay kanilang sariling mga constitutions, na, kasama ang lahat ng kasapi sa unyon Saligang Batas, ay nagbibigay ng panteorya dibisyon ng kapangyarihan sa Sobiyet Union. Lahat ng mga republics maliban Russian SFSR ay ang kanilang sariling mga partido komunista. Sa 1989, gayunman, ang CPSU at ang sentral na pamahalaan pinanatili ang lahat ng makabuluhang kapangyarihan, setting ng mga patakaran na na-executed by republikano, probinsiya, oblast, at distrito na pamahalaan. Ang isa ay ang Sobiyet ng Union , na katawanin mga tao nang walang itinatangi, at ang mga Sobyet ng mga nasyonalidad , na kinakatawan ng iba't-ibang ethnicities sa Union ng Sobiyet Sosyalista Republics. ==== Pinuno ng Konseho ng Mamamayang Komisar ng Unyong Sobyet<ref>{{cite web|author=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure |title=inquisitorial procedure (law) - Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com|accessdate=2010-05-16}}</ref> ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" ! !! Pangalan !! Panunungkulan !! Komento |- | [[Talaksan:Mikhail Gorbachev 1987 Cropped.jpg|90px|Mikhail Gorbatsjov]] || [[Mikhail Gorbachev]] || 1985–1991 || Si Gorbachev ang nagpatigil ng mga transaksiyon ng buong unyon. |- | || [[Konstantin Chernenko]] || 1984–1985 || Si Chernenko ay namuno sa 13 hukbo ng unyon, siya ang ikaanim ng [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]]. |- | || [[Yuri Andropov]] || 1982–1984 || Namuno si Andropov sa Rebolusyong Hungarian at ikalimang Sekretarya Heneral. |- | [[Talaksan:Brezhnev 1973.jpg|90px|Leonid Brezjnev]] || [[Leonid Brezhnev]] || 1964–1982 || Pinaganda ni Brezhnev ang ekonomiya ng kanyang bansa, at pinangalanang ''Pinakamagaling, pinaigting ang relasyon ng Unyong Sobyet sa [[Estados Unidos]] noong 1970 at pinabalik ang hukbong sobyet mula sa [[Krisis sa Afghanistan|Afghanistan 1979]]. Sa panahon ni Brezhnev, ginawa ulit ang lyriko ng pambansang awit na hindi naglalaman ng pagpuri kay Stalin. |- | [[Talaksan:Nikita Khrusjtsjov.jpg|90px|Nikita Khrusjtsjov]] || [[Nikita Khrushchev]] || 1953–1964 || Ginawa ni Khrushchev ang kanyang makakaya para pigilan ang [[Krisis sa Cuba]]. Ginawa niya ang tinatawag na de-Stalinization sa pamamagitan ng pagbura ng buong lyriko ng pambansang awit ng mga Sobyet (dahil ito ay naglalaman ng pagpuri kay Stalin), pagpapalit ng pangalan ng mga lungsod na nakapangalan kay Stalin (tulad ng Stalingrad na naging Leningrad na ngayon ay Saint Petersburg), at pagtatanggal sa mga istatwa ni Stalin. |- | || [[Georgy Malenkov]] || 1953 || Ama ni Malenkov si Stalin na kilala sa buong bansa, at inagaw sa kanya ang kapangyarihan. |- ||| [[Joseph Stalin]] || 1924–1953 || Si Stalin ang heneral na nagpapanalo ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa Unyong Sobyet at gumawa ng mga reporma na makakatulong sa bansa, mas lalo sa ekonomiya na malaki ang kontribusyon. Kilala rin siya sa mga marahas na pagpatay sa mga "kalaban ng komunismo", at ang pagpatay na ito ay tinatawag na "Great Purge". |- ||| [[Vladimir Lenin]] || 1922–1924 || Si Lenin ang nagtatag ng buong Unyong Sobyet at namuno sa mga [[Bolsheviks]]. |} [[Talaksan:Moscow Kremlin.jpg|thumb|250px|Ang [[Moscow Kremlin]], ang opisyal na tirahan ng gobyernong Unyong Sobyet.]] * 1917–1922 – [[Lenin|Vladimir Lenin]] * 1922–1953 – [[Stalin|Joseph Stalin]] * 1953–1955 – [[Georgi Malenkov]] * 1955–1964 – [[Nikita Khrushchev]] * 1964–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Chernenko]] * 1985–1991 – [[Mihail Gorbačëv]] <timeline> ImageSize = width:800 height:100 PlotArea = width:700 height:80 left:0 bottom:20 DateFormat = yyyy Period = from:1917 till:1991 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1920 # there is no automatic collision detection, # so shift texts up or down manually to avoid overlap Define $dy = 25 # shift text to up side of bar PlotData= bar:Leaders color:red width:75 mark:(line,white) align:left fontsize:S from:start till:1922 shift:(-10,$dy) text:[[Lenin|Vladimir~Iljits~Lenin]] from:1922 till:1953 shift:(-30,$dy) text:[[Stalin|Josif Stalin]] from:1953 till:1955 shift:(-7,-5) text:[[Georgi Malenkov|Georgi]]~[[Georgi Malenkov|Malenkov]] from:1955 till:1964 shift:(-40,$dy) text:[[Nikita Hruštšov]] from:1964 till:1982 shift:(-35,$dy) text:[[Leonid Brežnev]] from:1982 till:1984 shift:( -7, 5) text:[[Juri Andropov|Juri]]~[[Juri Andropov|Andropov]] from:1984 till:1985 shift:( -3,-20) text:[[Konstantin Tšernenko|Konstantin]]~[[Konstantin Tšernenko|Tšernenko]] from:1985 till:end shift:(-25,$dy) text:[[Mihail Gorbatšov|Mihail]]~[[Mihail Gorbatšov|Gorbatšov]] </timeline> ==== Pinuno ng Sentral na Ehekutibong Komisyon ng Lahat ng Kongresong Ruso ng Sobyet ==== * 1917 – [[Lev Kamenev]] * 1917–1919 – [[Jakov Sverdlov]] * 1919–1946 – [[Mihail Kalinin]] * 1946–1953 – [[Nikolai Švernik]] * 1953–1960 – [[Kliment Vorošilov]] * 1960–1964 – [[Leonid Brežnev]] * 1964–1965 – [[Anastas Mikojan]] * 1965–1977 – [[Nikolai Podgornyi]] * 1977–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1983 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1983–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Tšernenko]] * 1985 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1985–1988 – [[Andrei Gromyko]] * 1988–1991 – [[Mihail Gorbašev]] == Mga ugnayang panlabas pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig == {{see|Mga Ugnayang Panlabas ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:CEMA members.png|thumb|Mapa ng [[Comecon]] (1986) na kung saan kasama ang Unyong Sobyet at ang mga kakampi nito.<br /> {{legend|#C00000|kasapi}} {{legend|#FF40FF|mga kasaping hindi nakipagtulungan}} {{legend|#FF0000|kasali}} {{legend|#FFD700|taga-tingin}} ]] Kapag tinanggihan diplomatikong pagkilala ng libreng mundo, ang Sobiyet Union ay opisyal na may ugnayan talaga ang lahat ng mga bansa ng daigdig noong dekada 40. Ang Unyong Sobyet din ay umusbong mula sa pagiging isang tagalabas sa mga pandaigdigang kapisanan at mga negosasyon sa pagiging isa sa mga arbiters ng mundo kapalaran matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Isang kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] at ang kanyang pundasyon sa 1945, ang Unyong Sobyet ay naging isa sa limang permanenteng kasapi ng Konsehong Pangkaligtasan ng UN, kung saan nagbigay ito ng karapatan sa pagbeto ng anumang ng kanyang resolusyon. [[Talaksan:Teheran conference-1943.jpg|thumb|left|Kaliwa pakanan: [[Pinuno ng Unyong Sobyet]] [[Joseph Stalin]], [[Pangulo ng Estados Unidos]] [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Punong Ministro ng Nagkakaisang Kaharian]] [[Winston Churchill]].]] Ang Unyong Sobyet ay lumitaw mula sa World War II bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa sa daigdig, isang posisyong pinananatili para sa apat na dekada sa pamamagitan ng kanyang pananakop sa Silangang Europa (tingnan ang Eastern Bloc), panlakas militar, pang-ekonomiya ng lakas, tulong sa pagbubuo ng bansa, at pang-agham pananaliksik, lalo na puwang sa teknolohiya at sandata. Lumalaki ang impluwensiya ng Unyong Sobyet sa ibang bansa pagkatapos ng mga taon ng digmaan. Nakatulong humantong sa isang komunistang sistema ng estado sa Silangang Europa na nagkakaisa sa pamamagitan ng militar at pang-ekonomiyang mga kasunduan. Hinigitan nito ang Imperyo ng Britanya bilang isang pandaigdigang pinakamalakas, parehong sa isang militar kamalayan at kakayahan nito upang mapalawak ang kanyang impluwensiya sa ibayo ng hangganan nito. Ang Sanggunian para sa Mutual Economic Assistance (Comecon), 1949–1991, ay isang pang-ekonomiyang kapisanan ng mga estadong komunista at ng isang uri ng Eastern Bloc katumbas ng-ngunit mas heograpiya napapabilang sa-ang European Economic Community. Ang militar kapilas sa Comecon ay ang [[Kasunduan ng Varsovia]], bagaman Comecon ng pagiging kasapi ay makabuluhang mas malawak na. Ang naglalarawan Comecon kataga ay kadalasang ginagamit sa lahat ng mga gawain maraming panig na kinasasangkutan ng mga miyembro ng organisasyon, sa halip na hinihigpitan sa direktang pag-andar ng Comecon nito at organo. Sa paggamit na ito ay paminsan-minsan extended na rin sa bilateral relations sa mga miyembro, dahil sa ang sistema ng sosyalista internasyonal na pang-ekonomiyang mga relasyon, maraming panig accords-karaniwang ng isang pangkalahatang-kalikasan tended na ipinatupad sa pamamagitan ng isang hanay ng mga mas detalyadong, bilateral kasunduan. Ang [[Moscow]] ay itinuturing sa Silangang Europa na maging isang buffer zone para sa mga inaabangan ng pagtatanggol nito kanluran mga hangganan at nakasisiguro sa kanyang kontrol ng rehiyon sa pamamagitan ng transforming ang East European bansa sa estado satelayt. Sobiyet hukbo intervened sa 1956 Revolution Hungarian at nabanggit ang Brezhnev doktrina , ang Sobiyet kapilas sa US Johnson doktrina at mamaya Nixon doktrina , at nakatulong paalisin ang Czechoslovak pamahalaan sa 1968, minsan na sinasangguni na ang Prague Spring . Sa huli ng 1950s, ang isang paghaharap sa Tsina tungkol sa USSR's paglalapitan sa may ang West at kung ano ang Mao perceived bilang Khrushchev's rebisyonismo na humantong sa mga Sino-Sobyet split . Ito nagresulta sa isang break sa buong global Komunista kilusan at Komunista regimes sa Albania at Cambodia sa pagpili kapanig sa Tsina sa lugar ng USSR. Para sa isang oras, digmaan sa pagitan ng mga dating allies lumitaw na maging isang posibilidad; habang relasyon ay cool sa panahon ng 1970s, ay hindi sila bumalik sa kanormalan hanggang sa Gorbachev panahon. Sa panahon ng parehong panahon, ang isang pangkasalukuyan paghaharap sa pagitan ng mga Sobiyet Union at ng Estados Unidos sa loob ng Sobyet paglawak ng nuclear missiles sa Cuba sparked ang Cuban misayl Crisis sa 1962. Ang KGB (Committee para sa Estado Security) nagsilbi sa isang paraan na ang Sobiyet kapilas sa pareho ng Federal Bureau ng imbestigasyon at ang Central Intelligence Agency sa US Ito ran ang isang malaki at matibay na network ng mga informants sa buong Sobiyet Union, na kung saan ay ginagamit upang masubaybayan ang mga paglabag sa batas. Matapos ang pagbagsak ng Sobiyet Union, ito ay pinalitan sa Rusya sa pamamagitan ng mga SVR (Foreign Intelligence Service) at ang FSB (Federal Security Service ng Russian Federation). [[Talaksan:Carter Brezhnev sign SALT II.jpg|thumb|Si [[Leonid Brezhnev]] at [[Jimmy Carter]], pumipirma ng SALT II treaty, noong 18 Hunyo 1979, sa [[Vienna]].]] Ang KGB ay hindi na walang matibay pangangasiwa. Ang GRU (Main Intelligence pangangasiwaan), hindi publicized ng Sobiyet Union hanggang sa dulo ng Sobiyet panahon sa panahon ng perestroika , ay nilikha sa pamamagitan ng Lenin sa 1918 at nagsilbi parehong bilang isang sentralisadong Handler ng militar katalinuhan at bilang isang institutional check-at-balanse para sa sa kabilang banda medyo ipinagpapahintulot na kapangyarihan ng KGB. Mabisa, ito ay nagsilbi sa bakayan ang spies, at, hindi nakakagulat na ang KGB nagsilbi ng isang katulad na function sa GRU. Bilang sa KGB, ang GRU pinamamahalaan sa mga bansa sa buong mundo, lalo na sa Sobiyet pagkakaisa at satelayt estado. Ang GRU ay patuloy na tatakbo sa Russia ngayon, may resources tinatayang sa pamamagitan ng ilang sa mga lumampas ng SVR. Sa 1970s, ang Sobiyet Union nakamit magaspang nuclear pagkakapare-pareho sa Estados Unidos, at sa huli overtook ito. Ito perceived kanyang sariling paglahok bilang mahalaga sa ang solusyon ng anumang mga pangunahing internasyonal na problema. Samantala, ang Cold War nagbigay daan sa paghina ng hindi mabuting samahan at ng isang mas kumplikadong pattern ng mga internasyonal na relasyon na kung saan ang mundo ay hindi na malinaw na nahati sa dalawang malinaw na sumasalungat blocs. Mas malakas na bansa ay mas kuwarto para igiit ang kanilang pagsasarili, at ang dalawang superpowers ay bahagyang kayang kilalanin ang kanilang mga karaniwang mga interes sa sinusubukan na alamin ang karagdagang pagkalat at paglaganap ng nuclear armas (tingnan ko asin , SALT II , Anti-Ballistic misayl Treaty ). Sa pamamagitan ng oras na ito, ang Sobiyet Union ay concluded pagkakaibigan at kooperasyon treaties sa isang bilang ng mga estado sa di-Komunista mundo, lalo na sa mga Third World at Non-hile-hilera Movement estado tulad ng Indiya at Ehipto. Bukod dito, ang Sobiyet Union patuloy na magbigay ng militar aid para sa mga rebolusyonaryo kilusan sa Ikatlong Daigdig. Para sa lahat ng mga dahilan, Sobiyet patakarang panlabas ay ng malaking kahalagahan sa mga di-Komunista mundo at nakatulong malaman ang takbo ng mga pandaigdigang relasyon. [[Talaksan:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|left|Si [[Mikhail Gorbachev|Gorbachev]] sa harap-harapang paguusap kasama ang Presidente ng Amerika [[Ronald Reagan]].]] Kahit na sampung libo bureaucracies ay kasangkot sa pagbubuo at pagpapatupad ng Sobyet patakarang panlabas, ang mga pangunahing patakaran ng mga alituntunin ay natukoy ng Politburo ng Partido Komunista. Ang pangunahin layunin ng Sobyet patakarang panlabas ay ang pagpapanatili at pagpapabuti ng pambansang seguridad at ang pagpapanatili ng pananakop sa paglipas ng Silangang Europa. Relasyon sa Estados Unidos at Western Europe ay din ng mga pangunahing pag-aalala sa mga banyagang Sobyet makers patakaran, at mga relasyon sa mga indibidwal na Third World estado ay hindi bababa sa bahagyang tinutukoy ng ang kalapitan ng bawat estado sa Sobyet sa hangganan at sa Sobiyet estima ng kanyang strategic kabuluhan. Pagkatapos Mikhail Gorbachev nagtagumpay Konstantin Chernenko bilang Pangkalahatang Kalihim ng CPSU noong 1985, siya ay nagpasimula ng maraming mga pagbabago sa Sobiyet patakarang panlabas at sa ekonomiya ng USSR. Gorbachev pursued pampalubag-loob sa mga patakaran ng West sa halip ng pagpapanatili ng Cold War dating kalagayan. Ang Sobiyet Union natapos ang kanyang trabaho ng Afghanistan , ay naka-sign strategic armas treaties pagbabawas sa Estados Unidos, at pinapayagan nito allies sa Silangang Europa upang matukoy ang kanilang sariling mga gawain. Gayunman, ang Sobiyet republics ay ginagamot naiiba mula sa mga estado satelayt, at hukbo ay ginagamit upang sugpuin kilusan pagtigil sa loob ng Union (tingnan ang Black Enero ) ngunit huli na hindi mapakinabangan. Kasunod ang paglusaw ng Sobiyet Union sa 25 Disyembre 1991, Russia ay internationally kinikilala [34] na ang mga legal na kahalili sa Sobiyet estado sa internasyonal na yugto. Upang na dulo, Russia kusang tinanggap ang lahat ng Sobyet dayuhang utang, at inaangkin sa ibang bansa-aari ng Sobyet bilang ng kanyang sariling. Upang maiwasan ang mga alitan sa kasunod na sa paglipas ng Sobyet ari-arian, "zero baryante" kasunduan ay iminungkahi upang pagtibayin sa bagong independiyenteng estado ang dating kalagayan sa ang petsa ng bisa. (Ang Ukraine ay ang huling dating republikang Sobyet hindi na ipinasok sa tulad ng isang kasunduan) Ang katapusan ng Unyong Sobyet din itataas ang mga katanungan tungkol sa mga kasunduan nito na ilalagda, tulad ng Kasunduang Anti-Ballistic misayl; Ang Rusya ay gaganapin ang posisyon na ang mga treaties manatili sa lakas, at dapat basahin na parang Rusya ay ang signatory. == Teknolohiya == {{see|Teknolohiya ng Unyong Sobyet}} {| border="0" width="100%" | valign="top" width="50%" |[[Talaksan:Sputnik asm.jpg|200px|thumb|right|[[Sputnik 1]].]] * [[Misyong Pang-kalawakan]] ** ''[[Sputnik]]'' ** [[Yuri Gagarin]] ** [[Valentina Tereshkova]] ** ''[[Soyuz]]'' ** Station ''[[Mir]]'' ** [[Buran (Sasakyang Pangkalawakan)]] * Ayronomiko ** ''[[Mikoyan]]'' ** ''[[Sukhoi]]'' ** ''[[Ilyushin]]'' ** ''[[Tupolev]]'' ** ''[[Yakovlev]]'' [[Talaksan:Tu-144-sinsheim.jpg|200px|thumb|right|[[Tupolev Tu-144]].]] * Malakihang Industriyal na Pangmilitar ** ''[[AK-47|Kalachnikov]]'' ** ''[[Tsar Bomba]]'' * Génie civil ** [[Aswan Dam]] ** [[Ostankino Tower]] * Agham ** [[Akademgorodok]] ** [[Andrei Sakharov]] ** [[Lev Landau]] |} == Ekonomiya == {{See|Ekonomiya ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" width="100%" |- ! Republika ! Kabisera ! Ekonomiya<ref>Volkszählung 1989 und [[The World Factbook]]</ref> ! % ! Hulyo 2007 ! Δ% ! Densidad ! Lawak (km²) ! % |- | [[Russian Soviet Federative Socialist Republic|Russian SSR]] || [[Moscow]] || 147.386.000 || 51,40 % || 141.377.752 || −4,0 % || 8,6 || 17.075.200 || 76,62 % |- | [[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]] || [[Kiev]] || 51.706.746 || 18,03 % || 46.299.862 || −10,5 % || 85,6 || 603.700 || 2,71 % |- | [[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]] || [[Tashkent]] || 19.906.000 || 6,94 % || 27.780.059 || +39,6 % || 44,5 || 447.400 || 2,01 % |- | [[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]] || [[Almaty]] || 16.711.900 || 5,83 % || 15.284.929 || −8,5 % || 6,1 || 2.727.300 || 12,24 % |- | [[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]] || [[Minsk]] || 10.151.806 || 3,54 % || 9.724.723 || −4,2 % || 48,9 || 207.600 || 0,93 % |- | [[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]] || [[Baku]] || 7.037.900 || 2,45 % || 8.120.247 || +15,4 % || 81,3 || 86.600 || 0,39 % |- | [[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]] || [[Tbilisi]] || 5.400.841 || 1,88 % || 4.646.003 || −14,0 % || 77,5 || 69.700 || 0,31 % |- | [[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]] || [[Dushanbe]] || 5.112.000 || 1,78 % || 7.076.598 || +38,4 % || 35,7 || 143.100 || 0,64 % |- | [[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]] || [[Chişinău]] || 4.337.600 || 1,51 % || 4.320.490 || −0,4 % || 128,2 || 33.843 || 0,15 % |- | [[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]] || [[Bishkek]] || 4.257.800 || 1,48 % || 5.284.149 || +24,1 % || 21,4 || 198.500 || 0,89 % |- | [[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]] || [[Vilnius]] || 3.689.779 || 1,29 % || 3.575.439 || −3,1 % || 56,6 || 65.200 || 0,29 % |- | [[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]] || [[Ashgabat]] || 3.522.700 || 1,23 % || 5.097.028 || +44,7 % || 7,2 || 488.100 || 2,19 % |- | [[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]] || [[Yerevan]] || 3.287.700 || 1,15 % || 2.971.650 || −9,6 % || 110,3 || 29.800 || 0,13 % |- | [[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]] || [[Riga]] || 2.666.567 || 0,93 % || 2.259.810 || −15,3 % || 41,3 || 64.589 || 0,29 % |- | [[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]] || [[Tallinn]] || 1.565.662 || 0,55 % || 1.315.912 || −16,0 % || 34,6 || 45.226 || 0,20 % |} [[Talaksan:DneproGES 1947.JPG|thumb|left|Ang [[DneproGES]], isa sa mga plantang [[Hydroelektrik]] ng estasyon sa Unyong Sobyet.]] Ang [[Ekonomiya]] ng Unyong Sobyet ay malakas sa una subalit sa pagdaan ng mga tao ay humina ito dahil sa mahinang pamamalakad ng mga pinunong sumunod kay [[Joseph Stalin]]. Dahil sa paghihiwalay ng Unyong Sobyet, ang USSR ay ikilawa sa pinakamalaki ang [[ekonomiya]] sa mundo, sumunod sa [[Estados Unidos]].<ref name=cia1990>{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=2008-03-09|title=1990 CIA World Factbook|archive-date=2011-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427053700/http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|url-status=dead}}</ref> Ang Ekonomiya ng bansa ay moderno sa bagong mundo na sentrong plinano na ekonomiya. Ito ay batay sa ideolohiyang [[sosyalismo]] at pag-aari ng estado at pinamamahalaan ng ''[[Gosplan]]'' (ang State Planning Commission), ''[[Gosbank]]'' (ang bangkong pang-estado) at ang [[Gossnab]] (State Commission for Materials and Equipment Supply). ==== Pagmamana ng Ari-arian ==== Naibigay na-proseso, resibo ng ari-arian na kung saan ang mga buwis sa kita ay hindi taxed kapag ang mga pondo o ari-arian naibigay sa isa sa miyembro ng pamilya sa isa pang sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang mga bahagyang o kabuuang pagmamay-ari compatible, pati na rin ang mga magulang ng mga bata mga magulang at mga bata, sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang bahagyang pagmamay-ari ng batas<ref name="cia1990"/>. Upang petsa, Ukraine ay ang Batas sa Buwis sa personal na kita, na frees ang mga tagapagmana ng mga kamag-anak ang unang-degree mula sa pagbabayad ng buwis sa kabuuan . Ang mga ito ay ang mga magulang at mga magulang ng asawa o asawa ng testator, ang kanyang asawa o mga asawa, mga anak na ito bilang mga indibidwal at ang kanyang asawa o asawa, kasama ang pinagtibay mga bata ng kanilang mga anak. Ang natitirang tagapagmana, kung kumuha sila ng mana, dapat bayaran buwis ng 5% ng halaga ng mana. Kung mana ay nakuha mula sa mga di-residente ng Ukraine, habang ang mga buwis sa rate ay nagdaragdag may tatlong bahagi at 15% ng nasldetsva gastos. Noong Setyembre 8, ang kataas-taasang Konseho nakarehistro ng isang bayarin sa Susog sa tiyak na Batas ng Ukraine (tungkol sa pagbubuwis ng mana). Ang mga may-akda ng pambatasan inisyatiba - deputies mula BYuT [[Andriy Portnoy]] at [[Valery Pisarenko]]. Ang mga pagbabago ay iminungkahi na ang mga deputies, tungkol sa buwis tagapagmana ng ikalawang antas ng pagkakamag-anak. Ayon sa teksto ng ang bayarin, sila ay pagpunta sa gawin OSVOD mula sa pagbabayad ng buwis sa kita. Kung ang bayarin, bayaran income tax kapag nakatanggap ka ng isang mana ay hindi ang lahat ng mga miyembro ng pamilya ng testator. Mas Isa kagawaran ng bill ay upang mabawasan ang laki ng bayad ng estado. Sa segodnyaschny araw upang makakuha ng isang mana, ang isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, lolo, isang babae, ang iba pang mga tagapagmana dapat magbayad ng 0.5 na porsiyento ng halaga ng mana para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana. Para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana ng lupain sa isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, Lolo, babae ay dapat magbayad ng 01% ng halaga ng mana at ang iba pang mga tagapagmana - 0,5%. Ngayon, sa kaso ng ampon ng kuwenta, ang halaga ng buwis ng estado halaga, o 1 di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa mga miyembro ng pamilya ng una at pangalawang degree, 5 o di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa iba pang mga tagapagmana. Ang mga may-akda ng ang bayarin imungkahi na magtatag ng isang zero rate ng buwis sa personal na kita sa mga bagay ng mana sa anyo ng cash savings, invested hanggang 2 Enero 1992 sa pagtatatag Sberbank ng USSR at sa estado ng seguro ng USSR, na sa tamang sa teritoryo ng Ukraine, pati na rin tulad ng pamahalaan securities: mga bono ng Estado utang target na interes-free sa 1990, mga bono ng Estado Internal panalong mga pautang sa 1982, pananalapi ng pamahalaan ng bill ang USSR, sertipiko ng Savings Bank ng USSR at ang pera savings ng mga mamamayan ng [[Ukraine]] at ang dating Ukrgosstraha, pagbabayad ng kung saan ang panahon ng 1992–1994 ay hindi nangyari. Tagapagtaguyod ng view na ito na pagsasauli ng nagugol ng mga kontribusyon ay isang obligasyon ng [[estado]], at sa gayon ay ang pagbubuwis mana sa paraan na ito ay lubhang walang katwiran. Dapat ang bayarin gawin ang mga buwis sa kita na bumalik sa anyo ng mana, na kung saan ay napapailalim sa zero tax rate, hindi kailangan. Ang obligasyon ng mga nagbabayad ng buwis upang magbigay ng deklarasyon ay matutupad kapag siya ay nakatanggap ng kita sa anyo ng mga mana (handog), na sa pamamagitan ng batas ay napapailalim sa isang zero rate ng buwis sa kita ng mga indibidwal. ==== Salapi ==== [[Talaksan:1 rouble of 1922.jpg|thumb|200px|right|Isang [[Pilak]] na [[rouble]] ng 1922]] Ang salaping umiiral sa bansang ito ay [[Ruble|Soviet ruble]]. == Musika == <gallery> File:Gimn Sovetskogo Soyuza (1944 Stalinist lyrics).oga|Ang 1944 na pambansang awit ng Unyong Sobyet na tumagal ng 1953: [[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet]] File:Ussrgymn.ogg|Ang pambansang awit ng Unyong Sobyet noong 1977 hanggang 1991: Pambansang Awit ng Unyong Sobyet </gallery> == Palabas == * [http://www.youtube.com/watch?v=4-2LQGigK-0 Back In The U.S.S.R.] [[The Beatles]] * [http://www.youtube.com/watch?v=RmDcsZ1z9kI Сделан в СССР] * [http://www.youtube.com/watch?v=4sBwVBGTrks Широка страна моя родная] * [http://www.youtube.com/watch?v=ALfJiS5aacc С чего начинается Родина] * [http://youtube.com/watch?v=5xHb9xcFYMo Советская Москва] * [http://ru.youtube.com/watch?v=IXnoePuBv54 Мой адрес Советский союз] * [http://ru.youtube.com/watch?v=JIdPdBF85DU Рождённый в СССР] [[DDT]] * [http://moskprf.ru/content/view/935/9/ Очень хочется в Советский Союз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100512131659/http://moskprf.ru/content/view/935/9 |date=2010-05-12 }} == Tingnan rin == * [[Digmaang Malamig]] * [[Rusya]] * [[Asya]] * [[Europa]] * [[Mga Republika ng Unyong Sobyet]] * [[Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet]] * [[Opisyal na pangalan ng Unyong Sobyet]] * [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]] * [[Mga Ministro ng Unyong Sobyet]] === Mga kawing panlabas === {{sisterlinks|Soviet Union}} * [http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm Impressions of Soviet Russia, by John Dewey.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080121085401/http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm |date=2008-01-21 }} * [http://soviethistory.com/ Documents and other forms of media from the Soviet Union: 1917–1991.] * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/sutoc.html Soviet Union] * [http://documents.theblackvault.com/documents/SovietLosses.pdf Losses Suffered by USSR Armed Forces in Wars, Combat Operations, and Military Conflicts] * [http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ Soviet Union Exhibit at Global Museum on Communism with essay by Richard Pipes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229052152/http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ |date=2012-02-29 }} * [https://archive.is/20121225061416/geta1.narod.ru/INTERS/NISTOR/ISTORIYA.HTM Новейшая история моими глазами] * ''[[Семёнов, Юрий Иванович|Юрий Семёнов]].'' [http://scepsis.ru/library/id_128.html «Россия: что с ней случилось в XX веке»] * [http://noogen.2084.ru/zametki.htm «Посторонние заметки» (автор неизвестен)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615232822/http://noogen.2084.ru/zametki.htm |date=2013-06-15 }} * ''[[Боффа, Джузеппе]].'' [http://www.scepsis.ru/library/id_809.html «От СССР к России. История неоконченного кризиса. 1964—1994»] * ''[[Грэхэм, Лорен|Лорен Грэхэм]].'' [http://scepsis.ru/library/id_666.html «Естествознание, философия и науки о человеческом поведении в Советском Союзе»] * Подборка статей и книг на сайте журнала «[http://scepsis.ru/tags/id_112.html Скепсис]» ** [http://scepsis.ru/tags/id_112.html История СССР (1917—1991)] ** [http://scepsis.ru/tags/id_154.html История Советской России 20-х гг.] * [http://www.ib.hu-berlin.de/~pbruhn/russgus.htm RussGUS] * [http://www.cccp-here.blogspot.com Блог про вещи и быт СССР, неповторимость стиля и практичность] * [http://www.sovunion.info СССР 20-х 30-х годов] * [http://www.sovworld.ru/ Фотографии городов Советского Союза и зарубежных стран 1940-х — 1980-х годов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130930040056/http://www.sovworld.ru/ |date=2013-09-30 }} * [http://www.soviethistory.ru/sovhist/ История СССР] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114044555/http://www.soviethistory.ru/sovhist/ |date=2013-11-14 }} — www.soviethistory.ru * [http://happynation.su Советский союз: счастливая нация] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180330020353/http://happynation.su/ |date=2018-03-30 }} == Talababa == {{reflist|colwidth=30em}} === Pinagkuhanan === {{refbegin}} * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{refend}} == Malayuang Pagbabasa == {{Refbegin}} === Pagtatanong === * [http://rs6.loc.gov/frd/cs/sutoc.html ''A Country Study: Soviet Union (Former)'']. [[Library of Congress Country Studies]], 1991. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Pipes, Richard. ''Communism: A History'' (2003), by a leading conservative scholar === Si Lenin at Pinagmulan === * Clark, Ronald W. ''Lenin'' (1988). 570 pp. * Debo, Richard K. ''Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921'' (1992). * Marples, David R. ''Lenin's Revolution: Russia, 1917-1921'' (2000) 156pp. short survey * Pipes, Richard. ''A Concise History of the Russian Revolution'' (1996) [http://www.amazon.com/Concise-History-Russian-Revolution/dp/0679745440/ref=pd_bbs_sr_1?ie=UTF8&s=books&qid=1232393501&sr=8-1 excerpt and text search], by a leading conservative * Pipes, Richard. ''Russia under the Bolshevik Regime.'' (1994). 608 pp. * Service, Robert. ''Lenin: A Biography'' (2002), 561pp; standard scholarly biography; a short version of his 3 vol detailed biography * Volkogonov, Dmitri. ''Lenin: Life and Legacy'' (1994). 600 pp. === Si Stalin at Stalinism === * Daniels, R. V., ed. ''The Stalin Revolution'' (1965) * Davies, Sarah, and James Harris, eds. ''Stalin: A New History,'' (2006), 310pp, 14 specialized essays by scholars [http://www.amazon.com/Stalin-New-History-Sarah-Davies/dp/0521616530/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1201494353&sr=8-1 excerpt and text search] * De Jonge, Alex. ''Stalin and the Shaping of the Soviet Union'' (1986) * Fitzpatrick, Sheila, ed. ''Stalinism: New Directions,'' (1999), 396pp excerpts from many scholars on the impact of Stalinism on the people (little on Stalin himself) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=109468478 online edition] * Hoffmann, David L. ed. ''Stalinism: The Essential Readings,'' (2002) essays by 12 scholars * Laqueur, Walter. ''Stalin: The Glasnost Revelations'' (1990) * Kershaw, Ian, and Moshe Lewin. ''Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison'' (2004) [http://www.amazon.com/Stalinism-Nazism-Dictatorships-Ian-Kershaw/dp/0521565219/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1215563813&sr=8-2 excerpt and text search] * Lee, Stephen J. ''Stalin and the Soviet Union'' (1999) [http://www.questia.com/read/108215209?title=Stalin%20and%20the%20Soviet%20Union online edition] * Lewis, Jonathan. ''Stalin: A Time for Judgement'' (1990) * McNeal, Robert H. ''Stalin: Man and Ruler'' (1988) * Martens , Ludo. ''Another view of Stalin'' (1994), a highly favorable view from a Maoist historian * Service, Robert. ''Stalin: A Biography'' (2004), along with Tucker the standard biography * Trotsky, Leon. ''Stalin: An Appraisal of the Man and His Influence,'' (1967), an interpretation by Stalin's worst enemy * Tucker, Robert C. ''Stalin as Revolutionary, 1879-1929'' (1973); ''Stalin in Power: The Revolution from Above, 1929-1941.'' (1990) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=103246514 online edition] with Service, a standard biography; [http://www.historyebook.org/ online at ACLS e-books] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20000707012840/http://www.historyebook.org/ |date=2000-07-07 }} === Ikalawang Digmaang Pandaigdig === * Bellamy, Chris. ''Absolute War: Soviet Russia in the Second World War'' (2008), 880pp [http://www.amazon.com/Absolute-War-Soviet-Russia-Vintage/dp/0375724710/ excerpt and text search] * Broekmeyer, Marius. ''Stalin, the Russians, and Their War, 1941-1945.'' 2004. 315 pp. * Overy, Richard. ''Russia's War: A History of the Soviet Effort: 1941-1945'' (1998) [http://www.amazon.com/Russias-War-History-Soviet-1941-1945/dp/0140271694/ excerpt and text search] * Roberts, Geoffrey. ''Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953'' (2006). * Seaton, Albert. ''Stalin as Military Commander,'' (1998) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100872346 online edition] === Digmaang Malamig === * Brzezinski, Zbigniew. ''The Grand Failure: The Birth and Death of Communism in the Twentieth Century'' (1989) * Edmonds, Robin. ''Soviet Foreign Policy: The Brezhnev Years'' (1983) * Goncharov, Sergei, John Lewis and Litai Xue, ''Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War'' (1993) [http://www.amazon.com/Uncertain-Partners-Studies-Security-Control/dp/0804725217/ref=sr_1_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193675770&sr=1-1 excerpt and text search] * Gorlizki, Yoram, and Oleg Khlevniuk. ''Cold Peace: Stalin and the Soviet Ruling Circle, 1945-1953'' (2004) [http://www.questia.com/read/105899376 online edition] * Holloway, David. ''Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy, 1939-1956'' (1996) [http://www.amazon.com/Stalin-Bomb-Soviet-Atomic-1939-1956/dp/0300066643/ref=pd_bbs_sr_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193876689&sr=8-1 excerpt and text search] * [[Mastny, Vojtech]]. ''Russia's Road to the Cold War: Diplomacy, Warfare, and the Politics of Communism, 1941–1945'' (1979) * [[Mastny, Vojtech]]. ''The Cold War and Soviet Insecurity: The Stalin Years'' (1998) [http://www.amazon.com/Cold-War-Soviet-Insecurity-Stalin/dp/0195126599/ref=sr_1_6/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193676128&sr=8-6 excerpt and text search]; [http://www.questia.com/read/98422373 online complete edition] * Nation, R. Craig. ''Black Earth, Red Star: A History of Soviet Security Policy, 1917-1991'' (1992) * Sivachev, Nikolai and Nikolai Yakolev, ''Russia and the United States'' (1979), by Soviet historians * Taubman, William. ''Khrushchev: The Man and His Era'' (2004), Pulitzer Prize; [http://www.amazon.com/Khrushchev-Man-His-William-Taubman/dp/0393324842/ref=pd_bbs_2/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1191567469&sr=1-2 excerpt and text search] * Ulam, Adam B. ''Expansion and Coexistence: Soviet Foreign Policy, 1917–1973'', 2nd ed. (1974) * Zubok, Vladislav M. ''Inside the Kremlin's Cold War'' (1996) [http://search.live.com/results.aspx?q=&scope=books#q=zubok&filter=all&start=1 20% excerpt and online search] * Zubok, Vladislav M. ''A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev'' (2007) === Pababa === * Beschloss, Michael, and Strobe Talbott. ''At the Highest Levels:The Inside Story of the End of the Cold War'' (1993) * Bialer, Seweryn and Michael Mandelbaum, eds. ''Gorbachev's Russia and American Foreign Policy'' (1988). * Garthoff, Raymond. ''The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War'' (1994), detailed narrative * Grachev, A.S. ''Gorbachev's Gamble: Soviet Foreign Policy and the End of the Cold War'' (2008) [http://www.amazon.com/Gorbachevs-Gamble-Soviet-Foreign-Policy/dp/0745643450/ excerpt and text search] * Hogan, Michael ed. ''The End of the Cold War. Its Meaning and Implications'' (1992) articles from ''Diplomatic History'' * Kotkin, Stephen. ''Armageddon Averted: The Soviet Collapse, 1970-2000'' (2008) [http://www.amazon.com/Armageddon-Averted-Soviet-Collapse-1970-2000/dp/0195368630/ excerpt and text search] * Matlock, Jack. ''Autopsy on an Empire: The American Ambassador's Account of the Collapse of the Soviet Union'' (1995) * Pons, S., Romero, F., ''Reinterpreting the End of the Cold War: Issues, Interpretations, Periodizations'', (2005) ISBN 0-7146-5695-X * Remnick, David. ''Lenin's Tomb: The Last Days of the Soviet Empire'', (1994), ISBN 0-679-75125-4 === Espesyal na Pagaaral === * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{Refend}} {{Geographic location |Centre = '''Unyong Sobyet''' |North = '''[[Karagatang Artiko]]''' |Northeast = |East = '''[[Kanada]]''' |Southeast = |South = '''[[Mongolia]]''' |Southwest = |West = '''[[Europa]]''' |Northwest = }} {{Republik Soviet}} {{Eastern Bloc}} {{Soviet occupation}} {{Autonomous republics of the Soviet Union}} {{Autonomous Oblasts of the Soviet Union}} {{Socialist states}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Kasaysayan]] [[Kategorya:Unyong Sobyet|*]] rbhqrvxb3pt0gk4nqs885bskdzc0h8k 1958648 1958410 2022-07-25T07:08:32Z Senior Forte 115868 wikitext text/x-wiki {{mbox | name = Under construction | type = notice | image = [[File:Ambox warning blue construction.svg|50x40px|link=|page is in the middle of an expansion or major revamping]] | text = '''BABALA: KONSTRUKSYON!'''<br/>Kasalukuyang pinapalawak at isinasaayos ang pahinang ito, kaya ang mga nilalaman nito ngayon ay kulang sa impormasyon. Tinatayang matatapos ang konstruksyon nito sa huling bahagi ng Disyembre o maagang bahagi ng Enero. Gayunpaman, maaari kang tumulong upang mapadali ang muling pagbubuo nito. Ilagay ang mga abala at katanungan sa Usapan.<br/><br/>'''Inaayos''': Seksyong Pambungad (''25 Hulyo 2022'') }} {{Infobox country | conventional_long_name = Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko | common_name = Unyong Sobyetiko | native_name = {{native name|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br />{{small|{{transl|ru|Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik}}}} | religion = [[Estadong sekular]] (''[[de jure]]'')<br />[[Pampamahalaang ateismo]] (''[[de facto]]'') | government_type = {{plainlist| * [[Isang partidong estado|Isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1922–1924) * [[Leninismo|Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1924–1927) * [[Marxismo-Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[Stalinismo|Stalinistang]] [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1927–1953) * [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[parlamentaryo|parlamentaryong]] [[Sistemang direktoryal|direktoryal]] na [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1953–1990) * [[Pamamaraang semi-presidensyal|Kalahati-pampanguluhang republikang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1990–1991)}} | life_span = 1922–1991 | era = [[Panahong Entregera]] • [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] • [[Digmaang Malamig]] | event_pre = [[Himagsikang Oktubre]] | date_pre = 7 Nobyembre 1917 | date_start = 30 Disyembre 1922 | event_start = [[Tratado ng Paglikha ng URSS|Tratado ng Paglikha]] | event1 = Pagtatapos ng [[Digmaang Sibil sa Rusya]] | date_event1 = 16 Hunyo 1923 | event2 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetiko|Unang Saligang Batas (1924)]] | date_event2 = 31 Enero 1924 | event3 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikalawang Saligang Batas (1936)]] | date_event3 = 5 Disyembre 1936 | event4 = Pakanlurang Pagpapalawak | date_event4 = 1939–1940 | event5 = [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]] | date_event5 = 1941–1945 | event6 = [[Charter of the United Nations|Admitted to the]] [[United Nations|UN]] | date_event6 = 24 Oktubre 1945 | event7 = [[Desestalinisasyon]] | date_event7 = 25 Pebrero 1956 | event8 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikatlong Saligang Batas (1977)]] | date_event8 = 9 Oktubre 1977 | event9 = [[Akto ng Muling Pagtatatag ng Estado ng Litwanya|Pagtiwalag]] ng [[Republikang Sosyalistang Sobyetika ng Litwanya|unang republika (Litwanya)]] | date_event9 = 11 Marso 1990 | event10 =[[Tangkang Kudeta sa Unyong Sobyetika (1991)|Kudetang Agosto]] | date_event10 = 19–22 Agosto 1991 | event_end = [[Tratado ng Belabesa]] | date_end = 8 Diysmebre 1991 | date_post = 26 Disyembre 1991 | event_post = [[Pagbuwag ng Unyong Sobyet|Pagbuwag ng Unyong Sobyetika]] | image_flag = Flag of the Soviet Union.svg | flag_type = Watawat<br />(1955–1991) | image_coat = State Emblem of the Soviet Union.svg | symbol_type = Pampamahalaang Sagisag<br />(1956–1991) | image_map = Union of Soviet Socialist Republics (orthographic projection).svg | image_map_size = 250 | image_map_caption = Ang Unyong Sobyetika pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. | capital = [[Mosku]] | coordinates = {{coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Mosku || national_motto = {{lang|ru|Пролетарии всех стран, соединяйтесь!}}<br />[[Mga manggagawa ng daigdig, magkaisa!|''Proletarii vsekh stran, soyedinyaytes'!'']]<br>"Mga proletaryo ng lahat ng bansa, magkaisa!" | national_anthem = {{lang|ru|Интернационал}}<br />''[[Ang Internasyunal|Internatsional]]''<br>"Ang Internasyunal" (1922–1944){{center|[[File:Internationale-ru.ogg]]}}<br>{{lang|ru|Государственный гимн СССР}}<br />[[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet|''Gosudarstvennyy gimn SSSR'']]<br>"Pampamahalaang Awit ng URSS"<br>(1944–1991){{center|[[File:Soviet Anthem Instrumental 1955.ogg]]}} | official_languages = [[Wikang Ruso|Ruso]] (1990–1991) | regional_languages = {{hlist|[[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]|[[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]|[[Wikang Usbeko|Usbeko]]|[[Wikang Kasaho|Kasaho]]|[[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]|[[Wikang Aseri|Aseri]]|[[Wikang Litwano|Litwano]]|[[Wikang Moldabo|Moldabo]]|[[Wikang Leton|Leton]]|[[Wikang Kirgis|Kirgis]]|[[Wikang Tayiko|Tayiko]]|[[Wikang Armenyo|Armenyo]]|[[Wikang Turkomano|Turkomano]]|[[Wikang Estonyo|Estonyo]]}} | ethnic_groups = {{plainlist| * 50.8% [[Rusya|Ruso]] * 17.3% [[Turkey|Turko]] * 15.5% [[Ukraine|Ukranyo]] * 3.5% [[Belarus|Biyeloruso]] * 1.6% [[Armenya|Armenyo]] * 1.6% [[Balkan|Baltiko]] * 1.5% [[Pinlandiya|Pines]] * 1.5% [[Tajikistan|Tayiko]] * 1.4% [[Georgia (bansa)|Heorhiyano]] * 1.2% [[Moldova|Moldabo]] * 4.1% Iba pa }} | ethnic_groups_year = 1989 | demonym = Sobyetika | currency = [[Rublo ng Unyong Sobyetika]] (руб) | currency_code = SUR | title_leader = [[Pinuno ng Unyong Sobyetika|Pinuno]] | leader1 = [[Vladimir Lenin]] | year_leader1 = 1922–1924 | leader2 = [[Joseph Stalin|Iosif Stalin]] | year_leader2 = 1924–1953 | leader3 = [[Georgiy Malenkov]] | year_leader3 = 1953 | leader4 = [[Nikita Khrushchev|Nikita Khrushchov]] | year_leader4 = 1953–1964 | leader5 = [[Leonid Brezhnev]] | year_leader5 = 1964–1982 | leader6 = [[Yuriy Andropov]] | year_leader6 = 1982–1984 | leader7 = [[Konstantin Chernenko]] | year_leader7 = 1984–1985 | leader8 = [[Mikhail Gorbachev|Mikhail Gorbachov]] | year_leader8 = 1985–1991 | legislature = [[Kongreso ng mga Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kongreso ng mga Sobyetika]]<br />(1922–1936)<br />[[Kataas-taasang Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kataas-taasang Sobyetika]]<br />(1936–1991) | house1 = [[Sobyetika ng mga Kabansaan]]<br>(1936–1991)<br>[[Sobyetika ng mga Kabansaan|Sobyetika ng mga Republika]]<br>(1991) | house2 = [[Sobyetika ng Unyon]]<br>(1936–1991) | area_km2 = 22,402,200 | population_census = 286,730,819 | population_census_year = 1989 | population_census_rank = ika-3 | population_density_km2 = 12.7 | p1 = Sosyalistang Pederatibong Republikang Sobyet ng Rusya{{!}}'''1922:'''<br />RSPS Rusya | flag_p1 = Flag RSFSR 1918.svg | p2 = Sosyalistikong Republikang Sobyet ng Ukranya{{!}}RSS Ukranya | flag_p2 = Flag of the Ukrainian SSR (1919-1929).svg | p3 = Sosyalistang Republikang Sobyetikang ng Belorusya{{!}}RSS Biyelorusya | flag_p3 = Flag of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1919-1927).svg | p4 = Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia{{!}}RSPS Transkaukasya | flag_p4 = Flag of the Transcaucasian SFSR (1925-1936).svg | p5 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Buhara{{!}}'''1924:'''<br />RSS Buhara | flag_p5 = Flag of the Bukharan People's Soviet Republic.svg | p6 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Korasmiya{{!}}RSS Korasmiya | flag_p6 = Flag of Khiva 1920-1923.svg | p7 = Ikalawang Republikang Polako{{!}}'''1939:'''<br />Polonya (bahagi) | flag_p7 = Flag of Poland (1927–1980).svg | p8 = Pinlandiya{{!}}'''1940:'''<br />Pinlandiya (bahagi) | flag_p8 = Flag of Finland.svg | p9 = Kaharian ng Rumanya{{!}}Rumanya (bahagi) | flag_p9 = Flag of Romania.svg | p10 = Estonia{{!}}Estonya | flag_p10 = Flag of Estonia.svg | p11 = Latvia{{!}}Letonya | flag_p11 = Flag of Latvia.svg | p12 = Lithuania{{!}}Litwanya | flag_p12 = Flag of Lithuania (1918–1940).svg | p13 = Republikang Bayan ng Tanu Tuba{{!}}'''1944:'''<br />Tanu Tuba | flag_p13 = Flag of the Tuvan People's Republic (1943-1944).svg | p14 = Nazi Germany{{!}}'''1945:'''<br />Alemanya (bahagi) | flag_p14 = Flag of Germany (1935–1945).svg | p15 = Empire of Japan{{!}}Hapon (bahagi) | flag_p15 = Flag of Japan (1870–1999).svg | p16 = Ikatlong Republikang Tsekoslobako{{!}}'''1946:'''<br />Tsekoslobakya (bahagi) | flag_p16 = Flag of the Czech Republic.svg | s1 = Lithuania{{!}}'''1990:'''<br />Litwanya | flag_s1 = Flag of Lithuania (1988–2004).svg | s2 = Georgia (bansa){{!}}'''1991:'''<br />Heorhiya | flag_s2 = Flag of Georgia (1990-2004).svg | s3 = Estonia{{!}}Estonya | flag_s3 = Flag of Estonia.svg | s4 = Latvia{{!}}Letonya | flag_s4 = Flag of Latvia.svg | s5 = Ukraine{{!}}Ukranya | flag_s5 = Flag of Ukraine (1991-1992).svg | s6 = Transnistriya | flag_s6 = Flag of Transnistria (state).svg | s7 = Moldova{{!}}Moldabya | flag_s7 = Flag of Moldova.svg | s8 = Kyrgyzstan{{!}}Kirgistan | flag_s8 = Flag of the Kyrgyz Soviet Socialist Republic.svg | s9 = Uzbekistan{{!}}Usbekistan | flag_s9 = Flag of Uzbekistan.svg | s10 = Tajikistan{{!}}Tayikistan | flag_s10 = Flag of Tajikistan 1991-1992.svg | s11 = Armenya | flag_s11 = Flag of Armenia.svg | s12 = Aserbayan | flag_s12 = Flag of Azerbaijan 1918.svg | s13 = Turkmenistan | flag_s13 = Flag of the Turkmen SSR.svg | s14 = Republikang Tsestena ng Itskerya{{!}}Tsetsenya | flag_s14 = Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg | s15 = Belarus{{!}}Biyelorusya | flag_s15 = Flag of Belarus (1991-1995).svg | s16 = Rusya | flag_s16 = Flag of Russia (1991-1993).svg | s17 = Kazakhstan{{!}}Kasakistan | flag_s17 = Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg | footnotes = | GDP_PPP = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_PPP_rank = ika-2 | GDP_PPP_year = 1990 | GDP_PPP_per_capita = $9,000 | GDP_nominal = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_nominal_year = 1990 | GDP_nominal_rank = ika-2 | GDP_nominal_per_capita = $9,000 | GDP_nominal_per_capita_rank = ika-28 | Gini = 0.275 | Gini_year = 1989 | Gini_rank = | Gini_change = low | cctld = [[.su]] | drives_on = kanan | calling_code = +7 | time_zone = ([[Coordinated Universal Time|UTC]]+2 to +12) | iso3166code = SU | area_rank = ika-1 | HDI = 0.920 | HDI_year = 1989 }} Ang '''Unyong Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Советский Союз}}, <small>tr.</small> ''Sovietski Soyuz''), opisyal na '''Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik''), dinadaglat na '''URSS''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|СССР}}, <small>tr.</small> ''SSSR''), ay isang [[estadong komunista]] at bansang transkontinental na sumaklaw sa karamihan ng [[Eurasya]] sa panahon ng pag-iral nito mula 1922 hanggang 1991. Isang [[pederasyon]] na binuo ng [[#Paghahating Pampangasiwaan|15 republika]], ito ang naging pinakamalaking bansa sa buong mundo, na sumakop sa mahigit 22,402,200 kilometrong kuwadrado at labing-isang [[sona ng oras]]. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay [[Mosku]] na napasaloob ng [[Republikang Sosyalistang Pederatibong Sobyetiko ng Rusya]], ang pinakamalaki at pinakamataong republika sa estado. Iilan sa ibang mga pangunahing lungsod nito ay [[San Petersburgo|Leningrado]] at [[Novosibirsk]] ([[RSPS ng Rusya]]), [[Kiyeb]] ([[RSS ng Ukranya]]), [[Minsk]] ([[RSS ng Biyelorusya]]), [[Taskent]] ([[RSS ng Usbekistan]]), at [[Alma Ata]] ([[RSS ng Kasakistan]]). Sumibol ang bansa sa [[Himagsikang Oktubre]] ng 1917, nang nagwagi ang mga [[Bolshebista]] sa ilalim ng pamumuno ni [[Vladimir Lenin]] sa pagbagsak ng [[Rusong Pamahalaang Probisyonal]], na siyang nagpatalsik sa nabigong [[Dinastiyang Romanov]] ng [[Imperyong Ruso]] noong [[Himagsikang Pebrero]]. Kasunod nito ay naitatag ang [[Republikang Sobyetiko ng Rusya]], ang kauna-unahang konstitusyonal na [[estadong sosyalista]]. Humantong ang mga tunggalian sa loob ng estado sa [[Digmaang Sibil ng Rusya]], kung saan kinalaban ng [[Hukbong Pula]] ang mga kaaway nito tulad ng [[Hukbong Lunti]], mga kaliwang sosyal-rebolusyonaryo, mga [[anarkismo|anarkista]] ng [[Makhnovstsina]], at partikular na ang [[Kilusang Puti]], ang pinakamalaking paksyon sa laban na sinupil ang mga Bolshebista at mga tagasuporta nila sa [[Puting Sindak]]. Sinalungat ito ng [[Pulang Sindak]], kung saan sinugpo ng mga pula ang mga kalaban at tumutol sa kanila sa panahon ng digmaan. Nagtagumpay sila noong 1922, na nagdulot sa pag-iisa ng mga republika ng Rusya, Ukranya, Biyelorusya, at [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya|Transkawkasya]]. Kasunod ng pagkamatay ni Lenin noong 1924, nagkaroon ng pakikibaka para sa kapangyarihan, na naipanalo ni [[Iosif Stalin]]. Inabandona niya ang [[Bagong Patakarang Pang-ekonomiya]] ni Lenin noong 1928 at pinalitan ito ng isang [[ekonomiyang sentralisado]]. Dumanas ang bansa ng malawakang [[industriyalisasyon]] at sapilitang [[kolektibisasyon]], na nagdulot ng makabuluhang pang-ekonomiyang pag-unlad ngunit humantong sa [[Sobyetikong Taggutom ng 1930-1933|taggutom noong 1930 hanggang 1933]]. Sa panahong ito ay pinalawak ni Stalin ang [[Gulag]], ang sistema ng kampong paggawa ng unyon. Isinagawa rin niya ang [[Dakilang Purga]] noong 1936 hanggang 1938, kung saan tinanggal niya ang kanyang mga aktuwal at inakalang kalaban sa [[Partido Komunista ng Unyong Sobyetiko|Partido Komunista]] sa pamamagitan ng malawakang pag-aresto sa mga pinuno ng militar, kasapi ng partido, at karaniwang mamamayan. Lahat sila'y ibinilanggo sa mga [[kampong paggawa]] o [[parusang kamatayan|sinentensiyahan ng kamatayan]]. Sa pagsiklab ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] kasunod ng pagsalakay ng [[Alemanyang Nasi]] sa [[Polonya]], sinakop ng pormal na walang pinapanigang Unyong Sobyetiko ang mga teritoryo ng ilang estado sa [[Silangang Europa]], kabilang ang mga silangang rehiyon ng Polonya, [[Litwanya]], [[Letonya]], at [[Estonya]]. Sinira ng Alemanya noong Hunyo 1941 ang [[Pakto ng Molotov-Ribbentrop]], ang pakto ng walang pagsasalakayan ng dalawang bansa, nang nilunsad nito ang [[Operasyong Barbarossa]] kung saan nakita ang malawakang pagsakop ng [[kapangyarihang Aksis]] sa Unyong Sobyetiko. Binuksan nito ang [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Silangang Hanay]] sa labanan. Sa kabila ng kanilang unang tagumpay sa digmaan, naibaligtad ito ng mga Sobyetiko sa [[Labanan ng Stalingrado]] at sa kalaunan ay nakuha nila ang [[Berlin]], pagkatapos ay nagdeklara sila ng tagumpay laban sa Alemanya noong [[Araw ng Tagumpay (9 Mayo)|9 Mayo 1945]]. Tinatayang 27 milyong katao ang pinagsamang bilang ng mga nasawi na Sobyetikong sibilyan at militar sa tagal ng gera, na nagbilang para sa karamihan ng mga pagkalugi sa panig ng mga [[Kapangyarihang Alyado (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|pwersang Alyado]]. Sa pagtatapos ng digmaan ay lumitaw ang Unyong Sobyetiko bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa, kasama ang [[Estados Unidos]]. Kasunod nito ay bumuo ang mga Sobyetiko ng mga [[estadong satelite]] sa mga teritoryong nakuha ng Hukbong Pula sa ilalim ng [[Silangang Bloke]]. Hinudyat nito ang simula ng [[Digmaang Malamig]], kung saan hinarap ng kanilang bloke ang katapat nitong [[Kanlurang Bloke]] noong 1947. Nagkaisa ang kanluran noong 1949 sa ilalim ng [[Organisasyon ng Tratado ng Hilagang Atlantiko]] habang naipasailalim ang silangan noong 1955 sa [[Pakto ng Barsobya]]. Unang itinatag bilang isang Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyet, lumawak ang USSR hanggang sa magkaroon ito ng 15 kliyente o "republika ng unyon" noong 1956. Ito ay ang [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Armenia|SSR Armenia]], [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Aserbayan|SSR Azerbaijan]], [[SSR Byelorusyan]], [[SSR Estonian]], [[SSR Georgian]], [[Sobyet na Sosyalistang Republika ng Kasakistan|SSR Kasakistan]], [[SSR Kyrgyz]], [[SSR Latvia]], [[SSR Lithuania]], [[SSR Moldavia]], [[Sobyet na Pederatibong Sosyalistang Republika ng Rusya|SPSR Rusya]], Tajik SSR, Turkmen SSR, Ukrainian SSR, at Uzbek SSR. (Mula sa pagdagdag ng Estonia SSR noong 6 Agosto 1940 hanggang sa reorganisasyon ng Karelo-Finnish SSR noong 16 Hulyo 1956, naging 16 ang opisyal na bilang ng mga "republikang unyon") Bahagi ang mga republika ng isang mataas na sentralisadong unyong pederal na pinapangibabawan ng Rusong SSR. Puna ang Unyong Sobyet sa kasaysayan bilang isa sa dalawang [[pinakamakapangyarihang bansa]] sa daigdig mula 1945 hanggang sa pagbuwag nito noong 1991. ==Etimolohiya== Nagmumula ang salitang ''sobyetiko'' sa salitang Ruso na ''sovet'' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|совет}}), na karaniwang sinasalin bilang "konseho", "asembleya", at "payo"; siyang nanggagaling sa proto-Eslabong pampandiwang ugat na *''vět-iti'' ("ipaalam"). Iilan sa mga organisasyon sa Rusya ay tinawag na konseho. Sa [[Imperyong Ruso]], ang Konsehong Pang-estado na gumana mula 1810 hanggang 1917 ay tinukoy bilang Konseho ng mga Ministro pagkatapos ng pag-aalsa noong 1905. Ang salitang ''sovietnik'' ay nangangahulugang 'konsehal'.<ref>{{Cite Americana|wstitle=Soviet|year=1920|first=Henri F. |last=Klein}}</ref> Sa panahon ng Suliraning Heorhiyano ay nanawagan sina Vladimir Lenin, Iosif Stalin, at ang kanilang mga tagasuporta na sumali ang mga estadong bansa sa Rusya bilang mga bahaging semi-malaya ng isang mas malaking unyon na sa una'y pinangalanan ni Lenin bilang Unyon ng mga Republikang Sobyetiko ng Europa at Asya ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Республик Европы и Азии}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Respublik Evropy i Azii'').<ref>{{cite book |title=Lenin's Last Struggle |last=Lewin |first=Moshe|author-link=Moshe Lewin |year=1969 |publisher=Faber and Faber |location=London |translator-last=Sheridan Smith |translator-first=A. M. |translator-link=Alan Sheridan}}</ref>{{rp|50}} Noong una ay tinutulan ni Stalin ang panukala ngunit sa huli ay tinanggap niya ito, ngunit sa kasunduan ni Lenin ay pinalitan ang pangalan sa Unyon ng mga Republikang Sobyetikong Sosyalista, bagaman sa kalaunan ay nagbago ang kaayusan ng pangalan sa ''Sosyalistang Sobyetiko'' noong 1936. Bilang karagdagan, ang salitang "konseho" at "konsilyar" sa mga wikang pambansa ng ibang republika ng unyon napalitan sa huli ng mga pagkapagbagay ng Rusong ''soviet''. Ginamit ng mga Sobyetiko ang daglat na {{lang|ru|СССР}} (tr. ''SSSR'') upang tukuyin ang unyon nang napakadalas anupat naging pamilyar ang madlang internasyonal sa kahulugan nito. Ang pinakakaraniwang pagsisimula sa Ruso nito'y {{lang|ru|Союз ССР}} (tr. ''Soyuz SSR''), na kapag binabalewala ang mga pagkakaiba sa balarila ay isinasalin bilang Unyon ng mga RSS sa [[wikang Filipino|Filipino]]. Madalas ding ginagamit din ang Rusong pinaikling pangalang {{lang|ru|Советский Союз}} (tr: ''Sovetskiy Soyuz'', literal na Unyong Sobyetiko), ngunit sa di-pinaikling anyo lamang nito. Sa pagsisimula ng [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]], ang pagdadaglat ng Unyong Sobyetiko bilang {{lang|ru|СС}} sa wikang Ruso (sa parehong paraan ng pagdadaglat ng [[Estados Unidos]], kilala bilang ''United States'' sa Ingles, bilang ''US'') ay naging prohibido sa dahilan na ang {{lang|ru|СС}} bilang daglat sa [[alpabetong Siriliko|Siriliko]] ay nauugnay sa organisasyong paramilitar na [[Schutzstaffel]] ng [[Alemanyang Nazi]]. Sa midyang Ingles at Filipino ang estado ay tinukoy bilang Unyong Sobyetiko ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Soviet Union'') o URSS ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''USSR''). Sa mga wika sa Europa ang mga maikling anyong salin ang madalas na ginagamit tulad ng ''Union soviétique'' at ''URSS'' sa [[wikang Pranses]] o ''Sowjetunion'' at ''UdSSR'' sa [[wikang Aleman]]. Kung minsan ay impormal ding tinawag ang Unyong Sobyetiko na Rusya at mga mamamayan nito na Ruso kaysa sa Sobyetiko, kahiman ang Rusya ay ang pinakamalaking republika sa unyon hindi ito tamang kagawian dahil binubuo ang unyon ng 14 na di-Rusong republika, na may natatanging [[pangkat-etniko]] at kabansaan.<ref>{{cite web |title=Russian |url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |publisher=[[Oxford University Press]] |access-date=9 May 2017 |quote=historical (in general use) a national of the former Soviet Union. |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010070656/https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |archive-date=10 October 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite encyclopedia |title=Russia |encyclopedia=Merriam-Webster |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |date=10 May 2017 |access-date=10 May 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606105510/https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |archive-date=6 June 2017 |url-status=live }}</ref> Ang mga lokal na daglat, pinaikling pangalan, at kabuuang pangalan ng Unyong Sobyetiko sa mga wika ng mga republika nito ay nakalagay sa ibaba (ipinapakita sa kaayusang konstitusyonal): {| class="wikitable" ! width="130px" | Wika ! width="220px" | Daglat at Pinaikling Pangalan ! width="450px"| Kabuuang Pangalan |- ||{{flagicon|Russian SFSR}} [[Wikang Ruso|Ruso]]||{{lang|ru|СССР}}; {{lang|ru|Советский Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sovetskiy Soyuz''||{{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik'' |- || {{flagicon|Ukrainian SSR}} [[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]||{{lang|uk|СРСР}}; {{lang|uk|Радянський Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SRSR''; ''Radyansʹkyy Soyuz''||{{lang|uk|Союз Радянських Соціалістичних Республік}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Radyansʹkykh Sotsialistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Byelorussian SSR}} [[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]||{{lang|be|СССР}}; {{lang|be|Савецкі Саюз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Saviecki Sajuz''||{{lang|be|Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік}}<br/><small>tr.</small> ''Sayuz Savyetskikh Satsyyalistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Uzbek SSR}} [[Wikang Usbeko|Usbeko]]||{{lang|uz|ССРИ}}; {{lang|uz|Совет Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''SSRI''; ''Sovet Ittifoqi''||{{lang|uz|Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi'' |- ||{{flagicon|Kazakh SSR}} [[Wikang Kasaho|Kasaho]]||{{lang|kk|ССРО}}; {{lang|kk|Советтер Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRO''; ''Sovetter Odağı''||{{lang|kk|Советтік Социалистік Республикалар Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovettık Sotsialistık Respublikalar Odağy'' |- ||{{flagicon|Georgian SSR}} [[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]||{{lang|ka|სსრკ}}; {{lang|ka|საბჭოთა კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''ssrk’''; ''sabch’ota k’avshiri''||{{lang|ka|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''sabch’ota sotsialist’uri resp’ublik’ebis k’avshiri'' |- ||{{flagicon|Azerbaijan SSR}} [[Wikang Aseri|Aseri]]||{{lang|az|ССРИ}}; {{lang|az|Совет Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRİ''; ''Sovet İttifaqı''||{{lang|az|Совет Сосиалист Республикалары Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı'' |- ||{{flagicon|Lithuanian SSR}} [[Wikang Litwano|Litwano]]||{{lang|lt|TSRS}}; {{lang|lt|Tarybų Sąjunga}}||{{lang|lt|Tarybų Socialistinių Respublikų Sąjunga}} |- ||{{flagicon|Moldavian SSR}} [[Wikang Moldabo|Moldabo]]||{{lang|ro|УРСС}}; {{lang|ro|Униуня Советикэ}}<br/><small>tr.</small> ''URSS''; ''Uniunea Sovietică''||{{lang|ro|Униуня Републичилор Советиче Сочиалисте}}<br/><small>tr.</small> ''Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste'' |- ||{{flagicon|Latvian SSR}} [[Wikang Leton|Leton]]||{{lang|lv|PSRS}}; {{lang|lv|Padomju Savienība}}||{{lang|lv|Padomju Sociālistisko Republiku Savienība}} |- ||{{flagicon|Kirghiz SSR}} [[Wikang Kirgis|Kirgis]]||{{lang|ky|ССРС}}; {{lang|ky|Советтер Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSRS''; ''Sovetter Soyuz''||{{lang|ky|Советтик Социалисттик Республикалар Союзу}}<br><small>tr.</small> ''Sovettik Sotsialisttik Respublikalar Soyuzu'' |- ||{{flagicon|Tajik SSR}} [[Wikang Tayiko|Tayiko]]||{{lang|tg|ИҶШС}}; {{lang|tg|Иттиҳоди Шӯравӣ}}<br/><small>tr.</small> ''IÇŞS''; ''Ittihodi Şūravī''||{{lang|tg|Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сосиалистӣ}}<br/><small>tr.</small> ''Ittihodi Çumhurihoji Şūraviji Sosialistī'' |- ||{{flagicon|Armenian SSR}} [[Wikang Armenyo|Armenyo]]||{{lang|hy|ԽՍՀՄ}}; {{lang|hy|Խորհրդային Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''KHSHM''; ''Khorhrdayin Miut’yun''||{{lang|hy|Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''Khor'hr'dayin Soc'ialistakan Hanrapetut'yunner'i Miutʿyun'' |- ||{{flagicon|Turkmen SSR}} [[Wikang Turkomano|Turkomano]]||{{lang|tk|ССРС}}; {{lang|tk|Совет Союзы}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sowet Soýuz''||{{lang|tk|Совет Социалистик Республикалары Союзы}}<br><small>tr.</small> ''Sowet Sosialistik Respublikalary Soýuzy'' |- ||{{flagicon|Estonian SSR}} [[Wikang Estonyo|Estonyo]]||{{lang|et|NSVL}}; {{lang|et|Nõukogude Liit}}||{{lang|et|Nõukogude Sotsialistlike Vabariikide Liit}} |} == Heograpiya == {{see|Heograpiya ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet, na may 22,402,200 [[kilometro]] parisukat (8,649,500 sq mi), ay ang pinakamalaking estado sa [[mundo]]. Sakop nito ang isa sa bawat anim na mga lupain sa buong mundo, at ang laki nito ay maaaring inihambing sa [[North America]] . Ang kanluran, o Europeong, bahagi, ay ang pinakamaliit sa bansa ngunit apat sa bawat limang mamamayan ang tumitira dito. Ang silangan, o Asyanong, bahagi, ang pinakamalaking bahagi ng bansa na umaabot naman sa [[Pacific Ocean]] sa silangan at [[Afghanistan]] sa timog, ngunit isa sa bawat limang mamamayan lamang ang tumitira dito, kaya hindi masyadog matao dito kesa sa kanluraning bahagi ng bansa. Sinakop nito ang mahigit 10,000 kilometro(6,200&nbsp;mi) mula kanluran hanggang silangan, ang mahigit 11 time zone, at halos 5,000 kilometro (3,100&nbsp;mi) mula hilaga hanggang timog. Narito sa bansa ang limang lugar na may iba-ibang panahon:ang tundra, taiga, steppes, disyerto, at bundok. Ang Sobiyet Union ay may pinakamahabang hangganang internasyonal sa mundo na sumusukat sa higit na 60,000 kilometro(37,000&nbsp;mi). Ang bansa ay humahanggan sa [[North Korea|Hilagang Korea]], [[People's Republic of China|Sambayanang Republiko ng Tsina]], [[Mongolia]], [[Afghanistan]], [[Iran]], [[Turkey]], [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]], at [[Norway]]. Ang Kipot ng Bering ang humahati sa Sobiyet Union mula sa Estados Unidos. Dalawan sa bawat tatlo ng hangganan nito ay ang baybayin ng Arctic Ocean . Ang pinakamataas na bundok sa Unyong Sobyet ay Bundok Komunismo(ngayon Ismail Samani rurok ) sa [[Tajikistan]] sa 7,495 metro (24,590&nbsp;ft). Ang pinakamalaking lake Ang mundo, ang Dagat ng Kaspiy , ilatag unang-una sa Sobiyet Union. The world's deepest lake, Lake Baikal , was in the Soviet Union. 's deepest lake Ang mundo, Lake Lawang baykal , ay sa Sobiyet Union. ==== Lokasyon ==== Sakop ng bansang ito ang malaking lupain sa [[mundo]], sakop ang silangang kalahati ng [[Europa]] at hilagang sangtatlo ng [[Asya]]. Sa katunayan, sakop ng teritoryo ang hilaga 50 hilagang [[latitud]] habang kalahati ng 55. Sa ibinigay na interyor na lokasyon, ang hilagang bahagi ay importante kasama ang [[klima]]. Ang hilagang hangganan, ang [[Karagatang Artiko]], ay nagyeyelo sa buong taon, kaya limitado ang paglalayag ng mga barkong pangkalakalan ''(commercial)'', operasyong may panganib. Ang silangang hangganan ay ang [[Dagat Bering]], [[Dagat ng Okhotsk]] at [[Dagat ng Hapon]] ay hawak ng hilaga silangan ng [[Pasipiko]], ay nagyeyelo tuwing [[tag-lamig]] at malamig kung [[tag-araw]]. Ang timog ng hangganan nito sa Asya ay may pormang matarik na bundok, disyerto at tuyong steppe. Sa timog silangan ay nay pinagsamang Ilog [[Ilog Argun|Argun]]-[[Ilog Amur|Amur]]-[[Ilog Ussuri|Ussuri]] na nasa [[Manchuria]]. Ang kanluran ng Argun ay ang mahabang hangganang bundok sa m,ay [[Mongolia|Republikang Popular ng Mongolia]] at ang probinsiya ng [[Xinjiang]] sa [[Tsina]]. Sa [[Timog-kanlurang Asya]], ang hangganang bundok ay patuloy, sa may [[Afghanistan]] at [[Iran]] sa timog. Ang [[Dagat Itim]] ay pormang parte ng hangganang Sobyet-Iranian, subalit ang [[Ilog Araks]](Araxes), ang Lesser Caucasus at ang dagat Itim ay humahati sa mga ''Republikang Transcaucasian'' mula sa Iran at [[Turkey]]. Sa paligid ng kanlurang hangganan ng [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]] at [[Norway]], walang lugar sa Unyong Sobyet ang sumasagi sa bukas na mainit na hangganan. Ang parteng Baltik at Dagat na Itim ay mga saradong dagat<ref>{{cite web|url=http://kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1055376 |title= «Давал санкции на аресты по телефону из дома отдыха» |publisher=[[Коммерсантъ|Власть]]|date=24 ноября 1999|accessdate=17 января 2009}}</ref>. ==== Lawak ==== Ang nadagdag na teritoryo sa Unyong Sobyet, pagkatapos ng 1938 ay umakyat sa 8,173,550 [[milya]] kwadrado(21,169,00 [[kilometro]] kwadrado) sa mahigit 8,650,000 milya kwadrado( 21,169,400 kilometro kwadrado) noong 1945. Lahat ng nadagdag na teritoryo, hindi kasama ang dating [[Republikang Popular ng Tannu Tuva]] sa [[Gitnang Asya]], ay naidagdag bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Rusya]]. Subalit, ang [[Finland]] at Silangang [[Poland]] (pagkatapos ng 1945), pinamunuan ng Rusya bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]], ay hindi kasama sa Unyong Sobyet.<ref>[http://www.andropov-cbs.ru/andropov.php Андропов Юрий Владимирович — Андроповская МЦРБ]</ref> Ang teritoryong naidagdag sa kasaysayan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ay ang kanlurang [[Byelorussia]] at ang kanlurang [[Ukraine]](mula sa [[Poland]]), noong 1939. Parte ng [[Karelia]] (mula sa [[Finland]]) at ang [[Estonia]], [[Latvia]], [[Lithuania]], [[Moldova]](dating [[Bessarabia]], mula sa [[Romania]]) noong 1940, ang Pechenga o Petsamo Corridor (mula sa Finland) at ang Tuva Autonomous S.S.R. (dating [[Tannu Tuva]]) noong 1944, ang [[Carpatho-Ukraine]] o [[Ruthenia]] (ibinigay sa [[Ukraine]], mula sa [[Czechoslovakia]]), ang kalahating hilaga ng [[Silangang Prussia]] (mula sa [[Germany]]), ang timog [[Sakhalin]] at ang isla ng [[Kuril]] (mula sa [[Hapon]]) noong 1945. Mayroon itong 15 republika sa Unyon: {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" |+ Mga Republika Sa Unyong Sobyet |- ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |[[Teritoryo]], (Kilometro Kwadrado) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1966) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1989) ! style="background:#efefef;" |Bilang ng mga [[Lungsod]] ! style="background:#efefef;" |Bilang ng Lungsod Urban ! style="background:#efefef;" |[[Kabisera]] |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 17075,4 | 126561 | 147386 | 932 | 1786 | [[Moscow]] |-[[Заголовок ссылки]] |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 601,0 | 45516 | 51704 | 370 | 829 | [[Kiev]] |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 207,6 | 8633 | 10200 | 74 | 126 | [[Minsk]] |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 449,6 | 10581 | 19906 | 37 | 78 | [[Tashkent]] |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 2715,1 | 12129 | 16538 | 62 | 165 | [[Almaty|Alma-Ata]] |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 69,7 | 4548 | 5449 | 45 | 54 | [[Tbilisi]] |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 86,6 | 4660 | 7029 | 45 | 116 | [[Baku]] |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | 65,2 | 2986 | 3690 | 91 | 23 | [[Vilnius]] |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 33,7 | 3368 | 4341 | 20 | 29 | [[Kishinev|Chişinău]] |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | 63,7 | 2262 | 2681 | 54 | 35 | [[Riga]] |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 198,5 | 2652 | 4291 | 15 | 32 | [[Bishkek|Frunze]] |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 143,1 | 2579 | 5112 | 17 | 30 | [[Dushanbe]] |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 29,8 | 2194 | 3283 | 23 | 27 | [[Yerevan]] |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 488,1 | 1914 | 3534 | 14 | 64 | [[Ashgabat]] |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | 45,1 | 1285 | 1573 | 33 | 24 | [[Tallinn]] |- |'''Unyong Sobyet''' | 22402,2 | 231868 | 286717 | 1832 | 3418 | [[Moscow]] |} {{Union Republics}} == Demograpiya == {{see|Demograpiya ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:Population of former USSR.PNG|thumb|Ang populasyon ng Unyong Sobyet at ng mga sumunod na bansa nito mula 1961–2009.]] [[Talaksan:Ethnic map USSR 1941.jpg|thumb|400px|left|Lokasyong heograpo ng maraming pangkat etniko sa Unyong Sobyet noong 1941.]] Ang Unyong Sobyet ay isa sa mga pinakamaraming [[pangkat etniko]] sa maraming [[bansa]], na may 200 iba-ibang pangkat etniko mula sa hangganan nito. Ang kabuuang populasyon ay malapit sa 293 milyon noong 1991, na pangatlo sa pinakamaraming populasyon kasabay ang [[Tsina]] at [[India]] sa [[dekada]].<ref name=shiman>{{cite book | last = Shiman | first = David | title = Economic and Social Justice: A Human Rights Perspective | publisher = Amnesty International | year= 1999 | url = http://www1.umn.edu/humanrts/edumat/hreduseries/tb1b/Section1/tb1-2.htm | isbn = 0967533406}}</ref> The country was in its heyday a well-developed social system with well-developed health care and social support.<ref>Diane Rowland, Alexandre V. Telyukov, ''[http://healthaff.highwire.org/cgi/reprint/10/3/71.pdf Soviet Health Care From Two Perspectives]{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'', 1991</ref> Mayroon itong 23 na [[lungsod]] na may isang milyong katao sa Unyong Sobyet noong 1989. Ang pinakamalaking lungsod sa bansa at kabisera ay ang [[Moscow]] na may siyam na milyong nakatira, subalit ang [[Leningrad]] (ngayon ay [[St. Petersburg]]) ay pangalawa sa pinakamalaking lungsod sa bansa na may limang milyong katao. Ang ibang lungsod ay [[Minsk]], [[Kiev]], [[Baku]] and [[Tashkent]]. {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |1913 ! style="background:#efefef;" |1926 ! style="background:#efefef;" |1939 ! style="background:#efefef;" |1950 ! style="background:#efefef;" |1959 ! style="background:#efefef;" |1966 ! style="background:#efefef;" |1970 ! style="background:#efefef;" |1973 ! style="background:#efefef;" |1979 ! style="background:#efefef;" |1987 ! style="background:#efefef;" |1989 ! style="background:#efefef;" |1991 |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 89900 | 92737 | 108379 | | 117534 | 126561 | 130079 | 132151 | 137410 | 145311 | 147386 | 148548 |- |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 35210 | 29515 | 40469 | | 41869 | 45516 | 47127 | 48243 | 49609 | 51201 | 51704 | 51944 |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 6899 | 4983 | 8910 | | 8055 | 8633 | 9002 | 9202 | 9533 | 10078 | 10200 | 10260 |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 4366 | 4660 | 6440 | | 8261 | 10581 | 11960 | 12902 | 15389 | 19026 | 19906 | 20708 |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 5565 | 6037 | 5990 | | 9154 | 12129 | 12849 | 13705 | 14684 | 16244 | 16538 | 16793 |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 2601 | 2677 | 3540 | | 4044 | 4548 | 4686 | 4838 | 4993 | 5266 | 5449 | 5464 |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 2339 | 2314 | 3205 | | 3698 | 4660 | 5117 | 5420 | 6027 | 6811 | 7029 | 7137 |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | | | 2880 | | 2711 | 2986 | 3128 | 3234 | 3392 | 3641 | 3690 | 3728 |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 2056 | 242 | 2452 | 2290 | 2885 | 3368 | 3569 | 3721 | 3950 | 4185 | 4341 | 4366 |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | | | 1885 | | 2093 | 2262 | 2364 | 2430 | 2503 | 2647 | 2681 | 2681 |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 864 | 1002 | 1458 | | 2066 | 2652 | 2933 | 3145 | 3523 | 4143 | 4291 | 4422 |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 1034 | 1032 | 1484 | | 1981 | 2579 | 2900 | 3194 | 3806 | 4807 | 5112 | 5358 |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 1000 | 881 | 1282 | | 1763 | 2194 | 2492 | 2672 | 3037 | 3412 | 3283 | 3376 |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 1042 | 998 | 1252 | | 1516 | 1914 | 2159 | 2364 | 2765 | 3361 | 3534 | 3576 |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | | | 1052 | | 1197 | 1285 | 1356 | 1405 | 1465 | 1556 | 1573 | 1582 |- |'''Unyong Sobyet''' | 159200 | 147028 | 190678 | 178500 | 208827 | 231868 | 241720 | 248626 | 262085 | 281689 | 286717 | 289943 |} === Pangkat etniko === {{see|Mga Pangkat Etniko ng Unyong Sobyet}} Binubuo ang Unyong Sobyet ng ibat-ibang etniko tulad ng [[Ruso]] (50.78%), sinundan ng mga [[Ukrainians]] (15.45%) at [[Uzbeks]] (5.84%). Ang iba pang mga pangkat etniko ay [[Armenians]], [[Azerbaijanis]], [[Belarusians]], [[Estonians]], [[Georgians]], [[Kazakhs]], [[Kyrgyz]], [[Latvian people|Latvians]], [[Lithuanian people|Lithuanians]], [[Moldovans]], [[Tājik people|Tajiks]], at [[Turkmen people|Turkmen]], pati na rin ang mga [[Abkhaz people|Abkhaz]], [[Adyghe people|Adyghes]], [[Aleut]]s, [[Assyrian people|Assyrians]], [[Caucasian Avars|Avars]], [[Bashkirs]], [[Bulgarians]], [[Buryats]], [[Chechens]], [[Han Chinese|Chinese]], [[Chuvash people|Chuvash]], [[Cossack]]s, [[Evenks]], [[Finns]], [[Gagauz]], [[Germans]], [[Greeks]], [[Hungarians]], [[Ingush people|Ingushes]], [[Inuit]], [[Jews]], [[Kalmyks]], [[Karakalpaks]], [[Karelians]], [[Kets]], [[Koreans]], [[Lezgins]], [[Mari people|Maris]], [[Mongols]], [[Mordvins]], [[Nenetses]], [[Ossetians]], [[Poles]], [[Romani people|Roma]], [[Romanians]], [[Tats]], [[Tatars]], [[Tuvans]], [[Udmurts]], [[Yakuts]], at iba pa.<ref>Barbara A. Anderson and Brian D. Silver. 1984. "Equality, Efficiency, and Politics in Soviet Bilingual Education Policy, 1934–1980," ''American Political Science Review'' 78 (December): 1019–1039.</ref> ==== Pananampalataya ==== {{see|Relihiyon ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet ay opisyal na walang kaugnayan sa relihiyon, suportado ang hindi paniniwala sa diyos sa mga paaralan, at bigti relihiyon. Ang estado ay separated mula sa iglesia ng mga atas ng Konseho ng People's Commissars sa 23 Enero 1918. Katlong-dalawa ng Sobyet ay kulang sa populasyo na relihiyosong paniniwala habang isa-ikatlong ng mga tao kunwari relihiyosong paniniwala. Kristiyanismo at Islam ay ang pinaka may mga mananampalataya. Tungkol sa kalahati ng mga tao, kabilang ang mga kasapi ng CPSU at mataas na antas na opisyal ng pamahalaan, kunwari hindi paniniwala sa diyos.Pamahalaan pag-uusig ng Kristiyanismo patuloy undiminished hanggang sa pagkahulog ng komunista ng pamahalaan. Tanging 500 mga simbahan, sa labas ng 54,000 bago ang himagsikan, na naiiwan ang bukas sa 1941. Ang papel na ginagampanan ng relihiyon sa araw-araw na buhay ng mga mamamayan ng Sobiyet iba-iba malaki at noon ay malayo mas mahalaga sa dwellers lungsod kung saan Party control ay pinakamabuting kalagayan. ==== Wika ==== {{see|Mga Wika ng Unyong Sobyet}} Habang ang lahat ay maaaring gamitin ang kanilang sariling wika, [[Wikang Ruso|Ruso]] ay ang opisyal na at nangingibabaw na wika sa Unyong Sobyet. Ito ay ginagamit sa [[industriya]], [[militar]], partido, at pamamahala ng estado. ==== Haba ng buhay at mortalidad ng sanggol ==== Pagkatapos ng [[komunista]] pagkuha sa kapangyarihan ng kapangyarihan ng buhay pag-asa para sa lahat ng mga grupo ng edad nagpunta up. Ang isang kasisilang anak sa 1926–27 ay isang buhay-asa ng 44.4 taon, hanggang mula sa 32.3 taon ng tatlumpung taon bago. Sa 1958–1959 ang buhay pag-asa para sa newborns nagpunta ng hanggang sa 68.6 taon. Pagpapabuti na ito ay ginamit sa pamamagitan ng Sobiyet awtoridad sa "patunayan" na ang mga sosyalistang sistema ay higit na mataas sa kapitalistang sistema. Ang kalakaran ang patuloy na sa [[1960|60's]], kapag ang buhay-asa sa Sobiyet Union nagpunta sa kabila ng pag-asa sa buhay sa Estados Unidos .Mula sa 1964 ang takbo baligtad. Habang buhay na pag-asa para sa mga kababaihan na naiiwan ang walang kinikilingan matatag, ito went down na higit para sa mga lalaki. Karamihan sa mga pinagmumulan ng kanluran isisi ang lumalaking pang-aabuso ng alak at mahihirap na pangkalusugang pag-aalaga, at teorya na ito ay din kataon lamang tinanggap ng awtoridad na Sobyet. Ang pagpapabuti sa sanggol pagkakamatay ay bumababa sa huli, at pagkatapos ng isang tiyak na pagkamatay habang bata pa ay nagsimulang tumaas. Matapos ang 1974 ang gobyerno ay tumigil sa paglalathala sa mga istatistika na ito. Kalakaran na ito ay maaaring maging bahagyang ipinaliwanag sa pamamagitan ng bilang ng mga [[Asyano]]ng nanganganak na may bahagi ng bansa kung saan ang dami ng sanggol na namamatay ay pinakamataas, habang ang bilang ng mga panganganak ay kitang-kita bumababa sa mas buong [[Europa]], bahagi ng Unyong Sobyet. Halimbawa, ang bilang ng mga births ng bawat mamamayan ng [[Tajikistan]] ay tumaas mula sa 1.92 hanggang 1958–59 hanggang 2.91 hanggang 1979–1980, habang ang numero sa [[Latvia]] ay down na 0.91 sa 1979-80. == Kasaysayan == {{see|Kasaysayan ng Rusya}} {{see|Kasaysayan ng Unyong Sobyet}} ==== Pagkabuo at Pagkakatatag ==== Ang mga teritoryo ng Unyong Sobyet ang mga sumusunod: * Sa ilalim ng kasunduan sa pagtatatag ng Unyong Sobyet (30 Disyembre 1922) ** '''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic]]'''( kasama '''[[Uzbek Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Social Assembly President]]''' , '''[[Turkmen Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Tajikistan Soviet Socialist Republic]]'' ','''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic]]'''), ** '''[[Ukrainian Soviet Federative Socialist Republic]]'''. ** ''' [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]]''', ** [[Caucasus Soviet Federative Socialist Republic]] (mula sa 1936 ay itinatag sa Transcaucasian bansa hiwalay na pederal na republika : '''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Armenian Soviet Socialist Republic]]''' at ''' [[Goergian Soviet Socialist Republic]]'''); * 1940 -'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic]]''','' '[[Latvian Soviet Socialist Republic]]''','''[[Sosyalista]]''' at''' [[Lithuanian Soviet Socialist Republic]]'''. Noong 1940 - 1954, umiiral Republika ng Sobiyet Sosyalista Karelo - [[Finland]], mamaya na ''[[Karelia Soviet Federative Socialist Republic|Karelia]]'' sa Sosyalista Republika ng Sobiyet Russia. Itinuturing na humalili ang Unyong Sobyet sa [[Imperyong Ruso]] at ang kapalit nito, Ang Pansamantalang Pamahalaan ni [[Georgy Yevgenyevich Lvov]] at ni [[Alexander Kerensky]]. Naghari ang huling Rusong Tsar na si Nicholas II hanggang [[Marso]] 1917, nang mabuwag ang imperyo at pumalit ang pansamantalang pamahalaang Ruso, na binuwag ni [[Vladimir Lenin]] noong [[Nobyembre]] 1917. ==== Rebolusyon at ang Paghanap ng isang Estadong Sobyet ==== Ang modernong [[rebolusyonista]] aktibidad sa [[Imperyong Ruso]] ay nagsimula noong [[Disyembre]] 1825, at bagaman ang kalipunan ay bumaksak noong 1961, ang pag-aagaw ay nakamit sa termino na salungat sa mga [[magsasaka]] at nagsilbi upang hikayatin ang mga rebolusyonista. Ang [[parliyamento]] - ang [[Estado Duma]] - ay itinatag noong 1906 matapos ang [[Rebolusyong Ruso]] noong 1905, ngunit ang mga [[tsar]] ay bigo sa pagtatangka upang ilipat mula sa ganap na monarkiyang konstitusyonal. Ang mga pang-aalipin at kalituhan ay patuloy sa panahon ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] na sa pamamagitan ng [[militar]] na may pagkatalo at kakulangan sa pagkain sa mga malalaking [[lungsod]]. Si [[Vladimir Lenin]] ay nagudyok sa kakapalan ng tao noong 1920 at nagsalita sa [[Petrograd]], bilang tugon sa panahon ng digmaan at pagkabulok ng [[Rusya]] sa ekonomiya at moral, kulminidad sa "Rebolusyong Pebrero" at ang pagbaksak ng imperyal na pamahalaan noong [[Marso]] 1917. [[Talaksan:After Lenin Speech 1920.jpg|thumb|300px|left|Si [[Vladimir Lenin]],nagpapaliwanag sa [[mamamayan]] noong 1920.]] Ang awtokrasiyang tsarista ay pinalitan ng probisyonal ng Gobyerno, na ang pinuno na inilaan para sa mga halalan ng mga Ruso na may pagtitipon at upang ipagpatuloy ang mga kalahok sa gilid ng pinagkaintindihan sa [[Unang Digmaang Pandaigdig]]. Sa parehong panahon, upang masiguro na ang mga karapatan ng nagtatrabaho klase, manggagawa 'konseho, na kilala bilang Sobyet, na kumalat sa buong bansa. Ang mga Bolsheviks, na humantong sa pamamagitan ni Vladimir Lenin, para sa mga sosyalista rebolusyon sa Sobyet at sa mga kalsada. Noong [[Nobyembre]] 1917, sa panahon ng "Rebolusyong Oktubre," sila ay naluklok sa kapangyarihan mula sa mga probisyonal na Pamahalaan. Noong Disyembre, ang mga Bolsheviks ay pinirmahan ang isang pagtigil ng labanan kasama ang Central Powers. Ngunit, sa pagitan noong [[Pebrero]] 1918, ay nagkaroon ng labanan These two documents were confirmed by the 1st [[Congress of Soviets]] of the USSR and signed by heads of delegations<ref>{{in lang|ru}} [http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5!OpenDocument Voted Unanimously for the Union.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091204132112/http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5%21OpenDocument |date=2009-12-04 }}</ref>&nbsp;– [[Mikhail Kalinin]], Mikha Tskhakaya, [[Mikhail Frunze]] and [[Grigory Petrovsky]], [[Aleksandr Chervyakov]]<ref>{{in lang|ru}} [http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html Creation of the USSR] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070529132218/http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html |date=2007-05-29 }} at Khronos.ru.</ref>. Noong Marso, ang mga Sobyet ay umalis ng digmaan para sa mabuti at nilagdaan ang [[Kasunduaang Brest-Litovsk]]. Tanging matapos ang mahaba at marugo [[Digmaang Sibil ng mga Ruso]], na nagsimula sa 1917 at natapos sa 1923, ay ang bagong Sobiyet kapangyarihan secure.<ref>{{cite web|url=http://www.springerlink.com/content/h3677572g016338u/|title=70 Years of Gidroproekt and Hydroelectric Power in Russia}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Ang mga digmaang sibil sa pagitan ng mga Reds at ang mga puti na kasama dayuhang interbensiyon at ang pagpapatupad ng Nicholas II at sa kanyang pamilya. Noong [[Marso]] 1921, sa panahon ng mga kaugnay na conflict sa Poland, ang Kapayapaan ng Riga ay nalagdaan at nahati disputed teritoryo sa Belarus at Ukraine sa pagitan ng Republika ng Poland at Sobiyet Russia. Ang Sobiyet Union ay para malutas ang mga katulad na kasalungat ng bagong itinatag [[Republika ng Finland]], ang [[Republika ng Estonia]], ang [[Republika ng Latvia]], at ang [[Republika ng Lithuania]].<ref name="Kuzbassenergo">{{in lang|ru}} [http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ On GOELRO Plan&nbsp;— at Kuzbassenergo.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081226190310/http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ |date=2008-12-26 }}</ref> ==== Kampanyang Manchuria ==== Bilang pagtugon sa kaso ng mga Sobiyet militar na pag-atake, ang komandanteng Hapon ay naghanda ng isang detalyadong plano sa pagtatanggol. Gayunman, sila ay kinakalkula na ang Red Army lamang ay mabuksan ang nakakasakit sa unang bahagi ng tagsibol ng 1945 o tagsibol ng 1946. Kaya simula sa Agosto 1945 kapag ang mga yunit ng Red Army ay tipunin at tapos na sa mga handa na atake sa [[Hukbo ng Kwantung]] pa rin sa isang estado ng pagbabago ng ayos ng pwersa<ref name="ResCE">[http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta06/Eres1481.htm Need for international condemnation of crimes of totalitarian communist regimes] Текст резолюции № 1481/2006 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang kampanya ay nagsimula sa [[Mansurya]] kondisyon ng panahon ay hindi kanais-nais. Mula sa Hulyo 8 sa pamamagitan ng Agosto mula sa baybayin sa rehiyon na may malakas na ulan Amua bilang ilog antas ng tubig sa tumaas apat na paa, ang mga lambak lawa. sa kabila ng ulan at baha, kahit na sa gabi 1945/09/08, ang Sobiyet Border Guard yunit sa tulong ng mga fronts pagmamatyag sa kilos ng kaaway yunit, na may isang kamangha-mangha lihim na review patakaran ay pupuksain sa halos lahat ng estasyon at ang batayang pera ng kaaway kasama ng hangganan. Ang matagumpay na pagbubukas ng mga hangganan pwersa bantay ginawa kanais-nais na kondisyon para sa ilong ng atake ng kampanya. Patuloy na hukbong panghimpapawid bombed ang railways, ang mga administrative sentro ng Harbin, Changchun, "ports" na sa North Korea. Sa unang araw ng kampanya, ang ilong ng Zabaikal atake ay na-50-150 kilometro metro<ref>[http://assembly.coe.int//Mainf.asp?link=http://assembly.coe.int/Documents/AdoptedText/ta96/ERES1096.htm RESOLUTION 1096 (1996)1 on measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems] Текст резолюции № 1096/1996 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang hukbong Hapon kasama ang Argun River at solid pagtatanggol lugar Chalaino - Mansurya, ay fiercely resisted ang ilong ng pagsulong Army 36. Subalit sa tulong ng mga kawal hukbong-lakad, 33 Army ay mabilis sa cross ng ilog, maghawak ng lugar Chalaino - Mansurya, 9–8 sa umaga ay halos 40 metro kilometro papunta sa Khaila, 9&nbsp;ng gabi sa, ang isang dulo ng Red Army ay pagsulong laban sa Khaila. Ngunit kapag dumarating ang mga lungsod, ang Red Army ay nakatagpo ng pagtutol sa pamamagitan ng Japanese pagkahumaling. Dito, ang mabangis labanan naganap. Maraming mga halimbawa ng magiting labanan ang Hukbong Pula lumitaw, tangke at sundalo kinuha ang kanilang sariling Innokenchi European clearance butas bukas. Sa 14–8, ang Hukbong Pula abala bahagi ng lungsod<ref name="ResCE"/> {{oq|en|''The crimes were justified in the name of the class struggle theory and the principle of dictatorship of the proletariat. The interpretation of both principles legitimized the “elimination” of people who were considered harmful to the construction of a new society and, as such, enemies of the totalitarian communist regimes. A vast number of victims in every country concerned were its own nationals. It was the case particularly of the peoples of the former USSR who by far outnumbered other peoples in terms of the number of victims''.}} {{конец цитаты}}. [[Talaksan:Manchuria 1945-A.PNG|thumb|left|Isang simpleng mapa na ipinapakita ang plano ng Sobyet na salakayin ang Manchuria.]] Sa ilalim ng mga pangyayari, ang Army command ay pinkamalakas sa dalawang divisions impanterya 94 at 293, na may dalawang brigades artilerya mataas radiation pinahusay na pormasyon Khaila ilong attacked mula sa kanang pakpak. Upang 18–8 pangkalahatang sa kaaway ay nananatiling sa Khaila ay upang ihiga armas magpahuli<ref>Immanuel 1966: 90–92, viitattu 19.9.2007</ref><ref>http://www.schudak.de/timelines/tannutuva1911-1944.html The World at War - Tannu Tuva</ref>. Ang kaliwang pakpak, ang kawalerya yunit ng Sobyet - [[Mongolia]]n militar ng aspeto ng Zabakal 2 hinati sa 2 utos ilong pasulong at Siphen Cangan. 14–8 sa petsa, ang mga sundalo ng Sobiyet Union at Mongolia kinuha Dalono lungsod, at sa mga lungsod na pag-aari Canbao 15-8. Hukbong 17 mga review sa petsa sa Siphen 15–8 Zabansan ay nakuha sa lungsod<ref name="saeimcond">[http://www.saeima.lv/Lapas/deklarac_kr.htm ''Декларация об осуждении осуществлявшегося в Латвии тоталитарного коммунистического оккупационного режима Союза Советских Социалистических Республик] Текст «Декларации» 12 мая 2005 года на официальном сайте [[Сейм Латвии|Сейма]] Латвии (русский перевод)</ref><ref name="Latvres">[http://www.regnum.ru/news/452805.html Сейм Латвии принял декларацию, осуждающую «оккупационный тоталитарный коммунизм»] [[Regnum]] 12 мая 2005 г.</ref>. [[Talaksan:Retreat of the Russian Army after the Battle of Mukden.jpg|thumb|right|Ang pagsuko ng sundalong Ruso pagkatapos ng [[Labanan sa Mukden]].]] Sariling ilong ang lahat ng mga militar ng aspeto ng Army sa pamamagitan ng 39, 53 tangke at corporate tanod hit No 6 na kumuha ng dalawang pangunahing mga direksiyon Shenyang at Changchun ay may marched sa natural na mga kondisyon mahirap . Ang Red Army sundalo ay dapat pagtagumpayan Daxing Isang kahanga-hanga array. Sila ay dapat isulong sa kalagayan ng walang daan, daanan at kahit na ang ulan ay may din ay nabura. Sa ilong pangunguna 11–8 tangke ng Army crossed sa ibabaw ng anim na Greater Khingan at sa parehong araw na ito ay accounted Lubai, isang mahaba pumasa 400 kilometro metro<ref>Birnhaum 1966: 81–82.</ref>. Upang 12–8 sa tangke at sundalo ay nakuha sa lungsod Taoan<ref name="YuschObr">[https://web.archive.org/web/20081219070850/http://www.president.gov.ua/ru/news/12121.html Обращение Президента к Украинскому народу по случаю 75-й годовщины Голодомора 1932—1933 годов] Пресс-служба Президента Украины Виктора Ющенко 22 ноября 2008.</ref><ref name="Presurg">[http://newsru.com/world/22nov2008/uyjh.html Президент Украины призвал Россию осудить преступления сталинизма] [[NEWSru]] 22 ноября 2008.</ref>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>. Hukbong napapaligiran grupo matapos ang 39 base Khalun - Arsan, ay lumampas na ng isang array Daxing papunta Solun. Kapag nakikita ninyo ang Army sa pamamagitan ng likod singsing 39 Khalun - Arsan magpatuloy sa silangan, ang mga Japanese ay may lakas na ginagamit upang harangan ang bawat pasukan sa Red Army sa Solun. Ang Red Army sundalo sa tulong ng artilerya ay pakikipagkompetensiya sa mga Japanese pampublikong tungkol sa bawat punto ng bumbero. Sa pagtindi ng brigada dibisyon artilerya ng tangke ng 124 at 206, tanghalian sa 12–8, ang Hukbong Pula abala kumpol base Khalun - Arsan, paglikha ng kanais-nais na kondisyon para sa Hukbong nakuha ang lungsod 39 Solun. Sa 13–8, matapos na nawasak ng higit sa 300 Japanese hukbo sa Solun - Vaniamao, ang Hukbong Pula sapilitang sa kawalerya Manchu divisions ng dalawang ng Japan's magpahuli. Hukbong nakuha ang lungsod 39 Vaniamao. Kaya, pagkatapos ng 6 na araw (mula 9 hanggang 14–8), ang Front ay advanced malalim sa Zabaikal nakatakas mula sa 250 kilometro sa 400 metros. Samantala, sa silangang Mansurya, ang Far Eastern Front ko, agrabyado ng kadiliman at storms, hindi inaasahang maaga sa kaaway muog ng pera kasama ang mga hangganan. Ang mabangis labanan naganap<ref>Birnhaum 1966: 36.</ref>. Artilerya yunit, tangke at makina baril ng militar ng aspeto ng Malayong Silangan ako sa isulong sa mahirap na mga kalagayan sa ang taiga, sila lang ay na matumbok ang kaaway, lamang ay upang gumawa ng paraan para sa kanyang maaga. Sa pamamagitan ng eruplano cover ang Air Force's, pagkatapos ng dalawang araw at gabi, ang Red Army ay 75 metros kilometro, nakuha ang batayang kumpol Khutoi, Dunin<ref>Birnhaum 1966: 15–18.</ref>. Ang nakuha Mudanjiang dumating kaya mabangis. Yunit ng 5 Army at Red Army Red Army ng numero ng isa pang-ilong hinati, ang mga review mula sa isulong Mudanjiang. Ang Japanese pwersa ay may intensified upang Mudanjiang block ang Red Army's isulong papunta sa sentro ng Manchu. gamitin nila ang pagpapakamatay parehong koponan, ang patuloy na puna. Sa 14–8, 26 No legions ng Hukbong Pula naabot ang lungsod ngunit ay nakaranas masidhi pagtutol sa pamamagitan ng Japanese hukbo sa wakas sapilitang upang umalis sa lungsod, bumuwelta sa hilagang-silangan<ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Neuvostoliitto ja toinen maailmansota| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#maailmansota| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref><ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Lopullinen voitto| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#voitto| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref>. Sa ilalim ng mga pangyayari, ang kumander ng Eastern Front ako ay nagpasya na-ipun-ipon ng lakas ng limang Army at ang ilan sa kanilang mga pwersang hinahawakan upang lumikha ng isang singsing sa ilong sa timog, at coordinate sa mga grupo Force bilang 25 hit sa kaliwang pakpak gilid ng Jilin, upang gupitin daan sa North Korea, sa Gitna at Silangang Mansurya. Sa 14–8, ang Red Army ay nakuha sa Limoiao at Jilin. Sa 08/12, Army ay may won 25 Khunsun, at papunta sa Vansin. Kaya, mula 9 sa 14–8, ang Eastern Front ko won ang mahalagang tagumpay, paggawa ng kapaki-pakinabang kondisyon thaun nakakasakit sa Harbin, Jilin at Changchun. Kasama ang maaaring mabuhay sa lupa o sa tubig yunit ng armada Pacific, ang Red Army ay nakunan ang port Iuki, Rasin, lagutin makipag-ugnayan sa Hukbo ng Kwantung ng Japan at ang kanyang ulo bumalik sa Korea<ref>Mandelbaum, side 103</ref> . Dawn sa 9–8, sa Eastern Front ako din nagsimula ang pag-atake sa Mansurya mula sa dalawang mga direksiyon: * Upang ang may-ari ng kasama ang ilog Sungari * Career suporta sa [[Sakhalin]]. Cape may-ari ng 15 undertakes Army sa tulong ng sa 2nd na brigada ng Amur bangka Red Jiang. Cape No 2 sundalo ng impanterya sa kumuha No 5. Dahil sa matagal na pag-ulan Amur River tumaas antas ng tubig, ay dapat na plano sa krus ang mga ilog ng legions ay hindi nakamit bilang binalak. Mga 9–8 umaga, ang impanterya divisions, sa tulong ng mga hangganan yunit bantay ay nakuha ang pinakamalaking isla sa Amur River, na sumusuporta sa mga yunit ng crossed ang ilog at suporta para sa Jiang Boat Co Amur red operasyon. 08/10 madaling araw sa 9 gabi, sa karamihan ng mga yunit ng Red Army ay na lalaki Shores ilog. Hukbong No 5 sa tulong ng hukbong-dagat ang brigada ng tatlong ilog din overcame at nakuha Usuri County Communications. Paunang tagumpay ng 15 Army at No 5 ay nilikha legions kanais-nais na kondisyon para sa Red Army sa atake sa bilang 2. 08/10 umaga, pagkatapos ng accounting para sa Communication Khe, legions ng 8 mga review tuwid papunta sa Baosin ay 14–8 at sa lungsod ganap na pag-aari. 15 Army matapos accounting para ibuhos sa bariles Jiang, magpatuloy kasama Sangsing sa Harbin. Hukbong Pula No 2 pagkatapos ng dalawang araw ng labanan ay may ginawa ang lugar sa timog ng Ilog Amur, sa 14–8 simulan ang pagsulong sa Sisika. Sa araw na 14–8, Red Army ay bagsak No 2 pagtatanggol Khaykhe, sa pamamagitan ng sub-sequence Khingan. Matapos lamang ang anim na araw pagkatapos ng simula ng kampanya, Sobiyet hukbo sa Mongolian armadong pwersa ay may crossed ang solid linya ng depensa ng kalaban, pagsira ng isang mahalagang bahagi ng Japanese at marami pa online access Harbin - Changchun - Shenyang. ==== Pagsisimula ng Digmaang Malamig ==== {{History Of The Cold War}} [[Talaksan:Marshall Plan.png|left|thumb|Mapa ng mga bansang mapagtatangapan ng tulong [[Marshall Plan]].]] [[Talaksan:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right|Ang "[[Allies of World War II|Big Three]]" sa Yalta Conference, [[Winston Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Joseph Stalin]]]] [[Talaksan:Tu-144-schoenefeld.jpg|thumb|left|300px]] Nabuo ang Digmaan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pagitan ng Estados Unidos at mga kaalyado nito at sa kabilang panig ang mga pangkat ng mga Bansa sa pamumuno ng Unyong Sobyet. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang makapangyarihang bansa. Sa halip, umiral ang labanang pandiplomatiko at pangkabuhayan at hidwaan tungkol sa ideolohiya at Kanlurang kapitalismo laban sa komunismo ng Silangang Europa. Sa simula, nakasentro ang Digmaang ito sa paggamit ng lakas-militar ng Unyong Sobyet at ang pagtatatag ng komunistang pamahalaan sa Silangang Europa. Nagdulot ito ng takot at pangamba sa marami na baka gawing komunista ang Kanlurang Europa pagkatapos makontrol ang Silangang Europa. Lumawak ang pagkakaiba sa politika ng dalawang panig dahil sa hidwaan sa ideolohiya. Naniniwala ang mga pinunong Marxist-Leninist na wawasakin ng kapitalismo ang sistemang Sobyet. Ang Estados Unidos naman ay may paniniwala at hinala na magpapalawak ng teritoryo at sasakupin ng Union of Soviet Socialist Republics (USSR) ang mundo. Pagkatapos ng mahabang panahong pagkakaibigan, nag-away ang Estados Unidos At Rusya tungkol sa mga suliranin sa Asya. Nagsimula ang kanilang alitan noong 1917 nang agawin ng mga komunista ang kapangyarihan at itinatag ang Unyong Sobyet at nagpahayag ng digmaang ideolohikal laban sa mga kapitalistang bansa sa kanluran. Nakialam ang Estados Unidos sa Unyong Sobyet sa pagpapadala ng 10,000 tropa sa pagitan ng 1918 at 1920 at tumanging kilalanin ang bagong Estado hanggang noong 1933. Nagtulong ang dalawang bansa laban sa Germany noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-4 hanggang 11 Pebrero 1945, nagpulong sina Pangulong Franklin D. Roosevelt ng Estados Unidos. Punong Ministro Winston Churchill ng Britanya at Josef Stalin ng USSR sa dating palasyo ni Czar Nicholas II sa Crimea sa timog dalampasigan ng Black Sea upang pag-usapan ang kapalaran ng daigdig. [[Talaksan:Cold war europe economic alliances map en.png|thumb|Alyansang Ekonomikong Europa]] Napagkasunduan na mananatili ang impluwensiya ng USSR sa mga pook na sinakop ng Red Army sa Silangang Europa. Bukod doon, mahahati ang Germany sa apat na sona na nasa pangangasiwa ng United Kingdom, United States at France sa kanluran at ang USSR sa silangan. Hinati rin ang Berlin na nasa loob ng sona ng Soviet sa ganitong paraan. Ang kompirmasyon ng balidasyon ng Marxismo ay hindi lamang sa usapin ng pang-ekonomiyang buhay ng lipunan. Sa pusod ng mga mistipikasyon na inilako simula ng 90s ay ang ideya ng panibagong panahon ng pandaigdigang kapayapaan. Ang kataposan ng Cold War, ang paglaho ng bloke sa silangan, na sinabi ni Reagan na "Imperyo ng Dimonyo", ay di umanong tatapos sa iba't-ibang armadong labanan bunga ng bangayan ng dalawang imperyalistang bloke mula 1947. Sa harap ng mistipikasyong ito hinggil sa posibilidad ng kapayapaan sa ilalim ng kapitalismo, laging binigyang diin ng marxismo ang imposibilidad para sa mga burges na estado na pawiin ang kanilang pang-ekonomiya at militar na tunggalian, laluna sa panahon ng pagbulusok-pababa. Kaya nagawa naming sumulat noong Enero 1990 na "Ang paglaho ng imperyalistang berdugong Ruso, at ang napipintong paglaho ng bloke sa pagitan ng Amerika at kanyang dating mga ‘kasosyo', ay magbukas ng pintuan para sa mas maraming lokal na bangayan. Ang mga tunggalian at labanang ito ay hindi, sa kasalukuyang mga sirkunstansiya, tutungo sa isang pandaigdigang labanan...Sa kabilang banda, dahil sa pagkawala ng disiplinang ipinataw ng presensiya ng mga bloke, ang mga labanang ito ay magiging mas marahas at mas marami, sa partikular, syempre, sa mga lugar na pinakamahina ang proletaryado". Hindi nagtagal, kinumpirma ng pandaigdigang kalagayan ang analisis na ito, ng pumutok ang unang digmaan sa Golpo sa Enero 1991 at ang digmaan sa dating Yugoslavia sa taglagas ng naturang taon. Magmula noon, walang hinto na ang madugo at barbarikong mga labanan. Hindi na namin malagay lahat dito pero mapansin natin sa partikular: Hindi na nagmumulto ang digmaan sa pandaigdigang saklaw, pero nakita natin ang pagkalag ng kadena ng imperyalistang mga antagonismo at lokal na mga digmaan na direktang may kaugnayan sa malalaking kapangyarihan, sa partikular ang pinakamakapangyarihan sa kanilang lahat, ang Amerika. Ang Amerika, na sa ilang dekada ay naging ‘pulis ng mundo', ay nagsisikap na patuloy itong ipatupad at palakasin ang kanyang papel sa harap ng ‘panibagong pandaigdigang kaguluhan' na lumitaw pagkatapos ng Cold War. Subalit habang seryoso nitong ginampanan ang kanyang papel, hindi ito ginawa para sa layuning makamit ang istabilidad sa mundo kundi para mapanatili ang kanyang liderato sa mundo, na lalong pinahina ng katotohanang wala na ang semento para pagkaisahin ang bawat imperyalistang bloke - ang banta mula sa karibal na bloke. Sa pagkawala ng ‘bantang Sobyet', ang tanging paraan para maipataw ng Amerika ang kanyang disiplina ay umasa sa kanyang pangunahing lakas, ang kanyang malaking superyoridad sa antas militar. Pero sa paggawa nito, ang imperyalistang polisiya ng Amerika ay siyang naging isa sa pangunahing mga salik ng pandaigdigang instabilidad.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=33}}</ref> The United States, Britain, France, Canada, Australia, New Zealand and several other countries began the massive "Berlin airlift", supplying West Berlin with food and other provisions.<ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=65-70}}</ref> [[Talaksan:C-47s at Tempelhof Airport Berlin 1948.jpg|thumb|Pagbabawas ng C-47s sa [[Internasyonal na Paliparan ng Tempelhof|paliparang Tempelhof]] sa Berlin sa kasagsagan ng Berlin Blockade.]] Ang pagpasok ng Demokratang si Barak Obama sa pagiging pinuno ng pangunahing kapangyarihan sa mundo ay nagluwal ng lahat ng klaseng ilusyon hinggil sa posibilidad ng pagbabago sa estratehikong oryentasyon ng Amerika, isang pagbabago na magbukas ng "panahon ng kapayapaan". Isa sa mga batayan ng mga ilusyong ito ay ang katotohanan na isa si Obama sa iilang senador na bumoto laban sa interbensiyong militar sa Iraq sa 2003, at hindi katulad ng kanyang Republikanong karibal na si McCain, komitido siya na paalisin ang armadong pwersa ng Amerika mula sa Iraq. Subalit ang mga ilusyong ito ay madaling bumangga sa realidad. Sa partikular, kung inisip ni Obama na umatras ang Amerika mula sa Iraq, ito ay para mapalakas ang kanyang panghihimasok sa Afghanistan at Pakistan. Dagdag pa, ang pagpapatuloy ng polisiyang militar ng Amerika ay malinaw na makita ng gawin ng bagong administrasyon na Kalihim ng Depensa si Gates, na nominado ni Bush.<ref name="miller26">{{Harvnb|Miller|2000|p=26}}</ref> In Mayo 1949, Stalin backed down and lifted the blockade.<ref name="Gaddis 2005, p. 34">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=34}}</ref><ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=180-81}}</ref> Sa realidad, ang bagong oryentasyon ng diplomasyang Amerika ay sumasang-ayon sa balangkas na nasa itaas. Ang kanyang layunin ay para makuha pa rin ang paghahari ng Amerika sa mundo sa pamamagitan ng kanyang superyoridad sa militar. Kaya ang kilos ni Obama para palakasin ang diplomasya ay para makaipon ng panahon at ispasyong kailangan para sa hindi maiwasang imperyalistang interbensiyon sa hinaharap ng kanyang militar, na sa kasalukuyan ay napakanipis at lubhang pagod na para isustini ang isa pang teatro ng digmaan kasabay ng Iraq at Afghanistan. [[Talaksan:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|left|thumb|Si Pangulong Truman, habang lumalagda sa '''''National Security Act of 1947''''' na kasama ang bisita sa Opisinang Oval.]] Subalit, gaya ng laging binigyang diin ng IKT, merong dalawang magkaibang opsiyon sa loob ng burgesya para makamit ang layunin nito: Ang unang opsiyon ay pinatupad ni Clinton sa kataposan ng 90s sa dating Yugoslavia, kung saan nagawa ng Amerika na makuha ang suporta ng pangunahing mga kapangyarihan sa kanlurang Uropa, sa partikular Alemanya at Pransiya, para makipagtulungan sa pambobomba ng NATO sa Serbia para pilitin itong iwanan ang Kosovo.<ref name="oneil15">{{cite book|last=O'Neil|first=Patrick|title=Post-communism and the Media in Eastern Europe|publisher=Routledge|year=1997|isbn=0714647659|p=15-25}}</ref> Ang ikalawang opsiyon ay ginamit sa digmaan sa Iraq sa 2003, na nangyari sa kabila ng mariing pagtutol ng Alemanya at Pransiya, na sa panahong ito, ay suportado ng Rusya sa loob ng UN Security Council. Subalit, alinman sa mga opsiyong ito ay hindi napigilan ang paghina ng liderato ng Amerika. Ang polisiya na ipilit ang mga bagay, na nakita sa dalawang termino ni Bush Junior, ay nagbunga hindi lang ng kaguluhan sa Iraq, na hindi na mapangibabawan, kundi sa lumalaking pagkakahiwalay ng diplomasyang Amerikano, na makita partikular sa ilang bansa na sumuporta sa Amerika sa 2003, tulad ng Espanya at Italya, ay lumayo na mula sa adbenturismo sa Iraq (hindi pa kasama ang patagong pagdistansiya ni Gordon Brown at gobyernong Britanya mula sa walang kondisyon na suporta na binigay ni Tony Blair sa adbenturismo sa Iraq). Sa panig nito, ang polisiyang "kooperasyon" na nais ng mga Demokrata ay walang katiyakan na makuha ang katapatan ng mga kapangyarihang nais kabigin ng Amerika sa kanyang gawaing militar, partikular dahil nagbigay ito sa ibang kapangyarihan ng mas malawak na puwang ng maniobra para itulak ang kanilang sariling interes. Sa ngayon, halimbawa, ang administrasyong Obama ay nagpasya ng mas pampalubag-loob na polisiya sa Iran at mas mahigpit naman sa Israel, dalawang oryentasyon na patungo sa iisang direksiyon dahil halos lahat ng mga Unyong Uropeo, laluna ang Alemanya at Pransiya, dalawang bansang naglalayong muling makuha ang kanilang dating impluwensiya sa Iraq at Iran. Ang oryentasyong ito ay hindi makapigil sa paglitaw ng mayor na mga tunggalian ng interes sa pagitan ng mga bansang ito at ng Amerika, laluna sa bahagi ng silangang Uropa (kung saan sinisikap ng Alemanya na mapanatili "de-prebilihiyong" relasyon sa Rusya) o Aprika (kung saan ang dalawang paksiyon na siyang dahilan ng karahasan at kaguluhan sa Congo ay sinusuportahan ng Amerika at Pransiya). Sa mas pangkalahatan, ang paglaho ng pagkahati ng mundo sa dalawang malaking bloke ay nagbukas ng pintuan para sa mga ambisyon ng nasa ikalawang antas ng mga imperyalista na lalupang nagpagulo sa internasyunal na sitwasyon. Ito ang kaso halimbawa sa Iran, na ang layunin ay makuha ang dominanteng posisyon sa Gitnang Silangan sa ilalim ng bandilang paglaban sa "Makapangyarihang Satanas" na Amerika at sa paglaban sa Israel. May malawak na kaparaanan, pinalawak ng Tsina ang kanyang impluwensiya sa ibang kontinente, partikular sa Aprika kung saan ang kanyang lumalaking pang-ekonomiyang presensiya ang batayan para sa diplomatiko at militar na presensiya, gaya ng nangyari sa digmaan sa Sudan. Kaya ang perspektiba na haharapin ng mundo matapos mahalal si Obama bilang pinuno ng pinakamalaking kapangyarihan sa mundo ay hindi pundamental na kaiba sa sitwasyon na nangibabaw hanggang ngayon: patuloy na komprontasyon sa pagitan ng mga kapangyarihan ng una o ikalawang hanay, patuloy na barbarikong mga digmaan na may mas mapaminsalang resulta (gutom, epidemya, malawakang dislokasyon) para sa mga populasyon na namuhay sa pinag-aagawang mga erya. Dapat din nating ikonsidera kung ang instabilidad na tinulak ng paglala ng krisis sa kabuuang serye ng mga mahirap na bansa ay hindi magbunga ng intensipikasyon ng mga komprontasyon sa pagitan ng pangkating militar sa loob ng mga bansang ito, na tulad ng dati, may partisipasyon ng iba't-ibang imperyalistang kapangyarihan. Naharap sa ganitong sitwasyon, si Obama at ang kanyang administrasyon ay hindi kayang ipagpatuloy ang mapandigmang mga polisiya ng kanyang mga nasundan, tulad ng nakita natin sa Afghanistan halimbawa, isang polisiya na kahalintulad ng lumalaking barbarismong militar. ==== Digmaang Sobyet-Afghan ==== {{see|Digmaang Sobyet-Afghan}} [[Talaksan:SovietInvasionAfghanistanMap.png|thumb|right|250px|Ang Pagsalakay ng Sobyet]] Ang Afghanistan ay sumang-ayon sa pamamagitan ng 1,747, si [[Ahmad Shah Abdali]], na pinasiyahan hanggang sa kanyang kamatayan 1772 Ang rehiyon ay dati nanirahan ng ilang iba't-ibang grupo ng mga pambansang upang malutas. Sa panahon ng 1800s at unang bahagi ng 1900s tried parehong Russia at ang British Empire upang makontrol ang Afghanistan, at pagkatapos, ito ay sa pagitan ng mga dakilang kapangyarihan (Britain kinokontrol na sa panahon na iyon malaking bahagi ng Timog Asya). Ito ay nagdulot, maki alia, sa tatlong mga Anglo-Afghan digmaan, kung saan ang ikatlong natapos na ang nanalo Afghans pinananatili nito sa pagsasarili. Afghanistan ay matapos na ito na gumagana ng maayos, albeit mahirap, relihiyon para sa monarkiya tungkol sa 300 taon. Nasasalungat sa mga dati na imahe ng Taliban at veils, ito ay isang napaka-liberal na bansa na may isang ayon sa kaugalian nagsasarili kanayunan. Problema ay maaaring lumabas dahil, subalit, at kahit na [[Afghanistan]] ay kanyang makatarungang bahagi ng demagogues at insurgents, at mag-alaga ng mga problemang ito bago namin nakuha ang isang pyudal na sistema kung saan ang vassals kinuha sa pangangalaga ng mga problema sa mga lokal na level (mga vassals Gusto mamaya play ng isang malaking papel na ginagampanan sa digmaan). [[Talaksan:BMD-1 in Afghanistan.jpg|thumb|left|250px|Mga Sobyet na paratroopers, sakay ng [[BMD-1]] sa [[Kabul]]]] 1,973 ibagsak, gayunman, ang huling hari, Zahir Shah, sa isang walang dugo kapalaran sa pamamagitan ng kanyang mga pinsan, Mohammed Daoud, na mamaya ibinigay ang kanyang sarili na itinalaga sa unang pangulo ng bansa.<ref name=GarthoffPages1017-1018>{{cite book|last=Garthoff|first=Raymond L.|title=Détente and Confrontation|location=Washington D.C.|publisher=The Brookings Institute|year=1994|pages=1017–1018}}</ref><ref>{{cite book|last=Arnold|first=Anthony|title=Afghanistan’s Two-Party Communism: Parcham and Khalq|location=Stanford|publisher=Hoover Institution Press|year=1983|page=96}}</ref> Rehimeng ito pinasiyahan hanggang 1,978, kapag ang mga partido komunista PDPA isinasagawa ang tinatawag na Saur rebolusyon at sa mga lider Noor Mohammed taraki ang naging bagong pangulo. Magkano pinasiyahan ang mga Sobyet rebolusyon ay di maliwanag, pero ang mga ito sa anumang paraan ay kasangkot diyan ay walang pag-aalinlangan (para sa mga halimbawa, ay ang pulutong ng mga [[Kasim Husseini]], ipinadala mula sa Russia para sa tunay na dahilan). Ang aming mga pagsusulit ay na bagaman ang mga Sobyet malinaw naman appreciated at suportado ng Saur rebolusyon, sinabi nila wala na impluwensiya ng mga kaganapan, maliban na ito marahil ay sa at nagsimula ang lahat ng ito, sila ay sa ibang salita ang isang papel sa Afghan rebolusyon, maihahambing sa [[Germany]]'s papel sa [[Russian]].<ref>{{cite book|last=Fisk|first=Robert|title=The Great War for Civilisation: the Conquest of the Middle East|location=London|publisher=Alfred Knopf|year=2005|pages=40–41|isbn=1-84115-007-X}}</ref> Revolutionaries nakatutok sa Kabul, na kung saan din pinamamahalaang upang makakuha ng kontrol kapag ito ay na-iisip na sa pamamagitan ng panalong ang pangunahing Estado ay manalo sa bansa, kung saan ang mga populasyon sa mga nayon at bukid na lugar, parang hindi halata ito. Palagay na ito ay bahagyang tama, karamihan ng populasyon ay relatibong sa una natural sa pamamagitan ng pagbabago ng kapangyarihan, ngunit ito ay overturned kapag ang PDPA partido ay nagsimulang ipatupad ang mga pagbabago sa mga magdala ng bansa para maging isang tunay na komunista ng estado na kung saan ang mga Sobyet modelo. Problema lumitaw kapag PDPA ng mga ideya tungkol sa nakaplanong ekonomiya, at sekularismo ay hindi appreciated sa Afghanistan's liberal, konserbatibo Muslim (ang mga partido ay sa isip na ang komunismo ay magkaroon ng isang makabuluhang epekto sa pampolitika na klima ilagay sa aming mga isip).<ref>{{Cite web |title=''The Soviet Invasion of Afghanistan in 1979: Failure of Intelligence or of the Policy Process? - Page 7 |url=http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |access-date=2010-07-07 |archive-date=2009-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325144233/http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |url-status=dead }}</ref> Isang uri ng paggalaw ng paglaban ay nagsimula sa ilang sandali lamang matapos na ito ay may isang pulutong ng mga armadong pakikibaka. Tulad ng paglaban sa pangkalahatan ay binigyan ng pangkaraniwang pangalan Mujahedin, na kung saan ay ang maramihan ng Arabic salitang "mujahid", ibig sabihin ay "ang labanan", ngunit sa halip ay nauunawaan bilang "ang dala ng Jihad." Ang mga Muslim laban Fighters ay nagkaroon ng malakas na suporta mula sa Pakistan, kung saan ang kanilang labanan ay nakita bilang isang makatwiran pagtatanggol laban sa masama aaklas, at sa karamihan ng mga kanluranin sa mundo, kung saan ito ay makikita bilang isang mahusay na masama para sa komunismo. PDPA hinahangad militar aid mula sa Unyong Sobyet, na sa una ay napaka-urong-sulong na ang pagpapadala ng hukbo sa bansa. Sobyet Union, gayunman, ay handa sa pananalapi ang makipag-away, at may na ang pera ay maaaring bumili ng PDPA militar ng suporta mula sa mga nabanggit vassals. [[Talaksan:Muja on radio in Munda Dir.jpg|thumb|Isang mandirigmang [[mujahideen]] sa[[Kunar]] na gumagamit ng kommunikasyon.]] Kahit sa loob ng PDPA ay, gayunman, ang labanan, sa pagitan ng matinding Khalqisterna at ang mas katamtaman Parchamisterna. Mga kasalungat na humantong sa presidente taraki, na belonged Parchamisterna, bigti ang tag-init ng 1,979 at ang Khalqisternas lider Hafizullah Amin ipinahayag ang kanyang sarili sa bagong pangulo. Amin ay very hard sa populasyon (tungkol sa 1.5 million<ref>Gregory Feifer ''The Great Gamble'', pp.169-170</ref> Afghans ay tinatayang may namatay sa panahon ng kanyang kaharian ng takot), habang siya ay gumanap ng isang nakakagulat na malambot na linya ng mga banyagang patakaran tungo sa Estados Unidos at Pakistan, na humantong sa Sobyet paglusob Pasko 1979 Ang pagsalakay ay hindi itinuro laban sa mga rebels pagsalungat, ngunit laban sa mga Komunista na pamahalaan, na kung saan sila sa una suportado.<ref>{{cite book | last = Yousaf, Mohammad & Adkin, Mark | title = Afghanistan, the bear trap: the defeat of a superpower | year= 1992 | publisher = Casemate |isbn= 0 9711709 2 4| pages= 159}}</ref> ==== Panunungkulan ni Mihail Gorbačëv ==== [[Talaksan:Reagan and Gorbachev signing.jpg|thumb|250px|right|Si [[Mga Pangulo ng Estados Unidos|Pangulo]] [[Ronald Reagan]] at Sekretyang Heneral ng Sobyet [[Mihail Gorbačëv]] na pinipirmahan ang [[Kasunduang Intermediate-Range Nuclear Forces|Kasunduang INF]] , noong 1987.<ref>[http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1282/is_n12_v42/ai_9119705 The red blues&nbsp;— Soviet politics] by Brian Crozier, ''[[National Review]]'', 25 Hunyo 1990.</ref>]] Noong 1985, nahirang na pinuno ng Partidong Komunista si Gorbachev. Sa simula pa lamang ng kanyang pamumuno, ipinadama na niya ang pagpapatupad sa mag ng pagbabagong Radikal. Pinakasentro ng mga Radikal na repormang kanyang ipinatupad ang tinatawag na Perestroika o pagrereorganisa o pagrereestruktura. Pangunahing prinsipyo ng Perstroika ang nagsasaad na hindi kailanman maaaring gamitin ang Sandatang Nuklear upang matupad ang layuning Pampolitika, Ekonomik at ideolohikal ng isang Bansa. Batay dito, walang saysay at hindi makatwiran ang Armas-Nuklear. Sa anumang digmaan magagamit ang Armas-Nuklear , walang maituturing na panalo o natalo sapagkat mawawala ang kabihasnan ng buong Daigdig<ref>[http://www.rspp.su/sobor/conf_2006/istoki_duh_nrav_crisis.html Origins of Moral-Ethical Crisis and Ways to Overcome it] by V.A.Drozhin Honoured Lawyer of Russia.</ref>. == Patakaran == {{see|Mga Konstitusyon ng Unyong Sobyet}} Para sa unang pagkakataon ay sa 1923 sa ang Sobiyet Union binuo ng isang buong saligang batas, ang Sobiyet Saligang-Batas ng 1924 . Ito ay sa 1936 sa pamamagitan ng Stalin Saligang Batas papalitan. Pormal, ang Sobiyet Union ay isang pederal na unyon ng mga manghahalal estado ( republics ), sa katunayan ito ay isang centrally -pinamamahalaan, at ang Russian SFSR-dominado estado. Panggalan lamang, ito ay democratically sa pamamagitan ng mga konseho ng Russian Совет / o ang Sobiyet parliyamento pinasiyahan. Ang tunay na kapangyarihan ay ngunit palaging kasama ang pamumuno ng Partido Komunista ng Sobiyet Union , ang bansa lalo na sa ilalim ng Stalin totalitaryo , mamaya sa halip diktatoryal maghahari. Sa katapusan ng USSR undertook Mikhail Gorbachev sa ilalim ng susi salita glasnost at perestroika pagsisikap at epektibong demokratikong institusyon sa kitang ipakilala. Ang Pamahalaan ng Sobiyet Union ay hindi lamang ang mananagot para sa mga batas, pangangasiwa at kapangyarihan ng bansa kundi pati na rin pinamamahalaang ang ekonomiya. Ang pangunahing mga pampolitikang mga desisyon kinuha sa pamamagitan ng mga pangunahing institusyong pampolitika ng bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s ay ang pormal na estruktura ng estado na katulad ng sa kanluran sistemang pampolitika na inayos. Ito magtakda ng isang saligang-batas, ang lahat ng institusyon ng estado at isang garantiya sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitikang karapatan at mga karapatan bilang mamamayan. Ang isang pambatasan kapangyarihan, ang Kongreso ng People's Deputies at isang permanenteng pambatasan Konseho, ang kataas-taasang Sobyet , bilang isang kinatawan ng katawan na kumakatawan sa kapangyarihan ng mga tao. Ang kataas-taasang Sobyet inihalal ang presidyum , ang Chairman rin ay nagsilbi bilang pinuno ng estado at supervised ng Konseho ng People's Commissars, mamaya ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ng mga executive kapangyarihan. Ang Chairman ng Konseho ng People's Commissars, na ang halalan ay na-confirm sa pamamagitan ng kongreso ay ang pinuno ng pamahalaan. Isang verfassungsbasierte puwersa ng hukuman ay kinakatawan ng isang sistema ng korte, ang chief ng Korte Suprema ay. Ang Korte Suprema ay responsable para sa pagsubaybay ng legalidad ng mga institusyon ng pamahalaan. Ayon sa Saligang-Batas ng 1977, ang bansa ay isang pederal na estruktura, exhorting ang iba't-ibang mga republics ng mga tiyak na pinakamataas na puno mga karapatan (hal. ang desisyon sa politika minorya). Sa pagsasanay, gayunman, marami sa mga tungkulin ng iba't-ibang mga institusyon ng pamahalaan mula sa mga lamang awtorisadong partido, CPSU ang gumanap. Ang tunay pundasyon, at patakaran ng mga desisyon na nakuha sa pamamagitan ng partido at tinanggap ng pamahalaan, sa halip ang mga desisyon ng partido ratified bilang batas mismo ay nagpasya. Ang bilang ng mga iba't-ibang mekanismo nakasisiguro na ang pamahalaan ay sumali sa mga desisyon ng partido. Habang naroon ay ang mga mamamayan ng Sobiyet Union upang magpasya sa lahat ng mga halalan, kung saan ang kandidato na kanilang pinili, ngunit bilang na kabilang sa lahat ng kandidato ng Partido Komunista at had sa ay inilabas up sa pamamagitan ng mga partido, ay ang Partido Komunista at ibahagi ang lahat ng mga mahahalagang posisyon sa pamahalaan sa mga tao ng partido pamumuno sa ay tapat. Ang mga tao sa mga posisyon ng pamahalaan ay mahigpit na supervised ng CPSU, upang maiwasan ito differed mula sa mga opisyal na linya. Ang pangunahing gawain ng ehekutibo sangay , ang Konseho ng mga ministro, ay ang pamamahala ng ekonomiya. Ang Konseho ng ministro ay sa buong panahon ng kanyang buhay sa Partido Komunista abala tapat sa politiko, ang chairman ng Konseho ng mga ministro ay palaging isang miyembro ng Politburo, ang central tagahatol ng CPSU. Kadalasan ito ay din ang Pangkalahatang Kalihim ng Partido ang kanyang sarili, ang chairman ay isang nangingibabaw na posisyon sa ibabaw ng iba pang mga ministro. Ayon sa Saligang-Batas ng 1978 ay ang pinakamataas na pambatasan katawan ng Sobiyet Union ng Kongreso ng People's Deputies .Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng isang mas maliit na, permanenteng legislative Assembly, ang kataas-taasang Sobyet sa chairman nito, ang pinuno ng estado ay sa parehong oras. Kahit ang Kongreso ng People's theory ay nag-iisa ang mga karapatan sa magpatibay batas, siya ay nakilala lamang bihira, sa draft batas ng Partido, ang Konseho ng mga ministro at ang kataas-taasang Soviets sa sumang-ayon. == Politika == {{see|Politika ng Unyong Sobyet}} {{see|Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable" |- ! Pinuno ng Estado !! Pinuno ng Pamahalaan |- | : Pinuno ng Komite ng Sentrong Ehekutibo: * [[Kamenev, Lev Borisovich|L. B. Кamenev]] (mula noong Oktubre 27 (Nobyembre 9) 1917), * [[Sverdlov, Yakob|Y. Sverdlov]] (с 8 Nobyembre (21 Nobyembre) 1917), * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] (с 30 Marso 1919). : (Presidyum ng Ehekutibong Komite Sentral) USSR: * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] 1938—1946 * [[Shvernik, Nikolai Mihailovich|Н. М. Shvernik]] 1946—1953 * [[Voroshilov, Clement Еfremovich|К. Е. Voroshilov]] 1953—1960 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] 1960—1964, Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU (1964—1982) * [[Mikoyan, Аnastas Ivanovich|A. I. Мikoyan]] 1964—1965 * [[Podgorny, Nikolai Viktorovich|N. V. Podgorny]] 1965—1977 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] (1977—1982), Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU PKSU (1964—1982) * [[Andropv, Yuri Vladimorovich|Y. V. Аndropov]] (1983—1984), Kalihim-Heneral ng PKSU(1982—1984) * [[Chernenko, Кonstantin Ustinovich|К. U. Chernenko]] (1984—1985), Kalihim-Heneral ng PKSU (1984—1985) * [[Gromyko, Аndreiy Аndreyevich|А. А. Gromyko]] (1985—1988) * [[Gorbachev, Mihail Sergeyevich|М. S. Gorbachev]] (1985—1991), Kalihim-Heneral ng KPSU 1985—1991. : Президент СССР: * М. С. Горбачёв [[15 марта]] 1990 — [[25 декабря]] 1991. | : Председатели Совета Народных Комиссаров (с [[15 апреля]] [[1946 год]]а — Совета Министров) СССР: * [[Ленин, Владимир Ильич|В. И. Ленин]] (1922—1924) * [[Рыков, Алексей Иванович|А. И. Рыков]] (1924—1930) * [[Молотов, Вячеслав Михайлович|В. М. Молотов]] (1930—1941) * [[Сталин, Иосиф Виссарионович|И. В. Сталин]] (1941—1953), генеральный секретарь ЦК ВКП (б) (КПСС) в 1922—1934 * [[Маленков, Георгий Максимилианович|Г. М. Маленков]] (март 1953—1955) * [[Булганин, Николай Александрович|Н. А. Булганин]] (1955—1958) * [[Хрущёв, Никита Сергеевич|Н. С. Хрущёв]] (1958—1964), первый секретарь ЦК КПСС в 1953—1964 * [[Косыгин, Алексей Николаевич|А. Н. Косыгин]] (1964—1980) * [[Тихонов, Николай Александрович|Н. А. Тихонов]] (1980—1985) * [[Рыжков, Николай Иванович|Н. И. Рыжков]] (1985—1991) : Премьер-министр СССР: * [[Павлов, Валентин Сергеевич|В. С. Павлов]] (1991) : Председатель [[Комитет по оперативному управлению народным хозяйством СССР|КОУНХ СССР]], [[Межреспубликанский экономический комитет СССР|МЭК СССР]]: * [[Силаев, Иван Степанович|И. С. Силаев]] (1991) |} {{Wikisource|Treaty on the Creation of the USSR}} Noong huling 1980's, ang gobyerno ay nagpakita ng maraming karakter sa kilalang demokratikong liberal ng sistemang pampolitika. Sa karamihan, ang konstitusyon at nagtayo ng ibat-ibang organisasyon ng gobyerno at grantiya ang mga mamamayan ng pampolitika at karapatang pantao. Ang lehislatura at binubuo ng [[Congress of People's Deputies]],at ang matibay na lehislatura, ang [[Supremong Sobyet]], at [[Council of Ministers of the USSR|Council of Ministers]]<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure</ref><ref>http://law.jrank.org/pages/7663/Inquisitorial-System.html</ref>. Ang pamahalaan ng Unyong Sobyet ay ibibigay sa ekonomiya ng bansa at lipunan. Ito ay ipinatupad sa desisyon na ginawa ng mga nangungunang mga institusyong pampolitika sa bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s, ang gobyerno ay lumitaw na magkaroon ng maraming mga katangian sa karaniwang sa liberal demokratikong sistemang pampolitika. Halimbawa, ang saligang batas ng isang itinatag lahat ng mga organisasyon ng pamahalaan at ibinibigay sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitika at sibiko karapatan. Ang isang pambatasan katawan, ang Kongreso ng People's Deputies , at ang kanyang nakatayo lehislatura, ang kataas-taasang Sobyet , kinakatawan ang prinsipyo ng soberanya popular. Ang kataas-taasang Sobyet, kung saan ay isang inihalal chairman na nagbigay pinuno ng estado, oversaw ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ang executive sangay ng pamahalaan. Ang chairman ng Konseho ng mga ministro, na ang pagpili ay inaprobahan ng kataas-taasang Sobyet, nagbigay pinuno ng pamahalaan. Ang isang constitutionally based panghukuman sangay ng pamahalaan kasama ang isang hukuman na sistema, buhok sa pamamagitan ng Kataas-taasang Hukuman, na noon ay responsable para sa overseeing ang pagtalima ng Sobyet batas sa pamamagitan ng pamahalaan katawan. Ayon sa 1977 Saligang Batas Sobyet , ang gobyerno ay nagkaroon ng mga pederal na estruktura, na nagpapahintulot sa republics ng ilang kapangyarihan sa pagpapatupad ng patakaran at nag-aalok ng national minorities ang anyo ng pagsali sa pamamahala ng kanilang sariling mga gawain. Sa pagsasanay, gayunman, ang gobyerno ay kitang-kita differed mula sa Western sistema. In the late 1980s, the CPSU performed many functions that governments of other countries usually perform. Sa huli 1980s, ang CPSU ginanap sa maraming mga function na ang mga pamahalaan ng ibang bansa ay karaniwang gumanap. For example, the party decided on the policy alternatives that the government ultimately implemented. Halimbawa, ang mga partido ay nagpasya sa ang alternatibo patakaran na pamahalaan ang ipinatupad sa huli. The government merely ratified the party's decisions to lend them an aura of legitimacy. Ang pamahalaan lamang ratified desisyon ng partido sa bang ipahiram sa kanila ang isang aura ng pagkalehitimo. Ang CPSU ay ang ginagamit ng iba't-ibang pamamaraan upang matiyak na ang pamahalaan ng adhered upang ang mga patakaran. Ang mga partido, ang paggamit nito nomenklatura kapangyarihan, inilagay nito loyalists sa mga posisyon ng pamumuno sa buong pamahalaan, kung saan sila ay napapailalim sa kaugalian ng demokratikong sentralismo.Ang katawan ng partido ay malapit na binabantayan ang kilos ng Ministries pamahalaan, mga ahensiya, at lehislatibong organo. Ang nilalaman ng Saligang Batas ng Sobyet differed sa maraming mga paraan mula sa tipikal na konstitusyong kanluranin. Ito ay karaniwang inilalarawan sa mga umiiral na mga relasyon pampolitika, gaya ng tinukoy sa pamamagitan ng CPSU, sa halip na prescribing ng isang magandang hanay ng mga pampolitikang mga relasyon. Ang Saligang Batas ay mahaba at detalyadong, pagbibigay ng teknikal na detalye para sa mga indibidwal na organo ng pamahalaan. Ang Saligang Batas kasama pampolitikang pahayag, tulad ng mga banyagang patakaran ng mga layunin, at ibinigay ng isang panteorya kahulugan ng estado sa loob ng ideological framework ng Marxism-Leninism . Ang CPSU pamumuno ay maaaring radically baguhin ang saligang batas o muling paggawa ito ganap na, tulad ng ito ay ilang ulit sa buong kasaysayan nito. Ang Sanggunian ng mga ministro sa tamang bilang ng executive body ng pamahalaan. Its most important duties lay in the administration of the economy. Ang pinaka-mahalagang mga tungkulin ilatag sa pangangasiwa ng ekonomiya. The council was thoroughly under the control of the CPSU, and its chairman—the Soviet prime minister —was always a member of the Politburo . Ang mga konseho ay lubusan sa ilalim ng kontrol ng CPSU, at chairman nito-ang Sobiyet kalakasan ministro -ay palaging isang miyembro ng Politburo . The council, which in 1989 included more than 100 members, was too large and unwieldy to act as a unified executive body. Ang konseho, na sa 1989 kasama ng higit sa 100 mga kasapi, ay masyadong malaki at mahirap gamitin upang kumilos bilang isang pinag-isa katawan executive. The council's Presidium , made up of the leading economic administrators and led by the chairman, exercised dominant power within the Council of Ministers. Ang konseho ng presidyum , na binubuo ng mga pangunahing pang-ekonomiyang mga administrator at inakay ng chairman, exercised nangingibabaw na kapangyarihan sa loob ng Konseho ng mga ministro. Ayon sa Saligang Batas, bilang susugan sa 1988, ang pinakamataas na pambatasan katawan sa Sobiyet Union ay ang Kongreso ng People's Deputies, na convened sa unang pagkakataon Mayo 1989. Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng kongreso nakatayo, ang kataas-taasang Sobyet, at ang halalan ng mga pinuno ng Kataas-taasang Sobyet, na sa tamang bilang pinuno ng estado. Sa teorya, ang Kongreso ng People's Deputies at ang kataas-taasang Sobyet ay malaki sa lehislatibong kapangyarihan. Sa pagsasanay, gayunman, ang Kongreso ng People's Deputies matugunan at madalang lamang upang maaprubahan ang mga desisyon na ginawa ng partido, ang Konseho ng mga ministro, at ang kanyang sariling mga kataas-taasang Sobyet. Ang kataas-taasang Sobyet, ang presidyum ng Kataas-taasang Sobyet, ang chairman ng kataas-taasang Sobyet, at ang Konseho ng ministro ay malaking kapangyarihan na gumawa ng batas na batas, decrees, resolution, at umiiral na mga order sa populasyon. Ang Kongreso ng People's Deputies ay ang kapangyarihan upang pagtibayin mga desisyon. ==== Sistemang Panghukuman ==== {{see|Mga Batas ng Unyong Sobyet}} Ang puwersa ng hukuman ay hindi malaya mula sa iba pang sangay ng pamahalaan. Ang Korte Suprema supervised ang mas mababang korte at inilapat ang batas bilang itinatag ng Saligang-Batas o bilang interpreted sa pamamagitan ng Kataas-taasang ang Sobyet. Ang Constitutional pagkapansin Committee susuriin ang constitutionality ng batas at gawa. Ang Sobiyet Union utilized ang pansiyasat sistema ng batas Romano , na kung saan ang hukom, prokurator, at pagtatanggol abogado trabaho collaboratively upang maitaguyod ang katotohanan. ==== Ang Estadong Sobyet ==== Ang Unyong Sobyet ay isang pederal na estado na binubuo ng 15 republics (16 sa pagitan ng 1946 at 1956) ay sumali sa sama-sama sa isang kusang-loob theoretically unyon; ito ay ang manilay-nilay sitwasyon na binuo ang batayan ng Byelorussian at Ukrainian SSRs pagiging kasapi sa [[United Nations]] . Sa iba, isang serye ng mga teritoryal na yunit na binubuo ng republics. Ang republics din na nakapaloob HURISDIksiyon naglalayong maprotektahan ang interes ng pambansang minorities. Ang republics ay kanilang sariling mga constitutions, na, kasama ang lahat ng kasapi sa unyon Saligang Batas, ay nagbibigay ng panteorya dibisyon ng kapangyarihan sa Sobiyet Union. Lahat ng mga republics maliban Russian SFSR ay ang kanilang sariling mga partido komunista. Sa 1989, gayunman, ang CPSU at ang sentral na pamahalaan pinanatili ang lahat ng makabuluhang kapangyarihan, setting ng mga patakaran na na-executed by republikano, probinsiya, oblast, at distrito na pamahalaan. Ang isa ay ang Sobiyet ng Union , na katawanin mga tao nang walang itinatangi, at ang mga Sobyet ng mga nasyonalidad , na kinakatawan ng iba't-ibang ethnicities sa Union ng Sobiyet Sosyalista Republics. ==== Pinuno ng Konseho ng Mamamayang Komisar ng Unyong Sobyet<ref>{{cite web|author=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure |title=inquisitorial procedure (law) - Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com|accessdate=2010-05-16}}</ref> ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" ! !! Pangalan !! Panunungkulan !! Komento |- | [[Talaksan:Mikhail Gorbachev 1987 Cropped.jpg|90px|Mikhail Gorbatsjov]] || [[Mikhail Gorbachev]] || 1985–1991 || Si Gorbachev ang nagpatigil ng mga transaksiyon ng buong unyon. |- | || [[Konstantin Chernenko]] || 1984–1985 || Si Chernenko ay namuno sa 13 hukbo ng unyon, siya ang ikaanim ng [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]]. |- | || [[Yuri Andropov]] || 1982–1984 || Namuno si Andropov sa Rebolusyong Hungarian at ikalimang Sekretarya Heneral. |- | [[Talaksan:Brezhnev 1973.jpg|90px|Leonid Brezjnev]] || [[Leonid Brezhnev]] || 1964–1982 || Pinaganda ni Brezhnev ang ekonomiya ng kanyang bansa, at pinangalanang ''Pinakamagaling, pinaigting ang relasyon ng Unyong Sobyet sa [[Estados Unidos]] noong 1970 at pinabalik ang hukbong sobyet mula sa [[Krisis sa Afghanistan|Afghanistan 1979]]. Sa panahon ni Brezhnev, ginawa ulit ang lyriko ng pambansang awit na hindi naglalaman ng pagpuri kay Stalin. |- | [[Talaksan:Nikita Khrusjtsjov.jpg|90px|Nikita Khrusjtsjov]] || [[Nikita Khrushchev]] || 1953–1964 || Ginawa ni Khrushchev ang kanyang makakaya para pigilan ang [[Krisis sa Cuba]]. Ginawa niya ang tinatawag na de-Stalinization sa pamamagitan ng pagbura ng buong lyriko ng pambansang awit ng mga Sobyet (dahil ito ay naglalaman ng pagpuri kay Stalin), pagpapalit ng pangalan ng mga lungsod na nakapangalan kay Stalin (tulad ng Stalingrad na naging Leningrad na ngayon ay Saint Petersburg), at pagtatanggal sa mga istatwa ni Stalin. |- | || [[Georgy Malenkov]] || 1953 || Ama ni Malenkov si Stalin na kilala sa buong bansa, at inagaw sa kanya ang kapangyarihan. |- ||| [[Joseph Stalin]] || 1924–1953 || Si Stalin ang heneral na nagpapanalo ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa Unyong Sobyet at gumawa ng mga reporma na makakatulong sa bansa, mas lalo sa ekonomiya na malaki ang kontribusyon. Kilala rin siya sa mga marahas na pagpatay sa mga "kalaban ng komunismo", at ang pagpatay na ito ay tinatawag na "Great Purge". |- ||| [[Vladimir Lenin]] || 1922–1924 || Si Lenin ang nagtatag ng buong Unyong Sobyet at namuno sa mga [[Bolsheviks]]. |} [[Talaksan:Moscow Kremlin.jpg|thumb|250px|Ang [[Moscow Kremlin]], ang opisyal na tirahan ng gobyernong Unyong Sobyet.]] * 1917–1922 – [[Lenin|Vladimir Lenin]] * 1922–1953 – [[Stalin|Joseph Stalin]] * 1953–1955 – [[Georgi Malenkov]] * 1955–1964 – [[Nikita Khrushchev]] * 1964–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Chernenko]] * 1985–1991 – [[Mihail Gorbačëv]] <timeline> ImageSize = width:800 height:100 PlotArea = width:700 height:80 left:0 bottom:20 DateFormat = yyyy Period = from:1917 till:1991 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1920 # there is no automatic collision detection, # so shift texts up or down manually to avoid overlap Define $dy = 25 # shift text to up side of bar PlotData= bar:Leaders color:red width:75 mark:(line,white) align:left fontsize:S from:start till:1922 shift:(-10,$dy) text:[[Lenin|Vladimir~Iljits~Lenin]] from:1922 till:1953 shift:(-30,$dy) text:[[Stalin|Josif Stalin]] from:1953 till:1955 shift:(-7,-5) text:[[Georgi Malenkov|Georgi]]~[[Georgi Malenkov|Malenkov]] from:1955 till:1964 shift:(-40,$dy) text:[[Nikita Hruštšov]] from:1964 till:1982 shift:(-35,$dy) text:[[Leonid Brežnev]] from:1982 till:1984 shift:( -7, 5) text:[[Juri Andropov|Juri]]~[[Juri Andropov|Andropov]] from:1984 till:1985 shift:( -3,-20) text:[[Konstantin Tšernenko|Konstantin]]~[[Konstantin Tšernenko|Tšernenko]] from:1985 till:end shift:(-25,$dy) text:[[Mihail Gorbatšov|Mihail]]~[[Mihail Gorbatšov|Gorbatšov]] </timeline> ==== Pinuno ng Sentral na Ehekutibong Komisyon ng Lahat ng Kongresong Ruso ng Sobyet ==== * 1917 – [[Lev Kamenev]] * 1917–1919 – [[Jakov Sverdlov]] * 1919–1946 – [[Mihail Kalinin]] * 1946–1953 – [[Nikolai Švernik]] * 1953–1960 – [[Kliment Vorošilov]] * 1960–1964 – [[Leonid Brežnev]] * 1964–1965 – [[Anastas Mikojan]] * 1965–1977 – [[Nikolai Podgornyi]] * 1977–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1983 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1983–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Tšernenko]] * 1985 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1985–1988 – [[Andrei Gromyko]] * 1988–1991 – [[Mihail Gorbašev]] == Mga ugnayang panlabas pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig == {{see|Mga Ugnayang Panlabas ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:CEMA members.png|thumb|Mapa ng [[Comecon]] (1986) na kung saan kasama ang Unyong Sobyet at ang mga kakampi nito.<br /> {{legend|#C00000|kasapi}} {{legend|#FF40FF|mga kasaping hindi nakipagtulungan}} {{legend|#FF0000|kasali}} {{legend|#FFD700|taga-tingin}} ]] Kapag tinanggihan diplomatikong pagkilala ng libreng mundo, ang Sobiyet Union ay opisyal na may ugnayan talaga ang lahat ng mga bansa ng daigdig noong dekada 40. Ang Unyong Sobyet din ay umusbong mula sa pagiging isang tagalabas sa mga pandaigdigang kapisanan at mga negosasyon sa pagiging isa sa mga arbiters ng mundo kapalaran matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Isang kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] at ang kanyang pundasyon sa 1945, ang Unyong Sobyet ay naging isa sa limang permanenteng kasapi ng Konsehong Pangkaligtasan ng UN, kung saan nagbigay ito ng karapatan sa pagbeto ng anumang ng kanyang resolusyon. [[Talaksan:Teheran conference-1943.jpg|thumb|left|Kaliwa pakanan: [[Pinuno ng Unyong Sobyet]] [[Joseph Stalin]], [[Pangulo ng Estados Unidos]] [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Punong Ministro ng Nagkakaisang Kaharian]] [[Winston Churchill]].]] Ang Unyong Sobyet ay lumitaw mula sa World War II bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa sa daigdig, isang posisyong pinananatili para sa apat na dekada sa pamamagitan ng kanyang pananakop sa Silangang Europa (tingnan ang Eastern Bloc), panlakas militar, pang-ekonomiya ng lakas, tulong sa pagbubuo ng bansa, at pang-agham pananaliksik, lalo na puwang sa teknolohiya at sandata. Lumalaki ang impluwensiya ng Unyong Sobyet sa ibang bansa pagkatapos ng mga taon ng digmaan. Nakatulong humantong sa isang komunistang sistema ng estado sa Silangang Europa na nagkakaisa sa pamamagitan ng militar at pang-ekonomiyang mga kasunduan. Hinigitan nito ang Imperyo ng Britanya bilang isang pandaigdigang pinakamalakas, parehong sa isang militar kamalayan at kakayahan nito upang mapalawak ang kanyang impluwensiya sa ibayo ng hangganan nito. Ang Sanggunian para sa Mutual Economic Assistance (Comecon), 1949–1991, ay isang pang-ekonomiyang kapisanan ng mga estadong komunista at ng isang uri ng Eastern Bloc katumbas ng-ngunit mas heograpiya napapabilang sa-ang European Economic Community. Ang militar kapilas sa Comecon ay ang [[Kasunduan ng Varsovia]], bagaman Comecon ng pagiging kasapi ay makabuluhang mas malawak na. Ang naglalarawan Comecon kataga ay kadalasang ginagamit sa lahat ng mga gawain maraming panig na kinasasangkutan ng mga miyembro ng organisasyon, sa halip na hinihigpitan sa direktang pag-andar ng Comecon nito at organo. Sa paggamit na ito ay paminsan-minsan extended na rin sa bilateral relations sa mga miyembro, dahil sa ang sistema ng sosyalista internasyonal na pang-ekonomiyang mga relasyon, maraming panig accords-karaniwang ng isang pangkalahatang-kalikasan tended na ipinatupad sa pamamagitan ng isang hanay ng mga mas detalyadong, bilateral kasunduan. Ang [[Moscow]] ay itinuturing sa Silangang Europa na maging isang buffer zone para sa mga inaabangan ng pagtatanggol nito kanluran mga hangganan at nakasisiguro sa kanyang kontrol ng rehiyon sa pamamagitan ng transforming ang East European bansa sa estado satelayt. Sobiyet hukbo intervened sa 1956 Revolution Hungarian at nabanggit ang Brezhnev doktrina , ang Sobiyet kapilas sa US Johnson doktrina at mamaya Nixon doktrina , at nakatulong paalisin ang Czechoslovak pamahalaan sa 1968, minsan na sinasangguni na ang Prague Spring . Sa huli ng 1950s, ang isang paghaharap sa Tsina tungkol sa USSR's paglalapitan sa may ang West at kung ano ang Mao perceived bilang Khrushchev's rebisyonismo na humantong sa mga Sino-Sobyet split . Ito nagresulta sa isang break sa buong global Komunista kilusan at Komunista regimes sa Albania at Cambodia sa pagpili kapanig sa Tsina sa lugar ng USSR. Para sa isang oras, digmaan sa pagitan ng mga dating allies lumitaw na maging isang posibilidad; habang relasyon ay cool sa panahon ng 1970s, ay hindi sila bumalik sa kanormalan hanggang sa Gorbachev panahon. Sa panahon ng parehong panahon, ang isang pangkasalukuyan paghaharap sa pagitan ng mga Sobiyet Union at ng Estados Unidos sa loob ng Sobyet paglawak ng nuclear missiles sa Cuba sparked ang Cuban misayl Crisis sa 1962. Ang KGB (Committee para sa Estado Security) nagsilbi sa isang paraan na ang Sobiyet kapilas sa pareho ng Federal Bureau ng imbestigasyon at ang Central Intelligence Agency sa US Ito ran ang isang malaki at matibay na network ng mga informants sa buong Sobiyet Union, na kung saan ay ginagamit upang masubaybayan ang mga paglabag sa batas. Matapos ang pagbagsak ng Sobiyet Union, ito ay pinalitan sa Rusya sa pamamagitan ng mga SVR (Foreign Intelligence Service) at ang FSB (Federal Security Service ng Russian Federation). [[Talaksan:Carter Brezhnev sign SALT II.jpg|thumb|Si [[Leonid Brezhnev]] at [[Jimmy Carter]], pumipirma ng SALT II treaty, noong 18 Hunyo 1979, sa [[Vienna]].]] Ang KGB ay hindi na walang matibay pangangasiwa. Ang GRU (Main Intelligence pangangasiwaan), hindi publicized ng Sobiyet Union hanggang sa dulo ng Sobiyet panahon sa panahon ng perestroika , ay nilikha sa pamamagitan ng Lenin sa 1918 at nagsilbi parehong bilang isang sentralisadong Handler ng militar katalinuhan at bilang isang institutional check-at-balanse para sa sa kabilang banda medyo ipinagpapahintulot na kapangyarihan ng KGB. Mabisa, ito ay nagsilbi sa bakayan ang spies, at, hindi nakakagulat na ang KGB nagsilbi ng isang katulad na function sa GRU. Bilang sa KGB, ang GRU pinamamahalaan sa mga bansa sa buong mundo, lalo na sa Sobiyet pagkakaisa at satelayt estado. Ang GRU ay patuloy na tatakbo sa Russia ngayon, may resources tinatayang sa pamamagitan ng ilang sa mga lumampas ng SVR. Sa 1970s, ang Sobiyet Union nakamit magaspang nuclear pagkakapare-pareho sa Estados Unidos, at sa huli overtook ito. Ito perceived kanyang sariling paglahok bilang mahalaga sa ang solusyon ng anumang mga pangunahing internasyonal na problema. Samantala, ang Cold War nagbigay daan sa paghina ng hindi mabuting samahan at ng isang mas kumplikadong pattern ng mga internasyonal na relasyon na kung saan ang mundo ay hindi na malinaw na nahati sa dalawang malinaw na sumasalungat blocs. Mas malakas na bansa ay mas kuwarto para igiit ang kanilang pagsasarili, at ang dalawang superpowers ay bahagyang kayang kilalanin ang kanilang mga karaniwang mga interes sa sinusubukan na alamin ang karagdagang pagkalat at paglaganap ng nuclear armas (tingnan ko asin , SALT II , Anti-Ballistic misayl Treaty ). Sa pamamagitan ng oras na ito, ang Sobiyet Union ay concluded pagkakaibigan at kooperasyon treaties sa isang bilang ng mga estado sa di-Komunista mundo, lalo na sa mga Third World at Non-hile-hilera Movement estado tulad ng Indiya at Ehipto. Bukod dito, ang Sobiyet Union patuloy na magbigay ng militar aid para sa mga rebolusyonaryo kilusan sa Ikatlong Daigdig. Para sa lahat ng mga dahilan, Sobiyet patakarang panlabas ay ng malaking kahalagahan sa mga di-Komunista mundo at nakatulong malaman ang takbo ng mga pandaigdigang relasyon. [[Talaksan:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|left|Si [[Mikhail Gorbachev|Gorbachev]] sa harap-harapang paguusap kasama ang Presidente ng Amerika [[Ronald Reagan]].]] Kahit na sampung libo bureaucracies ay kasangkot sa pagbubuo at pagpapatupad ng Sobyet patakarang panlabas, ang mga pangunahing patakaran ng mga alituntunin ay natukoy ng Politburo ng Partido Komunista. Ang pangunahin layunin ng Sobyet patakarang panlabas ay ang pagpapanatili at pagpapabuti ng pambansang seguridad at ang pagpapanatili ng pananakop sa paglipas ng Silangang Europa. Relasyon sa Estados Unidos at Western Europe ay din ng mga pangunahing pag-aalala sa mga banyagang Sobyet makers patakaran, at mga relasyon sa mga indibidwal na Third World estado ay hindi bababa sa bahagyang tinutukoy ng ang kalapitan ng bawat estado sa Sobyet sa hangganan at sa Sobiyet estima ng kanyang strategic kabuluhan. Pagkatapos Mikhail Gorbachev nagtagumpay Konstantin Chernenko bilang Pangkalahatang Kalihim ng CPSU noong 1985, siya ay nagpasimula ng maraming mga pagbabago sa Sobiyet patakarang panlabas at sa ekonomiya ng USSR. Gorbachev pursued pampalubag-loob sa mga patakaran ng West sa halip ng pagpapanatili ng Cold War dating kalagayan. Ang Sobiyet Union natapos ang kanyang trabaho ng Afghanistan , ay naka-sign strategic armas treaties pagbabawas sa Estados Unidos, at pinapayagan nito allies sa Silangang Europa upang matukoy ang kanilang sariling mga gawain. Gayunman, ang Sobiyet republics ay ginagamot naiiba mula sa mga estado satelayt, at hukbo ay ginagamit upang sugpuin kilusan pagtigil sa loob ng Union (tingnan ang Black Enero ) ngunit huli na hindi mapakinabangan. Kasunod ang paglusaw ng Sobiyet Union sa 25 Disyembre 1991, Russia ay internationally kinikilala [34] na ang mga legal na kahalili sa Sobiyet estado sa internasyonal na yugto. Upang na dulo, Russia kusang tinanggap ang lahat ng Sobyet dayuhang utang, at inaangkin sa ibang bansa-aari ng Sobyet bilang ng kanyang sariling. Upang maiwasan ang mga alitan sa kasunod na sa paglipas ng Sobyet ari-arian, "zero baryante" kasunduan ay iminungkahi upang pagtibayin sa bagong independiyenteng estado ang dating kalagayan sa ang petsa ng bisa. (Ang Ukraine ay ang huling dating republikang Sobyet hindi na ipinasok sa tulad ng isang kasunduan) Ang katapusan ng Unyong Sobyet din itataas ang mga katanungan tungkol sa mga kasunduan nito na ilalagda, tulad ng Kasunduang Anti-Ballistic misayl; Ang Rusya ay gaganapin ang posisyon na ang mga treaties manatili sa lakas, at dapat basahin na parang Rusya ay ang signatory. == Teknolohiya == {{see|Teknolohiya ng Unyong Sobyet}} {| border="0" width="100%" | valign="top" width="50%" |[[Talaksan:Sputnik asm.jpg|200px|thumb|right|[[Sputnik 1]].]] * [[Misyong Pang-kalawakan]] ** ''[[Sputnik]]'' ** [[Yuri Gagarin]] ** [[Valentina Tereshkova]] ** ''[[Soyuz]]'' ** Station ''[[Mir]]'' ** [[Buran (Sasakyang Pangkalawakan)]] * Ayronomiko ** ''[[Mikoyan]]'' ** ''[[Sukhoi]]'' ** ''[[Ilyushin]]'' ** ''[[Tupolev]]'' ** ''[[Yakovlev]]'' [[Talaksan:Tu-144-sinsheim.jpg|200px|thumb|right|[[Tupolev Tu-144]].]] * Malakihang Industriyal na Pangmilitar ** ''[[AK-47|Kalachnikov]]'' ** ''[[Tsar Bomba]]'' * Génie civil ** [[Aswan Dam]] ** [[Ostankino Tower]] * Agham ** [[Akademgorodok]] ** [[Andrei Sakharov]] ** [[Lev Landau]] |} == Ekonomiya == {{See|Ekonomiya ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" width="100%" |- ! Republika ! Kabisera ! Ekonomiya<ref>Volkszählung 1989 und [[The World Factbook]]</ref> ! % ! Hulyo 2007 ! Δ% ! Densidad ! Lawak (km²) ! % |- | [[Russian Soviet Federative Socialist Republic|Russian SSR]] || [[Moscow]] || 147.386.000 || 51,40 % || 141.377.752 || −4,0 % || 8,6 || 17.075.200 || 76,62 % |- | [[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]] || [[Kiev]] || 51.706.746 || 18,03 % || 46.299.862 || −10,5 % || 85,6 || 603.700 || 2,71 % |- | [[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]] || [[Tashkent]] || 19.906.000 || 6,94 % || 27.780.059 || +39,6 % || 44,5 || 447.400 || 2,01 % |- | [[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]] || [[Almaty]] || 16.711.900 || 5,83 % || 15.284.929 || −8,5 % || 6,1 || 2.727.300 || 12,24 % |- | [[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]] || [[Minsk]] || 10.151.806 || 3,54 % || 9.724.723 || −4,2 % || 48,9 || 207.600 || 0,93 % |- | [[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]] || [[Baku]] || 7.037.900 || 2,45 % || 8.120.247 || +15,4 % || 81,3 || 86.600 || 0,39 % |- | [[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]] || [[Tbilisi]] || 5.400.841 || 1,88 % || 4.646.003 || −14,0 % || 77,5 || 69.700 || 0,31 % |- | [[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]] || [[Dushanbe]] || 5.112.000 || 1,78 % || 7.076.598 || +38,4 % || 35,7 || 143.100 || 0,64 % |- | [[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]] || [[Chişinău]] || 4.337.600 || 1,51 % || 4.320.490 || −0,4 % || 128,2 || 33.843 || 0,15 % |- | [[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]] || [[Bishkek]] || 4.257.800 || 1,48 % || 5.284.149 || +24,1 % || 21,4 || 198.500 || 0,89 % |- | [[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]] || [[Vilnius]] || 3.689.779 || 1,29 % || 3.575.439 || −3,1 % || 56,6 || 65.200 || 0,29 % |- | [[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]] || [[Ashgabat]] || 3.522.700 || 1,23 % || 5.097.028 || +44,7 % || 7,2 || 488.100 || 2,19 % |- | [[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]] || [[Yerevan]] || 3.287.700 || 1,15 % || 2.971.650 || −9,6 % || 110,3 || 29.800 || 0,13 % |- | [[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]] || [[Riga]] || 2.666.567 || 0,93 % || 2.259.810 || −15,3 % || 41,3 || 64.589 || 0,29 % |- | [[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]] || [[Tallinn]] || 1.565.662 || 0,55 % || 1.315.912 || −16,0 % || 34,6 || 45.226 || 0,20 % |} [[Talaksan:DneproGES 1947.JPG|thumb|left|Ang [[DneproGES]], isa sa mga plantang [[Hydroelektrik]] ng estasyon sa Unyong Sobyet.]] Ang [[Ekonomiya]] ng Unyong Sobyet ay malakas sa una subalit sa pagdaan ng mga tao ay humina ito dahil sa mahinang pamamalakad ng mga pinunong sumunod kay [[Joseph Stalin]]. Dahil sa paghihiwalay ng Unyong Sobyet, ang USSR ay ikilawa sa pinakamalaki ang [[ekonomiya]] sa mundo, sumunod sa [[Estados Unidos]].<ref name=cia1990>{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=2008-03-09|title=1990 CIA World Factbook|archive-date=2011-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427053700/http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|url-status=dead}}</ref> Ang Ekonomiya ng bansa ay moderno sa bagong mundo na sentrong plinano na ekonomiya. Ito ay batay sa ideolohiyang [[sosyalismo]] at pag-aari ng estado at pinamamahalaan ng ''[[Gosplan]]'' (ang State Planning Commission), ''[[Gosbank]]'' (ang bangkong pang-estado) at ang [[Gossnab]] (State Commission for Materials and Equipment Supply). ==== Pagmamana ng Ari-arian ==== Naibigay na-proseso, resibo ng ari-arian na kung saan ang mga buwis sa kita ay hindi taxed kapag ang mga pondo o ari-arian naibigay sa isa sa miyembro ng pamilya sa isa pang sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang mga bahagyang o kabuuang pagmamay-ari compatible, pati na rin ang mga magulang ng mga bata mga magulang at mga bata, sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang bahagyang pagmamay-ari ng batas<ref name="cia1990"/>. Upang petsa, Ukraine ay ang Batas sa Buwis sa personal na kita, na frees ang mga tagapagmana ng mga kamag-anak ang unang-degree mula sa pagbabayad ng buwis sa kabuuan . Ang mga ito ay ang mga magulang at mga magulang ng asawa o asawa ng testator, ang kanyang asawa o mga asawa, mga anak na ito bilang mga indibidwal at ang kanyang asawa o asawa, kasama ang pinagtibay mga bata ng kanilang mga anak. Ang natitirang tagapagmana, kung kumuha sila ng mana, dapat bayaran buwis ng 5% ng halaga ng mana. Kung mana ay nakuha mula sa mga di-residente ng Ukraine, habang ang mga buwis sa rate ay nagdaragdag may tatlong bahagi at 15% ng nasldetsva gastos. Noong Setyembre 8, ang kataas-taasang Konseho nakarehistro ng isang bayarin sa Susog sa tiyak na Batas ng Ukraine (tungkol sa pagbubuwis ng mana). Ang mga may-akda ng pambatasan inisyatiba - deputies mula BYuT [[Andriy Portnoy]] at [[Valery Pisarenko]]. Ang mga pagbabago ay iminungkahi na ang mga deputies, tungkol sa buwis tagapagmana ng ikalawang antas ng pagkakamag-anak. Ayon sa teksto ng ang bayarin, sila ay pagpunta sa gawin OSVOD mula sa pagbabayad ng buwis sa kita. Kung ang bayarin, bayaran income tax kapag nakatanggap ka ng isang mana ay hindi ang lahat ng mga miyembro ng pamilya ng testator. Mas Isa kagawaran ng bill ay upang mabawasan ang laki ng bayad ng estado. Sa segodnyaschny araw upang makakuha ng isang mana, ang isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, lolo, isang babae, ang iba pang mga tagapagmana dapat magbayad ng 0.5 na porsiyento ng halaga ng mana para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana. Para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana ng lupain sa isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, Lolo, babae ay dapat magbayad ng 01% ng halaga ng mana at ang iba pang mga tagapagmana - 0,5%. Ngayon, sa kaso ng ampon ng kuwenta, ang halaga ng buwis ng estado halaga, o 1 di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa mga miyembro ng pamilya ng una at pangalawang degree, 5 o di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa iba pang mga tagapagmana. Ang mga may-akda ng ang bayarin imungkahi na magtatag ng isang zero rate ng buwis sa personal na kita sa mga bagay ng mana sa anyo ng cash savings, invested hanggang 2 Enero 1992 sa pagtatatag Sberbank ng USSR at sa estado ng seguro ng USSR, na sa tamang sa teritoryo ng Ukraine, pati na rin tulad ng pamahalaan securities: mga bono ng Estado utang target na interes-free sa 1990, mga bono ng Estado Internal panalong mga pautang sa 1982, pananalapi ng pamahalaan ng bill ang USSR, sertipiko ng Savings Bank ng USSR at ang pera savings ng mga mamamayan ng [[Ukraine]] at ang dating Ukrgosstraha, pagbabayad ng kung saan ang panahon ng 1992–1994 ay hindi nangyari. Tagapagtaguyod ng view na ito na pagsasauli ng nagugol ng mga kontribusyon ay isang obligasyon ng [[estado]], at sa gayon ay ang pagbubuwis mana sa paraan na ito ay lubhang walang katwiran. Dapat ang bayarin gawin ang mga buwis sa kita na bumalik sa anyo ng mana, na kung saan ay napapailalim sa zero tax rate, hindi kailangan. Ang obligasyon ng mga nagbabayad ng buwis upang magbigay ng deklarasyon ay matutupad kapag siya ay nakatanggap ng kita sa anyo ng mga mana (handog), na sa pamamagitan ng batas ay napapailalim sa isang zero rate ng buwis sa kita ng mga indibidwal. ==== Salapi ==== [[Talaksan:1 rouble of 1922.jpg|thumb|200px|right|Isang [[Pilak]] na [[rouble]] ng 1922]] Ang salaping umiiral sa bansang ito ay [[Ruble|Soviet ruble]]. == Musika == <gallery> File:Gimn Sovetskogo Soyuza (1944 Stalinist lyrics).oga|Ang 1944 na pambansang awit ng Unyong Sobyet na tumagal ng 1953: [[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet]] File:Ussrgymn.ogg|Ang pambansang awit ng Unyong Sobyet noong 1977 hanggang 1991: Pambansang Awit ng Unyong Sobyet </gallery> == Palabas == * [http://www.youtube.com/watch?v=4-2LQGigK-0 Back In The U.S.S.R.] [[The Beatles]] * [http://www.youtube.com/watch?v=RmDcsZ1z9kI Сделан в СССР] * [http://www.youtube.com/watch?v=4sBwVBGTrks Широка страна моя родная] * [http://www.youtube.com/watch?v=ALfJiS5aacc С чего начинается Родина] * [http://youtube.com/watch?v=5xHb9xcFYMo Советская Москва] * [http://ru.youtube.com/watch?v=IXnoePuBv54 Мой адрес Советский союз] * [http://ru.youtube.com/watch?v=JIdPdBF85DU Рождённый в СССР] [[DDT]] * [http://moskprf.ru/content/view/935/9/ Очень хочется в Советский Союз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100512131659/http://moskprf.ru/content/view/935/9 |date=2010-05-12 }} == Tingnan rin == * [[Digmaang Malamig]] * [[Rusya]] * [[Asya]] * [[Europa]] * [[Mga Republika ng Unyong Sobyet]] * [[Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet]] * [[Opisyal na pangalan ng Unyong Sobyet]] * [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]] * [[Mga Ministro ng Unyong Sobyet]] === Mga kawing panlabas === {{sisterlinks|Soviet Union}} * [http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm Impressions of Soviet Russia, by John Dewey.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080121085401/http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm |date=2008-01-21 }} * [http://soviethistory.com/ Documents and other forms of media from the Soviet Union: 1917–1991.] * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/sutoc.html Soviet Union] * [http://documents.theblackvault.com/documents/SovietLosses.pdf Losses Suffered by USSR Armed Forces in Wars, Combat Operations, and Military Conflicts] * [http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ Soviet Union Exhibit at Global Museum on Communism with essay by Richard Pipes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229052152/http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ |date=2012-02-29 }} * [https://archive.is/20121225061416/geta1.narod.ru/INTERS/NISTOR/ISTORIYA.HTM Новейшая история моими глазами] * ''[[Семёнов, Юрий Иванович|Юрий Семёнов]].'' [http://scepsis.ru/library/id_128.html «Россия: что с ней случилось в XX веке»] * [http://noogen.2084.ru/zametki.htm «Посторонние заметки» (автор неизвестен)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615232822/http://noogen.2084.ru/zametki.htm |date=2013-06-15 }} * ''[[Боффа, Джузеппе]].'' [http://www.scepsis.ru/library/id_809.html «От СССР к России. История неоконченного кризиса. 1964—1994»] * ''[[Грэхэм, Лорен|Лорен Грэхэм]].'' [http://scepsis.ru/library/id_666.html «Естествознание, философия и науки о человеческом поведении в Советском Союзе»] * Подборка статей и книг на сайте журнала «[http://scepsis.ru/tags/id_112.html Скепсис]» ** [http://scepsis.ru/tags/id_112.html История СССР (1917—1991)] ** [http://scepsis.ru/tags/id_154.html История Советской России 20-х гг.] * [http://www.ib.hu-berlin.de/~pbruhn/russgus.htm RussGUS] * [http://www.cccp-here.blogspot.com Блог про вещи и быт СССР, неповторимость стиля и практичность] * [http://www.sovunion.info СССР 20-х 30-х годов] * [http://www.sovworld.ru/ Фотографии городов Советского Союза и зарубежных стран 1940-х — 1980-х годов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130930040056/http://www.sovworld.ru/ |date=2013-09-30 }} * [http://www.soviethistory.ru/sovhist/ История СССР] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114044555/http://www.soviethistory.ru/sovhist/ |date=2013-11-14 }} — www.soviethistory.ru * [http://happynation.su Советский союз: счастливая нация] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180330020353/http://happynation.su/ |date=2018-03-30 }} == Talababa == {{reflist|colwidth=30em}} === Pinagkuhanan === {{refbegin}} * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{refend}} == Malayuang Pagbabasa == {{Refbegin}} === Pagtatanong === * [http://rs6.loc.gov/frd/cs/sutoc.html ''A Country Study: Soviet Union (Former)'']. [[Library of Congress Country Studies]], 1991. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Pipes, Richard. ''Communism: A History'' (2003), by a leading conservative scholar === Si Lenin at Pinagmulan === * Clark, Ronald W. ''Lenin'' (1988). 570 pp. * Debo, Richard K. ''Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921'' (1992). * Marples, David R. ''Lenin's Revolution: Russia, 1917-1921'' (2000) 156pp. short survey * Pipes, Richard. ''A Concise History of the Russian Revolution'' (1996) [http://www.amazon.com/Concise-History-Russian-Revolution/dp/0679745440/ref=pd_bbs_sr_1?ie=UTF8&s=books&qid=1232393501&sr=8-1 excerpt and text search], by a leading conservative * Pipes, Richard. ''Russia under the Bolshevik Regime.'' (1994). 608 pp. * Service, Robert. ''Lenin: A Biography'' (2002), 561pp; standard scholarly biography; a short version of his 3 vol detailed biography * Volkogonov, Dmitri. ''Lenin: Life and Legacy'' (1994). 600 pp. === Si Stalin at Stalinism === * Daniels, R. V., ed. ''The Stalin Revolution'' (1965) * Davies, Sarah, and James Harris, eds. ''Stalin: A New History,'' (2006), 310pp, 14 specialized essays by scholars [http://www.amazon.com/Stalin-New-History-Sarah-Davies/dp/0521616530/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1201494353&sr=8-1 excerpt and text search] * De Jonge, Alex. ''Stalin and the Shaping of the Soviet Union'' (1986) * Fitzpatrick, Sheila, ed. ''Stalinism: New Directions,'' (1999), 396pp excerpts from many scholars on the impact of Stalinism on the people (little on Stalin himself) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=109468478 online edition] * Hoffmann, David L. ed. ''Stalinism: The Essential Readings,'' (2002) essays by 12 scholars * Laqueur, Walter. ''Stalin: The Glasnost Revelations'' (1990) * Kershaw, Ian, and Moshe Lewin. ''Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison'' (2004) [http://www.amazon.com/Stalinism-Nazism-Dictatorships-Ian-Kershaw/dp/0521565219/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1215563813&sr=8-2 excerpt and text search] * Lee, Stephen J. ''Stalin and the Soviet Union'' (1999) [http://www.questia.com/read/108215209?title=Stalin%20and%20the%20Soviet%20Union online edition] * Lewis, Jonathan. ''Stalin: A Time for Judgement'' (1990) * McNeal, Robert H. ''Stalin: Man and Ruler'' (1988) * Martens , Ludo. ''Another view of Stalin'' (1994), a highly favorable view from a Maoist historian * Service, Robert. ''Stalin: A Biography'' (2004), along with Tucker the standard biography * Trotsky, Leon. ''Stalin: An Appraisal of the Man and His Influence,'' (1967), an interpretation by Stalin's worst enemy * Tucker, Robert C. ''Stalin as Revolutionary, 1879-1929'' (1973); ''Stalin in Power: The Revolution from Above, 1929-1941.'' (1990) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=103246514 online edition] with Service, a standard biography; [http://www.historyebook.org/ online at ACLS e-books] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20000707012840/http://www.historyebook.org/ |date=2000-07-07 }} === Ikalawang Digmaang Pandaigdig === * Bellamy, Chris. ''Absolute War: Soviet Russia in the Second World War'' (2008), 880pp [http://www.amazon.com/Absolute-War-Soviet-Russia-Vintage/dp/0375724710/ excerpt and text search] * Broekmeyer, Marius. ''Stalin, the Russians, and Their War, 1941-1945.'' 2004. 315 pp. * Overy, Richard. ''Russia's War: A History of the Soviet Effort: 1941-1945'' (1998) [http://www.amazon.com/Russias-War-History-Soviet-1941-1945/dp/0140271694/ excerpt and text search] * Roberts, Geoffrey. ''Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953'' (2006). * Seaton, Albert. ''Stalin as Military Commander,'' (1998) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100872346 online edition] === Digmaang Malamig === * Brzezinski, Zbigniew. ''The Grand Failure: The Birth and Death of Communism in the Twentieth Century'' (1989) * Edmonds, Robin. ''Soviet Foreign Policy: The Brezhnev Years'' (1983) * Goncharov, Sergei, John Lewis and Litai Xue, ''Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War'' (1993) [http://www.amazon.com/Uncertain-Partners-Studies-Security-Control/dp/0804725217/ref=sr_1_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193675770&sr=1-1 excerpt and text search] * Gorlizki, Yoram, and Oleg Khlevniuk. ''Cold Peace: Stalin and the Soviet Ruling Circle, 1945-1953'' (2004) [http://www.questia.com/read/105899376 online edition] * Holloway, David. ''Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy, 1939-1956'' (1996) [http://www.amazon.com/Stalin-Bomb-Soviet-Atomic-1939-1956/dp/0300066643/ref=pd_bbs_sr_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193876689&sr=8-1 excerpt and text search] * [[Mastny, Vojtech]]. ''Russia's Road to the Cold War: Diplomacy, Warfare, and the Politics of Communism, 1941–1945'' (1979) * [[Mastny, Vojtech]]. ''The Cold War and Soviet Insecurity: The Stalin Years'' (1998) [http://www.amazon.com/Cold-War-Soviet-Insecurity-Stalin/dp/0195126599/ref=sr_1_6/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193676128&sr=8-6 excerpt and text search]; [http://www.questia.com/read/98422373 online complete edition] * Nation, R. Craig. ''Black Earth, Red Star: A History of Soviet Security Policy, 1917-1991'' (1992) * Sivachev, Nikolai and Nikolai Yakolev, ''Russia and the United States'' (1979), by Soviet historians * Taubman, William. ''Khrushchev: The Man and His Era'' (2004), Pulitzer Prize; [http://www.amazon.com/Khrushchev-Man-His-William-Taubman/dp/0393324842/ref=pd_bbs_2/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1191567469&sr=1-2 excerpt and text search] * Ulam, Adam B. ''Expansion and Coexistence: Soviet Foreign Policy, 1917–1973'', 2nd ed. (1974) * Zubok, Vladislav M. ''Inside the Kremlin's Cold War'' (1996) [http://search.live.com/results.aspx?q=&scope=books#q=zubok&filter=all&start=1 20% excerpt and online search] * Zubok, Vladislav M. ''A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev'' (2007) === Pababa === * Beschloss, Michael, and Strobe Talbott. ''At the Highest Levels:The Inside Story of the End of the Cold War'' (1993) * Bialer, Seweryn and Michael Mandelbaum, eds. ''Gorbachev's Russia and American Foreign Policy'' (1988). * Garthoff, Raymond. ''The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War'' (1994), detailed narrative * Grachev, A.S. ''Gorbachev's Gamble: Soviet Foreign Policy and the End of the Cold War'' (2008) [http://www.amazon.com/Gorbachevs-Gamble-Soviet-Foreign-Policy/dp/0745643450/ excerpt and text search] * Hogan, Michael ed. ''The End of the Cold War. Its Meaning and Implications'' (1992) articles from ''Diplomatic History'' * Kotkin, Stephen. ''Armageddon Averted: The Soviet Collapse, 1970-2000'' (2008) [http://www.amazon.com/Armageddon-Averted-Soviet-Collapse-1970-2000/dp/0195368630/ excerpt and text search] * Matlock, Jack. ''Autopsy on an Empire: The American Ambassador's Account of the Collapse of the Soviet Union'' (1995) * Pons, S., Romero, F., ''Reinterpreting the End of the Cold War: Issues, Interpretations, Periodizations'', (2005) ISBN 0-7146-5695-X * Remnick, David. ''Lenin's Tomb: The Last Days of the Soviet Empire'', (1994), ISBN 0-679-75125-4 === Espesyal na Pagaaral === * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{Refend}} {{Geographic location |Centre = '''Unyong Sobyet''' |North = '''[[Karagatang Artiko]]''' |Northeast = |East = '''[[Kanada]]''' |Southeast = |South = '''[[Mongolia]]''' |Southwest = |West = '''[[Europa]]''' |Northwest = }} {{Republik Soviet}} {{Eastern Bloc}} {{Soviet occupation}} {{Autonomous republics of the Soviet Union}} {{Autonomous Oblasts of the Soviet Union}} {{Socialist states}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Kasaysayan]] [[Kategorya:Unyong Sobyet|*]] ba9cotm9z7oyr18omcrlevkpm8sqd4a 0 4765 1958341 1958295 2022-07-24T18:05:31Z Glennznl 73709 Kinansela ang pagbabagong 1958295 ni [[Special:Contributions/112.207.107.49|112.207.107.49]] ([[User talk:112.207.107.49|Usapan]]) wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Little boy.jpg|thumb|Isang mas maliit na kopya ng Little Boy, ang sandatang ginamit sa pagbomba ng Hiroshima, Hapon.]] [[Kategorya:Sandatang nuklear]] Ang '''buturaning sandata''', '''sandatang nuklear''' o '''sandatang nukleyar''' ay isang [[sandata]] na hinango ang kanyang enerhiya mula sa mga reaksiyong nuklear ng ''fission'' at/o ''fusion''. Mas makapangyarihan ang pinakamaliit na sandatang nuklear kaysa mga konbensiyonal na eksplosibo maliban sa malalaking uri nito. Maaaring lipulin ng sampung-megaton na sandata ang buong [[lungsod]]. Maaari naman masunog ng sandaang-megaton na sandata (bagaman impraktikal ang paghusga) ang mga bahay na yari sa kahoy at ang mga gubat sa isang bilog na 60-100 milya (100-160 kilometro) sa diyametro. Naipadala ng ikalawang ulit ang sandatang nuklear sa [[kasaysayan]] ng pakikidigma – parehong tinapos ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]; nangyari noong umaga na 6 Agosto 1945 ang unang ganoong pagbomba, noong hinulog ng [[Estados Unidos]] ang isang [[uranium]] na nasa mala-baril na kasangkapan na pinangalang "''[[Little Boy]]''" o "Maliit na Bata" sa lungsod ng [[Hiroshima, Hiroshima|Hiroshima]], [[Hapon (bansa)|Hapon]] at nangyari naman pagkalipas ng tatlong araw ang paghulog ng ikalawang bomba sa [[Nagasaki, Nagasaki|Nagasaki]], Hapon; ipinangalan naman ang pangalawang bomba bilang "''[[Fat Man]]''" o "Matabang Lalaki" na isang [[plutonium]] na nilagay sa isang kasangkapan na sumasabog paloob. == Mga palatandaan == Ibinase ang caption ng larawan sa tekstong makikita sa Wikimedia Commons. Tignan ang kasaysayan ng [[c:File:Little_boy.jpg|pahina]] para sa mga atribusyon. {{stub|Militar}} 2neq9wywtsvfq7gvy3uua5qcsh01qco 0 6000 1958324 1956341 2022-07-24T14:27:08Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:CIA WorldFactBook-Political world.svg|400px|thumb|Kahatiang pampolitika ng mundo.]] Ito ang alpabetikong '''talaan ng mga [[bansa]]''' ng [[mundo]]. kasama ang mga parehong ''internasyonal na kinikilala'' at ''pangkalahatang hindi kinikilalang'' mga malayang [[estado]], may nanirahang dumidependeng teritoryo, kasama din ang mga lugar na may espesyal na [[soberanya]]. Sinasakop lahat ang mga bahagi sa ilalim ng hurisdiksiyon ng mga natalang bansa, kabilang ang [[teritoryo]], teritoryong bahagi ng tubig (kabilang ang panloob na mga bahagi ng tubig at karatig na sona), ''Ekslusibong Sonang Pang-ekonomiya'', ''[[continental shelf]]'' at espasyong panghimpapawid. == Wika == Nasa wikang Tagalog ang karamihan sa mga nakatala rito batay sa mga sangguniang nasa huli ng artikulo samantalang isina-Tagalog naman ang iba o binaybay ayon sa gabay pang-ortograpiya ng [[Komisyon ng Wikang Filipino]]. Kabilang din ang maikling opisyal na mga pangalan (halimbawa na ang [[Apganistan]]) at ang opisyal (o mahabang) pangalan (halimbawa na ang Ang Islamikong Republika ng Apganistan). Hindi nais ipahiwatig ng artikulong ito na magbigay na opisyal na posisyon sa pagtatalo ukol sa pagpapangalan. Kung wala pang opisyal na pangalan sa Tagalog ang mga bansa, katulad ng nabanggit, isinalin ang pangalan ayon sa mungkahing ortograpiya ng KWF; o binigyan ng katumbas sa Tagalog ang buong pangalan o (mga) bahagi lamang nito. Pinananatili ang orihinal na kilalang pangalan kung hindi pa ito matumbasan. Hangga't maaari maiba man ang baybay o pagkakapangalan sa artikulo ng bawat bansa, itinuturo ang mga pangalan sa pahina ng artikulong tungkol sa bansa na binigyan ng mas higit na tinatanggap na bersyon o anyo nito sa Tagalog o sa Wikipedyang ito. Para sa katawagan ng mga mamamayan ng mga bansa, tingnan ang sumusunod [[talaan ng mga mamamayan ng mga bansa]]. == Mga entidad na kasama sa artikulong ito == Mayroong mga 243 entidad sa talaang ito: ang mga itinuturing na mga bansa. Binubuo ito ng: * 192 mga kasaping estado sa [[Mga Nagkakaisang Bansa]]. * 1 [[Mga tagamasid sa Pangkalahatang Kapulungan ng Mga Nagkakaisang Bansa|di-miyembrong estadong tagamasid sa Mga Nagkakaisang Bansa]], ang [[Lungsod ng Vatican]]. * 1 di-kinikilalang estado ng Mga Nagakakaisang Bansa, diplomatikong kinikilala ng 26 ibang mga estado at may ''de facto'' na relasyon sa iba: ang [[Republika ng Tsina]]ng [[Taiwan]]. * 1 bagong tatag na malayang estado na walang nakikitang pagharang sa hinaharap para maging kasapi ng Mga Nagkakaisang Bansa: [[Montenegro]]. * 6 [[Talaan ng di-kinikilalang mga bansa|pangkalahatang di-kinikilala]] ngunit ''[[de facto]]'' na malayang estado: [[Abkhazia]], [[Nagorno-Karabakh]], [[Turkong Republika ng Hilagang Tsipre|Hilagang Tsipre]], [[Somaliland]], [[Hilagang Ossetia]] at [[Transnistria]] ang mga ito. Kinikilala ang lahat na walang estado (maliban sa Hilagang Tsipre na nagpapanatili ng diplomatikong relasyon sa Turkiya lamang). * 2 mga entidad na kinikilala ng mga maraming bansa bilang malaya ngunit hindi ''de facto'' na malaya: [[Estado ng Palestina|Palestina]] at [[Kanluraning Sahara]] ang mga ito. * 37 may naninirahang [[tala ng mga nakadependeng mga teritoryo|dumidependeng mga teritoryo]]: ** 3 [[Mga Estado at mga teritoryo ng Australia#Panlabas na mga teritoryo|panlabas na teritoryo]] ng [[Australia]] ([[Pulong Pasko]], [[Kapuluang Cocos (Keeling)]] at [[Pulong Norfolk]]) ** 3 [[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]] ([[Guernsey]], [[Jersey]] at ang [[Pulo ng Man]]) ** 2 panlabas na mga bansa sa [[Kaharian ng Dinamarka]] ([[Lupanglunti]] at [[Kapuluang Faroe]]) ** 1 [[Pays d'outre-mer|panlabas na bansa]] ng [[Pransiya]] ([[Pranses na Polynesia]]) ** 1 [[sui generis]] [[French overseas departments and territories|kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Bagong Caledonia]]) ** 3 [[Collectivité d'outre-mer|panlabas na mga kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Mayotte]], [[Saint-Pierre at Miquelon|San Pierre at Miquelon]] at [[Wallis at Futuna]]) ** 2 panlabas na bansa sa [[Kaharian ng Nederland]] (''[[Aruba]]'' at [[Netherlands Antilles]]) ** 2 estado ([[Kapuluang Cook]] at [[Niue]]) na nasa malayang asosasyon sa [[New Zealand]] ** 1 panlabas na teritoryo ng [[New Zealand]] ([[Tokelau]]) ** 14 [[Panlabas na teritoryo ng mga Briton|panlabas na teritoryo]] ng [[Nagkakaisang Kaharian]] ([[Anguilla]], [[Bermuda]], [[Britanikong Birheng Kapuluan]], [[Cayman Islands]], [[Kapuluang Falkland]]'', [[Hibraltar]], [[Montserrat]], [[Pitcairn Islands]], [[Santa Helena]] at kaniyang mga dumidependeng bansang [[Pulong Ascension]] at [[Tristan da Cunha]], [[Turks at Kapuluang Caicos]] at ang [[UK sovereign base|Soberanong Baseng Mga Area]] ng [[Akrotiri at Dhekelia|Akrotiri]] at [[Akrotiri at Dhekelia|Dhekelia]]) ** 5 [[Inkorporadong teritoryo|hindi inkorporadong mga teritoryo at mga komonwelt]] ng [[Estado Unidos]] (US) ([[Amerikanong Samoa]], [[Guam]], [[Hilagang Kapuluang Mariana]], [[Puerto Rico]] at [[Birheng Kapuluan ng Estados Unidos|Birheng Mga Kapuluan]]) * 4 [[Talaan ng mga espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan|espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan]] (''[[Åland]]'' sa [[Pinlandiya]], [[Svalbard]] sa [[Noruwega]], gayon din ang [[Mga Natatanging Administratibong Rehiyon]] ng [[Hongkong]] at [[Makaw]] sa [[Republikang Bayan ng Tsina]]). * 1 protektorado ng [[Nagkakaisang Mga Bansa]] (UN) sa loob ng ''de jure'' na teritoryo ng mga malalayang bansa ([[Kosovo]] sa [[Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]). Sa [[Aneks sa talaan ng mga bansa|Aneks]], isang balangkas ang binibigay sa mga entidad na hindi kabilang sa talaang ito. == Talaan ng mga bansang kinikilala ng Nagkakaisang Bansa == {| class="sortable wikitable" style="background:white; text-align:left;" |- ! Bansa ayon sa wikang Tagalog ! Bansa ayon sa wikang opisyal !Pagkakasapi sa [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] ! Paglalarawan |- |''{{flagicon2|Abkhazia}}'' [[Abkhazia|Abkasya]] – Republika ng Abkasya | * ''Abkasiyo'': Аҧсны – Аҧснытәи Республика{{rom|Apsny – Apsnytei Respublika}} * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Aбхазия – Республика Абхазия{{rom|Abkhaziya – Respublika Abkhaziya}} |Walang pagkakasapi {{extent}}Kinikilala ng Artsakh, Beneswela, Nauru, Nicaragwa, Rusya, Syria, Timog Ossetia at Transnistria. Buong inaangkin ng Heyorhiya. |- |{{flagicon2|Albania}} '''[[Albanya]]''' – Republika ng Albanya |''[[Wikang Albanes|Albanes]]'': Shqipëria – Republika e Shqipërise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Germany}} '''[[Alemanya]]''' – Pederal na Republika ng Alemanya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Deutschland – Bundesrepublik Deutschland |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Algeria}} [[Algeria|'''Alherya''']] – Demokratikong Republikang Bayan ng Alherya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجزائر – الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Andorra}} [[Andorra|'''Andora''']] – Prinsipalidad ng Andora |''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Andorra – Principat d’Andorra |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Angola}} [[Angola|'''Anggola''']] – Republika ng Anggola |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Angola – República de Angola |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Antigua and Barbuda}} [[Antigua at Barbuda|'''Antigua at Barbuda''']] |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' – Antigua and Barbuda |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Antigua at Barbuda ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |'''[[Apganistan]]''' | * ''[[Wikang Pastun|Pastun]]'': د افغانستان اسلامي جمهوریت * ''[[Wikang Persa|Persa]]'': افغانستان – جمهوری اسلامی افغانستان |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Hindi kinikilala ng lahat ng mga estado ang [[Apganistan|Islamikong Emirato ng Apganistan]], ang ''de facto'' na pamahalaang namumuno sa Apganistan. Kinikilala pa rin ng Nagkakaisang Bansa ang [[Islamikong Republika ng Apganistan]] bilang pamahalaan ng Apganistan. |- |{{flagicon2|Saudi Arabia}} '''[[Saudi Arabia|Arabyang Saudi]]''' – Kaharian ng Arabyang Saudi |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السعودية – المملكة العربيّة السّعوديّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Argentina}} [[Arhentina]]'''[[Arhentina]]'''<ref>Ang Republikang Arhentino ay ipinangalan dinsa [[Arhentina]] para sa mga panukalang pambatasan.</ref> – Republikang Arhentino |''[[Kastilang Riyoplatense|Espanyol]]'': Argentina – República Argentina |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Armenia}} '''[[Armenya]]''' – Republika ng Armenya |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Հայաստան – Հայաստանի Հանրապետություն |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Azerbaijan}} '''[[Aserbayan]]''' – Republika ng Aserbayan |''[[Wikang Aseri|Aseri]]'': Azərbaycan – Azərbaycan Respublikası |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Australia}} [[Australia|'''Australya''']] – Komonwelt ng Australya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Australia – Commonwealth of Australia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Australya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay mayroong soberanya sa mga sumusunod: * {{flagicon|Christmas Island}} [[Pulo ng Christmas]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Cocos (Keeling) Islands}} [[Kapuluang Cocos (Keeling)|Kapuluang Cocos]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Norfolk Island}} [[Pulo ng Norfolk]] (''panlabas na teritoryo'') * Kapuluang Ashmore at Cartier * Kapuluang Dagat Koral * Kapuluang Heard at McDonald * ''Teritroyo Antarktikong Australyano'' |- |{{flagicon2|Austria}} [[Austria|'''Austrya''']] – Republika ng Austrya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Österreich – Republik Österreich |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |''{{flagicon2|New Caledonia}} [[New Caledonia|Bagong Caledonia]] (special collectivity ng [[#P|Pransiya]])'' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Calendonia | | |- |{{flagicon2|New Zealand}} [[New Zealand|'''Bagong Silandiya''']] | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Zealand * ''[[Wikang Māori|Māori]]'': Aotearoa |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bagong Silandiya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay may isang panlabas na teritoryo at isang panlabas na teritoryong inaangkin sa Antarktika. * {{flagicon2|Tokelau}} [[Tokelaw]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon2|New Zealand}} ''Ross Dependency'' |- |{{flagicon2|Bahamas}} '''[[Bahamas]]''' – Komonwelt ng Bahamas |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Bahamas – Commonwealth of The Bahamas |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bahamas ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon2|Bahrain}} [[Bahrain|'''Bahreyn''']] – Kaharian ng Bahrain |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': البحرين – مملكة البحرين |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bangladesh}} '''[[Bangladesh|Bangglades]]''' – Popular na Republika ng Bangladesh |''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': বাংলাদেশ – গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Vanuatu}} '''[[Vanuatu|Banuatu]]''' – Republika ng Banuatu | * ''[[Wikang Bislama|Bislama]]'': Vanuatu – Ripablik blong Vanuatu * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Vanuatu – Republic of Vanuatu * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Vanuatu – République du Vanuatu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Barbados}} [[Barbados]]'''[[Barbados]]''' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Barbados |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Côte d'Ivoire}} [[Côte d'Ivoire|'''Baybaying Garing''']] – Republika ng Baybaying Garing |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Côte d'Ivoire – République de Côte d'Ivoire |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belgium}} [[Belhika|'''Bélhika''']]<ref>''Belgium'': Belhika (De Dios, Panganiban, Padre English)</ref> – Kaharian ng Bélhika | * ''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': België – Koninkrijk België * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Belgique – Royaume de Belgique * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Belgien – Königreich Belgien |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belize}} [[Belize|'''Belis''']]<ref>''Belize'': Belis (Panganiban)</ref> |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Belize – Commonwealth of Belize |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Belis ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon|Venezuela}} [[Venezuela|'''Beneswela''']]<ref>''Venezuela'': Beneswela (Panganiban)</ref> – Bolibar na Republika ng Beneswela |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Venezuela – República Bolivariana de Venezuela |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Beneswela ay isang pederasyon na binubuo ng 23 estado, isang distritong kabisera, at mga pederal na dependency. |- |{{flagicon2|Benin}} '''[[Benin]]''' – Republika ng Benin |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Bénin – République du Bénin |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bermuda}} [[Bermuda]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|British Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Britanya]] (''panlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|U.S. Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] - [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'' |Ingles: U.S.Virgin Islands | | |- |{{flagicon2|Belarus}} '''[[Belarus|Biyelorusya]]''' – Republika ng Biyelorusya | * ''[[Wikang Belaruso|Belaruso]]'': Беларусь – Рэспубліка Беларусь * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Беларусь – Республика Беларусь |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Vietnam}} [[Vietnam|'''Biyetnam''']]<ref>''Vietnam'': Biyetnam (De Dios)</ref> – Sosyalistang Republika ng Biyetnam |''[[Wikang Biyetnames|Biyetnames]]'': Việt Nam – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bosnia and Herzegovina}} [[Bosnia at Herzegovina|'''Bosnya at Hersegobina''']] – Republika ng Bosnya at Hersegobina | * ''[[Wikang Bosniyo|Bosniyo]] at [[Wikang Kroato|Kroato]]'': Bosna i Hercegovina * ''[[Wikang Serbyano|Serbyano]]'':Босна и Херцеговина |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bosnya at Hersegobina ay may dalawang constituent entity at isang administratibong distrito: * {{noflag}} Pederasyon ng Bosnya at Hersegobina * {{flagicon2|Republika Srpska}} Republika Srpska * Brčko District (''administratibong distrito'') |- |{{flagicon2|Botswana}} '''[[Botswana]]''' – Republika ng Botswana | * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Botswana – Lefatshe la Botswana * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Botswana – Republic of Botswana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brazil}} [[Brazil|'''Brasil''']]<ref>''Brazil'': Brasil (Panganiban)</ref> – Pederatibong Republika ng Brazil | ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Brasil – República Federativa do Brasil |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brunei}} [[Brunei|'''Brunay''']]<ref>''Brunei'': Brunay (Panganiban)</ref> – Bansa ng Brunay, Tahanan ng Kapayapaan |''[[Wikang Malay|Malay]]'': Brunei – Negara Brunei Darussalam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bulgaria}} '''[[Bulgarya]]''' – Republika ng Bulgarya |''[[Wikang Bulgaro|Bulgaro]]'': България – Република България |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]] |- |{{flagicon2|Bolivia}} [[Bolivia|'''Bulibya''']]<ref>''Bolivia'': Bulibya (Panganiban)</ref> – Estadong Plurinasyunal ng Bulibya | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Bolivia – Estado Plurinacional de Bolivia * ''Quechua'': Bulibiya – Bulibiya Mama Llaqta * ''[[Wikang Aymara|Aymara]]'': Wuliwya – Wuliwya Suyu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Burkina Faso}} [[Burkina Faso|'''Burkina Paso''']] – Republika ng Burkina Paso |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burkina Faso |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- | colspan="4" |<center> ''Tignan ang [[#M|Myanmar]] para sa Burma'' </center> |- |{{flagicon2|Burundi}} '''[[Burundi]]''' – Republika ng Burundi | * ''[[Wikang Kirundi|Kirundi]]'': Uburundi – Republika y'Uburundi * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burundi – République du Burundi |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bhutan}} '''[[Bhutan|Bután]]''' – Kaharian ng Bután | * ''[[Wikang Dzongkha|Dzongkha]]'': འབྲུག་ཡུལ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Cook Islands}} [[Kapuluang Cook]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') |Ingles: Cook Islands | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Akrotiri at Dhekelia]] (p''anlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|Denmark}} '''[[Dinamarka]]'''<ref>''Denmark'': Dinamarka (Panganiban)</ref> – Kaharian ng Dinamarka |''[[Wikang Danes|Danes]]'': Danmark – Kongeriget Danmark |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Kaharian ng Dinamarka ay kinabibilangan ng tatlong lugar na mayroong ''substantial autonomy'': * {{flagicon2|Denmark}} [[Dinamarka]] * {{flagicon2|Faroe Islands}} [[Kapuluang Peroe]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' * {{flagicon2|Greenland}} [[Greenland|Lupanlunti]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' Sa kabuuan, ang Kaharian ng Dinamarka ay kasapi ng Unyong Europeo, ngunit ang batas ng Unyong Europeo ay hindi nalalapat sa Kapuluang Peroe at Lupanlunti. | |- |{{flagicon2|Dominica}} [[Dominica|Domínika]] <ref>''Dominica'': Domínika (Panganiban, deribasyon mula sa ''Republikang Dominikano'')</ref> - Komonwelt ng Domínika |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Dominica – Commonwealth of Dominica |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano]] <ref>''Dominican Republic'': Republikang Dominikano (Panganiban)</ref> (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Ang Dominikano'') - Republikang Dominikano |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': República Dominicana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ecuador}} [[Ekwador (bansa)|Ekwador]]<ref>''Ecuador'': Ekwador (Panganiban)</ref> - Republika ng Ekwador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Ecuador – República del Ecuador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Egypt}} [[Ehipto]]<ref>''Egypt'': Ehipto (Padre English)</ref> - Arabong Republika ng Ehipto |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': مصر – جمهوريّة مصرالعربيّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|El Salvador}} [[El Salbador]] - Republika ng El Salbador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': El Salvador – República de El Salvador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Eritrea}} [[Eritreya (bansa)|Eritreya]] <ref>''Eritrea'': Eritrea (Panganiban)</ref> - Estado ng Eritrea |''[[Wikang Tigrinya|Tigrinya]]'': ኤርትራ – ሃግሬ ኤርትራ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Spain}} [[Espanya]] <ref>''Spain'': Espanya (Padre English)</ref> - Kaharian ng Espanya | * ''[[Wikang Kastila|Kastila]]'': España – Reino de España * ''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Espanya – Regne d'Espanya * ''[[Wikang Basko|Basko]]'': Espainia – Espainiako Erresuma * ''[[Wikang Galisyano|Galisyano]]'': España – Reino de España |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|United States}} [[Estados Unidos]]<ref>''United States'': Estados Unidos (Padre English)</ref> - Estados Unidos ng Amerika (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United States – United States of America |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Estonia}} [[Estonya]] <ref>''Estonia'': Estonya (Sagalongos, kinuha sa '''''Estonya'''no'' o "Estonian")</ref> - Republika ng Estonya |''[[Wikang Estonyo|Estonyo]]'': Eesti – Eesti Vabariik |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ethiopia}} [[Etiyopiya]] <ref>''Ethiopia'': Etiyopiya (Panganiban, orihinal ''Etyopya'')</ref> - Pederal na Demokratikong Republika ng Etiyopiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Amhariko|Amháriko]]'': ኢትዮጵያ – የኢትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Falkland Islands}} [[Kapuluang Falkland]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]], inaangkin din ng, at isang dating pag-aari ng [[#A|Arhentina]] sa pangalang Kapuluang Malvinas'') |Ingles: Falkland Islands | | |- |{{flagicon2|Gabon}} [[Gabon|Gabón]] - Republika ng Gabón |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Gabon – République Gabonaise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Gambia}} [[Gambya]] - Republika ng Gambya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Gambia – Republic of The Gambia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ghana}} [[Gana]] - Republika ng Gana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ghana – Republic of Ghana | | |- |{{flagicon2|Central African Republic}} [[Sentral na Aprikanong Republika|Republika ng Gitnáng Áprika]] - Republika ng Gitnáng Áprika | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Centrafrique - République Centrafricaine * ''[[Wikang Sango|Sango]]'': - Ködörösêse tî Bêafrîka | | |- |{{flagicon2|Greece}} [[Gresya]] <ref name=Gabby>{{cite-Gabby|Gresya, ''Greece''}}</ref> - Republika ng Elenika |''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Ελλάδα – Ελληνική Δημοκρατία | | |- |{{flagicon2|Grenada}} [[Grenada]] - Komonwelt ng Grenada (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Grenada | | |- |{{flagicon2|Guam}} [[Guam]] - Teritoryo ng Guam (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Guatemala}} [[Guwatemala]] <ref>''Guatemala'': Guwatemala (Panganiban)</ref> - Republika ng Guwatemala |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guatemala – República de Guatemala | | |- |{{flagicon2|Guernsey}} [[Guernsey]] - Baluwarte ng Guernsey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') |Ingles:Bailiwick of Guernsey | | |- |{{flagicon2|Guinea}} [[Guinea|Guniya]] - Republika ng Guniya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Guinée – République de Guinée | | |- |{{flagicon2|Guinea-Bissau}} [[Guniya Bissaw]] - Republika ng Guniya Bissaw |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Guiné-Bissau – República da Guiné-Bissau | | |- |{{flagicon2|Equatorial Guinea}} [[Guniya Ekuwatoryal]] - Republika ng Guniya Ekuwatoryal | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guinea Ecuatorial – República de Guinea Ecuatorial * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'':Guinée Équatoriale – République de Guinée Équatoriale | | |- |{{flagicon2|Guyana}} [[Guyana]] - Kooperatibong Republika ng Guyana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Guyana – Co-operative Republic of Guyana | | |- |{{flagicon2|Jamaica}} [[Hamayka]] <ref>''Jamaica'': Hamayka (Panganiban)</ref> - Komonwelt ng Hamayka (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Jamaica | | |- |{{flagicon2|Japan}} [[Hapon|Hapón]] <ref>''Japan'': Hapón (Padre English)</ref> - Estado ng Hapón |''[[Wikang Hapones|Hapones]]'': 日本 – 日本国 | | |- |{{flagicon2|Haiti}} [[Hayti]] <ref>''Haiti'': Hayti (Panganiban)</ref> - Republika ng Hayti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Haïti – République d'Haïti * ''[[Wikang Kriyolo|Kriyolo]]'': Ayiti – Repiblik dAyiti | | |- |{{flagicon2|Georgia}} [[Heyorhiya]] (''tingnan din [[#A|Abkhazia]] at [[#T|Timog Ossetia]]'') | ''[[Wikang Heyorhiyano|Heyorhiyano]]'': საქართველო | | |- |{{flagicon2|Djibouti}} [[Hiboti]] - Republika ng Hiboti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Djibouti – République de Djibouti * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': جيبوتي – جمهورية جيبوتي | | |- |{{flagicon2|Gibraltar}} [[Hibraltar]] <ref>''Gibraltar'': Hibraltar (Panganiban)</ref> (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') |Ingles:Gibraltar | | |- |{{flagicon2|North Korea}} [[Hilagang Korea]] <ref name=CRI>Andrea (tagapagsalin). [http://filipino.cri.cn/104/2008/11/12/2s72302.htm "Korea," "Hilagang Korea," "Timog Korea," "Koreano,"] mga salitang ginamit sa balitang "H.Korea, puputulin ang daang panlupa nila ng T.Korea," China Radio International - Filipino, Filipino.CRI.cn</ref> (''popular na kilala bilang Hilagang Korea'') - Demokratikong Popular na Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 조선 – 조선민주주의인민공화국 | | |- |{{flagicon2|Northern Cyprus}} [[Turkong Republika ng Hilagang Cyprus|Hilagang Tsipre]] - Republika ng Hilagang Tsipre (''de facto malayang estado sa loob ng [[#C|Tsipre]], kinikilala lamang ng [[#T|Turkya]]'') |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kuzey Kıbrıs – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Honduras}} [[Honduras]] - Republika ng Honduras |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Honduras – República de Honduras | | |- |{{flagicon2|Hong Kong}} [[Hongkong]] <ref>''Hong Kong'': Hongkong (Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Hongkong ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Panlabas na ugnayan ng Hongkong|Hongkong, Tsina]]'') | | | |- |{{flagicon2|Jordan}} [[Hordan (bansa)|Hordan]] <ref>''Jordan'': Hordan (Panganiban)</ref> - Hasyemiteng Kaharian ng Hordan |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الاردن – المملكة الأردنّيّة الهاشميّة | | |- |{{flagicon2|India}} [[Indiya]] <ref name=India>''India(n)'': India at Indiyan, hinango mula sa baybay ng Indian [Tagalog] at Indiyan [Tagalog] para sa ''Indian'' [Ingles] (Padre English)</ref> - Republika ng Indiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Hindi|Hindi]]'': भारत – भारत गणराज्य * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': India – Republic of India * ''[[Wikang Asames|Assam]]'': ভাৰত - ভাৰত গণৰাজ্য * ''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': ভারত - ভারতীয় প্রজাতন্ত্র * ''[[Wikang Bhojpuri|Bhojpuri]]'': भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Gujarati|Gujarati]]'': ભારત - ભારતીય પ્રજાસત્તાક * ''[[Wikang Kashmiri|Kashmiri]]'' : ہِندوستان * ''[[Wikang Konkani|Konkani]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Malayalam|Malayalam]]'' : ഭാരതം - ഭാരത ഗണരാജ്യം * ''[[Wikang Meitei|Meitei Manipuri]]'' : ভারত - ভারত গণরাজ্য * ''[[Wikang Marathi|Marathi]]'' : भारत - भारतीय प्रजासत्ताक * ''[[Wikang Nepali|Nepali]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Oriya|Oriya]]'' : ଭାରତ - ଭାରତ ଗଣରାଜ୍ଯ * ''[[Wikang Punjabi|Punjabi]]'' : ਭਾਰਤ - ਭਾਰਤ ਗਣਤੰਤਰ * ''[[Wikang Sanskrit|Sanskrit]]'' : भारतम् - भारत गणराज्यम् * ''[[Wikang Sindhi|Sindhi]]'' : भारत गणराज्य, ڀارت، - هندستانڀارت، भारत ڀارت، * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'' : இந்தியா - இந்தியக் குடியரசு * ''[[Wikang Telugu|Telugu]]'' : భారత్ - భారత గణతంత్ర రాజ్యము * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': جمہوریہ بھارت - جمہوریہ بھارت | | |- |{{flagicon2|Indonesia}} [[Indonesya]] <ref>''Indonesia'': Indonesya (De Dios)</ref><ref name=Indonesia>''Indonesia'': Indonesia at Indonesya (Padre English)</ref> - Republika ng Indonesya |''[[Wikang Indones|Indones]]'' : Indonesia - Republik Indonesia | | |- |{{flagicon2|Iraq}} [[Irak]] <ref>''Iraq'': Irak (Panganiban)</ref> - Republika ng Irak | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': العراق – جمهورية العراق * ''[[Wikang Kurdi|Kurdi]]'': عێراق – كۆماری عێراق | | |- |{{flagicon2|Iran}} [[Iran]] <ref>''Iran'': Iran (Panganiban)</ref> - Islamikong Republika ng Iran |''[[Wikang Persian|Persyano]]'': ایران – جمهوری اسلامی ایران | | |- |{{flagicon2|Ireland}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] <ref>''Ireland'': Irlanda (Panganiban, UP)</ref> (''karaniwang tumutukoy din bilang Republika ng Irlanda, na opisyal na deskripsiyon ng estado upang ipagkaiba sa [[Irlanda (pulo)|pulo ng Irlanda]] sa kabuuan'') - Republika ng Irlanda | * ''[[Wikang Irlandes|Irlandes]]'': Éire —- Poblacht na hÉireann * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ireland —- Republic of Ireland | | |- |{{flagicon2|Slovakia}} [[Eslobakya]] - Republika ng Islobakya | * ''[[Wikang Eslobako|Eslobako]]'': Slovensko – Slovenská republika * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovákia - Szlovák Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Slovenia}} [[Eslobenya]] - Republika ng Islobenya | * ''[[Wikang Eslobeno|Eslobeno]]'': Slovenija – Republika Slovenija * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Slovenia - Repubblica slovena * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovénia – a Szlovén Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Israel}} [[Israel]] <ref>''Israel'': Israel (Msgr. Jose C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Israel | * ''[[Wikang Hebreo|Hebreo]]'': ישראל – מדינת ישראל * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اسرائيل – دولة اسرائيل | | |- |{{flagicon2|Italy}} [[Italya]]<ref>''Italy'': Italya (Padre English)</ref> - Republika ng Italya |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Italia – Repubblica Italiana | | |- | colspan="4" | <center>''Tingnan ang [[#C|Côte d'Ivoire]] para sa Ivory Coast''</center> |- |{{flagicon2|Jersey}} [[Jersey]] - Baluwarte ng Jersey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') | | | |- |{{flagicon2|Cape Verde}} [[Kabo Berde]] - Republika ng Kabo Berde |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Cabo Verde – República de Cabo Verde | | |- |{{flagicon2|Cambodia}} [[Kambodya]]<ref>''Cambodia'': Kambodya (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Kambodya |''[[Wikang Kamboyano|Kamboyano]]'': [[Talaksan:KingdomofCambodia.svg|150px]] | | |- |{{flagicon2|Cameroon}} [[Cameroon|Kamerún]] - Republika ng Kamerún | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Cameroun – République du Cameroun * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Cameroon – Republic of Cameroon | | |- |{{flagicon2|Canada}} [[Kanada]] <ref>''Canada'': Kanada (Panganiban at Padre English)</ref> – (''[[Pederasyon|estadong pederal]] , [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' at ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Canada | | |- |{{flagicon2|Western Sahara}} [[Kanluraning Sahara|Kanlurang Sahara]] - Arabong Demokratikong Republika ng Saharawi (''malawak na sinasakop ng teritoryo ng Kanluraning Sahara ng [[#M|Morocco]], ang [[Sahrawi Arab Democratic Republic]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Panlabas na ugnayan ng Western Sahara|mahigit sa 50 mga bansa]] ngunit pinapatupad ang epektibong kontrol sa teritoryo sa silangan ng [[Pader na Morocco]], tingnan din [[Politika ng Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية | | |- |{{flagicon2|Cayman Islands}} [[Kapuluang Kayman]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Kazakhstan}} [[Kasakstan]] - Republika ng Kasakstan | * ''[[Wikang Kazakh|Kazakh]]'':Қазақстан Республикасы/Qazaqstan Respwblïkası * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]: Республика Казахстан/Respublika Kazakhstan * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Казахстан - Республіка Казахстан * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Kasachstan - Republik Kasachstan | | |- |{{flagicon2|Qatar}} [[Katar]] - Estado ng Katar |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': قطر – دولة قطر | | |- |{{flagicon2|Kenya}} [[Kenya]] - Republika ng Kenya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kenya – Republic of Kenya * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Kenya – Jamhuri ya Kenya | | |- |{{flagicon2|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] - Republika ng Kirgistan (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Kirghizia'') | * ''[[Wikang Kirgis|Kirgis]]'': Кыргызстан – Кыргыз Республикасы * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Кыргызстан – Кыргызская республика | | |- |{{flagicon2|Kiribati}} [[Kiribati|Kíribas]] <ref>KIR-ibas ang tanging paraan ng pagbigkas ng pangalang ito, HINDI KI-RI-BA-TEE; walang titik 's' ang katutubo nilang wikang na gaya ng Tagalog ay Austronesyano, kaya ang 'ti' ang iginagamit sa halip.</ref> - Republika ng Kíribas | * ''[[Wikang Gilbert|Gilbert]]'': Kiribati – Ribaberikin Kiribati * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kiribati – Republic of Kiribati | | |- |{{flagicon2|Croatia}} [[Kroasya]] - Republika ng Kroasya |''[[Wikang Kroato|Kroato]]'': Hrvatska – Republika Hrvatska | | |- |{{flagicon2|Colombia}} [[Kolombya]]<ref>''Colombia'': Kolombya (Panganiban)</ref> - Republika ng Kolombya |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Colombia – República de Colombia | | |- |{{flagicon2|Comoros}} [[Komoro]] - Unyon ng Komoro (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Komoro|Komoro]]'': Komori – Udzima wa Komori * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Comores – Union des Comores * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': القمر – اتحاد القمر | | |- |{{flagicon2|Democratic Republic of the Congo}} [[Demokratikong Republika ng ang Konggo|Konggo (Kinshasa)]]<ref name=Konggo>''Congo'': Konggo (Panganiban)</ref> - Demokratikong Republika ng Konggo (''dati at popular na kilala bilang Zaire'') |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République Démocratique du Congo | | |- |{{flagicon2|Republic of the Congo}} [[Republika ng Konggo|Konggo (Brazzaville)]]<ref name=Konggo/> - Republika ng Konggo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République du Congo | | |- |[[Talaksan:Flag of Kosovo.svg|22px]] [[Kosobo]] (''awtonomong lalawigan ng [[#S|Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]'') | * ''[[Wikang Albanyano|Albanyano]]'': Kosovës – Republika e Kosovës * ''[[Wikang Serbiyo|Serbiyo]]'': Косово – Република Косово | | |- |{{flagicon2|Costa Rica}} [[Kosta Rika]] - Republika ng Kosta Rika |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Costa Rica – República de Costa Rica | | |- |{{flagicon2|Cuba}} [[Kuba]] <ref>''Cuba'': Kuba (Panganiban)</ref> - Republika ng Kuba |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Cuba – República de Cuba | | |- |{{flagicon2|Kuwait}} [[Kuwait]] - Estado ng Kuwait |[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الكويت – دولة الكويت | | |- |{{flagicon2|Laos}} [[Laos]] - Popular at Demokratikong Republika ng Laos |''[[Wikang Lao|Lao]]'': ນລາວ – ສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ | | |- |{{flagicon2|Latvia}} [[Latbya]] <ref>''Latvia'': Latbya (Panganiban)</ref> - Republika ng Latbya |''[[Wikang Latbyano|Latbyano]]'': Latvija – Latvijas Republika | | |- |{{flagicon2|Lebanon}} [[Libano|Líbano]] <ref name=Lebanon>{{cite-Biblia|Libano}}</ref><ref name=Lebanon2>{{cite-Biblia3|[http://angbiblia.net/awit29.aspx Bundok ng Líbano] (isang bundok na nasa loob ng Republika ng Líbano)}}</ref> - Republika ng Líbano | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': لبنان – الجمهوريّة اللبنانيّة * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': République libanaise | | |- |{{flagicon2|Lesotho}} [[Lesoto]] - Kaharian ng Lesoto | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Lesotho – Kingdom of Lesotho * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Lesotho – Mmuso wa Lesotho | | |- |{{flagicon2|Liberia}} [[Liberya]] - Republika ng Liberya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Liberia – Republic of Liberia | | |- |{{flagicon2|Libya}} [[Libya]] – Estado ng Libya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': دولة ليبي | | |- |{{flagicon2|Liechtenstein}} [[Liechtenstein]] - Prinsipalidad ng Liechtenstein |''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Liechtenstein – Fürstentum Liechtenstein | | |- |{{flagicon2|Lithuania}} [[Litwanya]] <ref>''Lithuania'': Litwanya (Panganiban, orihinal ''Litwanya'')</ref> - Republika ng Litwanya |''[[Wikang Litwaniyano|Litwaniyano]]'': Lietuva – Lietuvos Respublika | | |- |{{flagicon2|Luxembourg}} [[Luksemburgo]] - Dakilang Dukado ng Luksemburgo | * ''[[Wikang Lëtzebuergesch|Lëtzebuergesch]]'': Lëtzebuerg – Groussherzogdem Lëtzebuerg * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Luxembourg – Grand-Duché du Luxembourg * ''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Luxemburg – Großherzogtum Luxemburg | | |- |{{flagicon2|Iceland}} [[Lupangyelo]] <ref name=Iceland>''Iceland'': Lupangyelo '' o Aisland</ref> - Republika ng Lupangyelo |''[[Wikang Islandes|Islandes]]'': Ísland – Lýðveldið Ísland | | |- |{{flagicon2|Madagascar}} [[Madagaskar]] <ref>''Madagascar'': Madagaskar (Panganiban)</ref> - Republika ng Madagaskar | * ''[[Wikang Malgatse|Malgatse]]'': Madagasikara – Repoblikan'i Madagasikara * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Madagascar – Republique de Madagascar | | |- |{{flagicon2|Macau}} [[Makaw|Makáw]] <ref>''Macau'': Makáw (Padre English, Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Makaw ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Politika ng Macaw#Panlabas na Ugnayan|Makaw, Tsina]]'') | | | |-|, |{{flagicon2|Malawi}} [[Malawi|Maláwi]] - Republika ng Maláwi | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malawi – Republic of Malawi * ''[[Wikang Chewa|Chewa]]'': Malaŵi – Mfuko la Malaŵi | | |- |{{flagicon2|Malaysia}} [[Malaysia]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'')<ref>Pederasyon ng Malaya sumali sa Mga Nagkakaisang Bansa sa 17 Set 1957. Sa 16 Set 1963, ang pangalan ay pinalitan sa Malaysia, matapos ang pagtanggap ng isang bagong pederasyon ng Singapore, Sabah (Hilagang Borneo) at Sarawak. Singapore ay naging isang malayang bansa sa 9 Agosto 1965 at miyembro ng Mga Nagkakaisang Bansa sa 21 Set 1965.</ref> | * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Malaysia * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malaysia * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': மலேசியா | | |- |{{flagicon2|Maldives}} [[Maldibas]] - Republika ng Maldibas |''[[Wikang Divehi|Divehi]]'': ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ | | |- |{{flagicon2|Mali}} [[Mali|Máli]] - Republika ng Máli |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mali – République du Mali | | |- |{{flagicon2|Malta}} [[Malta]] <ref>''Malta'': Malta (Magandang Balita Biblia)</ref> - Republika ng Malta (''huwag ikalito sa [[#S|Soberanong Militar na Orden ng Malta]]'') | * ''[[Wikang Maltes|Maltes]]'': Malta – Repubblika ta' Malta * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malta – Republic of Malta | | |- |{{flagicon2|Marshall Islands}} [[Kapuluang Marsiyal]] - Republika ng Kapulong Marsiyal (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Esatado Unidos]]'') | * ''[[Wikang Marshall|Marshall]]'': Aorōkin M̧ajeļ – Aolepān Aorōkin M̧ajeļ * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Marshall Islands – Republic of the Marshall Islands | | |- |{{flagicon2|Northern Mariana Islands}} [[Kapuluan ng Hilagang Mariana]] - Komonwelt ng Hilagang Kapuluang Mariana (''komonwelt sa unyong pampolitika sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Macedonia}} [[Republika ng Masedonya|Masedonya]] - Republika ng Masedonya (''diplomatikong kilala minsan bilang [[Panlabas na relasyon ng Republika ng Macedonia|Dating Republikang Yugoslav ng Makedonia]]'') |''[[Wikang Macedonio|Macedonio]]'': Македонија – Република Македонија | | |- |{{flagicon2|Mauritania}} [[Mauritania|Mawritanya]] - Islamikong Republika ng Mawritanya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': موريتانيا – الجمهورية الإسلامية الموريتانية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mauritanie – République Islamique de la Mauritanie | | |- |{{flagicon2|Mauritius}} [[Mauritius|Mawrisyo]] - Republika ng Mawrisyo |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Mauritius – Republic of Mauritius | | |- |{{flagicon2|Micronesia}} [[Mga Estadong Pederado ng Mikronesya|Maykronesiya]] - Pederadong mga Estado ng Maykronesiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Micronesia – Federated States of Micronesia | | |- |{{flagicon2|Mayotte}} [[Mayotte|Mayót]] (''panlabas na kolektibo ng [[#F|France]]'') | | | |- |{{flagicon2|Mexico}} [[Mehiko|Méhiko]] - Estado Unidos ng Méhiko (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': México – Estados Unidos Mexicanos | | |- |{{flagicon2|Moldova}} [[Moldoba|Móldoba]] - Republika ng Móldoba (''tingnan din [[#P|Pridnestrovie]]'') |''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Moldova – Republica Moldova | | |- |{{flagicon2|Monaco}} [[Monako|Mónako]] - Prinsipalidad ng Mónako | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Monaco – Principauté de Monaco * ''[[Wikang Monegasko|Monegasko]]'': Múnegu – Principatu de Múnegu * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Monaco - Principato di Monaco | | |- |{{flagicon2|Mongolia}} [[Monggolya]]<ref>''Mongolia'': Monggolya (Panganiban, original ''Munggolya'')</ref> (''minsang isinusulat o binabanggit bilang [[Panlabas na Monggolya]] (kasama ang [[Tuva]]) upang matukoy na iba sa [[Panloob na Monggolya]] ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]]'') |''[[Wikang Monggol|Monggol]]'': Монгол Улс | | |- |{{flagicon2|Montenegro}} [[Montenegro]] - Republika ng Montenegro |''[[Wikang Serbyo|Montenegrino]]'': Црна Гора | | |- |{{flagicon2|Montserrat}} [[Montserrat]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Morocco}} [[Moroko]] <ref>''Morocco'': Moroko (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Moroko (''tingnan din [[#K|Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': المغرب – المملكة المغربية | | |- |{{flagicon2|Mozambique}} [[Mosambik|Mósambik]] - Republika ng Mósambik |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Moçambique – República de Moçambique | | |- |{{flagicon2|Myanmar}} [[Myanmar|Miyanmar]] - Unyon ng Myanmar (''dati at popular na kilala bilang Burma'') |''[[Wikang Birmano|Birmano]]'': ဴမန္မာ | | |- |{{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Nagkakaisang Arabong Emirato (bansa)|Nagkakaisang Arabong Emirato]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': دولة الإمارات العربيّة المتّحدة | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Nagkakaisang Kaharian]] - Nagkakaisang Kaharian ng Dakilang Britanya at Hilagang Irlanda (''[[Commonwealth realm]]'') | *''[[Eskosya|Eskoses]]'': Unitit Kinrick – Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Ireland *''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United Kingdom – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland *''[[Korniko|Kórniko]]'': Ruwvaneth Unys Breten Veur ha Wordhon Gledh *''[[Gaelic literature|Gaeliko Eskoses]]'': Rìoghachd Aonaichte – Rìoghachd Aonaichte na Breatainne Mòire is Èireann a Tuath *''[[Wikang Gales|Gales]]'': Teyrnas Unedig – Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddo *''Úlster'': Claught Kängrick – Claught Kängrick o Docht Brätain an Norlin Airlann | | |- |{{flagicon2|Nagorno-Karabakh}} [[Nagorno-Karabakh]] - Republika ng Nagorno-Karabakh (''de facto na malayang estado sa loob ng [[#A|Azerbayan]]'') |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Լեռնային Ղարաբաղ – Լեռնային Ղարաբաղի | | |- |{{flagicon2|Namibia}} [[Namibya]] - Republika ng Namibya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Namibia – Republic of Namibia | | |- |{{flagicon2|Nauru}} [[Nauru]] - Republika ng Nauru | * ''[[Wikang Nauruan|Nauruan]]'': Naoero – Ripublik Naoero * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nauru – Republic of Nauru | | |- |{{flagicon2|Nepal}} [[Nepal|Nepál]] - Pederal na Demokratikong Republika ng Nepál |''[[Wikang Nepali|Nepali]]'': नेपाल | | |- |{{flagicon2|Niger}} [[Niher]] - Republika ng Niher |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Niger – République du Niger | | |- |{{flagicon2|Nigeria}} [[Niherya]] - Pederal na Republika ng Niherya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nigeria – Federal Republic of Nigeria | | |- |{{flagicon2|Nicaragua}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] - Republika ng Nikaragwa |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Nicaragua – República de Nicaragua | | |- |{{flagicon2|Niue}} [[Niue|Kapuluang Niue]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') | | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Noruwega]]<ref>''Norway'': Noruwega (Panganiban, orihinal ''Norwega'')</ref> - Kaharian ng Noruwega |''[[Wikang Noruwego|Noruwego]]'': Norge – Kongeriket Norge | | |- |{{flagicon2|Netherlands}} [[Olanda]] <ref name=Netherlands>''Netherlands''/''Holland'': Olanda (De Dios, Panganiban, Sagalongos, Padre English)</ref> - Kaharian ng Olanda |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Nederland – Koninkrijk der Nederlanden | |''sa legalidad, tumutukoy ang Nederland sa pangunahing lupaing bahagi ng sa Europa ng [[Kaharian ng Nederland]], kasama ang huli na binubuo ng Nederland at dalawang panlabas na mga bansa, [[#A|Aruba]] at [[#O|Olandang Antiles]] ang mga ito'' |- |{{flagicon2|Netherlands Antilles}} [[Olanda Antiles]]<ref name=Netherlands/> (''panlabas na bansa ng [[Kaharian ng Nederland]]'') | | | |- |{{flagicon2|Oman}} [[Oman]] - Kasultanan ng Oman |''[[Wikang Arab|Arab]]'': عُمان – سلطنة عُمان | | |- |{{flagicon2|Pakistan}} [[Pakistan]] - Islamikong Republika ng Pakistan | * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': پاکستان – اسلامی جمہوریۂ پاکستان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Pakistan – Islamic Republic of Pakistan | | |- |{{flagicon2|Palau}} [[Palaw|Paláw]] - Republika ng Paláw (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') | * ''[[Wikang Palauano|Palauano]]'': Belau – Beluu er a Belau * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Palau – Republic of Palau | | |- |{{flagicon2|Palestine}} [[Estado ng Palestina|Palestina]] <ref>''Palestine'': Palestina (Msgr. José C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Palestina (''ang [[Estado ng Palestina]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Estado ng Palestina#Mga estadong kinikilala ang Estado ng Palestina|mahigit 90 mga bansa]], lubos na sinisuporthan ang internasyunal na katayuan ng Palestina ng mga di-kumikilalang mga bansa sang-ayon sa [[Nasyonal na Palestinang Awtoridad]], isang pagpapaganap ang nasa proseso na maaaring ibilang ang kalaunang pagkilala nito bilang isang Estado ng Palestina, tingnan din [[Mga mungkahi para sa isang estado sa Palestina]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': فلسطين | | |- |{{flagicon2|Panama}} [[Panama|Panamá]] <ref>''Panama'': Panama (Panganiban)</ref> - Republika ng Panamá |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Panamá – República de Panamá | | |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] - Independiyenteng Estado ng Papuwa Bagong Guniya (''[[Commonwealth realm]]'') | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Papua New Guinea – Independent State of Papua New Guinea * ''[[Wikang Tok Pisin|Tok Pisin]]'': Papua Niugini – Independen Stet bilong Papua Niugini | | |- |{{flagicon2|Paraguay}} [[Paragway]] - Republika ng Paragway | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Paraguay – República del Paraguay * ''[[Wikang Guarani|Guarani]]'': Paraguái – Tetã Paraguái | | |- |{{flagicon2|Peru}} [[Peru|Perú]] <ref>''Peru'': Peru (Panganiban)</ref> - Republika ng Perú |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Perú – República del Perú | | |- |{{flagicon2|Fiji}} [[Pidyi]] <ref>''Fiji'': Pidyi (Panganiban)</ref> - Republika ng Kapulong Pidyi | * ''[[Wikang Pidyiyano|Pidyiyano]]'': Viti – Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Fiji – Republic of the Fiji Islands * ''[[Pidyi Hindi]]'': फ़िजी / فِجی – फ़िजी गणराज्य / فِجی رپبلک | | |- |{{PHL}} <ref>''Philippines'': Pilipinas (Padre English)</ref> - Republika ng Pilipinas <ref>''Republic of the Philippines'': Republika ng Pilipinas (Padre English)</ref> |Ingles:Philippines | | |- |{{flagicon2|Finland}} [[Pinlandiya]]<ref>''Finland'': Pinlandiya (Panganiban)</ref> - Republika ng Pinlandiya | * ''[[Wikang Pinlandes|Pinlandes]]'': Suomi – Suomen tasavalta * ''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Finland – Republiken Finland | | |- |{{flagicon2|Pitcairn Islands}} [[Kapuluang Pitcairn]] - Pitcairn, Henderson, Ducie, at Kapuluang Oeno (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- | colspan="4" | <center>''Tignan [[#T|Transnistria]] para sa Pridnestrovie'' </center> |- |{{flagicon2|Poland}} [[Polonya]] - Republika ng Polonya |''[[Wikang Polako|Polako]]'': Polska – Rzeczpospolita Polska | | |- |{{flagicon2|Portugal}} [[Portugal]] - Republikang Portuges |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Portugal – República Portuguesa | | |- |{{flagicon2|France}} [[Pransiya]] <ref name=France>{{cite-Gabby|mula sa kahulugan ng ''pranses'': (...)"wika o salitang Pranses; ang mga tao sa '''Pransiya'''." (...)}}</ref> - Republika ng Pransiya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': France – République française | | |- |{{flagicon2|French Polynesia}} [[Polinesyang Pranses]] (''panlabas na bansa ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Puerto Rico}} [[Porto Riko]]<ref name=AseanMandaragit>[http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None "Portoriko,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080619041609/http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None |date=2008-06-19 }} ibinatay sa ''Portorikenyo'', [[Hernandez, Amado V.]] ''[[Mga Ibong Mandaragit: Nobelang Sosyo-Pampolitika]] (1969), kopyang PDF mula sa AseanInfoNet.org, nasa wikang Tagalog, Pambansang Aklatan, Sangay ng Filipiniana (panawag bilang FIL 899.2113 H43i 1982), at International Graphic Service, Lungsod ng Quezon, may 416 pahina ang aklat/may katumbas na 216 pahinang PDF, nakuha noong: 5 Marso 2008</ref> - Komonwelt ng Porto Riko (''komonwelt na may asosasyon sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Pulo ng Ascension|Pulo ng Asunsyón]] (''dumidepende sa [[#S|Santa Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Romania}} [[Rumanya]] <ref>''Romania'': Rumanya (Panganiban)</ref> - Republika ng Rumanya | * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': România * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Románia | | |- |{{flagicon2|Russia}} [[Rusya]] - Pederasyon ng Rusya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Россия – Российская Федерация | | |- |{{flagicon2|Rwanda}} [[Rwanda]] - Republika ng Rwanda | * ''[[Wikang Kinyarwanda|Kinyarwanda]]'': Rwanda – Repubulika y'u Rwanda * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Rwanda – République du Rwanda * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Rwanda – Republic of Rwanda | | |- |{{flagicon2|San Marino}} [[San Marino]] - Kapayá-payapang Republika ng San Marino |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': San Marino – Serenissima Repubblica di San Marino | | |- |{{flagicon2|Saint Kitts and Nevis}} [[San Cristobal at Nieves]] - Pederasyo ng San Cristobal at Nieves (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Kitts and Nevis | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Santa Helena]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Lucia | | |- |{{flagicon2|Saint-Pierre and Miquelon}} [[San Pedro at Mikelon|San Pedro at Mikelón]] (''panlabas na kolektibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Vincent and the Grenadines}} [[San Vicente at ang Kagranadinahan]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Vincent and the Grenadines | | |- |{{flagicon2|Zambia}} [[Sambia|Sámbia]] - Republika ng Sámbia |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zambia – Republic of Zambia | | |- |{{flagicon2|Samoa}} [[Samoa]] <ref>''Samoa'': Samoa (Panganiban)</ref> - Independiyenteng Estado ng Samoa | * ''[[Wikang Samoano|Samoano]]'': Sāmoa – Mālo Tuto'atasi o Sāmoa * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Samoa – Independent State of Samoa | | |- |{{flagicon2|São Tomé and Príncipe}} [[San Tomas at Prinsipe|San Tomás at Prínsipe]] - Demokratikong Republika ng San Tomás at Prínsipe |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': São Tomé e Príncipe – República Democrática de São Tomé e Príncipe | | |- |{{flagicon2|Senegal}} [[Senegal|Sénegal]] - Republika ng Senegal |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Sénégal – République du Sénégal | | |- |{{flagicon2|Serbia}} [[Serbya]] - Republika ng Serbya | * ''[[Wikang Serbiyo|Sérbiyo]]'': Србија – Република Србија * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szerbia – Szerb Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Seychelles}} [[Seykelas]] - Republika ng Seykelas | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Seychelles – Republic of Seychelles * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Seychelles – République des Seychelles * ''[[Wikang Creole|Creole]]'': – Repiblik Sesel | | |- |{{flagicon2|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]] - Republika ng Sierra Leone |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sierra Leone – Republic of Sierra Leone | | |- |{{flagicon2|East Timor}} [[Silangang Timor]] - Demokratikong Republika ng Silangang Timor | * ''[[Wikang Tetum|Tetum]]'': Timor Lorosa'e – Repúblika Demokrátika Timor Lorosa'e * ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Timor-Leste – República Democrática de Timor-Leste | | |- |{{flagicon2|Zimbabwe}} [[Simbabwe]] - Republika ng Simbabwe |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zimbabwe – Republic of Zimbabwe | | |- |{{flagicon2|Singapore}} [[Singapura]] <ref>''Singapore'': Singapura (De Dios, Panganiban)</ref> - Republika ng Singapura | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Singapore – Republic of Singapore * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Singapura – Republik Singapura * ''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 新加坡 – 新加坡共和国 * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': சிங்கப்பூர் – சிங்கப்பூர் குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Solomon Islands}} [[Kapuluang Salomon|Kapuluang Salomón]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Solomon Islands | | |- |{{flagicon2|Somalia}} [[Somalya]] (''kasalukuyang pira-piraso ang buong bansa kasama ang kanyang [[Politika sa Somalia|Transisyonal na Pambansang Pamahalaan]] na pinatapon, tingnan din ang [[#S|Somaliland]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliya – Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الصومال – جمهورية الصومال | | |- |{{flagicon2|Somaliland}} [[Somalilandiya]] - Republika ng Somalilandiya (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#S|Somalia]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliland – Jamhuuriyadda Soomaaliland * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': ارض الصومال – جمهورية ارض الصومال | | |- |[[Talaksan:Flag of the Sovereign Military Order of Malta.svg|22px]] [[Sovereign Military Order of Malta|Soberanong Militar na Ordén ng Malta]] (''huwag ikalito sa [[#M|Malta]]'') | | | |- |{{flagicon2|Sri Lanka}} [[Sri Lanka]] - Demokratikong Sosyalistang Republika ng Sri Lanka | * ''[[Wikang Sinhala|Sinhala]]'': ශ්රී ලංකාව * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': இலங்கை – இலங்கை ஜனநாயக சமத்துவ குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Sudan}} [[Sudan|Sudán]]<ref>''Sudan'': Sudan (Panganiban)</ref> - Republika ng Sudán | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السودان – جمهورية السودان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sudan – Republic of the Sudan | | |- |{{flagicon2|Suriname}} [[Suriname|Surinam]] - Republika ng Suriname |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Suriname – Republiek Suriname | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Svalbard]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Noruwega]], kinikilala sa pandaigdigang kasunduan'') | | | |- |{{flagicon2|Swaziland}} [[Suwasilandiya]] - Kaharian ng Suwasilandiya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Swaziland – Kingdom of Swaziland * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': eSwatini – Umbuso weSwatini | | |- |{{flagicon2|Sweden}} [[Suwesya]] - Kaharian ng Suwesya (Kaharian ng Suweko<ref>''Swedish'': Suweko (Padre English)</ref>) |''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Sverige – Konungariket Sverige | | |- |{{flagicon2|Switzerland}} [[Suwisa]] <ref>''Switzerland'': Suwisa (De Dios)</ref> - Konpederasyo ng Suwisa (''Swiss'') (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Confoederatio Helvetica * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Schweiz – Schweizerische Eidgenossenschaft * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Suisse – Confédération Suisse * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Svizzera – Confederazione Svizzera * ''[[Wikang Romansh|Romansh]]'': Svizra – Confederaziun Svizra | | |- |{{flagicon2|Syria}} [[Sirya]]<ref>''Syria'': Sirya (Magandang Balita Biblia [orihinal: Siria], Panganiban)</ref> - Arabong Republika ng Sirya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': سورية – الجمهوريّة العربيّة السّوريّة | | |- |{{flagicon2|Taiwan}} [[Republika ng Tsina|Taywan (ROC)]] <ref>Taiwan: ''Taywan'' (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsina (''popular na tumutukoy bilang Taywan at [[panlabas na ugnayan ng Republika ng Tsina|diplomatikong]] kilala minsan bilang [[Tsinong Taipei]], ang [[Kalagayang pampolitika ng Taywan|kalagayang pampolitika]] ng ROC at ang [[Legal na kalagayan ng Taywan|legal na kalagayan]] ng [[Taiwan|Pulong Taywan]] (at kaniyang mga [[Talaan ng mga pulo sa Repulika ng Tsina|karatig pulo]]) na may pagtatalo'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 臺灣 / 台灣 – 中華民國 | | |- |{{flagicon2|Tajikistan}} [[Tayikistan]] - Republika ng Tayikistan |''[[Wikang Tajiki|Tajiki]]'': Тоҷикистон – Ҷумҳурии Тоҷикистон | | |- |{{flagicon2|Tanzania}} [[Tansaniya]] - Nagkakaisang Republika ng Tanzania (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Tanzania – Jamhuri ya Muungano wa Tanzania * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'':Tanzania – United Republic of Tanzania | | |- |{{flagicon2|Isle of Man}} [[Pulo ng Man]] (''Isle of Man'') (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]], kilala din bilang Mann'') | | | |- |{{flagicon2|Thailand}} [[Thailand]]<ref>''Thailand'': Thailand (De Dios)</ref> - Kaharian ng Thailand |''[[Wikang Thai|Thai]]'': ประเทศไทย – ราชอาณาจักรไทย | | |- |{{flagicon2|South Africa}} [[Timog Aprika]] (''kadalasang isinusulat o binabanggit bilang Timog Aprika'') - Republika ng Timog Aprika | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Africa – Republic of South Africa * ''[[Wikang Afrikaans|Afrikaans]]'': Suid-Afrika – Republiek van Suid-Afrika * ''[[Wikang Xhosa|Xhosa]]'': Mzantsi Afrika – IRiphabliki yaseMzantsi Afrika * ''[[Wikang Zulu|Zulu]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabliki yaseNingizimu Afrika * ''[[Wikang Ndebele|Ndbele]]'': Sewula Afrika – IRiphabliki yeSewula Afrika * ''[[Wikang Hilagang Sotho|Hilagang Sotho]]'': Afrika-Borwa – Rephaboliki ya Afrika-Borwa * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Afrika Borwa – Rephaboliki ya Afrika Borwa * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Aforika Borwa – Rephaboliki ya Aforika Borwa * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika * ''[[Wikang Venda|Venda]]'': Afurika Tshipembe – Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe * ''[[Wikang Tsonga|Tsonga]]'': Afrika Dzonga – Riphabliki ra Afrika Dzonga | | |- |{{flagicon2|South Korea}} [[Timog Korea]] (''popular na kilala bilang Timog Korea'') - Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 한국 – 대한민국 | | |- |{{flagicon2|South Ossetia}} [[Timog Ossetia]] - Republika ng Timog Ossetia (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#G|Georgia]]'') | * ''[[Wikang Osetyo|Osetyo]]'': Хуссар Ирыстон – Республикæ Хуссар Ирыстон * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Южная Осетия – Республика Южная Осетия | | |- |{{flagicon2|South Sudan}} [[Timog Sudan|Timog Sudán]] - Republika ng Timog Sudán |* ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Sudan – Republic of South Sudan | | |- |{{flagicon2|Togo}} [[Togo]] - Republika ng Togo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Togo – République Togolaise | | |- |{{flagicon2|Tonga}} [[Tonga|Tonga]] - Kaharian ng Tonga | * ''[[Wikang Tongga|Tonga]]'': Tonga – Pule'anga Fakatu'i 'o Tonga * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tonga – Kingdom of Tonga | | |- |{{flagicon2|Chad}} [[Tsad]] - Republika ng Tsad | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tchad – République du Tchad * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تشاد – جمهوريّة تشاد | | |- |{{flagicon2|Chile}} [[Tsile]]<ref>''Chile'': Tsile (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsile |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Chile – República de Chile | | |- |{{flagicon2|People's Republic of China}} [[Republikang Popular ng Tsina|Tsina (PRC)]]<ref>''China'': Tsina (Padre English)</ref> - Popular na Republika ng Tsina (''kadalasang [[Punong-Lupaing Tsina]]'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 中国 – 中华人民共和国 | | |- |{{flagicon2|Czech Republic}} [[Tseko]] - Republika ng Tseko (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Czechia'') |''[[Wikang Tseko|Tseko]]'': Českó – Česká republika | | |- | colspan="4" |<center> ''Tingnan ang [[#T|Taywan (ROC)]] para sa [[Republika ng Tsina]] (tingnan din [[Patakarang Isang-Tsina]] at [[Tsina at ang Mga Nagkakaisang Bansa|pagtatalo sa representasyon sa UN sa pagitan ng PRC at ROC]])'' </center> |- |{{flagicon2|Cyprus}} [[Tsipre]]<ref>''Cyprus'': Tsipre (Magandang Balita Biblia, orihinal ''Chipre'')</ref> - Republika ng Tsipre (''tingnan din [[#H|Hilagang Tsipre]]'') | * ''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Κυπρος – Κυπριακή Δημοκρατία * ''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kıbrıs – Kıbrıs Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Transnistria}} [[Transnistria]] - Republikang Pridnestroviang Moldova ng [[Transnistria]] (''ginagamit ng pamahalaang Transnistriano ang saling ''Pridnestrovie'', de facto malayang estado sa loob ng [[#M|Moldova]]'') | * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Приднестровье'': Приднестровская Молдавская Республика * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Придністров'я'': Придністровська Молдавська Республіка * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Нистря'': Република Молдовеняскэ Нистрянэ | | |- |{{flagicon2|Trinidad and Tobago}} [[Trinidad at Tobago]] - Republika ng Trinidad at Tobago |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Trinidad and Tobago – Republic of Trinidad and Tobago | | |- |{{flagicon2|Tristan da Cunha}} [[Tristan da Cunha|Tristan da Kunya]] (''dumidepende sa [[#S|Saint Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Tuvalu}} [[Tubalu]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Tuvalu|Tuvalu]] at [[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tubalu | | |- |{{flagicon2|Tunisia}} [[Tunisya]] - Republika ng Tunisya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تونس – الجمهورية التونسية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tunisie - République du Tunisie | | |- |{{flagicon2|Turkey}} [[Turkya]] <ref>''Turkey'': Turkya (Padre English, Sagalongos)</ref> - Republika ng Turkya |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Türkiye – Türkiye Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]] |''[[Wikang Turkmen|Turkmen]]'': Türkmenistan | | |- |{{flagicon2|Turks and Caicos Islands}} [[Kapuluang Turko at Caicos]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Uganda}} [[Uganda]] - Republika ng Uganda | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Uganda – Republic of Uganda * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Uganda – Jamhuri ya Uganda | | |- |{{flagicon2|Ukraine}} [[Ukranya]] |''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Україна | | |- |{{flagicon2|Hungary}} [[Unggarya]]<ref>''Hungary'': Unggarya (Panganiban)</ref> - Republika ng Unggarya |''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Magyarország – Magyar Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Uruguay}} [[Urugway|Urugwáy]]<ref>''Uruguay'': Urugway (Panganiban)</ref> - Oryental na Republika ng Urugwúy |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Uruguay – República Oriental del Uruguay | | |- |{{flagicon2|Uzbekistan}} [[Usbekistan]] - Republika ng Usbekistan |''[[Wikang Usbek|Usbek]]'': Ўзбекистон – Ўзбекистон Республикаси | | |- |{{flagicon2|Vatican City}} [[Lungsod ng Vaticano|Lungsód ng Vaticano]] - Estadong Lungsód ng Vaticano | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Civitas Vaticana – Status Civitatis Vaticanæ * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Città del Vaticano – Stato della Città del Vaticano | | |- |{{flagicon2|Wallis and Futuna}} [[Wallis at Futuna]] (''panlabas na koletibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Yemen}} [[Yemen]] - Republika ng Yemen |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اليمن – الجمهوريّة اليمنية | | |} == Mga sanggunian == === Talababa === [[Talaksan:UNITED NATIONS MEMBER STATES.djvu|thumb|200px|UN Press Release petsang 3 Hulyo 2006]] {{reflist|3}} === Bibliyograpiya === * English, James. ''English-Tagalog Dictionary'' (1965) at ''Tagalog-English Dictionary'' (1986). * Sagalongos, Felicidad T.E. ''Diksiyunaryong Ingles-Pilipino Pilipino-Ingles''. (1968). * Calderon. ''Diccionario Ingles-Español-Tagalog''. * De Dios, Reynaldo [Tagalog], at Afenir [Ilokano]. ''English-Tagalog-Ilokano Vocabulary''. (2005). * Panganiban, Jose Villa. ''Concise English-Tagalog Dictionary''. (1969). * ''UP Diksiyonaryong Filipino''. (2001). * Santos, Vito C. ''New Vicassan's English-Pilipino (Tagalog) Dictionary'' (1995), Anvil Publishing, 1,603 pahina, ISBN 971-27-0349-5, ISBN 978-971-27-0349-2 * Gaboy, Luciano L. ''Talahuluganang Ingles-Filipino/English-Filipino Dictionary'', Gabby's Dictionary, GabbyDictionary.com. == Tingnan din == * [[Talaan ng mga kabansaan]] * [[Talaan ng mga bansa ayon sa kapal ng populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa GDP (PPP) bawat kapita]] [[Kategorya:Talaan ng mga bansa]] {{Earth}} njb5hk4jggzy6qzj925n9ikeoxxbcor 1958326 1958324 2022-07-24T14:36:58Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:CIA WorldFactBook-Political world.svg|400px|thumb|Kahatiang pampolitika ng mundo.]] Ito ang alpabetikong '''talaan ng mga [[bansa]]''' ng [[mundo]]. kasama ang mga parehong ''internasyonal na kinikilala'' at ''pangkalahatang hindi kinikilalang'' mga malayang [[estado]], may nanirahang dumidependeng teritoryo, kasama din ang mga lugar na may espesyal na [[soberanya]]. Sinasakop lahat ang mga bahagi sa ilalim ng hurisdiksiyon ng mga natalang bansa, kabilang ang [[teritoryo]], teritoryong bahagi ng tubig (kabilang ang panloob na mga bahagi ng tubig at karatig na sona), ''Ekslusibong Sonang Pang-ekonomiya'', ''[[continental shelf]]'' at espasyong panghimpapawid. == Wika == Nasa wikang Tagalog ang karamihan sa mga nakatala rito batay sa mga sangguniang nasa huli ng artikulo samantalang isina-Tagalog naman ang iba o binaybay ayon sa gabay pang-ortograpiya ng [[Komisyon ng Wikang Filipino]]. Kabilang din ang maikling opisyal na mga pangalan (halimbawa na ang [[Apganistan]]) at ang opisyal (o mahabang) pangalan (halimbawa na ang Ang Islamikong Republika ng Apganistan). Hindi nais ipahiwatig ng artikulong ito na magbigay na opisyal na posisyon sa pagtatalo ukol sa pagpapangalan. Kung wala pang opisyal na pangalan sa Tagalog ang mga bansa, katulad ng nabanggit, isinalin ang pangalan ayon sa mungkahing ortograpiya ng KWF; o binigyan ng katumbas sa Tagalog ang buong pangalan o (mga) bahagi lamang nito. Pinananatili ang orihinal na kilalang pangalan kung hindi pa ito matumbasan. Hangga't maaari maiba man ang baybay o pagkakapangalan sa artikulo ng bawat bansa, itinuturo ang mga pangalan sa pahina ng artikulong tungkol sa bansa na binigyan ng mas higit na tinatanggap na bersyon o anyo nito sa Tagalog o sa Wikipedyang ito. Para sa katawagan ng mga mamamayan ng mga bansa, tingnan ang sumusunod [[talaan ng mga mamamayan ng mga bansa]]. == Mga entidad na kasama sa artikulong ito == Mayroong mga 243 entidad sa talaang ito: ang mga itinuturing na mga bansa. Binubuo ito ng: * 192 mga kasaping estado sa [[Mga Nagkakaisang Bansa]]. * 1 [[Mga tagamasid sa Pangkalahatang Kapulungan ng Mga Nagkakaisang Bansa|di-miyembrong estadong tagamasid sa Mga Nagkakaisang Bansa]], ang [[Lungsod ng Vatican]]. * 1 di-kinikilalang estado ng Mga Nagakakaisang Bansa, diplomatikong kinikilala ng 26 ibang mga estado at may ''de facto'' na relasyon sa iba: ang [[Republika ng Tsina]]ng [[Taiwan]]. * 1 bagong tatag na malayang estado na walang nakikitang pagharang sa hinaharap para maging kasapi ng Mga Nagkakaisang Bansa: [[Montenegro]]. * 6 [[Talaan ng di-kinikilalang mga bansa|pangkalahatang di-kinikilala]] ngunit ''[[de facto]]'' na malayang estado: [[Abkhazia]], [[Nagorno-Karabakh]], [[Turkong Republika ng Hilagang Tsipre|Hilagang Tsipre]], [[Somaliland]], [[Hilagang Ossetia]] at [[Transnistria]] ang mga ito. Kinikilala ang lahat na walang estado (maliban sa Hilagang Tsipre na nagpapanatili ng diplomatikong relasyon sa Turkiya lamang). * 2 mga entidad na kinikilala ng mga maraming bansa bilang malaya ngunit hindi ''de facto'' na malaya: [[Estado ng Palestina|Palestina]] at [[Kanluraning Sahara]] ang mga ito. * 37 may naninirahang [[tala ng mga nakadependeng mga teritoryo|dumidependeng mga teritoryo]]: ** 3 [[Mga Estado at mga teritoryo ng Australia#Panlabas na mga teritoryo|panlabas na teritoryo]] ng [[Australia]] ([[Pulong Pasko]], [[Kapuluang Cocos (Keeling)]] at [[Pulong Norfolk]]) ** 3 [[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]] ([[Guernsey]], [[Jersey]] at ang [[Pulo ng Man]]) ** 2 panlabas na mga bansa sa [[Kaharian ng Dinamarka]] ([[Lupanglunti]] at [[Kapuluang Faroe]]) ** 1 [[Pays d'outre-mer|panlabas na bansa]] ng [[Pransiya]] ([[Pranses na Polynesia]]) ** 1 [[sui generis]] [[French overseas departments and territories|kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Bagong Caledonia]]) ** 3 [[Collectivité d'outre-mer|panlabas na mga kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Mayotte]], [[Saint-Pierre at Miquelon|San Pierre at Miquelon]] at [[Wallis at Futuna]]) ** 2 panlabas na bansa sa [[Kaharian ng Nederland]] (''[[Aruba]]'' at [[Netherlands Antilles]]) ** 2 estado ([[Kapuluang Cook]] at [[Niue]]) na nasa malayang asosasyon sa [[New Zealand]] ** 1 panlabas na teritoryo ng [[New Zealand]] ([[Tokelau]]) ** 14 [[Panlabas na teritoryo ng mga Briton|panlabas na teritoryo]] ng [[Nagkakaisang Kaharian]] ([[Anguilla]], [[Bermuda]], [[Britanikong Birheng Kapuluan]], [[Cayman Islands]], [[Kapuluang Falkland]]'', [[Hibraltar]], [[Montserrat]], [[Pitcairn Islands]], [[Santa Helena]] at kaniyang mga dumidependeng bansang [[Pulong Ascension]] at [[Tristan da Cunha]], [[Turks at Kapuluang Caicos]] at ang [[UK sovereign base|Soberanong Baseng Mga Area]] ng [[Akrotiri at Dhekelia|Akrotiri]] at [[Akrotiri at Dhekelia|Dhekelia]]) ** 5 [[Inkorporadong teritoryo|hindi inkorporadong mga teritoryo at mga komonwelt]] ng [[Estado Unidos]] (US) ([[Amerikanong Samoa]], [[Guam]], [[Hilagang Kapuluang Mariana]], [[Puerto Rico]] at [[Birheng Kapuluan ng Estados Unidos|Birheng Mga Kapuluan]]) * 4 [[Talaan ng mga espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan|espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan]] (''[[Åland]]'' sa [[Pinlandiya]], [[Svalbard]] sa [[Noruwega]], gayon din ang [[Mga Natatanging Administratibong Rehiyon]] ng [[Hongkong]] at [[Makaw]] sa [[Republikang Bayan ng Tsina]]). * 1 protektorado ng [[Nagkakaisang Mga Bansa]] (UN) sa loob ng ''de jure'' na teritoryo ng mga malalayang bansa ([[Kosovo]] sa [[Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]). Sa [[Aneks sa talaan ng mga bansa|Aneks]], isang balangkas ang binibigay sa mga entidad na hindi kabilang sa talaang ito. == Talaan ng mga bansang kinikilala ng Nagkakaisang Bansa == {| class="sortable wikitable" style="background:white; text-align:left;" |- ! Bansa ayon sa wikang Tagalog ! Bansa ayon sa wikang opisyal !Pagkakasapi sa [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] ! Paglalarawan |- |''{{flagicon2|Abkhazia}}'' [[Abkhazia|Abkasya]] – Republika ng Abkasya | * ''Abkasiyo'': Аҧсны – Аҧснытәи Республика{{rom|Apsny – Apsnytei Respublika}} * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Aбхазия – Республика Абхазия{{rom|Abkhaziya – Respublika Abkhaziya}} |Walang pagkakasapi {{extent}}Kinikilala ng Artsakh, Beneswela, Nauru, Nicaragwa, Rusya, Syria, Timog Ossetia at Transnistria. Buong inaangkin ng Heyorhiya. |- |{{flagicon2|Albania}} '''[[Albanya]]''' – Republika ng Albanya |''[[Wikang Albanes|Albanes]]'': Shqipëria – Republika e Shqipërise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Germany}} '''[[Alemanya]]''' – Pederal na Republika ng Alemanya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Deutschland – Bundesrepublik Deutschland |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Algeria}} [[Algeria|'''Alherya''']] – Demokratikong Republikang Bayan ng Alherya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجزائر – الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Andorra}} [[Andorra|'''Andora''']] – Prinsipalidad ng Andora |''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Andorra – Principat d’Andorra |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Angola}} [[Angola|'''Anggola''']] – Republika ng Anggola |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Angola – República de Angola |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Antigua and Barbuda}} [[Antigua at Barbuda|'''Antigua at Barbuda''']] |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' – Antigua and Barbuda |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Antigua at Barbuda ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |'''[[Apganistan]]''' | * ''[[Wikang Pastun|Pastun]]'': د افغانستان اسلامي جمهوریت * ''[[Wikang Persa|Persa]]'': افغانستان – جمهوری اسلامی افغانستان |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Hindi kinikilala ng lahat ng mga estado ang [[Apganistan|Islamikong Emirato ng Apganistan]], ang ''de facto'' na pamahalaang namumuno sa Apganistan. Kinikilala pa rin ng Nagkakaisang Bansa ang [[Islamikong Republika ng Apganistan]] bilang pamahalaan ng Apganistan. |- |{{flagicon2|Saudi Arabia}} '''[[Saudi Arabia|Arabyang Saudi]]''' – Kaharian ng Arabyang Saudi |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السعودية – المملكة العربيّة السّعوديّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Argentina}} '''[[Arhentina]]'''<ref>Ang Republikang Arhentino ay ipinangalan dinsa [[Arhentina]] para sa mga panukalang pambatasan.</ref> – Republikang Arhentino |''[[Kastilang Riyoplatense|Espanyol]]'': Argentina – República Argentina |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Armenia}} '''[[Armenya]]''' – Republika ng Armenya |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Հայաստան – Հայաստանի Հանրապետություն |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Azerbaijan}} '''[[Aserbayan]]''' – Republika ng Aserbayan |''[[Wikang Aseri|Aseri]]'': Azərbaycan – Azərbaycan Respublikası |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Australia}} [[Australia|'''Australya''']] – Komonwelt ng Australya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Australia – Commonwealth of Australia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Australya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay mayroong soberanya sa mga sumusunod: * {{flagicon|Christmas Island}} [[Pulo ng Christmas]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Cocos (Keeling) Islands}} [[Kapuluang Cocos (Keeling)|Kapuluang Cocos]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Norfolk Island}} [[Pulo ng Norfolk]] (''panlabas na teritoryo'') * Kapuluang Ashmore at Cartier * Kapuluang Dagat Koral * Kapuluang Heard at McDonald * ''Teritroyo Antarktikong Australyano'' |- |{{flagicon2|Austria}} [[Austria|'''Austrya''']] – Republika ng Austrya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Österreich – Republik Österreich |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |''{{flagicon2|New Caledonia}} [[New Caledonia|Bagong Caledonia]] (special collectivity ng [[#P|Pransiya]])'' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Calendonia | | |- |{{flagicon2|New Zealand}} [[New Zealand|'''Bagong Silandiya''']] | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Zealand * ''[[Wikang Māori|Māori]]'': Aotearoa |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bagong Silandiya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay may isang panlabas na teritoryo at isang panlabas na teritoryong inaangkin sa Antarktika. * {{flagicon2|Tokelau}} [[Tokelaw]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon2|New Zealand}} ''Ross Dependency'' |- |{{flagicon2|Bahamas}} '''[[Bahamas]]''' – Komonwelt ng Bahamas |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Bahamas – Commonwealth of The Bahamas |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bahamas ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon2|Bahrain}} [[Bahrain|'''Bahreyn''']] – Kaharian ng Bahrain |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': البحرين – مملكة البحرين |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bangladesh}} '''[[Bangladesh|Bangglades]]''' – Popular na Republika ng Bangladesh |''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': বাংলাদেশ – গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Vanuatu}} '''[[Vanuatu|Banuatu]]''' – Republika ng Banuatu | * ''[[Wikang Bislama|Bislama]]'': Vanuatu – Ripablik blong Vanuatu * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Vanuatu – Republic of Vanuatu * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Vanuatu – République du Vanuatu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Barbados}} '''[[Barbados]]''' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Barbados |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Côte d'Ivoire}} [[Côte d'Ivoire|'''Baybaying Garing''']] – Republika ng Baybaying Garing |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Côte d'Ivoire – République de Côte d'Ivoire |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belgium}} [[Belhika|'''Bélhika''']]<ref>''Belgium'': Belhika (De Dios, Panganiban, Padre English)</ref> – Kaharian ng Bélhika | * ''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': België – Koninkrijk België * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Belgique – Royaume de Belgique * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Belgien – Königreich Belgien |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belize}} [[Belize|'''Belis''']]<ref>''Belize'': Belis (Panganiban)</ref> |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Belize – Commonwealth of Belize |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Belis ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon|Venezuela}} [[Venezuela|'''Beneswela''']]<ref>''Venezuela'': Beneswela (Panganiban)</ref> – Bolibar na Republika ng Beneswela |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Venezuela – República Bolivariana de Venezuela |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Beneswela ay isang pederasyon na binubuo ng 23 estado, isang distritong kabisera, at mga pederal na dependency. |- |{{flagicon2|Benin}} '''[[Benin]]''' – Republika ng Benin |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Bénin – République du Bénin |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bermuda}} [[Bermuda]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|British Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Britanya]] (''panlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|U.S. Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] - [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'' |Ingles: U.S.Virgin Islands | | |- |{{flagicon2|Belarus}} '''[[Belarus|Biyelorusya]]''' – Republika ng Biyelorusya | * ''[[Wikang Belaruso|Belaruso]]'': Беларусь – Рэспубліка Беларусь * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Беларусь – Республика Беларусь |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Vietnam}} [[Vietnam|'''Biyetnam''']]<ref>''Vietnam'': Biyetnam (De Dios)</ref> – Sosyalistang Republika ng Biyetnam |''[[Wikang Biyetnames|Biyetnames]]'': Việt Nam – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bosnia and Herzegovina}} [[Bosnia at Herzegovina|'''Bosnya at Hersegobina''']] – Republika ng Bosnya at Hersegobina | * ''[[Wikang Bosniyo|Bosniyo]] at [[Wikang Kroato|Kroato]]'': Bosna i Hercegovina * ''[[Wikang Serbyano|Serbyano]]'':Босна и Херцеговина |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bosnya at Hersegobina ay may dalawang constituent entity at isang administratibong distrito: * {{noflag}} Pederasyon ng Bosnya at Hersegobina * {{flagicon2|Republika Srpska}} Republika Srpska * Brčko District (''administratibong distrito'') |- |{{flagicon2|Botswana}} '''[[Botswana]]''' – Republika ng Botswana | * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Botswana – Lefatshe la Botswana * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Botswana – Republic of Botswana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brazil}} [[Brazil|'''Brasil''']]<ref>''Brazil'': Brasil (Panganiban)</ref> – Pederatibong Republika ng Brazil | ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Brasil – República Federativa do Brasil |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brunei}} [[Brunei|'''Brunay''']]<ref>''Brunei'': Brunay (Panganiban)</ref> – Bansa ng Brunay, Tahanan ng Kapayapaan |''[[Wikang Malay|Malay]]'': Brunei – Negara Brunei Darussalam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bulgaria}} '''[[Bulgarya]]''' – Republika ng Bulgarya |''[[Wikang Bulgaro|Bulgaro]]'': България – Република България |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]] |- |{{flagicon2|Bolivia}} [[Bolivia|'''Bulibya''']]<ref>''Bolivia'': Bulibya (Panganiban)</ref> – Estadong Plurinasyunal ng Bulibya | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Bolivia – Estado Plurinacional de Bolivia * ''Quechua'': Bulibiya – Bulibiya Mama Llaqta * ''[[Wikang Aymara|Aymara]]'': Wuliwya – Wuliwya Suyu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Burkina Faso}} [[Burkina Faso|'''Burkina Paso''']] – Republika ng Burkina Paso |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burkina Faso |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- | colspan="4" |<center> ''Tignan ang [[#M|Myanmar]] para sa Burma'' </center> |- |{{flagicon2|Burundi}} '''[[Burundi]]''' – Republika ng Burundi | * ''[[Wikang Kirundi|Kirundi]]'': Uburundi – Republika y'Uburundi * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burundi – République du Burundi |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bhutan}} '''[[Bhutan|Bután]]''' – Kaharian ng Bután | * ''[[Wikang Dzongkha|Dzongkha]]'': འབྲུག་ཡུལ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Cook Islands}} [[Kapuluang Cook]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') |Ingles: Cook Islands | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Akrotiri at Dhekelia]] (p''anlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|Denmark}} '''[[Dinamarka]]'''<ref>''Denmark'': Dinamarka (Panganiban)</ref> – Kaharian ng Dinamarka |''[[Wikang Danes|Danes]]'': Danmark – Kongeriget Danmark |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Kaharian ng Dinamarka ay kinabibilangan ng tatlong lugar na mayroong ''substantial autonomy'': * {{flagicon2|Denmark}} [[Dinamarka]] * {{flagicon2|Faroe Islands}} [[Kapuluang Peroe]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' * {{flagicon2|Greenland}} [[Greenland|Lupanlunti]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' Sa kabuuan, ang Kaharian ng Dinamarka ay kasapi ng Unyong Europeo, ngunit ang batas ng Unyong Europeo ay hindi nalalapat sa Kapuluang Peroe at Lupanlunti. |- |{{flagicon2|Dominica}} [[Dominica|'''Domínika''']] <ref>''Dominica'': Domínika (Panganiban, deribasyon mula sa ''Republikang Dominikano'')</ref> – Komonwelt ng Domínika |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Dominica – Commonwealth of Dominica |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano|'''Republikang Dominikano''']]<ref>''Dominican Republic'': Republikang Dominikano (Panganiban)</ref> – Republikang Dominikana |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': República Dominicana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Minsang isinusulat o binabanggit bilang "Ang Dominikano". |- |{{flagicon2|Egypt}} '''[[Ehipto]]'''<ref>''Egypt'': Ehipto (Padre English)</ref> – Republika Arabo ng Ehipto |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': مصر – جمهوريّة مصرالعربيّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ecuador}} [[Ekwador (bansa)|'''Ekwador''']]<ref>''Ecuador'': Ekwador (Panganiban)</ref> – Republika ng Ekwador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Ecuador – República del Ecuador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|El Salvador}} [[El Salbador|'''El Salbador''']] – Republika ng El Salbador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': El Salvador – República de El Salvador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Eritrea}} [[Eritrea|'''Eritreya''']]<ref>''Eritrea'': Eritrea (Panganiban)</ref> – Estado ng Eritrea |''[[Wikang Tigrinya|Tigrinya]]'': ኤርትራ – ሃግሬ ኤርትራ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Spain}} [[Espanya]] '''[[Espanya]]'''<ref>''Spain'': Espanya (Padre English)</ref> – Kaharian ng Espanya | * ''[[Wikang Kastila|Kastila]]'': España – Reino de España * ''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Espanya – Regne d'Espanya * ''[[Wikang Basko|Basko]]'': Espainia – Espainiako Erresuma * ''[[Wikang Galisyano|Galisyano]]'': España – Reino de España |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|United States}} [[Estados Unidos]]<ref>''United States'': Estados Unidos (Padre English)</ref> - Estados Unidos ng Amerika (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United States – United States of America |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Estonia}} [[Estonya]] <ref>''Estonia'': Estonya (Sagalongos, kinuha sa '''''Estonya'''no'' o "Estonian")</ref> - Republika ng Estonya |''[[Wikang Estonyo|Estonyo]]'': Eesti – Eesti Vabariik |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ethiopia}} [[Etiyopiya]] <ref>''Ethiopia'': Etiyopiya (Panganiban, orihinal ''Etyopya'')</ref> - Pederal na Demokratikong Republika ng Etiyopiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Amhariko|Amháriko]]'': ኢትዮጵያ – የኢትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Falkland Islands}} [[Kapuluang Falkland]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]], inaangkin din ng, at isang dating pag-aari ng [[#A|Arhentina]] sa pangalang Kapuluang Malvinas'') |Ingles: Falkland Islands | | |- |{{flagicon2|Gabon}} [[Gabon|Gabón]] - Republika ng Gabón |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Gabon – République Gabonaise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Gambia}} [[Gambya]] - Republika ng Gambya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Gambia – Republic of The Gambia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ghana}} [[Gana]] - Republika ng Gana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ghana – Republic of Ghana | | |- |{{flagicon2|Central African Republic}} [[Sentral na Aprikanong Republika|Republika ng Gitnáng Áprika]] - Republika ng Gitnáng Áprika | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Centrafrique - République Centrafricaine * ''[[Wikang Sango|Sango]]'': - Ködörösêse tî Bêafrîka | | |- |{{flagicon2|Greece}} [[Gresya]] <ref name=Gabby>{{cite-Gabby|Gresya, ''Greece''}}</ref> - Republika ng Elenika |''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Ελλάδα – Ελληνική Δημοκρατία | | |- |{{flagicon2|Grenada}} [[Grenada]] - Komonwelt ng Grenada (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Grenada | | |- |{{flagicon2|Guam}} [[Guam]] - Teritoryo ng Guam (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Guatemala}} [[Guwatemala]] <ref>''Guatemala'': Guwatemala (Panganiban)</ref> - Republika ng Guwatemala |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guatemala – República de Guatemala | | |- |{{flagicon2|Guernsey}} [[Guernsey]] - Baluwarte ng Guernsey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') |Ingles:Bailiwick of Guernsey | | |- |{{flagicon2|Guinea}} [[Guinea|Guniya]] - Republika ng Guniya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Guinée – République de Guinée | | |- |{{flagicon2|Guinea-Bissau}} [[Guniya Bissaw]] - Republika ng Guniya Bissaw |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Guiné-Bissau – República da Guiné-Bissau | | |- |{{flagicon2|Equatorial Guinea}} [[Guniya Ekuwatoryal]] - Republika ng Guniya Ekuwatoryal | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guinea Ecuatorial – República de Guinea Ecuatorial * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'':Guinée Équatoriale – République de Guinée Équatoriale | | |- |{{flagicon2|Guyana}} [[Guyana]] - Kooperatibong Republika ng Guyana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Guyana – Co-operative Republic of Guyana | | |- |{{flagicon2|Jamaica}} [[Hamayka]] <ref>''Jamaica'': Hamayka (Panganiban)</ref> - Komonwelt ng Hamayka (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Jamaica | | |- |{{flagicon2|Japan}} [[Hapon|Hapón]] <ref>''Japan'': Hapón (Padre English)</ref> - Estado ng Hapón |''[[Wikang Hapones|Hapones]]'': 日本 – 日本国 | | |- |{{flagicon2|Haiti}} [[Hayti]] <ref>''Haiti'': Hayti (Panganiban)</ref> - Republika ng Hayti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Haïti – République d'Haïti * ''[[Wikang Kriyolo|Kriyolo]]'': Ayiti – Repiblik dAyiti | | |- |{{flagicon2|Georgia}} [[Heyorhiya]] (''tingnan din [[#A|Abkhazia]] at [[#T|Timog Ossetia]]'') | ''[[Wikang Heyorhiyano|Heyorhiyano]]'': საქართველო | | |- |{{flagicon2|Djibouti}} [[Hiboti]] - Republika ng Hiboti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Djibouti – République de Djibouti * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': جيبوتي – جمهورية جيبوتي | | |- |{{flagicon2|Gibraltar}} [[Hibraltar]] <ref>''Gibraltar'': Hibraltar (Panganiban)</ref> (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') |Ingles:Gibraltar | | |- |{{flagicon2|North Korea}} [[Hilagang Korea]] <ref name=CRI>Andrea (tagapagsalin). [http://filipino.cri.cn/104/2008/11/12/2s72302.htm "Korea," "Hilagang Korea," "Timog Korea," "Koreano,"] mga salitang ginamit sa balitang "H.Korea, puputulin ang daang panlupa nila ng T.Korea," China Radio International - Filipino, Filipino.CRI.cn</ref> (''popular na kilala bilang Hilagang Korea'') - Demokratikong Popular na Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 조선 – 조선민주주의인민공화국 | | |- |{{flagicon2|Northern Cyprus}} [[Turkong Republika ng Hilagang Cyprus|Hilagang Tsipre]] - Republika ng Hilagang Tsipre (''de facto malayang estado sa loob ng [[#C|Tsipre]], kinikilala lamang ng [[#T|Turkya]]'') |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kuzey Kıbrıs – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Honduras}} [[Honduras]] - Republika ng Honduras |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Honduras – República de Honduras | | |- |{{flagicon2|Hong Kong}} [[Hongkong]] <ref>''Hong Kong'': Hongkong (Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Hongkong ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Panlabas na ugnayan ng Hongkong|Hongkong, Tsina]]'') | | | |- |{{flagicon2|Jordan}} [[Hordan (bansa)|Hordan]] <ref>''Jordan'': Hordan (Panganiban)</ref> - Hasyemiteng Kaharian ng Hordan |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الاردن – المملكة الأردنّيّة الهاشميّة | | |- |{{flagicon2|India}} [[Indiya]] <ref name=India>''India(n)'': India at Indiyan, hinango mula sa baybay ng Indian [Tagalog] at Indiyan [Tagalog] para sa ''Indian'' [Ingles] (Padre English)</ref> - Republika ng Indiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Hindi|Hindi]]'': भारत – भारत गणराज्य * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': India – Republic of India * ''[[Wikang Asames|Assam]]'': ভাৰত - ভাৰত গণৰাজ্য * ''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': ভারত - ভারতীয় প্রজাতন্ত্র * ''[[Wikang Bhojpuri|Bhojpuri]]'': भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Gujarati|Gujarati]]'': ભારત - ભારતીય પ્રજાસત્તાક * ''[[Wikang Kashmiri|Kashmiri]]'' : ہِندوستان * ''[[Wikang Konkani|Konkani]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Malayalam|Malayalam]]'' : ഭാരതം - ഭാരത ഗണരാജ്യം * ''[[Wikang Meitei|Meitei Manipuri]]'' : ভারত - ভারত গণরাজ্য * ''[[Wikang Marathi|Marathi]]'' : भारत - भारतीय प्रजासत्ताक * ''[[Wikang Nepali|Nepali]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Oriya|Oriya]]'' : ଭାରତ - ଭାରତ ଗଣରାଜ୍ଯ * ''[[Wikang Punjabi|Punjabi]]'' : ਭਾਰਤ - ਭਾਰਤ ਗਣਤੰਤਰ * ''[[Wikang Sanskrit|Sanskrit]]'' : भारतम् - भारत गणराज्यम् * ''[[Wikang Sindhi|Sindhi]]'' : भारत गणराज्य, ڀارت، - هندستانڀارت، भारत ڀارت، * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'' : இந்தியா - இந்தியக் குடியரசு * ''[[Wikang Telugu|Telugu]]'' : భారత్ - భారత గణతంత్ర రాజ్యము * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': جمہوریہ بھارت - جمہوریہ بھارت | | |- |{{flagicon2|Indonesia}} [[Indonesya]] <ref>''Indonesia'': Indonesya (De Dios)</ref><ref name=Indonesia>''Indonesia'': Indonesia at Indonesya (Padre English)</ref> - Republika ng Indonesya |''[[Wikang Indones|Indones]]'' : Indonesia - Republik Indonesia | | |- |{{flagicon2|Iraq}} [[Irak]] <ref>''Iraq'': Irak (Panganiban)</ref> - Republika ng Irak | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': العراق – جمهورية العراق * ''[[Wikang Kurdi|Kurdi]]'': عێراق – كۆماری عێراق | | |- |{{flagicon2|Iran}} [[Iran]] <ref>''Iran'': Iran (Panganiban)</ref> - Islamikong Republika ng Iran |''[[Wikang Persian|Persyano]]'': ایران – جمهوری اسلامی ایران | | |- |{{flagicon2|Ireland}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] <ref>''Ireland'': Irlanda (Panganiban, UP)</ref> (''karaniwang tumutukoy din bilang Republika ng Irlanda, na opisyal na deskripsiyon ng estado upang ipagkaiba sa [[Irlanda (pulo)|pulo ng Irlanda]] sa kabuuan'') - Republika ng Irlanda | * ''[[Wikang Irlandes|Irlandes]]'': Éire —- Poblacht na hÉireann * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ireland —- Republic of Ireland | | |- |{{flagicon2|Slovakia}} [[Eslobakya]] - Republika ng Islobakya | * ''[[Wikang Eslobako|Eslobako]]'': Slovensko – Slovenská republika * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovákia - Szlovák Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Slovenia}} [[Eslobenya]] - Republika ng Islobenya | * ''[[Wikang Eslobeno|Eslobeno]]'': Slovenija – Republika Slovenija * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Slovenia - Repubblica slovena * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovénia – a Szlovén Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Israel}} [[Israel]] <ref>''Israel'': Israel (Msgr. Jose C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Israel | * ''[[Wikang Hebreo|Hebreo]]'': ישראל – מדינת ישראל * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اسرائيل – دولة اسرائيل | | |- |{{flagicon2|Italy}} [[Italya]]<ref>''Italy'': Italya (Padre English)</ref> - Republika ng Italya |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Italia – Repubblica Italiana | | |- | colspan="4" | <center>''Tingnan ang [[#C|Côte d'Ivoire]] para sa Ivory Coast''</center> |- |{{flagicon2|Jersey}} [[Jersey]] - Baluwarte ng Jersey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') | | | |- |{{flagicon2|Cape Verde}} [[Kabo Berde]] - Republika ng Kabo Berde |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Cabo Verde – República de Cabo Verde | | |- |{{flagicon2|Cambodia}} [[Kambodya]]<ref>''Cambodia'': Kambodya (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Kambodya |''[[Wikang Kamboyano|Kamboyano]]'': [[Talaksan:KingdomofCambodia.svg|150px]] | | |- |{{flagicon2|Cameroon}} [[Cameroon|Kamerún]] - Republika ng Kamerún | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Cameroun – République du Cameroun * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Cameroon – Republic of Cameroon | | |- |{{flagicon2|Canada}} [[Kanada]] <ref>''Canada'': Kanada (Panganiban at Padre English)</ref> – (''[[Pederasyon|estadong pederal]] , [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' at ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Canada | | |- |{{flagicon2|Western Sahara}} [[Kanluraning Sahara|Kanlurang Sahara]] - Arabong Demokratikong Republika ng Saharawi (''malawak na sinasakop ng teritoryo ng Kanluraning Sahara ng [[#M|Morocco]], ang [[Sahrawi Arab Democratic Republic]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Panlabas na ugnayan ng Western Sahara|mahigit sa 50 mga bansa]] ngunit pinapatupad ang epektibong kontrol sa teritoryo sa silangan ng [[Pader na Morocco]], tingnan din [[Politika ng Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية | | |- |{{flagicon2|Cayman Islands}} [[Kapuluang Kayman]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Kazakhstan}} [[Kasakstan]] - Republika ng Kasakstan | * ''[[Wikang Kazakh|Kazakh]]'':Қазақстан Республикасы/Qazaqstan Respwblïkası * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]: Республика Казахстан/Respublika Kazakhstan * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Казахстан - Республіка Казахстан * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Kasachstan - Republik Kasachstan | | |- |{{flagicon2|Qatar}} [[Katar]] - Estado ng Katar |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': قطر – دولة قطر | | |- |{{flagicon2|Kenya}} [[Kenya]] - Republika ng Kenya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kenya – Republic of Kenya * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Kenya – Jamhuri ya Kenya | | |- |{{flagicon2|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] - Republika ng Kirgistan (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Kirghizia'') | * ''[[Wikang Kirgis|Kirgis]]'': Кыргызстан – Кыргыз Республикасы * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Кыргызстан – Кыргызская республика | | |- |{{flagicon2|Kiribati}} [[Kiribati|Kíribas]] <ref>KIR-ibas ang tanging paraan ng pagbigkas ng pangalang ito, HINDI KI-RI-BA-TEE; walang titik 's' ang katutubo nilang wikang na gaya ng Tagalog ay Austronesyano, kaya ang 'ti' ang iginagamit sa halip.</ref> - Republika ng Kíribas | * ''[[Wikang Gilbert|Gilbert]]'': Kiribati – Ribaberikin Kiribati * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kiribati – Republic of Kiribati | | |- |{{flagicon2|Croatia}} [[Kroasya]] - Republika ng Kroasya |''[[Wikang Kroato|Kroato]]'': Hrvatska – Republika Hrvatska | | |- |{{flagicon2|Colombia}} [[Kolombya]]<ref>''Colombia'': Kolombya (Panganiban)</ref> - Republika ng Kolombya |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Colombia – República de Colombia | | |- |{{flagicon2|Comoros}} [[Komoro]] - Unyon ng Komoro (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Komoro|Komoro]]'': Komori – Udzima wa Komori * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Comores – Union des Comores * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': القمر – اتحاد القمر | | |- |{{flagicon2|Democratic Republic of the Congo}} [[Demokratikong Republika ng ang Konggo|Konggo (Kinshasa)]]<ref name=Konggo>''Congo'': Konggo (Panganiban)</ref> - Demokratikong Republika ng Konggo (''dati at popular na kilala bilang Zaire'') |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République Démocratique du Congo | | |- |{{flagicon2|Republic of the Congo}} [[Republika ng Konggo|Konggo (Brazzaville)]]<ref name=Konggo/> - Republika ng Konggo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République du Congo | | |- |[[Talaksan:Flag of Kosovo.svg|22px]] [[Kosobo]] (''awtonomong lalawigan ng [[#S|Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]'') | * ''[[Wikang Albanyano|Albanyano]]'': Kosovës – Republika e Kosovës * ''[[Wikang Serbiyo|Serbiyo]]'': Косово – Република Косово | | |- |{{flagicon2|Costa Rica}} [[Kosta Rika]] - Republika ng Kosta Rika |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Costa Rica – República de Costa Rica | | |- |{{flagicon2|Cuba}} [[Kuba]] <ref>''Cuba'': Kuba (Panganiban)</ref> - Republika ng Kuba |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Cuba – República de Cuba | | |- |{{flagicon2|Kuwait}} [[Kuwait]] - Estado ng Kuwait |[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الكويت – دولة الكويت | | |- |{{flagicon2|Laos}} [[Laos]] - Popular at Demokratikong Republika ng Laos |''[[Wikang Lao|Lao]]'': ນລາວ – ສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ | | |- |{{flagicon2|Latvia}} [[Latbya]] <ref>''Latvia'': Latbya (Panganiban)</ref> - Republika ng Latbya |''[[Wikang Latbyano|Latbyano]]'': Latvija – Latvijas Republika | | |- |{{flagicon2|Lebanon}} [[Libano|Líbano]] <ref name=Lebanon>{{cite-Biblia|Libano}}</ref><ref name=Lebanon2>{{cite-Biblia3|[http://angbiblia.net/awit29.aspx Bundok ng Líbano] (isang bundok na nasa loob ng Republika ng Líbano)}}</ref> - Republika ng Líbano | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': لبنان – الجمهوريّة اللبنانيّة * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': République libanaise | | |- |{{flagicon2|Lesotho}} [[Lesoto]] - Kaharian ng Lesoto | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Lesotho – Kingdom of Lesotho * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Lesotho – Mmuso wa Lesotho | | |- |{{flagicon2|Liberia}} [[Liberya]] - Republika ng Liberya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Liberia – Republic of Liberia | | |- |{{flagicon2|Libya}} [[Libya]] – Estado ng Libya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': دولة ليبي | | |- |{{flagicon2|Liechtenstein}} [[Liechtenstein]] - Prinsipalidad ng Liechtenstein |''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Liechtenstein – Fürstentum Liechtenstein | | |- |{{flagicon2|Lithuania}} [[Litwanya]] <ref>''Lithuania'': Litwanya (Panganiban, orihinal ''Litwanya'')</ref> - Republika ng Litwanya |''[[Wikang Litwaniyano|Litwaniyano]]'': Lietuva – Lietuvos Respublika | | |- |{{flagicon2|Luxembourg}} [[Luksemburgo]] - Dakilang Dukado ng Luksemburgo | * ''[[Wikang Lëtzebuergesch|Lëtzebuergesch]]'': Lëtzebuerg – Groussherzogdem Lëtzebuerg * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Luxembourg – Grand-Duché du Luxembourg * ''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Luxemburg – Großherzogtum Luxemburg | | |- |{{flagicon2|Iceland}} [[Lupangyelo]] <ref name=Iceland>''Iceland'': Lupangyelo '' o Aisland</ref> - Republika ng Lupangyelo |''[[Wikang Islandes|Islandes]]'': Ísland – Lýðveldið Ísland | | |- |{{flagicon2|Madagascar}} [[Madagaskar]] <ref>''Madagascar'': Madagaskar (Panganiban)</ref> - Republika ng Madagaskar | * ''[[Wikang Malgatse|Malgatse]]'': Madagasikara – Repoblikan'i Madagasikara * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Madagascar – Republique de Madagascar | | |- |{{flagicon2|Macau}} [[Makaw|Makáw]] <ref>''Macau'': Makáw (Padre English, Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Makaw ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Politika ng Macaw#Panlabas na Ugnayan|Makaw, Tsina]]'') | | | |-|, |{{flagicon2|Malawi}} [[Malawi|Maláwi]] - Republika ng Maláwi | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malawi – Republic of Malawi * ''[[Wikang Chewa|Chewa]]'': Malaŵi – Mfuko la Malaŵi | | |- |{{flagicon2|Malaysia}} [[Malaysia]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'')<ref>Pederasyon ng Malaya sumali sa Mga Nagkakaisang Bansa sa 17 Set 1957. Sa 16 Set 1963, ang pangalan ay pinalitan sa Malaysia, matapos ang pagtanggap ng isang bagong pederasyon ng Singapore, Sabah (Hilagang Borneo) at Sarawak. Singapore ay naging isang malayang bansa sa 9 Agosto 1965 at miyembro ng Mga Nagkakaisang Bansa sa 21 Set 1965.</ref> | * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Malaysia * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malaysia * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': மலேசியா | | |- |{{flagicon2|Maldives}} [[Maldibas]] - Republika ng Maldibas |''[[Wikang Divehi|Divehi]]'': ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ | | |- |{{flagicon2|Mali}} [[Mali|Máli]] - Republika ng Máli |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mali – République du Mali | | |- |{{flagicon2|Malta}} [[Malta]] <ref>''Malta'': Malta (Magandang Balita Biblia)</ref> - Republika ng Malta (''huwag ikalito sa [[#S|Soberanong Militar na Orden ng Malta]]'') | * ''[[Wikang Maltes|Maltes]]'': Malta – Repubblika ta' Malta * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malta – Republic of Malta | | |- |{{flagicon2|Marshall Islands}} [[Kapuluang Marsiyal]] - Republika ng Kapulong Marsiyal (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Esatado Unidos]]'') | * ''[[Wikang Marshall|Marshall]]'': Aorōkin M̧ajeļ – Aolepān Aorōkin M̧ajeļ * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Marshall Islands – Republic of the Marshall Islands | | |- |{{flagicon2|Northern Mariana Islands}} [[Kapuluan ng Hilagang Mariana]] - Komonwelt ng Hilagang Kapuluang Mariana (''komonwelt sa unyong pampolitika sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Macedonia}} [[Republika ng Masedonya|Masedonya]] - Republika ng Masedonya (''diplomatikong kilala minsan bilang [[Panlabas na relasyon ng Republika ng Macedonia|Dating Republikang Yugoslav ng Makedonia]]'') |''[[Wikang Macedonio|Macedonio]]'': Македонија – Република Македонија | | |- |{{flagicon2|Mauritania}} [[Mauritania|Mawritanya]] - Islamikong Republika ng Mawritanya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': موريتانيا – الجمهورية الإسلامية الموريتانية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mauritanie – République Islamique de la Mauritanie | | |- |{{flagicon2|Mauritius}} [[Mauritius|Mawrisyo]] - Republika ng Mawrisyo |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Mauritius – Republic of Mauritius | | |- |{{flagicon2|Micronesia}} [[Mga Estadong Pederado ng Mikronesya|Maykronesiya]] - Pederadong mga Estado ng Maykronesiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Micronesia – Federated States of Micronesia | | |- |{{flagicon2|Mayotte}} [[Mayotte|Mayót]] (''panlabas na kolektibo ng [[#F|France]]'') | | | |- |{{flagicon2|Mexico}} [[Mehiko|Méhiko]] - Estado Unidos ng Méhiko (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': México – Estados Unidos Mexicanos | | |- |{{flagicon2|Moldova}} [[Moldoba|Móldoba]] - Republika ng Móldoba (''tingnan din [[#P|Pridnestrovie]]'') |''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Moldova – Republica Moldova | | |- |{{flagicon2|Monaco}} [[Monako|Mónako]] - Prinsipalidad ng Mónako | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Monaco – Principauté de Monaco * ''[[Wikang Monegasko|Monegasko]]'': Múnegu – Principatu de Múnegu * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Monaco - Principato di Monaco | | |- |{{flagicon2|Mongolia}} [[Monggolya]]<ref>''Mongolia'': Monggolya (Panganiban, original ''Munggolya'')</ref> (''minsang isinusulat o binabanggit bilang [[Panlabas na Monggolya]] (kasama ang [[Tuva]]) upang matukoy na iba sa [[Panloob na Monggolya]] ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]]'') |''[[Wikang Monggol|Monggol]]'': Монгол Улс | | |- |{{flagicon2|Montenegro}} [[Montenegro]] - Republika ng Montenegro |''[[Wikang Serbyo|Montenegrino]]'': Црна Гора | | |- |{{flagicon2|Montserrat}} [[Montserrat]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Morocco}} [[Moroko]] <ref>''Morocco'': Moroko (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Moroko (''tingnan din [[#K|Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': المغرب – المملكة المغربية | | |- |{{flagicon2|Mozambique}} [[Mosambik|Mósambik]] - Republika ng Mósambik |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Moçambique – República de Moçambique | | |- |{{flagicon2|Myanmar}} [[Myanmar|Miyanmar]] - Unyon ng Myanmar (''dati at popular na kilala bilang Burma'') |''[[Wikang Birmano|Birmano]]'': ဴမန္မာ | | |- |{{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Nagkakaisang Arabong Emirato (bansa)|Nagkakaisang Arabong Emirato]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': دولة الإمارات العربيّة المتّحدة | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Nagkakaisang Kaharian]] - Nagkakaisang Kaharian ng Dakilang Britanya at Hilagang Irlanda (''[[Commonwealth realm]]'') | *''[[Eskosya|Eskoses]]'': Unitit Kinrick – Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Ireland *''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United Kingdom – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland *''[[Korniko|Kórniko]]'': Ruwvaneth Unys Breten Veur ha Wordhon Gledh *''[[Gaelic literature|Gaeliko Eskoses]]'': Rìoghachd Aonaichte – Rìoghachd Aonaichte na Breatainne Mòire is Èireann a Tuath *''[[Wikang Gales|Gales]]'': Teyrnas Unedig – Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddo *''Úlster'': Claught Kängrick – Claught Kängrick o Docht Brätain an Norlin Airlann | | |- |{{flagicon2|Nagorno-Karabakh}} [[Nagorno-Karabakh]] - Republika ng Nagorno-Karabakh (''de facto na malayang estado sa loob ng [[#A|Azerbayan]]'') |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Լեռնային Ղարաբաղ – Լեռնային Ղարաբաղի | | |- |{{flagicon2|Namibia}} [[Namibya]] - Republika ng Namibya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Namibia – Republic of Namibia | | |- |{{flagicon2|Nauru}} [[Nauru]] - Republika ng Nauru | * ''[[Wikang Nauruan|Nauruan]]'': Naoero – Ripublik Naoero * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nauru – Republic of Nauru | | |- |{{flagicon2|Nepal}} [[Nepal|Nepál]] - Pederal na Demokratikong Republika ng Nepál |''[[Wikang Nepali|Nepali]]'': नेपाल | | |- |{{flagicon2|Niger}} [[Niher]] - Republika ng Niher |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Niger – République du Niger | | |- |{{flagicon2|Nigeria}} [[Niherya]] - Pederal na Republika ng Niherya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nigeria – Federal Republic of Nigeria | | |- |{{flagicon2|Nicaragua}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] - Republika ng Nikaragwa |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Nicaragua – República de Nicaragua | | |- |{{flagicon2|Niue}} [[Niue|Kapuluang Niue]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') | | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Noruwega]]<ref>''Norway'': Noruwega (Panganiban, orihinal ''Norwega'')</ref> - Kaharian ng Noruwega |''[[Wikang Noruwego|Noruwego]]'': Norge – Kongeriket Norge | | |- |{{flagicon2|Netherlands}} [[Olanda]] <ref name=Netherlands>''Netherlands''/''Holland'': Olanda (De Dios, Panganiban, Sagalongos, Padre English)</ref> - Kaharian ng Olanda |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Nederland – Koninkrijk der Nederlanden | |''sa legalidad, tumutukoy ang Nederland sa pangunahing lupaing bahagi ng sa Europa ng [[Kaharian ng Nederland]], kasama ang huli na binubuo ng Nederland at dalawang panlabas na mga bansa, [[#A|Aruba]] at [[#O|Olandang Antiles]] ang mga ito'' |- |{{flagicon2|Netherlands Antilles}} [[Olanda Antiles]]<ref name=Netherlands/> (''panlabas na bansa ng [[Kaharian ng Nederland]]'') | | | |- |{{flagicon2|Oman}} [[Oman]] - Kasultanan ng Oman |''[[Wikang Arab|Arab]]'': عُمان – سلطنة عُمان | | |- |{{flagicon2|Pakistan}} [[Pakistan]] - Islamikong Republika ng Pakistan | * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': پاکستان – اسلامی جمہوریۂ پاکستان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Pakistan – Islamic Republic of Pakistan | | |- |{{flagicon2|Palau}} [[Palaw|Paláw]] - Republika ng Paláw (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') | * ''[[Wikang Palauano|Palauano]]'': Belau – Beluu er a Belau * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Palau – Republic of Palau | | |- |{{flagicon2|Palestine}} [[Estado ng Palestina|Palestina]] <ref>''Palestine'': Palestina (Msgr. José C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Palestina (''ang [[Estado ng Palestina]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Estado ng Palestina#Mga estadong kinikilala ang Estado ng Palestina|mahigit 90 mga bansa]], lubos na sinisuporthan ang internasyunal na katayuan ng Palestina ng mga di-kumikilalang mga bansa sang-ayon sa [[Nasyonal na Palestinang Awtoridad]], isang pagpapaganap ang nasa proseso na maaaring ibilang ang kalaunang pagkilala nito bilang isang Estado ng Palestina, tingnan din [[Mga mungkahi para sa isang estado sa Palestina]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': فلسطين | | |- |{{flagicon2|Panama}} [[Panama|Panamá]] <ref>''Panama'': Panama (Panganiban)</ref> - Republika ng Panamá |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Panamá – República de Panamá | | |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] - Independiyenteng Estado ng Papuwa Bagong Guniya (''[[Commonwealth realm]]'') | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Papua New Guinea – Independent State of Papua New Guinea * ''[[Wikang Tok Pisin|Tok Pisin]]'': Papua Niugini – Independen Stet bilong Papua Niugini | | |- |{{flagicon2|Paraguay}} [[Paragway]] - Republika ng Paragway | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Paraguay – República del Paraguay * ''[[Wikang Guarani|Guarani]]'': Paraguái – Tetã Paraguái | | |- |{{flagicon2|Peru}} [[Peru|Perú]] <ref>''Peru'': Peru (Panganiban)</ref> - Republika ng Perú |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Perú – República del Perú | | |- |{{flagicon2|Fiji}} [[Pidyi]] <ref>''Fiji'': Pidyi (Panganiban)</ref> - Republika ng Kapulong Pidyi | * ''[[Wikang Pidyiyano|Pidyiyano]]'': Viti – Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Fiji – Republic of the Fiji Islands * ''[[Pidyi Hindi]]'': फ़िजी / فِجی – फ़िजी गणराज्य / فِجی رپبلک | | |- |{{PHL}} <ref>''Philippines'': Pilipinas (Padre English)</ref> - Republika ng Pilipinas <ref>''Republic of the Philippines'': Republika ng Pilipinas (Padre English)</ref> |Ingles:Philippines | | |- |{{flagicon2|Finland}} [[Pinlandiya]]<ref>''Finland'': Pinlandiya (Panganiban)</ref> - Republika ng Pinlandiya | * ''[[Wikang Pinlandes|Pinlandes]]'': Suomi – Suomen tasavalta * ''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Finland – Republiken Finland | | |- |{{flagicon2|Pitcairn Islands}} [[Kapuluang Pitcairn]] - Pitcairn, Henderson, Ducie, at Kapuluang Oeno (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- | colspan="4" | <center>''Tignan [[#T|Transnistria]] para sa Pridnestrovie'' </center> |- |{{flagicon2|Poland}} [[Polonya]] - Republika ng Polonya |''[[Wikang Polako|Polako]]'': Polska – Rzeczpospolita Polska | | |- |{{flagicon2|Portugal}} [[Portugal]] - Republikang Portuges |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Portugal – República Portuguesa | | |- |{{flagicon2|France}} [[Pransiya]] <ref name=France>{{cite-Gabby|mula sa kahulugan ng ''pranses'': (...)"wika o salitang Pranses; ang mga tao sa '''Pransiya'''." (...)}}</ref> - Republika ng Pransiya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': France – République française | | |- |{{flagicon2|French Polynesia}} [[Polinesyang Pranses]] (''panlabas na bansa ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Puerto Rico}} [[Porto Riko]]<ref name=AseanMandaragit>[http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None "Portoriko,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080619041609/http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None |date=2008-06-19 }} ibinatay sa ''Portorikenyo'', [[Hernandez, Amado V.]] ''[[Mga Ibong Mandaragit: Nobelang Sosyo-Pampolitika]] (1969), kopyang PDF mula sa AseanInfoNet.org, nasa wikang Tagalog, Pambansang Aklatan, Sangay ng Filipiniana (panawag bilang FIL 899.2113 H43i 1982), at International Graphic Service, Lungsod ng Quezon, may 416 pahina ang aklat/may katumbas na 216 pahinang PDF, nakuha noong: 5 Marso 2008</ref> - Komonwelt ng Porto Riko (''komonwelt na may asosasyon sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Pulo ng Ascension|Pulo ng Asunsyón]] (''dumidepende sa [[#S|Santa Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Romania}} [[Rumanya]] <ref>''Romania'': Rumanya (Panganiban)</ref> - Republika ng Rumanya | * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': România * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Románia | | |- |{{flagicon2|Russia}} [[Rusya]] - Pederasyon ng Rusya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Россия – Российская Федерация | | |- |{{flagicon2|Rwanda}} [[Rwanda]] - Republika ng Rwanda | * ''[[Wikang Kinyarwanda|Kinyarwanda]]'': Rwanda – Repubulika y'u Rwanda * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Rwanda – République du Rwanda * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Rwanda – Republic of Rwanda | | |- |{{flagicon2|San Marino}} [[San Marino]] - Kapayá-payapang Republika ng San Marino |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': San Marino – Serenissima Repubblica di San Marino | | |- |{{flagicon2|Saint Kitts and Nevis}} [[San Cristobal at Nieves]] - Pederasyo ng San Cristobal at Nieves (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Kitts and Nevis | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Santa Helena]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Lucia | | |- |{{flagicon2|Saint-Pierre and Miquelon}} [[San Pedro at Mikelon|San Pedro at Mikelón]] (''panlabas na kolektibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Vincent and the Grenadines}} [[San Vicente at ang Kagranadinahan]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Vincent and the Grenadines | | |- |{{flagicon2|Zambia}} [[Sambia|Sámbia]] - Republika ng Sámbia |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zambia – Republic of Zambia | | |- |{{flagicon2|Samoa}} [[Samoa]] <ref>''Samoa'': Samoa (Panganiban)</ref> - Independiyenteng Estado ng Samoa | * ''[[Wikang Samoano|Samoano]]'': Sāmoa – Mālo Tuto'atasi o Sāmoa * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Samoa – Independent State of Samoa | | |- |{{flagicon2|São Tomé and Príncipe}} [[San Tomas at Prinsipe|San Tomás at Prínsipe]] - Demokratikong Republika ng San Tomás at Prínsipe |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': São Tomé e Príncipe – República Democrática de São Tomé e Príncipe | | |- |{{flagicon2|Senegal}} [[Senegal|Sénegal]] - Republika ng Senegal |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Sénégal – République du Sénégal | | |- |{{flagicon2|Serbia}} [[Serbya]] - Republika ng Serbya | * ''[[Wikang Serbiyo|Sérbiyo]]'': Србија – Република Србија * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szerbia – Szerb Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Seychelles}} [[Seykelas]] - Republika ng Seykelas | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Seychelles – Republic of Seychelles * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Seychelles – République des Seychelles * ''[[Wikang Creole|Creole]]'': – Repiblik Sesel | | |- |{{flagicon2|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]] - Republika ng Sierra Leone |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sierra Leone – Republic of Sierra Leone | | |- |{{flagicon2|East Timor}} [[Silangang Timor]] - Demokratikong Republika ng Silangang Timor | * ''[[Wikang Tetum|Tetum]]'': Timor Lorosa'e – Repúblika Demokrátika Timor Lorosa'e * ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Timor-Leste – República Democrática de Timor-Leste | | |- |{{flagicon2|Zimbabwe}} [[Simbabwe]] - Republika ng Simbabwe |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zimbabwe – Republic of Zimbabwe | | |- |{{flagicon2|Singapore}} [[Singapura]] <ref>''Singapore'': Singapura (De Dios, Panganiban)</ref> - Republika ng Singapura | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Singapore – Republic of Singapore * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Singapura – Republik Singapura * ''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 新加坡 – 新加坡共和国 * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': சிங்கப்பூர் – சிங்கப்பூர் குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Solomon Islands}} [[Kapuluang Salomon|Kapuluang Salomón]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Solomon Islands | | |- |{{flagicon2|Somalia}} [[Somalya]] (''kasalukuyang pira-piraso ang buong bansa kasama ang kanyang [[Politika sa Somalia|Transisyonal na Pambansang Pamahalaan]] na pinatapon, tingnan din ang [[#S|Somaliland]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliya – Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الصومال – جمهورية الصومال | | |- |{{flagicon2|Somaliland}} [[Somalilandiya]] - Republika ng Somalilandiya (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#S|Somalia]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliland – Jamhuuriyadda Soomaaliland * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': ارض الصومال – جمهورية ارض الصومال | | |- |[[Talaksan:Flag of the Sovereign Military Order of Malta.svg|22px]] [[Sovereign Military Order of Malta|Soberanong Militar na Ordén ng Malta]] (''huwag ikalito sa [[#M|Malta]]'') | | | |- |{{flagicon2|Sri Lanka}} [[Sri Lanka]] - Demokratikong Sosyalistang Republika ng Sri Lanka | * ''[[Wikang Sinhala|Sinhala]]'': ශ්රී ලංකාව * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': இலங்கை – இலங்கை ஜனநாயக சமத்துவ குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Sudan}} [[Sudan|Sudán]]<ref>''Sudan'': Sudan (Panganiban)</ref> - Republika ng Sudán | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السودان – جمهورية السودان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sudan – Republic of the Sudan | | |- |{{flagicon2|Suriname}} [[Suriname|Surinam]] - Republika ng Suriname |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Suriname – Republiek Suriname | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Svalbard]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Noruwega]], kinikilala sa pandaigdigang kasunduan'') | | | |- |{{flagicon2|Swaziland}} [[Suwasilandiya]] - Kaharian ng Suwasilandiya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Swaziland – Kingdom of Swaziland * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': eSwatini – Umbuso weSwatini | | |- |{{flagicon2|Sweden}} [[Suwesya]] - Kaharian ng Suwesya (Kaharian ng Suweko<ref>''Swedish'': Suweko (Padre English)</ref>) |''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Sverige – Konungariket Sverige | | |- |{{flagicon2|Switzerland}} [[Suwisa]] <ref>''Switzerland'': Suwisa (De Dios)</ref> - Konpederasyo ng Suwisa (''Swiss'') (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Confoederatio Helvetica * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Schweiz – Schweizerische Eidgenossenschaft * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Suisse – Confédération Suisse * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Svizzera – Confederazione Svizzera * ''[[Wikang Romansh|Romansh]]'': Svizra – Confederaziun Svizra | | |- |{{flagicon2|Syria}} [[Sirya]]<ref>''Syria'': Sirya (Magandang Balita Biblia [orihinal: Siria], Panganiban)</ref> - Arabong Republika ng Sirya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': سورية – الجمهوريّة العربيّة السّوريّة | | |- |{{flagicon2|Taiwan}} [[Republika ng Tsina|Taywan (ROC)]] <ref>Taiwan: ''Taywan'' (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsina (''popular na tumutukoy bilang Taywan at [[panlabas na ugnayan ng Republika ng Tsina|diplomatikong]] kilala minsan bilang [[Tsinong Taipei]], ang [[Kalagayang pampolitika ng Taywan|kalagayang pampolitika]] ng ROC at ang [[Legal na kalagayan ng Taywan|legal na kalagayan]] ng [[Taiwan|Pulong Taywan]] (at kaniyang mga [[Talaan ng mga pulo sa Repulika ng Tsina|karatig pulo]]) na may pagtatalo'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 臺灣 / 台灣 – 中華民國 | | |- |{{flagicon2|Tajikistan}} [[Tayikistan]] - Republika ng Tayikistan |''[[Wikang Tajiki|Tajiki]]'': Тоҷикистон – Ҷумҳурии Тоҷикистон | | |- |{{flagicon2|Tanzania}} [[Tansaniya]] - Nagkakaisang Republika ng Tanzania (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Tanzania – Jamhuri ya Muungano wa Tanzania * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'':Tanzania – United Republic of Tanzania | | |- |{{flagicon2|Isle of Man}} [[Pulo ng Man]] (''Isle of Man'') (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]], kilala din bilang Mann'') | | | |- |{{flagicon2|Thailand}} [[Thailand]]<ref>''Thailand'': Thailand (De Dios)</ref> - Kaharian ng Thailand |''[[Wikang Thai|Thai]]'': ประเทศไทย – ราชอาณาจักรไทย | | |- |{{flagicon2|South Africa}} [[Timog Aprika]] (''kadalasang isinusulat o binabanggit bilang Timog Aprika'') - Republika ng Timog Aprika | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Africa – Republic of South Africa * ''[[Wikang Afrikaans|Afrikaans]]'': Suid-Afrika – Republiek van Suid-Afrika * ''[[Wikang Xhosa|Xhosa]]'': Mzantsi Afrika – IRiphabliki yaseMzantsi Afrika * ''[[Wikang Zulu|Zulu]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabliki yaseNingizimu Afrika * ''[[Wikang Ndebele|Ndbele]]'': Sewula Afrika – IRiphabliki yeSewula Afrika * ''[[Wikang Hilagang Sotho|Hilagang Sotho]]'': Afrika-Borwa – Rephaboliki ya Afrika-Borwa * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Afrika Borwa – Rephaboliki ya Afrika Borwa * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Aforika Borwa – Rephaboliki ya Aforika Borwa * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika * ''[[Wikang Venda|Venda]]'': Afurika Tshipembe – Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe * ''[[Wikang Tsonga|Tsonga]]'': Afrika Dzonga – Riphabliki ra Afrika Dzonga | | |- |{{flagicon2|South Korea}} [[Timog Korea]] (''popular na kilala bilang Timog Korea'') - Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 한국 – 대한민국 | | |- |{{flagicon2|South Ossetia}} [[Timog Ossetia]] - Republika ng Timog Ossetia (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#G|Georgia]]'') | * ''[[Wikang Osetyo|Osetyo]]'': Хуссар Ирыстон – Республикæ Хуссар Ирыстон * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Южная Осетия – Республика Южная Осетия | | |- |{{flagicon2|South Sudan}} [[Timog Sudan|Timog Sudán]] - Republika ng Timog Sudán |* ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Sudan – Republic of South Sudan | | |- |{{flagicon2|Togo}} [[Togo]] - Republika ng Togo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Togo – République Togolaise | | |- |{{flagicon2|Tonga}} [[Tonga|Tonga]] - Kaharian ng Tonga | * ''[[Wikang Tongga|Tonga]]'': Tonga – Pule'anga Fakatu'i 'o Tonga * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tonga – Kingdom of Tonga | | |- |{{flagicon2|Chad}} [[Tsad]] - Republika ng Tsad | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tchad – République du Tchad * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تشاد – جمهوريّة تشاد | | |- |{{flagicon2|Chile}} [[Tsile]]<ref>''Chile'': Tsile (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsile |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Chile – República de Chile | | |- |{{flagicon2|People's Republic of China}} [[Republikang Popular ng Tsina|Tsina (PRC)]]<ref>''China'': Tsina (Padre English)</ref> - Popular na Republika ng Tsina (''kadalasang [[Punong-Lupaing Tsina]]'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 中国 – 中华人民共和国 | | |- |{{flagicon2|Czech Republic}} [[Tseko]] - Republika ng Tseko (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Czechia'') |''[[Wikang Tseko|Tseko]]'': Českó – Česká republika | | |- | colspan="4" |<center> ''Tingnan ang [[#T|Taywan (ROC)]] para sa [[Republika ng Tsina]] (tingnan din [[Patakarang Isang-Tsina]] at [[Tsina at ang Mga Nagkakaisang Bansa|pagtatalo sa representasyon sa UN sa pagitan ng PRC at ROC]])'' </center> |- |{{flagicon2|Cyprus}} [[Tsipre]]<ref>''Cyprus'': Tsipre (Magandang Balita Biblia, orihinal ''Chipre'')</ref> - Republika ng Tsipre (''tingnan din [[#H|Hilagang Tsipre]]'') | * ''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Κυπρος – Κυπριακή Δημοκρατία * ''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kıbrıs – Kıbrıs Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Transnistria}} [[Transnistria]] - Republikang Pridnestroviang Moldova ng [[Transnistria]] (''ginagamit ng pamahalaang Transnistriano ang saling ''Pridnestrovie'', de facto malayang estado sa loob ng [[#M|Moldova]]'') | * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Приднестровье'': Приднестровская Молдавская Республика * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Придністров'я'': Придністровська Молдавська Республіка * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Нистря'': Република Молдовеняскэ Нистрянэ | | |- |{{flagicon2|Trinidad and Tobago}} [[Trinidad at Tobago]] - Republika ng Trinidad at Tobago |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Trinidad and Tobago – Republic of Trinidad and Tobago | | |- |{{flagicon2|Tristan da Cunha}} [[Tristan da Cunha|Tristan da Kunya]] (''dumidepende sa [[#S|Saint Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Tuvalu}} [[Tubalu]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Tuvalu|Tuvalu]] at [[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tubalu | | |- |{{flagicon2|Tunisia}} [[Tunisya]] - Republika ng Tunisya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تونس – الجمهورية التونسية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tunisie - République du Tunisie | | |- |{{flagicon2|Turkey}} [[Turkya]] <ref>''Turkey'': Turkya (Padre English, Sagalongos)</ref> - Republika ng Turkya |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Türkiye – Türkiye Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]] |''[[Wikang Turkmen|Turkmen]]'': Türkmenistan | | |- |{{flagicon2|Turks and Caicos Islands}} [[Kapuluang Turko at Caicos]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Uganda}} [[Uganda]] - Republika ng Uganda | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Uganda – Republic of Uganda * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Uganda – Jamhuri ya Uganda | | |- |{{flagicon2|Ukraine}} [[Ukranya]] |''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Україна | | |- |{{flagicon2|Hungary}} [[Unggarya]]<ref>''Hungary'': Unggarya (Panganiban)</ref> - Republika ng Unggarya |''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Magyarország – Magyar Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Uruguay}} [[Urugway|Urugwáy]]<ref>''Uruguay'': Urugway (Panganiban)</ref> - Oryental na Republika ng Urugwúy |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Uruguay – República Oriental del Uruguay | | |- |{{flagicon2|Uzbekistan}} [[Usbekistan]] - Republika ng Usbekistan |''[[Wikang Usbek|Usbek]]'': Ўзбекистон – Ўзбекистон Республикаси | | |- |{{flagicon2|Vatican City}} [[Lungsod ng Vaticano|Lungsód ng Vaticano]] - Estadong Lungsód ng Vaticano | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Civitas Vaticana – Status Civitatis Vaticanæ * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Città del Vaticano – Stato della Città del Vaticano | | |- |{{flagicon2|Wallis and Futuna}} [[Wallis at Futuna]] (''panlabas na koletibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Yemen}} [[Yemen]] - Republika ng Yemen |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اليمن – الجمهوريّة اليمنية | | |} == Mga sanggunian == === Talababa === [[Talaksan:UNITED NATIONS MEMBER STATES.djvu|thumb|200px|UN Press Release petsang 3 Hulyo 2006]] {{reflist|3}} === Bibliyograpiya === * English, James. ''English-Tagalog Dictionary'' (1965) at ''Tagalog-English Dictionary'' (1986). * Sagalongos, Felicidad T.E. ''Diksiyunaryong Ingles-Pilipino Pilipino-Ingles''. (1968). * Calderon. ''Diccionario Ingles-Español-Tagalog''. * De Dios, Reynaldo [Tagalog], at Afenir [Ilokano]. ''English-Tagalog-Ilokano Vocabulary''. (2005). * Panganiban, Jose Villa. ''Concise English-Tagalog Dictionary''. (1969). * ''UP Diksiyonaryong Filipino''. (2001). * Santos, Vito C. ''New Vicassan's English-Pilipino (Tagalog) Dictionary'' (1995), Anvil Publishing, 1,603 pahina, ISBN 971-27-0349-5, ISBN 978-971-27-0349-2 * Gaboy, Luciano L. ''Talahuluganang Ingles-Filipino/English-Filipino Dictionary'', Gabby's Dictionary, GabbyDictionary.com. == Tingnan din == * [[Talaan ng mga kabansaan]] * [[Talaan ng mga bansa ayon sa kapal ng populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa GDP (PPP) bawat kapita]] [[Kategorya:Talaan ng mga bansa]] {{Earth}} s90xufwv3bi2wwsj50ygbsfz520azdu 1958328 1958326 2022-07-24T14:47:05Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:CIA WorldFactBook-Political world.svg|400px|thumb|Kahatiang pampolitika ng mundo.]] Ito ang alpabetikong '''talaan ng mga [[bansa]]''' ng [[mundo]]. kasama ang mga parehong ''internasyonal na kinikilala'' at ''pangkalahatang hindi kinikilalang'' mga malayang [[estado]], may nanirahang dumidependeng teritoryo, kasama din ang mga lugar na may espesyal na [[soberanya]]. Sinasakop lahat ang mga bahagi sa ilalim ng hurisdiksiyon ng mga natalang bansa, kabilang ang [[teritoryo]], teritoryong bahagi ng tubig (kabilang ang panloob na mga bahagi ng tubig at karatig na sona), ''Ekslusibong Sonang Pang-ekonomiya'', ''[[continental shelf]]'' at espasyong panghimpapawid. == Wika == Nasa wikang Tagalog ang karamihan sa mga nakatala rito batay sa mga sangguniang nasa huli ng artikulo samantalang isina-Tagalog naman ang iba o binaybay ayon sa gabay pang-ortograpiya ng [[Komisyon ng Wikang Filipino]]. Kabilang din ang maikling opisyal na mga pangalan (halimbawa na ang [[Apganistan]]) at ang opisyal (o mahabang) pangalan (halimbawa na ang Ang Islamikong Republika ng Apganistan). Hindi nais ipahiwatig ng artikulong ito na magbigay na opisyal na posisyon sa pagtatalo ukol sa pagpapangalan. Kung wala pang opisyal na pangalan sa Tagalog ang mga bansa, katulad ng nabanggit, isinalin ang pangalan ayon sa mungkahing ortograpiya ng KWF; o binigyan ng katumbas sa Tagalog ang buong pangalan o (mga) bahagi lamang nito. Pinananatili ang orihinal na kilalang pangalan kung hindi pa ito matumbasan. Hangga't maaari maiba man ang baybay o pagkakapangalan sa artikulo ng bawat bansa, itinuturo ang mga pangalan sa pahina ng artikulong tungkol sa bansa na binigyan ng mas higit na tinatanggap na bersyon o anyo nito sa Tagalog o sa Wikipedyang ito. Para sa katawagan ng mga mamamayan ng mga bansa, tingnan ang sumusunod [[talaan ng mga mamamayan ng mga bansa]]. == Mga entidad na kasama sa artikulong ito == Mayroong mga 243 entidad sa talaang ito: ang mga itinuturing na mga bansa. Binubuo ito ng: * 192 mga kasaping estado sa [[Mga Nagkakaisang Bansa]]. * 1 [[Mga tagamasid sa Pangkalahatang Kapulungan ng Mga Nagkakaisang Bansa|di-miyembrong estadong tagamasid sa Mga Nagkakaisang Bansa]], ang [[Lungsod ng Vatican]]. * 1 di-kinikilalang estado ng Mga Nagakakaisang Bansa, diplomatikong kinikilala ng 26 ibang mga estado at may ''de facto'' na relasyon sa iba: ang [[Republika ng Tsina]]ng [[Taiwan]]. * 1 bagong tatag na malayang estado na walang nakikitang pagharang sa hinaharap para maging kasapi ng Mga Nagkakaisang Bansa: [[Montenegro]]. * 6 [[Talaan ng di-kinikilalang mga bansa|pangkalahatang di-kinikilala]] ngunit ''[[de facto]]'' na malayang estado: [[Abkhazia]], [[Nagorno-Karabakh]], [[Turkong Republika ng Hilagang Tsipre|Hilagang Tsipre]], [[Somaliland]], [[Hilagang Ossetia]] at [[Transnistria]] ang mga ito. Kinikilala ang lahat na walang estado (maliban sa Hilagang Tsipre na nagpapanatili ng diplomatikong relasyon sa Turkiya lamang). * 2 mga entidad na kinikilala ng mga maraming bansa bilang malaya ngunit hindi ''de facto'' na malaya: [[Estado ng Palestina|Palestina]] at [[Kanluraning Sahara]] ang mga ito. * 37 may naninirahang [[tala ng mga nakadependeng mga teritoryo|dumidependeng mga teritoryo]]: ** 3 [[Mga Estado at mga teritoryo ng Australia#Panlabas na mga teritoryo|panlabas na teritoryo]] ng [[Australia]] ([[Pulong Pasko]], [[Kapuluang Cocos (Keeling)]] at [[Pulong Norfolk]]) ** 3 [[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]] ([[Guernsey]], [[Jersey]] at ang [[Pulo ng Man]]) ** 2 panlabas na mga bansa sa [[Kaharian ng Dinamarka]] ([[Lupanglunti]] at [[Kapuluang Faroe]]) ** 1 [[Pays d'outre-mer|panlabas na bansa]] ng [[Pransiya]] ([[Pranses na Polynesia]]) ** 1 [[sui generis]] [[French overseas departments and territories|kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Bagong Caledonia]]) ** 3 [[Collectivité d'outre-mer|panlabas na mga kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Mayotte]], [[Saint-Pierre at Miquelon|San Pierre at Miquelon]] at [[Wallis at Futuna]]) ** 2 panlabas na bansa sa [[Kaharian ng Nederland]] (''[[Aruba]]'' at [[Netherlands Antilles]]) ** 2 estado ([[Kapuluang Cook]] at [[Niue]]) na nasa malayang asosasyon sa [[New Zealand]] ** 1 panlabas na teritoryo ng [[New Zealand]] ([[Tokelau]]) ** 14 [[Panlabas na teritoryo ng mga Briton|panlabas na teritoryo]] ng [[Nagkakaisang Kaharian]] ([[Anguilla]], [[Bermuda]], [[Britanikong Birheng Kapuluan]], [[Cayman Islands]], [[Kapuluang Falkland]]'', [[Hibraltar]], [[Montserrat]], [[Pitcairn Islands]], [[Santa Helena]] at kaniyang mga dumidependeng bansang [[Pulong Ascension]] at [[Tristan da Cunha]], [[Turks at Kapuluang Caicos]] at ang [[UK sovereign base|Soberanong Baseng Mga Area]] ng [[Akrotiri at Dhekelia|Akrotiri]] at [[Akrotiri at Dhekelia|Dhekelia]]) ** 5 [[Inkorporadong teritoryo|hindi inkorporadong mga teritoryo at mga komonwelt]] ng [[Estado Unidos]] (US) ([[Amerikanong Samoa]], [[Guam]], [[Hilagang Kapuluang Mariana]], [[Puerto Rico]] at [[Birheng Kapuluan ng Estados Unidos|Birheng Mga Kapuluan]]) * 4 [[Talaan ng mga espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan|espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan]] (''[[Åland]]'' sa [[Pinlandiya]], [[Svalbard]] sa [[Noruwega]], gayon din ang [[Mga Natatanging Administratibong Rehiyon]] ng [[Hongkong]] at [[Makaw]] sa [[Republikang Bayan ng Tsina]]). * 1 protektorado ng [[Nagkakaisang Mga Bansa]] (UN) sa loob ng ''de jure'' na teritoryo ng mga malalayang bansa ([[Kosovo]] sa [[Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]). Sa [[Aneks sa talaan ng mga bansa|Aneks]], isang balangkas ang binibigay sa mga entidad na hindi kabilang sa talaang ito. == Talaan ng mga bansang kinikilala ng Nagkakaisang Bansa == {| class="sortable wikitable" style="background:white; text-align:left;" |- ! Bansa ayon sa wikang Tagalog ! Bansa ayon sa wikang opisyal !Pagkakasapi sa [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] ! Paglalarawan |- |''{{flagicon2|Abkhazia}}'' [[Abkhazia|Abkasya]] – Republika ng Abkasya | * ''Abkasiyo'': Аҧсны – Аҧснытәи Республика{{rom|Apsny – Apsnytei Respublika}} * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Aбхазия – Республика Абхазия{{rom|Abkhaziya – Respublika Abkhaziya}} |Walang pagkakasapi {{extent}}Kinikilala ng Artsakh, Beneswela, Nauru, Nicaragwa, Rusya, Syria, Timog Ossetia at Transnistria. Buong inaangkin ng Heyorhiya. |- |{{flagicon2|Albania}} '''[[Albanya]]''' – Republika ng Albanya |''[[Wikang Albanes|Albanes]]'': Shqipëria – Republika e Shqipërise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Germany}} '''[[Alemanya]]''' – Pederal na Republika ng Alemanya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Deutschland – Bundesrepublik Deutschland |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Pederal na Republika ng Alemanya ay isang pederasyon na binubuo ng labíng-anim na estado. |- |{{flagicon2|Algeria}} [[Algeria|'''Alherya''']] – Demokratikong Republikang Bayan ng Alherya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجزائر – الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Andorra}} [[Andorra|'''Andora''']] – Prinsipalidad ng Andora |''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Andorra – Principat d’Andorra |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Angola}} [[Angola|'''Anggola''']] – Republika ng Anggola |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Angola – República de Angola |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Antigua and Barbuda}} [[Antigua at Barbuda|'''Antigua at Barbuda''']] |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' – Antigua and Barbuda |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Antigua at Barbuda ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |'''[[Apganistan]]''' | * ''[[Wikang Pastun|Pastun]]'': د افغانستان اسلامي جمهوریت * ''[[Wikang Persa|Persa]]'': افغانستان – جمهوری اسلامی افغانستان |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Hindi kinikilala ng lahat ng mga estado ang [[Apganistan|Islamikong Emirato ng Apganistan]], ang ''de facto'' na pamahalaang namumuno sa Apganistan. Kinikilala pa rin ng Nagkakaisang Bansa ang [[Islamikong Republika ng Apganistan]] bilang pamahalaan ng Apganistan. |- |{{flagicon2|Saudi Arabia}} '''[[Saudi Arabia|Arabyang Saudi]]''' – Kaharian ng Arabyang Saudi |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السعودية – المملكة العربيّة السّعوديّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Argentina}} '''[[Arhentina]]'''<ref>Ang Republikang Arhentino ay ipinangalan dinsa [[Arhentina]] para sa mga panukalang pambatasan.</ref> – Republikang Arhentino |''[[Kastilang Riyoplatense|Espanyol]]'': Argentina – República Argentina |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Armenia}} '''[[Armenya]]''' – Republika ng Armenya |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Հայաստան – Հայաստանի Հանրապետություն |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Azerbaijan}} '''[[Aserbayan]]''' – Republika ng Aserbayan |''[[Wikang Aseri|Aseri]]'': Azərbaycan – Azərbaycan Respublikası |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Australia}} [[Australia|'''Australya''']] – Komonwelt ng Australya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Australia – Commonwealth of Australia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Australya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay mayroong soberanya sa mga sumusunod: * {{flagicon|Christmas Island}} [[Pulo ng Christmas]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Cocos (Keeling) Islands}} [[Kapuluang Cocos (Keeling)|Kapuluang Cocos]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Norfolk Island}} [[Pulo ng Norfolk]] (''panlabas na teritoryo'') * Kapuluang Ashmore at Cartier * Kapuluang Dagat Koral * Kapuluang Heard at McDonald * ''Teritroyo Antarktikong Australyano'' |- |{{flagicon2|Austria}} [[Austria|'''Austrya''']] – Republika ng Austrya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Österreich – Republik Österreich |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Republika ng Austrya ay isang pederasyon na binubuo ng siyam na estado. |- |''{{flagicon2|New Caledonia}} [[New Caledonia|Bagong Caledonia]] (special collectivity ng [[#P|Pransiya]])'' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Calendonia | | |- |{{flagicon2|New Zealand}} [[New Zealand|'''Bagong Silandiya''']] | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Zealand * ''[[Wikang Māori|Māori]]'': Aotearoa |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bagong Silandiya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay may isang panlabas na teritoryo at isang panlabas na teritoryong inaangkin sa Antarktika. * {{flagicon2|Tokelau}} [[Tokelaw]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon2|New Zealand}} ''Ross Dependency'' |- |{{flagicon2|Bahamas}} '''[[Bahamas]]''' – Komonwelt ng Bahamas |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Bahamas – Commonwealth of The Bahamas |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bahamas ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon2|Bahrain}} [[Bahrain|'''Bahreyn''']] – Kaharian ng Bahrain |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': البحرين – مملكة البحرين |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bangladesh}} '''[[Bangladesh|Bangglades]]''' – Popular na Republika ng Bangladesh |''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': বাংলাদেশ – গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Vanuatu}} '''[[Vanuatu|Banuatu]]''' – Republika ng Banuatu | * ''[[Wikang Bislama|Bislama]]'': Vanuatu – Ripablik blong Vanuatu * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Vanuatu – Republic of Vanuatu * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Vanuatu – République du Vanuatu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Barbados}} '''[[Barbados]]''' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Barbados |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Côte d'Ivoire}} [[Côte d'Ivoire|'''Baybaying Garing''']] – Republika ng Baybaying Garing |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Côte d'Ivoire – République de Côte d'Ivoire |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belgium}} [[Belhika|'''Bélhika''']]<ref>''Belgium'': Belhika (De Dios, Panganiban, Padre English)</ref> – Kaharian ng Bélhika | * ''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': België – Koninkrijk België * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Belgique – Royaume de Belgique * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Belgien – Königreich Belgien |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belize}} [[Belize|'''Belis''']]<ref>''Belize'': Belis (Panganiban)</ref> |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Belize – Commonwealth of Belize |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Belis ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon|Venezuela}} [[Venezuela|'''Beneswela''']]<ref>''Venezuela'': Beneswela (Panganiban)</ref> – Bolibar na Republika ng Beneswela |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Venezuela – República Bolivariana de Venezuela |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Beneswela ay isang pederasyon na binubuo ng 23 estado, isang distritong kabisera, at mga pederal na dependency. |- |{{flagicon2|Benin}} '''[[Benin]]''' – Republika ng Benin |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Bénin – République du Bénin |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bermuda}} [[Bermuda]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|British Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Britanya]] (''panlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|U.S. Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] - [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'' |Ingles: U.S.Virgin Islands | | |- |{{flagicon2|Belarus}} '''[[Belarus|Biyelorusya]]''' – Republika ng Biyelorusya | * ''[[Wikang Belaruso|Belaruso]]'': Беларусь – Рэспубліка Беларусь * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Беларусь – Республика Беларусь |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}} Binawi ng maraming estado ang kanilang pagkilala kay Pangulong Alexander Lukashenko kasunod ng halalang pampanguluhan sa Biyelorusya noong 2020. Kasalukuyang kinikilala ng Litwanya ang ''Coordination Council'' ni Sviatlana Tsikhanouskaya bilang lehitimong pamahalaan ng Biyelorusya. |- |{{flagicon2|Vietnam}} [[Vietnam|'''Biyetnam''']]<ref>''Vietnam'': Biyetnam (De Dios)</ref> – Sosyalistang Republika ng Biyetnam |''[[Wikang Biyetnames|Biyetnames]]'': Việt Nam – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bosnia and Herzegovina}} [[Bosnia at Herzegovina|'''Bosnya at Hersegobina''']] – Republika ng Bosnya at Hersegobina | * ''[[Wikang Bosniyo|Bosniyo]] at [[Wikang Kroato|Kroato]]'': Bosna i Hercegovina * ''[[Wikang Serbyano|Serbyano]]'':Босна и Херцеговина |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bosnya at Hersegobina ay may dalawang constituent entity at isang administratibong distrito: * {{noflag}} Pederasyon ng Bosnya at Hersegobina * {{flagicon2|Republika Srpska}} Republika Srpska * Brčko District (''administratibong distrito'') |- |{{flagicon2|Botswana}} '''[[Botswana]]''' – Republika ng Botswana | * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Botswana – Lefatshe la Botswana * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Botswana – Republic of Botswana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brazil}} [[Brazil|'''Brasil''']]<ref>''Brazil'': Brasil (Panganiban)</ref> – Pederatibong Republika ng Brazil | ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Brasil – República Federativa do Brasil |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brunei}} [[Brunei|'''Brunay''']]<ref>''Brunei'': Brunay (Panganiban)</ref> – Bansa ng Brunay, Tahanan ng Kapayapaan |''[[Wikang Malay|Malay]]'': Brunei – Negara Brunei Darussalam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bulgaria}} '''[[Bulgarya]]''' – Republika ng Bulgarya |''[[Wikang Bulgaro|Bulgaro]]'': България – Република България |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. |- |{{flagicon2|Bolivia}} [[Bolivia|'''Bulibya''']]<ref>''Bolivia'': Bulibya (Panganiban)</ref> – Estadong Plurinasyunal ng Bulibya | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Bolivia – Estado Plurinacional de Bolivia * ''Quechua'': Bulibiya – Bulibiya Mama Llaqta * ''[[Wikang Aymara|Aymara]]'': Wuliwya – Wuliwya Suyu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Burkina Faso}} [[Burkina Faso|'''Burkina Paso''']] – Republika ng Burkina Paso |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burkina Faso |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- | colspan="4" |<center> ''Tignan ang [[#M|Myanmar]] para sa Burma'' </center> |- |{{flagicon2|Burundi}} '''[[Burundi]]''' – Republika ng Burundi | * ''[[Wikang Kirundi|Kirundi]]'': Uburundi – Republika y'Uburundi * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burundi – République du Burundi |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bhutan}} '''[[Bhutan|Bután]]''' – Kaharian ng Bután | * ''[[Wikang Dzongkha|Dzongkha]]'': འབྲུག་ཡུལ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Cook Islands}} [[Kapuluang Cook]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') |Ingles: Cook Islands | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Akrotiri at Dhekelia]] (p''anlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|Denmark}} '''[[Dinamarka]]'''<ref>''Denmark'': Dinamarka (Panganiban)</ref> – Kaharian ng Dinamarka |''[[Wikang Danes|Danes]]'': Danmark – Kongeriget Danmark |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Kaharian ng Dinamarka ay kinabibilangan ng tatlong lugar na mayroong ''substantial autonomy'': * {{flagicon2|Denmark}} [[Dinamarka]] * {{flagicon2|Faroe Islands}} [[Kapuluang Peroe]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' * {{flagicon2|Greenland}} [[Greenland|Lupanlunti]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' Sa kabuuan, ang Kaharian ng Dinamarka ay kasapi ng Unyong Europeo, ngunit ang batas ng Unyong Europeo ay hindi nalalapat sa Kapuluang Peroe at Lupanlunti. |- |{{flagicon2|Dominica}} [[Dominica|'''Domínika''']] <ref>''Dominica'': Domínika (Panganiban, deribasyon mula sa ''Republikang Dominikano'')</ref> – Komonwelt ng Domínika |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Dominica – Commonwealth of Dominica |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano|'''Republikang Dominikano''']]<ref>''Dominican Republic'': Republikang Dominikano (Panganiban)</ref> – Republikang Dominikana |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': República Dominicana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Minsang isinusulat o binabanggit bilang "Ang Dominikano". |- |{{flagicon2|Egypt}} '''[[Ehipto]]'''<ref>''Egypt'': Ehipto (Padre English)</ref> – Republika Arabo ng Ehipto |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': مصر – جمهوريّة مصرالعربيّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ecuador}} [[Ekwador (bansa)|'''Ekwador''']]<ref>''Ecuador'': Ekwador (Panganiban)</ref> – Republika ng Ekwador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Ecuador – República del Ecuador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|El Salvador}} [[El Salbador|'''El Salbador''']] – Republika ng El Salbador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': El Salvador – República de El Salvador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Eritrea}} [[Eritrea|'''Eritreya''']]<ref>''Eritrea'': Eritrea (Panganiban)</ref> – Estado ng Eritrea |''[[Wikang Tigrinya|Tigrinya]]'': ኤርትራ – ሃግሬ ኤርትራ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Spain}} [[Espanya]] '''[[Espanya]]'''<ref>''Spain'': Espanya (Padre English)</ref> – Kaharian ng Espanya | * ''[[Wikang Kastila|Kastila]]'': España – Reino de España * ''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Espanya – Regne d'Espanya * ''[[Wikang Basko|Basko]]'': Espainia – Espainiako Erresuma * ''[[Wikang Galisyano|Galisyano]]'': España – Reino de España |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|United States}} [[Estados Unidos]]<ref>''United States'': Estados Unidos (Padre English)</ref> - Estados Unidos ng Amerika (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United States – United States of America |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Estonia}} [[Estonya]] <ref>''Estonia'': Estonya (Sagalongos, kinuha sa '''''Estonya'''no'' o "Estonian")</ref> - Republika ng Estonya |''[[Wikang Estonyo|Estonyo]]'': Eesti – Eesti Vabariik |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ethiopia}} [[Etiyopiya]] <ref>''Ethiopia'': Etiyopiya (Panganiban, orihinal ''Etyopya'')</ref> - Pederal na Demokratikong Republika ng Etiyopiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Amhariko|Amháriko]]'': ኢትዮጵያ – የኢትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Falkland Islands}} [[Kapuluang Falkland]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]], inaangkin din ng, at isang dating pag-aari ng [[#A|Arhentina]] sa pangalang Kapuluang Malvinas'') |Ingles: Falkland Islands | | |- |{{flagicon2|Gabon}} [[Gabon|Gabón]] - Republika ng Gabón |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Gabon – République Gabonaise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Gambia}} [[Gambya]] - Republika ng Gambya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Gambia – Republic of The Gambia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ghana}} [[Gana]] - Republika ng Gana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ghana – Republic of Ghana | | |- |{{flagicon2|Central African Republic}} [[Sentral na Aprikanong Republika|Republika ng Gitnáng Áprika]] - Republika ng Gitnáng Áprika | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Centrafrique - République Centrafricaine * ''[[Wikang Sango|Sango]]'': - Ködörösêse tî Bêafrîka | | |- |{{flagicon2|Greece}} [[Gresya]] <ref name=Gabby>{{cite-Gabby|Gresya, ''Greece''}}</ref> - Republika ng Elenika |''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Ελλάδα – Ελληνική Δημοκρατία | | |- |{{flagicon2|Grenada}} [[Grenada]] - Komonwelt ng Grenada (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Grenada | | |- |{{flagicon2|Guam}} [[Guam]] - Teritoryo ng Guam (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Guatemala}} [[Guwatemala]] <ref>''Guatemala'': Guwatemala (Panganiban)</ref> - Republika ng Guwatemala |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guatemala – República de Guatemala | | |- |{{flagicon2|Guernsey}} [[Guernsey]] - Baluwarte ng Guernsey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') |Ingles:Bailiwick of Guernsey | | |- |{{flagicon2|Guinea}} [[Guinea|Guniya]] - Republika ng Guniya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Guinée – République de Guinée | | |- |{{flagicon2|Guinea-Bissau}} [[Guniya Bissaw]] - Republika ng Guniya Bissaw |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Guiné-Bissau – República da Guiné-Bissau | | |- |{{flagicon2|Equatorial Guinea}} [[Guniya Ekuwatoryal]] - Republika ng Guniya Ekuwatoryal | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guinea Ecuatorial – República de Guinea Ecuatorial * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'':Guinée Équatoriale – République de Guinée Équatoriale | | |- |{{flagicon2|Guyana}} [[Guyana]] - Kooperatibong Republika ng Guyana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Guyana – Co-operative Republic of Guyana | | |- |{{flagicon2|Jamaica}} [[Hamayka]] <ref>''Jamaica'': Hamayka (Panganiban)</ref> - Komonwelt ng Hamayka (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Jamaica | | |- |{{flagicon2|Japan}} [[Hapon|Hapón]] <ref>''Japan'': Hapón (Padre English)</ref> - Estado ng Hapón |''[[Wikang Hapones|Hapones]]'': 日本 – 日本国 | | |- |{{flagicon2|Haiti}} [[Hayti]] <ref>''Haiti'': Hayti (Panganiban)</ref> - Republika ng Hayti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Haïti – République d'Haïti * ''[[Wikang Kriyolo|Kriyolo]]'': Ayiti – Repiblik dAyiti | | |- |{{flagicon2|Georgia}} [[Heyorhiya]] (''tingnan din [[#A|Abkhazia]] at [[#T|Timog Ossetia]]'') | ''[[Wikang Heyorhiyano|Heyorhiyano]]'': საქართველო | | |- |{{flagicon2|Djibouti}} [[Hiboti]] - Republika ng Hiboti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Djibouti – République de Djibouti * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': جيبوتي – جمهورية جيبوتي | | |- |{{flagicon2|Gibraltar}} [[Hibraltar]] <ref>''Gibraltar'': Hibraltar (Panganiban)</ref> (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') |Ingles:Gibraltar | | |- |{{flagicon2|North Korea}} [[Hilagang Korea]] <ref name=CRI>Andrea (tagapagsalin). [http://filipino.cri.cn/104/2008/11/12/2s72302.htm "Korea," "Hilagang Korea," "Timog Korea," "Koreano,"] mga salitang ginamit sa balitang "H.Korea, puputulin ang daang panlupa nila ng T.Korea," China Radio International - Filipino, Filipino.CRI.cn</ref> (''popular na kilala bilang Hilagang Korea'') - Demokratikong Popular na Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 조선 – 조선민주주의인민공화국 | | |- |{{flagicon2|Northern Cyprus}} [[Turkong Republika ng Hilagang Cyprus|Hilagang Tsipre]] - Republika ng Hilagang Tsipre (''de facto malayang estado sa loob ng [[#C|Tsipre]], kinikilala lamang ng [[#T|Turkya]]'') |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kuzey Kıbrıs – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Honduras}} [[Honduras]] - Republika ng Honduras |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Honduras – República de Honduras | | |- |{{flagicon2|Hong Kong}} [[Hongkong]] <ref>''Hong Kong'': Hongkong (Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Hongkong ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Panlabas na ugnayan ng Hongkong|Hongkong, Tsina]]'') | | | |- |{{flagicon2|Jordan}} [[Hordan (bansa)|Hordan]] <ref>''Jordan'': Hordan (Panganiban)</ref> - Hasyemiteng Kaharian ng Hordan |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الاردن – المملكة الأردنّيّة الهاشميّة | | |- |{{flagicon2|India}} [[Indiya]] <ref name=India>''India(n)'': India at Indiyan, hinango mula sa baybay ng Indian [Tagalog] at Indiyan [Tagalog] para sa ''Indian'' [Ingles] (Padre English)</ref> - Republika ng Indiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Hindi|Hindi]]'': भारत – भारत गणराज्य * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': India – Republic of India * ''[[Wikang Asames|Assam]]'': ভাৰত - ভাৰত গণৰাজ্য * ''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': ভারত - ভারতীয় প্রজাতন্ত্র * ''[[Wikang Bhojpuri|Bhojpuri]]'': भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Gujarati|Gujarati]]'': ભારત - ભારતીય પ્રજાસત્તાક * ''[[Wikang Kashmiri|Kashmiri]]'' : ہِندوستان * ''[[Wikang Konkani|Konkani]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Malayalam|Malayalam]]'' : ഭാരതം - ഭാരത ഗണരാജ്യം * ''[[Wikang Meitei|Meitei Manipuri]]'' : ভারত - ভারত গণরাজ্য * ''[[Wikang Marathi|Marathi]]'' : भारत - भारतीय प्रजासत्ताक * ''[[Wikang Nepali|Nepali]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Oriya|Oriya]]'' : ଭାରତ - ଭାରତ ଗଣରାଜ୍ଯ * ''[[Wikang Punjabi|Punjabi]]'' : ਭਾਰਤ - ਭਾਰਤ ਗਣਤੰਤਰ * ''[[Wikang Sanskrit|Sanskrit]]'' : भारतम् - भारत गणराज्यम् * ''[[Wikang Sindhi|Sindhi]]'' : भारत गणराज्य, ڀارت، - هندستانڀارت، भारत ڀارت، * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'' : இந்தியா - இந்தியக் குடியரசு * ''[[Wikang Telugu|Telugu]]'' : భారత్ - భారత గణతంత్ర రాజ్యము * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': جمہوریہ بھارت - جمہوریہ بھارت | | |- |{{flagicon2|Indonesia}} [[Indonesya]] <ref>''Indonesia'': Indonesya (De Dios)</ref><ref name=Indonesia>''Indonesia'': Indonesia at Indonesya (Padre English)</ref> - Republika ng Indonesya |''[[Wikang Indones|Indones]]'' : Indonesia - Republik Indonesia | | |- |{{flagicon2|Iraq}} [[Irak]] <ref>''Iraq'': Irak (Panganiban)</ref> - Republika ng Irak | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': العراق – جمهورية العراق * ''[[Wikang Kurdi|Kurdi]]'': عێراق – كۆماری عێراق | | |- |{{flagicon2|Iran}} [[Iran]] <ref>''Iran'': Iran (Panganiban)</ref> - Islamikong Republika ng Iran |''[[Wikang Persian|Persyano]]'': ایران – جمهوری اسلامی ایران | | |- |{{flagicon2|Ireland}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] <ref>''Ireland'': Irlanda (Panganiban, UP)</ref> (''karaniwang tumutukoy din bilang Republika ng Irlanda, na opisyal na deskripsiyon ng estado upang ipagkaiba sa [[Irlanda (pulo)|pulo ng Irlanda]] sa kabuuan'') - Republika ng Irlanda | * ''[[Wikang Irlandes|Irlandes]]'': Éire —- Poblacht na hÉireann * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ireland —- Republic of Ireland | | |- |{{flagicon2|Slovakia}} [[Eslobakya]] - Republika ng Islobakya | * ''[[Wikang Eslobako|Eslobako]]'': Slovensko – Slovenská republika * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovákia - Szlovák Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Slovenia}} [[Eslobenya]] - Republika ng Islobenya | * ''[[Wikang Eslobeno|Eslobeno]]'': Slovenija – Republika Slovenija * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Slovenia - Repubblica slovena * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovénia – a Szlovén Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Israel}} [[Israel]] <ref>''Israel'': Israel (Msgr. Jose C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Israel | * ''[[Wikang Hebreo|Hebreo]]'': ישראל – מדינת ישראל * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اسرائيل – دولة اسرائيل | | |- |{{flagicon2|Italy}} [[Italya]]<ref>''Italy'': Italya (Padre English)</ref> - Republika ng Italya |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Italia – Repubblica Italiana | | |- | colspan="4" | <center>''Tingnan ang [[#C|Côte d'Ivoire]] para sa Ivory Coast''</center> |- |{{flagicon2|Jersey}} [[Jersey]] - Baluwarte ng Jersey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') | | | |- |{{flagicon2|Cape Verde}} [[Kabo Berde]] - Republika ng Kabo Berde |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Cabo Verde – República de Cabo Verde | | |- |{{flagicon2|Cambodia}} [[Kambodya]]<ref>''Cambodia'': Kambodya (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Kambodya |''[[Wikang Kamboyano|Kamboyano]]'': [[Talaksan:KingdomofCambodia.svg|150px]] | | |- |{{flagicon2|Cameroon}} [[Cameroon|Kamerún]] - Republika ng Kamerún | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Cameroun – République du Cameroun * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Cameroon – Republic of Cameroon | | |- |{{flagicon2|Canada}} [[Kanada]] <ref>''Canada'': Kanada (Panganiban at Padre English)</ref> – (''[[Pederasyon|estadong pederal]] , [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' at ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Canada | | |- |{{flagicon2|Western Sahara}} [[Kanluraning Sahara|Kanlurang Sahara]] - Arabong Demokratikong Republika ng Saharawi (''malawak na sinasakop ng teritoryo ng Kanluraning Sahara ng [[#M|Morocco]], ang [[Sahrawi Arab Democratic Republic]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Panlabas na ugnayan ng Western Sahara|mahigit sa 50 mga bansa]] ngunit pinapatupad ang epektibong kontrol sa teritoryo sa silangan ng [[Pader na Morocco]], tingnan din [[Politika ng Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية | | |- |{{flagicon2|Cayman Islands}} [[Kapuluang Kayman]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Kazakhstan}} [[Kasakstan]] - Republika ng Kasakstan | * ''[[Wikang Kazakh|Kazakh]]'':Қазақстан Республикасы/Qazaqstan Respwblïkası * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]: Республика Казахстан/Respublika Kazakhstan * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Казахстан - Республіка Казахстан * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Kasachstan - Republik Kasachstan | | |- |{{flagicon2|Qatar}} [[Katar]] - Estado ng Katar |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': قطر – دولة قطر | | |- |{{flagicon2|Kenya}} [[Kenya]] - Republika ng Kenya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kenya – Republic of Kenya * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Kenya – Jamhuri ya Kenya | | |- |{{flagicon2|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] - Republika ng Kirgistan (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Kirghizia'') | * ''[[Wikang Kirgis|Kirgis]]'': Кыргызстан – Кыргыз Республикасы * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Кыргызстан – Кыргызская республика | | |- |{{flagicon2|Kiribati}} [[Kiribati|Kíribas]] <ref>KIR-ibas ang tanging paraan ng pagbigkas ng pangalang ito, HINDI KI-RI-BA-TEE; walang titik 's' ang katutubo nilang wikang na gaya ng Tagalog ay Austronesyano, kaya ang 'ti' ang iginagamit sa halip.</ref> - Republika ng Kíribas | * ''[[Wikang Gilbert|Gilbert]]'': Kiribati – Ribaberikin Kiribati * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kiribati – Republic of Kiribati | | |- |{{flagicon2|Croatia}} [[Kroasya]] - Republika ng Kroasya |''[[Wikang Kroato|Kroato]]'': Hrvatska – Republika Hrvatska | | |- |{{flagicon2|Colombia}} [[Kolombya]]<ref>''Colombia'': Kolombya (Panganiban)</ref> - Republika ng Kolombya |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Colombia – República de Colombia | | |- |{{flagicon2|Comoros}} [[Komoro]] - Unyon ng Komoro (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Komoro|Komoro]]'': Komori – Udzima wa Komori * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Comores – Union des Comores * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': القمر – اتحاد القمر | | |- |{{flagicon2|Democratic Republic of the Congo}} [[Demokratikong Republika ng ang Konggo|Konggo (Kinshasa)]]<ref name=Konggo>''Congo'': Konggo (Panganiban)</ref> - Demokratikong Republika ng Konggo (''dati at popular na kilala bilang Zaire'') |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République Démocratique du Congo | | |- |{{flagicon2|Republic of the Congo}} [[Republika ng Konggo|Konggo (Brazzaville)]]<ref name=Konggo/> - Republika ng Konggo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République du Congo | | |- |[[Talaksan:Flag of Kosovo.svg|22px]] [[Kosobo]] (''awtonomong lalawigan ng [[#S|Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]'') | * ''[[Wikang Albanyano|Albanyano]]'': Kosovës – Republika e Kosovës * ''[[Wikang Serbiyo|Serbiyo]]'': Косово – Република Косово | | |- |{{flagicon2|Costa Rica}} [[Kosta Rika]] - Republika ng Kosta Rika |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Costa Rica – República de Costa Rica | | |- |{{flagicon2|Cuba}} [[Kuba]] <ref>''Cuba'': Kuba (Panganiban)</ref> - Republika ng Kuba |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Cuba – República de Cuba | | |- |{{flagicon2|Kuwait}} [[Kuwait]] - Estado ng Kuwait |[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الكويت – دولة الكويت | | |- |{{flagicon2|Laos}} [[Laos]] - Popular at Demokratikong Republika ng Laos |''[[Wikang Lao|Lao]]'': ນລາວ – ສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ | | |- |{{flagicon2|Latvia}} [[Latbya]] <ref>''Latvia'': Latbya (Panganiban)</ref> - Republika ng Latbya |''[[Wikang Latbyano|Latbyano]]'': Latvija – Latvijas Republika | | |- |{{flagicon2|Lebanon}} [[Libano|Líbano]] <ref name=Lebanon>{{cite-Biblia|Libano}}</ref><ref name=Lebanon2>{{cite-Biblia3|[http://angbiblia.net/awit29.aspx Bundok ng Líbano] (isang bundok na nasa loob ng Republika ng Líbano)}}</ref> - Republika ng Líbano | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': لبنان – الجمهوريّة اللبنانيّة * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': République libanaise | | |- |{{flagicon2|Lesotho}} [[Lesoto]] - Kaharian ng Lesoto | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Lesotho – Kingdom of Lesotho * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Lesotho – Mmuso wa Lesotho | | |- |{{flagicon2|Liberia}} [[Liberya]] - Republika ng Liberya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Liberia – Republic of Liberia | | |- |{{flagicon2|Libya}} [[Libya]] – Estado ng Libya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': دولة ليبي | | |- |{{flagicon2|Liechtenstein}} [[Liechtenstein]] - Prinsipalidad ng Liechtenstein |''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Liechtenstein – Fürstentum Liechtenstein | | |- |{{flagicon2|Lithuania}} [[Litwanya]] <ref>''Lithuania'': Litwanya (Panganiban, orihinal ''Litwanya'')</ref> - Republika ng Litwanya |''[[Wikang Litwaniyano|Litwaniyano]]'': Lietuva – Lietuvos Respublika | | |- |{{flagicon2|Luxembourg}} [[Luksemburgo]] - Dakilang Dukado ng Luksemburgo | * ''[[Wikang Lëtzebuergesch|Lëtzebuergesch]]'': Lëtzebuerg – Groussherzogdem Lëtzebuerg * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Luxembourg – Grand-Duché du Luxembourg * ''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Luxemburg – Großherzogtum Luxemburg | | |- |{{flagicon2|Iceland}} [[Lupangyelo]] <ref name=Iceland>''Iceland'': Lupangyelo '' o Aisland</ref> - Republika ng Lupangyelo |''[[Wikang Islandes|Islandes]]'': Ísland – Lýðveldið Ísland | | |- |{{flagicon2|Madagascar}} [[Madagaskar]] <ref>''Madagascar'': Madagaskar (Panganiban)</ref> - Republika ng Madagaskar | * ''[[Wikang Malgatse|Malgatse]]'': Madagasikara – Repoblikan'i Madagasikara * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Madagascar – Republique de Madagascar | | |- |{{flagicon2|Macau}} [[Makaw|Makáw]] <ref>''Macau'': Makáw (Padre English, Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Makaw ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Politika ng Macaw#Panlabas na Ugnayan|Makaw, Tsina]]'') | | | |-|, |{{flagicon2|Malawi}} [[Malawi|Maláwi]] - Republika ng Maláwi | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malawi – Republic of Malawi * ''[[Wikang Chewa|Chewa]]'': Malaŵi – Mfuko la Malaŵi | | |- |{{flagicon2|Malaysia}} [[Malaysia]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'')<ref>Pederasyon ng Malaya sumali sa Mga Nagkakaisang Bansa sa 17 Set 1957. Sa 16 Set 1963, ang pangalan ay pinalitan sa Malaysia, matapos ang pagtanggap ng isang bagong pederasyon ng Singapore, Sabah (Hilagang Borneo) at Sarawak. Singapore ay naging isang malayang bansa sa 9 Agosto 1965 at miyembro ng Mga Nagkakaisang Bansa sa 21 Set 1965.</ref> | * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Malaysia * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malaysia * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': மலேசியா | | |- |{{flagicon2|Maldives}} [[Maldibas]] - Republika ng Maldibas |''[[Wikang Divehi|Divehi]]'': ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ | | |- |{{flagicon2|Mali}} [[Mali|Máli]] - Republika ng Máli |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mali – République du Mali | | |- |{{flagicon2|Malta}} [[Malta]] <ref>''Malta'': Malta (Magandang Balita Biblia)</ref> - Republika ng Malta (''huwag ikalito sa [[#S|Soberanong Militar na Orden ng Malta]]'') | * ''[[Wikang Maltes|Maltes]]'': Malta – Repubblika ta' Malta * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malta – Republic of Malta | | |- |{{flagicon2|Marshall Islands}} [[Kapuluang Marsiyal]] - Republika ng Kapulong Marsiyal (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Esatado Unidos]]'') | * ''[[Wikang Marshall|Marshall]]'': Aorōkin M̧ajeļ – Aolepān Aorōkin M̧ajeļ * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Marshall Islands – Republic of the Marshall Islands | | |- |{{flagicon2|Northern Mariana Islands}} [[Kapuluan ng Hilagang Mariana]] - Komonwelt ng Hilagang Kapuluang Mariana (''komonwelt sa unyong pampolitika sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Macedonia}} [[Republika ng Masedonya|Masedonya]] - Republika ng Masedonya (''diplomatikong kilala minsan bilang [[Panlabas na relasyon ng Republika ng Macedonia|Dating Republikang Yugoslav ng Makedonia]]'') |''[[Wikang Macedonio|Macedonio]]'': Македонија – Република Македонија | | |- |{{flagicon2|Mauritania}} [[Mauritania|Mawritanya]] - Islamikong Republika ng Mawritanya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': موريتانيا – الجمهورية الإسلامية الموريتانية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mauritanie – République Islamique de la Mauritanie | | |- |{{flagicon2|Mauritius}} [[Mauritius|Mawrisyo]] - Republika ng Mawrisyo |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Mauritius – Republic of Mauritius | | |- |{{flagicon2|Micronesia}} [[Mga Estadong Pederado ng Mikronesya|Maykronesiya]] - Pederadong mga Estado ng Maykronesiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Micronesia – Federated States of Micronesia | | |- |{{flagicon2|Mayotte}} [[Mayotte|Mayót]] (''panlabas na kolektibo ng [[#F|France]]'') | | | |- |{{flagicon2|Mexico}} [[Mehiko|Méhiko]] - Estado Unidos ng Méhiko (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': México – Estados Unidos Mexicanos | | |- |{{flagicon2|Moldova}} [[Moldoba|Móldoba]] - Republika ng Móldoba (''tingnan din [[#P|Pridnestrovie]]'') |''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Moldova – Republica Moldova | | |- |{{flagicon2|Monaco}} [[Monako|Mónako]] - Prinsipalidad ng Mónako | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Monaco – Principauté de Monaco * ''[[Wikang Monegasko|Monegasko]]'': Múnegu – Principatu de Múnegu * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Monaco - Principato di Monaco | | |- |{{flagicon2|Mongolia}} [[Monggolya]]<ref>''Mongolia'': Monggolya (Panganiban, original ''Munggolya'')</ref> (''minsang isinusulat o binabanggit bilang [[Panlabas na Monggolya]] (kasama ang [[Tuva]]) upang matukoy na iba sa [[Panloob na Monggolya]] ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]]'') |''[[Wikang Monggol|Monggol]]'': Монгол Улс | | |- |{{flagicon2|Montenegro}} [[Montenegro]] - Republika ng Montenegro |''[[Wikang Serbyo|Montenegrino]]'': Црна Гора | | |- |{{flagicon2|Montserrat}} [[Montserrat]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Morocco}} [[Moroko]] <ref>''Morocco'': Moroko (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Moroko (''tingnan din [[#K|Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': المغرب – المملكة المغربية | | |- |{{flagicon2|Mozambique}} [[Mosambik|Mósambik]] - Republika ng Mósambik |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Moçambique – República de Moçambique | | |- |{{flagicon2|Myanmar}} [[Myanmar|Miyanmar]] - Unyon ng Myanmar (''dati at popular na kilala bilang Burma'') |''[[Wikang Birmano|Birmano]]'': ဴမန္မာ | | |- |{{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Nagkakaisang Arabong Emirato (bansa)|Nagkakaisang Arabong Emirato]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': دولة الإمارات العربيّة المتّحدة | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Nagkakaisang Kaharian]] - Nagkakaisang Kaharian ng Dakilang Britanya at Hilagang Irlanda (''[[Commonwealth realm]]'') | *''[[Eskosya|Eskoses]]'': Unitit Kinrick – Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Ireland *''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United Kingdom – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland *''[[Korniko|Kórniko]]'': Ruwvaneth Unys Breten Veur ha Wordhon Gledh *''[[Gaelic literature|Gaeliko Eskoses]]'': Rìoghachd Aonaichte – Rìoghachd Aonaichte na Breatainne Mòire is Èireann a Tuath *''[[Wikang Gales|Gales]]'': Teyrnas Unedig – Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddo *''Úlster'': Claught Kängrick – Claught Kängrick o Docht Brätain an Norlin Airlann | | |- |{{flagicon2|Nagorno-Karabakh}} [[Nagorno-Karabakh]] - Republika ng Nagorno-Karabakh (''de facto na malayang estado sa loob ng [[#A|Azerbayan]]'') |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Լեռնային Ղարաբաղ – Լեռնային Ղարաբաղի | | |- |{{flagicon2|Namibia}} [[Namibya]] - Republika ng Namibya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Namibia – Republic of Namibia | | |- |{{flagicon2|Nauru}} [[Nauru]] - Republika ng Nauru | * ''[[Wikang Nauruan|Nauruan]]'': Naoero – Ripublik Naoero * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nauru – Republic of Nauru | | |- |{{flagicon2|Nepal}} [[Nepal|Nepál]] - Pederal na Demokratikong Republika ng Nepál |''[[Wikang Nepali|Nepali]]'': नेपाल | | |- |{{flagicon2|Niger}} [[Niher]] - Republika ng Niher |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Niger – République du Niger | | |- |{{flagicon2|Nigeria}} [[Niherya]] - Pederal na Republika ng Niherya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nigeria – Federal Republic of Nigeria | | |- |{{flagicon2|Nicaragua}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] - Republika ng Nikaragwa |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Nicaragua – República de Nicaragua | | |- |{{flagicon2|Niue}} [[Niue|Kapuluang Niue]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') | | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Noruwega]]<ref>''Norway'': Noruwega (Panganiban, orihinal ''Norwega'')</ref> - Kaharian ng Noruwega |''[[Wikang Noruwego|Noruwego]]'': Norge – Kongeriket Norge | | |- |{{flagicon2|Netherlands}} [[Olanda]] <ref name=Netherlands>''Netherlands''/''Holland'': Olanda (De Dios, Panganiban, Sagalongos, Padre English)</ref> - Kaharian ng Olanda |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Nederland – Koninkrijk der Nederlanden | |''sa legalidad, tumutukoy ang Nederland sa pangunahing lupaing bahagi ng sa Europa ng [[Kaharian ng Nederland]], kasama ang huli na binubuo ng Nederland at dalawang panlabas na mga bansa, [[#A|Aruba]] at [[#O|Olandang Antiles]] ang mga ito'' |- |{{flagicon2|Netherlands Antilles}} [[Olanda Antiles]]<ref name=Netherlands/> (''panlabas na bansa ng [[Kaharian ng Nederland]]'') | | | |- |{{flagicon2|Oman}} [[Oman]] - Kasultanan ng Oman |''[[Wikang Arab|Arab]]'': عُمان – سلطنة عُمان | | |- |{{flagicon2|Pakistan}} [[Pakistan]] - Islamikong Republika ng Pakistan | * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': پاکستان – اسلامی جمہوریۂ پاکستان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Pakistan – Islamic Republic of Pakistan | | |- |{{flagicon2|Palau}} [[Palaw|Paláw]] - Republika ng Paláw (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') | * ''[[Wikang Palauano|Palauano]]'': Belau – Beluu er a Belau * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Palau – Republic of Palau | | |- |{{flagicon2|Palestine}} [[Estado ng Palestina|Palestina]] <ref>''Palestine'': Palestina (Msgr. José C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Palestina (''ang [[Estado ng Palestina]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Estado ng Palestina#Mga estadong kinikilala ang Estado ng Palestina|mahigit 90 mga bansa]], lubos na sinisuporthan ang internasyunal na katayuan ng Palestina ng mga di-kumikilalang mga bansa sang-ayon sa [[Nasyonal na Palestinang Awtoridad]], isang pagpapaganap ang nasa proseso na maaaring ibilang ang kalaunang pagkilala nito bilang isang Estado ng Palestina, tingnan din [[Mga mungkahi para sa isang estado sa Palestina]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': فلسطين | | |- |{{flagicon2|Panama}} [[Panama|Panamá]] <ref>''Panama'': Panama (Panganiban)</ref> - Republika ng Panamá |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Panamá – República de Panamá | | |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] - Independiyenteng Estado ng Papuwa Bagong Guniya (''[[Commonwealth realm]]'') | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Papua New Guinea – Independent State of Papua New Guinea * ''[[Wikang Tok Pisin|Tok Pisin]]'': Papua Niugini – Independen Stet bilong Papua Niugini | | |- |{{flagicon2|Paraguay}} [[Paragway]] - Republika ng Paragway | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Paraguay – República del Paraguay * ''[[Wikang Guarani|Guarani]]'': Paraguái – Tetã Paraguái | | |- |{{flagicon2|Peru}} [[Peru|Perú]] <ref>''Peru'': Peru (Panganiban)</ref> - Republika ng Perú |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Perú – República del Perú | | |- |{{flagicon2|Fiji}} [[Pidyi]] <ref>''Fiji'': Pidyi (Panganiban)</ref> - Republika ng Kapulong Pidyi | * ''[[Wikang Pidyiyano|Pidyiyano]]'': Viti – Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Fiji – Republic of the Fiji Islands * ''[[Pidyi Hindi]]'': फ़िजी / فِجی – फ़िजी गणराज्य / فِجی رپبلک | | |- |{{PHL}} <ref>''Philippines'': Pilipinas (Padre English)</ref> - Republika ng Pilipinas <ref>''Republic of the Philippines'': Republika ng Pilipinas (Padre English)</ref> |Ingles:Philippines | | |- |{{flagicon2|Finland}} [[Pinlandiya]]<ref>''Finland'': Pinlandiya (Panganiban)</ref> - Republika ng Pinlandiya | * ''[[Wikang Pinlandes|Pinlandes]]'': Suomi – Suomen tasavalta * ''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Finland – Republiken Finland | | |- |{{flagicon2|Pitcairn Islands}} [[Kapuluang Pitcairn]] - Pitcairn, Henderson, Ducie, at Kapuluang Oeno (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- | colspan="4" | <center>''Tignan [[#T|Transnistria]] para sa Pridnestrovie'' </center> |- |{{flagicon2|Poland}} [[Polonya]] - Republika ng Polonya |''[[Wikang Polako|Polako]]'': Polska – Rzeczpospolita Polska | | |- |{{flagicon2|Portugal}} [[Portugal]] - Republikang Portuges |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Portugal – República Portuguesa | | |- |{{flagicon2|France}} [[Pransiya]] <ref name=France>{{cite-Gabby|mula sa kahulugan ng ''pranses'': (...)"wika o salitang Pranses; ang mga tao sa '''Pransiya'''." (...)}}</ref> - Republika ng Pransiya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': France – République française | | |- |{{flagicon2|French Polynesia}} [[Polinesyang Pranses]] (''panlabas na bansa ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Puerto Rico}} [[Porto Riko]]<ref name=AseanMandaragit>[http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None "Portoriko,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080619041609/http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None |date=2008-06-19 }} ibinatay sa ''Portorikenyo'', [[Hernandez, Amado V.]] ''[[Mga Ibong Mandaragit: Nobelang Sosyo-Pampolitika]] (1969), kopyang PDF mula sa AseanInfoNet.org, nasa wikang Tagalog, Pambansang Aklatan, Sangay ng Filipiniana (panawag bilang FIL 899.2113 H43i 1982), at International Graphic Service, Lungsod ng Quezon, may 416 pahina ang aklat/may katumbas na 216 pahinang PDF, nakuha noong: 5 Marso 2008</ref> - Komonwelt ng Porto Riko (''komonwelt na may asosasyon sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Pulo ng Ascension|Pulo ng Asunsyón]] (''dumidepende sa [[#S|Santa Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Romania}} [[Rumanya]] <ref>''Romania'': Rumanya (Panganiban)</ref> - Republika ng Rumanya | * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': România * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Románia | | |- |{{flagicon2|Russia}} [[Rusya]] - Pederasyon ng Rusya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Россия – Российская Федерация | | |- |{{flagicon2|Rwanda}} [[Rwanda]] - Republika ng Rwanda | * ''[[Wikang Kinyarwanda|Kinyarwanda]]'': Rwanda – Repubulika y'u Rwanda * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Rwanda – République du Rwanda * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Rwanda – Republic of Rwanda | | |- |{{flagicon2|San Marino}} [[San Marino]] - Kapayá-payapang Republika ng San Marino |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': San Marino – Serenissima Repubblica di San Marino | | |- |{{flagicon2|Saint Kitts and Nevis}} [[San Cristobal at Nieves]] - Pederasyo ng San Cristobal at Nieves (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Kitts and Nevis | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Santa Helena]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Lucia | | |- |{{flagicon2|Saint-Pierre and Miquelon}} [[San Pedro at Mikelon|San Pedro at Mikelón]] (''panlabas na kolektibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Vincent and the Grenadines}} [[San Vicente at ang Kagranadinahan]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Vincent and the Grenadines | | |- |{{flagicon2|Zambia}} [[Sambia|Sámbia]] - Republika ng Sámbia |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zambia – Republic of Zambia | | |- |{{flagicon2|Samoa}} [[Samoa]] <ref>''Samoa'': Samoa (Panganiban)</ref> - Independiyenteng Estado ng Samoa | * ''[[Wikang Samoano|Samoano]]'': Sāmoa – Mālo Tuto'atasi o Sāmoa * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Samoa – Independent State of Samoa | | |- |{{flagicon2|São Tomé and Príncipe}} [[San Tomas at Prinsipe|San Tomás at Prínsipe]] - Demokratikong Republika ng San Tomás at Prínsipe |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': São Tomé e Príncipe – República Democrática de São Tomé e Príncipe | | |- |{{flagicon2|Senegal}} [[Senegal|Sénegal]] - Republika ng Senegal |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Sénégal – République du Sénégal | | |- |{{flagicon2|Serbia}} [[Serbya]] - Republika ng Serbya | * ''[[Wikang Serbiyo|Sérbiyo]]'': Србија – Република Србија * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szerbia – Szerb Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Seychelles}} [[Seykelas]] - Republika ng Seykelas | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Seychelles – Republic of Seychelles * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Seychelles – République des Seychelles * ''[[Wikang Creole|Creole]]'': – Repiblik Sesel | | |- |{{flagicon2|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]] - Republika ng Sierra Leone |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sierra Leone – Republic of Sierra Leone | | |- |{{flagicon2|East Timor}} [[Silangang Timor]] - Demokratikong Republika ng Silangang Timor | * ''[[Wikang Tetum|Tetum]]'': Timor Lorosa'e – Repúblika Demokrátika Timor Lorosa'e * ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Timor-Leste – República Democrática de Timor-Leste | | |- |{{flagicon2|Zimbabwe}} [[Simbabwe]] - Republika ng Simbabwe |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zimbabwe – Republic of Zimbabwe | | |- |{{flagicon2|Singapore}} [[Singapura]] <ref>''Singapore'': Singapura (De Dios, Panganiban)</ref> - Republika ng Singapura | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Singapore – Republic of Singapore * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Singapura – Republik Singapura * ''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 新加坡 – 新加坡共和国 * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': சிங்கப்பூர் – சிங்கப்பூர் குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Solomon Islands}} [[Kapuluang Salomon|Kapuluang Salomón]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Solomon Islands | | |- |{{flagicon2|Somalia}} [[Somalya]] (''kasalukuyang pira-piraso ang buong bansa kasama ang kanyang [[Politika sa Somalia|Transisyonal na Pambansang Pamahalaan]] na pinatapon, tingnan din ang [[#S|Somaliland]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliya – Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الصومال – جمهورية الصومال | | |- |{{flagicon2|Somaliland}} [[Somalilandiya]] - Republika ng Somalilandiya (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#S|Somalia]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliland – Jamhuuriyadda Soomaaliland * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': ارض الصومال – جمهورية ارض الصومال | | |- |[[Talaksan:Flag of the Sovereign Military Order of Malta.svg|22px]] [[Sovereign Military Order of Malta|Soberanong Militar na Ordén ng Malta]] (''huwag ikalito sa [[#M|Malta]]'') | | | |- |{{flagicon2|Sri Lanka}} [[Sri Lanka]] - Demokratikong Sosyalistang Republika ng Sri Lanka | * ''[[Wikang Sinhala|Sinhala]]'': ශ්රී ලංකාව * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': இலங்கை – இலங்கை ஜனநாயக சமத்துவ குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Sudan}} [[Sudan|Sudán]]<ref>''Sudan'': Sudan (Panganiban)</ref> - Republika ng Sudán | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السودان – جمهورية السودان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sudan – Republic of the Sudan | | |- |{{flagicon2|Suriname}} [[Suriname|Surinam]] - Republika ng Suriname |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Suriname – Republiek Suriname | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Svalbard]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Noruwega]], kinikilala sa pandaigdigang kasunduan'') | | | |- |{{flagicon2|Swaziland}} [[Suwasilandiya]] - Kaharian ng Suwasilandiya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Swaziland – Kingdom of Swaziland * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': eSwatini – Umbuso weSwatini | | |- |{{flagicon2|Sweden}} [[Suwesya]] - Kaharian ng Suwesya (Kaharian ng Suweko<ref>''Swedish'': Suweko (Padre English)</ref>) |''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Sverige – Konungariket Sverige | | |- |{{flagicon2|Switzerland}} [[Suwisa]] <ref>''Switzerland'': Suwisa (De Dios)</ref> - Konpederasyo ng Suwisa (''Swiss'') (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Confoederatio Helvetica * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Schweiz – Schweizerische Eidgenossenschaft * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Suisse – Confédération Suisse * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Svizzera – Confederazione Svizzera * ''[[Wikang Romansh|Romansh]]'': Svizra – Confederaziun Svizra | | |- |{{flagicon2|Syria}} [[Sirya]]<ref>''Syria'': Sirya (Magandang Balita Biblia [orihinal: Siria], Panganiban)</ref> - Arabong Republika ng Sirya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': سورية – الجمهوريّة العربيّة السّوريّة | | |- |{{flagicon2|Taiwan}} [[Republika ng Tsina|Taywan (ROC)]] <ref>Taiwan: ''Taywan'' (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsina (''popular na tumutukoy bilang Taywan at [[panlabas na ugnayan ng Republika ng Tsina|diplomatikong]] kilala minsan bilang [[Tsinong Taipei]], ang [[Kalagayang pampolitika ng Taywan|kalagayang pampolitika]] ng ROC at ang [[Legal na kalagayan ng Taywan|legal na kalagayan]] ng [[Taiwan|Pulong Taywan]] (at kaniyang mga [[Talaan ng mga pulo sa Repulika ng Tsina|karatig pulo]]) na may pagtatalo'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 臺灣 / 台灣 – 中華民國 | | |- |{{flagicon2|Tajikistan}} [[Tayikistan]] - Republika ng Tayikistan |''[[Wikang Tajiki|Tajiki]]'': Тоҷикистон – Ҷумҳурии Тоҷикистон | | |- |{{flagicon2|Tanzania}} [[Tansaniya]] - Nagkakaisang Republika ng Tanzania (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Tanzania – Jamhuri ya Muungano wa Tanzania * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'':Tanzania – United Republic of Tanzania | | |- |{{flagicon2|Isle of Man}} [[Pulo ng Man]] (''Isle of Man'') (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]], kilala din bilang Mann'') | | | |- |{{flagicon2|Thailand}} [[Thailand]]<ref>''Thailand'': Thailand (De Dios)</ref> - Kaharian ng Thailand |''[[Wikang Thai|Thai]]'': ประเทศไทย – ราชอาณาจักรไทย | | |- |{{flagicon2|South Africa}} [[Timog Aprika]] (''kadalasang isinusulat o binabanggit bilang Timog Aprika'') - Republika ng Timog Aprika | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Africa – Republic of South Africa * ''[[Wikang Afrikaans|Afrikaans]]'': Suid-Afrika – Republiek van Suid-Afrika * ''[[Wikang Xhosa|Xhosa]]'': Mzantsi Afrika – IRiphabliki yaseMzantsi Afrika * ''[[Wikang Zulu|Zulu]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabliki yaseNingizimu Afrika * ''[[Wikang Ndebele|Ndbele]]'': Sewula Afrika – IRiphabliki yeSewula Afrika * ''[[Wikang Hilagang Sotho|Hilagang Sotho]]'': Afrika-Borwa – Rephaboliki ya Afrika-Borwa * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Afrika Borwa – Rephaboliki ya Afrika Borwa * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Aforika Borwa – Rephaboliki ya Aforika Borwa * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika * ''[[Wikang Venda|Venda]]'': Afurika Tshipembe – Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe * ''[[Wikang Tsonga|Tsonga]]'': Afrika Dzonga – Riphabliki ra Afrika Dzonga | | |- |{{flagicon2|South Korea}} [[Timog Korea]] (''popular na kilala bilang Timog Korea'') - Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 한국 – 대한민국 | | |- |{{flagicon2|South Ossetia}} [[Timog Ossetia]] - Republika ng Timog Ossetia (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#G|Georgia]]'') | * ''[[Wikang Osetyo|Osetyo]]'': Хуссар Ирыстон – Республикæ Хуссар Ирыстон * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Южная Осетия – Республика Южная Осетия | | |- |{{flagicon2|South Sudan}} [[Timog Sudan|Timog Sudán]] - Republika ng Timog Sudán |* ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Sudan – Republic of South Sudan | | |- |{{flagicon2|Togo}} [[Togo]] - Republika ng Togo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Togo – République Togolaise | | |- |{{flagicon2|Tonga}} [[Tonga|Tonga]] - Kaharian ng Tonga | * ''[[Wikang Tongga|Tonga]]'': Tonga – Pule'anga Fakatu'i 'o Tonga * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tonga – Kingdom of Tonga | | |- |{{flagicon2|Chad}} [[Tsad]] - Republika ng Tsad | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tchad – République du Tchad * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تشاد – جمهوريّة تشاد | | |- |{{flagicon2|Chile}} [[Tsile]]<ref>''Chile'': Tsile (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsile |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Chile – República de Chile | | |- |{{flagicon2|People's Republic of China}} [[Republikang Popular ng Tsina|Tsina (PRC)]]<ref>''China'': Tsina (Padre English)</ref> - Popular na Republika ng Tsina (''kadalasang [[Punong-Lupaing Tsina]]'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 中国 – 中华人民共和国 | | |- |{{flagicon2|Czech Republic}} [[Tseko]] - Republika ng Tseko (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Czechia'') |''[[Wikang Tseko|Tseko]]'': Českó – Česká republika | | |- | colspan="4" |<center> ''Tingnan ang [[#T|Taywan (ROC)]] para sa [[Republika ng Tsina]] (tingnan din [[Patakarang Isang-Tsina]] at [[Tsina at ang Mga Nagkakaisang Bansa|pagtatalo sa representasyon sa UN sa pagitan ng PRC at ROC]])'' </center> |- |{{flagicon2|Cyprus}} [[Tsipre]]<ref>''Cyprus'': Tsipre (Magandang Balita Biblia, orihinal ''Chipre'')</ref> - Republika ng Tsipre (''tingnan din [[#H|Hilagang Tsipre]]'') | * ''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Κυπρος – Κυπριακή Δημοκρατία * ''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kıbrıs – Kıbrıs Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Transnistria}} [[Transnistria]] - Republikang Pridnestroviang Moldova ng [[Transnistria]] (''ginagamit ng pamahalaang Transnistriano ang saling ''Pridnestrovie'', de facto malayang estado sa loob ng [[#M|Moldova]]'') | * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Приднестровье'': Приднестровская Молдавская Республика * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Придністров'я'': Придністровська Молдавська Республіка * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Нистря'': Република Молдовеняскэ Нистрянэ | | |- |{{flagicon2|Trinidad and Tobago}} [[Trinidad at Tobago]] - Republika ng Trinidad at Tobago |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Trinidad and Tobago – Republic of Trinidad and Tobago | | |- |{{flagicon2|Tristan da Cunha}} [[Tristan da Cunha|Tristan da Kunya]] (''dumidepende sa [[#S|Saint Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Tuvalu}} [[Tubalu]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Tuvalu|Tuvalu]] at [[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tubalu | | |- |{{flagicon2|Tunisia}} [[Tunisya]] - Republika ng Tunisya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تونس – الجمهورية التونسية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tunisie - République du Tunisie | | |- |{{flagicon2|Turkey}} [[Turkya]] <ref>''Turkey'': Turkya (Padre English, Sagalongos)</ref> - Republika ng Turkya |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Türkiye – Türkiye Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]] |''[[Wikang Turkmen|Turkmen]]'': Türkmenistan | | |- |{{flagicon2|Turks and Caicos Islands}} [[Kapuluang Turko at Caicos]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Uganda}} [[Uganda]] - Republika ng Uganda | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Uganda – Republic of Uganda * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Uganda – Jamhuri ya Uganda | | |- |{{flagicon2|Ukraine}} [[Ukranya]] |''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Україна | | |- |{{flagicon2|Hungary}} [[Unggarya]]<ref>''Hungary'': Unggarya (Panganiban)</ref> - Republika ng Unggarya |''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Magyarország – Magyar Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Uruguay}} [[Urugway|Urugwáy]]<ref>''Uruguay'': Urugway (Panganiban)</ref> - Oryental na Republika ng Urugwúy |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Uruguay – República Oriental del Uruguay | | |- |{{flagicon2|Uzbekistan}} [[Usbekistan]] - Republika ng Usbekistan |''[[Wikang Usbek|Usbek]]'': Ўзбекистон – Ўзбекистон Республикаси | | |- |{{flagicon2|Vatican City}} [[Lungsod ng Vaticano|Lungsód ng Vaticano]] - Estadong Lungsód ng Vaticano | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Civitas Vaticana – Status Civitatis Vaticanæ * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Città del Vaticano – Stato della Città del Vaticano | | |- |{{flagicon2|Wallis and Futuna}} [[Wallis at Futuna]] (''panlabas na koletibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Yemen}} [[Yemen]] - Republika ng Yemen |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اليمن – الجمهوريّة اليمنية | | |} == Mga sanggunian == === Talababa === [[Talaksan:UNITED NATIONS MEMBER STATES.djvu|thumb|200px|UN Press Release petsang 3 Hulyo 2006]] {{reflist|3}} === Bibliyograpiya === * English, James. ''English-Tagalog Dictionary'' (1965) at ''Tagalog-English Dictionary'' (1986). * Sagalongos, Felicidad T.E. ''Diksiyunaryong Ingles-Pilipino Pilipino-Ingles''. (1968). * Calderon. ''Diccionario Ingles-Español-Tagalog''. * De Dios, Reynaldo [Tagalog], at Afenir [Ilokano]. ''English-Tagalog-Ilokano Vocabulary''. (2005). * Panganiban, Jose Villa. ''Concise English-Tagalog Dictionary''. (1969). * ''UP Diksiyonaryong Filipino''. (2001). * Santos, Vito C. ''New Vicassan's English-Pilipino (Tagalog) Dictionary'' (1995), Anvil Publishing, 1,603 pahina, ISBN 971-27-0349-5, ISBN 978-971-27-0349-2 * Gaboy, Luciano L. ''Talahuluganang Ingles-Filipino/English-Filipino Dictionary'', Gabby's Dictionary, GabbyDictionary.com. == Tingnan din == * [[Talaan ng mga kabansaan]] * [[Talaan ng mga bansa ayon sa kapal ng populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa GDP (PPP) bawat kapita]] [[Kategorya:Talaan ng mga bansa]] {{Earth}} qtrq2nqy44aknu6n1uk1ifwxfgol2oh 1958565 1958328 2022-07-25T05:05:44Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:CIA WorldFactBook-Political world.svg|400px|thumb|Kahatiang pampolitika ng mundo.]] Ito ang alpabetikong '''talaan ng mga [[bansa]]''' ng [[mundo]]. kasama ang mga parehong ''internasyonal na kinikilala'' at ''pangkalahatang hindi kinikilalang'' mga malayang [[estado]], may nanirahang dumidependeng teritoryo, kasama din ang mga lugar na may espesyal na [[soberanya]]. Sinasakop lahat ang mga bahagi sa ilalim ng hurisdiksiyon ng mga natalang bansa, kabilang ang [[teritoryo]], teritoryong bahagi ng tubig (kabilang ang panloob na mga bahagi ng tubig at karatig na sona), ''Ekslusibong Sonang Pang-ekonomiya'', ''[[continental shelf]]'' at espasyong panghimpapawid. == Wika == Nasa wikang Tagalog ang karamihan sa mga nakatala rito batay sa mga sangguniang nasa huli ng artikulo samantalang isina-Tagalog naman ang iba o binaybay ayon sa gabay pang-ortograpiya ng [[Komisyon ng Wikang Filipino]]. Kabilang din ang maikling opisyal na mga pangalan (halimbawa na ang [[Apganistan]]) at ang opisyal (o mahabang) pangalan (halimbawa na ang Ang Islamikong Republika ng Apganistan). Hindi nais ipahiwatig ng artikulong ito na magbigay na opisyal na posisyon sa pagtatalo ukol sa pagpapangalan. Kung wala pang opisyal na pangalan sa Tagalog ang mga bansa, katulad ng nabanggit, isinalin ang pangalan ayon sa mungkahing ortograpiya ng KWF; o binigyan ng katumbas sa Tagalog ang buong pangalan o (mga) bahagi lamang nito. Pinananatili ang orihinal na kilalang pangalan kung hindi pa ito matumbasan. Hangga't maaari maiba man ang baybay o pagkakapangalan sa artikulo ng bawat bansa, itinuturo ang mga pangalan sa pahina ng artikulong tungkol sa bansa na binigyan ng mas higit na tinatanggap na bersyon o anyo nito sa Tagalog o sa Wikipedyang ito. Para sa katawagan ng mga mamamayan ng mga bansa, tingnan ang sumusunod [[talaan ng mga mamamayan ng mga bansa]]. == Mga entidad na kasama sa artikulong ito == Mayroong mga 243 entidad sa talaang ito: ang mga itinuturing na mga bansa. Binubuo ito ng: * 192 mga kasaping estado sa [[Mga Nagkakaisang Bansa]]. * 1 [[Mga tagamasid sa Pangkalahatang Kapulungan ng Mga Nagkakaisang Bansa|di-miyembrong estadong tagamasid sa Mga Nagkakaisang Bansa]], ang [[Lungsod ng Vatican]]. * 1 di-kinikilalang estado ng Mga Nagakakaisang Bansa, diplomatikong kinikilala ng 26 ibang mga estado at may ''de facto'' na relasyon sa iba: ang [[Republika ng Tsina]]ng [[Taiwan]]. * 1 bagong tatag na malayang estado na walang nakikitang pagharang sa hinaharap para maging kasapi ng Mga Nagkakaisang Bansa: [[Montenegro]]. * 6 [[Talaan ng di-kinikilalang mga bansa|pangkalahatang di-kinikilala]] ngunit ''[[de facto]]'' na malayang estado: [[Abkhazia]], [[Nagorno-Karabakh]], [[Turkong Republika ng Hilagang Tsipre|Hilagang Tsipre]], [[Somaliland]], [[Hilagang Ossetia]] at [[Transnistria]] ang mga ito. Kinikilala ang lahat na walang estado (maliban sa Hilagang Tsipre na nagpapanatili ng diplomatikong relasyon sa Turkiya lamang). * 2 mga entidad na kinikilala ng mga maraming bansa bilang malaya ngunit hindi ''de facto'' na malaya: [[Estado ng Palestina|Palestina]] at [[Kanluraning Sahara]] ang mga ito. * 37 may naninirahang [[tala ng mga nakadependeng mga teritoryo|dumidependeng mga teritoryo]]: ** 3 [[Mga Estado at mga teritoryo ng Australia#Panlabas na mga teritoryo|panlabas na teritoryo]] ng [[Australia]] ([[Pulong Pasko]], [[Kapuluang Cocos (Keeling)]] at [[Pulong Norfolk]]) ** 3 [[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]] ([[Guernsey]], [[Jersey]] at ang [[Pulo ng Man]]) ** 2 panlabas na mga bansa sa [[Kaharian ng Dinamarka]] ([[Lupanglunti]] at [[Kapuluang Faroe]]) ** 1 [[Pays d'outre-mer|panlabas na bansa]] ng [[Pransiya]] ([[Pranses na Polynesia]]) ** 1 [[sui generis]] [[French overseas departments and territories|kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Bagong Caledonia]]) ** 3 [[Collectivité d'outre-mer|panlabas na mga kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Mayotte]], [[Saint-Pierre at Miquelon|San Pierre at Miquelon]] at [[Wallis at Futuna]]) ** 2 panlabas na bansa sa [[Kaharian ng Nederland]] (''[[Aruba]]'' at [[Netherlands Antilles]]) ** 2 estado ([[Kapuluang Cook]] at [[Niue]]) na nasa malayang asosasyon sa [[New Zealand]] ** 1 panlabas na teritoryo ng [[New Zealand]] ([[Tokelau]]) ** 14 [[Panlabas na teritoryo ng mga Briton|panlabas na teritoryo]] ng [[Nagkakaisang Kaharian]] ([[Anguilla]], [[Bermuda]], [[Britanikong Birheng Kapuluan]], [[Cayman Islands]], [[Kapuluang Falkland]]'', [[Hibraltar]], [[Montserrat]], [[Pitcairn Islands]], [[Santa Helena]] at kaniyang mga dumidependeng bansang [[Pulong Ascension]] at [[Tristan da Cunha]], [[Turks at Kapuluang Caicos]] at ang [[UK sovereign base|Soberanong Baseng Mga Area]] ng [[Akrotiri at Dhekelia|Akrotiri]] at [[Akrotiri at Dhekelia|Dhekelia]]) ** 5 [[Inkorporadong teritoryo|hindi inkorporadong mga teritoryo at mga komonwelt]] ng [[Estado Unidos]] (US) ([[Amerikanong Samoa]], [[Guam]], [[Hilagang Kapuluang Mariana]], [[Puerto Rico]] at [[Birheng Kapuluan ng Estados Unidos|Birheng Mga Kapuluan]]) * 4 [[Talaan ng mga espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan|espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan]] (''[[Åland]]'' sa [[Pinlandiya]], [[Svalbard]] sa [[Noruwega]], gayon din ang [[Mga Natatanging Administratibong Rehiyon]] ng [[Hongkong]] at [[Makaw]] sa [[Republikang Bayan ng Tsina]]). * 1 protektorado ng [[Nagkakaisang Mga Bansa]] (UN) sa loob ng ''de jure'' na teritoryo ng mga malalayang bansa ([[Kosovo]] sa [[Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]). Sa [[Aneks sa talaan ng mga bansa|Aneks]], isang balangkas ang binibigay sa mga entidad na hindi kabilang sa talaang ito. == Talaan ng mga bansang kinikilala ng Nagkakaisang Bansa == {| class="sortable wikitable" style="background:white; text-align:left;" |- ! Bansa ayon sa wikang [[Wikang Tagalog|Tagalog]] ! Bansa ayon sa wikang opisyal !Pagkakasapi sa [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] ! Paglalarawan |- |''{{flagicon2|Abkhazia}}'' [[Abkhazia|Abkasya]] – Republika ng Abkasya | * ''Abkasiyo'': Аҧсны – Аҧснытәи Республика{{rom|Apsny – Apsnytei Respublika}} * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Aбхазия – Республика Абхазия{{rom|Abkhaziya – Respublika Abkhaziya}} |Walang pagkakasapi {{extent}}Kinikilala ng Artsakh, Beneswela, Nauru, Nicaragwa, Rusya, Syria, Timog Ossetia at Transnistria. Buong inaangkin ng Heyorhiya. |- |{{flagicon2|Albania}} '''[[Albanya]]''' – Republika ng Albanya |''[[Wikang Albanes|Albanes]]'': Shqipëria – Republika e Shqipërise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Germany}} '''[[Alemanya]]''' – Pederal na Republika ng Alemanya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Deutschland – Bundesrepublik Deutschland |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Pederal na Republika ng Alemanya ay isang pederasyon na binubuo ng labíng-anim na estado. |- |{{flagicon2|Algeria}} [[Algeria|'''Alherya''']] – Demokratikong Republikang Bayan ng Alherya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجزائر – الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Andorra}} [[Andorra|'''Andora''']] – Prinsipalidad ng Andora |''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Andorra – Principat d’Andorra |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Angola}} [[Angola|'''Anggola''']] – Republika ng Anggola |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Angola – República de Angola |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Antigua and Barbuda}} [[Antigua at Barbuda|'''Antigua at Barbuda''']] |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' – Antigua and Barbuda |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Antigua at Barbuda ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |'''[[Apganistan]]''' | * ''[[Wikang Pastun|Pastun]]'': د افغانستان اسلامي جمهوریت * ''[[Wikang Persa|Persa]]'': افغانستان – جمهوری اسلامی افغانستان |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Hindi kinikilala ng lahat ng mga estado ang [[Apganistan|Islamikong Emirato ng Apganistan]], ang ''de facto'' na pamahalaang namumuno sa Apganistan. Kinikilala pa rin ng Nagkakaisang Bansa ang [[Islamikong Republika ng Apganistan]] bilang pamahalaan ng Apganistan. |- |{{flagicon2|Saudi Arabia}} '''[[Saudi Arabia|Arabyang Saudi]]''' – Kaharian ng Arabyang Saudi |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السعودية – المملكة العربيّة السّعوديّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Argentina}} '''[[Arhentina]]'''<ref>Ang Republikang Arhentino ay ipinangalan dinsa [[Arhentina]] para sa mga panukalang pambatasan.</ref> – Republikang Arhentino |''[[Kastilang Riyoplatense|Espanyol]]'': Argentina – República Argentina |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Armenia}} '''[[Armenya]]''' – Republika ng Armenya |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Հայաստան – Հայաստանի Հանրապետություն |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}} Hindi kinikilala ng Pakistan ang Armenya dahil sa alitan sa [[Republika ng Artsah|Artsakh]] |- |{{flagicon2|Nagorno-Karabakh}} [[Republika ng Artsah|'''Artsakh''']] – Republika ng Nagorno-Karabakh (''de facto na malayang estado sa loob ng [[#A|Azerbayan]]'') |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Լեռնային Ղարաբաղ – Լեռնային Ղարաբաղի |Walang pagkakasapi | |- |{{flagicon2|Azerbaijan}} '''[[Aserbayan]]''' – Republika ng Aserbayan |''[[Wikang Aseri|Aseri]]'': Azərbaycan – Azərbaycan Respublikası |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Australia}} [[Australia|'''Australya''']] – Komonwelt ng Australya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Australia – Commonwealth of Australia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Australya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay mayroong soberanya sa mga sumusunod: * {{flagicon|Christmas Island}} [[Pulo ng Christmas]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Cocos (Keeling) Islands}} [[Kapuluang Cocos (Keeling)|Kapuluang Cocos]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Norfolk Island}} [[Pulo ng Norfolk]] (''panlabas na teritoryo'') * Kapuluang Ashmore at Cartier * Kapuluang Dagat Koral * Kapuluang Heard at McDonald * ''Teritroyo Antarktikong Australyano'' |- |{{flagicon2|Austria}} [[Austria|'''Austrya''']] – Republika ng Austrya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Österreich – Republik Österreich |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Republika ng Austrya ay isang pederasyon na binubuo ng siyam na estado. |- |''{{flagicon2|New Caledonia}} [[New Caledonia|Bagong Caledonia]] (special collectivity ng [[#P|Pransiya]])'' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Calendonia | | |- |{{flagicon2|New Zealand}} [[New Zealand|'''Bagong Silandiya''']] | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Zealand * ''[[Wikang Māori|Māori]]'': Aotearoa |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bagong Silandiya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay may isang panlabas na teritoryo at isang panlabas na teritoryong inaangkin sa Antarktika. * {{flagicon2|Tokelau}} [[Tokelaw]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon2|New Zealand}} ''Ross Dependency'' |- |{{flagicon2|Bahamas}} '''[[Bahamas]]''' – Komonwelt ng Bahamas |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Bahamas – Commonwealth of The Bahamas |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bahamas ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon2|Bahrain}} [[Bahrain|'''Bahreyn''']] – Kaharian ng Bahrain |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': البحرين – مملكة البحرين |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bangladesh}} '''[[Bangladesh|Bangglades]]''' – Popular na Republika ng Bangladesh |''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': বাংলাদেশ – গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Vanuatu}} '''[[Vanuatu|Banuatu]]''' – Republika ng Banuatu | * ''[[Wikang Bislama|Bislama]]'': Vanuatu – Ripablik blong Vanuatu * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Vanuatu – Republic of Vanuatu * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Vanuatu – République du Vanuatu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Barbados}} '''[[Barbados]]''' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Barbados |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Côte d'Ivoire}} [[Côte d'Ivoire|'''Baybaying Garing''']] – Republika ng Baybaying Garing |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Côte d'Ivoire – République de Côte d'Ivoire |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belgium}} [[Belhika|'''Bélhika''']]<ref>''Belgium'': Belhika (De Dios, Panganiban, Padre English)</ref> – Kaharian ng Bélhika | * ''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': België – Koninkrijk België * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Belgique – Royaume de Belgique * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Belgien – Königreich Belgien |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belize}} [[Belize|'''Belis''']]<ref>''Belize'': Belis (Panganiban)</ref> |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Belize – Commonwealth of Belize |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Belis ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon|Venezuela}} [[Venezuela|'''Beneswela''']]<ref>''Venezuela'': Beneswela (Panganiban)</ref> – Bolibar na Republika ng Beneswela |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Venezuela – República Bolivariana de Venezuela |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Beneswela ay isang pederasyon na binubuo ng 23 estado, isang distritong kabisera, at mga pederal na dependency. |- |{{flagicon2|Benin}} '''[[Benin]]''' – Republika ng Benin |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Bénin – République du Bénin |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bermuda}} [[Bermuda]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|British Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Britanya]] (''panlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|U.S. Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] - [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'' |Ingles: U.S.Virgin Islands | | |- |{{flagicon2|Belarus}} '''[[Belarus|Biyelorusya]]''' – Republika ng Biyelorusya | * ''[[Wikang Belaruso|Belaruso]]'': Беларусь – Рэспубліка Беларусь * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Беларусь – Республика Беларусь |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}} Binawi ng maraming estado ang kanilang pagkilala kay Pangulong Alexander Lukashenko kasunod ng halalang pampanguluhan sa Biyelorusya noong 2020. Kasalukuyang kinikilala ng Litwanya ang ''Coordination Council'' ni Sviatlana Tsikhanouskaya bilang lehitimong pamahalaan ng Biyelorusya. |- |{{flagicon2|Vietnam}} [[Vietnam|'''Biyetnam''']]<ref>''Vietnam'': Biyetnam (De Dios)</ref> – Sosyalistang Republika ng Biyetnam |''[[Wikang Biyetnames|Biyetnames]]'': Việt Nam – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bosnia and Herzegovina}} [[Bosnia at Herzegovina|'''Bosnya at Hersegobina''']] – Republika ng Bosnya at Hersegobina | * ''[[Wikang Bosniyo|Bosniyo]] at [[Wikang Kroato|Kroato]]'': Bosna i Hercegovina * ''[[Wikang Serbyano|Serbyano]]'':Босна и Херцеговина |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bosnya at Hersegobina ay may dalawang constituent entity at isang administratibong distrito: * {{noflag}} Pederasyon ng Bosnya at Hersegobina * {{flagicon2|Republika Srpska}} Republika Srpska * Brčko District (''administratibong distrito'') |- |{{flagicon2|Botswana}} '''[[Botswana]]''' – Republika ng Botswana | * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Botswana – Lefatshe la Botswana * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Botswana – Republic of Botswana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brazil}} [[Brazil|'''Brasil''']]<ref>''Brazil'': Brasil (Panganiban)</ref> – Pederatibong Republika ng Brazil | ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Brasil – República Federativa do Brasil |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brunei}} [[Brunei|'''Brunay''']]<ref>''Brunei'': Brunay (Panganiban)</ref> – Bansa ng Brunay, Tahanan ng Kapayapaan |''[[Wikang Malay|Malay]]'': Brunei – Negara Brunei Darussalam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bulgaria}} '''[[Bulgarya]]''' – Republika ng Bulgarya |''[[Wikang Bulgaro|Bulgaro]]'': България – Република България |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. |- |{{flagicon2|Bolivia}} [[Bolivia|'''Bulibya''']]<ref>''Bolivia'': Bulibya (Panganiban)</ref> – Estadong Plurinasyunal ng Bulibya | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Bolivia – Estado Plurinacional de Bolivia * ''Quechua'': Bulibiya – Bulibiya Mama Llaqta * ''[[Wikang Aymara|Aymara]]'': Wuliwya – Wuliwya Suyu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Burkina Faso}} [[Burkina Faso|'''Burkina Paso''']] – Republika ng Burkina Paso |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burkina Faso |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- | colspan="4" |<center> ''Tignan ang [[#M|Myanmar]] para sa Burma'' </center> |- |{{flagicon2|Burundi}} '''[[Burundi]]''' – Republika ng Burundi | * ''[[Wikang Kirundi|Kirundi]]'': Uburundi – Republika y'Uburundi * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burundi – République du Burundi |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bhutan}} '''[[Bhutan|Bután]]''' – Kaharian ng Bután | * ''[[Wikang Dzongkha|Dzongkha]]'': འབྲུག་ཡུལ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Cook Islands}} [[Kapuluang Cook]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') |Ingles: Cook Islands | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Akrotiri at Dhekelia]] (p''anlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|Denmark}} '''[[Dinamarka]]'''<ref>''Denmark'': Dinamarka (Panganiban)</ref> – Kaharian ng Dinamarka |''[[Wikang Danes|Danes]]'': Danmark – Kongeriget Danmark |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Kaharian ng Dinamarka ay kinabibilangan ng tatlong lugar na mayroong ''substantial autonomy'': * {{flagicon2|Denmark}} [[Dinamarka]] * {{flagicon2|Faroe Islands}} [[Kapuluang Peroe]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' * {{flagicon2|Greenland}} [[Greenland|Lupanlunti]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' Sa kabuuan, ang Kaharian ng Dinamarka ay kasapi ng Unyong Europeo, ngunit ang batas ng Unyong Europeo ay hindi nalalapat sa Kapuluang Peroe at Lupanlunti. |- |{{flagicon2|Dominica}} [[Dominica|'''Domínika''']] <ref>''Dominica'': Domínika (Panganiban, deribasyon mula sa ''Republikang Dominikano'')</ref> – Komonwelt ng Domínika |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Dominica – Commonwealth of Dominica |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano|'''Republikang Dominikano''']]<ref>''Dominican Republic'': Republikang Dominikano (Panganiban)</ref> – Republikang Dominikana |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': República Dominicana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Minsang isinusulat o binabanggit bilang "Ang Dominikano". |- |{{flagicon2|Egypt}} '''[[Ehipto]]'''<ref>''Egypt'': Ehipto (Padre English)</ref> – Republika Arabo ng Ehipto |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': مصر – جمهوريّة مصرالعربيّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ecuador}} [[Ekwador (bansa)|'''Ekwador''']]<ref>''Ecuador'': Ekwador (Panganiban)</ref> – Republika ng Ekwador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Ecuador – República del Ecuador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|El Salvador}} [[El Salbador|'''El Salbador''']] – Republika ng El Salbador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': El Salvador – República de El Salvador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Eritrea}} [[Eritrea|'''Eritreya''']]<ref>''Eritrea'': Eritrea (Panganiban)</ref> – Estado ng Eritrea |''[[Wikang Tigrinya|Tigrinya]]'': ኤርትራ – ሃግሬ ኤርትራ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Spain}} '''[[Espanya]]'''<ref>''Spain'': Espanya (Padre English)</ref> – Kaharian ng Espanya | * ''[[Wikang Kastila|Kastila]]'': España – Reino de España * ''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Espanya – Regne d'Espanya * ''[[Wikang Basko|Basko]]'': Espainia – Espainiako Erresuma * ''[[Wikang Galisyano|Galisyano]]'': España – Reino de España |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|United States}} '''[[Estados Unidos]]'''<ref>''United States'': Estados Unidos (Padre English)</ref> - Estados Unidos ng Amerika (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United States – United States of America |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Estonia}} [[Estonya]] <ref>''Estonia'': Estonya (Sagalongos, kinuha sa '''''Estonya'''no'' o "Estonian")</ref> - Republika ng Estonya |''[[Wikang Estonyo|Estonyo]]'': Eesti – Eesti Vabariik |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ethiopia}} [[Etiyopiya]] <ref>''Ethiopia'': Etiyopiya (Panganiban, orihinal ''Etyopya'')</ref> - Pederal na Demokratikong Republika ng Etiyopiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Amhariko|Amháriko]]'': ኢትዮጵያ – የኢትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Falkland Islands}} [[Kapuluang Falkland]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]], inaangkin din ng, at isang dating pag-aari ng [[#A|Arhentina]] sa pangalang Kapuluang Malvinas'') |Ingles: Falkland Islands | | |- |{{flagicon2|Gabon}} [[Gabon|Gabón]] - Republika ng Gabón |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Gabon – République Gabonaise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Gambia}} [[Gambya]] - Republika ng Gambya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Gambia – Republic of The Gambia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ghana}} [[Gana]] - Republika ng Gana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ghana – Republic of Ghana | | |- |{{flagicon2|Central African Republic}} [[Sentral na Aprikanong Republika|Republika ng Gitnáng Áprika]] - Republika ng Gitnáng Áprika | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Centrafrique - République Centrafricaine * ''[[Wikang Sango|Sango]]'': - Ködörösêse tî Bêafrîka | | |- |{{flagicon2|Greece}} [[Gresya]] <ref name=Gabby>{{cite-Gabby|Gresya, ''Greece''}}</ref> - Republika ng Elenika |''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Ελλάδα – Ελληνική Δημοκρατία | | |- |{{flagicon2|Grenada}} [[Grenada]] - Komonwelt ng Grenada (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Grenada | | |- |{{flagicon2|Guam}} [[Guam]] - Teritoryo ng Guam (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Guatemala}} [[Guwatemala]] <ref>''Guatemala'': Guwatemala (Panganiban)</ref> - Republika ng Guwatemala |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guatemala – República de Guatemala | | |- |{{flagicon2|Guernsey}} [[Guernsey]] - Baluwarte ng Guernsey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') |Ingles:Bailiwick of Guernsey | | |- |{{flagicon2|Guinea}} [[Guinea|Guniya]] - Republika ng Guniya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Guinée – République de Guinée | | |- |{{flagicon2|Guinea-Bissau}} [[Guniya Bissaw]] - Republika ng Guniya Bissaw |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Guiné-Bissau – República da Guiné-Bissau | | |- |{{flagicon2|Equatorial Guinea}} [[Guniya Ekuwatoryal]] - Republika ng Guniya Ekuwatoryal | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guinea Ecuatorial – República de Guinea Ecuatorial * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'':Guinée Équatoriale – République de Guinée Équatoriale | | |- |{{flagicon2|Guyana}} [[Guyana]] - Kooperatibong Republika ng Guyana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Guyana – Co-operative Republic of Guyana | | |- |{{flagicon2|Jamaica}} [[Hamayka]] <ref>''Jamaica'': Hamayka (Panganiban)</ref> - Komonwelt ng Hamayka (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Jamaica | | |- |{{flagicon2|Japan}} [[Hapon|Hapón]] <ref>''Japan'': Hapón (Padre English)</ref> - Estado ng Hapón |''[[Wikang Hapones|Hapones]]'': 日本 – 日本国 | | |- |{{flagicon2|Haiti}} [[Hayti]] <ref>''Haiti'': Hayti (Panganiban)</ref> - Republika ng Hayti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Haïti – République d'Haïti * ''[[Wikang Kriyolo|Kriyolo]]'': Ayiti – Repiblik dAyiti | | |- |{{flagicon2|Georgia}} [[Heyorhiya]] (''tingnan din [[#A|Abkhazia]] at [[#T|Timog Ossetia]]'') | ''[[Wikang Heyorhiyano|Heyorhiyano]]'': საქართველო | | |- |{{flagicon2|Djibouti}} [[Hiboti]] - Republika ng Hiboti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Djibouti – République de Djibouti * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': جيبوتي – جمهورية جيبوتي | | |- |{{flagicon2|Gibraltar}} [[Hibraltar]] <ref>''Gibraltar'': Hibraltar (Panganiban)</ref> (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') |Ingles:Gibraltar | | |- |{{flagicon2|North Korea}} [[Hilagang Korea]] <ref name=CRI>Andrea (tagapagsalin). [http://filipino.cri.cn/104/2008/11/12/2s72302.htm "Korea," "Hilagang Korea," "Timog Korea," "Koreano,"] mga salitang ginamit sa balitang "H.Korea, puputulin ang daang panlupa nila ng T.Korea," China Radio International - Filipino, Filipino.CRI.cn</ref> (''popular na kilala bilang Hilagang Korea'') - Demokratikong Popular na Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 조선 – 조선민주주의인민공화국 | | |- |{{flagicon2|Northern Cyprus}} [[Turkong Republika ng Hilagang Cyprus|Hilagang Tsipre]] - Republika ng Hilagang Tsipre (''de facto malayang estado sa loob ng [[#C|Tsipre]], kinikilala lamang ng [[#T|Turkya]]'') |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kuzey Kıbrıs – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Honduras}} [[Honduras]] - Republika ng Honduras |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Honduras – República de Honduras | | |- |{{flagicon2|Hong Kong}} [[Hongkong]] <ref>''Hong Kong'': Hongkong (Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Hongkong ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Panlabas na ugnayan ng Hongkong|Hongkong, Tsina]]'') | | | |- |{{flagicon2|Jordan}} [[Hordan (bansa)|Hordan]] <ref>''Jordan'': Hordan (Panganiban)</ref> - Hasyemiteng Kaharian ng Hordan |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الاردن – المملكة الأردنّيّة الهاشميّة | | |- |{{flagicon2|India}} [[Indiya]] <ref name=India>''India(n)'': India at Indiyan, hinango mula sa baybay ng Indian [Tagalog] at Indiyan [Tagalog] para sa ''Indian'' [Ingles] (Padre English)</ref> - Republika ng Indiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Hindi|Hindi]]'': भारत – भारत गणराज्य * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': India – Republic of India * ''[[Wikang Asames|Assam]]'': ভাৰত - ভাৰত গণৰাজ্য * ''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': ভারত - ভারতীয় প্রজাতন্ত্র * ''[[Wikang Bhojpuri|Bhojpuri]]'': भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Gujarati|Gujarati]]'': ભારત - ભારતીય પ્રજાસત્તાક * ''[[Wikang Kashmiri|Kashmiri]]'' : ہِندوستان * ''[[Wikang Konkani|Konkani]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Malayalam|Malayalam]]'' : ഭാരതം - ഭാരത ഗണരാജ്യം * ''[[Wikang Meitei|Meitei Manipuri]]'' : ভারত - ভারত গণরাজ্য * ''[[Wikang Marathi|Marathi]]'' : भारत - भारतीय प्रजासत्ताक * ''[[Wikang Nepali|Nepali]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Oriya|Oriya]]'' : ଭାରତ - ଭାରତ ଗଣରାଜ୍ଯ * ''[[Wikang Punjabi|Punjabi]]'' : ਭਾਰਤ - ਭਾਰਤ ਗਣਤੰਤਰ * ''[[Wikang Sanskrit|Sanskrit]]'' : भारतम् - भारत गणराज्यम् * ''[[Wikang Sindhi|Sindhi]]'' : भारत गणराज्य, ڀارت، - هندستانڀارت، भारत ڀارت، * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'' : இந்தியா - இந்தியக் குடியரசு * ''[[Wikang Telugu|Telugu]]'' : భారత్ - భారత గణతంత్ర రాజ్యము * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': جمہوریہ بھارت - جمہوریہ بھارت | | |- |{{flagicon2|Indonesia}} [[Indonesya]] <ref>''Indonesia'': Indonesya (De Dios)</ref><ref name=Indonesia>''Indonesia'': Indonesia at Indonesya (Padre English)</ref> - Republika ng Indonesya |''[[Wikang Indones|Indones]]'' : Indonesia - Republik Indonesia | | |- |{{flagicon2|Iraq}} [[Irak]] <ref>''Iraq'': Irak (Panganiban)</ref> - Republika ng Irak | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': العراق – جمهورية العراق * ''[[Wikang Kurdi|Kurdi]]'': عێراق – كۆماری عێراق | | |- |{{flagicon2|Iran}} [[Iran]] <ref>''Iran'': Iran (Panganiban)</ref> - Islamikong Republika ng Iran |''[[Wikang Persian|Persyano]]'': ایران – جمهوری اسلامی ایران | | |- |{{flagicon2|Ireland}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] <ref>''Ireland'': Irlanda (Panganiban, UP)</ref> (''karaniwang tumutukoy din bilang Republika ng Irlanda, na opisyal na deskripsiyon ng estado upang ipagkaiba sa [[Irlanda (pulo)|pulo ng Irlanda]] sa kabuuan'') - Republika ng Irlanda | * ''[[Wikang Irlandes|Irlandes]]'': Éire —- Poblacht na hÉireann * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ireland —- Republic of Ireland | | |- |{{flagicon2|Slovakia}} [[Eslobakya]] - Republika ng Islobakya | * ''[[Wikang Eslobako|Eslobako]]'': Slovensko – Slovenská republika * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovákia - Szlovák Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Slovenia}} [[Eslobenya]] - Republika ng Islobenya | * ''[[Wikang Eslobeno|Eslobeno]]'': Slovenija – Republika Slovenija * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Slovenia - Repubblica slovena * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovénia – a Szlovén Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Israel}} [[Israel]] <ref>''Israel'': Israel (Msgr. Jose C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Israel | * ''[[Wikang Hebreo|Hebreo]]'': ישראל – מדינת ישראל * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اسرائيل – دولة اسرائيل | | |- |{{flagicon2|Italy}} [[Italya]]<ref>''Italy'': Italya (Padre English)</ref> - Republika ng Italya |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Italia – Repubblica Italiana | | |- | colspan="4" | <center>''Tingnan ang [[#C|Côte d'Ivoire]] para sa Ivory Coast''</center> |- |{{flagicon2|Jersey}} [[Jersey]] - Baluwarte ng Jersey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') | | | |- |{{flagicon2|Cape Verde}} [[Kabo Berde]] - Republika ng Kabo Berde |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Cabo Verde – República de Cabo Verde | | |- |{{flagicon2|Cambodia}} [[Kambodya]]<ref>''Cambodia'': Kambodya (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Kambodya |''[[Wikang Kamboyano|Kamboyano]]'': [[Talaksan:KingdomofCambodia.svg|150px]] | | |- |{{flagicon2|Cameroon}} [[Cameroon|Kamerún]] - Republika ng Kamerún | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Cameroun – République du Cameroun * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Cameroon – Republic of Cameroon | | |- |{{flagicon2|Canada}} [[Kanada]] <ref>''Canada'': Kanada (Panganiban at Padre English)</ref> – (''[[Pederasyon|estadong pederal]] , [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' at ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Canada | | |- |{{flagicon2|Western Sahara}} [[Kanluraning Sahara|Kanlurang Sahara]] - Arabong Demokratikong Republika ng Saharawi (''malawak na sinasakop ng teritoryo ng Kanluraning Sahara ng [[#M|Morocco]], ang [[Sahrawi Arab Democratic Republic]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Panlabas na ugnayan ng Western Sahara|mahigit sa 50 mga bansa]] ngunit pinapatupad ang epektibong kontrol sa teritoryo sa silangan ng [[Pader na Morocco]], tingnan din [[Politika ng Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية | | |- |{{flagicon2|Cayman Islands}} [[Kapuluang Kayman]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Kazakhstan}} [[Kasakstan]] - Republika ng Kasakstan | * ''[[Wikang Kazakh|Kazakh]]'':Қазақстан Республикасы/Qazaqstan Respwblïkası * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]: Республика Казахстан/Respublika Kazakhstan * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Казахстан - Республіка Казахстан * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Kasachstan - Republik Kasachstan | | |- |{{flagicon2|Qatar}} [[Katar]] - Estado ng Katar |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': قطر – دولة قطر | | |- |{{flagicon2|Kenya}} [[Kenya]] - Republika ng Kenya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kenya – Republic of Kenya * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Kenya – Jamhuri ya Kenya | | |- |{{flagicon2|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] - Republika ng Kirgistan (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Kirghizia'') | * ''[[Wikang Kirgis|Kirgis]]'': Кыргызстан – Кыргыз Республикасы * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Кыргызстан – Кыргызская республика | | |- |{{flagicon2|Kiribati}} [[Kiribati|Kíribas]] <ref>KIR-ibas ang tanging paraan ng pagbigkas ng pangalang ito, HINDI KI-RI-BA-TEE; walang titik 's' ang katutubo nilang wikang na gaya ng Tagalog ay Austronesyano, kaya ang 'ti' ang iginagamit sa halip.</ref> - Republika ng Kíribas | * ''[[Wikang Gilbert|Gilbert]]'': Kiribati – Ribaberikin Kiribati * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kiribati – Republic of Kiribati | | |- |{{flagicon2|Croatia}} [[Kroasya]] - Republika ng Kroasya |''[[Wikang Kroato|Kroato]]'': Hrvatska – Republika Hrvatska | | |- |{{flagicon2|Colombia}} [[Kolombya]]<ref>''Colombia'': Kolombya (Panganiban)</ref> - Republika ng Kolombya |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Colombia – República de Colombia | | |- |{{flagicon2|Comoros}} [[Komoro]] - Unyon ng Komoro (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Komoro|Komoro]]'': Komori – Udzima wa Komori * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Comores – Union des Comores * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': القمر – اتحاد القمر | | |- |{{flagicon2|Democratic Republic of the Congo}} [[Demokratikong Republika ng ang Konggo|Konggo (Kinshasa)]]<ref name=Konggo>''Congo'': Konggo (Panganiban)</ref> - Demokratikong Republika ng Konggo (''dati at popular na kilala bilang Zaire'') |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République Démocratique du Congo | | |- |{{flagicon2|Republic of the Congo}} [[Republika ng Konggo|Konggo (Brazzaville)]]<ref name=Konggo/> - Republika ng Konggo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République du Congo | | |- |[[Talaksan:Flag of Kosovo.svg|22px]] [[Kosobo]] (''awtonomong lalawigan ng [[#S|Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]'') | * ''[[Wikang Albanyano|Albanyano]]'': Kosovës – Republika e Kosovës * ''[[Wikang Serbiyo|Serbiyo]]'': Косово – Република Косово | | |- |{{flagicon2|Costa Rica}} [[Kosta Rika]] - Republika ng Kosta Rika |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Costa Rica – República de Costa Rica | | |- |{{flagicon2|Cuba}} [[Kuba]] <ref>''Cuba'': Kuba (Panganiban)</ref> - Republika ng Kuba |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Cuba – República de Cuba | | |- |{{flagicon2|Kuwait}} [[Kuwait]] - Estado ng Kuwait |[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الكويت – دولة الكويت | | |- |{{flagicon2|Laos}} [[Laos]] - Popular at Demokratikong Republika ng Laos |''[[Wikang Lao|Lao]]'': ນລາວ – ສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ | | |- |{{flagicon2|Latvia}} [[Latbya]] <ref>''Latvia'': Latbya (Panganiban)</ref> - Republika ng Latbya |''[[Wikang Latbyano|Latbyano]]'': Latvija – Latvijas Republika | | |- |{{flagicon2|Lebanon}} [[Libano|Líbano]] <ref name=Lebanon>{{cite-Biblia|Libano}}</ref><ref name=Lebanon2>{{cite-Biblia3|[http://angbiblia.net/awit29.aspx Bundok ng Líbano] (isang bundok na nasa loob ng Republika ng Líbano)}}</ref> - Republika ng Líbano | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': لبنان – الجمهوريّة اللبنانيّة * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': République libanaise | | |- |{{flagicon2|Lesotho}} [[Lesoto]] - Kaharian ng Lesoto | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Lesotho – Kingdom of Lesotho * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Lesotho – Mmuso wa Lesotho | | |- |{{flagicon2|Liberia}} [[Liberya]] - Republika ng Liberya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Liberia – Republic of Liberia | | |- |{{flagicon2|Libya}} [[Libya]] – Estado ng Libya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': دولة ليبي | | |- |{{flagicon2|Liechtenstein}} [[Liechtenstein]] - Prinsipalidad ng Liechtenstein |''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Liechtenstein – Fürstentum Liechtenstein | | |- |{{flagicon2|Lithuania}} [[Litwanya]] <ref>''Lithuania'': Litwanya (Panganiban, orihinal ''Litwanya'')</ref> - Republika ng Litwanya |''[[Wikang Litwaniyano|Litwaniyano]]'': Lietuva – Lietuvos Respublika | | |- |{{flagicon2|Luxembourg}} [[Luksemburgo]] - Dakilang Dukado ng Luksemburgo | * ''[[Wikang Lëtzebuergesch|Lëtzebuergesch]]'': Lëtzebuerg – Groussherzogdem Lëtzebuerg * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Luxembourg – Grand-Duché du Luxembourg * ''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Luxemburg – Großherzogtum Luxemburg | | |- |{{flagicon2|Iceland}} [[Lupangyelo]] <ref name=Iceland>''Iceland'': Lupangyelo '' o Aisland</ref> - Republika ng Lupangyelo |''[[Wikang Islandes|Islandes]]'': Ísland – Lýðveldið Ísland | | |- |{{flagicon2|Madagascar}} [[Madagaskar]] <ref>''Madagascar'': Madagaskar (Panganiban)</ref> - Republika ng Madagaskar | * ''[[Wikang Malgatse|Malgatse]]'': Madagasikara – Repoblikan'i Madagasikara * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Madagascar – Republique de Madagascar | | |- |{{flagicon2|Macau}} [[Makaw|Makáw]] <ref>''Macau'': Makáw (Padre English, Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Makaw ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Politika ng Macaw#Panlabas na Ugnayan|Makaw, Tsina]]'') | | | |-|, |{{flagicon2|Malawi}} [[Malawi|Maláwi]] - Republika ng Maláwi | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malawi – Republic of Malawi * ''[[Wikang Chewa|Chewa]]'': Malaŵi – Mfuko la Malaŵi | | |- |{{flagicon2|Malaysia}} [[Malaysia]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'')<ref>Pederasyon ng Malaya sumali sa Mga Nagkakaisang Bansa sa 17 Set 1957. Sa 16 Set 1963, ang pangalan ay pinalitan sa Malaysia, matapos ang pagtanggap ng isang bagong pederasyon ng Singapore, Sabah (Hilagang Borneo) at Sarawak. Singapore ay naging isang malayang bansa sa 9 Agosto 1965 at miyembro ng Mga Nagkakaisang Bansa sa 21 Set 1965.</ref> | * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Malaysia * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malaysia * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': மலேசியா | | |- |{{flagicon2|Maldives}} [[Maldibas]] - Republika ng Maldibas |''[[Wikang Divehi|Divehi]]'': ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ | | |- |{{flagicon2|Mali}} [[Mali|Máli]] - Republika ng Máli |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mali – République du Mali | | |- |{{flagicon2|Malta}} [[Malta]] <ref>''Malta'': Malta (Magandang Balita Biblia)</ref> - Republika ng Malta (''huwag ikalito sa [[#S|Soberanong Militar na Orden ng Malta]]'') | * ''[[Wikang Maltes|Maltes]]'': Malta – Repubblika ta' Malta * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malta – Republic of Malta | | |- |{{flagicon2|Marshall Islands}} [[Kapuluang Marsiyal]] - Republika ng Kapulong Marsiyal (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Esatado Unidos]]'') | * ''[[Wikang Marshall|Marshall]]'': Aorōkin M̧ajeļ – Aolepān Aorōkin M̧ajeļ * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Marshall Islands – Republic of the Marshall Islands | | |- |{{flagicon2|Northern Mariana Islands}} [[Kapuluan ng Hilagang Mariana]] - Komonwelt ng Hilagang Kapuluang Mariana (''komonwelt sa unyong pampolitika sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Macedonia}} [[Republika ng Masedonya|Masedonya]] - Republika ng Masedonya (''diplomatikong kilala minsan bilang [[Panlabas na relasyon ng Republika ng Macedonia|Dating Republikang Yugoslav ng Makedonia]]'') |''[[Wikang Macedonio|Macedonio]]'': Македонија – Република Македонија | | |- |{{flagicon2|Mauritania}} [[Mauritania|Mawritanya]] - Islamikong Republika ng Mawritanya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': موريتانيا – الجمهورية الإسلامية الموريتانية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mauritanie – République Islamique de la Mauritanie | | |- |{{flagicon2|Mauritius}} [[Mauritius|Mawrisyo]] - Republika ng Mawrisyo |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Mauritius – Republic of Mauritius | | |- |{{flagicon2|Micronesia}} [[Mga Estadong Pederado ng Mikronesya|Maykronesiya]] - Pederadong mga Estado ng Maykronesiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Micronesia – Federated States of Micronesia | | |- |{{flagicon2|Mayotte}} [[Mayotte|Mayót]] (''panlabas na kolektibo ng [[#F|France]]'') | | | |- |{{flagicon2|Mexico}} [[Mehiko|Méhiko]] - Estado Unidos ng Méhiko (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': México – Estados Unidos Mexicanos | | |- |{{flagicon2|Moldova}} [[Moldoba|Móldoba]] - Republika ng Móldoba (''tingnan din [[#P|Pridnestrovie]]'') |''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Moldova – Republica Moldova | | |- |{{flagicon2|Monaco}} [[Monako|Mónako]] - Prinsipalidad ng Mónako | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Monaco – Principauté de Monaco * ''[[Wikang Monegasko|Monegasko]]'': Múnegu – Principatu de Múnegu * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Monaco - Principato di Monaco | | |- |{{flagicon2|Mongolia}} [[Monggolya]]<ref>''Mongolia'': Monggolya (Panganiban, original ''Munggolya'')</ref> (''minsang isinusulat o binabanggit bilang [[Panlabas na Monggolya]] (kasama ang [[Tuva]]) upang matukoy na iba sa [[Panloob na Monggolya]] ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]]'') |''[[Wikang Monggol|Monggol]]'': Монгол Улс | | |- |{{flagicon2|Montenegro}} [[Montenegro]] - Republika ng Montenegro |''[[Wikang Serbyo|Montenegrino]]'': Црна Гора | | |- |{{flagicon2|Montserrat}} [[Montserrat]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Morocco}} [[Moroko]] <ref>''Morocco'': Moroko (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Moroko (''tingnan din [[#K|Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': المغرب – المملكة المغربية | | |- |{{flagicon2|Mozambique}} [[Mosambik|Mósambik]] - Republika ng Mósambik |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Moçambique – República de Moçambique | | |- |{{flagicon2|Myanmar}} [[Myanmar|Miyanmar]] - Unyon ng Myanmar (''dati at popular na kilala bilang Burma'') |''[[Wikang Birmano|Birmano]]'': ဴမန္မာ | | |- |{{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Nagkakaisang Arabong Emirato (bansa)|Nagkakaisang Arabong Emirato]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': دولة الإمارات العربيّة المتّحدة | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Nagkakaisang Kaharian]] - Nagkakaisang Kaharian ng Dakilang Britanya at Hilagang Irlanda (''[[Commonwealth realm]]'') | *''[[Eskosya|Eskoses]]'': Unitit Kinrick – Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Ireland *''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United Kingdom – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland *''[[Korniko|Kórniko]]'': Ruwvaneth Unys Breten Veur ha Wordhon Gledh *''[[Gaelic literature|Gaeliko Eskoses]]'': Rìoghachd Aonaichte – Rìoghachd Aonaichte na Breatainne Mòire is Èireann a Tuath *''[[Wikang Gales|Gales]]'': Teyrnas Unedig – Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddo *''Úlster'': Claught Kängrick – Claught Kängrick o Docht Brätain an Norlin Airlann | | |- | | | | |- |{{flagicon2|Namibia}} [[Namibya]] - Republika ng Namibya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Namibia – Republic of Namibia | | |- |{{flagicon2|Nauru}} [[Nauru]] - Republika ng Nauru | * ''[[Wikang Nauruan|Nauruan]]'': Naoero – Ripublik Naoero * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nauru – Republic of Nauru | | |- |{{flagicon2|Nepal}} [[Nepal|Nepál]] - Pederal na Demokratikong Republika ng Nepál |''[[Wikang Nepali|Nepali]]'': नेपाल | | |- |{{flagicon2|Niger}} [[Niher]] - Republika ng Niher |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Niger – République du Niger | | |- |{{flagicon2|Nigeria}} [[Niherya]] - Pederal na Republika ng Niherya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nigeria – Federal Republic of Nigeria | | |- |{{flagicon2|Nicaragua}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] - Republika ng Nikaragwa |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Nicaragua – República de Nicaragua | | |- |{{flagicon2|Niue}} [[Niue|Kapuluang Niue]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') | | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Noruwega]]<ref>''Norway'': Noruwega (Panganiban, orihinal ''Norwega'')</ref> - Kaharian ng Noruwega |''[[Wikang Noruwego|Noruwego]]'': Norge – Kongeriket Norge | | |- |{{flagicon2|Netherlands}} [[Olanda]] <ref name=Netherlands>''Netherlands''/''Holland'': Olanda (De Dios, Panganiban, Sagalongos, Padre English)</ref> - Kaharian ng Olanda |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Nederland – Koninkrijk der Nederlanden | |''sa legalidad, tumutukoy ang Nederland sa pangunahing lupaing bahagi ng sa Europa ng [[Kaharian ng Nederland]], kasama ang huli na binubuo ng Nederland at dalawang panlabas na mga bansa, [[#A|Aruba]] at [[#O|Olandang Antiles]] ang mga ito'' |- |{{flagicon2|Netherlands Antilles}} [[Olanda Antiles]]<ref name=Netherlands/> (''panlabas na bansa ng [[Kaharian ng Nederland]]'') | | | |- |{{flagicon2|Oman}} [[Oman]] - Kasultanan ng Oman |''[[Wikang Arab|Arab]]'': عُمان – سلطنة عُمان | | |- |{{flagicon2|Pakistan}} [[Pakistan]] - Islamikong Republika ng Pakistan | * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': پاکستان – اسلامی جمہوریۂ پاکستان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Pakistan – Islamic Republic of Pakistan | | |- |{{flagicon2|Palau}} [[Palaw|Paláw]] - Republika ng Paláw (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') | * ''[[Wikang Palauano|Palauano]]'': Belau – Beluu er a Belau * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Palau – Republic of Palau | | |- |{{flagicon2|Palestine}} [[Estado ng Palestina|Palestina]] <ref>''Palestine'': Palestina (Msgr. José C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Palestina (''ang [[Estado ng Palestina]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Estado ng Palestina#Mga estadong kinikilala ang Estado ng Palestina|mahigit 90 mga bansa]], lubos na sinisuporthan ang internasyunal na katayuan ng Palestina ng mga di-kumikilalang mga bansa sang-ayon sa [[Nasyonal na Palestinang Awtoridad]], isang pagpapaganap ang nasa proseso na maaaring ibilang ang kalaunang pagkilala nito bilang isang Estado ng Palestina, tingnan din [[Mga mungkahi para sa isang estado sa Palestina]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': فلسطين | | |- |{{flagicon2|Panama}} [[Panama|Panamá]] <ref>''Panama'': Panama (Panganiban)</ref> - Republika ng Panamá |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Panamá – República de Panamá | | |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] - Independiyenteng Estado ng Papuwa Bagong Guniya (''[[Commonwealth realm]]'') | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Papua New Guinea – Independent State of Papua New Guinea * ''[[Wikang Tok Pisin|Tok Pisin]]'': Papua Niugini – Independen Stet bilong Papua Niugini | | |- |{{flagicon2|Paraguay}} [[Paragway]] - Republika ng Paragway | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Paraguay – República del Paraguay * ''[[Wikang Guarani|Guarani]]'': Paraguái – Tetã Paraguái | | |- |{{flagicon2|Peru}} [[Peru|Perú]] <ref>''Peru'': Peru (Panganiban)</ref> - Republika ng Perú |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Perú – República del Perú | | |- |{{flagicon2|Fiji}} [[Pidyi]] <ref>''Fiji'': Pidyi (Panganiban)</ref> - Republika ng Kapulong Pidyi | * ''[[Wikang Pidyiyano|Pidyiyano]]'': Viti – Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Fiji – Republic of the Fiji Islands * ''[[Pidyi Hindi]]'': फ़िजी / فِجی – फ़िजी गणराज्य / فِجی رپبلک | | |- |{{PHL}} <ref>''Philippines'': Pilipinas (Padre English)</ref> - Republika ng Pilipinas <ref>''Republic of the Philippines'': Republika ng Pilipinas (Padre English)</ref> |Ingles:Philippines | | |- |{{flagicon2|Finland}} [[Pinlandiya]]<ref>''Finland'': Pinlandiya (Panganiban)</ref> - Republika ng Pinlandiya | * ''[[Wikang Pinlandes|Pinlandes]]'': Suomi – Suomen tasavalta * ''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Finland – Republiken Finland | | |- |{{flagicon2|Pitcairn Islands}} [[Kapuluang Pitcairn]] - Pitcairn, Henderson, Ducie, at Kapuluang Oeno (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- | colspan="4" | <center>''Tignan [[#T|Transnistria]] para sa Pridnestrovie'' </center> |- |{{flagicon2|Poland}} [[Polonya]] - Republika ng Polonya |''[[Wikang Polako|Polako]]'': Polska – Rzeczpospolita Polska | | |- |{{flagicon2|Portugal}} [[Portugal]] - Republikang Portuges |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Portugal – República Portuguesa | | |- |{{flagicon2|France}} [[Pransiya]] <ref name=France>{{cite-Gabby|mula sa kahulugan ng ''pranses'': (...)"wika o salitang Pranses; ang mga tao sa '''Pransiya'''." (...)}}</ref> - Republika ng Pransiya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': France – République française | | |- |{{flagicon2|French Polynesia}} [[Polinesyang Pranses]] (''panlabas na bansa ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Puerto Rico}} [[Porto Riko]]<ref name=AseanMandaragit>[http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None "Portoriko,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080619041609/http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None |date=2008-06-19 }} ibinatay sa ''Portorikenyo'', [[Hernandez, Amado V.]] ''[[Mga Ibong Mandaragit: Nobelang Sosyo-Pampolitika]] (1969), kopyang PDF mula sa AseanInfoNet.org, nasa wikang Tagalog, Pambansang Aklatan, Sangay ng Filipiniana (panawag bilang FIL 899.2113 H43i 1982), at International Graphic Service, Lungsod ng Quezon, may 416 pahina ang aklat/may katumbas na 216 pahinang PDF, nakuha noong: 5 Marso 2008</ref> - Komonwelt ng Porto Riko (''komonwelt na may asosasyon sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Pulo ng Ascension|Pulo ng Asunsyón]] (''dumidepende sa [[#S|Santa Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Romania}} [[Rumanya]] <ref>''Romania'': Rumanya (Panganiban)</ref> - Republika ng Rumanya | * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': România * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Románia | | |- |{{flagicon2|Russia}} [[Rusya]] - Pederasyon ng Rusya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Россия – Российская Федерация | | |- |{{flagicon2|Rwanda}} [[Rwanda]] - Republika ng Rwanda | * ''[[Wikang Kinyarwanda|Kinyarwanda]]'': Rwanda – Repubulika y'u Rwanda * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Rwanda – République du Rwanda * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Rwanda – Republic of Rwanda | | |- |{{flagicon2|San Marino}} [[San Marino]] - Kapayá-payapang Republika ng San Marino |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': San Marino – Serenissima Repubblica di San Marino | | |- |{{flagicon2|Saint Kitts and Nevis}} [[San Cristobal at Nieves]] - Pederasyo ng San Cristobal at Nieves (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Kitts and Nevis | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Santa Helena]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Lucia | | |- |{{flagicon2|Saint-Pierre and Miquelon}} [[San Pedro at Mikelon|San Pedro at Mikelón]] (''panlabas na kolektibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Vincent and the Grenadines}} [[San Vicente at ang Kagranadinahan]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Vincent and the Grenadines | | |- |{{flagicon2|Zambia}} [[Sambia|Sámbia]] - Republika ng Sámbia |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zambia – Republic of Zambia | | |- |{{flagicon2|Samoa}} [[Samoa]] <ref>''Samoa'': Samoa (Panganiban)</ref> - Independiyenteng Estado ng Samoa | * ''[[Wikang Samoano|Samoano]]'': Sāmoa – Mālo Tuto'atasi o Sāmoa * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Samoa – Independent State of Samoa | | |- |{{flagicon2|São Tomé and Príncipe}} [[San Tomas at Prinsipe|San Tomás at Prínsipe]] - Demokratikong Republika ng San Tomás at Prínsipe |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': São Tomé e Príncipe – República Democrática de São Tomé e Príncipe | | |- |{{flagicon2|Senegal}} [[Senegal|Sénegal]] - Republika ng Senegal |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Sénégal – République du Sénégal | | |- |{{flagicon2|Serbia}} [[Serbya]] - Republika ng Serbya | * ''[[Wikang Serbiyo|Sérbiyo]]'': Србија – Република Србија * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szerbia – Szerb Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Seychelles}} [[Seykelas]] - Republika ng Seykelas | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Seychelles – Republic of Seychelles * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Seychelles – République des Seychelles * ''[[Wikang Creole|Creole]]'': – Repiblik Sesel | | |- |{{flagicon2|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]] - Republika ng Sierra Leone |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sierra Leone – Republic of Sierra Leone | | |- |{{flagicon2|East Timor}} [[Silangang Timor]] - Demokratikong Republika ng Silangang Timor | * ''[[Wikang Tetum|Tetum]]'': Timor Lorosa'e – Repúblika Demokrátika Timor Lorosa'e * ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Timor-Leste – República Democrática de Timor-Leste | | |- |{{flagicon2|Zimbabwe}} [[Simbabwe]] - Republika ng Simbabwe |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zimbabwe – Republic of Zimbabwe | | |- |{{flagicon2|Singapore}} [[Singapura]] <ref>''Singapore'': Singapura (De Dios, Panganiban)</ref> - Republika ng Singapura | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Singapore – Republic of Singapore * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Singapura – Republik Singapura * ''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 新加坡 – 新加坡共和国 * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': சிங்கப்பூர் – சிங்கப்பூர் குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Solomon Islands}} [[Kapuluang Salomon|Kapuluang Salomón]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Solomon Islands | | |- |{{flagicon2|Somalia}} [[Somalya]] (''kasalukuyang pira-piraso ang buong bansa kasama ang kanyang [[Politika sa Somalia|Transisyonal na Pambansang Pamahalaan]] na pinatapon, tingnan din ang [[#S|Somaliland]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliya – Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الصومال – جمهورية الصومال | | |- |{{flagicon2|Somaliland}} [[Somalilandiya]] - Republika ng Somalilandiya (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#S|Somalia]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliland – Jamhuuriyadda Soomaaliland * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': ارض الصومال – جمهورية ارض الصومال | | |- |[[Talaksan:Flag of the Sovereign Military Order of Malta.svg|22px]] [[Sovereign Military Order of Malta|Soberanong Militar na Ordén ng Malta]] (''huwag ikalito sa [[#M|Malta]]'') | | | |- |{{flagicon2|Sri Lanka}} [[Sri Lanka]] - Demokratikong Sosyalistang Republika ng Sri Lanka | * ''[[Wikang Sinhala|Sinhala]]'': ශ්රී ලංකාව * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': இலங்கை – இலங்கை ஜனநாயக சமத்துவ குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Sudan}} [[Sudan|Sudán]]<ref>''Sudan'': Sudan (Panganiban)</ref> - Republika ng Sudán | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السودان – جمهورية السودان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sudan – Republic of the Sudan | | |- |{{flagicon2|Suriname}} [[Suriname|Surinam]] - Republika ng Suriname |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Suriname – Republiek Suriname | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Svalbard]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Noruwega]], kinikilala sa pandaigdigang kasunduan'') | | | |- |{{flagicon2|Swaziland}} [[Suwasilandiya]] - Kaharian ng Suwasilandiya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Swaziland – Kingdom of Swaziland * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': eSwatini – Umbuso weSwatini | | |- |{{flagicon2|Sweden}} [[Suwesya]] - Kaharian ng Suwesya (Kaharian ng Suweko<ref>''Swedish'': Suweko (Padre English)</ref>) |''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Sverige – Konungariket Sverige | | |- |{{flagicon2|Switzerland}} [[Suwisa]] <ref>''Switzerland'': Suwisa (De Dios)</ref> - Konpederasyo ng Suwisa (''Swiss'') (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Confoederatio Helvetica * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Schweiz – Schweizerische Eidgenossenschaft * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Suisse – Confédération Suisse * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Svizzera – Confederazione Svizzera * ''[[Wikang Romansh|Romansh]]'': Svizra – Confederaziun Svizra | | |- |{{flagicon2|Syria}} [[Sirya]]<ref>''Syria'': Sirya (Magandang Balita Biblia [orihinal: Siria], Panganiban)</ref> - Arabong Republika ng Sirya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': سورية – الجمهوريّة العربيّة السّوريّة | | |- |{{flagicon2|Taiwan}} [[Republika ng Tsina|Taywan (ROC)]] <ref>Taiwan: ''Taywan'' (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsina (''popular na tumutukoy bilang Taywan at [[panlabas na ugnayan ng Republika ng Tsina|diplomatikong]] kilala minsan bilang [[Tsinong Taipei]], ang [[Kalagayang pampolitika ng Taywan|kalagayang pampolitika]] ng ROC at ang [[Legal na kalagayan ng Taywan|legal na kalagayan]] ng [[Taiwan|Pulong Taywan]] (at kaniyang mga [[Talaan ng mga pulo sa Repulika ng Tsina|karatig pulo]]) na may pagtatalo'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 臺灣 / 台灣 – 中華民國 | | |- |{{flagicon2|Tajikistan}} [[Tayikistan]] - Republika ng Tayikistan |''[[Wikang Tajiki|Tajiki]]'': Тоҷикистон – Ҷумҳурии Тоҷикистон | | |- |{{flagicon2|Tanzania}} [[Tansaniya]] - Nagkakaisang Republika ng Tanzania (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Tanzania – Jamhuri ya Muungano wa Tanzania * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'':Tanzania – United Republic of Tanzania | | |- |{{flagicon2|Isle of Man}} [[Pulo ng Man]] (''Isle of Man'') (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]], kilala din bilang Mann'') | | | |- |{{flagicon2|Thailand}} [[Thailand]]<ref>''Thailand'': Thailand (De Dios)</ref> - Kaharian ng Thailand |''[[Wikang Thai|Thai]]'': ประเทศไทย – ราชอาณาจักรไทย | | |- |{{flagicon2|South Africa}} [[Timog Aprika]] (''kadalasang isinusulat o binabanggit bilang Timog Aprika'') - Republika ng Timog Aprika | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Africa – Republic of South Africa * ''[[Wikang Afrikaans|Afrikaans]]'': Suid-Afrika – Republiek van Suid-Afrika * ''[[Wikang Xhosa|Xhosa]]'': Mzantsi Afrika – IRiphabliki yaseMzantsi Afrika * ''[[Wikang Zulu|Zulu]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabliki yaseNingizimu Afrika * ''[[Wikang Ndebele|Ndbele]]'': Sewula Afrika – IRiphabliki yeSewula Afrika * ''[[Wikang Hilagang Sotho|Hilagang Sotho]]'': Afrika-Borwa – Rephaboliki ya Afrika-Borwa * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Afrika Borwa – Rephaboliki ya Afrika Borwa * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Aforika Borwa – Rephaboliki ya Aforika Borwa * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika * ''[[Wikang Venda|Venda]]'': Afurika Tshipembe – Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe * ''[[Wikang Tsonga|Tsonga]]'': Afrika Dzonga – Riphabliki ra Afrika Dzonga | | |- |{{flagicon2|South Korea}} [[Timog Korea]] (''popular na kilala bilang Timog Korea'') - Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 한국 – 대한민국 | | |- |{{flagicon2|South Ossetia}} [[Timog Ossetia]] - Republika ng Timog Ossetia (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#G|Georgia]]'') | * ''[[Wikang Osetyo|Osetyo]]'': Хуссар Ирыстон – Республикæ Хуссар Ирыстон * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Южная Осетия – Республика Южная Осетия | | |- |{{flagicon2|South Sudan}} [[Timog Sudan|Timog Sudán]] - Republika ng Timog Sudán |* ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Sudan – Republic of South Sudan | | |- |{{flagicon2|Togo}} [[Togo]] - Republika ng Togo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Togo – République Togolaise | | |- |{{flagicon2|Tonga}} [[Tonga|Tonga]] - Kaharian ng Tonga | * ''[[Wikang Tongga|Tonga]]'': Tonga – Pule'anga Fakatu'i 'o Tonga * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tonga – Kingdom of Tonga | | |- |{{flagicon2|Chad}} [[Tsad]] - Republika ng Tsad | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tchad – République du Tchad * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تشاد – جمهوريّة تشاد | | |- |{{flagicon2|Chile}} [[Tsile]]<ref>''Chile'': Tsile (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsile |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Chile – República de Chile | | |- |{{flagicon2|People's Republic of China}} [[Republikang Popular ng Tsina|Tsina (PRC)]]<ref>''China'': Tsina (Padre English)</ref> - Popular na Republika ng Tsina (''kadalasang [[Punong-Lupaing Tsina]]'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 中国 – 中华人民共和国 | | |- |{{flagicon2|Czech Republic}} [[Tseko]] - Republika ng Tseko (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Czechia'') |''[[Wikang Tseko|Tseko]]'': Českó – Česká republika | | |- | colspan="4" |<center> ''Tingnan ang [[#T|Taywan (ROC)]] para sa [[Republika ng Tsina]] (tingnan din [[Patakarang Isang-Tsina]] at [[Tsina at ang Mga Nagkakaisang Bansa|pagtatalo sa representasyon sa UN sa pagitan ng PRC at ROC]])'' </center> |- |{{flagicon2|Cyprus}} [[Tsipre]]<ref>''Cyprus'': Tsipre (Magandang Balita Biblia, orihinal ''Chipre'')</ref> - Republika ng Tsipre (''tingnan din [[#H|Hilagang Tsipre]]'') | * ''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Κυπρος – Κυπριακή Δημοκρατία * ''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kıbrıs – Kıbrıs Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Transnistria}} [[Transnistria]] - Republikang Pridnestroviang Moldova ng [[Transnistria]] (''ginagamit ng pamahalaang Transnistriano ang saling ''Pridnestrovie'', de facto malayang estado sa loob ng [[#M|Moldova]]'') | * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Приднестровье'': Приднестровская Молдавская Республика * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Придністров'я'': Придністровська Молдавська Республіка * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Нистря'': Република Молдовеняскэ Нистрянэ | | |- |{{flagicon2|Trinidad and Tobago}} [[Trinidad at Tobago]] - Republika ng Trinidad at Tobago |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Trinidad and Tobago – Republic of Trinidad and Tobago | | |- |{{flagicon2|Tristan da Cunha}} [[Tristan da Cunha|Tristan da Kunya]] (''dumidepende sa [[#S|Saint Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Tuvalu}} [[Tubalu]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Tuvalu|Tuvalu]] at [[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tubalu | | |- |{{flagicon2|Tunisia}} [[Tunisya]] - Republika ng Tunisya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تونس – الجمهورية التونسية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tunisie - République du Tunisie | | |- |{{flagicon2|Turkey}} [[Turkya]] <ref>''Turkey'': Turkya (Padre English, Sagalongos)</ref> - Republika ng Turkya |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Türkiye – Türkiye Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]] |''[[Wikang Turkmen|Turkmen]]'': Türkmenistan | | |- |{{flagicon2|Turks and Caicos Islands}} [[Kapuluang Turko at Caicos]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Uganda}} [[Uganda]] - Republika ng Uganda | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Uganda – Republic of Uganda * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Uganda – Jamhuri ya Uganda | | |- |{{flagicon2|Ukraine}} [[Ukranya]] |''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Україна | | |- |{{flagicon2|Hungary}} [[Unggarya]]<ref>''Hungary'': Unggarya (Panganiban)</ref> - Republika ng Unggarya |''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Magyarország – Magyar Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Uruguay}} [[Urugway|Urugwáy]]<ref>''Uruguay'': Urugway (Panganiban)</ref> - Oryental na Republika ng Urugwúy |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Uruguay – República Oriental del Uruguay | | |- |{{flagicon2|Uzbekistan}} [[Usbekistan]] - Republika ng Usbekistan |''[[Wikang Usbek|Usbek]]'': Ўзбекистон – Ўзбекистон Республикаси | | |- |{{flagicon2|Vatican City}} [[Lungsod ng Vaticano|Lungsód ng Vaticano]] - Estadong Lungsód ng Vaticano | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Civitas Vaticana – Status Civitatis Vaticanæ * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Città del Vaticano – Stato della Città del Vaticano | | |- |{{flagicon2|Wallis and Futuna}} [[Wallis at Futuna]] (''panlabas na koletibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Yemen}} [[Yemen]] - Republika ng Yemen |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اليمن – الجمهوريّة اليمنية | | |} == Mga sanggunian == === Talababa === [[Talaksan:UNITED NATIONS MEMBER STATES.djvu|thumb|200px|UN Press Release petsang 3 Hulyo 2006]] {{reflist|3}} === Bibliyograpiya === * English, James. ''English-Tagalog Dictionary'' (1965) at ''Tagalog-English Dictionary'' (1986). * Sagalongos, Felicidad T.E. ''Diksiyunaryong Ingles-Pilipino Pilipino-Ingles''. (1968). * Calderon. ''Diccionario Ingles-Español-Tagalog''. * De Dios, Reynaldo [Tagalog], at Afenir [Ilokano]. ''English-Tagalog-Ilokano Vocabulary''. (2005). * Panganiban, Jose Villa. ''Concise English-Tagalog Dictionary''. (1969). * ''UP Diksiyonaryong Filipino''. (2001). * Santos, Vito C. ''New Vicassan's English-Pilipino (Tagalog) Dictionary'' (1995), Anvil Publishing, 1,603 pahina, ISBN 971-27-0349-5, ISBN 978-971-27-0349-2 * Gaboy, Luciano L. ''Talahuluganang Ingles-Filipino/English-Filipino Dictionary'', Gabby's Dictionary, GabbyDictionary.com. == Tingnan din == * [[Talaan ng mga kabansaan]] * [[Talaan ng mga bansa ayon sa kapal ng populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa GDP (PPP) bawat kapita]] [[Kategorya:Talaan ng mga bansa]] {{Earth}} a5k8lu4qbu6ve083afis5rvpn8ngw1m 0 8471 1958504 1948528 2022-07-25T04:19:00Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki <!--clarify the nature of the modern language as separate from Hebrew proper and only about 100 years old--> {{Infobox language | name = Ebreo | nativename = {{Hebrew|עברית}}'', {{transl|he|Ivrit}}'' | pronunciation = Moderno: {{IPA|[ivˈʁit]}} – Sinauna: {{IPA|[ʕib'rit]}}{{refn|[[Sephardi Hebrew|Sephardi]] {{IPA|[ʕivˈɾit]}}; Iraqi {{IPA|[ʕibˈriːθ]}}; [[Yemenite Hebrew|Yemenite]] {{IPA|[ʕivˈriːθ]}}; [[Ashkenazi Hebrew language|Ashkenazi]] realization {{IPA|[iv'ʀis]}} or {{IPA|[iv'ris]}} strict pronunciation {{IPA|[ʔiv'ris]}} or {{IPA|[ʔiv'ʀis]}}; [[Modern Hebrew|Standard Israeli]] [ivˈʁit]}} | states = [[Israel]] | region = [[Lupa ng Israel]] | ethnicity = [[Ebreo]]; [[Hudyo]] at [[Samaritano]] | speakers = | extinct = Nalipol ang [[Ebreong Misnaiko]] bilang wikang sinasalita sa huling bahagi ng ika-5 siglo PK, nabuhay bilang [[wikang liturhikal]] kabilang ng [[Ebreong Biblikal]] para sa [[Hudaismo]]<ref name="ASB"/><ref>H. S. Nyberg 1952. ''Hebreisk Grammatik''. s. 2. Reprinted in Sweden by Universitetstryckeriet, Uppsala 2006.</ref> | revived = Muling isinilang sa huling bahagi ng ika-19 na siglo PK. {{sigfig|9|1}} milyong nagsasalita ng [[Modernong Ebreo]], kung saan 5 milyon ang katutubong nagsasalita (2017)<ref name="eth">{{Cite web | url=https://www.ethnologue.com/language/heb | title=Hebrew |website=Ethnologue}}</ref> | ref = e19 | familycolor = Apro-Asyatiko | fam2 = [[Mga wikang Semitiko|Semitiko]] | fam3 = [[Central Semitic languages|Gitnang Semitiko]] | fam4 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang-kanlurang Semitiko]] | fam5 = [[Canaanite languages|Kanaanita]] | ancestor = [[Ebreong Biblikal]] | ancestor2 = [[Ebreong Misnaiko]] | ancestor3 = [[Ebreong Medyebal]] | stand1 = [[Modernong Ebreo]] | script = [[Alpabetong Ebreo]]<br />[[Ebreong Braille]]<br />[[Alpabetong Paleo-Ebreo]] ([[Arkaikong Ebreong Biblikal]])<br />[[Sulating Imperyal Arameo]] ([[Huling Ebreong Biblikal]]) | nation = {{ISR}} (bilang [[Modernong Ebreo]]) | agency = [[Akademya ng Wikang Ebreo]]<br />{{lang|he|האקדמיה ללשון העברית}} ({{transl|he|''HaAkademia LaLashon HaʿIvrit''}}) | iso1 = he | iso2 = heb | iso2b = | iso2t = | iso3 = | iso3comment = | lc1 = heb | ld1 = [[Modernong Ebreo]] | lc2 = hbo | ld2 = [[Ebreong Biblikal]] (liturhikal) | lc3 = smp | ld3 = [[Ebreong Samaritano]] (liturhikal) | lc4 = obm | ld4 = [[Wikang Moabita|Moabita]] (lipol) | lc5 = xdm | ld5 = [[Wikang Edomita|Edomita]] (lipol) | iso6 = | lingua = 12-AAB-a | image = Temple Scroll.png | imagesize = 250px | imagecaption = Bahagi ng [[Balumbon ng Templo]], isa sa mga pinakahabang [[Mga balumbon ng Dagat na Patay|balumbon ng Dagat na Patay]] na natuklas sa [[Qumran]] | imageheader = | map = | mapcaption = | map2 = | mapcaption2 = | notice = IPA | sign = [[Wikang pasenyas ng Ebreo]] (pasalitang Ebreo na may kasamang senyas)<ref>{{cite book|first=Irit|last=Meir|first2=Wendy|last2=Sandler|year=2013|title=A Language in Space: The Story of Israeli Sign Language}}</ref> | glotto = hebr1246 | glottoname = }} {{Contains Hebrew text}} Ang '''Ebreo''' (Ebreo: עברית, ''’Ivrit'' {{IPA-he|ivˈʁit}} o {{IPA-he|ʕivˈɾit||Ivrit1.ogg}}) ay isang [[wika]] [[Northwest Semitic languages|Hilangang-kanlurang Semitikong]] na katutubo sa [[Israel]] na muling binuhay noong ika-19 na [[siglo CE]] at naging opisyal na wikang Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Noong 2013, higit sa siyam na milyong katao ang nagsalita ng [[Modern Hebrew|Modernong Ebreo]].<ref name="Behadrey-Haredim">{{cite web|first1=Nachman|last1=Gur|first2=Behadrey|last2=Haredim|title='Kometz Aleph&nbsp;– Au': How many Hebrew speakers are there in the world?|url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|accessdate=2 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|archive-date=4 November 2013|url-status=dead}}</ref> Sa kasaysayan, itinuring ito bilang wika ng mga [[Mga Ebreo|Israelita]] at ang kanilang ninuno, ngunit hindi ito tinutukoy gamit ang pangalang "Ebreo" sa [[Tanakh]] mismo.{{refn|In the [[Tanakh]] (Jewish Bible), the language was referred to as ''Yehudit'' "the language of Judah" or ''səpaṯ Kəna'an'' "the language of Canaan".<ref name=ASB>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EZCgpaTgLm0C&pg=PA1|title=A History of the Hebrew Language|first=Angel|last=Sáenz-Badillos|translator-first=John|translator-last=Elwolde|publisher=Cambridge University Press|year=1993|orig-year=1988|isbn=9780521556347}}</ref> Ang mga kalaunang manunulat na Helenistikong sina [[Josephus]] at may akda ng [[Ebanghelyo ni Juan]] ay gumamit ng katagang ''Hebraisti'' upang tukuyin ang parehong wikang Hebreo at [[Wikang Aramaiko]].<ref name=ASB/>|group="note"}} Pinetsahan ang mga pinakamaagang halimbawa ng sinulat na [[Alpabetong Paleo-Hebreo]] ay lumitaw noong ca. 1000 BCE<ref>{{cite web|url=http://www.physorg.com/news182101034.html|title=Most ancient Hebrew biblical inscription deciphered|publisher=Physorg.com|date=7 January 2010|accessdate=25 April 2013}}</ref> Nabibilang ang Hebreo sa [[Wikang Kanlurang Semitikong]] sangay ng mga wikang [[Afroasiatic languages|Apro-asyatikong]]. Ang wikang Hebreo ay tumigil sa pagiging sinasalitang wika sa pagitan ng 200 CE at 400 CE at muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE sa pagtatag ng [[Zionismo]]. Ito ay naging opisyal na wika ng [[Palestina]]ng pingasiwaan ng mga [[British]] noong 1921 kasama ng Ingles at Arabe. Ito ay naging opisyal ng Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Ang Hebreo ay ang natatanging wikang [[Wikang Cananeo]] na sinasalita pa rin, at ang tanging tunay na matagumpay na halimbawa ng muling ibinuhay na [[Dead language|wikang patay]].<ref>{{cite book|last1=Grenoble|first1=Leonore A.|last2=Whaley|first2=Lindsay J.|title=Saving Languages: An Introduction to Language Revitalization|date=2005|publisher=Cambridge University Press|location=United Kingdom|isbn=978-0521016520|page=63|url=https://books.google.com/books?id=Vavj5-hdDgQC&pg=PA63|quote=Hebrew is cited by Paulston et al. (1993:276) as 'the only true example of language revival.'|accessdate=28 March 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Fesperman|first1=Dan|title=Once 'dead' language brings Israel to life Hebrew: After 1,700 years, a revived language becomes a common thread knitting together a nation of immigrants with little in common except religion|url=http://articles.baltimoresun.com/1998-04-26/news/1998116050_1_read-hebrew-hebrew-and-arabic-german|accessdate=28 March 2017|work=The Baltimore Sun|agency=Sun Foreign Staff|date=26 April 1998}}</ref> Tumigil ang paggamit ng Ebreo bilang pang-araw-araw ng sinasalitang wika sa pagitan ng 200 at 400 PK, na nagsimulang humina mula ng bunga ng [[himagsikang Bar Kokhba]].<ref name="ASB" /><ref name="OxfordDictionaryChristianChurch" />{{refn|Sáenz-Badillos, Ángel and John Elwolde: "There is general agreement that two main periods of RH (Rabbinical Hebrew) can be distinguished. The first, which lasted until the close of the Tannaitic era (around 200 CE), is characterized by RH as a spoken language gradually developing into a literary medium in which the Mishnah, Tosefta, ''baraitot'' and Tannaitic ''midrashim'' would be composed. The second stage begins with the ''[[Amoraim]]'' and sees RH being replaced by Aramaic as the spoken vernacular, surviving only as a literary language. Then it continued to be used in later rabbinic writings until the tenth century in, for example, the Hebrew portions of the two Talmuds and in midrashic and haggadic literature."<ref name="Sáenz-Badillos 1996. P.170-171"/>|name="Sáenz-BadillosRH"|group="note"}} Noong panahong iyon, ginagamit na ang[[Wikang Arameo|Arameo]] at, sa mas maliit na lawak, [[Wikang Griyego|Griyego]] bilang wikang internasyonal, lalo na sa mga matataas at imigrante.<ref>"If you couldn't speak Greek by say the time of early Christianity you couldn't get a job. You wouldn't get a good job. a professional job. You had to know Greek in addition to your own language. And so you were getting to a point where Jews...the Jewish community in say Egypt and large cities like Alexandria didn't know Hebrew anymore they only knew Greek. And so you need a Greek version in the synagogue." – Josheph Blankinsopp, Professor of Biblical Studies University of Notre Dame in A&E's ''Who Wrote the Bible''</ref> Nabuhay ang Ebreo sa [[panahong medyebal]] bilang wika ng [[Jewish liturgy|liturhikang Hudyo]], [[Rabbinic literature|panitikang rabiniko]], intra-Jewish commerce and panulaan. Sa pagsulong ng [[Zionism]]o sa ika-19 na siglo, [[Revival of the Hebrew language|nabuhay ito muli]] bilang pangunahing wika ng [[Yishuv]], at sa kalaunan ang Estado ng [[Israel]]. Ayon sa ''[[Ethnologue]]'', noong 1998, ang Ebreo ay ang wika ng limang milyong katao sa buong mundo.<ref name="eth" /> Pagkatapos ng Israel, ang [[Estados Unidos]] ay may ikalawang pinakamalaking populasyon na nagsasalita ng Ebreo, ng mga 220,000 matatas na nagsasalita,<ref name="2009 survey">{{Citation|url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|url-status=dead|archive-date=25 December 2007|title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009|work=The 2012 Statistical Abstract|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=27 December 2011}}</ref> karamihan mula sa Israel. ==Tingnan din== *[[Akademya ng Wikang Hebreo|Akademya ng Wikang Ebreo]] == Talasanggunian == <references /> == Mga kawing panlabas == *[http://www.akhlah.com/ Learn Hebrew with Akhlah!], mula sa Jewish Children’s Learning Network *[http://dictionary.no-ip.com/avangard/ Avangard Online Speech Dictionary] *[http://www.behrmanhouse.com/ua/ Behrman House Online Ulpan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060625193222/http://www.behrmanhouse.com/ua/ |date=2006-06-25 }} *[http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm Balarilang Ebreo ni Gesenius] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060219034425/http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm |date=2006-02-19 }} *[http://milon.morfix.co.il/ ''Online'' na diksyonaryong Inggles-Ebreo/Ebreo-Inggles ng Morfix] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041216005651/http://milon.morfix.co.il/ |date=2004-12-16 }} *[http://www.zigzagworld.com/hebrewforme/ Hebrew for ME] *[http://www.waronline.org/en/IDF/intro/hebrew.htm About the Hebrew language], Ebreo sa Israel Defense Forces *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/WebPage/related_links.html Mga lingk mula sa FoundationStone] *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/OnlineHebrewTutorial/OnlineResources.html Online resources], mula sa FoundationStone *[http://www.hebrewtoday.com/ Hebrew Today], balita mula sa Israel sa simpleng Ebreo *[http://www.adath-shalom.ca/israeli_hebrew_tene.htm Israeli Hebrew], David Tene tungkol sa Ebreong Israeli *[http://www.milon.co.il/ My Hebrew Picture Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090306064920/http://www.milon.co.il/ |date=2009-03-06 }} *[http://www.ivrit.org/ National Center for the Hebrew Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060703150438/http://www.ivrit.org/ |date=2006-07-03 }} (Estados Unidos) *[http://www.mechon-mamre.org/ Mechon Mamre], ang Tora at Tanakh sa Ebreo at Inggles *[http://www.kirjasilta.net/ha-berit/ Ang Bagong Tipan sa Ebreo] * Nikud: [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 Una] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060427062052/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 |date=2006-04-27 }} at [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 pangalawang] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929133546/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 |date=2007-09-29 }} bahagi *[http://www.laits.utexas.edu/hebrew/ Ebreo sa Pamantasan ng Texas sa Austin] *[http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp Speak Hebrew with Moshe and Leah] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060627211622/http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp |date=2006-06-27 }} *[http://www.learnhebrew.org.il/ Passing Phrase], ni Eli Birnbaum *{{cite book|author=[[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]]|title=Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|publisher=Palgrave Macmillan|location=UK|year=2003|isbn=9781403917232|url=https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232}} / ISBN 9781403938695 ([[w:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Israeli]]) {{usbong|Wika}} [[Kategorya:Wikang Ebreo| ]] [[Kategorya:Mga wikang Hudyo]] hu2ysnssxmcpo8f9w0afabo755enmby 1958505 1958504 2022-07-25T04:20:13Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki <!--clarify the nature of the modern language as separate from Hebrew proper and only about 100 years old--> {{Infobox language | name = Hebreo | nativename = {{Hebrew|עברית}}'', {{transl|he|Ivrit}}'' | pronunciation = Moderno: {{IPA|[ivˈʁit]}} – Sinauna: {{IPA|[ʕib'rit]}}{{refn|[[Sephardi Hebrew|Sephardi]] {{IPA|[ʕivˈɾit]}}; Iraqi {{IPA|[ʕibˈriːθ]}}; [[Yemenite Hebrew|Yemenite]] {{IPA|[ʕivˈriːθ]}}; [[Ashkenazi Hebrew language|Ashkenazi]] realization {{IPA|[iv'ʀis]}} or {{IPA|[iv'ris]}} strict pronunciation {{IPA|[ʔiv'ris]}} or {{IPA|[ʔiv'ʀis]}}; [[Modern Hebrew|Standard Israeli]] [ivˈʁit]}} | states = [[Israel]] | region =Estado ng Israel | ethnicity = [[Hebreo]]; [[Hudyo]] at [[Samaritano]] | speakers = | extinct = Nalipol ang [[Ebreong Misnaiko]] bilang wikang sinasalita sa huling bahagi ng ika-5 siglo PK, nabuhay bilang [[wikang liturhikal]] kabilang ng [[Ebreong Biblikal]] para sa [[Hudaismo]]<ref name="ASB"/><ref>H. S. Nyberg 1952. ''Hebreisk Grammatik''. s. 2. Reprinted in Sweden by Universitetstryckeriet, Uppsala 2006.</ref> | revived = Muling isinilang sa huling bahagi ng ika-19 na siglo PK. {{sigfig|9|1}} milyong nagsasalita ng [[Modernong Ebreo]], kung saan 5 milyon ang katutubong nagsasalita (2017)<ref name="eth">{{Cite web | url=https://www.ethnologue.com/language/heb | title=Hebrew |website=Ethnologue}}</ref> | ref = e19 | familycolor = Apro-Asyatiko | fam2 = [[Mga wikang Semitiko|Semitiko]] | fam3 = [[Central Semitic languages|Gitnang Semitiko]] | fam4 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang-kanlurang Semitiko]] | fam5 = [[Canaanite languages|Kanaanita]] | ancestor = [[Ebreong Biblikal]] | ancestor2 = [[Ebreong Misnaiko]] | ancestor3 = [[Ebreong Medyebal]] | stand1 = [[Modernong Ebreo]] | script = [[Alpabetong Ebreo]]<br />[[Ebreong Braille]]<br />[[Alpabetong Paleo-Ebreo]] ([[Arkaikong Ebreong Biblikal]])<br />[[Sulating Imperyal Arameo]] ([[Huling Ebreong Biblikal]]) | nation = {{ISR}} (bilang [[Modernong Ebreo]]) | agency = [[Akademya ng Wikang Ebreo]]<br />{{lang|he|האקדמיה ללשון העברית}} ({{transl|he|''HaAkademia LaLashon HaʿIvrit''}}) | iso1 = he | iso2 = heb | iso2b = | iso2t = | iso3 = | iso3comment = | lc1 = heb | ld1 = [[Modernong Ebreo]] | lc2 = hbo | ld2 = [[Ebreong Biblikal]] (liturhikal) | lc3 = smp | ld3 = [[Ebreong Samaritano]] (liturhikal) | lc4 = obm | ld4 = [[Wikang Moabita|Moabita]] (lipol) | lc5 = xdm | ld5 = [[Wikang Edomita|Edomita]] (lipol) | iso6 = | lingua = 12-AAB-a | image = Temple Scroll.png | imagesize = 250px | imagecaption = Bahagi ng [[Balumbon ng Templo]], isa sa mga pinakahabang [[Mga balumbon ng Dagat na Patay|balumbon ng Dagat na Patay]] na natuklas sa [[Qumran]] | imageheader = | map = | mapcaption = | map2 = | mapcaption2 = | notice = IPA | sign = [[Wikang pasenyas ng Ebreo]] (pasalitang Ebreo na may kasamang senyas)<ref>{{cite book|first=Irit|last=Meir|first2=Wendy|last2=Sandler|year=2013|title=A Language in Space: The Story of Israeli Sign Language}}</ref> | glotto = hebr1246 | glottoname = }} {{Contains Hebrew text}} Ang '''Ebreo''' (Ebreo: עברית, ''’Ivrit'' {{IPA-he|ivˈʁit}} o {{IPA-he|ʕivˈɾit||Ivrit1.ogg}}) ay isang [[wika]] [[Northwest Semitic languages|Hilangang-kanlurang Semitikong]] na katutubo sa [[Israel]] na muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE at naging opisyal na wika ng Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Noong 2013, higit sa siyam na milyong katao ang nagsalita ng [[Modern Hebrew|Modernong Ebreo]].<ref name="Behadrey-Haredim">{{cite web|first1=Nachman|last1=Gur|first2=Behadrey|last2=Haredim|title='Kometz Aleph&nbsp;– Au': How many Hebrew speakers are there in the world?|url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|accessdate=2 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|archive-date=4 November 2013|url-status=dead}}</ref> Sa kasaysayan, itinuring ito bilang wika ng mga [[Mga Ebreo|Israelita]] at ang kanilang ninuno, ngunit hindi ito tinutukoy gamit ang pangalang "Ebreo" sa [[Tanakh]] mismo.{{refn|In the [[Tanakh]] (Jewish Bible), the language was referred to as ''Yehudit'' "the language of Judah" or ''səpaṯ Kəna'an'' "the language of Canaan".<ref name=ASB>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EZCgpaTgLm0C&pg=PA1|title=A History of the Hebrew Language|first=Angel|last=Sáenz-Badillos|translator-first=John|translator-last=Elwolde|publisher=Cambridge University Press|year=1993|orig-year=1988|isbn=9780521556347}}</ref> Ang mga kalaunang manunulat na Helenistikong sina [[Josephus]] at may akda ng [[Ebanghelyo ni Juan]] ay gumamit ng katagang ''Hebraisti'' upang tukuyin ang parehong wikang Hebreo at [[Wikang Aramaiko]].<ref name=ASB/>|group="note"}} Pinetsahan ang mga pinakamaagang halimbawa ng sinulat na [[Alpabetong Paleo-Hebreo]] ay lumitaw noong ca. 1000 BCE<ref>{{cite web|url=http://www.physorg.com/news182101034.html|title=Most ancient Hebrew biblical inscription deciphered|publisher=Physorg.com|date=7 January 2010|accessdate=25 April 2013}}</ref> Nabibilang ang Hebreo sa [[Wikang Kanlurang Semitikong]] sangay ng mga wikang [[Afroasiatic languages|Apro-asyatikong]]. Ang wikang Hebreo ay tumigil sa pagiging sinasalitang wika sa pagitan ng 200 CE at 400 CE at muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE sa pagtatag ng [[Zionismo]]. Ito ay naging opisyal na wika ng [[Palestina]]ng pingasiwaan ng mga [[British]] noong 1921 kasama ng Ingles at Arabe. Ito ay naging opisyal ng Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Ang Hebreo ay ang natatanging wikang [[Wikang Cananeo]] na sinasalita pa rin, at ang tanging tunay na matagumpay na halimbawa ng muling ibinuhay na [[Dead language|wikang patay]].<ref>{{cite book|last1=Grenoble|first1=Leonore A.|last2=Whaley|first2=Lindsay J.|title=Saving Languages: An Introduction to Language Revitalization|date=2005|publisher=Cambridge University Press|location=United Kingdom|isbn=978-0521016520|page=63|url=https://books.google.com/books?id=Vavj5-hdDgQC&pg=PA63|quote=Hebrew is cited by Paulston et al. (1993:276) as 'the only true example of language revival.'|accessdate=28 March 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Fesperman|first1=Dan|title=Once 'dead' language brings Israel to life Hebrew: After 1,700 years, a revived language becomes a common thread knitting together a nation of immigrants with little in common except religion|url=http://articles.baltimoresun.com/1998-04-26/news/1998116050_1_read-hebrew-hebrew-and-arabic-german|accessdate=28 March 2017|work=The Baltimore Sun|agency=Sun Foreign Staff|date=26 April 1998}}</ref> Tumigil ang paggamit ng Ebreo bilang pang-araw-araw ng sinasalitang wika sa pagitan ng 200 at 400 PK, na nagsimulang humina mula ng bunga ng [[himagsikang Bar Kokhba]].<ref name="ASB" /><ref name="OxfordDictionaryChristianChurch" />{{refn|Sáenz-Badillos, Ángel and John Elwolde: "There is general agreement that two main periods of RH (Rabbinical Hebrew) can be distinguished. The first, which lasted until the close of the Tannaitic era (around 200 CE), is characterized by RH as a spoken language gradually developing into a literary medium in which the Mishnah, Tosefta, ''baraitot'' and Tannaitic ''midrashim'' would be composed. The second stage begins with the ''[[Amoraim]]'' and sees RH being replaced by Aramaic as the spoken vernacular, surviving only as a literary language. Then it continued to be used in later rabbinic writings until the tenth century in, for example, the Hebrew portions of the two Talmuds and in midrashic and haggadic literature."<ref name="Sáenz-Badillos 1996. P.170-171"/>|name="Sáenz-BadillosRH"|group="note"}} Noong panahong iyon, ginagamit na ang[[Wikang Arameo|Arameo]] at, sa mas maliit na lawak, [[Wikang Griyego|Griyego]] bilang wikang internasyonal, lalo na sa mga matataas at imigrante.<ref>"If you couldn't speak Greek by say the time of early Christianity you couldn't get a job. You wouldn't get a good job. a professional job. You had to know Greek in addition to your own language. And so you were getting to a point where Jews...the Jewish community in say Egypt and large cities like Alexandria didn't know Hebrew anymore they only knew Greek. And so you need a Greek version in the synagogue." – Josheph Blankinsopp, Professor of Biblical Studies University of Notre Dame in A&E's ''Who Wrote the Bible''</ref> Nabuhay ang Ebreo sa [[panahong medyebal]] bilang wika ng [[Jewish liturgy|liturhikang Hudyo]], [[Rabbinic literature|panitikang rabiniko]], intra-Jewish commerce and panulaan. Sa pagsulong ng [[Zionism]]o sa ika-19 na siglo, [[Revival of the Hebrew language|nabuhay ito muli]] bilang pangunahing wika ng [[Yishuv]], at sa kalaunan ang Estado ng [[Israel]]. Ayon sa ''[[Ethnologue]]'', noong 1998, ang Ebreo ay ang wika ng limang milyong katao sa buong mundo.<ref name="eth" /> Pagkatapos ng Israel, ang [[Estados Unidos]] ay may ikalawang pinakamalaking populasyon na nagsasalita ng Ebreo, ng mga 220,000 matatas na nagsasalita,<ref name="2009 survey">{{Citation|url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|url-status=dead|archive-date=25 December 2007|title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009|work=The 2012 Statistical Abstract|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=27 December 2011}}</ref> karamihan mula sa Israel. ==Tingnan din== *[[Akademya ng Wikang Hebreo|Akademya ng Wikang Ebreo]] == Talasanggunian == <references /> == Mga kawing panlabas == *[http://www.akhlah.com/ Learn Hebrew with Akhlah!], mula sa Jewish Children’s Learning Network *[http://dictionary.no-ip.com/avangard/ Avangard Online Speech Dictionary] *[http://www.behrmanhouse.com/ua/ Behrman House Online Ulpan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060625193222/http://www.behrmanhouse.com/ua/ |date=2006-06-25 }} *[http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm Balarilang Ebreo ni Gesenius] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060219034425/http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm |date=2006-02-19 }} *[http://milon.morfix.co.il/ ''Online'' na diksyonaryong Inggles-Ebreo/Ebreo-Inggles ng Morfix] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041216005651/http://milon.morfix.co.il/ |date=2004-12-16 }} *[http://www.zigzagworld.com/hebrewforme/ Hebrew for ME] *[http://www.waronline.org/en/IDF/intro/hebrew.htm About the Hebrew language], Ebreo sa Israel Defense Forces *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/WebPage/related_links.html Mga lingk mula sa FoundationStone] *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/OnlineHebrewTutorial/OnlineResources.html Online resources], mula sa FoundationStone *[http://www.hebrewtoday.com/ Hebrew Today], balita mula sa Israel sa simpleng Ebreo *[http://www.adath-shalom.ca/israeli_hebrew_tene.htm Israeli Hebrew], David Tene tungkol sa Ebreong Israeli *[http://www.milon.co.il/ My Hebrew Picture Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090306064920/http://www.milon.co.il/ |date=2009-03-06 }} *[http://www.ivrit.org/ National Center for the Hebrew Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060703150438/http://www.ivrit.org/ |date=2006-07-03 }} (Estados Unidos) *[http://www.mechon-mamre.org/ Mechon Mamre], ang Tora at Tanakh sa Ebreo at Inggles *[http://www.kirjasilta.net/ha-berit/ Ang Bagong Tipan sa Ebreo] * Nikud: [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 Una] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060427062052/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 |date=2006-04-27 }} at [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 pangalawang] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929133546/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 |date=2007-09-29 }} bahagi *[http://www.laits.utexas.edu/hebrew/ Ebreo sa Pamantasan ng Texas sa Austin] *[http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp Speak Hebrew with Moshe and Leah] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060627211622/http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp |date=2006-06-27 }} *[http://www.learnhebrew.org.il/ Passing Phrase], ni Eli Birnbaum *{{cite book|author=[[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]]|title=Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|publisher=Palgrave Macmillan|location=UK|year=2003|isbn=9781403917232|url=https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232}} / ISBN 9781403938695 ([[w:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Israeli]]) {{usbong|Wika}} [[Kategorya:Wikang Ebreo| ]] [[Kategorya:Mga wikang Hudyo]] dordmfty21sk4jlioi3yhvsnhyi9c35 1958506 1958505 2022-07-25T04:21:38Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki <!--clarify the nature of the modern language as separate from Hebrew proper and only about 100 years old--> {{Infobox language | name = Hebreo | nativename = {{Hebrew|עברית}}'', {{transl|he|Ivrit}}'' | pronunciation = Moderno: {{IPA|[ivˈʁit]}} – Sinauna: {{IPA|[ʕib'rit]}}{{refn|[[Sephardi Hebrew|Sephardi]] {{IPA|[ʕivˈɾit]}}; Iraqi {{IPA|[ʕibˈriːθ]}}; [[Yemenite Hebrew|Yemenite]] {{IPA|[ʕivˈriːθ]}}; [[Ashkenazi Hebrew language|Ashkenazi]] realization {{IPA|[iv'ʀis]}} or {{IPA|[iv'ris]}} strict pronunciation {{IPA|[ʔiv'ris]}} or {{IPA|[ʔiv'ʀis]}}; [[Modern Hebrew|Standard Israeli]] [ivˈʁit]}} | states = [[Israel]] | region =Estado ng Israel | ethnicity = [[Hebreo]]; [[Hudyo]] at [[Samaritano]] | speakers = | extinct = Nalipol ang [[Ebreong Misnaiko]] bilang wikang sinasalita sa huling bahagi ng ika-5 siglo PK, nabuhay bilang [[wikang liturhikal]] kabilang ng [[Ebreong Biblikal]] para sa [[Hudaismo]]<ref name="ASB"/><ref>H. S. Nyberg 1952. ''Hebreisk Grammatik''. s. 2. Reprinted in Sweden by Universitetstryckeriet, Uppsala 2006.</ref> | revived = Muling isinilang sa huling bahagi ng ika-19 na siglo PK. {{sigfig|9|1}} milyong nagsasalita ng [[Modernong Ebreo]], kung saan 5 milyon ang katutubong nagsasalita (2017)<ref name="eth">{{Cite web | url=https://www.ethnologue.com/language/heb | title=Hebrew |website=Ethnologue}}</ref> | ref = e19 | familycolor = Apro-Asyatiko | fam2 = [[Mga wikang Semitiko|Semitiko]] | fam3 = [[Central Semitic languages|Gitnang Semitiko]] | fam4 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang-kanlurang Semitiko]] | fam5 = [[Canaanite languages|Kanaanita]] | ancestor = [[Ebreong Biblikal]] | ancestor2 = [[Ebreong Misnaiko]] | ancestor3 = [[Ebreong Medyebal]] | stand1 = [[Modernong Ebreo]] | script = [[Alpabetong Ebreo]]<br />[[Ebreong Braille]]<br />[[Alpabetong Paleo-Ebreo]] ([[Arkaikong Ebreong Biblikal]])<br />[[Sulating Imperyal Arameo]] ([[Huling Ebreong Biblikal]]) | nation = {{ISR}} (bilang [[Modernong Ebreo]]) | agency = [[Akademya ng Wikang Ebreo]]<br />{{lang|he|האקדמיה ללשון העברית}} ({{transl|he|''HaAkademia LaLashon HaʿIvrit''}}) | iso1 = he | iso2 = heb | iso2b = | iso2t = | iso3 = | iso3comment = | lc1 = heb | ld1 = [[Modernong Ebreo]] | lc2 = hbo | ld2 = [[Ebreong Biblikal]] (liturhikal) | lc3 = smp | ld3 = [[Ebreong Samaritano]] (liturhikal) | lc4 = obm | ld4 = [[Wikang Moabita|Moabita]] (lipol) | lc5 = xdm | ld5 = [[Wikang Edomita|Edomita]] (lipol) | iso6 = | lingua = 12-AAB-a | image = Temple Scroll.png | imagesize = 250px | imagecaption = Bahagi ng [[Balumbon ng Templo]], isa sa mga pinakahabang [[Mga balumbon ng Dagat na Patay|balumbon ng Dagat na Patay]] na natuklas sa [[Qumran]] | imageheader = | map = | mapcaption = | map2 = | mapcaption2 = | notice = IPA | sign = [[Wikang pasenyas ng Ebreo]] (pasalitang Ebreo na may kasamang senyas)<ref>{{cite book|first=Irit|last=Meir|first2=Wendy|last2=Sandler|year=2013|title=A Language in Space: The Story of Israeli Sign Language}}</ref> | glotto = hebr1246 | glottoname = }} {{Contains Hebrew text}} Ang '''Ebreo''' (Ebreo: עברית, ''’Ivrit'' {{IPA-he|ivˈʁit}} o {{IPA-he|ʕivˈɾit||Ivrit1.ogg}}) ay isang [[wika]] [[Northwest Semitic languages|Hilangang-kanlurang Semitikong]] na katutubo sa [[Israel]] na muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE at naging opisyal na wika ng Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Noong 2013, higit sa siyam na milyong katao ang nagsalita ng [[Modern Hebrew|Modernong Ebreo]].<ref name="Behadrey-Haredim">{{cite web|first1=Nachman|last1=Gur|first2=Behadrey|last2=Haredim|title='Kometz Aleph&nbsp;– Au': How many Hebrew speakers are there in the world?|url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|accessdate=2 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|archive-date=4 November 2013|url-status=dead}}</ref> Sa kasaysayan, itinuring ito bilang wika ng mga [[Sinaunang Israelita]] at ang kanilang ninuno, ngunit hindi ito tinutukoy gamit ang pangalang "Hebreo" sa [[Tanakh]] mismo.{{refn|In the [[Tanakh]] (Jewish Bible), the language was referred to as ''Yehudit'' "the language of Judah" or ''səpaṯ Kəna'an'' "the language of Canaan".<ref name=ASB>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EZCgpaTgLm0C&pg=PA1|title=A History of the Hebrew Language|first=Angel|last=Sáenz-Badillos|translator-first=John|translator-last=Elwolde|publisher=Cambridge University Press|year=1993|orig-year=1988|isbn=9780521556347}}</ref> Ang mga kalaunang manunulat na Helenistikong sina [[Josephus]] at may akda ng [[Ebanghelyo ni Juan]] ay gumamit ng katagang ''Hebraisti'' upang tukuyin ang parehong wikang Hebreo at [[Wikang Aramaiko]].<ref name=ASB/>|group="note"}}Ang pinakamaagang rekord ng [[Alpabetong Paleo-Hebreo]] ay lumitaw noong ca. 1000 BCE.<ref>{{cite web|url=http://www.physorg.com/news182101034.html|title=Most ancient Hebrew biblical inscription deciphered|publisher=Physorg.com|date=7 January 2010|accessdate=25 April 2013}}</ref> Nabibilang ang Hebreo sa [[Wikang Kanlurang Semitikong]] sangay ng mga wikang [[Afroasiatic languages|Apro-asyatikong]]. Ang wikang Hebreo ay tumigil sa pagiging sinasalitang wika sa pagitan ng 200 CE at 400 CE at muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE sa pagtatag ng [[Zionismo]]. Ito ay naging opisyal na wika ng [[Palestina]]ng pingasiwaan ng mga [[British]] noong 1921 kasama ng Ingles at Arabe. Ito ay naging opisyal ng Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Ang Hebreo ay ang natatanging wikang [[Wikang Cananeo]] na sinasalita pa rin, at ang tanging tunay na matagumpay na halimbawa ng muling ibinuhay na [[Dead language|wikang patay]].<ref>{{cite book|last1=Grenoble|first1=Leonore A.|last2=Whaley|first2=Lindsay J.|title=Saving Languages: An Introduction to Language Revitalization|date=2005|publisher=Cambridge University Press|location=United Kingdom|isbn=978-0521016520|page=63|url=https://books.google.com/books?id=Vavj5-hdDgQC&pg=PA63|quote=Hebrew is cited by Paulston et al. (1993:276) as 'the only true example of language revival.'|accessdate=28 March 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Fesperman|first1=Dan|title=Once 'dead' language brings Israel to life Hebrew: After 1,700 years, a revived language becomes a common thread knitting together a nation of immigrants with little in common except religion|url=http://articles.baltimoresun.com/1998-04-26/news/1998116050_1_read-hebrew-hebrew-and-arabic-german|accessdate=28 March 2017|work=The Baltimore Sun|agency=Sun Foreign Staff|date=26 April 1998}}</ref> Tumigil ang paggamit ng Ebreo bilang pang-araw-araw ng sinasalitang wika sa pagitan ng 200 at 400 PK, na nagsimulang humina mula ng bunga ng [[himagsikang Bar Kokhba]].<ref name="ASB" /><ref name="OxfordDictionaryChristianChurch" />{{refn|Sáenz-Badillos, Ángel and John Elwolde: "There is general agreement that two main periods of RH (Rabbinical Hebrew) can be distinguished. The first, which lasted until the close of the Tannaitic era (around 200 CE), is characterized by RH as a spoken language gradually developing into a literary medium in which the Mishnah, Tosefta, ''baraitot'' and Tannaitic ''midrashim'' would be composed. The second stage begins with the ''[[Amoraim]]'' and sees RH being replaced by Aramaic as the spoken vernacular, surviving only as a literary language. Then it continued to be used in later rabbinic writings until the tenth century in, for example, the Hebrew portions of the two Talmuds and in midrashic and haggadic literature."<ref name="Sáenz-Badillos 1996. P.170-171"/>|name="Sáenz-BadillosRH"|group="note"}} Noong panahong iyon, ginagamit na ang[[Wikang Arameo|Arameo]] at, sa mas maliit na lawak, [[Wikang Griyego|Griyego]] bilang wikang internasyonal, lalo na sa mga matataas at imigrante.<ref>"If you couldn't speak Greek by say the time of early Christianity you couldn't get a job. You wouldn't get a good job. a professional job. You had to know Greek in addition to your own language. And so you were getting to a point where Jews...the Jewish community in say Egypt and large cities like Alexandria didn't know Hebrew anymore they only knew Greek. And so you need a Greek version in the synagogue." – Josheph Blankinsopp, Professor of Biblical Studies University of Notre Dame in A&E's ''Who Wrote the Bible''</ref> Nabuhay ang Ebreo sa [[panahong medyebal]] bilang wika ng [[Jewish liturgy|liturhikang Hudyo]], [[Rabbinic literature|panitikang rabiniko]], intra-Jewish commerce and panulaan. Sa pagsulong ng [[Zionism]]o sa ika-19 na siglo, [[Revival of the Hebrew language|nabuhay ito muli]] bilang pangunahing wika ng [[Yishuv]], at sa kalaunan ang Estado ng [[Israel]]. Ayon sa ''[[Ethnologue]]'', noong 1998, ang Ebreo ay ang wika ng limang milyong katao sa buong mundo.<ref name="eth" /> Pagkatapos ng Israel, ang [[Estados Unidos]] ay may ikalawang pinakamalaking populasyon na nagsasalita ng Ebreo, ng mga 220,000 matatas na nagsasalita,<ref name="2009 survey">{{Citation|url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|url-status=dead|archive-date=25 December 2007|title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009|work=The 2012 Statistical Abstract|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=27 December 2011}}</ref> karamihan mula sa Israel. ==Tingnan din== *[[Akademya ng Wikang Hebreo|Akademya ng Wikang Ebreo]] == Talasanggunian == <references /> == Mga kawing panlabas == *[http://www.akhlah.com/ Learn Hebrew with Akhlah!], mula sa Jewish Children’s Learning Network *[http://dictionary.no-ip.com/avangard/ Avangard Online Speech Dictionary] *[http://www.behrmanhouse.com/ua/ Behrman House Online Ulpan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060625193222/http://www.behrmanhouse.com/ua/ |date=2006-06-25 }} *[http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm Balarilang Ebreo ni Gesenius] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060219034425/http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm |date=2006-02-19 }} *[http://milon.morfix.co.il/ ''Online'' na diksyonaryong Inggles-Ebreo/Ebreo-Inggles ng Morfix] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041216005651/http://milon.morfix.co.il/ |date=2004-12-16 }} *[http://www.zigzagworld.com/hebrewforme/ Hebrew for ME] *[http://www.waronline.org/en/IDF/intro/hebrew.htm About the Hebrew language], Ebreo sa Israel Defense Forces *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/WebPage/related_links.html Mga lingk mula sa FoundationStone] *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/OnlineHebrewTutorial/OnlineResources.html Online resources], mula sa FoundationStone *[http://www.hebrewtoday.com/ Hebrew Today], balita mula sa Israel sa simpleng Ebreo *[http://www.adath-shalom.ca/israeli_hebrew_tene.htm Israeli Hebrew], David Tene tungkol sa Ebreong Israeli *[http://www.milon.co.il/ My Hebrew Picture Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090306064920/http://www.milon.co.il/ |date=2009-03-06 }} *[http://www.ivrit.org/ National Center for the Hebrew Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060703150438/http://www.ivrit.org/ |date=2006-07-03 }} (Estados Unidos) *[http://www.mechon-mamre.org/ Mechon Mamre], ang Tora at Tanakh sa Ebreo at Inggles *[http://www.kirjasilta.net/ha-berit/ Ang Bagong Tipan sa Ebreo] * Nikud: [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 Una] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060427062052/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 |date=2006-04-27 }} at [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 pangalawang] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929133546/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 |date=2007-09-29 }} bahagi *[http://www.laits.utexas.edu/hebrew/ Ebreo sa Pamantasan ng Texas sa Austin] *[http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp Speak Hebrew with Moshe and Leah] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060627211622/http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp |date=2006-06-27 }} *[http://www.learnhebrew.org.il/ Passing Phrase], ni Eli Birnbaum *{{cite book|author=[[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]]|title=Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|publisher=Palgrave Macmillan|location=UK|year=2003|isbn=9781403917232|url=https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232}} / ISBN 9781403938695 ([[w:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Israeli]]) {{usbong|Wika}} [[Kategorya:Wikang Ebreo| ]] [[Kategorya:Mga wikang Hudyo]] b4eas0aey1uae76j6s2pqvlm0tu3k6l 1958507 1958506 2022-07-25T04:23:18Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki <!--clarify the nature of the modern language as separate from Hebrew proper and only about 100 years old--> {{Infobox language | name = Hebreo | nativename = {{Hebrew|עברית}}'', {{transl|he|Ivrit}}'' | pronunciation = Moderno: {{IPA|[ivˈʁit]}} – Sinauna: {{IPA|[ʕib'rit]}}{{refn|[[Sephardi Hebrew|Sephardi]] {{IPA|[ʕivˈɾit]}}; Iraqi {{IPA|[ʕibˈriːθ]}}; [[Yemenite Hebrew|Yemenite]] {{IPA|[ʕivˈriːθ]}}; [[Ashkenazi Hebrew language|Ashkenazi]] realization {{IPA|[iv'ʀis]}} or {{IPA|[iv'ris]}} strict pronunciation {{IPA|[ʔiv'ris]}} or {{IPA|[ʔiv'ʀis]}}; [[Modern Hebrew|Standard Israeli]] [ivˈʁit]}} | states = [[Israel]] | region =Estado ng Israel | ethnicity = [[Hebreo]]; [[Hudyo]] at [[Samaritano]] | speakers = | extinct = Nalipol ang [[Ebreong Misnaiko]] bilang wikang sinasalita sa huling bahagi ng ika-5 siglo PK, nabuhay bilang [[wikang liturhikal]] kabilang ng [[Ebreong Biblikal]] para sa [[Hudaismo]]<ref name="ASB"/><ref>H. S. Nyberg 1952. ''Hebreisk Grammatik''. s. 2. Reprinted in Sweden by Universitetstryckeriet, Uppsala 2006.</ref> | revived = Muling isinilang sa huling bahagi ng ika-19 na siglo PK. {{sigfig|9|1}} milyong nagsasalita ng [[Modernong Ebreo]], kung saan 5 milyon ang katutubong nagsasalita (2017)<ref name="eth">{{Cite web | url=https://www.ethnologue.com/language/heb | title=Hebrew |website=Ethnologue}}</ref> | ref = e19 | familycolor = Apro-Asyatiko | fam2 = [[Mga wikang Semitiko|Semitiko]] | fam3 = [[Central Semitic languages|Gitnang Semitiko]] | fam4 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang-kanlurang Semitiko]] | fam5 = [[Canaanite languages|Kanaanita]] | ancestor = [[Ebreong Biblikal]] | ancestor2 = [[Ebreong Misnaiko]] | ancestor3 = [[Ebreong Medyebal]] | stand1 = [[Modernong Ebreo]] | script = [[Alpabetong Ebreo]]<br />[[Ebreong Braille]]<br />[[Alpabetong Paleo-Ebreo]] ([[Arkaikong Ebreong Biblikal]])<br />[[Sulating Imperyal Arameo]] ([[Huling Ebreong Biblikal]]) | nation = {{ISR}} (bilang [[Modernong Ebreo]]) | agency = [[Akademya ng Wikang Ebreo]]<br />{{lang|he|האקדמיה ללשון העברית}} ({{transl|he|''HaAkademia LaLashon HaʿIvrit''}}) | iso1 = he | iso2 = heb | iso2b = | iso2t = | iso3 = | iso3comment = | lc1 = heb | ld1 = [[Modernong Ebreo]] | lc2 = hbo | ld2 = [[Ebreong Biblikal]] (liturhikal) | lc3 = smp | ld3 = [[Ebreong Samaritano]] (liturhikal) | lc4 = obm | ld4 = [[Wikang Moabita|Moabita]] (lipol) | lc5 = xdm | ld5 = [[Wikang Edomita|Edomita]] (lipol) | iso6 = | lingua = 12-AAB-a | image = Temple Scroll.png | imagesize = 250px | imagecaption = Bahagi ng [[Balumbon ng Templo]], isa sa mga pinakahabang [[Mga balumbon ng Dagat na Patay|balumbon ng Dagat na Patay]] na natuklas sa [[Qumran]] | imageheader = | map = | mapcaption = | map2 = | mapcaption2 = | notice = IPA | sign = [[Wikang pasenyas ng Ebreo]] (pasalitang Ebreo na may kasamang senyas)<ref>{{cite book|first=Irit|last=Meir|first2=Wendy|last2=Sandler|year=2013|title=A Language in Space: The Story of Israeli Sign Language}}</ref> | glotto = hebr1246 | glottoname = }} {{Contains Hebrew text}} Ang '''Ebreo''' (Ebreo: עברית, ''’Ivrit'' {{IPA-he|ivˈʁit}} o {{IPA-he|ʕivˈɾit||Ivrit1.ogg}}) ay isang [[wika]] [[Northwest Semitic languages|Hilangang-kanlurang Semitikong]] na katutubo sa [[Israel]] na muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE at naging opisyal na wika ng Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Noong 2013, higit sa siyam na milyong katao ang nagsalita ng [[Modern Hebrew|Modernong Ebreo]].<ref name="Behadrey-Haredim">{{cite web|first1=Nachman|last1=Gur|first2=Behadrey|last2=Haredim|title='Kometz Aleph&nbsp;– Au': How many Hebrew speakers are there in the world?|url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|accessdate=2 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|archive-date=4 November 2013|url-status=dead}}</ref> Sa kasaysayan, itinuring ito bilang wika ng mga [[Sinaunang Israelita]] at ang kanilang ninuno, ngunit hindi ito tinutukoy gamit ang pangalang "Hebreo" sa [[Tanakh]] mismo.{{refn|In the [[Tanakh]] (Jewish Bible), the language was referred to as ''Yehudit'' "the language of Judah" or ''səpaṯ Kəna'an'' "the language of Canaan".<ref name=ASB>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EZCgpaTgLm0C&pg=PA1|title=A History of the Hebrew Language|first=Angel|last=Sáenz-Badillos|translator-first=John|translator-last=Elwolde|publisher=Cambridge University Press|year=1993|orig-year=1988|isbn=9780521556347}}</ref> Ang mga kalaunang manunulat na Helenistikong sina [[Josephus]] at may akda ng [[Ebanghelyo ni Juan]] ay gumamit ng katagang ''Hebraisti'' upang tukuyin ang parehong wikang Hebreo at [[Wikang Aramaiko]].<ref name=ASB/>|group="note"}}Ang pinakamaagang rekord ng [[Alpabetong Paleo-Hebreo]] ay lumitaw noong ca. 1000 BCE.<ref>{{cite web|url=http://www.physorg.com/news182101034.html|title=Most ancient Hebrew biblical inscription deciphered|publisher=Physorg.com|date=7 January 2010|accessdate=25 April 2013}}</ref> Nabibilang ang Hebreo sa [[Wikang Kanlurang Semitikong]] sangay ng mga wikang [[Afroasiatic languages|Apro-asyatikong]]. Ang wikang Hebreo ay tumigil sa pagiging sinasalitang wika sa pagitan ng 200 CE at 400 CE at muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE sa pagtatag ng [[Zionismo]]. Ito ay naging opisyal na wika ng [[Palestina]]ng pinangasiwaan ng mga [[British]] noong 1921 kasama ng Ingles at Arabe. Ito ay naging opisyal na wika '''Estado ng [[Israel]]''' noong 1948 sa pagkakatatag nito. Ang Hebreo ay ang natatanging wikang [[Wikang Cananeo]] na sinasalita pa rin, at ang tanging tunay na matagumpay na halimbawa ng muling ibinuhay na [[Dead language|wikang patay]].<ref>{{cite book|last1=Grenoble|first1=Leonore A.|last2=Whaley|first2=Lindsay J.|title=Saving Languages: An Introduction to Language Revitalization|date=2005|publisher=Cambridge University Press|location=United Kingdom|isbn=978-0521016520|page=63|url=https://books.google.com/books?id=Vavj5-hdDgQC&pg=PA63|quote=Hebrew is cited by Paulston et al. (1993:276) as 'the only true example of language revival.'|accessdate=28 March 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Fesperman|first1=Dan|title=Once 'dead' language brings Israel to life Hebrew: After 1,700 years, a revived language becomes a common thread knitting together a nation of immigrants with little in common except religion|url=http://articles.baltimoresun.com/1998-04-26/news/1998116050_1_read-hebrew-hebrew-and-arabic-german|accessdate=28 March 2017|work=The Baltimore Sun|agency=Sun Foreign Staff|date=26 April 1998}}</ref> Tumigil ang paggamit ng Ebreo bilang pang-araw-araw ng sinasalitang wika sa pagitan ng 200 at 400 PK, na nagsimulang humina mula ng bunga ng [[himagsikang Bar Kokhba]].<ref name="ASB" /><ref name="OxfordDictionaryChristianChurch" />{{refn|Sáenz-Badillos, Ángel and John Elwolde: "There is general agreement that two main periods of RH (Rabbinical Hebrew) can be distinguished. The first, which lasted until the close of the Tannaitic era (around 200 CE), is characterized by RH as a spoken language gradually developing into a literary medium in which the Mishnah, Tosefta, ''baraitot'' and Tannaitic ''midrashim'' would be composed. The second stage begins with the ''[[Amoraim]]'' and sees RH being replaced by Aramaic as the spoken vernacular, surviving only as a literary language. Then it continued to be used in later rabbinic writings until the tenth century in, for example, the Hebrew portions of the two Talmuds and in midrashic and haggadic literature."<ref name="Sáenz-Badillos 1996. P.170-171"/>|name="Sáenz-BadillosRH"|group="note"}} Noong panahong iyon, ginagamit na ang[[Wikang Arameo|Arameo]] at, sa mas maliit na lawak, [[Wikang Griyego|Griyego]] bilang wikang internasyonal, lalo na sa mga matataas at imigrante.<ref>"If you couldn't speak Greek by say the time of early Christianity you couldn't get a job. You wouldn't get a good job. a professional job. You had to know Greek in addition to your own language. And so you were getting to a point where Jews...the Jewish community in say Egypt and large cities like Alexandria didn't know Hebrew anymore they only knew Greek. And so you need a Greek version in the synagogue." – Josheph Blankinsopp, Professor of Biblical Studies University of Notre Dame in A&E's ''Who Wrote the Bible''</ref> Nabuhay ang Ebreo sa [[panahong medyebal]] bilang wika ng [[Jewish liturgy|liturhikang Hudyo]], [[Rabbinic literature|panitikang rabiniko]], intra-Jewish commerce and panulaan. Sa pagsulong ng [[Zionism]]o sa ika-19 na siglo, [[Revival of the Hebrew language|nabuhay ito muli]] bilang pangunahing wika ng [[Yishuv]], at sa kalaunan ang Estado ng [[Israel]]. Ayon sa ''[[Ethnologue]]'', noong 1998, ang Ebreo ay ang wika ng limang milyong katao sa buong mundo.<ref name="eth" /> Pagkatapos ng Israel, ang [[Estados Unidos]] ay may ikalawang pinakamalaking populasyon na nagsasalita ng Ebreo, ng mga 220,000 matatas na nagsasalita,<ref name="2009 survey">{{Citation|url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|url-status=dead|archive-date=25 December 2007|title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009|work=The 2012 Statistical Abstract|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=27 December 2011}}</ref> karamihan mula sa Israel. ==Tingnan din== *[[Akademya ng Wikang Hebreo|Akademya ng Wikang Ebreo]] == Talasanggunian == <references /> == Mga kawing panlabas == *[http://www.akhlah.com/ Learn Hebrew with Akhlah!], mula sa Jewish Children’s Learning Network *[http://dictionary.no-ip.com/avangard/ Avangard Online Speech Dictionary] *[http://www.behrmanhouse.com/ua/ Behrman House Online Ulpan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060625193222/http://www.behrmanhouse.com/ua/ |date=2006-06-25 }} *[http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm Balarilang Ebreo ni Gesenius] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060219034425/http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm |date=2006-02-19 }} *[http://milon.morfix.co.il/ ''Online'' na diksyonaryong Inggles-Ebreo/Ebreo-Inggles ng Morfix] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041216005651/http://milon.morfix.co.il/ |date=2004-12-16 }} *[http://www.zigzagworld.com/hebrewforme/ Hebrew for ME] *[http://www.waronline.org/en/IDF/intro/hebrew.htm About the Hebrew language], Ebreo sa Israel Defense Forces *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/WebPage/related_links.html Mga lingk mula sa FoundationStone] *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/OnlineHebrewTutorial/OnlineResources.html Online resources], mula sa FoundationStone *[http://www.hebrewtoday.com/ Hebrew Today], balita mula sa Israel sa simpleng Ebreo *[http://www.adath-shalom.ca/israeli_hebrew_tene.htm Israeli Hebrew], David Tene tungkol sa Ebreong Israeli *[http://www.milon.co.il/ My Hebrew Picture Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090306064920/http://www.milon.co.il/ |date=2009-03-06 }} *[http://www.ivrit.org/ National Center for the Hebrew Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060703150438/http://www.ivrit.org/ |date=2006-07-03 }} (Estados Unidos) *[http://www.mechon-mamre.org/ Mechon Mamre], ang Tora at Tanakh sa Ebreo at Inggles *[http://www.kirjasilta.net/ha-berit/ Ang Bagong Tipan sa Ebreo] * Nikud: [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 Una] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060427062052/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 |date=2006-04-27 }} at [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 pangalawang] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929133546/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 |date=2007-09-29 }} bahagi *[http://www.laits.utexas.edu/hebrew/ Ebreo sa Pamantasan ng Texas sa Austin] *[http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp Speak Hebrew with Moshe and Leah] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060627211622/http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp |date=2006-06-27 }} *[http://www.learnhebrew.org.il/ Passing Phrase], ni Eli Birnbaum *{{cite book|author=[[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]]|title=Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|publisher=Palgrave Macmillan|location=UK|year=2003|isbn=9781403917232|url=https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232}} / ISBN 9781403938695 ([[w:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Israeli]]) {{usbong|Wika}} [[Kategorya:Wikang Ebreo| ]] [[Kategorya:Mga wikang Hudyo]] 46kbx6mgyta9bdas72z3rn00x69vg7b 1958508 1958507 2022-07-25T04:24:05Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki <!--clarify the nature of the modern language as separate from Hebrew proper and only about 100 years old--> {{Infobox language | name = Hebreo | nativename = {{Hebrew|עברית}}'', {{transl|he|Ivrit}}'' | pronunciation = Moderno: {{IPA|[ivˈʁit]}} – Sinauna: {{IPA|[ʕib'rit]}}{{refn|[[Sephardi Hebrew|Sephardi]] {{IPA|[ʕivˈɾit]}}; Iraqi {{IPA|[ʕibˈriːθ]}}; [[Yemenite Hebrew|Yemenite]] {{IPA|[ʕivˈriːθ]}}; [[Ashkenazi Hebrew language|Ashkenazi]] realization {{IPA|[iv'ʀis]}} or {{IPA|[iv'ris]}} strict pronunciation {{IPA|[ʔiv'ris]}} or {{IPA|[ʔiv'ʀis]}}; [[Modern Hebrew|Standard Israeli]] [ivˈʁit]}} | states = [[Israel]] | region =Estado ng Israel | ethnicity = [[Hebreo]]; [[Hudyo]] at [[Samaritano]] | speakers = | extinct = Nalipol ang [[Ebreong Misnaiko]] bilang wikang sinasalita sa huling bahagi ng ika-5 siglo PK, nabuhay bilang [[wikang liturhikal]] kabilang ng [[Ebreong Biblikal]] para sa [[Hudaismo]]<ref name="ASB"/><ref>H. S. Nyberg 1952. ''Hebreisk Grammatik''. s. 2. Reprinted in Sweden by Universitetstryckeriet, Uppsala 2006.</ref> | revived = Muling isinilang sa huling bahagi ng ika-19 na siglo PK. {{sigfig|9|1}} milyong nagsasalita ng [[Modernong Ebreo]], kung saan 5 milyon ang katutubong nagsasalita (2017)<ref name="eth">{{Cite web | url=https://www.ethnologue.com/language/heb | title=Hebrew |website=Ethnologue}}</ref> | ref = e19 | familycolor = Apro-Asyatiko | fam2 = [[Mga wikang Semitiko|Semitiko]] | fam3 = [[Central Semitic languages|Gitnang Semitiko]] | fam4 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang-kanlurang Semitiko]] | fam5 = [[Canaanite languages|Kanaanita]] | ancestor = [[Ebreong Biblikal]] | ancestor2 = [[Ebreong Misnaiko]] | ancestor3 = [[Ebreong Medyebal]] | stand1 = [[Modernong Ebreo]] | script = [[Alpabetong Ebreo]]<br />[[Ebreong Braille]]<br />[[Alpabetong Paleo-Ebreo]] ([[Arkaikong Ebreong Biblikal]])<br />[[Sulating Imperyal Arameo]] ([[Huling Ebreong Biblikal]]) | nation = {{ISR}} (bilang [[Modernong Ebreo]]) | agency = [[Akademya ng Wikang Ebreo]]<br />{{lang|he|האקדמיה ללשון העברית}} ({{transl|he|''HaAkademia LaLashon HaʿIvrit''}}) | iso1 = he | iso2 = heb | iso2b = | iso2t = | iso3 = | iso3comment = | lc1 = heb | ld1 = [[Modernong Ebreo]] | lc2 = hbo | ld2 = [[Ebreong Biblikal]] (liturhikal) | lc3 = smp | ld3 = [[Ebreong Samaritano]] (liturhikal) | lc4 = obm | ld4 = [[Wikang Moabita|Moabita]] (lipol) | lc5 = xdm | ld5 = [[Wikang Edomita|Edomita]] (lipol) | iso6 = | lingua = 12-AAB-a | image = Temple Scroll.png | imagesize = 250px | imagecaption = Bahagi ng [[Balumbon ng Templo]], isa sa mga pinakahabang [[Mga balumbon ng Dagat na Patay|balumbon ng Dagat na Patay]] na natuklas sa [[Qumran]] | imageheader = | map = | mapcaption = | map2 = | mapcaption2 = | notice = IPA | sign = [[Wikang pasenyas ng Ebreo]] (pasalitang Ebreo na may kasamang senyas)<ref>{{cite book|first=Irit|last=Meir|first2=Wendy|last2=Sandler|year=2013|title=A Language in Space: The Story of Israeli Sign Language}}</ref> | glotto = hebr1246 | glottoname = }} {{Contains Hebrew text}} Ang '''Hebreo''' o '''Ebreo''' (Hebreo: עברית, ''’Ivrit'' {{IPA-he|ivˈʁit}} o {{IPA-he|ʕivˈɾit||Ivrit1.ogg}}) ay isang [[wika]] [[Northwest Semitic languages|Hilangang-kanlurang Semitikong]] na katutubo sa [[Israel]] na muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE at naging opisyal na wika ng Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Noong 2013, higit sa siyam na milyong katao ang nagsalita ng [[Modern Hebrew|Modernong Ebreo]].<ref name="Behadrey-Haredim">{{cite web|first1=Nachman|last1=Gur|first2=Behadrey|last2=Haredim|title='Kometz Aleph&nbsp;– Au': How many Hebrew speakers are there in the world?|url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|accessdate=2 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|archive-date=4 November 2013|url-status=dead}}</ref> Sa kasaysayan, itinuring ito bilang wika ng mga [[Sinaunang Israelita]] at ang kanilang ninuno, ngunit hindi ito tinutukoy gamit ang pangalang "Hebreo" sa [[Tanakh]] mismo.{{refn|In the [[Tanakh]] (Jewish Bible), the language was referred to as ''Yehudit'' "the language of Judah" or ''səpaṯ Kəna'an'' "the language of Canaan".<ref name=ASB>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EZCgpaTgLm0C&pg=PA1|title=A History of the Hebrew Language|first=Angel|last=Sáenz-Badillos|translator-first=John|translator-last=Elwolde|publisher=Cambridge University Press|year=1993|orig-year=1988|isbn=9780521556347}}</ref> Ang mga kalaunang manunulat na Helenistikong sina [[Josephus]] at may akda ng [[Ebanghelyo ni Juan]] ay gumamit ng katagang ''Hebraisti'' upang tukuyin ang parehong wikang Hebreo at [[Wikang Aramaiko]].<ref name=ASB/>|group="note"}}Ang pinakamaagang rekord ng [[Alpabetong Paleo-Hebreo]] ay lumitaw noong ca. 1000 BCE.<ref>{{cite web|url=http://www.physorg.com/news182101034.html|title=Most ancient Hebrew biblical inscription deciphered|publisher=Physorg.com|date=7 January 2010|accessdate=25 April 2013}}</ref> Nabibilang ang Hebreo sa [[Wikang Kanlurang Semitikong]] sangay ng mga wikang [[Afroasiatic languages|Apro-asyatikong]]. Ang wikang Hebreo ay tumigil sa pagiging sinasalitang wika sa pagitan ng 200 CE at 400 CE at muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE sa pagtatag ng [[Zionismo]]. Ito ay naging opisyal na wika ng [[Palestina]]ng pinangasiwaan ng mga [[British]] noong 1921 kasama ng Ingles at Arabe. Ito ay naging opisyal na wika '''Estado ng [[Israel]]''' noong 1948 sa pagkakatatag nito. Ang Hebreo ay ang natatanging wikang [[Wikang Cananeo]] na sinasalita pa rin, at ang tanging tunay na matagumpay na halimbawa ng muling ibinuhay na [[Dead language|wikang patay]].<ref>{{cite book|last1=Grenoble|first1=Leonore A.|last2=Whaley|first2=Lindsay J.|title=Saving Languages: An Introduction to Language Revitalization|date=2005|publisher=Cambridge University Press|location=United Kingdom|isbn=978-0521016520|page=63|url=https://books.google.com/books?id=Vavj5-hdDgQC&pg=PA63|quote=Hebrew is cited by Paulston et al. (1993:276) as 'the only true example of language revival.'|accessdate=28 March 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Fesperman|first1=Dan|title=Once 'dead' language brings Israel to life Hebrew: After 1,700 years, a revived language becomes a common thread knitting together a nation of immigrants with little in common except religion|url=http://articles.baltimoresun.com/1998-04-26/news/1998116050_1_read-hebrew-hebrew-and-arabic-german|accessdate=28 March 2017|work=The Baltimore Sun|agency=Sun Foreign Staff|date=26 April 1998}}</ref> Tumigil ang paggamit ng Ebreo bilang pang-araw-araw ng sinasalitang wika sa pagitan ng 200 at 400 PK, na nagsimulang humina mula ng bunga ng [[himagsikang Bar Kokhba]].<ref name="ASB" /><ref name="OxfordDictionaryChristianChurch" />{{refn|Sáenz-Badillos, Ángel and John Elwolde: "There is general agreement that two main periods of RH (Rabbinical Hebrew) can be distinguished. The first, which lasted until the close of the Tannaitic era (around 200 CE), is characterized by RH as a spoken language gradually developing into a literary medium in which the Mishnah, Tosefta, ''baraitot'' and Tannaitic ''midrashim'' would be composed. The second stage begins with the ''[[Amoraim]]'' and sees RH being replaced by Aramaic as the spoken vernacular, surviving only as a literary language. Then it continued to be used in later rabbinic writings until the tenth century in, for example, the Hebrew portions of the two Talmuds and in midrashic and haggadic literature."<ref name="Sáenz-Badillos 1996. P.170-171"/>|name="Sáenz-BadillosRH"|group="note"}} Noong panahong iyon, ginagamit na ang[[Wikang Arameo|Arameo]] at, sa mas maliit na lawak, [[Wikang Griyego|Griyego]] bilang wikang internasyonal, lalo na sa mga matataas at imigrante.<ref>"If you couldn't speak Greek by say the time of early Christianity you couldn't get a job. You wouldn't get a good job. a professional job. You had to know Greek in addition to your own language. And so you were getting to a point where Jews...the Jewish community in say Egypt and large cities like Alexandria didn't know Hebrew anymore they only knew Greek. And so you need a Greek version in the synagogue." – Josheph Blankinsopp, Professor of Biblical Studies University of Notre Dame in A&E's ''Who Wrote the Bible''</ref> Nabuhay ang Ebreo sa [[panahong medyebal]] bilang wika ng [[Jewish liturgy|liturhikang Hudyo]], [[Rabbinic literature|panitikang rabiniko]], intra-Jewish commerce and panulaan. Sa pagsulong ng [[Zionism]]o sa ika-19 na siglo, [[Revival of the Hebrew language|nabuhay ito muli]] bilang pangunahing wika ng [[Yishuv]], at sa kalaunan ang Estado ng [[Israel]]. Ayon sa ''[[Ethnologue]]'', noong 1998, ang Ebreo ay ang wika ng limang milyong katao sa buong mundo.<ref name="eth" /> Pagkatapos ng Israel, ang [[Estados Unidos]] ay may ikalawang pinakamalaking populasyon na nagsasalita ng Ebreo, ng mga 220,000 matatas na nagsasalita,<ref name="2009 survey">{{Citation|url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|url-status=dead|archive-date=25 December 2007|title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009|work=The 2012 Statistical Abstract|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=27 December 2011}}</ref> karamihan mula sa Israel. ==Tingnan din== *[[Akademya ng Wikang Hebreo|Akademya ng Wikang Ebreo]] == Talasanggunian == <references /> == Mga kawing panlabas == *[http://www.akhlah.com/ Learn Hebrew with Akhlah!], mula sa Jewish Children’s Learning Network *[http://dictionary.no-ip.com/avangard/ Avangard Online Speech Dictionary] *[http://www.behrmanhouse.com/ua/ Behrman House Online Ulpan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060625193222/http://www.behrmanhouse.com/ua/ |date=2006-06-25 }} *[http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm Balarilang Ebreo ni Gesenius] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060219034425/http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm |date=2006-02-19 }} *[http://milon.morfix.co.il/ ''Online'' na diksyonaryong Inggles-Ebreo/Ebreo-Inggles ng Morfix] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041216005651/http://milon.morfix.co.il/ |date=2004-12-16 }} *[http://www.zigzagworld.com/hebrewforme/ Hebrew for ME] *[http://www.waronline.org/en/IDF/intro/hebrew.htm About the Hebrew language], Ebreo sa Israel Defense Forces *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/WebPage/related_links.html Mga lingk mula sa FoundationStone] *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/OnlineHebrewTutorial/OnlineResources.html Online resources], mula sa FoundationStone *[http://www.hebrewtoday.com/ Hebrew Today], balita mula sa Israel sa simpleng Ebreo *[http://www.adath-shalom.ca/israeli_hebrew_tene.htm Israeli Hebrew], David Tene tungkol sa Ebreong Israeli *[http://www.milon.co.il/ My Hebrew Picture Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090306064920/http://www.milon.co.il/ |date=2009-03-06 }} *[http://www.ivrit.org/ National Center for the Hebrew Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060703150438/http://www.ivrit.org/ |date=2006-07-03 }} (Estados Unidos) *[http://www.mechon-mamre.org/ Mechon Mamre], ang Tora at Tanakh sa Ebreo at Inggles *[http://www.kirjasilta.net/ha-berit/ Ang Bagong Tipan sa Ebreo] * Nikud: [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 Una] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060427062052/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 |date=2006-04-27 }} at [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 pangalawang] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929133546/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 |date=2007-09-29 }} bahagi *[http://www.laits.utexas.edu/hebrew/ Ebreo sa Pamantasan ng Texas sa Austin] *[http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp Speak Hebrew with Moshe and Leah] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060627211622/http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp |date=2006-06-27 }} *[http://www.learnhebrew.org.il/ Passing Phrase], ni Eli Birnbaum *{{cite book|author=[[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]]|title=Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|publisher=Palgrave Macmillan|location=UK|year=2003|isbn=9781403917232|url=https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232}} / ISBN 9781403938695 ([[w:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Israeli]]) {{usbong|Wika}} [[Kategorya:Wikang Ebreo| ]] [[Kategorya:Mga wikang Hudyo]] iyta8i7fit24dutcd2jfhnbbpbawt19 1958509 1958508 2022-07-25T04:28:25Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki <!--clarify the nature of the modern language as separate from Hebrew proper and only about 100 years old--> {{Infobox language | name = Hebreo | nativename = {{Hebrew|עברית}}'', {{transl|he|Ivrit}}'' | pronunciation = Moderno: {{IPA|[ivˈʁit]}} – Sinauna: {{IPA|[ʕib'rit]}}{{refn|[[Sephardi Hebrew|Sephardi]] {{IPA|[ʕivˈɾit]}}; Iraqi {{IPA|[ʕibˈriːθ]}}; [[Yemenite Hebrew|Yemenite]] {{IPA|[ʕivˈriːθ]}}; [[Ashkenazi Hebrew language|Ashkenazi]] realization {{IPA|[iv'ʀis]}} or {{IPA|[iv'ris]}} strict pronunciation {{IPA|[ʔiv'ris]}} or {{IPA|[ʔiv'ʀis]}}; [[Modern Hebrew|Standard Israeli]] [ivˈʁit]}} | states = [[Israel]] | region =Estado ng Israel | ethnicity = [[Hebreo]]; [[Hudyo]] at [[Samaritano]] | speakers = | extinct = Nalipol ang [[Ebreong Misnaiko]] bilang wikang sinasalita sa huling bahagi ng ika-5 siglo PK, nabuhay bilang [[wikang liturhikal]] kabilang ng [[Ebreong Biblikal]] para sa [[Hudaismo]]<ref name="ASB"/><ref>H. S. Nyberg 1952. ''Hebreisk Grammatik''. s. 2. Reprinted in Sweden by Universitetstryckeriet, Uppsala 2006.</ref> | revived = Muling isinilang sa huling bahagi ng ika-19 na siglo PK. {{sigfig|9|1}} milyong nagsasalita ng [[Modernong Ebreo]], kung saan 5 milyon ang katutubong nagsasalita (2017)<ref name="eth">{{Cite web | url=https://www.ethnologue.com/language/heb | title=Hebrew |website=Ethnologue}}</ref> | ref = e19 | familycolor = Apro-Asyatiko | fam2 = [[Mga wikang Semitiko|Semitiko]] | fam3 = [[Central Semitic languages|Gitnang Semitiko]] | fam4 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang-kanlurang Semitiko]] | fam5 = [[Canaanite languages|Kanaanita]] | ancestor = [[Ebreong Biblikal]] | ancestor2 = [[Ebreong Misnaiko]] | ancestor3 = [[Ebreong Medyebal]] | stand1 = [[Modernong Ebreo]] | script = [[Alpabetong Ebreo]]<br />[[Ebreong Braille]]<br />[[Alpabetong Paleo-Ebreo]] ([[Arkaikong Ebreong Biblikal]])<br />[[Sulating Imperyal Arameo]] ([[Huling Ebreong Biblikal]]) | nation = {{ISR}} (bilang [[Modernong Ebreo]]) | agency = [[Akademya ng Wikang Ebreo]]<br />{{lang|he|האקדמיה ללשון העברית}} ({{transl|he|''HaAkademia LaLashon HaʿIvrit''}}) | iso1 = he | iso2 = heb | iso2b = | iso2t = | iso3 = | iso3comment = | lc1 = heb | ld1 = [[Modernong Ebreo]] | lc2 = hbo | ld2 = [[Ebreong Biblikal]] (liturhikal) | lc3 = smp | ld3 = [[Ebreong Samaritano]] (liturhikal) | lc4 = obm | ld4 = [[Wikang Moabita|Moabita]] (lipol) | lc5 = xdm | ld5 = [[Wikang Edomita|Edomita]] (lipol) | iso6 = | lingua = 12-AAB-a | image = Temple Scroll.png | imagesize = 250px | imagecaption = Bahagi ng [[Balumbon ng Templo]], isa sa mga pinakahabang [[Mga balumbon ng Dagat na Patay|balumbon ng Dagat na Patay]] na natuklas sa [[Qumran]] | imageheader = | map = | mapcaption = | map2 = | mapcaption2 = | notice = IPA | sign = [[Wikang pasenyas ng Ebreo]] (pasalitang Ebreo na may kasamang senyas)<ref>{{cite book|first=Irit|last=Meir|first2=Wendy|last2=Sandler|year=2013|title=A Language in Space: The Story of Israeli Sign Language}}</ref> | glotto = hebr1246 | glottoname = }} {{Contains Hebrew text}} Ang '''Hebreo''' o '''Ebreo''' (Hebreo: עברית, ''’Ivrit'' {{IPA-he|ivˈʁit}} o {{IPA-he|ʕivˈɾit||Ivrit1.ogg}}) ay isang [[wika]] [[Northwest Semitic languages|Hilangang-kanlurang Semitikong]] na katutubo sa [[Israel]] na muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE at naging opisyal na wika ng Estado ng [[Israel]] noong 1948 sa pagkakatatag nito. Noong 2013, higit sa siyam na milyong katao ang nagsalita ng [[Modern Hebrew|Modernong Ebreo]].<ref name="Behadrey-Haredim">{{cite web|first1=Nachman|last1=Gur|first2=Behadrey|last2=Haredim|title='Kometz Aleph&nbsp;– Au': How many Hebrew speakers are there in the world?|url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|accessdate=2 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405|archive-date=4 November 2013|url-status=dead}}</ref> Sa kasaysayan, itinuring ito bilang wika ng mga [[Sinaunang Israelita]] at ang kanilang ninuno, ngunit hindi ito tinutukoy gamit ang pangalang "Hebreo" sa [[Tanakh]] mismo.{{refn|In the [[Tanakh]] (Jewish Bible), the language was referred to as ''Yehudit'' "the language of Judah" or ''səpaṯ Kəna'an'' "the language of Canaan".<ref name=ASB>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EZCgpaTgLm0C&pg=PA1|title=A History of the Hebrew Language|first=Angel|last=Sáenz-Badillos|translator-first=John|translator-last=Elwolde|publisher=Cambridge University Press|year=1993|orig-year=1988|isbn=9780521556347}}</ref> Ang mga kalaunang manunulat na Helenistikong sina [[Josephus]] at may akda ng [[Ebanghelyo ni Juan]] ay gumamit ng katagang ''Hebraisti'' upang tukuyin ang parehong wikang Hebreo at [[Wikang Aramaiko]].<ref name=ASB/>|group="note"}}Ang pinakamaagang rekord ng [[Alpabetong Paleo-Hebreo]] ay lumitaw noong ca. 1000 BCE.<ref>{{cite web|url=http://www.physorg.com/news182101034.html|title=Most ancient Hebrew biblical inscription deciphered|publisher=Physorg.com|date=7 January 2010|accessdate=25 April 2013}}</ref> Nabibilang ang Hebreo sa [[Wikang Kanlurang Semitikong]] sangay ng mga wikang [[Afroasiatic languages|Apro-asyatikong]]. Ang wikang Hebreo ay tumigil sa pagiging sinasalitang wika sa pagitan ng 200 CE at 400 CE at muling binuhay noong ika-19 na [[siglo]] CE sa pagtatag ng [[Zionismo]]. Ito ay naging opisyal na wika ng [[Palestina]]ng pinangasiwaan ng mga [[British]] noong 1921 kasama ng Ingles at Arabe. Ito ay naging opisyal na wika '''Estado ng [[Israel]]''' noong 1948 sa pagkakatatag nito. Ang Hebreo ay ang natatanging wikang [[Wikang Cananeo]] na sinasalita pa rin, at ang tanging tunay na matagumpay na halimbawa ng muling ibinuhay na [[Dead language|wikang patay]].<ref>{{cite book|last1=Grenoble|first1=Leonore A.|last2=Whaley|first2=Lindsay J.|title=Saving Languages: An Introduction to Language Revitalization|date=2005|publisher=Cambridge University Press|location=United Kingdom|isbn=978-0521016520|page=63|url=https://books.google.com/books?id=Vavj5-hdDgQC&pg=PA63|quote=Hebrew is cited by Paulston et al. (1993:276) as 'the only true example of language revival.'|accessdate=28 March 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Fesperman|first1=Dan|title=Once 'dead' language brings Israel to life Hebrew: After 1,700 years, a revived language becomes a common thread knitting together a nation of immigrants with little in common except religion|url=http://articles.baltimoresun.com/1998-04-26/news/1998116050_1_read-hebrew-hebrew-and-arabic-german|accessdate=28 March 2017|work=The Baltimore Sun|agency=Sun Foreign Staff|date=26 April 1998}}</ref> Tumigil ang paggamit ng Ebreo bilang pang-araw-araw ng sinasalitang wika sa pagitan ng 200 at 400 PK, na nagsimulang humina mula ng bunga ng [[himagsikang Bar Kokhba]].<ref name="ASB" /><ref name="OxfordDictionaryChristianChurch" />{{refn|Sáenz-Badillos, Ángel and John Elwolde: "There is general agreement that two main periods of RH (Rabbinical Hebrew) can be distinguished. The first, which lasted until the close of the Tannaitic era (around 200 CE), is characterized by RH as a spoken language gradually developing into a literary medium in which the Mishnah, Tosefta, ''baraitot'' and Tannaitic ''midrashim'' would be composed. The second stage begins with the ''[[Amoraim]]'' and sees RH being replaced by Aramaic as the spoken vernacular, surviving only as a literary language. Then it continued to be used in later rabbinic writings until the tenth century in, for example, the Hebrew portions of the two Talmuds and in midrashic and haggadic literature."<ref name="Sáenz-Badillos 1996. P.170-171"/>|name="Sáenz-BadillosRH"|group="note"}} Noong panahong iyon, ginagamit na ang[[Wikang Arameo|Arameo]] at, sa mas maliit na lawak, [[Wikang Griyego|Griyego]] bilang wikang internasyonal, lalo na sa mga matataas at imigrante.<ref>"If you couldn't speak Greek by say the time of early Christianity you couldn't get a job. You wouldn't get a good job. a professional job. You had to know Greek in addition to your own language. And so you were getting to a point where Jews...the Jewish community in say Egypt and large cities like Alexandria didn't know Hebrew anymore they only knew Greek. And so you need a Greek version in the synagogue." – Josheph Blankinsopp, Professor of Biblical Studies University of Notre Dame in A&E's ''Who Wrote the Bible''</ref> Nabuhay ang Ebreo sa [[panahong medyebal]] bilang wika ng [[Jewish liturgy|liturhikang Hudyo]], [[Rabbinic literature|panitikang rabiniko]], intra-Jewish commerce and panulaan. Sa pagsulong ng [[Zionism]]o sa ika-19 na siglo, [[Revival of the Hebrew language|nabuhay ito muli]] bilang pangunahing wika ng [[Yishuv]], at sa kalaunan ang Estado ng [[Israel]]. Ayon sa ''[[Ethnologue]]'', noong 1998, ang Ebreo ay ang wika ng limang milyong katao sa buong mundo.<ref name="eth" /> Pagkatapos ng Israel, ang [[Estados Unidos]] ay may ikalawang pinakamalaking populasyon na nagsasalita ng Ebreo, ng mga 220,000 matatas na nagsasalita,<ref name="2009 survey">{{Citation|url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html|url-status=dead|archive-date=25 December 2007|title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009|work=The 2012 Statistical Abstract|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=27 December 2011}}</ref> karamihan mula sa Israel. ==Alpabetong Hebreo== Ang [[Alpabetong Hebreo]] ang [[sistemang panulat]] ng Wikang Hebreo at [[Wikang Yidis|Yidis]]. Nagtataglay ito ng 22 titik, at ang lima sa mga titik na ito ay may ibang anyo kapag nasasahulihang-dulo ng isang salita. Sinusulat ang Alpabetong Hebreo mula kanan pakaliwa. {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" style="text-align:center;" class="wikitable" dir="rtl" |- !'''[[Alef]]'''||'''[[Bet|Vet/Bet]]'''||'''[[Gimel]]'''||'''[[Dalet]]'''||'''[[Hey]]'''||'''[[Vav]]'''||'''[[Zayin]]'''||'''[[Het|<u>H</u>et]]'''||'''[[Tet]]'''||'''[[Yud]]'''||'''[[Kaf|Khaf/Kaf]]''' |- | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David, SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|א | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ב | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ג | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ד | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ה | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ו | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ז | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ח | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ט | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|י | style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|כ |- |style="font-size:300%; font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman" height=40 valign=top|ך |- !'''[[Lamed]]'''||'''[[Mem]]'''||'''[[Nun]]'''||'''[[Samekh]]'''||'''[[Ayin]]'''||'''[[Pey|Fey/Pey]]'''||'''[[Tsadi]]'''||'''[[Kuf]]'''||'''[[Resh]]'''||'''[[Shin|Shin/Sin]]'''||'''[[Tav]]''' |- | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ל | style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|מ | style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|נ | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ס | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ע | style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|פ | style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|צ | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ק | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ר | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ש | rowspan="2" align="center"; style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ת |- | style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ם | style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ן |style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ף |style="font-family:David,SBL Hebrew, Ezra SIL SR, Ezra SIL, Cardo, Chrysanthi Unicode, TITUS Cyberbit Basic, Arial Unicode MS, Narkisim, Times New Roman;font-size:300%" height=40 valign=top|ץ |} <small>'''Puna:''' Pakaliwa ang pagbasa nito.</small> ==Tingnan din== *[[Akademya ng Wikang Hebreo|Akademya ng Wikang Ebreo]] == Talasanggunian == <references /> == Mga kawing panlabas == *[http://www.akhlah.com/ Learn Hebrew with Akhlah!], mula sa Jewish Children’s Learning Network *[http://dictionary.no-ip.com/avangard/ Avangard Online Speech Dictionary] *[http://www.behrmanhouse.com/ua/ Behrman House Online Ulpan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060625193222/http://www.behrmanhouse.com/ua/ |date=2006-06-25 }} *[http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm Balarilang Ebreo ni Gesenius] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060219034425/http://www.adath-shalom.ca/gk_cont.htm |date=2006-02-19 }} *[http://milon.morfix.co.il/ ''Online'' na diksyonaryong Inggles-Ebreo/Ebreo-Inggles ng Morfix] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041216005651/http://milon.morfix.co.il/ |date=2004-12-16 }} *[http://www.zigzagworld.com/hebrewforme/ Hebrew for ME] *[http://www.waronline.org/en/IDF/intro/hebrew.htm About the Hebrew language], Ebreo sa Israel Defense Forces *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/WebPage/related_links.html Mga lingk mula sa FoundationStone] *[http://www.foundationstone.com.au/HtmlSupport/OnlineHebrewTutorial/OnlineResources.html Online resources], mula sa FoundationStone *[http://www.hebrewtoday.com/ Hebrew Today], balita mula sa Israel sa simpleng Ebreo *[http://www.adath-shalom.ca/israeli_hebrew_tene.htm Israeli Hebrew], David Tene tungkol sa Ebreong Israeli *[http://www.milon.co.il/ My Hebrew Picture Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090306064920/http://www.milon.co.il/ |date=2009-03-06 }} *[http://www.ivrit.org/ National Center for the Hebrew Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060703150438/http://www.ivrit.org/ |date=2006-07-03 }} (Estados Unidos) *[http://www.mechon-mamre.org/ Mechon Mamre], ang Tora at Tanakh sa Ebreo at Inggles *[http://www.kirjasilta.net/ha-berit/ Ang Bagong Tipan sa Ebreo] * Nikud: [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 Una] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060427062052/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1025 |date=2006-04-27 }} at [http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 pangalawang] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929133546/http://www.hebrewtoday.com/ntext.asp?psn=1026 |date=2007-09-29 }} bahagi *[http://www.laits.utexas.edu/hebrew/ Ebreo sa Pamantasan ng Texas sa Austin] *[http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp Speak Hebrew with Moshe and Leah] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060627211622/http://www.aish.com/literacy/judaism123/Speak_Hebrew_with_Moshe_and_Leah.asp |date=2006-06-27 }} *[http://www.learnhebrew.org.il/ Passing Phrase], ni Eli Birnbaum *{{cite book|author=[[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]]|title=Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|publisher=Palgrave Macmillan|location=UK|year=2003|isbn=9781403917232|url=https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232}} / ISBN 9781403938695 ([[w:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Israeli]]) {{usbong|Wika}} [[Kategorya:Wikang Ebreo| ]] [[Kategorya:Mga wikang Hudyo]] fulq5w7s66eecrhc1hrynezfqdmt3vl 0 8478 1958511 1953494 2022-07-25T04:33:09Z 180.194.47.214 May 2 anak na si Jennylyn Mercado. wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Jennylyn Mercado | image = Jennylyn Mercado 2021 (cropped).jpg | alt = | caption = | birth_name = Jennylyn Anne Pineda Mercado | birth_date = {{birth date and age|1987|05|15}} | birth_place = [[Las Piñas]], [[Metro Manila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = Pilipino | other_names = | known_for = | occupation = Aktres, mang-aawit | years_active = 2002–kasalukuyan | spouse = [[Dennis Trillo]] (2021-kasalukuyan) | children = 2 | website = }} Si '''Jennylyn Mercado-Trillo''' (ipinanganak 15 Mayo 1987) ay isang artista sa [[Pilipinas]]. Nakilala siya pagkatapos manalo sa unang ''season'' ng ''[[StarStruck]]'', isang ''[[reality television|reality show]]'' ng [[GMA|GMA Network]] na naghahanap ng mga bagong artista sa [[Pilipinas]]. ==Bago ang pagpasok sa show business== Nagtrabaho ang nanay ni Mercado sa [[Dubai]] at iniwan sa pag-iingat ng kanyang amain. Ngunit naging biktima siya ng [[pag-aabuso ng bata|pag-aabuso]] noong bata siya sapagkat palagi siyang binubugbog ng kanyang amain. Naiulat pa nga ang pang-aabuso na ito sa mga pahayagan sa [[Pilipinas]] noong 4 Mayo 1991. Nabilanggo ang kanyang amain dahil dito, ngunit nakalabas din dahil sa pyansya ng kanyang ina. Nanirahan na sa [[London]] ang kanyang ina at may sarili nang [[mag-anak|pamilya]]. Dahil dito, [[pag-aampon|inampon]] siya ni Lydia Mercado, ang kanyang tiyahin. [[Drama|Naisa-drama]] ang bahaging ng kanyang buhay sa programang ''[[Magpakailanman]]'', isang palabas ng [[GMA Network]]. Dahil sa kanyang karanasan sa pagiging naaabusong bata, sinusubukan niyang magsimula ng isang ''foundation'' na tumutulong sa mga batang biktima ng pang-aabuso. ==Karera sa pag-arte at pag-awit== Pagkatapos manalo sa ''StarStruck'', lumabas siya sa iba't ibang palabas sa [[telebisyon]], [[pelikula]], at nagkaroon din ng [[album]]. Isa sa mga natatangi niyang pagganap ang karakter na Milagros/[[Lira]] sa programang ''[[Encantadia]]''. Nitala sa #9 (2004), #10 (2005) #6 (2006) at #8 (2007) si Mercado sa [[FHM]] Philippines ''100 Sexiest Women in the World''. ===Telebisyon=== * ''[[Little Star]]'' (2010) * ''[[Gumapang Ka Sa Lusak]]'' (2010) * ''[[Ikaw Sana]]'' (2009) * ''[[Paano ba ang Mangarap]]'' (2009) * ''[[Kaputol ng isang Awit]]'' (2008) * ''[[La Vendetta]]'' (2007) * ''[[Super Twins]]'' (2007) * ''[[Fantastic Man]]'' (2007) * ''[[I Luv NY]]'' (2006) * ''[[Love to Love Season 9]]'' (2005) * ''[[Encantadia]]'' (2005) * ''[[Love to Love|Love to Love Season 7: Love ko Urok]]'' (2005) * ''[[SOP Gigsters]]'' (2005-present) * ''[[Joyride]]'' (2004) * ''[[Forever in my Heart]]'' (2004) * ''[[Click Barkada Hunt]]'' (2004) * ''[[Click]]'' (2004) * ''[[SOP]]'' (2004-present) * ''[[Love to Love|Love to Love Season 3: Duet for love]]'' (2004) * ''[[StarStruck#Stage 1: The StarStruck Playhouse|Stage 1: The StarStruck Playhouse]]'' (2004) *'' [[StarStruck]]'' (2003) * ''[[Ang Iibigin Ay Ikaw Pa Rin]]'' (2003) * ''[[Kay Tagal Kang Hinintay]]'' (2003) ===Pelikula=== * ''[[Rosario]]''(2010) * ''[[Working Girls]]'' (2010) * ''[[One Night Only]]'' (2008) * ''[[Half Blood Samurai]]'' (2008) * ''[[Resiklo]]'' (2007) * ''[[Tiyanaks]]'' (2007) * ''[[Angels: Angel of Love]]'' (2007) * ''[[Eternity]]'' (2006) * ''[[SuperNoypi]]'' (2006) * ''[[Blue Moon]]'' (2005) * ''[[Lovestruck]]'' (2005) * ''[[Say That You Love Me]]'' (2005) * ''[[Let the Love Begin (pelikula)|Let the Love Begin]]'' (2005) * ''[[So... Happy Together]]'' (2004) ===Album=== * ''[[Forever by Your Side]]'' (2012) * ''[[Living the Dream]]'' (2004) * ''[[Letting Go]]'' (2006) * ''[[Kahit Sandali: The Best of Jennylyn Mercado]]'' (2008) ==Mga Parangal== * 2004 '''Breakthrough Artist''' sa [[SOP (variety show)|SOP]] Music Awards at CandyMag Awards. * Binoto bilang '''Most Popular Female Young Star and Most Popular Loveteam''' (kasama si [[Mark Herras]]) sa 2004 YesMag Reader's Choice Awards. * Pinangaralan sa 2004 Guillermo para sa '''Most Popular Loveteam of RP Movies''' * 2005 Awit Awards winner para sa '''Best Performance by a Duet''', para sa awiting, "[[If I'm Not In Love With You]]" kasama si [[Janno Gibbs]] na mula sa kanyang unang album na ''Living the Dream''. ==Kawing panlabas== * [http://www.imdb.com/name/nm1717582/ Jennylyn Mercado sa IMDB] {{BD|1987|LIVING|Mercado, Jennylyn}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas]] 1dgm8unlf76l1q3cjddcz1a11beg040 1958569 1958511 2022-07-25T05:16:28Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Jennylyn Mercado | image = Jennylyn Mercado 2021 (cropped).jpg | alt = | caption = | birth_name = Jennylyn Anne Pineda Mercado | birth_date = {{birth date and age|1987|05|15}} | birth_place = [[Las Piñas]], [[Metro Manila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = Pilipino | other_names = | known_for = | occupation = Aktres, mang-aawit | years_active = 2002–kasalukuyan | spouse = [[Dennis Trillo]] (2021-kasalukuyan) | children = 1 | website = }} Si '''Jennylyn Mercado-Trillo''' (ipinanganak 15 Mayo 1987) ay isang artista sa [[Pilipinas]]. Nakilala siya pagkatapos manalo sa unang ''season'' ng ''[[StarStruck]]'', isang ''[[reality television|reality show]]'' ng [[GMA|GMA Network]] na naghahanap ng mga bagong artista sa [[Pilipinas]]. ==Bago ang pagpasok sa show business== Nagtrabaho ang nanay ni Mercado sa [[Dubai]] at iniwan sa pag-iingat ng kanyang amain. Ngunit naging biktima siya ng [[pag-aabuso ng bata|pag-aabuso]] noong bata siya sapagkat palagi siyang binubugbog ng kanyang amain. Naiulat pa nga ang pang-aabuso na ito sa mga pahayagan sa [[Pilipinas]] noong 4 Mayo 1991. Nabilanggo ang kanyang amain dahil dito, ngunit nakalabas din dahil sa pyansya ng kanyang ina. Nanirahan na sa [[London]] ang kanyang ina at may sarili nang [[mag-anak|pamilya]]. Dahil dito, [[pag-aampon|inampon]] siya ni Lydia Mercado, ang kanyang tiyahin. [[Drama|Naisa-drama]] ang bahaging ng kanyang buhay sa programang ''[[Magpakailanman]]'', isang palabas ng [[GMA Network]]. Dahil sa kanyang karanasan sa pagiging naaabusong bata, sinusubukan niyang magsimula ng isang ''foundation'' na tumutulong sa mga batang biktima ng pang-aabuso. ==Karera sa pag-arte at pag-awit== Pagkatapos manalo sa ''StarStruck'', lumabas siya sa iba't ibang palabas sa [[telebisyon]], [[pelikula]], at nagkaroon din ng [[album]]. Isa sa mga natatangi niyang pagganap ang karakter na Milagros/[[Lira]] sa programang ''[[Encantadia]]''. Nitala sa #9 (2004), #10 (2005) #6 (2006) at #8 (2007) si Mercado sa [[FHM]] Philippines ''100 Sexiest Women in the World''. ===Telebisyon=== * ''[[Little Star]]'' (2010) * ''[[Gumapang Ka Sa Lusak]]'' (2010) * ''[[Ikaw Sana]]'' (2009) * ''[[Paano ba ang Mangarap]]'' (2009) * ''[[Kaputol ng isang Awit]]'' (2008) * ''[[La Vendetta]]'' (2007) * ''[[Super Twins]]'' (2007) * ''[[Fantastic Man]]'' (2007) * ''[[I Luv NY]]'' (2006) * ''[[Love to Love Season 9]]'' (2005) * ''[[Encantadia]]'' (2005) * ''[[Love to Love|Love to Love Season 7: Love ko Urok]]'' (2005) * ''[[SOP Gigsters]]'' (2005-present) * ''[[Joyride]]'' (2004) * ''[[Forever in my Heart]]'' (2004) * ''[[Click Barkada Hunt]]'' (2004) * ''[[Click]]'' (2004) * ''[[SOP]]'' (2004-present) * ''[[Love to Love|Love to Love Season 3: Duet for love]]'' (2004) * ''[[StarStruck#Stage 1: The StarStruck Playhouse|Stage 1: The StarStruck Playhouse]]'' (2004) *'' [[StarStruck]]'' (2003) * ''[[Ang Iibigin Ay Ikaw Pa Rin]]'' (2003) * ''[[Kay Tagal Kang Hinintay]]'' (2003) ===Pelikula=== * ''[[Rosario]]''(2010) * ''[[Working Girls]]'' (2010) * ''[[One Night Only]]'' (2008) * ''[[Half Blood Samurai]]'' (2008) * ''[[Resiklo]]'' (2007) * ''[[Tiyanaks]]'' (2007) * ''[[Angels: Angel of Love]]'' (2007) * ''[[Eternity]]'' (2006) * ''[[SuperNoypi]]'' (2006) * ''[[Blue Moon]]'' (2005) * ''[[Lovestruck]]'' (2005) * ''[[Say That You Love Me]]'' (2005) * ''[[Let the Love Begin (pelikula)|Let the Love Begin]]'' (2005) * ''[[So... Happy Together]]'' (2004) ===Album=== * ''[[Forever by Your Side]]'' (2012) * ''[[Living the Dream]]'' (2004) * ''[[Letting Go]]'' (2006) * ''[[Kahit Sandali: The Best of Jennylyn Mercado]]'' (2008) ==Mga Parangal== * 2004 '''Breakthrough Artist''' sa [[SOP (variety show)|SOP]] Music Awards at CandyMag Awards. * Binoto bilang '''Most Popular Female Young Star and Most Popular Loveteam''' (kasama si [[Mark Herras]]) sa 2004 YesMag Reader's Choice Awards. * Pinangaralan sa 2004 Guillermo para sa '''Most Popular Loveteam of RP Movies''' * 2005 Awit Awards winner para sa '''Best Performance by a Duet''', para sa awiting, "[[If I'm Not In Love With You]]" kasama si [[Janno Gibbs]] na mula sa kanyang unang album na ''Living the Dream''. ==Kawing panlabas== * [http://www.imdb.com/name/nm1717582/ Jennylyn Mercado sa IMDB] {{BD|1987|LIVING|Mercado, Jennylyn}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas]] cjp72luw0bne1b7qaacc8eldjz81l8r 0 10102 1958661 1946565 2022-07-25T09:51:44Z Glennznl 73709 link [[Museong Britaniko]] using [[:en:User:Edward/Find link|Find link]] wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = Homer ([[wikang Griyego|Griyego]] ''{{polytonic|Ὅμηρος}}'' ''{{transl|grc|ISO|Hómēros}}'') | image = Homer British Museum.jpg | imagesize = 250px | caption = Busto ni Homer na nasa [[Museong Britaniko]]. | pseudonym = | birth_date = [[Ika-8 daantaon BK]] | birth_place = [[Gresya]]? | death_date = | death_place = | occupation = Manunula, manunulat, mang-aawit | nationality = | period = | genre = | subject = | movement = | debut_works = | spouse = | partner = | children = | relations = | influences = | influenced = [[Virgil]], [[Dante Alighieri]] | signature = | website = | footnotes = }} :''Para sa tauhan sa The Simpsons, tingnan ang [[Homer Simpson]]. Para sa ibang gamit, tingnan ang [[Homer (paglilinaw)]]. Huwag itong ikalito sa butong [[humero]].'' Si '''Homer''' o '''Homero''' ([[Wikang Griyego|Griyego]] Όμηρος ''Hómēros'') ay isang mala-alamat na unang [[Panitikang Griyego|Griyegong]] [[manunula]] at [[rapsodista]], na binigyan ng kredito, ayon sa tradisyon, sa pagkakalikha ng ''[[Iliad]]'' at ''[[Odyssey]]'' (dalawang dakilang epikong Griyegong tumatalakay sa paglusob sa lungsod ng Troy at sa mga naganap pagkaraan), bagaman maaaring dalawang magkaibang mga tao ang sumulat ng mga ito.<ref name=WWT>{{cite-WWT|''Who Was the Author of'' The Iliad ''and'' The Odyssey''?''}}, pahina 72.</ref> Karaniwang sinasabing nabuhay si Homer noong ika-8 siglo BK. Isa siyang bulag na mang-aawit, manunula, at manunulat na nagbuhat sa [[Chios]], isang pulo sa Gresya.<ref name=WWT/> == Pagkakakilanlan at pagkakaakda == Kaunti lamang ang nalalaman tungkol kay Homer. Wala ring katiyakan kung totoo nga ba siya o hindi. Subalit pinaniniwalaang isa siyang naglalakbay na tagapagsalaysay ng mga kuwentong tumutugtog ng [[kudyapi]] habang naglalahad.<ref name=WWT/> Nagtanong si Emperador [[Hadrian]] sa propesiya sa [[Delphi]] kung sino talaga si Homer, at sinabi ng [[Pythia]] na siya ay isang Ithacano, na anak ni Epikaste at [[Telemachus]], mula sa ''[[Odyssey]]''.<ref>H.W.Parke, ''Greek Oracles,'' 1967 pp.136-7 na tumutukoy sa ''Certamen'',12</ref> Subalit kahit na iisa lang ang may-akda na responsable sa dalawang pangunahing epiko na sinabing akda niya, wala masyadong alam tungkol sa kanya.<ref name=WWT/> Walang matibay na katibayan na siya ay tunay na nabuhay. Mayroon tayong mga tradisyon na pinanghahawakan na siya ay isang [[bulag]] (marahil dahil sa diyalektong Aeolian na [[Cyme]], ''homēros'' na nakuha ang kahulugan nito) <ref>Pseudo-Herodotus, ''Vita Homeri''</ref> at siya ay ipinanganak sa pulo ng [[Chios]] o saanman sa [[Ionia]], kung saan maraming mga lungsod ang nagsasabing siya ay katutubong anak nito. Ayon kay [[Diodorus Siculus]], nadalaw na ni Homer ang [[Heliopolis (Sinauna)|Heliopolis]] ng [[Ehipto]].<ref>Ang Makasaysayang Aklatan ng Diodorus Siculus, [http://books.google.com/books?id=agd-eLVNRMMC&printsec=titlepage#PPA72,M1 Book I, ch.VI].</ref> Ang pagsasalarawan ni Homer bilang isang bulag na manunula ay maaaring nakuha sa isang pag-babanggit sa sarili nito sa isang bahagi ng ''Odyssey'' kung saan ay sa isang lumubog na barko nakikinig si Odysseus sa kuwento ng isang makatang nagngangalang [[Demodocus]] sa korte ng Haring Phaecian.<ref>{{Cite web |url=http://www.readprint.com/author-47/-Homer |title=Homer - Aklat at Biograpiya |access-date=2008-05-01 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304025340/http://www.readprint.com/author-47/-Homer |url-status=dead }}</ref> Paulit-ulit na pinagtalunan at tinanong kung iisa nga lang ba ang manunula na responsable sa parehong ''Iliad'' at ''Odyssey''. Samantalang marami ang nagsasabi na hindi naisulat ang ''Odyssey'' ng isang tao lamang, ang iba naman ay nagsasabi na ang epiko sa kabuuan ay may magkatulad na istilo, at labis ang pagkakahawig para suportahan ang teorya ng maraming pagkaka-akda nito. Isa pang masusing pagtingin ay ang Iliad ay nagawa ni 'Homer' sa kanyang tamang edad, at ang Odyssey naman ay nagawa niya nang siya ay matanda na. Ang ''[[Batrachomyomachia]]'', ''[[Himnong Homerico]]'', at ang epikong sikliko ay pangkalahatang sinasang-ayunan na mas nahuli kaysa sa ''Illiad'' at ng ''Odyssey''. [[Talaksan:William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - Homer and his Guide (1874).jpg|thumb|''Si Homer at ang Kanyang Gabay'', dibuho ni [[William-Adolphe Bouguereau]] (1825–1905).]] Bago sumapit ang panahon ni Homer, mga kuwentong nagpasalin-salin lamang ang ''Iliad'' at ''Odyssey'' mula sa mga bibig ng iba't ibang mga tao. Isinulat at isinatitik o inilatag sa sulatan ni Homer ang mga "kuwentong-bibig" na ito, sa unang pagkakataon, noong mga 600 BK.<ref name=WWT/> Maraming mga dalubhasa ang sumasang-ayon na ang ''Iliad'' at ''Odyssey'' ay sumailalim sa proseso ng pamamamantayan at pagsasadalisay mula sa lumang mga kagamitan noong simula ng ika-8 dantaon BCE. At ang mahalagang papel sa pagpamamantayan nito ay lumalabas na ginampanan ng namumunong Atheno [[Hipparchus (anak ni Pisistratus)|Hipparchus]], na nagbago sa pagsasaresitasyon ng mga tulang Homerico sa [[Panathenaea|Pistang Panatenaiko]]. Maraming klasisista ang nagsasabing ang repormang ito ay maaaring kinapalooban ng pagbuo ng ''kathang pamantayan'' sa mga isinusulat. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Authority control}} [[Kategorya:Mga manunulat]] [[Kategorya:Mitolohiya]] 53361e3jolrgoovm2ok4c9771i6o589 0 11725 1958562 1946423 2022-07-25T05:02:51Z 180.194.47.214 Updated bio wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Regine Velasquez | image = Luna Awards red carpet (cropped).jpg | alt = Close-up image of Velasquez in a red low neckline gown | caption = Velasquez sa [[23rd Luna Awards|2005 Luna Awards]] | birth_name = Regina Encarnacion Ansong Velasquez | birth_date = {{birth date and age|1970|4|22}} | birth_place = [[Tondo, Maynila]], [[Pilipinas]] | nickname = | occupation = {{hlist|Mang-aawit|aktres|record producer}} | years_active = 1986–kasalukuyan | spouse = {{Marriage|[[Ogie Alcasid]]|December 22, 2010}} | children = 1 | awards = [[List of awards and nominations received by Regine Velasquez|Buong listahan]] | module = {{Infobox musical artist|embed=yes | background = solo_singer <!-- mandatory field --> Si '''Regina Encarnacion Ansong Velasquez-Alcasid'''<ref>[http://www.pep.ph/news/33583/regine-velasquez-alcasid-on-twitter-bashers-ldquoe-lsquoyon-ang-kaligayahan-nila-so-hayaan-na-natinrdquo Regine Velasquez-Alcasid] pep.ph. 12 Hulyo 2012</ref> (Pagkadalaga: '''Regina Encarnacion Ansong Velasquez'''; 22 Abril 1970), higit na kilala bilang '''Regine Velasquez''', ay isang [[Pilipino]]ng mang-aawit, aktres, TV host, at binansagan bilang '''Asia's Songbird'''. Napanalunan niya ang ''1989 Asia Pacific Singing Contest'' sa [[Hong Kong]],<ref>{{cite news | url=http://articles.cnn.com/2003-02-21/world/talkasia.Velasquez.script_1_regine-velasquez-asian-artists-philippines?_s=PM:WORLD | work=CNN | title='Quiet' Aquino: Profile of Philippines leader | date=June 29, 2010 }}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> at tanyag sa pagkakaroon ng mataas mat malawak na ''vocal range''.<ref>[http://www.philippine-travel-guide.com/regine-velasquez.html Regine Velasquez – A Songbird In Flight And Soaring High] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723195041/http://www.philippine-travel-guide.com/regine-velasquez.html |date=2013-07-23 }}. Philippine-travel-guide.com. Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref><ref>{{cite book|author=Gonzales |display-authors= ''et al''|title=The Filipino Moving Onward 2' 2007 Ed.|url=http://books.google.com/books?id=MJYxvcQABi4C&pg=PT267|accessdate=18 Nobyembre 2011|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-4151-9|pages=267–}}</ref> Si Velasquez ang kauna-unahang [[Asya]]nang manananghal na nagtanghal ng isang ''solo concert'' sa [[Carnegie Hall]] sa [[Bagong York]], bilang bahagi ng serye ng sentenaryong konsiyerto ng Carnegie Hall.<ref>[https://web.archive.org/web/20070930110128/http://re-alentertainment.com/pages/aboutus/history.html Carnegie Hall centennial performance] Re-alEntertainment, History</ref><ref name="Iskho F. Lopez 10,3,91">{{cite web|url=http://news.google.com/newspapers?id=0q4mAAAAIBAJ&sjid=CQsEAAAAIBAJ&pg=6150,874503&dq=regine+velasquez&hl=en|title=Regine In Carnegie Hall|publisher=''Manila Standard Today''|author=Google News Archive|date=3 Oktubre 1991|accessdate=Hunyo 8, 2011}}</ref> Noong 1994, prinodyus ng [[Polygram Records]] ang kanyang unang album pang-Asya, ang [[Listen Without Prejudice (album ni Regine Velasquez)|Listen Without Prejudice]]. Tinuturing ito bilang pinakamatagumpay na album ni Velasquez, na nakabenta ng 700,000 sipi sa Asya.<ref name="Gary Van Zuylon">{{cite web|url=http://news.google.com/newspapers?id=KrJNAAAAIBAJ&sjid=LkQDAAAAIBAJ&pg=5658,2542399&dq=regine+velasquez+listen+without+prejudice&hl=en|title=Regine Captured Chinese Hearts|publisher=The Nation (Thailand)|author=Google News Archive|date=7 Abril 1997|accessdate=June 8, 2011}}</ref> Nakabenta ng mahigit sa 100,000 sipi sa Pilipinas, 300,000 s Tsina, at 20,000 sa Thailand. Nakipagtulungan siya sa mga tagapagtanghal gaya nina [[Paul Anka]],<ref name="ref1">{{cite news|url=http://www.cnn.com/2003/WORLD/asiapcf/02/21/talkasia.Velasquez.script/index.html |title=CNN Talkasia's Lauren Hann interviews Regine Velasquez |publisher=Cnn.com |date=21 Pebrero 2003 |accessdate=28 Marso 2010}}</ref><ref name="Marc Gorospe">{{cite web|title=PolyGram in The Philippines venture, first release is a "velasquez-anka duet" |url=http://books.google.com/books?id=CxAEAAAAMBAJ&pg=PA33|author=Marc Gorospe|date=10 Hulyo 1993|work=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|publisher=Nielsen Business Media, Inc.}}</ref> [[David Hasselhoff]], [[98 Degrees]], [[Brian McKnight]], [[Mandy Moore]], [[Ronan Keating]], [[Stephen Bishop (musician)|Stephen Bishop]], [[Jim Brickman]],<ref>[http://www.pep.ph/news/23685/Jim-Brickman-wants-to-collaborate-with-Regine-Velasquez Jim Brickman wants to collaborate with Regine Velasquez]. PEP.ph. 28 Oktubre 2009. Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> [[Peabo Bryson]],<ref>[http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=118600&publicationSubCategoryId=96 Regine kasama sa engrandeng concert ng 2 foreign balledeers – Pilipino Star Ngayon » Pilipino Star Ngayon Sections » Showbiz]{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Philstar.com (29 Oktubre 2000). Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> [[Jeffrey Osborne]], [[Dave Koz]], [[grasshopper (band)|Grasshopper]], [[Coco Lee]], [[Michel Legrand]], [[David Pomeranz]], [[Eduardo Capetillo]], [[Fernando Carrillo]], [[Billy Crawford]], [[David Archuleta]], at sa bandang mula sa Singapore na Skritch. Ang "In Love With You", isang dueto kasama si [[Jacky Cheung]], ang nakakuha ng pinakamataas na posisyon sa ''[[MTV Asia]]'s Top 20 Asian Videos'' noong. Noong 2000, nagtanghal siya sa temang pangmilenyo ng Pilipinas na pinamagatang ''Written In The Sand'' kasama ang 2,000 kabataan sa tuktok ng [[The Peninsula Manila]],<ref name="Written In the Sand">[http://www.wish.org/stories/sports_entertainment/music/christian_sing_a_song "Written In the Sand"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928033201/http://www.wish.org/stories/sports_entertainment/music/christian_sing_a_song |date=2007-09-28 }} Make A Wish Foundation, Christian Sing-a-Song</ref> na ipinalabas sa 67 mga estasyong pantelebisyon sa buong daigdig para sa espesyal na edisyong pangmilenyo ng [[BBC Television Centre]] na [[2000 Today]].<ref name="Written In the Sand"/> == Talambuhay == === 1970–1985: Pagkabata at pagkakatuklas === Panganaay na anak si Velasquez nina Teresita at Gerardo Velasquez, ipinanganak sa Tondo, [[Maynila]], [[Pilipinas]] noong 22 Abril 1970. Lumipat ang kanyang pamilya sa [[Hinundayan, Southern Leyte]], kung saan nag-aral si Velasquez sa Hinundayan Central School. Maagang namulat sa musika si Velasquez; ang kanyang ama ay madalas umawit ng mga awitin ni [[Frank Sinatra]] sa kanyang mga anak at ang kanilang ina naman ang nag-gigitara. Labis ang pagkahilig ni Velasquez sa musika at bago pa man siya matutong magbasa, umaawit na siya kasama ang kanyang pamilya. Isinali siya ng kanyang ama sa isang patimpalak sa pag-awit sa kanilang lugar. Tinulungan niya ang kanyang anak na paghusayan ang tinig nito sa pamamagitan ng pagpapa-awit nito sa dagat sa lalim na hanggang leeg. Tinuruan din siya ng kanyang ina na kung papaano kumilos sa entablado at paano bigyan-pakahulugan ang mga awit. Sa gulang na anim, lumahok si Velasquez sa pambansang timpalak sa pag-awit sa telebisyon para sa mga baguhan, ang ''Tita Betty's Childer's Show''. Ang kanyang inawit, ang "Buhat Nang Kita'y Makilala", ay nanalo bilang ikatlong pinakamahusay. Nagpatuloy si Velasquez sa pagsali sa mga patimpalak sa pag-awit sa mga bayan sa buong bansa. Nang siya ay siyam na taong gulang, lumipat ang kanilang pamilya sa Balagtas, Bulacan, kung saan nag-aral siya sa Balagtas Central School. Nag-aral din siya sa St. Lawrence Academy, kung saan nanalo siya ng mga gantimpala para sa ''Vocal Solo'' at ''Vocal Duet'' para sa taunang patimpalak ng BULPRISA (''Bulacan Private School Association''). Noong siya ay labing-apat na taong gulang, sumali si Velasquez sa ''senior division'' ng "Ang Bagong Kampeon". Isang pambansang patimpalak sa pag-awit na isinahihimpapawid sa telebisyon.<ref>[http://www.philippine-travel-guide.com/regine-velasquez-songbird-lumilipad-at-sumasalimyog-pataas.html Regine Velasquez- Songbird Lumilipad At Sumasalimyog Pataas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723194905/http://www.philippine-travel-guide.com/regine-velasquez-songbird-lumilipad-at-sumasalimyog-pataas.html |date=2013-07-23 }}. Philippine-travel-guide.com. Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> Iminungkahi ng kanyang ama na itampok niya ang awiting "Saan Ako Nagkamali". Nanalo siya ng walong sunod-sunod na linggo at naging kauna-unahang kampeon ng palabas. Ang direktor ng musika ng palabas na si Dominic Salustiano, ay iminungkahi na awitin niya ang ''"[[:en: In Your Eyes (2010 film) | In Your Eyes]]"'' ni [[George Benson]] bilang awiting pangwagi. Napanalunan niya ang isang kontrata sa ilalim ng OctoArts, at inirekord ang single na "[[Love Me Again]]" bilang ''Chona Velasquez'', ang kaniyang palayaw noong panahong iyon. Sumali rin siya sa [[Organisasyon ng mga Pilipinong Mang-aawit]], isang samahan ng mga Pilipinong mang-aawit na nagtatanghal sa mga ''lounge'' sa Kalakhang Maynila. Binibigyan siya ng tulong ng OPM sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga payo at pagpapahiram ng mga kasuotan para sa kanyang mga pagtatanghal. === 1986–1987: Simula ng karera === Sa utos ng isang kaibigan at kasamang mang-aawit sa OctoArts na si [[Pops Fernandez]], naging panauhin si Velasquez sa palabas pantelebisyon na 'Penthouse Live' ng [[GMA Network|GMA]] 7 noong 16 Pebrero 1986. Iminungkahi ni [[Martin Nievera]], asawa at ''co-host'' ni Pops sa palabas, na huwag nang gamitin ang "Chona" at gamitin ang pangalang Regine bilang kaniyang ''screen name''. Noong taon din na iyon, ang kanyang ama ay umalis sa trabaho nito upang buong oras na maasikaso ang papayabong na karera ng kanyang anak.<ref>[http://showbizandstyle.inquirer.net/breakingnews/breakingnews/view/20081126-174508/Dyslexic-driven-Regine Dyslexic, driven Regine – INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110507000943/http://showbizandstyle.inquirer.net/breakingnews/breakingnews/view/20081126-174508/Dyslexic-driven-Regine |date=2011-05-07 }}. Showbizandstyle.inquirer.net (26 Nobyembre 2008). Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> Lumagda ng isang kontrata si Velasquez sa Viva Records noong 1987, at inilabas ang kanyang kauna-unahang album, ang [[:en:Regine (album)|Regine]]. Naglalaman ang album ng mga awit na "Kung Maibabalik Ko Lang," "Isang Lahi, " at "Urong Sulong". === 1988–1991: Pagsikat=== Noong 1988, pinaiklian ni Velasquez ang kanyang buhok bilang protesta dahil hindi siya binigyan ng pagkakataon upang itanghal ang kanyang unang konsiyerto na pinamagatang, "True Colors" dahil magtatanghal ang bandang ''[[:en:The Jets (band)|The Jets]]'' sa kaparehong araw ng kanyang ika-18 kaarawan. Noong 1989, napili si Velasquez na katawanin ang Pilipinas sa ''Asia-Pacific Singing Contest'' na ginanap sa Hong Kong. Noong 23 Disyembre 1989, napanalunan ni Velasquez ang pinakamataas na gantimpala ng patimpalak sa pag-awit ng [[:en:You'll Never Walk Alone |You'll Never Walk Alone]]" mula sa ''[[:en:Carousel (musical)|Carousel]]'' at "[[:en: And I Am Telling You |And I Am Telling You I'm Not Going]]" mula sa ''[[:en:Dreamgirls (musical)|Dreamgirls]]''. Pagkatapos ng patimpalak, sinimulan siyang tawagin ng media bilang '''''Asia's Songbird'''''.<ref>[http://www.mb.com.ph/articles/239708/how-regine-velasquez-became-asia-s-songbird How Regine Velasquez became Asia’s Songbird | The Manila Bulletin Newspaper Online]. Mb.com.ph (22 Enero 2010). Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> Pinili ni [[Jose Mari Chan]] si Velasquez upang gumawa ng duet para sa kanyang album na pinamagatang ''Constant Change''. Nagkamit ang album ng ''Certified Diamond Record Award'' mula sa [[PHIL Music|PRIMA]]. Lumagda si Velasquez sa [[Vicor Music Corporation|Vicor]] at naglabas ng ilang mga album, na inumpisahan ng [[Nineteen 90]]. Nakapaloob sa album ang mga awiting "''Narito Ako''", "I Have To Say Goodbye, " at "Promdi". Ang kanyang unang konsiyerto para sa album na ''Narito Ako'', ay napuno at ginanap sa [[Sentrong Pangkultura ng Pilipinas|Folk Arts Theater]], at kasama si [[Gary Valenciano]] bilang panauning manananghal. Ang unang solong konsiyerto ni Velasquez sa Estados Unidos, na pinamagatang ''Narito Ako sa New York'', ay ginanap sa Pangunahing Bulwagan ng [[Carnegie Hall]] noong 11 Oktubre 1991. Sunod niyang inilabas ang album na pinamagatang [[:en: Tagala Talaga | Tagala Talaga]]. Naglalaman ito ng mga awiting klasikong Filipino na isinulat nina Nonong Pedero, Willy Cruz, [[George Canseco]], [[Louie Ocampo]], [[Freddie Aguilar]], at awitin ng mga Pambansang Alagad ng Sining sa Musika na sina [[Ryan Cayabyab]], [[Lucio D. San Pedro]] at [[Levi Celerio]]. === 1992–1998: Tagumpay sa Asya === Noong 1992, patuloy ang pagguest ni Velasquez sa mga palabas sa [[telebisyon sa Pilipinas]]. Noong Hulyo 1993, natuklasan siya nina Alex Chan at Norman Cheng, ang ''Regional Marketing Manager'' ng Polygram Far East at Pangulo ng Polygram Far East habang pinapanood si Velasquez sa konsiyerto nitong "Music and Me. Pagkatapos nito, nilapitan nila si Velasquez at sinabing nais nilang pangasiwaan ang karera nito sa Asya. Una, itinampok nila si Velasquez sa isang duet kasama si [[Paul Anka]] na pinamagatang "It's Hard to Say Goodbye"<ref name="Marc Gorospe"/> na kasama sa kanyang ika-apat na album, ang ''Reason Enough'', na inilabas noong 1993 at nakakuha ng estadong ''platuinum album''. Noong 4 Nobyembre 1994, nagtanghal si Velasquez kasama si [[Janno Gibbs]] at [[Ariel Rivera]] sa [[Universal Amphitheatre]] sa [[Los Angeles]]. Mayo 6,100 ang nanonood. Sinundan ito noong Nombyembre 12, 1994&nbsp;ng pagtatanghal nila sa Cow Palace Auditorium in [[San Francisco]].<ref>[http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=129835 Regine Velasquez: Flying High in California – The Philippine Star » News » Entertainment]{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Philstar.com. Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> == Personal na buhay== Inihiyag nila Velasquez at [[Ogie Alcasid]] ang kanilang tipanan sa Party Pilipinas noong 8 Agosto 2010 pagkatapos ng 7 taon.<ref>[http://www.pep.ph/news/26406/%20FIRST-READ-ON-PEP:-%20Sharon-Cuneta-confirms-wedding-of-Ogie-Alcasid-and-Regine-Velasquez! Sharon Cuneta confirms wedding of Ogie Alcasid and Regine Velasquez!]. pep.ph. (7 Agosto 2010)</ref> Nang ika-22&nbsp;ng Disyembre ng katulad na taon, pinakasalan ni Velasquez ang kanyang matagal ng kasintahan na si Ogie Alcasid sa Terrazas de Punta Fuego sa Nasugbu, Batangas.<ref>[http://www.pep.ph/news/27740/%20(UPDATED)%20-Ogie-Alcasid-and-Regine-Velasquez-are-now-officially-husband-and-wife! (UPDATED) Ogie Alcasid and Regine Velasquez are now officially husband and wife!]. pep.ph. (23 Disyembre 2010)</ref> Kulay pulang damit pang-kasal anag suot ni Velasquez sa tinaguriang "Kasal ng Dekada". Bukod tanging dinesenyo ni Monique Lhuillier ang kanyang damit na napabalitang may halagang $8,000 (subalit sinasabi ng iba na higit pa dito ang tunay na halaga nito), na iniregalo sa kanya ni Dr. Vicki Belo na tumayo bilang isa sa 20 pangunahing mga ninong at ninang na kinabibilangan din dila Mothery Lily Monteverde, Felipe L. Gozon, Wilma Galvante, Manny V. Pangilinan, Sharon Cuneta, Jose Mari Chan, Viva boss Vic del Rosario Jr., Tony Tuviera, German Moreno, Ida Henares, Nanette Inventor, Orlando Ilacad, Anastacia Puno, Dr. Crisanta Villanueva, Ma. Rosario Legarda, Ronnie Henares, Freddie Santos at Michel Lhuillier at wife Amparito Llamas-Lhuillier (magulang ni Monique).<ref name="philstar.com">[http://www.philstar.com/entertainment/641524/ogie-regine-make-wedding-guests-cry Ogie, Regine make wedding guests cry]. philstar.com. (23 Disyembre 2010)</ref> Noong Abril 2011, kinumpirma niya at ng kanyang asawa ang balitang siya ay nagdadalang tao sa palabas ding [[Party Pilipinas]].<ref>[http://www.pep.ph/news/29126/Regine-Velasquez-confirms-rumors:- Regine Velasquez confirms rumors: "Dumating na ang aming bundle of joy!"]. pep.ph (17 Abril 2011)</ref> Isinilang ni Velasquez ang kanilang unang anak ni Ogie Alcasid noong 8 Nobyembre 2011 sa [[Makati Medical Center]] at pinangalanang Nathaniel James Velasquez Alcasid.<ref>[http://www.pep.ph/news/31824/(UPDATED)-Regine-Velasquez-gives-birth-to-healthy-baby-boy! (UPDATED) Regine Velasquez gives birth to healthy baby boy!]. pep.ph (8 Nobyembre 2011)</ref> ==Teatro== {| class="wikitable" |- ! Pamagat !! Petsa !! | Pook !! Ginampanang papel |- | ''Kenkoy Loves Rosing''<ref>{{cite book|title=Kenkoy the musical|url=http://books.google.com/?id=A6sMAQAAMAAJ|author=Asia week magazine|year= 1991|publisher=Books.google.com}}</ref> || Agusto at Setyembre 1991 || Music Museum || Rosing |- | ''Two Hearts, One Beat'' || Pebrero at Hulyo 1994 || [[Sentrong Pangkumbensyong Pandaigdig ng Pilipinas|PICC]] Plenary Hall || Bidang Babae |- | ''Noli Me Tángere'' || Hulyo 14 hanggang 6 Agosto 1995 || [[Sentrong Pangkultura ng Pilipinas]] Pangunahing Teatro || [[María Clara]] |- | ''Forever After'' || 2006 || World Tour || Regine (fairy) |} == Mga palabas == '''Pelikuka''' {| class = "wikitable sortable" |- ! Taon ! width=200|Pelikula ! width=170|Ginampanan ! width=220|Produksiyon ! class = "unsortable" | Mga Tala at Gantimpala |- | 1987 | ''The Untouchable Family'' | Sheila | rowspan=14|<center>[[VIVA Films|Viva Films]] | |- | 1988 | ''Pik Pak Boom'' | Irma | |- | 1989 | ''Elvis and James 2'' | Whitney | |- | 1992 | ''Big Ambulance: Call for Emergency'' | Gina | |- | 1996 | ''Wanted: Perfect Mother'' | Sam | |- | 1997 | ''[[DoReMi]]'' | Reggie | |- | 1998 | ''Honey Nasa Langit na Ba Ako?'' | Marian | |- | 1999 | ''Dahil May Isang Ikaw'' | Anya Katindig | |- | 2000 | [[Kailangan Ko'y Ikaw (pelikula)|Kailangan Ko'y Ikaw]] | Francine Natra | GMMSF 32th Box Office Entertainment Awards for Box-Office Queen<ref>{{cite web |url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=151591 |title=Star Bytes: Box-Office King and Queen crowned |author=Butch Francisco |publisher=The Philippine Star |date=23 Pebrero 2002 }}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- | 2001 | ''Pangako Ikaw Lang'' | Cristina | GMMSF 33rd Box Office Entertainment Awards for Box Office Queen<ref>{{cite web |url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=152546&publicationSubCategoryId=96 |title=Young action star nasa rehab ngayon! |author=Emy Abuan-Bautista |publisher=Pilipino Star Ngayon |date=3 Marso 2002 }}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=245810 |title=Joyce Bernal,Takilya Direk |publisher=Pilipino Star Ngayon |date=11 Abril 2004 }}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- | 2002 | ''Ikaw Lamang Hanggang Ngayon'' | Katherine | Nanomina—''Young Critics Circle Award'' para sa Pinakamahusay na Pagtatanghal ng isang lalaki o babae, Matanda o Bata, Indibidwal o grupo o Sumusuportang Papel |- | 2003 | ''Pangarap Ko Ang Ibigin Ka'' | Alex | |- | 2003 | ''Captain Barbell'' | Cielo | |- | 2004 |'' Masikip Sa Dibdib'' | mang-aawit | Lumabas upang<br>awitin ang "Saan Ako Nagkamali?" |- | 2006 | [[Till I Met You]] | Luisa | <center>Viva Films, [[GMA Films]] | |- | 2007 | [[Paano Kita Iibigin]] | Martee | <center>Viva Films, [[Star Cinema]] | Nanomina—''Filipino Academy of Movie Arts and Sciences Award'' para sa Pinakamahusay na Aktres<br>Nanomina—''Film Academy of the Philippines'' para sa Pinakamahusay na Aktres |- | 2008 | [[Urduja (film)|Urduja]] | [[Urduja]] | <center>[[APT Entertainment]], [[Regal Films]] (tagapamahagi) | Ginamit ang kanyang boses |- | rowspan=3|2009 | [[Kimmy Dora]] | Guro ng Wikang Ingles | <center>Spring Films, [[Star Cinema]] (tagapamahagi) | ''cameo appearance''<ref>{{cite news|first=Jocelyn|last=Dimaculangan|title=Eugene Domingo is still open to accepting supporting roles|publisher=pep.ph|date=14 Agosto 2009|accessdate=13 Setyembre 2010|url=http://www.pep.ph/guide/4492/Eugene-Domingo-is-still-open-to-accepting-supporting-roles}}</ref> |- | [[OMG (Oh, My Girl!)]] |'' production assistant'' | <center>Regal Films | ''cameo appearance'' |- | [[Yaya and Angelina: The Spoiled Brat Movie]] | Angelina's first Yaya | <center>APT Entertainment, [[GMA Films]] | ''cameo appearance'' |- | 2012 | [[Of All the Things (film)|Of All the Things]] | Bernadette "Berns" | <center>Viva Films, GMA Films | Nanalo&mdash;Ika-10 ''Golden Screen Awards'' para sa Pinakamahusay na Pagtatanghal ng isang aktres bilang Bida-Musikal o Komedya |- | 2013 | ''[http://www.youtube.com/watch?v=b8Qj5roa5sw Mrs. Recto]'' | Carla Recto | <center>Panoramanila Pictures, BIGTOP Entertainment | ''post-production''<ref>{{cite web |url=http://teambigtop.com/?p=1466 |title=Mrs. Recto Changes the Norm of Songbird Regine Velasquez|work=teambigtop.com |date=28 Marso 2011}}</ref> |} '''Telebisyon''' {| class = "wikitable sortable" |- ! Taon ! width=180|Pamagat ! width=90|Himpilan ! Ginampanan ! class = "unsortable" | Tala at mga gantimpala |- | 1997 | ''[[SOP (Philippine TV series)|SOP]]'' | <center>[[GMA Network]] | bilang sarili niya | Host (1997—2010) |- | 2000 | ''Habang May Buhay'' | rowspan=2|<center>[[Intercontinental Broadcasting Corporation|IBC]] | | Kabanata "Sa Puso Ko'y Ikaw"<br><small>kasama si [[Piolo Pascual]]</small> |- | rowspan=2|2002 | ''[[Star For A Night]]'' | bilang sarili niya | Host (2002—2003) |- | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | <center>[[ABS-CBN]] | Abby | Kabanata "Lobo"<br>2002 ''PMPC Star Award for Telebivison'' para sa Pinakamahusay na aktres |- | 2003 | ''[[Search for a Star|Search For A Star]]'' | rowspan=4|<center>[[GMA Network]] | bilang sarili niya | Host (2003—2004) |- | rowspan=2|2004 | ''[[Forever in My Heart]]'' | Angeline | pangunahing tauhan |- | ''[[Pinoy Pop Superstar]]'' | bilang sarili niya | Host (2004—2007)<br>2005 ''PMPC Star Award for Television'' para sa Pinakamahusay na Host na Babae<br>2006 PMPC Star Award for Television para sa pinamahusay na Host ng Programang ''Talent Search'' |- | 2007 | ''[[Celebrity Duets]]'' | bilang sarili niya | Host (2007—2009)<br><small>kasama si [[Ogie Alcasid]]</small> |- | rowspan=3|2008 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | <center>[[ABS-CBN]] | Cathy | Kabanata "Dalandan"<br><small>sa direksiyon ni Jeffrey Jeturian kasama si Albert Martinez, Mickey Ferriols & Christian Vasquez</small> |- | ''[[Songbird (TV series)|Songbird]]'' | rowspan=16|<center>[[GMA Network]] | bilang sarili niya | Host |- | ''[[Ako si Kim Samsoon]]'' | Kim Samsoon Buot | pangunahing tauhan |- | rowspan=4|2009 | ''[[Totoy Bato]]'' | Anna Molina | pangunahing tauhan |- | ''[[Are You the Next Big Star?]]'' | bilang sarili niya | Host |- | ''[[SRO Cinemaserye]]'' | bilang sarili niya | Kabanata "[[SRO Cinemaserye#The Eva Castillo Story|The Eva Castillo Story]]" |- | ''[[Darna (2009 TV series)|Darna]]'' | Elektra, leader of the Planet Women | recurring role (season 2, 2009—2010) |- | rowspan=2|2010 | ''Diva'' | Sampaguita/ Melody | pangunahing tauhan |- | ''[[Party Pilipinas]]'' | bilang sarili niya | Host (2010—2013) |- | 2011 | ''[[I Heart You, Pare!]]'' | Antonia "Tonya" Estrella/ Tonette Star/ Tony Boy | pangunahing tauhan<br><small>na lumaon ay pinalitan ni Iza Calzado dahil sa pagdadalang tao niya</small> |- | rowspan=2|2012 | ''[[H.O.T. TV]]'' | bilang sarili niya | Host |- |''[[Sarap Diva]]'' | bilang sarili niya | Host |- |2013 |''[[Sunday All Stars]]'' | bilang sarili niya | Manananhal/''Judge'' |- |2014 |''Bet Ng Bayan'' | bilang sarili niya | Host |- |2016 |''Poor Señorita'' | Rita Villon | pangunahing tauhan |- | 2017 | ''[[Full House Tonight]]'' | bilang sarili niya | Host/Performer |- | 2017 | Mulawin vs Ravena | Sandawa | |} ==Mga Sanggunian== {{reflist|colwidth=30em}} {{BD|1970|LIVING|Velasquez, Regine}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] q046vtx33ybsgsy5ov39ninxdu1xskv 1958563 1958562 2022-07-25T05:03:26Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1958562 ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = Regine Velasquez-Alcasid | image =QueenRegine.jpg | image_size = 300px | caption = | background = solo_singer | birth_name = Regina Encarnacion Ansong Velasquez | birth_date = {{birth date and age|1970|4|22}} |birth_place =[[Maynila]], [[Pilipinas]] | origin = | alias = ''Asia's Songbird'' | genre = [[Original Pilipino Music|OPM]], [[musikang pop|pop]], [[Soul music|soul]], [[Broadway theatre|Broadway]] | occupation = mang-aawit, aktres, ''TV host'' | instrument = Vocals ([[Lyric soprano]]) | years_active = 1986—kasalukuyan | label = [[Vicor Music Corporation|Vicor]] <small>(1990—1991)</small><br />[[PolyGram]] <small>(1993—1998)</small><br />[[VIVA Records|VIVA]] <small>(1998—2006)</small><br />[[Universal Records (Philippines)|Universal]] <small>(2006—present)</small> | children = Nathaniel James Alcasid (isinilang 2011) <br />[[File:Reginevelasquezautograph.png|50px]]<br />Regine Velasquez's autograph }} Si '''Regina Encarnacion Ansong Velasquez-Alcasid'''<ref>[http://www.pep.ph/news/33583/regine-velasquez-alcasid-on-twitter-bashers-ldquoe-lsquoyon-ang-kaligayahan-nila-so-hayaan-na-natinrdquo Regine Velasquez-Alcasid] pep.ph. 12 Hulyo 2012</ref> (Pagkadalaga: '''Regina Encarnacion Ansong Velasquez'''; 22 Abril 1970), higit na kilala bilang '''Regine Velasquez''', ay isang [[Pilipino]]ng mang-aawit, aktres, TV host, at binansagan bilang '''Asia's Songbird'''. Napanalunan niya ang ''1989 Asia Pacific Singing Contest'' sa [[Hong Kong]],<ref>{{cite news | url=http://articles.cnn.com/2003-02-21/world/talkasia.Velasquez.script_1_regine-velasquez-asian-artists-philippines?_s=PM:WORLD | work=CNN | title='Quiet' Aquino: Profile of Philippines leader | date=June 29, 2010 }}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> at tanyag sa pagkakaroon ng mataas mat malawak na ''vocal range''.<ref>[http://www.philippine-travel-guide.com/regine-velasquez.html Regine Velasquez – A Songbird In Flight And Soaring High] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723195041/http://www.philippine-travel-guide.com/regine-velasquez.html |date=2013-07-23 }}. Philippine-travel-guide.com. Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref><ref>{{cite book|author=Gonzales |display-authors= ''et al''|title=The Filipino Moving Onward 2' 2007 Ed.|url=http://books.google.com/books?id=MJYxvcQABi4C&pg=PT267|accessdate=18 Nobyembre 2011|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-4151-9|pages=267–}}</ref> Si Velasquez ang kauna-unahang [[Asya]]nang manananghal na nagtanghal ng isang ''solo concert'' sa [[Carnegie Hall]] sa [[Bagong York]], bilang bahagi ng serye ng sentenaryong konsiyerto ng Carnegie Hall.<ref>[https://web.archive.org/web/20070930110128/http://re-alentertainment.com/pages/aboutus/history.html Carnegie Hall centennial performance] Re-alEntertainment, History</ref><ref name="Iskho F. Lopez 10,3,91">{{cite web|url=http://news.google.com/newspapers?id=0q4mAAAAIBAJ&sjid=CQsEAAAAIBAJ&pg=6150,874503&dq=regine+velasquez&hl=en|title=Regine In Carnegie Hall|publisher=''Manila Standard Today''|author=Google News Archive|date=3 Oktubre 1991|accessdate=Hunyo 8, 2011}}</ref> Noong 1994, prinodyus ng [[Polygram Records]] ang kanyang unang album pang-Asya, ang [[Listen Without Prejudice (album ni Regine Velasquez)|Listen Without Prejudice]]. Tinuturing ito bilang pinakamatagumpay na album ni Velasquez, na nakabenta ng 700,000 sipi sa Asya.<ref name="Gary Van Zuylon">{{cite web|url=http://news.google.com/newspapers?id=KrJNAAAAIBAJ&sjid=LkQDAAAAIBAJ&pg=5658,2542399&dq=regine+velasquez+listen+without+prejudice&hl=en|title=Regine Captured Chinese Hearts|publisher=The Nation (Thailand)|author=Google News Archive|date=7 Abril 1997|accessdate=June 8, 2011}}</ref> Nakabenta ng mahigit sa 100,000 sipi sa Pilipinas, 300,000 s Tsina, at 20,000 sa Thailand. Nakipagtulungan siya sa mga tagapagtanghal gaya nina [[Paul Anka]],<ref name="ref1">{{cite news|url=http://www.cnn.com/2003/WORLD/asiapcf/02/21/talkasia.Velasquez.script/index.html |title=CNN Talkasia's Lauren Hann interviews Regine Velasquez |publisher=Cnn.com |date=21 Pebrero 2003 |accessdate=28 Marso 2010}}</ref><ref name="Marc Gorospe">{{cite web|title=PolyGram in The Philippines venture, first release is a "velasquez-anka duet" |url=http://books.google.com/books?id=CxAEAAAAMBAJ&pg=PA33|author=Marc Gorospe|date=10 Hulyo 1993|work=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|publisher=Nielsen Business Media, Inc.}}</ref> [[David Hasselhoff]], [[98 Degrees]], [[Brian McKnight]], [[Mandy Moore]], [[Ronan Keating]], [[Stephen Bishop (musician)|Stephen Bishop]], [[Jim Brickman]],<ref>[http://www.pep.ph/news/23685/Jim-Brickman-wants-to-collaborate-with-Regine-Velasquez Jim Brickman wants to collaborate with Regine Velasquez]. PEP.ph. 28 Oktubre 2009. Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> [[Peabo Bryson]],<ref>[http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=118600&publicationSubCategoryId=96 Regine kasama sa engrandeng concert ng 2 foreign balledeers – Pilipino Star Ngayon » Pilipino Star Ngayon Sections » Showbiz]{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Philstar.com (29 Oktubre 2000). Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> [[Jeffrey Osborne]], [[Dave Koz]], [[grasshopper (band)|Grasshopper]], [[Coco Lee]], [[Michel Legrand]], [[David Pomeranz]], [[Eduardo Capetillo]], [[Fernando Carrillo]], [[Billy Crawford]], [[David Archuleta]], at sa bandang mula sa Singapore na Skritch. Ang "In Love With You", isang dueto kasama si [[Jacky Cheung]], ang nakakuha ng pinakamataas na posisyon sa ''[[MTV Asia]]'s Top 20 Asian Videos'' noong. Noong 2000, nagtanghal siya sa temang pangmilenyo ng Pilipinas na pinamagatang ''Written In The Sand'' kasama ang 2,000 kabataan sa tuktok ng [[The Peninsula Manila]],<ref name="Written In the Sand">[http://www.wish.org/stories/sports_entertainment/music/christian_sing_a_song "Written In the Sand"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928033201/http://www.wish.org/stories/sports_entertainment/music/christian_sing_a_song |date=2007-09-28 }} Make A Wish Foundation, Christian Sing-a-Song</ref> na ipinalabas sa 67 mga estasyong pantelebisyon sa buong daigdig para sa espesyal na edisyong pangmilenyo ng [[BBC Television Centre]] na [[2000 Today]].<ref name="Written In the Sand"/> == Talambuhay == === 1970–1985: Pagkabata at pagkakatuklas === Panganaay na anak si Velasquez nina Teresita at Gerardo Velasquez, ipinanganak sa Tondo, [[Maynila]], [[Pilipinas]] noong 22 Abril 1970. Lumipat ang kanyang pamilya sa [[Hinundayan, Southern Leyte]], kung saan nag-aral si Velasquez sa Hinundayan Central School. Maagang namulat sa musika si Velasquez; ang kanyang ama ay madalas umawit ng mga awitin ni [[Frank Sinatra]] sa kanyang mga anak at ang kanilang ina naman ang nag-gigitara. Labis ang pagkahilig ni Velasquez sa musika at bago pa man siya matutong magbasa, umaawit na siya kasama ang kanyang pamilya. Isinali siya ng kanyang ama sa isang patimpalak sa pag-awit sa kanilang lugar. Tinulungan niya ang kanyang anak na paghusayan ang tinig nito sa pamamagitan ng pagpapa-awit nito sa dagat sa lalim na hanggang leeg. Tinuruan din siya ng kanyang ina na kung papaano kumilos sa entablado at paano bigyan-pakahulugan ang mga awit. Sa gulang na anim, lumahok si Velasquez sa pambansang timpalak sa pag-awit sa telebisyon para sa mga baguhan, ang ''Tita Betty's Childer's Show''. Ang kanyang inawit, ang "Buhat Nang Kita'y Makilala", ay nanalo bilang ikatlong pinakamahusay. Nagpatuloy si Velasquez sa pagsali sa mga patimpalak sa pag-awit sa mga bayan sa buong bansa. Nang siya ay siyam na taong gulang, lumipat ang kanilang pamilya sa Balagtas, Bulacan, kung saan nag-aral siya sa Balagtas Central School. Nag-aral din siya sa St. Lawrence Academy, kung saan nanalo siya ng mga gantimpala para sa ''Vocal Solo'' at ''Vocal Duet'' para sa taunang patimpalak ng BULPRISA (''Bulacan Private School Association''). Noong siya ay labing-apat na taong gulang, sumali si Velasquez sa ''senior division'' ng "Ang Bagong Kampeon". Isang pambansang patimpalak sa pag-awit na isinahihimpapawid sa telebisyon.<ref>[http://www.philippine-travel-guide.com/regine-velasquez-songbird-lumilipad-at-sumasalimyog-pataas.html Regine Velasquez- Songbird Lumilipad At Sumasalimyog Pataas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723194905/http://www.philippine-travel-guide.com/regine-velasquez-songbird-lumilipad-at-sumasalimyog-pataas.html |date=2013-07-23 }}. Philippine-travel-guide.com. Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> Iminungkahi ng kanyang ama na itampok niya ang awiting "Saan Ako Nagkamali". Nanalo siya ng walong sunod-sunod na linggo at naging kauna-unahang kampeon ng palabas. Ang direktor ng musika ng palabas na si Dominic Salustiano, ay iminungkahi na awitin niya ang ''"[[:en: In Your Eyes (2010 film) | In Your Eyes]]"'' ni [[George Benson]] bilang awiting pangwagi. Napanalunan niya ang isang kontrata sa ilalim ng OctoArts, at inirekord ang single na "[[Love Me Again]]" bilang ''Chona Velasquez'', ang kaniyang palayaw noong panahong iyon. Sumali rin siya sa [[Organisasyon ng mga Pilipinong Mang-aawit]], isang samahan ng mga Pilipinong mang-aawit na nagtatanghal sa mga ''lounge'' sa Kalakhang Maynila. Binibigyan siya ng tulong ng OPM sa pamamagitan ng pagbibigay ng mga payo at pagpapahiram ng mga kasuotan para sa kanyang mga pagtatanghal. === 1986–1987: Simula ng karera === Sa utos ng isang kaibigan at kasamang mang-aawit sa OctoArts na si [[Pops Fernandez]], naging panauhin si Velasquez sa palabas pantelebisyon na 'Penthouse Live' ng [[GMA Network|GMA]] 7 noong 16 Pebrero 1986. Iminungkahi ni [[Martin Nievera]], asawa at ''co-host'' ni Pops sa palabas, na huwag nang gamitin ang "Chona" at gamitin ang pangalang Regine bilang kaniyang ''screen name''. Noong taon din na iyon, ang kanyang ama ay umalis sa trabaho nito upang buong oras na maasikaso ang papayabong na karera ng kanyang anak.<ref>[http://showbizandstyle.inquirer.net/breakingnews/breakingnews/view/20081126-174508/Dyslexic-driven-Regine Dyslexic, driven Regine – INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110507000943/http://showbizandstyle.inquirer.net/breakingnews/breakingnews/view/20081126-174508/Dyslexic-driven-Regine |date=2011-05-07 }}. Showbizandstyle.inquirer.net (26 Nobyembre 2008). Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> Lumagda ng isang kontrata si Velasquez sa Viva Records noong 1987, at inilabas ang kanyang kauna-unahang album, ang [[:en:Regine (album)|Regine]]. Naglalaman ang album ng mga awit na "Kung Maibabalik Ko Lang," "Isang Lahi, " at "Urong Sulong". === 1988–1991: Pagsikat=== Noong 1988, pinaiklian ni Velasquez ang kanyang buhok bilang protesta dahil hindi siya binigyan ng pagkakataon upang itanghal ang kanyang unang konsiyerto na pinamagatang, "True Colors" dahil magtatanghal ang bandang ''[[:en:The Jets (band)|The Jets]]'' sa kaparehong araw ng kanyang ika-18 kaarawan. Noong 1989, napili si Velasquez na katawanin ang Pilipinas sa ''Asia-Pacific Singing Contest'' na ginanap sa Hong Kong. Noong 23 Disyembre 1989, napanalunan ni Velasquez ang pinakamataas na gantimpala ng patimpalak sa pag-awit ng [[:en:You'll Never Walk Alone |You'll Never Walk Alone]]" mula sa ''[[:en:Carousel (musical)|Carousel]]'' at "[[:en: And I Am Telling You |And I Am Telling You I'm Not Going]]" mula sa ''[[:en:Dreamgirls (musical)|Dreamgirls]]''. Pagkatapos ng patimpalak, sinimulan siyang tawagin ng media bilang '''''Asia's Songbird'''''.<ref>[http://www.mb.com.ph/articles/239708/how-regine-velasquez-became-asia-s-songbird How Regine Velasquez became Asia’s Songbird | The Manila Bulletin Newspaper Online]. Mb.com.ph (22 Enero 2010). Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> Pinili ni [[Jose Mari Chan]] si Velasquez upang gumawa ng duet para sa kanyang album na pinamagatang ''Constant Change''. Nagkamit ang album ng ''Certified Diamond Record Award'' mula sa [[PHIL Music|PRIMA]]. Lumagda si Velasquez sa [[Vicor Music Corporation|Vicor]] at naglabas ng ilang mga album, na inumpisahan ng [[Nineteen 90]]. Nakapaloob sa album ang mga awiting "''Narito Ako''", "I Have To Say Goodbye, " at "Promdi". Ang kanyang unang konsiyerto para sa album na ''Narito Ako'', ay napuno at ginanap sa [[Sentrong Pangkultura ng Pilipinas|Folk Arts Theater]], at kasama si [[Gary Valenciano]] bilang panauning manananghal. Ang unang solong konsiyerto ni Velasquez sa Estados Unidos, na pinamagatang ''Narito Ako sa New York'', ay ginanap sa Pangunahing Bulwagan ng [[Carnegie Hall]] noong 11 Oktubre 1991. Sunod niyang inilabas ang album na pinamagatang [[:en: Tagala Talaga | Tagala Talaga]]. Naglalaman ito ng mga awiting klasikong Filipino na isinulat nina Nonong Pedero, Willy Cruz, [[George Canseco]], [[Louie Ocampo]], [[Freddie Aguilar]], at awitin ng mga Pambansang Alagad ng Sining sa Musika na sina [[Ryan Cayabyab]], [[Lucio D. San Pedro]] at [[Levi Celerio]]. === 1992–1998: Tagumpay sa Asya === Noong 1992, patuloy ang pagguest ni Velasquez sa mga palabas sa [[telebisyon sa Pilipinas]]. Noong Hulyo 1993, natuklasan siya nina Alex Chan at Norman Cheng, ang ''Regional Marketing Manager'' ng Polygram Far East at Pangulo ng Polygram Far East habang pinapanood si Velasquez sa konsiyerto nitong "Music and Me. Pagkatapos nito, nilapitan nila si Velasquez at sinabing nais nilang pangasiwaan ang karera nito sa Asya. Una, itinampok nila si Velasquez sa isang duet kasama si [[Paul Anka]] na pinamagatang "It's Hard to Say Goodbye"<ref name="Marc Gorospe"/> na kasama sa kanyang ika-apat na album, ang ''Reason Enough'', na inilabas noong 1993 at nakakuha ng estadong ''platuinum album''. Noong 4 Nobyembre 1994, nagtanghal si Velasquez kasama si [[Janno Gibbs]] at [[Ariel Rivera]] sa [[Universal Amphitheatre]] sa [[Los Angeles]]. Mayo 6,100 ang nanonood. Sinundan ito noong Nombyembre 12, 1994&nbsp;ng pagtatanghal nila sa Cow Palace Auditorium in [[San Francisco]].<ref>[http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=129835 Regine Velasquez: Flying High in California – The Philippine Star » News » Entertainment]{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Philstar.com. Retrieved on 18 Nobyembre 2011.</ref> == Personal na buhay== Inihiyag nila Velasquez at [[Ogie Alcasid]] ang kanilang tipanan sa Party Pilipinas noong 8 Agosto 2010 pagkatapos ng 7 taon.<ref>[http://www.pep.ph/news/26406/%20FIRST-READ-ON-PEP:-%20Sharon-Cuneta-confirms-wedding-of-Ogie-Alcasid-and-Regine-Velasquez! Sharon Cuneta confirms wedding of Ogie Alcasid and Regine Velasquez!]. pep.ph. (7 Agosto 2010)</ref> Nang ika-22&nbsp;ng Disyembre ng katulad na taon, pinakasalan ni Velasquez ang kanyang matagal ng kasintahan na si Ogie Alcasid sa Terrazas de Punta Fuego sa Nasugbu, Batangas.<ref>[http://www.pep.ph/news/27740/%20(UPDATED)%20-Ogie-Alcasid-and-Regine-Velasquez-are-now-officially-husband-and-wife! (UPDATED) Ogie Alcasid and Regine Velasquez are now officially husband and wife!]. pep.ph. (23 Disyembre 2010)</ref> Kulay pulang damit pang-kasal anag suot ni Velasquez sa tinaguriang "Kasal ng Dekada". Bukod tanging dinesenyo ni Monique Lhuillier ang kanyang damit na napabalitang may halagang $8,000 (subalit sinasabi ng iba na higit pa dito ang tunay na halaga nito), na iniregalo sa kanya ni Dr. Vicki Belo na tumayo bilang isa sa 20 pangunahing mga ninong at ninang na kinabibilangan din dila Mothery Lily Monteverde, Felipe L. Gozon, Wilma Galvante, Manny V. Pangilinan, Sharon Cuneta, Jose Mari Chan, Viva boss Vic del Rosario Jr., Tony Tuviera, German Moreno, Ida Henares, Nanette Inventor, Orlando Ilacad, Anastacia Puno, Dr. Crisanta Villanueva, Ma. Rosario Legarda, Ronnie Henares, Freddie Santos at Michel Lhuillier at wife Amparito Llamas-Lhuillier (magulang ni Monique).<ref name="philstar.com">[http://www.philstar.com/entertainment/641524/ogie-regine-make-wedding-guests-cry Ogie, Regine make wedding guests cry]. philstar.com. (23 Disyembre 2010)</ref> Noong Abril 2011, kinumpirma niya at ng kanyang asawa ang balitang siya ay nagdadalang tao sa palabas ding [[Party Pilipinas]].<ref>[http://www.pep.ph/news/29126/Regine-Velasquez-confirms-rumors:- Regine Velasquez confirms rumors: "Dumating na ang aming bundle of joy!"]. pep.ph (17 Abril 2011)</ref> Isinilang ni Velasquez ang kanilang unang anak ni Ogie Alcasid noong 8 Nobyembre 2011 sa [[Makati Medical Center]] at pinangalanang Nathaniel James Velasquez Alcasid.<ref>[http://www.pep.ph/news/31824/(UPDATED)-Regine-Velasquez-gives-birth-to-healthy-baby-boy! (UPDATED) Regine Velasquez gives birth to healthy baby boy!]. pep.ph (8 Nobyembre 2011)</ref> ==Teatro== {| class="wikitable" |- ! Pamagat !! Petsa !! | Pook !! Ginampanang papel |- | ''Kenkoy Loves Rosing''<ref>{{cite book|title=Kenkoy the musical|url=http://books.google.com/?id=A6sMAQAAMAAJ|author=Asia week magazine|year= 1991|publisher=Books.google.com}}</ref> || Agusto at Setyembre 1991 || Music Museum || Rosing |- | ''Two Hearts, One Beat'' || Pebrero at Hulyo 1994 || [[Sentrong Pangkumbensyong Pandaigdig ng Pilipinas|PICC]] Plenary Hall || Bidang Babae |- | ''Noli Me Tángere'' || Hulyo 14 hanggang 6 Agosto 1995 || [[Sentrong Pangkultura ng Pilipinas]] Pangunahing Teatro || [[María Clara]] |- | ''Forever After'' || 2006 || World Tour || Regine (fairy) |} == Mga palabas == '''Pelikuka''' {| class = "wikitable sortable" |- ! Taon ! width=200|Pelikula ! width=170|Ginampanan ! width=220|Produksiyon ! class = "unsortable" | Mga Tala at Gantimpala |- | 1987 | ''The Untouchable Family'' | Sheila | rowspan=14|<center>[[VIVA Films|Viva Films]] | |- | 1988 | ''Pik Pak Boom'' | Irma | |- | 1989 | ''Elvis and James 2'' | Whitney | |- | 1992 | ''Big Ambulance: Call for Emergency'' | Gina | |- | 1996 | ''Wanted: Perfect Mother'' | Sam | |- | 1997 | ''[[DoReMi]]'' | Reggie | |- | 1998 | ''Honey Nasa Langit na Ba Ako?'' | Marian | |- | 1999 | ''Dahil May Isang Ikaw'' | Anya Katindig | |- | 2000 | [[Kailangan Ko'y Ikaw (pelikula)|Kailangan Ko'y Ikaw]] | Francine Natra | GMMSF 32th Box Office Entertainment Awards for Box-Office Queen<ref>{{cite web |url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=151591 |title=Star Bytes: Box-Office King and Queen crowned |author=Butch Francisco |publisher=The Philippine Star |date=23 Pebrero 2002 }}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- | 2001 | ''Pangako Ikaw Lang'' | Cristina | GMMSF 33rd Box Office Entertainment Awards for Box Office Queen<ref>{{cite web |url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=152546&publicationSubCategoryId=96 |title=Young action star nasa rehab ngayon! |author=Emy Abuan-Bautista |publisher=Pilipino Star Ngayon |date=3 Marso 2002 }}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=245810 |title=Joyce Bernal,Takilya Direk |publisher=Pilipino Star Ngayon |date=11 Abril 2004 }}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- | 2002 | ''Ikaw Lamang Hanggang Ngayon'' | Katherine | Nanomina—''Young Critics Circle Award'' para sa Pinakamahusay na Pagtatanghal ng isang lalaki o babae, Matanda o Bata, Indibidwal o grupo o Sumusuportang Papel |- | 2003 | ''Pangarap Ko Ang Ibigin Ka'' | Alex | |- | 2003 | ''Captain Barbell'' | Cielo | |- | 2004 |'' Masikip Sa Dibdib'' | mang-aawit | Lumabas upang<br>awitin ang "Saan Ako Nagkamali?" |- | 2006 | [[Till I Met You]] | Luisa | <center>Viva Films, [[GMA Films]] | |- | 2007 | [[Paano Kita Iibigin]] | Martee | <center>Viva Films, [[Star Cinema]] | Nanomina—''Filipino Academy of Movie Arts and Sciences Award'' para sa Pinakamahusay na Aktres<br>Nanomina—''Film Academy of the Philippines'' para sa Pinakamahusay na Aktres |- | 2008 | [[Urduja (film)|Urduja]] | [[Urduja]] | <center>[[APT Entertainment]], [[Regal Films]] (tagapamahagi) | Ginamit ang kanyang boses |- | rowspan=3|2009 | [[Kimmy Dora]] | Guro ng Wikang Ingles | <center>Spring Films, [[Star Cinema]] (tagapamahagi) | ''cameo appearance''<ref>{{cite news|first=Jocelyn|last=Dimaculangan|title=Eugene Domingo is still open to accepting supporting roles|publisher=pep.ph|date=14 Agosto 2009|accessdate=13 Setyembre 2010|url=http://www.pep.ph/guide/4492/Eugene-Domingo-is-still-open-to-accepting-supporting-roles}}</ref> |- | [[OMG (Oh, My Girl!)]] |'' production assistant'' | <center>Regal Films | ''cameo appearance'' |- | [[Yaya and Angelina: The Spoiled Brat Movie]] | Angelina's first Yaya | <center>APT Entertainment, [[GMA Films]] | ''cameo appearance'' |- | 2012 | [[Of All the Things (film)|Of All the Things]] | Bernadette "Berns" | <center>Viva Films, GMA Films | Nanalo&mdash;Ika-10 ''Golden Screen Awards'' para sa Pinakamahusay na Pagtatanghal ng isang aktres bilang Bida-Musikal o Komedya |- | 2013 | ''[http://www.youtube.com/watch?v=b8Qj5roa5sw Mrs. Recto]'' | Carla Recto | <center>Panoramanila Pictures, BIGTOP Entertainment | ''post-production''<ref>{{cite web |url=http://teambigtop.com/?p=1466 |title=Mrs. Recto Changes the Norm of Songbird Regine Velasquez|work=teambigtop.com |date=28 Marso 2011}}</ref> |} '''Telebisyon''' {| class = "wikitable sortable" |- ! Taon ! width=180|Pamagat ! width=90|Himpilan ! Ginampanan ! class = "unsortable" | Tala at mga gantimpala |- | 1997 | ''[[SOP (Philippine TV series)|SOP]]'' | <center>[[GMA Network]] | bilang sarili niya | Host (1997—2010) |- | 2000 | ''Habang May Buhay'' | rowspan=2|<center>[[Intercontinental Broadcasting Corporation|IBC]] | | Kabanata "Sa Puso Ko'y Ikaw"<br><small>kasama si [[Piolo Pascual]]</small> |- | rowspan=2|2002 | ''[[Star For A Night]]'' | bilang sarili niya | Host (2002—2003) |- | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | <center>[[ABS-CBN]] | Abby | Kabanata "Lobo"<br>2002 ''PMPC Star Award for Telebivison'' para sa Pinakamahusay na aktres |- | 2003 | ''[[Search for a Star|Search For A Star]]'' | rowspan=4|<center>[[GMA Network]] | bilang sarili niya | Host (2003—2004) |- | rowspan=2|2004 | ''[[Forever in My Heart]]'' | Angeline | pangunahing tauhan |- | ''[[Pinoy Pop Superstar]]'' | bilang sarili niya | Host (2004—2007)<br>2005 ''PMPC Star Award for Television'' para sa Pinakamahusay na Host na Babae<br>2006 PMPC Star Award for Television para sa pinamahusay na Host ng Programang ''Talent Search'' |- | 2007 | ''[[Celebrity Duets]]'' | bilang sarili niya | Host (2007—2009)<br><small>kasama si [[Ogie Alcasid]]</small> |- | rowspan=3|2008 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | <center>[[ABS-CBN]] | Cathy | Kabanata "Dalandan"<br><small>sa direksiyon ni Jeffrey Jeturian kasama si Albert Martinez, Mickey Ferriols & Christian Vasquez</small> |- | ''[[Songbird (TV series)|Songbird]]'' | rowspan=16|<center>[[GMA Network]] | bilang sarili niya | Host |- | ''[[Ako si Kim Samsoon]]'' | Kim Samsoon Buot | pangunahing tauhan |- | rowspan=4|2009 | ''[[Totoy Bato]]'' | Anna Molina | pangunahing tauhan |- | ''[[Are You the Next Big Star?]]'' | bilang sarili niya | Host |- | ''[[SRO Cinemaserye]]'' | bilang sarili niya | Kabanata "[[SRO Cinemaserye#The Eva Castillo Story|The Eva Castillo Story]]" |- | ''[[Darna (2009 TV series)|Darna]]'' | Elektra, leader of the Planet Women | recurring role (season 2, 2009—2010) |- | rowspan=2|2010 | ''Diva'' | Sampaguita/ Melody | pangunahing tauhan |- | ''[[Party Pilipinas]]'' | bilang sarili niya | Host (2010—2013) |- | 2011 | ''[[I Heart You, Pare!]]'' | Antonia "Tonya" Estrella/ Tonette Star/ Tony Boy | pangunahing tauhan<br><small>na lumaon ay pinalitan ni Iza Calzado dahil sa pagdadalang tao niya</small> |- | rowspan=2|2012 | ''[[H.O.T. TV]]'' | bilang sarili niya | Host |- |''[[Sarap Diva]]'' | bilang sarili niya | Host |- |2013 |''[[Sunday All Stars]]'' | bilang sarili niya | Manananhal/''Judge'' |- |2014 |''Bet Ng Bayan'' | bilang sarili niya | Host |- |2016 |''Poor Señorita'' | Rita Villon | pangunahing tauhan |- | 2017 | ''[[Full House Tonight]]'' | bilang sarili niya | Host/Performer |- | 2017 | Mulawin vs Ravena | Sandawa | |} ==Mga Sanggunian== {{reflist|colwidth=30em}} {{BD|1970|LIVING|Velasquez, Regine}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] 4kwyfa0l9gwuxnmxu5ryct0vuc2xnkv 0 13078 1958378 1918347 2022-07-24T23:32:40Z 2001:8F8:1623:2F42:74BA:F07C:FEE5:D0DF wikitext text/x-wiki {{cleanup|date=Marso 2008}} Si '''Raymond Keannu''' ay isang [[Pilipinong Aktor]], Siya ay ipinanganak noong [[1969]]. Kilala siya sa pagganap bilang si Kambal Dragon sa pelikulang [[Buhawi Jack]], Lt. Alexander Lademora sa pelikulang Ligaw na bala. Nagkaroon sila ng anak ni [[Melissa Mendez]]. {{DEFAULTSORT:Keannu, Raymund}} [[Kaurian:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} {{user:maskbot/cleanup}} 7cfg9c1alpsmea7f0wby2jy7bu3ekw4 0 13592 1958499 1701001 2022-07-25T04:05:35Z 180.194.47.214 Updated article wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox person | name = Valerie Concepcion | image = ValerieConcepcionSMRosales20100711.jpg | alt = | caption = Concepcion noong 2018 | birth_name = Valerie Galang | birth_date = {{Birth date and age|1987|12|21|mf=y}} | birth_place = [[Tondo, Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = | known_for = | alma_mater = [[Arellano University]] | occupation = Aktres, host ng telebisyon, endorser | years_active = 2002–kasalukuyan | spouse = Francis Sunga (k. 2020) | partner = | children = 1 | website = http://www.valerieconcepcion.net }} Si '''Valerie "Val" Concepcion''' (ipinanganak 21 Disyembre 1987) ay isang [[artista]] mula sa Pilipinas. Nagsimula siyang mag-artista noong Marso 2002 sa kampo ng [[GMA Network]]. == Pilmograpiya == === Pelikula === {| class="wikitable sortable" |- ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes ! class="unsortable" | Source |- | 2003 | ''[[Fantastic Man]]'' | Valerie | Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2005 | ''[[Mulawin The Movie]]'' | Sang'gre Danaya | | |- | 2006 | ''[[Moments of Love]]'' | Young Ceding | Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2006 | ''Pitong Dalaga'' | Tina | | |- | 2007 | ''Angels'' | Leny | | |- | 2007 | '' [[Ouija (2007 film)|Ouija]]'' | Rape Victim | Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2008 | ''Anak ng Kumander'' | Rebel | | |- | 2008 | ''[[Supahpapalicious]]'' | Athena | | |- | 2008 | ''One Night Only'' | Vicky | Uncredited | |- | 2012 | ''Flames of Love'' | Carla | Also producer (as My Own Man) | |- | 2015 | ''[[Beauty and the Bestie]]'' | Edith Villavicencio | | |- | 2019 | ''Marineros: Men in the Middle of the Sea'' | | Credited as "Valerie Concepcion" | |} === Telebisyon === {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network / Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! Network ! class="unsortable" | Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- <!-- Do not add rowspan --> | 2002 | ''[[Ang Iibigin Ay Ikaw]]'' | Lilian Almendras | Guest Cast | Rowspan="11"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2003 | ''[[Click (Philippine TV series)|Click]]'' | Yasmin | Batch 2 / Batch 3 | |- | 2003—2007 | ''[[Bubble Gang]]'' | Herself / Various Roles | | |- | 2003—2004 | '' [[Walang Hanggan (2003 TV series)|Walang Hanggan]]'' | Almira Castelo | Main Cast | |- | 2004 | '' [[Love to Love (TV series)|Love to Love]]'' | Annaliza | Episode: "Rich in Love" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2005 | '' [[Now and Forever (TV series)|Now and Forever]]: [[Mukha (TV series)|Mukha]]'' | Karen | Main Cast | |- | 2006 | '' [[Love to Love (TV series)|Love to Love]]'' | Kaye | Episode: "Best Friends" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2006 | ''[[Majika]]'' | Naryan | Recurring Cast / Antagonist / Protagonist | |- | 2006—2007 | ''[[Atlantika]]'' | Elisa | Lead Cast | |- | 2007 | '' [[Sine Novela|Sine Novela Presents]]: [[Sinasamba Kita]]'' | [[Nora Ferrer]] | Main Cast / Protagonist | |- | 2007 | ''[[Fantastic Man]]'' | Agent Belle | Guest Cast | |- | 2007—2010 | ''[[Wowowee]]'' | Herself | Contestant | Rowspan="12"| {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2007 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Laura | Episode: "Larawan" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2007 | '' [[Your Song (TV series)|Your Song]]'' | Yna | Episode: "Ikaw, Humanap Ka Ng Panget" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2008 | '' [[Your Song (TV series)|Your Song]]'' | Janna | Episode: "Super Star Ng Buhay Ko" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2008 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Cara | Episode: "Cane" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2008 | ''[[Love Spell]]'' | Pearl | Episode: "Face Shop" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2008 | '' [[Banana Sundae|Banana Split]]'' | Herself | Co-Host / Performer | |- | 2009 | ''[[Precious Hearts Romances Presents]]: [[Bud Brothers Series (TV series)|Bud Brothers]]'' | Hiromi "Lady Tiger" Santa Maria | | |- | 2010 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Ayra | Episode: "Bag" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2010 | '' [[Your Song (TV series)|Your Song]]'' | College Girl | Episode: "Love Me, Love You" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2010 | ''[[Precious Hearts Romances Presents]]: [[Love Me Again (TV series)|Love Me Again]]'' | Preciosa "Precy" Pilapil | | |- | 2010 | '' [[Momay|Elena M. Patron's Momay]]'' | Libra Monte | Special Participation / Antagonist | |- | 2010 | ''[[Pilipinas Win Na Win]]'' | Herself / Co-Host | | Rowspan="5"| {{center| [[TV5 (Philippine TV network)|TV5]] }} | |- | 2011 | ''[[Laugh Out Loud]]'' | Herself | | |- | 2011 | ''[[Talentadong Pinoy]]'' | Judge | | |- | 2011 | ''Star Confessions: Bella Flores Story'' | Bella Flores | | |- | 2011 | ''[[Mga Nagbabagang Bulaklak]]'' | Violet Alindogan | Main Cast | |- | 2011 | ''[[100 Days to Heaven]]'' | Miranda Salviejo-Ramirez | Supporting Cast / Antagonist | Rowspan="10"| {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2012 | ''[[Wansapanataym]]'' | Ms. Fajardo | Episode: "Gising Na, Omar" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2012 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Marie | Episode: "Saklay" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2012 | '' [[E-Boy (TV series)|E-Boy]]'' | Karla Mariano | Extended Cast | |- | 2012 | ''[[Wansapanataym]]'' | Mrs. Perez | Episode: "Si Pam Pabaya At Ang Mahiwagang Goldfish" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2012 | ''[[Toda Max]]'' | Dianne | Guest Cast | |- | 2012 | ''[[Wansapanataym]]'' | Madame Sunshine | Episode: "Kids vs. Zombies" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2013 | ''[[May Isang Pangarap]]'' | Lorraine Castro | Supporting Cast | |- | 2013 | '' [[Dugong Buhay|Carlo J. Caparas' Dugong Buhay]]'' | Dolores "Dolor" Bernabe | Special Participation | |- | 2013 | ''[[Wansapanataym]]'' | Mom of Diego | Episode: "Tago, Diego, Tago" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2013 | '' [[Anna Karenina (2013 TV series)|Anna Karenina]]'' | Ruth Monteclaro-Barretto† | Supporting Cast / Antagonist | Rowspan="4"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2013 | ''[[One Day, Isang Araw]]'' | Sandra | Episode: "Gamer Girl" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2013 | '' [[Genesis (TV series)|Genesis]]'' | Annicka de Guzman | Special Guest / Antagonist | |- | 2013 | ''[[Vampire Ang Daddy Ko]]'' | Holly | | |- | 2013 | ''Wagas'' | Yuri Bijasa | Episode: "Langit at Lupa" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" |{{center| [[GMA News TV]] <br /> (and is now on [[GTV (Philippine TV network)|GTV]]) }} | |- | 2013 | ''[[Annaliza]]'' | Angelina "Gigi" Ramos | Extended Cast | Rowspan="3"| {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2013 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Judith | Episode: "Family Picture" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2014 | '' [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo]]'' | Auring | Episode: "Kailan Mo Ako Mapapatawad?" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2014 | ''[[Ismol Family]]'' | Marie | | Rowspan="2"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2014 | '' [[My BFF (TV series)|My BFF]]'' | Lavander "Lav" Catacutan | | |- | 2014 | ''Wagas'' | Atty. Ipat Luna | Episode: "The Howie Severino Love Story" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | {{center| [[GMA News TV]] <br /> (and is now on [[GTV (Philippine TV network)|GTV]]) }} | |- | 2014 | ''[[Elemento]]'' | Lucida | Episode: "Esperanza Ang Rebelding Manananggal" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2015 | '' [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo]]'' | Norma | Episode: "Para Sa Mga Anak Ko" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2015 | ''[[Once Upon a Kiss]]'' | Minnie Servando-Rodrigo | Recurring Cast / Protagonist | {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2015 | ''[[Kapamilya, Deal or No Deal]]'' | Herself / #18 Lucky Star | | Rowspan="2"| {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2015 | ''[[FlordeLiza]]'' | Teacher Daisy Cruz-Hizon | Supporting Cast / Main Antagonist | |- | 2015 | ''[[Imbestigador]]'' | Mylene Angeles | | Rowspan="4"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2015 | ''[[Karelasyon]]'' | Tere | Episode: "Losyang" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2015—2016 | '' [[Because of You (TV series)|Because of You]]'' | Veronica Sodico-Salcedo | Supporting Cast / Antagonist / Protagonist | |- | 2016 | ''[[Karelasyon]]'' | Eva | Episode: "Wanted - Tatay" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2016 | '' [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo]]'' | Irene | Episode: "Larawan" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | Rowspan="3"| {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2016 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Evelyn | Episode: "Picture" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2016 | ''[[FPJ's Ang Probinsyano]]'' | Nurse Andrea | Guest Cast Stars | |- | 2016 | ''[[Karelasyon]]'' | Joni | Episode: "Kabit-kabit" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | Rowspan="2"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2016 | ''[[Wish Ko Lang]]'' | Manilyn Malupa | Episode: "Raketera" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2016 | '' [[Maalaala Mo Kaya|MaalaalaMo Kaya]]'' | Denise | Episode: "Beerhouse" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | Rowspan="2"| {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2016—2017 | ''[[Magpahanggang Wakas]]'' | Cassandra Flores† | Guest Cast / Antagonist | |- | 2017 | ''[[Tadhana]]'' | Ara | Episode: "Caregiver" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | Rowspan="3"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2017 | ''[[Mulawin versus Ravena]]'' | Tuka† | Supporting Cast / Antagonist | |- | 2017 | ''[[Alyas Robin Hood]]'' | Helga Montemayor† | Recurring Cast / Antagonist | |- | 2017 | '' [[The Good Son (TV series)|The Good Son]]'' | Young Doña Matilda Gesmundo | Special Participation | Rowspan="2"| {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2018 | ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Ning | Episode: "Bicol" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2018 | ''[[Tadhana]]'' | Rosa | Episode: "Baby Maker" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | Rowspan="4"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2018 | ''[[Magpakailanman]]'' | Linda | Episode: "Ibalik Mo Sa Akin Ang Anak Ko" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" {{Small| (Lead Cast / Antagonist)}} | |- | 2018—2019 | ''[[Ika-5 Utos]]'' | Clarisse Alfonso-Buenaventura† | Main Cast / Antagonist | |- | 2019 | ''[[Magpakailanman]]'' | Lelang | Episode: "Tatlong henerasyon ng sipag at tiyaga" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2019 | ''[[Kadenang Ginto]]'' | Cindy Dimaguiba | Guest Cast / Antagonist | Rowspan="2"| {{center| [[ABS-CBN]] }} | |- | 2019 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Nanay | Episode: "Choir" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2019 | ''[[Wowowin]]'' | Herself | Performer / Co-Host | Rowspan="3"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2019 | ''[[Tadhana]]'' | Danica | Episode: "Haunted Love Part 1 / 2" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2019 | ''[[Imbestigador]]'' | Hazel | Episode: "Pugot-Ulo" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2020 | ''[[Lunch Out Loud]]'' | Herself / Guest Host | | {{center| [[TV5 (Philippine TV network)| TV5]] }} | |- | 2021 | ''[[Tadhana]]'' | Daisy | Episode: "Hating Kapatid Part 1 / 2" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | Rowspan="3"| {{center| [[GMA Network]] }} | |- | 2022 | ''[[Tadhana]]'' | Flor | Episode: "Tahanan" <br /> Credited as "Valerie Concepcion" | |- | 2022 | ''[[Raising Mamay]]'' | Sylvia Gonzales-Renancia | | |} {{BD|1987|LIVING|Concepcion, Valerie}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} h4hpeyx4fkgfwqa2yp90ttv45rv34g1 1958566 1958499 2022-07-25T05:16:25Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Maskbot|Maskbot]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox person | name = Valerie Concepcion | image = ValerieConcepcionSMRosales20100711.jpg | alt = | caption = | birth_name = Valerie Galang | birth_date = {{Birth date and age|1987|12|21|mf=y}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = | known_for = | occupation = | years_active = 2002–kasalukuyan | spouse = | partner = | website = http://www.valerieconcepcion.net }} Si '''Valerie "Val" Concepcion''' (ipinanganak 21 Disyembre 1987) ay isang [[artista]] mula sa Pilipinas. Nagsimula siyang mag-artista noong Marso 2002 sa kampo ng [[GMA Network]]. == Pilmograpiya == === Pelikula === * 2005-''[[Mulawin]] The Movie'' * 2008-''Supahpapalicious'' === Telebisyon === * 2010 - ''[[pilipinas win na win]]'' * 2009 - ''[[Wowowee]]'' * 2007 - ''[[Sine Novela: Sinasamba Kita]]'' * 2006 - ''[[Majika]]'' * 2005 - ''[[Mulawin]]'' * 2002 - ''[[Click]]'' {{BD|1987|LIVING|Concepcion, Valerie}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} o77loh421tj1xey07121f70ygz04b17 0 13668 1958521 1953601 2022-07-25T04:42:15Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953601 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Rio Locsin | image = | image_size = | caption = | birth_name = {{nowrap|Maria Theresa Rosario Garcia Nayve}} | birth_date = {{birth date and age|1961|10|03}} | birth_place = [[Candelaria, Quezon]], [[Pilipinas]] | occupation = [[Aktress]], [[modelo]] | yearsactive = 1978–kasalukuyan | children = 3 }} Si '''Rio Locsin''' (ipinanganak sa [[Candelaria, Quezon]] noong 1961{{fact|date=Enero 2010}}) ay isang [[Pilipinas|Pilipina]]ng aktres. Anak siya ng dating aktres na si [[Rosario del Pilar]], na nagkapangalan noong dekada 1960. Si Locsin ay sumikat noong kalagitnaan ng dekada 1970 at lumabas sa pelikulang ''[[Ay Manuela]]'' ng [[RVQ Productions]]. Asawa si Locsin ni [[Al Tantay]]. ==Filmography== ===Film=== {| class="wikitable" style="font-size: 95%;" ! Year !! Title !! Role !! Producer |- | 2015 || |''[[The Breakup Playlist]]'' || Marissa David || [[Star Cinema]] and [[Viva Films]] |- | 2014 || |''[[She's Dating the Gangster (film)|She's Dating the Gangster]]'' || Athena Abigail's Mom || Star Cinema |- |rowspan="2"| 2010 || ''[[Working Girls (2010 film)|Working Girls]]'' || Sabel Rosales || Viva Films |- | ''[[Paano Na Kaya]]'' || Tessie Chua || Star Cinema |- | 2006 || ''[[You Are the One (film)|You Are the One]]'' || Myra Ramos-Garcia || Star Cinema |- | 2004 || ''[[Minsan Pa]]'' || Pacing || MLR Films, Inc. |- |1999 |''[[Bayaning 3rd World]]'' |Trinidad "Trining" Rizal |Cinema Artists Philippines |- | 1997 || ''[[Calvento Files|Calvento Files: The Movie]]'' || Nilda || Star Cinema |- | 1995 || ''[[Sarah... Ang Munting Prinsesa]]'' || Amelia || [[Star Cinema]] |- | 1987 || ''[[Balweg]]'' || Azon || Viva Films |- | 1986 || ''Working Boys'' || Jill || Viva Films |- | 1986 || ''Kailan Tama ang Mali'' || Helen || Viva Films |- | 1986 ||''Bagets Gang'' || Hilda Lacson || Amazaldy Film Production |- | 1984 ||''Working Girls'' || Sabel Rosales || [[Viva Films]] |- | 1982 || ''Haplos'' || Auring || Mirick Films International |- | 1980 || ''[[Manila by Night]]'' || Bea || [[Regal Entertainment|Regal Films]] |- | rowspan=4|1979 || ''Bira, Darna, Bira!'' || Narda/Darna || MBM Productions |- | ''Kambal sa Uma'' || Vira and Ela || Regal Films |- | ''Disgrasyada'' || Maria || Regal Films |- | ''Ina Kapatid Anak'' || Erlinda || [[Regal Entertainment|Regal Films]] |} ===Television=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" ! Year !! Title(s) !! Role(s) !! Type of Role(s) !! Network |- | 2022 || ''[[Darna (2022 TV series)| Mars Ravelo’s Darna]]'' || Roberta Ferrer-Custodio || Supporting Cast || <Center> [[Kapamilya Channel]] |- | 2020 || ''[[Bagong Umaga]]'' || Hilda Veradona || Supporting role || [[Kapamilya Channel]] |- | 2019 || ''Kargo'' || Lola Tere || rowspan="3" | Main role || [[iWant]] |- | 2019–2020 || ''[[Home Sweetie Home |Home Sweetie Home: Extra Sweet]]'' || Tita Oya || rowspan="5" |[[ABS-CBN]] |- | rowspan="2" | 2018 || ''[[Ngayon at Kailanman (2018 TV series)|Ngayon at Kailanman]]'' || Rosa Mapendo |- | ''[[Bagani (TV series)|Bagani]]'' || Dandan || rowspan="4"|Supporting role |- | 2017 || ''[[My Dear Heart]]'' || Lucing Magdangal-Estanislao |- | 2016 || ''[[Dolce Amore]]'' || Pilita "Taps" Ibarra |- | rowspan="3" | 2015 || ''[[My Faithful Husband]]'' || Carmen Fernandez || rowspan="1"| [[GMA Network]] |- | ''[[Flordeliza]]'' || Imelda Maristela || Guest appearance || rowspan=2| [[ABS-CBN]] |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: My Kung Fu Chinito]]'' || Malu Calasiao || Episode guest |- | rowspan="3" | 2014 || ''[[My Destiny (Philippine TV series)|My Destiny]]'' || Amalia || Special participation role || [[GMA Network]] |- | ''[[Ikaw Lamang]]'' || Guadalupe "Lupe" Roque-Dela Cruz || rowspan="2"| Supporting role || rowspan=2| [[ABS-CBN]] |- | ''[[The Legal Wife]]'' || Eloisa Santiago |- | rowspan="2" | 2013 || ''[[Kahit Nasaan Ka Man]]'' || Pauline's mother || Guest appearance || [[GMA Network]] |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Medalya]]'' || Carlos' mother || rowspan="3"| Episode guest || [[ABS-CBN]] |- | rowspan=6|2012 || ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: The Glaiza de Castro Story]]'' || Glaiza's mother || rowspan=5|[[GMA Network]] |- | ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: The Zendee Rose Story]]'' || Jinky Tenerefe |- | ''[[Temptation of Wife (2012 TV series)|Temptation of Wife]]'' || Minda Santos || rowspan=2|Supporting role |- | ''[[Makapiling Kang Muli]]'' || Mara Silvestre-Valencia |- | ''[[My Beloved (TV series)|My Beloved]]'' || Lily || Guest appearance |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Gayuma]]'' || Alicia || rowspan="2"| Episode guest || rowspan=2|[[ABS-CBN]] |- | rowspan=3|2011 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Passbook]]'' || Anita |- | ''[[Rod Santiago's The Sisters]]'' || Socorro Santiago || Extended role / Antagonist || [[TV5 (Philippine TV channel)|TV5]] |- | ''[[Machete (TV series)|Pablo S. Gomez's Machete]]'' || Divina Lucero || Supporting role / Antagonist || [[GMA Network]] |- | rowspan=5|2010 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Silbato]]'' || Azon || Episode guest || [[ABS-CBN]] |- | ''[[Grazilda]]'' || Matilda || Supporting role / Antagonist / Protagonist || rowspan=2|[[GMA Network]] |- | ''[[Claudine (TV series)|Claudine: Bingit Ng Kaligayahan]]'' || Elija || rowspan="2"| Episode guest |- | ''[[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: School Building]]'' || Belinda Cruz || rowspan=8|[[ABS-CBN]] |- | ''[[Habang May Buhay]]'' || Cora Alcantara || Supporting role |- | rowspan=3|2009 || ''[[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Lubid]]'' || Jerome's Mother || Episode guest |- | ''[[Kambal sa Uma (TV series)|Kambal sa Uma]]'' || Milagros Perea || Supporting role |- | ''[[Komiks Presents: Flash Bomba]]'' || Rhodora Legazpi || Episode guest |- | 2008 || ''[[Sineserye Presents]]: [[Maligno (TV series)|Maligno]]'' || Selya Cortez || Guest appearance |- | rowspan=3|2007 || ''[[Pangarap na Bituin]]'' || Lena Ramirez || Main role / Antagonist |- | ''[[Margarita (TV series)|Margarita]]'' || Adora Trinidad || Main role |- | ''[[Boys Nxt Door]]'' || Nanay Myrna || Extended role || [[GMA Network]] |- | rowspan=3|2006 || ''[[Crazy for You (TV series)|Crazy for You]]'' || Melba || Supporting role || rowspan=6|[[ABS-CBN]] |- | ''[[Komiks (TV series)|Komiks Presents]]: [[Da Adventures of Pedro Penduko]]'' || Virgie || Episode guest |- | ''[[Gulong ng Palad]]'' || Caridad "Idad" Santos || Supporting role |- | 2004 || ''[[Mangarap Ka]]'' || Jacqueline Catacutan Carter || Supporting role / Antagonist |- | rowspan=3|2003 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Unan]]'' || Dr. Perla Postigo || Episode guest |- | ''[[Buttercup (TV series)|Buttercup]]'' || Elsa || Supporting role |- | ''[[Maynila (TV series)|Maynila]]'' || Various || Episode guest || rowspan=2|[[GMA Network]] |- | 2002 || ''[[Ang Iibigin ay Ikaw]]'' || Citas Almendras || Supporting role |- | 1999 || ''[[Marinella (TV series)|Marinella]]'' || Katrina || Supporting role / Antagonist || rowspan=2|[[ABS-CBN]] |- | 1997 || ''[[Mula sa Puso]]'' || Corazon Rodrigo || Supporting role |} ==References== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Locsin, Rio}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{stub|Tao|Artista|Pilipinas}} rk6o168axevxgfx3ciqg8d2yeen11rd 1958577 1958521 2022-07-25T05:16:35Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} Si '''Rio Locsin''' (ipinanganak sa [[Candelaria, Quezon]] noong 1961{{fact|date=Enero 2010}}) ay isang [[Pilipinas|Pilipina]]ng aktres. Anak siya ng dating aktres na si [[Rosario del Pilar]], na nagkapangalan noong dekada 1960. Si Locsin ay sumikat noong kalagitnaan ng dekada 1970 at lumabas sa pelikulang ''[[Ay Manuela]]'' ng [[RVQ Productions]]. Asawa si Locsin ni [[Al Tantay]]. ==Mga pelikula== *1976 - ''Ay Manuela'' *1979 - ''[[Bedspacers]]'' *1979 - ''[[Bira, Darna, Bira]]'' *1980 - ''[[Kambal sa Uma]]'' *1980 - ''[[Love Affair]]'' {{DEFAULTSORT:Locsin, Rio}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{stub|Tao|Artista|Pilipinas}} fswiuzfvnrhiiou5akdxmsg5o51hxdm 0 13781 1958564 1953569 2022-07-25T05:04:09Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953569 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2008}} {{Infobox person | name = Christian Vasquez | image = Christian Vasquez (2006).jpg | caption = Si Christian Vasquez noong 2006 | birth_name = Christian Oliver B. Vasquez | birth_date = {{birth date and age|1977|2|8}} | birth_place = [[Bacolod]], [[Negros Occidental]] | occupation = Aktor, Telebisyon, aktor sa pelikula | years_active = 2001-kasalukuyan | height = {{height|m=1.83}} | children = 3 }} Si '''Christian Oliver B. Vazquez''' o mas kilalang si '''Christian Vazquez''' (born February 8, 1977) ay isang [[Pilipinas|Pilipinong]] aktor, modelo at dating housemate ng ''[[Pinoy Big Brother]]: [[Pinoy Big Brother: Celebrity Edition 1|Pinoy Big Brother: Celebrity Edition]]'' ng [[ABS-CBN]]. Sa kanyang pagtatapos sa [[Pinoy Big Brother: Celebrity Edition | Pinoy Big Brother]], siya ay isa sa mga komedyanteng kasambahay. Nagtapos siya mula sa high school sa [[University of St. La Salle]] - Integrated School Batch 1994 sa Bacolod City. Siya ay sumali na rin sa iba't-ibang patimpalak. Nakilala siya sa [[PLDT]] bagay na napansin siya pinasok na rin ang [[Pelikula]]. Isang [[Hiligaynon people | Ilonggo]], nakakuha ng katanyagan si Vazquez para sa kanyang [[PLDT]] komersyal kung saan pinilit ng isang ama na nakatira sa [[Iloilo]] ang kanyang anak na nag-aaral sa [[Manila]] na kumuha ng gamot sa halip na sining. Laban sa kalooban ng kanyang ama, kumuha siya ng fine arts sa halip at sa wakas ay tinanggap ng kanyang ama ang desisyon ng kanyang anak. The line of the commercial which is mixed of Ilonggo and [[Tagalog language | Tagalog]] "Kung saan ka masaya te suportahan ta ka" ("Susuportahan kita, saan ka man maging masaya") ay nagpasikat sa kanya. Noong Marso 4, 2006, si Vazquez ay naging pangalawang housemate na opisyal na pinatalsik mula sa bahay ng Pinoy Big Brother at pang-apat na kasambahay na umalis sa bahay. Nakatanggap siya ng 13.5% ng boto ng mga tao, hanggang ngayon ang pinakamababa sa mga evictee ng edisyon na iyon. ==Personal na buhay== Siya ay may dalawang anak mula sa nakaraang pag-aasawa at isang anak na babae na nagngangalang Christienne Aubrielle. ==Kapanganakan== *ika-8&nbsp;ng [[Pebrero]], [[1977]] ==Lugar ng Kapanganakan== *[[Bacolod]] ==Filmography== ===Telebisyon=== {| class="wikitable sortable"<!-- Do not center --> |-<!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes<!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source<!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- | 2001 – 03 | ''[[Sa Dulo ng Walang Hanggan]]'' | Matthew Monteclaro | | |- | 2002 | ''[[OK Fine, 'To Ang Gusto Nyo!]]'' | Rocky | | |- | 2002 – 03 | ''[[Kahit Kailan]]'' | Carlo | | |- | 2004 – 05 | ''[[Hiram (TV series)|Hiram]]'' | Louie Diaz | | |- | 2006 | ''[[Pinoy Big Brother: Celebrity Edition 1|Pinoy Big Brother: Celebrity Edition]]'' | Himself - Housemate | | |- | 2006 | ''[[Komiks|Komiks Presents]]'': ''[[Da Adventures of Pedro Penduko]]'' | Haring Bagul | | |- | 2007 | ''[[Ysabella]]'' | Young Norman | | |- | 2007 – 09 | ''[[Camera Café (Philippine TV series)|Camera Café]]'' | Sylvio | | |- | 2008 | ''[[Palos (TV series)|Palos]]'' | Young General Vittorio Canavarro | | |- | 2008 | ''[[Lobo (TV series)|Lobo]]'' | Young General Leon Cristobal | | |- | 2008 | ''[[I Love Betty La Fea]]'' | Young Roberto Solis | | |- | 2008 – 09 | ''[[Luna Mystika]]'' | Engkanto | | |- | 2008 – 10 | ''[[Everybody Hapi]]'' | Michael | | |- | 2009 – 10 | ''[[Dahil May Isang Ikaw]]'' | Ed Aragon | | |- | 2010 | ''[[Habang May Buhay]]'' | Attorney Rodrigo | | |- | 2010 | ''[[Magkaribal]]'' | Paul | | |- | 2010 | ''[[Precious Hearts Romances Presents]]'': ''[[Kristine (TV series)|Martha Cecilia's Kristine]]'' | Romano Fortalejo | | |- | 2010 | ''[[Imortal]]'' | Badong / Luis Cristobal | | |- | 2010 | ''[[Kung Tayo'y Magkakalayo]]'' | Young Rustico Crisanto / Supremo | | |- | 2010 | ''[[Kokey at Ako|Kokey @ Ako]]'' | Roland Reyes | | |- | 2011 | ''[[Babaeng Hampaslupa]]'' | William Wong | | |- | 2011 – 12 | ''[[Maria la del Barrio (Philippine TV series)|Maria La Del Barrio]]'' | Manuel Hernandez | | |- | 2011 – 12 | ''[[Budoy]]'' | Dr. Isaac Maniego | | |- | 2012 | ''[[Princess and I]]'' | Dasho Kencho Rinpoche | | |- | 2012 | ''[[Lorenzo's Time]]'' | Mike | | |- | 2012 – 13 | ''[[Ina, Kapatid, Anak (TV series)|Ina, Kapatid, Anak]]'' | Antonio Lagdameo, Sr. | | |- | 2013 | ''[[Apoy sa Dagat]]'' | Young Manolo Lamayre | | |- | 2013 | ''[[Dugong Buhay|Carlo J. Caparas' Dugong Buhay]]'' | Enrique de Lara | | |- | 2014 | ''[[Beki Boxer]]'' | Max | | |- | 2014 | ''[[Sana Bukas pa ang Kahapon]]'' | Young Henry Buenavista | | |- | 2014 | ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Romy Castro | Episode: "Love Ko si Sir" | |- | 2015 | ''[[Nasaan Ka Nang Kailangan Kita|Ricky Lee's Nasaan Ka Nang Kailangan Kita]]'' | Leandro Natividad | | |- | 2015 | ''Ipaglaban Mo!'' | Atty. Roger Tuazon | Episode: "Mapagsamantalang Amo" | |- | 2015 – 16 | ''[[Princess in the Palace]]'' | Colonel Oliver Gonzaga | | |- | 2016 | ''Ipaglaban Mo!'' | Principal Manrique | Episode: "Mapusok" | |- | 2016 | ''[[Calle Siete|The Ryzza Mae Show's Calle Siete]]'' | Mark Sebastian | | |- | 2016 | ''[[FPJ's Ang Probinsyano]]'' | Benedicto Vergel | | |- | 2017 | ''Ipaglaban Mo!'' | Julio | Episode: "Buy-bust" | |- | 2017 – 18 | ''[[Wildflower (TV series)|Wildflower]]'' | Damian "Jaguar" Cruz / Atty. Dante Cruz | | |- | 2017 | ''Ipaglaban Mo!'' | Jake's Father | Episode: "Dukot" | |- | 2018 | ''[[Bagani (TV series)|Bagani]]'' | Dakim | | |- | 2018 | ''[[Asintado]]'' | Eric Salazar | | |- | 2018 | ''[[Ngayon at Kailanman (2018 TV series)|Ngayon At Kailanman]]'' | Hernan Cortes | | |- | 2019 | ''[[Magpakailanman]]'' | [[Manny Villar]] | Episode: "[[Tatlong Henerasyon ng Sipag at Tiyaga]]" | |- | 2019 | ''Ipaglaban Mo!'' | Ruben | Episode: "Sabik" | |- | 2019 | ''[[The Gift (Philippine TV series)|The Gift]]'' | Javier Marcelino | | |- | 2020 | ''[[La Vida Lena (TV series)| La Vida Lena]]'' | Conrad Suarez | | |} ===Pelikula=== *''My Virtual Hero'' 2016 Jones Entertainment Productions *''[[Felix Manalo (film)|Felix Manalo]]'' 2015 VIVA Films *''[[Momzillas]]'' 2013 Star Cinema & VIVA Films *''Pedro Calungsod : Batang Martir'' -2013 *''[[Sisterakas]]'' 2012 Star Cinema & VIVA Films *''Paglipad ng Anghel'' 2011 *''Si Techie, si Teknoboy, at Si Juana B'' 2010 *''Kristo'' - 2008 *''[[Desperadas 2]]'' 2008 Regal Films *''[[Namets!]]'' 2008 *''Sisa'' 2008 *''[[Manay Po 2: Overload]]'' - 2008 Regal Films *''Four in One'' 2007 *''Pain Things'' - 2007 *''Apat Dapat, Dapat Apat: Friends 4 Lyf and Death'' - 2007 VIVA Films *''[[Zsa Zsa Zaturnnah, ze Moveeh|ZsaZsa Zaturnnah Ze Moveeh]]'' - 2006 Regal Films *''Manay Po'' - 2006 Regal Films *''I Wanna Be Happy'' - 2006 Seiko Films *''9 Mornings''- 2004 Star Cinema *''[[Minsan Pa]]'' - 2004 MLR Films *''Liberated 2'' - 2004 Seiko Films *''Bridal Shower'' - 2004 Seiko Films *''Liberated'' - 2003 Seiko Films *''Sukdulan'' 2003 *''Jologs'' - 2002 Star Cinema *''Pagdating ng Panahon'' - 2001 VIVA Films ==References== {{reflist|30em|refs= {{BD|1977|LIVING|Vasquez, Christian}} {{Pinoy Big Brother: Celebrity Edition}} {{user:maskbot/cleanup}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga Bisaya]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{stub|Talambuhay}} pewlubdv3m5exlc7fmgoid19e6l6vbl 1958611 1958564 2022-07-25T05:17:02Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2008}} {{Infobox person |name = Christian Vasquez |image = Christian Vasquez (2006).jpg |caption = Si Christian Vasquez noong 2006 |birth_name = Christian Oliver B. Vasquez |birth_date = {{birth date and age|1977|2|8}} |birth_place = [[Bacolod]], [[Negros Occidental]] |occupation = Aktor, Telebisyon, film actor |yearsactive = 2001-kasalukuyan |height = {{height|m=1.83}} }} Si ''Christian'' ay sumali na rin sa iba't-ibang patimpalak. Nakilala siya sa [[PLDT]] bagay na napansin siya pinasok na rin ang [[Pelikula]] ==Kapanganakan== *ika-8&nbsp;ng [[Pebrero]], [[1977]] ==Lugar ng Kapanganakan== ==Pelikula== ==Telebisyon== {{BD|1977|LIVING|Vasquez, Christian}} {{Pinoy Big Brother: Celebrity Edition}} {{user:maskbot/cleanup}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga Bisaya]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{stub|Talambuhay}} axo0uc7zyf75jo0xoabw965dto4esvc 0 13785 1958558 1928994 2022-07-25T05:00:19Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1928994 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Camille Prats-Yambao | image = | image_size = | birth_name = Sheena Patricia Camille Quiambao Prats-Yambao | birth_date = {{Birth date and age|1985|06|20}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | nationality = [[Mga Pilipino|Pilipino]] | occupation = Aktres, koomedyante | years_active = 1992–kasalukuyan | spouse = {{ubl|{{marriage|Anthony Linsangan|January 5, 2008|September 23, 2011|reason=died}}|{{marriage|John Yambao|January 7, 2017}} }} | children = 3 | agent = [[Star Magic]] <small>(1992–2004)</small> <br> [[ALV Talent Circuit]]<small> (2004–2018)</small> <br> [[GMA Network]] <small>(2005–kasalukuyan)</small> <br>[[GMA Artist Center]] <small>(2018–kasalukuyan)</small> | relatives = [[John Prats]] (kuya) }} Si '''Sheena Patricia Camille Q. Prats''' na mas kilala bilang '''Camille Prats''' ay isang Pilipinang artista. Bata pa si Prats ng siya ay sumuong na sa [[pelikula]]. Una siyang gumanap sa ''[[Sarah: Ang Munting Prinsesa]]''. Dati siyang nakakontrata sa [[ABS-CBN Broadcasting Corporation|ABS CBN Network]] subalit ngayon ay lumipat na siya sa [[GMA Network]]. Ang kanyang kapatid na si [[John Prats]] ay isa ring artista. ==Pilmograpiya== ===Television=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" ! Year !! Title !! Role !! Network |- | 1992–1997 | ''[[Ang TV]]'' | Herself | rowspan="11"| [[ABS-CBN Corporation|ABS-CBN]] |- | 1993–2000 | ''[[Oki Doki Doc]]'' | Camille |- | 1999–2002 | ''[[G-mik]]'' | Ronalisa "Roni" Salcedo |- | 1999–2001 | ''[[Marinella (TV series)|Marinella]]'' | Marie |- | 2000 | ''[[Arriba, Arriba!]]'' | Biba Arriba |- | 2001 | ''[[Sa Dulo ng Walang Hanggan]]'' | Terry |- | 2002 | ''[[Bituin]]'' | Lovelyn Gaston |- | rowspan="3" | 2003 | ''[[Tabing Ilog]]'' | Natasha |- | ''[[Basta't Kasama Kita]]'' | Diamante / Susan Catindig |- | ''[[Home Along Da Airport]]'' | Sam |- | 2004 | ''[[Mangarap Ka]]'' | Valerie |- | rowspan="2"| 2005 | ''Ganda ng Lola Ko!'' | Dedeth | [[Q (TV network)|QTV]] |- | ''[[Kung Mamahalin Mo Lang Ako]]'' | Joyce Cardenal | rowspan="11"| [[GMA Network]] |- | 2006–2007 | ''[[Captain Barbell (TV series)|Captain Barbell]]'' | Marikit 'Kit' Salvacion |- | rowspan="2"| 2007 | ''[[Princess Charming (Philippine TV series)|Princess Charming]]'' | Jocelyn |- | ''[[Super Twins]]'' | Drew Barimor |- | 2008 | ''[[Gaano Kadalas ang Minsan (TV series)|Gaano Kadalas Ang Minsan?]]'' | Lily Medrano / Lily Cervantes |- | rowspan="2" | 2009 | ''[[Ikaw Sana]]'' | Giselle |- | ''[[Totoy Bato]]'' | Teen Elena |- | 2010 | ''[[Pilyang Kerubin]]'' | Rosa |- | 2010–2011 | ''[[Bantatay]]'' | Daisy Razon |- | 2011–2012 | ''[[Munting Heredera]]'' | Sandra Santiago-Montereal / Susan Velasco |- | 2012 | ''[[Luna Blanca]]'' | young Rowena Sandoval |- | 2012–present | ''[[Mars (Philippine TV series)|Mars / Mars Pa More]]'' | Herself / Host | [[GMA News TV]]/[[GMA Network]] |- | rowspan="2" | 2013 | ''[[Bukod Kang Pinagpala]]'' | Bessilda "Bessie" Villerte-Alcuar | rowspan="2"| [[GMA Network]] |- | ''[[One Day Isang Araw]]'' | Daisy's mother |- |2014 | ''[[The Borrowed Wife]]'' | Sophia Gonzales-Villaraza / Maria Carlotta "Maricar" Perez-Santos | rowspan="8" | [[GMA Network]] |- | rowspan="2" | 2015 | ''[[Second Chances (Philippine TV series)|Second Chances]]'' | Rebecca "Reb / Becky" Villacorta |- | ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: Paano Na Ang Ating Anak: The Mark Anthony and Susan Bautista Story]]'' | Susan Bautista |- |rowspan="3"|2016 || ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: Tiyahin ko, Karibal ko]]'' | Nila |- | ''[[Wish I May (TV series)|Wish I May]]'' | Olivia "Ms.O" Pizarro-Gomez |- | ''[[Dear Uge]]'' | Melissa |- | 2018 | ''[[Ang Forever Ko'y Ikaw]]'' | Ginny |- | 2020–present | ''Makulay ang Buhay'' | Mom C |- | 2021 | ''[[Heartful Cafe]]'' | Special Participation |- |} ===Movies=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" |- ! Year !! Title !! Role !! Film Production |- | 2014 || ''[[Third Eye (2014 film)|Third Eye]]'' || Susan || [[Regal Entertainment|Regal Films]] |- | 2009 || ''[[T2 (2009 film)|T2]]'' || Tess || [[Star Cinema]] |- | 2006 || ''Mga Batang Bangketa'' || Clarissa || Rosas Entertainment Films |- | 2005 || ''[[Dreamboy]]'' || Adjeng || rowspan=2|[[Star Cinema]] |- | 2002 || ''[[Jologs]]'' || Cameo |- | 2001 || ''[[Yamashita: The Tiger's Treasure]]'' || Xyra || MAQ Productions |- | 1998 || ''[[Hiling]]'' || Anna || rowspan=4|[[Star Cinema]] |- | rowspan=5|1997 || ''Haba-baba-doo! Puti-puti-poo!'' || Camille |- | ''Wanted Perfect Murder'' || Lukay |- | ''Ang Pulubi at ang Prinsesa'' || Rosalie |- | ''Pakners'' || Mando || MAQ Productions |- | ''[[Shake, Rattle & Roll VI]]'' || Jennifer (segment "Ang Telebisyon") || [[Regal Entertainment|Regal Films]] |- | rowspan=3| 1996 || ''Ang TV Movie: The Adarna Adventure'' || Carla || rowspan=6|[[Star Cinema]] |- | ''[[Madrasta (film)|Madrasta]]'' || Liza |- | ''Oki Doki Doc: The Movie'' || Camille |- | rowspan=2|1995 || ''[[Sarah... Ang Munting Prinsesa]]'' || Sarah Crewe / Princess Sarah |- | ''Eskapo'' || Roberta Lopez |- | rowspan="2"| 1994 || ''Hindi Pa Tapos ang Labada, Darling'' || |- || ''Eat All You Can'' || || [[Seiko Films]] |} ==Awards== ===Film awards and nominations=== {|class="wikitable sortable" !Year !! Organization!! Award !! Movie !! Remarks |- | rowspan 4|1997 || Star Awards for Movies || Movies Popular Child Actress|| "[[Wanted: Perfect Murder]]" (1996) !|| {{nom}} |- | 1997 || FAMAS Awards ||Best Child Actress ||"[[Madrasta (film)|Madrasta]] (1996)" || {{nom}} |- | 1997 || 9th Annual National Consumers Awards || Movie Child Performer of the year || ""[[Madrasta (film)|Madrasta]]" (1996)|| {{nom}} |- | 1997 || Guillermo Mendoza Memorial Scholarship Foundation || Best Child Actress || ""[[Madrasta (film)|Madrasta]]" (1996)|| {{won}} |- | 1996 || Guillermo Mendoza Memorial Scholarship Foundation || Best Child Actress || ""[[Sarah... Ang Munting Prinsesa]]" (1995)|| {{won}} |} ===TV awards and nominations=== {|class="wikitable sortable" !Year !! Organization!! Award !! TV show!! Remarks |- | 2014 || Golden Screen Awards || Outstanding Celebrity Talk Program Host|| "[[Mars (Philippine TV series)|MARS]]" (2013) || {{nom}} |- | 2006 || Golden Screen Awards || Outstanding Supporting Actress|| "[[Maalaala Mo Kaya|MMK: Glab]]" (2005) || {{won}} |- | 1997 || Star Awards for TV || Most Popular Child Actress|| "[[Oki Doki Doc]]" (1996) || {{nom}} |- | 1996 || Star Awards for TV || Most Popular Child Actress|| "[[Ang TV]]" (1995) || {{nom}} |} ==References== {{reflist|2}} {{BD|1985|LIVING|Prats, Camille}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{stub|Talambuhay}} bz3v6iuy88qxhf51ouwyg7gh4m9tr57 1958607 1958558 2022-07-25T05:16:57Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Camille Prats | image = | alt = | caption = | birth_name = Sheena Patricia Camille Q. Prats | birth_date = [[Hunyo 20]], [[1985]] | birth_place = [[Maynila]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = | known_for = | occupation = | years_active = | spouse = | partner = | website = }} Si '''Sheena Patricia Camille Q. Prats''' na mas kilala bilang '''Camille Prats''' ay isang Pilipinang artista. Bata pa si Prats ng siya ay sumuong na sa [[pelikula]]. Una siyang gumanap sa ''[[Sarah: Ang Munting Prinsesa]]''. Dati siyang nakakontrata sa [[ABS-CBN Broadcasting Corporation|ABS CBN Network]] subalit ngayon ay lumipat na siya sa [[GMA Network]]. Ang kanyang kapatid na si [[John Prats]] ay isa ring artista. ==Pilmograpiya== ===Pelikula=== *''[[Sarah: Ang Munting Prinsesa]]'' *''[[Ang Prinsesa at ang Pulubi]]'' *''[[T2 (pelikula)|T2]]'' *''[[Mga Batang Bangketa]]'' ===Telebisyon=== *''[[Captain Barbell (2006)]] *''[[Maalaala Mo Kaya|Kalapati The Ninoy and Cory Story]] Part 1 Kabataang Pinky Aquino Abellada *''[[Makinilya: Istorya Ni Ninoy at Cory|MMK:The Ninoy and Cory Story:Makinilya]] Part 2 Kabataang Pinky Aquino Abellada *''[[Agua Bendita]] {{BD|1985|LIVING|Prats, Camille}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{stub|Talambuhay}} 0u3ckt79jbeel1r7no79v1y9kv36qf1 0 13810 1958533 1953606 2022-07-25T04:46:24Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953606 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox person | name = Angelika dela Cruz | image = | alt = | caption = | birth_name = Maria Lourdes Egger de la Cruz | birth_date = {{#property:P569}} | birth_place = [[Lungsod ng Quezon]], [[Republika ng Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = Pilipina | other_names = Shine | known_for = | occupation = [[Artista]], [[Mang-aawit]], [[Host (event)|Host]] | years_active = 1995 - kasalukuyan | spouse = Orion Casareo (k. 2008) | partner = | children = 2 | relatives = [[Mika dela Cruz]] (ate) | website = }} Si '''Angelika dela Cruz''' (Oktubre 29, 1981{{fact}}) ay isang artistang [[mga Pilipino|Pilipino]]. Una siyang nakakonrata sa [[ABS-CBN Broadcasting Corporation|ABS CBN Network]] pagkaraan ay lumipat siya sa [[GMA Network]]. Pagkatapos ng ilang taon ay muling nagbalik sa [[ABS-CBN Broadcasting Corporation|ABS CBN Network]] at ginawa ang ''teleserye'' na ''[[Bituing Walang Ningning]]''. ===Pelikula=== {| class="wikitable" |- style="background:#b0c4de; text-align:center;" | '''Taon''' || '''Tagagawa''' || '''Pelikuta''' || '''Papel/Katangian''' |- | 2011 || Creative Minds Production || [[Babang Luksa]] || Idang |- | rowspan="2"| 2002 || [[Viva Films]] || S2pid Luv || Wendy |- || [[Viva Films]] || Hari ng Selda: Anak ni Baby Ama 2 || Angelica |- | 2000 || [[GMA Films]] || Deathrow || Isabel |- | rowspan="2"| 1999 || [[Star Cinema]] || Esperanza the Movie || Cecille / Regina |- || [[Regal Films]] || Seventeen so kaka || Neneng |- | 1998 || [[Star Cinema]] || Magandang Hatinggabi || Marianne |- | rowspan="3"| 1997 || [[Star Cinema]] || Ipaglaban Mo II || Agnes |- || [[Regal Films]] || Huwag Mo Nang Itanong || Cely |- || [[Regal Films]] || Mananggal ng Maynila || Terry |- | rowspan="3"| 1996 || [[Regal Films]] || Istokwa || Lea |- || [[Regal Films]] || Nights of Serafina || Diana |} ===Telebisyon shows=== {| class="wikitable" |- style="background:#b0c4de; text-align:center;" ! Year ! Ipakita ! Papel ! Network |- | rowspan= 3 | 2012 | [[Aso ni San Roque]] | Gamod | rowspan= 10 | <center> [[GMA Network]] |- | [[Kasalanan Bang Ibigin Ka?]] | Leslie Montelibano |- | [[Biritera]] | Remy Kapitolyo |- | rowspan = 2 | 2011 | [[Futbolilits]] | Belinda Almodovar |- | [[Dwarfina]] | Romera |- | 2010 | [[Pilyang Kerubin]] | Melissa Alejandrino |- | 2009 | [[Kaya Kong Abutin Ang Langit]] | Nancy Rosales |- | rowspan = 3 | 2008 | [[LaLola (Philippine TV series)|LaLola]] | Sabrina Starr |- | [[Una Kang Naging Akin]] | Vanessa Yumul |- | [[Babangon Ako't Dudurugin Kita]] | Via Fausto |- | rowspan = 3 | 2007 | [[Prinsesa ng Banyera]] | Mayumi Burgos / Daphne Pertierra | rowspan= 9 | <center> [[ABS-CBN]] |- | [[Komiks Presents: Si Pedro Penduko at ang mga Engkantao]] | Kalagua / Dr. Eva Tabinas |- | [[Little Big Superstar]] | Star Judge |- | 2006 | [[Bituing Walang Ningning]] | Lavinia Arguelles |- | 2005 | [[Ikaw Ang Lahat Sa Akin]] | Karri Medrano |- | 2004 | [[Entertainment Konek]] | Host |- | rowspan = 3 | 2003 | [[Sana'y Wala Nang Wakas]] | Mary Ann Santos |- | [[Magandang Tanghali Bayan|MTB: Ang Saya Saya]] | Host |- | [[ASAP Mania]] | Host / Performer |- | 2002 | [[Habang Kapiling Ka]] | Erica Malvarosa | rowspan = 9 | <center> [[GMA Network]] |- | 2001 | [[Ikaw Lang Ang Mamahalin]] | Mylene Fuentebella / Katherine Morales / Carmencita San Diego |- | rowspan = 4 | 2000 | [[Umulan Man o Umaraw]] | Andrea |- | [[Bubble Gang]] | Herself |- | [[Liwanag Ng Hatinggabi]] | Luna |- | [[Click]] | Oli |- | rowspan = 3 | 1999 | Pintados | Diwata / Reewa Zulueta |- | [[Di Ba't Ikaw]] | Arlene |- | [[SOP Rules]] | Host / Performer |- | rowspan = 2 | 1997 | [[Oka Tokat]] | Tessa Sytangco | rowspan= 3 | <center> [[ABS-CBN]] |- | [[Esperanza (TV series)|Esperanza]] | Cecille Montejo / Regina Salviejo |- | 1996 | [[Mara Clara]] | Joyce |} {{BD|1979|LIVING|Cruz, Angelikadela}} [[Kategorya:Mga Pilipinong liping-Italyano]] [[Kategorya:Mga Pilipinong liping-Austrian]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 1cveu2q0lbreeaghbfjhh2s9s4aphpc 1958589 1958533 2022-07-25T05:16:45Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox person | name = Angelika dela Cruz | image = | alt = | caption = | birth_name = Maria Lourdes Egger de la Cruz | birth_date = {{#property:P569}} | birth_place = [[Lungsod ng Quezon]] | death_date = | death_place = | nationality = Pilipina | other_names = Shine | known_for = | occupation = [[Artista]], [[Mang-aawit]], [[Host (event)|Host]] | years_active = 1995 - present | spouse = | partner = | website = }} Si '''Angelika dela Cruz''' (Oktubre 29, 1981{{fact}}) ay isang artistang [[mga Pilipino|Pilipino]]. Una siyang nakakonrata sa [[ABS-CBN Broadcasting Corporation|ABS CBN Network]] pagkaraan ay lumipat siya sa [[GMA Network]]. Pagkatapos ng ilang taon ay muling nagbalik sa [[ABS-CBN Broadcasting Corporation|ABS CBN Network]] at ginawa ang ''teleserye'' na ''[[Bituing Walang Ningning]]''. ===Pelikula=== {| class="wikitable" |- style="background:#b0c4de; text-align:center;" | '''Taon''' || '''Tagagawa''' || '''Pelikuta''' || '''Papel/Katangian''' |- | 2011 || Creative Minds Production || [[Babang Luksa]] || Idang |- | rowspan="2"| 2002 || [[Viva Films]] || S2pid Luv || Wendy |- || [[Viva Films]] || Hari ng Selda: Anak ni Baby Ama 2 || Angelica |- | 2000 || [[GMA Films]] || Deathrow || Isabel |- | rowspan="2"| 1999 || [[Star Cinema]] || Esperanza the Movie || Cecille / Regina |- || [[Regal Films]] || Seventeen so kaka || Neneng |- | 1998 || [[Star Cinema]] || Magandang Hatinggabi || Marianne |- | rowspan="3"| 1997 || [[Star Cinema]] || Ipaglaban Mo II || Agnes |- || [[Regal Films]] || Huwag Mo Nang Itanong || Cely |- || [[Regal Films]] || Mananggal ng Maynila || Terry |- | rowspan="3"| 1996 || [[Regal Films]] || Istokwa || Lea |- || [[Regal Films]] || Nights of Serafina || Diana |} ===Telebisyon shows=== {| class="wikitable" |- style="background:#b0c4de; text-align:center;" ! Year ! Ipakita ! Papel ! Network |- | rowspan= 3 | 2012 | [[Aso ni San Roque]] | Gamod | rowspan= 10 | <center> [[GMA Network]] |- | [[Kasalanan Bang Ibigin Ka?]] | Leslie Montelibano |- | [[Biritera]] | Remy Kapitolyo |- | rowspan = 2 | 2011 | [[Futbolilits]] | Belinda Almodovar |- | [[Dwarfina]] | Romera |- | 2010 | [[Pilyang Kerubin]] | Melissa Alejandrino |- | 2009 | [[Kaya Kong Abutin Ang Langit]] | Nancy Rosales |- | rowspan = 3 | 2008 | [[LaLola (Philippine TV series)|LaLola]] | Sabrina Starr |- | [[Una Kang Naging Akin]] | Vanessa Yumul |- | [[Babangon Ako't Dudurugin Kita]] | Via Fausto |- | rowspan = 3 | 2007 | [[Prinsesa ng Banyera]] | Mayumi Burgos / Daphne Pertierra | rowspan= 9 | <center> [[ABS-CBN]] |- | [[Komiks Presents: Si Pedro Penduko at ang mga Engkantao]] | Kalagua / Dr. Eva Tabinas |- | [[Little Big Superstar]] | Star Judge |- | 2006 | [[Bituing Walang Ningning]] | Lavinia Arguelles |- | 2005 | [[Ikaw Ang Lahat Sa Akin]] | Karri Medrano |- | 2004 | [[Entertainment Konek]] | Host |- | rowspan = 3 | 2003 | [[Sana'y Wala Nang Wakas]] | Mary Ann Santos |- | [[Magandang Tanghali Bayan|MTB: Ang Saya Saya]] | Host |- | [[ASAP Mania]] | Host / Performer |- | 2002 | [[Habang Kapiling Ka]] | Erica Malvarosa | rowspan = 9 | <center> [[GMA Network]] |- | 2001 | [[Ikaw Lang Ang Mamahalin]] | Mylene Fuentebella / Katherine Morales / Carmencita San Diego |- | rowspan = 4 | 2000 | [[Umulan Man o Umaraw]] | Andrea |- | [[Bubble Gang]] | Herself |- | [[Liwanag Ng Hatinggabi]] | Luna |- | [[Click]] | Oli |- | rowspan = 3 | 1999 | Pintados | Diwata / Reewa Zulueta |- | [[Di Ba't Ikaw]] | Arlene |- | [[SOP Rules]] | Host / Performer |- | rowspan = 2 | 1997 | [[Oka Tokat]] | Tessa Sytangco | rowspan= 3 | <center> [[ABS-CBN]] |- | [[Esperanza (TV series)|Esperanza]] | Cecille Montejo / Regina Salviejo |- | 1996 | [[Mara Clara]] | Joyce |} {{BD|1979|LIVING|Cruz, Angelikadela}} [[Kategorya:Mga Pilipinong liping-Italyano]] [[Kategorya:Mga Pilipinong liping-Austrian]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} ojy2yh3dfrweclnpwol3ht88fcx1x27 0 13824 1958541 1953592 2022-07-25T04:50:11Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953592 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Cogie Domingo | image = | caption = | birth_name = Redmond Christopher Fernandez Domingo | birth_date = {{birth date and age|1985|8|15}} | birth_place = [[Maynila]], Pilipinas | death_date = | years_active = 1993–2006, 2010–2017, 2019–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]]<br />[[GMA Artist Center]]<br />[[TV5 (Philippines)|Talent5]] | height = | spouse = Ria Sacasas | children = 1 }} Si '''Cogie Domingo'''(ipinanganak noong [[Agosto 15]], [[1985]] bilang Redmond Christopher Domingo) ay isang aktor at modelo. Sa edad na 10, siya ay sumali sa cast ng ''[[Cyberkada]]'' ng [[ABS-CBN]]. Ito ay sinundan ng pelikulang ''[[Sa Piling ng mga Aswang]]'' ng [[Regal Films]] kung saan nakasama niya si [[Maricel Soriano]]. Ang kanyang sumunod na proyekto ay ang ''[[Yakapin Mo ang Umaga]]'' kung saan siya ay gumanap na anak nina [[Christopher de Leon]] at [[Lorna Tolentino]]. Ang pinakakilalang papel na kanyang ginampananan ay ang batang preso sa pelikulang ''[[Deathrow]]'' noong [[2000]] kasama si Eddie Garcia. Si Cogie ay kasalukuyang nakakontrata bilang artista ng [[GMA Network]]. ==Pelikula== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Taon'''|| '''Pamagat''' || '''Papel na Ginampanan''' |- | [[2006]] || '' [[Mourning Girls]]''|| Raffy |- | [[2004]] || '' [[So... Happy Together]] ''||Oliver |- | [[2004]] || ''[[Kuya]]'' || Noy |- | [[2003]] || ''[[Mano Po 2: My Home]] '' || Lean Tan |- | [[2003]] || ''[[Anghel sa Lupa]]'' || Benjo |- | [[2002]] || ''[[Mano po]]'' || Young Luis/Fong Muan |- | [[2002]] || '' [[Pakisabi Na Lang Mahal Ko Siya]]'' || Gonzo |- | [[2001]] || '' [[Cool Dudes]] '' || Pinky |- | [[2000]] || '' [[Deathrow]]'' || Sonny |- | [[2000]] || '' [[Yakapin mo ang Umaga]]'' || Adok |- | [[1999]] || '' [[Sa Piling ng mga Aswang]] '' ||Joshua |- |} ==Telebisyon== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Taon''' || '''Pamagat''' || '''Papel na Ginampanan''' |- | [[2006]] || ''[[Love to Love (Season 12)]]'' || Rico |- | [[2006]] || ''[[Bakekang]]'' || Johnny |- | [[2006]] || ''[[Now and Forever: Ganti]]'' || Javier |- | [[2005]] || ''[[Darna (TV Series)|Darna]]'' ||Daniel |- | [[2004]] || ''[[Love to Love|Love To Love Season 3: Kissing Beauty]]'' || Joseph |- | [[2004]] || ''Joyride'' || Jason |- | [[2003]] || ''[[Love to Love|Love To Love Season 1: Maid For Each Other]]'' || Dodong |- | [[2004]] || '' Stage 1: LIVE!'' ||Himself-Host |- | [[2004]] || '' Kung Mawawala Ka'' ||Carlito Valiente |- | [[2004]] || '' Ikaw Lang Ang Mamahalin'' ||Jepoy |- | [[1999]] || ''Click'' || Gino |- | [[1995]] || ''Cyberkada'' || |- |} {{DEFAULTSORT:Domingo, Cogie}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1985]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] o2hyqm08goxpoktlekq3lswj9vr6ygp 1958596 1958541 2022-07-25T05:16:50Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox person | name = Cogie Domingo | image = | alt = | caption = | birth_name = Redmond Christopher Domingo | birth_date = Agosto 15, 1985 | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = | known_for = | occupation = | years_active = | height = {{height|m=1.70}} | spouse = | partner = | website = }} Si '''Cogie Domingo'''(ipinanganak noong [[Agosto 15]], [[1985]] bilang Redmond Christopher Domingo) ay isang aktor at modelo. Sa edad na 10, siya ay sumali sa cast ng ''[[Cyberkada]]'' ng [[ABS-CBN]]. Ito ay sinundan ng pelikulang ''[[Sa Piling ng mga Aswang]]'' ng [[Regal Films]] kung saan nakasama niya si [[Maricel Soriano]]. Ang kanyang sumunod na proyekto ay ang ''[[Yakapin Mo ang Umaga]]'' kung saan siya ay gumanap na anak nina [[Christopher de Leon]] at [[Lorna Tolentino]]. Ang pinakakilalang papel na kanyang ginampananan ay ang batang preso sa pelikulang ''[[Deathrow]]'' noong [[2000]] kasama si Eddie Garcia. Si Cogie ay kasalukuyang nakakontrata bilang artista ng [[GMA Network]]. ==Pelikula== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Taon'''|| '''Pamagat''' || '''Papel na Ginampanan''' |- | [[2006]] || '' [[Mourning Girls]]''|| Raffy |- | [[2004]] || '' [[So... Happy Together]] ''||Oliver |- | [[2004]] || ''[[Kuya]]'' || Noy |- | [[2003]] || ''[[Mano Po 2: My Home]] '' || Lean Tan |- | [[2003]] || ''[[Anghel sa Lupa]]'' || Benjo |- | [[2002]] || ''[[Mano po]]'' || Young Luis/Fong Muan |- | [[2002]] || '' [[Pakisabi Na Lang Mahal Ko Siya]]'' || Gonzo |- | [[2001]] || '' [[Cool Dudes]] '' || Pinky |- | [[2000]] || '' [[Deathrow]]'' || Sonny |- | [[2000]] || '' [[Yakapin mo ang Umaga]]'' || Adok |- | [[1999]] || '' [[Sa Piling ng mga Aswang]] '' ||Joshua |- |} ==Telebisyon== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Taon''' || '''Pamagat''' || '''Papel na Ginampanan''' |- | [[2006]] || ''[[Love to Love (Season 12)]]'' || Rico |- | [[2006]] || ''[[Bakekang]]'' || Johnny |- | [[2006]] || ''[[Now and Forever: Ganti]]'' || Javier |- | [[2005]] || ''[[Darna (TV Series)|Darna]]'' ||Daniel |- | [[2004]] || ''[[Love to Love|Love To Love Season 3: Kissing Beauty]]'' || Joseph |- | [[2004]] || ''Joyride'' || Jason |- | [[2003]] || ''[[Love to Love|Love To Love Season 1: Maid For Each Other]]'' || Dodong |- | [[2004]] || '' Stage 1: LIVE!'' ||Himself-Host |- | [[2004]] || '' Kung Mawawala Ka'' ||Carlito Valiente |- | [[2004]] || '' Ikaw Lang Ang Mamahalin'' ||Jepoy |- | [[1999]] || ''Click'' || Gino |- | [[1995]] || ''Cyberkada'' || |- |} {{DEFAULTSORT:Domingo, Cogie}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1985]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] 5n25vy13yu67m55j9etzqakf5yfn7a4 0 14140 1958515 1953608 2022-07-25T04:40:09Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953608 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox officeholder | honorific-prefix = [[The Honorable]] | name = Alfred Vargas | image = Rep. Alfred Vargas (18th Congress PH).jpg | party = [[PDP–Laban]] (2017–present) | otherparty = [[Lakas Kampi CMD]] (2009–2010) <br /> [[Liberal Party (Philippines)|Liberal]] (2012–2017)<ref name= flipflop /> | office = Member of the <br>[[Philippine House of Representatives]]<br> from [[Quezon City]]'s [[Quezon City's 5th congressional district|5th]] district | predecessor = ''District created'' | successor = <!--Patrick Michael Vargas--> | term_start = June 30, 2013 | term_end = <!--June 30, 2022--> | office2 = Member of the <br>[[Quezon City#Government|Quezon City Council]] | term_label2 = Assuming office | term_start2 = June 30, 2022 | term_end2 = | constituency2 = [[Legislative districts of Quezon City|5th District]] | term_start3 = June 30, 2010 | term_end3 = June 30, 2013 | constituency3 = [[Legislative districts of Quezon City|2nd District]] | birth_name = Alfredo Paolo Dumlao Vargas III | birth_date = {{birth date and age|1981|10|24|mf=yes}} | birth_place = [[San Juan, Metro Manila]], Philippines | spouse ={{marriage|Yasmine Espiritu|2010}} | relations = Patrick Michael "PM" Vargas (brother) | children = 3 | education = [[Ateneo de Manila University]] (AB)<br />[[University of the Philippines Diliman]] | profession = {{flatlist| * TV host * actor * entrepreneur * politician }} }} Si '''Alfred Vargas''' ay isang artistang [[mga Pilipino|Pilipino]] at talento ng ng [[GMA Network]], at Ngayon Bumalik na siya sa [[ABS-CBN]]. ===TV Shows=== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! Taon !! Title !! Role |- | rowspan=1 | 2002 || [[Pangako Sa 'Yo]] || Dyno Zuryete |- | rowspan=2 | 2003 || Tipong Pinoy || host |- | [[Sa Dulo Ng Walang Hanggan]] || Lauro |- | rowspan=1 | 2004 || [[Marinara (TV series)|Marinara]] || Felipe |- | rowspan=3 | 2005 || [[Encantadia]] || Aquil |- | [[Love to Love (TV show)|Love to Love]] || Mike |- | [[Etheria]] || Amarro |- | rowspan=4 | 2006 || [[Encantadia: Pag-ibig Hanggang Wakas]] || Aquil |- | [[I Luv NY]] || Sebastian Santos |- | [[Ang Pagbabago]] || host |- | Sandwichlandia (Fantasy Commercial Series) || Haring Spredo |- | rowspan=5 | 2007 || [[Magic Kamison]] || Jaren Absede |- | [[Muli (TV series)|Muli]] || Lukas Estadilla |- | [[Nuts Entertainment]] || himself |- | [[Impostora]] || Carlos Pambide |- | [[My Only Love]] || Emman Angeles |- | rowspan=3 | 2008 || [[E.S.P. (TV series)|ESP]] || Dave |- | [[Dyesebel (TV series)|Dyesebel]] || Erebus |- | [[Una Kang Naging Akin]] || Ronnie Bautista |- | rowspan=4 | 2009 || [[Dear Friend]]: Karibal || Ron |- | [[All About Eve (Philippine TV series)|All About Eve]] || Warren Bautista |- | [[Zorro (Philippine TV series)|Zorro]] || Captain Lima Wong (Special Guest Role) |- | [[Darna (2009 TV series)|Darna]] || Gabriel |- | rowspan=3 | 2011 || [[Pablo S. Gomez's Mutya]] || Prince Irvin |- | [[Galema, Anak ni Zuma]] || Bryan Galvin Almendras |- |} {{DEFAULTSORT:Vargas, Alfred}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1979]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} t5o9x7ddhw64udpqtj52u6r6502dzvd 1958573 1958515 2022-07-25T05:16:30Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Alfred Vargas | image = {{#property:P18}} | alt = | caption = | birth_name = Alfredo Paolo Dumlao Vargas III | birth_date = {{birth date and age|1979|10|24}} | birth_place = [[San Juan]], [[Kalakhang Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = | known_for = | height = {{height|m=1.9}} | occupation = | years_active = 2002-present | spouse = | partner = | website = }} Si '''Alfred Vargas''' ay isang artistang [[mga Pilipino|Pilipino]] at talento ng ng [[GMA Network]], at Ngayon Bumalik na siya sa [[ABS-CBN]]. ===TV Shows=== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! Taon !! Title !! Role |- | rowspan=1 | 2002 || [[Pangako Sa 'Yo]] || Dyno Zuryete |- | rowspan=2 | 2003 || Tipong Pinoy || host |- | [[Sa Dulo Ng Walang Hanggan]] || Lauro |- | rowspan=1 | 2004 || [[Marinara (TV series)|Marinara]] || Felipe |- | rowspan=3 | 2005 || [[Encantadia]] || Aquil |- | [[Love to Love (TV show)|Love to Love]] || Mike |- | [[Etheria]] || Amarro |- | rowspan=4 | 2006 || [[Encantadia: Pag-ibig Hanggang Wakas]] || Aquil |- | [[I Luv NY]] || Sebastian Santos |- | [[Ang Pagbabago]] || host |- | Sandwichlandia (Fantasy Commercial Series) || Haring Spredo |- | rowspan=5 | 2007 || [[Magic Kamison]] || Jaren Absede |- | [[Muli (TV series)|Muli]] || Lukas Estadilla |- | [[Nuts Entertainment]] || himself |- | [[Impostora]] || Carlos Pambide |- | [[My Only Love]] || Emman Angeles |- | rowspan=3 | 2008 || [[E.S.P. (TV series)|ESP]] || Dave |- | [[Dyesebel (TV series)|Dyesebel]] || Erebus |- | [[Una Kang Naging Akin]] || Ronnie Bautista |- | rowspan=4 | 2009 || [[Dear Friend]]: Karibal || Ron |- | [[All About Eve (Philippine TV series)|All About Eve]] || Warren Bautista |- | [[Zorro (Philippine TV series)|Zorro]] || Captain Lima Wong (Special Guest Role) |- | [[Darna (2009 TV series)|Darna]] || Gabriel |- | rowspan=3 | 2011 || [[Pablo S. Gomez's Mutya]] || Prince Irvin |- | [[Galema, Anak ni Zuma]] || Bryan Galvin Almendras |- |} {{DEFAULTSORT:Vargas, Alfred}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1979]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} tbcodgb7kdn5hvwywc4fjn6pz6560vs 0 14142 1958522 1953600 2022-07-25T04:42:40Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953600 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{notability|date=Nobyembre 2010}} {{BLP unsourced|date=Enero 2008}} {{Infobox person | name = Alice Dixson | image = | alt = | caption = | birth_name = Jessie Alice Celones Dixson | birth_date = Hulyo 28, 1969 | birth_place = [[Maynila]] | death_date = | death_place = | nationality = Filipino at Amerikano | other_names = | known_for = | occupation = | years_active = | spouse = Ronnie Miranda (m. 1999–2013) | partner = | children = 1 | website = }} Si '''Alice Dixson''' (ipinanganak Hulyo 28, 1969, '''Jessie Alice Celones Dixson''') o kadalasang binabaybay na '''Alice Dixon''', ay isang aktres, modelo, at dating ''beaty queen na may lahing Filipino. Nagwagi bilang [[Binibining Pilipinas]] at [[Miss International]] noong [[1986]]. Siya ay naging tanyag sa kanyang [[Palmolive Soap]] [[T.V. Commericial]] na [[I can feel it!]], Pinag bidahan niya ang pelikulang [[Okey ka fairy ko]] bilang [[Faye]] kabilang sina [[Vic Sotto]] bilang [[Enteng]], [[Aiza Seguerra]] bilang [[Aiza]], at [[Charito Solis]] bilang [[Inang Magenta]] noong [[1987]]. Pinag bidahan din niya ang pelikulang [[Dyesebel]] noong [[1990]] tampok sina [[Richard Gomez]] bilang [[Edward]] at [[Judy Ann Santos]] bilang kanilang anak. Nakasama din niya sa pelikulang [[Tatlong Maria]] sina [[Maricel Soriano]], at [[Lotlot De Leon]] noong [[1991]]. ==Filmography== ===Film=== {| class="wikitable" |- ! Year !! Title !! Role !! Film Production |- |rowspan="2"|1987 || ''Bobo Cop'' || N/A || rowspan="23"|[[Regal Films]] |- | ''Stolen Moments'' || Aida |- |rowspan="2"|1988 || ''[[Nagbabagang Luha]]'' || Cielo |- | ''Sa Akin Pa Rin ang Bukas'' || Yasmin |- |rowspan="5"|1989 || ''Isang Araw Walang Diyos'' || Emily Jacinto |- | ''Hot Summer'' || N/A |- | ''Si Malakas at Si Maganda'' || Anna/Maganda |- | ''May Pulis, May Pulis sa Ilalim ng Tulay'' || Anna |- | ''Virginia P.'' || N/A |- |rowspan="5"|1990 || ''My Other Woman'' || Mia Arriola |- | ''Last 2 Minutes'' || N/A |- | ''[[Dyesebel]]'' || Dyesebel |- | ''Papa's Girl'' || N/A |- | ''Lover's Delight'' || N/A |- |rowspan="6"|1991 || ''Emma Salazar Case'' || Emma Salazar |- | ''Onyong Majikero'' || N/A |- | ''Tatlong Maria'' || N/A |- | ''Underage Too'' || N/A |- | ''Joey Boy Munti, 15 Anyos Ka sa Muntunlupa'' || Lydia |- | ''Love Ko si Ma'am'' || Beauty |- |rowspan="3"|1992 || ''Sinungaling Mong Puso'' || Leda |- | ''Kamay ni Cain'' || N/A |- | ''Boy Anghel: Utak Pulburon'' || Tina |- |rowspan="2"|1993 || ''Hanggang Saan, Hanggang Kailan'' || Esther Ilustre || rowspan="3"|[[Viva Films]] |- | ''Ang Boyfriend Kong Gamol'' || Marlene Smith |- |rowspan="4"|1994 || ''Pangako ng Kahapon'' || Mildred |- | ''Bakit Ngayon Ka Lang'' || N/A || [[Regal Films]] and [[OctoArts Films]] |- | ''Sa Isang Sulok ng Pangarap'' || Nimfa Gutierrez/Rosette Saavedra || rowspan="6"|[[Viva Films]] |- | ''Walang Matigas na Tinapay sa Mainit na Kape'' || Tess |- |rowspan="4"|1995 || ''Silakbo'' || Barbara "Bang" Briones |- | ''Okey si Ma'am'' || Sonia Marasigan |- | ''Sana Dalawa ang Puso Ko'' || N/A |- | ''Jessica Alfaro Story'' || Jessica Alfaro |- | 1997 || ''To Saudi with Love'' || N/A || [[Regal Films]] |- |rowspan="2"|1998 || ''Sambahin ang Ngalan Mo'' || N/A || [[Regal Films]] and MAQ Productions |- | ''Pahiram Kahit Sandali'' || Ada Castro || rowspan="2"|[[Regal Films]] |- | 1999 || ''Ganito Ako Magmahal'' || N/A |- | 2005 || ''[[Enteng Kabisote 2: Okay Ka Fairy Ko: The Legend Continues]]'' || Ina Magenta || [[OctoArts Films]] and [[M-Zet Productions]] |- | 2006 || ''Koi Suru Tomato ~Kumain Ka Na Ba~ Title in USA: Love Tomato'' || Christina || Audition, Dodo Press and Imagica |- | 2011 || ''[[Ang Panday 2]]'' || Ibira || [[GMA Films]] and Imus Productions |- | 2012 || ''[[Just One Summer]]'' || Irene Luna-Cuaresma || [[GMA Films]] |- | 2013 || ''[[When the Love Is Gone]]'' || Audrey Luis || [[Viva Films]] |- | 2014 || ''[[Shake, Rattle & Roll XV]]'' || Lourdes || [[Regal Films]] |- | 2015 || ''[[Felix Manalo (film)|Felix Manalo]]'' || Lilia || [[Viva Films]] |- | 2017 || ''[[The Ghost Bride]]'' || Angie Lao || [[Star Cinema]] |- | 2019 || ''Nuuk'' || Elaisa Svendsen || [[Viva Films]] |} ===Television=== {| class="wikitable" |- ! Year !! Title !! Role !! Network |- | rowspan="2"|1987–1991 || rowspan="2"| ''[[Okay Ka, Fairy Ko!]]'' || rowspan="2"| Faye || [[Intercontinental Broadcasting Corporation|IBC]] |- | [[ABS-CBN]] |- | 1993 || ''We Are Family'' || N/A || [[TV5 (Philippines)|ABC]] |- | 2002 || ''[[Ang Iibigin ay Ikaw]]'' || rowspan="2"| Mia Sandoval || rowspan="3"|[[GMA Network]] |- | 2003 || ''[[Ang Iibigin ay Ikaw Pa Rin]]'' |- | 2004 || ''[[Hanggang Kailan]]'' || Thelma Villarama |- | rowspan="2" | 2011 || ''[[Babaeng Hampaslupa]]'' || Diana Wong / Anastacia See || rowspan="7"|[[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | ''[[Glamorosa]]'' || Dra. Paulina Valdez-Marciano |- | 2012 || ''[[Isang Dakot na Luha]]'' || Amelia San Diego / Amelis Reyes |- | 2012–2013 || ''[[Enchanted Garden]]'' || Diwani Alvera / Elaine Malforie |- | rowspan="2"|2013 || ''[[Never Say Goodbye (TV series)|Never Say Goodbye]]'' || Criselda Madrigal-Montecastro |- | ''[[For Love or Money (2013 TV series)|For Love or Money]]'' || Kristine Almonte |- | 2014 || ''[[Confessions of a Torpe]]'' || Monique Salcedo |- | rowspan="2"|2015 || ''[[MariMar (2015 TV series)|MariMar]]'' || Mia Corcuera || rowspan="2"|[[GMA Network]] |- | ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: Paskong Malamig ang Puso]]'' || Grace |- | 2018 || ''[[FPJ's Ang Probinsyano]]'' || Catherine Versoza-Cabrera || rowspan="2"|[[ABS-CBN]] |- | 2018–2019 ||'' [[Ngayon at Kailanman (2018 TV series)|Ngayon at Kailanman]]'' || Stella Simbajon-Cortes |- | rowspan="2"|2019 ||'' [[Madrasta (TV series)|Madrasta]]'' || Angelina Cruz || rowspan="4"|[[GMA Network]] |- | '' [[Beautiful Justice]]'' || Black Rose |- | 2021 || ''[[Legal Wives]]'' || Amirah Alonte |- | 2022 || ''[[First Lady (TV series)|First Lady]]'' || Ingrid Domingo |- |} ==Awards, nominations, and achievements== * 2020 [https://philnews.ph/2020/07/28/abs-cbn-wins-best-tv-station-18th-gawad-tanglaw-awards/ 18th Gawad Tanglaw] Film Acting Award for the movie "Nuuk" (winner) *[https://www.rappler.com/entertainment/240883-list-winners-pmpc-star-awards-television-2019/ 2019 PMPC Star Awards for Television] Best Supporting Actress nominee for "Ngayon at Kailanman" (nominee) *2018 [https://www.manilatimes.net/2018/03/16/lifestyle-entertainment/show-times/and-the-nominees-for-the-2nd-eddys-for-movies-are/386671 2nd Eddys Awards] Best Supporting Actress Nominee for the movie "The Ghost Bride" (nominee) * 2018 [https://entertainment.inquirer.net/261121/full-list-nominees-34th-star-awards-movies 34th Star Awards for Movies] Best Supporting Actress Nominee for the movie "The Ghost Bride" (nominee) * 2015 [https://philnews.ph/2015/06/19/pep-list-awards-2015-complete-list-of-winners-highlights-video/ PEP Awards] Female Star of the Night (winner) * [https://www.pressreader.com/philippines/the-philippine-star/20141005/285254550901879 2014 People Asia Woman of Substance and Style] Awardee (winner) * 2014 [https://starcinema.abs-cbn.com/2014/4/8/news/kapamilya-stars-shine-at-16th-gawad-pasado-awards-4536/amp 16th Gawad Pasado Awards] PinakaPasadong Aktres (Best Actress) for the movie [[When the Love is Gone]] (winner) * 1998 [[Metro Manila Film Festival]] Best Actress for the movie ''Sambahin Ang Ngalan Mo (winner)'' * 1997 [[Metro Manila Film Festival]] Best Actress Nominee for the movie ''To Saudi With Love (nominee)'' * 1987 Philippine Movie Press Club Award for Most Promising Star (winner) * Creative Guild of Accredited Advertising Agencies Award of Recognition as Commercial Model Discovery of 1987 (winner) * 1986 Semi-Finalists in the [[Miss International]] Pageant held in Nagasaki, Japan (semi-finalist) * 1986 [[Binibining Pilipinas International]] (winner) ==References== {{Reflist}} {{BD|1969|LIVING|Dixson, Alice}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 24e644jywomkwg5posgpdp4zykhc4wf 1958578 1958522 2022-07-25T05:16:35Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{notability|date=Nobyembre 2010}} {{BLP unsourced|date=Enero 2008}} {{Infobox person | name = Alice Dixson | image = | alt = | caption = | birth_name = Alice | birth_date = Hulyo 28, 1969 | birth_place = Maynila | death_date = | death_place = | nationality = Filipino at Amerikano | other_names = | known_for = | occupation = | years_active = | spouse = [[Ronnie Miranda]] | partner = | website = }} Si '''Alice Dixson''' (ipinanganak Hulyo 28, 1969, '''Jessie Alice Celones Dixson''') o kadalasang binabaybay na '''Alice Dixon''', ay isang aktres, modelo, at dating ''beaty queen na may lahing Filipino. Nagwagi bilang [[Binibining Pilipinas]] at [[Miss International]] noong [[1986]]. Siya ay naging tanyag sa kanyang [[Palmolive Soap]] [[T.V. Commericial]] na [[I can feel it!]], Pinag bidahan niya ang pelikulang [[Okey ka fairy ko]] bilang [[Faye]] kabilang sina [[Vic Sotto]] bilang [[Enteng]], [[Aiza Seguerra]] bilang [[Aiza]], at [[Charito Solis]] bilang [[Inang Magenta]] noong [[1987]]. Pinag bidahan din niya ang pelikulang [[Dyesebel]] noong [[1990]] tampok sina [[Richard Gomez]] bilang [[Edward]] at [[Judy Ann Santos]] bilang kanilang anak. Nakasama din niya sa pelikulang [[Tatlong Maria]] sina [[Maricel Soriano]], at [[Lotlot De Leon]] noong [[1991]]. ==Pelikula== *Boy Anghel: Utak Pulburon (1986) *Stolen Moment (1987) *Okay Ka Fairy Ko: The Movie (1987) *Bobo Cop (1987) *Isang Araw Walang Diyos (1989) *Nagbabagang Luha (1988) *Sa Akin Pa Rin ang Bukas (1988) *Si Malakas at si Maganda (1989) *Hot Summer (1989) *Rape of Virginia P. (1989) *May Pulis, May Pulis sa Ilalim ng Tulay (1989) *Lover's Delight (1990) *Papa's Girl (1990) *[[Dyesebel]] (1990) *Last Two Minutes (1990) *Love Ko si Ma'am (1991) *Onyong Majikero (1991) *Tatlong Maria (1991) *Underage Too (1991) *My Other Woman (1991) *Emma Salazar Case (1991) *Joey Boy Munti, 15 Anyos Ka Sa Muntilupa (1991) *Kamay ni Cain (1992) *[[Sinungaling Mong Puso]] (1992) *Ang Boyfriend Kong Gamol (1993) *Hanggang Saan, Hanggang Kailan (1993) *Bakit Ngayon Ka Lang? (1994) *Sa Isang Sulok Ng Mga Pangarap (1994) *Pangako ng Kahapon (1994) *Walang Matigas na Tinapay sa Mainit na Kape (1994) *Jessica Alfaro Story (1995) *Okey si Ma'am (1995) *Sana Dalawa Ang Puso Ko (1995) *Silakbo (1995) *To Saudi with Love (1997) *Sambahin ang Ngalan Mo (1998) *Pahiram Kahit Sandali (1998) *Ganito Ako Magmahal (1999) *Enteng Kabisote 2: Okay Ka Fairy Ko: The Legend Continues (2005) ==Mga serye sa TV== *We Are Family (1993) *Mga Anino sa Balon (1997) *[[Ang Iibigin Ay Ikaw]] (2002) *[[Hanggang Kailan]] (2004) *[[:en:Darna (2005 TV series) | Darna]] (2005) *[[Babaeng Hampaslupa]] (2011) *[[Glamorosa]] (2011) *[[Isang Dakot Na Luha]] (2012) *[[Enchanted Garden]] (2012; 2022 [RE-RUN]) *[[:en: For Love or Money | For Love or Money]] (2013) *[[Never Say Goodbye]] (2013) *[[:en: Confessions of a Torpe | Confessions of a Torpe]] (2014) *[[Ngayon at Kailanman]] (2018) *[[Legal Wives]] (2021) *[[First Yaya | First Lady]] (2022) {{BD|1969|LIVING|Dixson, Alice}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} tsrp7t9zreml40sc7qzktee9wwdik8z 0 14184 1958523 1953599 2022-07-25T04:42:57Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953599 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Roxanne Guinoo | image = Roxanne guinoo.JPG | image_size = 150px | caption = | birth_name = Roxanne Bosch Guinoo | birth_date = {{birth date and age|1986|2|14}} | birth_place = [[Rosario, Cavite]], [[Pilipinas|Republika ng Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = Roxanne Guinoo | known_for = | occupation = Aktres | agent = [[Star Magic]] (2004–2012; 2015–kasalukuyan) <br/> [[TV5 Network|Talent5]] (2008–2010; 2012) <br/> [[GMA Artist Center]] (2012–2015) | years_active = 2004-kasalukuyan | spouse = Elton Yap (k. 2011) | partner = [[Joross Gamboa]] (2004–2006) | children = 3 | website = }} Si '''Roxanne Guinoo''' (tunay na ngalan: ''Roxanne Bosch Guinoo'') ay isang [[artista]] mula sa [[Pilipinas]]. Ipinanganak siya sa Rosario, [[Cavite]] noong [[Pebrero 14]], [[1986]]. Nag-aral siya ng elementaryo sa Saint Joseph College sa [[Lungsod ng Cavite]] at sa mataas na paaralan sa Atheneum Amcan School. Nakapag-kolehiyo siya sa De La Salle University Dasmariñas. ==Mga Palabas== '''Telebisyon''' {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0em 0em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" |'''Palabas sa TV''' || '''Ginanapang Tauhan''' |- | [[Palos (TV series)]]||''Silvia'' |- | [[Your Song (TV series)|Your Song: Tuyo Nang Damdamin]]||''Sheila Domingo'' |- | [[Lastikman (TV series)|Lastikman]]||''Sandy Evilone'' |- | [[Sineserye Presents]]: [[Natutulog Ba Ang Diyos?]]|| ''Gillian Ramirez'' |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Application Form]]|| ''Gee Toledo'' |- | [[Love Spell|Love Spell: Sweet Sixty]]|| ''Anna Marcelo'' |- | [[Wowowee]]|| ''Host/sarili'' |- | [[Your Song (TV series)|Your Song: Very Special Love]]|| ''Mika'' |- | [[Love Spell|Love Spell: Line to Heaven]]|| ''Nikka'' |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Buhangin]]|| ''Lani'' |- | [[Crazy For You (TV Series)|Crazy For You]]|| ''Trish'' |- | [[Komiks Episodes|Komiks: Cleopakwak]] || ''Queenie'' |- | [[Your Song (TV series)|Your Song: To Love Again]]|| ''Julianne'' |- | [[Star Magic Presents|Star Magic Presents: 3 Minutes]] || ''Jessie'' |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Laptop]]|| ''Agnes'' |- | [[Gulong ng Palad]] || ''Jojo'' |- | [[Star Circle Quest|SCQ Reload, OK AKO!]] || ''Roxanne Roxas'' |- | Nginig || sarili |- | Kaya Mo Ba To || sarili |- | Victim || ''sarili'' |- | [[ASAP Fanatic]] || ''Host/sarili'' |- | [[At Home Ka Dito]] || ''Host/sarili'' |- | [[Star Circle Teen Quest]] || ''sarili'' |} '''Pelikula''' {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0em 0em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Pelikula''' || '''Ginanapang Tauhan''' |- | [[Shake, Rattle & Roll 9]]||''Marionne'' |- | [[Shake, Rattle & Roll 8]] ||''Alyson'' |- | [[Star Cinema|Can This Be Love]] || ''Bebs'' |- | [[Star Cinema|D' Anothers]] || ''Titay'' |- | [[Star Cinema|Volta]] || ''sarili'' |- | [[Star Cinema|Now That I Have You]] || ''Katherine'' |} ==Kawing Panlabas== *[http://www.imdb.com/name/nm1708816/] Roxanne Guinoo sa Internet Movie Database {{BD|1986|LIVING|Guinoo, Roxanne}} [[Kategorya:Mga Tagalog|Guinoo]] k5rl1qsl8os59b2vgg70c2ku232rhmi 1958579 1958523 2022-07-25T05:16:36Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Roxanne Guinoo | image = Roxanne guinoo.JPG | image_size = 150px | caption = | birth_name = Roxanne Bosch Guinoo | birth_date = {{birth date and age|1986|2|14}} | birth_place = [[Rosario, Cavite]], [[Philippines]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = Roxanne Guinoo | known_for = | occupation = | years_active = | spouse = | partner = | website = }} Si '''Roxanne Guinoo''' (tunay na ngalan: ''Roxanne Bosch Guinoo'') ay isang [[artista]] mula sa [[Pilipinas]]. Ipinanganak siya sa Rosario, [[Cavite]] noong 14 Pebrero 1986. Nag-aral siya ng elementaryo sa Saint Joseph College sa [[Lungsod ng Cavite]] at sa mataas na paaralan sa Atheneum Amcan School. Nakapag-kolehiyo siya sa De La Salle University Dasmariñas. ==Mga Palabas== '''Telebisyon''' {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0em 0em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" |'''Palabas sa TV''' || '''Ginanapang Tauhan''' |- | [[Palos (TV series)]]||''Silvia'' |- | [[Your Song (TV series)|Your Song: Tuyo Nang Damdamin]]||''Sheila Domingo'' |- | [[Lastikman (TV series)|Lastikman]]||''Sandy Evilone'' |- | [[Sineserye Presents]]: [[Natutulog Ba Ang Diyos?]]|| ''Gillian Ramirez'' |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Application Form]]|| ''Gee Toledo'' |- | [[Love Spell|Love Spell: Sweet Sixty]]|| ''Anna Marcelo'' |- | [[Wowowee]]|| ''Host/sarili'' |- | [[Your Song (TV series)|Your Song: Very Special Love]]|| ''Mika'' |- | [[Love Spell|Love Spell: Line to Heaven]]|| ''Nikka'' |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Buhangin]]|| ''Lani'' |- | [[Crazy For You (TV Series)|Crazy For You]]|| ''Trish'' |- | [[Komiks Episodes|Komiks: Cleopakwak]] || ''Queenie'' |- | [[Your Song (TV series)|Your Song: To Love Again]]|| ''Julianne'' |- | [[Star Magic Presents|Star Magic Presents: 3 Minutes]] || ''Jessie'' |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Laptop]]|| ''Agnes'' |- | [[Gulong ng Palad]] || ''Jojo'' |- | [[Star Circle Quest|SCQ Reload, OK AKO!]] || ''Roxanne Roxas'' |- | Nginig || sarili |- | Kaya Mo Ba To || sarili |- | Victim || ''sarili'' |- | [[ASAP Fanatic]] || ''Host/sarili'' |- | [[At Home Ka Dito]] || ''Host/sarili'' |- | [[Star Circle Teen Quest]] || ''sarili'' |} '''Pelikula''' {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0em 0em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Pelikula''' || '''Ginanapang Tauhan''' |- | [[Shake, Rattle & Roll 9]]||''Marionne'' |- | [[Shake, Rattle & Roll 8]] ||''Alyson'' |- | [[Star Cinema|Can This Be Love]] || ''Bebs'' |- | [[Star Cinema|D' Anothers]] || ''Titay'' |- | [[Star Cinema|Volta]] || ''sarili'' |- | [[Star Cinema|Now That I Have You]] || ''Katherine'' |} ==Kawing Panlabas== *[http://www.imdb.com/name/nm1708816/] Roxanne Guinoo sa Internet Movie Database {{BD|1986|LIVING|Guinoo, Roxanne}} [[Kategorya:Mga Tagalog|Guinoo]] nqzabtpprv64qr2u0e9m20mach4vjea 0 14507 1958528 1953578 2022-07-25T04:44:45Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953578 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Iwa Moto | image = {{wikidata|property|raw|P18}} | alt = | caption = | birth_name = Aileen Quimado Iwamoto | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1988|8|29}} | birth_place = [[Lungsod ng Las Piñas]], [[Kalakhang Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = Iwa Moto | known_for = | occupation = Aktres,modelo | years_active = 2005-2018 | partner = Pampi Lacson (2013) | children = 2 }} Si '''Aileen Quimado Iwamoto''' (ipinanganak noong 29 Agosto 1988) o mas kilala sa tawag na '''Iwa Moto''' ay isang Pilipinong artista. Kabilang siya sa ''Final Four'' ng ikatlong ''season'' ng [[reality television|palabas]] na ''[[StarStruck]]'' sa [[Pilipinas]]. Sa kasalukuyan, lumalabas siya sa mga palabas ng [[GMA Network]]. Naninirahan siya sa [[Las Piñas]], [[Kalakhang Maynila]]. ==Buhay Bago StarStruck== Lumaki siya sa [[Las Pinas]] ngunit lumipat ang pamilya niya sa [[Lungsod ng Davao]]. Dahil sa pag-aaral, bumalik siya ng mag-isa sa [[Las Pinas]], at doon siya pinilit ng isang kaibigan na sumali sa [[StarStruck]]. ==Mga Pelikula== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Taon''' || '''Titulo''' || '''Pagganap''' |- | 2006 || ''[[Pitong Dalagita]]'' || Tisha |- | 2006 || ''[[White Lady (pelikula)|White Lady]] '' || Mimi |} ==Mga Palabas sa telebisyon== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Taon''' || '''Titulo''' || '''Pagganap''' |- | 2010 || [[Diz Iz It]] || Guest Judge |- | rowspan="3" | 2009 ||| [[Darna (2009 TV series)|Darna]] || Valentina || rowspan="18" | GMA Network |- | [[Adik Sa'Yo]] || Andrea |- | [[Dear Friend: Madrasta]] || Gellie |- | rowspan="3" | 2008 || [[Luna Mystika]] || Donita Sagrado |- | [[Sine Novela]]: [[Magdusa Ka]] || Millet Calpito |- | [[Joaquin Bordado]] || Dianne |- | rowspan="5" | 2007 || [[Zaido: Pulis Pangkalawakan]] || Amasonang Itim / Soñia Tamano |- | [[Sine Novela]]: [[Kung Mahawi Man Ang Ulap]] || Rita Acuesta |- | [[Super Twins]] || Monica/Moshi Moshi Manika |- | [[SOP Rules]] || performer |- | [[Magic Kamison|Magic Kamison: The True Lindsay]] || Lindsay/Laura |- | rowspan="8" | 2006 || [[Bitoy's Funniest Videos]] || co-host |- | [[Bakekang]] || Jenny |- | [[Love to Love (TV series)|Love to Love: Jass Got Lucky]] || Max |- | [[Nuts Entertainment]] || co-host |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: The Iwa Moto Life Story]] || Herself |- | [[Love to Love (TV series)|Love to Love: Young At Heart]] || Denisse |- | [[SOP Gigsters]] || host/performer |- | POSH || Herself || Q |- | 2005 || [[StarStruck|StarStruck: The Nationwide Invasion]] || First Princess || GMA Network |} ==Mga Parangal== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Tao''' || '''Titulo''' || '''Parangal/Nominasyon''' |- | 2006 || ''HI Magazine's one of the most beautiful faces in Philippine Showbiz'' ||''Rank 20'' |- | 2006 || ''FHM Philippines Top 100 Sexiest Women in the World'' || ''Rank 16'' |- |} ==Mga Isyu== ===Sa Pag-ibig=== Nagkarelasyon daw siya sa mga taga-[[StarStruck]] na sina [[Marky Cielo]], [[Gian Carlos]], [[Chuck Allie]] at [[Benj Pacia]] ngunit itinanggi niya ang ito. ===Insidenteng Pag-alis sa StarStruck === Sa pag-iikot ng mga [[StarStruck|StarStruck survivor]] sa [[Cebu]], ipinakitang may sama ng loob si Iwa sa mga kapwa niyang ''survivor'' na sina [[Gian Carlos]], [[Jackie Rice]] and [[Jana Roxas]]. Ayon sa kanya, linalait daw siya ng mga ito kaya napagpasiyahan niyang lumisan na sa StarStruck. Ngunit sa sunod na gabi ng eliminasyon, binawi niya ang kanyang sinabi. Humingi rin siya ng patawad sa tatlo matapos niyang malamang nagbibiro lang pala sila. ===Suspensiyon sa taong 2006=== Sinuspindi siya, kasama ni [[Jackie Rice]], ng anim na linggo dulot ng mga bisyo nila sa pag-inom at paninigarilyo. Matapos nito, Sinabi nilang magbabago na daw sila. ===Away kay Rochelle=== Ipinakta sa mga ''[[talk show]]'' na mayroong daw away sina Iwa at [[Rochelle Pangilinan]]. Napapabalitang dahil umano ito kay [[Yexel Sebastian]], na dating kasintahan ni Rochelle. ==Tribya== * May lahi siyang [[Hapon (bansa)|Haponesa]]. * Bilang 16 sa [[FHM]] [[Pilipinas]] 2006 * Naitalathala ang buhay niya sa ''[[Magpakailanman]]''. {{BD|1988|LIVING|Moto, Iwa}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] h67vq52dr20ue7yx9blwqfnv723w477 1958584 1958528 2022-07-25T05:16:42Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Iwa Moto | image = {{wikidata|property|raw|P18}} | alt = | caption = | birth_name = Aileen Quimado Ablan Iwamoto | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1988|8|29}} | birth_place = [[Lungsod ng Las Piñas]], [[Kalakhang Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = Iwa Moto, Lynn, Ewa, Aiwa, Alien | known_for = | occupation = Aktres, mananayaw, modelo | years_active = [[2005 sa telebisyon|2005]] - [[Kasalukuyan (panahon)|Kasalukuyan]] | spouse = | partner = | website = }} Si '''Aileen Quimapo Iwamoto''' (ipinanganak noong 29 Agosto 1988) o mas kilala sa tawag na '''Iwa Moto''' ay isang Pilipinong artista. Kabilang siya sa ''Final Four'' ng ikatlong ''season'' ng [[reality television|palabas]] na ''[[StarStruck]]'' sa [[Pilipinas]]. Sa kasalukuyan, lumalabas siya sa mga palabas ng [[GMA Network]]. Naninirahan siya sa [[Las Piñas]], [[Kalakhang Maynila]]. ==Buhay Bago StarStruck== Lumaki siya sa [[Las Pinas]] ngunit lumipat ang pamilya niya sa [[Lungsod ng Davao]]. Dahil sa pag-aaral, bumalik siya ng mag-isa sa [[Las Pinas]], at doon siya pinilit ng isang kaibigan na sumali sa [[StarStruck]]. ==Mga Pelikula== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Taon''' || '''Titulo''' || '''Pagganap''' |- | 2006 || ''[[Pitong Dalagita]]'' || Tisha |- | 2006 || ''[[White Lady (pelikula)|White Lady]] '' || Mimi |} ==Mga Palabas sa telebisyon== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Taon''' || '''Titulo''' || '''Pagganap''' |- | 2010 || [[Diz Iz It]] || Guest Judge |- | rowspan="3" | 2009 ||| [[Darna (2009 TV series)|Darna]] || Valentina || rowspan="18" | GMA Network |- | [[Adik Sa'Yo]] || Andrea |- | [[Dear Friend: Madrasta]] || Gellie |- | rowspan="3" | 2008 || [[Luna Mystika]] || Donita Sagrado |- | [[Sine Novela]]: [[Magdusa Ka]] || Millet Calpito |- | [[Joaquin Bordado]] || Dianne |- | rowspan="5" | 2007 || [[Zaido: Pulis Pangkalawakan]] || Amasonang Itim / Soñia Tamano |- | [[Sine Novela]]: [[Kung Mahawi Man Ang Ulap]] || Rita Acuesta |- | [[Super Twins]] || Monica/Moshi Moshi Manika |- | [[SOP Rules]] || performer |- | [[Magic Kamison|Magic Kamison: The True Lindsay]] || Lindsay/Laura |- | rowspan="8" | 2006 || [[Bitoy's Funniest Videos]] || co-host |- | [[Bakekang]] || Jenny |- | [[Love to Love (TV series)|Love to Love: Jass Got Lucky]] || Max |- | [[Nuts Entertainment]] || co-host |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: The Iwa Moto Life Story]] || Herself |- | [[Love to Love (TV series)|Love to Love: Young At Heart]] || Denisse |- | [[SOP Gigsters]] || host/performer |- | POSH || Herself || Q |- | 2005 || [[StarStruck|StarStruck: The Nationwide Invasion]] || First Princess || GMA Network |} ==Mga Parangal== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''Tao''' || '''Titulo''' || '''Parangal/Nominasyon''' |- | 2006 || ''HI Magazine's one of the most beautiful faces in Philippine Showbiz'' ||''Rank 20'' |- | 2006 || ''FHM Philippines Top 100 Sexiest Women in the World'' || ''Rank 16'' |- |} ==Mga Isyu== ===Sa Pag-ibig=== Nagkarelasyon daw siya sa mga taga-[[StarStruck]] na sina [[Marky Cielo]], [[Gian Carlos]], [[Chuck Allie]] at [[Benj Pacia]] ngunit itinanggi niya ang ito. ===Insidenteng Pag-alis sa StarStruck === Sa pag-iikot ng mga [[StarStruck|StarStruck survivor]] sa [[Cebu]], ipinakitang may sama ng loob si Iwa sa mga kapwa niyang ''survivor'' na sina [[Gian Carlos]], [[Jackie Rice]] and [[Jana Roxas]]. Ayon sa kanya, linalait daw siya ng mga ito kaya napagpasiyahan niyang lumisan na sa StarStruck. Ngunit sa sunod na gabi ng eliminasyon, binawi niya ang kanyang sinabi. Humingi rin siya ng patawad sa tatlo matapos niyang malamang nagbibiro lang pala sila. ===Suspensiyon sa taong 2006=== Sinuspindi siya, kasama ni [[Jackie Rice]], ng anim na linggo dulot ng mga bisyo nila sa pag-inom at paninigarilyo. Matapos nito, Sinabi nilang magbabago na daw sila. ===Away kay Rochelle=== Ipinakta sa mga ''[[talk show]]'' na mayroong daw away sina Iwa at [[Rochelle Pangilinan]]. Napapabalitang dahil umano ito kay [[Yexel Sebastian]], na dating kasintahan ni Rochelle. ==Tribya== * May lahi siyang [[Hapon (bansa)|Haponesa]]. * Bilang 16 sa [[FHM]] [[Pilipinas]] 2006 * Naitalathala ang buhay niya sa ''[[Magpakailanman]]''. {{BD|1988|LIVING|Moto, Iwa}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] 648g0ghhraa4ejtpblk9uc17g48cnkd 0 15276 1958667 1900915 2022-07-25T10:25:12Z Clark Louis eco 123759 Birth and death wikitext text/x-wiki {{Infobox person/Wikidata}} Si '''Caloy Alde''' ay isang komedyanteng [[artista]] sa [[Pilipinas]]. Born: July 28, 1968 Died: July 22, 2022 Cause of death: Heart attack ==Pilmograpiya== *''Ogag the movie'' *''Mr. Suave hoy! hoy! hoy! hoy! hoy! hoy!'' (2003) *''S2pid Luv'' (2002) *''Babaeng putik, Ang'' (2001) *''Baliktaran: Si Ace at si Daisy'' (2001) *''Sgt. Larry Layar'' (1998) *''Pares-pares (Trip ng puso)'' (1998) *''No Read, No Write'' (1997) ==Mga palabas sa telebisyon== *''Ogag the TV show'' (ABC-5) (ngayo'y [[TV 5]]) *''Tropang Trumpo (ABC-5)(ngayo'y [[TV 5]]) *''Lokom\oko High'' (TV 5) *[[Tropa Mo Ko Unli]] ([[TV5]]) (2013-present) {{DEFAULTSORT:Alde, Caloy}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Komedyante]] {{Pilipinas-artista-stub}} d62y5ddetb18set78maxoyf9u1pylzi 0 18242 1958560 1953570 2022-07-25T05:01:10Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953570 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Vhong Navarro | image = Vhong Navarro.jpg | caption = Navarro noong 2011 | birth_name = Ferdinand Hipolito Navarro | birth_date = {{Birth date and age|1977|1|4}}<ref name="kami.com.ph" /> | birth_place = [[Makati]], [[Pilipinas]]<ref name="kami.com.ph" /> | death_date = | death_place = | occupation = {{hlist|Aktor|Mananayaw|Mang-aawit|Host|Komedyante|Hurado}} | years_active = 1992–kasalukuyan | agent = [[ABS-CBN Entertainment]] <br> (2008–kasalukuyan) | spouse = Bianca Lapus (m. 1998–2008) {{marriage|Tanya Bautista|November 28, 2019}} | children = 2 | nationality = [[Philippines|Pilipino]] }} Si '''Vhong Navarro''' (ipinanganak na '''Ferdinand Hipolito Navarro''' noong Enero 4, 1977) sa siyudad ng [[Makati]], ay isang [[Pilipino]]ng aktor na dating miyembro ng pangkat na mananayaw na [[Streetboys]]. ==Mga pinasikat na awitin== *Pamela (Mula Sa Pelikulang [[Otso-Otso, Pamela-melawan]] ) *Totoy Bibbo *Don Romantiko (Mula sa Pelikulang [[D'Anothers]]) *Chickboy (Mula Sa Pelikulang [[Agent x444]]) *Da Vhong (Mula sa Pelikulang [[Da Possessed]]) ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year !! Title !! Role !! Network |- |- | 2017 || [[Minute to Win It: Last Man Standing]] || Player || rowspan=24|[[ABS-CBN]] |- | 2015 || [[Dance Kids]] || Judge |- | rowspan=2|2014 || ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Nato De Coco]]'' || Oscar "Oca" Palmera |- | ''[[Home Sweetie Home]]'' || Jerome |- | 2011–2013 || ''[[Toda Max]]'' || Justin Bibbo |- | 2011 || ''[[100 Days to Heaven]]'' || Elpidio "Pido" Abucay |- |rowspan=3|2010 || ''[[Kokey @ Ako]]'' || Bruce Kho Reyes/Belat |- | ''[[Wowowee]]'' || Host/himself |- | ''[[Magpasikat]]'' || Host/himself |- | 2009–present || ''[[It's Showtime (variety show)|It's Showtime]]'' (formerly ''Showtime'') || Host/himself |- | rowspan=2|2009 || ''[[George and Cecil]]'' || Guest appearance |- | ''[[May Bukas Pa]]'' || Moy |- |rowspan=3| 2008 || ''[[Pilipinas, Game KNB?]]'' || Host/himself |- |''[[I Love Betty La Fea]]'' || Nicholas "Kulas" Moro |- |''[[I am KC]]: Love to Dance'' || Eman |- | 2007 || ''[[Mars Ravelo's Lastikman (TV series)|Mars Ravelo's Lastikman]]'' || Eskappar/Miguel Asis/Lastikman |- | 2006–2009 || ''[[ASAP (Variety Show)|ASAP]]'' || Host/himself |- |rowspan=3| 2006 || ''[[Love Spell|Love Spell:Pasko Na Santa Ko]]'' || Donato |- |''[[Da Adventures of Pedro Penduko|Komiks Presents: Da Adventures of Pedro Penduko]]'' || Gary |- |''[[Gudtaym]]'' || Host/himself |- |rowspan=3| 2004 || ''[[Yes, Yes Show!|Yes Yes Show]]'' || Host/himself |- |''[[Magandang Tanghali Bayan#MTB: Ang Saya Saya|MTB Ang Saya Saya]]'' || Host/himself |- |''Pirated CD (Celebrity Disguise)'' || Host/himself |- |rowspan=2| 2003 || ''[[Bida si Mister, Bida si Misis]]'' || Bok Tyson |- |''[[Wazzup Wazzup]]'' || Host/Himself || [[Studio 23]] |- | 2001 || ''Whattamen'' || Elton ||rowspan=5| [[ABS-CBN]] |- | 1999–2001 || ''[[Pwedeng Pwede]]'' || as Samson |- | 1997 || ''Spice Boys'' || ????? |- | 1996–1999 || ''[[Super Laff-In]]'' || Host/himself |- | 1992 || ''[[Home Along Da Riles]]'' || Hurculies |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year !! Title !! Role |- ||2018 || Unli Life || Lead Role |- | rowspan=2|2017 || [[Woke Up Like This (2017 film)|Woke Up Like This]] || Nando |- || [[Mang Kepweng Returns]]<ref>{{cite web|url=http://news.abs-cbn.com/entertainment/08/08/16/vhong-navarro-is-new-mang-kepweng|title=Vhong Navarro is new 'Mang Kepweng'|publisher=[[ABS-CBN News]]|date=Agosto 8, 2016|accessdate=Hulyo 1, 2018}} </ref> || Mang Kepweng |- | rowspan=3|2014 || ''[[Moron 5.2: The Transformation]]'' || Vhong Navarro |- || ''[[Da Possessed]]''<ref>{{cite web|url=https://philnews.ph/2014/02/26/vhong-navarro-resume-acting-da-possessed-movie-video/|title=Vhong Navarro to Resume Acting for “Da Possessed” Movie (Video)|author=Ed Umbao|publisher=Philippine News|date=Pebrero 26, 2014|accessdate=Hulyo 1, 2018}} </ref> || Ramon |- || ''[[Starting Over Again (film)|Starting Over Again]]'' || Cameo |- || 2012 || ''[[Shake, Rattle & Roll 14|Shake Rattle and Roll 14:The Invasion]]'' || Hank |- || 2011 || ''[[Bulong (film)|Bulong]]'' || Conan |- || 2010 || ''[[RPG: Metanoia]]'' || Cel/Sargo <small>(voice)</small> |- |rowspan=2| 2009 || ''[[Kimmy Dora]]'' || Waiter <small>(cameo)</small> |- | ''Astig'' || Real Estate Buyer |- |rowspan=2| 2008 || ''[[My Only U]]'' || Bong |- | ''[[Supahpapalicious]]'' || Adonis |- || 2007 || '' [[Agent X44]] '' || Reserve Agent King Agila / Agent X44 |- | [[2005 in film|2005]] || ''[[D' Anothers]]'' || Hesus Resurrection |- |rowspan=2| [[2004 in film|2004]] || ''Otso-Otso Pamela One'' || Amboy/Dao |- |''[[Gagamboy]]'' || Junie/Gagamboy |- |rowspan=6| 2003 || ''[[Mr. Suave]]'' || Rico Suave |- | ''Utang ng Ama'' || Babaero |- | ''AsBoobs: Asal Bobo'' || Kitoy |- | ''[[Pinay Pie]]'' || Butch |- |''Keka'' || Bhong |- |''[[Spirit Warriors: The Shortcut]]'' || Thor |- |rowspan=4| 2002 || ''JOLOGS'' || Kulas |- |''Cass And Carry: Who Wants to be a Billionaire'' || Carry |- |''[[Got 2 Believe]]'' || Rudolph |- |''May Pag-ibig Pa Kaya?'' || Lesther |- |rowspan=2| 2001 || ''Banyo Queen'' (Navarro's first Viva film) || Pating |- |''Oops Teka Lang Diskarte Ko 'To'' || Dencio |- |rowspan=4| 2000|| ''[[Spirit Warriors (film)|Spirit Warriors]]'' || Thor |- | ''Anghel Dela Guardia'' || Raphael |- | ''Daddy O! Baby O!'' || Benny |- | ''Tugatog'' || Monset |- | 1998 || ''Labs Kita...Okey Ka Lang'' || Jason |- | 1996 || ''Istokwa'' || Macky |- | 1994 || ''Separada'' || Streetboys |} ==Mga Parangal== *PMPC Star Awards For Television **Best Talent Search Program Hosts (2010 & 2011) **Best Reality Game Show Hosts (2012) *2014 Yahoo OMG! Awards Philippines - Winner of Best Male TV Host == Mga sanggunian == {{BD|1977|LIVING|Navarro, Vhong}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] khjo65jus70ys1dxzepru2x341tzfe3 1958609 1958560 2022-07-25T05:16:58Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person | image =Vhong Navarro.jpg | caption = | name = Vhong Navarro | birth_name = Ferdinand Hipolito Navarro | nickname = | birth_date = {{birth date and age|1977|01|04}} | birth_place = [[Makati]], [[Pilipinas]] | occupation = [[Aktor]], [[mananayaw]], [[mang-aawit]], [[TV presenter|host]] | years_active = 1990–kasalukuyan }} Si '''Vhong Navarro''' (ipinanganak na '''Ferdinand Hipolito Navarro''' noong Enero 4, 1977) sa siyudad ng [[Makati]], ay isang [[Pilipino]]ng aktor na dating miyembro ng pangkat na mananayaw na [[Streetboys]]. ==Mga pinasikat na awitin== *Pamela (Mula Sa Pelikulang [[Otso-Otso, Pamela-melawan]] ) *Totoy Bibbo *Don Romantiko (Mula sa Pelikulang [[D'Anothers]]) *Chickboy (Mula Sa Pelikulang [[Agent x444]]) *Da Vhong (Mula sa Pelikulang [[Da Possessed]]) ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year !! Title !! Role !! Network |- |- | 2017 || [[Minute to Win It: Last Man Standing]] || Player || rowspan=24|[[ABS-CBN]] |- | 2015 || [[Dance Kids]] || Judge |- | rowspan=2|2014 || ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Nato De Coco]]'' || Oscar "Oca" Palmera |- | ''[[Home Sweetie Home]]'' || Jerome |- | 2011–2013 || ''[[Toda Max]]'' || Justin Bibbo |- | 2011 || ''[[100 Days to Heaven]]'' || Elpidio "Pido" Abucay |- |rowspan=3|2010 || ''[[Kokey @ Ako]]'' || Bruce Kho Reyes/Belat |- | ''[[Wowowee]]'' || Host/himself |- | ''[[Magpasikat]]'' || Host/himself |- | 2009–present || ''[[It's Showtime (variety show)|It's Showtime]]'' (formerly ''Showtime'') || Host/himself |- | rowspan=2|2009 || ''[[George and Cecil]]'' || Guest appearance |- | ''[[May Bukas Pa]]'' || Moy |- |rowspan=3| 2008 || ''[[Pilipinas, Game KNB?]]'' || Host/himself |- |''[[I Love Betty La Fea]]'' || Nicholas "Kulas" Moro |- |''[[I am KC]]: Love to Dance'' || Eman |- | 2007 || ''[[Mars Ravelo's Lastikman (TV series)|Mars Ravelo's Lastikman]]'' || Eskappar/Miguel Asis/Lastikman |- | 2006–2009 || ''[[ASAP (Variety Show)|ASAP]]'' || Host/himself |- |rowspan=3| 2006 || ''[[Love Spell|Love Spell:Pasko Na Santa Ko]]'' || Donato |- |''[[Da Adventures of Pedro Penduko|Komiks Presents: Da Adventures of Pedro Penduko]]'' || Gary |- |''[[Gudtaym]]'' || Host/himself |- |rowspan=3| 2004 || ''[[Yes, Yes Show!|Yes Yes Show]]'' || Host/himself |- |''[[Magandang Tanghali Bayan#MTB: Ang Saya Saya|MTB Ang Saya Saya]]'' || Host/himself |- |''Pirated CD (Celebrity Disguise)'' || Host/himself |- |rowspan=2| 2003 || ''[[Bida si Mister, Bida si Misis]]'' || Bok Tyson |- |''[[Wazzup Wazzup]]'' || Host/Himself || [[Studio 23]] |- | 2001 || ''Whattamen'' || Elton ||rowspan=5| [[ABS-CBN]] |- | 1999–2001 || ''[[Pwedeng Pwede]]'' || as Samson |- | 1997 || ''Spice Boys'' || ????? |- | 1996–1999 || ''[[Super Laff-In]]'' || Host/himself |- | 1992 || ''[[Home Along Da Riles]]'' || Hurculies |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year !! Title !! Role |- ||2018 || Unli Life || Lead Role |- | rowspan=2|2017 || [[Woke Up Like This (2017 film)|Woke Up Like This]] || Nando |- || [[Mang Kepweng Returns]]<ref>{{cite web|url=http://news.abs-cbn.com/entertainment/08/08/16/vhong-navarro-is-new-mang-kepweng|title=Vhong Navarro is new 'Mang Kepweng'|publisher=[[ABS-CBN News]]|date=Agosto 8, 2016|accessdate=Hulyo 1, 2018}} </ref> || Mang Kepweng |- | rowspan=3|2014 || ''[[Moron 5.2: The Transformation]]'' || Vhong Navarro |- || ''[[Da Possessed]]''<ref>{{cite web|url=https://philnews.ph/2014/02/26/vhong-navarro-resume-acting-da-possessed-movie-video/|title=Vhong Navarro to Resume Acting for “Da Possessed” Movie (Video)|author=Ed Umbao|publisher=Philippine News|date=Pebrero 26, 2014|accessdate=Hulyo 1, 2018}} </ref> || Ramon |- || ''[[Starting Over Again (film)|Starting Over Again]]'' || Cameo |- || 2012 || ''[[Shake, Rattle & Roll 14|Shake Rattle and Roll 14:The Invasion]]'' || Hank |- || 2011 || ''[[Bulong (film)|Bulong]]'' || Conan |- || 2010 || ''[[RPG: Metanoia]]'' || Cel/Sargo <small>(voice)</small> |- |rowspan=2| 2009 || ''[[Kimmy Dora]]'' || Waiter <small>(cameo)</small> |- | ''Astig'' || Real Estate Buyer |- |rowspan=2| 2008 || ''[[My Only U]]'' || Bong |- | ''[[Supahpapalicious]]'' || Adonis |- || 2007 || '' [[Agent X44]] '' || Reserve Agent King Agila / Agent X44 |- | [[2005 in film|2005]] || ''[[D' Anothers]]'' || Hesus Resurrection |- |rowspan=2| [[2004 in film|2004]] || ''Otso-Otso Pamela One'' || Amboy/Dao |- |''[[Gagamboy]]'' || Junie/Gagamboy |- |rowspan=6| 2003 || ''[[Mr. Suave]]'' || Rico Suave |- | ''Utang ng Ama'' || Babaero |- | ''AsBoobs: Asal Bobo'' || Kitoy |- | ''[[Pinay Pie]]'' || Butch |- |''Keka'' || Bhong |- |''[[Spirit Warriors: The Shortcut]]'' || Thor |- |rowspan=4| 2002 || ''JOLOGS'' || Kulas |- |''Cass And Carry: Who Wants to be a Billionaire'' || Carry |- |''[[Got 2 Believe]]'' || Rudolph |- |''May Pag-ibig Pa Kaya?'' || Lesther |- |rowspan=2| 2001 || ''Banyo Queen'' (Navarro's first Viva film) || Pating |- |''Oops Teka Lang Diskarte Ko 'To'' || Dencio |- |rowspan=4| 2000|| ''[[Spirit Warriors (film)|Spirit Warriors]]'' || Thor |- | ''Anghel Dela Guardia'' || Raphael |- | ''Daddy O! Baby O!'' || Benny |- | ''Tugatog'' || Monset |- | 1998 || ''Labs Kita...Okey Ka Lang'' || Jason |- | 1996 || ''Istokwa'' || Macky |- | 1994 || ''Separada'' || Streetboys |} ==Mga Parangal== *PMPC Star Awards For Television **Best Talent Search Program Hosts (2010 & 2011) **Best Reality Game Show Hosts (2012) *2014 Yahoo OMG! Awards Philippines - Winner of Best Male TV Host == Mga sanggunian == {{BD|1977|LIVING|Navarro, Vhong}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] ta2vkmb2wxhbdwygjkl7ktbchal56p5 0 19447 1958299 1957798 2022-07-24T12:25:12Z GinawaSaHapon 102500 /* Kasaysayan */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycleKorea"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycleKorea"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycleKorea"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycleKorea"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuein-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Renasimiyento at Rebolusyong Siyentipiko === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa. Halimbawa nito ang ''[[95 Tisis]]'' ni [[Martin Luther]], na nagpasimula sa panahon ng [[Repormasyon]] sa Kristiyanismo at ang pag-usbong ng [[Protestantismo]].<ref name="kasaysayan"/> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] qiqba4ftegs0kns2311ar5ivz0w42yi 1958309 1958299 2022-07-24T12:57:37Z GinawaSaHapon 102500 /* Renasimiyento at Rebolusyong Siyentipiko */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycleKorea"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycleKorea"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycleKorea"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycleKorea"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuein-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Renasimiyento === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] 8o9k2phndw6a7fu3ahij7xa2dq0nzna 1958315 1958309 2022-07-24T13:19:54Z GinawaSaHapon 102500 /* Renasimiyento */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycleKorea"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycleKorea"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycleKorea"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycleKorea"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuein-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Renasimiyento === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== Itinuturing ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' bilang ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Isinulat noong 1593 ng [[prayle]]ng si [[Juan de Plasencia]], naglalaman ito ng [[katesismo]] ng [[Simbahang Katoliko]] sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]].<ref name="Rosenwald ">{{cite web | url=http://hdl.loc.gov/loc.wdl/wdl.82 | title=Lessing J. Rosenwald Collection | trans-title=Koleksyon ni Lessing J. Rosenwald | access-date=24 Hulyo 2022 | last=Rosenwald | first=Lessing J. |publisher=[[Aklatan ng Kongreso ng Estados Unidos]]. [[Pandaigdigang Digital na Aklatan]]|lang=en}}</ref> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] cunyuhcxz9uzmkbytanjiyo432cmnzt 1958316 1958315 2022-07-24T13:29:07Z GinawaSaHapon 102500 /* Sa Pilipinas */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycleKorea"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycleKorea"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycleKorea"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycleKorea"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuein-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Renasimiyento === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' bilang ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Isinulat noong 1593 ng [[prayle]]ng si [[Juan de Plasencia]], naglalaman ito ng [[katesismo]] ng [[Simbahang Katoliko]] sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]].<ref name="Rosenwald ">{{cite web | url=http://hdl.loc.gov/loc.wdl/wdl.82 | title=Lessing J. Rosenwald Collection | trans-title=Koleksyon ni Lessing J. Rosenwald | access-date=24 Hulyo 2022 | last=Rosenwald | first=Lessing J. |publisher=[[Aklatan ng Kongreso ng Estados Unidos]]. [[Pandaigdigang Digital na Aklatan]]|lang=en}}</ref> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] anm72atemz3qvga8orskgnep7mzbs7n 1958320 1958316 2022-07-24T13:49:18Z GinawaSaHapon 102500 /* Sa Pilipinas */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycleKorea"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycleKorea"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycleKorea"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycleKorea"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuein-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Renasimiyento === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' bilang ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Isinulat noong 1593 ng [[prayle]]ng si [[Juan de Plasencia]], naglalaman ito ng [[doktrina]] ng [[Simbahang Katoliko]] sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]].<ref name="Rosenwald ">{{cite web | url=http://hdl.loc.gov/loc.wdl/wdl.82 | title=Lessing J. Rosenwald Collection | trans-title=Koleksyon ni Lessing J. Rosenwald | access-date=24 Hulyo 2022 | last=Rosenwald | first=Lessing J. |publisher=[[Aklatan ng Kongreso ng Estados Unidos]]. [[Pandaigdigang Digital na Aklatan]]|lang=en}}</ref> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860. == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] ni8ypf0av1frzarb0ws4hv11c0lzres 1958321 1958320 2022-07-24T13:57:14Z GinawaSaHapon 102500 /* Renasimiyento */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycleKorea"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycleKorea"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycleKorea"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycleKorea"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuein-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Ika-16 hanggang ika-19 na siglo === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' bilang ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Isinulat noong 1593 ng [[prayle]]ng si [[Juan de Plasencia]], naglalaman ito ng [[doktrina]] ng [[Simbahang Katoliko]] sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]].<ref name="Rosenwald ">{{cite web | url=http://hdl.loc.gov/loc.wdl/wdl.82 | title=Lessing J. Rosenwald Collection | trans-title=Koleksyon ni Lessing J. Rosenwald | access-date=24 Hulyo 2022 | last=Rosenwald | first=Lessing J. |publisher=[[Aklatan ng Kongreso ng Estados Unidos]]. [[Pandaigdigang Digital na Aklatan]]|lang=en}}</ref> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.<ref name="Ocampo2014">{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}</ref> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] ig0fybdaoltuji8yij6f9mpg94ch4sz 1958323 1958321 2022-07-24T14:07:13Z GinawaSaHapon 102500 /* Sa Pilipinas */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycleKorea"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycleKorea"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycleKorea"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycleKorea"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuein-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Ika-16 hanggang ika-19 na siglo === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' bilang ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Isinulat noong 1593 ng [[prayle]]ng si [[Juan de Plasencia]], naglalaman ito ng [[doktrina]] ng [[Simbahang Katoliko]] sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]).<ref name="Rosenwald ">{{cite web | url=http://hdl.loc.gov/loc.wdl/wdl.82 | title=Lessing J. Rosenwald Collection | trans-title=Koleksyon ni Lessing J. Rosenwald | access-date=24 Hulyo 2022 | last=Rosenwald | first=Lessing J. |publisher=[[Aklatan ng Kongreso ng Estados Unidos]]. [[Pandaigdigang Digital na Aklatan]]|lang=en}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.<ref name="Ocampo2014">{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}</ref> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] ale786dzdw2nzja7vkjyk3ajc98xomy 1958325 1958323 2022-07-24T14:27:52Z GinawaSaHapon 102500 /* Sa Pilipinas */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycleKorea"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycleKorea"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycleKorea"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycleKorea"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuein-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Ika-16 hanggang ika-19 na siglo === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' bilang ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Isinulat noong 1593 ng [[prayle]]ng si [[Juan de Plasencia]], naglalaman ito ng [[doktrina]] ng [[Simbahang Katoliko]] sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]).<ref name="Rosenwald ">{{cite web | url=http://hdl.loc.gov/loc.wdl/wdl.82 | title=Lessing J. Rosenwald Collection | trans-title=Koleksyon ni Lessing J. Rosenwald | access-date=24 Hulyo 2022 | last=Rosenwald | first=Lessing J. |publisher=[[Aklatan ng Kongreso ng Estados Unidos]]. [[Pandaigdigang Digital na Aklatan]]|lang=en}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.<ref name="Ocampo2014">{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}</ref> Mahal magpagawa ng mga aklat sa Pilipinas sa panahong ito, pero kailangan ito ng mga misyonaryo para sa pagtatala nila sa mga wika ng kapuluan.<ref name="Rodriguez"/> Ito ang dahilan kung bakit maraming mga diksyonaryo ang nailimbag sa Pilipinas sa unang siglo ng mga Espanyol sa kapuluan, bagamat karamihan sa mga ito ang nawala na sa kasaysayan. Si Padre [[Domingo de Nieva]] ang gumawa sa unang palimbagan sa Pilipinas, na hawig sa mga palimbagan sa Tsina noong panahong yon.<ref name="Rodriguez"/> Tinatayang dumating noong 1606 ang mga unang nagagalaw na uri na katulad ng imbensyon ni Gutenberg.<ref name="Rodriguez">{{cite web|url=https://hiphilangsci.net/2013/07/10/early-writing-and-printing-in-the-philippines/|website=History and Philosophy of the Language Sciences|last=Ferndández Rodríguez|first=Rebecca|title=Early writing and printing in the Philippines|trans-title=Maagang pagsusulat at paglilimbag sa Pilipinas|date=10 Hulyo 2013|access-date=24 Hulyo 2022|lang=en}}</ref> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] sggpowo3fgekzi06dr7smjb11ql8wrz 1958327 1958325 2022-07-24T14:41:40Z GinawaSaHapon 102500 /* Gitnang Panahon sa Silangang Asya */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycle"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycle"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycle"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuen-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Ika-16 hanggang ika-19 na siglo === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' bilang ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Isinulat noong 1593 ng [[prayle]]ng si [[Juan de Plasencia]], naglalaman ito ng [[doktrina]] ng [[Simbahang Katoliko]] sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]).<ref name="Rosenwald ">{{cite web | url=http://hdl.loc.gov/loc.wdl/wdl.82 | title=Lessing J. Rosenwald Collection | trans-title=Koleksyon ni Lessing J. Rosenwald | access-date=24 Hulyo 2022 | last=Rosenwald | first=Lessing J. |publisher=[[Aklatan ng Kongreso ng Estados Unidos]]. [[Pandaigdigang Digital na Aklatan]]|lang=en}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.<ref name="Ocampo2014">{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}</ref> Mahal magpagawa ng mga aklat sa Pilipinas sa panahong ito, pero kailangan ito ng mga misyonaryo para sa pagtatala nila sa mga wika ng kapuluan.<ref name="Rodriguez"/> Ito ang dahilan kung bakit maraming mga diksyonaryo ang nailimbag sa Pilipinas sa unang siglo ng mga Espanyol sa kapuluan, bagamat karamihan sa mga ito ang nawala na sa kasaysayan. Si Padre [[Domingo de Nieva]] ang gumawa sa unang palimbagan sa Pilipinas, na hawig sa mga palimbagan sa Tsina noong panahong yon.<ref name="Rodriguez"/> Tinatayang dumating noong 1606 ang mga unang nagagalaw na uri na katulad ng imbensyon ni Gutenberg.<ref name="Rodriguez">{{cite web|url=https://hiphilangsci.net/2013/07/10/early-writing-and-printing-in-the-philippines/|website=History and Philosophy of the Language Sciences|last=Ferndández Rodríguez|first=Rebecca|title=Early writing and printing in the Philippines|trans-title=Maagang pagsusulat at paglilimbag sa Pilipinas|date=10 Hulyo 2013|access-date=24 Hulyo 2022|lang=en}}</ref> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] bm2xtr39bzh2b63zn5whgcuvk7ffnim 0 20441 1958364 1911067 2022-07-24T18:23:56Z Glennznl 73709 CE wikitext text/x-wiki Ang '''mga Awstronesyo''' ay isang pangkat ng mga tao sa [[Madagaskar]], [[Oseaniya]] at [[Asya|Timog-Silangang Asya]] na nagsasalita o may mga ninunong nagsasalita ng isa sa [[mga wikang Awstronesyo]]. ==Kasaysayan== {{See|Timog-Silangang Asya}} [[Talaksan:Priests traveling across kealakekua bay for first contact rituals.jpg|thumb|Nabigasyong Awstronesyo]] [[Talaksan:Naturales 4.png|thumb|[[Maharlika]]ng mag-asawa mula sa [[Boxer Codex]].]] Sa iba't ibang mga yugto ng kasaysayan, iba-iba ang mga naging tawag sa mga Awstronesyo, dalawa na dito ang ''Malay'' at ''Indiyo''. Noong taong 1775 sa kanyang disertasyon sa pagkapantas na may pamagat na ''De generi humani varietate nativa'' (Sa likas na uri ng sangkatauhan), nag-ulat ng apat na pangunahing lahi sa pagamit ng kulay ng balat ang antropologong si [[Johann Friedrich Blumenbach]]. Kasama rito ang [[Caucasiano]] (puti), Etyopya (itim), Amerikano (pula), at ang [[Monggol]] (dilaw). Nang dumating ang 1795, nagdagdag si Blumenbach ng isa pang lahi na tinatawag na ''Malay'' na siya ay itinuturing na isang subcategory ng parehong mga taga-Etyopya at Monggoloyd. Ang mga taong may "kulay kayumanggi na may balat na mapusyaw na katulad ng kamagong hanggang sa kulay ng madilim na ''clavo de comer'' o kulay kapeng kastanyas." Pinalawak ni Blumenbach ang katagang "Malay" kasama ang mga naninirahan sa [[mga Pulo ng Marianas|Marianas]], Pilipinas, [[Maluku]], [[Sunda]] gayundin ang mga naninirahan sa [[mga pulo ng Pasipiko]] tulad ng mga taga-[[Tahiti]]. Kanyang ipinalagay sa natanggap niyang bungo ng isang taga-Tahiti ang nawawalang karugtong na nagpapakita ng transisyon sa pagitan ng "pangunahing" lahi, ang Caucasiano, at ng "pinanggalingang" lahi, ang lahing itim. Mula kay Blumenbach, maraming nagpabulaan na mga [[antropolohiya|antropologo]] sa hinuha ng limang lahi dahil sa malaking komplikasyon sa pag-uuri ng lahi. Ang maling kaisipang ito ay mula, sa isang dako, kay H. Otley Beyer, isang antropologong Amerikano sa Pilipinas na nagmungkahi na ang mga Pilipino ay mga Malay na dumayo mula sa Malaysia at Indonesia. Ang kaisipang ito ay pinalawig ng mga Pilipinong manunulat sa kasaysayan at na kasalukuyan pa ring itinuturo sa mga paaralan sa Pilipinas at Singgapur.<ref name=aralingmalayo>[http://www.fas.nus.edu.sg/malay/about.htm Kagawaran ng Araling Malayo] ng Pambansang Pamantasan ng Singgapur</ref> Alalaumbaga, ang kasalukuyang pabago-bagong konsensus ng mga kontemporaneong antropologo, arkeologo, at [[linggwistika|lingguwista]] ay nagmumungkahi ng kabaliktaran nito; kasama rito ay mga iskolar sa larangan ng pag-aaral ng Austrones tulad nina Peter Bellwood, Robert Blust, Malcolm Ross, Andrew Pawley, at Lawrence Reid. Ang bagong kaisipan (Bellwood atbp) ay ang Awstronesyo ay nagmula ng Taiwan noong 4000 BCE at kumalat sa Pasipiko. Ang orihinal na wika ay Proto-Awstronesyo o PAN. Sa bagong [[antropolohiya]], ang Awstronesyo ay resulta ng paghalohalo ng mga Monggoloyd at mga Awstraloyd (na iba sa Negroyd). Ang mga Awstraloyd ay nanggaling din sa Aprika at sinakop nila ang Awstralya nang mga 60 000 taong nakalipas na. Ibang rasa ng tao ang Awstraloyd sa Negroyd sa Aprika. Ang Monggoloyd ay Asyano at ang Kawkasoyd naman ay taga-Europa. Ang kaisipan ng Hapones na si Dr. Akazawa Takeru ay may dalawa lamang bersiyon ng Monggoloyd, ang Paleo-Monggoloyd at ang Neo-Monggoloyd. Ang mga Neo-Monggoloyd ay mga Intsik, Buryat, Eskimo, Chukchi, atbp. Ang mga Paleo-Mongggoloyd ay mga Burmes, Pilipino, Polinesyano, Jōmon, Amerindiyo, atbp. Ang Awstronesyo nga ay klasipikadong Paleo-Monggoloyd. Kung minsan, ang tawag sa Awstronesyo ay Monggoloyd-Timog. Noong panahong pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas, ang mga Awstronesyo ay tinawag na mga Indiyo (Kastila: ''indio''). ==Distribusyong heograpiko== {{See|Mga taong kayumanggi}} [[File:Location Malay Archipelago.png|thumb|Maritimong Timog-silangang Asya]] [[Talaksan:Chronological dispersal of Austronesian people across the Pacific (per Benton et al, 2012, adapted from Bellwood, 2011).png|thumb|Ang ekspansiyong Awtronesyo]] Matatagpuan ang mga Awstronesyo sa Bruney, Indonesya, Malaysia, Pilipinas at Silangang Timor, kung saan ang iba't ibang mga pangkat etniko nito ang mayorya. Matatagpuan din ang mga Awstronesyo sa Cambodia, Singgapur, Sri Lanka, Thailand at Timog Aprika, kung saan sila ay mga menorya. Malaking bahagi ng mga Awstronesyo ang mga magkakaugnay na grupo na naninirahan sa Timog-silangang Asya (hindi kasama ang mga [[Negrito]]). Kasama rito ang mga [[Aceh]], [[Minangkabau]], [[Batak]] at [[Mandailing]] na naninirahan sa Sumatra, [[Java]]; at Sunda sa Java; mga [[Banjar]], [[Iban]], [[Kadazan]] at [[Melanau]] sa Borneo; mga [[Bugi]] at [[Toraja]] ng [[Sulawesi]]; ang mga pangunahing etnikong grupo sa Pilipinas tulad ng mga [[Tagalog]], [[Ilocano]] at [[Ifugao]] ng [[Luzon]], mga [[Bisaya]] sa [[Visayas|gitna]] at [[Mindanaw|timog-silangan]] ng Pilipinas at sa Borneo, ang mga [[Maguindanao]], [[Tausug]] at [[Bajau]] ng [[Mindanaw]] at ng kapuluang Sulu; at mga mamayan ng [[Silangang Timor]] (hindi kasama ang matandang katutubong [[Papuano]].) Ang iba pang grupo na isinasama bilang mga Awstronesyo, ngunit naninirahan sa labas ng maritimong Timog-silangang Asya, ay ang [[mga Cham]] ng Cambodia at Vietnam at mga [[Utsul]] na naninirahan sa pulo ng Hainan ito ay maliit na bilang lamang. Ang mga Awstronesyo ay matatagpuan ngayon sa [[Sri Lanka]], [[Timog Aprika]] (ang ''Cape Malays'') at [[Madagascar]]. Sa Madagascar, [[Merina]] ang tawag sa kanila at isa sa pangunahing etnikong grupo sa bansang ito. Sa [[Suriname]], na isang maliit na bansa sa Caribe sa hilagang-silangang pasigan ng Timog Amerika, ay may malaking bilang ng mga Awstronesyo na mga inapo ng manggawang Javanes na nandayuhan nitong mga kamakailan. Sa Singapore, menorya ang mga Awstronesyo dahilang karamihan ng kanyang pamayanan ay binubuo ng mga mandarayuhang [[Han]] at [[Tamil]] na dumating kamakailan at mga inapo nito. Gayundin, kahit hindi teknikal na bahagi ng maritimong Timog-silangang Asya, ang katimugang bahagi ng [[Thailand]] – ang rehiyong Pattani – ay pinamamayanan din ng mga Awstronesyo. Ito ang mga inapo ng mandarayuhan mula sa karatig ng maritimong Timog-silangang Asya na nang lumaon ay nagpundar sa kaharian ng Pattani, isa sa maraming sultanang musulmano na itinatag noong panahon ng pagpapalawak ng [[Islam]] sa Timog Silangang Asya. ==Kultura== [[Talaksan:TahitiGirls.png|thumb|Tahiti]] [[Talaksan:Safiq Rahim.jpg|thumb|Malaysia]] ===Wika=== [[Talaksan:Austronesian family.png|thumb|Distribusyon ng mga wikang Awstronesyo]] Ang [[mga wikang Awstronesyo]] ang sinasalita ng mga ito. Kasama ng malaking pamilya ng mga wikang ito ang lahat ng katutubong wika ng mga Awstronesyo sa buong Timog-silangang Asya kasama rito ang [[wikang Malayo|Malayo]], [[wikang Filipino|Filipino]] at lahat ng katutubong [[mga wika ng Pilipinas|wika ng Pilipinas]], [[Tetum]] (Silangang Timorese), at ang [[wikang Malgatse]] ng [[Madagaskar]]. Ang mga ebidensiya ay nagpapahiwatig rin na ang mga Polines at Mikrones ay maaring nagmula—sa isang dako—sa mga ninunong mandaragat na nagmula sa palibot na mga Awstronesyo kasama ang mga [[Melanes]]. Ang malalayong kasapi ng malaking pamilya ng mga wika na nasa sangang Polines ay ang mga wikang ginagamit ng mga Polines tulad ng [[Wikang Samoano|Samoano]], [[Wikang Hawayano|Hawayano]], [[Wikang Rapa Nui|Rapanui]] at [[Wikang Māori|Maori]] ng [[New Zealand]]. ===Pananampalataya=== Sa pananampalataya, karamihan ng mga Awstronesyo ay naging Musulmana mula sa Hinduismo, Budismo at [[animismo]] noong unang bahagi ng siglo 15; sila ay naimpluwensiyahan na mga mandaragat na Arabe, Tsino at Muslim mula sa India noong Ginintuang Panahong Islamika. Ang Musulmana ang dominanteng grupo ng [[relihiyon]] ngayon ng mga Awstronesyo ng Indonesia, Malaysia, Brunei at Singapore. Ang kanilang pagiging Muslim mula Hinduismo at Budhismong Theravada ay nagsimula noong mga taong 1400 na malaking naimpluwensiyahan ng desisyon ng maharlikang korte ng Malaka. Karamihan ng Awstronesyo ng Thailand, Timog Aprika, [[Sri Lanka]] at Suriname ay mga Muslim din bilang inapo ng mga nabinyagang mga Muslim ng Malaysia, Indonesia, atbp. Ang mga imaheng ginto ni [[Garuda]], ang [[sarimanok]] sa tuktok ng [[Vishnu]], ay nasumpungan sa [[Palawan]] sa Pilipinas. Isang gintong may pigurang [[diyos]]a ng Hindu-Malay na 4 libra at 1 piyeng taas ang ngayon ay nanahan sa ''Field Museum'' ay natuklasan pulo ng Mindanao sa Pilipinas noong 1917. Dahilang ipinagbabawal sa Islam ang mga imahen at rebulto, nagpapakita na ang mga rebultong ito umiinog na sa Mindanao bago pa man dumating ang Islam. Maraming mga Awstronesyo ng Mindanao ay Muslim din ngunit sinasabing ika-23 at huling grupo ng alon ng madarahuyuhan na dumating sa Pilipinas mula sa katimugan. Sa Pilipinas bunga ng pagsakop ng mga [[Espanya|Kastila]] nang mahigit tatlong siglo, ang Islam ay hindi nangingibabaw. Karamihan ng kasalukuang [[mga Pilipino|Pilipino]] (alin man ang sub-grupong Awstronesyo) ay [[Kristiyano]] na karamihan ay [[Simbahang Katoliko Romano|Katoliko Romano]]. Gayunman, may malaking bilang ng Pilipino sa timoging pulo ng Mindanao at kapuluang Sulu ay Muslim ang nakibaka sa pananakop ng Espanya at magpasahanggang ngayon ay nakikibaka sa pamahalaang Pilipino. Katulad ng mga Awstronesyo ng Pilipinas, ang Awstronesyo ng [[Silangang Timor]] ay mga Kristiyano rin bunga mga pananakop ng kolonisador na [[Portugal|Portuges]]. Ang dalawang bansang ito ay minamayoriya ng mga Kristiyano sa Timog-silangang Asya. Hinduismo ang nangingibabaw na relihiyon sa pulo ng [[Bali]]. Ang mga maliliit na pulo sa maritimong Timog-silangang Asya na nakaiwas sa pagkalat ng Islam at sa pagsikat ng Kristiyanismo sa pamamagitan ng pananakop ng mga Europeo ay naniniwala sa animismo. Mayroon ding nanampalataya kay [[Gautama Buddha|Buddha]]. ==Politika== {{see also|Mapilindo}} Ang tinatawag na ''Greater Malayan Confederation'',<ref name=sakai>Sakai, M. 2009. "[http://www.sabrizain.org/malaya/library/connections.pdf Reviving Malay Connections in Southeast Asia]," sa Huhua Cao at Elizabeth Morrell (ed.), ''Regional Minorities and Development in Asia''. Routledge: Londres.</ref> o [[Mapilindo]], ay isang iminungkahing kompederasyong Awstronesyo (gamit ang makalumang katawagan na ''Malay'') ng [[Indonesya]], [[Malaysia]] at [[Pilipinas]]. Ito ang ipinangarap ni dating-[[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Diosdado Macapagal]] na pagsasatotoo ng pinagsamang idea nina [[José Rizal]], [[Apolinario Mabini|Mabini]], [[Wenceslao Vinzons|Vinzons]], at [[Manuel L. Quezón]] ng iisang poskolonyal na estado para sa mga Awstronesyo ng Timog-silangang Asya. Hindi natuloy ang proyektong ito nang dahil sa sumiklab na ''[[Konfrontasi]]'' sa pagitan ng Indonesya at Malaysia, ngunit ito ang pinagmulan ng mas malawak na organisasyon ng mga bansa sa rehiyon—ang [[Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya]]. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga Awstronesyo| ]] lwvsaftsghajvyv395d0vywrrlixa0a 1958365 1958364 2022-07-24T18:33:42Z Glennznl 73709 Infobox wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | group = Mga Austroensyo | image = [[File:Taiwanese aborigines.JPG|280px]] | image_caption = Isang tradisyonal na sayaw ng [[mga Amis]] sa [[Taiwan]] | pop = {{circa}} 400 milyon | region1 = {{flag|Indonesia}} | pop1 = {{circa}} 260.6 milyon (2016)<ref>{{Citation |title=Proyeksi penduduk Indonesia/Indonesia Population Projection 2010–2035 |year=2013 |url=http://www.bps.go.id/website/pdf_publikasi/watermark_Proyeksi%20Penduduk%20Indonesia%202010-2035.pdf |publisher=Badan Pusat Statistik |isbn=978-979-064-606-3 |access-date=15 August 2016 |archive-date=30 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200430071638/https://www.bps.go.id/website/pdf_publikasi/watermark_Proyeksi%20Penduduk%20Indonesia%202010-2035.pdf |url-status=live }}</ref> | region2 = {{flag|Philippines}} | pop2 = {{circa}} 109.3 milyon (2020)<ref>{{cite web|url= https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president|title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President|publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> | region3 = {{flag|Madagascar}} | pop3 = {{circa}} 24 milyon (2016)<ref>{{cite web|url = http://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL|title = Population, total|website = Data|publisher = World Bank Group|date = 2017|access-date = 29 April 2018|archive-date = 25 December 2018|archive-url = https://web.archive.org/web/20181225211708/https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL|url-status = live}}</ref> | region4 = {{flag|Malaysia}} | pop4 = {{circa}} 19.2 milyon (2017)<ref>{{cite web|url = https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/malaysia/|website = The World Factbook|publisher = Central Intelligence Agency|title = Malaysia|access-date = 29 April 2018}}</ref> | region6 = {{flag|Thailand}} | pop6 = {{circa}} 1.9 milyon<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+th0052) |title=Population movement in the Pacific: A perspective on future prospects |access-date=22 July 2013|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130207215244/http://www.dol.govt.nz/publications/research/population-movement-pacific-perspective-future-prospects/05.asp |archive-date=7 February 2013 }}</ref> | region7 = {{flag|Papua New Guinea}} | pop7 = {{circa}} 1.3 milyon{{citation needed|date=December 2019}} | region8 = {{flag|East Timor}} | pop8 = {{circa}} 1.2 milyon (2015)<ref>{{Cite web |url=https://timor-leste.gov.tl/?p=13777&lang=en |title=2015 Census shows population growth moderating |publisher=Government of Timor-Leste |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160207232321/http://timor-leste.gov.tl/?p=13777&lang=en |archive-date=7 February 2016 |access-date=24 July 2016 }}</ref> | region9 = {{flag|New Zealand}} | pop9 = {{circa}} 855,000 (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.dol.govt.nz/publications/research/population-movement-pacific-perspective-future-prospects/05.asp |title=Population movement in the Pacific: A perspective on future prospects |access-date=22 July 2013|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130207215244/http://www.dol.govt.nz/publications/research/population-movement-pacific-perspective-future-prospects/05.asp |archive-date=7 February 2013 }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.stats.govt.nz/census/2006-census-data/national-highlights/2006-census-quickstats-national-highlights.htm?page=para025Master |title=Archived copy |access-date=23 March 2007 |archive-date=11 February 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090211074222/http://www.stats.govt.nz/census/2006-census-data/national-highlights/2006-census-quickstats-national-highlights.htm?page=para025Master |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.stats.govt.nz/NR/rdonlyres/62F419D4-5946-407A-9553-DA9E7A847622/0/09ethnicgroup.xls |title=Archived copy |access-date=23 March 2007 |archive-date=27 November 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071127012335/http://www.stats.govt.nz/NR/rdonlyres/62F419D4-5946-407A-9553-DA9E7A847622/0/09ethnicgroup.xls |url-status=live }}</ref> | region10 = {{flag|Singapore}} | pop10 = {{circa}} 576,300<ref>About 13.5% of Singapore Residents are of Malay descent. In addition to these, many Chinese Singaporeans are also of mixed Austronesian descent. See also {{Cite web |url=http://www.singstat.gov.sg/keystats/c2000/indicators.pdf |title=Key Indicators of the Resident Population |publisher=Singapore Department of Statistics |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070704025338/http://www.singstat.gov.sg/keystats/c2000/indicators.pdf |archive-date=4 July 2007 |access-date=25 April 2007 }}</ref> | region11 = {{flag|Taiwan}} | pop11 = {{circa}} 575,067 (2020)<ref>{{cite web |last1=Ramzy |first1=Austin |title=Taiwan's President Apologizes to Aborigines for Centuries of Injustice |url=https://www.nytimes.com/2016/08/02/world/asia/taiwan-aborigines-tsai-apology.html |website=The New York Times |access-date=17 January 2020 |date=1 August 2016 |archive-date=5 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200605024042/https://www.nytimes.com/2016/08/02/world/asia/taiwan-aborigines-tsai-apology.html |url-status=live }}</ref> | region12 = {{flag|Solomon Islands}} | pop12 = {{circa}} 478,000 (2005){{citation needed|date=December 2019}} | region13 = {{flag|Fiji}} | pop13 = {{circa}} 456,000 (2005)<ref>{{cite web|url=http://www.fiji.gov.fj/uploads/FijiToday2005-06.pdf |title=FIJI TODAY 2005 / 2006 |access-date=23 March 2007 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070403140105/http://www.fiji.gov.fj/uploads/FijiToday2005-06.pdf |archive-date=3 April 2007 }}</ref> | region14 = {{flag|Brunei}} | pop14 = {{circa}} 450,000 (2006)<ref name="brunei">{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/|title=Brunei|date=July 2018|work=The World Factbook|publisher=Central Intelligence Agency|access-date=10 April 2019}}</ref> | region15 = {{flag|Vanuatu}} | pop15 = {{circa}} 272,000 {{UN_Population|ref}} | region16 = {{flag|Cambodia}} | pop16 = {{circa}} 249,000 (2011)<ref>{{cite web |author=Joshua Project |url=http://www.joshuaproject.net/peopctry.php?rop3=110776&rog3=CB |title=Cham, Western in Cambodia |publisher=Joshua Project |access-date=15 October 2019 |archive-date=22 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160322124242/https://joshuaproject.net/peopctry.php?rog3=cb&rop3=110776 |url-status=live }}</ref> | region17 = {{flag|French Polynesia}} | pop17 = {{circa}} 230,000 (2017)<ref name=pop2017>{{cite web |url=http://www.ispf.pf/bases/Recensements/2017 |title=La population légale au 17 août 2017 : 275 918 habitants |publisher=ISPF |access-date=16 February 2018 |archive-date=9 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209030600/http://ispf.pf/bases/Recensements/2017 |url-status=dead }}</ref><ref name="ethnicities">Most recent ethnic census, in 1988. {{cite web |url=http://documents.irevues.inist.fr/bitstream/2042/14394/1/HERMES_2002_32-33_367.pdf |title=Frontières ethniques et redéfinition du cadre politique à Tahiti |access-date=31 May 2011 |archive-date=26 March 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090326032004/http://documents.irevues.inist.fr/bitstream/2042/14394/1/HERMES_2002_32-33_367.pdf |url-status=live }} Approximately 87.7% of the total population (275,918) are of unmixed or mixed Polynesian descent.</ref> | region18 = {{flag|Samoa}} | pop18 = {{circa}} 195,000 (2016)<ref name=census2016>{{cite web |url=http://www.sbs.gov.ws/index.php/population-demography-and-vital-statistics |title=Population & Demography Indicator Summary |publisher=Samoa Bureau of Statistics |access-date=25 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403053500/http://www.sbs.gov.ws/index.php/population-demography-and-vital-statistics |archive-date=3 April 2019 |url-status=dead }}</ref> | region19 = {{flag|Vietnam}} | pop19 = {{circa}} 162,000 (2009)<ref>''the 2009 Vietnam Population and Housing Census: Completed Results'' [http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=512&idmid=5&ItemID=10798 2009 Census] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20121114131814/http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=512&idmid=5&ItemID=10798 |date=14 November 2012}}, Hà Nội, 6-2010. Table 5, page 134</ref> | region20 = {{flag|Guam}} | pop20 = {{circa}} 150,000 (2010)<ref>{{cite web|title=The Native Hawaiian and Other Pacific Islander Population: 2010|url=https://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-12.pdf|website=census.gov|publisher=US Census Bureau|access-date=11 August 2017|archive-date=24 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170724093631/https://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-12.pdf|url-status=live}}</ref> | region21 = {{flag|Hawaii}} | pop21 = {{circa}} 140,652–401,162<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFIteratedFacts?_event=&geo_id=01000US&_geoContext=01000US&_street=&_county=&_cityTown=&_state=&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=010&_submenuId=factsheet_2&ds_name=DEC_2000_SAFF&_ci_nbr=062&qr_name=DEC_2000_SAFF_R1010&reg=DEC_2000_SAFF_R1010%3A062&_keyword=&_industry=|title=U.S. 2000 Census|access-date=23 November 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20111118153925/http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFIteratedFacts?_event=&geo_id=01000US&_geoContext=01000US&_street=&_county=&_cityTown=&_state=&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=010&_submenuId=factsheet_2&ds_name=DEC_2000_SAFF&_ci_nbr=062&qr_name=DEC_2000_SAFF_R1010&reg=DEC_2000_SAFF_R1010%3A062&_keyword=&_industry=|archive-date=18 November 2011|url-status=dead}}</ref> <small>(depending on definition)</small> | region22 = {{flag|Kiribati}} | pop22 = {{circa}} 119,940 (2020)<ref>{{cite web |title=Kiribati Stats at a Glance |url=http://www.mfed.gov.ki/statistics/ |website=Kiribati National Statistics Office |publisher=Ministry of Finance & Economic Development, Government of Kiribati |access-date=17 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20170108172952/http://www.mfed.gov.ki/statistics/ |archive-date=8 January 2017 }}</ref> | region23 = {{flag|New Caledonia|local}} | pop23 = {{circa}} 106,000 (2019)<ref>{{cite web |title=La Nouvelle-Calédonie compte 271 407 habitants en 2019. |url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |website=Institut de la statistique et des études économiques |publisher=ISEE |access-date=17 January 2020 |archive-date=13 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113142325/http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Recensement de la population en Nouvelle-Calédonie en 2009 |url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/1281138 |website=ISEE |access-date=17 January 2020 |postscript=39.1% if the population are native [[Kanak people|Kanak]] |archive-date=29 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200229124333/https://www.insee.fr/fr/statistiques/1281138 |url-status=live }}</ref> | region24 = {{flag|Federated States of Micronesia}} | pop24 = {{circa}} 102,000{{UN_Population|ref}}<ref>Approximately 90.4% of the total population ({{UN_Population|Micronesia (Fed. States of)}}) is native Pacific Islander.</ref> | region25 = {{flag|Tonga}} | pop25 = {{circa}} 100,000 (2016)<ref>[http://tonga.prism.spc.int/PublicDocuments/Census%20of%20Population%20and%20Housing_/04_2016/01_2016_Census_Preliminary_Count_Results.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180227034312/http://tonga.prism.spc.int/PublicDocuments/Census%20of%20Population%20and%20Housing_/04_2016/01_2016_Census_Preliminary_Count_Results.pdf |date=27 February 2018 }}. Tonga 2016 Census Results (11 November 2016).</ref> | region26 = {{flag|Suriname}} | pop26 = {{circa}} 93,000 (2017)<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/suriname/ |website=The World Factbook |title=Suriname |publisher=Central Intelligence Agency |access-date=29 April 2018 }}</ref> | region27 = {{flag|Marshall Islands}} | pop27 = {{circa}} 72,000 (2015)<ref name="CIAMARSHALL ISLANDS">{{cite web|url= https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/marshall-islands/|title= Australia-Oceania :: MARSHALL ISLANDS|publisher=CIA The World Factbook|access-date= 17 January 2020}}</ref> | region28 = {{flag|American Samoa}} | pop28 = {{circa}} 55,000 (2010)<ref name="2010 United States Census">{{cite web|url=http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn177.html |title=Archived copy |access-date=1 October 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723145237/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn177.html |archive-date=23 July 2012 |work=[[2010 United States Census]]|publisher=census.gov}}</ref> | region29 = {{flag|Sri Lanka}} | pop29 = {{circa}} 40,189 (2012)<ref>{{cite web|title=A2 : Population by ethnic group according to districts, 2012|url=http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/CPH2011/index.php?fileName=pop42&gp=Activities&tpl=3|work=Census of Population& Housing, 2011|publisher=Department of Census& Statistics, Sri Lanka|access-date=25 April 2017|archive-date=10 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180310011932/http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/CPH2011/index.php?fileName=pop42&gp=Activities&tpl=3|url-status=live}}</ref> | region30 = {{flag|Australia}}<br><small>([[Torres Strait Islands]])</small> | pop30 = {{circa}} 38,700 (2016)<ref name=censusest>{{cite web|website=Australian Bureau of Statistics|url=https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/mf/3238.0.55.001|title=3238.0.55.001 – Estimates of Aboriginal and Torres Strait Islander Australians, June 2016|date=31 August 2018|access-date=27 December 2019|archive-date=29 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200229233152/https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/mf/3238.0.55.001|url-status=live}}</ref> | region31 = {{flag|Myanmar}} | pop31 = {{circa}} 31,600 (2019)<ref>{{cite web |author=Joshua Project |url=https://joshuaproject.net/people_groups/13437/BM |title=Malay in Myanmar (Burma) |publisher=Joshua Project |access-date=15 October 2019 |archive-date=16 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191016041320/https://joshuaproject.net/people_groups/13437/BM |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |author=Joshua Project |url=https://joshuaproject.net/people_groups/13769/BM |title=Moken, Salon in Myanmar (Burma) |publisher=Joshua Project |access-date=15 October 2019 |archive-date=16 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191016041321/https://joshuaproject.net/people_groups/13769/BM |url-status=live }}</ref> | region32 = {{flag|Northern Mariana Islands}} | pop32 = {{circa}} 19,000<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_DPMP_MPDP1&prodType=table|title=American FactFinder – Results|author=Data Access and Dissemination Systems (DADS)|publisher=U.S. Census Bureau|access-date=17 January 2020|archive-url=https://archive.today/20200212212938/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_DPMP_MPDP1&prodType=table|archive-date=12 February 2020|url-status=dead}} Approximately 34.9% of the total population (53,883) are native Pacific Islander</ref> | region33 = {{flag|Palau}} | pop33 = {{circa}} 16,500 (2011){{UN_Population|ref}}<ref>Approximately 92.2% of the total population ({{UN_Population|Palau}}) is of Austronesian descent.</ref> | region34 = {{flag|Wallis and Futuna|local}} | pop34 = {{circa}} 11,600 (2018)<ref name=census_2018>{{cite web|url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/3685976?sommaire=2121453|title=Les populations légales de Wallis et Futuna en 2018|author=INSEE|access-date=7 April 2019|archive-date=14 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414053320/https://www.insee.fr/fr/statistiques/3685976?sommaire=2121453|url-status=live}}</ref> | region35 = {{flag|Nauru}} | pop35 = {{circa}} 11,200 (2011)<ref name="Nauru Census">{{cite web |title=National Report on Population ad Housing |url = http://www.spc.int/prism/nauru/PublicDocuments/Census/Nauru_2011_Census_Report_FINAL.pdf |publisher=Nauru Bureau of Statistics |access-date=9 June 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150924120203/http://www.spc.int/prism/nauru/PublicDocuments/Census/Nauru_2011_Census_Report_FINAL.pdf |archive-date=24 September 2015 |url-status=dead }}</ref> | region36 = {{flag|Tuvalu}} | pop36 = {{circa}} 11,200 (2012)<ref name="1C2012">{{cite web |title=Population of communities in Tuvalu |publisher=world-statistics.org |date=11 April 2012 |url=http://tuvalu.popgis.spc.int/#l=en;i=ethnic.t_tuvaluan;v=map1;sid=39;z=717733,9074628,48863,33709;sly=eas_32760_xy_def_DR |access-date=20 March 2016 |archive-date=23 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160323020216/http://tuvalu.popgis.spc.int/#l=en;i=ethnic.t_tuvaluan;v=map1;sid=39;z=717733,9074628,48863,33709;sly=eas_32760_xy_def_DR |url-status=live }}</ref><ref name="2C2012">{{cite web |title=Population of communities in Tuvalu |publisher=Thomas Brinkhoff |date=11 April 2012 |url=http://www.citypopulation.de/Tuvalu.html |access-date=20 March 2016 |archive-date=24 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160324124836/http://www.citypopulation.de/Tuvalu.html |url-status=live }}</ref> | region37 = {{flag|Cook Islands}} | pop37 = {{circa}} 9,300 (2010)<ref name="CIACI">{{cite web|url= https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cook-islands/|title= Australia-Oceania ::: COOK ISLANDS|publisher=CIA The World Factbook|access-date= 17 January 2020}}</ref> | region38 = {{flag|Easter Island}}<br><small>([[Easter Island|Rapa Nui]])</small> | pop38 = {{circa}} 2,290 (2002)<ref>{{cite web |title=RAPA NUI IW 2019 |url=https://www.iwgia.org/en/chile/3407-iw2019-rapa-nui |website=IWGIA |publisher=International Work Group for Indigenous Affairs |access-date=17 January 2020 |archive-date=24 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191024233338/https://www.iwgia.org/en/chile/3407-iw2019-rapa-nui |url-status=live }} Approximately 60% of the population of total population of Rapa Nui (3,765) is of native descent.</ref> | region39 = {{flag|Niue}} | pop39 = {{circa}} {{UN_Population|Niue}}{{UN_Population|ref}} | langs = [[Mga wikang Austronesyo]] | rels = [[#Pananampalataya|Iba't ibang mga relihiyon]] | native_name = | native_name_lang = | related_groups = }} Ang '''mga Awstronesyo''' ay isang pangkat ng mga tao sa [[Timog-Silangang Asya]], [[Oseaniya]] at [[Madagaskar]], na nagsasalita o may mga ninunong nagsasalita ng isa sa [[mga wikang Awstronesyo]]. ==Kasaysayan== {{See|Timog-Silangang Asya}} [[Talaksan:Priests traveling across kealakekua bay for first contact rituals.jpg|thumb|Nabigasyong Awstronesyo]] [[Talaksan:Naturales 4.png|thumb|[[Maharlika]]ng mag-asawa mula sa [[Boxer Codex]].]] Sa iba't ibang mga yugto ng kasaysayan, iba-iba ang mga naging tawag sa mga Awstronesyo, dalawa na dito ang ''Malay'' at ''Indiyo''. Noong taong 1775 sa kanyang disertasyon sa pagkapantas na may pamagat na ''De generi humani varietate nativa'' (Sa likas na uri ng sangkatauhan), nag-ulat ng apat na pangunahing lahi sa pagamit ng kulay ng balat ang antropologong si [[Johann Friedrich Blumenbach]]. Kasama rito ang [[Caucasiano]] (puti), Etyopya (itim), Amerikano (pula), at ang [[Monggol]] (dilaw). Nang dumating ang 1795, nagdagdag si Blumenbach ng isa pang lahi na tinatawag na ''Malay'' na siya ay itinuturing na isang subcategory ng parehong mga taga-Etyopya at Monggoloyd. Ang mga taong may "kulay kayumanggi na may balat na mapusyaw na katulad ng kamagong hanggang sa kulay ng madilim na ''clavo de comer'' o kulay kapeng kastanyas." Pinalawak ni Blumenbach ang katagang "Malay" kasama ang mga naninirahan sa [[mga Pulo ng Marianas|Marianas]], Pilipinas, [[Maluku]], [[Sunda]] gayundin ang mga naninirahan sa [[mga pulo ng Pasipiko]] tulad ng mga taga-[[Tahiti]]. Kanyang ipinalagay sa natanggap niyang bungo ng isang taga-Tahiti ang nawawalang karugtong na nagpapakita ng transisyon sa pagitan ng "pangunahing" lahi, ang Caucasiano, at ng "pinanggalingang" lahi, ang lahing itim. Mula kay Blumenbach, maraming nagpabulaan na mga [[antropolohiya|antropologo]] sa hinuha ng limang lahi dahil sa malaking komplikasyon sa pag-uuri ng lahi. Ang maling kaisipang ito ay mula, sa isang dako, kay H. Otley Beyer, isang antropologong Amerikano sa Pilipinas na nagmungkahi na ang mga Pilipino ay mga Malay na dumayo mula sa Malaysia at Indonesia. Ang kaisipang ito ay pinalawig ng mga Pilipinong manunulat sa kasaysayan at na kasalukuyan pa ring itinuturo sa mga paaralan sa Pilipinas at Singgapur.<ref name=aralingmalayo>[http://www.fas.nus.edu.sg/malay/about.htm Kagawaran ng Araling Malayo] ng Pambansang Pamantasan ng Singgapur</ref> Alalaumbaga, ang kasalukuyang pabago-bagong konsensus ng mga kontemporaneong antropologo, arkeologo, at [[linggwistika|lingguwista]] ay nagmumungkahi ng kabaliktaran nito; kasama rito ay mga iskolar sa larangan ng pag-aaral ng Austrones tulad nina Peter Bellwood, Robert Blust, Malcolm Ross, Andrew Pawley, at Lawrence Reid. Ang bagong kaisipan (Bellwood atbp) ay ang Awstronesyo ay nagmula ng Taiwan noong 4000 BCE at kumalat sa Pasipiko. Ang orihinal na wika ay Proto-Awstronesyo o PAN. Sa bagong [[antropolohiya]], ang Awstronesyo ay resulta ng paghalohalo ng mga Monggoloyd at mga Awstraloyd (na iba sa Negroyd). Ang mga Awstraloyd ay nanggaling din sa Aprika at sinakop nila ang Awstralya nang mga 60 000 taong nakalipas na. Ibang rasa ng tao ang Awstraloyd sa Negroyd sa Aprika. Ang Monggoloyd ay Asyano at ang Kawkasoyd naman ay taga-Europa. Ang kaisipan ng Hapones na si Dr. Akazawa Takeru ay may dalawa lamang bersiyon ng Monggoloyd, ang Paleo-Monggoloyd at ang Neo-Monggoloyd. Ang mga Neo-Monggoloyd ay mga Intsik, Buryat, Eskimo, Chukchi, atbp. Ang mga Paleo-Mongggoloyd ay mga Burmes, Pilipino, Polinesyano, Jōmon, Amerindiyo, atbp. Ang Awstronesyo nga ay klasipikadong Paleo-Monggoloyd. Kung minsan, ang tawag sa Awstronesyo ay Monggoloyd-Timog. Noong panahong pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas, ang mga Awstronesyo ay tinawag na mga Indiyo (Kastila: ''indio''). ==Distribusyong heograpiko== {{See|Mga taong kayumanggi}} [[File:Location Malay Archipelago.png|thumb|Maritimong Timog-silangang Asya]] [[Talaksan:Chronological dispersal of Austronesian people across the Pacific (per Benton et al, 2012, adapted from Bellwood, 2011).png|thumb|Ang ekspansiyong Awtronesyo]] Matatagpuan ang mga Awstronesyo sa Bruney, Indonesya, Malaysia, Pilipinas at Silangang Timor, kung saan ang iba't ibang mga pangkat etniko nito ang mayorya. Matatagpuan din ang mga Awstronesyo sa Cambodia, Singgapur, Sri Lanka, Thailand at Timog Aprika, kung saan sila ay mga menorya. Malaking bahagi ng mga Awstronesyo ang mga magkakaugnay na grupo na naninirahan sa Timog-silangang Asya (hindi kasama ang mga [[Negrito]]). Kasama rito ang mga [[Aceh]], [[Minangkabau]], [[Batak]] at [[Mandailing]] na naninirahan sa Sumatra, [[Java]]; at Sunda sa Java; mga [[Banjar]], [[Iban]], [[Kadazan]] at [[Melanau]] sa Borneo; mga [[Bugi]] at [[Toraja]] ng [[Sulawesi]]; ang mga pangunahing etnikong grupo sa Pilipinas tulad ng mga [[Tagalog]], [[Ilocano]] at [[Ifugao]] ng [[Luzon]], mga [[Bisaya]] sa [[Visayas|gitna]] at [[Mindanaw|timog-silangan]] ng Pilipinas at sa Borneo, ang mga [[Maguindanao]], [[Tausug]] at [[Bajau]] ng [[Mindanaw]] at ng kapuluang Sulu; at mga mamayan ng [[Silangang Timor]] (hindi kasama ang matandang katutubong [[Papuano]].) Ang iba pang grupo na isinasama bilang mga Awstronesyo, ngunit naninirahan sa labas ng maritimong Timog-silangang Asya, ay ang [[mga Cham]] ng Cambodia at Vietnam at mga [[Utsul]] na naninirahan sa pulo ng Hainan ito ay maliit na bilang lamang. Ang mga Awstronesyo ay matatagpuan ngayon sa [[Sri Lanka]], [[Timog Aprika]] (ang ''Cape Malays'') at [[Madagascar]]. Sa Madagascar, [[Merina]] ang tawag sa kanila at isa sa pangunahing etnikong grupo sa bansang ito. Sa [[Suriname]], na isang maliit na bansa sa Caribe sa hilagang-silangang pasigan ng Timog Amerika, ay may malaking bilang ng mga Awstronesyo na mga inapo ng manggawang Javanes na nandayuhan nitong mga kamakailan. Sa Singapore, menorya ang mga Awstronesyo dahilang karamihan ng kanyang pamayanan ay binubuo ng mga mandarayuhang [[Han]] at [[Tamil]] na dumating kamakailan at mga inapo nito. Gayundin, kahit hindi teknikal na bahagi ng maritimong Timog-silangang Asya, ang katimugang bahagi ng [[Thailand]] – ang rehiyong Pattani – ay pinamamayanan din ng mga Awstronesyo. Ito ang mga inapo ng mandarayuhan mula sa karatig ng maritimong Timog-silangang Asya na nang lumaon ay nagpundar sa kaharian ng Pattani, isa sa maraming sultanang musulmano na itinatag noong panahon ng pagpapalawak ng [[Islam]] sa Timog Silangang Asya. ==Kultura== [[Talaksan:TahitiGirls.png|thumb|Tahiti]] [[Talaksan:Safiq Rahim.jpg|thumb|Malaysia]] ===Wika=== [[Talaksan:Austronesian family.png|thumb|Distribusyon ng mga wikang Awstronesyo]] Ang [[mga wikang Awstronesyo]] ang sinasalita ng mga ito. Kasama ng malaking pamilya ng mga wikang ito ang lahat ng katutubong wika ng mga Awstronesyo sa buong Timog-silangang Asya kasama rito ang [[wikang Malayo|Malayo]], [[wikang Filipino|Filipino]] at lahat ng katutubong [[mga wika ng Pilipinas|wika ng Pilipinas]], [[Tetum]] (Silangang Timorese), at ang [[wikang Malgatse]] ng [[Madagaskar]]. Ang mga ebidensiya ay nagpapahiwatig rin na ang mga Polines at Mikrones ay maaring nagmula—sa isang dako—sa mga ninunong mandaragat na nagmula sa palibot na mga Awstronesyo kasama ang mga [[Melanes]]. Ang malalayong kasapi ng malaking pamilya ng mga wika na nasa sangang Polines ay ang mga wikang ginagamit ng mga Polines tulad ng [[Wikang Samoano|Samoano]], [[Wikang Hawayano|Hawayano]], [[Wikang Rapa Nui|Rapanui]] at [[Wikang Māori|Maori]] ng [[New Zealand]]. ===Pananampalataya=== Sa pananampalataya, karamihan ng mga Awstronesyo ay naging Musulmana mula sa Hinduismo, Budismo at [[animismo]] noong unang bahagi ng siglo 15; sila ay naimpluwensiyahan na mga mandaragat na Arabe, Tsino at Muslim mula sa India noong Ginintuang Panahong Islamika. Ang Musulmana ang dominanteng grupo ng [[relihiyon]] ngayon ng mga Awstronesyo ng Indonesia, Malaysia, Brunei at Singapore. Ang kanilang pagiging Muslim mula Hinduismo at Budhismong Theravada ay nagsimula noong mga taong 1400 na malaking naimpluwensiyahan ng desisyon ng maharlikang korte ng Malaka. Karamihan ng Awstronesyo ng Thailand, Timog Aprika, [[Sri Lanka]] at Suriname ay mga Muslim din bilang inapo ng mga nabinyagang mga Muslim ng Malaysia, Indonesia, atbp. Ang mga imaheng ginto ni [[Garuda]], ang [[sarimanok]] sa tuktok ng [[Vishnu]], ay nasumpungan sa [[Palawan]] sa Pilipinas. Isang gintong may pigurang [[diyos]]a ng Hindu-Malay na 4 libra at 1 piyeng taas ang ngayon ay nanahan sa ''Field Museum'' ay natuklasan pulo ng Mindanao sa Pilipinas noong 1917. Dahilang ipinagbabawal sa Islam ang mga imahen at rebulto, nagpapakita na ang mga rebultong ito umiinog na sa Mindanao bago pa man dumating ang Islam. Maraming mga Awstronesyo ng Mindanao ay Muslim din ngunit sinasabing ika-23 at huling grupo ng alon ng madarahuyuhan na dumating sa Pilipinas mula sa katimugan. Sa Pilipinas bunga ng pagsakop ng mga [[Espanya|Kastila]] nang mahigit tatlong siglo, ang Islam ay hindi nangingibabaw. Karamihan ng kasalukuang [[mga Pilipino|Pilipino]] (alin man ang sub-grupong Awstronesyo) ay [[Kristiyano]] na karamihan ay [[Simbahang Katoliko Romano|Katoliko Romano]]. Gayunman, may malaking bilang ng Pilipino sa timoging pulo ng Mindanao at kapuluang Sulu ay Muslim ang nakibaka sa pananakop ng Espanya at magpasahanggang ngayon ay nakikibaka sa pamahalaang Pilipino. Katulad ng mga Awstronesyo ng Pilipinas, ang Awstronesyo ng [[Silangang Timor]] ay mga Kristiyano rin bunga mga pananakop ng kolonisador na [[Portugal|Portuges]]. Ang dalawang bansang ito ay minamayoriya ng mga Kristiyano sa Timog-silangang Asya. Hinduismo ang nangingibabaw na relihiyon sa pulo ng [[Bali]]. Ang mga maliliit na pulo sa maritimong Timog-silangang Asya na nakaiwas sa pagkalat ng Islam at sa pagsikat ng Kristiyanismo sa pamamagitan ng pananakop ng mga Europeo ay naniniwala sa animismo. Mayroon ding nanampalataya kay [[Gautama Buddha|Buddha]]. ==Politika== {{see also|Mapilindo}} Ang tinatawag na ''Greater Malayan Confederation'',<ref name=sakai>Sakai, M. 2009. "[http://www.sabrizain.org/malaya/library/connections.pdf Reviving Malay Connections in Southeast Asia]," sa Huhua Cao at Elizabeth Morrell (ed.), ''Regional Minorities and Development in Asia''. Routledge: Londres.</ref> o [[Mapilindo]], ay isang iminungkahing kompederasyong Awstronesyo (gamit ang makalumang katawagan na ''Malay'') ng [[Indonesya]], [[Malaysia]] at [[Pilipinas]]. Ito ang ipinangarap ni dating-[[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Diosdado Macapagal]] na pagsasatotoo ng pinagsamang idea nina [[José Rizal]], [[Apolinario Mabini|Mabini]], [[Wenceslao Vinzons|Vinzons]], at [[Manuel L. Quezón]] ng iisang poskolonyal na estado para sa mga Awstronesyo ng Timog-silangang Asya. Hindi natuloy ang proyektong ito nang dahil sa sumiklab na ''[[Konfrontasi]]'' sa pagitan ng Indonesya at Malaysia, ngunit ito ang pinagmulan ng mas malawak na organisasyon ng mga bansa sa rehiyon—ang [[Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya]]. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga Awstronesyo| ]] 2cn9f52rgpwrfs7x0kp18oyeln2f337 1958366 1958365 2022-07-24T18:34:10Z Glennznl 73709 sp wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | group = Mga Austronesyo | image = [[File:Taiwanese aborigines.JPG|280px]] | image_caption = Isang tradisyonal na sayaw ng [[mga Amis]] sa [[Taiwan]] | pop = {{circa}} 400 milyon | region1 = {{flag|Indonesia}} | pop1 = {{circa}} 260.6 milyon (2016)<ref>{{Citation |title=Proyeksi penduduk Indonesia/Indonesia Population Projection 2010–2035 |year=2013 |url=http://www.bps.go.id/website/pdf_publikasi/watermark_Proyeksi%20Penduduk%20Indonesia%202010-2035.pdf |publisher=Badan Pusat Statistik |isbn=978-979-064-606-3 |access-date=15 August 2016 |archive-date=30 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200430071638/https://www.bps.go.id/website/pdf_publikasi/watermark_Proyeksi%20Penduduk%20Indonesia%202010-2035.pdf |url-status=live }}</ref> | region2 = {{flag|Philippines}} | pop2 = {{circa}} 109.3 milyon (2020)<ref>{{cite web|url= https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president|title=2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President|publisher=Philippine Statistics Authority}}</ref> | region3 = {{flag|Madagascar}} | pop3 = {{circa}} 24 milyon (2016)<ref>{{cite web|url = http://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL|title = Population, total|website = Data|publisher = World Bank Group|date = 2017|access-date = 29 April 2018|archive-date = 25 December 2018|archive-url = https://web.archive.org/web/20181225211708/https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.TOTL|url-status = live}}</ref> | region4 = {{flag|Malaysia}} | pop4 = {{circa}} 19.2 milyon (2017)<ref>{{cite web|url = https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/malaysia/|website = The World Factbook|publisher = Central Intelligence Agency|title = Malaysia|access-date = 29 April 2018}}</ref> | region6 = {{flag|Thailand}} | pop6 = {{circa}} 1.9 milyon<ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+th0052) |title=Population movement in the Pacific: A perspective on future prospects |access-date=22 July 2013|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130207215244/http://www.dol.govt.nz/publications/research/population-movement-pacific-perspective-future-prospects/05.asp |archive-date=7 February 2013 }}</ref> | region7 = {{flag|Papua New Guinea}} | pop7 = {{circa}} 1.3 milyon{{citation needed|date=December 2019}} | region8 = {{flag|East Timor}} | pop8 = {{circa}} 1.2 milyon (2015)<ref>{{Cite web |url=https://timor-leste.gov.tl/?p=13777&lang=en |title=2015 Census shows population growth moderating |publisher=Government of Timor-Leste |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160207232321/http://timor-leste.gov.tl/?p=13777&lang=en |archive-date=7 February 2016 |access-date=24 July 2016 }}</ref> | region9 = {{flag|New Zealand}} | pop9 = {{circa}} 855,000 (2006)<ref>{{cite web|url=http://www.dol.govt.nz/publications/research/population-movement-pacific-perspective-future-prospects/05.asp |title=Population movement in the Pacific: A perspective on future prospects |access-date=22 July 2013|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130207215244/http://www.dol.govt.nz/publications/research/population-movement-pacific-perspective-future-prospects/05.asp |archive-date=7 February 2013 }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.stats.govt.nz/census/2006-census-data/national-highlights/2006-census-quickstats-national-highlights.htm?page=para025Master |title=Archived copy |access-date=23 March 2007 |archive-date=11 February 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090211074222/http://www.stats.govt.nz/census/2006-census-data/national-highlights/2006-census-quickstats-national-highlights.htm?page=para025Master |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.stats.govt.nz/NR/rdonlyres/62F419D4-5946-407A-9553-DA9E7A847622/0/09ethnicgroup.xls |title=Archived copy |access-date=23 March 2007 |archive-date=27 November 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071127012335/http://www.stats.govt.nz/NR/rdonlyres/62F419D4-5946-407A-9553-DA9E7A847622/0/09ethnicgroup.xls |url-status=live }}</ref> | region10 = {{flag|Singapore}} | pop10 = {{circa}} 576,300<ref>About 13.5% of Singapore Residents are of Malay descent. In addition to these, many Chinese Singaporeans are also of mixed Austronesian descent. See also {{Cite web |url=http://www.singstat.gov.sg/keystats/c2000/indicators.pdf |title=Key Indicators of the Resident Population |publisher=Singapore Department of Statistics |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070704025338/http://www.singstat.gov.sg/keystats/c2000/indicators.pdf |archive-date=4 July 2007 |access-date=25 April 2007 }}</ref> | region11 = {{flag|Taiwan}} | pop11 = {{circa}} 575,067 (2020)<ref>{{cite web |last1=Ramzy |first1=Austin |title=Taiwan's President Apologizes to Aborigines for Centuries of Injustice |url=https://www.nytimes.com/2016/08/02/world/asia/taiwan-aborigines-tsai-apology.html |website=The New York Times |access-date=17 January 2020 |date=1 August 2016 |archive-date=5 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200605024042/https://www.nytimes.com/2016/08/02/world/asia/taiwan-aborigines-tsai-apology.html |url-status=live }}</ref> | region12 = {{flag|Solomon Islands}} | pop12 = {{circa}} 478,000 (2005){{citation needed|date=December 2019}} | region13 = {{flag|Fiji}} | pop13 = {{circa}} 456,000 (2005)<ref>{{cite web|url=http://www.fiji.gov.fj/uploads/FijiToday2005-06.pdf |title=FIJI TODAY 2005 / 2006 |access-date=23 March 2007 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070403140105/http://www.fiji.gov.fj/uploads/FijiToday2005-06.pdf |archive-date=3 April 2007 }}</ref> | region14 = {{flag|Brunei}} | pop14 = {{circa}} 450,000 (2006)<ref name="brunei">{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/|title=Brunei|date=July 2018|work=The World Factbook|publisher=Central Intelligence Agency|access-date=10 April 2019}}</ref> | region15 = {{flag|Vanuatu}} | pop15 = {{circa}} 272,000 {{UN_Population|ref}} | region16 = {{flag|Cambodia}} | pop16 = {{circa}} 249,000 (2011)<ref>{{cite web |author=Joshua Project |url=http://www.joshuaproject.net/peopctry.php?rop3=110776&rog3=CB |title=Cham, Western in Cambodia |publisher=Joshua Project |access-date=15 October 2019 |archive-date=22 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160322124242/https://joshuaproject.net/peopctry.php?rog3=cb&rop3=110776 |url-status=live }}</ref> | region17 = {{flag|French Polynesia}} | pop17 = {{circa}} 230,000 (2017)<ref name=pop2017>{{cite web |url=http://www.ispf.pf/bases/Recensements/2017 |title=La population légale au 17 août 2017 : 275 918 habitants |publisher=ISPF |access-date=16 February 2018 |archive-date=9 February 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209030600/http://ispf.pf/bases/Recensements/2017 |url-status=dead }}</ref><ref name="ethnicities">Most recent ethnic census, in 1988. {{cite web |url=http://documents.irevues.inist.fr/bitstream/2042/14394/1/HERMES_2002_32-33_367.pdf |title=Frontières ethniques et redéfinition du cadre politique à Tahiti |access-date=31 May 2011 |archive-date=26 March 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090326032004/http://documents.irevues.inist.fr/bitstream/2042/14394/1/HERMES_2002_32-33_367.pdf |url-status=live }} Approximately 87.7% of the total population (275,918) are of unmixed or mixed Polynesian descent.</ref> | region18 = {{flag|Samoa}} | pop18 = {{circa}} 195,000 (2016)<ref name=census2016>{{cite web |url=http://www.sbs.gov.ws/index.php/population-demography-and-vital-statistics |title=Population & Demography Indicator Summary |publisher=Samoa Bureau of Statistics |access-date=25 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190403053500/http://www.sbs.gov.ws/index.php/population-demography-and-vital-statistics |archive-date=3 April 2019 |url-status=dead }}</ref> | region19 = {{flag|Vietnam}} | pop19 = {{circa}} 162,000 (2009)<ref>''the 2009 Vietnam Population and Housing Census: Completed Results'' [http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=512&idmid=5&ItemID=10798 2009 Census] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20121114131814/http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=512&idmid=5&ItemID=10798 |date=14 November 2012}}, Hà Nội, 6-2010. Table 5, page 134</ref> | region20 = {{flag|Guam}} | pop20 = {{circa}} 150,000 (2010)<ref>{{cite web|title=The Native Hawaiian and Other Pacific Islander Population: 2010|url=https://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-12.pdf|website=census.gov|publisher=US Census Bureau|access-date=11 August 2017|archive-date=24 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170724093631/https://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-12.pdf|url-status=live}}</ref> | region21 = {{flag|Hawaii}} | pop21 = {{circa}} 140,652–401,162<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFIteratedFacts?_event=&geo_id=01000US&_geoContext=01000US&_street=&_county=&_cityTown=&_state=&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=010&_submenuId=factsheet_2&ds_name=DEC_2000_SAFF&_ci_nbr=062&qr_name=DEC_2000_SAFF_R1010&reg=DEC_2000_SAFF_R1010%3A062&_keyword=&_industry=|title=U.S. 2000 Census|access-date=23 November 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20111118153925/http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFIteratedFacts?_event=&geo_id=01000US&_geoContext=01000US&_street=&_county=&_cityTown=&_state=&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=010&_submenuId=factsheet_2&ds_name=DEC_2000_SAFF&_ci_nbr=062&qr_name=DEC_2000_SAFF_R1010&reg=DEC_2000_SAFF_R1010%3A062&_keyword=&_industry=|archive-date=18 November 2011|url-status=dead}}</ref> <small>(depending on definition)</small> | region22 = {{flag|Kiribati}} | pop22 = {{circa}} 119,940 (2020)<ref>{{cite web |title=Kiribati Stats at a Glance |url=http://www.mfed.gov.ki/statistics/ |website=Kiribati National Statistics Office |publisher=Ministry of Finance & Economic Development, Government of Kiribati |access-date=17 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20170108172952/http://www.mfed.gov.ki/statistics/ |archive-date=8 January 2017 }}</ref> | region23 = {{flag|New Caledonia|local}} | pop23 = {{circa}} 106,000 (2019)<ref>{{cite web |title=La Nouvelle-Calédonie compte 271 407 habitants en 2019. |url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |website=Institut de la statistique et des études économiques |publisher=ISEE |access-date=17 January 2020 |archive-date=13 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113142325/http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Recensement de la population en Nouvelle-Calédonie en 2009 |url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/1281138 |website=ISEE |access-date=17 January 2020 |postscript=39.1% if the population are native [[Kanak people|Kanak]] |archive-date=29 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200229124333/https://www.insee.fr/fr/statistiques/1281138 |url-status=live }}</ref> | region24 = {{flag|Federated States of Micronesia}} | pop24 = {{circa}} 102,000{{UN_Population|ref}}<ref>Approximately 90.4% of the total population ({{UN_Population|Micronesia (Fed. States of)}}) is native Pacific Islander.</ref> | region25 = {{flag|Tonga}} | pop25 = {{circa}} 100,000 (2016)<ref>[http://tonga.prism.spc.int/PublicDocuments/Census%20of%20Population%20and%20Housing_/04_2016/01_2016_Census_Preliminary_Count_Results.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180227034312/http://tonga.prism.spc.int/PublicDocuments/Census%20of%20Population%20and%20Housing_/04_2016/01_2016_Census_Preliminary_Count_Results.pdf |date=27 February 2018 }}. Tonga 2016 Census Results (11 November 2016).</ref> | region26 = {{flag|Suriname}} | pop26 = {{circa}} 93,000 (2017)<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/suriname/ |website=The World Factbook |title=Suriname |publisher=Central Intelligence Agency |access-date=29 April 2018 }}</ref> | region27 = {{flag|Marshall Islands}} | pop27 = {{circa}} 72,000 (2015)<ref name="CIAMARSHALL ISLANDS">{{cite web|url= https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/marshall-islands/|title= Australia-Oceania :: MARSHALL ISLANDS|publisher=CIA The World Factbook|access-date= 17 January 2020}}</ref> | region28 = {{flag|American Samoa}} | pop28 = {{circa}} 55,000 (2010)<ref name="2010 United States Census">{{cite web|url=http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn177.html |title=Archived copy |access-date=1 October 2018 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723145237/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb11-cn177.html |archive-date=23 July 2012 |work=[[2010 United States Census]]|publisher=census.gov}}</ref> | region29 = {{flag|Sri Lanka}} | pop29 = {{circa}} 40,189 (2012)<ref>{{cite web|title=A2 : Population by ethnic group according to districts, 2012|url=http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/CPH2011/index.php?fileName=pop42&gp=Activities&tpl=3|work=Census of Population& Housing, 2011|publisher=Department of Census& Statistics, Sri Lanka|access-date=25 April 2017|archive-date=10 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180310011932/http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/CPH2011/index.php?fileName=pop42&gp=Activities&tpl=3|url-status=live}}</ref> | region30 = {{flag|Australia}}<br><small>([[Torres Strait Islands]])</small> | pop30 = {{circa}} 38,700 (2016)<ref name=censusest>{{cite web|website=Australian Bureau of Statistics|url=https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/mf/3238.0.55.001|title=3238.0.55.001 – Estimates of Aboriginal and Torres Strait Islander Australians, June 2016|date=31 August 2018|access-date=27 December 2019|archive-date=29 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200229233152/https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/mf/3238.0.55.001|url-status=live}}</ref> | region31 = {{flag|Myanmar}} | pop31 = {{circa}} 31,600 (2019)<ref>{{cite web |author=Joshua Project |url=https://joshuaproject.net/people_groups/13437/BM |title=Malay in Myanmar (Burma) |publisher=Joshua Project |access-date=15 October 2019 |archive-date=16 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191016041320/https://joshuaproject.net/people_groups/13437/BM |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |author=Joshua Project |url=https://joshuaproject.net/people_groups/13769/BM |title=Moken, Salon in Myanmar (Burma) |publisher=Joshua Project |access-date=15 October 2019 |archive-date=16 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191016041321/https://joshuaproject.net/people_groups/13769/BM |url-status=live }}</ref> | region32 = {{flag|Northern Mariana Islands}} | pop32 = {{circa}} 19,000<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_DPMP_MPDP1&prodType=table|title=American FactFinder – Results|author=Data Access and Dissemination Systems (DADS)|publisher=U.S. Census Bureau|access-date=17 January 2020|archive-url=https://archive.today/20200212212938/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_DPMP_MPDP1&prodType=table|archive-date=12 February 2020|url-status=dead}} Approximately 34.9% of the total population (53,883) are native Pacific Islander</ref> | region33 = {{flag|Palau}} | pop33 = {{circa}} 16,500 (2011){{UN_Population|ref}}<ref>Approximately 92.2% of the total population ({{UN_Population|Palau}}) is of Austronesian descent.</ref> | region34 = {{flag|Wallis and Futuna|local}} | pop34 = {{circa}} 11,600 (2018)<ref name=census_2018>{{cite web|url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/3685976?sommaire=2121453|title=Les populations légales de Wallis et Futuna en 2018|author=INSEE|access-date=7 April 2019|archive-date=14 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414053320/https://www.insee.fr/fr/statistiques/3685976?sommaire=2121453|url-status=live}}</ref> | region35 = {{flag|Nauru}} | pop35 = {{circa}} 11,200 (2011)<ref name="Nauru Census">{{cite web |title=National Report on Population ad Housing |url = http://www.spc.int/prism/nauru/PublicDocuments/Census/Nauru_2011_Census_Report_FINAL.pdf |publisher=Nauru Bureau of Statistics |access-date=9 June 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150924120203/http://www.spc.int/prism/nauru/PublicDocuments/Census/Nauru_2011_Census_Report_FINAL.pdf |archive-date=24 September 2015 |url-status=dead }}</ref> | region36 = {{flag|Tuvalu}} | pop36 = {{circa}} 11,200 (2012)<ref name="1C2012">{{cite web |title=Population of communities in Tuvalu |publisher=world-statistics.org |date=11 April 2012 |url=http://tuvalu.popgis.spc.int/#l=en;i=ethnic.t_tuvaluan;v=map1;sid=39;z=717733,9074628,48863,33709;sly=eas_32760_xy_def_DR |access-date=20 March 2016 |archive-date=23 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160323020216/http://tuvalu.popgis.spc.int/#l=en;i=ethnic.t_tuvaluan;v=map1;sid=39;z=717733,9074628,48863,33709;sly=eas_32760_xy_def_DR |url-status=live }}</ref><ref name="2C2012">{{cite web |title=Population of communities in Tuvalu |publisher=Thomas Brinkhoff |date=11 April 2012 |url=http://www.citypopulation.de/Tuvalu.html |access-date=20 March 2016 |archive-date=24 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160324124836/http://www.citypopulation.de/Tuvalu.html |url-status=live }}</ref> | region37 = {{flag|Cook Islands}} | pop37 = {{circa}} 9,300 (2010)<ref name="CIACI">{{cite web|url= https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cook-islands/|title= Australia-Oceania ::: COOK ISLANDS|publisher=CIA The World Factbook|access-date= 17 January 2020}}</ref> | region38 = {{flag|Easter Island}}<br><small>([[Easter Island|Rapa Nui]])</small> | pop38 = {{circa}} 2,290 (2002)<ref>{{cite web |title=RAPA NUI IW 2019 |url=https://www.iwgia.org/en/chile/3407-iw2019-rapa-nui |website=IWGIA |publisher=International Work Group for Indigenous Affairs |access-date=17 January 2020 |archive-date=24 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191024233338/https://www.iwgia.org/en/chile/3407-iw2019-rapa-nui |url-status=live }} Approximately 60% of the population of total population of Rapa Nui (3,765) is of native descent.</ref> | region39 = {{flag|Niue}} | pop39 = {{circa}} {{UN_Population|Niue}}{{UN_Population|ref}} | langs = [[Mga wikang Austronesyo]] | rels = [[#Pananampalataya|Iba't ibang mga relihiyon]] | native_name = | native_name_lang = | related_groups = }} Ang '''mga Awstronesyo''' ay isang pangkat ng mga tao sa [[Timog-Silangang Asya]], [[Oseaniya]] at [[Madagaskar]], na nagsasalita o may mga ninunong nagsasalita ng isa sa [[mga wikang Awstronesyo]]. ==Kasaysayan== {{See|Timog-Silangang Asya}} [[Talaksan:Priests traveling across kealakekua bay for first contact rituals.jpg|thumb|Nabigasyong Awstronesyo]] [[Talaksan:Naturales 4.png|thumb|[[Maharlika]]ng mag-asawa mula sa [[Boxer Codex]].]] Sa iba't ibang mga yugto ng kasaysayan, iba-iba ang mga naging tawag sa mga Awstronesyo, dalawa na dito ang ''Malay'' at ''Indiyo''. Noong taong 1775 sa kanyang disertasyon sa pagkapantas na may pamagat na ''De generi humani varietate nativa'' (Sa likas na uri ng sangkatauhan), nag-ulat ng apat na pangunahing lahi sa pagamit ng kulay ng balat ang antropologong si [[Johann Friedrich Blumenbach]]. Kasama rito ang [[Caucasiano]] (puti), Etyopya (itim), Amerikano (pula), at ang [[Monggol]] (dilaw). Nang dumating ang 1795, nagdagdag si Blumenbach ng isa pang lahi na tinatawag na ''Malay'' na siya ay itinuturing na isang subcategory ng parehong mga taga-Etyopya at Monggoloyd. Ang mga taong may "kulay kayumanggi na may balat na mapusyaw na katulad ng kamagong hanggang sa kulay ng madilim na ''clavo de comer'' o kulay kapeng kastanyas." Pinalawak ni Blumenbach ang katagang "Malay" kasama ang mga naninirahan sa [[mga Pulo ng Marianas|Marianas]], Pilipinas, [[Maluku]], [[Sunda]] gayundin ang mga naninirahan sa [[mga pulo ng Pasipiko]] tulad ng mga taga-[[Tahiti]]. Kanyang ipinalagay sa natanggap niyang bungo ng isang taga-Tahiti ang nawawalang karugtong na nagpapakita ng transisyon sa pagitan ng "pangunahing" lahi, ang Caucasiano, at ng "pinanggalingang" lahi, ang lahing itim. Mula kay Blumenbach, maraming nagpabulaan na mga [[antropolohiya|antropologo]] sa hinuha ng limang lahi dahil sa malaking komplikasyon sa pag-uuri ng lahi. Ang maling kaisipang ito ay mula, sa isang dako, kay H. Otley Beyer, isang antropologong Amerikano sa Pilipinas na nagmungkahi na ang mga Pilipino ay mga Malay na dumayo mula sa Malaysia at Indonesia. Ang kaisipang ito ay pinalawig ng mga Pilipinong manunulat sa kasaysayan at na kasalukuyan pa ring itinuturo sa mga paaralan sa Pilipinas at Singgapur.<ref name=aralingmalayo>[http://www.fas.nus.edu.sg/malay/about.htm Kagawaran ng Araling Malayo] ng Pambansang Pamantasan ng Singgapur</ref> Alalaumbaga, ang kasalukuyang pabago-bagong konsensus ng mga kontemporaneong antropologo, arkeologo, at [[linggwistika|lingguwista]] ay nagmumungkahi ng kabaliktaran nito; kasama rito ay mga iskolar sa larangan ng pag-aaral ng Austrones tulad nina Peter Bellwood, Robert Blust, Malcolm Ross, Andrew Pawley, at Lawrence Reid. Ang bagong kaisipan (Bellwood atbp) ay ang Awstronesyo ay nagmula ng Taiwan noong 4000 BCE at kumalat sa Pasipiko. Ang orihinal na wika ay Proto-Awstronesyo o PAN. Sa bagong [[antropolohiya]], ang Awstronesyo ay resulta ng paghalohalo ng mga Monggoloyd at mga Awstraloyd (na iba sa Negroyd). Ang mga Awstraloyd ay nanggaling din sa Aprika at sinakop nila ang Awstralya nang mga 60 000 taong nakalipas na. Ibang rasa ng tao ang Awstraloyd sa Negroyd sa Aprika. Ang Monggoloyd ay Asyano at ang Kawkasoyd naman ay taga-Europa. Ang kaisipan ng Hapones na si Dr. Akazawa Takeru ay may dalawa lamang bersiyon ng Monggoloyd, ang Paleo-Monggoloyd at ang Neo-Monggoloyd. Ang mga Neo-Monggoloyd ay mga Intsik, Buryat, Eskimo, Chukchi, atbp. Ang mga Paleo-Mongggoloyd ay mga Burmes, Pilipino, Polinesyano, Jōmon, Amerindiyo, atbp. Ang Awstronesyo nga ay klasipikadong Paleo-Monggoloyd. Kung minsan, ang tawag sa Awstronesyo ay Monggoloyd-Timog. Noong panahong pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas, ang mga Awstronesyo ay tinawag na mga Indiyo (Kastila: ''indio''). ==Distribusyong heograpiko== {{See|Mga taong kayumanggi}} [[File:Location Malay Archipelago.png|thumb|Maritimong Timog-silangang Asya]] [[Talaksan:Chronological dispersal of Austronesian people across the Pacific (per Benton et al, 2012, adapted from Bellwood, 2011).png|thumb|Ang ekspansiyong Awtronesyo]] Matatagpuan ang mga Awstronesyo sa Bruney, Indonesya, Malaysia, Pilipinas at Silangang Timor, kung saan ang iba't ibang mga pangkat etniko nito ang mayorya. Matatagpuan din ang mga Awstronesyo sa Cambodia, Singgapur, Sri Lanka, Thailand at Timog Aprika, kung saan sila ay mga menorya. Malaking bahagi ng mga Awstronesyo ang mga magkakaugnay na grupo na naninirahan sa Timog-silangang Asya (hindi kasama ang mga [[Negrito]]). Kasama rito ang mga [[Aceh]], [[Minangkabau]], [[Batak]] at [[Mandailing]] na naninirahan sa Sumatra, [[Java]]; at Sunda sa Java; mga [[Banjar]], [[Iban]], [[Kadazan]] at [[Melanau]] sa Borneo; mga [[Bugi]] at [[Toraja]] ng [[Sulawesi]]; ang mga pangunahing etnikong grupo sa Pilipinas tulad ng mga [[Tagalog]], [[Ilocano]] at [[Ifugao]] ng [[Luzon]], mga [[Bisaya]] sa [[Visayas|gitna]] at [[Mindanaw|timog-silangan]] ng Pilipinas at sa Borneo, ang mga [[Maguindanao]], [[Tausug]] at [[Bajau]] ng [[Mindanaw]] at ng kapuluang Sulu; at mga mamayan ng [[Silangang Timor]] (hindi kasama ang matandang katutubong [[Papuano]].) Ang iba pang grupo na isinasama bilang mga Awstronesyo, ngunit naninirahan sa labas ng maritimong Timog-silangang Asya, ay ang [[mga Cham]] ng Cambodia at Vietnam at mga [[Utsul]] na naninirahan sa pulo ng Hainan ito ay maliit na bilang lamang. Ang mga Awstronesyo ay matatagpuan ngayon sa [[Sri Lanka]], [[Timog Aprika]] (ang ''Cape Malays'') at [[Madagascar]]. Sa Madagascar, [[Merina]] ang tawag sa kanila at isa sa pangunahing etnikong grupo sa bansang ito. Sa [[Suriname]], na isang maliit na bansa sa Caribe sa hilagang-silangang pasigan ng Timog Amerika, ay may malaking bilang ng mga Awstronesyo na mga inapo ng manggawang Javanes na nandayuhan nitong mga kamakailan. Sa Singapore, menorya ang mga Awstronesyo dahilang karamihan ng kanyang pamayanan ay binubuo ng mga mandarayuhang [[Han]] at [[Tamil]] na dumating kamakailan at mga inapo nito. Gayundin, kahit hindi teknikal na bahagi ng maritimong Timog-silangang Asya, ang katimugang bahagi ng [[Thailand]] – ang rehiyong Pattani – ay pinamamayanan din ng mga Awstronesyo. Ito ang mga inapo ng mandarayuhan mula sa karatig ng maritimong Timog-silangang Asya na nang lumaon ay nagpundar sa kaharian ng Pattani, isa sa maraming sultanang musulmano na itinatag noong panahon ng pagpapalawak ng [[Islam]] sa Timog Silangang Asya. ==Kultura== [[Talaksan:TahitiGirls.png|thumb|Tahiti]] [[Talaksan:Safiq Rahim.jpg|thumb|Malaysia]] ===Wika=== [[Talaksan:Austronesian family.png|thumb|Distribusyon ng mga wikang Awstronesyo]] Ang [[mga wikang Awstronesyo]] ang sinasalita ng mga ito. Kasama ng malaking pamilya ng mga wikang ito ang lahat ng katutubong wika ng mga Awstronesyo sa buong Timog-silangang Asya kasama rito ang [[wikang Malayo|Malayo]], [[wikang Filipino|Filipino]] at lahat ng katutubong [[mga wika ng Pilipinas|wika ng Pilipinas]], [[Tetum]] (Silangang Timorese), at ang [[wikang Malgatse]] ng [[Madagaskar]]. Ang mga ebidensiya ay nagpapahiwatig rin na ang mga Polines at Mikrones ay maaring nagmula—sa isang dako—sa mga ninunong mandaragat na nagmula sa palibot na mga Awstronesyo kasama ang mga [[Melanes]]. Ang malalayong kasapi ng malaking pamilya ng mga wika na nasa sangang Polines ay ang mga wikang ginagamit ng mga Polines tulad ng [[Wikang Samoano|Samoano]], [[Wikang Hawayano|Hawayano]], [[Wikang Rapa Nui|Rapanui]] at [[Wikang Māori|Maori]] ng [[New Zealand]]. ===Pananampalataya=== Sa pananampalataya, karamihan ng mga Awstronesyo ay naging Musulmana mula sa Hinduismo, Budismo at [[animismo]] noong unang bahagi ng siglo 15; sila ay naimpluwensiyahan na mga mandaragat na Arabe, Tsino at Muslim mula sa India noong Ginintuang Panahong Islamika. Ang Musulmana ang dominanteng grupo ng [[relihiyon]] ngayon ng mga Awstronesyo ng Indonesia, Malaysia, Brunei at Singapore. Ang kanilang pagiging Muslim mula Hinduismo at Budhismong Theravada ay nagsimula noong mga taong 1400 na malaking naimpluwensiyahan ng desisyon ng maharlikang korte ng Malaka. Karamihan ng Awstronesyo ng Thailand, Timog Aprika, [[Sri Lanka]] at Suriname ay mga Muslim din bilang inapo ng mga nabinyagang mga Muslim ng Malaysia, Indonesia, atbp. Ang mga imaheng ginto ni [[Garuda]], ang [[sarimanok]] sa tuktok ng [[Vishnu]], ay nasumpungan sa [[Palawan]] sa Pilipinas. Isang gintong may pigurang [[diyos]]a ng Hindu-Malay na 4 libra at 1 piyeng taas ang ngayon ay nanahan sa ''Field Museum'' ay natuklasan pulo ng Mindanao sa Pilipinas noong 1917. Dahilang ipinagbabawal sa Islam ang mga imahen at rebulto, nagpapakita na ang mga rebultong ito umiinog na sa Mindanao bago pa man dumating ang Islam. Maraming mga Awstronesyo ng Mindanao ay Muslim din ngunit sinasabing ika-23 at huling grupo ng alon ng madarahuyuhan na dumating sa Pilipinas mula sa katimugan. Sa Pilipinas bunga ng pagsakop ng mga [[Espanya|Kastila]] nang mahigit tatlong siglo, ang Islam ay hindi nangingibabaw. Karamihan ng kasalukuang [[mga Pilipino|Pilipino]] (alin man ang sub-grupong Awstronesyo) ay [[Kristiyano]] na karamihan ay [[Simbahang Katoliko Romano|Katoliko Romano]]. Gayunman, may malaking bilang ng Pilipino sa timoging pulo ng Mindanao at kapuluang Sulu ay Muslim ang nakibaka sa pananakop ng Espanya at magpasahanggang ngayon ay nakikibaka sa pamahalaang Pilipino. Katulad ng mga Awstronesyo ng Pilipinas, ang Awstronesyo ng [[Silangang Timor]] ay mga Kristiyano rin bunga mga pananakop ng kolonisador na [[Portugal|Portuges]]. Ang dalawang bansang ito ay minamayoriya ng mga Kristiyano sa Timog-silangang Asya. Hinduismo ang nangingibabaw na relihiyon sa pulo ng [[Bali]]. Ang mga maliliit na pulo sa maritimong Timog-silangang Asya na nakaiwas sa pagkalat ng Islam at sa pagsikat ng Kristiyanismo sa pamamagitan ng pananakop ng mga Europeo ay naniniwala sa animismo. Mayroon ding nanampalataya kay [[Gautama Buddha|Buddha]]. ==Politika== {{see also|Mapilindo}} Ang tinatawag na ''Greater Malayan Confederation'',<ref name=sakai>Sakai, M. 2009. "[http://www.sabrizain.org/malaya/library/connections.pdf Reviving Malay Connections in Southeast Asia]," sa Huhua Cao at Elizabeth Morrell (ed.), ''Regional Minorities and Development in Asia''. Routledge: Londres.</ref> o [[Mapilindo]], ay isang iminungkahing kompederasyong Awstronesyo (gamit ang makalumang katawagan na ''Malay'') ng [[Indonesya]], [[Malaysia]] at [[Pilipinas]]. Ito ang ipinangarap ni dating-[[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Diosdado Macapagal]] na pagsasatotoo ng pinagsamang idea nina [[José Rizal]], [[Apolinario Mabini|Mabini]], [[Wenceslao Vinzons|Vinzons]], at [[Manuel L. Quezón]] ng iisang poskolonyal na estado para sa mga Awstronesyo ng Timog-silangang Asya. Hindi natuloy ang proyektong ito nang dahil sa sumiklab na ''[[Konfrontasi]]'' sa pagitan ng Indonesya at Malaysia, ngunit ito ang pinagmulan ng mas malawak na organisasyon ng mga bansa sa rehiyon—ang [[Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya]]. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga Awstronesyo| ]] 262h32m81yofza1waj7r45w2i8in7bl 0 20574 1958561 1907024 2022-07-25T05:01:44Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1907024 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP sources|date=Mayo 2019}} {{Infobox person | name = Vina Morales | image = Vina Morales 2021 (cropped).jpg | caption = Morales sa taong 2021 | birth_name = Sharon Garcia Magdayao | birth_date = {{birth date and age|1975|10|17}} | birth_place = [[Bogo, Cebu]], [[Pilipinas]] | yearsactive = 1986–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] (2001–kasalukuyan) <br /> [[ABS-CBN Corporation|ABS-CBN]] (2000–kasalukuyan) <br /> [[GMA Network]] (1987–2000) <br /> [[Viva Entertainment|Viva Artists Agency]] (1986–1999) <br /> [[Net 25]] (2020–kasalukuyan) | children = 1 | relatives = [[Shaina Magdayao]] (ate) <br /> [[Luis Gabriel Moreno]] (pamangkin) | occupation = Mang-aawit, aktres, modelo }} Si '''Vina Morales''' ipinanganak na ''Sharon Garcia Magdayao'' <ref>http://www.abs-cbnnews.com/image/entertainment/04/04/15/phylbert-and-rodel-18-celebs-and-their-real-names-11</ref> noong Oktubre 17, 1975 ay isang [[artista]] at [[mang-aawit]] mula sa [[Pilipinas]]. Inawit ni Vina ang "Alam mo ba?" noong dekada 1980 na tungkol sa [[pag-ibig]]. ==Discography== * Vina (1990, [[Viva Records (Philippines)|Viva Records]]) * Forbidden (1992, Viva Records) * Best of Vina (1993, Viva Records) * 'Pag Katabi Kita (1994, Viva Records) * Easy To Love (1995, [[PolyEast Records|OctoArts EMI]]) * Look at Me Now (1996, OctoArts EMI) * All That I Want (1998, OctoArts EMI) * No Limits (1999, OctoArts EMI) * Total Control (2001, OctoArts EMI) * Reflections (2002, OctoArts EMI) * Mamahalin Ka Niya (2004, [[Star Music]]) * Vina: Silver Series (2006, Viva Records) * Awit ng Ating Buhay (2010, Star Music) * Vina Morales (30th Anniversary Album) (2016, Star Music) ==Filmography== ===Film=== {| class="wikitable" ! Year !! Title !! |- |rowspan=2|1986 || ''Nakagapos Na Puso'' || Mitzi Delfino |- | ''Captain Barbell'' || Kidnap Victim |- | 1987 || ''Kung Aagawin Mo ang Lahat sa Akin'' || Young Maureen |- | 1988 || ''[[Kumander Bawang: Kalaban ng Mga Aswang]]'' || Vinia |- |rowspan=6| 1989 || ''Ang Lahat ng Ito Pati Na ang Langit'' || Gene Rose |- | ''Bondying: The Little Big Boy'' || Bingbing |- | ''Bakit Iisa Lamang ang Puso'' || Ging |- | ''Abot Hanggang Sukdulan'' || Carmi |- | ''Estudyante Blues'' || Bebs |- | ''Wooly Booly: Ang Classmate Kong Alien'' || Susie |- |rowspan=4| 1990 || ''Tootsie Wootsie: Ang Bandang Walang Atrasan'' || |- | ''Petrang Kabayo 2: Anong Ganda Mo! Mukha Kang Kabayo'' || Pinky |- | ''Teacher's Enemy No. 1'' || Trixie |- | ''Wooly Booly 2: Ang Titser Kong Alien'' || Girlie |- |rowspan=4| 1991 || ''Ang Utol Kong Hoodlum'' || Bing |- | ''Maging Sino Ka Man'' || Loleng |- | ''[[Alyas Batman en Robin]]'' || Vina |- | ''[[Darna]]'' || |- | 1992 || ''Miss Na Miss Kita (Utol Kong Hoodlum II)'' || Bing |- |rowspan=3| 1993 || ''Hanggang Saan Hanggang Kailan'' || Jocelyn Ilustre |- | ''Sala sa Init, Sala sa Lamig'' || Trina |- | ''Sana'y Ikaw Na Nga'' || Jessica |- |rowspan=5| 1994 || ''Kadenang Bulaklak'' || Jasmin Abolencia |- | ''Ang Pagbabalik ni Pedro Penduko'' || Anna |- | ''Pinagbiyak na bunga: Lookalayk'' || Kathy |- | ''The Untold Story: Vizconde Massacre II – May the Lord Be with Us!'' || Carmela Vizconde |- | ''Anghel na walang langit'' || Angela Pelayo / Anita Cornejo |- |rowspan=5| 1995 || ''Grepor Butch Belgica Story'' || Meth - Girlfriend No. 4 |- | ''Campus Girls'' || Vangie |- | ''Love Notes'' || Tricia |- | ''[[The Flor Contemplacion Story]]'' || Russell Contemplacion |- | ''Huwag Mong Isuko ang Laban'' || Cecilia |- |rowspan=2| 1996 || ''April Boys: Sana'y Mahalin Mo Rin Ako'' || Letty |- | ''Wag Na Wag Kang Lalayo'' || Raquel Garcia |- |rowspan=2| 1997 || ''Lab en Kisses'' || Kisses |- | ''The Sarah Balabagan Story'' || [[Sarah Balabagan]] |- |rowspan=3| 1999 || ''{{'}}Di Puwedeng Hindi Puwede!'' || Kristine |- | ''Ako'y Ibigin Mo... Lalaking Matapang'' || Violy |- | ''Ang Boyfriend Kong Pari'' || Reggie |- |rowspan=2| 2000 || ''Eto Na Naman Ako'' || Ana María Ledesma |- | ''Sagot Kita: Mula Ulo Hanggang Paa'' || Ma. Cecilia |- | 2014 || ''[[Bonifacio: Ang Unang Pangulo]]'' || [[Gregoria de Jesús]] / Oriang |- | 2019 || ''Damaso'' || |} ===Television=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- | 1987–96<!-- Do not use rowspan --> | ''[[That's Entertainment (TV series)|That's Entertainment]]'' | Herself / Co-hostess | | |- | 1991 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | | Episode: "Rubber Shoes" | |- | 1996–97 | ''[[Lyra (TV series)|Lyra]]'' | Edene | Supporting role | |- | 1993–94 | ''Vina'' | Herself / Performer / Hostess | | |- | 1997–99 | ''[[SOP (variety show)|SOP]]'' | Herself / Co-hostess | | |- | 2000 | ''Codename: Verano'' | Carmela Bernardo | Supporting role | |- | 2001–present | ''[[ASAP (variety show)|ASAP]]'' | Herself / Co-hostess | | |- | 2003 | ''[[Darating ang Umaga]]'' | Arriana B. Cordero / Anya | Main role | |- | 2006 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Diana del Mundo | Episode: "Bahay" | |- | 2007 | ''[[Maria Flordeluna]]'' | Maria Elvira Aragoncillo-Alicante | Supporting role | |- | 2007 | ''[[IKON Philippines]]'' | Herself | | |- | 2009 | ''[[Wowowee]]'' | Herself / Performer | | |- | 2010 | ''[[May Bukas Pa (2009 TV series)|May Bukas Pa]]'' | Choir Member | Finale guest appearance | |- | 2010 | ''[[Agua Bendita]]'' | Mercedes Montenegro-Cristi | Supporting role |<ref>[http://www.abs-cbn.com/headlines/Article/6531/Agua-Bendita-makes-waves-in-the-TV-ratings.aspx Agua Bendita makes waves in the TV ratings] retrieved via www.abs-cbn.com September 2, 2010</ref> |- | 2011 | ''[[Star Circle Quest|Star Circle Quest: The Search for the Next Kiddie Superstar]]'' | Herself / Judge | | |- | 2011 | ''[[Wansapanataym]]'' | Mia Gonzales | Episode: "Ulo" | |- | 2011–12 | ''[[Nasaan Ka Elisa?]]'' | Cecilia "Cecile" Altamira-de Silva | Main role / Antagonist |<ref>[http://www.abs-cbn.com/Feature/Article/10224/-Nasaan-ka-Elisa-premieres-on-Primetime-Bida-tonight.aspx Nasaan ka Elisa? premieres on Primetime Bida tonight] retrieved via www.abs-cbn.com November 9, 2011</ref> |- | 2012 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Jane | Episode: "Belo" | |- | 2012 | ''Wansapanataym'' | Susan | Episode: "Maya Aksaya" | |- | 2012 | ''Wansapanataym'' | Olivia | Episode: "Yaya Yaya Puto Maya" | |- | 2013 | ''[[May Isang Pangarap]]'' | Karina "Kare" Rodriguez | Main role |<ref>[http://www.abs-cbnnews.com/entertainment/12/19/12/abs-cbn-launches-newest-child-stars-may-isang-pangarap ABS-CBN launches newest child stars in 'May Isang Pangarap' | ABS-CBN News]</ref> |- | 2013 | ''Wansapanataym'' | Flory del Rosario | Episode: "Mommy On Duty" | |- | 2013–14 | ''[[Maria Mercedes (Philippine telenovela)|Maria Mercedes]]'' | Magnolia Alegre | Supporting role |<ref>{{cite news | url=http://www.abs-cbnnews.com/entertainment/06/06/13/maria-mercedes-remake-air-abs-cbn | title='Maria Mercedes' remake to air on ABS-CBN |work=ABS-CBN News| date=June 6, 2013 | access-date=June 25, 2013}}</ref> |- | 2014 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Bambi | Episode: "Cellphone" | |- | 2014 | ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Dra. Karen Villaruel | Episode: "Ako Ang Iyong Ina" | |- | 2015 | ''[[Nasaan Ka Nang Kailangan Kita]]'' | Cecilia Macaraeg-Natividad | Lead role / Protagonist |<ref>{{cite web | url=https://www.youtube.com/watch?v=XcXzT3thZJ8 | title=NASAAN KA NANG KAILANGAN KITA Full Trailer: January 19 on ABS-CBN! | via=YouTube | work=ABSCBN Entertainment | date=January 11, 2015 | author=ABSCBN Entertainment}}</ref> |- | 2015 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Charito Tiquia | Episode: "Rosas" | |- | 2016 | ''Ipaglaban Mo!'' | Mylene | Episode: "Pagkakamali" | |- | 2016 | ''[[Born for You]]'' | Catherine "Cathy" Pelayo | Supporting role |<ref>{{cite news|url=http://news.abs-cbn.com/entertainment/03/04/16/look-elmo-janella-series-to-be-shot-in-japan|title=LOOK: Elmo-Janella series to be shot in Japan|work=ABS-CBN News|date=March 5, 2016}}</ref> |- | 2018 | ''[[Precious Hearts Romances Presents]]: [[Araw Gabi]]'' | Celestina de Alegre | Supporting role / Antagonist |<ref>{{cite news|url=http://news.abs-cbn.com/entertainment/04/25/18/vina-balik-teleserye-bilang-kontrabida|title=Vina, balik-teleserye bilang kontrabida|work=ABS-CBN News|date=April 25, 2018}}</ref> |- | 2019 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Raquel | Episode: "White Ribbon" | |- | 2019 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Cecil | Episode: "Flyers" | |- | 2019–20 | ''[[Sandugo (TV series)|Sandugo]]'' | Cordelia Nolasco-Balthazar | Main role / Antagonist / Protagonist | |- | rowspan="3" | 2020 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Elvira | Episode: "Ilog" | |- | ''Tagisan Ng Galing'' | Judge | | |- | ''[[Kesayasaya]]'' | Ms.K | | |- |2021 |[[It's Showtime (Philippine TV program)|It's Showtime : Hide and Sing]] | TagoKanta no. 1 | Celebrity Singer | |- |2021 |''Marry Me, Marry You'' | | | |} ==Sanggunian== {{reflist}} {{BD|1975|LIVING|Morales, Vina}} [[Kategorya:Mga musiko mula sa Pilipinas]] {{pilipinas-stub}} {{musika-stub}} az3yuj2hjq39bqn78b2cavbnw3bldnf 1958610 1958561 2022-07-25T05:16:59Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP sources|date=Mayo 2019}} {{Infobox person/Wikidata}} Si '''Vina Morales''' ipinanganak na ''Sharon Garcia Magdayao'' <ref>http://www.abs-cbnnews.com/image/entertainment/04/04/15/phylbert-and-rodel-18-celebs-and-their-real-names-11</ref> noong Oktubre 17, 1975 ay isang [[artista]] at [[mang-aawit]] mula sa [[Pilipinas]]. Inawit ni Vina ang "Alam mo ba?" noong dekada 1980 na tungkol sa [[pag-ibig]]. ==Sanggunian== {{reflist}} {{BD|1975|LIVING|Morales, Vina}} [[Kategorya:Mga musiko mula sa Pilipinas]] {{pilipinas-stub}} {{musika-stub}} lk1ed94ryhireeg9jma7afedhtqslry 0 20908 1958668 1956181 2022-07-25T10:49:22Z Phyrexian 18842 /* Mga Napolitano */ cross-wiki spam wikitext text/x-wiki {{about|isang pangunahing lungsod sa Italya|lalawigan na kinabibilangan ng lungsod na ito|Lalawigan ng Napoles|sa Filipinang negosyante na inugnay sa panloloko sa pork barrel|Janet Lim-Napoles}} {{redirect|Naples|}} {{Infobox settlement/Wikidata}} Ang '''Napoles''' (bigkas: ''NA-po-les''; {{lang-it|Napoli}}, {{lang-en|Naples}}) ay isang lungsod sa [[Italya]]; ito ang kabesera ng rehiyon ng [[Campania]] at gayundin ng [[Kalakhang Lungsod ng Napoles|kasimpangalang kalakhang lungsod]] nito. Kilala sa mayamang kasaysayan, sining, kultura, arkitektura, musika, at mga lutuin, and Napoles ay gumanap ng mahalagang papel sa Tangway ng Italya at iba pa<ref>Gleijeses, Vittorio (1977). The History of Naples, since Origins to Modern Times. Naples.</ref> sa mahabang panahon ng pag-iral nito, na nagsimula ng mahigit na 2,800 taon nang nakaraan. Matatagpuan sa kanlurang baybay ng Italya katabi ng Golpo ng Napoles, ang lungsod ay namamagitan sa dalawang dakong mabulkan: ang Bulkang [[Vesubio]] at ang mga [[Larangang Flegreo]]. Ito ay may populasyon ng 963,357 noong 2009.<ref>http://demo.istat.it/bilmens2009gen/index.html=Monthly{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Unang tinirhan ng mga Griyego noong [[Unang milenyo BC|unang milenyo BK]], ang Napoles ang isa sa pinakamatandang tuluyang tinitirhang urbanong pook sa mundo.<ref>{{cite book|author1=David J. Blackman|author2=Maria Costanza Lentini|title=Ricoveri per navi militari nei porti del Mediterraneo antico e medievale: atti del Workshop, Ravello, 4–5 novembre 2005|url=https://books.google.com/books?id=GhB4VDYuJXsC&pg=PA99|year=2010|publisher=Edipuglia srl|isbn=978-88-7228-565-7|page=99}}</ref> Sa ika-9 na siglo BK, isang kolonya na kilala bilang Parthenope ({{lang-grc|Παρθενόπη}}) ang itinatag sa [[Castel dell'Ovo|Pulo ng Megaride]].<ref name="Greek Naples">{{cite web|url=http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php|title=Greek Naples|publisher=naplesldm.com|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170321000245/http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php|archive-date=21 Marso 2017}}</ref> Noong ika-6 na siglo BK, muli itong itinatag bilang Neápolis.<ref>Daniela Giampaola, Francesca Longobardo (2000). ''Naples Greek and Roman''. Electa.</ref> Ang lungsod ay isang mahalagang bahagi ng [[Magna Graecia]], at may mahalagang papel sa pagsasanib ng lipunang Griyego at Romano, at naging mahalagang sentrong pangkultura sa ilalim ng mga Romano.<ref>{{cite web|url=http://www.naplesldm.com/virgil.php|title=Virgil in Naples|publisher=naplesldm.com|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170402144355/http://www.naplesldm.com/virgil.php|archive-date=2 Abril 2017}}</ref> Naging kabesera ito ng [[Dukado ng Napoles]] (661–1139), at matapos ng [[Kaharian ng Napoles]] (1262–1816), at sa huli ng [[Kaharian ng Dalawang Sicilia|Dalawang Sicilia]] hanggang sa [[pag-iisa ng Italya]] noong 1861. Ang Napoles ay tinagurian ding kabesera ng [[Estilong Baroko|Baroko]], na nagsimula sa karera ni [[Caravaggio]] noong ika-17 siglo, at sa rebolusyong pansining na kaniyang naitulak.<ref>Alessandro Giardino (2017), ''Corporeality and Performativity in Baroque Naples. The Body of Naples.'' Lexington.</ref> Naging mahalagang sentro rin ito ng [[Renasimyentong humanismo|humanismo]] at [[Panahon ng Kaliwanagan|Pagkamulat]].<ref>{{Cite web|title=Umanesimo in "Enciclopedia dei ragazzi"|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/umanesimo_(Enciclopedia-dei-ragazzi)|access-date=2020-12-28|website=www.treccani.it|language=it-IT}}</ref><ref>{{Cite book|last=Musi|first=Aurelio|title=Napoli, una capitale e il suo regno|publisher=Touring|year=|isbn=|location=|pages=118, 156|language=it}}</ref> Ang lungsod ay naging pandaigdigang pook-sanggunian ng klasikong muskika at opera sa pamamagitan ng [[Paaralang Napolitano]].<ref>{{Cite book|last=Florimo|first=Francesco|title=Cenno Storico Sulla Scuola Musicale De Napoli|publisher=Nabu Press|year=|isbn=|location=|pages=|language=it}}</ref> Sa pagitan ng 1925 hanggang 1936, ang Napoles ay pinalawak at iniangat lalo ng pamahalaan ni [[Benito Mussolini]]. Sa mga huling taon ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], tuloy-tuloy itong nawasak mula sa [[Pambobomba sa Napoles noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pambobomba ng mga Alyado]] habang nilusob nila ang tangway. Lubos na nakatanggap ng malawakang muling-pagtatayo ang lungsod matapos ang 1945.<ref name="wii">{{cite news|url=http://www.naplesldm.com/Naples%20bombing.php|publisher=naplesldm.com|title=Bombing of Naples|date=7 Oktubre 2007|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170627154455/http://naplesldm.com/Naples%20bombing.php|archive-date=27 Hunyo 2017}}</ref> Mula noong huling bahagi ng ika-20 siglo, ang Napoles ay nagkaroon ng makabuluhang paglago ng ekonomiya, sa tulong ng pagtatayo ng distritong pangnegosyo ng [[Centro Direzionale (Napoles)|Centro Direzionale]] at isang abanteng ugnayan ng transportasyon, na kinabibilangan ng mabilisang ugnayang riles ng [[Treno Alta Velocità|Alta Velocità]] sa Roma at [[Salerno]] at isang pinalawak na [[Metro ng Napoles|ugnayang subteraneo]]. Ang Napoles ay ang pangatlong pinakamalaking ekonomiyang urbano sa Italya, pagkatapos ng [[Milan]] at [[Roma]].<ref>{{Cite web|url=https://www.sr-m.it/wp-content/uploads/2015/09/rs-rota-napoli-15luglio-5agosto-20141.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208004809/https://www.sr-m.it/wp-content/uploads/2015/09/rs-rota-napoli-15luglio-5agosto-20141.pdf|url-status=dead|title=Sr-m.it|archive-date=8 Pebrero 2018}}</ref>Ang [[Pantalan ng Napoles]] ay isa sa pinakamahalaga sa Europa. Bilang karagdagan sa mga komersiyal na aktibidad, tahanan ito ng [[Allied Joint Force Command Naples]], ang katawan ng NATO na nangangasiwa sa [[Hilagang Aprika|Hilagang Africa]], [[Sahel]], at [[Gitnang Silangan]].<ref>{{Cite web|url=http://napoli.repubblica.it/cronaca/2017/09/05/foto/napoli_l_inaugurazione_dell_hub_di_direzione_strategica_della_nato-174693807/|archive-url=https://web.archive.org/web/20170905204428/http://napoli.repubblica.it/cronaca/2017/09/05/foto/napoli_l_inaugurazione_dell_hub_di_direzione_strategica_della_nato-174693807/1/|url-status=dead|title=Napoli, l'inaugurazione dell'Hub di Direzione Strategica della Nato|date=5 Setyembre 2017|archive-date=5 Setyembre 2017|website=La Repubblica}}</ref> Ang makasaysayang sentro ng lungsod ng Napoles ay ang pinakamalaking uri nito sa Europa at itinalaga bilang isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng UNESCO. Kabilang sa mga kalapit na mahalagang pook pangkultura at pangkasaysayan ang [[Maharlikang Palasyo ng Caserta|Palasyo ng Caserta]] at ang mga Romanong guho ng [[Pompeya]] at [[Herculano]]. Kilala rin ang Napoles sa mga likas na kagandahan nito, tulad ng [[Posillipo]], [[mga Larangang Flegreo]], [[Nisida]], at [[Vesubio]].<ref>{{Cite web|url=http://www.rivistameridiana.it/files/Napoli-sostenibile.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20141226053257/http://www.rivistameridiana.it/files/Napoli-sostenibile.pdf|url-status=dead|title=Rivistameridiana.it|archive-date=26 Disyembre 2014}}</ref> Ang [[lutuing Napolitano]] ay kilala sa pagkakaugnay nito sa [[pizza]], na nagmula sa lungsod, pati na rin ang maraming iba pang lokal na lutuin. Ang mga restawran sa lugar ng Napoles ay nakakuha ng pinakamaraming bituin mula sa [[Michelin Guide]] ng anumang lalawigan ng Italya.<ref>{{cite web|url=https://www.touringclub.it/notizie-di-viaggio/quali-sono-i-ristoranti-stellati-in-italia-ecco-la-guida-michelin-2021|title=Quali sono i ristoranti stellati in Italia? Ecco la guida Michelin 2021|work=Touring Club Itlaiano|url-status=live}}</ref> Ang skyline ng Naples sa [[Centro direzionale di Napoli|Centro Direzionale]] ay ang unang skyline ng Italya, na itinayo noong 1994, at sa loob ng 15 taon ay ito lamang ang nag-iisa hanggang 2009. Ang kilalang koponan sa sports sa Napoles ay ang [[Serie A]] football club na [[SSC Napoli]], ay dalawang beses na Italyanong kampeon na naglalaro sa [[Stadio San Paolo]] sa timog-kanluran ng lungsod, sa kuwarto ng [[Fuorigrotta]]. == Kasaysayan == {{Main|Kasaysayan ng Napoles|Kronolohiya ng kasaysayan ng Napoles}} === Pananakop ng mga Griyego at Romano === {{See also|Magna Graecia|Sinaunang Roma}} [[Talaksan:Napoli_-_Monte_Echia_100_4001.JPG|left|thumb|Mount Echia, ang lugar kung saan umunlad [[Kasaysayan ng Napoles|polis ng Partenope]].]] [[Talaksan:ColonneDioscuriNapoli.jpg|left|thumb|Ang Mga Haligi ng [[c:Category:Temple of Dioscuri (Naples)|Templo ng Echador at Polux]] ay isinama sa patsada ng [[San Paolo Maggiore]].]] [[Talaksan:Odysseus-siren_Parthenope,_the_mythological_founder_of_Naples.jpg|thumb|Isang eksenang nagtatampok ng [[Sirena (mitolohiya)|sirenang]] [[Partenope (sirena)|Partenope]], ang mitolohikong nagtatag ng Napoles.<ref>{{Cite news}}</ref>]] Ang Napoles ay tinirhan mula pa noong panahong [[Neolitiko]].<ref>[http://members.virtualtourist.com/m/938ff/23f84/6/?o=3 "Neapolis Station – Archaeological Yards"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130520161439/http://members.virtualtourist.com/m/938ff/23f84/6/?o=3|date=20 Mayo 2013}}.</ref> Ang mga pinakamaagang [[Sinaunang Gresya|Griyegong]] tirahan ay itinatag sa pook ng Napoles noong [[Unang milenyo BK|unang milenyo BK]]. Ang mga mandaragat mula sa isla ng [[Rodas]] ng Gresya nagtatag ng isang maliit na pantalang pangkomersiyo na tinatawag na [[Kasaysayan ng Napoles|Parthenope]] ({{Lang|grc|Παρθενόπη}}, nangangahulugang "mga Purong Mata", isang Sirena sa [[Mitolohiyang Griyego|mitolohiyang Griyegong]]) sa [[Castel dell'Ovo|pulo ng Megaride]] noong ikasiyam na siglo BK.<ref>[http://www.worldportsource.com/ports/ITA_Port_of_Napoli_1073.php "Port of Naples"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120428091233/http://www.worldportsource.com/ports/ITA_Port_of_Napoli_1073.php|date=28 Abril 2012}}.</ref><ref>Attilio Wanderlingh (2010).</ref>Sa ikawalong siglo BK, ang tirahan ay pinalawak upang isama ang Monte Echia.<ref>[http://www.archemail.it/notizie2011.htm#21/10/2011_Napoli,_Gli_scavi_della_Linea_6_portano_alla_luce_una_novit%C3%A0_clamorosa:_la_Napoli_greca_%C3%A8_stata_fondata_nell%C2%B4ottavo_secolo_a._C.,_non_nel_settimo__%28Repubblica%29 Archemail.it] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130329184949/http://www.archemail.it/notizie2011.htm|date=29 Marso 2013}}.</ref> Sa ika-anim na siglo BK ang lungsod ay muling itinatag bilang Neápolis ({{Lang|grc|Νεάπολις}}), sa kalaunan ay naging isa sa pinakamahalagang lungsod ng Magna Graecia. Ang lungsod ay mabilis na lumago dahil sa impluwensiya ng makapangyarihang Griyegong [[lungsod-estado]] ng [[Siracusa]],<ref name="Greek Naples2">{{cite web|url=http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php|title=Greek Naples|publisher=naplesldm.com|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170321000245/http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php|archive-date=21 Marso 2017}}</ref> at naging kapanalig ng [[Republikang Romano]] laban sa [[Kartago|Cartago]]. Sa panahon ng [[mga Digmaang Samnita]], ang lungsod, na ngayon ay isang mataong sentro ng kalakal, ay [[Pagkuha ng Neapolis|nasakop]] ng mga [[Samnio]];<ref>{{cite news|url=https://books.google.com/books?id=u23MlfA8pcoC&q=campanian+people|publisher=Touring Club of Italy|title=Touring Club of Italy, Naples: The City and Its Famous Bay, Capri, Sorrento, Ischia, and the Amalfi, Milano|isbn=88-365-2836-8|page=11|year=2003}}</ref> subalit, hindi nagtagal ay nakuha ng mga Romano ang lungsod mula sa kanila at ginawang isang [[Mga kolonya noong sinaunang panahon|kolonyang Romano]].<ref name="rome2">{{cite news|url=http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_1.html|publisher=Naples.Rome-in-Italy.com|title=Antic Naples|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081225013134/http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_1.html|archive-date=25 Disyembre 2008}}</ref> Sa panahon ng [[mga Digmaang Puniko]], itinulak ng malalakas na pader na nakapalibot sa Neápolis ang mga sumasalakay na puwersa ng Cartagong heneral na si [[Hannibal|Anibal]].<ref name="rome">{{Cite news}}</ref> Ang Napoles ay lubos na tinitingala ng mga Romano bilang isang ruro ng [[Panahong Elenistiko|kulturang Elenistiko]]. Sa panahong Romano pinanatili ng mga mamamayan ng Napoles ang kanilang [[Wikang Griyego|Griyegong wika]] at kaugalian, habang ang lungsod ay pinalawak ng mga magagarang Romanong [[villa]], [[Romanong akwedukto|akwedukto]], at [[Thermae|pampublikong paliguan]]. Ang mga palatandaan tulad ng [[Castor at Pollux|Templo ni Dioscuros]] ay itinayo, at maraming emperador ang pumili na magbakasyon sa lungsod, kasama sina [[Claudio (emperador)|Claudio]] at [[Tiberio]].<ref name="rome3">{{Cite news}}</ref> Si [[Virgilio]], may-akda ng [[pambansang epiko]] ng Roma, ang ''[[Aeneis]]'', ay nakatanggap ng bahagi ng kaniyang pag-aaral sa lungsod, at kalaunan ay naninirahan sa mga paligid nito. Sa panahong ito unang dumating ang Kristiyanismo sa Napoles; sina [[apostol]] [[San Pedro|Pedro]] at [[Apostol Pablo|Pablo]] ay sinasabing nangangaral sa lungsod. Si [[Jenaro ng Napoles|Jenaro]], na magiging [[santong patron]] ng Napoles, ay minartir doon noong ika-4 na siglo AD.<ref name="catholi">{{CathEncy|wstitle=Naples}}</ref> Ang huling emperador ng [[Kanlurang Imperyong Romano]], si [[Romulo Augustulo]], ay [[Pagpapatapon|ipinatapon]] sa Napoles ng Alemanong hari na si [[Odoacro]] noong ika-5 siglo AD. === Dukado ng Napoles === [[Talaksan:Gothic_Battle_of_Mons_Lactarius_on_Vesuvius.jpg|thumb|Ang [[Digmaang Gotiko (535–554)|Gotikong]] [[Digmaang ng Mons Lactarius]] sa [[Vesubio]], ipininta ni [[Alexander Zick]].]] {{Main|Dukado ng Napoles|Talaan ng mga Duke ng Napoles}}Kasunod ng pagbagsak ng [[Kanlurang Imperyong Romano]], ang Napoles ay dinakip ng mga [[Mga Ostrogodo|Ostrogodo]], isang [[Mga taong Hermaniko|grupong Hermaniko]], at isinama sa [[Kahariang Ostrogodo]].<ref name="ostrogoths2">{{cite book|last=Wolfram|first=Herwig|title=The Roman Empire and Its Germanic Peoples|publisher=University of California Press|url=https://books.google.com/books?id=F33naMdrcs8C&q=mons+lactarius+naples&pg=PA238|isbn=978-0-520-08511-4|year=1997}}</ref> Gayunpaman, muling sinakop ni [[Belisario]] ng [[Silangang Imperyong Romano|Imperyong Bisantino]] ang Napoles noong 536, matapos na makapasok sa lungsod sa pamamagitan ng isang akwedukto.<ref>{{cite news|url=http://historymedren.about.com/od/bentries/a/11_belisarius.htm|publisher=About.com|title=Belisarius – Famous Byzantine General|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090419124422/http://historymedren.about.com/od/bentries/a/11_belisarius.htm|archive-date=19 Abril 2009}}</ref> Noong 543, sa panahon ng [[Mga Digmaang Gotiko (535–554)|mga Digmaang Gotiko]], sinakop ni [[Totila]] ang lungsod para sa Ostrogodo, ngunit sinakop ng mga Bisantino ang pook kasunod ng [[Labanan ng Mons Lactarius]] sa mga dalisdis ng [[Vesubio]].<ref name="ostrogoths3">{{cite book|last=Wolfram|first=Herwig|title=The Roman Empire and Its Germanic Peoples|publisher=University of California Press|url=https://books.google.com/books?id=F33naMdrcs8C&q=mons+lactarius+naples&pg=PA238|isbn=978-0-520-08511-4|year=1997}}</ref> Inaasahang ang Napoles na makipag-ugnay sa [[Eksarkado ng Ravena]], na siyang sentro ng kapangyarihang Bisantino sa [[Tangway ng Italya]].<ref name="byz2">{{cite book|last=Kleinhenz|first=Christopher|title=Medieval Italy: An Encyclopedia|publisher=Routledge|url=https://books.google.com/books?id=2SBRqpIVtEUC&q=duchy+of+naples&pg=PA755|isbn=978-0-415-22126-9|year=2004}}</ref> Matapos ang pagbagsak ng [[eksarka]], isang [[Dukado ng Napoles]] ang nilikha. Kahit na nanatili ang [[Mundong Grekorromano|Grekorromano]] sa Napoles, kalaunang lumipat ang katapatan mula [[Constantinopla]] patungo sa Rome sa ilalim Duke [[Esteban II ng Napoles|Esteban II]], paglalagay nito sa ilalim ng [[suzeraniya]] ng [[papa]] noong 763.<ref name="byz3">{{cite book|last=Kleinhenz|first=Christopher|title=Medieval Italy: An Encyclopedia|publisher=Routledge|url=https://books.google.com/books?id=2SBRqpIVtEUC&q=duchy+of+naples&pg=PA755|isbn=978-0-415-22126-9|year=2004}}</ref> Ang mga taon sa pagitan ng 818 at 832 ay magulo hinggil sa relasyon ng Napoles sa [[Talaan ng mga Emperador Bisantino|Bisantinong Emperador]], na may maraming lokal na nagpapanggap na nakikipagtunggalian para sa pagkakaroon ng trono ng dukal.<ref name="duchy2">{{cite book|last=McKitterick|first=Rosamond|author-link=Rosamond McKitterick|title=The New Cambridge Medieval History|publisher=Cambridge University Press|url=https://books.google.com/books?id=2SBRqpIVtEUC&q=duchy+of+naples&pg=PA755|isbn=978-0-521-85360-6|year=2004}}</ref> Si [[Teoctisto ng Napoles|Teoctisto]] hinirang nang walang pag-apruba ng imperyo; kalaunan ay binawi ang kaniyang pagtipan at pumalit sa kaniya si [[Talaan ng mga Duke ng Napoles|Teodoro II]]. Gayumpaman, ang hindi nasisiyahang pangkalahatang populasyon ay hinabol siya palabas ng lungsod, at sa halip ay inihalal si [[Esteban III ng Napoles|Esteban III]], isang nagpanday ng mga barya gamit ang kaniyang sariling mga inisyal, kaysa mga Bisantinong Emperador. Nakamit ng Napoles ang kumpletong kalayaan noong unang bahagi ng ikasiyam na siglo.<ref name="duchy">{{Cite book}}</ref> Nakipag-alyansa ang Napoles sa mga Muslim na [[Saraseno]] noong 836, at humiling ng kanilang suporta upang itaboy ang pagkubkob ng mga [[Mga Lombardo|hukbong Lombardo]] na nagmula sa karatig na [[Dukado ng Benevento]]. Gayumpaman, noong dekada 850, pinangunahan ni [[Muhammad I Abu 'l-Abbas]] ang pananakop ng mga Arabe-[[Muslim]] sa lungsod, at dinambong ito at kinuha ang malaking halaga ng yaman nito.<ref name="mag">{{Harvard citation no brackets|Magnusson|Goring|1990}}</ref><ref>Hilmar C. Krueger.</ref> Ang dukado ay nasa ilalim ng direktang kontrol ng mga [[Mga Lombardo|Lombardo]] sa isang maikling panahon, matapos ang pagkuha ni [[Pandulfo IV ng Capua|Pandulfo IV]] ng [[Prinsipalidad ng Capua]], isang pangmatagalang karibal ni Napoles; subalit, ang rehimeng ito ay tumagal ng tatlong taon lamang bago ibalik ang mga impluwensiya ng mga Grecorromanong duke.<ref name="duchy3">{{Cite book}}</ref> Pagsapit ng ika-11 siglo, sinimulan ng Napoles na gamitin ang mga tauhang [[Mga Normando|Normando]] upang labanan ang kanilang mga karibal; Kinuha ni Duke [[Sergio IV ng Napoles|Sergio IV]] si [[Rainulf Drengot]] upang idigma ang Capua para sa kaniya.<ref>{{cite book|last=Bradbury|first=Jim|author-link=Jim Bradbury|title=The Routledge Companion to Medieval Warfare|publisher=Routledge|url=https://books.google.com/books?id=1C54r8GgrUIC&q=Sergius+IV+hired+Rainulf+Drengot&pg=PA75|isbn=978-0-415-22126-9|date=8 Abril 2004}}</ref> Pagsapit ng 1137, ang mga Normando ay nakamit ang malaking impluwensya sa Italya, na kinokontrol ang dating malalayang prinsipalidad at dukado tulad ng [[Prinsipalidad ng Capua|Capua]], [[Dukado ng Benevento|Benevento]], [[Prinsipalidad ng Salerno|Salerno]], [[Dukado ng Amalfi|Amalfi]], [[Dukado ng Sorrento|Sorrento]], at [[Dukado ng Gaeta|Gaeta]]; sa taong ito na ang Napoles, ang huling malayong dukado sa katimugang bahagi ng tangwa, ay napasailalim sa Normandong kontrol. Ang huling namumunong duke ng dukado na si [[Sergio VII ng Napoles|Sergio VII]], ay napilitang sumuko kay [[Roger II ng Sicilia|Roger II]], na ipinroklamang [[Talaan ng mga Sicilianong monarko|Hari ng Sicilia]] ng [[Antipapa Anacleto II]] pitong taon na ang nakalilipas. Samakatuwid sumali ang Napoles sa [[Kaharian ng Sicilia]], na ang [[Lungsod ng Palermo|Palermo]] ang naging kabesera.<ref>{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/topic-542840/Kingdom-of-Sicily|archive-url=https://web.archive.org/web/20071026135034/http://www.britannica.com/eb/topic-542840/Kingdom-of-Sicily|archive-date=26 Oktubre 2007|work=Encyclopædia Britannica|title=Kingdom of Sicily, or Trinacria|date=8 Enero 2008}}</ref> === Bilang bahagi ng Kaharian ng Sicilia === {{Main|Kaharian ng Sicilia}} [[Talaksan:Palazzo_Reale_di_Napoli_-_Federico_II.jpg|left|thumb|271x271px|[[Federico II, Banal na Emperador ng Roma|Federico II]]]] Matapos ang isang panahon ng pamumunong Normando, noong 1189, ang [[Kaharian ng Sicilia]] nasa isang alitan hinggil sa pagkakasunod sa pagitan ni [[Tancredo, Hari ng Sicilia]] na anak sa labas at sa mga [[Hohenstaufen]], isang Alemanong [[Dinastiya|maharlikang pamilya]],<ref>{{cite news|url=http://www.naplesldm.com/swabian.php|publisher=naplesldm.com|title=Swabian Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170319225929/http://www.naplesldm.com/swabian.php|archive-date=19 Marso 2017|access-date=9 Mayo 2017}}</ref> dahil ang Prinsipe Enrique nito ay ikinasal kay [[Constanza, Reyna ng Sicilia|Prinsesa Constanza]], ang huling lehitimong tagapagmana ng trono ng Sicilia. Noong 1191 sinalakay ni Enrique ang Sicilia matapos na makoronahan bilang [[Enrique VI, Banal na Emperador ng Roma]], sumuko ang maraming lungsod, ngunit nanaig ang Napoles mula Mayo hanggang Agosto sa pamumuno nina [[Ricardo, Konde ng Acerra]], [[Nicolas ng Ajello]], [[Aligerno Cottone]], at [[Margaritone ng Brindisi]] bago ang mga Aleman ay nagdusa ng sakit at napilitang umatras. [[Conrado II, Duke ng Bohemia]] at [[Felipe I (Arsobispo ng Colonia)|Felipe I, Arsobispo ng Colonia]] namatay sa sakit sa panahon ng [[Pagkubkob ng Napoles (1191)|pagkubkob]]. Dahil dito, nakamit ni Tancredo ang isa pang hindi inaasahang nakamit sa panahon ng kaniyang kontraatake na ang kanyang kalaban na si Constanza, na ngayon ay emperatris, ay nakuha. Pinakulong niya ang emperatris sa [[Castel dell'Ovo]] sa Napoles bago siya palayain noong Mayo 1192 sa ilalim ng panggigipit ni [[Papa Celestino III]]. Noong 1194 sinimulan ni Enrique ang kaniyang pangalawang kampanya buhat ng pagkamatay ni Tancred, ngunit sa pagkakataong ito ay sumuko si Aligerno nang walang pagtutol, at sa huli ay sinakop ni Enrique ang Sicilia, at inilagay ito sa ilalim ng pamamahala ng Hohenstaufen. Ang [[Unibersidad ng Napoles Federico II|Unibersidad ng Napoles]], ang unang unibersidad sa Europa na nakatuon sa pagsasanay ng mga sekular na administrador,<ref>{{cite encyclopedia|first=Tommaso|last=Astarita|title=Introduction: "Naples is the whole world"|encyclopedia=A Companion to Early Modern Naples|publisher=Brill|year=2013|page=2}}</ref> ay itinatag ni [[Federico II, Banal na Emperador ng Roma|Federico II]], na ginagawang intelektuwal na sentro ng kaharian ng Napoles. Ang salungatan sa pagitan ng mga Hohenstaufen at ng [[Papa]] ay humantong sa pagkorona ni [[Papa Inocencio IV]] ang [[Capeto na Pamilyang Anjou|Angevinong]] duke na si [[Carlos I ng Napoles|Carlos I]] Hari ng Sicilia:<ref name="dieli2">{{cite news|url=http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html|publisher=Dieli.net|title=Sicilian History|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090504185251/http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html|archive-date=4 Mayo 2009|access-date=26 Pebrero 2008}}</ref> Opisyal na inilipat ni Carlos ang kabesera mula sa Palermo patungong Naples, kung saan siya nanirahan siya sa [[Castel Nuovo]].<ref>{{cite news|url=http://www.planetware.com/naples/castel-nuovo-i-cm-ncn.htm|publisher=PlanetWare.com|title=Naples – Castel Nuovo|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080518044615/http://www.planetware.com/naples/castel-nuovo-i-cm-ncn.htm|archive-date=18 Mayo 2008|access-date=26 Pebrero 2008}}</ref>Sa pagkakaroon ng isang mahusay na interes sa arkitektura, nag-angkat si Carlos I ng mga arkitekto at manggagawang Pranses at personal na kasangkot sa maraming proyekto sa pagtatayo sa lungsod.<ref>{{cite book|title=Art and Architecture in Naples, 1266–1713: New Approaches|url=https://archive.org/details/artarchitecturen00warr|url-access=limited|first1=Cordelia|last1=Warr|first2=Janis|last2=Elliott|year=2010|publisher=John Wiley & Sons|pages=[https://archive.org/details/artarchitecturen00warr/page/n163 154]–155}}</ref> Maraming mga halimbawa ng [[arkitekturang Gotiko]] umusbong sa Napoles, kabilang ang [[Katedral ng Napoles]], na nananatiling pangunahing simbahan ng lungsod.<ref>{{cite journal|last=Bruzelius|first=Caroline|author-link=Caroline Bruzelius|title="ad modum franciae": Charles of Anjou and Gothic Architecture in the Kingdom of Sicily|journal=Journal of the Society of Architectural Historians|volume=50|issue=4|year=1991|pages=402–420|publisher=University of California Press|jstor=990664|doi=10.2307/990664}}</ref> === Kaharian ng Napoles === [[Talaksan:Galleria_San_Martino._02_(cropped).JPG|thumb|Ang [[Castel Nuovo]], o ang ''Maschio Angioino'', isang liklikan ng mga haring medyebal ng Napoles, Aragon, at España.]] {{Main|Kaharian ng Napoles|Republikang Partenopea|Mga lazzari ng Napoles}}Noong 1282, pagkatapos ng mga [[Mga Bisperas na Siciliano|Bisperas na Siciliano]], ang Kaharian ng Sisilia ay nahahati sa dalawa. Kasama sa Angevinong [[Kaharian ng Napoles]] ang katimugang bahagi ng tangway ng Italya, habang ang isla ng [[Sicilia]] naging [[Korona ng Aragon|Aragones]] na [[Kaharian ng Sicilia]].<ref name="dieli">{{Cite news}}</ref> Ang mga giyera sa pagitan ng mga nagkakumpitensiyang dinastiya ay nagpatuloy hanggang sa [[Kapayapaan ng Caltabellotta]] na kung saan noong 1302, kinilala bilang hari ng Sicilia si [[Federico III ng Sicilia|Federico III]], habang si [[Carlos II ng Napoles|Carlos II]] ay kinilala bilang hari ng Napoles ni [[Papa Bonifacio VIII]].<ref name="dieli3">{{cite news|url=http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html|publisher=Dieli.net|title=Sicilian History|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090504185251/http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html|archive-date=4 Mayo 2009|access-date=26 Pebrero 2008}}</ref> Sa kabila ng pagkakahati, lumago ang kahalagahan ng Napoles, naakit ang mga mangangalakal na [[Republika ng Pisa|Pisano]] at [[Republika ng Genoa|Genovesa]]<ref>{{cite book|last=Constable|first=Olivia Remie|title=Housing the Stranger in the Mediterranean World: Lodging, Trade, and Travel|publisher=Humana Press|url=https://books.google.com/books?id=y9H7mfxqs7UC&q=%22genoese+merchants%22+naples&pg=PA209|isbn=978-1-58829-171-4|date=1 Agosto 2002}}</ref>, mga bangkerong [[Toscana|Toscano]], at ilan sa mga pinakatanyag na [[Renasimyentong Italyano|artista ng Renasimyento]] noong panahon, tulad nina [[Giovanni Boccaccio|Boccaccio]], [[Petrarca]], at [[Giotto di Bondone|Giotto]] .<ref>{{cite news|url=http://www.naples-city.info/napoli/angioinoeng.htm|publisher=Naples-City.info|title=Angioino Castle, Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929152952/http://www.naples-city.info/napoli/angioinoeng.htm|archive-date=29 Setyembre 2008|access-date=26 Pebrero 2008}}</ref> Noong ika-14 na siglo, ang Angevinong [[Hungary|haring Unggaro]] na si [[Luis I ng Unggriya|Luis ang Dakila]] ay kinuha ang lungsod nang maraming beses. Noong 1442, sinakop ni [[Alfonso I ng Napoles|Alfonso I]] ang Napoles matapos ang kaniyang tagumpay laban sa huling haring [[Capeto na Pamilyang Anjou|Angevino]] na si [[René ng Anjou|René]], at Napoles ay muling pinag-isa sa Sicilia na nagtagal isang maikling panahon.<ref>{{cite news|url=http://www.zum.de/whkmla/region/spain/aragonexp.html|publisher=Zum.de|title=Aragonese Overseas Expansion, 1282–1479|date=7 Oktubre 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081229072358/http://www.zum.de/whkmla/region/spain/aragonexp.html|archive-date=29 Disyembre 2008}}</ref> ===== Aragones at Español ===== [[Talaksan:French_troops_and_artillery_entering_Naples_1495.jpg|thumb|Ang mga tropang Pranses at kanilang artilerya na pumapasok sa Napoles noong 1495, noong [[Digmaang Italyano ng 1494–98]]]] Ang Sicilia at Napoles ay pinaghiwalay mula noong 1282, ngunit nanatiling mga umaasa sa [[Korona ng Aragon|Aragon]] sa ilalim ni [[Fernando I ng Napoles|Fernando I]].<ref>{{cite news|url=https://www.questia.com/googleScholar.qst;jsessionid=HGLTkBTylpyyN6nRHvHhh1ChNGN38XWmr4&nbsp;Hzhn5HLhnkkhWHHhXn!602093125?docId=5000263626|publisher=|title=Ferrante of Naples: the statecraft of a Renaissance prince|date=7 Oktubre 2007}}{{dl|date=Hulyo 2021}}</ref> Pinahusay ng bagong dinastiya ang katayuan sa komersiyo ng Napoles sa pamamagitan ng pagtataguyod ng mga ugnayan sa [[Tangway ng Iberia]]. Ang Napoles ay naging sentro din ng Renasimyento, kasama ng mga artista tulad nina [[Francesco Laurana|Laurana]], [[Antonello da Messina|da Messina]], [[Jacopo Sannazaro|Sannazzaro]], at [[Poliziano]] sa pagdating nila sa lungsod.<ref>{{cite news|url=http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_2.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20080410223414/http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_2.html|archive-date=10 Abril 2008|publisher=Naples.Rome-in-Italy.com|title=Naples Middle-Ages|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Noong 1501, ang Napoles ay isinailalim sa direktang pamamahala mula sa [[Rehimeng Ancien|Pransiya]] sa ilalim ng [[Louis XII ng Pransiya|Luis XII]], kasama ang Neapolitanong na si [[Federico IV ng Napoles|Federico]] na dinala bilang isang bilanggo sa Pransiya; subalit, ang kalagayang ito ay hindi nagtagal, dahil nagwagi ang España sa Napoles mula sa Pransiya sa [[Labanan ng Garigliano (1503)|Labanan ng Garigliano]] noong 1503.<ref name="spanishnaples2">{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|work=Encyclopædia Britannica|title=Spanish acquisition of Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080218181240/http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|archive-date=18 Pebrero 2008}}</ref> [[Talaksan:Onofrio_Palumbo_-_Masaniello.jpg|left|thumb|Larawan ni [[Onofrio Palumbo]] ng ika-17 siglong rebolusyonaryong pinunong si [[Masaniello]]]] Kasunod ng tagumpay sa España, ang Napoles ay naging bahagi ng [[Imperyong Kastila|Imperyo ng España]], at nanatili ito sa buong panahon ng [[Habsburgong España]].<ref name="spanishnaples3">{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|work=Encyclopædia Britannica|title=Spanish acquisition of Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080218181240/http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|archive-date=18 Pebrero 2008}}</ref> Nagpadala ang mga Español ng mga [[biseroy]] sa [[Talaan ng mga biseroy ng Napoles|Napoles]] upang direktang makitungo sa mga lokal na isyu: ang pinakamahalaga sa mga bise-gobernador na ito ay si [[Pedro Álvarez de Toledo, Marquis ng Villafranca|Pedro Álvarez de Toledo]], na responsable para sa malaking panlipunan, ekonomiko, at urbanong reporma sa lungsod; suportado rin niya ang mga aktibidad ng [[Ingkisisyong Kastila|Ingkisisyon]].<ref>{{cite web|title=Don Pedro de Toledo|first=Jeff|last=Matthews|website=Around Naples Encyclopedia|year=2005|url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/toledo.html|publisher=Faculty.ed.umuc.edu|archive-url=https://web.archive.org/web/20080509001635/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/toledo.html|archive-date=9 Mayo 2008}}</ref> Noong 1544, humigit-kumulang 7,000 katao ang kinuha bilang [[Berberiskong kalakal ng mga alipin|alipin]] ng mga [[Mga piratang Berberisko|piratang Berberisko]] at dinala sa [[Baybaying Berberisca]] ng Hilagang Africa (tingnan ang [[Pandarambong ng Napoles]]).<ref>{{cite book|last1=Niaz|first1=Ilhan|title=Old World Empires: Cultures of Power and Governance in Eurasia|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1317913795|page=399|url=https://books.google.com/books?id=aU4sAwAAQBAJ&pg=PA399}}</ref> Pagsapit ng ika-17 siglo, ang Napoles ay naging pangalawang pinakamalaking lungsod sa Europa–pangalawa lamang sa Paris–at ang pinakamalaking lungsod ng Europeong Mediterano, na may humigit-kumulang na 250,000 mga naninirahan.<ref>Colin McEvedy (2010), ''The Penguin Atlas of Modern History (to 1815)''.</ref> Ang lungsod ay isang pangunahing sentro ng kultura sa panahong [[Estilong Baroko|Baroko]], na tahanan ng mga artistang tulad nina [[Caravaggio]], [[Salvator Rosa]], at [[Gian Lorenzo Bernini|Bernini]], mga pilosopo tulad nina [[Bernardino Telesio]], [[Giordano Bruno]], [[Tommaso Campanella]], at [[Giambattista Vico]], at mga manunulat tulad ni [[Giambattista Marino]]. Isang rebolusyon na pinangunahan ng lokal na mangingisdang si [[Masaniello]] ay nakakita ng paglikha ng isang maikling malayang [[Republikang Napolitano (1647)|Republikang Napolitano]] noong 1647, bagaman tumagal ito ng ilang buwan lamang bago muling iginiit ang pamamahala ng Espanya.<ref name="spanishnaples4">{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|work=Encyclopædia Britannica|title=Spanish acquisition of Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080218181240/http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|archive-date=18 Pebrero 2008}}</ref> Noong 1656, isang pagsiklab ng [[Salot sa Napoles|bubonikang peste]] ang kumitil sa halos kalahati ng 300,000 residente ng Napoles.<ref>{{cite book|last1=Byrne|first1=Joseph P.|title=Encyclopedia of the Black Death|date=2012|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1598842548|url=https://books.google.com/books?id=AppsDAKOW3QC&pg=PA249|page=249}}</ref> Noong 1714, natapos ang pamamahala ng España sa Napoles bunga ng [[Digmaan ng Pagkakasunod sa España]]; pinamunuan ng [[Austria|Austrianong]] si [[Carlos VI, Banal na Emperador Romano|Carlos VI]] ang lungsod mula sa [[Viena]] sa pamamagitan ng kanyang mga biseroy.<ref>{{cite news|url=http://www.bartleby.com/65/ch/Charles6HRE.html|publisher=Bartleby.com|title=Charles VI, Holy Roman emperor|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090202110539/http://bartleby.com/65/ch/Charles6HRE.html|archive-date=2 Pebrero 2009}}</ref> Gayumpaman, sa paglipas ng [[Digmaan ng Pagkakasunod sa Polonya]], muling nakuha ng mga Español ang Sicilia at Napoles bilang bahagi ng isang [[personal na unyon]], na kung saan kinikilala ng [[Tratado ng Vienna (1738)|Tratado ng Viena]] noong 1738 ang dalawang polidad bilang malaya sa ilalim ng sangay ng cadet ng mga Español na [[Pamilya Borbon|Borbon]].<ref>{{cite news|url=http://www.realcasadiborbone.it/uk/archiviostorico/cs_04.htm|publisher=RealCasaDiBorbone.it|title=Charles of Bourbon – the restorer of the Kingdom of Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090926150113/http://www.realcasadiborbone.it/uk/archiviostorico/cs_04.htm|archive-date=26 Setyembre 2009}}</ref> Sa panahon ni [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]], ang mga epekto ng [[Himagsikang Pranses]] ay naramdaman sa Napoles: Si [[Horatio Nelson]], isang kaalyado ng mga Borbon, ay dumating pa rin sa lungsod noong 1798 upang magbabala laban sa mga republikanong Pransya. Napilitan si Fernando na umatras at tumakas sa [[Lungsod ng Palermo|Palermo]], kung saan siya ay protektado ng isang [[Maharlikang Hukbong-dagat|armadang Briton]].<ref name="parth22">{{cite news|url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/Parthenopean_Republic.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20010306191407/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/Parthenopean_Republic.html|archive-date=6 Marso 2001|publisher=Faculty.ed.umuc.edu|title=The Parthenopean Republic|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Gayumpaman, ang mas [[Uring panlipunan|mababang uri]] ng ''[[Lazzari|lazzaroni]]'' sa Napoles, bilang matinding mga [[Relihiyosong katapatang|relihiyoso]] at [[Monarkismo|monarkiko]], ay pinapaboran ang mga Borbon; sa sumunod na bakbakan, nilabanan nila ang Napolitanong maka-[[Italya|Republikanong]] aristokrasya, na naging sanhi ng isang digmaang sibil.<ref name="parth4">{{Cite news}}</ref> [[Talaksan:Veduta_di_Santa_Lucia_(Largo_di_Palazzo)_e_San_Martino,_Napoli,1799.jpg|thumb|Pagsasalarawan ng Napoles sa panahon ng panandaliang [[Republikang Partenopea]]]] Sa paglaon, sinakop ng mga Republikano ang [[Castel Sant'Elmo]] at ipinahayag ang isang [[Republikang Partenopea]], na tiniyak ng [[Hukbong Pranses]].<ref name="parth3">{{Cite news}}</ref> Ang isang [[Kontrarebolusyonaryo|kontrarebolusyonaryong]] hukbo ng relihiyon ng ''lazzari na'' kilala bilang ''[[Sanfedismo|sanfedisti]]'' sa ilalim ni Kardinal [[Fabrizio Ruffo]] ay itinatag; sila ay lubos na nagtagumpay, at ang Pranses ay pinilit na isuko ang mga kastilyong Napolitano, kasama ang kanilang hukbong-dagat na naglalayag pabalik sa [[Tolon]].<ref name="parth3" /> Si Fernando IV ay naibalik bilang hari; subalit, makalipas ang pitong taon lamang ay sinakop [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon]] ang kaharian at inilagay ang mga haring [[Pamilya Bonaparte|Bonapartista]], kasama na ang kaniyang kapatid na si [[Joseph Bonaparte]] (ang hari ng Espanya).<ref name="bonap2">{{cite news|url=http://www.onwar.com/aced/data/November/neapolitan1815.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20010731220756/http://www.onwar.com/aced/data/november/neapolitan1815.htm|archive-date=31 Hulyo 2001|publisher=Onwar.com|title=Austria Naples – Neapolitan War 1815|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Sa tulong ng [[Imperyong Austriaco]] at mga kaalyado nito, ang mga Bonapartista ay natalo sa [[Digmaang Napolitano]], at muling nakuha ni Fernando IV ang trono at kaharian.<ref name="bonap">{{Cite news}}</ref> ===== Malayang Dalawang Sicilia ===== {{Main||Kaharian ng Dalawang Sicilia}}Ang [[Kongreso ng Vienna]] noong 1815 ay saksi sa pagsasanib ng Napoles at Sicilia upang mabuo ang [[Kaharian ng Dalawang Sicilia]],<ref name="bonap3">{{Cite news}}</ref> kasama ang Napoles bilang kabeserang lungsod. Noong 1839, ang Napoles ay naging unang lungsod sa tangway ng Italya na mayroong riles, sa pagtatayo ng [[linya ng riles ng Napoles–Portici]].<ref name="railway2">{{cite journal|first=Diana|last=Webb|title=La dolce vita? Italy by rail, 1839–1914|journal=[[History Today]]|date=6 Hunyo 1996|url=http://www.historytoday.com/diana-webb/la-dolce-vita-italy-rail-1839-1914|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924041629/http://www.historytoday.com/diana-webb/la-dolce-vita-italy-rail-1839-1914|archive-date=24 Setyembre 2015}}</ref> === Pag-iisang Italyano hanggang sa kasalukuyan === [[Talaksan:Napoli_Castel_Nuovo_museo_civico_-_ingresso_di_Garibaldi_a_Napoli_-_Wenzel_bis.jpg|left|thumb|Ang pagpasok ni [[Giuseppe Garibaldi|Garibaldi]] sa Napoles noong Setyembre 7, 1860]] Matapos ang [[Ekspedisyon ng Isanglibo]] pinangunahan ni [[Giuseppe Garibaldi]], na nagtapos sa kontrobersiyal na [[Paglusob sa Gaeta (1860)|Paglusob sa Gaeta]], ang Napoles ay naging bahagi ng [[Kaharian ng Italya]] noong 1861 bilang bahagi ng [[Pag-iisa ng Italya|pag-iisang Italyano]], na tinapos ang panahon ng pamamahala ng Borbon. Ang ekonomiya ng lugar na dating kilala bilang Dalawang Sicilia ay bumulusok, na humantong sa isang walang-kapantay na [[Diasporang Italyano|alon ng pangingibang-bansa]],<ref name="modern2">{{cite news|url=http://www.oah.org/pubs/magazine/migrations/townsend.html|publisher=OAH.org|title=Italians around the World: Teaching Italian Migration from a Transnational Perspective|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101127225428/http://oah.org/pubs/magazine/migrations/townsend.html|archive-date=27 Nobyembre 2010}}</ref> may tinatayang 4 na milyong tao ang lumipat palabas ng Napoles sa pagitan ng 1876 at 1913.<ref>{{cite journal|first=Enrico|last=Moretti|title=Social Networks and Migrations: Italy 1876–1913|journal=International Migration Review|volume=33|issue=3|pages=640–657|year=1999|jstor=2547529}}</ref> Sa apatnapung taon kasunod ng pagsasama, ang populasyon ng Napoles ay lumago ng 26% lamang, kumpara sa 63% para sa Turin at 103% para sa Milan; gayunpaman, noong 1884, ang Napoles pa rin ang pinakamalaking lungsod sa Italya na may 496,499 na naninirahan, o humigit-kumulang 64,000 bawat kilometro kuwadrado (higit sa dalawang beses sa densidad ng populasyon ng Paris).<ref name="snowden2">{{cite book|title=Naples in the Time of Cholera, 1884–1911|first=Frank M.|last=Snowden|publisher=Cambridge University Press|year=2002}}</ref>  Ang mga kondisyong pampublikong pangkalusugan sa ilang mga lugar sa lungsod ay malubha, na may labindalawang epidemya ng [[kolera]] at [[sakit tifoidea]] na sanhi ng pagkamatay ng halos 48,000 katao sa kalahating siglo 1834-1884, at isang mataas (para sa takdang panahon) na [[tantos ng kamatayan]] na 31.84 bawat libo kahit sa panahong walang epidemya noong 1878-1883.{{r|snowden}} Pagkatapos noong 1884, nabiktima ang Napoles sa isang pangunahing epidemya ng [[kolera]], na kalakhang ang sanhi ay ang hindi magandang impraestruktura ng [[alkantarilya]] ng lungsod. Bilang tugon sa mga problemang ito pinangunahan ng gobyerno mula pa noong 1852 ang isang radikal na pagbabago ng lungsod na tinawag na ''risanamento'' na may layuning mapabuti ang impraestruktura sa alkantarilya at palitan ang pinakamakalat na mga lugar na may malalaki at mahahanging daan dahil ito ay itinuturing na pangunahing sanhi ng insalubridad. Ang proyekto ay napatunayang mahirap upang magawa kapwa pampulitika at pang-ekonomiya dahil sa katiwalian tulad ng ipinakita sa [[Inbestigasyong Saredo]], haka-haka sa lupa, at napakahabang burokrasya, lahat ng ito ay humantong sa proyekto na tumagal nang ilang dekada nang may halo-halong resulta. Ang pinakapansin-pansing mga pagbabagong ginawa ay ang pagtatayo ng Via Caracciolo kapalit ng paseo kasama ang paseo, ang paglikha ng [[Galleria Umberto I]] at [[c:Category:Galleria Principe di Napoli (Naples)|Galleria Principe]] at ang pagtatayo ng Corso Umberto.<ref>{{cite web|url=http://www.fedoa.unina.it/9963/1/decrescenzo_daniela_26.pdf|title=Archived copy|access-date=9 Hulyo 2018|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305135057/http://www.fedoa.unina.it/9963/1/decrescenzo_daniela_26.pdf|archive-date=5 Marso 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://eddyburg.it/article/articleview/7035/0/242|archive-url=https://web.archive.org/web/20120125045426/http://eddyburg.it/article/articleview/7035/0/242|url-status=dead|archive-date=25 Enero 2012|title=Eddyburg.it - Bisogna Sventrare Napoli!|date=25 Enero 2012}}</ref> [[Talaksan:Napoli_4.8.1943,_bombardamento_aereo_statunitense.jpg|thumb|Pambobomba ng mga [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] sa Napoles, 1943]] Ang Napoles ang [[Pagbobomba ng Napoles sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pinakabinombang]] lungsod ng Italya noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]].<ref name="wii2">{{cite news|url=http://www.naplesldm.com/Naples%20bombing.php|publisher=naplesldm.com|title=Bombing of Naples|date=7 Oktubre 2007|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170627154455/http://naplesldm.com/Naples%20bombing.php|archive-date=27 Hunyo 2017}}</ref> Bagaman ang mga Napolitano ay hindi naghimagsik sa ilalim ng [[Pasismong Italyano]], ang Napoles ang unang lungsod ng Italya na [[Apat na araw ng Napoles|nag-aklas]] laban sa [[okupasyong militar]] ng [[Alemanyang Nazi|Alemanya]]; ang lungsod ay ganap na napalaya noong Oktubre 1, 1943, nang ang puwersang Briton at Amerikano ay pumasok sa lungsod.<ref>{{cite book|last=Hughes|first=David|title=British Armoured and Cavalry Divisions|date=1999|publisher=Nafziger|pages=39–40}}</ref> [[Panununog ng libro|Sinunog]] ng mga umaalis na Aleman ang silid-aklatan ng [[Unibersidad ng Napoles Federico II|unibersidad]], pati na rin ang Samahang Maharlikang Italyano. Sinira din nila ang mga sinupan ng lungsod. Ang mga de-oras na bomba ng oras na nakatanim sa buong lungsod ay patuloy na sumabog hanggang Nobyembre.<ref>{{cite book|last1=Atkinson|first1=Rick|title=The Day of Battle|url=https://archive.org/details/dayofbattlewarin00atki|url-access=registration|date=2 Oktubre 2007|publisher=Henry Holt and Co.|location=4889}}</ref> Ang simbolo ng muling pagsilang ng Napoles ay ang muling pagtatayo ng simbahan ng [[Santa Chiara, Napoles|Santa Chiara]], na nawasak sa isang pagsalakay sa pambobomba ng [[Hukbong Himpapawid ng Estados Unidos]].<ref name="wii2" /> Ang espesyal na pagpopondo mula sa [[Cassa per il Mezzogiorno|Pondo para sa Timog]] ng gobyerno ng Italya ay ibinigay mula 1950 hanggang 1984, na tumutulong sa ekonomiyang Napolitano na bahagyang mapabuti, na may mga palatandaan ng lungsod tulad ng [[Piazza del Plebiscito]] na binago.<ref>{{cite news|url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/blog19.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20030829022247/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/blog19.htm|archive-date=29 Agosto 2003|format=PDF|publisher=Frontier Center for Public Policy|title=North and South: The Tragedy of Equalization in Italy|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Gayunpaman, patuloy na nakakaapekto sa Napoles ang mataas na kawalan ng trabaho. Inugnay ng Italyanong media ang mga [[Isyu sa pamamahala ng basura ng Napoles|isyu hinggil sa pamamahala sa basura]] ng nakaraan sa aktibidad ng ugnayan ng [[Organisadong krimen|organisasyong krimen]] ng [[Camorra]].<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/6727215.stm|publisher=BBC|title=Naples at the mercy of the mob|date=7 Oktubre 2007|first=Christian|last=Fraser|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20070614224730/http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/6727215.stm|archive-date=14 Hunyo 2007}}</ref> Dahil sa pangyayaring ito, laganap din ang kontaminasyon sa kapaligiran at tumaas na mga panganib sa kalusugan.<ref name="cdm2">{{cite web|url=http://www.protezionecivile.gov.it/resources/cms/documents/legge_195_Rifiuti_Campania.pdf|title=Consiglio dei Ministri n. 76/09|editor=Sito della Presidenza del Consiglio dei Ministri|access-date=19 Agosto 2019|archive-date=10 Hulyo 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180710164548/http://www.protezionecivile.gov.it/resources/cms/documents/legge_195_Rifiuti_Campania.pdf|url-status=dead}}</ref> Noong 2007, ang pamahalaan ni [[Silvio Berlusconi]] ay nagsagawa ng matataas na pagpupulong sa Napoles upang ipakita ang kanilang hangarin na malutas ang mga problemang ito.<ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=acV5uzL85glM&refer=europe|archive-url=https://archive.today/20120724102030/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=acV5uzL85glM&refer=europe|url-status=dead|archive-date=24 Hulyo 2012|publisher=Bloomberg L.P.|title=Berlusconi Takes Cabinet to Naples, Plans Tax Cuts, Crime Bill|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Gayumpaman, ang [[paghihirap sa huling bahagi ng 2000]] ay nagkaroon ng matinding epekto sa lungsod, na pinatindi ang mga problema sa pamamahala ng basura at kawalan ng trabaho.<ref>[https://www.theguardian.com/world/blog/2011/oct/16/naples-city-hard-luck-story "Naples, city of the hard luck story"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170407205949/https://www.theguardian.com/world/blog/2011/oct/16/naples-city-hard-luck-story|date=7 Abril 2017}}.</ref> Pagsapit ng Agosto 2011, ang bilang ng mga walang trabaho sa lugar ng Napoles ay umakyat sa 250,000, na nagbunsod ng mga protestang bayan laban sa sitwasyong pang-ekonomiya.<ref>[https://web.archive.org/web/20111120183828/http://www.demotix.com/news/776853/unemployment-spurns-protests-across-naples "Unemployment spawns protests across Naples"].</ref> Noong Hunyo 2012, ang mga paratang ng blackmail, pangingikil, at ipinagbabawal na pagbibigay ng kontrata ay lumitaw na may kaugnayan sa mga isyu sa pamamahala ng basura ng lungsod.<ref name="OneJun3">[http://mattinopadova.gelocal.it/cronaca/2012/06/20/news/cricca-veneta-sui-rifiuti-di-napoli-arrestati-i-fratelli-gavioli-1.5291660 "Cricca veneta sui rifiuti di Napoli: arrestati i fratelli Gavioli" (in Italian)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120622184314/http://mattinopadova.gelocal.it/cronaca/2012/06/20/news/cricca-veneta-sui-rifiuti-di-napoli-arrestati-i-fratelli-gavioli-1.5291660|date=22 Hunyo 2012}}.</ref><ref name="OneJul3">[http://www.sivempveneto.it/vedi-tutte/7429-gestione-dei-rifiuti-a-napoli-undici-arresti-tra-venezia-e-treviso.html "Gestione rifiuti a Napoli, undici arresti tra Venezia e Treviso" (in Italian)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140125122147/http://www.sivempveneto.it/vedi-tutte/7429-gestione-dei-rifiuti-a-napoli-undici-arresti-tra-venezia-e-treviso.html|date=25 Enero 2014}}.</ref> Itinanghal sa Napoles ang ika-6 na [[World Urban Forum]] noong Setyembre 2012<ref>[https://web.archive.org/web/20120619131048/http://www.unhabitat.org/content.asp?cid=9740&catid=672&typeid=6&subMenuId=0 UN Habitat].</ref> at ang ika-63 [[International Astronautical Congress]] noong Oktubre 2012.<ref>{{cite web|last=Proietti|first=Manuela|url=http://www.diregiovani.it/gw/producer/dettaglio.aspx?id_doc=31468|title=Expo 2012, Napoli capitale dello spazio&#124; Iniziative &#124; DIREGIOVANI|publisher=Diregiovani.it|access-date=25 Enero 2010}}{{Dead link|date=Enero 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Noong 2013, ito ang nagtanghal ng [[Pangkalahatang Forum ng Mga Kulturang|Universal Forum of Cultures]] at nagtanghal para sa [[2019 Universiade ng Tag-init|2019 Summer Universiade]]. == Arkitektura == {{Infobox UNESCO World Heritage Site|WHS=Makasaysayang Sentro ng Napoles|Image=Napoli - piazza San Domenico Maggiore e guglia.jpg|Criteria=Kultural: ii, iv|ID=726|Year=1995|Area=1,021 ektarya|Buffer_zone=1,350 ektarya}} {{See also|:Kategorya:Mga gusali at estruktura sa Napoles|l1=Mga gusali at estruktura sa Napoles}} === Pandaigdigang Pamanang Pook ng Napoles === [[Talaksan:Napoli_-_Palazzo_Reale19.jpg|thumb|[[Maharlikang Palasyo ng Napoles]]]] Nag-iwan ang kasaysayan ng 2,800-taong Napoles ng isang kayamanan ng mga makasaysayang gusali at monumento, mula sa mga kastilyong medyebal hanggang sa mga klasikal na guho, at isang malawak na hanay ng mga kalapit na makabuluhang makasaysayan at kultural na pook, kabilang ang [[Maharlikang Palasyo ng Caserta|Palasyo ng Caserta]] at ang Romanong guho ng [[Pompeya]] at [[Herculano]]. Ang pinakatanyag na anyo ng arkitektura na nakikita sa kasalukuyang Napoles ay ang mga estilong [[Arkitekturang medyebal|Medyebal]], [[Arkitekturang Renasimyento|Renasimyento]], at [[Arkitekturang Baroko|Baroko]].<ref>{{cite news|url=http://www.inaples.it/eng/pianta_stratificata.htm|publisher=INaples.it|title=Historical centre|date=7 Oktubre 2007|access-date=22 Enero 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120510113517/http://www.inaples.it/eng/pianta_stratificata.htm|archive-date=10 Mayo 2012}}</ref> Ang Napoles ay mayroong kabuuang 448 makasaysayang simbahan (1000 sa kabuuan<ref>[http://www.ilgiornaledellarte.com/articoli/2012/7/114021.html Ilgiornaledellarte.com] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130815042531/http://www.ilgiornaledellarte.com/articoli/2012/7/114021.html|date=15 Agosto 2013}}</ref>), at itinuturing isa sa mga pinaka-Katolikong lungsod sa mundo sa bilang ng mga lugar ng pagsamba.<ref name="churches2">{{cite news|url=http://www.red-travel.com/uk/ferrari-tour-italy/places/naples-english-guided-visit.htm|publisher=Red Travel|title=Naples|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120303111036/http://www.red-travel.com/uk/ferrari-tour-italy/places/naples-english-guided-visit.htm|archive-date=3 Marso 2012}}</ref> Noong 1995, ang makasaysayang sentro ng Napoles ay itinala ng [[UNESCO]] bilang isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]], isang programa ng mga Nagkakaisang Bansa na naglalayong itala at panatilihin ang mga pook na may pangkulturang o natural na halaga bilang [[pangkalahatang pamana ng sangkatauhan]].{{quote|Ang Napoles ay isa sa pinakasinaunang lungsod sa Europa, na ang napapanahon hubog ng lunsod ay pinapanatili ang mga elemento ng mahaba at makulay na kasaysayan nito. Ang hugis-parihaba na kaayusang grid ng sinaunang Griyegong pundasyon ng Neapolis ay nakikita pa rin at nagpatuloy na ibigay ang pangunahing hugis para sa kasalukuyang-araw na latag ng lunsod ng Makasaysayang Sentro ng Napoles, isa sa pinakamahalagang pantalang lungsod sa Mediteraneo. Mula sa Gitnang Kapanahunan hanggang sa ika-18 siglo, ang Napoles ay isang sentro sa larangan ng sining at arkitektura, na ipinahayag sa mga sinaunang kuta nito, ang mga maharlikang estruktura tulad ng Maharlikang Palasyo ng 1600, at ang mga palasyo at simbahang itinaguyod ng mga maharlikang pamilya.|Salik ng [[UNESCO]]|}} === Mga piazza, palasyo, at kastilyo === [[Talaksan:CastelOvo.jpg|left|thumb|Ang [[Castel dell'Ovo|Kastilyong Itlog]]]] Ang pangunahing plaza ng lungsod o ''[[Plaza|piazza]]'' ng lungsod ay ang [[Piazza del Plebiscito]]. Ang pagtatayo nito ay sinimulan ng haring Bonapartistang si [[Joachim Murat]] at tinapos ng haring ng Borbon na si [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]]. Ang piazza ay may hangganan sa silangan ng [[Maharlikang Palasyo ng Napoles|Maharlikang Palasyo]] at sa kanluran ng simbahan ng [[San Francesco di Paola, Napoles|San Francesco di Paola]], na may mga columnata na umaabot sa magkabilang panig. Malapit ang [[Teatro di San Carlo]], na pinakalumang [[bahay opera]] sa Italya. Direkta sa tapat ng San Carlo ang [[Galleria Umberto I|Galleria Umberto]], isang sentrong pampamilihan at luklukang panlipunan. Ang Napoles ay kilalang kilala sa mga makasaysayang kastilyo nito: Ang pinakasinauna ay ang [[Castel dell'Ovo]] ("Egg Castle"), na itinayo sa maliit na maliit na [[munting pulo]] ng Megarides, kung saan itinatag ng mga orihinal na kolonyalistang [[Cumae|Cumas]] ang lungsod. Sa mga panahong Romano ang maliit na pulo ay naging bahagi ng villa ni [[Luculo]] at kalaunan ito ang lugar kung saan ang huling emperador ng kanluranin na si [[Romulo Augustulo]], ay ipinatapon.<ref>{{cite web|url=http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/1433|title=Cultura - Il castel dell'ovo|access-date=9 Agosto 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130814033557/http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/1433|archive-date=14 Agosto 2013}}</ref> Ito rin ang naging kulungan para kay [[Constanza, Reyna ng Sicilia|Emperatris Constanza]] sa pagitan ng 1191 at 1192 matapos na siya ay mabihag ng mga taga-Siciliano, at nina [[Conradin]] at [[Juana I ng Napoles]] bago ang kanilang pagbitay. Ang [[Castel Nuovo]], na kilala rin bilang ''Maschio [[Capeto na Pamilyang Anjou|Angioino]]'', ay isa sa pinakamahalagang tanawin ng lungsod; ito ay itinayo noong panahon ni [[Carlos I ng Napoles|Carlos I]], ang unang [[Talaan ng mga monarko ng Napoles|hari ng Napoles]]. Saksi ang Castel Nuovo sa maraming kapansin-pansin na pangyayari sa kasaysayan: halimbawa, noong 1294, nagbitiw si [[Papa Celestino V]] bilang papa sa isang bulwagan ng kastilyo, at kasunod nito si [[Papa Bonifacio VIII]] inihalal bilang papa ng [[Collegium (sinaunang Roma)|collegium]] ng mga kardinal, bago lumipat sa Roma.<ref>{{cite web|url=http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/1372|title=Cultura - Patrimonio Artistico e Museale - Castel Nuovo|access-date=9 Abril 2012|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20120112011805/http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/1372|archive-date=12 Enero 2012}}</ref> Ang [[Castel Capuano]] ay itinayo noong ika-12 siglo ni [[Guillermo I ng Sicilia|Guillermo I]], ang anak ni [[Roger II ng Sicilia]], ang unang monarko ng [[Kaharian ng Napoles]]. Ito ay pinalawak ni [[Federico II, Banal na Emperador ng Roma|Federico II]] at naging isa sa kanyang mga maharlikang palasyo. Kasabay ng kasaysayan nito, ang kastilyo ay ang tirahan ng maraming hari at reyna. Noong ika-16 na siglo ito ay naging Bulwakan ng Katarungan.<ref>{{cite web|url=http://www.fondazionecastelcapuano.it/storia.aspx|title=Fondazione Castel Capuano|access-date=10 Hulyo 2018|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180710195335/http://www.fondazionecastelcapuano.it/storia.aspx|archive-date=10 Hulyo 2018}}</ref> Ang isa pang kastilyong Napolitano ay ang [[Castel Sant'Elmo]], na nakumpleto noong 1329 at itinayo sa hugis ng isang [[bituin]]. Ang estratehikong posisyon nito na tumatanaw sa buong lungsod ay naging dahilan upang punteryahin ito ng iba't ibang mananakop. Noong pag-aalsa ni [[Masaniello]] noong 1647, ang mga Espanyol ay sumilong sa Sant'Elmo upang makatakasan ang mga rebolusyonaryo.<ref>Giuseppe Grispello, Il mistero di Castel Sant'Elmo, Napoli, Guida, 1999, {{ISBN|88-7188-322-5}}.</ref> Ang [[Kastilyo Carmine]], na itinayo noong 1392 at lubos na binago noong ika-16 na siglo ng mga Español, ay giniba noong 1906 upang magkaroon ng puwang sa Via Marina, bagaman ang dalawa sa mga tore ng kastilyo ay mananatili bilang isang bantayog. Ang Moog Vigliena, na itinayo noong 1702, ay nawasak noong 1799 sa panahon ng digmaang royalista laban sa Republikang Partenopea, at ngayon ay inabandona at mga labi na lamang.<ref>Ruggiero Gennaro, I castelli di Napoli, Napoli, Newton & Compton, 1995, {{ISBN|88-7983-760-5}}.</ref> === Mga simbahan at iba pang mga estrukturang panrelihiyon === {{See also|Talaan ng mga simbahan sa Napoles|Mga espira ng Napoles|Sementeryong Fontanelle}} [[Talaksan:Facciata_Duomo_di_Napoli_-_BW_2013-05-16.jpg|thumb|[[Katedral ng Napoles]]|224x224px]] [[Talaksan:VedutaCertosa.jpg|thumb|Mga nakabiting hardin ng [[Certosa di San Martino]]]] [[Talaksan:Napoli_MonumentoGirolamini_Chiesa_20150115_(53).jpg|thumb|Loob ng [[Girolamini, Napoles|Simbahan ng Girolamini]]]] [[Talaksan:Chiesa_del_Gesu_Nuovo.jpg|thumb|[[Gesù Nuovo|Simbahan ng Gesù Nuovo]]]] Ang Napoles ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Napoles|Arkidiyoesis ng Napoles]], at ang [[Simbahang Katolikong Romano|Katolisismo]] ay lubos na mahalaga sa populasyon{{Fact|date=Nobyembre 2019}}; mayroong daan-daang mga [[Mga simbahan sa Napoles|simbahan]] sa lungsod.<ref name="churches3">{{cite news|url=http://www.red-travel.com/uk/ferrari-tour-italy/places/naples-english-guided-visit.htm|publisher=Red Travel|title=Naples|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120303111036/http://www.red-travel.com/uk/ferrari-tour-italy/places/naples-english-guided-visit.htm|archive-date=3 Marso 2012}}</ref> Ang [[Katedral ng Napoles]] ang pangunahing lugar ng pagsamba sa lungsod; bawat taon sa Setyembre 19, nagtatanghal ito ng matagal nang Himala ni [[Jenaro ng Napoles|San Jenaro]], ang [[Santong patron|patron]] ng lungsod.<ref name="gennaro">{{Cite news}}</ref> Sa panahon ng himala, kung saan libo-libong mga Napolitano ang dumadako upang saksihan, ang tuyong dugo ni Jenaro ay sinasabing magiging likido kapag inilapit sa mga banal na [[relikya]] na sinasabing kabilang sa kaniyang katawan.<ref name="gennaro2">{{cite news|url=http://www.splendoroftruth.com/curtjester/2007/09/saint-gennaro/|publisher=SplendorofTruth.com|title=Saint Gennaro|date=24 Marso 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402220116/http://www.splendoroftruth.com/curtjester/2007/09/saint-gennaro/|archive-date=2 Abril 2015|access-date=24 Marso 2015}}</ref> Nasa ibaba ang isang piling listahan ng mga pangunahing simbahan, kapilya, at complex ng monasteryo ng Napoles:{{div col|colwidth=30em|rules=yes}} * [[Certosa di San Martino]] * [[Katedral ng Napoles]] * [[San Francesco di Paola, Napoles|San Francesco di Paola]] * [[Gesù Nuovo]] * [[Girolamini, Napoles|Girolamini]] * [[San Domenico Maggiore]] * [[Santa Chiara (Napoles)|Santa Chiara]] * [[San Paolo Maggiore]] * [[Santa Maria della Sanità, Napoles]] * [[Santa Maria del Carmine (Napoles)|Santa Maria del Carmine]] * [[Sant'Agostino alla Zecca]] * [[Madre del Buon Consiglio]] * [[Santa Donna Regina Nuova|Santa Maria Donna Regina Nuova]] * [[San Lorenzo Maggiore, Napoles|San Lorenzo Maggiore]] * [[Santa Maria Donna Regina Vecchia]] * [[Santa Caterina a Formiello]] * [[Santissima Annunziata Maggiore, Napoles|Santissima Annunziata Maggiore]] * [[San Gregorio Armeno]] * [[San Giovanni a Carbonara]] * [[Santa Maria La Nova]] * [[Sant'Anna dei Lombardi]] * [[Sant'Eligio Maggiore]] * [[Santa Restituta]] * [[Cappella Sansevero|Kapilya Sansevero]] * [[San Pietro a Maiella]] * [[San Gennaro extra Moenia]] * [[San Ferdinando (Napoles)|San Ferdinando]] * [[Pio Monte della Misericordia]] * [[Santa Maria di Montesanto, Napoles|Santa Maria di Montesanto]] * [[Chiesa di Sant'Antonio Abate|Sant'Antonio Abate]] * [[Santa Caterina a Chiaia]] * [[San Pietro Martire (Napoles)|San Pietro Martire]] * [[Ermita ng Camaldoli (Napoles)|Ermita ng Camaldoli]] * [[Palasyo ng Arsobispo (Napoles)|Palasyo ng Arsobispo]] {{div col end}} === Iba pang tampok === [[Talaksan:Interior_of_Galleria_Umberto_I._Naples,_Campania,_Italy,_South_Europe.jpg|alt=|left|thumb|Sa loob ng [[Galleria Umberto I]]]] Bukod sa Piazza del Plebiscito, ang Napoles ay may dalawa pang pangunahing pampublikong plaza: ang [[Piazza Dante (Napoles)|Piazza Dante]] at ang [[Piazza dei Martiri]]. Ang huli ay orihinal lamang na pang-alaala sa mga relihiyosong [[martir]], ngunit noong 1866, pagkatapos ng [[pag-iisa ng Italya]], idinagdag ang apat na leon, na kumakatawan sa apat na mga paghihimagsik laban sa Borbon.<ref>{{cite news|url=http://www.inaples.it/ita/dettaglio.asp?idp=92&cod=65|publisher=INaples.it|title=Piazza Dei Martiri|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110722035628/http://www.inaples.it/ita/dettaglio.asp?idp=92&cod=65|archive-date=22 Hulyo 2011|access-date=1 Marso 2008}}</ref> Ang [[San Gennaro dei Poveri]] ay isang Renasimyentong ospital para sa mga mahihirap, na itinayo ng mga Espanyol noong 1667. Ito ang nangunguna sa isang mas ambisyosong proyekto, ang [[Ospedale L'Albergo Reale dei Poveri, Napoles|Ospisyong Borbon para sa Mahihirap]] sinimulan ni [[Carlos III ng Espanya|Carlos III]]. Ito ay para sa mga dukha at may sakit ng lungsod; nagbigay din ito ng pamayanang may sariling kakayahan kung saan ang mga mahihirap ay maninirahan at makakapagtrabaho. Bagaman isang kilalang pook, hindi na ito isang gumaganang ospital.<ref>{{cite book|last=Ceva Grimaldi|first=Francesco|author-link=Francesco Ceva Grimaldi (historian)|title=Della città di Napoli dal tempo della sua fondazione sino al presente|publisher=Stamperia e calcografia|year=1857|url=https://archive.org/details/dellacittdinapo01grimgoog|page=[https://archive.org/details/dellacittdinapo01grimgoog/page/n530 521]|quote=Albergo Reale dei Poveri napoli.|access-date=14 Pebrero 2013}}</ref> ==== Subteraneo ng Napoles ==== [[Talaksan:Galleria_borbonica_-_War_refuge_(Naples).jpg|thumb|[[Sonang heotermiko sa ilalim ng lupa ng Napoles|Subteraneo ng Napoles]]]] {{Main|Ilalim ng Napoles|Mga Catacumba ni San Jenaro|Mga Catacumba ni San Gaudioso|San Pietro ad Aram}}Nasa [[Sonang heotermiko sa ilalim ng lupa ng Napoles|ilalim ng Napoles]] matatagpuan ang isang serye ng mga yungib at estruktura na nilikha ng mga siglo ng pagmimina, at ang lungsod ay nakasalalay sa ibabaw ng isang pangunahing sonang [[Gradyenteng heotermiko|heotermiko]]. Mayroon ding mga sinaunang [[Mundong Grecorromano|Grecorromanong]] imbakan na hinukay mula sa malambot na [[Toba|bato ng toba]] kung saan, at mula saan, karamihan sa lungsod ay itinayo. Humigit-kumulang {{Convert|1|km}} ng maraming kilometro ng mga lagusan sa ilalim ng lungsod ang maaaring bisitahin mula sa [[Sonang heotermiko sa ilalim ng lupa ng Napoles|Napoli Sotteranea]], na matatagpuan sa makasaysayang sentro ng lungsod sa [[Via dei Tribunali, Napoles|Via dei Tribunali]]. Ang sistemang ito ng mga lagusan at sisterna ay matatagpuan sa ilalim ng halos lahat ng lungsod at matatagpuan humigit-kumulang na {{Convert|30|m|ft}} ibaba antas ng lupa. Sa panahon ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang mga lagusang ito ay ginamit bilang mga [[kanlungan mula sa pagsalakay mula sa himpapawid]], at may mga inskripsiyon sa dingding na naglalarawan ng pagdurusa na tiniis ng mga bakwit noong panahong iyon. Mayroong malalaking mga [[Mga Catacumba ni San Jenaro|catacumba]] sa loob at paligid ng lungsod, at iba pang mga palatandaan tulad ng [[Piscina Mirabilis]], ang pangunahing sisterna na naglilingkod sa [[Golpo ng Napoles]] noong panahong Romano. Naroroon din ang maraming arkeolohikong paghuhukay; naibunyag sa [[San Lorenzo Maggiore, Napoles|San Lorenzo Maggiore]] ang [[macellum ng Napoles]], at sa [[Santa Chiara, Napoles|Santa Chiara]], ang pinakamalaking termal complex ng lungsod noong panahong Romano. ==== Mga liwasan, hardin, villa, balong, at hagdanan ==== [[Talaksan:FantanaSantaLucia2.jpg|thumb|[[Villa Comunale]]]] Sa iba't ibang [[Liwasan|pampublikong liwasan]] sa Napoles, ang pinakatanyag ay ang [[Villa Comunale]], na itinayo ng haring Borbon na si [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]] noong dekada 1780;<ref>{{cite news|url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/blog19.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20030829022247/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/blog19.htm|archive-date=29 Agosto 2003|publisher=Faculty.ed.umuc.edu|title=Villa Comunale|date=8 Enero 2008}}</ref> ang liwasan ay orihinal na isang "Maharlikang Hardin", na nakalaan para sa mga miyembro ng maharlikang pamilya, ngunit bukas sa publiko sa mga espesyal na oisyal na pista. Ang Bosco di Capodimonte, ang pinakamalawak na berdeng espasyo sa lungsod, ay nagsilbi bilang isang pangalagaan ng pangangaso ng hari. Sa loob ng Liwasan mayroong karagdagang 16 na makasaysayang gusali kabilang ang mga tirahan, mga tuluyan, simbahan, pati na rin ang mga balong, estatwa, huerto, at kakahuyan.<ref>{{Cite web|url=http://www.museocapodimonte.beniculturali.it/information-en/|title=Information en}}</ref> Ang isa pang mahalagang liwasan ay ang [[Parco Virgiliano]], may tanaw patungo sa maliit na maliit na bulkanikong pulo ng [[Nisida]]; lampas sa Nisida matatagpuan ang [[Procida]] at [[Ischia]].<ref name="parkvirg2">{{cite news|url=http://events.skyteam.com/sisp/index.htm?fx=event&event_id=32829|publisher=SkyTeam.com|title=Parco Virgiliano|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003085052/http://events.skyteam.com/sisp/index.htm?fx=event&event_id=32829|archive-date=3 Oktubre 2011}}</ref> Ang [[Parco Virgiliano (Mergellina)|Parco Virgiliano]] ay ipinangalan kay [[Virgilio]], ang klasikal na makatang Romano at manunulat ng Latin na itinuturing na [[Libingan ni Virgilio|inilibing]] sa malapit.<ref name="parkvirg">{{Cite news}}</ref> Ang Napoles ay kilala sa maraming mga mararangyang [[villa]], balong, at hagdanan, tulad ng [[Arkitekturang Neoklasiko|Neoklasikong]] [[Villa Floridiana]], ang [[Balong ni Neptuno, Napoles|Balong ni Neptuno]], at ang mga [[hagdanang Pedamentina]]. == Heograpiya == [[Talaksan:Napoli_2.jpg|thumb|Ang [[Golpo ng Napoles]]]] Ang lungsod ay matatagpuan sa [[Golpo ng Napoles]], sa kanlurang baybayin ng [[katimugang Italya]]; tumataas ito mula sa antas ng dagat hanggang sa taas na {{Convert|450|m|ft}}. Ang maliliit na ilog na dating tumawid sa gitna ng lungsod mula noon ay natakpan ng konstruksiyon. Nasa pagitan ito ng dalawang kilalang [[Bulkan|mabulkang]] rehiyon, ang [[Vesubio|Bundok Vesubio]] at ang [[Campi Flegrei]] (mga Campo Flegreo). Ang mga pulo ng [[Procida]], [[Capri]], at [[Ischia]] ay maaaring maabot lahat mula sa Napoles ng mga [[hidroala]] at lantsa. Ang mga baybaying [[Sorrento]] at ang [[Baybaying Amalfitana|Amalfitana]] ay matatagpuan sa timog ng lungsod, habang ang mga Romanong guho ng [[Pompeya]], [[Herculano]], [[Oplontis]], at [[Estabia]], na nawasak buhat ng pagsabog ng Vesubio noong 79 AD, ay makikita rin malapit. Ang mga pantalang bayan ng [[Pozzuoli]] at [[Baiae|Baia]], na bahagi ng Romanong pasilidad panghukbong-dagat ng [[Portus Julius]], ay nasa kanluran ng lungsod. === Mga kuwarto ng Napoles === [[Talaksan:Palazzo_Don.jpg|thumb|Ang [[Villa Donn'Anna|Palazzo Donn'Anna]] at dalampasigang Bagno Donn'Anna sa [[Posillipo]]]] {{Main|Mga kuwarto ng Napoles}}Ang tatlumpung kuwarto (''[[Quartiere|quartieri]]'') ng Napoles ay nakalista sa ibaba. Para sa mga layuning pang-administratibo, ang tatlumpung kapitbahayan na ito ay pinagsasama-sama sa sampung lupon ng pamayanan ng pamahalaan.<ref>{{cite news|url=http://www.palapa.it/palapadnn/Quartieri/tabid/52/Default.aspx|publisher=Palapa.it|title=Quartieri|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150904060527/http://www.palapa.it/palapadnn/Quartieri/tabid/52/Default.aspx|archive-date=4 Setyembre 2015|access-date=19 Pebrero 2008}}</ref> {| | valign="top" |1. [[Pianura]] 2. [[Bagnoli]] 3. [[Posillipo]] 4. [[Fuorigrotta]] 5. [[Soccavo]] 6. [[Chiaiano]] 7. [[Arenella]] 8. [[Vomero]] 9. [[Chiaia]] 10. [[San Ferdinando (Napoles)|San Ferdinando]] | width="30" | | valign="top" |11. [[Montecalvario]] 12. [[San Giuseppe (Napoles)|San Giuseppe]] 13. [[Avvocata]] 14. [[Porto (Napoles)|Porto]] 15. [[Pendino]] 16. [[San Lorenzo (Napoles)|San Lorenzo]] 17. [[Mercato (Napoles)|Mercato]] 18. [[Vicaria]] 19. [[Stella (Napoles)|Stella]] 20. [[San Carlo all'Arena]] | width="30" | | valign="top" |21. [[Piscinola-Marianella]] 22. [[Scampìa]] 23. [[Miano]] 24. [[Secondigliano]] 25. [[San Pietro a Patierno|S.Pietro a Patierno]] 26. [[Poggioreale (Napoles)|Poggioreale]] 27. [[Zona Industriale]] 28. [[San Giovanni a Teduccio]] 29. [[Barra (Napoles)|Barra]] 30. [[Ponticelli]] |} == Edukasyon == [[Talaksan:UniversitàNapoli.jpg|left|thumb|Pangunahing gusali ng [[Unibersidad ng Napoles Federico II|Unibersidad ng Napoles Federico II]]]] Ang Napoles ay kilala para sa maraming mas mataas na institusyon sa edukasyon at mga sentro ng pagsasaliksik. Nagtatanghal ang Napoles ng itinuturing na pinakalumang unibersidad ng estado sa buong mundo, sa anyo ng [[Unibersidad ng Napoles Federico II|Unibersidad ng Napoles Federico II]], na itinatag ni [[Federico II, Banal na Emperador ng Roma|Federico II]] noong 1224. Ang unibersidad ay kabilang sa pinakatanyag sa Italya, na may halos 100,000 mag-aaral at higit sa 3,000 mga propesor noong 2007.<ref>{{cite news|url=http://www.international.unina.it/contenuto.php?id_group=6&id_pag=20|publisher=UNINA.it|title=University of Naples 'Federico II'|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080229100244/http://www.international.unina.it/contenuto.php?id_group=6&id_pag=20|archive-date=29 Pebrero 2008}}</ref> Naglalaman din ito ng [[Harding Botaniko ng Napoles]], na binuksan noong 1807 ni [[Joseph Bonaparte]], gamit ang mga plano na inilabas sa ilalim ng haring Borbon na si [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]]. Nagtatampok ang 15 hectares ng hardin sa mahigit-kumulang 25,000 sample ng halaman, na kumakatawan sa higit sa 10,000 espesye ng halaman.<ref>{{cite news|url=http://www.ortobotanico.unina.it/VerInglese/pstoria/StoriaE.htm|publisher=OrtoBotanico.UNINA.it|title=Orto Botanico di Napoli|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080212125906/http://www.ortobotanico.unina.it/VerInglese/pstoria/StoriaE.htm|archive-date=12 Pebrero 2008|access-date=13 Marso 2008}}</ref> Ang Naoples ay pinaglilingkuran din ng "[[Università degli Studi della Campania Luigi Vanvitelli|Pangalawang Pamantasan]]" (ngayon ay pinangalanang [[Università degli Studi della Campania Luigi Vanvitelli|Unibersidad ng Campania Luigi Vanvitelli]]), isang modernong unibersidad na binuksan noong 1989, at kung saan ay may matibay na ugnayan sa kalapit na [[Caserta|lalawigan ng Caserta]].<ref>{{cite news|url=http://www.napoliaffari.com/napoliaffari/index.php?option=com_content&task=view&id=72&Itemid=255|publisher=NapoliAffari.com|title=Scuola: Le Università|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140719030942/http://www.napoliaffari.com/napoliaffari/index.php?option=com_content&task=view&id=72&Itemid=255|archive-date=19 Hulyo 2014}}</ref> Ang isa pang kilalang sentro ng edukasyon ay ang [[Silanganang Pamantasan ng Napoles|Istituto Universitario Orientale]], na dalubhasa sa [[Mundong silanganin|kultura ng Silangan]], at itinatag ng [[Kapisanan ni Hesus|misyonerong Heswitang]] si Matteo Ripa noong 1732, matapos siyang bumalik mula sa korte ng [[Kangxi Emperor|Kangxi]], ang [[Emperador ng Tsina|Emperador]] ng [[Mga Manchu|Manchu]] na [[Dinastiyang Qing]] ng [[Tsina]].<ref>{{cite book|last=Ripa|first=Matteo|title=Memoirs of Father Ripa: During Thirteen Years Residence at the Court of Peking in the Service of the Emperor of China|publisher=New York Public Library|url=https://books.google.com/books?id=ex8LAAAAYAAJ&q=Memoirs+of+Father+Ripa|year=1849}}</ref> == Politika == [[Talaksan:Pal_Giacom.jpg|thumb|[[Palazzo San Giacomo, Napoles|Palazzo San Giacomo]], ang munisipyo]] {{Main|Politika ng Campania|Talaan ng mga alkalde ng Napoles|Halalan sa Napoles}} === Pamamahala === Ang bawat isa sa 7,904 [[komuna]] sa Italya ay lokal na kinakatawan ng isang [[Sangguniang Panlungsod|sangguniang panlungsod]] pinamumunuan ng isang nahalal na alkalde, na kilala bilang isang ''sindaco'' at impormal na tinawag na unang mamamayan (''primo cittadino''). Ang sistemang ito, o isa na kapareho nito, ay nakatalaga na mula nang salakayin ang Italya ng mga [[Napoleon I ng Pransiya|puwersang Napoleon]] noong 1808. Nang maibalik ang [[Kaharian ng Dalawang Sicilia]], ang sistema ay napanatili na may mga kasapi ng mga maharlika na pumupuno sa mga gampaning alkalde. Sa pagtatapos ng ika-19 na siglo, ang mga [[Partidong politiko|partido politikal]] ay nagsimulang umusbong; sa [[Italyanong pasismo|panahong pasista]], ang bawat komite ay kinatawan ng isang ''podestà''. Mula noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang tanawin ng politika ng Napoles ay hindi alinman sa malakas na naging [[Makakanang politika|makakanan]] o [[Makakaliwang politika|makakaliwa]] – kapuwa mga [[Kristiyanong demokrasya|Kristiyanong demokrata]] at [[Demokratikong sosyalismo|demokratikong sosyalista]] ang namamahala sa lungsod sa iba't ibang panahon, na may halos pantay na dalas. Sa kasalukuyan, ang alkalde ng Napoles ay si [[Gaetano Manfredi]]. === Mga pagkakahating pang-administratibo === {| |[[Unang munisipalidad ng Napoles|Unang munisipalidad]] | - [[Chiaia]], [[Posillipo]], [[San Ferdinando (Napoles)|San Ferdinando]] |- |[[Ikalawang munisipalidad ng Napoles|Ikalawang munisipalidad]] | - [[Avvocata]], [[Mercato (Napoles)|Mercato]], [[Montecalvario]], [[Pendino]], [[Porto (Napoles)|Porto]], [[San Giuseppe (Napoles)|San Giuseppe]] |- |[[Ikatlong munisipalidad ng Napoles|Ikatlong munisipalidad]] | - [[San Carlo all'Arena]], [[Stella (Napoles)|Stella]] |- |[[Ikaapat na munisipalidad ng Napoles|Ikaapat na munisipalidad]] | - [[Poggioreale (Napoles)|Poggioreale]], [[San Lorenzo (Napoles)|San Lorenzo]], [[Vicaria]], [[Zona Industriale]] |- |[[Ikalimang munisipalidad ng Napoles|Ikalimang munisipalidad]] | - [[Arenella]], [[Vomero]] |- |[[Ikaanim na munisipalidad ng Napoles|Ikaanim na munisipalidad]] | - [[Barra (Napoles)|Barra]], [[Ponticelli]], [[San Giovanni a Teduccio]] |- |[[Ikapitong munisipalidad ng Napoles|Ikapitong munisipalidad]] | - [[Miano]], [[San Pietro a Patierno]], [[Secondigliano]] |- |[[Ikawalong munisipalidad ng Napoles|Ikawalong munisipalidad]] | - [[Chiaiano]], [[Marianella]], [[Piscinola]], [[Scampia]] |- |[[Ikasiyam na munisipalidad ng Napoles|Ikasiyam na munisipalidad]] | - [[Pianura]], [[Soccavo]] |- |[[Ikasampung munisipalidad ng Napoles|Ikasampung munisipalidad]] | - [[Bagnoli]], [[Fuorigrotta]] |} == Ekonomiya == [[Talaksan:Centro_direzionale_di_Napoli.jpg|right|thumb|[[Centro direzionale di Napoli|Sentro Direksiyonal ng Napoles]]]] [[Talaksan:Cruise_ship_in_Naples_(8097207647).jpg|thumb|Ang [[pantalan ng Napoles]]]] {{Main|Ekonomiya ng Napoles}}Ang Napoles ay ang ika-apat na pinakamalaking ekonomiya sa [[Milan|Italya]] pagkatapos ng Milan, Roma, at [[Lungsod ng Turin|Turin]], at ito ang [[Talaan ng mga lungsod ayon sa GDP|ika-103 pinakamalaking ekonomiyang panlungsod]] sa daigdig sa pamamagitan ng [[kapangyarihan sa pagbili]], na may tinatayang 2011 GDP na US$ 83.6&nbsp;bilyon, katumbas ng $ 28,749 bawat katao.<ref name="Brookings2">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3|archive-url=https://web.archive.org/web/20130409042401/http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3|archive-date=9 Abril 2013|title=Global city GDP 2011|publisher=Brookings Institution|access-date=5 Marso 2013}}</ref><ref name="PWCdata">{{Cite web |title="Which are the largest city economies in the world and how might this change by 2025?" |url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |access-date=2021-09-19 |archive-date=2013-05-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130531000745/http://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |url-status=dead }}</ref> Ang Napoles ay isang pangunahing [[pusod ng cargo]], at ang [[pantalan ng Napoles]] ay isa sa pinakamalaki at pinakaabala sa Mediteraneo. Ang lungsod ay nakaranas ng makabuluhang paglago ng ekonomiya mula pa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ngunit ang kawalan ng trabaho ay nananatiling isang pangunahing problema,<ref>{{cite web|title=Il Comune - Area statistica - struttura della popolazione e territorio - città - condizione professionale|url=http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/2845|website=www.comune.napoli.it|publisher=Comune di Napoli|access-date=5 Oktubre 2019|language=it}}</ref><ref>{{cite web|title=Tasso di disoccupazione : Tasso di disoccupazione - livello provinciale|url=http://dati.istat.it/index.aspx?queryid=20745|website=dati.istat.it|access-date=5 Oktubre 2019}}</ref><ref>{{cite news|last1=Grassi|first1=Paolo|title=Napoli, è record di disoccupati|url=https://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/cronaca/18_marzo_14/napoli-record-disoccupati-a051c670-2766-11e8-89ed-3e6c0875554d.shtml|access-date=5 Oktubre 2019|work=Corriere del Mezzogiorno|date=14 Marso 2018|language=it}}</ref> at ang lungsod ay kinatatangian ng mataas na antas ng katiwalian sa politika at [[organisadong krimen]].<ref name="OneJun2">[http://mattinopadova.gelocal.it/cronaca/2012/06/20/news/cricca-veneta-sui-rifiuti-di-napoli-arrestati-i-fratelli-gavioli-1.5291660 "Cricca veneta sui rifiuti di Napoli: arrestati i fratelli Gavioli" (in Italian)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120622184314/http://mattinopadova.gelocal.it/cronaca/2012/06/20/news/cricca-veneta-sui-rifiuti-di-napoli-arrestati-i-fratelli-gavioli-1.5291660|date=22 Hunyo 2012}}.</ref><ref name="OneJul2">[http://www.sivempveneto.it/vedi-tutte/7429-gestione-dei-rifiuti-a-napoli-undici-arresti-tra-venezia-e-treviso.html "Gestione rifiuti a Napoli, undici arresti tra Venezia e Treviso" (in Italian)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140125122147/http://www.sivempveneto.it/vedi-tutte/7429-gestione-dei-rifiuti-a-napoli-undici-arresti-tra-venezia-e-treviso.html|date=25 Enero 2014}}.</ref>{{Failed verification|date=Setyembre 2019}} Ang Napoles ay isang pangunahing pambansa at pandaigdingang patutunguhan ng turista, na isa sa mga nangungunang lungsod para sa mga turista sa Italya at Europa. Sinimulang bisitahin ng mga turista ang Napoles noong ika-18 siglo, sa panahon ng [[Dakilang Pasyal]]. Sa mga pandaigdigang pagdating, ang Napoles ay ang ika-166 na pinakadinadalaw na lungsod sa mundo noong 2008, na may 381,000 bisita (1.6% na pagbaba mula sa nakaraang taon), matapos ng [[Lille|Lille]], ngunit higit sa [[York]], [[Stuttgart]], [[Belgrado]], at [[Dallas, Texas|Dallas]].<ref>{{cite web|url=http://www.euromonitor.com/_Euromonitor_Internationals_Top_City_Destinations_Ranking|archive-url=https://web.archive.org/web/20100111043452/http://www.euromonitor.com/_Euromonitor_Internationals_Top_City_Destinations_Ranking|archive-date=11 Enero 2010|title=Euromonitor Internationals Top City Destinations Ranking Euromonitor archive|publisher=Euromonitor.com|date=12 Disyembre 2008|access-date=28 Marso 2010}}</ref> Sa mga nagdaang panahon, nagkaroon ng paglipat mula sa isang tradisyonal na ekonomiya na nakabatay sa agrikultura sa lalawigan ng Napoles patungo sa isa batay sa mga [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|industriya ng serbisyo]].<ref name="istituto2">{{cite news|url=http://www.cnr.it/istituti/Libri.html?cds=093&id=1617|publisher=Istituto ISSM|title=Rapporto sullo stato dell'economia della Provincia di Napoli|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927174306/http://www.cnr.it/istituti/Libri.html?cds=093&id=1617|archive-date=27 Setyembre 2011|access-date=6 Marso 2008}}</ref> Noong unang bahagi ng 2002, mayroong higit sa 249,590 negosyo na nagpapatakbo sa lalawigan na nakarehistro sa Pampublikong Talaan ng Kamara ng Komersiyo.<ref name="istituto">{{Cite news}}</ref> Ang sektor ng serbisyo ay nagpapatrabaho sa karamihan ng Napolitano, bagaman higit sa kalahati nito ay maliliit na negosyo na may mas mababa sa 20 manggagawa; 70 kumpanya ang sinasabing katamtamang laki na may higit sa 200 manggagawa; at 15 ang may higit sa 500 manggagawa.<ref name="istituto" /> Noong 2003, ang trabaho sa lalawigan ng Napoles ay nakahanay sa mga sumusunod:<ref name="istituto3">{{Cite news}}</ref> {| class="wikitable" ! !<small>[[Mga serbisyo publiko]]</small> !<small>Paggawa</small> !<small>Komersiyo</small> !<small>Konstruksiyon</small> !<small>Transportasyon</small> |- |<small>Porsiyento</small> |30.7% |18% |14% |9.5% |8.2% |} === Turismo === Ang Napoles, kasama ng [[Florencia]], [[Roma]], [[Lungsod ng Venecia|Venecia]], at [[Milan]], ay isa sa pangunahing destinasyon ng mga turista sa Italya.<ref>{{Cite web|last=ildenaro.it|date=2018-03-23|title=Turismo, dal Cipe 6 milioni per le "top destinations" d'Italia: c'è anche Napoli|url=https://www.ildenaro.it/turismo-dal-cipe-6-milioni-le-top-destinations-ditalia-ce-anche-napoli/|access-date=2021-02-25|website=Ildenaro.it|language=it-IT}}</ref> Na may 3,700,000 na mga bisita noong 2018,<ref>{{Cite web|date=2019-07-15|title=Turismo in Italia nel 2018|url=https://www.istat.it/it/archivio/232137|url-status=live|access-date=2021-02-25|website=[[istat.it]]|language=it}}</ref> ang lungsod ay ganap na umusbong mula sa matinding pagbaba ng turista noong nakaraang mga dekada (sanhi lalo na sa unilateral na patutunguhan ng isang pang-industriyang lungsod ngunit dahil din sa pinsala sa imaheng dulot ng Italyanong media,<ref>{{Cite journal|date=2015-07-12|title=Sassi / La cattiva scuola|url=http://dx.doi.org/10.3280/cad2015-001003|journal=CADMO|issue=1|pages=26|doi=10.3280/cad2015-001003|issn=1122-5165|access-date=2021-02-25}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-02-12|title=Se il Sud è la parte cattiva del Paese|url=http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/bari/politica/16_febbraio_12/se-l-sud-parte-cattiva-paese-bafb2910-d1b1-11e5-ac58-cce880070ff3.shtml|url-status=live|access-date=2021-02-25|website=[[Corriere della Sera]]|language=it}}</ref> mula sa [[lindol sa Irpinia noong 1980]] at ang [[Krisis sa pamamahala ng basura sa Napoles|krisis sa basura]], na pumabor sa mga baybaying sentro sa [[Kalakhang pook ng Napoles|kalakhang pook]] nito).<ref>{{Cite web|title=E' uscito il libro Lo stato della città. Napoli e la sua area metropolitana a cura di Luca Rossomando : Inchiesta|url=http://www.inchiestaonline.it/osservatorio-sulle-citta/e-uscito-il-libro-lo-stato-della-citta-napoli-e-la-sua-area-metropolitana-a-cura-di-luca-rossomando/|access-date=2021-02-25}}</ref> Gayunpaman, upang masuri nang mabuti ang kalagayan, dapat isaalang-alang na ang isang malaking bahagi ng mga turista ay bumibisita sa Napoles bawat taon, ay nananatili sa maraming mga lokalidad sa paligid nito,<ref>{{Cite web|title=Linee guida per lo sviluppo turistico della Regione Campania, pp.10 a 13|url=http://www.sito.regione.campania.it/burc/pdf02/burcspecialeturismo/linee_guida.pdf|url-status=live|access-date=2021-02-25|website=sito.regione.campania}}</ref> konektado sa lungsod na may parehong mga pribado at pampublikong direktang linya.<ref>{{Cite web|last=g.marinelli|date=2018-02-01|title=Campania Express 2019|url=https://www.eavsrl.it/web/content/campania-express-2019|access-date=2021-02-25|website=EAV srl|language=it}}</ref><ref>{{Cite web|last=g.marinelli|date=2018-02-01|title=Campania Express 2019|url=https://www.eavsrl.it/web/content/campania-express-2019|access-date=2021-02-25|website=EAV srl|language=it}}</ref> Ang mga pang-araw-araw na pagbisita sa Napoles ay isinasagawa ng iba't ibang Romanong operator ng pasyal at ng lahat ng mga pangunahing resort pangturista ng [[Campania]]: Ang Napoles ang pang-labing isang pinakabinibisitang [[Komuna|munisipalidad sa Italya]] at ang una sa [[Katimugang Italya|Timog]]. == Kultura == === Sining === [[Talaksan:Fergola,_Salvatore_The_Inauguration_of_the_Naples_-_Portici_Railway,_1840.JPG|thumb|Isang [[Romantisismo|romantikong]] pagpipinta ni Salvatore Fergola na nagpapakita ng 1839 na pagpapasinaya ng linya ng riles ng Naples-Portici]] Ang Napoles ay matagal nang naging sentro ng sining at arkitektura, na tinutuldukan mga simbahang Medyebal, Renasimiyento, at Baroko, mga kastilyo at palasyo. Ang isang pangunahing kadahilanan sa pagpapaunlad ng paaralan ng pagpipintang Napolitano ay ang pagdating ni Caravaggio sa Napoles noong 1606. Noong ika-18 siglo, dumaan ang Napoles sa isang panahon ng [[neoklasisismo]], kasunod ng pagtuklas ng napakalawak na mga guhong Romano ng [[Herculano]] at [[Pompeya]]. Ang [[Accademia di Belle Arti di Napoli|Suriang Napolitano ng Belyas-Artes]], itinatag ni [[Carlos III ng Espanya|Carlos III ng Borbon]] noong 1752 bilang ang Real Accademia di Disegno ([[Wikang Tagalog|tl]]: ''Maharlikang Surian ng Disenyo''), ay ang sentro ng artistikong Paaralan ng [[Posillipo]] noong ika-19 na siglo. Ang mga artista tulad nina [[Domenico Morelli]], [[Giacomo Di Chirico]], [[Francesco Saverio Altamura]], at [[Gioacchino Toma]] ay nagsilikha sa Napoles sa panahong ito, at marami sa kanilang mga gawa ang ipinakita ngayon sa koleksiyon ng sining ng Surian. Nag-aalok ang modernong Academy ng mga kurso sa pagpipinta, [[Disenyong panloob|dekorasyon]], eskultura, disenyo, [[Pangangalaga at pagpapanumbalik ng pagmamay-aring kultural|pagpapanumbalik]], at pagpaplano ng lunsod. Kilala rin ang Napoles sa mga sinehan nito, na kabilang sa mga pinakaluma sa Europa – ang [[bahay opera]] ng [[Teatro di San Carlo]] nagsimula pa noong ika-18 siglo. Ang Napoles din ang tahanan ng masining na tradisyon ng [[porselanang Capodimonte]]. Noong 1743, itinatag ni Carlos ng Bourbon ang Maharlikang Pagawaan ng Capodimonte, na ang marami sa mga likhang sining ay ipinapakita na ngayon sa [[Museo ng Capodimonte]]. Marami sa mga pabrika ng porselana ng Napoles ang nananatiling aktibo ngayon. === Lutuin === [[Talaksan:Eq_it-na_pizza-margherita_sep2005_sml.jpg|thumb|[[Napolitanong pizza]]. Inimbento ang pizza sa Napoles]] [[Talaksan:Sfogliatelle_on_plate.jpg|thumb|[[Sfogliatelle]], isang tanyag na Nepolitanong tinapay]] {{Main|Lutuing Napolitano|Napolitanong sorbetes|Napolitanong pizza|Napolitanong ragù}}Ang Napoles ay sikat sa daigdig para sa kanyang [[Lutuing Napolitano|lutuin]] at alak; kumukuha ito ng mga impluwensiya sa pagluluto mula sa maraming kultura na namalagi rito sa kurso ng kasaysayan nito, kasama na ang mga [[Sinaunang Gresya|Griyego]], Español, at Pranses. Ang lutuing Napolitano ay lumitaw bilang isang natatanging anyo noong ika-18 siglo. Ang mga sangkap ay karaniwang mayaman sa panlasa, habang nananatiling abot-kaya sa pangkalahatang populasyon.<ref>{{cite news|url=http://www.italianfoodforever.com/iff/articles.asp?id=55|publisher=ItalianFoodForever.com|title=The Foods of Sicily – A Culinary Journey|date=24 Hunyo 2007|access-date=19 Hunyo 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080212090911/http://www.italianfoodforever.com/iff/articles.asp?id=55|archive-date=12 Pebrero 2008}}</ref> Ang Napoles ay tradisyonal na itinuturing bilang tahanan ng [[pizza]].<ref name="pizza">{{Cite news}}</ref> Nagmula ito bilang pagkain ng mga mahihirap, ngunit sa ilalim ng [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]], naging tanyag ito sa mga matataas na klase: ang sikat na [[Pizza|Margherita]] pizza ay pinangalanan matapos kay Reyna [[Margarita ng Saboya]] matapos ang kaniyang pagbisita sa lungsod.<ref name="pizza2">{{cite news|url=http://www.holidaycityflash.com/italy/pizza_naples.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20060619115409/http://www.holidaycityflash.com/italy/pizza_naples.htm|archive-date=19 Hunyo 2006|publisher=HolidayCityFlash.com|title=Pizza – The Pride of Naples|date=8 Enero 2008|access-date=24 Hunyo 2013}}</ref> Tradisyonal na niluluto sa isang [[Masoneriyang pugon|pugon]] na may mga sinusunog na kahoy, ang mga sangkap ng Napolitanong pizza ay mahigpit na pinanganagsiwaan ng batas mula pa noong 2004, at dapat isama ang uri ng harina ng trigo na "00" kasama ang pagdaragdag ng uri ng harina na "0" [[pampaalsa]], natural na mineral na tubig, mga binalatang kamatis o mga sariwang [[seresang kamatis]], [[mozzarella]], [[asing dagat]], at extra birhen na [[langis ng oliba]].<ref name="autogenerated22">[http://www.fornobravo.com/vera_pizza_napoletana/VPN_spec.html "Proposal of recognition of the Specialita' Traditionale Garantita 'Pizza Napoletana'"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090208104542/http://www.fornobravo.com/vera_pizza_napoletana/VPN_spec.html|date=8 Pebrero 2009}}.</ref> Ang [[Ispageti|spaghetti]] ay naiugnay din sa lungsod at karaniwang kinakain ng mga tulya ''[[vongole]]'' o ''[[lupini di mare]]'': isang tanyag na simbolikong kuwentong-bayang Napolitanong ay ang personahong comic na si [[Pulcinella]] na kumakain ng isang plato ng spaghetti.<ref>{{cite news|url=http://www.portanapoli.com/Ita/Cucina/cucina.html|publisher=PortaNapoli.com|title=La cucina napoletana|date=8 Enero 2008|access-date=24 Hunyo 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130515000255/http://www.portanapoli.com/Ita/Cucina/cucina.html|archive-date=15 Mayo 2013}}</ref> Kabilang sa iba pang mga lutuing sikat sa Napoles ang ''[[Parmigiana]] di melanzane'', ''spaghetti alle vongole'', at ''casatiello.<ref>{{cite news|url=http://www.cucinet.com/campania.htm|publisher=CuciNet.com|title=Campania|date=8 Enero 2008|access-date=24 Hunyo 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121127083621/http://www.cucinet.com/campania.htm|archive-date=27 Nobyembre 2012}}</ref>'' Bilang isang lungsod sa baybayin, ang Napoles ay kilala pa sa maraming pagkaing pagkaing dagat, kabilang ang ''impepata di cozze'' (pinamintang [[tahong]]), ''purpetiello affogato'' ([[Pugita|pugitang]] inilagay sa sabaw), ''alici marinate'' (inatsarang [[dilis]]), ''baccalà alla napoletana'' (inasinang [[bakalaw]]) at ''baccalà fritto'' (pritong bakalaw), isang ulam na karaniwang kinakain tuwing panahon ng [[Pasko]]. === Wika === {{Main|Wikang Napolitano}}Ang [[wikang Napolitano]], na itinuturing na isang natatanging wika at pangunahin na sinasalita sa lungsod, ay matatagpuan din sa rehiyon ng [[Campania]] at ikinalat sa iba pang lugar ng [[Katimugang Italya]] ng mga Napolitanong imigrante, at sa maraming pang lugar sa mundo. Noong Oktubre 14, 2008, isang batas pangrehiyon ang ipinataw ng Campania na may epekto na ang paggamit ng wikang Napolitano bilang protektado.<ref>{{cite web|url=http://www.denaro.it/VisArticolo.aspx?IdArt=548026|title=Tutela del dialetto, primo via libera al Ddl campano|work=Il Denaro|date=15 Oktubre 2008|access-date=22 Hunyo 2013|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110727043316/http://www.denaro.it/VisArticolo.aspx?IdArt=548026|archive-date=27 Hulyo 2011}}</ref> Ang terminong "wikang Napolitano" ay madalas na ginagamit upang ilarawan ang wika ng lahat ng [[Campania]] (maliban sa [[Cilento]]), at kung minsan ay inilalapat sa buong [[Wikang Napolitano|wikang Timog Italyano]]; tinutukoy ng ''[[Ethnologue]]'' ang huli bilang ''Napoletano-Calabrese''.<ref name="Ethnologue Napoletano-Calabrese2">{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nap|title=Ethnologue Napoletano-Calabrese|publisher=Ethnologue.com|access-date=13 Marso 2011|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110514001812/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nap|archive-date=14 Mayo 2011}}</ref> Ang grupong pangwika na ito ay sinasalita sa buong bahagi ng katimugang kontinental ng [[Italya]], kabilang ang distrito ng [[Gaeta]] at [[Sora, Lazio|Sora]] sa katimugang [[Lazio]], ang katimugang bahagi ng [[Marche]] at [[Abruzzo]], Molise, [[Basilicata]], hilagang [[Calabria]], at hilaga at gitnang [[Apulia]]. Noong 1976, mayroong tinatayang 7,047,399 [[Katutubong wika|katutubong nagsasalita]] ng pangkat na ito ng mga diyalekto.<ref name="Ethnologue Napoletano-Calabrese">{{Cite web}}</ref> === Pananahi === Ang pananahing Napolitano ay nagbunga bilang isang pagtatangka upang paluwagin ang kasikipan ng pananahing Ingles, na hindi angkop sa Napolitanong estilo ng pamumhay.<ref>{{cite web|url=http://journal.styleforum.net/neapolitan-jacket-characteristics/|website=journal.styleforum.net|author=Arianna Reggio|date=6 Hunyo 2017|title=Your Guide to Neapolitan Jacket Characteristics|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170905043251/http://journal.styleforum.net/neapolitan-jacket-characteristics/|archive-date=5 Setyembre 2017|access-date=5 Setyembre 2017}}</ref> == Mga Napolitano == === Mga onoraryong mamamayan === Ang mga taong iginawad ang [[onoraryong pagkamamamayan]] ng Napoles ay sina: {| class="wikitable" width="75%" style="font-size: 85%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse; text-align: middle;" ! style="text-align: left;background:#B0C4DE" |Petsa ! width="240" style="text-align: left;background:#B0C4DE" |Pangalan ! style="text-align: left;background:#B0C4DE" |Mga tala |- |Pebrero 15, 2016 |[[Abdullah Öcalan]] |Ang nagtatag na miyembro ng [[Partido ng mga Manggagawa sa Kurdistan]] (PKK) na nakakulong sa Turkiya<ref>{{Cite web}}</ref> |- |Hulyo 9, 2016 |[[Sophia Loren]] |Nagwaging artistang Italyano sa [[Gawad Academy|Oscars]]<ref>{{Cite web}}</ref> |- |Hulyo 5, 2017 |[[Diego Maradona]] |[[SSC Napoli|Napolitano]] at [[Koponan ng pambansang football ng Argentina|Arhentinong]] manlalaro ng futbol<ref>{{Cite web}}</ref> |- |Hunyo 27, 2020 |[[Pagkakulong kay Patrick Zaki|Patrick Zaki]] |Mag-aaral at aktibistang pangkarapatang pantao na ibinilanggo sa Ehipto<ref>{{Cite web}}</ref> |} == Mga ugnayang pandaigdig == {{See also|Talaan ng mga kambal na bayan at kapatid na lungsod sa Italya}} === Mga kambal bayan at mga kapatid na lungsod === Ang Napoles ay [[Kambal na lungsod|kambal]] sa:<ref name="gemel2">{{cite web|title=Gemellaggi|url=http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/5931|website=comune.napoli.it|publisher=Napoli|language=it|access-date=15 Disyembre 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20130722204102/http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/5931|archive-date=22 Hulyo 2013|url-status=dead}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} * {{flagicon|TUN}} [[Gafsa]], Tunisia * {{flagicon|SRB}} [[Kragujevac]], Serbia * {{flagicon|ESP}} [[Palma de Mallorca]], España * {{flagicon|GRC}} [[Atenas]], Gresya * {{flagicon|CUB}} [[Santiago de Cuba]], Cuba * {{flagicon|CUB}} [[Lalawigan ng Santiago de Cuba]], Cuba * {{flagicon|MDG}} [[Nosy Be]], Madagascar * {{flagicon|PSE}} [[Nablus]], Palestina {{div col end}} === Pakikipagtulungan === {{div col|colwidth=20em}} * {{flagicon|ROU}} [[Sighetu Marmației]], Romania<ref name=gemel/> * {{flagicon|ROU}} [[Călărași]], Romania<ref name=gemel/> * {{flagicon|HUN}} [[Budapest]], Unggarya<ref name=gemel/> * {{flagicon|JPN}} [[Kagoshima]], Hapon<ref name="Kagoshima twinnings">{{cite web |url=http://www.city.kagoshima.lg.jp/_1010/shimin/7siseijouhou/7-8kouryu/7-8-1simaitosi.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130108101040/http://www.city.kagoshima.lg.jp/_1010/shimin/7siseijouhou/7-8kouryu/7-8-1simaitosi.html |archive-date=8 Enero 2013 |script-title=ja:姉妹・友好・兄弟都市 |trans-title=Sister, friendship or Twin cities |work=Kagoshima International Affairs Division |language=ja |access-date=13 Oktubre 2016 }}</ref> * {{flagicon|AZE}} [[Baku]], Azerbaijan<ref name="Azerbaijan twinnings">{{cite web |url=http://www.azerbaijans.com/content_1719_en.html |title=Twin-cities of Azerbaijan |access-date=9 Agosto 2013 |work=Azerbaijans.com |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130809115218/http://www.azerbaijans.com/content_1719_en.html |archive-date=9 Agosto 2013}}</ref> * {{flagicon|LIB}} [[Tripoli, Libano|Tripoli]], Libano{{citation needed|date=Disyembre 2015}} * {{flagicon|IND}} [[Kolkata]], India<ref name="Kolkata twinnings">{{cite news |last=Mazumdar |first=Jaideep |title=A tale of two cities: Will Kolkata learn from her sister? |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/A-tale-of-two-cities-Will-Kolkata-learn-from-her-sister/articleshow/25916888.cms |access-date=17 Nobyembre 2013 |newspaper=The Times of India |date=17 Nobyembre 2013 |location=New Delhi |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140723040319/http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/A-tale-of-two-cities-Will-Kolkata-learn-from-her-sister/articleshow/25916888.cms |archive-date=23 Hulyo 2014}}</ref> * {{flagicon|BIH}} [[Sarajevo]], Bosnia at Herzegovina (since 1964)<ref name="Twin 1">[http://www.sarajevo.ba/en/stream.php?kat=147 Fraternity cities on Sarajevo Official Web Site] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081201150030/http://www.sarajevo.ba/en/stream.php?kat=147 |date= 1 Disyembre 2008 }}. City of Sarajevo. 2008. Retrieved 9 Nobyembre 2008.</ref> {{div col end}} == Talasanggunian == {{reflist}} == Mga Kawing Panlabas == * [http://travel.yahoo.com/p-travelguide-191501767-naples_vacations-i;_ylt=AlYHrhsF1uJALUUR6emO7UX8xmoA Napoles: Gabay panturista mula sa Yahoo! Travel (Ingles)]{{Dead link|date=Septiyembre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{stub|Italya}} {{Kalakhang Lungsod ng Napoles}}{{Kandid-NA}} [[Kategorya:Napoles]] 04tmmcxb3zcjdwtiqp2dkwcey3v26nd 0 24456 1958368 1533226 2022-07-24T18:37:36Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Cuneiform script2.jpg|thumb|right|Ang cuneiform ang isa sa mga nalalamang sinaunang anyo ng nakasulat ng [[wika]].]] Ang '''kuneiporme''' (Ingles: ''cuneiform''; Kastila: ''cuneiforme'') ay isa sa mga pinakamaagang sistema ng pagsulat. Ito ang paraan ng pagsulat ng mga Sumerian. Sa simula, mga marka lamang itong makikita sa pagdiin sa mga luwad na tableta. Gumagamit ang mga eskriba (''scribe''; tagasulat sa templo) ng isang maliit na patpat na tinatawag na stylus. Hango ang cuneiform sa salitang Latin na ''cunneus'' o ang kombinasyon ng mga ''wedge'' na ginagamit na tanda nito. Hindi sa papel sumusulat ang mga Sumerian kundi sa tabletang luwad na ginagamitan ng ''stylus'' habang malambot. Pagkatapos, pinatutuyo ito sa araw hanggang sa tumigas. {{English|Cuneiform}} [[Kaurian:Kasaysayan]] [[Kaurian:Pagsulat]] {{usbong|Wika|Panitikan}} {{Ancient Mesopotamia}} qfknjjcnlxvxjruo2o1wcvxwvyktpdz 0 26504 1958535 1953596 2022-07-25T04:47:09Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953596 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox person | name = Sunshine Dizon | image = | alt = | caption = | birth_name = Margaret Sunshine Cansancio Dizon | birth_date = {{Birth date and age|1983|7|03}} | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = Sunshine, Shine, Sunny | known_for = | occupation = aktress, host | years_active = 1987-kasalukuyan | spouse = | partner = | children = 2 | website = http://www.sunshinedizon.org }} Si '''Sunshine Dizon''' ay isang artista sa Pilipinas. ==Filmography== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- ! '''Year''' || '''Title''' || '''Role''' || '''Network''' || '''Ref.''' |- | rowspan="2"| 2019 || ''[[Magkaagaw]]'' || Laura Ramirez-Santos || rowspan="29"|[[GMA Network]] || |- | ''[[Inagaw na Bituin]]'' || Belinda Lopez-Sevilla || |- | rowspan="2"| 2018 || ''[[Inday Will Always Love You]]'' || Martina Lazaro || |- | ''[[Kambal, Karibal]]'' || Maricar Akeem Nazar || |- | 2016–2018 || ''[[Ika-6 na Utos]]'' || Emma D. De Jesus-Fuentebella || |- | rowspan="1"| 2016 || ''[[Encantadia (2016 TV series)|Encantadia]]'' || Sang'gre Adhara || |- |- | 2015–2016 || ''[[Little Nanay]]'' || Helga Vallejo-Cubrador || |- | 2015 || ''[[Pari 'Koy]]'' || Noemi Espiritu-Cruz || |- | 2014–2015 || ''[[Strawberry Lane]]'' || Elaine Tolentino-Morales || |- | 2013–2014 || ''[[Villa Quintana (2013 TV series)|Villa Quintana]]'' || Iluminada "Lumeng" Digos-Samonte ||<ref>{{cite web|url=http://manilatimes.net/young-gma-stars-in-villa-quintana-remake/48039/ |title=Young GMA stars in ‘Villa Quintana’ remake &#124; The Manila Times Online |publisher=Manilatimes.net |date=October 26, 2013 |access-date=January 14, 2014}}</ref> |- | rowspan="2"| 2013 || ''[[Anna Karenina (2013 TV series)|Anna Karenina]]'' || rowspan="2"| Perlita Mendoza (Cross-over Character / Special Participation) || |- | ''[[Mundo Mo'y Akin]]'' ||<ref>{{cite web|url=http://www.gmanetwork.com/entertainment/shows/mundomoyakin/videos |title=Entertainment – Home of Kapuso shows and stars |publisher=GMA Network|access-date=January 14, 2014}}</ref> |- | rowspan="2"| 2009 || ''[[Sine Novela]]: [[Tinik Sa Dibdib]]'' || Lorna Yadao-Domingo (3 Weeks only) || |- | ''[[All About Eve (Philippine TV series)|All About Eve]]'' || Erika Alegre Reyes || |- | rowspan="3"| 2007 || ''[[Kamandag|Carlo J. Caparas' Kamandag]]'' || Reyna Ragona ||<ref>[http://www.pep.ph/articles/15276/Sunshine-Dizon-fulfills-dream-to-finish-culinary-arts-course/2 Sunshine Dizon fulfills dream to finish culinary arts course]</ref> |- | ''[[La Vendetta (TV series)|La Vendetta]]'' || Eloisa Salumbides-Cardinale ||<ref>{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=317288 |title=GMA-7's LA VENDETTA – starring Sunshine Dizon and Jennylyn Mercado &#124; Showbiz – TV |publisher=PinoyExchange |date=September 29, 2007 |access-date=January 14, 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.gmanetwork.com/entertainment/shows/la-vendetta/overview |title=Entertainment – Home of Kapuso shows and stars |publisher=GMA Network|access-date=January 14, 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.pep.ph/guide/tv/1478/la-vendetta-airs-its-finale-week-starting-january-7 |title="La Vendetta" airs its finale week starting January 7 |work=Philippine Entertainment Portal|access-date=January 14, 2014}}</ref> |- | ''[[Impostora]]'' || Sara Carreon / Vanessa "Nessa" Cayetano ||<ref>{{cite web|url=http://kakulay.blog.com/2012/08/teleserye-impostora-ni-iza-calzado-at-sunshine-dizon-hit-na-hit-sa-bansang-cambodia/ |title=Teleserye "Impostora" nina ''Iza Calzado'', at ''Sunshine Dizon'' hit na hit sa bansang Cambodia. &#124; Kakulay Entertainment Blog |publisher=Kakulay.blog.com |access-date=January 14, 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.pep.ph/news/12817/sunshine-dizon-and-iza-calzado-reunite-in-impostora |title=''Sunshine Dizon'', and ''Iza Calzado'' reunite in "Impostora" |work=Philippine Entertainment Portal|access-date=January 14, 2014}}</ref> |- | rowspan="3"| 2006 || ''[[Bakekang|Carlo J. Caparas' Bakekang]]'' || Jacoba "Bakekang" Maisog ||<ref>{{cite web|url=http://www.filipinojournal.com/v2/index.php?pagetype=read&article_num=09052006015037&latest_issue=V20-N16 |title=Ara, no hope na maging Bakekang; si Sunshine Dizon ang napili sa title role! |publisher=Filipinojournal.com |access-date=January 14, 2014}}</ref><ref>{{cite news|author=&nbsp;Updated August 27, 2006 – 12:00&nbsp;am |url=http://www.philstar.com/cebu-entertainment/354945/how-sunshine-dizon-became-bakekang |title=How Sunshine Dizon became Bakekang |work=The Philippine Star|date=August 27, 2006 |access-date=January 14, 2014}}</ref> |- | ''[[Captain Barbell (TV series)|Mars Ravelo's Captain Barbell]]'' || Blanca / Clarissa Magtangol / Ex-O || |- | ''[[Encantadia: Pag-ibig Hanggang Wakas]]'' || rowspan="2"| [[Pirena|Sang'gre Pirena]] || |- | rowspan="2"| 2005–2006 || ''[[Etheria|Etheria: Ang Ikalimang Kaharian ng Encantadia]]'' || |- | ''[[Now and Forever (TV series)|Now and Forever]]: [[Agos (TV series)|Agos]]'' || Erika Arevalo || |- | 2005 || ''[[Encantadia (2005 TV series)|Encantadia]]'' || [[Pirena|Sang'gre Pirena]] || |- | 2002 || ''[[Kahit Kailan]]'' || Bettina De Guzman / Betchay || |- | rowspan="2"| 2001 || ''[[Kung Mawawala Ka]]'' || Rosa Camilla Montemayor || |- | ''[[Ikaw Lang ang Mamahalin]]'' || Clarissa Delos Santos || |- | 2000 || ''[[Umulan Man o Umaraw]]'' || Rebecca || |- | 1997 || ''[[T.G.I.S.]]'' || Carla "Calai" Escalante (Second Batch Cast) || |- | 1996 || ''[[Anna Karenina (1996 TV series)|Anna Karenina]]'' || Anna Karenina "Karen" Villarama || |} ===Drama Anthologies=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes<!-- Do not replace with or add a Network / Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source<!-- Use third-party sources other than the actress's IMDB page --> |- | 1992 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | | Episode: "Abaniko" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 1994 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | | Episode: "Palara" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 1995 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | | Episode: "Latay" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2003 | '' [[Love to Love (TV series)|Love to Love]]'' | Lovely Santos | Episode: "Yaya Lovely" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2004 | ''[[Magpakailanman]]'' | Janice Jurado | Episode: "The Janice Jurado Story" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2004 | ''[[Magpakailanman]]'' | Amonita Balajadia | Episode: "Babangon Din Ang Kahapon" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2004 | '' [[Love to Love (TV series)|Love to Love]]'' | Laura | Episode: "True Romance" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2005 | ''[[Magpakailanman]]'' | Monica Sison | Episode: "Silang Mga Inihabilin sa Langit" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2008 | '' [[Obra (TV series)|Obra]]'' | Butch / Mira Bella Amor / Rosa | | <ref>[http://www.pep.ph/news/19426/Sunshine-Dizon-makes-screen-comeback-via-Obra Sunshine Dizon makes screen comeback via Obra]</ref> |- | 2009 | '' [[Dear Friend (TV series)|Dear Friend]]'' | Rachel | Episode: "Kay Tagal Kitang Hinintay" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2010 | '' [[Claudine (TV series)|Claudine]]'' | Melba | Episode: "Love Your Neighbor" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2013 | ''[[Magpakailanman]]'' | Lucy Aroma | Episode: "The Lucy Aroma Story" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | <ref>{{cite web|url=http://blurredlights.wordpress.com/2013/01/12/press-release-sunshine-dizon-is-lucy-aroma-this-saturday-in-magpakailanman/ |title=Press Release: Sunshine Dizon is 'Lucy Aroma' this Saturday in 'Magpakailanman' &#124; taking a break |publisher=Blurredlights.wordpress.com |date=January 12, 2013 |access-date=January 14, 2014}}</ref><ref>{{cite news|author=(The Freeman) |url=http://www.philstar.com/cebu-entertainment/2013/01/11/895727/sunshine-dizon-returns-acting-magpakailanman |title=Sunshine Dizon returns to acting in Magpakailanman |work=The Philippine Star|date=January 11, 2013 |access-date=January 14, 2014}}</ref> |- | 2013 | ''[[Magpakailanman]]'' | Arlene Tolibas | Episode: "Isang Linggong Pag-ibig" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | <ref>{{cite web|url=http://www.gmanetwork.com/community/articles/2013-08-02/148/Sunshine-Dizon-portrays-life-story-of-comedienne-Arlene-Tolibas-this-Saturday-in-Magpakailanman |title=Sunshine Dizon portrays life story of comedienne Arlene Tolibas this Saturday in 'Magpakailanman' |publisher=GMA Network|access-date=January 14, 2014}}</ref> |- | 2013 | ''[[Magpakailanman]]'' | Love Añover | Episode: "Sa Mata ng Daluyong" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | <ref>{{cite news|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/337471/showbiz/magpakailanman-presents-sa-mata-ng-daluyong-the-typhoon-yolanda-tragedy |title=Magpakailanman presents: 'Sa Mata ng Daluyong: The Typhoon Yolanda Tragedy'|work=GMA News|date=November 28, 2013 |access-date=January 14, 2014}}</ref> |- | 2014 | ''[[Magpakailanman]]'' | Lenly Bayabados | Episode: "Pinutol na Kaligayahan" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2014 | ''[[Magpakailanman]]'' | Susan | Episode: "Ang Paghihiganti ng Masamang Engkanto" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2014 | ''[[Magpakailanman]]'' | Lovely Pineda Ishii | Episode: "Ang Ina Sa Gitna ng Tsunami" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2015 | ''[[Karelasyon]]'' | Ria | Episode: "Daddy Santa" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2015 | ''[[Magpakailanman]]'' | Millete | Episode: "Ang Batang Isinilang Sa Bilangguan" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2016 | ''[[Dear Uge]]'' | Julieta | Episode: "My Husband's Ander" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2016 | ''[[Magpakailanman]]'' | Lisa | Episode: "The Abused Boy" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2016 | ''[[Dear Uge]]'' | Diane Vicencio | Episode: "Faking Girls" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2016 | ''[[Karelasyon]]'' | Mary | Episode: "Halloween Special" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2017 | ''[[Magpakailanman]]'' | Gee | Episode: "Best Sisters Forever" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2018 | '' [[Wagas (TV series)|Wagas Valentine's Special]]'' | Editha | Episode: "Mukha ng Pag-Ibig" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2018 | ''[[Dear Uge]]'' | Tess | Episode: "Hus Da Boss?" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2018 | ''[[Tadhana]]'' | Perlita | Episode: "Naulilang Ina" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2018 | ''[[Magpakailanman]]'' | Ayesa | Episode: "My Sister, My Mother" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2018 | ''[[Tadhana]]'' | Marge | Episode: "Pinagsabay" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2018 | ''[[Dear Uge]]'' | Jane | Episode: "Pasiklaban sa lamayan" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2018 | ''[[Magpakailanman]]'' | Cynthia | Episode: "Ina, dapat ba kitang patawarin?" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2019 | ''[[Tadhana]]'' | Annie | Episode: "Chop Chop" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2019 | ''[[Dear Uge]]'' | Haya | Episode: "Ferpect Boyfriend" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2019 | '' [[Wagas (TV series)|Wagas]]'' | July | Episode: "Throwback Pag-Ibig" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2020 | ''[[Tadhana]]'' | Bekang | Episode: "Magkano ang forever" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |} ===Comedy Shows=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- | 1995—2005 | ''[[Bubble Gang]]'' | Various / Pirena | Episode: "Club Mwah!" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 2002 | ''[[Daboy en Da Girl]]'' | Baby | Supporting Cast | |- | 2005 | ''[[Bahay Mo Ba 'To?]]'' | Dorothy Benoit | Recurring Cast | |- | 2017 | ''[[Pepito Manaloto]]'' | Rica | | |- | 2019 | ''[[Daddy's Gurl]]'' | Demi Macaspac | Episode: "Amnesia Gurl" <br> Credited as "Sunshine Dizon" | |} ===Hosting=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes<!-- Do not replace with or add a Network / Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source<!-- Use third-party sources other than the actor's IMDB page --> |- | 1986 | '' [[That's Entertainment (TV series)|That's Entertainment]]'' | Herself / Performer / Host | Friday Group Member | |- | 1997 | ''Jamming'' | Co-Host | | |- | 2009 | '' [[SOP (TV program)|SOP]]'' | Herself / Performer | | |- | 2009—2010 | ''[[SOP Fully Charged]]'' | Co-Host | | |- | 2010—2013 | ''[[Party Pilipinas]]'' | Herself / Co-Host | Performer | |- | 2013—2014 | '' [[Mars (talk show)|Mars]]'' | Temporary host | | |- | 2017 | ''[[All Star Videoke]]'' | All Star Laglager | | |} ===Pelikula=== {| class="wikitable sortable" |- ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes ! class="unsortable" | Source |- | 1986 | ''God's Little Children'' | Anna | Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 1986 | ''Salamangkero'' | Freza | | |- | 1988 | ''Guhit ng Palad'' | Sunshine Salvador | | |- | 1988 | ''[[One Day, Isang Araw]]'' | Sunshine | | |- | 1988 | ''Sheman: Mistress of the Universe'' | Prinsesa Aliksha | | |- | 1988 | '' [[Patrolman (film)|Patrolman]]'' | | | |- | 1989 | ''Si Malakas, at Si Maganda'' | Young Anna | | |- | 1989 | ''Florencio Dino Public Enemy No. 1 of Caloocan'' | ÷ | | |- | 1989 | ''Tatak ng Isang Api'' | ÷ | | |- | 1989 | ''Bote, Dyaryo, at Garapa'' | ÷ | | |- | 1989 | ''Kung Kasalanan Man'' | ÷ | | |- | 1989 | ''Pulis, Pulis sa Ilalim ng Tulay'' | Liza | | |- | 1989 | ''Huwag Kang Hahalik Sa Diablo'' | Kulit | Credited as "Sunshine Dizon" | |- | 1991 | ''Kapitan Jaylo: Batas sa Batas'' | Baby | | |- | 1993 | ''Silang Mga Sisiw sa Lansangan'' | Teresa | | |- | 1994 | ''Kadenang Bulaklak'' | Young Jasmine | | |- | 1995 | ''Jessica Alfaro Story'' | Jessica's daughter | | |- | 1995 | ''Kahit Butas ng Karayom'' | Mimi | | |- | 1999 | ''Hindi Pa Tapos ang Laban'' | × | | |- | 1999 | ''Honey, My Love, So Sweet'' | Liza | | |- | 1999 | ''Kiss Mo Ko'' | Dindi | | |- | 2002 | ''Mga Batang Lansangan Ngayon'' | Alma | | |- | 2003 | ''Filipinas'' | Diana | | |- | 2004 | ''Kilig...Pintig....Yanig'' | Natasha | | |- | 2004 | ''[[Masikip sa Dibdib]]'' | Brigitte | | |- | 2004 | ''Sabel'' | Toni | Uncredited | |- | 2005 | ''[[Mulawin The Movie]]'' | Sang'gre Pirena | Also producer (as My Own Womann) | |- | 2009 | ''[[Sundo]]'' | Louella | |<ref>{{cite news|work=Philippine Entertainment Portal|url=http://www.pep.ph/news/17443/Robin-Padilla-lines-up-Ang-Tatay-Kong-Hoodlum-and-Totoy-Bato-among-his-future-projects|title=Robin Padilla lines up 'Ang Tatay Kong Hoodlum' and "Totoy Bato" among his future projects|first=Nora V.|last=Calderon}}</ref> |- | 2014 | ''Kamkam'' | Elaine | | |- | 2014 | ''Hustisya'' | Lorena | | |- | 2016 | ''Fruits N' Vegetables: Mga Bulakboleros'' | Female Principal | | |- | 2018 | ''[[Rainbow's Sunset]]'' | Marife | | |- | 2019 | ''Mystified'' | Althea | | |} {{BD|1983|LIVING|Dizon, Sunshine}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} kuaw2xluaitd8jegx2cz4nds045pez2 1958591 1958535 2022-07-25T05:16:47Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox person | name = Sunshine Dizon | image = | alt = | caption = | birth_name = Margaret Sunshine Cansancio Dizon | birth_date = {{Birth date and age|1983|7|03}} | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = Sunshine, Shine, Sunny | known_for = | occupation = [[Actress]], [[presenter|Host]], [[Singer]] | years_active = 1986-present | spouse = | partner = | website = http://www.sunshinedizon.org }} Si '''Sunshine Dizon''' ay isang artista sa Pilipinas. {{BD|1983|LIVING|Dizon, Sunshine}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} c70utonqklom8zwcxrrzf6orl639zqy 0 26572 1958532 1953584 2022-07-25T04:46:05Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953584 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Melissa Ricks-Macatangay | birth_name = Melissa Marie Ricks | birth_date = {{birth date and age|1990|1|9}} | birth_place = [[Fontana, California]], USA | education = [[Enderun Colleges]] | occupation = Aktres, Host, Mananayaw, Modelo | yearsactive = 2004–2015 <br> 2020–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] <br> (2004–2015) <br> [[ABS-CBN Entertainment]] <br> (2004–2015; 2020–kasalukuyan) | spouse = {{marriage|Michael Macatangay|May 23, 2021}} | children = 1 }} Si '''Melissa Ricks''' ay isang artista sa [[Pilipinas]]. ==Filmography== ===Film=== {| class="wikitable sortable" |- ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes ! class="unsortable" | Source |- | 2004 | ''[[Volta (film)|Volta]]'' | Herself | Cameo | |- | 2007 | ''[[Shake, Rattle and Roll 9]]'' | Dang | Segment: "Engkanto" | <ref name="Katrina Halili"/> |- | 2009 | ''[[Love on Line (LOL)]]'' | Lieizzy | | |- | 2010 | ''[[Paano Na Kaya]]'' | Anna | | |- | 2014 | ''Ligaw'' | Criselle | | |- |} ===Television=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- <!-- Do not add rowspan --> | 2004 | ''[[Star Circle Quest]]'' | Herself | Finalist (Top 5) | <ref name="Underage"/> |- | 2004-05 | ''[[SCQ Reload]]'' | Melissa Gordon | | |- | 2004-05 | ''[[ASAP Fanatic]]'' | Herself / Host | | |- | 2005 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Tricia | Episode: "Kwintas" | |- | 2005–13 | ''[[ASAP (Variety Show)|ASAP]]'' | Herself / Host | | |- | 2006 | ''[[Your Song (TV series)|Your Song Presents]]'': ''Akin Ka Na Lang'' | | | |- | 2006 | ''[[List of Komiks episodes|Komiks Presents]]'': ''Starboy'' | Shasta | | |- | 2006 | ''Komiks Presents'': ''[[Da Adventures of Pedro Penduko]]'' | Reyna Hiyas | | <ref name="Underage"/> |- | 2007 | ''Your Song Presents'': ''Pangarap Lang'' | Sybil | | |- | 2007 | ''Komiks Presents'': ''[[Pedro Penduko at ang mga Engkantao]]'' | Hiyas | | |- | 2007 | ''[[Rounin (TV Series)|Rounin]]'' | Raysian | | |- | 2007 | ''[[Love Spell|Love Spell Presents]]'': ''Hairy Harry'' | Sally | | <ref name="Love Spell"/> |- | 2007 | ''[[Princess Sarah (TV series)|Princess Sarah]]'' | Mariette | | <ref name="Princess Sarah Cast"/> |- | 2007 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Trisha | Episode: "Balikbayan Box" | |- | 2008 | Kelly! Kelly! (Ang Hit na Musical) | Sasa | TV Movie | |- | 2008 | ''Your Song Presents: Sayang Na Sayang'' | Bettina | | |- | 2008 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Monique | Episode: "Card" | |- | 2008 | ''[[Iisa Pa Lamang]]'' | Sophia Castillejos | | |- | 2009 | ''Your Song Presents'': ''[[List of Your Song episodes#Season 9|Underage]]'' | Celina Serrano | | <ref name="Underage"/> |- | 2009 | ''[[Midnight DJ]]'' | Linette | Episode: "Kasal ng Tikbalang" | |- | 2009 | ''[[Kambal sa uma|Jim Fernandez's Kambal Sa Uma]]'' | Ella Perea / Venus dela Riva | | <ref name="Rio Locsin"/> |- | 2009 | ''[[Agimat: Ang Mga Alamat ni Ramon Revilla|Agimat: Ang Mga Alamat Ni Ramon Revilla Presents:]]'' ''[[Pepeng Agimat]]'' | Lora Hizon | | |- | 2010 | ''[[Tanging Yaman (TV series)|Tanging Yaman]]'' | Isabel Jacinto | | |- |2010 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Len | Episode: "Basura" | |- | 2010 | ''Your Song Presents'': ''Love Me, Love You'' | Ivy | | |- | 2010-11 | ''[[Banana Split]]'' | Various roles | Guest | |- | 2010 | ''[[Noah (TV series)|Noah]]'' | Naomi Mondragon | | |- | 2010 | Lactacyd Confidance | Herself / Host | | |- | 2010 | ''[[Wansapanataym]]'' | Valentina Veneracion | Episode: "Zoila's Valentina" | |- | 2011 | ''Maalaala Mo Kaya'' | May | Episode: "School ID" | <ref name="School ID"/> |- | 2011 | ''[[Happy Yipee Yehey]]'' | Herself / Guest | | |- | 2011 | ''[[Nasaan Ka, Elisa?]]'' | Elisa Altamira | Main Protagonist | <ref name="Mystery Finally Revealed"/> |- | 2012 | ''[[Walang Hanggan (2012 TV series)|Walang Hanggan]]'' | Patricia "Johanna Montenegro" Bonifacio | Main antagonist | |- | 2013 | ''Wansapanataym'' | Diwata | Episode: "Flores De Yayo" | |- | 2013 | ''[[Honesto (TV series)|Honesto]]'' | Leah Layer | | |- | 2014 | ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Nina | Episode: "Ang Pangako Mo Sa Akin" | |- | 2015 | ''[[Kapamilya, Deal or No Deal]]'' | Herself | Briefcase #19 | |- | 2015 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Mai | Episode: "Pagkain" | <ref name="Pagkain"/> |- | 2020 | ''[[24/7 (Philippine TV series)|24/7]]'' | Belinda "Bella" Samonte | Main Role / Antagonist | |} b853ny0epc9pqdyh2fdsjd2rubt8thy 1958588 1958532 2022-07-25T05:16:44Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Star Circle Quest]] 0r1inb4eb0ihoxm2c23lygkgqjvmyk5 0 26613 1958526 1953580 2022-07-25T04:44:14Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953580 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox actor | name = Kaye Abad | image = <!-- Kaye Abad.jpg --> | image_size = | caption = | birth_name = Katherine Grace Cosme Abad | birth_date = {{birth date and age|1982|05|17}} | birth_place = [[Easton, Pennsylvania]], U.S. | death_date = | death_place = | other_name = | occupation = [[Singer]], [[Aktres]] | years_active = 1993–kasalukuyan | spouse = [[Paul Jake Castillo]] (2016-kasalukuyan) | partner = | children = 2 | website = }} Si '''Kaye Abad-Castillo''' (ipinanganak 17 Mayo 1982) ay isang artista sa Pilipinas. ==Filmography== ===Television=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> |- <!-- Do not add rowspan --> | 1992–1997 | ''[[Ang TV]]'' | Herself | |- | 1995 |'' Kaybol: Ang Bagong TV'' | Kat-Kat | |- | 1995–2018 | ''[[ASAP (variety show)|ASAP]]'' | Herself – Host / Performer | |- | 1996–1999 | ''[[Gimik]]'' | Kakai Marquez | |- | 1997–1999 | ''[[Mula Sa Puso]]'' | Glenda Corpuz | |- | 1997 | ''[[!Oka Tokat]]'' | Elena | Episode: "Telekinesis" |- | 1998 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Ning-Ning | Episode: "Aklat" |- | 1998–1999 | ''[[Sa Sandaling Kailangan Mo Ako]]'' | Eloisa | |- | 1999 | ''[[Hiraya Manawari]]'' | Margarita | Episode: "Si Benjamin at ang Palaka" |- | 1999–2003 | ''[[Tabing Ilog]]'' | Epifania "Eds" delos Santos-Mercado | |- | 2000 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Tin-tin | Episode: "Burger Joint" |- | 2001 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Nanette | Episode: "Banyo" |- | 2002 | ''[[Sa Dulo Ng Walang Hanggan]]'' | Sophia Bustamante Ilagan | |- | 2002 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Bernadette | Episode: "Suman At Ketchup" |- | 2003 | ''Maalaala Mo Kaya'' | [[Carol Banawa]]' | Episode: "Mikropono" |- | 2003 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Roxanne | Episode: "Pawikan" |- | 2003–2004 | ''[[Sana'y Wala Nang Wakas]]'' | Shane Diwata | |- | 2004 | ''Tara Tena: Steps to the Heart'' | Marla | |- | 2004 | ''[[Wansapanataym]]'' | Monique | Episode: "Mic ni Monique" |- | 2005 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Ilang | Episode: "Bestida" |- | 2006–2007 | ''[[Super Inggo]]'' | Cynthia | |- | 2007 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Patty | Episode: "Blue Rose" |- | 2007 | ''[[Super Inggo 1.5: Ang Bagong Bangis]]'' | Cynthia | |- | 2009 | ''[[May Bukas Pa (2009 TV series)|May Bukas Pa]]'' | Minerva | |- | 2009 | ''[[Bud Brothers Series (TV series)|Precious Hearts Romances: Bud Brothers Series: Pepper's Roses]]'' | Peppermint "Pepper" Nuque | |- | 2009 | ''[[Somewhere in My Heart (TV series)|Precious Hearts Romances: Somewhere in My Heart]]'' | Eufemia "Femi" Dalisay | |- | 2010 | ''[[Rubi (Philippine telenovela)|Rubi]]'' | Princess Rodrigo / Cristina Perez | |- | 2010–2011 | ''[[Alyna (TV series)|Precious Hearts Romances: Alyna]]'' | Lilet Cenarosa-Del Carmen | |- | 2011–2012 | ''[[Angelito: Batang Ama]]'' | Jenny Ambrosio | |- | 2012 | ''[[Lorenzo's Time]]'' | Young Mildred Montereal-Gamboa | |- | 2012 | ''[[Angelito: Ang Bagong Yugto]]'' | Jenny Abella | |- | 2013 | ''Maalaala Mo Kaya'' | [[Leni Robredo]] | Episode: "[[Tsinelas (2013 Maalaala Mo Kaya episode)|Tsinelas]]" |- | 2013–2014 | ''[[Annaliza]]'' | Stella Celerez | |- | 2014–2015 | ''[[Two Wives (Philippine TV series)|Two Wives]]'' | Yvonne Aguiluz-Guevarra / Yvonne Aguiluz-Medrano | |- | 2019 | ''[[Nang Ngumiti ang Langit]]'' | Ella Dimaano-Salvador | |- |} ===Film=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Producer/Studio column. Notes column is not limited to titles. --> |- <!-- Do not use rowspan on year --> | 1996 | ''Ang TV: The Movie'' | | |- | 1997 | ''[[Flames (TV series)#Film adaptation|Flames: The Movie]]: Tameme'' | Jenny | |- | 1998 | ''Nagbibinata'' | Mae | |- | 1999 | ''[[Oo Na, Mahal Na Kung Mahal]]'' | Miles | |- | 2001 | ''[[Mila (2001 film)|Mila]]'' | Winona | |- | 2002 | ''Batas Ng Lansangan'' | Marissa | |- | 2002 | ''Kung Ikaw Ay Isang Panaginip'' | Peachy | |- | 2003 | ''[[Ang Tanging Ina]]'' | Jenny | |- | 2009 | ''Iliw'' | Fidela | |- | 2010 | ''[[My Amnesia Girl]]'' | Cameo appearance | |- | 2010 | ''[[Ang Tanging Ina Mo (Last na 'To!)]]'' | Jenny | |- | 2015 | ''The Bet'' | | |- |} ==Awards and nominations== {|class="wikitable" |- ! Year ! Work ! Award ! Category ! Result |- | 1998 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'': "Aklat" | [[Asian Television Award|Asian Television Award 1998]] | Best Actress | {{nom}} |- | 2014 | ''[[Annaliza]]'' | Yahoo! Celebrity Awards | Female Kontrabida of the Year | {{nom}} |- | 2015 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'': "Hat" | [[29th PMPC Star Awards for Television|PMPC Star Awards for Television]] | Best Single Performance by an Actress | {{nom}} |- |} == Panlabas na kawing == * {{imdb name|id=1282311}} {{BD|1982|LIVING|Abad, Kaye}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 8zc9hpypr7h44s22q5co97j8pvdrcsx 1958582 1958526 2022-07-25T05:16:39Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox actor | name = Kaye Abad | image = <!-- Kaye Abad.jpg --> | image_size = | caption = | birth_name = Katherine Grace Cosme Abad | birth_date = {{birth date and age|1982|05|17}} | birth_place = [[Easton, Pennsylvania]], U.S. | death_date = | death_place = | other_name = | occupation = [[Singer]], [[Aktres]] | years_active = 1993–kasalukuyan | spouse = [[Paul Jake Castillo]] | partner = | website = }} Si '''Kaye Abad-Castillo''' (ipinanganak 17 Mayo 1982) ay isang artista sa Pilipinas. == Panlabas na kawing == * {{imdb name|id=1282311}} {{BD|1982|LIVING|Abad, Kaye}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} hpu5pi4890kqmfefge31dofd5k564w9 0 26633 1958557 1953594 2022-07-25T05:00:04Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953594 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = John Prats | image = Prats in 2013- 2014-05-18 19-50.png | image_caption = Prats in 2013 | othername = Praty, JP | birth_name = John Paulo Quiambao Prats | birth_date = {{Birth date and age|1984|2|14|mf=y}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | spouse = {{marriage|[[Isabel Oli]]|May 16, 2015}} | children = 3 | relatives = [[Camille Prats]] (ate) | occupation = Artista, mang-aawit, komedyante, host, negosyante, direktor | yearsactive = 1992–kasalukuyan | website = }} Si '''John Paulo Quiambao Prats''' kilala sa pinilakang tabing bilang '''''John Prats''''' (ipinanganak {{#property:P569}}) ay isang artista, mang-aawit, komedyante, host, negosyante, at direktor sa Pilipinas. Nagsimula siya bilang isang ''child star'' noong taong 1992. Siya ang nakatatandang kapatid ng artista at dating child-star [[Camille Prats]]. Siya ay dating miyembro din ng banda, [[JCS (Filipino band) | JCS]]. Siya ay kasapi ng bilog ng mga talento sa homegrown na [[ABS-CBN Corporation | ABS-CBN]] ​​na nagngangalang Talent Center, na ngayon ay tinawag na [[Star Magic]] at kasalukuyang pinamamahalaan ng Cornerstone Entertainment Inc. Noong 2000-2003, ipinares siya ni [[Heart Evangelista]] sa palabas na '' [[G-mik]] '', '' Trip '', '' [[Ang Tanging Ina]] '', '' [[My First Romance]] '' at '' [[Berks (Serye sa TV) | Berks]] ''. Sa tagumpay ng kanilang loveteam, nanalo sila ng (Pinakatanyag na Mga Loveteam ng mga pelikulang RP) mula sa [[GMMSF Box-Office Entertainment Awards | 33rd Guillermo Mendoza Memorial Scholarship Foundation]]. Noong 2008, nag-renew siya ng isang kontrata sa ABS-CBN para sa tatlong iba pang mga proyekto, kasama na ang kanyang espesyal na pagpapakita sa panauhin ng [[I Love Betty La Fea]].<ref>{{Cite news |work=Philippine Entertainment Portal|url=http://www.pep.ph/news/18693/John-Prats:-I-will-stay-in-ABS-CBN. |title=John Prats: I Will Stay in ABS-CBN |access-date=August 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090708082720/http://www.pep.ph/news/18693/John-Prats:-I-will-stay-in-ABS-CBN. |archive-date=July 8, 2009 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://beta.abs-cbn.com/tabid/104/Article/10825/Default.aspx |title=John Prats renews contract with ABS-CBN |access-date=August 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080816012734/http://beta.abs-cbn.com/tabid/104/Article/10825/Default.aspx |archive-date=August 16, 2008 |url-status=dead }}</ref> ==Maaga at personal na buhay== Si Prats ay isinilang noong Pebrero 14, 1984, sa [[Maynila]], [[Pilipinas]], sa mga magulang na sina Daniel Rafael Prats at Alma Quiambao-Prats, isang [[Kapampangan people | Kapampangan]]. Si Prats ay may apat na kapatid, kasama ang nakababatang kapatid na babae [[Camille Prats | Camille]], na isang artista din. Pinag-aral siya sa [[Operation Brotherhood Montessori Center | OB Montessori]] at sa ABS-CBN Distance Learning Center. Si Prats ay isang [[pamamahala sa negosyo]] nagtapos sa Thames International Business School.<ref>{{cite web|title=John Prats Biography|url=http://www.pinoystop.com/bio/celebrity-profile/288/john-prats-biography|website=Pinoystop.com|access-date=December 20, 2014}}</ref> Sandali din na pinetsahan ni Prats ang beauty queen na naging artista [[Bianca Manalo]]. Noong Setyembre 24, 2014, nag-organisa si Prats ng isang flash mob at nagpanukala sa kanyang matagal nang kasintahan na [[Isabel Oli]] sa [[Eastwood City]].<ref>{{cite web|title=John Prats surprises Isabel Oli with flash mob proposal|url=http://astig.ph/john-prats-flash-mob-proposal-isabel-oli-video/|website=astig.ph|access-date=September 24, 2014}}</ref> Noong Mayo 16, 2015, nag-asawa sina Prats at Oli sa [[Batangas]].<ref>{{cite news|title=IN PHOTOS: John Prats and Isabel Oli get married in Batangas|url=http://www.rappler.com/entertainment/news/93393-photos-john-prats-isabel-oli-batangas-wedding|access-date=May 16, 2015|work=Rappler|date=May 16, 2015}}</ref> Ang kanilang unang anak, isang anak na babae, ay isinilang noong Abril 2016.<ref>{{cite news|title=John Prats, Isabel Oli welcome baby daughter Feather|url=http://www.rappler.com/entertainment/news/129965-john-prats-isabel-oli-welcome-baby-daughter-feather|access-date=April 18, 2016|work=Rappler|date=April 18, 2016}}</ref> Ang kanilang pangalawang anak, isang lalaki, ay ipinanganak noong Nobyembre 25, 2018.<ref>{{cite news|url=https://www.philstar.com/entertainment/2018/11/29/1872788/john-prats-isabel-oli-welcome-new-baby-boy|last=Severo|first=Jan Milo|title=John Prats, Isabel Oli welcome new baby boy|work=The Philippine Star|date=November 29, 2018|access-date=December 9, 2018}}</ref> ==Filmography== ===Film=== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year ! Title ! Role |- | 1992 || ''Pulis Patola'' || rowspan=2|Cameo Role |- | rowspan=3|1994 || ''Eat All You Can'' |- | ''Muntik Na Kitang Minahal'' || |- | ''Rollerboys'' || Zack |- | rowspan=2|1995 || ''Pulis Patola 2'' || Cameo Role |- | ''[[Batang-X]]'' || Kiko "Kidlat" Arsenal |- | 1996 || ''[[Ang TV|Ang TV: The Movie: The Adarna Adventure]]'' || Jimbo |- | rowspan=2|2000 || ''Daddy O! Baby O!'' || Nico |- | ''[[Tanging Yaman]]'' || Andrew |- | rowspan=2|2001 || ''Narinig Mo Na Ba Ang Latest'' || |- | ''Trip'' || Nathaniel/Athan |- | 2002 || ''Jologs'' || Ruben |- | rowspan=2|2003 || ''[[Ang Tanging Ina]]'' || Jeffrey Sta. Maria |- | ''[[My First Romance]]'' || Che Ricardo |- | 2004 || ''[[Mano Po III: My Love]]'' || Young Paul Yang |- | rowspan=4|2005 || ''[[Dreamboy]]'' || Cameo Role |- | ''Happily Ever After'' || Vince |- | ''[[D' Anothers]]'' || JC |- | ''[[Mano Po 4: Ako Legal Wife]]'' || Hamilton Chong |- | rowspan="2"|2006 || ''[[Super Noypi]]'' || Ynigo |- | ''[[Manay Po]]'' || Orson |- | 2007 || ''[[Shake, Rattle and Roll 9]]'' || Jong |- | rowspan=3|2008 || ''Manay Po 2: Overload'' || Orson/Ursula |- | ''[[Loving You (2008 film)|Loving You]]'' || Axel |- | ''[[Ang Tanging Ina Ninyong Lahat]]'' || Jeffrey Sta. Maria |- | 2009 || ''[[OMG (Oh, My Girl!)]]'' || Bob |- | 2013 || ''Sitio'' || ????? |- | 2016 || ''Diyos-diyosan'' || ????? |- | 2017 || ''[[Ang Panday (2017 film)|Ang Panday]]'' || |- | 2019 || ''[[3pol Trobol: Huli Ka Balbon!]]'' || |} ===Television=== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Role |- | 1992 || ''[[Ang TV]]'' || Various Roles |- | 1993–1994 || ''[[Sine'skwela]]'' || Host |- | 1993–2001 || ''[[Star Drama Presents]]'' || Guest rdole |- | 1995–2016 || ''[[ASAP (variety show)|ASAP]]'' || Host/Performer |- | 1995–1996 || ''[[Familia Zaragoza]]'' || Luigi Lagrimas |- | 1995–1998 || ''Kaybol'' || rowspan=3|Host |- | rowspan=2|1998–1999 || ''Cyberkada'' |- | ''[[Super Laff-In]]'' |- | 1999–2002 || ''[[G-mik]]'' || Juanito "Yuan" Salcedo |- | 2001 || ''Da Body en Da Guard'' || rowspan=2|JR |- | 2001–2002 || ''Da Pilya en Da Pilot'' |- | 2002 || ''[[Whattamen]]'' || Oscar/Oca |- | 2002–2004 || ''[[Berks (TV series)|Berks]]'' || Javier "Javie" Montelibano |- | rowspan=3|2003 || ''Coverstory with John Prats'' || Host |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Ferry Boat]]'' || |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Flat Tire]]'' || |- | 2003–2004 || ''[[It Might Be You (TV series)|It Might Be You]]'' || Gian Carlo Pablo |- | rowspan=2|2005 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Trolley]]'' || Boy |- | ''[[Prison Break]]'' || Tweener |- | rowspan=2|2005–2006 || ''[[ASAP Fanatic]]'' || Host/Performer |- | ''[[My Juan and Only]]'' || Henry |- | rowspan=3|2006 || ''[[Pinoy Big Brother: Celebrity Edition]]'' || Celebrity Housemate |- | ''[[Bituing Walang Ningning]]'' || Gary |- | ''[[Crazy for You (TV series)|Crazy for You]]'' || Paolo |- | 2006–2007 || ''[[Aalog-Alog]]'' || Johnny Montero |- | 2006–2008 || ''[[Studio 23]]'' || VJ |- | rowspan=5|2007 || ''[[Your Song (TV series)|Your Song Presents: With You]]'' || Jay |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Rosaryo]]'' || Boom-Boom |- | ''TFC Connect'' || Host |- | ''[[Super Inggo 1.5: Ang Bagong Bangis]]'' || Protecthor/Thor |- | ''[[Your Song (TV series)|Your Song Presents: Sana Ngayong Pasko]]'' || Cody |- | rowspan=3|2008 || ''[[Your Song (TV series)|Your Song Presents: Someone Like You]]'' || Melvin |- | ''[[I ♥ Betty La Fea]]'' || Drake Gonzales |- | ''[[Komiks Presents: Tiny Tony]]'' || Tiny Tony<ref>[http://www.abs-cbnnews.com/entertainment/09/23/08/john-prats-tiny-tony-newest-superhero-abs-cbn abs-cbnnews.com, John Prats is "Tiny Tony", the newest superhero on ABS-CBN]</ref> |- | rowspan=3|2009 || ''[[Pare Koy|Parekoy]]'' || Joseph Dimagiba |- | ''[[Pinoy Bingo Night]]'' || Contestant |- | ''[[Precious Hearts Romances Presents|Precious Hearts Romances Presents: The Bud Brothers]]'' || Carlo Domingo |- | 2009–2020 || ''[[Banana Split (TV series)|Banana Split]]'' || Various Roles |- | 2009–2010 || ''Moomoo & Me'' || Oscar <ref>[http://www.pep.ph/news/22912/John-Prats-gets-go-ahead-from-ABS-CBN-to-do--Moomoo-&-Me--for-TV5 John Prats gets go-ahead from ABS-CBN to do Moomoo & Me for TV5] retrieved via www.pep.ph 08-23-2009</ref> |- | rowspan=3|2010 || ''[[Your Song (TV series)|Your Song Presents: Love Me, Love You]]'' || Drunker (Cameo) |- | ''3ow Powhz!'' || Guest |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Dancing Shoes]]'' || Herbert |- | rowspan=2|2011 || ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' || Marlon<ref>{{cite web|url=http://www.abs-cbn.com/Feature/Article/9192/On-Maalaala-Mo-Kaya-Zsa-Zsa-Padilla-and-Empress-fight-over-John-Prats.aspx |title=Archived copy |access-date=2016-10-12 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110303202158/http://www.abs-cbn.com/Feature/Article/9192/On-Maalaala-Mo-Kaya-Zsa-Zsa-Padilla-and-Empress-fight-over-John-Prats.aspx |archive-date=2011-03-03 }}</ref> |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Happy Feet]]'' || Ramonito Mata |- | 2011–2012|| ''[[Happy, Yipee, Yehey]]'' || Host |- | rowspan=6|2012 || ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Mini Mimi]]'' || Paul |- | ''[[Luv U]]'' || Calve Sauzen |- | ''[[Pinoy Big Brother: Unlimited]]'' || Guest Host |- | ''[[Pinoy Big Brother: Teen Edition 4]]'' || Host |- | ''[[I-Shine Talent Camp TV|Promil Pre-school: I-Shine Talent Camp]]'' || Judge/Mentor |- | ''[[Angelito: Ang Bagong Yugto]]'' || Rafael "Raffy/Paeng" Montañez |- | 2013 || ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' || Julius |- | 2014 || ''[[Pinoy Big Brother: All In]]'' || Host/Houseguest |- | 2014 || ''[[The Ryzza Mae Show]]'' || Guest |- | 2014 || ''[[Gandang Gabi Vice]]'' || Guest |- | 2015 || ''[[It's Showtime (variety show)|It's Showtime]]'' || Celebrity Guest Hurado |- | 2016–present || ''[[FPJ's Ang Probinsyano]]'' || PCMSgt. Jerome Girona, Jr. |- | 2018 || ''[[Tonight with Boy Abunda]]'' || Guest Himself |- | 2018 || ''[[Pinoy Big Brother: Otso]]'' || Celebrity Jurado |} ==Direksyon ng konsyerto== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year ! Title ! Date !Venue |- | rowspan=5|2018 || [[Moira Dela Torre|Tagpuan]] || February 17–18, 2018 || [[New Frontier Theater|Kia Theatre]] |- | [[K Brosas|K Brosas: 18k]] || April 28, 2018 || [[New Frontier Theater|Kia Theatre]] |- | [[Richard Poon|RP10: The 10th Anniversary Concert]] || May 18, 2018 || [[Resorts World Manila|Newport Performing Arts Theatre: Resorts World Manila]] |- | [[Erik Santos|Er1k 5antos: My Greatest Moments]] || September 22, 2018 || [[Mall of Asia Arena]] |- | [[Boyz II Men]] with [[Kyla|D]][[KZ Tandingan|I]][[Yeng Constantino|V]][[Angeline Quinto|A]]S || December 15, 2018 || [[Smart Araneta Coliseum]] |- | rowspan=6|2019 || [[Jaya (singer)|Jaya: At Her Finest]] || April 3, 2019 || [[Resorts World Manila|Newport Performing Arts Theatre: Resorts World Manila]] |- | [[Erik Santos|Extra]][[Yeng Constantino|Ordinary]] || May 22, 2019 || [[Resorts World Manila|Newport Performing Arts Theatre: Resorts World Manila]] |- | [[Angeline Quinto|Angeline K'to Concert namin to]] || July 12, 2019 || [[Smart Araneta Coliseum]] |- | [[Moira Dela Torre|Braver]] || September 13, 2019 || [[Smart Araneta Coliseum]] |- | [[Zephanie Dimaranan|Zephanie at the New Frontier Theater]] || November 28, 2019 || [[New Frontier Theater]] |- | [[Richard Poon|RP10: The 10th Anniversary Concert]] || December 6, 2019 || [[Resorts World Manila|Newport Performing Arts Theatre: Resorts World Manila]] |- | 2020 || [[List of ABS-CBN specials aired|Ikaw ang Liwanag at Ligaya: The ABS-CBN Christmas Special]] || December 20, 2020 || [[ABS-CBN Studios]] |} ==Discography== ===Recording album=== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" | '''Year Released''' || '''Album Title''' || '''Details''' || '''Certification''' || '''Record Label''' |- | 2000 || ''[[JCS (John Carlo Stefano album)|JCS]]'' || 1st JCS band album<br>Carrier single: "Nang Makilala Ka" || PARI: Gold || Istilo Records<br>[[Star Music]] |} ===Single/Soundtrack=== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year Released ! Song Title ! Details ! Record Label |- | rowspan=2|2000 || "I Love You Na Lang (Sa Pasko)" by JCS band || From the Christmas Album ''Hindi Pasko'y Pag-Ibig'' || rowspan=3|Star Music |- | "G-mik (Remix)" by JCS band || From the compilation album ''OPM Dance Remix'' |- | 2001 || "G-mik 2001" themesong by JCS band || "Teleserye Themesongs" album |- | rowspan=2|2002 || "Masama Yan" by Prats & Gloc-9 || "Jologs" movie || Startraxx Records<br>[[Star Music]] |- | "Blue Jeans (Revised)" by Prats & Ketchup Eusebio || "Berks" TV show || rowspan=2|[[Star Music]] |- | 2003 || "Please Be Careful With My Heart" by Prats & Heart Evangelista || "My First Romance" movie |} ===Dance albums=== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year Released ! Album Title ! Details ! Record Label |- | rowspan=2|2007 || ''ASAP Ultimate Dance 4'' || 1st ASAP Dance Album<br>Certified Platinum<br>Carrier single: "Kembot" || rowspan=3|[[ASAP Music]]<br>[[Star Music]] |- | ''ASAP Supahdance'' || 2nd ASAP Dance Album |- | 2010 || ''ASAP Supahdance 2'' || John's 4th Dance Album<br>With [[Kim Chiu]], [[Rayver Cruz]], [[Gabriel Valenciano]] & [[Mickey Perz]] |} ==Mga parangal== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! Year ! Award-Giving Body ! Award ! Nominated Work ! Result |-|- | Yes! Magazine || Top 50 Scene Stealers of the Year || Himself || Included |- | 2002 || AnakTV Youth Vote || NCR's Favorite Male Actor || rowspan=2|[[G-mik]] || {{won}} |- | rowspan=5|2003 || 33rd [[GMMSF Box-Office Entertainment Awards]] || Most Popular Loveteam of RP Movies<br><small>with [[Heart Evangelista]]</small> || {{won}} |- | Circle Of 1O Image Models Search || Celebrity Endorsers of the Year<br><small>with Heart Evangelista</small> || rowspan=2|Himself || {{won}} |- | Teens' Voice Awards|| Best Male Commercial Model || Included |- | [[PMPC Star Awards for TV 2003 Winners|17th PMPC Star Awards for TV]] || Best Single Performance by an Actor || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Ferry Boat]] || {{nom}} |- | AnakTV Youth Vote || Nationwide's Favorite Male Actor || [[Berks (TV series)|Berks]] || {{nom}} |- | 2004 || [[30th Metro Manila Film Festival]] || Best Festival Supporting Actor || [[Mano Po III: My Love]] || {{nom}} |- | rowspan=2|2005 || [[PMPC Star Awards for TV 2005 Winners|19th PMPC Star Awards for TV]] || Best Single Performance by an Actor || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Trolley]] || {{nom}} |- | [[2005 Metro Manila Film Festival|31st Metro Manila Film Festival]]|| Best Festival Supporting Actor || [[Mano Po 4: Ako Legal Wife]] || {{nom}} |- | rowspan=2|2006 || Chalk Magazine || 50 Hottest Guys of 2006 || rowspan=3|Himself || Rank 15 |- | Cosmopolitan Magazine || Top 10 Cosmo Bachelors of 2006 || Included |- | 2007 || StarStudio Magazine || Most Desired Men || Included |} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} {{Pinoy Big Brother: Celebrity Edition}} {{DEFAULTSORT:Prats, John}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1984]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} f45l04ken6g2hv8esm9145gcv97mcdl 1958606 1958557 2022-07-25T05:16:56Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person/Wikidata}} Si '''John Paulo Quiambao Prats''' kilala sa pinilakang tabing bilang '''''John Prats''''' (ipinanganak 14 Pebrero 1984) ay isang artista sa Pilipinas. {{Pinoy Big Brother: Celebrity Edition}} {{DEFAULTSORT:Prats, John}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1984]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} ggqa73wtiuoh5kg428ehcn0vu6no9a9 0 26699 1958502 1700618 2022-07-25T04:08:42Z 180.194.47.214 Filmography added wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox Person | name = Drew Arellano | image = | caption = | birth_name = Andrew Arellano | birth_date = {{birth date and age|1980|01|16}} | birth_place = [[San Jose, California]] | other_names = Drew | known_for = Biyahe ni Drew | spouse = [[Iya Villana]] <small>(2014–kasalukuyan)</small> | occupation = [[Artista]], Journalist | children = 4 }} Si '''Drew Arellano''' ay isang artista sa Pilipinas.At Journalist na pangkaraniwang makikita sa [[GMA News TV]] kilala siya bilang isa sa mga host sa Biyahe ni Drew. At napangasawa niya na rin na pangkasalukuyan na ring naging News Anchor sa [[24 Oras]] na si [[Iya Villana]]. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Year !! Title !! Role !! Network |- | 2020 || ''[[Mars (talk show)|Mars Pa More]]'' || Guest || [[GMA Network]] |- | 2020 || ''[[New Normal: The Survival Guide]]'' || Host || rowspan="2"|[[GMA News TV]] |- | 2018 || ''[[Mars (talk show)|Mars]]'' || Guest |- | 2017 || ''[[People vs. the Stars]]'' || rowspan="2"|[[Television presenter|Host]] || rowspan="5"|[[GMA Network]] |- | -- || ''Home Foodie'' |- | -- || ''[[Sunday All Stars]]'' || Guest |- | 2014 || ''[[Don't Lose the Money]]'' || Contestant |- | 2015 || ''[[Sabado Badoo]]'' || Cameo Role |- | || ''Wasak'' || Guest || [[AksyonTV]] |- | 2017 || ''[[Sunday PinaSaya]]'' || Guest || [[GMA Network]] |- | || ''Bogart Case Files'' || Guest || rowspan="3"|[[9TV]] |- | || ''[[Boys Ride Out]]'' || |- | || ''[[Network News (9News)|Network News]]'' || |- | rowspan="22"|-- || ''Bonakid Pre-School's Ready Set Laban'' || || rowspan="22"|[[GMA Network]] |- | ''[[The Ryzza Mae Show]]'' || Guest |- | ''[[Celebrity Bluff]]'' || Contestant |- | ''[[Tunay Na Buhay]]'' || |- | ''300 Kilometro: Isang Paglalakbay'' || |- | ''[[Puso ng Pasko: Artista Challenge]]'' || |- | ''[[Survivor Philippines: Celebrity Showdown]]'' || Guest Host |- | ''[[Party Pilipinas]]'' || |- | ''[[Happy Land (TV series)|Happy Land]]'' || |- | ''[[AHA!]]'' || Host |- | ''[[Art Angel]]'' || |- | ''[[Pinoy Meets World|Pinoy Meets World England Episode]]'' || |- | ''Coca-Cola's Ride To Fame'' || |- | ''[[Lovely Day (TV series)|Lovely Day]]'' || Guest |- | ''[[Bahay Mo Ba 'To?]]'' || Guest |- | ''[[Extra Challenge]]'' || |- | ''[[Maynila (TV series)|Maynila]]'' || |- | ''[[SOP Gigsters]]'' || |- | ''[[Unang Hirit]]'' || |- | ''[[All Together Now (Philippine TV series)|All Together Now]]'' || |- | ''[[CLICK Barkada Hunt]]'' || |- | ''[[Click (Philippine TV series)|Click]]'' || |- | rowspan="2"|-- || ''[[Biyahe ni Drew]]'' || || rowspan="2"|[[GMA News TV]] |- | ''Weekend Getaway'' || |- | rowspan="2"|-- || ''May Trabaho Ka!'' || Guest || rowspan="2"|[[QTV 11]] |- | ''Balikbayan'' || |- | rowspan="2"|-- || ''Stoplight TV'' || || rowspan="2"|[[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | ''Paghilom'' || |- | rowspan="2"|-- || ''Auto Extreme'' || || rowspan="2"|[[Radio Philippines Network|RPN]] |- | ''Basketball Show'' || Guest |- |2003 || ''Retro TV'' || Host || [[Intercontinental Broadcasting Corporation|IBC 13]] |- | rowspan="2"|2004–2006 || ''[[Wazzup Wazzup]]'' || || rowspan="2"|[[Studio 23]] |- | ''Points of View'' || Host |- | || ''[[Matanglawin (TV program)|Matanglawin]]'' || Cameo Role || [[ABS-CBN]] |} ===Pelikula=== * ''[[Spirit of the Glass]]'' (Regal Entertainment) * ''[[My First Romance]]'' (Star Cinema) ==Mga parangal at mga nominasyon== {| class="wikitable" |- ! colspan="7" | Awards and Nomination |- ! Year !! Award Giving Body !! Category !! Nominated Work !! Network !! Results |- | style="text-align:center"|2005 || [[19th PMPC Star Awards for Television]] || rowspan="3"|Best Morning Show Hosts || rowspan="3"|[[Unang Hirit]] || style="text-align:center" rowspan="4"|[[GMA 7]] || {{nom}} |- | style="text-align:center"|2006 || [[20th PMPC Star Awards for Television]] || {{nom}} |- | style="text-align:center"|2007 || [[21st PMPC Star Awards for Television]] || {{nom}} |- | style="text-align:center" rowspan="3"|2008 || rowspan="3"|[[PMPC Star Awards for TV 2008|22nd PMPC Star Awards for Television]] || Best Talent Search Program (with Karel Marquez) || "Coca-Cola's Ride To Fame Yes To Dream" || {{nom}} |- | Best Travel Show Host || Balikbayan || style="text-align:center"|[[QTV 11]] || {{nom}} |- | Best Morning Show Hosts || Unang Hirit || style="text-align:center"|[[GMA 7]] || {{won}} |- | style="text-align:center"|2009 || [[23rd PMPC Star Awards for Television]] || rowspan="2"|Best Travel Host || rowspan="2"|Balikbayan || style="text-align:center"|[[QTV 11]] || {{won}} |- | style="text-align:center"|2010 || [[24th PMPC Star Awards for Television]] || style="text-align:center"|[[QTV 11]] || {{won}} |- | style="text-align:center"|2015 || [[29th PMPC Star Awards for Television]] || rowspan="2"|Best Travel Host || rowspan="2"|Biyahe ni Drew || style="text-align:center" rowspan="2"|[[GMA News TV]] || {{won}} |- | style="text-align:center"|2016 || [[30th PMPC Star Awards for Television]] || {{won}} |- | style="text-align:center" rowspan="3"|2017 || rowspan="2"|UP's Gandingan Awards 2017 || Gandingan ng Edukasyon || [[AHA!]] || style="text-align:center"|[[GMA 7]] || {{won}} |- | Gandingan ng Kalikasan || rowspan="2"|Biyahe ni Drew || style="text-align:center" rowspan="2"|[[GMA News TV]] || {{won}} |- | [[31st PMPC Star Awards for Television]] || Best Travel Show Host || {{Won}} |} {{BD|1980|LIVING|Arellano, Drew}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 3cer9lztdtz5jhot9qsw5tet9snslj7 1958567 1958502 2022-07-25T05:16:27Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Maskbot|Maskbot]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox Person | name = Drew Arellano | image = | caption = | birth_name = Andrew Arellano | birth_date = {{birth date and age|1980|01|16}} | birth_place = [[San Jose, California]] | other_names = Drew | known_for = Biyahe ni Drew | spouse = [[Iya Villana]]<small>(2014–kasalukuyan)</small> | occupation = [[Artista]], Journalist }} Si '''Drew Arellano''' ay isang artista sa Pilipinas.At Journalist na pangkaraniwang makikita sa [[GMA News TV]] kilala siya bilang isa sa mga host sa Biyahe ni Drew. At napangasawa niya na rin na pangkasalukuyan na ring naging News Anchor sa [[24 Oras]] na si [[Iya Villana]]. {{BD|1980|LIVING|Arellano, Drew}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} lu81g01pqbfsvoe5q9ornhmrx19pjtk 0 26731 1958536 1953595 2022-07-25T04:47:22Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953595 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox actor | name = Carlo Aquino | image = | image_size = | caption = | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1985|9|3}} | birth_place = [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] | death_date = | birth_name = Carlo Jose Liwanag Aquino | other_name = | years_active = 1992–kasalukuyan | occupation = [[Aktor]], [[mang-aawit]] | partner = Trina Candaza (2019-kasalukuyan) | children = 1 }} Si '''Carlo Aquino''' (ipinanganak Setyembre 3, 1985) ay isang artista sa Pilipinas. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; " style="font-size: 95%;" !Year !Title !Role !Network |- | rowspan="2" |2017 |[[The Better Half (TV series) |''The Better Half'']] |Marco Saison | rowspan="18"| <center> [[ABS-CBN]] |- |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaala Mo Kaya: Makeup'']] |Mike |- | rowspan="3" |2016 |[[Ipaglaban Mo! |''Ipaglaban Mo: Witness'']] |Kevin |- |[[Ang Probinsyano |''FPJ's Ang Probinsyano'']] |Marlon Aguilar |- |[[We Will Survive (TV series) |''We Will Survive'']] |Pocholo Rustia |- | rowspan="3" |2015 |[[Wansapanataym |''Wansapanataym: Kenny Kaliwete'']] |SPO1 Carlos |- |[[Ipaglaban Mo! |''Ipaglaban Mo: Buhay Mo o Buhay Ko?'']] |Samuel |- |''[[FlordeLiza]]'' |Arnold Magsakay |- | rowspan="5" |2014 |[[Give Love on Christmas |''Give Love on Christmas: The Gift Giver'']] |Eric Aguinaldo |- |''[[Dream Dad]]'' |young Eliseo Javier |- |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaala Mo Kaya: Wedding Gown'']] |Hazzy Go |- |[[Ipaglaban Mo! |''Ipaglaban Mo: Kaya Ba Kitang Itakwil?'']] |Florante |- |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaala Mo Kaya: Lipstick'']] |Andres |- |2013–2014 |''[[Annaliza]]'' |Marcus "Makoy" Diaz |- | rowspan="2" |2013 |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaaala Mo Kaya: Rosas'']] |Fred |- |[[Dugong Buhay |''Carlo J. Caparas' Dugong Buhay'']] |teen Simon Bernabe |- | rowspan="2" |2012 |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaala Mo Kaya: Pulang Laso'']] |Kevin |- |[[Wansapanataym |''Wansapanataym: Ang Monito Ni Monica'']] |Pungkoy |- |2011 |''[[Ang Utol Kong Hoodlum]]'' |Ethan | <center> [[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | rowspan="2" |2010 |[[Diva (TV series) |''Diva'']] |Joe | rowspan="6" | <center> [[GMA Network]] |- |''[[Panday Kids]]'' |Elvin |- | rowspan="5" |2009 |''[[Sine Novela]]: [[Tinik Sa Dibdib]]'' |Ruden |- |''[[Sine Novela]]: [[Dapat Ka Bang Mahalin?]]'' |Philippe "Phil" Bautista |- |''[[Daisy Siete]]'' |Larry |- |''[[Totoy Bato]]'' |Teen Totoy |- |''[[Komiks (TV series) |Komiks]]: [[Da Adventures of Pedro Penduko]]'' |????? | <center> [[ABS-CBN]] |- | rowspan="2" |2008 |''[[Sine Novela]]: [[Maging Akin Ka Lamang]]'' |Ernie Balboa | <center> [[GMA Network]] |- |''[[Rakista]]'' |Caloy Eugenio | <center> [[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | rowspan="4" |2007 |[[Mga Kuwento ni Lola Basyang |''Mga Kuwento ni Lola Basyang:Ang Kastilyong Bakal'']] |Prinsipe Agaton | rowspan="3" | <center> [[GMA Network]] |- | [[SiS (TV series) |''SiS'']] |Himself |- |''[[Sine Novela]]: [[Sinasamba Kita]]'' |Oscar |- |[[Your Song (TV series) |''Your Song Presents: Carry My Love'']] |Francis | <center> [[ABS-CBN]] |- |2006–2007 |''[[Makita Ka Lang Muli]]'' |Leo | rowspan="2" | <center> [[GMA Network]] |- | rowspan="5" |2006 |[[Maynila (TV series) |''Maynila'']] |Nestor |- |[[Your Song (TV series) |''Your Song Presents: Ikaw Pa Rin'']] |Abel | rowspan="3" | <center> [[ABS-CBN]] |- |[[Your Song (TV series) |''Your Song Presents: Perslab'']] |Chris dela Cuesta |- |''[[Bituing Walang Ningning]]'' |Norman "Oman" Fidel Gonzales |- |''My Guardian Abby'' |Larry | rowspan="2" | <center> [[Q (TV network)|QTV]] <br> (now [[GMA News TV]]) |- |2005 |''Ganda ng Lola Mo'' |Guest |- |2004–2005 |''[[Krystala]]'' |Giwal | rowspan="3" | <center> [[ABS-CBN]] |- |2003 |''[[Ang Tanging Ina]]'' |Dimitri "Tri" Montecillo |- | 2002–2003 | [[Berks (TV series) |''Berks'']] | Aries |- | 2001 |''Karen's World'' |Farmer Boy | <center> [[People's Television Network|PTV 4]] |- |2001–2002 |''[[Sa Puso Ko Iingatan Ka]]'' |Eman dela Cruz | rowspan="9" | <center> [[ABS-CBN]] |- |2000–2001 |''Pahina'' |Balt / Baltazar |- |1999–2002 |''[[G-mik]]'' |Justin "Jun-Jun" Dela Cruz |- |1998–1999 |''Cyberkada'' | rowspan="3" |Himself |- |1995–1998 |''Kaybol (Ang Bagong TV)'' |- |1995-2006; 2012-present |[[ASAP (variety show) |''ASAP'']] |- |1995–1996 |''[[Familia Zaragoza]]'' |Miguel Lagrimas |- |1993–2001 |''[[Star Drama Presents]]'' |????? |- |1992–1995 |''[[Ang TV]]'' |Himself |} ===Pelikula=== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" !Year !Title !Role !Film Production |- | 2018 || ''[[Meet Me in St. Gallen]]'' || Jesse || [[Spring Films]], [[Viva Films]] |- | rowspan=2|2017 || ''[[Throwback Today]]'' || Primo Jose Lacson || [[Star Cinema|Cinema One Originals]] |- | ''[[Bar Boys]]'' || Erik || TropicFrills Film Productions |- | 2016 || ''[[Always Be My Maybe (2016 film)|Always Be My Maybe]]'' || Bernard || [[Star Cinema]] |- | 2014 || ''Ronda'' || ????? | Phoenix Features |- | rowspan=3|2013 || ''Alamat ni China Doll'' || Antonio || [[Star Cinema|Cinema One Originals]]<br>Phoenix Features |- | ''Porno'' || ????? | [[Cinemalaya Philippine Independent Film Festival|Cinemalaya]]<br>Phoenix Features |- | [[Death March (film)|''Death March'']] || Claudio|| Forward Group<br>Phoenix Features |- | rowspan=4|2012 || ''[[Shake, Rattle & Roll 14]]'' || Rex|| [[Regal Films]] |- | ''Mater Dolorosa'' || ????? | [[Star Cinema|Cinema One Originals]]<br>Phoenix Features |- | [[Amorosa (2012 film)|''Amorosa: The Revenge'']] || Jerry|| [[Star Cinema]]<br>[[Star Cinema|Skylight Films]] |- | ''Diablo'' || ????? | [[Cinemalaya Philippine Independent Film Festival|Cinemalaya Foundation]]<br>Sampaybakod Productions<br>Cinelarga |- | rowspan=3|2011 || ''[[Enteng Ng Ina Mo]]'' || Dimitri "Tri" Montecillo|| [[Star Cinema]]<br>M-Zet Productions<br>[[OctoArts Films]] |- | ''I-Libings''|| JC|| [[Cinemalaya Philippine Independent Film Festival|Cinemalaya Foundation]]<br>Brainchild Studios<br>Digital Fusion |- | ''[[Tumbok]]'' || Ronnie|| [[Viva Films]]<br>Palm Asia Manila Corporation |- | rowspan=4|2010 || ''[[Ang Tanging Ina Mo Rin (Last na 'To!)]]'' || Dimitri "Tri" Montecillo||[[Star Cinema]] |- | [[White House (film)|''White House'']] || Benjie || [[Regal Films]] |- | ''Mahilig'' || ????? | Sunflower Films International |- | [[Working Girls (2010 film)|''Working Girls'']] || Tobs||[[Viva Films]]<br>[[GMA Films]]<br>Unitel Pictures |- | 2009 || ''[[Nandito Ako Nagmamahal Sa'Yo]]'' || Maga Flores||[[Regal Films]] |- | rowspan=3|2008 || ''[[Ang Tanging Ina Ninyong Lahat]]'' || Dimitri "Tri" Montecillo||[[Star Cinema]] |- | ''[[Baler]]'' || Gabriel Reyes||[[Viva Films]] |- | ''Carnivore'' || Lino Lucero|| Reality Entertainment |- | rowspan=2|2005 || ''Tuli'' || Nanding|| [[Viva Films]] |- | ''Sa Aking Pagkagising Mula sa Kamulatan (Awaken "US Release")'' || Rey|| Une Bloc |- | 2004 || ''[[Mano Po III: My Love]]'' || Young Michael|| MAQ Productions<br>[[Regal Films]] |- | 2003 || ''[[Ang Tanging Ina]]'' || Dimitri "Tri" Montecillo||rowspan=2|[[Star Cinema]] |- | 2002 || ''Jologs'' || Party Guest |- | rowspan=2|2001 || ''[[Bagong Buwan]]'' || Rashid|| Bahaghari Productions<br>[[Star Cinema]] |- | ''Minsan May Isang Puso'' || Boyet Palacios|| rowspan=2|[[Regal Films]]<br>Available Light Production |- | rowspan=2|2000 || ''Sugatang Puso'' || Sonny |- | ''Daddy O! Baby O!'' || Odi||rowspan=2|[[Star Cinema]] |- | rowspan=2|1999 || ''Alyas Pogi 3'' || Paris |- | ''Kahapon, May Dalawang Bata'' || Marlito|| Reyna Films |- | rowspan=2|1998 || ''Hiling'' ||?????|| [[Star Cinema]]<br>Available Light Production |- | ''[[Bata, Bata… Pa'no Ka Ginawa?]]'' || Ojie||rowspan=6|[[Star Cinema]] |- | rowspan=2|1997 || ''[[I Do, I Die! Dyos Ko Day]]'' || Carlo Mendiola |- | [[Kokey (film)|''Kokey'']] || Bong |- | rowspan=3|1996 || ''[[Magic Temple]]'' || Young Jubal |- | [[Ang TV|''Ang TV The Movie: The Adarna Adventure'']] || ????? |- | ''[[Cedie]]'' || Ray |} {{BD|1985|LIVING|Aquino, Carlo}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 73dw7139ik79p0yyfsq1ijxixdne7sb 1958592 1958536 2022-07-25T05:16:48Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox actor | name= Carlo Aquino | image= | image_size = | caption= | birth_date= {{birth date and age|mf=yes|1985|9|3}} | birth_place= [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] | death_date= | birth_name= Carlo Jose Liwanag Aquino | other_name= | years_active= 1992–kasalukuyan | occupation= [[Aktor]], [[mang-aawit]] }} Si '''Carlo Aquino''' (ipinanganak Setyembre 3, 1985) ay isang artista sa Pilipinas. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; " style="font-size: 95%;" !Year !Title !Role !Network |- | rowspan="2" |2017 |[[The Better Half (TV series) |''The Better Half'']] |Marco Saison | rowspan="18"| <center> [[ABS-CBN]] |- |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaala Mo Kaya: Makeup'']] |Mike |- | rowspan="3" |2016 |[[Ipaglaban Mo! |''Ipaglaban Mo: Witness'']] |Kevin |- |[[Ang Probinsyano |''FPJ's Ang Probinsyano'']] |Marlon Aguilar |- |[[We Will Survive (TV series) |''We Will Survive'']] |Pocholo Rustia |- | rowspan="3" |2015 |[[Wansapanataym |''Wansapanataym: Kenny Kaliwete'']] |SPO1 Carlos |- |[[Ipaglaban Mo! |''Ipaglaban Mo: Buhay Mo o Buhay Ko?'']] |Samuel |- |''[[FlordeLiza]]'' |Arnold Magsakay |- | rowspan="5" |2014 |[[Give Love on Christmas |''Give Love on Christmas: The Gift Giver'']] |Eric Aguinaldo |- |''[[Dream Dad]]'' |young Eliseo Javier |- |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaala Mo Kaya: Wedding Gown'']] |Hazzy Go |- |[[Ipaglaban Mo! |''Ipaglaban Mo: Kaya Ba Kitang Itakwil?'']] |Florante |- |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaala Mo Kaya: Lipstick'']] |Andres |- |2013–2014 |''[[Annaliza]]'' |Marcus "Makoy" Diaz |- | rowspan="2" |2013 |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaaala Mo Kaya: Rosas'']] |Fred |- |[[Dugong Buhay |''Carlo J. Caparas' Dugong Buhay'']] |teen Simon Bernabe |- | rowspan="2" |2012 |[[Maalaala Mo Kaya |''Maalaala Mo Kaya: Pulang Laso'']] |Kevin |- |[[Wansapanataym |''Wansapanataym: Ang Monito Ni Monica'']] |Pungkoy |- |2011 |''[[Ang Utol Kong Hoodlum]]'' |Ethan | <center> [[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | rowspan="2" |2010 |[[Diva (TV series) |''Diva'']] |Joe | rowspan="6" | <center> [[GMA Network]] |- |''[[Panday Kids]]'' |Elvin |- | rowspan="5" |2009 |''[[Sine Novela]]: [[Tinik Sa Dibdib]]'' |Ruden |- |''[[Sine Novela]]: [[Dapat Ka Bang Mahalin?]]'' |Philippe "Phil" Bautista |- |''[[Daisy Siete]]'' |Larry |- |''[[Totoy Bato]]'' |Teen Totoy |- |''[[Komiks (TV series) |Komiks]]: [[Da Adventures of Pedro Penduko]]'' |????? | <center> [[ABS-CBN]] |- | rowspan="2" |2008 |''[[Sine Novela]]: [[Maging Akin Ka Lamang]]'' |Ernie Balboa | <center> [[GMA Network]] |- |''[[Rakista]]'' |Caloy Eugenio | <center> [[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | rowspan="4" |2007 |[[Mga Kuwento ni Lola Basyang |''Mga Kuwento ni Lola Basyang:Ang Kastilyong Bakal'']] |Prinsipe Agaton | rowspan="3" | <center> [[GMA Network]] |- | [[SiS (TV series) |''SiS'']] |Himself |- |''[[Sine Novela]]: [[Sinasamba Kita]]'' |Oscar |- |[[Your Song (TV series) |''Your Song Presents: Carry My Love'']] |Francis | <center> [[ABS-CBN]] |- |2006–2007 |''[[Makita Ka Lang Muli]]'' |Leo | rowspan="2" | <center> [[GMA Network]] |- | rowspan="5" |2006 |[[Maynila (TV series) |''Maynila'']] |Nestor |- |[[Your Song (TV series) |''Your Song Presents: Ikaw Pa Rin'']] |Abel | rowspan="3" | <center> [[ABS-CBN]] |- |[[Your Song (TV series) |''Your Song Presents: Perslab'']] |Chris dela Cuesta |- |''[[Bituing Walang Ningning]]'' |Norman "Oman" Fidel Gonzales |- |''My Guardian Abby'' |Larry | rowspan="2" | <center> [[Q (TV network)|QTV]] <br> (now [[GMA News TV]]) |- |2005 |''Ganda ng Lola Mo'' |Guest |- |2004–2005 |''[[Krystala]]'' |Giwal | rowspan="3" | <center> [[ABS-CBN]] |- |2003 |''[[Ang Tanging Ina]]'' |Dimitri "Tri" Montecillo |- | 2002–2003 | [[Berks (TV series) |''Berks'']] | Aries |- | 2001 |''Karen's World'' |Farmer Boy | <center> [[People's Television Network|PTV 4]] |- |2001–2002 |''[[Sa Puso Ko Iingatan Ka]]'' |Eman dela Cruz | rowspan="9" | <center> [[ABS-CBN]] |- |2000–2001 |''Pahina'' |Balt / Baltazar |- |1999–2002 |''[[G-mik]]'' |Justin "Jun-Jun" Dela Cruz |- |1998–1999 |''Cyberkada'' | rowspan="3" |Himself |- |1995–1998 |''Kaybol (Ang Bagong TV)'' |- |1995-2006; 2012-present |[[ASAP (variety show) |''ASAP'']] |- |1995–1996 |''[[Familia Zaragoza]]'' |Miguel Lagrimas |- |1993–2001 |''[[Star Drama Presents]]'' |????? |- |1992–1995 |''[[Ang TV]]'' |Himself |} ===Pelikula=== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" !Year !Title !Role !Film Production |- | 2018 || ''[[Meet Me in St. Gallen]]'' || Jesse || [[Spring Films]], [[Viva Films]] |- | rowspan=2|2017 || ''[[Throwback Today]]'' || Primo Jose Lacson || [[Star Cinema|Cinema One Originals]] |- | ''[[Bar Boys]]'' || Erik || TropicFrills Film Productions |- | 2016 || ''[[Always Be My Maybe (2016 film)|Always Be My Maybe]]'' || Bernard || [[Star Cinema]] |- | 2014 || ''Ronda'' || ????? | Phoenix Features |- | rowspan=3|2013 || ''Alamat ni China Doll'' || Antonio || [[Star Cinema|Cinema One Originals]]<br>Phoenix Features |- | ''Porno'' || ????? | [[Cinemalaya Philippine Independent Film Festival|Cinemalaya]]<br>Phoenix Features |- | [[Death March (film)|''Death March'']] || Claudio|| Forward Group<br>Phoenix Features |- | rowspan=4|2012 || ''[[Shake, Rattle & Roll 14]]'' || Rex|| [[Regal Films]] |- | ''Mater Dolorosa'' || ????? | [[Star Cinema|Cinema One Originals]]<br>Phoenix Features |- | [[Amorosa (2012 film)|''Amorosa: The Revenge'']] || Jerry|| [[Star Cinema]]<br>[[Star Cinema|Skylight Films]] |- | ''Diablo'' || ????? | [[Cinemalaya Philippine Independent Film Festival|Cinemalaya Foundation]]<br>Sampaybakod Productions<br>Cinelarga |- | rowspan=3|2011 || ''[[Enteng Ng Ina Mo]]'' || Dimitri "Tri" Montecillo|| [[Star Cinema]]<br>M-Zet Productions<br>[[OctoArts Films]] |- | ''I-Libings''|| JC|| [[Cinemalaya Philippine Independent Film Festival|Cinemalaya Foundation]]<br>Brainchild Studios<br>Digital Fusion |- | ''[[Tumbok]]'' || Ronnie|| [[Viva Films]]<br>Palm Asia Manila Corporation |- | rowspan=4|2010 || ''[[Ang Tanging Ina Mo Rin (Last na 'To!)]]'' || Dimitri "Tri" Montecillo||[[Star Cinema]] |- | [[White House (film)|''White House'']] || Benjie || [[Regal Films]] |- | ''Mahilig'' || ????? | Sunflower Films International |- | [[Working Girls (2010 film)|''Working Girls'']] || Tobs||[[Viva Films]]<br>[[GMA Films]]<br>Unitel Pictures |- | 2009 || ''[[Nandito Ako Nagmamahal Sa'Yo]]'' || Maga Flores||[[Regal Films]] |- | rowspan=3|2008 || ''[[Ang Tanging Ina Ninyong Lahat]]'' || Dimitri "Tri" Montecillo||[[Star Cinema]] |- | ''[[Baler]]'' || Gabriel Reyes||[[Viva Films]] |- | ''Carnivore'' || Lino Lucero|| Reality Entertainment |- | rowspan=2|2005 || ''Tuli'' || Nanding|| [[Viva Films]] |- | ''Sa Aking Pagkagising Mula sa Kamulatan (Awaken "US Release")'' || Rey|| Une Bloc |- | 2004 || ''[[Mano Po III: My Love]]'' || Young Michael|| MAQ Productions<br>[[Regal Films]] |- | 2003 || ''[[Ang Tanging Ina]]'' || Dimitri "Tri" Montecillo||rowspan=2|[[Star Cinema]] |- | 2002 || ''Jologs'' || Party Guest |- | rowspan=2|2001 || ''[[Bagong Buwan]]'' || Rashid|| Bahaghari Productions<br>[[Star Cinema]] |- | ''Minsan May Isang Puso'' || Boyet Palacios|| rowspan=2|[[Regal Films]]<br>Available Light Production |- | rowspan=2|2000 || ''Sugatang Puso'' || Sonny |- | ''Daddy O! Baby O!'' || Odi||rowspan=2|[[Star Cinema]] |- | rowspan=2|1999 || ''Alyas Pogi 3'' || Paris |- | ''Kahapon, May Dalawang Bata'' || Marlito|| Reyna Films |- | rowspan=2|1998 || ''Hiling'' ||?????|| [[Star Cinema]]<br>Available Light Production |- | ''[[Bata, Bata… Pa'no Ka Ginawa?]]'' || Ojie||rowspan=6|[[Star Cinema]] |- | rowspan=2|1997 || ''[[I Do, I Die! Dyos Ko Day]]'' || Carlo Mendiola |- | [[Kokey (film)|''Kokey'']] || Bong |- | rowspan=3|1996 || ''[[Magic Temple]]'' || Young Jubal |- | [[Ang TV|''Ang TV The Movie: The Adarna Adventure'']] || ????? |- | ''[[Cedie]]'' || Ray |} {{BD|1985|LIVING|Aquino, Carlo}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} sxkoq7oul7m2ze0mg5f3ndz9nsxnsut 0 26739 1958531 1953585 2022-07-25T04:45:41Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953585 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP sources|date=Mayo 2019}} {{Philippine name|Ledesma|Crawford}}{{Infobox person | name = Billy Crawford | image = Billy Crawford by Jopet Sy.jpg | caption = | birth_name = Billy Joe Ledesma Crawford | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1982|05|16}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | agent = [[GMA Network]] (1986–2008)<br/>[[ABS-CBN Corporation|ABS-CBN]] (2008–2020)<br/>[[TV5 Network]] (2020–kasalukuyan)<br/>[[Brightlight Productions]] (2020–kasalukuyan) | credits = ''[[Pilipinas Got Talent]]''<br/>''[[Idol Philippines]]'' | height = 1.82 m | television = [[World of Dance Philippines]]<br/>[[Your Moment]] | spouse = {{marriage|[[Coleen Garcia]]|April 20, 2018}} | partner = [[Nikki Gil]] (2008–2013) | children = 1 | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | instrument = Vocals, guitar, piano, drums | genre = [[Pop music|Pop]], [[Contemporary R&B|R&B]], [[soul music|soul]], [[Original Pilipino Music|OPM]] | occupation = {{hlist|Singer|songwriter|actor|comedian|dancer|television host}} | years_active = 1986–kasalukuyan | label = {{flatlist| *[[V2 Records|V2]] *[[Universal Records (Philippines)|Universal]] *[[MCA Records|MCA]] *[[Viva Records (Philippines)|Viva Records]] }} }} }} Si '''Billy Joe Crawford''' ay isang artista sa Pilipinas.<ref>http://www.imdb.com/name/nm1116863/</ref> Siya ay isang mang-aawit na sumikat sa [[Europa]] at [[Estados Unidos]]. ==Diskograpiya== [[File:Billy Crawford in London.JPG|left|thumb|274x274px|Crawford sa London]] ===Albums=== {|class="wikitable" |- !rowspan=2|Year !rowspan=2|Album details !colspan=5|Peak chart positions !rowspan=2|Certifications |- !width=30|<small>[[Belhika]]<br><ref name=belgium/> !width=30|<small>[[Pransiya]]<br><ref name=france/> !width=30|<small>[[Alemanya]]<br><ref>[http://musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/CRAWFORD%2CBILLY/?type=longplay German Longplay Charts > Chart History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120608061015/http://musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/CRAWFORD%2CBILLY/?type=longplay |date=2012-06-08 }}". ''musicline.de'' Retrieved 2010-06-17</ref> !width=30|<small>[[Netherlands]]<br><ref name=netherlands/> !width=30|<small>[[Suwisa]]<br><ref name=switzerland/> |- |1999 |''Billy Crawford'' * Released: June 15, 1999 * Label: [[V2 Records|V2]] |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— | |- |2002 |''Ride'' * Released: July 8, 2002 * Label: V2 |align=center|22 |align=center|7 |align=center|73 |align=center|53 |align=center|17 | * [[Pransiya]]: Platino<ref name=frenchcert>"[http://www.chartsinfrance.net/certifications/ French Certifications > Certifications list]{{dead link|date=December 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}". ''chartsinfrance.net'' Retrieved 2010-06-18</ref> * [[Suwisa]]: Ginto<ref name=swisscert>"[http://hitparade.ch/awards.asp?year=2002 Swiss Certifications 2002 > Certifications list]". ''hitparade.ch'' Retrieved 2010-06-17</ref> |- |2005 |''Big City'' * Released: April 12, 2005 * Label: [[Universal Records|Universal]] |align=center|32 |align=center|12 |align=center|— |align=center|— |align=center|84 | * [[Pilipinas]]: Ginto<ref name=bigcitygold>"[http://www.pep.ph/guide/5972/Billy-Crawfordss-%3Cem%3EGroove%3C-em%3E-album-turns-Gold Big City is Billy Crawford's first Gold album in the Philippines]". ''pep.ph'' Retrieved 2010-06-18</ref> |- |2007 |''It's Time'' * Released: September 24, 2007 * Label: MCA |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— | |- |2009 |''Groove''<sup>{{anchor|ref_C}} * Released: May 1, 2009 * Label: [[Universal Records (Philippines)|Universal]] |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— | * Pilipinas: Ginto<ref name=groovegold>"[http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=571071&publicationSubCategoryId=70 Groove album reaches Gold record in the Philippines]{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}". ''philstar.com'' Retrieved 2010-06-18</ref> |- | align="center" colspan="8" style="font-size:8pt"| "—" denotes releases that did not chart or were not released in that country. |- |} ===EPs=== {|class="wikitable" |- !rowspan=2|Year !rowspan=2|Album details !colspan=5|Peak chart positions !rowspan=2|Certifications |- !width=30|<small>[[Belhika]] !width=30|<small>[[Pransiya]] !width=30|<small>[[Alemanya]] !width=30|<small>[[Netherlands]] !width=30|<small>[[Suwisa]] |- |2013 |''Sky is the Limit'' * Released: May 21, 2013 * Label: Jackpot Records |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— | |- | align="center" colspan="8" style="font-size:8pt"| "—" denotes releases that did not chart or were not released in that country. |- |} ===Singles=== {|class="wikitable" |- !rowspan=2|Year !rowspan=2|Title !colspan=9|Peak chart positions !rowspan=2|Album |- !width=30|<small>[[Austria]]<br><ref name=austria>"[http://austriancharts.at/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Austrian Charts > Chart History] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120117182038/http://austriancharts.at/showinterpret.asp?interpret=Billy%20Crawford |date=January 17, 2012 }}". ''austriancharts.at'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Belhika]]<br><ref name=belgium>"[http://www.ultratop.be/fr/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Belgian Ultratop Charts > Chart History]". ''ultratop.be'' Retrieved 2010-0616</ref> !width=30|<small>[[Pransiya]]<br><ref name=france>"[http://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford French Charts > Chart History]". ''lescharts.com'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Alemanya]]<br><ref name=germany>"[http://musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/CRAWFORD%2CBILLY/?type=single German Singles Charts > Chart History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120608061632/http://musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/CRAWFORD%2CBILLY/?type=single |date=2012-06-08 }}". ''musicline.de'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Netherlands]]<br><ref name=netherlands>"[http://dutchcharts.nl/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Dutch Charts > Chart History] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121022160827/http://dutchcharts.nl/showinterpret.asp?interpret=Billy%20Crawford |date=October 22, 2012 }}". ''dutchcharts.nl'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[New Zealand]]<br><ref name=newzealand>"[http://charts.org.nz/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford RIANZ Charts > Chart History] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121024053838/http://charts.org.nz/showinterpret.asp?interpret=Billy%20Crawford |date=October 24, 2012 }}". ''charts.org.nz'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Suwesya]]<br><ref name=sweden>"[http://swedishcharts.com/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Swedish Charts > Chart history]". ''swedishcharts.com'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Suwisa]]<br><ref name=switzerland>"[http://hitparade.ch/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Swiss Music Charts > Chart History]{{dead link|date=November 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}". ''hitparade.ch'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[United Kingdom]]<br><ref name=ukcharts>"[http://www.chartstats.com/artistinfo.php?id=8647 UK Chart Stats > Chart History] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20121019052003/http://www.chartstats.com/artistinfo.php?id=8647 |date=October 19, 2012 }}". ''chartstats.com'' Retrieved 2010-06-16</ref> |- |1998 |"Urgently in Love" |align=center|— |align=center|— |align=center|64 |align=center|— |align=center|90 |align=center|12 |align=center|28 |align=center|— |align=center|48 |rowspan=3|''Billy Crawford'' |- |rowspan=3|1999 |"Supernatural" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- |"Mary Lopez" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|15 |align=center|— |align=center|— |- |"Pokemon Theme 2" |align=center|— |align=center|— |align=center|2 |align=center|— |align=center|— |align=center|18 |align=center|14 |align=center|65 |align=center|— |''Pokémon: The First Movie Music From and Inspired by the Motion Picture'' |- |2001 |"When You're in Love with Someone" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |rowspan=5|''Ride'' |- |rowspan=3|2002 |"Trackin'" |align=center|55 |align=center|3 |align=center|5 |align=center|23 |align=center|1 |align=center|— |align=center|33 |align=center|5 |align=center|32 |- |"When You Think About Me" |align=center|— |align=center|21 |align=center|14 |align=center|48 |align=center|16 |align=center|— |align=center|— |align=center|24 |align=center|— |- |"You Didn't Expect That" |align=center|— |align=center|13 |align=center|6 |align=center|82 |align=center|56 |align=center|— |align=center|— |align=center|23 |align=center|35 |- |2003 |"Me passer de toi (Someone Like You)" |align=center|— |align=center|36 |align=center|11 |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|28 |align=center|— |- |2004 |"Bright Lights" |align=center|— |align=center|2 |align=center|12 |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|46 |align=center|— |rowspan=2|''Big City'' |- |2005 |"Steamy Nights" |align=center|— |align=center|— |align=center|42 |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- |rowspan=2|2007 |"It's Time" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |rowspan=2|''It's Time'' |- |"Like That" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- |rowspan=2|2009 |"Steal Away" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |rowspan=3|''Groove'' |- |"Human Nature" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- |2010 |"You've Got a Friend" <small>(featuring [[Nikki Gil]])</small> |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- | align="center" colspan="12" style="font-size:8pt"| "—" denotes releases that did not chart or were not released in that country. |- |} ==Pilmograpiya== ===Pelikula=== {|class="wikitable" style="font-size: 90%;" border="2" cellpadding="4" background: #f9f9f9; |- align="center" ! Year !! Film !! Role |- |rowspan=2|1988 |''Sandakot na Bala'' | |- |''Lost Command'' |David |- |rowspan=4|1989 |''Pardina at ang mga Duwende'' |Bambi |- |''Pahiram ng Isang Umaga'' |Chad |- |''Bote, Dyaryo, Garapa'' | |- |''Everlasting Love'' | |- |rowspan=2|1990 |''Kasalanan ang Buhayin Ka'' | |- |''Dine Dinero'' | |- |1991 |''Eh Kasi Bata'' |Daryll |- |2005 |''[[Dominion: Prequel to the Exorcist]]'' |Cheche |- |2012 |''[[Moron 5 and the Crying Lady]]'' | Isaac Estrada |- |2013 |''[[Momzillas]]'' | Elwood |- |2014 |''[[Moron 5.2: The Transformation]]'' | Isaac Estrada |- |2015 |''[[A Second Chance (2015 film)|A Second Chance]] | Pedro |- |2016 |''[[That Thing Called Tanga na (2016 film)|That Thing Called Tanga Na]] | Baldo |} ===Television=== {|class="wikitable" style="font-size: 90%;" border="2" cellpadding="4" background: #f9f9f9; |- align="center" ! colspan=4 style="background:#B0C4DE;" | Movies |- align="center" ! style="background: #CCCCCC;"|Year !! style="background: #CCCCCC;"|Film !! style="background: #CCCCCC;"|Role !! style="background: #CCCCCC;"|Notes |- |- |1986&mdash;1994 |''[[That's Entertainment (TV series)|That's Entertainment]]'' |Himself | |- |1986&mdash;1992 |''[[Lovingly Yours, Helen]]'' |Guesting | |- |1989&mdash;1993 |''[[Coney Reyes on Camera]]'' |Guesting | |- |1997-2008 |''[[Walang Tulugan with the Master Showman]]'' |Himself | |- |2007 |''[[Celebrity Duets: Philippine Edition]]'' |Himself |Guesting as Tessa Prieto-Valdez's duet partner |- |2008-present |''[[ASAP (variety show)|ASAP]]'' |Himself | |- |2008 |''[[Pinoy Dream Academy]]'' |Himself |Host |- |rowspan=2|2009 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |Toto |Episode "Kalendaryo" |- |''[[Your Song (TV series)|Your Song]]'' |Buboy/Brian Flores |Episode "If Your Not The One" |- |rowspan=3|2010 |''[[Pilipinas Got Talent (season 1)]]'' |Himself |Host |- |''[[Wowowee]]'' |Himself |Guest co-host |- |''[[Panahon Ko 'to!: Ang Game Show ng Buhay Ko]]'' |Himself |Host with [[Luis Manzano]] |- |2011 |''[[Pilipinas Got Talent (season 2)]]'' |Himself |Host |- |2011&mdash;present |''[[Showtime|Showtime / Magpasikat)]]'' |Himself |Host/Judge in Tawag ng Tanghalan |- |2011 |''[[Star Power]]'' |Himself |Judge |- |2012 |''[[Pilipinas Got Talent (season 3)]]'' |Himself |Host |- |2013 |''[[Pilipinas Got Talent (season 4)]]'' |Himself |Host |- |2014 |''[[Aquino & Abunda Tonight]]'' |Himself |Guest Host |- |2014 |''[[The Singing Bee]]'' |Himself |Guest Host |- |2015 |''[[Your Face Sounds Familiar]] (season 1)'' |Himself |Host |- |2015 |''[[Sabado Badoo]]'' |Himself Credited As ''Billy Joe Crawford'' |Cameo Footage Featured |- |2015 |''[[Your Face Sounds Familiar]] (season 2)'' |Himself |Host |- |2015 |''[[Celebrity Playtime]]'' |Himself |Host (episodes 1-7) |- |2016 |''[[Pilipinas Got Talent (season 5)]]'' |Himself |Host |- |2016 |''[[Pinoy Boyband Superstar]]'' |Himself |Host |- |2017 |''[[Your Face Sounds Familiar]]: Kids'' |Himself |Host |- |2017 |''[[Little Big Shots (Philippine TV series)|Little Big Shots]]'' |Himself |Host |- |2018 |''[[Pilipinas Got Talent (season 6)]]'' |Himself |Host |- |2018 |''[[I Can See Your Voice]]'' |Himself |Guesting |- |2018 |''[[Your Face Sounds Familiar: Kids]]'' |Himself |Host |} ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{BD|1982|LIVING|Crawford, Billy}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Estados Unidos]] {{Pilipinas-artista-stub}} 9vrjuitrtpj89yqqy621k8rxncii3tv 1958587 1958531 2022-07-25T05:16:44Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP sources|date=Mayo 2019}} {{Infobox musical artist | name = Billy Crawford | image = Billy Crawford in London.JPG | caption = Si Crawford sa London | image_size = 467 x 695 pixel, file size: 221k , MIME type: jpg | background = solo_singer | birth_name = Billy Joe Ledesma Crawford | alias = Billy Crawford | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1982|05|16}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | origin = [[New York City]], [[New York]], [[Estados Unidos]]<br>[[Maynila]], [[Pilipinas]] | genre = [[:en:contemporary R&B|R&B]], [[pop music|Pop]], [[:en:soul music|Soul]], [[:en:Original Pilipino Music|OPM]] | occupation = [[mang-aawit]]-[[:en:Songwriter|manunulat ng kanta]], [[:en:Record producer|''Record Producer'']], [[mananayaw]], [[aktor]], [[:en:TV Presenter|''presenter'' ng telebisyon]] | years_active = 1998 – kasalukuyan | label = [[:en:V2 Records|V2]] <small>(1998 – 2004)</small><br>[[:en:Universal Records (Philippines)|Universal]] <small>(2004 – 2006)</small><br>[[:en:MCA Records|MCA]] <small>(2007 – kasalukuyan)</small> | URL = [http://www.myspace.com/therealbillycrawford TheRealBillyCrawford] }} Si '''Billy Joe Crawford''' ay isang artista sa Pilipinas.<ref>http://www.imdb.com/name/nm1116863/</ref> Siya ay isang mang-aawit na sumikat sa [[Europa]] at [[Estados Unidos]]. ==Diskograpiya== ===Albums=== {|class="wikitable" |- !rowspan=2|Year !rowspan=2|Album details !colspan=5|Peak chart positions !rowspan=2|Certifications |- !width=30|<small>[[Belhika]]<br><ref name=belgium/> !width=30|<small>[[Pransiya]]<br><ref name=france/> !width=30|<small>[[Alemanya]]<br><ref>[http://musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/CRAWFORD%2CBILLY/?type=longplay German Longplay Charts > Chart History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120608061015/http://musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/CRAWFORD%2CBILLY/?type=longplay |date=2012-06-08 }}". ''musicline.de'' Retrieved 2010-06-17</ref> !width=30|<small>[[Netherlands]]<br><ref name=netherlands/> !width=30|<small>[[Suwisa]]<br><ref name=switzerland/> |- |1999 |''Billy Crawford'' * Released: June 15, 1999 * Label: [[V2 Records|V2]] |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— | |- |2002 |''Ride'' * Released: July 8, 2002 * Label: V2 |align=center|22 |align=center|7 |align=center|73 |align=center|53 |align=center|17 | * [[Pransiya]]: Platino<ref name=frenchcert>"[http://www.chartsinfrance.net/certifications/ French Certifications > Certifications list]{{dead link|date=December 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}". ''chartsinfrance.net'' Retrieved 2010-06-18</ref> * [[Suwisa]]: Ginto<ref name=swisscert>"[http://hitparade.ch/awards.asp?year=2002 Swiss Certifications 2002 > Certifications list]". ''hitparade.ch'' Retrieved 2010-06-17</ref> |- |2005 |''Big City'' * Released: April 12, 2005 * Label: [[Universal Records|Universal]] |align=center|32 |align=center|12 |align=center|— |align=center|— |align=center|84 | * [[Pilipinas]]: Ginto<ref name=bigcitygold>"[http://www.pep.ph/guide/5972/Billy-Crawfordss-%3Cem%3EGroove%3C-em%3E-album-turns-Gold Big City is Billy Crawford's first Gold album in the Philippines]". ''pep.ph'' Retrieved 2010-06-18</ref> |- |2007 |''It's Time'' * Released: September 24, 2007 * Label: MCA |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— | |- |2009 |''Groove''<sup>{{anchor|ref_C}} * Released: May 1, 2009 * Label: [[Universal Records (Philippines)|Universal]] |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— | * Pilipinas: Ginto<ref name=groovegold>"[http://www.philstar.com/Article.aspx?articleId=571071&publicationSubCategoryId=70 Groove album reaches Gold record in the Philippines]{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}". ''philstar.com'' Retrieved 2010-06-18</ref> |- | align="center" colspan="8" style="font-size:8pt"| "—" denotes releases that did not chart or were not released in that country. |- |} ===EPs=== {|class="wikitable" |- !rowspan=2|Year !rowspan=2|Album details !colspan=5|Peak chart positions !rowspan=2|Certifications |- !width=30|<small>[[Belhika]] !width=30|<small>[[Pransiya]] !width=30|<small>[[Alemanya]] !width=30|<small>[[Netherlands]] !width=30|<small>[[Suwisa]] |- |2013 |''Sky is the Limit'' * Released: May 21, 2013 * Label: Jackpot Records |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— | |- | align="center" colspan="8" style="font-size:8pt"| "—" denotes releases that did not chart or were not released in that country. |- |} ===Singles=== {|class="wikitable" |- !rowspan=2|Year !rowspan=2|Title !colspan=9|Peak chart positions !rowspan=2|Album |- !width=30|<small>[[Austria]]<br><ref name=austria>"[http://austriancharts.at/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Austrian Charts > Chart History] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120117182038/http://austriancharts.at/showinterpret.asp?interpret=Billy%20Crawford |date=January 17, 2012 }}". ''austriancharts.at'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Belhika]]<br><ref name=belgium>"[http://www.ultratop.be/fr/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Belgian Ultratop Charts > Chart History]". ''ultratop.be'' Retrieved 2010-0616</ref> !width=30|<small>[[Pransiya]]<br><ref name=france>"[http://lescharts.com/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford French Charts > Chart History]". ''lescharts.com'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Alemanya]]<br><ref name=germany>"[http://musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/CRAWFORD%2CBILLY/?type=single German Singles Charts > Chart History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120608061632/http://musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/CRAWFORD%2CBILLY/?type=single |date=2012-06-08 }}". ''musicline.de'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Netherlands]]<br><ref name=netherlands>"[http://dutchcharts.nl/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Dutch Charts > Chart History] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121022160827/http://dutchcharts.nl/showinterpret.asp?interpret=Billy%20Crawford |date=October 22, 2012 }}". ''dutchcharts.nl'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[New Zealand]]<br><ref name=newzealand>"[http://charts.org.nz/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford RIANZ Charts > Chart History] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121024053838/http://charts.org.nz/showinterpret.asp?interpret=Billy%20Crawford |date=October 24, 2012 }}". ''charts.org.nz'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Suwesya]]<br><ref name=sweden>"[http://swedishcharts.com/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Swedish Charts > Chart history]". ''swedishcharts.com'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[Suwisa]]<br><ref name=switzerland>"[http://hitparade.ch/showinterpret.asp?interpret=Billy+Crawford Swiss Music Charts > Chart History]{{dead link|date=November 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}". ''hitparade.ch'' Retrieved 2010-06-16</ref> !width=30|<small>[[United Kingdom]]<br><ref name=ukcharts>"[http://www.chartstats.com/artistinfo.php?id=8647 UK Chart Stats > Chart History] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20121019052003/http://www.chartstats.com/artistinfo.php?id=8647 |date=October 19, 2012 }}". ''chartstats.com'' Retrieved 2010-06-16</ref> |- |1998 |"Urgently in Love" |align=center|— |align=center|— |align=center|64 |align=center|— |align=center|90 |align=center|12 |align=center|28 |align=center|— |align=center|48 |rowspan=3|''Billy Crawford'' |- |rowspan=3|1999 |"Supernatural" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- |"Mary Lopez" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|15 |align=center|— |align=center|— |- |"Pokemon Theme 2" |align=center|— |align=center|— |align=center|2 |align=center|— |align=center|— |align=center|18 |align=center|14 |align=center|65 |align=center|— |''Pokémon: The First Movie Music From and Inspired by the Motion Picture'' |- |2001 |"When You're in Love with Someone" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |rowspan=5|''Ride'' |- |rowspan=3|2002 |"Trackin'" |align=center|55 |align=center|3 |align=center|5 |align=center|23 |align=center|1 |align=center|— |align=center|33 |align=center|5 |align=center|32 |- |"When You Think About Me" |align=center|— |align=center|21 |align=center|14 |align=center|48 |align=center|16 |align=center|— |align=center|— |align=center|24 |align=center|— |- |"You Didn't Expect That" |align=center|— |align=center|13 |align=center|6 |align=center|82 |align=center|56 |align=center|— |align=center|— |align=center|23 |align=center|35 |- |2003 |"Me passer de toi (Someone Like You)" |align=center|— |align=center|36 |align=center|11 |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|28 |align=center|— |- |2004 |"Bright Lights" |align=center|— |align=center|2 |align=center|12 |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|46 |align=center|— |rowspan=2|''Big City'' |- |2005 |"Steamy Nights" |align=center|— |align=center|— |align=center|42 |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- |rowspan=2|2007 |"It's Time" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |rowspan=2|''It's Time'' |- |"Like That" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- |rowspan=2|2009 |"Steal Away" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |rowspan=3|''Groove'' |- |"Human Nature" |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- |2010 |"You've Got a Friend" <small>(featuring [[Nikki Gil]])</small> |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |align=center|— |- | align="center" colspan="12" style="font-size:8pt"| "—" denotes releases that did not chart or were not released in that country. |- |} ==Pilmograpiya== ===Pelikula=== {|class="wikitable" style="font-size: 90%;" border="2" cellpadding="4" background: #f9f9f9; |- align="center" ! Year !! Film !! Role |- |rowspan=2|1988 |''Sandakot na Bala'' | |- |''Lost Command'' |David |- |rowspan=4|1989 |''Pardina at ang mga Duwende'' |Bambi |- |''Pahiram ng Isang Umaga'' |Chad |- |''Bote, Dyaryo, Garapa'' | |- |''Everlasting Love'' | |- |rowspan=2|1990 |''Kasalanan ang Buhayin Ka'' | |- |''Dine Dinero'' | |- |1991 |''Eh Kasi Bata'' |Daryll |- |2005 |''[[Dominion: Prequel to the Exorcist]]'' |Cheche |- |2012 |''[[Moron 5 and the Crying Lady]]'' | Isaac Estrada |- |2013 |''[[Momzillas]]'' | Elwood |- |2014 |''[[Moron 5.2: The Transformation]]'' | Isaac Estrada |- |2015 |''[[A Second Chance (2015 film)|A Second Chance]] | Pedro |- |2016 |''[[That Thing Called Tanga na (2016 film)|That Thing Called Tanga Na]] | Baldo |} ===Television=== {|class="wikitable" style="font-size: 90%;" border="2" cellpadding="4" background: #f9f9f9; |- align="center" ! colspan=4 style="background:#B0C4DE;" | Movies |- align="center" ! style="background: #CCCCCC;"|Year !! style="background: #CCCCCC;"|Film !! style="background: #CCCCCC;"|Role !! style="background: #CCCCCC;"|Notes |- |- |1986&mdash;1994 |''[[That's Entertainment (TV series)|That's Entertainment]]'' |Himself | |- |1986&mdash;1992 |''[[Lovingly Yours, Helen]]'' |Guesting | |- |1989&mdash;1993 |''[[Coney Reyes on Camera]]'' |Guesting | |- |1997-2008 |''[[Walang Tulugan with the Master Showman]]'' |Himself | |- |2007 |''[[Celebrity Duets: Philippine Edition]]'' |Himself |Guesting as Tessa Prieto-Valdez's duet partner |- |2008-present |''[[ASAP (variety show)|ASAP]]'' |Himself | |- |2008 |''[[Pinoy Dream Academy]]'' |Himself |Host |- |rowspan=2|2009 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |Toto |Episode "Kalendaryo" |- |''[[Your Song (TV series)|Your Song]]'' |Buboy/Brian Flores |Episode "If Your Not The One" |- |rowspan=3|2010 |''[[Pilipinas Got Talent (season 1)]]'' |Himself |Host |- |''[[Wowowee]]'' |Himself |Guest co-host |- |''[[Panahon Ko 'to!: Ang Game Show ng Buhay Ko]]'' |Himself |Host with [[Luis Manzano]] |- |2011 |''[[Pilipinas Got Talent (season 2)]]'' |Himself |Host |- |2011&mdash;present |''[[Showtime|Showtime / Magpasikat)]]'' |Himself |Host/Judge in Tawag ng Tanghalan |- |2011 |''[[Star Power]]'' |Himself |Judge |- |2012 |''[[Pilipinas Got Talent (season 3)]]'' |Himself |Host |- |2013 |''[[Pilipinas Got Talent (season 4)]]'' |Himself |Host |- |2014 |''[[Aquino & Abunda Tonight]]'' |Himself |Guest Host |- |2014 |''[[The Singing Bee]]'' |Himself |Guest Host |- |2015 |''[[Your Face Sounds Familiar]] (season 1)'' |Himself |Host |- |2015 |''[[Sabado Badoo]]'' |Himself Credited As ''Billy Joe Crawford'' |Cameo Footage Featured |- |2015 |''[[Your Face Sounds Familiar]] (season 2)'' |Himself |Host |- |2015 |''[[Celebrity Playtime]]'' |Himself |Host (episodes 1-7) |- |2016 |''[[Pilipinas Got Talent (season 5)]]'' |Himself |Host |- |2016 |''[[Pinoy Boyband Superstar]]'' |Himself |Host |- |2017 |''[[Your Face Sounds Familiar]]: Kids'' |Himself |Host |- |2017 |''[[Little Big Shots (Philippine TV series)|Little Big Shots]]'' |Himself |Host |- |2018 |''[[Pilipinas Got Talent (season 6)]]'' |Himself |Host |- |2018 |''[[I Can See Your Voice]]'' |Himself |Guesting |- |2018 |''[[Your Face Sounds Familiar: Kids]]'' |Himself |Host |} ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{BD|1982|LIVING|Crawford, Billy}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Estados Unidos]] {{Pilipinas-artista-stub}} rq1m8vqt0k8ypsrglt7da7735dy3nlb 0 26755 1958546 1953576 2022-07-25T04:52:44Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953576 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Nobyembre 2010}} {{Infobox person | name = Assunta De Rossi | image = | image_size = | caption = | birth_name = Assunta Tiotangco Schiavone | birth_date = {{birth date and age|1983|02|26}} | birth_place = | other_names = | years_active = 1995–kasalukuyan | spouse = Jules Ledesma | children = 1 | relatives = [[Alessandra De Rossi]] (ate) }} Si '''Assunta de Rossi''' ay isang artista sa Pilipinas. ==Filmography== ===Film=== * ''Tres'' (segment "Amats") as Shelly Roxas * ''[[The Super Parental Guardians]]'' (2016) Maria Felicidad "Marife" Delos Santos * ''[[Crazy Beautiful You]]'' (2015) Carmela * ''[[Beauty in a Bottle]]'' (2014) * ''Mourning Girls'' (2006) * ''[[Pinay Pie]]'' (2003) * ''Bahid'' (2002) * ''[[Jologs]]'' (2002) * ''Kilabot at Kembot'' (2002) * ''Hubog'' (2001) * ''Sisid'' (2001) * ''Red Diaries'' (2001) * ''Baliktaran: Si Ace at Daisy'' (2001) * ''Tugatog'' (2000) * ''Ikaw Lamang'' (1999) * ''Kanang kanay: Ituro Mo, Itutumba Ko'' (1999) * ''Sumigaw Ka Hanggang Gusto Mo'' (1999) * ''Hangga't Kaya Kong Lumaban'' (1998) * ''Sige Subukan Mo'' (1998) * ''Ibulong Mo sa Diyos 2'' (1997) * ''Sabi Mo Mahal Mo Ako Wala ng Bawian'' (1997) * "Sa Kabilugan ng Buwan" (1997) Kim * "Mahendra de Rossi" (1997) Kom ===Television=== {|class="wikitable" ! Year !! Title !! Role !! Network !! Note |- |- 2021 || ''Init sa Magdamag'' || Emily || [[Kapamilya Channel]] || |- | 2017-2018 || ''[[Impostora (2017 TV series)|Impostora]]'' || Katrina "Trina" Saavedra || rowspan="5" | [[GMA Network]] || |- | rowspan=5 | 2016 || ''[[Magkaibang Mundo]]'' || Amanda Santos-Sandoval || |- | ''[[Dear Uge]]'' || Chacha Alimurong | |- | ''[[GMA Network|Wagas]]'' || Tess | |- | ''[[Karelasyon]]'' || Caring | |- | ''[[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Kahati]]''|| Lorraine || rowspan=9|[[ABS-CBN]] | |- | rowspan=2|2015 || ''[[You're My Home (TV series)|You're My Home]]'' || Jackie Cabanero | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Parol]] ''|| Erlinda "Erly" Ravelo-Torres | |- | rowspan=3 | 2014 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Palayan]]'' || Saling | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Si Lulu At Si Lily Liit]]'' || Alyson Mendoza | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Dos Por Dos]]'' || Ellen | |- | rowspan=4|2013 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Picture Frame]]'' || Grace | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Kamison]]'' || Young Tessa | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: No Read, No Write, Nomar]]'' || Tanya | |- | ''[[Kidlat]]'' || young Dulce || [[TV5 (Philippines)|TV5]] | |- | rowspan=2|2012–2013 || ''[[Be Careful With My Heart]]'' || Katrina "Ina" Ruiz || rowspan="15"| [[ABS-CBN]] | |- | ''[[Kahit Puso'y Masugatan]]'' || Belen Salvacion | |- | rowspan=3|2012 || ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: The Amazing Gelliescope]]'' || Mrs. Tuazon | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Cards]]'' || Josie Yamson | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Hungry Birds]]'' || Lora San Miguel | |- | 2011-2012 || ''[[Maria La Del Barrio (Philippine TV series)|Maria La Del Barrio]]'' || Sandra Hernandez | |- | rowspan=3|2011 || ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: John Tamad]]'' || Vivian | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Palengke]]'' || Gamay | |- | ''[[Mula Sa Puso (2011 TV series)|Mula Sa Puso]]'' || Criselda Pereira† | |- | rowspan=2|2010 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Funeral Parlor]]'' || Mabel | |- | ''[[Showtime (Philippines)|Showtime]]'' || Judge | |- | rowspan=4|2009 || ''[[Lovers in Paris (Philippine TV series)|Lovers in Paris]]'' || Eunice Gatus | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Bulaklak]]'' || Nellie | |- | ''[[Komiks (TV series)|Komiks Presents]]: [[Nasaan Ka Maruja|Mars Ravelo's: Nasaan Ka Maruja?]] '' || Stefanie Miranda | |- | ''[[Pieta (TV series)|Carlo J. Caparas' Pieta]] '' || Sabrina | |- | 2008 || ''[[Camera Cafe]] '' || Puri || [[Q (TV network)|Q]] | |- | 2007 || ''[[Da Adventures of Pedro Penduko|Komiks Presents: Da Adventures of Pedro Penduko]]'' || Isindra || rowspan="4"| [[ABS-CBN]] | |- | 2005 || ''[[Vietnam Rose]]'' || Adriana | |- | 2004 || ''[[Maid in Heaven]]'' || Sharon | |- | rowspan=2|2003 || ''[[Buttercup (TV series)|Buttercup]]'' || Sharon | |- | ''[[Hawak Ko Ang Langit]]'' || Lorena || rowspan="4"| [[GMA Network]] | |- | rowspan=2|1999 || ''[[Beh Bote Nga]]'' || | |- | ''[[Pintados (TV series)|Pintados]]'' || Maya/Muyumi | |- | rowspan=2|1998 || ''Hiwalay Kung Hiwalay'' || | |- | ''[[MTB (TV program)|Magandang Tanghali Bayan]]'' || Guest Host || [[ABS-CBN]] | |- | rowspan=3|1995 || ''[[Bubble Gang]]'' || Herself || rowspan="3"|[[GMA Network]] | |- | ''[[Ober Da Bakod]]'' || Herself | |- | ''[[That's Entertainment (TV series)|That's Entertainment]]'' || Herself<br/><small>credited as ''Assunta Schiavone''</small> | |} ==Awards== {| width="90%" class="wikitable sortable" ! width="10%"| Year ! width="30%"| Award-Giving Body ! width="25%"| Category ! width="25%"| Work ! width="10%"| Result |- | rowspan="1" align="center"| [[2001 Metro Manila Film Festival|2001]] | rowspan="1" align="left"| [[Metro Manila Film Festival]]<ref>[https://www.imdb.com/event/ev0000431/2001 "Metro Manila Film Festival:2001"]. ''IMDB''. Retrieved 2014-04-09.</ref> | align="left"| [[Metro Manila Film Festival Award for Best Actress|Best Actress]] | align="center"| ''Hubog'' | {{won}} |} ==References== {{Reflist}} {{BD|1981||Rossi, Assunta de}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} mpf8ivkask5lsp7buuvsymcu54ladri 1958601 1958546 2022-07-25T05:16:53Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Nobyembre 2010}} {{Infobox person | name = Assunta De Rossi-Ledesma | image = | alt = | caption = | birth_name = Maria Assunta Tiotangco Schiavone-Ledesma | birth_date = {{Birth date and age|1981|2|19|mf=y}} | birth_place = [[Lecce]], [[Italy]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = Assunta Schiavone | known_for = | occupation = | years_active = 1995-Present | spouse = Jules Ledesma | partner = | website = }} Si '''Assunta de Rossi''' ay isang artista sa Pilipinas. {{BD|1981||Rossi, Assunta de}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} so64klgajz2rbg9sygpfynt9gecxnf5 0 26824 1958520 1953602 2022-07-25T04:42:00Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953602 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Mike Tan | image = | caption = | birth_name = Jan Michael Silverio Tan | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1986|12|31}} | birth_place = [[Angono]], [[Rizal]], [[Pilipinas]] | agent = [[GMA Artist Center]] (2004–kasalukuyan) | occupation = Aktor, mananayaw, modelo | yearsactive = 2004–kasalukuyan | height = {{height|ft=5|in=11}} | spouse = Verse Abellaneda (k. 2018) | awards = | notable role = | children = 2 }} Si '''Mike Tan''' ay isang artista sa Pilipinas. (ipinanganak noong 31 Disyembre 1986 sa [[Angono]], [[Rizal]]). Naging kilala ang kanyang pangalan nang siya ay hinirang na Ultimate Male Survivor sa second batch ng reality show [[StarStruck]] sa [[GMA Network]]. Tangkad 1.78 (5 ft 10). Sa kasalukuyan, siya ay gumaganap bilang Rick sa Maging Akin Ka lamang, isa sa mga Sine Novela na ipinapalabas sa GMA Kapuso tuwing hapon. ==Filmography== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" ! Year !! Title !! Role !! Network |- | 2022 || ''[[Artikulo 247]]'' || Julian Pineda || rowspan="49"| [[GMA Network]] |- | 2021 || ''[[Nagbabagang Luha (TV series) | Nagbabagang Luha]]'' || Aidan "Bien" De Dios |- | rowspan=2 | 2019 || ''[[Wagas|Wagas: Throwback Pag-Ibig]]'' || Ryan |- | ''[[Kara Mia]]'' || Iswal / Wally |- | rowspan=4 | 2018 || ''[[Magpakailanman| Magpakailanman: The Haunted Wife]]'' || Marvin |- | ''[[Pamilya Roces]]'' || Young Rodolfo |- | ''[[Hindi Ko Kayang Iwan Ka]]'' || Marco Angeles |- | ''[[Dear Uge|Dear Uge: Kabit-sabit]]'' || Tomas |- | rowspan=4 | 2017 || ''[[Stories for the Soul|Stories for the Soul: Hanggang Saan, Hanggang Kailan?]]'' || Ramon |- | ''[[Daig Kayo ng Lola Ko|Daig Kayo ng Lola Ko: Si Genna at ang Gintong Itlog]]'' || Fredo |- | ''[[Tadhana|Tadhana: Hulog ng Langit]]'' || Manny |- | ''[[Dear Uge|Dear Uge: Kwentong Kutsero]]'' || Ino |- | 2016–2017 || ''[[Ika-6 na Utos]]'' || Angelo Trinidad |- | rowspan=3 | 2016 || ''[[The Millionaire's Wife (TV series)|The Millionaire's Wife]]'' || Ivan Meneses |- | ''[[Dear Uge|Dear Uge: Ang Krisis ng Dalawang Misis]]'' || Joselito |- | ''[[Karelasyon]]'' || Daniel |- | rowspan="6"|2015 || ''[[My Faithful Husband]]'' || Brad |- | ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: 8Gay Pride]]'' || Rebecca |- | ''[[Alamat (TV program)|Alamat: Juan Tamad]]'' || Juan Tamad (voice) |- | ''[[The Rich Man's Daughter]]'' || Paul Tanchingco |- | ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: PO2 Ephraim Mejia Story]]'' || Macoy |- | ''[[Pari 'Koy]]'' || Dindo Altamira |- | rowspan="2"| 2014 || ''[[Dading (TV series)|Dading]]'' || Lexi's Boyfriend |- | ''[[Kambal Sirena]]'' || Jun |- | rowspan="3"| 2013 || ''[[Mga Basang Sisiw]]'' || Gregorio "Rigor" Manalastas |- | ''[[Magpakailanman]]'' || Nil Nolado |- | ''[[Party Pilipinas]]'' || Himself / Performer |- | rowspan="2"| 2012 || ''[[Faithfully (2012 TV series)|Faithfully]]'' || Perry Escanio |- | ''[[Legacy (Philippine TV series)|Legacy]]'' || Arturo "Thirdy" San Jose |- | rowspan="3"| 2011 || ''[[Spooky Nights|Spooky Nights: Singil]]'' || JR |- | ''[[Kung Aagawin Mo ang Langit]]'' || Jonas Alejandro |- | ''[[Captain Barbell (2011 TV series)|Captain Barbell: Ang Pagbabalik]]'' || Teban / Anino |- | rowspan="3"| 2010 || ''[[Sine Novela]]'': ''[[Trudis Liit]]'' || Migs Ocampo |- | ''[[Daisy Siete|Daisy Siete Presents: Bebe and Me]]'' || Daniel Tan |- | ''[[Love Bug (Philippine TV series)|Love Bug Presents]]'': ''[[The Last Romance (TV series)|The Last Romance]]'' || Dado |- | 2009–2010|| ''[[SOP Rules]]'' || Co-Host |- | rowspan="2"| 2009 || ''[[Rosalinda (Philippine TV series)|Rosalinda]]'' || Rico |- | ''[[Sine Novela]] : [[Dapat Ka Bang Mahalin?]]'' || Bong Ramos |- | rowspan="2"| 2008 || ''[[Dear Friend (TV series)|Dear Friend]]'' || Various role |- | ''[[Sine Novela]]: [[Maging Akin Ka Lamang]]'' || Rick Rivera |- | 2007 || ''[[Marimar (2007 TV series)|Marimar]]'' || Choi |- |rowspan="3"| 2006 || ''[[I Luv NY]]'' || Tero |- | ''[[Love to Love (TV series)|Love to Love Season 8: Stuck in Love]]'' || Engelbert |- | ''[[Love to Love (TV series)|Love to Love Season 7: Love Ko Urok]]'' || J.D |- | 2005–2006 || ''[[SOP Gigsters]]'' || Co-Host |- | rowspan="3"|2005 || ''[[Now and Forever: Mukha]]'' || Paolo |- | ''[[Sugo]]'' || Peping |- | ''Baywalk'' || Various | |- | 2004 || ''[[StarStruck (Season 2)]]'' || Himself |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" ! Year !! Title !! Role !! Film Production |- | 2015 || ''[[No Boyfriend Since Birth]]'' || Paolo || [[Regal Films]] |- | 2010 || ''Marino: Call of the Sea'' || || |- | rowspan="3"| 2009 || ''Hellphone'' || || |- | ''Marino'' || || |- | ''Manay Po 2: Overload'' || Marky || [[Regal Films]] |- | rowspan="2"| 2008 || ''[[Batanes: Sa Dulo ng Walang Hanggan]]'' || Noel || [[GMA Films]] |- | ''Barang'' || || |- | rowspan="2"| 2006 || ''Manay Po'' || Marky || [[Regal Films]] |- | ''Puso 3'' || || |- | 2005 || ''[[Lovestruck]]'' || Jason || [[GMA Films]] |} ==Mga Parangal== {| class="wikitable" ! Year !! Award !! Category !! Nominated Work !! Result |- | 2015 || [[29th PMPC Star Awards for Television]] || Best Supporting Actor || [[The Rich Man's Daughter]] || {{nom}} |} ==References== {{reflist}} {{BD|1986||Tan, Mike}} [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} get4aosdm2hactgk7fmbntgfjsi500u 1958576 1958520 2022-07-25T05:16:33Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} Si '''Mike Tan''' ay isang artista sa Pilipinas. (ipinanganak noong 31 Disyembre 1986 sa [[Angono]], [[Rizal]]). Naging kilala ang kanyang pangalan nang siya ay hinirang na Ultimate Male Survivor sa second batch ng reality show [[StarStruck]] sa [[GMA Network]]. Tangkad 1.78 (5 ft 10). Sa kasalukuyan, siya ay gumaganap bilang Rick sa Maging Akin Ka lamang, isa sa mga Sine Novela na ipinapalabas sa GMA Kapuso tuwing hapon. ==Television shows== ===GMA-7=== *[[Rosalinda (Philippine TV series)|Rosalinda]] - Rico (2009 GMA Network) *[[Dapat Ka Bang Mahalin?]] - Bong Ramos (2009 GMA Network) *[[LaLola (Philippine TV series)|LaLola]] - Cameo Role (2009 GMA Network) *[[Dear Friend]] - Guest Role (2008 GMA Network) *[[Babangon Ako't Dudurugin Kita]]- Special Appearance (2008 GMA Network) *[[Maging Akin Ka Lamang]]- Rick (2008 GMA Network) *[[Marimar (Philippine TV series)]] (2007 - 2008 GMA Network) - Choi *[[I Luv NY]] (2006 GMA Network) - Tero *[[Sugo]] (2005 GMA Network) - Peping *[[Love to Love (Season 7)]] - Engelbert *[[Love to Love (Season 8)]] - J.D. *[[Now and Forever: Mukha]] - Paolo *[[SOP Rules]] - Co-Host (2005-Present) *[[SOP Gigsters]] - Co-Host (2005-2006 GMA Network) *[[StarStruck]] (Season 2) - Himself/Ultimate Male Survivor (2004-2005 GMA Network) {{BD|1986||Tan, Mike}} [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} lizcvtb82tivsdrvn8ikyf3zqhx1zvu 0 26848 1958544 1953588 2022-07-25T04:51:20Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953588 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{short description|Pilipinong aktor, mananayaw, modelo and mang-aawit|bot=PearBOT 5}} {{Philippine name|Guiang|Abrenica}} {{Infobox person | name = Aljur Abrenica | image = Aljur Abrenica at SM City Gensan (P. Jones pic) - Flickr (cropped).jpg | caption = Abrenica noong Pebrero 2013. | image_size = | birth_name = Aljur Guiang Abrenica | birth_date = {{birth date and age|1990|3|24}} | birth_place = [[Angeles, Philippines|Angeles]], [[Pampanga]], [[Pilipinas]] | occupation = Aktor, mananayaw, modelo and mang-aawit | agent = [[GMA Artist Center]] (2006–2017)<br/>[[Star Magic]] (2017–kasalukuyan)<ref>{{cite news|title=Aljur 'speechless and honored' to be part of ABS-CBN|url=http://news.abs-cbn.com/entertainment/08/01/17/aljur-speechless-and-honored-to-be-part-of-abs-cbn|work=ABS-CBN News|access-date=April 13, 2018|date=August 1, 2017}}</ref><br/>[[Brightlight Productions]] (2021–kasalukuyan) | height = {{height|ft=5|in=9}}<ref name="bodytalk">{{cite news|last1=Lo|first1=Ricky|author-link=Ricky Lo|title=Body Talk with Aljur Abrenica|url=http://www.philstar.com/funfare/bodytalk/2008/08/18/79822/body-talk-aljur-abrenica|access-date=June 21, 2017|work=The Philippine Star|date=August 18, 2008}}</ref> | spouse = [[Kylie Padilla]] ({{abbr|m.|engaged}} 2018) | children = 2 | relatives = [[Vin Abrenica]] (kuya) | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | genre = [[Pop music|Pop]] | instrument = [[Vocals]], [[Guitar]] | years_active = 2006–kasaluyan | label = [[GMA Records]]<br>[[Star Music]] }} }} Si '''Aljur Abrenica''' ay isang artista sa Pilipinas. Siya ay nanalo sa ika-apat na panahon ng [[StarStruck]]. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" !Year !! Title !! Role !! Network |- | 2007 || ''Boys Nxt Door'' || Migs || rowspan=18| <center>[[GMA Network]]</center> |- | 2007–2008 || ''Zaido: Pulis Pangkalawakan'' || Cervano / Red Zaido |- | 2008 || ''Dyesebel'' || Paolo Legaspi |- | 2008–2009 || ''[[Luna Mystica]]'' || Libado |- | rowspan=2 | 2009 || ''[[Sine Novela]]: [[Dapat Ka Bang Mahalin?]]'' || Miguelito "Lito" Sanchez |- | ''All My Life'' || Jules Romualdez |- | rowspan=2 | 2010 || ''[[The Last Prince]]'' || Prinsepe Almiro / Haring Almiro |- | ''Ilumina'' || Yñigo Salcedo |- | 2011 || ''Machete'' || Machete / Dakila Romero |- | 2011–2012 || ''Amaya'' || Dayaw |- | rowspan=2 | 2012 || ''Together Forever'' || Santiago "Yago" Carion |- | ''Coffee Prince'' || Arthur Ochoa |- | rowspan=2 | 2013 || ''Indio'' || Bagandi |- | ''Prinsesa ng Buhay Ko'' || Nicolo 'Nick' Grande |- | 2014 || ''[[Kambal Sirena]]'' || Kevin Villanueva |- | rowspan=2 | 2015 || ''[[The Half Sisters]]'' || Malcolm Angeles |- | ''[[Dangwa]]'' || Lorenzo "Renz" Arguente |- | 2016 || ''Once Again'' || Edgardo "Edgar" Del Mundo / Aldrin Sanchez |- | 2017 || ''FPJ's Ang Probinsyano'' || Miguel Enriquez || rowspan=2 | [[ABS-CBN]] |- | 2018 || ''[[Asintado]]'' || Xander Guerrero |} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1990]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Kapampangan]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga personalidad sa telebisyon]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 4wnyvifqce4i9725kbjfojxo72e5mut 1958599 1958544 2022-07-25T05:16:52Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Pebrero 2010}} {{Infobox person<!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | image = {{wikidata|property|raw|P18}} | Landscape = | birth_name = Aljur Mikael Abrenica | Alias = | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1990|3|24}} | birth_place = [[Lungsod ng Angeles]], [[Pampanga]], [[Pilipinas]] | spouse = [[Kylie Padilla]] (e. 2018) | height = {{height|m=1.73}} | children = 1 | Label = | Associated_acts = | Current_members = | Past_members = | Notable_instruments = }} Si '''Aljur Abrenica''' ay isang artista sa Pilipinas. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" !Year !! Title !! Role !! Network |- | 2007 || ''Boys Nxt Door'' || Migs || rowspan=18| <center>[[GMA Network]]</center> |- | 2007–2008 || ''Zaido: Pulis Pangkalawakan'' || Cervano / Red Zaido |- | 2008 || ''Dyesebel'' || Paolo Legaspi |- | 2008–2009 || ''[[Luna Mystica]]'' || Libado |- | rowspan=2 | 2009 || ''[[Sine Novela]]: [[Dapat Ka Bang Mahalin?]]'' || Miguelito "Lito" Sanchez |- | ''All My Life'' || Jules Romualdez |- | rowspan=2 | 2010 || ''[[The Last Prince]]'' || Prinsepe Almiro / Haring Almiro |- | ''Ilumina'' || Yñigo Salcedo |- | 2011 || ''Machete'' || Machete / Dakila Romero |- | 2011–2012 || ''Amaya'' || Dayaw |- | rowspan=2 | 2012 || ''Together Forever'' || Santiago "Yago" Carion |- | ''Coffee Prince'' || Arthur Ochoa |- | rowspan=2 | 2013 || ''Indio'' || Bagandi |- | ''Prinsesa ng Buhay Ko'' || Nicolo 'Nick' Grande |- | 2014 || ''[[Kambal Sirena]]'' || Kevin Villanueva |- | rowspan=2 | 2015 || ''[[The Half Sisters]]'' || Malcolm Angeles |- | ''[[Dangwa]]'' || Lorenzo "Renz" Arguente |- | 2016 || ''Once Again'' || Edgardo "Edgar" Del Mundo / Aldrin Sanchez |- | 2017 || ''FPJ's Ang Probinsyano'' || Miguel Enriquez || rowspan=2 | [[ABS-CBN]] |- | 2018 || ''[[Asintado]]'' || Xander Guerrero |} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1990]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Kapampangan]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga personalidad sa telebisyon]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} caer9dcfqadqh65o6zrg5sd19mt7e9n 0 26870 1958540 1953593 2022-07-25T04:50:00Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953593 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Rachelle Ann Go | image = rachelle-ann-go.jpg | alt = | caption = Si Rachelle Ann Go<ref>http://pinoysgottalent.com/files/2010/04/rachelle-ann-go-moves-to-gma-7.jpg</ref> | birth_name = Rachelle Ann Go | birth_date = {{birth date and age|1986|08|31}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = Pilipino | other_names = | known_for = | occupation = Mang-aawit, Artista at Modelo | years_active = | spouse = Martin Spies (k. 2018) | partner = | children = 1 | website = {{URL|https://twitter.com/gorachelleann|Twitter}} }} Si '''Rachelle Ann Go''' ay isang Pilipinang mang-aawit, modelo at artista sa Pilipinas. ==Talambuhay== Ipinanganak noong Agosto 31, 1986 sa [[Maynila]]. Maraming patimpalak ang kanyang sinalihan at ang kanyang pinaka-unang palabas sa telebisyon ay sa Eat Bulaga! sa edad na labing-isa. Si Go ay nagtapos sa Paaralan ng La Immaculada Concepcion sa [[Pasig]]. At nagtapos ng BS-Business Administration sa [[Kolehiyo]] ng San Beda. Nahirang din siyang bilang Binibing San Beda noong 2004. Napabilang siya sa isa sa mga bida sa Party Pilipinas noong 2010. ==Mga nagawa== ===Album na gawa sa Studyo === <ref>{{cite web|url=http://www.viva.com.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=787:rachelle-ann-go&catid=46:viva-artists&Itemid=43 |title=Rachelle Ann Go |publisher=Viva.com.ph |date= |accessdate=2010-02-06}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Taon ! Pamagat ! Pagpapatunay ! Benta |- |2004 | ''Rachelle Ann Go'' * Taon ng Paglabas: July 27, 2004 * Etiketa: [[VIVA Records|VIVA]] | <center>Platinum(Dalawang Ulit) | <center>60,000+ |- | 2006 | ''[[I Care]]'' * Taon ng Paglabas: January 10, 2006 * Etiketa: VIVA | <center>Ginto | <center>15,000+ |- | 2007 | ''[[Obsession (Rachelle Ann Go album)|Obsession]]'' * Taon ng Paglabas: January 24, 2007 * Etiketa: VIVA | <center> | <center>12,500+ |- | 2009 | ''[[Falling in Love (Rachelle Ann Go album)|Falling in Love]]'' * Taon ng Paglabas: January 12, 2009 * Etiketa: VIVA | <center>Ginto | <center>12,500+ |- | 2011 | ''[[Unbreakable (Rachelle Ann Go album)|Unbreakable]]'' * Taon ng Paglabas: July 14, 2011 * Etiketa: VIVA | <center> | <center> |} ===Album na Buhay=== {| class="wikitable" |- ! Taon ! Pamagat ! Pagpapatunay ! Benta |- | 2008 | ''[[Rachelle Ann Rocks Live!]]'' * Taon ng Paglabas: April 20, 2008 * Etiketa: VIVA | <center>Ginto | <center>15,000+ |} ===Compilation albums=== {| class="wikitable" |- ! Taon ! Pamagat ! Pagpapatunay ! Benta |- | 2004 | ''Night of the Champions'' | Pinatunayan - Platinum | 30,000 |- | 2004 | ''Search for a Star'' | Pinatunayan - Platinum | 30,000 |- | 2006 | ''Sing Along with Rachelle Ann'' | | |- | 2007 | ''ASAP Hotsilog'' | Pinatunayan - Platinum (Dalawang Ulit) | 60,000 |- | 2008 | ''GV Live at 25'' | Pinatunayan - Ginto | 15,000 |} ==Mga nagawang Bidyo== ===Konsyerto sa DVD=== {| class="wikitable" |- ! Taon ! Pamagat ! Istado ! Benta |- | 2008 | ''[[Rachelle Ann Rocks Live!]]'' | Certified Gold | 15,000 |} ==Telebisyon== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" | '''Taon''' || '''Pamagat''' || '''Himpilan''' || '''Ginanapan''' |- |2004|| [[Search for a Star]] || [[GMA Network]] || Sarili |- | 2004 || [[SOP (Philippine TV series)|SOP Rules]]|| [[GMA Network]] ||Sarili |- |2004–10|| [[ASAP Mania|ASAP]] || [[ABS-CBN]] || Sarili |- |2005|| Nginig || [[ABS-CBN]] || Sarili |- |2005|| Wansapanataym || [[ABS-CBN]] || Shin |- |2005|| [[Search for the Star in a Million#Star in a Million|Star In A Million]] || [[ABS-CBN]] || Sarili (Host) |- |2006|| [[Your Song (TV series)|Your Song]] (If You Walk Away) || [[ABS-CBN]] || Joanne |- |2006|| [[Quizon Avenue]] || [[ABS-CBN]] || Sarili |- |2007|| [[Princess Hours]]: The Royal Special || [[ABS-CBN]] || Sarili kasama si [[Christian Bautista]] |- |2007|| [[MYX]] || [[ABS-CBN]] || Herself as MYX Celebrity VJ of the Month |- |2007|| Bench: Choose Your Color Fashion Show || [[ABS-CBN]] || Sarili |- |2009|| [[Your Song (TV series)|Your Song]] (Exchange of Hearts) || [[ABS-CBN]] || Camille kasama si Gabriel Valenciano |- |2009|| [[MYX]] || [[ABS-CBN]] || Sarili bilang MYX Artistang VJ para sa buwan ng Enero |- |2010–present|| [[Party Pilipinas]] || [[GMA Network]] || Sarili |- |2010|| [[Diva (Philippines TV series)|Diva]]'' || [[GMA Network]] || Demi </small> |- |2010|| [[Puso ng Pasko: Artista Challenge]]'' || [[GMA Network]] || Herself (Challenger) |- |2011|| [[Nita Negrita]]'' || [[GMA Network]] || Amanda |- |2011|| [[Charice: Home for Valentine's]]'' || [[GMA Network]] || Bisita |- |2011|| [[Protégé: The Battle For The Big Break]]'' || [[GMA Network]] || Sarili (mentor) |} |2012|| [[Indio]]'' || [[GMA Network]] || Libulan |} ==Teatro== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" | '''Taon''' || '''Pamagat''' || '''Ginanapan''' |- |2011|| "The Little Mermaid" || Ariel |} ==Mga Parangal at Pagkilala== {| class="wikitable" |- !Taon !Parangal !Kategorya !Resulta |- |2005 |Awit Awards<ref>[http://www.awitawards.com.ph The 24th Philippine Awit Awards]. Awitawards.com.ph. Retrieved on 2011-11-19.</ref> |Best Performance By A New Female Recording Artist for ''Don't Cry Out Loud'' |Nominado |- |rowspan="2"|2006 |rowspan="2"|Awit Awards |Best Performance By A Female Recording Artist for ''If You Walk Away'' |Nominado |- |People's Choice Favorite Female Artist |Nanalo |- |rowspan="4"|2009 |rowspan="3"|PMPC Star Awards for Music |Female Recording Artist of the Year for ''Falling In Love'' |Nominado |- |Female Pop Artist of the Year for ''Falling In Love'' |Nominado |- |Revival Album of the Year for ''Falling In Love'' |Nanalo |- ||Awit Awards |Best R&B Recording for ''Paano'' |Nanalo |} {{refbegin}} #{{note|1}} Shared with Regine Velasquez for ''Low Key'' {{refend}} ==Sanggunian== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Go, Rachelle Ann}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} {{user:maskbot/cleanup}} a3z96ah87xpgwgonarqv4uzkx8spv4y 1958595 1958540 2022-07-25T05:16:50Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Rachelle Ann Go | image = rachelle-ann-go.jpg | alt = | caption = Si Rachelle Ann Go<ref>http://pinoysgottalent.com/files/2010/04/rachelle-ann-go-moves-to-gma-7.jpg</ref> | birth_name = Rachelle Ann Go | birth_date = {{birth date and age|1986|08|31}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = Pilipino | other_names = | known_for = | occupation = Mang-aawit, Artista at Modelo | years_active = | spouse = | partner = | website = }} Si '''Rachelle Ann Go''' ay isang Pilipinang mang-aawit, modelo at artista sa Pilipinas. ==Talambuhay== Ipinanganak noong Agosto 31, 1986 sa [[Maynila]]. Maraming patimpalak ang kanyang sinalihan at ang kanyang pinaka-unang palabas sa telebisyon ay sa Eat Bulaga! sa edad na labing-isa. Si Go ay nagtapos sa Paaralan ng La Immaculada Concepcion sa [[Pasig]]. At nagtapos ng BS-Business Administration sa [[Kolehiyo]] ng San Beda. Nahirang din siyang bilang Binibing San Beda noong 2004. Napabilang siya sa isa sa mga bida sa Party Pilipinas noong 2010. ==Mga nagawa== ===Album na gawa sa Studyo === <ref>{{cite web|url=http://www.viva.com.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=787:rachelle-ann-go&catid=46:viva-artists&Itemid=43 |title=Rachelle Ann Go |publisher=Viva.com.ph |date= |accessdate=2010-02-06}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Taon ! Pamagat ! Pagpapatunay ! Benta |- |2004 | ''Rachelle Ann Go'' * Taon ng Paglabas: July 27, 2004 * Etiketa: [[VIVA Records|VIVA]] | <center>Platinum(Dalawang Ulit) | <center>60,000+ |- | 2006 | ''[[I Care]]'' * Taon ng Paglabas: January 10, 2006 * Etiketa: VIVA | <center>Ginto | <center>15,000+ |- | 2007 | ''[[Obsession (Rachelle Ann Go album)|Obsession]]'' * Taon ng Paglabas: January 24, 2007 * Etiketa: VIVA | <center> | <center>12,500+ |- | 2009 | ''[[Falling in Love (Rachelle Ann Go album)|Falling in Love]]'' * Taon ng Paglabas: January 12, 2009 * Etiketa: VIVA | <center>Ginto | <center>12,500+ |- | 2011 | ''[[Unbreakable (Rachelle Ann Go album)|Unbreakable]]'' * Taon ng Paglabas: July 14, 2011 * Etiketa: VIVA | <center> | <center> |} ===Album na Buhay=== {| class="wikitable" |- ! Taon ! Pamagat ! Pagpapatunay ! Benta |- | 2008 | ''[[Rachelle Ann Rocks Live!]]'' * Taon ng Paglabas: April 20, 2008 * Etiketa: VIVA | <center>Ginto | <center>15,000+ |} ===Compilation albums=== {| class="wikitable" |- ! Taon ! Pamagat ! Pagpapatunay ! Benta |- | 2004 | ''Night of the Champions'' | Pinatunayan - Platinum | 30,000 |- | 2004 | ''Search for a Star'' | Pinatunayan - Platinum | 30,000 |- | 2006 | ''Sing Along with Rachelle Ann'' | | |- | 2007 | ''ASAP Hotsilog'' | Pinatunayan - Platinum (Dalawang Ulit) | 60,000 |- | 2008 | ''GV Live at 25'' | Pinatunayan - Ginto | 15,000 |} ==Mga nagawang Bidyo== ===Konsyerto sa DVD=== {| class="wikitable" |- ! Taon ! Pamagat ! Istado ! Benta |- | 2008 | ''[[Rachelle Ann Rocks Live!]]'' | Certified Gold | 15,000 |} ==Telebisyon== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" | '''Taon''' || '''Pamagat''' || '''Himpilan''' || '''Ginanapan''' |- |2004|| [[Search for a Star]] || [[GMA Network]] || Sarili |- | 2004 || [[SOP (Philippine TV series)|SOP Rules]]|| [[GMA Network]] ||Sarili |- |2004–10|| [[ASAP Mania|ASAP]] || [[ABS-CBN]] || Sarili |- |2005|| Nginig || [[ABS-CBN]] || Sarili |- |2005|| Wansapanataym || [[ABS-CBN]] || Shin |- |2005|| [[Search for the Star in a Million#Star in a Million|Star In A Million]] || [[ABS-CBN]] || Sarili (Host) |- |2006|| [[Your Song (TV series)|Your Song]] (If You Walk Away) || [[ABS-CBN]] || Joanne |- |2006|| [[Quizon Avenue]] || [[ABS-CBN]] || Sarili |- |2007|| [[Princess Hours]]: The Royal Special || [[ABS-CBN]] || Sarili kasama si [[Christian Bautista]] |- |2007|| [[MYX]] || [[ABS-CBN]] || Herself as MYX Celebrity VJ of the Month |- |2007|| Bench: Choose Your Color Fashion Show || [[ABS-CBN]] || Sarili |- |2009|| [[Your Song (TV series)|Your Song]] (Exchange of Hearts) || [[ABS-CBN]] || Camille kasama si Gabriel Valenciano |- |2009|| [[MYX]] || [[ABS-CBN]] || Sarili bilang MYX Artistang VJ para sa buwan ng Enero |- |2010–present|| [[Party Pilipinas]] || [[GMA Network]] || Sarili |- |2010|| [[Diva (Philippines TV series)|Diva]]'' || [[GMA Network]] || Demi </small> |- |2010|| [[Puso ng Pasko: Artista Challenge]]'' || [[GMA Network]] || Herself (Challenger) |- |2011|| [[Nita Negrita]]'' || [[GMA Network]] || Amanda |- |2011|| [[Charice: Home for Valentine's]]'' || [[GMA Network]] || Bisita |- |2011|| [[Protégé: The Battle For The Big Break]]'' || [[GMA Network]] || Sarili (mentor) |} |2012|| [[Indio]]'' || [[GMA Network]] || Libulan |} ==Teatro== {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" | '''Taon''' || '''Pamagat''' || '''Ginanapan''' |- |2011|| "The Little Mermaid" || Ariel |} ==Mga Parangal at Pagkilala== {| class="wikitable" |- !Taon !Parangal !Kategorya !Resulta |- |2005 |Awit Awards<ref>[http://www.awitawards.com.ph The 24th Philippine Awit Awards]. Awitawards.com.ph. Retrieved on 2011-11-19.</ref> |Best Performance By A New Female Recording Artist for ''Don't Cry Out Loud'' |Nominado |- |rowspan="2"|2006 |rowspan="2"|Awit Awards |Best Performance By A Female Recording Artist for ''If You Walk Away'' |Nominado |- |People's Choice Favorite Female Artist |Nanalo |- |rowspan="4"|2009 |rowspan="3"|PMPC Star Awards for Music |Female Recording Artist of the Year for ''Falling In Love'' |Nominado |- |Female Pop Artist of the Year for ''Falling In Love'' |Nominado |- |Revival Album of the Year for ''Falling In Love'' |Nanalo |- ||Awit Awards |Best R&B Recording for ''Paano'' |Nanalo |} {{refbegin}} #{{note|1}} Shared with Regine Velasquez for ''Low Key'' {{refend}} ==Sanggunian== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Go, Rachelle Ann}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} {{user:maskbot/cleanup}} rfu7ulcklijde2tu7jc0cv0gztq2m47 0 26891 1958525 1953597 2022-07-25T04:43:41Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953597 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Baron Geisler | image = Baron Geisler.png | alt = | caption = | birth_name = Baron Frederick von Geisler | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1982|6|05}} | birth_place = [[Clark Air Base]], [[Angeles|Lungsod ng Angeles]], [[Pampanga]], [[Pilipinas|Republika ng Pilipinas]] | death_date = | death_place = | nationality = [[Mga Pilipino|Pilipino]] | other_names = | known_for = | occupation = Aktor, negosyante | years_active = 1994-kasalukuyan | alma_mater = Chevalier School<br>All Nations College | agent = [[Star Magic]] (1997–2009)<br />[[ALV Talent Circuit]] (2009–kasalukuyan)<br />[[Viva Artists Agency]] (2021–kasalukuyan) | spouse = Jamie Marie Evangelista Geisler, Ph.d (k. 2019) | partner = | children = 1 | relatives = [[Donald Geisler]] {{small|(kuya)}}<br />[[Jen Da Silva]] {{small|(hipag)}} | website = }} Si '''Baron Geisler''' ay isang artista sa Pilipinas. ==Filmography== === Television === {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> |- <!-- Do not add rowspan --> | 1994 | ''[[Ang TV]]'' | Himself | |- | 1995-06 | ''[[ASAP (variety show)|ASAP]]'' | Himself — host/performer | |- | 1996 | ''[[Gimik]]'' | Choi Ledesma | |- | 1997 | ''[[Esperanza (Philippine TV series)|Esperanza]]'' | Loy-Loy | |- | 1999 | ''[[Tabing Ilog]]'' | Alfonso "Fonzy" Ledesma | |- | 2001 | ''[[Recuerdo de Amor]]'' | Francis Sebastian | |- | 2003 | ''[[It Might Be You (TV series)|It Might Be You]]'' | Derek Castro | |- | 2003 | | ''[[Ang Tanging Ina#Ang Tanging Ina .28TV Series.29|Ang Tanging Ina]]'' | Chaos Montecillo | |- | 2005 | ''[[Vietnam Rose]]'' | Billy | |- | 2005 | ''[[Hollywood Dream]]'' | Himself — contestant | |- | 2005 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Macoy | Episode: "Trolley (Pasan)" |- | 2006 | ''Malaala Mo Kaya'' | Joel (Justin's older brother) | Episode: "Lapis" |- | 2006 | ''[[Calla Lily (TV series)|Calla Lily]]'' | Jerry | |- |2006 | ''[[Komiks (TV series)|Komiks Presents:]] [[Da Adventures of Pedro Penduko]]'' | Ka Roy | |- | 2006 | ''[[Maging Sino Ka Man]]'' | Kevin Romero | |- | 2006 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Lito | Episode: "Bisikleta (Basilica Minore del Sto. Niño de Cebu)" |- | 2007 | ''[[Sineserye Presents]]: [[May Minamahal (TV series)|May Minamahal]]'' | Bombit Fernandez | |- | 2007–08 | ''[[Pinoy Big Brother]]: Celebrity Edition 2'' | Himself — housemate | |- | 2008 | ''[[I Love Betty La Fea]]'' | Ian | Guest |- | 2008 | ''[[Pieta (TV series)|Carlo J. Caparas' Pieta]]'' | Young Miguel | |- | 2008 | ''[[Eva Fonda]]'' | Val Mendez | |- | 2008 | ''[[Sine Novela]]: [[Gaano Kadalas ang Minsan (TV series)|Gaano Kadalas ang Minsan]]'' | Jake | |- | 2008 | ''[[Obra (TV series)|Obra: Liwanag sa Dilim]]'' | | |- | 2009 | ''[[Tayong Dalawa]]'' | Leo Cardenas | |- | 2009 | ''[[Midnight DJ]]'' | Andy | Episode: "Killer Kulambo" |- | 2009 | ''Pangarap Kong Jackpot'' | | Episode: "Sa Ngalan Ng Busabos" |- | 2009 | ''[[Kambal sa Uma|Jim Fernandez's Kambal Sa Uma]]'' | Young Aurelio | |- | 2009 | ''[[May Bukas Pa (2009 TV series)|May Bukas Pa]]'' | Mr. Sanchez | |- | 2009 | ''[[SRO Cinemaserye|SRO Cinemaserye: Suspetsa]]'' | Danny | |- | 2009 | ''Komiks Presents: [[Nasaan Ka Maruja|Mars Ravelo's Nasaan Ka Maruja?]]'' | Jeff Gomez | |- | 2009 | ''[[The Wedding (TV series)|The Wedding]]'' | Monty | |- | 2010 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Raul |Episode: "Saranggola" |- |2010 | ''[[Agimat: Ang Mga Alamat ni Ramon Revilla]] Presents: [[Elias Paniki]]'' | Alexander | |- |2010 | ''[[Noah (TV series)|Noah]]'' | Caleb | |- | 2010 | ''Banana Split: Daily Servings'' | Ismael | Segment: "Mahirap Pa Sa Dagang Mahirap" |- | 2011 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Janelle | Episode: "Ice Cream" |- | 2011 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Jess | Episode: "Sulat" |- |2011 | ''[[Ikaw Ay Pag-Ibig]]'' | Turko | |- | 2013 | ''[[Kidlat]]'' | Vincent Megaton Jr. / Diablo | |- | 2014 | ''[[Dyesebel (2014 TV series)|Mars Ravelo's Dyesebel]]'' | Kanor Dela Paz | |- | 2015 | ''[[Bridges of Love]]'' | Young Lorenzo Antonio | |- | 2015 | ''[[Nathaniel (TV series)|Nathaniel]]'' | Tagasundo / Gustavo Palomar | |- | 2015 | ''[[FPJ's Ang Probinsyano]]'' | David Madarang | Special Participation |- | 2016 |''[[Bubble Gang]]'' | Various |Guest |- | 2016 |''[[Karelasyon]]'' |John Lloyd |Episode: "Biktima" |- | 2016 |''[[Wagas]]'' |[[Dick Israel]] | |- | 2019 | ''FPJ's Ang Probinsyano'' | Dante "Bungo" Madarang | |- |} ===Film=== {| class="wikitable sortable" |- ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes |- | 1996 |''[[Star Cinema|Ang TV the Movie: The Adarna Adventure]]'' | Corky | |- | 1998 | ''Haba-baba-doo, puti-puti-poo!'' | Baron | |- | 1998 | ''Nagbibinata'' | Hans Tolentino | |- | 1999 | ''[[Oo Na, Mahal Na Kung Mahal]]'' | Ivan | |- | 1999 | ''Tar-San'' | Koby | |- | 2000 | ''[[Anak (film)|Anak]]'' | Michael | |- | 2001 | ''Taxi ni Pilo'' | | |- | 2002 | ''[[Jologs]]'' | Cher | |- | 2003 | ''[[Ang Tanging Ina]]'' | Chaos Montecillo | |- | 2006 | ''Ang Huling Araw ng Linggo'' | Bryan | |- | 2006 | ''[[Wag Kang Lilingon]]'' | Red | Segment: "Salamin" |- | 2007 | ''Durog'' | | |- | 2007 | ''[[A Love Story (2007 film)|A Love Story]]'' | Macky | |- | 2008 | ''[[Supahpapalicious]]'' | Sir Juno | |- | 2008 | ''Jay'' | Jay Santiago | |- | 2008 | ''Torotot'' | Leo | |- | 2008 | ''[[Baler (film)|Baler]]'' | Capt. Enrique Fossi de las Morenas | |- | 2009 | ''[[BFF: Best Friends Forever]]'' | | |- | 2009 | ''Padyak'' | Manolo | |- | 2009 | ''[[Manila (2009 film)|Manila]]'' |Jorge | |- | 2009 | ''The Forgotten War'' | | |- | 2009 | ''[[Kimmy Dora]]: Kambal sa Kiyeme'' | Harris | |- | 2009 | ''[[Nandito Ako Nagmamahal Sa'Yo]]'' | Prince Suganob | |- | 2009 | ''Maximus & Minimus'' | | |- | 2010 | ''[[Noy (film)|Noy]]'' | Caloy | |- | 2010 | ''Fling'' | Boyfriend 2 | |- | 2010 | ''Donor'' | Danny | |- | 2010 | ''[[Cinco (film)|Cinco]]'' | Frat. Master Greg | Segment: "Braso" |- |2011 | ''Captured'' | | |- | 2011 | ''[[Manila Kingpin: The Asiong Salonga Story]]'' | Erning Toothpick | |- | 2012 | ''[[Pridyider]]'' | Dick | |- | 2012 | ''[[El Presidente (film)|El Presidente]]'' | Lt. Chacon | |- | 2013 | ''Sapi'' | | |- | 2013 | ''Holdup'' | Holdupper | |- | 2013 | ''Saks Saka'' | | |- | 2013 | ''Lihis'' | | |- | 2013 | ''[[Boy Golden: Shoot to Kill, the Arturo Porcuna Story]]'' | Datu Putla | |- | 2014 |''Waves'' | Ross | |- | 2014 |''[[Muslim Magnum .357: To Serve and Protect]]'' | Yusuf | |- | 2015 |''[[Maria Labo]]'' | | |- | 2016 |''[[Padre de Familia (film)|Padre de Familia]]'' |Raymond | |- | 2016 |''[[Just the 3 of Us]]'' |Marco | |- | 2016 |''[[Ma' Rosa]]'' | Sumpay | |- | 2016 |''Hasa'' | | |- | 2018 |''Rekuwerdo'' |Chris | |- | 2018 |''Alpha: The Right to Kill'' | | |- |2021 |''[[Tililing]]'' |Peter | |- |2021 |''[[Barumbadings]]'' |Rochelle | |} {{BD|1982|LIVING|Geisler, Baron}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} g4ep6txfdtoju9tbotc3mwkj2j0zoig 1958581 1958525 2022-07-25T05:16:37Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Baron Geisler | image = {{#property:P18}} | alt = | caption = {{deletable image-caption}} | birth_name = Baron Frederick von Geisler | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1994|6|5}} | birth_place = [[Clark airbase]], [[Olongapo City]], [[Philippines]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = | known_for = | occupation = [[Actor]] | years_active = 1994-present | spouse = | partner = | website = }} Si '''Baron Geisler''' ay isang artista sa Pilipinas. {{BD|1982|LIVING|Geisler, Baron}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} mwaremhqswg6xm15o1b7y2faj030j3n 0 26920 1958542 1953591 2022-07-25T04:50:28Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953591 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Tanya Garcia-Lapid | image = | imagesize = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1981|8|5|mf=y}} | birth_place = [[Myanila]], [[Pilipinas]] | birth_name = Tanya Katherine Rosales Lyttle | yearsactive = 1996–kasalukuyan | agent = | spouse = [[Mark Lapid]] | children = 3 | website = }} Si '''Tanya Katherine Rosales Lyttle-Lapid''' (ipinanganak noong Agosto 5, 1981), o mas kilalang si '''Tanya Garcia''' ay isang artista sa Pilipinas ==Filmography== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" ! Year !! Title !! Role !! Network |- | 2022 || ''[[Ang Probinsyano|FPJ's Ang Probinsyano]] '' || Teresa Santillan-Jimenez || rowspan="1" | [[Kapamilya Channel]] |- | 2021 || ''[[Babawiin Ko ang Lahat]]'' || Christine Allegre-Salvador || rowspan="2" | [[GMA Network]] |- | rowspan="3" | 2018 || ''[[Maynila (TV program)|Maynila: Munting Hiling]] || Evelyn |- | ''[[The Blood Sisters (TV series)|The Blood Sisters]]'' || Brenda Ortega-Solomon || rowspan="6" | [[ABS-CBN]] |- | ''[[Asintado]]'' || Criselda Gaspar-Ramirez |- | rowspan="2" | 2017 || ''[[La Luna Sangre]]'' || Rica "Fall" Sison-Toralba |- | ''[[ASAP (variety show)|ASAP]]'' || Herself |- | 2015–2016 || ''[[Ningning]]'' || Alicia "Mama Isha" Demetion-Bautista |- | 2015 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya:Computer Shop]]'' || Ruby Maranan |- | 2014 || ''[[Strawberry Lane]]'' || Myrna Javier || rowspan="6"|[[GMA Network]] |- | 2013–2014 || ''[[Villa Quintana (2013 TV series)|Villa Quintana]]'' || Amparing Mangaron |- | 2012–2013 || ''[[Paroa: Ang Kuwento ni Mariposa]]'' || Aurora |- | rowspan="2"| 2012 || ''[[Sana ay Ikaw na Nga (2012 TV series)|Sana Ay Ikaw Na Nga]]'' || Joanna Altamonte |- | ''[[My Beloved (TV series)|My Beloved]]'' || Adult Joy Castor |- | 2011–2012 || ''[[Ikaw Lang ang Mamahalin (2011 TV series)|Ikaw Lang ang Mamahalin]]'' || Lilian Avelino-Fuentebella |- | rowspan="2"| 2011 || ''[[Rod Santiago's The Sisters]]'' || Georgia || [[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | ''[[Amaya (TV series)|Amaya]]'' || Pandaki || rowspan="2"|[[GMA Network]] |- | 2007 || ''[[Super Twins]]'' || Aloya Blossom |- | rowspan=3| 2006 || ''[[Noel (TV series)|Noel]]'' || Nanette || [[Q (TV network)|QTV]] |- | ''[[Makita Ka Lang Muli]]'' || Teen Cecelia || rowspan="2"| [[GMA Network]] |- | ''[[Now and Forever (TV series)|Now and Forever:]] [[Agos (TV series)|Agos]]'' || Sophia |- | rowspan=2| 2005 || ''Baywalk'' || rowspan="2"| Various || [[Q (TV network)|QTV]] |- | ''[[Maynila (TV series)|Maynila]]'' || rowspan="9"| [[GMA Network]] |- | 2004 || ''[[Mulawin]]'' || Paloma |- | 2003 || ''[[Twin Hearts]]'' || Althea Fontanilla |- | rowspan="2"| 2002 || ''[[Sana ay Ikaw na Nga (2001 TV series)|Sana Ay Ikaw Na Nga]]'' || Cecilia Fulgencio / Margarita Zalameda |- | ''[[Ikaw Lang ang Mamahalin]]'' || Jessica |- | rowspan=3| 2000 || ''GMA Love Stories'' || rowspan="3"| Various |- | ''GMA Telecine Specials'' |- | ''Campus Romance'' |- | 2000–2002 || ''[[Anna Karenina (1996 TV series)|Anna Karenina]]'' || Anna Karenina "Grace" San Victores |- | 1999–2000 || ''[[Labs Ko Si Babe]]'' || Alicia || [[ABS-CBN]] |- | rowspan="2"| 1998 || ''Dear Mikee'' || rowspan="3"| Various || rowspan="3"| [[GMA Network]] |- | ''Lihim ng Gabi'' |- | 1997 || ''Mikee'' |- | 1997-1999 || ''[[Esperanza (Philippine TV series)|Esperanza]]'' || Andrea Estrera || rowspan="2"| [[ABS-CBN]] |- | 1996 || ''[[Gimik]]'' || Angela |} ===Pelikula=== {| class="wikitable sortable" ! Year !! Title !! Role !! Studio !Notes |- | rowspan=3 | 2006 || ''[[Nasaan si Francis?]]'' || Sofia || | |- | ''Batas Militar'' || Lt. Christine Castro||MTL Films | |- | ''Matakot Ka Sa Karma'' || The Ghost|| [[OctoArts Films]] and Canary Films |(segment "Kama") |- | 2005 || ''[[Shake, Rattle and Roll 2k5]]'' || Rene's wife || [[Regal Films]] |(segment "Ang Lihim ng San Joaquin") |- | 2004 || ''[[Kulimlim]]'' || Hannah Cabrera ||Viva Fims | |- | 2003 || ''Filipinas'' || Dindi || rowspan=3|[[Viva Films]] | |- | rowspan=2 | 2002 || ''Ikaw Lamang Hanggang Ngayon'' || Anna | |- | ''Jeannie, Bakit Ngayon Ka Lang'' ||Emma | |- | rowspan=2 | 1999 || ''Tik Tak Toys, My Kolokotoys'' || Donita || rowspan=3|[[Star Cinema]] | |- | ''Esperanza: The Movie'' || Andrea Estrera | |- | 1997 || ''Haba Baba Doo Puti Puti Poo'' || Angelika | |} ==References== {{Reflist}} e7uhmtlg9u5pjvx2w5ku177ylk6sl35 1958597 1958542 2022-07-25T05:16:51Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Underlinked|date=Mayo 2019}} {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Tanya Garcia | image = | alt = | caption = | birth_name = Tanya Katherine Rosales Lyttle | birth_date = {{Birth date and age|1981|8|5|mf=y}} | birth_place = [[Philippines]] | death_date = | death_place = | nationality = | other_names = | known_for = | occupation = | years_active = 1997-2006 | spouse = | partner = | website = }} Si '''Tanya Garcia''' ay isang artista sa Pilipinas. {{BD|1981|LIVING|Garcia, Tanya}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 83z24dwyj62zu16avowo627g6jklewv 0 26969 1958524 1953598 2022-07-25T04:43:20Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953598 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox pageant titleholder | name = Precious Lara Quigaman-Alcaraz<br>{{small|[[Order of Lakandula|OL]]}}<br/> | image = Love Is... The First TeleMovie from Eat Bulaga (2017) - Precious Lara Quigaman.png | caption = Quigaman noong 2017 | title = [[Binibining Pilipinas International|Binibining Pilipinas International 2005]]<br>[[Miss International 2005]] | nationalcompetition = [[Binibining Pilipinas 2001]]<br>(Unplaced)<br>[[Binibining Pilipinas 2005]]<br>(Winner – Binibining Pilipinas International 2005)<br>[[Miss International 2005]]<br>(Winner)<br>(Best in National Costume) | spouse = {{marriage|[[Marco Alcaraz]]|July 8, 2012}} | alma mater = [[South Gloucestershire and Stroud College]] | birth_date = {{Birth date and age|1983|1|3}} | birth_place = [[Taguig]], Pilipinas | birth_name = Precious Lara San Agustin Quigaman | years_active = 2005–kasalukuyan | height = {{height|ft=5|in=5.5}}<ref>{{cite web|url=https://lifestyle.inquirer.net/115645/once-heavy-with-child-at-160-pounds-lara-quigaman-regains-her-whistlebait-figure/amp/|title=Once heavy with child at 160 pounds, Lara Quigaman regains her whistlebait figure|author=Alex Vergara|publisher=INQUIRER.NET}}</ref> | eye_color = Dark Brown | hair_color = Black | alias = Lara | films = | homepage = |children= 3 }} Si '''Precious Lara Quigaman''' ay isang artista sa Pilipinas. ==Filmography== ===Television=== {| class="wikitable" |- ! Year !! Title !! Role !! Network |- | rowspan="2" | 2022 || [[Magpakailanman|Magkailanman: Teenage Mama]] || Joan || [[GMA Network]] |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Slot Machine]] || Luzviminda "Baby" Ybañez || rowspan="2" |[[Kapamilya Channel]] <br> [[A2Z]] |- | 2021 || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: TV]] || Evelyn Alcantara |- | 2019–2020 || [[The Killer Bride]] || Alicia "Alice" Montero-Dela Torre / Bella Donna || rowspan="7" |[[ABS-CBN]] |- | rowspan="3"| 2019 || [[2019 Southeast Asian Games opening ceremony|SEA Games 2019 Opening Ceremony]] || Muse / Malaysia Delegation |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Nanay]] || Carina Sevilla |- | [[Wansapanataym | Wansapanataym: Mr. CUTEpido]] || Onang |- | rowspan=3|2018 || [[Halik (TV series)|Halik]] || Loida Ybañez-Montefalco |- | [[Bagani (TV series)|Bagani]] || Dilag |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Hazing]] || Helen |- | rowspan=4|2017 || [[Love is... (television film)|Love is...]] ||Angela || [[GMA Network]] |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Bandila]] || Gracia || rowspan=6|[[ABS-CBN]] |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Dukot]] || Elsa |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Rehab Center]] || Baby |- | rowspan=10|2016 || [[Till I Met You (TV series)|Till I Met You]] || Lorraine Dee |- | [[Magpahanggang Wakas]] || Gina Meyers |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Radyo]] || Erlinda |- | [[Karelasyon]] || Liza || rowspan=2 | [[GMA Network]] |- | [[A1 Ko Sa 'Yo]] || Herself |- | [[Wansapanataym| Wansapanataym: Candy's Crush]] || Pinky Balane || rowspan=11|[[ABS-CBN]] |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Kabataan]] || Andrew's Mother |- | [[My Super D]] || Mikaelas |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Pasa]] || Mila |- | [[All of Me (TV series)|All of Me]] || Vicente's mother |- | rowspan=5|2015 || [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Gasa]] || Jennifer |- | [[You're My Home (TV series)|You're My Home]] || Veronica "Roni" Tesnado |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Nagkunwaring Baliw]] || April |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Bracelet]] || Alma |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Akin Ang Anak Mo]] || Trining |- | rowspan=9|2014 || [[It's Showtime (Philippine TV program)|It's Showtime]] || Guest Hurado |- | Pinoy Beauty Queen Academy || Judge || rowspan=1| [[GMA News TV]] |- | [[Luv U]] || Lisa Domingo || rowspan=5|[[ABS-CBN]] |- | [[Hawak Kamay (TV series)|Hawak Kamay]] || Sophia Bustos-Agustin |- | [[Sana Bukas pa ang Kahapon]] || Jasmine Ruiz-Buenavista |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Hindi Ko Sinasadya, Yaya]] || Ella |- | [[Moon of Desire]] || Mia Ricafrente |- | [[Sarap Diva]] || Herself/Guest || [[GMA Network]] |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Seashells]] || Lani || rowspan=9|[[ABS-CBN]] |- | rowspan=4|2013 || [[Juan dela Cruz (TV series)|Juan Dela Cruz]] || Queen Nerea |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Alitaptap]] || Brian's mother |- | [[Little Champ]] || Helen Caballero |- | [[Kahit Konting Pagtingin]] || Olga |- | rowspan=5|2012 || [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Flyers]] || Young Auring |- | [[It's Showtime (Philippine TV program)|It's Showtime]] || Guest Hurado |- | [[Wansapanataym| Wansapanataym: Sandy And The Super Sandok]] || Isay |- | [[Princess and I]] ||Queen Isabel |- | [[Paparazzi (talk show)|Paparazzi]] || Herself || [[Associated Broadcasting Company|TV5]] |- | rowspan=6|2011 || [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Manok]] || Analina || rowspan=19|[[ABS-CBN]] |- | [[Wansapanataym| Wansapanataym: OMG, Oh My Ghost]] || Claire Delgado |- | [[Wansapanataym| Wansapanataym: Dirty Larry]] || Lisa |- | [[Binibining Pilipinas 2011]] || Co-Host |- | [[Mutya|Pablo S. Gomez's: Mutya]] || Cordelia Sardenas |- | [[Sabel (TV series)|Sabel]] || Cassandra Zaragosa |- | rowspan=4|2010 || [[Imortal]] || Ceres |- | [[Precious Hearts Romances Presents]]: [[Impostor (TV series)|Impostor]] || Monique Benitez |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Diploma]] || Rima |- | [[Showtime (Philippines)|Showtime]] || Judge |- | 2009–2010 || [[May Bukas Pa (2009 TV series)|May Bukas Pa]] || Selda Sta. Maria |- | rowspan=3|2008 || [[Dyosa]] || Gorga |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Kandila]] || Laila |- | [[Kung Fu Kids]] || Shen Li Liang |- | rowspan=5|2007 || [[That's My Doc]] || Greta |- | [[Princess Sarah (TV series)|Princess Sarah]] || Sarah's mother |- | [[Your Song (TV series)|Your Song: Salamat]] || Darlene |- | [[Wowowee]] || Co-host |- | [[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Diary]] || Darlene |- | 2006 || [[Encantadia: Pag-Ibig Hanggang Wakas]] || Adult Cassandra || rowspan=2|[[GMA Network]] |- | 2005 || [[Binibining Pilipinas 2005]] || Herself/Contestant/Binibining Pilipinas-International 2005 |} ===Movies=== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Role ! Film Production |- |2020 |Happy Times | Kim's mother | [[Reality Entertainment]] |- |2013 |[[Kung Fu Divas]] | Charlotte's adoptive sister | [[Star Cinema]], [[Reality Entertainment]], The O&Co. Picture Factory |- |2012 |[[Star Cinema|The Healing]] |Lian |[[Star Cinema]] |- | rowspan=3|2011 | [[Enteng Ng Ina Mo]] | Ina Berde | [[Star Cinema]], [[M-Zet Productions]], [[OctoArts Films]], and [[APT Entertainment]] |- | [[Aswang (2011 film)|Aswang]] | | [[Regal Entertainment Inc.]] |- | [[Babang Luksa (film)|Babang Luksa]] | Anna | [[Viva Films]] |- | rowspan=2|2010 | [[Dalaw]] | Agnes | [[Star Cinema]], Cinemedia, and MJM Productions |- | Slowfade | Ter| |- |2009 | Buenavista (Ang Kasaysayan ng Lucena) | Conchita | |- | rowspan=2|2006 | Umaaraw, Umuulan | Lynette/Rich | |- | [[Kapag Tumibok Ang Puso: Not Once, But Twice]] | Sara | [[Imus Productions]] |} ===Awards and achievements=== *People Asia Magazine: People of the Year- 2005 *Presidential Order of Lakandula: Champion for Life ''(Alongside Manny Pacquiao given by President Gloria Macapagal Arroyo).'' *Nominee for 23rd PMPC Star Awards for Movie. New Actress Award 2007 ==References== {{Reflist}} ==Mga kawing panlabas== *[https://www.facebook.com/LaraQuigaman Opisyal na Facebook page ni Precious Lara Quigaman] *[https://twitter.com/laraquigaman Opisyal na Twitter] {{BD|1983|LIVING|Quigaman, Precious Lara}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 3wrg7usv713smhr0k4wusabx3fg6ge9 1958580 1958524 2022-07-25T05:16:37Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox pageant titleholder | name = Lara Quigaman-Alcaraz | title= [[Binibining Pilipinas|Binibining Pilipinas-International 2005]]<br>[[Miss International|Miss International 2005]] | nationalcompetition= [[Binibining Pilipinas|Binibining Pilipinas 2001]]<br>[[Binibining Pilipinas|Binibining Pilipinas 2005]]<br>(Nagwagi)<br>[[Miss International|Miss International 2005]]<br>(Nagwagi) | image =Love Is... The First TeleMovie from Eat Bulaga (2017) - Precious Lara Quigaman.png | caption = Lara Quigaman noong 2017 | birth_date= {{Birth date and age|1983|1|3}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | birth_name = Precious Lara San Agustin Quigaman | measurements = | height = {{height|ft=5|in=6}} | weight = 110lbs | eye_color = Dark Brown | hair_color = Black | skin_color = Tan | ethnicity= [[Filipino people|Filipino]] | alias = Selda | films = | homepage = }} Si '''Precious Lara Quigaman''' ay isang artista sa Pilipinas. ==Mga kawing panlabas== *[https://www.facebook.com/LaraQuigaman Opisyal na Facebook page ni Precious Lara Quigaman] *[https://twitter.com/laraquigaman Opisyal na Twitter] {{BD|1983|LIVING|Quigaman, Precious Lara}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} e6mi1fitzlfqlaw39chof03rqydmd5m 0 26980 1958529 1953587 2022-07-25T04:45:05Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953587 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = Empress Schuck-Guingona | birth_name = Empress Karen Carreon Schuck | birth_date = {{birth date and age|1993|02|19}}<ref name="Birthday"/> | birth_place = [[Lungsod Quezon]], [[Pilipinas]] | othername = | years_active = 1997–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] <br> [[GMA Artist Center]] <br> [[Viva Entertainment|Viva Artist Agency]] | spouse = {{marriage|Vicente "Vino" Guingona|March 6, 2021}} | partner = | children = 1 | occupation = {{hlist|Aktres|modelo|mang-aawit|mananayaw|fashion designer}} | homepage = | education = [[Espiritu Santo Parochial School]]<br>[[Angelicum College]] }} Si '''Empress Schuck''' (ipinanganak 19 Pebrero 1993), kadasalang kinkredito bilang '''Empress''' lamang, ay isang artista at modelo mula sa Pilipinas. Dati siyang kasapi ng Star Magic ng [[ABS-CBN]]. Bago siya maging artista ng Star Magic, lumabas siya sa ilang mga palabas ng [[GMA Network]] katulad ng ''[[Ikaw Lang Ang Mamahalin]]'' bilang batang Claressa, ''[[Ang Iibigin Ay Ikaw]]'' bilang batang Elmina at ''[[Etheria]]'' bilang [[Cassiopea (Encantadia)|Cassiopeia]]. ==Filmography== ===Television=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- <!-- Do not add rowspan --> | 1997 | ''[[Oka Tokat]]'' | Susie | Guest | |- | 1999 | ''[[G-mik]]'' | Young Orphan | | |- | 1998–2003 | ''Y2K: Yes 2 Kids'' | Herself/Host | | |- | 2000 | ''[[Munting Anghel]]'' | Bubbles | | |- | 2001 | ''[[Ikaw Lang Ang Mamahalin]]'' | Young Clarissa | | |- | 2002 | ''[[Ang Iibigin Ay Ikaw]]'' | Elmina | | |- | 2003 | ''Chikiting Patrol'' | Herself/Host | | |- | 2004 | ''Kids TV'' | Herself/Host | | |- | 2005 | ''[[Etheria]]'' | Young Cassiopea | | |- | 2005 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Yam | Episode: "Diary" | |- | 2006 | ''[[Super Inggo]]'' | Ava Avanico | |<ref name="Abt Ur Luv"/> |- | 2006–14 | [[ASAP (Philippine TV program)|''ASAP'']] | Herself / Performer / Host | | |- | 2006 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Jasmin | Episode: Korte | |- | 2006 | ''[[Star Magic Presents]]: [[Abt Ur Luv]]'' | Hillary Smith | |<ref name="Birthday"/><ref name="Abt Ur Luv"/> |- | 2006 | [[Your Song (TV series)|''Your Song Presents: Let It Snow'']] | Carol | | |- | 2007 | [[Love Spell|''Love Spell Presents: Barbi-Cute'']] | | Guest | |- | 2007 | ''Star Magic Presents: [[Abt Ur Luv]] Ur Lyf 2'' | Hillary Smith | | |- | 2007 | [[Lastikman (TV series)|''Mars Ravelo's Lastikman'']] | Madonna Puntawe | | |- | 2007 | ''Your Song Presents: Santa Clause'' | Carol | | |- | 2008 | ''Star Magic Presents: [[Astigs]] in Haay...School Life'' | April | | |- | 2008 | ''Star Magic Presents: [[Astigs|Astigs in Luvin' Lyf]]'' | Reema | | |- | 2008 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Young Angge | Episode: "Basura" | |- | 2008 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Rhea/Lester | Episode: "Sumbrero" | |- | 2008 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Rahina | Episode: "Bracelet" | |- | 2008 | ''Maalaala Mo Kaya'' | | Episode: "Salamin" | |- | 2008 | ''Your Song Presents: Imposible''<!--This is a Filipino word "imposible" not the English equivalent "impossible" --> | Melanie "Melai" Raymundo | | |- | 2009 | ''[[Pare Koy]]'' | Dally | | |- | 2009 | ''Your Song Presents: Underage'' | Cecilia Serrano | | |- | 2009 | ''Goals & Girls'' | Herself/Guest | | |- | 2009 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Teen Coring | Episode: "Bangka" | |- | 2009 | ''[[May Bukas Pa (2009 TV series)|May Bukas Pa]]'' | Danica Valera | | |- | 2010 | ''[[Agimat: Ang Mga Alamat ni Ramon Revilla]]: [[Pepeng Agimat (TV series)|Pepeng Agimat]]'' | Helen San Simarin | | |- | 2010 | ''[[Rosalka]]'' | Rosa Dimaano / Sofia | Credited as "Empress" |<ref name="Rosalka"/> |- | 2010 | ''[[PO5]]'' | Herself/Guest | | |- | 2010 | ''[[Wansapanataym]]'' | Fina | Episode: "Ali Badbad en da Madyik Banig" | |- | 2010 | ''[[Shoutout!]]'' | Herself – Host/Performer | |<ref name="Birthday"/> |- | 2011 | [[Shoutout!#Shoutout!: Level Up|''Shoutout!: Level Up'']] | Herself – Host / Performer | | |- | 2011 | [[Your Song (TV series)|''Your Song Presents: Kim'']] | Michelle Mercado | | |- | 2011 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Anna | Episode: "Pictures" |<ref name="MMK: Pictures"/> |- | 2011 | ''[[100 Days to Heaven]]'' | Gina Bernardo | | |- | 2011 | [[Guns and Roses (TV series)|''Guns and Roses'']] | Joanne "Joni" Dela Rocha | | |- | 2011 | ''Wansapanataym'' | Trina | Episode: "OMG, Oh My Ghost" | |- | 2011 | ''[[Ikaw Ay Pag-Ibig]]'' | Nene | | |- | 2012 | [[E-Boy (TV series)|''E-Boy'']] | Teen Ria Villareal | | |- | 2012 | ''[[Mundo Man ay Magunaw]]'' | Sheryl San Juan | | |- | 2012 | ''Wansapanataym'' | Regina | Episode: "I'll Be Home For Christmas" | |- | 2012 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Roanna | Episode: "Police Uniform" | |- | 2013 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Lani | Episode: "Letter" | |- | 2013 | ''[[Apoy Sa Dagat]]'' | Young Adrianna "Andeng" Lamayre | | |- | 2013 | ''[[Huwag Ka Lang Mawawala]]'' | Iris Diomedes | |<ref name="Huwag Ka Lang Mawawala"/> |- | 2013 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Claire | Episode: "Picture" | |- | 2014 | ''Maalaala Mo Kaya'' | [[Iza Calzado]] | Episode: "Pagkain" | |- | 2014 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Jenny | Episode: "Bus" | |- | 2014 | ''Ipaglaban Mo'' | April | Episode: "Akin Ka Lang" | |- | 2014 | ''[[Maynila]]'' | Eliza | | |- | 2015 | ''[[Kailan Ba Tama ang Mali?]]'' | Sonya Barcial | |<ref name="Kailan Ba Tama Ang Mali"/> |- | 2015 | ''[[Sunday All Stars]]'' | Herself | Performer / Host | |- | 2015 | [[Beautiful Strangers (TV series)|''Beautiful Strangers'']] | Maureen | Guest | |- | 2015 | ''[[Wagas]]'' | Cynthia | Episode: "Hector & Cynthia Love Story" | |- | 2016 | ''[[Someone to Watch Over Me (TV series)|Someone to Watch Over Me]]'' | Cynthia Villacastro | | |- | 2017 | ''Ipaglaban Mo'' | Lenny | Episode: "Paso" | |- | 2017 | ''Karelasyon'' | Kristel | Episode: "Finale" | |- | 2017 | ''Wish Ko Lang'' | Marga | Episode: "Sunog" | |- | 2017 | ''[[My Love from the Star]]'' | Damsel Villa | Guest appearance | |- | 2017 | ''[[Tadhana]]'' | Julie | Episode: "Thailand" | |- | 2017 | ''Maalaala Mo Kaya'' | | Episode: "Super Dad" | |- | 2017 | ''[[Trops]]'' | Monet | | |- | 2017 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Liza | Episode: "Karayom" | |- | 2017 | ''[[Alyas Robin Hood]]'' | Young Judy | | |- | 2017 | ''[[Kambal, Karibal]]'' | Young Ma. Anicia Enriquez | | |- | 2018 | ''[[Asintado]]'' | Dra. Monalisa "Mona" Calata | | |- | 2018 | ''[[My Special Tatay]]'' | Young Isay | | |- | 2018 | ''[[Imbestigador]]'' | Leah | Episode: "Testigo" | |- | 2018 | ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Patricia Cruz | Episode: "Dalisay" | |- | 2019 | ''[[Hiram na Anak]]'' | Rowena "Wena" Barrion | | |- | 2019 | ''[[Sahaya]]'' | Casilda | | |- | 2019 | ''[[The Better Woman (TV series)|The Better Woman]]'' | Young Erlinda | | |- | 2019 | ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Elena | Episode: "Pagkukulang" | |- | 2020 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Dette | Episode: "Tattoo" | |- | 2020 | ''[[Bawal na Game Show]]'' | Herself / Contestant | Pilot episode | |- | 2021 | ''[[The Broken Marriage Vow]]'' | Grace Jimenez | | |} ===Film=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Producer/Studio column. Notes column is not limited to titles. --> ! class="unsortable" | Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- <!-- Do not use rowspan on year --> | 2002 | ''9 Mornings'' | Sandy del Rosario | | |- | 2006 | ''[[Pacquiao: The Movie]]'' | Young Isidra | | |- | 2006 | ''[[Shake, Rattle & Roll 8]]'' | Nina | Segment: "LRT" |<ref name="Mundo May Ay Magunaw"/> |- | 2007 | [[Angels (2007 film)|''Angels'']] | Nina | | |- | 2007 | ''[[Resiklo]]'' | Gila | |<ref name="Resiklo"/> |- | 2008 | ''Magkaibigan'' | Katrina Valenzuela | |<ref name="Abt Ur Luv"/> |- | 2009 | ''[[Hilot]]'' | Carmen | | |- | 2009 | ''Pasang Krus'' | Rossana | | |- | 2009 | [[BFF (film)|''BFF (Best Friends Forever)'']] | Nina | |<ref name="Abt Ur Luv"/> |- | 2009 | ''[[Ang Darling Kong Aswang]]'' | Keka | | |- | 2010 | ''[[Sa 'Yo Lamang]]'' | Agnes | | |- | 2010 | [[Working Girls (2010 film)|''Working Girls'']] | Sylvia | | |- | 2010 | [[I'll Be There (2010 film)|''I'll Be There'']] | Portia | | |- | 2010 | [[Rosario (2010 film)|''Rosario'']] | Soledad | | |- | 2010 |''[[Dalaw]]'' | Marieta | |<ref name="Mundo May Ay Magunaw"/> |- | 2012 | ''[[Guni-Guni]]'' | Joanna | |<ref name="Mundo May Ay Magunaw"/> |- | 2012 | [[Amorosa (2012 film)|''Amorosa'']] | Sandra | |<ref name="Mundo May Ay Magunaw"/> |- | 2012 | ''[[Shake, Rattle and Roll Fourteen: The Invasion]]'' | Cynthia | Segment: "Pamana" | |- | 2013 | ''[[Tuhog]]'' | Angel | |<ref name="Tuhog"/><ref name="Tuhog 2"/> |- | 2013 | [[On the Job (2013 film)|''On The Job'']] |Tina | | |- | 2013 | ''[[Pagpag: Siyam na Buhay]]'' |Zarina | | |- | 2014 | ''[[Beauty in a Bottle]]'' | Herself | | |- | 2016 | ''Ang Tatay Kong Sexy'' | Mariel | | |- |- | 2017 | ''[[Throwback Today]]'' | Andie | | |- | 2018 | ''[[Goyo: Ang Batang Heneral]]'' | Señorita Felicidad "Neneng" Aguinaldo | | |- | 2018 | ''Kahit Ayaw Mo Na'' | Joey | | |} ===Music videos=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Artist |- <!-- Do not use rowspan on year --> | 2013 | Mahal na Mahal | [[Sam Concepcion]] |} ==Mga parangal at nominasyon== == Mga sanggunian == {{reflist}} {{BD|1993|LIVING|Schuck, Empress}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 6er4jz8gx1azlhy622z7uvnx3pg5ntw 1958585 1958529 2022-07-25T05:16:42Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = Empress Schuck | birth_date = {{birth date and age|1993|2|19}} | birth_place = [[Pilipinas]] | birth_name = Empress Karen Schuck | othername = Empress Schuck | years_active = 2001 - kasalukuyan | homepage = | notable_role = }} Si '''Empress Schuck''' (ipinanganak 19 Pebrero 1993), kadasalang kinkredito bilang '''Empress''' lamang, ay isang artista at modelo mula sa Pilipinas. Dati siyang kasapi ng Star Magic ng [[ABS-CBN]]. Bago siya maging artista ng Star Magic, lumabas siya sa ilang mga palabas ng [[GMA Network]] katulad ng ''[[Ikaw Lang Ang Mamahalin]]'' bilang batang Claressa, ''[[Ang Iibigin Ay Ikaw]]'' bilang batang Elmina at ''[[Etheria]]'' bilang [[Cassiopea (Encantadia)|Cassiopeia]]. {{BD|1993|LIVING|Schuck, Empress}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} dpaziw10rrpjowce31vqfne5146t6os 0 27268 1958530 1953586 2022-07-25T04:45:28Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953586 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Beatriz Saw-Tan | image = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|1985|11|17}} | birth_place = [[Baao, Camarines Sur]], [[Pilipinas]] | death_date = | birth_name = Maria Beatriz Imperial Saw | othername = | alma_mater = [[Ateneo de Naga University]] | website = | occupation = Aktres | spouse = {{marriage|Rocky Tan|January 2012}} <ref>{{cite news |title='PBB 2' big winner Beatriz Saw is pregnant |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/03/16/12/pbb-2-big-winner-beatriz-saw-pregnant |access-date=13 January 2020 |work=ABS-CBN News |language=en}}</ref> | children = 2 | yearsactive = 2007–2017 | agent = [[Star Magic]] (2007–2017) }} Si '''Beatriz (Bea) Saw''' ay isang artista sa Pilipinas. (ipinanganak 17 Nobyembre 1985 sa Lungsod ng Muntinlupa) Siya ay may lahing [[Tsino]]. Tumira sa bayan ng Baao, Camarines Sur. Nagtapos ng kursong Komunikasyong Pagpapaunlad sa Pamantasang Ateneo de Naga. Siya ang nagwagi sa [[Pinoy Big Brother]] Season 2. <br> ==Mga palabas na kawing== *[http://www.beatrizsaw.org/ Beatriz Saw] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080412222523/http://www.beatrizsaw.org/ |date=2008-04-12 }} Nagmamahal kay Beatriz Saw ''website'' {{BD|1985|LIVING|Saw, Beatriz}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 5blhtwjh0q6mglxp1byw4txithc0ua4 1958586 1958530 2022-07-25T05:16:43Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person/Wikidata}} Si '''Beatriz (Bea) Saw''' ay isang artista sa Pilipinas. (ipinanganak 17 Nobyembre 1985 sa Lungsod ng Muntinlupa) Siya ay may lahing [[Tsino]]. Tumira sa bayan ng Baao, Camarines Sur. Nagtapos ng kursong Komunikasyong Pagpapaunlad sa Pamantasang Ateneo de Naga. Siya ang nagwagi sa [[Pinoy Big Brother]] Season 2. <br> ==Mga palabas na kawing== *[http://www.beatrizsaw.org/ Beatriz Saw] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080412222523/http://www.beatrizsaw.org/ |date=2008-04-12 }} Nagmamahal kay Beatriz Saw ''website'' {{BD|1985|LIVING|Saw, Beatriz}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} b8g1k218xbsetnaewms7mo00k4wveq4 0 27328 1958543 1953590 2022-07-25T04:50:42Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953590 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | image = | name = Maricar de Mesa | caption = | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|1980|2|6}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | othername = | yearsactive = 1995–kasalukuyan | occupation = Aktres, Host | agent = | spouse = {{marriage|[[Don Allado]]|2006|2014|end={{abbr|ann.|annulled}}}} | children = 1 }} Si '''Maricar de Mesa''' ay isang artista sa Pilipinas. ==Selected filmography== ===Television=== {| class="wikitable" !Year!!Title!!Role!!Network |- | 2022 || [[Mano Po Legacy: Her Big Boss]] || Mia Que-Lim || rowspan=2|[[GMA Network]] |- | 2021 || ''[[Legal Wives]]'' || Zobaida Almahdi |- | rowspan="2"| 2020 || ''[[Ipaglaban Mo!| Ipaglaban Mo: Ninong]]'' || Ruth||style="text-align:center;"| [[ABS-CBN (television network)| ABS-CBN]] |- | ''[[Tadhana| Tadhana: Magkano ang Forever?]]'' || Carla || rowspan="3" style="text-align:center;" | [[GMA Network]] |- | 2019 || ''[[Dragon Lady (TV series)| Dragon Lady]]'' || Vera Lim |- | 2018 || ''[[Kambal Karibal]]'' || Valerie Olivar |- | 2017–2018 || ''[[Pusong Ligaw]]'' || Amanda Yulo || rowspan="2" style="text-align:center;" | [[ABS-CBN (television network)| ABS-CBN]] |- | 2017 || ''[[Ipaglaban Mo!| Ipaglaban Mo: Abuso]]'' || Marianette "Anette" Dimasupil |- | 2016 || ''[[Magkaibang Mundo]]'' || Criselda Dizon || rowspan="3" style="text-align:center;" | [[GMA Network]] |- | 2015 || ''[[Once Upon a Kiss]]'' || Ursula Salazar |- | 2013–2014 || ''[[Villa Quintana (2013 TV series)| Villa Quintana]]'' || Stella Mendiola-Quintana |- | 2012–2013 || ''[[Kahit Puso'y Masugatan]]'' || Melanie Espiritu ||style="text-align:center;"| [[ABS-CBN (television network)| ABS-CBN]] |- | rowspan="2"| 2012 || ''[[Sana Ay Ikaw Na Nga (2012 TV series)| Sana Ay Ikaw Na Nga]]'' || Bernadette Zalameda ||style="text-align:center;"| [[GMA Network]] |- | ''[[Wako Wako]]'' || Bechay ||style="text-align:center;"| [[ABS-CBN]] |- | rowspan="2"| 2011 || ''[[Ikaw Lang ang Mamahalin (2011 TV series)| Ikaw Lang ang Mamahalin]]'' || Helena || rowspan="2" style="text-align:center;" | [[GMA Network]] |- | ''[[Sisid (TV series)| Sisid]]'' || Perla |- | rowspan="3"| 2010 || ''[[Magkaribal]]'' || Young Betsy || rowspan="7" style="text-align:center;" | [[ABS-CBN (television network)| ABS-CBN]] |- | ''[[Rosalka]]'' || Cynthia Dominguez |- | ''[[Habang May Buhay]]'' || Dra. Pamintuan |- | 2009–2010 || ''[[Dahil May Isang Ikaw]]'' || Atty. Juliana Serrano |- | 2008–2009 || ''[[Dyosa]]'' || Calliope Makiling |- | 2007–2008 || ''[[Prinsesa ng Banyera]]'' || Lilibeth |- | 2003–2004 || ''[[Basta't Kasama Kita]]'' || Lyra Manuel |- | 2001–2003 || ''[[Sana Ay Ikaw Na Nga (2001 TV series)| Sana Ay Ikaw Na Nga]]'' || Olga Villavicer / Vanessa Del Rio / Samantha Aguirre || rowspan="4" style="text-align:center;" | [[GMA Network]] |- | 1999 || ''[[Di Ba't Ikaw]]'' || Carla |- | 1996–1999 || ''[[GoBingo]]'' || Rowspan="2"| Herself |- | 1995–2000 || ''[[Bubble Gang]]'' |} ===Movies=== {| class="wikitable" style="font-size: 95%;" !Year !Title !Role !Type of Role !Film Company |- | rowspan="2"| 2013 || ''[[Bekikang: Ang Nanay Kong Beki]]'' || Mariana || rowspan="2"| Supporting role || [[Star Cinema]] <br> [[Viva Films]] |- | ''[[Bromance: My Brother's Romance]]'' || Joyce || [[Skylight Films]] <br> [[Star Cinema]] |- | 2010 || ''[[In Your Eyes (2010 film)|In Your Eyes]]'' || Barbara || Main role || [[GMA Films]] <br> [[Viva Films]] |- |2003 |''Nympha'' |Nympha |Main role |[[Regal Entertainment]] |- |2002 |''Buko Pandan'' |Bining |Main role |World Arts Cinema |- |} ==References== {{reflist}} lucut1w599ytj8q2ulpde34ubsf7l4d 1958598 1958543 2022-07-25T05:16:51Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[That's Entertainment]] 8kwa70a7pgogx97zvnn4k50lfg7d256 0 27360 1958512 1900303 2022-07-25T04:34:35Z 180.194.47.214 Filmography added wikitext text/x-wiki {{notability|date=Nobyembre 2010}} {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Dimples Romana | image = | image_size = | caption = | birth_name = Dianne Marie Romana Ahmee | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1984|11|13}} | birth_place = [[Parañaque]], [[Pilipinas]] | alma_mater = [[University of Santo Tomas]]<br>[[Enderun Colleges]] | occupation = [[Aktres]], [[Modelo]] | years_active = 1996–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] (1996–kasalukuyan) | height = 5 ft 8 in (173 cm) | spouse = Romeo Adecer Ahmee Jr. | children = 3 }} Si '''Dianne Marie Romana Ahmee''' (ipinanganak 11 Nobyembre 1984) ay isang artista sa Pilipinas. ==Filmography== ===Television=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> !Year !Title !Role !class=unsortable|Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> !Source |- <!-- Do not add rowspan --> |1997–1999 |''[[Esperanza (Philippine TV series)|Esperanza]]'' |Paula Salgado | Antagonist-Villain | |- |1999–2003 |''[[Tabing Ilog]]'' |Jacqueline "Jackie" Esguerra |Special participation |<ref name="Tabing Ilog"/> |- |2000 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Tere |Episode: "Life Story Book" |<ref name="Life Story Book"/> |- |2000 |''Gags Must Be Crazy'' | | | |- |2001-2003 |''Planet X'' |Herself | | |- |2001 |''Maalaala Mo Kaya'' | Elsa |Episode: "Banyo" |<ref name="Banyo"/> |- | 2001 |''[[Recuerdo de Amor]]'' | Teen Josephina | Special participation | |- |2002 |''[[Anna Karenina (1996 TV series)|Anna Karenina]]'' |Young Carmela Cruz-Monteclaro |Special participation | |- |2002–2003 |''[[Kay Tagal Kang Hinintay]]'' |Kayla "Pards" Reneza | | |- |2003 |''[[Eat Bulaga!]]'' |Herself | | |- |2005 |''In DA Money'' | | | |- |2006 |''[[Ang Panday (2005 TV series)|Carlo J. Caparas' Ang Panday]]'' |Manaram | Antagonist-Villain | |- |2007 |''[[Sineserye Presents]]: [[May Minamahal (TV series)|May Minamahal]]'' |Trina Tagle | | |- |2008 |''[[Lobo (TV series)|Lobo]]'' |Trixie | | |- |2009 |''[[Tayong Dalawa]]'' |Young Elizabeth "Mamita" Martinez |Special participation | |- |2009 |''[[Kambal sa Uma (TV series)|Jim Fernandez's Kambal sa Uma]]'' |Young Milagros Perea |Special participation | |- |2009 |''[[Only You (2009 TV series)|Only You]]'' |Dina Javier | |<ref name="Only You"/> |- |2009 |''[[Komiks (TV series)|Komiks Presents]]'': ''[[Nasaan Ka Maruja?|Mars Ravelo's Nasaan Ka Maruja?]]'' |Dianne Gomez |Guest | |- |2009–2010 |''[[George and Cecil]]'' |Charlotte "Charlie" Castro | | |- |2009–2010 |''[[It's Showtime (Philippine TV program)|Showtime]]'' |Herself |Guest co-host / Guest judge | |- |2010 |''[[Agua Bendita|Rod Santiago's Agua Bendita]]'' |Criselda Barrameda | Main role / Antagonist-Villain |<ref name="She's a Mom"/> |- |2010 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |[[Imelda Marcos]] |Episode: "Kalapati" |<ref name="Kalapati"/> |- |2010 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |Imelda Marcos |Episode: "Makinilya" |<ref name="Makinilya"/> |- |2010 |''[[Your Song (TV series)|Your Song]]'': ''[[Gimik 2010]]'' |Shirley "Bingbing" Marquez | | |- |2010 |''[[Magkaribal]]'' |Stella Abella |Special participation | |- |2010–2011 |''[[Mara Clara (2010 TV series)|Emil Cruz, Jr.'s Mara Clara]]'' |Alvira Del Valle | |<ref name="She's a Mom"/> |- |2011 |''[[Wansapanataym]]'' |Mrs. Ferrer |Episode: "Sabay-Sabay Pasaway" | |- |2011 |''[[Wansapanataym]]'' | Mrs. Galvez |Episode: "My Gulay" | |- |2011 |''[[100 Days to Heaven]]'' |Angela Carlos |Guest appearance | |- |2011 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |Delia |Episode: "Niagara Falls" |<ref name="Niagara Falls"/> |- |2011–2012 |''[[Ikaw ay Pag-Ibig]]'' |Agnes Alvarez | | |- |2011–present |''[[Swak na Swak]]'' |Herself |Co-host | |- |2012 |''[[Oka Tokat (2012 TV series)|Oka Tokat]]'' |Alice | | |- |2012 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |Michelle |Episode: "Kape" |<ref name="Kape"/> |- |2012 |''[[Lorenzo's Time]]'' |Susan Montereal |Special participation | |- |2012 |''[[Wansapanataym]]'' |Jane |Episode: "Kuha Mo" | |- |2012 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |Myra |Episode: "Relo" |<ref name="Relo"/> |- |2012–2013 |''[[A Beautiful Affair]]'' |Emilia "Emy" Biglang-awa | |<ref name="She's a Mom"/> |- | 2013 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Rina | Episode: "Kamison" | <ref name="Kamison"/> |- | 2013–2016 | ''TFC Connect'' | Herself | Host | |- | 2013 | ''[[Wansapanataym]]'' | Tammy |Episode: "Kuku Takot" | |- | 2013 | ''[[Little Champ]]'' | Kara Marquez | Guest | |- | 2013 | ''[[Muling Buksan Ang Puso]]'' | Young Adelina Laurel-Beltran | Special participation | |- | 2013 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Monique | Episode: "Walis" | <ref name="Walis"/> |- | 2013–2014 | ''[[I-Shine Talent Camp|Promil Pre-school: I-Shine Talent Camp]]'' | Herself | Host | <ref name="Post-birthday"/> |- |2014 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |Maria Antonia "Mary Ann" Usher |Episode: "Pagkain" |<ref name="Pagkain"/> |- |2014 |''[[Mirabella (TV series)|Mirabella]]'' |Daisy Arboleda |Special participation | |- |2014 |''[[Sana Bukas pa ang Kahapon]]'' |Alicia Del Mundo-Gaspar |Special participation | |- |2014 |''[[Give Love on Christmas]]'' |Julie Aguinaldo-Salcedo | Episode: "The Gift Giver" | <ref name="She's a Mom"/> |- |2015 |''[[Pasión de Amor (Philippine TV series)|Pasión De Amor]]'' |Young Maria Eduvina Suarez |Special participation | |- |2015–2016 |''[[And I Love You So (TV series)|And I Love You So]]'' |Michelle Ramirez | |<ref name="She's a Mom"/> |- | 2016 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | [[Leni Robredo]] | Episode: "[[Toothbrush (Maalaala Mo Kaya)|Toothbrush]]" | <ref name="Toothbrush"/> |- |2016–2017 |''[[The Greatest Love (Philippine TV series)|The Greatest Love]]'' |Amanda "Mandy" Alegre-Cruz | Main role / Antagonist-Villain |<ref name="She's a Mom"/> |- |2017 |''[[Maalaala Mo Kaya]]'' |Idai |Episode: "Picture" | |- | 2018 || ''[[Bagani (TV series)|Bagani]]'' || Gloria || || |- | 2018 || ''[[Maalaala Mo Kaya | Maalaala Mo Kaya: Kalabaw]]'' || Lerma Dia || || |- | 2018–2020 || ''[[Kadenang Ginto]]'' || Daniela Mondragon-Bartolome || Main Role / Antagonist-Villain|| |- | 2020–2021 || ''[[Oh My Dad!]]'' || Cassandra "Sandra" Bergado-Balderama || || |- | 2021 || ''[[Maalaala Mo Kaya| Maalaala Mo Kaya: Sobre]]'' || Shiela Delos Santos || || |- | 2021 || ''[[Huwag Kang Mangamba]]'' || Fatima "Faith" Cruz || Special Participation||<ref>{{Cite web|last=News|first=ABS-CBN|date=2021-03-19|title=Surprise! Dimples Romana is also part of ‘Huwag Kang Mangamba’|url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/03/20/21/surprise-dimples-romana-is-also-part-of-huwag-kang-mangamba|access-date=2021-03-20|website=ABS-CBN News|language=en}}</ref> |- | 2021 || ''[[Viral Scandal]]'' || Karla "Kakay" Meneses-Sicat || || |} ===Film=== {| class="wikitable sortable" |- !Year !Title !Role !class=unsortable|Notes !class=unsortable|Source |- | 1998 | ''Kung Ayaw Mo, Huwag Mo'' | Bettina | | |- | 2001 | ''Minsan May Isang Puso'' | Irene | | |- | 2002 | ''[[Dekada '70 (film)|Dekada '70]]'' | Evelyn | | <ref name="Dekada '70"/> |- | 2004 | ''[[All My Life (2004 film)|All My Life]]'' | Kat | | |- | 2004 | ''[[Minsan Pa]]'' | Cristy | | |- | 2005 | ''[[Dubai (2005 film)|Dubai]]'' | Clarisse | | |- | 2006 | ''[[Pacquiao: The Movie]]'' | Emong's Wife | | |- | 2006 | ''[[Wag Kang Lilingon]]'' | Trixie | | |- | 2007 | ''Still Life'' | | | |- | 2007 | ''Chopsuey'' | Claire Wong-Chua | | |- | 2007 | ''[[One More Chance (2007 film)|One More Chance]]'' | Kristine "Krizzy" Del Rosario | | <ref name="'One More Chance' Sequel"/> |- | 2007 | ''Altar'' | Angie | | |- | 2008 | ''Huling Pasada'' | | | |- | 2008 | ''[[When Love Begins]]'' | Carrie | | |- | 2009 | ''[[Love Me Again (film)|Love Me Again]]'' | Yna | | <ref name="Angel Locsin's Movie"/> |- | 2009 | ''[[In My Life (2009 film)|In My Life]]'' | Dang Salvacion | | |- | 2010 | ''Tsardyer'' | Leslie | | |- | 2010 | ''[[Senior Year (2010 film)|Senior Year]]'' | Sophia Marasigan (adult) | | |- | 2011 | ''[[Bulong (film)|Bulong]]'' | Chelsea | | |- | 2011 | ''[[My Neighbor's Wife]]'' | Tessa | | |- | 2011 | ''[[Shake, Rattle & Roll 13]]'' | Rowanna | Segment: "Parola" | |- | 2012 | ''[[Shake, Rattle and Roll Fourteen: The Invasion]]'' | Filomena | Segment: "Pamana" | |- | 2013 | ''[[Tuhog]]'' | Lolet | | |- | 2014 | ''[[Third Eye (2014 film)|Third Eye]]'' | Belen | | |- | 2014 | ''[[Beauty in a Bottle]]'' | Anna | | |- | 2015 | ''[[Must Date The Playboy]]'' | Andrea Andres | | |- | 2015 | ''[[A Second Chance (2015 film)|A Second Chance]]'' | Kristine "Krizzy" Del Rosario | | <ref name="'One More Chance' Sequel"/> |- | 2016 | ''[[The Unmarried Wife]]'' | Carmela | | |- | 2017 | ''[[Deadma Walking]]'' | Mary | | |- | 2018 | ''[[My Fairy Tail Love Story]]'' | Natasha Quejada | | |- | 2018 | ''[[My Perfect You]]'' | Ellaine Toledo | | |- | 2019 | ''[[The Mall, The Merrier]]'' | Tita Moody | | |- | 2020 | ''[[Block Z]]'' | Bebeth | | |} ==Awards and nominations== {|class=wikitable |- !Year !Work !Award !Category !Result !Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- |2008 |''[[One More Chance (2007 film)|One More Chance]]'' |[[FAMAS Awards]] |Best Supporting Actress |{{nom}} | |- |2009 |''[[Love Me Again (film)|Love Me Again]]'' |[[FAMAS Awards]] |Best Supporting Actress |{{nom}} | |- |2010 |''[[In My Life (2009 film)|In My Life]]'' |[[Gawad Urian]] |Best Supporting Actress |{{nom}} | |- |2011 |''[[Mara Clara (2010 TV series)|Mara Clara]]'' |[[Golden Screen TV Awards]] |Outstanding Supporting Actress in a Drama Series |{{nom}} | |- |2012 | ''[[My Neighbor's Wife]]'' |Golden Screen Awards |Best Performance by an Actress in a Supporting Role, (Drama, Musical or Comedy) |{{nom}} | |- |2013 |''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Relo]]'' |Gawad Tanglaw Awards |Best Performance by an Actress |{{won}} |<ref name="11th Gawad Tanglaw"/> |- |2013 |''[[I-Shine Talent Camp|Promil Pre-school: I-Shine Talent Camp]]'' |[[PMPC Star Awards for Television]] |[[27th PMPC Star Awards for Television|Best Talent Search Program Host]] |{{nom}} | |- |2014 |''[[I-Shine Talent Camp|Promil Pre-school: I-Shine Talent Camp]]'' |[[PMPC Star Awards for Television]] |[[28th PMPC Star Awards for Television|Best Talent Search Program Host]] |{{nom}} | |- |2016 |''[[The Unmarried Wife]]'' |[[FAMAS Awards]] |Best Supporting Actress |{{nom}} | |- |2017 |''[[The Greatest Love (Philippine TV series)|The Greatest Love]]'' |7th EdukCircle Awards |Best Supporting Actress in a TV Series |{{won}} | |- |2017 |''[[The Greatest Love (Philippine TV series)|The Greatest Love]]'' |[[PMPC Star Awards for Television]] |[[31st PMPC Star Awards for Television|Best Drama Supporting Actress]] |{{nom}} | |- |2018 |''[[Deadma Walking]]'' |[[Metro Manila Film Festival]] |[[Metro Manila Film Festival Award for Best Supporting Actress|Best Supporting Actress]] |{{nom}} | |- |2018 |''[[Deadma Walking]]'' |[[PMPC Star Awards for Movies]] |Movie Supporting Actress of the Year |{{nom}} | |- |2019 |''[[Kadenang Ginto]]'' |[[PMPC Star Awards for Television]] |[[33rd PMPC Star Awards for Television|Best Drama Actress]] |{{nom}} | |- |2019 |''[[Kadenang Ginto]]'' |Asian Academy Creatives Award | National Winner, Philippines: Best Actress in a Supporting Role |{{won}} | |- |2019 |''[[Kadenang Ginto]]'' |Asian Academy Creatives Award | Best Actress in a Supporting Role |{{nom}} | |- |} ==References== {{reflist|refs= <ref name="The Varsitarian">{{cite news|url=http://www.varsitarian.net/sports/actress_named_ust_courtside_voice|title=Actress Named UST Courtside Voice|date=10 July 2002|work=[[The Varsitarian]]|access-date=17 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160916225624/http://www.varsitarian.net/sports/actress_named_ust_courtside_voice|archive-date=16 September 2016|url-status=dead}}</ref> <ref name="Only You">{{cite news|url=http://www.pep.ph/guide/3774/Angel-Locsin-talks-about-her-love-scene-with-Sam-Milby-in-Only-You|title=Angel Locsin Talks About her Scenes in Only You with Sam Milby|work=Philippine Entertainment Portal|date=23 April 2009}}</ref> <ref name="Love Me Again">{{cite news|url=http://www.pep.ph/guide/3027/Land-Down-Under-is-now-Love-Me-Again|title="Land Down Under" is now "Love Me Again"|access-date=17 June 2018|last=Dimaculangan|first=Jocelyn|date=3 December 2008|work=Philippine Entertainment Portal}}</ref> <ref name="Kalapati">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/kalapati-ninoy-cory-love-story|title=Kalapati|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Makinilya">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/makinilya-ninoy-cory-love-story|title=Makinilya|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Life Story Book">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/life-story-book-1|title=Life Story Book|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Banyo">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/banyo|title=Banyo|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Niagara Falls">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/niagara-falls|title=Niagara Falls|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Toothbrush">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/toothbrush|title=Toothbrush|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Pagkain">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/pagkain-fat-lady-1|title=Pagkain (Fat Lady)|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Relo">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/relo-myda-and-sherwin-1|title=Relo|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Walis">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/walis-inaping-pinsan|title=Walis|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Kamison">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/kamison-mother-s-secret|title=Kamison|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Kape">{{cite web|url=http://mmk.abs-cbn.com/episode/kape-annulment-love|title=Kape|work=[[Maalaala Mo Kaya]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="She's a Mom">{{cite news|url=http://entertainment.inquirer.net/13601/she%E2%80%99s-a-mom-before-she%E2%80%99s-an-actress-says-%E2%80%98villainess%E2%80%99|title=She's a Mom Before she's an Actress, says 'Villainess'|author=Cruzz, Marinel R.|work=Philippine Daily Inquirer|date=14 September 2011|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="'One More Chance' Sequel">{{cite news|url=http://starcinema.abs-cbn.com/latest-news/august2015/august26/dimples-romana-on-one-more-chance-sequel-very-happy-kami|title=Dimples Romana on 'One More Chance' Sequel: 'Very happy kami'|publisher=[[Star Cinema]]|date=26 August 2015|access-date=17 June 2018}}{{Dead link|date=November 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref name="Post-birthday">{{cite news|url=http://starcinema.abs-cbn.com/latest-news/2015/11/30/dimples-romana-receives-post-birthday-surprise-from-friends|title=Dimples Romana Receives Post-birthday Surprise from Friends|publisher=[[Star Cinema]]|date=30 November 2015|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="11th Gawad Tanglaw">{{cite news|url=http://www2.abs-cbn.com/feature/article/13497/abs-cbn-is-the-chosen-network-of-students-and-professors.aspx|title=ABS-CBN is the Chosen Network of Students and Professors|work=Showbuzz Feature|publisher=ABS-CBN|date=11 March 2013|access-date=17 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160913153822/http://www2.abs-cbn.com/feature/article/13497/abs-cbn-is-the-chosen-network-of-students-and-professors.aspx|archive-date=13 September 2016|url-status=dead}}</ref> <ref name="Angel Locsin's Movie">{{cite news|first=Remedios|last=Lucio|title=Angel Locsin's movie to be shot in Bukinon and Australia| date=June 27, 2008|work=Philippine Entertainment Portal|url=http://www.pep.ph/guide/2159/Angel-Locsin-Piolo-Pascual-movie-to-be-shot-in-Bukidnon-and-Australia}}{{in lang|tl}}<!--Tagalog--></ref> <ref name="Dekada '70">{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1370&dat=20030102&id=SWwVAAAAIBAJ&pg=2706,134438&hl=en|title=Easier on the Eyes|author=Paredes, Andrew|work=[[The Standard (Philippines)|Manila Standard]] |date = 2 January 2003|via=[[Google News]]|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Tabing Ilog">{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=2479&dat=20000809&id=YVM1AAAAIBAJ&pg=1202,18093566&hl=en|title=On Location: 'Tabing Ilog': Wet Behind the Ears—and not Wild Either|author=Doplito, Harold Jason L.|work=Philippine Daily Inquirer|via=[[Google News]]|date=9 August 2000|access-date=17 June 2018}}</ref> <ref name="Height">{{cite web|title=Dimples Romana|url=https://starmagic.abs-cbn.com/site/profile/a/13719/dimples--romana|publisher=[[Star Magic]]|date=2019}}</ref> }} {{BD|1984|LIVING|Romana, Dimples}} {{user:maskbot/cleanup}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} 7x8ktsx7xcsqu1pe32wu9r6uzd4v6co 1958570 1958512 2022-07-25T05:16:28Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:49.149.42.175|49.149.42.175]] wikitext text/x-wiki {{notability|date=Nobyembre 2010}} {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{Infobox person | name = Dimples Romana | image = | image_size = | caption = | birth_name = Dianne Marie Romana Ahmee | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1984|11|13}} | birth_place = [[Parañaque]], [[Pilipinas]] | alma_mater = [[University of Santo Tomas]]<br>[[Enderun Colleges]] | occupation = [[Aktres]], [[Modelo]] | years_active = 1996–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] (1996–kasalukuyan) | height = 5 ft 8 in (173 cm) | spouse = Romeo Adecer Ahmee Jr. | children = 2 }} Si '''Dianne Marie Romana Ahmee''' (ipinanganak 11 Nobyembre 1984) ay isang artista sa Pilipinas. {{BD|1984|LIVING|Romana, Dimples}} {{user:maskbot/cleanup}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} jawis7v5wflwcxgfh9h8t95i0flmh44 0 28636 1958352 1681237 2022-07-24T18:14:01Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Mesopotamya}} Ang mga '''Caldeo'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|mula sa ''Caldeo'' (mga tao), kaya ang pook ay ''Caldea''}}</ref> (ng '''Caldea''') ay tumira sa mga [[lambak]] sa may timog ng [[Mesopotamya]], ang ibang tribe ay tumira sa timog ng Borsippa at may tumira din sa [[Elam]], [[Asya]]. Ang kanilang organisasyon ay tribo, at ang mga bitu o bahay ng mga Caldeo ay sumasailalim sa pamumuno ni ''shaikh'' na noong mga panahong iyon ay tinawag ang kanyang sarili bilang hari. Ngunit ang mga tribo at hukbo doon ay hindi nagpatalo, pinasok ng mga Medes ang Mesopotamia. Ang emperador ng [[Asiria]] ay mahina at walang hari noon sa [[Babilonya]] dahil may digmaan. Kinuha ni Nabopolassar, isang Caldeo, ang oportunidad at prinoklama ang kanyang sarili bilang hari ng Caldea. Ang paghahari ng mga Caldeo ay tumagal ng 87 taon. Bumagsak ang Caldea at pinagsama sa Persiya bilang [[Babilonya|Persang Babilonya]]. ==Sanggunian== {{reflist}} {{english|Chaldea}} [[Kategorya:Iraq]] [[Kategorya:Dating kaharian]] {{stub|Heograpiya|Kasaysayan}} {{Ancient Mesopotamia}} 5lcv2cp6kf5vafv8q2p4g610kf3ju82 0 29206 1958651 1862261 2022-07-25T09:42:26Z 175.176.37.135 wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = ''Wally Bayola'' | image = Wally Bayola.jpg | imagesize = 175px | caption = Si Wally Bayola noong 2013 | birth_name = Walter James Bayola | birth_date = {{birth date and age|1972|5|3}} | birth_place = [[Lungsod ng Naga]], [[Camarines Sur]], [[Pilipinas]] | occupation = [[Aktor]], [[komedya]]nte, mang-aawit, ''TV host'' | yearsactive = 2000–present | spouse = Riza Reun Bayola | known_for = Lola Nidora Esperanza Zobeyala Viuda de Explorer<br>Duhrizz<br>Ms. Cynthia | website = }} Si '''''Wally Bayola''''' ay isang artista at komedyang mula sa Pilipinas. Lumalabas siya ''[[Eat Bulaga!]]'' at mga bar ng komedyang tulad ng Klownz , kalbongay bold [[Eat Bulaga!|Eat Bulaga.]]<ref><nowiki>https://news.abs-cbn.com/entertainment/09/03/13/wally-bayola-sex-video-goes-viral</nowiki></ref> ==Mga Palabas sa Telebisyon at Pelikula== ===Telebisyon=== *''Eat Bulaga!'' (GMA 7) *''1 For 3'' (GMA 7) *''H3O: Ha Ha Ha Over!'' (QTV 11) *''Bahay Mo Ba To?'' (GMA 7) *''Wow Hayop'' (GMA 7) *''Bubble Gang'' (GMA 7) - bisita sa isang programa *''Cool Center'' (GMA 7) - bisita *''Talentadong Pinoy'' (TV5) - hurado na bisita *''My Darling Aswang'' (TV5) *''I Laugh Sabado'' (QTV 11) *''Bawal na Game Show'' (TV5) * ===Pelikula=== *''Scaregiver'' ==Mga link na panlabas== *[http://www.imdb.com/name/nm1794478/ Wally Bayola sa IMDb] {{DEFAULTSORT:Bayola, Wally}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1972]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Bikolano]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga personalidad sa telebisyon]] {{stub}} nsbfp23df7gtcgcl4fd3ljre7xsw3rk 1958652 1958651 2022-07-25T09:43:07Z 175.176.37.135 wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = ''Wally Bayola'' | image = Wally Bayola.jpg | imagesize = 175px | caption = Si Wally Bayola noong 2013 | birth_name = Walter James Bayola | birth_date = {{birth date and age|1972|5|3}} | birth_place = [[Lungsod ng Naga]], [[Camarines Sur]], [[Pilipinas]] | occupation = [[Aktor]], [[komedya]]nte, mang-aawit, ''TV host'' | yearsactive = 2000–present | spouse = Riza Reun Bayola | known_for = Lola Nidora Esperanza Zobeyala Viuda de Explorer<br>Duhrizz<br>Ms. Cynthia | website = }} Si '''''Wally Bayola''''' ay isang artista at komedyang mula sa Pilipinas. Lumalabas siya ''[[Eat Bulaga!]]'' at mga bar ng komedyang tulad ng Klownz , kalbong may bold<ref><nowiki>https://news.abs-cbn.com/entertainment/09/03/13/wally-bayola-sex-video-goes-viral</nowiki></ref> ==Mga Palabas sa Telebisyon at Pelikula== ===Telebisyon=== *''Eat Bulaga!'' (GMA 7) *''1 For 3'' (GMA 7) *''H3O: Ha Ha Ha Over!'' (QTV 11) *''Bahay Mo Ba To?'' (GMA 7) *''Wow Hayop'' (GMA 7) *''Bubble Gang'' (GMA 7) - bisita sa isang programa *''Cool Center'' (GMA 7) - bisita *''Talentadong Pinoy'' (TV5) - hurado na bisita *''My Darling Aswang'' (TV5) *''I Laugh Sabado'' (QTV 11) *''Bawal na Game Show'' (TV5) * ===Pelikula=== *''Scaregiver'' ==Mga link na panlabas== *[http://www.imdb.com/name/nm1794478/ Wally Bayola sa IMDb] {{DEFAULTSORT:Bayola, Wally}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1972]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Bikolano]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga personalidad sa telebisyon]] {{stub}} dwjj72g8ykhz38dwyodo2osa8klghb2 0 34089 1958559 1953571 2022-07-25T05:00:53Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953571 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{italic title}} {{Infobox person | image = Pokwang 7-21-2014 (cropped).jpg | imagesize = | caption = Pokwang noong July 21, 2014 | birth_name = Marietta Subong | birth_date = {{birth date and age|1970|08|27}} | birth_place = [[Lungsod ng Iloilo]] <br> {{flagicon|Philippines}} [[Pilipinas]] | occupation = {{flatlist| *Komedyante *aktres *host sa telebisyon *recording artist }} | spouse = | partner = Lee O'Brian (2015–kasalukuyan) | awards = | yearsactive = 1998–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] (2004–2020)<br /> APT Entertainment (2020–kasalukuyan)<br /> [[TV5 Network|Associated Broadcasting Company/TV5 Network]] (1998–2004, 2020–2021)<br /> [[GMA Artist Center]] (2021–kasalukuyan) | children = 2 }} Si '''Marietta Subong''' (ipinanganak 27 Agosto 1970) mas kilala sa bansag na '''''Pokwang''''' (kinuha sa pangalan ng karakter sa komiks ni [[Vincent Kua Jr]] noong dekada 80)ay isang [[Philippines|Filipina]] aktres, TV Host, at komedyante. Nanalo siya sa isang kompetisyon sa [[ABS-CBN]] na naging daan sa kaniyang pagiging sikat. Siya ay dating isang entertainer. Si Pokwang ay pormal na miyembro ng [[Star Magic]] grupo ng mga "entertainers". Ngunit dahil sa pandemya, siya ay lumipat sa [[APT Entertainment]], [[GMA Network]]. ==Mga Pelikula at Teleserye== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="ce | '''Taon''' || '''Titulo''' || '''Role''' |- | 26 Mayo 2010 || [[Simply KC]] || Ang bisita |- | 2009 || Banana Split || kanyang sarili |- | 2008 || Poohkwang:The Concert || kanyang sarili |- | 2007-present || [[Wowowee]] || kanyang sarili |- | 2007 || [[Apat Dapat, Dapat Apat]] || Gay |- | 2007 || Akin ka Lang Winston || Jowa ni Winston Almendras |- | 2007 || [[That's My Doc]] || Sita |- | 2004 || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya:]] || ---- |- | 2007 || [[Ysabella]] || Phuket |- | 2007 || [[Your Song (TV series)|Your Song: "Breaking Up Is Hard To Do"]] || |- | 2007 || [[Bad Spell|Love Spell: Shoes Ko Po, Shoes ko Day]] || ---- |- | 2007 || [[Agent X44]] || Col. Cynthia Abordo |- | 2006 || [[Crazy For You (TV Series)|Crazy For You]] || Bessie |- | 2006 || [[Komiks (TV series)|Komiks Presents: Da Adventures of Pedro Penduko]] || Principal Nendita |- | 2006 || [[Aalog-Alog]] || Dona Etang Sukimura |- | 2006 || D' Lucky Ones || Lea |- | 2005 || Dubai || ---- |- | 2005 || D' Anothers || Aruray "Balat" Paclayon |- | 2005 || M.R.S Most Requested Show || host/kanyang sarili |- | 2005 || [[Quizon Avenue]] || kanyang sarili |- | 2004 || Bcuz of You || Tiya Pards |- | 2004 || [[Krystala]] || Fantasia |- | 2004 || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: "Teddy Bear"]] || Marietta "Pokwang" Subong |- | 2004 || Maid in Heaven || Harlene |- | 2004 || [[Yes Yes Show]] || kanyang sarili/kasali sa laro |} ==External links== * {{imdb name|id=1903524|name=Pokwang}} {{BD|1970|LIVING|Pokwang}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Philippines-actor-stub}} gg9ar73a7n9sbn6fwpnktd1n5lvzszb 1958608 1958559 2022-07-25T05:16:58Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Marso 2010}} {{italic title}} {{Infobox Person | name = Marietta "Puki" Subong | image = {{wikidata|property|raw|P18}} | image_size = | caption = | birth_date = {{wikidata|property|P569}} | birth_place = [[Philippines]] | death_date = | death_place = | education = | occupation = [[Komedyante]], [[Aktres]], [[Host]] | spouse = | parents = | children = }} Si '''Marietta Supot''' (ipinanganak 27 Agosto 1970) mas kilala sa bansag na '''''Pokwang''''' (kinuha sa pangalan ng karakter sa komiks ni [[Vincent Kua Jr]] noong dekada 80)ay isang [[Philippines|Filipina]] aktres, TV Host, at komedyante. Nanalo siya sa isang kompetisyon sa [[ABS-CBN]] na naging daan sa kaniyang pagiging sikat. Siya ay dating isang entertainer. Si Pokwang ay pormal na miyembro ng [[Golden State Warriors]] grupo ng mga "Talunan". Ngunit dahil sa pandemya, siya ay lumipat sa [[APT Entertainment]], [[GMA Network]]. ==Mga Pelikula at Teleserye== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="ce | '''Taon''' || '''Titulo''' || '''Role''' |- | 26 Mayo 2010 || [[Simply KC]] || Ang bisita |- | 2009 || Banana Split || kanyang sarili |- | 2008 || Poohkwang:The Concert || kanyang sarili |- | 2007-present || [[Wowowee]] || kanyang sarili |- | 2007 || [[Apat Dapat, Dapat Apat]] || Gay |- | 2007 || Akin ka Lang Winston || Jowa ni Winston Almendras |- | 2007 || [[That's My Doc]] || Sita |- | 2004 || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya:]] || ---- |- | 2007 || [[Ysabella]] || Phuket |- | 2007 || [[Your Song (TV series)|Your Song: "Breaking Up Is Hard To Do"]] || |- | 2007 || [[Bad Spell|Love Spell: Shoes Ko Po, Shoes ko Day]] || ---- |- | 2007 || [[Agent X44]] || Col. Cynthia Abordo |- | 2006 || [[Crazy For You (TV Series)|Crazy For You]] || Bessie |- | 2006 || [[Komiks (TV series)|Komiks Presents: Da Adventures of Pedro Penduko]] || Principal Nendita |- | 2006 || [[Aalog-Alog]] || Dona Etang Sukimura |- | 2006 || D' Lucky Ones || Lea |- | 2005 || Dubai || ---- |- | 2005 || D' Anothers || Aruray "Balat" Paclayon |- | 2005 || M.R.S Most Requested Show || host/kanyang sarili |- | 2005 || [[Quizon Avenue]] || kanyang sarili |- | 2004 || Bcuz of You || Tiya Pards |- | 2004 || [[Krystala]] || Fantasia |- | 2004 || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: "Teddy Bear"]] || Marietta "Pokwang" Subong |- | 2004 || Maid in Heaven || Harlene |- | 2004 || [[Yes Yes Show]] || kanyang sarili/kasali sa laro |} ==External links== * {{imdb name|id=1903524|name=Pokwang}} {{BD|1970|LIVING|Pokwang}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Philippines-actor-stub}} bwehtp8sq7lpegozkgq3o9eka7f4bg0 0 35885 1958534 1953605 2022-07-25T04:46:44Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953605 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{better translation|date=Enero 2014}} {{copyedit}} {{Infobox person | name = Gloc-9 | birth_name = Aristotle Condenuevo Pollisco | birth_date = {{birth date and age|1977|10|18}} | birth_place = [[Binangonan, Rizal]], <br> [[Talaksan:Flag of the Philippines.svg|25px]] Pilipinas | occupation = {{flatlist| * Rapper * mang-aawit * manunulat ng kanta }} | years_active = 1992–kasalukuyan | known_for = Patriotic songs, true-to-life songs | notable_works = Simpleng Tao, Hari ng Tondo, Lando (with [[Francis Magalona]], Sirena | spouse = Thea Gomez<ref>{{cite news |title=Gloc-9 tops YouTube trending chart with 'Halik' and 24 bars rap challenge |url=https://pop.inquirer.net/91638/gloc-9-tops-youtube-trending-chart-with-halik-and-24-bars-rap-challenge |access-date=4 May 2020 |work=InqPOP! |date=15 April 2020 |language=en}}</ref> | children = 3 | awards = NCCA Gawad Sudi (National Music Awards) 2010-2020 awardee | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | genre = {{hlist|[[Pinoy hip hop]]|[[alternative hip hop]]|[[rap rock]]|[[political hip hop]]}} | instrument = {{hlist|[[Vocals]]|[[Synthesizer]]}} | label = {{hlist|[[Star Music]] (2000–2005, 2016)|[[Sony Music Philippines]] (2005–2012)|[[Universal Records (Philippines)|Universal Records]] (2012–2016, 2021– kasalukuyan)|Independent (1992–2000, 2020–2021)|Asintada }} | associated_acts = {{hlist|[[Parokya ni Edgar]]|[[Death Threat (hip hop musician)|Death Threat]]|[[Francis Magalona|Francis M.]]|Ron Henley|Loonie|[[Ely Buendia]]|[[Zelle (band)|Zelle]]|Amber Davis|[[Kamikazee]]|[[Julie Anne San Jose]]|[[Ian Tayao]]|Sheng Belmonte|[[Denise Barbacena]]|Ebe Dancel|Stick Figgas|[[Rochelle Pangilinan]]|Joey Ayala|[[Rico Blanco]]|[[Zia Quizon]]|[[Billy Crawford]]|[[Shanti Dope]]|[[Flow G]]|[[Juan Karlos]]|[[Honcho (rapper)|Honcho]]|[[Skusta Clee]]}} | website = {{URL|http://www.glocdash9.com}} }} }} Si '''Gloc-9''' (Aristotle Pollisco) ay isang Pilipino na kwalipikado sa [[Awit Awards|Awit Award]]. Ang kanyang mabilis na pagsalita ay ang daan upang siya ay maging isa sa mga tagumpay na [[Musikang hip hop|rapper]] sa [[Pilipinas]]. Siya ay nanalo ng gantimpala sa pagiging Pinakamagaling na Rapper sa [[Philippine Hip-Hop Music Awards]] sa tatlong magkakasunod na taon (2005–2007) at siya rin ay nakilala sa [[MYX]] at [[MTV]]. Si Gloc-9 ay tumulong sa mga tugtog ng ilang mga pelikula, tulad ng "Jologs" at "Trip" ng [[Star Cinema]]. ==Diskograpiya== '''''[[G9 (Gloc-9 album)|G9]]''''' *Inilabas: 2003 *Label: [[Star Records]] *Single na kanta: "Hinahanap ng Puso", "Isang Araw", "Sayang", "Simpleng Tao", "Bakit" '''''Ako Si...''''' *Inilabas: 2005 *Label: [[Star Records]] *Single na kanta: "Tula", "Ipagpatawad Mo", "Love Story ko", "Liwanag" '''''Diploma''''' *Inilabas: 2007 *Label: Sony BMG *Single na kanta: "Lando", "Torpedo", "Sumayaw Ka" '''''Matrikula''''' *Inilabas: 2009 *Label: Sony BMG *single na kanta: "Upuan", "Martilyo", "Bituwin" '''''Talumpati''''' *Inilabas: 23 Pebrero 2011 *Label: Sony BMG *single na kanta: "Walang Natira" '''''Mga Kuwento ng Makata''''' *Inilabas: 17 Agosto 2012 *Label: Universal *single na kanta: "Sirena", "Bakit Hindi", "Hindi Mo Nadinig" '''''Liham at Lihim''''' *Inilabas: 26 Oktobre 2013 *Label: Universal *single na kanta: "Magda" '''''Sukli''''' *Inilabas: 5 Hunyo 2016 *Label: Star Music *single na kanta: "Hoy!", "Sagwan" ==Tingnan din== *[[Musikang hip hop]] *[[Francis Magalona]] *[[Sony BMG Pilipinas]] ==Mga Parangal== *[http://www.sonybmg.com.ph/albums.asp?key=&cat=88697088992 Sony BMG] Gloc-9 sa Sony BMG *[http://www.abs-cbn.com/entertainment/starrecords/artist.asp?id=7&page= Star Records] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930235417/http://www.abs-cbn.com/entertainment/starrecords/artist.asp?id=7&page= |date=2007-09-30 }} Gloc-9 sa Star Records ==Mga Ibang Tulay== *[http://glocnine.multiply.com/ Gloc-9 Official Website/Gloc-9 Multiply] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070825052659/http://glocnine.multiply.com/ |date=2007-08-25 }} *[http://glocnine.com/ Gloc-9 Website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071214195809/http://www.glocnine.com/ |date=2007-12-14 }} {{DEFAULTSORT:Gloc-9}} [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas]] dhrot0zonkwx5997slp9ecj3q1hqndv 1958590 1958534 2022-07-25T05:16:45Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{better translation|date=Enero 2014}} {{copyedit}} {{Infobox musical artist | Name = Gloc-9 | Img = | Img_capt = Gloc-9 | Landscape = Yes | Background = solo_singer | Birth_name = Aristotle Pollisco | Origin = [[Talaksan:Flag of the Philippines.svg|25px]] [[Philippines]] | Instrument = [[Vocals]] | Genre = [[Musikang hip hop|Hip Hop]] | Occupation = [[Rapper]] | Years_active = 1996 hanggang kasalukuyan | Label = [[Star Records|Star]], [[Jive Records|Jive]] ([[Sony Music Entertainment|Sony Music]]), [[Universal Records (Philippines)|Universal]] | URL = [http://www.glocdash9.com// Gloc-9 Official Website] }} Si '''Gloc-9''' (Aristotle Pollisco) ay isang Pilipino na kwalipikado sa [[Awit Awards|Awit Award]]. Ang kanyang mabilis na pagsalita ay ang daan upang siya ay maging isa sa mga tagumpay na [[Musikang hip hop|rapper]] sa [[Pilipinas]]. Siya ay nanalo ng gantimpala sa pagiging Pinakamagaling na Rapper sa [[Philippine Hip-Hop Music Awards]] sa tatlong magkakasunod na taon (2005–2007) at siya rin ay nakilala sa [[MYX]] at [[MTV]]. Si Gloc-9 ay tumulong sa mga tugtog ng ilang mga pelikula, tulad ng "Jologs" at "Trip" ng [[Star Cinema]]. ==Diskograpiya== '''''[[G9 (Gloc-9 album)|G9]]''''' *Inilabas: 2003 *Label: [[Star Records]] *Single na kanta: "Hinahanap ng Puso", "Isang Araw", "Sayang", "Simpleng Tao", "Bakit" '''''Ako Si...''''' *Inilabas: 2005 *Label: [[Star Records]] *Single na kanta: "Tula", "Ipagpatawad Mo", "Love Story ko", "Liwanag" '''''Diploma''''' *Inilabas: 2007 *Label: Sony BMG *Single na kanta: "Lando", "Torpedo", "Sumayaw Ka" '''''Matrikula''''' *Inilabas: 2009 *Label: Sony BMG *single na kanta: "Upuan", "Martilyo", "Bituwin" '''''Talumpati''''' *Inilabas: 23 Pebrero 2011 *Label: Sony BMG *single na kanta: "Walang Natira" '''''Mga Kuwento ng Makata''''' *Inilabas: 17 Agosto 2012 *Label: Universal *single na kanta: "Sirena", "Bakit Hindi", "Hindi Mo Nadinig" '''''Liham at Lihim''''' *Inilabas: 26 Oktobre 2013 *Label: Universal *single na kanta: "Magda" '''''Sukli''''' *Inilabas: 5 Hunyo 2016 *Label: Star Music *single na kanta: "Hoy!", "Sagwan" ==Tingnan din== *[[Musikang hip hop]] *[[Francis Magalona]] *[[Sony BMG Pilipinas]] ==Mga Parangal== *[http://www.sonybmg.com.ph/albums.asp?key=&cat=88697088992 Sony BMG] Gloc-9 sa Sony BMG *[http://www.abs-cbn.com/entertainment/starrecords/artist.asp?id=7&page= Star Records] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930235417/http://www.abs-cbn.com/entertainment/starrecords/artist.asp?id=7&page= |date=2007-09-30 }} Gloc-9 sa Star Records ==Mga Ibang Tulay== *[http://glocnine.multiply.com/ Gloc-9 Official Website/Gloc-9 Multiply] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070825052659/http://glocnine.multiply.com/ |date=2007-08-25 }} *[http://glocnine.com/ Gloc-9 Website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071214195809/http://www.glocnine.com/ |date=2007-12-14 }} {{DEFAULTSORT:Gloc-9}} [[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas]] gww0hhusq1x5ivb54y7cullrte5de9l 0 43146 1958618 1932796 2022-07-25T06:02:31Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Holocaust]] sa [[Holokausto]]: ayon sa pagbaybay sa kastila wikitext text/x-wiki :''Para sa ibang gamit, tingnan [[Holokausto (paglilinaw)]].'' '''Ang Holocaust''' (mula sa [[wikang Griyego|Griyego]]: ''{{lang|el|ὁλόκαυστον}} ({{lang|el-Latn|holókauston}})'': ''holos'', "buong-buo" at ''kaustos'', "nasunog", bilang salin sa [[Wikang Ebreo|Ebreong]]: עולה, ''ola'', "handog na susunugin",<ref>[[Aklat ng Eksodo|Eksodo]] 18.12. ''Magandang Balita''.</ref> sa [[Septuwahinta]]), at tinatawag ding '''''{{lang|he-Latn|Sho'a}}''''' ([[Wikang Ebreo|Ebreo]]: '''{{lang|he|שואה}}'''), '''''Khurben''''' ([[Wikang Yidish|Yidish]]: '''{{lang|yi|חורבן}}''') ay isang pangkalahatang tawag sa paglalarawan ng kaparaanang pagpaslang sa mahigit-kumulang anim na milyong [[Europa|Europeong]] [[Hudyo]] noong kapanahunan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], bilang bahagi ng paluntunan na binalak at tinupad ng pamumunong [[Nazismo|Nazi]] sa [[Alemanya]], na pinamumunuan noon ni [[Adolf Hitler]].<ref name=Niewyk1>Niewyk, Donald L. ''The Columbia Guide to the Holocaust'' (nasa wikang Ingles), [[Columbia University Press]], 2000, p.45: "The Holocaust is commonly defined as the murder of more than 5,000,000 Jews by the Germans in World War II." Tingnan din ang "The Holocaust," ''Encyclopaedia Britannica'' (nasa wikang Ingles), 2007: "the systematic state-sponsored killing of six million Jewish men, women and children, and millions of others, by Nazi Germany and its collaborators during World War II. The Germans called this "the final solution to the Jewish question."</ref><ref>http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1246443861859&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Pinagmulan ng salitang ''holocaust''<ref name=Gabby>[http://www.gabbydictionary.com/home.asp Holocaust] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110711062445/http://www.gabbydictionary.com/home.asp |date=2011-07-11 }}, Gabby's Dictionary, GabbyDictionary.com</ref> ang malawakang sunog; malaganap na pagkasalanta o pagkawasak, sakuna, o alay na sinusunog. [[Talaksan:Buchenwald Corpses 60623.jpg|thumb|300px|Ang isang Amerikanong sundalo ay nakatayo malapit sa isang wagon na punong puno ng mga bangkay sa labas ng [[krematoryum]] sa bagong pinalayang kampo ng mga bihag(concentration camp) sa Buchenwald noong Abril 1945]] Ang isa sa pinakasentral at pinakakontrobersiyal na ideolohiya ni Hitler na kanyang tinatawag at ng kanyang mga tagasunod na "kalinisan ng lahi"(racial hygiene). Ang mga patakarang mabuting lahi(eugenic) ni Hitler ay sa simula ay tumututok lamang sa mga batang may pisikal at pag-unlad(developmental) na kapansanan sa programang tinawag na Action T4. Ang ideya ni Hitler ng Lebenstraum na tinaguyod sa [[Mein Kampf]] ay nakatutok sa pagkakamit ng mga bagong lupain na matitirhan ng mga Aleman sa [[Silangang Europa]]. Ang Generalplan Ost ("General Plan for the East")o Pangkalahatang Balak para sa Silangan ay tumatawag sa populasyon ng mga nasakop na Silangang Europa at Kaisahang Soviet na ipatapon sa Kanlurang [[Siberia]], gawing alipin, o ipapatay. Ang mga nasakop na teritoryo ay pupunuin ng mga Aleman o mga naging Alemang titira. Ayon sa Amerikanong mananaysay na si Timothy D. Snyder: :Inisip ni Hitler ang pagsakop na nag-aalis ng pagkamakabago ng Kaisahang Soviet at Poland na kikitil sa sampung milyong mga buhay. Ang nakikitang bisyon ng pamumunong Nazi ay isang silangang hangganan na naubos ang populasyon at naalis ang industrialisasyon at ginawang pagsasakang sakop ng mga pinunong Aleman. Ang pangitaing ito ay may apat na mga bahagi. Una, ang Soviet ay babagsak pagkatapos ng pagwagi ng mga Aleman sa tag-init ng 1941 gaya ng ng nangyari sa Poland noong tag-init ng 1939 na mag-iiwan sa mga Aleman ng lubos na kontrol sa Poland, Belarus, Ukraine, kanlurang Russia at Caucasus. Ikalawa, ang planong paggutom ay papatay sa mga 30 milyong mamamayan ng mga lupaing ito sa tag-ginaw nang 1941-1942 habang ang mga pagkain ay inililipat sa Alemanya at kanlurang Europa. Ikatlo, ang mga [[hudyo]] sa Kaisahang Soviet na nakaligtas sa paggutom kabilang na ang mga Hudyong taga Poland at ibang mga Hudyong nasa pangangasiwa ng Alemanya ay uubusin sa Europa sa isang solusyong pangwakas. Ikaapat, ang Generalplan Ost ay nakikita ang pagpapatapon, pagpatay, pang-aalipin at ang paglagom ng mga natitirang populasyon at muling pagtira sa silangang Europa ng mga mananakop na Aleman pagkatapos ng pagkapanalo...Nang maging malinaw noong ikalawang kalahati ng 1941 na ang digmaan ay hindi umaayon sa plano, ginawang malinaw ni Hitler na ang pinal na solusyon ay ipatupad agad. Sa pagitan ng 1939 at 1945, ang Schutzstaffel (SS) na tinulungan ng nakikipagsabwatang mga pamahalaan at akay sa mga sinakop na bansa ang responsable sa kamatayan ng labing-isa hanggang labing-apat na milyong katao kabilang ang anim na milyon mga hudyo na kumakatawan sa dalawa sa tatlo(2/3) ng populasyon Hudyo sa Europa. Ang pagpatay ay naganap sa mga konsentrasyong mga kampo(concentration camps), ghetto, at sa pamamagitan ng eksekusyon ng masa. Karamihan sa mga biktima ng Holocaust ay gi-naas gamit ang nakalalasong mga gaas samantalang ang iba ay namatay sa kagutuman o sakit habang aliping pinagtatrabaho. Ang mga patakaran ni Hitler ay nagresulta rin sa pagpatay ng mga Pole, mga bilanggo ng digmaang Soviet at ibang mga kalabang pampolitika, mga [[homosekswal]], [[Roma]], ang mga may kapansanang pisikal at [[sakit sa pag-iisip]], mga [[saksi ni Jehovah]], mga [[Sabadista]], mga uniyonista ng kalakalan. Ang isa sa pinakamalaking sentro ng pagpatay ng masa ang kampong eksterminasyong kompleks ng [[Auschwitz-Birkenau]]. Si Hitler ay hindi kailanman bumisita sa mga konsentrasyong kampo(concentration camps) at hindi nagsalita sa publiko ng tungkol sa mga pagpatay. Ang '''Holocaust''' (ang "Endlösung der jüdischen Frage" o "Pinal na Solusyon ng Katanungang Hudyo") ay pinangasiwaan at isinagawa ni [[Heinrich Himmler]] at [[Reinhard Heydrich]]. Ang mga tala ng kumperensiyang Wannsee na naganap noong 20 Enero 1942 at pinamunuan ni [[Reinhard Heydrich]] kasama ang labinlimang senyor na opisyal ng [[Nazi]](kabilang si [[Adolf Eichmann]]) na lumahok dito ay nagbigay ng maliwanag na ebidensiya ng sistematikong pagpaplano ng Holocaust. Noong Pebrero 22, si Hitler ay muling naitalang nagsabi sa kanyang mga kasamang "muli nating mababawi ang ating kalusugan sa pagubos ng mga Hudyo". Bagaman walang spesipikong utos mula kay Hitler na nagbibigay ng kapangyarihan sa pagpatay ng masa na lumitaw, kanyang inaprubahan ang Einsatzgruppen na isang pumapatay na skwad(squad) na sumunod sa hukbong Aleman hanggang Poland at Russia at kanyang lubos na alam ang mga gawain nito. Sa pagtatanong ng mga intelihensiyang opiser ng Soviet na ginawang publiko pagkatapos ng limampung taon, ang valet(personal na attendant) ni Hitler na si Heinz Linge, at adjutant(katulong) nitong si Otto Günsche ay nagsaad na si Hitler ay may direktang interes sa paglikha ng mga kulungan ng gaas (gas chambers). == Mga talasanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng mga Hudyo|Holocaust]] [[Kategorya:Nazismo|Holocaust]] [[Kategorya:Holocaust]] [[Kategorya:Pang-aabuso ng karapatang pantao]] ahvmpmnyc3070fe8cb35zqbi9je42li 1958620 1958618 2022-07-25T06:05:30Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki Ang '''Holokausto''' (mula sa [[wikang Griyego|Griyego]]: ''{{lang|el|ὁλόκαυστον}} ({{lang|el-Latn|holókauston}})'': ''holos'', "buong-buo" at ''kaustos'', "nasunog", bilang salin sa [[Wikang Ebreo|Hebreong]]: עולה, ''ola'', "handog na susunugin",<ref>[[Aklat ng Eksodo|Eksodo]] 18.12. ''Magandang Balita''.</ref> sa Septuwahinta), at tinatawag ding '''''{{lang|he-Latn|Sho'a}}''''' ([[Wikang Ebreo|Ebreo]]: '''{{lang|he|שואה}}'''), '''''Khurben''''' ([[Wikang Yidish|Yidish]]: '''{{lang|yi|חורבן}}''') ay isang pangkalahatang tawag sa paglalarawan ng kaparaanang pagpaslang sa mahigit-kumulang anim na milyong [[Europa|Europeong]] [[Hudyo]] noong kapanahunan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], bilang bahagi ng paluntunan na binalak at tinupad ng pamumunong [[Nazismo|Nazi]] sa [[Alemanya]], na pinamumunuan noon ni [[Adolf Hitler]].<ref name=Niewyk1>Niewyk, Donald L. ''The Columbia Guide to the Holocaust'' (nasa wikang Ingles), [[Columbia University Press]], 2000, p.45: "The Holocaust is commonly defined as the murder of more than 5,000,000 Jews by the Germans in World War II." Tingnan din ang "The Holocaust," ''Encyclopaedia Britannica'' (nasa wikang Ingles), 2007: "the systematic state-sponsored killing of six million Jewish men, women and children, and millions of others, by Nazi Germany and its collaborators during World War II. The Germans called this "the final solution to the Jewish question."</ref><ref>http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1246443861859&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Pinagmulan ng salitang "holokausto"<ref name=Gabby>[http://www.gabbydictionary.com/home.asp Holocaust] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110711062445/http://www.gabbydictionary.com/home.asp |date=2011-07-11 }}, Gabby's Dictionary, GabbyDictionary.com</ref> ang malawakang sunog; malaganap na pagkasalanta o pagkawasak, sakuna, o alay na sinusunog. [[Talaksan:Buchenwald Corpses 60623.jpg|thumb|300px|Ang isang Amerikanong sundalo ay nakatayo malapit sa isang wagon na punong puno ng mga bangkay sa labas ng [[krematoryum]] sa bagong pinalayang kampo ng mga bihag(concentration camp) sa Buchenwald noong Abril 1945]] Ang isa sa pinakasentral at pinakakontrobersiyal na ideolohiya ni Hitler na kanyang tinatawag at ng kanyang mga tagasunod na "kalinisan ng lahi"(racial hygiene). Ang mga patakarang mabuting lahi(eugenic) ni Hitler ay sa simula ay tumututok lamang sa mga batang may pisikal at pag-unlad(developmental) na kapansanan sa programang tinawag na Action T4. Ang ideya ni Hitler ng Lebenstraum na tinaguyod sa [[Mein Kampf]] ay nakatutok sa pagkakamit ng mga bagong lupain na matitirhan ng mga Aleman sa [[Silangang Europa]]. Ang Generalplan Ost ("General Plan for the East")o Pangkalahatang Balak para sa Silangan ay tumatawag sa populasyon ng mga nasakop na Silangang Europa at Kaisahang Soviet na ipatapon sa Kanlurang [[Siberia]], gawing alipin, o ipapatay. Ang mga nasakop na teritoryo ay pupunuin ng mga Aleman o mga naging Alemang titira. Ayon sa Amerikanong mananaysay na si Timothy D. Snyder: :Inisip ni Hitler ang pagsakop na nag-aalis ng pagkamakabago ng Kaisahang Soviet at Poland na kikitil sa sampung milyong mga buhay. Ang nakikitang bisyon ng pamumunong Nazi ay isang silangang hangganan na naubos ang populasyon at naalis ang industrialisasyon at ginawang pagsasakang sakop ng mga pinunong Aleman. Ang pangitaing ito ay may apat na mga bahagi. Una, ang Soviet ay babagsak pagkatapos ng pagwagi ng mga Aleman sa tag-init ng 1941 gaya ng ng nangyari sa Poland noong tag-init ng 1939 na mag-iiwan sa mga Aleman ng lubos na kontrol sa Poland, Belarus, Ukraine, kanlurang Russia at Caucasus. Ikalawa, ang planong paggutom ay papatay sa mga 30 milyong mamamayan ng mga lupaing ito sa tag-ginaw nang 1941-1942 habang ang mga pagkain ay inililipat sa Alemanya at kanlurang Europa. Ikatlo, ang mga [[hudyo]] sa Kaisahang Soviet na nakaligtas sa paggutom kabilang na ang mga Hudyong taga Poland at ibang mga Hudyong nasa pangangasiwa ng Alemanya ay uubusin sa Europa sa isang solusyong pangwakas. Ikaapat, ang Generalplan Ost ay nakikita ang pagpapatapon, pagpatay, pang-aalipin at ang paglagom ng mga natitirang populasyon at muling pagtira sa silangang Europa ng mga mananakop na Aleman pagkatapos ng pagkapanalo...Nang maging malinaw noong ikalawang kalahati ng 1941 na ang digmaan ay hindi umaayon sa plano, ginawang malinaw ni Hitler na ang pinal na solusyon ay ipatupad agad. Sa pagitan ng 1939 at 1945, ang Schutzstaffel (SS) na tinulungan ng nakikipagsabwatang mga pamahalaan at akay sa mga sinakop na bansa ang responsable sa kamatayan ng labing-isa hanggang labing-apat na milyong katao kabilang ang anim na milyon mga hudyo na kumakatawan sa dalawa sa tatlo(2/3) ng populasyon Hudyo sa Europa. Ang pagpatay ay naganap sa mga konsentrasyong mga kampo(concentration camps), ghetto, at sa pamamagitan ng eksekusyon ng masa. Karamihan sa mga biktima ng Holokausto ay ginaas gamit ang nakalalasong mga gaas samantalang ang iba ay namatay sa kagutuman o sakit habang aliping pinagtatrabaho. Ang mga patakaran ni Hitler ay nagresulta rin sa pagpatay ng mga Pole, mga bilanggo ng digmaang Soviet at ibang mga kalabang pampolitika, mga [[homosekswal]], [[Roma]], ang mga may kapansanang pisikal at [[sakit sa pag-iisip]], mga [[saksi ni Jehovah]], mga [[Sabadista]], mga uniyonista ng kalakalan. Ang isa sa pinakamalaking sentro ng pagpatay ng masa ang kampong eksterminasyong kompleks ng [[Auschwitz-Birkenau]]. Si Hitler ay hindi kailanman bumisita sa mga konsentrasyong kampo(concentration camps) at hindi nagsalita sa publiko ng tungkol sa mga pagpatay. Ang '''Holokausto''' (ang "Endlösung der jüdischen Frage" o "Pinal na Solusyon ng Katanungang Hudyo") ay pinangasiwaan at isinagawa ni [[Heinrich Himmler]] at [[Reinhard Heydrich]]. Ang mga tala ng kumperensiyang Wannsee na naganap noong 20 Enero 1942 at pinamunuan ni [[Reinhard Heydrich]] kasama ang labinlimang senyor na opisyal ng [[Nazi]](kabilang si [[Adolf Eichmann]]) na lumahok dito ay nagbigay ng maliwanag na ebidensiya ng sistematikong pagpaplano ng Holokausto. Noong Pebrero 22, si Hitler ay muling naitalang nagsabi sa kanyang mga kasamang "muli nating mababawi ang ating kalusugan sa pagubos ng mga Hudyo". Bagaman walang spesipikong utos mula kay Hitler na nagbibigay ng kapangyarihan sa pagpatay ng masa na lumitaw, kanyang inaprubahan ang Einsatzgruppen na isang pumapatay na skwad(squad) na sumunod sa hukbong Aleman hanggang Poland at Russia at kanyang lubos na alam ang mga gawain nito. Sa pagtatanong ng mga intelihensiyang opiser ng Soviet na ginawang publiko pagkatapos ng limampung taon, ang valet(personal na attendant) ni Hitler na si Heinz Linge, at adjutant(katulong) nitong si Otto Günsche ay nagsaad na si Hitler ay may direktang interes sa paglikha ng mga kulungan ng gaas (gas chambers). == Mga talasanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng mga Hudyo|Holocaust]] [[Kategorya:Nazismo|Holocaust]] [[Kategorya:Holocaust]] [[Kategorya:Pang-aabuso ng karapatang pantao]] 50crn0i06o2ukvh0ajxuoebyluis4rj 0 44773 1958632 1584618 2022-07-25T06:31:32Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Superaliasbox| <!--Wikipedia:WikiProject Comics--> |noimage=yes |code_name=Huntress |publisher=[[DC Comics]] |debut=''Sensation Comics'' #68 (1947) |creators=[[Mort Meskin]] |characters=[[Paula Brooks]] <br />[[Huntress (comics)#Helena Wayne|Helena Wayne]]<br />'''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' |seealso= }} Si '''Huntress''' ay ang pangalan ng ilang kathang-isip na mga karakater ng lumalabas sa [[komiks]] na nilalathala ng [[DC Comics]], karaniwang naikakabit kay [[Batman]]. Ang dalawang kilalag Huntress ay sina '''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' at '''[[Huntress (Helena Wayne)|Helena Wayne]]''', na ang huli ay mula sa isang alternatibong uniberso (o ''alternate universe'') Bagamang magkaparehong ''superhero'' sina Helena Wayne at Helena Bertinelli, isang ''supervillain'' ang Huntress ng Ginuntuang Panahon ng Kommiks.. {{The Batman}} [[Kategorya:Mga karakter ng DC Comics]] ehxkm6hngs4ofcyw6hpkxtbfts9ehpk 1958637 1958632 2022-07-25T06:46:20Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Superaliasbox| <!--Wikipedia:WikiProject Comics--> |code_name=Huntress |publisher=[[DC Comics]] |debut=''Sensation Comics'' #68 (1947) |creators=[[Mort Meskin]] |characters=[[Paula Brooks]] <br />[[Huntress (comics)#Helena Wayne|Helena Wayne]]<br />'''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' |seealso= }} Si '''Huntress''' ay ang pangalan ng ilang kathang-isip na mga karakater ng lumalabas sa [[komiks]] na nilalathala ng [[DC Comics]], karaniwang naikakabit kay [[Batman]]. Ang dalawang kilalag Huntress ay sina '''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' at '''[[Huntress (Helena Wayne)|Helena Wayne]]''', na ang huli ay mula sa isang alternatibong uniberso (o ''alternate universe'') Bagamang magkaparehong ''superhero'' sina Helena Wayne at Helena Bertinelli, isang ''supervillain'' ang Huntress ng Panahong Ginuntuan ng Komiks. ==Helena Wayne== Si '''Helena Wayne''' ang ''Bronze Age'' (o Panahong Tanso) na Huntress, ang anak nina Batman at [[Catwoman]] ng ''Earth-Two'' (o Ikalawang Daigdig), isang alternatibong uniberso na itinatatag noong maagang dekada 1960 bilang daigdig kung saan ang tagpuan ng mga kuwento ng Panahong Ginuntuan.<ref>{{cite book |last1=Greenberger |first1=Robert |title=The Essential Batman Encyclopedia |date=2008 |publisher=Del Rey |isbn=9780345501066 |page=184}}</ref> Tahanan din iba't ibang bersyon ng mga karakter ng DC ng Panahong Ginuntuan ang ''Earth-Two''. Nilikha nina [[Paul Levitz]], [[Joe Staton]], at Bob Layton, unang lumabas ang karakter sa ''All Star Comics'' #69 (Disyembre 1977) at ''DC Super Stars'' #17, na lumabas sa parehong araw<ref>[http://www.comics.org/issue/31602/ ''DC Super Stars'' #17 (Nobyembre-Disyembre 1977)] sa Grand Comics Database: "Origin and first appearance of the Helena Wayne Huntress, who simultaneously first appears in this issue and ''All-Star Comics'' (DC, 1976 series) #69, both released August 24, 1977". (sa Ingles)</ref> at hinayag ang kanyang pinagmulan.<ref>{{cite book|last=McAvennie|first= Michael|editor-last = Dolan|editor-first = Hannah|chapter= 1970s|title = DC Comics Year By Year A Visual Chronicle|publisher=Dorling Kindersley |year=2010 |isbn= 978-0-7566-6742-9 |page= 175 |quote = ''DC Super Stars'' #17 (November–December 1977): While writer Paul Levitz and artist Joe Staton introduced the Huntress to the JSA in this month's ''All Star Comics'' #69, they concurrently shaped her origin in ''DC Super Stars''.|language=en}}</ref> Lumabas siya sa ''Batman Family'' #17-20 nang lumawig ito sa pormat ng Dollar Comics para sa ilang huling isyu.<ref name="GCD-list">[http://www.comics.org/search/advanced/process/?ind_pub_notes=&letters=&series=&series_notes=&issue_notes=&synopsis=&colors=&isbn=&tracking_notes=&indicia_publisher=&issues=&issue_date=&title=&variant_name=&brand=&feature=&job_number=&pub_name=DC&is_indexed=None&story_editing=&method=icontains&pub_notes=&inks=&issue_title=&end_date=March+31%2C+1986&format=&brand_notes=&price=&barcode=&volume=&pages=&characters=Huntress&genre=&issue_pages=&order2=series&order3=&order1=date&pencils=&target=sequence&language=en&reprint_notes=&country=us&notes=&is_surrogate=None&issue_count=&issue_editing=&start_date=January+1%2C+1977&script=&logic=False&indicia_frequency=&page=1 Huntress (Helena Wayne) appearances] sa Grand Comics Database (sa Ingles)</ref> Lumitaw ang karamihan ng mga kuwentong solo bilang tampok na ''backup'' sa mga isyu ng ''[[Wonder Woman]]'' simula sa isyu #271 (Setyembre 1980).<ref name="GCD-list" /><ref>Manning, Matthew K. "1980s" in Dolan, p. 187: "The daughter of Batman and Catwoman from Earth-2 found a new home away from home in the pages of Wonder Woman's monthly title...a regular gig as the back-up feature to the Amazing Amazon's lead story. Handled by writer Paul Levitz and artist Joe Staton, the Huntress faced the villainy of the swamp creature Solomon Grundy". (sa Ingles)</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{The Batman}} [[Kategorya:Mga karakter ng DC Comics]] 3s198a78udw2x8ywphni8623cfyoqbp 1958639 1958637 2022-07-25T06:48:33Z Jojit fb 38 /* Helena Wayne */ wikitext text/x-wiki {{Superaliasbox| <!--Wikipedia:WikiProject Comics--> |code_name=Huntress |publisher=[[DC Comics]] |debut=''Sensation Comics'' #68 (1947) |creators=[[Mort Meskin]] |characters=[[Paula Brooks]] <br />[[Huntress (comics)#Helena Wayne|Helena Wayne]]<br />'''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' |seealso= }} Si '''Huntress''' ay ang pangalan ng ilang kathang-isip na mga karakater ng lumalabas sa [[komiks]] na nilalathala ng [[DC Comics]], karaniwang naikakabit kay [[Batman]]. Ang dalawang kilalag Huntress ay sina '''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' at '''[[Huntress (Helena Wayne)|Helena Wayne]]''', na ang huli ay mula sa isang alternatibong uniberso (o ''alternate universe'') Bagamang magkaparehong ''superhero'' sina Helena Wayne at Helena Bertinelli, isang ''supervillain'' ang Huntress ng Panahong Ginuntuan ng Komiks. ==Helena Wayne== Si '''Helena Wayne''' ang ''Bronze Age'' (o Panahong Tanso) na Huntress, ang anak nina Batman at [[Catwoman]] ng ''Earth-Two'' (o Ikalawang Daigdig), isang alternatibong uniberso na itinatatag noong maagang dekada 1960 bilang daigdig kung saan ang tagpuan ng mga kuwento ng Panahong Ginuntuan.<ref>{{cite book |last1=Greenberger |first1=Robert |title=The Essential Batman Encyclopedia |date=2008 |publisher=Del Rey |isbn=9780345501066 |page=184}}</ref> Tahanan din iba't ibang bersyon ng mga karakter ng DC ng Panahong Ginuntuan ang ''Earth-Two''. Nilikha nina Paul Levitz, Joe Staton, at Bob Layton, unang lumabas ang karakter sa ''All Star Comics'' #69 (Disyembre 1977) at ''DC Super Stars'' #17, na lumabas sa parehong araw<ref>[http://www.comics.org/issue/31602/ ''DC Super Stars'' #17 (Nobyembre-Disyembre 1977)] sa Grand Comics Database: "Origin and first appearance of the Helena Wayne Huntress, who simultaneously first appears in this issue and ''All-Star Comics'' (DC, 1976 series) #69, both released August 24, 1977". (sa Ingles)</ref> at hinayag ang kanyang pinagmulan.<ref>{{cite book|last=McAvennie|first= Michael|editor-last = Dolan|editor-first = Hannah|chapter= 1970s|title = DC Comics Year By Year A Visual Chronicle|publisher=Dorling Kindersley |year=2010 |isbn= 978-0-7566-6742-9 |page= 175 |quote = ''DC Super Stars'' #17 (November–December 1977): While writer Paul Levitz and artist Joe Staton introduced the Huntress to the JSA in this month's ''All Star Comics'' #69, they concurrently shaped her origin in ''DC Super Stars''.|language=en}}</ref> Lumabas siya sa ''Batman Family'' #17-20 nang lumawig ito sa pormat ng Dollar Comics para sa ilang huling isyu.<ref name="GCD-list">[http://www.comics.org/search/advanced/process/?ind_pub_notes=&letters=&series=&series_notes=&issue_notes=&synopsis=&colors=&isbn=&tracking_notes=&indicia_publisher=&issues=&issue_date=&title=&variant_name=&brand=&feature=&job_number=&pub_name=DC&is_indexed=None&story_editing=&method=icontains&pub_notes=&inks=&issue_title=&end_date=March+31%2C+1986&format=&brand_notes=&price=&barcode=&volume=&pages=&characters=Huntress&genre=&issue_pages=&order2=series&order3=&order1=date&pencils=&target=sequence&language=en&reprint_notes=&country=us&notes=&is_surrogate=None&issue_count=&issue_editing=&start_date=January+1%2C+1977&script=&logic=False&indicia_frequency=&page=1 Huntress (Helena Wayne) appearances] sa Grand Comics Database (sa Ingles)</ref> Lumitaw ang karamihan ng mga kuwentong solo bilang tampok na ''backup'' sa mga isyu ng ''[[Wonder Woman]]'' simula sa isyu #271 (Setyembre 1980).<ref name="GCD-list" /><ref>Manning, Matthew K. "1980s" in Dolan, p. 187: "The daughter of Batman and Catwoman from Earth-2 found a new home away from home in the pages of Wonder Woman's monthly title...a regular gig as the back-up feature to the Amazing Amazon's lead story. Handled by writer Paul Levitz and artist Joe Staton, the Huntress faced the villainy of the swamp creature Solomon Grundy". (sa Ingles)</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{The Batman}} [[Kategorya:Mga karakter ng DC Comics]] s7ofgxv409vmltknarnmq6hbyyr6gop 1958640 1958639 2022-07-25T06:49:00Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Superaliasbox| <!--Wikipedia:WikiProject Comics--> |code_name=Huntress |publisher=[[DC Comics]] |debut=''Sensation Comics'' #68 (1947) |creators=[[Mort Meskin]] |characters=[[Paula Brooks]] <br />[[Huntress (comics)#Helena Wayne|Helena Wayne]]<br />'''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' |seealso= }} Si '''Huntress''' ay ang pangalan ng ilang kathang-isip na mga karakater ng lumalabas sa [[komiks]] na nilalathala ng [[DC Comics]], karaniwang naikakabit kay [[Batman]]. Ang dalawang kilalang Huntress ay sina '''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' at '''[[Huntress (Helena Wayne)|Helena Wayne]]''', na ang huli ay mula sa isang alternatibong uniberso (o ''alternate universe'') Bagamang magkaparehong ''superhero'' sina Helena Wayne at Helena Bertinelli, isang ''supervillain'' ang Huntress ng Panahong Ginuntuan ng Komiks. ==Helena Wayne== Si '''Helena Wayne''' ang ''Bronze Age'' (o Panahong Tanso) na Huntress, ang anak nina Batman at [[Catwoman]] ng ''Earth-Two'' (o Ikalawang Daigdig), isang alternatibong uniberso na itinatatag noong maagang dekada 1960 bilang daigdig kung saan ang tagpuan ng mga kuwento ng Panahong Ginuntuan.<ref>{{cite book |last1=Greenberger |first1=Robert |title=The Essential Batman Encyclopedia |date=2008 |publisher=Del Rey |isbn=9780345501066 |page=184}}</ref> Tahanan din iba't ibang bersyon ng mga karakter ng DC ng Panahong Ginuntuan ang ''Earth-Two''. Nilikha nina Paul Levitz, Joe Staton, at Bob Layton, unang lumabas ang karakter sa ''All Star Comics'' #69 (Disyembre 1977) at ''DC Super Stars'' #17, na lumabas sa parehong araw<ref>[http://www.comics.org/issue/31602/ ''DC Super Stars'' #17 (Nobyembre-Disyembre 1977)] sa Grand Comics Database: "Origin and first appearance of the Helena Wayne Huntress, who simultaneously first appears in this issue and ''All-Star Comics'' (DC, 1976 series) #69, both released August 24, 1977". (sa Ingles)</ref> at hinayag ang kanyang pinagmulan.<ref>{{cite book|last=McAvennie|first= Michael|editor-last = Dolan|editor-first = Hannah|chapter= 1970s|title = DC Comics Year By Year A Visual Chronicle|publisher=Dorling Kindersley |year=2010 |isbn= 978-0-7566-6742-9 |page= 175 |quote = ''DC Super Stars'' #17 (November–December 1977): While writer Paul Levitz and artist Joe Staton introduced the Huntress to the JSA in this month's ''All Star Comics'' #69, they concurrently shaped her origin in ''DC Super Stars''.|language=en}}</ref> Lumabas siya sa ''Batman Family'' #17-20 nang lumawig ito sa pormat ng Dollar Comics para sa ilang huling isyu.<ref name="GCD-list">[http://www.comics.org/search/advanced/process/?ind_pub_notes=&letters=&series=&series_notes=&issue_notes=&synopsis=&colors=&isbn=&tracking_notes=&indicia_publisher=&issues=&issue_date=&title=&variant_name=&brand=&feature=&job_number=&pub_name=DC&is_indexed=None&story_editing=&method=icontains&pub_notes=&inks=&issue_title=&end_date=March+31%2C+1986&format=&brand_notes=&price=&barcode=&volume=&pages=&characters=Huntress&genre=&issue_pages=&order2=series&order3=&order1=date&pencils=&target=sequence&language=en&reprint_notes=&country=us&notes=&is_surrogate=None&issue_count=&issue_editing=&start_date=January+1%2C+1977&script=&logic=False&indicia_frequency=&page=1 Huntress (Helena Wayne) appearances] sa Grand Comics Database (sa Ingles)</ref> Lumitaw ang karamihan ng mga kuwentong solo bilang tampok na ''backup'' sa mga isyu ng ''[[Wonder Woman]]'' simula sa isyu #271 (Setyembre 1980).<ref name="GCD-list" /><ref>Manning, Matthew K. "1980s" in Dolan, p. 187: "The daughter of Batman and Catwoman from Earth-2 found a new home away from home in the pages of Wonder Woman's monthly title...a regular gig as the back-up feature to the Amazing Amazon's lead story. Handled by writer Paul Levitz and artist Joe Staton, the Huntress faced the villainy of the swamp creature Solomon Grundy". (sa Ingles)</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{The Batman}} [[Kategorya:Mga karakter ng DC Comics]] egbihmfarrtvr4e50xwqp8meay11t5g 1958641 1958640 2022-07-25T06:49:22Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Superaliasbox| <!--Wikipedia:WikiProject Comics--> |code_name=Huntress |publisher=[[DC Comics]] |debut=''Sensation Comics'' #68 (1947) |creators=[[Mort Meskin]] |characters=[[Paula Brooks]] <br />[[Huntress (comics)#Helena Wayne|Helena Wayne]]<br />'''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' |seealso= }} Si '''Huntress''' ay ang pangalan ng ilang kathang-isip na mga karakater ng lumalabas sa [[komiks]] na nilalathala ng [[DC Comics]], karaniwang naikakabit kay [[Batman]]. Ang dalawang kilalang Huntress ay sina '''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' at '''[[Huntress (Helena Wayne)|Helena Wayne]]''', na ang huli ay mula sa isang alternatibong uniberso (o ''alternate universe'') Bagaman magkaparehong ''superhero'' sina Helena Wayne at Helena Bertinelli, isang ''supervillain'' ang Huntress ng Panahong Ginuntuan ng Komiks. ==Helena Wayne== Si '''Helena Wayne''' ang ''Bronze Age'' (o Panahong Tanso) na Huntress, ang anak nina Batman at [[Catwoman]] ng ''Earth-Two'' (o Ikalawang Daigdig), isang alternatibong uniberso na itinatatag noong maagang dekada 1960 bilang daigdig kung saan ang tagpuan ng mga kuwento ng Panahong Ginuntuan.<ref>{{cite book |last1=Greenberger |first1=Robert |title=The Essential Batman Encyclopedia |date=2008 |publisher=Del Rey |isbn=9780345501066 |page=184}}</ref> Tahanan din iba't ibang bersyon ng mga karakter ng DC ng Panahong Ginuntuan ang ''Earth-Two''. Nilikha nina Paul Levitz, Joe Staton, at Bob Layton, unang lumabas ang karakter sa ''All Star Comics'' #69 (Disyembre 1977) at ''DC Super Stars'' #17, na lumabas sa parehong araw<ref>[http://www.comics.org/issue/31602/ ''DC Super Stars'' #17 (Nobyembre-Disyembre 1977)] sa Grand Comics Database: "Origin and first appearance of the Helena Wayne Huntress, who simultaneously first appears in this issue and ''All-Star Comics'' (DC, 1976 series) #69, both released August 24, 1977". (sa Ingles)</ref> at hinayag ang kanyang pinagmulan.<ref>{{cite book|last=McAvennie|first= Michael|editor-last = Dolan|editor-first = Hannah|chapter= 1970s|title = DC Comics Year By Year A Visual Chronicle|publisher=Dorling Kindersley |year=2010 |isbn= 978-0-7566-6742-9 |page= 175 |quote = ''DC Super Stars'' #17 (November–December 1977): While writer Paul Levitz and artist Joe Staton introduced the Huntress to the JSA in this month's ''All Star Comics'' #69, they concurrently shaped her origin in ''DC Super Stars''.|language=en}}</ref> Lumabas siya sa ''Batman Family'' #17-20 nang lumawig ito sa pormat ng Dollar Comics para sa ilang huling isyu.<ref name="GCD-list">[http://www.comics.org/search/advanced/process/?ind_pub_notes=&letters=&series=&series_notes=&issue_notes=&synopsis=&colors=&isbn=&tracking_notes=&indicia_publisher=&issues=&issue_date=&title=&variant_name=&brand=&feature=&job_number=&pub_name=DC&is_indexed=None&story_editing=&method=icontains&pub_notes=&inks=&issue_title=&end_date=March+31%2C+1986&format=&brand_notes=&price=&barcode=&volume=&pages=&characters=Huntress&genre=&issue_pages=&order2=series&order3=&order1=date&pencils=&target=sequence&language=en&reprint_notes=&country=us&notes=&is_surrogate=None&issue_count=&issue_editing=&start_date=January+1%2C+1977&script=&logic=False&indicia_frequency=&page=1 Huntress (Helena Wayne) appearances] sa Grand Comics Database (sa Ingles)</ref> Lumitaw ang karamihan ng mga kuwentong solo bilang tampok na ''backup'' sa mga isyu ng ''[[Wonder Woman]]'' simula sa isyu #271 (Setyembre 1980).<ref name="GCD-list" /><ref>Manning, Matthew K. "1980s" in Dolan, p. 187: "The daughter of Batman and Catwoman from Earth-2 found a new home away from home in the pages of Wonder Woman's monthly title...a regular gig as the back-up feature to the Amazing Amazon's lead story. Handled by writer Paul Levitz and artist Joe Staton, the Huntress faced the villainy of the swamp creature Solomon Grundy". (sa Ingles)</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{The Batman}} [[Kategorya:Mga karakter ng DC Comics]] hn7m3422hqtgca12o4llunmcpgc5jhc 1958642 1958641 2022-07-25T06:55:04Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Superaliasbox| <!--Wikipedia:WikiProject Comics--> |code_name=Huntress |publisher=[[DC Comics]] |debut=''Sensation Comics'' #68 (1947) |creators=[[Mort Meskin]] |characters=[[Paula Brooks]] <br />[[Huntress (comics)#Helena Wayne|Helena Wayne]]<br />'''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' |seealso= }} Si '''Huntress''' ay ang pangalan ng ilang kathang-isip na mga karakater ng lumalabas sa [[komiks]] na nilalathala ng [[DC Comics]], karaniwang naikakabit kay [[Batman]]. Ang dalawang kilalang Huntress ay sina '''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' at '''[[Huntress (Helena Wayne)|Helena Wayne]]''', na ang huli ay mula sa isang alternatibong uniberso (o ''alternate universe'') Bagaman magkaparehong ''superhero'' sina Helena Wayne at Helena Bertinelli, isang ''supervillain'' ang Huntress ng Panahong Ginuntuan ng Komiks. ==Helena Wayne== Si '''Helena Wayne''' ang ''Bronze Age'' (o Panahong Tanso) na Huntress, ang anak nina Batman at [[Catwoman]] ng ''Earth-Two'' (o Ikalawang Daigdig), isang alternatibong uniberso na itinatatag noong maagang dekada 1960 bilang daigdig kung saan ang tagpuan ng mga kuwento ng Panahong Ginuntuan.<ref>{{cite book |last1=Greenberger |first1=Robert |title=The Essential Batman Encyclopedia |date=2008 |publisher=Del Rey |isbn=9780345501066 |page=184}}</ref> Tahanan din iba't ibang bersyon ng mga karakter ng DC ng Panahong Ginuntuan ang ''Earth-Two''. Nilikha nina Paul Levitz, Joe Staton, at Bob Layton, unang lumabas ang karakter sa ''All Star Comics'' #69 (Disyembre 1977) at ''DC Super Stars'' #17, na lumabas sa parehong araw<ref>[http://www.comics.org/issue/31602/ ''DC Super Stars'' #17 (Nobyembre-Disyembre 1977)] sa Grand Comics Database: "Origin and first appearance of the Helena Wayne Huntress, who simultaneously first appears in this issue and ''All-Star Comics'' (DC, 1976 series) #69, both released August 24, 1977". (sa Ingles)</ref> at hinayag ang kanyang pinagmulan.<ref>{{cite book|last=McAvennie|first= Michael|editor-last = Dolan|editor-first = Hannah|chapter= 1970s|title = DC Comics Year By Year A Visual Chronicle|publisher=Dorling Kindersley |year=2010 |isbn= 978-0-7566-6742-9 |page= 175 |quote = ''DC Super Stars'' #17 (November–December 1977): While writer Paul Levitz and artist Joe Staton introduced the Huntress to the JSA in this month's ''All Star Comics'' #69, they concurrently shaped her origin in ''DC Super Stars''.|language=en}}</ref> Lumabas siya sa ''Batman Family'' #17-20 nang lumawig ito sa pormat ng Dollar Comics para sa ilang huling isyu.<ref name="GCD-list">[http://www.comics.org/search/advanced/process/?ind_pub_notes=&letters=&series=&series_notes=&issue_notes=&synopsis=&colors=&isbn=&tracking_notes=&indicia_publisher=&issues=&issue_date=&title=&variant_name=&brand=&feature=&job_number=&pub_name=DC&is_indexed=None&story_editing=&method=icontains&pub_notes=&inks=&issue_title=&end_date=March+31%2C+1986&format=&brand_notes=&price=&barcode=&volume=&pages=&characters=Huntress&genre=&issue_pages=&order2=series&order3=&order1=date&pencils=&target=sequence&language=en&reprint_notes=&country=us&notes=&is_surrogate=None&issue_count=&issue_editing=&start_date=January+1%2C+1977&script=&logic=False&indicia_frequency=&page=1 Huntress (Helena Wayne) appearances] sa Grand Comics Database (sa Ingles)</ref> Lumitaw ang karamihan ng mga kuwentong solo bilang tampok na ''backup'' sa mga isyu ng ''[[Wonder Woman]]'' simula sa isyu #271 (Setyembre 1980).<ref name="GCD-list" /><ref>Manning, Matthew K. "1980s" in Dolan, p. 187: "The daughter of Batman and Catwoman from Earth-2 found a new home away from home in the pages of Wonder Woman's monthly title...a regular gig as the back-up feature to the Amazing Amazon's lead story. Handled by writer Paul Levitz and artist Joe Staton, the Huntress faced the villainy of the swamp creature Solomon Grundy". (sa Ingles)</ref> ==Helena Bertinelli== Kasunod ng miniserye noong 1985 ''Crisis on Infinite Earths'', natanggal ang bersyon na Helena Wayne ni Huntress mula sa pagpapatuloy. Nagpakilala ang DC Comics ng bagong bersyon ni Huntress na may parehong unang pangalan at pisikal na itsura, at may parehong kasuotan, subalit may ibang pinagmulan at personalidad. ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{The Batman}} [[Kategorya:Mga karakter ng DC Comics]] fpv1b6y230971p4eqrz3wzvaho4n08x 1958643 1958642 2022-07-25T06:56:32Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Huntress (komiks)]] sa [[Huntress]]: walang ibang Huntress sa Tagalog Wikipedia wikitext text/x-wiki {{Superaliasbox| <!--Wikipedia:WikiProject Comics--> |code_name=Huntress |publisher=[[DC Comics]] |debut=''Sensation Comics'' #68 (1947) |creators=[[Mort Meskin]] |characters=[[Paula Brooks]] <br />[[Huntress (comics)#Helena Wayne|Helena Wayne]]<br />'''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' |seealso= }} Si '''Huntress''' ay ang pangalan ng ilang kathang-isip na mga karakater ng lumalabas sa [[komiks]] na nilalathala ng [[DC Comics]], karaniwang naikakabit kay [[Batman]]. Ang dalawang kilalang Huntress ay sina '''[[Huntress (Helena Bertinelli)|Helena Bertinelli]]''' at '''[[Huntress (Helena Wayne)|Helena Wayne]]''', na ang huli ay mula sa isang alternatibong uniberso (o ''alternate universe'') Bagaman magkaparehong ''superhero'' sina Helena Wayne at Helena Bertinelli, isang ''supervillain'' ang Huntress ng Panahong Ginuntuan ng Komiks. ==Helena Wayne== Si '''Helena Wayne''' ang ''Bronze Age'' (o Panahong Tanso) na Huntress, ang anak nina Batman at [[Catwoman]] ng ''Earth-Two'' (o Ikalawang Daigdig), isang alternatibong uniberso na itinatatag noong maagang dekada 1960 bilang daigdig kung saan ang tagpuan ng mga kuwento ng Panahong Ginuntuan.<ref>{{cite book |last1=Greenberger |first1=Robert |title=The Essential Batman Encyclopedia |date=2008 |publisher=Del Rey |isbn=9780345501066 |page=184}}</ref> Tahanan din iba't ibang bersyon ng mga karakter ng DC ng Panahong Ginuntuan ang ''Earth-Two''. Nilikha nina Paul Levitz, Joe Staton, at Bob Layton, unang lumabas ang karakter sa ''All Star Comics'' #69 (Disyembre 1977) at ''DC Super Stars'' #17, na lumabas sa parehong araw<ref>[http://www.comics.org/issue/31602/ ''DC Super Stars'' #17 (Nobyembre-Disyembre 1977)] sa Grand Comics Database: "Origin and first appearance of the Helena Wayne Huntress, who simultaneously first appears in this issue and ''All-Star Comics'' (DC, 1976 series) #69, both released August 24, 1977". (sa Ingles)</ref> at hinayag ang kanyang pinagmulan.<ref>{{cite book|last=McAvennie|first= Michael|editor-last = Dolan|editor-first = Hannah|chapter= 1970s|title = DC Comics Year By Year A Visual Chronicle|publisher=Dorling Kindersley |year=2010 |isbn= 978-0-7566-6742-9 |page= 175 |quote = ''DC Super Stars'' #17 (November–December 1977): While writer Paul Levitz and artist Joe Staton introduced the Huntress to the JSA in this month's ''All Star Comics'' #69, they concurrently shaped her origin in ''DC Super Stars''.|language=en}}</ref> Lumabas siya sa ''Batman Family'' #17-20 nang lumawig ito sa pormat ng Dollar Comics para sa ilang huling isyu.<ref name="GCD-list">[http://www.comics.org/search/advanced/process/?ind_pub_notes=&letters=&series=&series_notes=&issue_notes=&synopsis=&colors=&isbn=&tracking_notes=&indicia_publisher=&issues=&issue_date=&title=&variant_name=&brand=&feature=&job_number=&pub_name=DC&is_indexed=None&story_editing=&method=icontains&pub_notes=&inks=&issue_title=&end_date=March+31%2C+1986&format=&brand_notes=&price=&barcode=&volume=&pages=&characters=Huntress&genre=&issue_pages=&order2=series&order3=&order1=date&pencils=&target=sequence&language=en&reprint_notes=&country=us&notes=&is_surrogate=None&issue_count=&issue_editing=&start_date=January+1%2C+1977&script=&logic=False&indicia_frequency=&page=1 Huntress (Helena Wayne) appearances] sa Grand Comics Database (sa Ingles)</ref> Lumitaw ang karamihan ng mga kuwentong solo bilang tampok na ''backup'' sa mga isyu ng ''[[Wonder Woman]]'' simula sa isyu #271 (Setyembre 1980).<ref name="GCD-list" /><ref>Manning, Matthew K. "1980s" in Dolan, p. 187: "The daughter of Batman and Catwoman from Earth-2 found a new home away from home in the pages of Wonder Woman's monthly title...a regular gig as the back-up feature to the Amazing Amazon's lead story. Handled by writer Paul Levitz and artist Joe Staton, the Huntress faced the villainy of the swamp creature Solomon Grundy". (sa Ingles)</ref> ==Helena Bertinelli== Kasunod ng miniserye noong 1985 ''Crisis on Infinite Earths'', natanggal ang bersyon na Helena Wayne ni Huntress mula sa pagpapatuloy. Nagpakilala ang DC Comics ng bagong bersyon ni Huntress na may parehong unang pangalan at pisikal na itsura, at may parehong kasuotan, subalit may ibang pinagmulan at personalidad. ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{The Batman}} [[Kategorya:Mga karakter ng DC Comics]] fpv1b6y230971p4eqrz3wzvaho4n08x 0 44854 1958645 201256 2022-07-25T06:57:07Z Jojit fb 38 Changed redirect target from [[Huntress (komiks)]] to [[Huntress]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Huntress]] 2rb1z5spih3dgwd7cwm625mr9hkdt5v 0 50124 1958350 1951934 2022-07-24T18:13:25Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Infobox former country | conventional_long_name = Asirya | common_name = Asirya | image_flag = Ashur symbol Nimrud.png | flag_border = no | flag_size = 150px | flag_type = Simbolo ng Diyos na si [[Ashur]] na pambansang [[Diyos]] ng mga Asiryo | year_start = {{circa}} 2025 BCE{{efn|This date refers to when [[Assur]] became an independent city-state, i.e. the beginning of the [[Old Assyrian period]]. The Old Assyrian period was preceded by the [[Early Assyrian period]] but Assur was not independent during this time and distinct Assyrian cultural and religious practices had not yet fully formed.{{Sfn|Düring|2020|p=39}}{{Sfn|Lambert|1983|pp=82–85}}{{Sfn|Roux|1992|p=187}}}} | year_end = 609 BCE{{efn|This date refers to the end of the [[Neo-Assyrian Empire]], when Assyria ceased to be a state. It omits the later [[Post-imperial Assyria|post-imperial period]] when there was no longer an independent Assyrian kingdom.}} | p1 = Ikatlong Dinastiya ng Ur | s1 = [[Imperyong Neo-Babylonya]] | s2 = [[Imperyong Medes]] | image_map = File:Assyrie general.PNG | image_map_caption = Mapa ng looban (pula) at sakop noong ika-7 siglo BCE (kahel) | capital = [[Assur]]<br><small>({{circa}} 2025–1233 BCE)</small><br>{{nowrap|[[Kar-Tukulti-Ninurta]]}}<br><small>({{circa}} 1233–1207 BC)</small><br>[[Assur]]<br><small>({{circa}} 1207–879 BCE)</small><br />[[Nimrud]]<br /><small>(879–706 BC)</small><br />[[Dur-Sharrukin]]<br /><small>(706–705 BCE)</small><br />[[Nineveh]]<br /><small>(705–612 BC)</small><br />[[Harran]]<br /><small>(612–609 BC)</small> | official_languages = {{plainlist| * [[Akkadian language|Akkadian]] * [[Sumerian language|Sumerian]] * [[Aramaic]]}} | religion = [[Sinaunang relihiyong Mesopotamiyo]] | government_type = [[Monarkiya]] | title_leader = [[List of Assyrian kings|Mga hari]] <!--Only a selection of notable kings; more notable kings for each period are in their respective articles. More should not be added here on account of taking up space--> | year_leader1 = {{circa}} 2025 BCE | leader1 = [[Puzur-Ashur I]] (first) <!-- Regarded as the first king of the independent Assur city-state in the Old Assyrian period; earlier kings in the king list are not historically verified (and Assur was not independent prior to 2025 BC) so they should not be here --> | year_leader2 = {{circa}} 1974–1935 BCE | leader2 = [[Erishum I]] <!--First ruler with length of reign in the Assyrian King List, created the eponym system, iniated the famous Old Assyrian trading network--> | year_leader3 = {{circa}} 1808–1776 BCE | leader3 = [[Shamshi-Adad I]] <!--Foreign Amorite conqueror, created the Kingdom of Upper Mesopotamia--> | year_leader4 = {{circa}} 1700–1691 BCE | leader4 = [[Bel-bani]] <!--Founded the long-lived Adaside dynasty--> | year_leader5 = {{circa}} 1363–1328 BCE | leader5 = [[Ashur-uballit I]] <!--Began the Middle Assyrian period; transformed Assyria into a larger territorial state--> | year_leader6 = {{circa}} 1243–1207 BCE | leader6 = [[Tukulti-Ninurta I]] <!--Wide-ranging warrior-king--> | year_leader7 = 1114–1076 BCE | leader7 = [[Tiglath-Pileser I]] <!--Wide-ranging warrior-king--> | year_leader8 = 883–859 BCE | leader8 = [[Ashurnasirpal II]] <!--Chiefly responsible for the conquests of the early Neo-Assyrian Empire; moved the capital to Nimrud--> | year_leader9 = 745–727 BCE | leader9 = [[Tiglath-Pileser III]] <!--Made Assyria the unopposed power in the Near East--> | year_leader10 = 705–681 BCE | leader10 = [[Sennacherib]] <!--Most famous Assyrian king; moved the capital to Nineveh--> | year_leader11 = 681–669 BCE | leader11 = [[Esarhaddon]] <!-- Brought Assyria to its greatest extent --> | year_leader12 = 669–631 BCE | leader12 = [[Ashurbanipal]] <!--Last great Assyrian king; collected the famous Library of Ashurbanipal --> | year_leader13 = 612–609 BCE | leader13 = [[Ashur-uballit II]] (last) | era = [[Panahong Bronse]] hanggang [[Panahong Bakal]] | event_pre = Pundayo ng [[Assur]] | date_pre = {{circa}} 2600 BCE | event_start = Ang Assur ay naging independiyenteng siyudad-estado | event1 = [[Old Assyrian period]] | date_event1 = {{circa}} 2025–1364 BCE | event2 = [[Middle Assyrian period]] | date_event2 = {{circa}} 1363–912 BCE | event3 = [[Panahong Neo-Asirya]] | date_event3 = 911–609 BCE | event_end = Pananakop ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at [[Imperyong Medes]] | event_post = Paglusob at pagwasak ng Assur ng [[Imperyong Sasania]] | date_post = {{circa}} 240 CE }} {{Mesopotamia}} Ang '''Asirya''' ay isang pangunahing Mesopotamyanong Silangang Semitiko na nagsasalita na kaharian at imperyo ng [[sinaunang Malapit na Silangan]], umiral bilang isang malayang estado mula siguro sa kasing aga ng ika-25 na siglo BCE, hanggang pagbagsak nito sa pagitan ng 612 BK at 599 BK, na nagtaguyod sa kalagitnaan hanggang Maagang [[Panahon ng Tansong Pula]] hanggang sa huling [[Panahon ng Bakal]]. Ang mga Asiryo ay ang mga taong namuhay sa hilagang bahagi ng kasalukuyang Irak noong mula mga 2900 BCE magpahanggang 600 BK. Nanirahan sila sa mataas na pook sa may [[Ilog ng Tigris]]. Kabilang sa kanilang pangunahing mga lungsod ng [[Assur]] at [[Nineveh]]. Nagkaroon sila ng Imperyong umaabot mula Ehipto hanggang Golpo ng Persa.<ref name=WWT>{{cite-WWT|''Who were the Assyrians?''}}</ref> Noong Gitnang Panahon ng Tanso, ang '''Asirya''' ay isang rehiyon sa Ilog ng [[Tigris]] na ipinangalan sa unang kabisera nito, ang sinaunang lungsod ng [[Assur]] ([[Wikang Akkadiano|Akkadiano]]: {{lang|akk|Aššur}}; [[Wikang Hebrew|Hebrew]]: {{lang|he|אַשּׁוּר}} ''{{lang|he-Latn|Aššr}}'', [[Wikang Arameo|Arameo]]: ''{{lang|arc-Latn|Aṯr}}''). Di-naglaon, bilang isang nasyon at imperyo na namahala sa buong [[Fertile Crescent|Matabang Kresyente]], [[Ehipto]], at malaking bahagi ng [[Anatolia]], tumutukoy ang katawagang "mismong Asiria" sa hilagang hati ng [[Mesopotamya]] (ang timog na hati ay ang [[Babilonya]] na ang [[Nineveh]] ang kabisera). Nasa ilalim ng kapangyarihan ng mga haring Asirio ang isang malaking kaharian sa tatlong magkakaibang bahagi ng kasaysayan. Tinatawag ang mga ito na panahon o kahariang '''Matanda''' (ika-20 hanggang ika-15 dantaon BCE), '''Gitna''' (ika-15 hanggang ika-10 dantaon BCE), at '''[[Imperyong Neo-Asirio|Neo-Asirio]]''' (911-612 BCE), kung saan ang pinakahuli ang pinakatanyag at may maraming naidokumento. == Mga gusali == Yari sa mga tisang ibinilad sa araw ang kanilang mga gusali. Ngunit gumamit sila ng mga pundasyong bato para sa mga templo at mga palasyo, at nilagyan ng mga mabusisi o detalyadong mga ukit ang mga pader.<ref name=WWT/> == Mga sanggunian == {{reflist}} {{stub|Kasaysayan}} {{Ancient Mesopotamia}} [[Kategorya:Mesopotamia]] [[Kaurian:Mga tauhan sa Bibliya]] [[Kaurian:Kasaysayan]] [[Kategorya:Iraq]] aa8n6spae2ilv4cf03qte9touets02b 0 57154 1958329 1958254 2022-07-24T16:45:23Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-40. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23) :* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27) :* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] kuxw491udo2m62vdt7sw0p36g1i3b8y 1958330 1958329 2022-07-24T16:48:44Z Xsqwiypb 120901 /* Isaias */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23) :* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27) :* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> [[R. N. Whybray]] uses these passages to pinpoint the period of Deutero-Isaiah's activity to 550–539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Babilonia]] ay tinrato bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] h6g2w9e6khpxug6etqxdnvhy72llm84 1958331 1958330 2022-07-24T16:50:59Z Xsqwiypb 120901 /* Komposisyon */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23) :* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27) :* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat ng Imperyo Babilonia bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng Herusalem ng Imperyo Babilonia, at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa Babilonia sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonia]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapos ng mga Israelita sa Babilonia.<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng Babilonia)<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] e78ibwhqu5vtri56clnp3fbx5cv6gje 1958333 1958331 2022-07-24T16:54:32Z Xsqwiypb 120901 /* Komposisyon */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Hentil]]'' (13-23) :* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27) :* ''Tungkol sa Parusa ng Samaria at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Israel sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyo Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] kqy163r2z1bkjj0f89qsf8wdh4k5cyh 1958334 1958333 2022-07-24T17:04:03Z Xsqwiypb 120901 /* Mga bahagi */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Sinaunang Ehipto]] (19:1-25;20:1-6), [[Cush]] (Kapitulo 18,20), [[Edom]] (21), [[Moab]] (Kapitulo 15-16), [[Phillistia]] (Kapitulo 14), [[Aram-Damasco]] (Kapitulo 17), [[Arabia]] (Kapitulo 21), [[Imperyong Neo-Asirya]] (Kapitulo 10, 14), :* ''[[Apokalipsis]] ni Isaias'' (24-27), [[Imperyong Neo-Babilonya]] (Kapitulo 13 na sasakupin ng [[Medes]] ngunit hindi nangyari, Kapitulo 14, 21). :* ''Tungkol sa Parusa ng [[Kaharian ng Israel (Samaria) at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Judah mula sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyo Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] 0kiwk5t2h1od9ur29fr0s4d9bcj6mf4 1958335 1958334 2022-07-24T17:04:41Z Xsqwiypb 120901 /* Mga bahagi */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Sinaunang Ehipto]] (19:1-25;20:1-6), [[Cush]] (Kapitulo 18,20), [[Edom]] (21), [[Moab]] (Kapitulo 15-16), [[Phillistia]] (Kapitulo 14), [[Aram-Damasco]] (Kapitulo 17), [[Arabia]] (Kapitulo 21), [[Imperyong Neo-Asirya]] (Kapitulo 10, 14), [[Imperyong Neo-Babilonya]] (Kapitulo 13 na sasakupin ng [[Medes]] ngunit hindi nangyari, Kapitulo 14, 21). :* ''Tungkol sa Parusa ng [[Kaharian ng Israel (Samaria) at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Judah mula sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyo Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] tb81j7rxbovqvr2zu2jpbfww15smpck 1958336 1958335 2022-07-24T17:05:07Z Xsqwiypb 120901 /* Mga bahagi */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Sinaunang Ehipto]] (19:1-25;20:1-6), [[Cush]] (Kapitulo 18,20), [[Edom]] (21), [[Moab]] (Kapitulo 15-16), [[Phillistia]] (Kapitulo 14), [[Aram-Damasco]] (Kapitulo 17), [[Arabia]] (Kapitulo 21), [[Imperyong Neo-Asirya]] (Kapitulo 10, 14), [[Imperyong Neo-Babilonya]] (Kapitulo 13 na sasakupin ng [[Medes]] ngunit hindi nangyari, Kapitulo 14, 21). :* ''Tungkol sa Parusa sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Judah mula sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyo Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] nhh98e0mvlkaowr2pe0jjox09jq4f9k 1958337 1958336 2022-07-24T17:05:32Z Xsqwiypb 120901 /* Komposisyon */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Sinaunang Ehipto]] (19:1-25;20:1-6), [[Cush]] (Kapitulo 18,20), [[Edom]] (21), [[Moab]] (Kapitulo 15-16), [[Phillistia]] (Kapitulo 14), [[Aram-Damasco]] (Kapitulo 17), [[Arabia]] (Kapitulo 21), [[Imperyong Neo-Asirya]] (Kapitulo 10, 14), [[Imperyong Neo-Babilonya]] (Kapitulo 13 na sasakupin ng [[Medes]] ngunit hindi nangyari, Kapitulo 14, 21). :* ''Tungkol sa Parusa sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Judah mula sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya → Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad → Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal → Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] qyj8u1zlw0zajo4nvdu74apw89oijg1 1958338 1958337 2022-07-24T17:06:16Z Xsqwiypb 120901 /* Komposisyon */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Sinaunang Ehipto]] (19:1-25;20:1-6), [[Cush]] (Kapitulo 18,20), [[Edom]] (21), [[Moab]] (Kapitulo 15-16), [[Phillistia]] (Kapitulo 14), [[Aram-Damasco]] (Kapitulo 17), [[Arabia]] (Kapitulo 21), [[Imperyong Neo-Asirya]] (Kapitulo 10, 14), [[Imperyong Neo-Babilonya]] (Kapitulo 13 na sasakupin ng [[Medes]] ngunit hindi nangyari, Kapitulo 14, 21). :* ''Tungkol sa Parusa sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at Herusalem at Pagkubkob ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Judah mula sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya: Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad: Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal: Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] pzgqr480qifasrcyh2dg8au0offk115 1958339 1958338 2022-07-24T17:08:57Z Xsqwiypb 120901 /* Mga bahagi */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Sinaunang Ehipto]] (19:1-25;20:1-6), [[Cush]] (Kapitulo 18,20), [[Edom]] (21), [[Moab]] (Kapitulo 15-16), [[Phillistia]] (Kapitulo 14), [[Aram-Damasco]] (Kapitulo 17), [[Arabia]] (Kapitulo 21), [[Imperyong Neo-Asirya]] (Kapitulo 10, 14), [[Imperyong Neo-Babilonya]] (Kapitulo 13 na sasakupin ng [[Medes]] ngunit hindi nangyari, Kapitulo 14, 21). :* ''Tungkol sa Parusa sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at Herusalem at Pagkubkob dito ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Judah mula sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya: Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad: Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal: Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] catcn8jywaytxy53zoxd7v7lq5ixo6g 1958450 1958339 2022-07-25T03:11:40Z Xsqwiypb 120901 /* Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Sinaunang Ehipto]] (19:1-25;20:1-6), [[Cush]] (Kapitulo 18,20), [[Edom]] (21), [[Moab]] (Kapitulo 15-16), [[Phillistia]] (Kapitulo 14), [[Aram-Damasco]] (Kapitulo 17), [[Arabia]] (Kapitulo 21), [[Imperyong Neo-Asirya]] (Kapitulo 10, 14), [[Imperyong Neo-Babilonya]] (Kapitulo 13 na sasakupin ng [[Medes]] ngunit hindi nangyari, Kapitulo 14, 21). :* ''Tungkol sa Parusa sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at Herusalem at Pagkubkob dito ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Judah mula sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. Pagkatapos ng pagsalakay ni Sennacherib, si Hezekias ay nagkasakit ngunit pinangakuan ng karagdagang 15 taon sa kanyang buhay(20:6) at ang [[anino]] sa hagdan ay lumipat sa kabilang direksiyon(Isa. 20:1) Nang malaman ito ng hari ng [[Babilonya]] na si [[Marduk-apla-iddina II]], nagpadala siya ng mga sugo kay Hezekias upang makiusyoso at pinakitaan ni Hezekias ang mga ito ng lahat ng mga kayamanang kanyang nalikom. Dahil dito, sinuway siya ni [[Isaias]] at sinabing ang lahat ng mga kayamanang ito ay kukunin ng mga [[Babilonyo]] sa [[Lungsod ng Babilonya]] (Isaias 39). ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya: Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad: Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal: Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] 4msroi94tfvjst5y2b3xhn118nyr69i 1958451 1958450 2022-07-25T03:14:55Z Xsqwiypb 120901 /* Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias */ wikitext text/x-wiki {{Mga Tipan ng Bibliya}} Ang '''Aklat ni Isaias'''<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Isaias}}</ref> o '''Aklat ni Isaiah''' ay isa sa [[mga aklat na isinulat ng mga propeta]] na nasa [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]]. Isinulat ito ng propetang [[ebangheliko]]ng si [[Isaias]].<ref name=Biblia/> ==Isaias== Si '''[[Isaias]]''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng buwis" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]] Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. ===Estilo at impluho ng pagsulat=== Dahil sa estilo ni Isaias bilang manunulat, at maging dahil sa sariwang paglalarawan ng mga kaganapan, itinuturing siyang isang makatang henyo sa larangan ng panitikang pambibliya. Isa rin siyang tanyag na pambansang pigura, partikular na sa mga usapin at gawaing pambayan. Sa kapanahun ng [[Bagong Tipan]], karaniwang ipinaliwanag ng mga [[Kristiyano]]ng manunulat na tumutukoy sa makasaysayang si [[Kristo]] ang mga propesiya ni Isaias tungkol sa pagdating ng Mesias.<ref name=Biblia2/> ==Pagsilang ng mga sanggol bilang tanda sa pagkubkob ng Asirya laban sa mga kaaway ni Ahaz== ===Sanggol na Emmanuel=== Ayon sa Isaias Kapitulo 7, ang isang sanggol ay isisilang ng isang dalaga (Hebreo:''Almah'') na isisilang sa panahon ni haring [[Ahaz]] ng [[Kaharian ng Juda]] bilang tanda na hindi mananaig ang kanyang mga kaaway na sina [[Pekah]] ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at [[Rezin]] ng [[Aram-Damasco]]. Ito ay pinakahulugan ng [[Ebanghelyo ni Mateo]] na tumutukoy sa isang [[mesiyas]] at sa kapanganakang [[birhen]] ni [[Maria]] kay [[Hesus]] ===Sanggol na Maher-shalal-hash-baz=== Ang sanggol na Maher-shalal-hash-baz (Hebreo: מַהֵר שָׁלָל חָשׁ בַּז, Mahēr šālāl ḥāš baz – "Pinabilis ang pagkubkob") (Kapitulo 8-9) ang ikalawang sanggol na ipinanganak upang tanda sa pagwasak ng mga kaaway ni [[Ahaz]] na sina [[Pekah]] at [[Rezin]] ni [[Tiglath-Pileser III]] ng [[Imperyong Neo-Asirya]]. ===Hezekias=== Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na haring magpapatuloy sa pamumuno sa sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). ==Mga bahagi== Binubuo ang Aklat ni Isaias ng mga sumusunod na mga bahagi:<ref name=Biblia/> :* ''Mga Hula sa [[Kaharian ng Juda]] at [[Kaharian ng Israel]]'' (1-12) :* ''Mga Hula Laban sa mga Bansang [[Sinaunang Ehipto]] (19:1-25;20:1-6), [[Cush]] (Kapitulo 18,20), [[Edom]] (21), [[Moab]] (Kapitulo 15-16), [[Phillistia]] (Kapitulo 14), [[Aram-Damasco]] (Kapitulo 17), [[Arabia]] (Kapitulo 21), [[Imperyong Neo-Asirya]] (Kapitulo 10, 14), [[Imperyong Neo-Babilonya]] (Kapitulo 13 na sasakupin ng [[Medes]] ngunit hindi nangyari, Kapitulo 14, 21). :* ''Tungkol sa Parusa sa [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] at Herusalem at Pagkubkob dito ng [[Imperyong Neo-Asirya]]'' (28-39) :* ''Pagkakaligtas ng Judah mula sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] at pagkahirang sa [[mesiyas]] na si [[Dakilang Ciro]](45:1) ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] na nagpabagsak sa [[Imperyong Neo-Babilonya]] noong ca. 539 BCE.'' (40-48) :* ''Iniligtas ng Lingkod ng Panginoon ng Israel'' (49-66) {{Bibliya}} ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng mga Asiryo, ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. Pagkatapos ng pagsalakay ni Sennacherib, si Hezekias ay nagkasakit ngunit pinangakuan ng karagdagang 15 taon sa kanyang buhay(20:6) at ang [[anino]] sa hagdan ay lumipat sa kabilang direksiyon(38:8) Nang malaman ito ng hari ng [[Babilonya]] na si [[Marduk-apla-iddina II]], nagpadala siya ng mga sugo kay Hezekias upang makiusyoso at pinakitaan ni Hezekias ang mga ito ng lahat ng mga kayamanang kanyang nalikom. Dahil dito, sinuway siya ni [[Isaias]] at sinabing ang lahat ng mga kayamanang ito ay kukunin ng mga [[Babilonyo]] sa [[Lungsod ng Babilonya]] (Isaias 39). ==Komposisyon== Ayon sa tradisyon ng mga Hudyo at Kristiyano, ang buong ''Aklat ni Isaias'' ay isinulat ni propeta Isaias noong ika-8 siglo BCE. Gayunpaman, ang mga modernong skolar ng [[Bibliya]] ay nagbigay konklusyon na ang aklat na ito ay hindi maaaring isinulat ng isang may-akda.<ref name="sweeney">Sweeney, Marvin A., ''Isaiah 1–4 and the post-exilic understanding of the Isaianic tradition'', Beiheft zur Zeitscrift für die alttestamentliche Wissenschaft 171. Berlin & New York: de Gruyter, 1988 ISBN 0-89925-404-7.</ref>{{Rp|p.1}}<ref>For an example of the Jewish tradition concerning the composition of ''Isaiah'' in antiquity, see Josephus' ''[[Antiquities of the Jews]]'' XI, ch.1 . Josephus says<!-- changed "theorizes" to "says" because we don't know if it was Josephus' own theory or if he got it from somewhere else --> that the statements about Cyrus the Great were indeed prophecies by Isaiah, but were themselves motivation for Cyrus to bring them to fulfillment as [[self-fulfilling prophecies]]. Further, Josephus says, Cyrus used the prophecies to justify and glorify his actions as [[divine will]]. For an example of the Christian tradition in antiquity, see [[Eusebius]] as reported in Hollerich, Michael J., ''[http://books.google.ca/books?id=ofS9hdOhQwUC&pg=PA139#v=onepage&q&f=false Eusebius of Caesarea's Commentary on Isaiah: Christian exegesis in the age of Constantine]'' (Oxford University Press, 1999), pp. 138-142. Hollerich also writes on Josephus' account.</ref> Ang mga obserbasyon na tumungo sa konklusyong ito ang sumusunod:<ref>{{cite book|pages=172|first=Harlan|last=Creelman|title=An Introduction to the Old Testament |publisher=The Macmillan company |year=1917}}</ref> *Mga propesiya: Ang mga talata ng Isaias 40–66 ay tumutukoy sa mga pangyayaring hindi nangyari sa sinasabing panahon ni Isaias gaya ng pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] bilang pandaigdigang kapangyarihan, ang pagkakawasak ng [[Kaharian ng Juda]] ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] at ang pag-akyat ni [[Cirong Dakila]] na mga ebidensiya nang kalaunang komposisyo ng aklat na ito.<ref>Eng, Milton, "[http://books.google.ca/books?id=gkhxEy8Q_44C&lpg=PP1&pg=PA216#v=onepage&q&f=false What's in a Name? Cyrus and the Dating of Deutero-Isaiah]" in Kaltner & Stulman (eds.), ''Inspired Speech: Prophecy in the Ancient Near East'' (T&T Clark International, 2004), pp. 216-224.</ref> Ginamit ni [[R. N. Whybray]] ang mga talatang ito upang tukuyin ang panahon ng mga aktibidad ng Deutero-Isaias mula 550 BCE hanggang 539&nbsp;BCE).<ref>[http://books.google.ca/books?id=QMENImo6ISYC&pg=PA10] Whybray, Roger Norman, ''The second Isaiah'', Sheffield, England: Sheffield Academic Press, 1983 ISBN 0-567-08424-8, pp. 11–12.</ref> *Anonimidad: Ang paggamit ng pangalang Isaias ay biglaang huminto pagkatapos ng Kapitulo 39. *Istilo → May biglaang pagbabago sa istilo at teolohiya pagkatapos ng Kapitulo 40.<ref name="Bromiley">{{cite book|pages=895–895|first=Geoffrey W.|last=Bromiley|title=The international standard Bible encyclopedia |isbn=978-0-8028-3782-0 |year=1982}}</ref> Maraming mga mahahalgang salita at parirala na matatagpuan sa isang seksiyon ay hindi matatagpuan sa ibang mga seksiyon.<ref name="mercer">[http://books.google.ca/books?id=goq0VWw9rGIC&pg=PA414 Mercer dictionary of the Bible]</ref> *Sitwasyong historikal: Ang sitwasyong historikal ay dumaan sa tatlong mga yugto: Sa mga kapitulo 1-39, ang may-akda nito ay nagsasalita ng paghatol na babagsak sa mga masasamang Israelita. Sa mga kapitulo 40-55, ang pagkakawasak ng Herusalem at Templo nito noong 587&nbsp;BCE ay tinrato bilang nagganap nang katotohanan at ang pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] ay itinuring bilang nalalapit na banta. Sa mga kapitulo 56-66, ang pagbagsak ng Imperyo Babilonia ay nasa nakaraan na(past).<ref name="mercer"/> Dahil sa mga ebidensiyang ito, hinati ng mga skolar ang aklat na ito sa tatlong mga bahagi:<ref name="Boadt">{{Cite book|title=Reading the Old Testament: An Introduction| authorlink=Lawrence Boadt | first=Lawrence|last=Boadt |year=1984 |isbn=978-0-8091-2631-6}}</ref> * Kapitulo 1 hanggang 39 (na tinerminuhang ''Unang Isaias'', ''Proto-Isaias'' o ''Orihinal na Isaias''): ito ay akda ng orihinal na nagpakilalang propetang Isaias na nasa sa Herusalem sa pagitan ng 740 at 687&nbsp;BCE.<ref name="CSB">{{Cite web | title = Introduction to the Book of Isaiah | accessdate = 2007-04-29 | url = http://www.nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | publisher = United States Conference of Catholic Bishops | archive-date = 2012-12-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121207092442/http://nccbuscc.org/nab/bible/isaiah/intro.htm | url-status = dead }}</ref> * Kapitulo 40 hanggang 55 (na tinerminuhang ''Ikalawang Isaias'' o ''Deutero-Isaias''): ito ay isinulat ng isang hindi kilalang may-akda na namuhay sa [[Lungsod ng Babilonya]] sa huli nang [[pagkakatapon sa Babilonya]] ng mga Israelita.<ref name="Boadt" />{{rp|418}} * Kapitulo 56 hanggang 66 (na tinerminuhang ''Ikatlong Isaias'' o ''Trito-Isaias''): ito ay isinulat ng mga hindi kilalang alagad na naghahangad na ipagpatuloy ang akda ni Isaias pagkatapos ng pagkakatapon ng mga taga-Juda sa [[Lungsod ng Babilonya]].<ref name="Boadt" />{{rp|444}} (Ang ilang mga skolar ay nagmungkahing ang Kapitulo 55-66 ay isinulat ng Deutero-Isaias pagkatapos ng pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]])<ref>https://www.britannica.com/topic/Book-of-Isaiah</ref> Ito ay nagpapahiwatig na ang sekwensiya ng bago ang pagkakatapon(pre-exilic), pagkakatapon(exilic) at pagkatapos ng pagkakatapon(post-exilic) ay medyo nakaliligaw dahil ang labis na pagbabago o editing ay nangyari sa lahat ng mga seksiyong ito. <ref name="blenkinsopp">Blenkinsopp, Joseph, ''A history of prophecy in Israel'', Louisville, Kentucky: Westminster John Knox, revised edition,1996 ISBN 0-664-25639-2</ref>{{Rp|p.183}} Walang katiyakan kung paanong ang mga seksiyong Deutero-Isaias at Trito-Isaias ay naidugtong sa orihinal na Isaias. Ang dalawang magkalabang mga teoriya ng skolar ay ang Deutero-Isaias ay isinulat bilang pagpapatuloy ng Proto-Isaias o ito ay isinulat nang hiwalay at naidugtong sa unang seksiyon sa kalaunang panahon. <ref>[http://books.google.com.au/books?id=Z9zLXRhNl9MC&printsec=frontcover&dq=The+prophetic+literature:+an+introduction&source=bl&ots=x2k5u1yeaq&sig=O9v3Gi-T2rNOQPRPIwrD2jdfM6A&hl=en&ei=cSufTMGaHZDCcaHMudIJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Petersen, David L., "The prophetic literature: an introduction" (Westminster John Knox, 2002)] p.48</ref> ==Sa Nagkakaisang mga Bansa== [[Talaksan:Isaiah Wall.jpg|thumb|200px|left|Ang taludtod mula sa ''Isaias 2:4'' na ginagamit ng [[Nagkakaisang mga Bansa]], at nakapaskel sa pader ng isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]].]] Hinango ng [[Nagkakaisang mga Bansa]] ang paggamit ng isang hindi opisyal na paglalahad ng misyong pang-organisasyon, na nasa wikang Ingles, mula sa ''Isaias 2:4'' na naglalaman ng ganitong mga pananalita: {{Quote|''Siya ang huhukom sa mga bansa at hahatol sa maraming bayan, at gagawing sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} Nagsasabi ito sa Ingles ng ganito: {{Quote|''And he shall judge between the nations, and shall reprove many peoples: and they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks: nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV/>}} Ang mga sumusunod ang mismong hinango ng Nagkakaisang mga Bansa, at nakaukit sa tinatawag na ''Pader ni Isaias'' sa isang muog malapit sa himpilan nito sa [[Lungsod ng New York]]: Sa Ingles: {{Quote|''They shall beat their swords into plowshares. And their spears into pruning hooks. Nation shall not lift up sword against nation. Neither shall they learn war any more.''<ref name=ERV>[http://erv.scripturetext.com/isaiah/2.htm ''Isaiah 2:4''], English Revised Version, On-line Parallel Bible, SriptureText.com/Biblos.com</ref><ref name=UN>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/50web/8.htm ''Statement by the United Nations Secretary-General Before the Special Commemorative Meeting of the General Assembly Honouring 50 Years of Peacekeeping''], ''50 Year of United Nations Peacekeeping Operations'', 1948-1998, UN.org, 6 Oktubre 1998: (...) ''Isaiah's words - "they shall beat their swords into plowshares, and their spears into pruninghooks; nation shall not lift up sword against nation; neither shall they learn war anymore" - will never be more than an ideal for humanity.'' (...)</ref>}} Na katumbas sa Tagalog na: {{Quote|''Gagawin (nilang) sudsod ang kanilang mga tabak at karit ang kanilang mga sibat. Hindi na sila gagamit ng patalim, ang isang bansa sa kapwa bansa at hindi sila magsasanay sa digmaan.''<ref name=Biblia/>}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na kawing== *[http://adb.scripturetext.com/isaiah/1.htm Aklat ni Isaias (''Book of Isaiah'')], mula sa Ang Dating Biblia (1905) *[http://angbiblia.net/isaias.aspx Aklat ni Isaias], mula sa Ang Biblia, AngBiblia.net {{DEFAULTSORT:Isaias, Aklat ni}} [[Kategorya:Nevi’im]] [[Kategorya:Bibliya]] ey8ei9cq6vux4mapbu63dge51xj9pm4 0 58675 1958351 1958199 2022-07-24T18:13:38Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Babilonya}} :''Huwag ikalito sa [[Babilonya (lungsod)]]'' {{Infobox former country | name = | native_name = {{native name|akk|{{Script/Cuneiform|akk|𒆳𒆍𒀭𒊏𒆠}}}}<br /><span style="font-weight: normal">{{transl|akk|māt Akkadī}}</span> | conventional_long_name = Babilonya o Babylonia | common_name = Kaharian ng Babilonya | year_start = 1895 BCE | year_end = 539 BCE | event_end = Pagbagsak ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] sa [[Imperyong Akemenida]] c. 539 BCE. | p1 = Sumerya | p2 = Imperyong Akkadiyo | s1 = Imperyong Akemenida | s2 = | image_map = Hammurabi's Babylonia 1.svg | image_map_alt = | image_map_caption = Ang sakop ng Imperyong Babilonya sa paghahari ni [[Hammurabi]] sa modernong [[Iraq]] | capital = [[Babilonya (lungsod)]] | official_languages = {{plainlist| * [[Akkadian language|Akkadian]] * [[Sumerian language|Sumerian]] * [[Aramaic]]}} | common_languages = [[Akkadian language|Akkadiyo]]<br />[[Aramaic]] | religion = [[Relihiyong Babilonyo]] | currency = | title_leader = | today = {{plainlist| *[[Iraq]] |conventional_long_name=Babylonia|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=}} }} {{History of Iraq}} {{Mesopotamya}} Ang '''Babilonya''' (Ingles: '''Babylonia''') <ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Babilonia}}</ref> ({{cuneiform|{{lang|akk|{{linktext|𒆍|𒀭|𒊏|𒆠}}}}}} {{lang-akk|Bābili}} or {{lang|akk|Babilim}}; [[Arameo]]: בבל, ''Babel'', {{lang-he|בָּבֶל}}, ''Bavel'', {{lang-ar|بابل}}, ''Bābil'') ay isang makasaysayang estadong lungsod na naging imperyo sa [[Gitnang Silangan]]. Isa itong pangunahing lungsod sa sinaunang [[Mesopotamya]] sa masaganang kapatagan sa pagitan ng Ilog [[Tigris]] at [[Euphrates]]. Bago ito naging estadong lungsod, ang [[Babilonya (lungsod)]] ay isang maliit na Semitikong Akkadong lungsod noong panahon ng [[Imperyong Akkadio]] noong humigit-kumulang 2300 BK. Mabilis na nagunaw ang imperyo matapos ang kamatayan ni [[Hammurabi]]. Ang [[Mga Nakabiting Hardin ng Babilonya]] ay naging isa sa mga [[Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig|Pitong Kababalaghan ng Sinaunang Mundo]]. Matatagpuan ang labi nito sa pangkasalukuyang-panahong Al Hillah, Lalawigan ng Babil (Gubernaturang Babil), sa [[Irak]], mga 85 kilometro (55&nbsp;mi) sa timog ng [[Baghdad]]. Ang matandang lungsod na ito ng Mesopotamya (ang Irak ngayon) ang kabiserang lungsod ng [[Babilonya (estado)|Babilonya]]. Nabanggit sa unang pagkakataon sa kasaysayan ang lungsod noong ika-24 daantaon BK. Sa kabuoan ng kasaysayan nito, humina ang kapangyarihang angkin ng Babilonya. ==Pangalan== Ang pangalan na ''Babilonya'' ay nanggagaling sa [[Wikang Griyego|Griyegong]] ''Babylṓn'' (Βαβυλών), isang pagsasalintitik ng [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] ''Babili''.{{sfn|Sayce|1878|p=182}} Ang Babilonyang pangalan noong maagang ika-2 milenyo BCE ay ''Babilli'' o ''Babilla'' na kung alin ay tila isang adapsyon ng hindi pa alam na orihinal na hindi Semitikong pangalan ng lugar.<ref>Liane Jakob-Rost, Joachim Marzahn: ''Babylon'', ed. Staatliche Museen zu Berlin. Vorderasiatisches Museum, (Kleine Schriften&nbsp;4), 2.&nbsp;Auflage, Putbus 1990, p.&nbsp;2</ref> Noong unang milenyo BK, ito ay napalitan na ng ''Babili'' sa ilalim ng impluwensiya ng katutubong etimolohiya na nanggaling sa bāb-ili ("Pintuang-daan ng Diyos" o "Pintuang-daan noong Diyos").<ref>Dietz Otto Edzard: ''Geschichte Mesopotamiens. Von den Sumerern bis zu Alexander dem Großen'', Beck, München 2004, p. 121.</ref> ==Sinaunang kasaysayan== Ang '''[[Lungsod ng Babilonya]]''' ang [[kabisera]] ng [[Imperyong Babilonya]] na tumutukoy sa isa sa dalawang imperyo sa [[Mesopotamya]] . Ang dalawang imperyong ito ay nananig sa pagitan ng ika-19 hanggang ika-15 siglo BCE at muli mula ika-7 hanggang ika-6 BCE. Ang siyudad ng Babilonya ay itinatag sa mga bangko ng [[Ilog Eufrates]]. Ang unang pagbanggit nito ay nasa isang tabletang putik sa paghahari ni [[Sargon ng Akkad]](2334-2279 BCE) ng [[Imperyong Akkadiyo]]. Ang lugar nito ay matatagpuan sa katimugan ng modernong [[Iraq]]. Ang bayan nito ay naging bahagi ng independiyenteng [[siyudad-estado]] sa pag-akyat sa kapangyarihan ng [[Unang dinastiyang Babilonya]] noong ika-19 siglo BCE. Ang haring [[Amorreo]] na si [[Hammurabi]] (1792-1752 BCE o 1696-1654 BCE) ang nagtatag ng maikling buhay na [[Lumang Imperyong Babilonya]] noong ika-18 siglo BCE na pumalit sa naunang [[Imperyong Akkadiyo]], [[Ikatlong Dinastiya ng Ur]] at [[Lumang Imperyong Asirya]].Ang katimugang [[Mesopotamya]] ay naging Babilonya at pinalitan ang [[Nippur]] bilang ang banal na lungsod nito. Ang imperyo ng Babilonya ay humina sa paghahari ng anak ni Hammurabi na si [[Samsu-iluna]] at ang Babilonya ay napailalim sa [[Asirya]], [[Mga Kassite]] at [[Elam]]. Pagkatapos wasakin ito ng mga Asiryo at muling itinayo, ang Babilonya ay naging kabisera ng [[Imperyong Neo-Babilonya]] na kahalili ng [[Imperyong Neo-Asirya]] mula 609-539 BCE. Ang Imperyong Neo-Babilonya ay bumagsak sa ilalim ng haring Persiyanong si [[Dakilang Ciro]] ng Persiyanong [[Imperyong Akemenida]] at kalaunan ay napasailalim ng [[Imperyong Seleucid]], [[Imperyong Parto]], [[Imperyong Romano]] at [[Imperyong Sassanid]]. ===Lumang panahon ng Babilonya=== Ang Unang Dinastiyang Babilonya ay itinatag ng isang Amorrheong pinuno na nagngangalang Sumu-abum noong 1894 BK, na nagpahayag ng pagsasarili mula sa kalapit na lungsod-estado ng Kazallu. Hindi katutubo ang mga Amorrheo sa Mesopotamya ngunit mga medyo-lagalag na Cananeong Hilaga-kanlurang Semitikong mananalakay mula sa hilagang [[Levant|Lebant]]. ===Pagiging Persang Babilonya=== Bumagsak ang Imperyong Babilonya nang mapasakamay ito ni Haring Ciro (o ''[[Dakilang Ciro|Ciro ang Dakila]]'') ng Persiya noong 539 BK. Pagkatapos magapi ang Babilonya, pinakawalaan ng hari ang mga Hebreo na nadakip sa pagsugod ng dating haring Nebuchadnezzar. Ang Babilonya ang huling imperyong natatag sa Sinaunang Mesopotamya. Dahil kontrolado ng Persiya ang imperyo, tinawag na itong ''Persang Babilonya''. Ang huling pinuno ng imperyo ay si Philip II Philoromaeus; tuluyang bumagsak ang imperyo sa pananakop ng mga [[Romano]]. [[Talaksan:Babylon Ruins Marines.jpeg|thumb|left|Ang mga labi ng lungsod ng Babilonya, taong 2003.]] ===Paglusob sa mga Hebreo=== Sa [[Bibliya]], pagkatapos ng kamatayan ni Haring Solomon nilusob at sinira ng mga Babilonyan, na pinangungunahan ni Nebuchadnezzar, ang [[Jerusalem]], at nagtangay din sila ng maraming mga mamamayang ginawang mga bihag. Sa kalaunan, naging sagisag sa mga pahina ng Bibliya ang Babilonya na anumang makapangyarihan at makasalanang lungsod, o maging ng anumang gawing pangkaisipan na laban at labag sa kalooban ng Diyos.<ref name=Biblia6>{{cite-Biblia6|''Babylon'', ''Babylonians'', Dictionary/Concordance, pahina B1}}</ref> [[File:Hammurabi's Babylonia 1.svg|200px|right|thumb|Ang mapa nang unang dinastiya ng Babilonya.]] ==Sanggunian== {{reflist}} {{Ancient Mesopotamia}} [[Kategorya:Babilonya| ]] [[Kategorya:Mga dating lugar sa Iraq]] [[Kategorya:Mesopotamya]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Iraq]] 1cim5k1t62q0st7gkggunqaambaa8vp 0 64591 1958666 1946701 2022-07-25T09:55:27Z Glennznl 73709 link [[Holokausto]] using [[:en:User:Edward/Find link|Find link]] wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Magna Carta (British Library Cotton MS Augustus II.106).jpg|250px|thumb|right|Ang ''[[Magna Carta]]'' o "Dakilang Kasulatan" ay isa sa mga unang dokumento ng Inglatera na naglalaman ng mga pangako ng isang namumuno sa kaniyang mga mamamayan para igalang ang mga partikular na karapatang [[legal]].]] Ang mga '''karapatang pantao''' ay mga pamantayang [[Moralidad|moral]] o [[Norm|kaugalian]]<ref name="twsStanfordEncyclopedia">James Nickel, with assistance from Thomas Pogge, M.B.E. Smith, and Leif Wenar, 13 December 2013, Stanford Encyclopedia of Philosophy, [http://plato.stanford.edu/entries/rights-human/ Human Rights], Retrieved 14 August 2014</ref> na naglalarawan ng mga tiyak na pamantayan ng paggawi ng [[tao]] at palaging protektado bilang mga [[Natural and legal rights|karapatang likas at legal]] sa [[Municipal law|batas-munisipyo]] at [[International law|batas-pandaigdigan]].<ref>{{Harvard citation no brackets|Nickel|2010}}</ref> Karaniwang nauunawaan sila bilang mga di-matututulan<ref name="twsUnitedNations">The United Nations, Office of the High Commissioner of Human Rights, [http://www.ohchr.org/en/issues/pages/whatarehumanrights.aspx What are human rights?], Retrieved 14 August 2014</ref> at pangunahing [[karapatan]] "na nararapat matanggap ng isang tao dahil lamang sa pagiging tao niya"<ref>{{Harvard citation no brackets|Sepúlveda et al.|2004|p=3}}{{cite web|url=http://www.hrea.org/erc/Library/display_doc.php?url=http%3A%2F%2Fwww.hrc.upeace.org%2Ffiles%2Fhuman%2520rights%2520reference%2520handbook.pdf&external=N|title=Archived copy|accessdate=2011-11-08|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120328001040/http://www.hrea.org/erc/Library/display_doc.php?url=http%3A%2F%2Fwww.hrc.upeace.org%2Ffiles%2Fhuman%2520rights%2520reference%2520handbook.pdf&external=N|archivedate=28 March 2012|df=mdy-all}}</ref> at "na likas sa lahat ng mga tao",<ref name="twsBritannica">Burns H. Weston, 20 March 2014, Encyclopædia Britannica, [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/275840/human-rights human rights], Retrieved 14 August 2014</ref> anuman ang kanilang edad, etnikong pinagmulan, lokasyon, wika, relihiyon, lahi, o anumang iba pang kalagayan.<ref name="twsUnitedNations" /> Angkop sila saanman at kailanman sa diwa ng pagiging [[Universality (philosophy)|pansansinukob]],<ref name="twsStanfordEncyclopedia" /> at sila ay [[Egalitarianism|pantay-pantay]] sa diwa ng pagiging kasingpantay ito sa lahat.<ref name="twsUnitedNations" /> Itinuturing ang mga ito bilang nangangailangan ng empatiya at [[Rule of law|pamamahala ng batas]]<ref name="twsGaryJBass">Gary J. Bass (book reviewer), Samuel Moyn (author of book being reviewed), 20 October 2010, The New Republic, [https://newrepublic.com/article/books-and-arts/magazine/78542/the-old-new-thing-human-rights The Old New Thing], Retrieved 14 August 2014</ref> at nagpapataw ng obligasyon sa mga tao na respetuhin ang mga karapatang panto ng iba,<ref name="twsStanfordEncyclopedia" /><ref name="twsUnitedNations" /> at karaniwang itinuturing na hindi dapat bawiin ang mga ito maliban kung resulta ng [[Due process|nararapat na proseso]] batay sa mga tiyak na pangyayari;<ref name="twsUnitedNations" /> halimbawa, maaaring kabilang sa karapatang pantao ang pagiging malaya sa [[Unlawful imprisonment|ilegal na pag-aresto]], [[Torture|pagpapahirap]], at [[Execution|pagbitay]].<ref name="twsWebster">Merriam-Webster dictionary, [http://www.merriam-webster.com/dictionary/human%20rights], Retrieved 14 August 2014, "rights (as freedom from unlawful imprisonment, torture, and execution) regarded as belonging fundamentally to all persons"</ref> Naging napakamaimpluwensya ang doktrina ng karapatang pantao sa larangan ng [[International law|pandaigdigang batas]] at sa loob ng mga pandaigdigan at panrehiyonal na institusyon.<ref name="twsUnitedNations" /> Binubuo ng mga kilos ng mga [[Sovereign state|estado]] at [[Non-governmental organisations|di-pampamahalaang organisasyon]] ang isang batayan ng [[Public policy|patakarang pampubliko]] sa buong mundo. Iminumungkahi ng ideya ng karapatang pantao<ref>{{Harvard citation no brackets|Beitz|2009|p=1}}</ref> na "kung maaaring sabihin na may karaniwang wikang moral ang pahayag pangmadla ng pandaigdigang lipunan tuwing kapayapaan, ito ay yaong sa karapatang pantao". Patuloy ang mga matibay na pag-angkin na ginawa ng doktrina ng karapatang pantao sa pagpupukaw ng maraming [[Scepticism|pag-aalinlangan]] at debate tungkol sa nilalaman, kaurian at katwiran ng karapatang pantao hanggang sa panahong ito. Ang eksaktong kahulugan ng sal pamamahiya.sa tao sa pampublikong lugay''[[karapatan]]'' ay kontrobersyal at paksa ng patuloy na debateng pilosopikal;<ref>{{Harvard citation no brackets|Shaw|2008|p=265}}</ref> habang nagkakaisa na sumasaklaw ang karapatang pantao sa malawakang uri ng mga karapatan<ref name="twsBritannica" /> tulad ng [[Right to a fair trial|karapatan sa makatarungang paglilitis]], proteksyon mula sa [[pang-aalipin]], pagbabawal sa [[Pagpatay ng lahi|henosidyo]], [[kalayaan sa pananalita]]<ref name="twsMacmillan">Macmillan Dictionary, [http://www.macmillandictionary.com/us/dictionary/american/human-rights human rights – definition], Retrieved 14 August 2014, "the rights that everyone should have in a society, including the right to express opinions about the government or to have protection from harm"</ref> o [[Right to education|karapatan sa edukasyon]], may di-pagkakasundo tungkol sa alin ng mga tanging karapatan ang dapat maisasama sa pangkalahatang balangkas ng karapatang pantao;<ref name="twsStanfordEncyclopedia" /> iminumungkahi ng iilang palaisip na ang karapatang pantao ay dapat saligang kahilingan upang maiwasan ang mga pinakamalubhang kaso ng abuso, habang itinuturing ito ng iba bilang mas mataas na pamantayan.<ref name="twsStanfordEncyclopedia" /><ref>{{Cite book|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002607/260770e.pdf|title=International technical guidance on sexuality education: an evidence-informed approach|last=|first=|publisher=UNESCO|year=2018|isbn=978-9231002595|location=Paris|pages=16}}</ref> Karamihan sa mga simpleng ideya na nagbigay-buhay sa [[Human rights movement|kilusan ng karapatang pantao]] ay nabuo pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Ika-2 Digmaang Pandaigdig]] at mga kaganapan ng [[Holokausto]],<ref name="twsGaryJBass" /> na humantong sa pagpapatibay ng [[Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao|Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatang Pantao]] sa Paris ng [[United Nations General Assembly|Pangkalahatang Kapulungan ng mga Nagkakaisang Bansa]] noong 1948. Hindi nagkaroon ang mga sinunang tao ng magkatulad at makabagong pagkaunawa ng pandaigdigang karapatang pantao.<ref name="Freeman15">{{Harvard citation no brackets|Freeman|2002|pp=15–17}}</ref> Ang totoong tagapaguna ng diskurso sa karapatang pantao ay ang konsepto ng [[Natural and legal rights|karapatang likas]] na lumitaw bilang bahagi ng edad medyang tradisyon ng [[Natural law|likas na batas]] na naging prominente noong Europeong [[Panahon ng Pagkamulat|Pagkamulat]] na may mga pilosopo tulad nila [[John Locke]], [[Francis Hutcheson (philosopher)|Francis Hutcheson]] at [[Jean-Jacques Burlamaqui]] na prominenteng itinampok sa usapang pultikal ng [[American Revolution|Himagsikang Amerikano]] at [[Himagsikang Pranses]].<ref name="twsGaryJBass" /> Mula sa saligang ito, bumangon ang mga argumento ukol sa makabagong karpatan noong huling bahagi ng ika-20 siglo,<ref name="auto">{{Harvard citation no brackets|Moyn|2010|p=8}}</ref> marahil bilang reaksyon sa pang-aalipin, pagpapahirap, henosidyo at krimen sa digmaan,<ref name="twsGaryJBass" /> bilang pagkaunawa ng likas na kahinaan ng tao at bilang pagiging patiunang kondisyon ng posibilidad ng [[Just society|makatarungang lipunan]].<ref name="twsBritannica" /> == Tingnan din == * [[Panukalang Batas ng mga Karapatan]] Ang Panukalang Batas ng mga Karapatan (Ingles: Bill of Rights) ay ang kalipunan, talaan, o buod ng mga karapatang naaayon sa batas.[1] Maaari itong isang pahayag ng mga karapatan ng isang klase o uri ng mga tao. Isang halimbawa nito ay ang unang sampung susog (pagbabago) sa Konstitusyon ng Estados Unidos, na ipinagtibay noong 1791 at naggagarantiya (sumasagot o nangangako) ng ganyang mga karapatan katulad ng mga kalayaan sa pagsasalita, pagpupulong, at pagsamba. Isa pang halimbawa ay ang kasunduang pangkonstitusyon ng Inglatera noong 1689, na kumumpirma o tumiyak sa deposisyon (pagkatanggal sa tungkulin) ni Haring James II ng Inglatera at ang aksesyon (pagtatalaga sa tungkulin o trono) nina William at Mary ng Inglatera, na gumarantiya sa paghahalilihang Protestante, at ang paglalatag o pagtatalaga ng mga prinsipyo ng supremasya o pangingibabaw na parlamentaryo. * Ang [[:en:Human Rights Day|Human Rights Day]] ay ipinagdiriwang taon-taon tuwing [[Disyembre 10]]. == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga kawing panlabas == * [http://amnesty.org/ ''Amnesty International''] * [http://hroniki.info/?l=en Karapatang pantao - Rusya] [[Kategorya:Batas]] [[Kategorya:Karapatang pantao]] {{stub}} btry7cl9da4b6u3cfijmoldr63o6i5p 0 64875 1958669 1956830 2022-07-25T11:14:31Z 175.176.41.167 wikitext text/x-wiki Ito ay isang '''Talaan ng mga [[Pangulo ng Pilipinas]]'''. == Talaan ng mga Pangulo == <div style="-moz-column-count:3; -webkit-column-count:3; column-count:3; text-align:left; padding:0.2em;"> {{legend|#D3D3D3|Walang kinabibilangang partido|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#98fb98|[[Nacionalista Party (Philippines)|Nacionalista]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#f0e68c|[[Liberal Party (Philippines)|Liberal]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#F08080|[[Kilusang Bagong Lipunan]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#ffd700|[[United Nationalists Democratic Organizations]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#B0E0E6|[[Lakas-Christian Muslim Democrats]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#ffa500|[[Pwersa ng Masang Pilipino|Partido ng Masang Pilipino]]|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend|#FFFF00|[[PDP–Laban]]|border=1px solid #AAAAAA}} </div> <onlyinclude> {| class="wikitable" style="text-align:center" |- style="background:#cccccc" ! Blg !! !! Imahe !! colspan=2| Pangulo !! Buwang Nagsimula !! Buwang Nagtapos !! Partido !! Pangalawang Pangulo !! Termino !! Kapanahunan |- align=center | rowspan=2| 1 ||rowspan=2 style="background:#D3D3D3" | ||rowspan=2| [[Talaksan:Emilio Aguinaldo ca. 1919 (Restored).jpg|100px]] ||rowspan=2| [[Emilio Aguinaldo]] (1869-1964)|| rowspan=2| Mayo 24, 1899</onlyinclude><ref group="L">Nag-umpisa ang termino nang itinalaga ni Aguinaldo ang sarili bilang [http://www.pangulo.ph/prexy_efa.php "Dictador de Filipinas"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041205232244/http://www.pangulo.ph/prexy_efa.php |date=2004-12-05 }}.</ref><onlyinclude> || <nowiki>rowspan=2| Abril 1, 1901</nowiki></onlyinclude><ref group="L">Natapos ang termino nang sumuko si Aguinaldo at nanumpa ng alyansa sa [[Estados Unidos]] sa [[Palanan, Isabela]].</ref><onlyinclude> || rowspan=2| <small>''wala''<br />(Grupong [[Magdalo]] ng [[Katipunan]])</small> || rowspan=2| <small>''wala''<br />(Ang 1899 Konstitusyon ng Pilipinas ay walang probisyon ukol sa Pangalawang Pangulo)</small> || rowspan=2| 1 || [[Philippine Declaration of Independence|Unang Diktadurya]] |- align=center | [[First Philippine Republic|Unang Republika]] |- align=center | colspan=9| <small>Wala</small> <br /> ''Dahil sa pamumuno ng mga [[Governor-General of the Philippines|Gobernador-Heneral ng Pilipinas]] mula Abril 1, 1901 hanggang Nobyembre 15, 1935.'' |- align=center | rowspan=2| 2 || rowspan=2 style="background:#98fb98"| || rowspan=2|[[Talaksan:Manuel L. Quezon (November 1942).jpg|100px]] || rowspan=2| [[Manuel L. Quezon]] (1878-1944)|| rowspan=2| Nobyembre 15, 1935 || rowspan=2| Agosto 1, 1944</onlyinclude><ref group="L">Pumanaw dahil sa [[tuberculosis]] sa [[Saranac Lake, New York|Saranac Lake]], [[New York]].</ref><onlyinclude> || rowspan=2| [[Nacionalista Party (Philippines)|Nacionalista]] || rowspan=2| [[Sergio Osmeña]] || [[Philippine presidential election, 1935|2]] || rowspan=2| [[Komonwelt ng Pilipinas|Komonwelt]] |- align=center | [[Philippine general election, 1941|3]] |- align=center | 3 ||style="background:#d3d3d3"| ||[[Talaksan:Jose P. Laurel.jpg|100px]] || [[Jose P. Laurel Sr.]] (1891-1959)|| Oktubre 14, 1943 || Agosto 17, 1945</onlyinclude><ref group="L">Term ended with his dissolving the Philippine Republic in the wake of the surrender of Japanese forces to the Americans at [[World War II]].</ref><onlyinclude> || <small>[[KALIBAPI]]</onlyinclude><ref group="L">Originally a Nacionalista, but was elected by the National Assembly under Japanese control. All parties were merged under Japanese auspices to form Kalibapi, to which all officials belonged.</ref><onlyinclude><br /> (Caretaker government under Japanese occupation)</small> |<small>''wala''<br />(Ang 1943 Konstitusyon ng Pilipinas ay walang probisyon ukol sa Pangalawang Pangulo.)</small> |4 |[[Military history of the Philippines during World War II|Ikalawang Republika]]<includeonly> |}</includeonly></onlyinclude> |- align=center | 4 ||style="background:#98fb98"| ||[[Talaksan:Sergio Osmena photo.jpg|100px]] || [[Sergio Osmeña Sr.]] (1878-1961)|| Agosto 1, 1944 || Mayo 28, 1946 || [[Nacionalista Party (Philippines)|Nacionalista]] || <small>''bakante''</small>|| 3 || rowspan=2| [[Komonwelt ng Pilipinas|Komonwelt]]<br /><small>(Restored)</small> |- align=center | rowspan=2| 5 ||rowspan=2 style="background:#f0e68c"| ||rowspan=2| [[Talaksan:Manuel Roxas 2.jpg|100px]] || rowspan=2| [[Manuel A. Roxas]] (1892-1948)|| rowspan=2| Mayo 28, 1946 || rowspan=2| Abril 15, 1948<ref group="L">Pumanaw dahil sa atake sa puso sa [[Clark Air Base]].</ref> || rowspan=2| [[Liberal Party (Philippines)|Liberal]] || rowspan=2| [[Elpidio Quirino]] || rowspan=3| [[Philippine general election, 1946|5]] |- | rowspan=9| [[History of the Philippines (1946–1965)|Ikatlong Republika]] |- align=center | rowspan=2| 6 ||rowspan=2 style="background:#f0e68c"| ||rowspan=2| [[Talaksan:ElpidioQuirino.jpg|100px]] ||rowspan=2| [[Elpidio Quirino]] (1890-1955) || rowspan=2| Abril 17, 1948 || rowspan=2| Disyembre 30, 1953 || rowspan=2| [[Liberal Party (Philippines)|Liberal]] || <small>''bakante''</small> |- align=center | [[Fernando Lopez|Fernando H. Lopez Sr.]] || [[Philippine general election, 1949|6]] |- align=center | 7 ||style="background:#98fb98"| || [[Talaksan:Ramon-Magsaysay-01.jpg|100px]] || [[Ramon Magsaysay]] (1907-1957)|| Disyembre 30, 1953 || Marso 17, 1957<ref group="L">Died on a [[1957 Cebu Douglas C-47 crash|plane crash]] at Mount Manunggal, [[Cebu province|Cebu]]</ref> || rowspan=3| [[Nacionalista Party (Philippines)|Nacionalista]] || [[Carlos P. Garcia]] || rowspan=2| [[Philippine general election, 1953|7]] |- align=center | rowspan=2| 8 ||rowspan=2 style="background:#98fb98"| || rowspan=2| [[Talaksan:Carlos P Garcia photo.jpg|100px]] || rowspan=2| [[Carlos P. Garcia]] (1896-1971)|| rowspan=2| Marso 18, 1957 || rowspan=2| Disyembre 30, 1961 || <small>''bakante''</small> |- align=center | [[Diosdado Macapagal]] || [[Philippine general election, 1957|8]] |- align=center | 9 ||style="background:#f0e68c"| || [[Talaksan:Diosdado Macapagal photo.jpg|100px]] || [[Diosdado Macapagal]] (1910-1997)|| Disyembre 30, 1961 || Disyembre 30, 1965 || [[Liberal Party (Philippines)|Liberal]] || [[Emmanuel Pelaez]] ||9 |- align=center | rowspan=4|10 ||rowspan=2 style="background:#98fb98"| ||rowspan=4| [[Talaksan:Ferdinand Marcos.jpg|100px]] || rowspan=4| [[Ferdinand Marcos|Ferdinand E. Marcos Sr.]] (1917-1989)|| rowspan=4| Disyembre 30, 1965 || rowspan=4|Pebrero 25, 1986<ref group="L">Deposed in the 1986 [[People Power Revolution]].</ref> || rowspan=2| [[Nacionalista Party (Philippines)|Nacionalista]] || rowspan=2| [[Fernando Lopez|Fernando H. Lopez Sr.]] || [[Philippine general election, 1965|10]] |- align=center | [[Philippine general election, 1969|11]] |- |rowspan=2 style="background:#F08080"| || align=center rowspan=2| [[Kilusang Bagong Lipunan]] ||align=center rowspan=2|<small>''bakante''</small> || align=center|[[Philippine parliamentary election, 1978|–]] || align=center rows=center| <br /><small>"The New Society"</small> |- align=center | [[Philippine general election, 1981|12]] || rowspan=1|[[History of the Philippines (1965–1986)#The Fourth Republic (1981–1986)|Ikaapat na Republika]] |- align=center |rowspan=2| 11 ||rowspan=2 style="background:#ffd700"| || rowspan=2| [[Talaksan:Corazon Aquino 1986.jpg|100px]] || rowspan=2|[[Corazon Aquino|Corazon C. Aquino]] (1933-2009) || rowspan=2|Pebrero 25, 1986<ref group="L">Assumed presidency by claiming victory in the disputed [[Philippine presidential election, 1986|1986 snap election]].</ref> || rowspan=2|Hunyo 30, 1992 || rowspan=2| [[United Nationalists Democratic Organizations]] || rowspan=2|[[Salvador Laurel|Salvador H. Laurel]] |- align=center | [[Philippine presidential election, 1986|13]] | rowspan=9| [[History of the Philippines (1986–present)|Ikalimang Republika]] |- align=center | 12 ||style="background:#B0E0E6"| ||[[Talaksan:Ramos Pentagon.jpg|100px]] || [[Fidel V. Ramos]] (1928-) || Hunyo 30, 1992 || Hunyo 30, 1998 || [[Lakas-Christian Muslim Democrats|Lakas-National Union of Christian Democrats]] || [[Joseph Estrada|Joseph Ejercito Estrada]] || [[Philippine general election, 1992|14]] |- align=center | 13 ||style="background:#ffa500"| || [[Talaksan:Joseph Estrada 1998.jpg|100px]] || [[Joseph Estrada|Joseph Ejercito Estrada]] (1937-)|| Hunyo 30, 1998 || Enero 20, 2001<ref group="L">Deposed after the [[Supreme Court of the Philippines|Supreme Court]] declared Estrada as resigned, and the office of the presidency as vacant as a result, after the [[2001 EDSA Revolution]].</ref> || [[Pwersa ng Masang Pilipino|Partido ng Masang Pilipino]]<br /><SMALL>(Under [[:en:Laban_ng_Makabayang_Masang_Pilipino|Laban ng Makabayang Masang Pilipino]] coalition)</SMALL> || [[Gloria Macapagal-Arroyo]] || rowspan=3| [[Philippine general election, 1998|15]] | |- align=center |rowspan=3| 14 || rowspan=3 style="background:#B0E0E6"| ||rowspan=3| [[Talaksan:President arroyo pentagon.jpg|100px]] ||rowspan=3| [[Gloria Macapagal-Arroyo]] (1947-) || rowspan=3| Enero 20, 2001 || rowspan=3| Hunyo 30, 2010 ||rowspan=2| [[Lakas-Christian Muslim Democrats]] || <small>''bakante''</small> |- align=center |[[Teofisto Guingona|Teofisto T. Guingona Jr.]] |- align=center | [[Lakas-Christian Muslim Democrats]]<br /><SMALL>(Under [[:en:Koalisyon_ng_Katapatan_at_Karanasan_sa_Kinabukasan|Koalisyon ng Katapatan at Karanasan sa Kinabukasan]] coalition)</SMALL> || [[Noli de Castro|Noli L. de Castro]] || [[Philippine general election, 2004|16]] |- align=center | 15 ||style="background:#f0e68c"| ||[[Talaksan:Benigno "Noynoy" S. Aquino III.jpg|100px]] || [[Benigno Aquino III|Benigno S. Aquino III]] (1960-2021)<br /> || Hunyo 30, 2010 || Hunyo 30, 2016|| [[Liberal Party (Philippines)|Liberal]] || [[Jejomar C. Binay]] || [[Philippine presidential election, 2010|17]] |- align=center | 16 ||style="background:#FFFF00| ||[[Talaksan:President Rodrigo Duterte.jpg|100px]] || [[Rodrigo Duterte|Rodrigo R. Duterte]] (1945-)<br /> || Hunyo{{nbsp}}30, 2016 || Hunyo{{nbsp}}30, 2022 || [[PDP–Laban]] || [[Leni Robredo]] || [[Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2016|18]] |- align=center | 17 ||style="background-color:green| || [[Talaksan:President Ferdinand R. Marcos, Jr. State of the Nation Address (SONA).png|120px]] || '''[[Bongbong Marcos]]'''<br><small>(born 1957)</small> || Hunyo{{nbsp}}30, 2022 || ''Kasalukuyan'' || PFP || [[Sara Duterte]] || [[Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2022|19]] |} === Mga pananda === <references group="L"/> [[Kategorya:Mga politiko ng Pilipinas]] == Talaan ng mga nabubuhay pang Pangulo ng Pilipinas == {| class="wikitable" style="text align:center" |- ! {{Abbr|No.|Number}} ! {{Abbr|No.|Number}} ! Imahe ! Pangalan ! Araw at Taon ng kapanganakan ! Edad |- ! '''1''' ! '''12''' | [[Talaksan:Ramos Pentagon.jpg|175x175px]] | [[Fidel V. Ramos]] | Marso 18, 1928 | {{ayd|1928|5|18}} |- ! '''2''' ! '''13''' | [[Talaksan:Josephestradapentagon.jpg|175x175px]] | [[Joseph Ejercito Estrada| Joseph E. Estrada]] | Abril 19, 1937 | {{ayd|1937|4|19}} |- ! '''3''' ! '''16''' | [[Talaksan:Rodrigo Duterte holds a meeting (cropped).jpg|175x175px]] | [[Rodrigo Duterte|Rodrigo R. Duterte]] | Marso 28, 1945 | {{ayd|1945|3|28}} |- ! '''4''' ! '''14''' | [[Talaksan:Gloria Macapagal Arroyo WEF 2009-crop.jpg|175x175px]] | [[Gloria Macapagal-Arroyo|Gloria M. Arroyo]] | Abril 5, 1947 | {{ayd|1947|4|5}} |} 0gpgrim2zj615rxhasbb5wbbqd6md17 0 68928 1958353 1958086 2022-07-24T18:14:15Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Mesopotamya}} Ang '''Elam''' ay isang makasaysayang kabihasnan na ang mga guho ay matatagpuan sa Timog-Kanluran ng [[Iran]]. Sa heograpiya, ito ay nasa isang patag na lupa sa Khuzestan at Lalawigang Ilam (ang pangalan ay galing sa ''Elam''). Ang lawak nito ay umaabot sa Jiroft sa lalawigang Kerman at sa Sunog na Lungsod sa Zabol, hanggang sa ilang bahagi ng timog ng [[Irak]]. Ang [[Susa]] ay ang pangunahing lungsod ng Elam. Sa kasalukuyan, ang Susa ay naging lungsod ng Shush. [[Talaksan:Elam Map.jpg|250px|left|thumb|Ang mapa ng Kaharian sa Elam.]] == Lokasyong Heograpikal == Matatagpuan sa silangan ng [[Mesopotamya]], bahagi ang Elam ng maagang urbansisayon, sa mga kalunsuran ng [[Sinaunang Malapit na Silangan]]. noong [[Chalcolithic|Kalkolitiko]]. Sumasabay din sa kasaysayan ng Mesopotamya ang paglitaw ng mga nasusulat na mga tala mula 3,000 BK. Sa panahon ng Matang Elamite ([[Panggitnang Panahon ng Tanso]]), binubuo ang Elam ng mga kaharian sa talampas ng Iran, na nakalunday sa [[Anshan (Persya)|Anshan]]; at mula sa gitna ng ikalawang milenyong BK, ang [[Susa]] ang sentro nito na nasa mababang lupain ng [[Khuzestan]]. Nagkaroon ng mahalagang gampanin ang kalinangan nit sa [[Imperyong Gutian]], natatangi na sa panahon ng [[dinastiyang Achaemenid]] na siyang kapalit nito, kung kailan nanatili ang [[wikang Elamite]] sa mga opisyal na wikang ginamit. Walang naitalagang mga kaugnay ang wikang Elamite sa iba pang mga wika, at tila isa itong wikang nakahiwalay katulad ng Sumeryo; ngunit may ilang mga mananaliksik na naghanay sa pagkakaroon ng mas malawak na pangkat na kilala bilang [[Elamo-Dravidian]]o.<ref>{{cite book | last = Mercado | first = Michael | authorlink = Michael M. Mercado | title = Sulyap sa Kasaysayan ng Asya | publisher = St. Bernadette Publishing Corporation | series = Araling Panlipunan Serye Aklat II | year = 2007 | doi = | isbn = 978-971-621-448-2}}</ref> == Relihiyon == Poleitesmo ang naging kulturang-panrelihiyon ng mga Elamito; sumamba rin sila sa mga imahe. Isang tanyag na ''artifact'' na natagpuan sa lugar nila ay ang imahe ng diyosa nila na si Kiririsha, na ang pangalan ay mahahanap sa mga sistema nila ng pananampalataya at nang ibang tao sa buong rehiyon (hanggang [[Susa]]). == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Iran]] {{stub|Kalinangan|Wika}} {{Ancient Mesopotamia}} 3edb8hh87f9gyq6o721qmiqliezglqm 0 70950 1958659 1893872 2022-07-25T09:51:34Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{History of Japan}} [[Talaksan:Geishaboy500.jpg|thumb|right|Isang lilok ng Kudara Kannon na mistulang orihinal, nasa [[Museong Britaniko]].]] Ang panahon ng '''Asuka''' ay kinilala sa maraming pagbabago sa larangan ng sining, panlipunan at pampolitika na nagsimula sa huling bahagi ng Panahon ng [[Kofun]]. Ang pangalang Asuka ay galing sa isang rehiyon (timog ng presenteng Nara) na kung saan maraming mga pansamantalang kapitolyo ng bansa ang itinayo. Sa panahong Asuka din sinimulang gamitin ang pangalang '''[[Nihon]]''' o '''Dai [[Nippon]]''' para tawagin ang buong bansa ng Japan. Sa panahong ito, lalo pang umusbong ang estado ng '''[[Yamato]]''' at ang kanyang imperyal na Korte. Ipinamalas ng Korteng ito ang kanyang kontrol sa mga angkang-tribo na nasa [[Kyushu]] at [[Honshu]]. Nagpataw ito ng mga maharlikang titulo na namamana sa mga pinuno ng mga tribo dito. Kapag binanggit ang pangalang Yamato noong unang panahon ang ibig sabihin din nito ay kasing kahulugan ng bansang Japan. Kinilala ang kapangyarihang imperyal ng Yamato dahil sa pagpuksa at pagkubkob nila sa iba't ibang angkan at lupain. Halaw sa modelo ng sinaunang Tsina ang kanilang istrukturang pampolitika. Gumawa sila ng isang sentralisadong pamumuno at ng isang maharlikang korte na kinuha nila sa mga pinuno ng mga angkang kanilang sinakop. Bagaman sentralisado ang pumunuan hindi sila nagtatag ng isang permanenteng kapitolyo. Sa panahong ding ito, kinopya, at kinukop nila ang pagsulat ng mga tsino ng kung tawagin ay [[kanji]]. Sa kalagitnaan ng ikapitong dangtaon, lumaki pa ang lupaing teritoryal at mga lupaing pansakahan sa ilalim na Yamato at natural din na lumaki ang sakit ng ulo ng mga namumuno. Dahil dito nangailan sila ng sentralisadong polisiya ng nagbago ng kalagayang putikal at kalagayang panglipunan. Binuo nila ang mga bayan-bayan bilang batayang yunit ng pamamahala, at ang lipunan ay igrinupo o pinangkat-pangkat ayon sa kanilang mga trabaho. Karamihan sa mga tao ay magsasaka, ang iba ay mangingisda, mananabi, tagagawa ng mga palayok at banga, tagagawa ng mga balabal-pandigma, at mga espesyalista sa mga ritwal. Ipinakasal ng Pamilyang [[Soga]] ang kanilang mga anak sa maharlikang pamilya ng Imperyo. At noong taong 587, si [[Umako Soga]], ang pinuno ng angkang Soga, ay nagkaroon ng malawakang kapangyarihang pampolitika na kung saan nagawa niyang iluklok ang kanyang pamangkin bilang Emperador pero di naglaon ay ipinapatay niya din ito. Ipinalit ni Umako Soga si Emperador (o Emperatris) [[Suiko]] (592-628). Si Emperatris Suiko ay isa lamang sa walong babae na umupo bilang Emperador sa [[Trono ng Krisantemo]]. (''Sa Panahon ng [[Meiji]] lamang tinuldukan ang pag-upo ng mga babae sa Trono at ang Emperatris simula noon ay tawag na lang sa asawa ng Emperador'') Si Emperador Suiko ay naging pinunong sagisag lamang dahil ang tunay na namumuno talaga ay Umako Soga at ang Prinsipeng Pansamantalang Pinuno (Regent) na si [[Shotoku Taishi]] (574-622). Si Shotoku Taishi ay kilala bilang isang dakilang mangingisip sa panahong ito ng reporma. Isang siyang deboto ng Budismo at may malawak na kaalaman sa Panitikang Tsino. Impluwensiyado siya ng mga prinsipyo at kaisipan ni [[Confucius]], lalo na ang yaong sinasabing [[Kautusan ng Langit]]. Sa ilalim ng kautusang ito sinasabi na ang maharlika ay namumuno lamang ayon sa kagustuhan ng banal sa kapangyarihan sa langit. Sa ilalim ng pamumuno ni Shotoku, kinopya niya ang ranggo at mga akmang gawain ng mga alagad ni Confucius at sa labimpitong artikulong Saligang Batas na isinulat ni Shotoku ay inilatag niya kung papaano magkakaroon ng katiwasayan sa isang lipunan batay sa mga pangaral ni [[Confucius]]. Kinopya din ni Shotoku ang kalendaryong Tsino. Gumawa din siya ng mga lansangang nag-uugnay ugnay, nagtayo siya ng napakaraming mga templong para sa [[Budismo]], nangalap din siya ng mga nakasulat na kaganapan sa kanyang korte, nagpadala ng mga mag-aaral sa Tsina para pag-aralan ang Budismo at [[Konpyusyanismo]], at nagpundar siya ng isang pormal na diplomatikong ugnayan sa [[Tsina]]. Napakaraming mga embahador, pari at mga estudyante ang ipinadala sa Tsina noong ikapitong daangtaon. Ang ilan ay namalagi doon ng higit pa sa dalawampung taon, at iyong mga bumalik ay kinilalang mga magagaling na repormador. Ang isang ikinagalit ng mga Tsino kay Shotoku ay ang paghahangad nitong maging pantay ang turing niya sa [[Emperador ng Tsina]] sa pagpapadala niya ng sulat na may katagang “Mula sa Anak ng Langit sa Lupang Sinisikatan ng Araw patungo sa Anak ng Langit sa Lupang Kinalulubugan ng Araw.” Naging pasimuno itong hakbang ni Shotoku para hindi uriing isang mababang klase ang ugnayan ng Japan sa Tsina. Dahil sa patuloy na ugnayan ng Japan at Tsina patuloy na nagbago dito ang kulturang Hapones. Dati-rati malakas ang ugnayan at impluwensiya ng kaharian ng Korea sa panahon ng [[Kofun]] pero dahil sa patuloy na opisyal na misyon sa Tsina humina naman ang impluwensiya ng [[Korea]] sa Japan. Dalawang dekada makalipas mamatay sina Shotoku (622), Soga Umako (626) at Emperatris Suiko (628), ang mga intriga sa Korte at ang bantang pananakop ng mga Tsino ang siyang naging usbong para magkaroon ng kudeta laban sa paniniil ng mga Soga noong taong 645. Pinangunahan ni Prinsipe [[Naka]] at [[Kamatari Nakatomi]] ang pag-aaklas na naging matagumpay naman kung kayat nabawi nila ang kapangyarihan sa kamay ng Pamilyang Soga. Itinulak nila ang [[Repormang Taika]]. Bagamat hindi ito isang legal na batas, ang [[Repormang Taika]] ay nag-utos ng mga sunod-sunod na pagbabago na bumuo ng sistemang '''[[ritsuryo]]'''. Isang mekanismo na nagpabago ng lipunan, panunungkulan, at sa pamamahala mula ikapito hanggang ikasampung daangtaon. Ang '''Ritsu''' ay mga kodigo penal na may nagsasabing halaw sa mga Tsino samantalang ang '''ryo''' ay kodigo ng pamamahala na halaw sa lokal na konteksto. Kapag pinagsama ang dalawang termino, ito nagbibigay ngalan sa isang sistemang patrimonyal na nakabase sa isang magarbong kodigo ng batas. Ang reportmang Taika na impluwensiyado ng mga kaugaliang Tsino ay nagsimula sa pamamahagi ng lupa para putulin ang pagmamay-ari ng mga malalaking angkan at ang kanilang kapangyarihan sa mga taong naninirahan dito. Iyong mga dating tinawag na pribadong lupa at mga pribadong tao ay naging pampublikong mga lupa at pampublikong mga tao. Isa itong paraan para ipakita ang kontrol ng Imperyong korte sa buong bansa at para gawin ang mga karaniwang tao na mga sinasakupan ng trono para sumunod dito at hindi sa kanilang mga pinunong-bayan. Sa panahong ito pinutol din ang kaugalian ng pagmamana ng lupa. Hindi na namamana ng lupa bagkus ay naibabalik sa estado ito kapag namatay na ang nagmamay-ari. Pinatawan din ng buwis ang mga ani sa seda, bulak, tela, sinulid, at marami pang produkto. Isang buwis para sa lakas paggawa ang binuhay para sa mga pagrerekrut ng mga sundalo at pagtatayo ng mga pagawaing bayan. Tinanggal din ang mga namamanang titulo ng mga pinuno ng angkan, at tatlong ministro ang binuo para magpayo sa trono. Ito ay ang [[Kaliwang Ministro]], [[Kanang Ministro]], at [[Gitnang Ministro]] o Chancellor. Hinati-hati ang bansa sa mga lalawigan at pinamunuan ito ng mga gubernador na itinatalaga ng korte. Dito lamang hahatiin ang mga lalawigan sa kaniniyang distrito at baryo. Si Naka ang naging Gitnang Ministro, at si Kamatari naman ay binigyan ng panibagong pamilyang pangalan na [[Fujiwara]] bilang tanda ng kanyang malaking serbisyo sa maharlikang pamilya. Si Fujiwara Kamatari ang naging una sa mga pinakamahabang linya sa mga aristokrata sa korte ng Imperyo. Sa panahon nila Naka at Fujiwara unang ginamit ang pangalang '''[[Nihon]]''', o minsan '''[[Dai Nippon]]''' (Dakilang Japan) sa mga diplomatikong dokumento at mga kasulatan. Pagkatapos ng pamumuno ng tiyuhin at ina ni Naka, umupo si Naka bilang si Emperador '''[[Tenji]]''' noong taong 662 na kung saan ginamit niya ang pangalang '''[[Tennou]]''' (o makalangit na maharlika). Itong panibagong titulo ay para iangat ang imahe ng angkan ng mga Yamato at para bigyang diin ang banal na pinagmulan ng maharlikang pamilya sa pag-asam na mailalayo ito sa mga politikang pagkilos gaya ng ginawa ng angkang Soga. Subalit sa loob ng maharlikang pamilya mismo ay nagkaroon ng mga sigalot dahil ang anak at kapatid ng emperador ay nag-aaway-away para sa trono. Ang kapatid ni Emperador Tenji ang nakakuha ng trono na naging si Emperador '''[[Temmu]]''' na kung saan lalo pa niyang pinagtibay ang reporma ni Tenji at kapangyarihan ng estado sa korte ng imperyo Ang sistemang ritsuryo ay isinabatas sa tatlong bahagi o antas. Ito ay ang '''[[Kodigo Mi]]''', '''[[Kodigo Asuka-Kiyomihara]]''', at ang '''[[Kodigo Taiho]]''' o Kodigo ng Dakilang Kayamanan. Ang Kodigo Mi ay nabuo noong taong 668, at ipinangalan sa lalawigan kung nasaan naroroon ang korte ni Emperador Tenji. Ang Kodigo Asuka-Kiyomihara ay isinabatas noong taong 689 ni Emperatris '''[[Jito]]''' at ipinangalan kung nasaan ang Korte ng namayapang si Emperador Temmu. Ang panghuling pagsasabatas nito ay noong taong 701 na pinangalanang Kodigo Taiho o Kodigo ng Dakilang Kayamanan na kung susuriing maigi ay pagsabatas lamang ng mga kodigo penal na merong mga magagaang parusa ayon modelo na batay sa mga tagasunod kay Confucius. Binaybay din dito ang isang sentralisadong pamamahala batay sa modelong Tsino sa pamamagitan ng kanyang Kagawaran ng mga Ritwal, na nakasandal sa paniniwalang Shinto. Nakasulat din dito ang pagkakaroon ng Kagawaran ng Estado na may ministro para sa sentral na pamamahala, seremonyas, ugnayang sibil, bahay tanggapan ng imperyo, ugnayang pangmasa at ang ingat-yaman. Kinopya din nila ang sistemang [[pagsusulit para sa serbisyo sibil]] ng mga Tsino. Pero ang mga pumapasa dito ay hindi nakakaupo sa mataas na katungkulan sa Imperyo dahil pero mas nanaig ang tradisyon kesa sa eksaminasyon. Kung kayat ang pagiging anak ng isang maharlika ang siyang pangunahing kwalipikasyon para sa mas mataas na katungkulan sa imperyo. Hindi din binanggit sa Kodigo Taiho kung papaano pipiliin ang mga magiging Emperador. Ilang mga Emperatris din ang umupo sa Trono ng Krisantemo mula ikalima hanggang ikawalong daangtaon hanggang sa tukuyin na na pawang mga lalaki na lamang ang uupo sa trono na paghahalinhinanan ama at anak nito, subalit meron ding, namumuno napunta sa tiyuhin o kapatid kesa sa anak. [[Kategorya:Kasaysayan ng Hapon]] jf45oraaaf7vuvyqw6bu9tgpard14se 0 74027 1958363 1817834 2022-07-24T18:19:00Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{delete|Stub since 2009}} Ang '''dinastiyang Sasanida''' ([[Wikang Persa|Persa]]: ساسانیان, ''Sāsāniyān'') ang mga pinuno ng [[Iran]] mula 226 hanggang 651. {{usbong}} [[Category:Dinastiyang Sasanida| ]] 1opmxq88ts6jr0abr9zh4sbo4zjvsdv 1958391 1958363 2022-07-25T01:37:24Z Jojit fb 38 redirect na lamang wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Imperyong Sasanida]] mxi9xwle9sxqu8nrqjhsddg1fg0k8gr 0 76034 1958614 1947768 2022-07-25T05:41:45Z Kwamikagami 16146 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Major Military Alliances.svg|thumb|210px|Mga kakamping militar (2008)]] Ang '''digmaan''' o '''giyera''' (mula sa salitang [[Wikang Kastila|Kastila]] na ''guerra'') ay isang palitan at marahas ng paglalapat ng lakas sa pagitan ng magkalabang pampolitika na entidad na naglalayong matamo ang minimithing huling kondisyong pampolitika sa pamamagitan ng sandatahaang sagupaan. Sa gawa ni [[Carl Von Clausewitz]] na ''[[On War]]'' (''Sa Digmaan''), tinatawag ang digmaan bilang ang "pagpapatuloy ng [[diplomasya|pampolitika]] na pagsama-sama, na ginagawa sa ibang kaparaanan."<ref>Clausewitz, Carl Von (1976), ''On War'' (Palimbagan ng Pamantasan ng Princeton), p.87</ref> Interaksiyon sa pagitan ng dalawa o higit pa na mga [[militar]] ang digmaan na mayroong "pagsisikap ng mga kagustuhan".<ref>Clausewitz, Carl Von (1976) p.77</ref> Kapag nararapat na tawagin bilang isang [[digmaang sibil]], tunggalian ito na likas sa isang lipunan, at ang kalikasan nito'y nasa sa paraan ng pamamahala sa halip na [[kalayaan]]. Hindi tinuturing na digmaan ang [[pagsakop]], [[pagpatay]], o [[pagpatay ng lahi]] dahil sa tumbasang kalikasan ng marahas na pagsasagupa, at ang organisadong kalikasan ng mga tauhang sangkot. == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Agham pampolitika]] [[Kategorya:Digmaan]] [[Kategorya:Pang-aabuso ng karapatang pantao]] {{stub|Kasaysayan|Politika}} cnb97sq98ifhvwudyr5312eae325c3r 0 105902 1958423 1952065 2022-07-25T02:38:02Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = [[Kings of Judah|King of Judah]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = probably [[Jerusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasseh ng Juda|Manasseh]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]].Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol kay [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== ==Kuwento ayon sa Aklat ni Isaias== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} 6ycq33jtaofv16litucxs59banrthgx 1958424 1958423 2022-07-25T02:38:49Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = [[Kings of Judah|King of Judah]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]].Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol kay [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} luvkyysdu3ludr4j6cnyftrm247ijjy 1958425 1958424 2022-07-25T02:39:34Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = [[Kings of Judah|King of Judah]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]].Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol kay [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} m5iu3brr7ss293bzwoctszs8o4yoxzc 1958427 1958425 2022-07-25T02:44:48Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]]na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol kay [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} 6p4fryaga4l7jxun5yc4tpuonx2pl8i 1958428 1958427 2022-07-25T02:46:47Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ng anak ni [[Ahaz]] na si [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni Isaias na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]]na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol kay [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} 7aqj5u8jp87osznw701nebgsimuggjl 1958429 1958428 2022-07-25T02:47:39Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ni [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni [[Isaias]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol kay [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} azepds2stu2xh5iohi1dtmucuae5jeq 1958432 1958429 2022-07-25T02:50:17Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}, "Si [[Yahweh]] ang aking Lakas"; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ni [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni [[Isaias]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Siya ay tinawag na "makapangyarihang [[diyos]] at prinsiper ng kapayapaan". Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol kay [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} hmaxq2lwg7kfdy0r9pbrk6816nprybd 1958435 1958432 2022-07-25T02:51:33Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}, "Si [[Yahweh]] ang aking Lakas"; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ni [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni [[Isaias]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Siya ay tinawag na "makapangyarihang [[diyos]] at prinsipe ng kapayapaan". Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} aimczbyc8xh46e9125b0dffkrtr2j24 1958437 1958435 2022-07-25T02:52:34Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}: "Si [[Yahweh]] ang aking Lakas"}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ni [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni [[Isaias]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Siya ay tinawag na "makapangyarihang [[diyos]] at prinsipe ng kapayapaan". Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} 615ccp4cy329ew0kqo3x078e39jkvwc 1958439 1958437 2022-07-25T02:55:35Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}: "Si [[Yahweh]] ang aking Lakas o si Yahweh ang aking Kapangyarihan"}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ni [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni [[Isaias]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Siya ay tinawag na "makapangyarihang [[diyos]] at prinsipe ng kapayapaan". Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} hrlhx6wlkt10hgoldw5sj9rlw93hfoy 1958449 1958439 2022-07-25T03:10:41Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}: "Si [[Yahweh]] ang aking Lakas o si Yahweh ang aking Kapangyarihan"}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ni [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni [[Isaias]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Siya ay tinawag na "makapangyarihang [[diyos]] at prinsipe ng kapayapaan". Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. Pagkatapos ng pagsalakay ni Sennacherib, si Hezekias ay nagkasakit ngunit pinangakuan ng karagdagang 15 taon sa kanyang buhay([[Aklat ni Isaias]] 20:6) at ang [[anino]] sa hagdan ay lumipat sa kabilang direksiyon(Isa. 20:1) Nang malaman ito ng hari ng [[Babilonya]] na si [[Marduk-apla-iddina II]], nagpadala siya ng mga sugo kay Hezekias upang makiusyoso at pinakitaan ni Hezekias ang mga ito ng lahat ng mga kayamanang kanyang nalikom. Dahil dito, sinuway siya ni [[Isaias]] at sinabing ang lahat ng mga kayamanang ito ay kukunin ng mga [[Babilonyo]] sa [[Lungsod ng Babilonya]] (Isaias 39:18). ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} e3kml2ekrodxphw088ehmmqnqsfgccx 1958453 1958449 2022-07-25T03:15:29Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}: "Si [[Yahweh]] ang aking Lakas o si Yahweh ang aking Kapangyarihan"}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ni [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni [[Isaias]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Siya ay tinawag na "makapangyarihang [[diyos]] at prinsipe ng kapayapaan". Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. Pagkatapos ng pagsalakay ni Sennacherib, si Hezekias ay nagkasakit ngunit pinangakuan ng karagdagang 15 taon sa kanyang buhay([[Aklat ni Isaias]] 20:6) at ang [[anino]] sa hagdan ay lumipat sa kabilang direksiyon(Isa. 38:8) Nang malaman ito ng hari ng [[Babilonya]] na si [[Marduk-apla-iddina II]], nagpadala siya ng mga sugo kay Hezekias upang makiusyoso at pinakitaan ni Hezekias ang mga ito ng lahat ng mga kayamanang kanyang nalikom. Dahil dito, sinuway siya ni [[Isaias]] at sinabing ang lahat ng mga kayamanang ito ay kukunin ng mga [[Babilonyo]] sa [[Lungsod ng Babilonya]] (Isaias 39:18). ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} 2oc8gr2i9l0oowfq8g1eynk23y4918e 1958454 1958453 2022-07-25T03:16:19Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Hezekias<br>Ezekias | title= | image = Ezechias-Hezekiah.png | caption = Guhit ni Hezekias ni llaume Rouillé]] {{lang|la|[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]}}, 1553 | succession = Hari ng [[Kaharian ng Juda]] | reign = {{ubl|different theories:|* coregency with Ahaz 729 BCE (?)|sole reign 716/15–697 BCE|coregency with Manasseh 697–687/86 BCE (?)|* 697-642 BCE}} | birth_date = {{circa|739/41 BCE}} | birth_place = malamang [[Herusalem]] | death_date = {{circa|687 BCE}} (aged 51–54) | death_place = malamang ay Herusalem | burial_place= Herusalem | religion = [[Hudaismo]], [[Yahwismo]] | predecessor = [[Ahaz]] | successor = [[Manasses ng Juda]] | spouse = [[Hephzibah]] | issue = {{ubl|[[Manasseh of Judah|Manasseh]]|[[Amaziah]]}} | royal house = [[Sambahayan ni David]] | father = [[Ahaz]] | mother = [[Abijah (queen)|Abijah]] o Abi }} Si '''Hezekias''' ({{IPAc-en|ˌ|h|ɛ|z|ᵻ|ˈ|k|aɪ|.|ə}}; {{lang-he|חִזְקִיָּהוּ}} {{transl|he|H̱īzəqīyyahū}: "Si [[Yahweh]] ang aking Lakas o si Yahweh ang aking Kapangyarihan"}), o '''Ezekias''',{{efn|{{hebrew Name|חִזְקִיָּ֫הוּ, חִזְקִיָּ֫ה, יְחִזְקִיָּ֫הוּ|H̱īzqīyyáhu, H̱īzqīyyá, Yəẖīzqīyyáhu|Ḥīzəqīyyāhū, Ḥīzeqīyyā, Yeḥīzeqīyyāhū}}; {{lang-akk|𒄩𒍝𒆥𒀀𒌑}} {{transl|akk|Ḥazaqia'ú}} ({{transl|akk|ḫa-za-qi-a-ú}}); {{lang-grc|Ἐζεκίας}} ([[Septuagint]]: {{lang|grc|Εζεζία}}) Ezekias ({{transl|grc|Ezezía}}); {{lang-la|Ezechias}}; {{transl|he|Ḥizkiyyahu}} o {{transl|he|Ḥizkiyyah}}}} (born {{circa|741 BCE}} ayon sa [[Tanakh]] ay isang hari sa [[Kaharian ng Juda]]. Siya ay anak ni [[Ahaz]]. Sa kapanganakan ni [[Hezekias]], si Hezekias ay inilarawan ni [[Isaias]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] na haring magpapatuloy sa matuwid na pamumuno sa trono ni [[David]] sa [[Kaharian ng Juda]] (Kapitulo 9-39). Siya ay tinawag na "makapangyarihang [[diyos]] at prinsipe ng kapayapaan". Ayon sa [[2 Hari]] 18, si Hezekias ay isang matuwid na hari na "walang katulad niya pagkatapos niya o bago niya" na dumalisay sa [[Templo ni Solomon]], nagbalik ng pagsamba "lamang" kay [[Yahweh]] at wumasak sa mga [[Asherah]]([[2 Hari]] 18; [[2 Cronica]] 29). Sa panahon ni Hezekias, ang kapayapaan ay sinabi ring mananaig sa Juda(Kapitulo 9-39; 39:8). Ayon sa [[Bibliya]], nasaksihan ni Hezekias ang pagkawasak ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ni [[Sargon II]] ng [[Asirya]] {{circa|722 BCE}} at hari ng Juda sa pagkubkob ng Asirya ni [[Sennacherib]] ca. 701 BCE. Siya ay inalalarawan sa Bibliya na pagtatag ng isang malawakang reporma sa [[relihiyon]] kabilang ang istriktong mandato ng tanging pagsamba lamang [[Yahweh]] at pagbabawal ng pagsamba ng ibang mga [[Diyos]] sa [[Templo ni Solomon]]. Ayon sa [[2 Hari]] 18:4-5,"'' Kaniyang inalis ang mga mataas na dako, at sinira ang mga haligi, at ibinagsak ang mga haligi ng [[Diyos]]ang si [[Ashera]] at kaniyang pinagputolputol ang ahas na [[tanso na ginawa ni Moises]]; sapagka't hanggang sa mga araw na yaon ay pinagsusunugan ng kamangyan ng mga anak ni Israel. Ito ay tinawag na [[Nehushtan]]. Si Hezekias ay nagtiwala sa Panginoon, ang Diyos ng Israel. Walang katulad niya sa lahat ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] bago niya o sumunod sa kanya.''" Ito ay salungat sa [[2 Hari]] 23:25 tungkol sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Josias]] na "'' At walang naging hari na gaya niya na una sa kaniya o pagkatapos niya na bumalik sa Panginoon ng buong puso niya, at ng buong kaluluwa niya, at ng buong kapangyarihan niya, ayon sa buong kautusan ni Moises; ni may bumangon mang sumunod sa kaniya na gaya niya.''" Ayon kay Hölscher, kinopya ng kalaunang editor ng [[2 Hari]] ang 18:5 at nilapat ito kay Josias a na inaayunan rin ng iskolar na si Weippert. ==Kuwento ayon sa Tanakh== Laban sa pananakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]], ang magkaaway na mga kahariang ng Syria at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] ay bumuo ng alyansa([[2 Hari]]) 22:1). Bago nito, humingi ng tulong si Ahab sa hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si [[Jehoshaphat]] laban sa Syria(2 Kronika 18:3). Bagaman namatay si [[Ahab]], ipinagpatuloy ni Jehoshaphat ang pakikipagtulugan sa mga hari ng [[Kaharian ng Israel (Samaria)]] na sina [[Jehoram]] at [[Ahazias]]. Sa sumunod na [[siglo]], naging [[basalyo]] ng mga Asiryo ang mga hari ng Israel at Syria. Ang hari ng Israel na si Menahem ay pumayag na maging basalyo ng Asirya. Si [[Pekah]] na pinuno ng hukbo ng Israel ay sumunggab sa trono ni [[Pekaiah]] na anak ni Menahem. Tumanggi si Pekah na maging basalyo ng Asirya at kasama ng Syria ay naghimagsik laban sa Asirya. Gayunpaman, alam nilang ang kanilang koalisyon ay walang kakayahan na talunin ang mga Asiryo at sinikap na bumuo ng koalisyon sa ibang mga bansa. Tanging ang hari ng [[Kaharian ng Juda]] na si Ahaz ang tumanggi na sumapi sa koalisyong ito. Dahil dito, sinikap nina Pekah at hari ng [[Aram-Damasco]] na si Rezin na palitan si Ahaz at ilagay ang isang taong nagngangalang Tabeal([[Aklat ni Isaias]] 7:6). Sinalakay ng tatlo ang [[Kaharian ng Juda]](1 Cronica 28, [[2 Hari]] 16:6). Sa takot ni Ahaz, humingi siya ng tulong sa Asirya(2 Hari 16:7-8) at nagbigay ng [[tributo]] dito. Ayon sa [[2 Hari]] 16:9, pinatay ng hari ng Asirya si Rezin ngunit walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta dito. Ito ay salungat sa [[2 Cronica]] 28:20-21 na nagsalaysay na hindi tinulungan ng Asirya si Ahaz. Ang Israel ay naging basalyo ng Asirya. Pinatalsik ni ni Tiglath Pileser si Pekah at ipinalit si [[Hoshea]] na pumayag na maging basalyo ng Asirya. Pinatay ni Hoshea si Pekah. Pagkatapos mamatay ni Tiglath Pileser, tumanggi si Hoshea na magbigay ng tributo sa Asirya. Kinulong ng sumunod na haring si [[Shalmaneser V]] si Hoshea at kinubkob ang [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Ipinagpatuloy ng sumunod na haring si Sargon II ang pagsalakay sa Israel at ipinatapon ang mga mamamayan nito noong ca.722 BCE. Sa pag-upo sa trono ni [[Hezekias]], ito ay napilitang sumali sa alyansa sa [[Sinaunang Ehipto]] laban sa Asirya. Tinuglisa ni Isaias ang alyansang ito (Kapitulo 28-30). Nang ca. 701 BCE, sinalakay ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Sennacherib]] ang Herusalem ngunit ito ay umurong. Pagkatapos ng pagsalakay ni Sennacherib, si Hezekias ay nagkasakit ngunit pinangakuan ng karagdagang 15 taon sa kanyang buhay([[Aklat ni Isaias]] 20:6) at ang [[anino]] sa hagdan ay lumipat sa kabilang direksiyon(Isa. 38:8) Nang malaman ito ng hari ng [[Babilonya]] na si [[Marduk-apla-iddina II]], nagpadala siya ng mga sugo kay Hezekias upang makiusyoso at pinakitaan ni Hezekias ang mga ito ng lahat ng mga kayamanang kanyang nalikom. Dahil dito, sinuway siya ni [[Isaias]] at sinabing ang lahat ng mga kayamanang ito ay kukunin ng mga [[Babilonyo]] sa [[Lungsod ng Babilonya]] (Isaias 39). ==Tingnan din== *[[Aklat ni Isaias]] *[[Sennacherib]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Kaharian ng Juda]] {{stub|Talambuhay|Bibliya}} 3xomah6sn8z6z8iv8gdab75o6sy3srw 0 106618 1958381 1951023 2022-07-25T00:39:36Z CommonsDelinker 1732 Replacing [[Image:Fumio_Kishida_20211004.jpg]] with [[Image:Fumio_Kishida_20211005.jpg]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: According to the Exif information in the original version of this image whic wikitext text/x-wiki {{Infobox Political post |post = Punong Ministro |body = Hapon |insignia = Emblem of the Prime Minister of Japan.svg |insigniasize = 150px |insigniacaption = Opisyal na Sagisag ng Punong Ministro ng Hapon |image = Fumio Kishida 20211005.jpg |imagesize = 150px |incumbent = [[Fumio Kishida]] |incumbentsince = 04 Oktubre 2020 |residence = [[Kantei]] |style = [[Excellency|His Excellency]] |appointer = [[Emperador ng Hapon]] |termlength = Four years or less. (The Cabinet shall resign en masse after a general election of members of the House of Representatives. Their term of office is four years and can be terminated earlier. No limits are imposed on total times or length of Prime Minister tenures of the same person.) The Prime Minister is, by convention, the leader of the victorious party. |formation = 22 December 1885 |inaugural = [[Itō Hirobumi]] |website = [http://www.kantei.go.jp/foreign/index-e.html www.kantei.go.jp] }} {{Politics of Japan}} Ang {{nihongo|'''Punong Ministro ng Hapon'''|内閣総理大臣|Naikaku-sōri-daijin}} ang [[pinuno ng pamahalaan]] ng [[Hapon]]. Siya ay hinihirang ng [[Emperador ng Hapon]] pagkatapos hirangin ng [[Pambansang Diet]] mula sa mga kasapi nito at dapat magtamasa ng [[kompiyansa at suplay|kompiyansa]] ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan (Hapon)|Kapulungan ng mga Kinatawan ng Hapon]] upang manatili sa opisina. Siya ang pinuno ang [[Gabinete ng Hapon]] at humihirang o nagpapaalis ng [[mga kagawaran ng Hapon|mga ministro ng estado]]. Ang literal na salin ng pangalang Hapones ng opisinang ito ay '''Ministro para sa Komprehensibong Administrasyon ng Gabinete''' o '''Ministrong nangangasiwa sa Gabinete'''. Ang opisinang ito ay nilikha noong 1885, apat na taon bago ang pasasabatas ng [[Saligang batas na Meiji]]. Ito ay nagkaanyo ng kasauluyang anyo nito sa pagkuha ng kasalukyang [[Saligang Batas ng Hapon]] noong 1947. Ang kasalukuyang Punong Ministro ng Hapon ay si [[Fumio Kishida]] na umupo sa pwesto noong Oktubre 04, 2021. {{usbong|Pamahalaan|Hapon}} {{Japan topics}} {{Prime Ministers of Japan}} [[Kaurian:Hapon]] [[Kaurian:Pamahalaan ng Hapon]] [[Kategorya:Mga Punong Ministro ng Hapon|*]] [[Kategorya:Puno ng pamahalaan|Japan]] [[bg:Министър-председател на Япония]] gb44drh6e9ouw1vihmydiy9mn9kki17 0 111924 1958471 1958278 2022-07-25T03:39:55Z Xsqwiypb 120901 /* Bagong Tipan at Hesus */ wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] mula ika-10 siglo BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά) Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] 62pm5nap79xhju8g921ghecgdomhjoe 1958473 1958471 2022-07-25T03:41:48Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά) Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] p3i7wiqex2xele6de9cc8eqndfgcfi0 1958478 1958473 2022-07-25T03:44:03Z Xsqwiypb 120901 /* Bagong Tipan at Hesus */ wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά) Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] 2huhrwhoptsoi3xccsvidno9nxgab8l 1958485 1958478 2022-07-25T03:51:53Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Pagebolb ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], from {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά) Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] d9kym9ast0dd3f5yjpe44z4aoqf8ksj 1958486 1958485 2022-07-25T03:52:29Z Xsqwiypb 120901 /* Pagebolb ng wikang Aramaiko */ wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Pagebolb ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά) Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] ey8uv8hmypkxwa278cthuv1b2jsr1mw 1958488 1958486 2022-07-25T03:53:29Z Xsqwiypb 120901 /* Pagebolb ng wikang Aramaiko */ wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά) Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] kqirpj13ufc4ge7hcgus98s7f3evo0p 1958491 1958488 2022-07-25T03:57:21Z Xsqwiypb 120901 /* Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus */ wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ng dialektong Galilea batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά) Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. Ayon sa Babilonyong [[Talmud]] (Sanhedrin 38b), ang wikangn Aramaiko ang wika ni [[Adan]] na unang tao. Ito rin ang wika ng [[Targum]] na saling Aramaiko ng [[Tanakh]]. Ito rin ang wika ng Herusalem Talmud, Babilonyong Talmud at [[Zohar]] == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] p0twaqjico80c40yu0jh1dk0av2aivu 1958493 1958491 2022-07-25T03:58:02Z Xsqwiypb 120901 /* Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus */ wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ng dialektong Galilea batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά) ==Wika ni Adan, ng Talmud, Targum, at Zohar== Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. Ayon sa Babilonyong [[Talmud]] (Sanhedrin 38b), ang wikangn Aramaiko ang wika ni [[Adan]] na unang tao. Ito rin ang wika ng [[Targum]] na saling Aramaiko ng [[Tanakh]]. Ito rin ang wika ng Herusalem Talmud, Babilonyong Talmud at [[Zohar]] == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] mt02cb35e61i2gmyknc85rscp8ykdr4 1958496 1958493 2022-07-25T03:59:02Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ng dialektong Galilea batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά). Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. ==Wika ni Adan, ng Talmud, Targum, at Zohar== Ayon sa Babilonyong [[Talmud]] (Sanhedrin 38b), ang wikangn Aramaiko ang wika ni [[Adan]] na unang tao. Ito rin ang wika ng [[Targum]] na saling Aramaiko ng [[Tanakh]]. Ito rin ang wika ng Herusalem Talmud, Babilonyong Talmud at [[Zohar]] == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] 63s4ioz6gnum9ea5u7w5utxsc9y315p 1958498 1958496 2022-07-25T04:04:35Z Xsqwiypb 120901 /* Wika ni Adan, ng Talmud, Targum, at Zohar */ wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ng dialektong Galilea batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά). Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. ==Wika ni Adan, ng Talmud, Targum, at Zohar== Ayon sa Babilonyong [[Talmud]] (Sanhedrin 38b), ang wikangn Aramaiko ang wika ni [[Adan]] na unang tao. Ito rin ang wika ng [[Targum]] na saling Aramaiko ng [[Tanakh]]. Ito rin ang wika ng Herusalem Talmud, Babilonyong Talmud at [[Zohar]] ==Bilang sagradong wika sa Kristiyanismo== Ang ilang mga anyo ng Aramaiko ay itinuturing na sagrado o banal na wika at ginagamit sa [[liturhiya]] sa [[Kristiyanismong Syriac]], [[Asiryong Simbahan ng Silangan]], [[Kaldeong Katolikong Simbahan]], [[Simbahang Maronite]] at Mga Kristiyano ni Santo Tomas sa [[Kerala]], [[India]]. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] r7os1afftqer4nd1xrlg5nb3fpy2p8z 1958501 1958498 2022-07-25T04:08:29Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] [[File:Kennicott Bible fol 42v.jpg|thumb|right|Hebreeo (kaliwa) at Aramaiko (kanan) ng [[Tanakh]], 1299 CE,[[Bodleian Library]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ng dialektong Galilea batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά). Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. ==Wika ni Adan, ng Talmud, Targum, at Zohar== Ayon sa Babilonyong [[Talmud]] (Sanhedrin 38b), ang wikangn Aramaiko ang wika ni [[Adan]] na unang tao. Ito rin ang wika ng [[Targum]] na saling Aramaiko ng [[Tanakh]]. Ito rin ang wika ng Herusalem Talmud, Babilonyong Talmud at [[Zohar]] ==Bilang sagradong wika sa Kristiyanismo== Ang ilang mga anyo ng Aramaiko ay itinuturing na sagrado o banal na wika at ginagamit sa [[liturhiya]] sa [[Kristiyanismong Syriac]], [[Asiryong Simbahan ng Silangan]], [[Kaldeong Katolikong Simbahan]], [[Simbahang Maronite]] at Mga Kristiyano ni Santo Tomas sa [[Kerala]], [[India]]. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] 1obwy57s1047nc3milm8coff5c8vdoc 1958503 1958501 2022-07-25T04:09:21Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] [[File:Kennicott Bible fol 42v.jpg|thumb|right|[[Wikang Hebreo]] (kaliwa) at Wikang Aramaiko (kanan) ng [[Tanakh]], 1299 CE,[[Bodleian Library]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ng dialektong Galilea batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά). Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. ==Wika ni Adan, ng Talmud, Targum, at Zohar== Ayon sa Babilonyong [[Talmud]] (Sanhedrin 38b), ang wikangn Aramaiko ang wika ni [[Adan]] na unang tao. Ito rin ang wika ng [[Targum]] na saling Aramaiko ng [[Tanakh]]. Ito rin ang wika ng Herusalem Talmud, Babilonyong Talmud at [[Zohar]] ==Bilang sagradong wika sa Kristiyanismo== Ang ilang mga anyo ng Aramaiko ay itinuturing na sagrado o banal na wika at ginagamit sa [[liturhiya]] sa [[Kristiyanismong Syriac]], [[Asiryong Simbahan ng Silangan]], [[Kaldeong Katolikong Simbahan]], [[Simbahang Maronite]] at Mga Kristiyano ni Santo Tomas sa [[Kerala]], [[India]]. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] 7t9aboiq3sblfwkwyhdbsxwaggodmme 1958663 1958503 2022-07-25T09:53:17Z Glennznl 73709 Nilipat ni Glennznl ang pahinang [[Wikang Aramaiko]] sa [[Wikang Arameo]] mula sa redirect: [[WP:SALIN]] wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Aramaiko | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Aramaiko]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Aramaiko]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaiko | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] [[File:Kennicott Bible fol 42v.jpg|thumb|right|[[Wikang Hebreo]] (kaliwa) at Wikang Aramaiko (kanan) ng [[Tanakh]], 1299 CE,[[Bodleian Library]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ng dialektong Galilea batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά). Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. ==Wika ni Adan, ng Talmud, Targum, at Zohar== Ayon sa Babilonyong [[Talmud]] (Sanhedrin 38b), ang wikangn Aramaiko ang wika ni [[Adan]] na unang tao. Ito rin ang wika ng [[Targum]] na saling Aramaiko ng [[Tanakh]]. Ito rin ang wika ng Herusalem Talmud, Babilonyong Talmud at [[Zohar]] ==Bilang sagradong wika sa Kristiyanismo== Ang ilang mga anyo ng Aramaiko ay itinuturing na sagrado o banal na wika at ginagamit sa [[liturhiya]] sa [[Kristiyanismong Syriac]], [[Asiryong Simbahan ng Silangan]], [[Kaldeong Katolikong Simbahan]], [[Simbahang Maronite]] at Mga Kristiyano ni Santo Tomas sa [[Kerala]], [[India]]. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] 7t9aboiq3sblfwkwyhdbsxwaggodmme 1958665 1958663 2022-07-25T09:54:22Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{otheruses|Arameo}} :''Huwag itong ikalito sa [[wikang Amhariko|Amhariko]], ang opisyal na wika ng [[Etiyopiya]].'' {{Infobox language family | name = Arameo | altname = {{lang|syc|ܐܪܡܝܐ}} / {{lang|tmr|ארמיא}} / {{lang|arc|𐡀𐡓𐡌𐡉𐡀}}<br />''Arāmāyā'' | region = [[Mesopotamya]], [[Levant]], [[Fertile Crescent]], [[Pre-Islamic Arabia#North Arabian kingdoms|Northern Arabia]] | familycolor = Afro-Asiatiko | fam2 = [[Wikang Semitiko]] | fam3 = [[West Semitic languages|Kanlurang Semitiko]] | fam4 = [[Central Semitic languages|Sentral na Semitiko]] | fam5 = [[Northwest Semitic languages|Hilagang Kanlurang Semitiko]] | ancestor = {{plainlist| *[[Lumang Aramaiko]] (900–700 BCE) *[[Middle Aramaic]]}} | child1 = [[Eastern Aramaic languages|Silangang Arameo]] | child2 = [[Western Aramaic languages|Kanlurang Arameo]] | lingua = 12-AAA | iso2 = arc | glotto = aram1259 | glottorefname = Aramaic | glottoname = | notes = }} [[File:Syriac Aramaic.svg|thumb|''Arāmāyā'' in Syriac Esṭrangelā script]] [[File:Aramaic alphabet.svg|thumb|[[Aramaic alphabet|Alpaberong Syriac-Aramaiko]]]] [[File:Kennicott Bible fol 42v.jpg|thumb|right|[[Wikang Hebreo]] (kaliwa) at Wikang Aramaiko (kanan) ng [[Tanakh]], 1299 CE,[[Bodleian Library]]]] Ang '''wikang Arameo''' o '''wikang Aramaiko''' ay isang [[wikang Semitiko]] na sinalita sa [[Aram]] na lumitaw noong ca. 1000 BCE. Ang [[Alpabetong Aramaiko]] ay binatay sa [[Alpabetong Phoenicio]] at nagmula sa mga silangang rehiyon ng [[Aram]]. Dahil dahil sa migrasyon na Arameo pasilangan, ang mga kanluraning labas na sakop ng [[Asirya]] ay naging bilingual na gumagamit ng parehong [[Wikang Akkadiyo]] at Aramaiko. Nang sakupin ng hari ng [[Imperyong Neo-Asirya]] na si [[Tiglath-Pileser III]] ang mga lupaing [[Arameo]] sa kanluran ng [[Ilog Eufrates]], ang Aramaiko ang naging ikalawang opisyal na wika ng Imperyong Neo-Asirya at buong pumalit sa wikang Akkadiyo. Mula 700 BCE, ang wikang Aramaiko ay lumaganap sa lahat ng direksiyon. Ang iba't ibang dialekto ay lumitaw sa [[Asirya]], [[Babilonya]], [[Levant]] at [[Ehipto]]. Noong 600 BCE, ang haring [[Cananeo]] na si Adon ay gumamit ng wikang Aramaiko upang sumulat sa [[paraon]] ng [[Sinaunang Ehipto]]. Sa pananakop ng [[Imperyong Akemenida]] sa [[Mesopotamya]] sa ilalim ni [[Dario I]], ang Aramaiko ay ginamit na wika ng isinusulat na [[pakikipagtalastasan]] sa pagitan ng iba't ibang rehiyon sa buong imperyo. ==Ebolusyon ng wikang Aramaiko== Ayon kay Klaus Beyer (1929–2014):{{sfn|Beyer|1986|p=}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 200 CE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE, hanggang {{circa}} 1200 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang sa modernong panahon Ayon kay [[Joseph Fitzmyer]] (1920–2016):{{sfn|Fitzmyer|1997|pp=60–63}} * [[Lumang Aramaiko]], mula pinakamaagang rekord hanggang 700 BCE * [[Opisyal na Aramaiko]], mula {{circa}} 700 BCE hanggang {{circa}} 200 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 200 BCE hanggang {{circa}} 200 CE * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 700 CE * [[Modernong Aramaiko]], mula {{circa}} 700 CE hanggang modernong panahon Recent periodization of Aaron Butts:{{sfn|Butts|2019|pp=224–25}} * [[Lumang Aramaiko]], mula sa pinakamaagang rekord hanggang {{circa}} 538 BCE * [[Akemenidang Aramaiko]], mula {{circa}} 538 BCE hanggang {{circa}} 333 BCE * [[Gitnang Aramaiko]], mula {{circa}} 333 BCE hanggang {{circa}} 200 AD * [[Huling Aramaiko]], mula {{circa}} 200 CE hanggang {{circa}} 1200 AD * [[Neo-Aramaiko]], mula {{circa}} 1200 CE hanggang modernong panahon ==Aramaikong Biblikal== Ang [[Aramaiko pamBibliya]] ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Tanakh]]: *[[Aklat ni Ezra]] 4:8-6:18 at 7:12-26 *[[Aklat ni Daniel]] 2:4b-7:28 *[[Aklat ni Jeremias]] 10:11 *[[Aklat ng Genesis]] 31:47 Ang Aramaiko ng [[Bibliya]] ay isang pinaghalong dialekto. ==Mga Ebanghelyo ng Bagong Tipan at Hesus== Pinaniwalaan ang wikang Aramaiko ang wika na sinalita ni [[Hesus]] ng dialektong Galilea batay sa mga salitang Aramaiko gaya ng ''Talitha cumi'' na binanggit ni Hesus sa [[Ebanghelyo ni Marcos]] (''Marcos 6:41''), na may kahulugang "Ineng, sinasabi ko sa iyo, bumangon ka." gayundin ang mga salitang Ephphatha (Ἐφφαθά),Abba (Ἀββά[ς]), Raca (Ρακά), Mammon (Μαμωνάς), Rabbuni (Ραββουνί),Maranatha (Μαραναθά), Eli, Eli, lema sabachthani (Ἠλί, Ἠλί, λεμὰ σαβαχθανί), isang tuldok o isang kudlit (Ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία),Korban (Κορβάν),Sikera (Σίκερα),Hosanna (Ὡσαννά), Boanerges (Βοανηργές),Cephas (Κηφᾶς), Thomas (Θωμᾶς),Tabitha (Ταβιθά), Gethsemane (Γεθσημανῆ), Golgotha (Γολγοθᾶ),Gabbatha (Γαββαθᾶ),Akeldama (Ἀκελδαμά), Bethesda (Βηθεσδά). Ito ang ebidensiya na nakikita ng mga iskolar na ang mga [[Ebanghelyo]] ng [[Bagong Tipan]] ay orihinal na isinulat sa [[Griyegong Koine]] dahil kinailangan nilang isalin ang mga salitang Aramaiko sa Griyego upang maintindihan ng mga mambabasang Griyego. ==Wika ni Adan, ng Talmud, Targum, at Zohar== Ayon sa Babilonyong [[Talmud]] (Sanhedrin 38b), ang wikangn Aramaiko ang wika ni [[Adan]] na unang tao. Ito rin ang wika ng [[Targum]] na saling Aramaiko ng [[Tanakh]]. Ito rin ang wika ng Herusalem Talmud, Babilonyong Talmud at [[Zohar]] ==Bilang sagradong wika sa Kristiyanismo== Ang ilang mga anyo ng Aramaiko ay itinuturing na sagrado o banal na wika at ginagamit sa [[liturhiya]] sa [[Kristiyanismong Syriac]], [[Asiryong Simbahan ng Silangan]], [[Kaldeong Katolikong Simbahan]], [[Simbahang Maronite]] at Mga Kristiyano ni Santo Tomas sa [[Kerala]], [[India]]. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{usbong|Wika|Bibliya|Kasaysayan}} [[Kategorya:Wikang Arameo| ]] [[Kategorya:Ketuvim]] [[Kategorya:Bagong Tipan]] [[Kategorya:Hesus]] h7uoa0biay4l192ugtry0wl10ffgc7o 0 120621 1958527 1953579 2022-07-25T04:44:31Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953579 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Paul Jake Castillo | image = | caption = | birth_name = Paul Jake Castillo | birth_date = {{birth date and age|1984|12|22}} | birth_place = [[San Fernando, Pampanga]], [[Pilipinas]] | occupation = [[Aktor]], modelo, manganganta | known_for = [[Pinoy Big Brother: Double Up]] | yearsactive = 2008-kasalukuyan | spouse = [[Kaye Abad]] (2016-kasalukuyan) | children = 2 | website = }} Si '''Paul Jake Castillo''' ay (ipinanganak noong Disyembre 22, 1984 sa [[San Fernando, Pampanga]], [[Pilipinas]]). Ay isang artista sa Pilipinas na nadiskubre sa [[Pinoy Big Brother: Double Up]]. {{DEFAULTSORT:Castillo, Paul Jake}} [[Kaurian:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} {{user:maskbot/cleanup}} 36a6g79dajs9ecrol9xnu86ajuj9tao 1958583 1958527 2022-07-25T05:16:42Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Paul Jake Castillo | image = | caption = | birth_name = Paul Jake Castillo | birth_date = {{birth date and age|1984|12|22}} | birth_place = [[San Fernando, Pampanga]], [[Pilipinas]] | occupation = [[Aktor]], modelo, manganganta | known_for = [[Pinoy Big Brother: Double Up]] | yearsactive = 2008-kasalukuyan | website = }} Si '''Paul Jake Castillo''' ay (ipinanganak noong Disyembre 22, 1984 sa [[San Fernando, Pampanga]], [[Pilipinas]]). Ay isang artista sa Pilipinas na nadiskubre sa [[Pinoy Big Brother: Double Up]]. {{DEFAULTSORT:Castillo, Paul Jake}} [[Kaurian:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{Pilipinas-artista-stub}} {{user:maskbot/cleanup}} 3djdovws9o67hav49inqtdorsfkxi6y 0 124025 1958303 1825645 2022-07-24T12:45:48Z Senior Forte 115868 Inilipat ni Senior Forte ang pahinang [[Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia]] sa [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya]]: Mas angkop na pangalan batay sa Kastila. wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Soviet Union - Transcaucasia.svg|right|200px|thumb|Transcaucasian Socialist Federative Soviet Republic sa 1922 ay]] [[Talaksan:Flag of the Transcaucasian SFSR.svg|right|200px|thumb|Bandila ng Republika]] Ang '''Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia''' ({{Lang-ru|'''Закавказская Социалистическая Федеративная Советская Республика'''}}) ay isang republika sa [[Unyong Sobyet]]. {{Stub|Unyong Sobyet}} [[Kategorya:Unyong Sobyet]] 7ub43a65t1y17ukzcn4g5moocrpd3ru 0 152914 1958656 1842465 2022-07-25T09:50:31Z Glennznl 73709 link [[Museong Britaniko]] using [[:en:User:Edward/Find link|Find link]] wikitext text/x-wiki Ang '''''Anima Christi''''' ("[[Kaluluwa]] ni [[Kristo]]") ay isang sinaunang [[panalangin]] kay Hesus sa tradisyon ng [[Simbahang Katoliko]]. Ang pagkakasunud-sunod ng mga pangungusap sa Anima Christi ay may mayamang pagkakaugnay sa mga diwang Katoliko na umuugnay sa [[Banal na Eukaristiya]] ([[Katawan ni Kristo|Katawan]] at [[Dugo ni Kristo]]), [[Pagbibinyag]] ([[tubig]]), at sa [[Pasyon ni Hesus]] ([[Banal na mga Sugat]]).<ref>[http://www.ourcatholicprayers.com/anima-christi.html ''Anima Christi'' sa mga panalanging Katoliko], ourcatholicprayers.com</ref> Dahil sa maling pinapatungkol na akda ito ni [[San Ignacio ng Loyola]], na nagsama ng dasal na ito sa kanyang mga "Mga Pang-espiritung Pagsasanay," paminsan-minsan itong tinutukoy bilang ang "Mga Hangarin ni San Ignacio ng Loyola." ==Kasaysayan== Ang kilalang-kilalang [[Katoliko|Katolikong]] dasal na ito ay buhat pa sa kaagahan ng ika-14 daantaon at maaaring sinulat ni [[Papa Juan XXII]], subalit ang tunay na may-akda ay nananatiling hindi natitiyak. Ang pamagat ng panalangin ay nagmula sa unang mga salitang nasa wikang Latin. Ang ''Anima Christi'' ay nangangahulugang "ang kaluluwa ni Kristo". Tanyag na napapaniwalaang ang Anima Christi ay inakdaan ni San Ignacio ng Loyola, dahil inilagay niya ito sa simula ng kanyang "Mga Pagsasanay na Pang-espiritu" at madalas na tumutukoy sa dasal na ito. Isa itong pagkakamali, na itinuturo ng maraming mga manunulat, dahil ang dasal ay natagpuan sa ilang bilang ng mga aklat ng panalangin na nalimbag noong kabataan pa ni San Ignacio at nasa mga manuskritong naisulat na isang daang taon bago pa man ang kanyang kapanganakan noong 1941. Natagpuan ito ni [[James Mearns]], isang himnologong Ingles, sa isang manuskrito ng [[Museong Britaniko]] na nagmula sa bandang 1370. Sa aklatan ng Avignon, may isang napreserbang aklat ng panalangin ni Kardinal Peter De Luxembourg, na namatay noong 1387, na naglalaman ng Anima Christi na halos nasa anyo ng pangkasalukuyang anyo ng dasal na ito. Natagpuan din itong nakaukit sa isa sa mga tarangkahan ng Alcazar ng Sevilla, na nagpapanumbalik sa atin sa kapanahunan ni Don Pedro ang Malupit (1350-69). Napakabantog ng dasal at tanyag na tanyag noong panahon ni San Ignacio, na binanggit lamang ni San Ignacio sa unang edisyon ng kanyang "Mga Pagsasanay na Pang-espiritu", isang lantad na pagpapalagay na alam na ito ng taong nagsasanay o mambabasa. Sa sumunod na mga edisyon, buo ang pagkakalimbag ng dasal. Dahil sa pagpapalagay na ang lahat ng nilalaman ng aklat ay isinulat ni San Ignacio kung kaya't natanaw ang panalangin bilang akda niya. ==Panitik ng dasal== {| class=wikitable !Tekstong Latin !Salinwika sa Tagalog |- | :Anima Christi, sanctifica me. :Corpus Christi, salva me. :Sanguis Christi, inebria me. :Aqua lateris Christi, lava me. :Passio Christi, conforta me. :O bone Jesu, exaudi me. :Intra tua vulnera absconde me. :Ne permittas me separari a te. :Ab hoste maligno defende me. :In hora mortis meae voca me. :Et iube me venire ad te, :Ut cum Sanctis tuis laudem te. :In saecula saeculorum. :Amen | :Kaluluwa ni Kristo, gawin Mo akong banal. :Katawan ni Kristo, iligtas Mo ako. :Dugo ni Kristo, pasiglahin Mo ako. :Tubig mula sa gilid ni Kristo, hugasan Mo ako. :Pasyon ni Kristo, palakasin Mo ako. :O mabuting Hesus, dinggin Mo ako. :Sa loob ng mga sugat Mo ikubli Mo ako. :Huwag Mo hayaang mawalay ako sa piling Mo. :Ipagtanggol Mo ako mula sa mapag-imbot na kalaban. :Sa oras ng aking kamatayan tawagin Mo ako. :At anyayahan Mo akong pumunta sa Iyo, :Upang mapapurihan Kitang kasama ang mga santo Mo. :Magpasawalang-hanggan. :Siya nawa. |} ==Mga sanggunian== {{Reflist}} {{Mga Panalangin ng Katoliko}} [[Kategorya:Dasal]] [[Kategorya:Simbahang Katolika Romana]] kb7yqb2sw9tfr90uuho64b77z10yh37 0 162694 1958415 1864089 2022-07-25T02:21:42Z Senior Forte 115868 Inilipat ni Senior Forte ang pahinang [[Kasunduan ng Varsovia]] sa [[Pakto ng Barsobya]]: Mas angkop na pangalan batay sa Kastila at tradisyonal na pagbabaybay. wikitext text/x-wiki [[Image:Location Warsaw Pakt.svg|thumb|Mga kasaping bansa: [[Unyong Sobyet]], [[Polonya]], [[Silangang Alemanya]], [[Czechoslovakia]], [[Ungriya]], [[Rumanya]], [[Bulgarya]] at [[Albanya]].]] Ang '''Tratadong Organisasyon ng Varsovia sa Pagkakaibigan, Pagkikipagtulungan at Pag-alalay sa Isa't Isa''', o mas kilala bilang ang '''Kasunduan ng Varsovia''' (Ingles: ''Warsaw Pact''), ay isang nakaraang tratadong pandepensa<ref>Yorst, David S. (1998). NATO Transformed: The Alliance's New Roles in International Security. Washington, DC: U.S. Institute of Peace Press. p. 31. ISBN 187837981X.</ref> na pinirmahan ng walong [[bansang komunista]] sa [[Silangang Europa]]. Itinaguyod ito sa panimulain ng [[Unyong Sobyet]] at ipinatupad noong ika-14 ng Mayo 1955, sa [[Varsovia]]. ==Talasanggunian== {{reflist}} {{stub}} [[Kategorya:Digmaang Malamig]] [[Kategorya:Unyong Sobyet]] 58ldu7u28csd4boxgxbhwh097lb7d8v 0 167559 1958411 1855561 2022-07-25T02:19:45Z Senior Forte 115868 Inilipat ni Senior Forte ang pahinang [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Kapangyarihang Alyado (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)]]: Mas angkop at pormalisadong pangalan, tinatapat sa katapat nitong [Kapangyarihang Aksis]. wikitext text/x-wiki [[Image:Tehran Conference, 1943.jpg|thumb|right|240px|alt=Three men, Stalin, Roosevelt and Churchill, sitting together elbow to elbow|Ang "''Big Three''": [[Joseph Stalin]], [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Winston Churchill]] sa pagpupulong ng [[Konperensiyang Tehran]] noong 1943.]] Ang '''Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig''' o '''Mga Alyado''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: '''The Allies of World War II''' o '''Allies''') ay mga bansáng lumaban sa [[Kapangyarihang Aksis]] noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] sa pagitan ng 1939 at 1945. Ang mga dating estadong Aksis na nag-ambag sa pagkapanalo ng Mga Alyansa ay hindi itinuturing na mga estado ng Mga Alyado. Ang mga Alyado ay nasangkot sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] dahil sila ay sinakop, o direktang binantaan ng pagsakop ng Aksis o dahil ito ay nabahala na kontrolin ng Kapangyarihang Aksis ang buong mundo. Ang mga koalisyong kontra-[[Alemanya]] sa simula ng digmaan noong 1 Setyembre 1939 ay binubuo ng [[Pransiya]], [[Polonya]], at [[United Kingdom|Britanya]] at ang mga dominyóng bahagi ng Komonwelt ng Britanya ng [[Australia]], [[New Zealand]], [[Canada]] at ang [[Timog Aprika|Unyon ng Timog Aprika]]. Pagkatapos nang 1941, ang mga pinuno ng Komonwelt ng Britanya, ang [[Unyong Sobyet|Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyet]] (USSR) at ang [[Estados Unidos]] na kilala na "''Big Three''" ("malaking tatlo") ang humawak ng pamumuno ng mga Kapangyarihan ng Magkaka-Alyado. Sa panahong ito, ang [[Republika ng Tsina|Tsina]] ay isa ring malaking kaalyado. Ang ibang mga Kaalyansa ay kinabibilangan ng [[Belhika|Bélhika]], [[Brasil]], [[Tsekoslobakya]], [[Etiyopya]], [[Gresya]], [[India]], [[Mehiko]], [[Olanda]], [[Noruwega]] at [[Yugoslabya]]. Noong Disyembre 1941, ang pangulo ng [[Estados Unidos ng Amerika]] na si [[Franklin Roosevelt]] ay nilikha ang pangalang "Mga Nagkakaisang Bansa" upang tukuyin ang mga Alyado. Kaniyang tinukoy ang "Malaking Tatlo" at Tsina bilang "pinagkakatiwalaan ng makapangyarihan" at kalaunan ay "Apat na Pulis". Ang deklarasyon ng Nagkakaisang mga Bansa noong 1 Enero 1942 ang naging basehan ng modernong [[Mga Nagkakaisang Bansa|Nagkakaisang Bansa]]. Sa Kumperensiya ng Potsdam noong Hulyo-Agosto 1945, ang kahalili ni Roosevelt na si [[Harry S. Truman]] ay nagmungkahing ang mga kalihim pandayuhan ng Tsina, Pransiya, ang Unyong Sobyet, Britanya at Amerika ay "dapat lumikha ng mga kasunduang kapayapaan at hangganang tirahan ng Europa" na nagresulta sa pagkakalikha ng "Konseho ng mga Kalihim Pandayuhan". [[Kategorya:Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] n8qwgdp3toeuq4awma928nlvfnqbvb7 0 188877 1958547 1953575 2022-07-25T04:52:59Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953575 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = Vin Abrenica | image = | birth_name = Avin Guiang Abrenica | birth_date = {{Birth date and age|1991|5|27}} | birth_place = [[Angeles]], [[Pampanga]], [[Pilipinas]] | death_date = | occupation = Aktor | years_active = 2012–kasalukuyan | agent = [[ABC Development Corporation|Talent5]] (2012–2016) <br> [[Star Magic]] (2016–kasalukuyan) | height = {{height|m=1.79}} | known_for = [[Wildflower (seryeng pantelebisyon)|Wildflower]] bilang Jepoy Madrigal | partner = [[Sophie Albert]] (2013–2016, 2019–kasalukuyan; engaged) | children = 1 | relatives = [[Aljur Abrenica]] (kuya) }} Si '''Alvin "Vin" Guiang Abrenica''' ay isang artisting Pilipino na nanalo sa Artista Academy. Siya ay kapatid ni [[Aljur Abrenica]]. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- ! Year !! Title !! Role !! Network |- | rowspan="2" | 2012 || [[Artista Academy]] || Kanyang sarili || rowspan="12" | [[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | [[Lokomoko|Lokomoko U]] || Kanyang sarili |- | rowspan="4" | 2013 || [[Game 'N Go|Game 'N Go All-Stars]] || Kanyang sarili |- | [[Tropa Mo Ko Unli]] || Various |- | [[Never Say Goodbye (TV series)|Never Say Goodbye]] || William Carpio |- | [[Misibis Bay (TV series)|Misibis Bay]] || Charlie Cadiz |- | rowspan="3" | 2014 || [[Beki Boxer]] || Atong |- | [[Jasmine (seryeng pantelebisyon)|Jasmine]] || Alexis Vergara |- | [[Wattpad|Wattpad Presents: Fake Fiancee]] || Rafael |- | rowspan="4" | 2015 || [[Tropa Mo Ko Unli|Tropa Mo Ko Unli Spoof]] || Various |- | [[Wattpad|Wattpad Presents: My Fiance Since Birth]] || Vincent |- | [[My Fair Lady (seryeng pantelebisyon sa Pilipinas)|My Fair Lady]] || Hero Del Rosario |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Tinalikurang Pangako]] || Donji Cruz || rowspan="9" | [[ABS-CBN]] |- | rowspan="5" | 2016 || [[ASAP (variety show)|ASAP]] || Kanyang sarili/Performer |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Engkwentro]] || Victor |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Pole]] || Jay |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Sugal]] || Ben |- | [[Maalaala Mo Kaya | Maalaala Mo Kaya: Gitara]] || Niko |- | 2017–2018 || [[Wildflower (seryeng pantelebisyon)|Wildflower]] || Jepoy Madrigal |- | 2017 || [[Maalaala Mo Kaya | Maalaala Mo Kaya: Laptop]] || Gil |- | 2019 || [[Ipaglaban Mo! | Ipaglaban Mo: Gayuma]] || Gimo |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" |- ! Year !! Title !! Role !! Producer |- | 2017 || [[Extra Service (pelikula)|Extra Service]] || Carlo || [[Star Cinema]], [[Skylight Films]] |- | 2018 || [[Kasal (pelikula ng 2018)|Kasal]] || Arvin || [[Star Cinema]] |} ==Kawing palabas== {{DEFAULTSORT:Abrenica, Vin}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1991]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Kapampangan]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] 81v9pq0wchbl9839r4qzeczvp3alsvp 1958602 1958547 2022-07-25T05:16:54Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = Vin Abrenica | image = | birth_name = Avin Guiang Abrenica | birth_date = {{Birth date and age|1991|5|27}} | birth_place = [[Angeles]], [[Pampanga]], [[Pilipinas]] | death_date = | occupation = Aktor | years_active = 2012–kasalukuyan | agent = [[ABC Development Corporation|Talent5]] (2012–2016) <br> [[Star Magic]] (2016–kasalukuyan) | height = {{height|m=1.79}} | known_for = [[Wildflower (seryeng pantelebisyon)|Wildflower]] bilang Jepoy Madrigal | relatives = [[Aljur Abrenica]] (kuya) }} Si '''Alvin "Vin" Guiang Abrenica''' ay isang artisting Pilipino na nanalo sa Artista Academy. Siya ay kapatid ni [[Aljur Abrenica]]. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- ! Year !! Title !! Role !! Network |- | rowspan="2" | 2012 || [[Artista Academy]] || Kanyang sarili || rowspan="12" | [[TV5 (Philippines)|TV5]] |- | [[Lokomoko|Lokomoko U]] || Kanyang sarili |- | rowspan="4" | 2013 || [[Game 'N Go|Game 'N Go All-Stars]] || Kanyang sarili |- | [[Tropa Mo Ko Unli]] || Various |- | [[Never Say Goodbye (TV series)|Never Say Goodbye]] || William Carpio |- | [[Misibis Bay (TV series)|Misibis Bay]] || Charlie Cadiz |- | rowspan="3" | 2014 || [[Beki Boxer]] || Atong |- | [[Jasmine (seryeng pantelebisyon)|Jasmine]] || Alexis Vergara |- | [[Wattpad|Wattpad Presents: Fake Fiancee]] || Rafael |- | rowspan="4" | 2015 || [[Tropa Mo Ko Unli|Tropa Mo Ko Unli Spoof]] || Various |- | [[Wattpad|Wattpad Presents: My Fiance Since Birth]] || Vincent |- | [[My Fair Lady (seryeng pantelebisyon sa Pilipinas)|My Fair Lady]] || Hero Del Rosario |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Tinalikurang Pangako]] || Donji Cruz || rowspan="9" | [[ABS-CBN]] |- | rowspan="5" | 2016 || [[ASAP (variety show)|ASAP]] || Kanyang sarili/Performer |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Engkwentro]] || Victor |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Pole]] || Jay |- | [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Sugal]] || Ben |- | [[Maalaala Mo Kaya | Maalaala Mo Kaya: Gitara]] || Niko |- | 2017–2018 || [[Wildflower (seryeng pantelebisyon)|Wildflower]] || Jepoy Madrigal |- | 2017 || [[Maalaala Mo Kaya | Maalaala Mo Kaya: Laptop]] || Gil |- | 2019 || [[Ipaglaban Mo! | Ipaglaban Mo: Gayuma]] || Gimo |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" |- ! Year !! Title !! Role !! Producer |- | 2017 || [[Extra Service (pelikula)|Extra Service]] || Carlo || [[Star Cinema]], [[Skylight Films]] |- | 2018 || [[Kasal (pelikula ng 2018)|Kasal]] || Arvin || [[Star Cinema]] |} ==Kawing palabas== {{DEFAULTSORT:Abrenica, Vin}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1991]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Kapampangan]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] 3a9jmf6xu8571lylje72khnlpxd7com 0 193438 1958357 1466104 2022-07-24T18:15:10Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki [[File:Cylinder seal king Louvre AO6620 n2.jpg|thumb|left|Cylinder-seal of the Uruk period, Louvre Museum]] Ang '''panahong Uruk''' period (ca. 4000 hanggang 3100 BCE) ay umiral mula sa protohistorikong [[Chalcolithic]] hanggang sa [[Panahong Tanso|Simulang Panahong Tanzo]] sa kasaysayan ng [[Mesopotamia]]. Ito ay sumunod sa [[panahong Ubaid]] at sinundan ng [[panahong Jemdet Nasr]]. Ito ay ipinangalan sa siyudan na [[Sumerian]] na [[Uruk]]. Ang panahong ito ay nakakita ng paglitaw ng buhay urbano sa Mesopotamia. Ito ay sinundan ng [[kabihasnang Sumerian]]. Ang panahong Huling Uruk(3400 BCE hanggang 3200 BCE) ay nakakita ng unti unting paglitaw ng skriptong [[Cuneiform]] at tumutugon sa Simulang Panahong tanso. Ito ay maaari ring tawaging panahong Protoliterato. [[Kategorya:Mesopotamia]] {{Ancient Mesopotamia}} emzzfceo8nbruyi9blkgjgqwjijt082 0 193654 1958548 1953574 2022-07-25T04:53:09Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953574 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = Sophie Albert | birth_date = {{birth date and age|1990|8|3|mf=y}} | birth_place = [[Mandaluyong]], [[Pilipinas]] | death_date = | birth_name = Bianca Lyttle Reyes | occupation = [[Aktres]], modelo, [[mang-aawit]], host | years_active = 2007–2009; 2012–2015; 2017–kasalukuyan | other_names = | partner = [[Vin Abrenica]] (2013–2016, 2019–kasalukuyan; engaged) | children = 1 | signature = SophieAlbertSign.JPG | signature_alt = | website = | awards = }} Si '''Sophie Albert''' (ipinanganak noong Agosto 3, 1990) ay isang artista mula sa Pilipinas. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" ! Taon !! Pamagat !! Ginampanan !! Himpilan !! Sanggunian |- | 2012 || [[Artista Academy|Artista Academy Breaktime]] || rowspan=2|Herself || rowspan=6|[[TV5 (Philippines)|TV5]] || |- | rowspan=2|2013 || Wasak || |- | [[Never Say Goodbye (TV series)|Never Say Goodbye]] || Kate Montecastro || |- | rowspan=2|2014 || #Y || Lia || |- | Wattpad Presents: Fake Fiancé || Demi Magsaysay || |- | 2015 || Wattpad Presents: Cupid Fools || Ingrid || |- | rowspan=3|2017 || [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Hulidap]] || Peachy || [[ABS-CBN]] || |- | [[Magpakailanman]]: Nika Manika - The Possessed Doll || Ihna || rowspan=11 | [[GMA Network]] || |- | [[Daig Kayo ng Lola Ko|Daig Kayo Ng Lola Ko: Darling, ang Pangit na Duckling]] || Darling || |- | rowspan=6|2018 || [[The One That Got Away (TV series)|The One That Got Away]] || Chanel Gonzalez || <ref>{{Cite news|url=https://www.pep.ph/guide/tv/27325/heres-why-former-tv5-actress-sophie-albert-is-thankful-to-gma-7|title=Here's why former TV5 actress Sophie Albert is thankful to GMA-7|last=Anarcon|first=James Patrick|date=January 10, 2018|work=Philippine Entertainment Portal|access-date=March 30, 2018}}</ref> |- | [[Daig Kayo ng Lola Ko]]: Oh My Genie || Onie || |- | [[Sherlock Jr. (2018 TV series)|Sherlock Jr.]] || Erika || |- | [[The Stepdaughters]] || Lily || |- | [[Victor Magtanggol]] || Edda || |- | [[Pamilya Roces]] || Amber Bolocboc Roces || |- | 2019 || [[Bihag (TV series)|Bihag]] || Regina Marie "Reign" Sison || <ref>{{cite news |last1=Anarcon |first1=James Patrick |title=Sophie Albert replaces Kim Domingo in GMA-7 teleserye Stolen |url=https://www.pep.ph/guide/tv/29293/sophie-albert-replaces-kim-domingo-in-gma-7-teleserye-stolen |work=Philippine Entertainment Portal|date=5 March 2019 | accessdate=7 March 2019}}</ref> |- | 2019–2020 || [[The Gift (2019 Philippine TV series)|The Gift]] || Helga Ventura || |- | 2020 || [[Descendants of the Sun: The Philippine Adaptation|Descendants of the Sun]] || Liza Ayson || |} ===Variety show=== {| class="wikitable" ! Year ! Title ! Role ! Network ! Notes ! Ref. |- | 2015–2016 || [[Happy Truck ng Bayan]] || Herself || [[TV5 (Philippines)|TV5]] || || <ref>{{Cite news|url=http://malaya.com.ph/business-news/entertainment/tv5-brings-happiness-wheels-%E2%80%98happy-truck-ng-bayan%E2%80%99|title=TV5 brings happiness-on-wheels with ‘Happy Truck ng Bayan’|date=June 2, 2015|work=Malaya|access-date=March 30, 2018|archive-date=Marso 30, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330143656/http://malaya.com.ph/business-news/entertainment/tv5-brings-happiness-wheels-%E2%80%98happy-truck-ng-bayan%E2%80%99|url-status=dead}}</ref> |- | 2016–2017 || ''[[ASAP Natin 'To]]'' || Herself || [[ABS-CBN]] || || |- |} ===Reality show=== {| class="wikitable" ! Year ! Title ! Role ! Network ! Notes ! Ref. |- | 2012 || [[Artista Academy]] || Herself || [[TV5 (Philippines)|TV5]] || Best Actress || <ref>{{Cite news|url=https://www.pep.ph/news/36204/vin-abrenica-and-sophie-albert-named-best-actor-and-best-actress-at-artista-academy-awards-night|title=Vin Abrenica and Sophie Albert named Best Actor and Best Actress at Artista Academy Awards Night|last=Jimenez|first=Joyce|date=October 28, 2012|work=Philippine Entertainment Portal|access-date=March 30, 2018}}</ref> |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" ! Taon !! Pamagat !! Ginampanan !! Himpilan !! Sanggunian |- | 2017 || [[Moonlight Over Baler]] || young Fidela || || <ref>{{Cite news|url=http://manilastandard.net/showbitz/simply-red-by-isah-v-red/228034/timeless-beauties-in-moonlight-over-baler-.html|title=Timeless beauties in ‘Moonlight Over Baler’|last=Red|first=Isah|date=January 30, 2017|work=Manila Standard|access-date=March 30, 2018}}</ref> |- | 2018 || Recipe For Love || Karla || || |} ==Sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{stub|Artista|Pilipinas}} oazpmwmmr1e3vxedw9c52drn2pnumun 1958603 1958548 2022-07-25T05:16:54Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = Sophie Albert | birth_date = {{birth date and age|1990|8|3|mf=y}} | birth_place = [[Mandaluyong]], [[Pilipinas]] | death_date = | birth_name = Bianca Lyttle Reyes | occupation = [[Aktres]], modelo, [[mang-aawit]], host | years_active = 2007–2009; 2012–2015; 2017–kasalukuyan | other_names = | signature = SophieAlbertSign.JPG | signature_alt = | website = | awards = }} Si '''Sophie Albert''' (ipinanganak noong Agosto 3, 1990) ay isang artista mula sa Pilipinas. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" ! Taon !! Pamagat !! Ginampanan !! Himpilan !! Sanggunian |- | 2012 || [[Artista Academy|Artista Academy Breaktime]] || rowspan=2|Herself || rowspan=6|[[TV5 (Philippines)|TV5]] || |- | rowspan=2|2013 || Wasak || |- | [[Never Say Goodbye (TV series)|Never Say Goodbye]] || Kate Montecastro || |- | rowspan=2|2014 || #Y || Lia || |- | Wattpad Presents: Fake Fiancé || Demi Magsaysay || |- | 2015 || Wattpad Presents: Cupid Fools || Ingrid || |- | rowspan=3|2017 || [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Hulidap]] || Peachy || [[ABS-CBN]] || |- | [[Magpakailanman]]: Nika Manika - The Possessed Doll || Ihna || rowspan=11 | [[GMA Network]] || |- | [[Daig Kayo ng Lola Ko|Daig Kayo Ng Lola Ko: Darling, ang Pangit na Duckling]] || Darling || |- | rowspan=6|2018 || [[The One That Got Away (TV series)|The One That Got Away]] || Chanel Gonzalez || <ref>{{Cite news|url=https://www.pep.ph/guide/tv/27325/heres-why-former-tv5-actress-sophie-albert-is-thankful-to-gma-7|title=Here's why former TV5 actress Sophie Albert is thankful to GMA-7|last=Anarcon|first=James Patrick|date=January 10, 2018|work=Philippine Entertainment Portal|access-date=March 30, 2018}}</ref> |- | [[Daig Kayo ng Lola Ko]]: Oh My Genie || Onie || |- | [[Sherlock Jr. (2018 TV series)|Sherlock Jr.]] || Erika || |- | [[The Stepdaughters]] || Lily || |- | [[Victor Magtanggol]] || Edda || |- | [[Pamilya Roces]] || Amber Bolocboc Roces || |- | 2019 || [[Bihag (TV series)|Bihag]] || Regina Marie "Reign" Sison || <ref>{{cite news |last1=Anarcon |first1=James Patrick |title=Sophie Albert replaces Kim Domingo in GMA-7 teleserye Stolen |url=https://www.pep.ph/guide/tv/29293/sophie-albert-replaces-kim-domingo-in-gma-7-teleserye-stolen |work=Philippine Entertainment Portal|date=5 March 2019 | accessdate=7 March 2019}}</ref> |- | 2019–2020 || [[The Gift (2019 Philippine TV series)|The Gift]] || Helga Ventura || |- | 2020 || [[Descendants of the Sun: The Philippine Adaptation|Descendants of the Sun]] || Liza Ayson || |} ===Variety show=== {| class="wikitable" ! Year ! Title ! Role ! Network ! Notes ! Ref. |- | 2015–2016 || [[Happy Truck ng Bayan]] || Herself || [[TV5 (Philippines)|TV5]] || || <ref>{{Cite news|url=http://malaya.com.ph/business-news/entertainment/tv5-brings-happiness-wheels-%E2%80%98happy-truck-ng-bayan%E2%80%99|title=TV5 brings happiness-on-wheels with ‘Happy Truck ng Bayan’|date=June 2, 2015|work=Malaya|access-date=March 30, 2018|archive-date=Marso 30, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330143656/http://malaya.com.ph/business-news/entertainment/tv5-brings-happiness-wheels-%E2%80%98happy-truck-ng-bayan%E2%80%99|url-status=dead}}</ref> |- | 2016–2017 || ''[[ASAP Natin 'To]]'' || Herself || [[ABS-CBN]] || || |- |} ===Reality show=== {| class="wikitable" ! Year ! Title ! Role ! Network ! Notes ! Ref. |- | 2012 || [[Artista Academy]] || Herself || [[TV5 (Philippines)|TV5]] || Best Actress || <ref>{{Cite news|url=https://www.pep.ph/news/36204/vin-abrenica-and-sophie-albert-named-best-actor-and-best-actress-at-artista-academy-awards-night|title=Vin Abrenica and Sophie Albert named Best Actor and Best Actress at Artista Academy Awards Night|last=Jimenez|first=Joyce|date=October 28, 2012|work=Philippine Entertainment Portal|access-date=March 30, 2018}}</ref> |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" ! Taon !! Pamagat !! Ginampanan !! Himpilan !! Sanggunian |- | 2017 || [[Moonlight Over Baler]] || young Fidela || || <ref>{{Cite news|url=http://manilastandard.net/showbitz/simply-red-by-isah-v-red/228034/timeless-beauties-in-moonlight-over-baler-.html|title=Timeless beauties in ‘Moonlight Over Baler’|last=Red|first=Isah|date=January 30, 2017|work=Manila Standard|access-date=March 30, 2018}}</ref> |- | 2018 || Recipe For Love || Karla || || |} ==Sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{stub|Artista|Pilipinas}} orr1za57fald2q41d792ojdped4vkml 0 193693 1958349 1951450 2022-07-24T18:13:10Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country |native_name = |conventional_long_name =Akkad Empire |common_name = Akkad |country = |era = Ancient |status = [[Imperyo]] |continent = Asia |region = [[Mesopotamia]] |government_type = [[Monarchy]] |year_start = 2334 BC |year_end = 2154 BC |event_pre = |date_pre = |event_start = |date_start = |event_end = |date_end = |image_flag = |image_coat = |image_map = Empire akkad.svg |image_map_caption = Map of the Akkadian Empire (brown) and the directions in which military campaigns were conducted (yellow arrows) |capital = [[Akkad (city)|Akkad]] |national_motto = |national_anthem = |common_languages = [[Akkadian language|Akkadian]], [[Sumerian language|Sumerian]] |religion = [[Sumerian religion]] |currency = |leader1 = [[Sargon ng Akkad]] |year_leader1 = 2334 BCE |title_leader = [[Sumerian King List#Akkadian Empire|King]] |stat_year1 = 2334 BCE<ref name=size>{{cite journal|journal=Social Science Research |title=Size and duration of empires growth-decline curves, 3000 to 600 B.C. |first=Rein |last=Taagepera |volume=7 |year=1978 |pages=180–195|doi=10.1016/0049-089X(78)90010-8|authorlink=Rein Taagepera}}</ref> |stat_area1 = 800000 }}{{History of Iraq}} Ang '''Imperyong Akkadiyo''' ({{lang-en|Akkadian Empire}}{{#tag:ref|[[Akkadian language|Akkadian]] ^{[[URU (cuneiform)|URU]]}''Akkad'' [[KI (cuneiform)|KI]], [[Hittite cuneiform|Hittite]] [[KUR (cuneiform)|KUR]] A.GA.DÈ.KI "land of Akkad"; [[Hebrew language|Biblical Hebrew]] אַכַּד ''Akkad'')|group=}}) ay isang [[imperyo]] na nakasentro sa lungsod ng [[Akkad]]<ref>[[Sumerian language|Sumeryo]]: ''Agade''</ref> at sa nakapaligid na rehiyon sa sinaunang [[Mesopotamia]] na nagpaisa ng lahat ng mga nagsasalita ng katutubong Akkadian na mga [[Semita]] at mga nagsasalitang [[Sumerian]] sa ilalim ng isang pamamahala.<ref name="WebsterNinthNewCollege">Mish, Frederick C., Editor in Chief. “Akkad” ''Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary''. ninth ed. Springfield, MA: Merriam-Webster 1985. ISBN 0-87779-508-8).</ref> Noong 3000 BCE, may umunlad na [[symbiosis]] sa pagitan ng mga [[Sumer]]ian at mga Akkadian na Semitiko na kinabibilangan ng malawak na [[bilingualismo]].<ref name='Deutscher'>{{cite book|title=Syntactic Change in Akkadian: The Evolution of Sentential Complementation|author=Deutscher, Guy|authorlink=Guy Deutscher (linguist)|publisher=[[Oxford University Press|Oxford University Press US]]|year=2007|isbn=978-0-19-953222-3|pages=20–21|url=http://books.google.com/?id=XFwUxmCdG94C}}</ref> Unti unting pinalitan ng wikang [[Akkadian language|Akkadian]] ang Sumerian bilang sinasalitang wika sa isang lugar sa pagtungo sa 3000 BCE at 2000 BCE.<ref name="woods">[Woods C. 2006 “Bilingualism, Scribal Learning, and the Death of Sumerian”. In S.L. Sanders (ed) ''Margins of Writing, Origins of Culture'': 91–120 Chicago [http://oi.uchicago.edu/pdf/OIS2.pdf]</ref> Naabot ng imperyong Akkadian ang tugatog na pang politika nito sa pagitan ng 2400 at 2200 BCE kasunod ng mga pananakop ng tagapagtatag nitong si [[Sargon ng Akkad]](2334–2279 BCE). Sa ilalim ni Sargon at kanyang mga kahalili, ang wikang Akkadian ay sandaling inatas sa mga kapitbahay na sinakop na estado gaya ng [[Elam]]. Ang Akkad ay minsang itinuturing na unang imperyo sa kasaysayan <ref>Liverani, Mario, ''Akkad: The First World Empire'' (1993)</ref> bagam may mga mas naunang nag-aangking Sumerian. ==Sanggunian== {{reflist}} {{Ancient Mesopotamia}} [[Kategorya:Imperyong Akkadian]] fs8bkpvqfll6uzfjyh2sc8gndsk10cc 1958358 1958349 2022-07-24T18:16:52Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country |native_name = |conventional_long_name =Akkad Empire |common_name = Akkad |country = |era = Ancient |status = [[Imperyo]] |continent = Asia |region = [[Mesopotamia]] |government_type = [[Monarchy]] |year_start = 2334 BC |year_end = 2154 BC |event_pre = |date_pre = |event_start = |date_start = |event_end = |date_end = |image_flag = |image_coat = |image_map = Empire akkad.svg |image_map_caption = Map of the Akkadian Empire (brown) and the directions in which military campaigns were conducted (yellow arrows) |capital = [[Akkad (city)|Akkad]] |national_motto = |national_anthem = |common_languages = [[Wikang Akkadiyo|Akkadiyo]], [[Wikang Sumeryo|Sumeryo]] |religion = [[Sumerian religion]] |currency = |leader1 = [[Sargon ng Akkad]] |year_leader1 = 2334 BCE |title_leader = [[Sumerian King List#Akkadian Empire|King]] |stat_year1 = 2334 BCE<ref name=size>{{cite journal|journal=Social Science Research |title=Size and duration of empires growth-decline curves, 3000 to 600 B.C. |first=Rein |last=Taagepera |volume=7 |year=1978 |pages=180–195|doi=10.1016/0049-089X(78)90010-8|authorlink=Rein Taagepera}}</ref> |stat_area1 = 800000 }}{{History of Iraq}} Ang '''Imperyong Akkadiyo''' ({{lang-en|Akkadian Empire}}{{#tag:ref|[[Wikang Akkadiyo|Akkadiyo]] ^{[[URU (cuneiform)|URU]]}''Akkad'' [[KI (cuneiform)|KI]], [[Hittite cuneiform|Hittite]] [[KUR (cuneiform)|KUR]] A.GA.DÈ.KI "land of Akkad"; [[Hebrew language|Biblical Hebrew]] אַכַּד ''Akkad'')|group=}}) ay isang [[imperyo]] na nakasentro sa lungsod ng [[Akkad]]<ref>[[Wikang Sumeryo|Sumeryo]]: ''Agade''</ref> at sa nakapaligid na rehiyon sa sinaunang [[Mesopotamia]] na nagpaisa ng lahat ng mga nagsasalita ng katutubong Akkadian na mga [[Semita]] at mga nagsasalitang [[Sumerian]] sa ilalim ng isang pamamahala.<ref name="WebsterNinthNewCollege">Mish, Frederick C., Editor in Chief. “Akkad” ''Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary''. ninth ed. Springfield, MA: Merriam-Webster 1985. ISBN 0-87779-508-8).</ref> Noong 3000 BCE, may umunlad na [[symbiosis]] sa pagitan ng mga [[Sumer]]ian at mga Akkadian na Semitiko na kinabibilangan ng malawak na [[bilingualismo]].<ref name='Deutscher'>{{cite book|title=Syntactic Change in Akkadian: The Evolution of Sentential Complementation|author=Deutscher, Guy|authorlink=Guy Deutscher (linguist)|publisher=[[Oxford University Press|Oxford University Press US]]|year=2007|isbn=978-0-19-953222-3|pages=20–21|url=http://books.google.com/?id=XFwUxmCdG94C}}</ref> Unti unting pinalitan ng wikang [[Wikang Akkadiyo|Akkadiyo]] ang Sumerian bilang sinasalitang wika sa isang lugar sa pagtungo sa 3000 BCE at 2000 BCE.<ref name="woods">[Woods C. 2006 “Bilingualism, Scribal Learning, and the Death of Sumerian”. In S.L. Sanders (ed) ''Margins of Writing, Origins of Culture'': 91–120 Chicago [http://oi.uchicago.edu/pdf/OIS2.pdf]</ref> Naabot ng imperyong Akkadian ang tugatog na pang politika nito sa pagitan ng 2400 at 2200 BCE kasunod ng mga pananakop ng tagapagtatag nitong si [[Sargon ng Akkad]](2334–2279 BCE). Sa ilalim ni Sargon at kanyang mga kahalili, ang wikang Akkadian ay sandaling inatas sa mga kapitbahay na sinakop na estado gaya ng [[Elam]]. Ang Akkad ay minsang itinuturing na unang imperyo sa kasaysayan <ref>Liverani, Mario, ''Akkad: The First World Empire'' (1993)</ref> bagam may mga mas naunang nag-aangking Sumerian. ==Sanggunian== {{reflist}} {{Ancient Mesopotamia}} [[Kategorya:Imperyong Akkadian]] pu2a8becsjv1nwqvm29uu46jo0bomey 0 197528 1958516 1951051 2022-07-25T04:40:28Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1951051 ni [[Special:Contributions/Glennznl|Glennznl]] ([[User talk:Glennznl|Usapan]]) wikitext text/x-wiki Ang '''bardagol''' (Ingles: ''oaf'', ''lout'') ay tumutukoy sa isang taong siga na walang karunungan. Ang kataga ay katumbas ng katagang hinango mula sa [[wikang Bisaya]] na '''dagul''', na nangangahulugang "malaking tao".<ref name=PS>[http://pinoyslang.com/define/bardagol/ bardagol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081122012601/http://pinoyslang.com/define/bardagol/ |date=2008-11-22 }}, pinoyslang.com</ref> Maaari ring mangahulugan ang salitang ito bilang taong "[[paghuhubog ng katawan|may malaking katawan]]", "[[mataba]]", "[[nakakahiya]]", at "[[higante]]".<ref name=>[http://www.lingvozone.com/main.jsp?action=translation&do=dictionary&language_id_from=38&language_id_to=23&word=wellspring&t.x=0&t.y=0 bardagol], lingvozone.com</ref> ==Tingnan din== *[[Atleta]] ==Mga sanggunian== {{Reflist}} {{usbong|Tao}} [[Kategorya:Tao]] jb3w4056nuv460f4ry6jxvh8phdx0uu 1958517 1958516 2022-07-25T04:40:49Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1958516 ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) wikitext text/x-wiki Ang '''bardagol''' (Ingles: ''jock'') ay tumutukoy sa isang taong siga na walang karunungan. Ang kataga ay katumbas ng katagang hinango mula sa [[wikang Bisaya]] na '''dagul''', na nangangahulugang "malaking tao".<ref name=PS>[http://pinoyslang.com/define/bardagol/ bardagol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081122012601/http://pinoyslang.com/define/bardagol/ |date=2008-11-22 }}, pinoyslang.com</ref> Maaari ring mangahulugan ang salitang ito bilang taong "[[paghuhubog ng katawan|may malaking katawan]]", "[[mataba]]", "[[nakakahiya]]", at "[[higante]]".<ref name=>[http://www.lingvozone.com/main.jsp?action=translation&do=dictionary&language_id_from=38&language_id_to=23&word=wellspring&t.x=0&t.y=0 bardagol], lingvozone.com</ref> ==Tingnan din== *[[Atleta]] ==Mga sanggunian== {{Reflist}} {{usbong|Tao}} [[Kategorya:Tao]] rwsmij5tgax073cvirtjtye2uljmhjw 0 197532 1958518 1953607 2022-07-25T04:41:20Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953607 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox actor | name = Dagul | image = | caption = | birth_name = Romeo Queddeng Pastrana | birth_date = {{Birth date and age|1958|10|5|mf=y}} | birth_place = [[Victorias, Negros Occidental]], Pilipinas | occupation = Aktor, komedyante, modelo | years_active = 1998–2019 | height = 60 cm / 2 ft | children = 4 }} Si '''Romeo''' "'''Romy'''" '''Queddeng''' '''Pastrana''' (ipinanganak noong Oktobre 5, 1958) o mas kilalang si '''Dagul''' ay isang Pilipino aktor, komedyante at modelo na mas kilala siya sa [[Goin' Bulilit]] noong 2005 hanggang 2019. ==Filmography== ===Television=== *''[[Kool Ka Lang]]'' (1998–2002) *''[[Ok Fine Whatever]]'' (2003) *''[[Maalaala Mo Kaya]]: Stuffed Toy'' (2003) *''[[Masayang Tanghali Bayan]]'' (2003–2004) *''[[Yes Yes Show]]'' (2004–2005) *''[[Goin' Bulilit]]'' (2005–2019) *''[[Victor Magtanggol]]'' (2018 [[GMA Network]]) *''[[Magpakailanman]]'' (2022) ===Film=== *''[[Corazon: Ang Unang Aswang]]'' (2012) *''[[Sakal, Sakali, Saklolo]]'' (2007) *''[[Mr. Suave]]'' (2003) *''Cass & Cary: Who Wants to Be a Billionaire?'' (2002) *''D'Uragons: Never Umuurong, Always Sumusulong'' (2002) *''Burlesk King Daw, O!'' (2000) *''Juan & Ted: Wanted''<ref name="abscbn1">{{cite news |title=Kapamilya Toplist: Dagul's superbly amusing, gigantic scenes on Goin' Bulilit {{!}} ABS-CBN Entertainment |url=https://ent.abs-cbn.com/goinbulilit/articles-videos/daguls-superbly-amusing-gigantic-scenes-on-goin-bulilit-13616 |access-date=19 August 2021 |work=ent.abs-cbn.com}}</ref> - Chuck (2000) *''Isprikitik, Walastik Kung Pumitik'' (1999)<ref name="abscbn1"/> *''Yes Darling: Walang Matigas Na Pulis 2'' (1997) ==References== {{Reflist}} 8ng99ecynylythdczr6f5dboi6qyurx 1958574 1958518 2022-07-25T05:16:32Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bardagol]] 0hj3py89yzbi3kjy5c9mbieo6sqmmqn 0 199373 1958514 1953609 2022-07-25T04:39:52Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953609 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = Jhoanna Marie Tan | image = | caption = | height = 1.58 m | birth_name = Jhoanna Marie Ramilo Tan | birth_date = {{birth date and age|1993|10|09}} | birth_place = [[Caloocan]], [[Pilipinas]] | othername = Jhoana, Joan | nationality = [[Mga Pilipino|Pilipino]] | occupation = Aktres, Politika | known_for = [[Stairway to Heaven (Philippine TV series)|Young Eunice]], [[Nita Negrita|Selyang]], [[Alakdana|Veronika Madrigal]], [[Anna Karenina (2013 TV series)|Carla Monteclaro]], [[Strawberry Lane|Lupe Delpado-Bustamante]], [[The Millionaire's Wife (TV series)|Sheila Meneses]], [[The Cure (TV series)|Nurse April]] | yearsactive = 2003&ndash;kasalukuyan | agent = [[GMA Artist Center]] ({{small|2005-2009; 2010-present}})<br />[[Star Magic]] ({{small|2009}}) | children = 1 | website = }} {{Infobox Officeholder | honorific-prefix = | name = Jhoana Marie R. Tan | image = | imagesize = | smallimage = | caption = | order = | office = Sangguniang Kabataan Chairman of Brgy. Baesa-160, [[Caloocan City]] | term_start = November 30, 2010 | term_end = | predecessor = | successor = | birth_date = {{birth date and age|1993|10|09}} | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = [[Philippines|Filipino]] | spouse = | party = | relations = | children = | residence = [[Caloocan City]] | alma_mater = | occupation = | profession = [[Actress]], [[Politician]] }} Si '''Jhoana Marie Tan''' ay isang aktres sa Pilipinas. ==Filmography== ===Films=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" |'''Year''' |'''Title''' |'''Role''' |'''Network''' |'''Notes''' |'''With''' |- | 2012 || ''[[Just One Summer]]'' || Samantha || [[GMA Films]] || Supporting Role/Villain || rowspan="2" | None |- | 2003 || ''[[Mano Po 2|Mano Po 2: My home ]]'' || Little Janet || [[Regal Films]] || Guest |- |} ===Dramas=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" |'''Year''' |'''Title''' |'''Role''' |'''Network''' |'''Notes''' |'''With''' |- | rowspan="2" | 2014 || ''[[Yagit (2014 TV series)|Yagit]]'' || Hazel || rowspan="12" | [[GMA Network]] || Cameo || None |- | ''[[Strawberry Lane]]'' || Guadalupe 'Lupe' Santos || Lead Role || [[Jeric Gonzales]] |- | rowspan="2" | 2013 || ''[[One Day, Isang Araw]]'' || Witch Girl || Cameo || None |- | ''[[Anna Karenina (2013 TV series)|Anna Karenina]]'' || Anna Karenina "Nina" Fuentabella Baretto || Lead Role || [[Hiro Peralta]] |- | rowspan="2" | 2012 || ''[[Paroa: Ang Kuwento ni Mariposa]]'' || Lila || rowspan="2" | Supporting Role || rowspan="6" | None |- | ''[[One True Love (2012 TV series)|One True Love]]'' || Aireen |- | rowspan="2" | 2011 || ''[[Alakdana]]'' || Veronica Madrigal || Main Cast/Villain |- | ''[[Tween Hearts]]'' || Tracy Santiago || rowspan="2" | Guest |- | rowspan="4" | 2010 || ''[[Bantatay]]'' || Anne Rosales |- | ''[[Sine Novela]]'': ''[[Basahang Ginto]]'' || Didi || Supporting Role/Villain |- | ''[[First Time (TV series)|First Time]]'' || Sarah Santiago || Main Cast || [[Jake Vargas]] |- | ''[[The Last Prince]]'' || Teenager Bamby || rowspan="2" | Guest || rowspan="5" | None |- | rowspan="3" | 2009 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Pansit]]'' || || rowspan="2" | [[ABS-CBN]] |- | ''[[Katorse]]'' || Doray || Supporting Role |- | ''[[Stairway to Heaven (Philippine TV series)|Stairway to Heaven]]'' || Young Eunice || rowspan="2" |[[GMA Network]] || rowspan="2" | Guest |- | 2005 || ''[[Ang Mahiwagang Baul|Ang Mahiwagang Baul: Ang Alamat ng Nuno sa Punso]]'' || Isay |- |} ===Television Shows=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" |'''Year''' |'''Title''' |'''Role''' |'''Network''' |'''Notes''' |'''With''' |- | 2015 || ''[[Maynila (TV series)|Maynila: Kabilin-Bilinan ni Lola]] || Margaret || rowspan="3" | [[GMA Network]] || Lead Role || [[Jeric Gonzales]] |- | 2012 || ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: The Lucy Aroma Story]]'' || Young Lucy Aroma || Cameo || rowspan="2" | None |- | 1999 || ''[[Eat Bulaga!]]'' || Herself/Contestant || Guest |} ==References== {{Uncategorized|date=Setyembre 2017}} m4nk6lae7ekl9ndgkf6sswi7bcznkdu 1958572 1958514 2022-07-25T05:16:29Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}} {{Infobox person | name = Jhoanna Marie Tan | image = | imagesize = | alt = | caption = | birth_name = Jhoanna Marie Ramilo Tan | Nickname = | birth_date = {{birth date and age|1993|10|09}} | birth_place = [[Caloocan City]], [[Philippines]] | other_names = Jhoana Tan | occupation = Actress, Politician | yearsactive = 2009-present | website = }} {{Infobox Officeholder | honorific-prefix = | name = Jhoana Marie R. Tan | image = | imagesize = | smallimage = | caption = | order = | office = Sangguniang Kabataan Chairman of Brgy. Baesa-160, [[Caloocan City]] | term_start = November 30, 2010 | term_end = | predecessor = | successor = | birth_date = {{birth date and age|1993|10|09}} | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = [[Philippines|Filipino]] | spouse = | party = | relations = | children = | residence = [[Caloocan City]] | alma_mater = | occupation = | profession = [[Actress]], [[Politician]] }} Si '''Jhoana Marie Tan''' ay isang aktres sa Pilipinas. ==Filmography== ===Films=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" |'''Year''' |'''Title''' |'''Role''' |'''Network''' |'''Notes''' |'''With''' |- | 2012 || ''[[Just One Summer]]'' || Samantha || [[GMA Films]] || Supporting Role/Villain || rowspan="2" | None |- | 2003 || ''[[Mano Po 2|Mano Po 2: My home ]]'' || Little Janet || [[Regal Films]] || Guest |- |} ===Dramas=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" |'''Year''' |'''Title''' |'''Role''' |'''Network''' |'''Notes''' |'''With''' |- | rowspan="2" | 2014 || ''[[Yagit (2014 TV series)|Yagit]]'' || Hazel || rowspan="12" | [[GMA Network]] || Cameo || None |- | ''[[Strawberry Lane]]'' || Guadalupe 'Lupe' Santos || Lead Role || [[Jeric Gonzales]] |- | rowspan="2" | 2013 || ''[[One Day, Isang Araw]]'' || Witch Girl || Cameo || None |- | ''[[Anna Karenina (2013 TV series)|Anna Karenina]]'' || Anna Karenina "Nina" Fuentabella Baretto || Lead Role || [[Hiro Peralta]] |- | rowspan="2" | 2012 || ''[[Paroa: Ang Kuwento ni Mariposa]]'' || Lila || rowspan="2" | Supporting Role || rowspan="6" | None |- | ''[[One True Love (2012 TV series)|One True Love]]'' || Aireen |- | rowspan="2" | 2011 || ''[[Alakdana]]'' || Veronica Madrigal || Main Cast/Villain |- | ''[[Tween Hearts]]'' || Tracy Santiago || rowspan="2" | Guest |- | rowspan="4" | 2010 || ''[[Bantatay]]'' || Anne Rosales |- | ''[[Sine Novela]]'': ''[[Basahang Ginto]]'' || Didi || Supporting Role/Villain |- | ''[[First Time (TV series)|First Time]]'' || Sarah Santiago || Main Cast || [[Jake Vargas]] |- | ''[[The Last Prince]]'' || Teenager Bamby || rowspan="2" | Guest || rowspan="5" | None |- | rowspan="3" | 2009 || ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Pansit]]'' || || rowspan="2" | [[ABS-CBN]] |- | ''[[Katorse]]'' || Doray || Supporting Role |- | ''[[Stairway to Heaven (Philippine TV series)|Stairway to Heaven]]'' || Young Eunice || rowspan="2" |[[GMA Network]] || rowspan="2" | Guest |- | 2005 || ''[[Ang Mahiwagang Baul|Ang Mahiwagang Baul: Ang Alamat ng Nuno sa Punso]]'' || Isay |- |} ===Television Shows=== {|class="wikitable" style="font-size: 95%;" |'''Year''' |'''Title''' |'''Role''' |'''Network''' |'''Notes''' |'''With''' |- | 2015 || ''[[Maynila (TV series)|Maynila: Kabilin-Bilinan ni Lola]] || Margaret || rowspan="3" | [[GMA Network]] || Lead Role || [[Jeric Gonzales]] |- | 2012 || ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: The Lucy Aroma Story]]'' || Young Lucy Aroma || Cameo || rowspan="2" | None |- | 1999 || ''[[Eat Bulaga!]]'' || Herself/Contestant || Guest |} ==References== {{Uncategorized|date=Setyembre 2017}} bl7jg2uomd3h363zil0921jd8746kar 10 213115 1958347 1391267 2022-07-24T18:11:22Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Ancient Mesopotamia topics |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |title = [[Mesopotamia|Sinaunang Mesopotamia]] |image = [[Image:Cylinder seal lions Louvre MNB1167 n2.jpg|150px|Silindrong selyo ng Sinaunang Mesopotamia]] |listclass = hlist |group1 = [[Geography of Mesopotamia|Heograpiya]] |list1 = {{Navbox |child |group1 = Moderno |list1 = * [[Euphrates]] * [[Al-Jazira, Mesopotamia|Jezirah]] * [[Mesopotamian Marshes]] * [[Persian Gulf]] * [[Syrian Desert]] * [[Taurus Mountains]] * [[Tigris]] * [[Zagros Mountains]] |group2 = Ancient |list2 = * [[Akkadian Empire|Akkad]] * [[Assyria]] * [[Babylonia]] * [[Chaldea]] * [[Elam]] * [[History of the Hittites|Hatti]] * [[Medes|Media]] * [[Mitanni]] * [[Sumer]] * [[Urartu]] * [[Cities of the ancient Near East|Mga siyudad]] }} |group2 = [[History of Mesopotamia|Kasaysayan]] |list2 = {{Navbox |child |group1 = Pre- / Proto-kasaysayan |list1 = * [[Acheulean]] * [[Mousterian]] * [[Zarzian culture|Zarzian]] * [[Natufian culture|Natufian]] * [[Pre-Pottery Neolithic A|Pre-Pottery Neolithic A (PPNA)]] * [[Pre-Pottery Neolithic B|Pre-Pottery Neolithic B (PPNB)]] * [[Halaf culture|Halaf]] * [[Samarra culture|Samarra]] * [[Ubaid period|Ubaid]] * [[Uruk period|Uruk]] * [[Jemdet Nasr period|Jemdet Nasr]] |group2 = Kasaysayan |list2 = * [[Maagang panahong Dinastiko ng Sumer|Maagang Dinastiko]] * [[Akkadian Empire|Akkadian]] * [[Third Dynasty of Ur|Ur III]] * [[Unang Dinastiyang Babilonio|Lumang Babilonio]] * [[Kassites|Kassite]] * [[Imperyong Neo-Asiryo|Neo-Asiryo]] * [[Imperyong Neo-Babilonio|Neo-Babilonio]] * [[Akemenidang Assyria|Akemenida]] * [[Imperyong Seleucid|Seleucid]] * [[Parthian Empire|Parthian]] * [[Mesopotamia (Roman province)|Romano]] * [[Imperyong Sassanid|Sassanid]] * [[Pananakop na Muslim ng Persia|Pananakop na Muslim]] }} |group3 = [[Assyriology|Mga wika]] |list3 = * [[Wikang Akkadiyo|Akkadiyo]] * [[Amorite language|Amoreo]] * [[Wikang Arameo|Arameo]] * [[Eblaite language|Eblaite]] * [[Elamite language|Elamite]] * [[Gutian language|Gutian]] * [[Hittite language|Hittite]] * [[Hurrian language|Hurrian]] * [[Luwian language|Luwian]] * [[Gitnang Persa]] ''(Persian)'' * [[Lumang Persa]] ''(Persian)'' * [[Parthian language|Parthian]] * [[Proto-Armenian language|Proto-Armenio]] * [[Wikang Sumeryo|Sumeryo]] * [[Urartian language|Urartian]] |group4 = Kultura/Lipunan |list4 = * [[Architecture of Mesopotamia|Arkitektura]] * [[Art of Mesopotamia|Sining]] * [[Cuneiform]] * [[Panitikang Akkadian]] * [[Panitikang Sumeryo]] * [[Music of Mesopotamia|Awitin]] * [[Relihiyon sa Mesopotamia|Relihiyon]] |group5 = Arkeolohiya |list5 = * [[National Museum of Iraq|Iraq Museum]] * [[Pagnanakaw na arkeolohikal sa Iraq|Pagnanakaw]] * [[Tell]] |below ='''[[Portal:Ancient Near East|Portal]]''' }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Category:Mesopotamia templates]] [[Category:Ancient Near East templates]] [[Category:Country and territory topics templates|Mesopotamia]] </noinclude> hll7jkylal44lwix27oh9ticdxu1bkc 1958348 1958347 2022-07-24T18:12:04Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Ancient Mesopotamia topics |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |title = [[Mesopotamia|Sinaunang Mesopotamia]] |image = [[Image:Cylinder seal lions Louvre MNB1167 n2.jpg|150px|Silindrong selyo ng Sinaunang Mesopotamia]] |listclass = hlist |group1 = [[Geography of Mesopotamia|Heograpiya]] |list1 = {{Navbox |child |group1 = Moderno |list1 = * [[Euphrates]] * [[Al-Jazira, Mesopotamia|Jezirah]] * [[Mesopotamian Marshes]] * [[Golpong Persiko]] * [[Syrian Desert]] * [[Taurus Mountains]] * [[Tigris]] * [[Zagros Mountains]] |group2 = Ancient |list2 = * [[Akkadian Empire|Akkad]] * [[Assyria]] * [[Babylonia]] * [[Chaldea]] * [[Elam]] * [[History of the Hittites|Hatti]] * [[Medes|Media]] * [[Mitanni]] * [[Sumer]] * [[Urartu]] * [[Cities of the ancient Near East|Mga siyudad]] }} |group2 = [[History of Mesopotamia|Kasaysayan]] |list2 = {{Navbox |child |group1 = Pre- / Proto-kasaysayan |list1 = * [[Acheulean]] * [[Mousterian]] * [[Zarzian culture|Zarzian]] * [[Natufian culture|Natufian]] * [[Pre-Pottery Neolithic A|Pre-Pottery Neolithic A (PPNA)]] * [[Pre-Pottery Neolithic B|Pre-Pottery Neolithic B (PPNB)]] * [[Halaf culture|Halaf]] * [[Samarra culture|Samarra]] * [[Ubaid period|Ubaid]] * [[Uruk period|Uruk]] * [[Jemdet Nasr period|Jemdet Nasr]] |group2 = Kasaysayan |list2 = * [[Maagang panahong Dinastiko ng Sumer|Maagang Dinastiko]] * [[Akkadian Empire|Akkadian]] * [[Third Dynasty of Ur|Ur III]] * [[Unang Dinastiyang Babilonio|Lumang Babilonio]] * [[Kassites|Kassite]] * [[Imperyong Neo-Asiryo|Neo-Asiryo]] * [[Imperyong Neo-Babilonio|Neo-Babilonio]] * [[Akemenidang Assyria|Akemenida]] * [[Imperyong Seleucid|Seleucid]] * [[Parthian Empire|Parthian]] * [[Mesopotamia (Roman province)|Romano]] * [[Imperyong Sassanid|Sassanid]] * [[Pananakop na Muslim ng Persia|Pananakop na Muslim]] }} |group3 = [[Assyriology|Mga wika]] |list3 = * [[Wikang Akkadiyo|Akkadiyo]] * [[Amorite language|Amoreo]] * [[Wikang Arameo|Arameo]] * [[Eblaite language|Eblaite]] * [[Elamite language|Elamite]] * [[Gutian language|Gutian]] * [[Hittite language|Hittite]] * [[Hurrian language|Hurrian]] * [[Luwian language|Luwian]] * [[Gitnang Persa]] ''(Persian)'' * [[Lumang Persa]] ''(Persian)'' * [[Parthian language|Parthian]] * [[Proto-Armenian language|Proto-Armenio]] * [[Wikang Sumeryo|Sumeryo]] * [[Urartian language|Urartian]] |group4 = Kultura/Lipunan |list4 = * [[Architecture of Mesopotamia|Arkitektura]] * [[Art of Mesopotamia|Sining]] * [[Cuneiform]] * [[Panitikang Akkadian]] * [[Panitikang Sumeryo]] * [[Music of Mesopotamia|Awitin]] * [[Relihiyon sa Mesopotamia|Relihiyon]] |group5 = Arkeolohiya |list5 = * [[National Museum of Iraq|Iraq Museum]] * [[Pagnanakaw na arkeolohikal sa Iraq|Pagnanakaw]] * [[Tell]] |below ='''[[Portal:Ancient Near East|Portal]]''' }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Category:Mesopotamia templates]] [[Category:Ancient Near East templates]] [[Category:Country and territory topics templates|Mesopotamia]] </noinclude> l51ntr6fhdh9gcnvpcqzq8t665dieh0 1958367 1958348 2022-07-24T18:37:25Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Ancient Mesopotamia topics |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |title = [[Mesopotamia|Sinaunang Mesopotamia]] |image = [[Image:Cylinder seal lions Louvre MNB1167 n2.jpg|150px|Silindrong selyo ng Sinaunang Mesopotamia]] |listclass = hlist |group1 = [[Geography of Mesopotamia|Heograpiya]] |list1 = {{Navbox |child |group1 = Moderno |list1 = * [[Euphrates]] * [[Al-Jazira, Mesopotamia|Jezirah]] * [[Mesopotamian Marshes]] * [[Golpong Persiko]] * [[Syrian Desert]] * [[Taurus Mountains]] * [[Tigris]] * [[Zagros Mountains]] |group2 = Ancient |list2 = * [[Akkadian Empire|Akkad]] * [[Assyria]] * [[Babylonia]] * [[Chaldea]] * [[Elam]] * [[History of the Hittites|Hatti]] * [[Medes|Media]] * [[Mitanni]] * [[Sumer]] * [[Urartu]] * [[Cities of the ancient Near East|Mga siyudad]] }} |group2 = [[History of Mesopotamia|Kasaysayan]] |list2 = {{Navbox |child |group1 = Pre- / Proto-kasaysayan |list1 = * [[Acheulean]] * [[Mousterian]] * [[Zarzian culture|Zarzian]] * [[Natufian culture|Natufian]] * [[Pre-Pottery Neolithic A|Pre-Pottery Neolithic A (PPNA)]] * [[Pre-Pottery Neolithic B|Pre-Pottery Neolithic B (PPNB)]] * [[Halaf culture|Halaf]] * [[Samarra culture|Samarra]] * [[Ubaid period|Ubaid]] * [[Uruk period|Uruk]] * [[Jemdet Nasr period|Jemdet Nasr]] |group2 = Kasaysayan |list2 = * [[Maagang panahong Dinastiko ng Sumer|Maagang Dinastiko]] * [[Akkadian Empire|Akkadian]] * [[Third Dynasty of Ur|Ur III]] * [[Unang Dinastiyang Babilonio|Lumang Babilonio]] * [[Kassites|Kassite]] * [[Imperyong Neo-Asiryo|Neo-Asiryo]] * [[Imperyong Neo-Babilonio|Neo-Babilonio]] * [[Akemenidang Assyria|Akemenida]] * [[Imperyong Seleucid|Seleucid]] * [[Parthian Empire|Parthian]] * [[Mesopotamia (Roman province)|Romano]] * [[Imperyong Sassanid|Sassanid]] * [[Pananakop na Muslim ng Persia|Pananakop na Muslim]] }} |group3 = [[Assyriology|Mga wika]] |list3 = * [[Wikang Akkadiyo|Akkadiyo]] * [[Amorite language|Amoreo]] * [[Wikang Arameo|Arameo]] * [[Eblaite language|Eblaite]] * [[Elamite language|Elamite]] * [[Gutian language|Gutian]] * [[Hittite language|Hittite]] * [[Hurrian language|Hurrian]] * [[Luwian language|Luwian]] * [[Gitnang Persa]] ''(Persian)'' * [[Lumang Persa]] ''(Persian)'' * [[Parthian language|Parthian]] * [[Proto-Armenian language|Proto-Armenio]] * [[Wikang Sumeryo|Sumeryo]] * [[Urartian language|Urartian]] |group4 = Kultura/Lipunan |list4 = * [[Architecture of Mesopotamia|Arkitektura]] * [[Art of Mesopotamia|Sining]] * [[Kuneiporme]] * [[Panitikang Akkadian]] * [[Panitikang Sumeryo]] * [[Music of Mesopotamia|Awitin]] * [[Relihiyon sa Mesopotamia|Relihiyon]] |group5 = Arkeolohiya |list5 = * [[National Museum of Iraq|Iraq Museum]] * [[Pagnanakaw na arkeolohikal sa Iraq|Pagnanakaw]] * [[Tell]] |below ='''[[Portal:Ancient Near East|Portal]]''' }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Category:Mesopotamia templates]] [[Category:Ancient Near East templates]] [[Category:Country and territory topics templates|Mesopotamia]] </noinclude> q3w99hzl1bxyuy7c0uicyeqaz7gwxzt 1958369 1958367 2022-07-24T18:38:23Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Ancient Mesopotamia |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |title = [[Mesopotamia|Sinaunang Mesopotamia]] |image = [[Image:Cylinder seal lions Louvre MNB1167 n2.jpg|150px|Silindrong selyo ng Sinaunang Mesopotamia]] |listclass = hlist |group1 = [[Geography of Mesopotamia|Heograpiya]] |list1 = {{Navbox |child |group1 = Moderno |list1 = * [[Euphrates]] * [[Al-Jazira, Mesopotamia|Jezirah]] * [[Mesopotamian Marshes]] * [[Golpong Persiko]] * [[Syrian Desert]] * [[Taurus Mountains]] * [[Tigris]] * [[Zagros Mountains]] |group2 = Ancient |list2 = * [[Akkadian Empire|Akkad]] * [[Assyria]] * [[Babylonia]] * [[Chaldea]] * [[Elam]] * [[History of the Hittites|Hatti]] * [[Medes|Media]] * [[Mitanni]] * [[Sumer]] * [[Urartu]] * [[Cities of the ancient Near East|Mga siyudad]] }} |group2 = [[History of Mesopotamia|Kasaysayan]] |list2 = {{Navbox |child |group1 = Pre- / Proto-kasaysayan |list1 = * [[Acheulean]] * [[Mousterian]] * [[Zarzian culture|Zarzian]] * [[Natufian culture|Natufian]] * [[Pre-Pottery Neolithic A|Pre-Pottery Neolithic A (PPNA)]] * [[Pre-Pottery Neolithic B|Pre-Pottery Neolithic B (PPNB)]] * [[Halaf culture|Halaf]] * [[Samarra culture|Samarra]] * [[Ubaid period|Ubaid]] * [[Uruk period|Uruk]] * [[Jemdet Nasr period|Jemdet Nasr]] |group2 = Kasaysayan |list2 = * [[Maagang panahong Dinastiko ng Sumer|Maagang Dinastiko]] * [[Akkadian Empire|Akkadian]] * [[Third Dynasty of Ur|Ur III]] * [[Unang Dinastiyang Babilonio|Lumang Babilonio]] * [[Kassites|Kassite]] * [[Imperyong Neo-Asiryo|Neo-Asiryo]] * [[Imperyong Neo-Babilonio|Neo-Babilonio]] * [[Akemenidang Assyria|Akemenida]] * [[Imperyong Seleucid|Seleucid]] * [[Parthian Empire|Parthian]] * [[Mesopotamia (Roman province)|Romano]] * [[Imperyong Sassanid|Sassanid]] * [[Pananakop na Muslim ng Persia|Pananakop na Muslim]] }} |group3 = [[Assyriology|Mga wika]] |list3 = * [[Wikang Akkadiyo|Akkadiyo]] * [[Amorite language|Amoreo]] * [[Wikang Arameo|Arameo]] * [[Eblaite language|Eblaite]] * [[Elamite language|Elamite]] * [[Gutian language|Gutian]] * [[Hittite language|Hittite]] * [[Hurrian language|Hurrian]] * [[Luwian language|Luwian]] * [[Gitnang Persa]] ''(Persian)'' * [[Lumang Persa]] ''(Persian)'' * [[Parthian language|Parthian]] * [[Proto-Armenian language|Proto-Armenio]] * [[Wikang Sumeryo|Sumeryo]] * [[Urartian language|Urartian]] |group4 = Kultura/Lipunan |list4 = * [[Architecture of Mesopotamia|Arkitektura]] * [[Art of Mesopotamia|Sining]] * [[Kuneiporme]] * [[Panitikang Akkadian]] * [[Panitikang Sumeryo]] * [[Music of Mesopotamia|Awitin]] * [[Relihiyon sa Mesopotamia|Relihiyon]] |group5 = Arkeolohiya |list5 = * [[National Museum of Iraq|Iraq Museum]] * [[Pagnanakaw na arkeolohikal sa Iraq|Pagnanakaw]] * [[Tell]] |below ='''[[Portal:Ancient Near East|Portal]]''' }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Category:Mesopotamia templates]] [[Category:Ancient Near East templates]] [[Category:Country and territory topics templates|Mesopotamia]] </noinclude> ci9kc7oqzreqhhbajzjua5pk2kyc3oh 0 213458 1958658 1952046 2022-07-25T09:51:13Z Glennznl 73709 link [[Museong Britaniko]] using [[:en:User:Edward/Find link|Find link]] wikitext text/x-wiki {{Infobox artefact | name = Cyrus Cylinder | image = Cyrus Cylinder front.jpg | image_caption = Ang Silindro ni Ciro, mga panig na obverse at reverse | material = Hinurnong putik | size = {{convert|22.5|cm|in}} x {{convert|10|cm|in}} (maximum) | writing = [[Wikang Akkadiano|Akkadianong]] [[skriptong kuneiporma]] | created = Mga 539–530 BCE | period = [[Imperyong Akemenida]] | discovered = [[Babylon]], [[Mesopotamia]] ni [[Hormuzd Rassam]] noong Marso 1879 | location = Silid 52<ref>http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/c/cyrus_cylinder.aspx</ref> (nakaraang 55), [[British Museum]], [[London]] | id = BM 90920 | registration = {{British-Museum-db|1880,0617.1941|id=327188}} }} Ang '''Silindro ni Ciro''' ({{lang-fa|منشور کوروش}}) ay isang sinaunang silindrong putik na nahati na ngayong sa ilang mga pragmento na sinulatan ng isang deklarasyon sa [[wikang Akkadiano]]ng iskriptong kuneiporma<ref name="Dandamayev-Cylinder"/> sa ngalan ng haring [[Akemenida]] na si [[Dakilang Ciro]].<ref name="Kuhrt-2007a">[[#Kuhrt-2007a|Kuhrt (2007)]], p. 70, 72</ref> Ito ay mula ika-6 siglo BCE at natuklasan sa mga guho ng [[Babilonya]](modernong [[Iraq]]) noong 1879.<ref name="Dandamayev-Cylinder">[[#Dandamayev-Cylinder|Dandamayev, (2010-01-26)]]</ref> Ito ay kasalukayang pag-aangkin ng [[Museong Britaniko]] na nag-isponsor ng ekspedisyon na nakatuklas ng silindro. Ito ay nilikha at ginamit bilang isang [[depositong pundasyon]] kasundo ng pananakop ng [[Persia]] sa [[Babilonya]] noong 539 BCE nang ang [[Imperyong Neo-Babilonyano]] ay sinakop ni Ciro at isinama sa kanyang [[Imperyong Akemenida|Imperyong Persa ''(Persian)'']]. Ang teksto sa silindro ay pumupuri kay Ciro at naglalarawan sa kanya bilang isang hari mula sa linya ng mga hari. Ang huling haring Babilonyanong si [[Nabonidus]] na pinatalsik ni Ciro ay kinondena bilang isang masamang mang-aapi ng mga tao ng [[Babilonya]] at ang kanyang mababang pinagmulan ay pahiwatig na sinalungat sa angkan na makahari ni Ciro. Ang nagwaging si Ciro ay inilalarawan dito bilang pinili ng pangunahing Diyos ng Babilonya na si [[Marduk]] upang ibalik ang kapayapaan at kaayusan sa mga Babilonyano. Ang teksto ay nagsasaad na si Ciro ay tinanggap ng mga tao ng Babilonya bilang kanilang bagong pinuno at pumasok sa siyudad ng mapayapa. Ito ay sumasamo kay [[Marduk]] upang ingatan at tulungan si Ciro at kanyang anak na si [[Cambyses]]. Niluluwalhati nito ang mga pagsisikap ni Ciro bilang benepaktor ng mga mamamayan ng Babilonya na nagpabuti ng kanilang mga buhay, nagpabalik ng mga ipinatapong mga tao at ibinalik ang kanilang mga templo at mga santuwaryo ng kanilang mga [[kulto]] sa buong [[Mesopotamia]] at saanman sa rehiyon. Ito ay nagtatapos sa isang paglalarawan kung paano kinumpuni ni Ciro ang pader ng siyudad ng Babilon at nakatuklas ng isang katulad ng inksripsiyon na inilagay doon ng mas maagang hari.<ref name="Kuhrt-2007a" /> Ang teksto ng silindro ay tradisyonal na nakikita ng ilang mga relihiyosong skolar na ebidensiyang sumusuporta sa patakaran ni Ciro ng pagpapabalik ng mga [[Hudyo]] mula sa kanilang [[pagpapatapon sa Babilonya]]<ref name="BM-CC">British Museum: [[#BM-The Cyrus Cylinder|The Cyrus Cylinder]]</ref> (na isang aktong itinuro ng [[Aklat ni Ezra]] kay Ciro<ref name="Free">[[#Free|Free & Vos (1992)]], p. 204</ref>) dahil ang teksto ay tumutukoy sa pagbabalik ng mga santuwaryo ng kulto at pagpapabalik ng mga ipinatapong tao.<ref name="Becking">[[#Becking|Becking]], p. 8</ref> Ang interpretasyong ito ay tinutulan dahil ang teksto ay tumutukoy lamang sa mga santuwaryong [[Mesopotamia]]no at walang binanggit dito na mga Hudyo, [[Herusalem]], o [[Judea]].<ref name="Janzen">[[#Janzen|Janzen]], p. 157</ref> Ang silindro ay inaangkin ring ang maagang [[karta ng karapatang pantao]] bagaman ang British Museum at ilang mga skolar ng kasaysayan ng [[Sinaunang Malapit na Silangan]] ay tumatakwil sa pananaw na ito bilang [[anakronismo|anakronistiko]]<ref name="Daniel">[[#Daniel|Daniel]], p. 39</ref> at isang maling pagkaunawa<ref name="Mitchell">[[#Mitchell|Mitchell]], p. 83</ref> ng henerikong kalikasan ng silindro ni Ciro.<ref name="Arnold">[[#Arnold|Arnold]], pp. 426–430</ref> Ito ay ginawang simbolo ng bago ang 1979 na pamahalaan ng [[Shah ng Iran]] na nagtanghal nito sa [[Tehran]] noong 1971 upang alalahanin ang 2,500 taon ng monarkiyang [[Iran]]iano.<ref name="Ansari">[[#Ansari|Ansari]], pp. 218–19.</ref> [[File:Cyrus Cylinder detail.jpg|thumb|alt=Detail image of text|Silindro ni Ciro.]] [[Image:London 307.JPG|thumb|alt=View of the Cyrus Cylinder in its display cabinet, situated behind glass on a display stand. Other ancient Persian artifacts can be seen lining the room in the background.|Ang Silindro ni Ciro sa silid 55 ng [[British Museum]] sa [[London]]]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Dakilang Ciro]] iiw0s570rz5cjmh4e6j01581dzel0xp 0 213463 1958344 1709573 2022-07-24T18:09:03Z Glennznl 73709 Nilipat ni Glennznl ang pahinang [[Wikang Acadio]] sa [[Wikang Akkadiyo]] mula sa redirect wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name=Akkadian |nativename=lišānum akkadītum |states=[[Assyria]] and [[Babylonia]] |region=[[Mesopotamia]] |era=29th–8th centuries BC; academic or liturgical use until 100 AD |familycolor=Afro-Asiatic |fam2=[[Semitic languages|Semitic]] |fam3=[[East Semitic languages|East Semitic]] |iso2=akk|iso3=akk |script=[[Cuneiform script|Sumero-Akkadian cuneiform]] |nation=initially [[Akkadian Empire|Akkad]] (central [[Mesopotamia]]); [[lingua franca]] of the [[Middle East]] and [[Egypt]] in the late [[Bronze Age|Bronze]] and early [[Iron Age]]s. |notice=IPA }} Ang wikang '''Acadio''' (''lišānum akkadītum'', 𒀝𒂵𒌈 ak.kADû) ('''Akkadian''', '''Accadian''', '''Assyro-Babylonian''')<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9005290/Akkadian-language#62711.hook Akkadian language - Britannica Online Encyclopedia]</ref> ay isang ekstinkt na [[wikang Semitiko]] (bahagi ng pamilya ng wikang [[Aproasyatiko]]) na sinalita sa sinaunang [[Mesopotamia]]. Ito ang pinakamaagang pinatunayang wikang Semitiko.<ref>John Huehnergard and Christopher Woods, Akkadian and Eblaite, in Roger D. Woodard, ed., ''The Ancient Languages of Mesopotamia, Egypt and Aksum'', Cambridge University Press, 2008, p.83</ref> Ito ay gumamit ng sistema ng pagsulat na [[kuneiporma]] na orihinal na ginamit upang isulat ang sinaunang [[wikang Sumeryo]] na hindi nauugnay na [[hiwalay na wika]]. Ang pangalan nito ay hinango mula sa siyudad ng [[Akkad (siyudad)|Akkad]] na isang pangunahing sentro ng [[Semitikong]] kabihasnang [[Mesopotamia]]no noong [[Imperyong Akkadiano]] (ca. 2334–2154 BCE) bagaman ang wika ay nauna sa pagkakatatag ng Akkad. Ang mutual na impluwensiya sa pagitan ng [[wikang Sumeryo]] at Akkadiano ay nagtulak sa mga skolar na ilarawan ang parehong mga wika bilang isang ''[[sprachbund]]''.<ref>{{cite book|title=Syntactic Change in Akkadian: The Evolution of Sentential Complementation|author=Deutscher, Guy|authorlink=Guy Deutscher (linguist)|publisher=[[Oxford University Press|Oxford University Press US]]|year=2007|isbn=978-0-19-953222-3|pages=20–21}}</ref> Ang mga angkop na pangalang Akkadiano ay unang pinatunayan sa mga tekstong Sumeryo mula ca. huli ng ika-29 siglo BCE.<ref>[http://eprints.soas.ac.uk/3139/1/PAGE_31%2D71.pdf] Andrew George, "Babylonian and Assyrian: A History of Akkadian", In: Postgate, J. N., (ed.), Languages of Iraq, Ancient and Modern. London: British School of Archaeology in Iraq, pp. 31-71.</ref> Mula sa ikalawang kalahati ng ikatlong milenyo BCE (ca. 2500 BCE), ang mga tekstong buong isinusulat sa Akkadiano ay nagsimulang lumitaw. Ang mga daan daang libong mga teksto at mga pragmento ng teksto ay nahukay. Ito ay sumasaklaw sa isang malawakang tradisyon ng salaysay na mitolohikal, mga tekstong pambatas, mga akdang pang-siyensiya, mga sagutan, mga pangyayaring pampolitika at militar at marami pang iba. Noong ikalawang milenyo BCE, ang dalawang mga anyo ng wika ay ginagamit sa [[Assyria]] at [[Babilonya]] na respektibong tinatawag na Asiryo at Babilonyano. Ang Akkadiano ang [[lingua franca]] sa loob ng mga siglo sa [[Mesopotamia]] at [[Sinaunang Malapit na Silangan]]. Ito ay nagsimulang bumagsak noong mga ika-8 siglo BCE na pinawalang halaga ng wikang [[Aramaiko]] noong [[Imperyong Neo-Asiryo]]. Noong panahong [[helenistiko]], ang wika ay malaking nakalimita sa mga skolar at saserdoteng gumagawa sa mga templo sa Assyria at Babilonya. Ang huling dokumentong Akkadianong kuneiporma ay mula ika-1 siglo CE.<ref>Marckham Geller, "The Last Wedge," ''Zeitschrift für Assyriologie und vorderasitische Archäologie'' 86 (1997): 43–95.</ref> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Wikang Acadio]] kyqanzcbweibx7l1wx0rt8s6wvw9knm 1958346 1958344 2022-07-24T18:10:00Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name=Akkadiyo |nativename=lišānum akkadītum |states=[[Assyria]] and [[Babylonia]] |region=[[Mesopotamia]] |era=29th–8th centuries BC; academic or liturgical use until 100 AD |familycolor=Afro-Asiatic |fam2=[[Semitic languages|Semitic]] |fam3=[[East Semitic languages|East Semitic]] |iso2=akk|iso3=akk |script=[[Cuneiform script|Sumero-Akkadian cuneiform]] |nation=initially [[Akkadian Empire|Akkad]] (central [[Mesopotamia]]); [[lingua franca]] of the [[Middle East]] and [[Egypt]] in the late [[Bronze Age|Bronze]] and early [[Iron Age]]s. |notice=IPA }} Ang wikang '''Akkadiyo''' (''lišānum akkadītum'', 𒀝𒂵𒌈 ak.kADû) ('''Akkadian''', '''Accadian''', '''Assyro-Babylonian''')<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9005290/Akkadian-language#62711.hook Akkadian language - Britannica Online Encyclopedia]</ref> ay isang ekstinkt na [[wikang Semitiko]] (bahagi ng pamilya ng wikang [[Aproasyatiko]]) na sinalita sa sinaunang [[Mesopotamia]]. Ito ang pinakamaagang pinatunayang wikang Semitiko.<ref>John Huehnergard and Christopher Woods, Akkadian and Eblaite, in Roger D. Woodard, ed., ''The Ancient Languages of Mesopotamia, Egypt and Aksum'', Cambridge University Press, 2008, p.83</ref> Ito ay gumamit ng sistema ng pagsulat na [[kuneiporma]] na orihinal na ginamit upang isulat ang sinaunang [[wikang Sumeryo]] na hindi nauugnay na [[hiwalay na wika]]. Ang pangalan nito ay hinango mula sa siyudad ng [[Akkad (siyudad)|Akkad]] na isang pangunahing sentro ng [[Semitikong]] kabihasnang [[Mesopotamia]]no noong [[Imperyong Akkadiano]] (ca. 2334–2154 BCE) bagaman ang wika ay nauna sa pagkakatatag ng Akkad. Ang mutual na impluwensiya sa pagitan ng [[wikang Sumeryo]] at Akkadiano ay nagtulak sa mga skolar na ilarawan ang parehong mga wika bilang isang ''[[sprachbund]]''.<ref>{{cite book|title=Syntactic Change in Akkadian: The Evolution of Sentential Complementation|author=Deutscher, Guy|authorlink=Guy Deutscher (linguist)|publisher=[[Oxford University Press|Oxford University Press US]]|year=2007|isbn=978-0-19-953222-3|pages=20–21}}</ref> Ang mga angkop na pangalang Akkadiano ay unang pinatunayan sa mga tekstong Sumeryo mula ca. huli ng ika-29 siglo BCE.<ref>[http://eprints.soas.ac.uk/3139/1/PAGE_31%2D71.pdf] Andrew George, "Babylonian and Assyrian: A History of Akkadian", In: Postgate, J. N., (ed.), Languages of Iraq, Ancient and Modern. London: British School of Archaeology in Iraq, pp. 31-71.</ref> Mula sa ikalawang kalahati ng ikatlong milenyo BCE (ca. 2500 BCE), ang mga tekstong buong isinusulat sa Akkadiano ay nagsimulang lumitaw. Ang mga daan daang libong mga teksto at mga pragmento ng teksto ay nahukay. Ito ay sumasaklaw sa isang malawakang tradisyon ng salaysay na mitolohikal, mga tekstong pambatas, mga akdang pang-siyensiya, mga sagutan, mga pangyayaring pampolitika at militar at marami pang iba. Noong ikalawang milenyo BCE, ang dalawang mga anyo ng wika ay ginagamit sa [[Assyria]] at [[Babilonya]] na respektibong tinatawag na Asiryo at Babilonyano. Ang Akkadiano ang [[lingua franca]] sa loob ng mga siglo sa [[Mesopotamia]] at [[Sinaunang Malapit na Silangan]]. Ito ay nagsimulang bumagsak noong mga ika-8 siglo BCE na pinawalang halaga ng wikang [[Aramaiko]] noong [[Imperyong Neo-Asiryo]]. Noong panahong [[helenistiko]], ang wika ay malaking nakalimita sa mga skolar at saserdoteng gumagawa sa mga templo sa Assyria at Babilonya. Ang huling dokumentong Akkadianong kuneiporma ay mula ika-1 siglo CE.<ref>Marckham Geller, "The Last Wedge," ''Zeitschrift für Assyriologie und vorderasitische Archäologie'' 86 (1997): 43–95.</ref> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Wikang Acadio]] dnfxaw8l1yoo7zqpsoxcjr2q9bylln8 1958359 1958346 2022-07-24T18:17:26Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name=Akkadiyo |nativename=lišānum akkadītum |states=[[Assyria]] and [[Babylonia]] |region=[[Mesopotamia]] |era=29th–8th centuries BC; academic or liturgical use until 100 AD |familycolor=Afro-Asiatic |fam2=[[Semitic languages|Semitic]] |fam3=[[East Semitic languages|East Semitic]] |iso2=akk|iso3=akk |script=[[Cuneiform script|Sumero-Akkadian cuneiform]] |nation=initially [[Akkadian Empire|Akkad]] (central [[Mesopotamia]]); [[lingua franca]] of the [[Middle East]] and [[Egypt]] in the late [[Bronze Age|Bronze]] and early [[Iron Age]]s. |notice=IPA }} Ang wikang '''Akkadiyo''' (''lišānum akkadītum'', 𒀝𒂵𒌈 ak.kADû) ('''Akkadian''', '''Accadian''', '''Assyro-Babylonian''')<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9005290/Akkadian-language#62711.hook Akkadian language - Britannica Online Encyclopedia]</ref> ay isang ekstinkt na [[wikang Semitiko]] (bahagi ng pamilya ng wikang [[Aproasyatiko]]) na sinalita sa sinaunang [[Mesopotamia]]. Ito ang pinakamaagang pinatunayang wikang Semitiko.<ref>John Huehnergard and Christopher Woods, Akkadian and Eblaite, in Roger D. Woodard, ed., ''The Ancient Languages of Mesopotamia, Egypt and Aksum'', Cambridge University Press, 2008, p.83</ref> Ito ay gumamit ng sistema ng pagsulat na [[kuneiporma]] na orihinal na ginamit upang isulat ang sinaunang [[wikang Sumeryo]] na hindi nauugnay na [[hiwalay na wika]]. Ang pangalan nito ay hinango mula sa siyudad ng [[Akkad (siyudad)|Akkad]] na isang pangunahing sentro ng [[Semitikong]] kabihasnang [[Mesopotamia]]no noong [[Imperyong Akkadiano]] (ca. 2334–2154 BCE) bagaman ang wika ay nauna sa pagkakatatag ng Akkad. Ang mutual na impluwensiya sa pagitan ng [[wikang Sumeryo]] at Akkadiano ay nagtulak sa mga skolar na ilarawan ang parehong mga wika bilang isang ''[[sprachbund]]''.<ref>{{cite book|title=Syntactic Change in Akkadian: The Evolution of Sentential Complementation|author=Deutscher, Guy|authorlink=Guy Deutscher (linguist)|publisher=[[Oxford University Press|Oxford University Press US]]|year=2007|isbn=978-0-19-953222-3|pages=20–21}}</ref> Ang mga angkop na pangalang Akkadiano ay unang pinatunayan sa mga tekstong Sumeryo mula ca. huli ng ika-29 siglo BCE.<ref>[http://eprints.soas.ac.uk/3139/1/PAGE_31%2D71.pdf] Andrew George, "Babylonian and Assyrian: A History of Akkadian", In: Postgate, J. N., (ed.), Languages of Iraq, Ancient and Modern. London: British School of Archaeology in Iraq, pp. 31-71.</ref> Mula sa ikalawang kalahati ng ikatlong milenyo BCE (ca. 2500 BCE), ang mga tekstong buong isinusulat sa Akkadiano ay nagsimulang lumitaw. Ang mga daan daang libong mga teksto at mga pragmento ng teksto ay nahukay. Ito ay sumasaklaw sa isang malawakang tradisyon ng salaysay na mitolohikal, mga tekstong pambatas, mga akdang pang-siyensiya, mga sagutan, mga pangyayaring pampolitika at militar at marami pang iba. Noong ikalawang milenyo BCE, ang dalawang mga anyo ng wika ay ginagamit sa [[Assyria]] at [[Babilonya]] na respektibong tinatawag na Asiryo at Babilonyano. Ang Akkadiano ang [[lingua franca]] sa loob ng mga siglo sa [[Mesopotamia]] at [[Sinaunang Malapit na Silangan]]. Ito ay nagsimulang bumagsak noong mga ika-8 siglo BCE na pinawalang halaga ng wikang [[Aramaiko]] noong [[Imperyong Neo-Asiryo]]. Noong panahong [[helenistiko]], ang wika ay malaking nakalimita sa mga skolar at saserdoteng gumagawa sa mga templo sa Assyria at Babilonya. Ang huling dokumentong Akkadianong kuneiporma ay mula ika-1 siglo CE.<ref>Marckham Geller, "The Last Wedge," ''Zeitschrift für Assyriologie und vorderasitische Archäologie'' 86 (1997): 43–95.</ref> == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Ancient Mesopotamia}} [[Kategorya:Wikang Acadio]] rgp9tv77so41w6hmmtkizqs5ytcsft2 10 213484 1958662 1321120 2022-07-25T09:52:09Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{#if: {{{1|}}}|{{#if: {{{2|}}} |[http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/search_object_details.aspx?objectid={{{2|}}}&partid=1|<!-- else id -->{{#if: {{{id|}}} |[http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/search_object_details.aspx?objectid={{{id|}}}&partid=1|[http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/search_help/museum_no__provenance_help.aspx BM]}}<!--end id-->}}<!--end 2--> {{#if: {{{1|}}}|{{{1|}}}}} <!-- if 2 -->{{#if: {{{2|}}} |]|<!-- else id -->{{#if: {{{id|}}}|]|}}<!--end id-->}}<!--end 2-->|<!-- default-->[http://www.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/search_help/museum_no__provenance_help.aspx Kalipunan ng Dato ng mga Kuleksiyon]}} ng [[Museong Britaniko]]<noinclude> {{documentation}} [[Category:British Museum templates|Db]] </noinclude> 51udydx5jcb86m7h4rq0rk53ne6f4xa 0 218602 1958657 1341444 2022-07-25T09:51:08Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki Si Sir '''Richard Owen''', [[Royal Society|FRS]] [[Order of the Bath|KCB]] (20 Hulyo 1804 &ndash; 18 Disyembre 1892) ay isang [[Inglatera|Ingles]] na [[biyologo]], [[anatomong komparatibo]], at [[paleontologo]]. Marahil, pinaka naaalala si Owen sa kasalukuyan dahil sa pag-imbento ng salitang ''[[Dinosauria]]'' (na may kahulugang "Kakila-kilabot na [[Reptilya]]" o "Nakakatakot na Malaking [[Reptilya]]") at dahil sa kaniyang tahasang pagsasalita laban sa teoriya ng ebolusyon ni [[Charles Darwin]] na nagaganap sa pamamagitan ng [[likas na pagpili]]. Sumang-ayon siya kay Darwin na ang ebolusyon ay naganap, subalit inisip niya na mas masalimuot ito kaysa sa nakabanghay sa akdang ''Origin'' ni Darwin.<ref>Cosans (2009) pp. 97-103.</ref> Ang pagharap ni Owen sa ebolusyon ay maaaring tanawin bilang umasam sa mga paksang nagkamit ng mas malaking pagpansin dahil sa kamakailang paglitaw ng [[evolutionary developmental biology|ebolusyonaryong biyolohiyang pangkaunlaran]].<ref>Amundson, 2005, pp. 76-106</ref> Noong 1881, siya ang nasa likod na lakas na nagpausad ng paglulunsad ng [[Museong Britaniko]] (Likas na Kasaysayan) na nasa [[Londres]].<ref>Rupke, 1994</ref> Ipinangatwiran ni [[Bill Bryson]] na ang paggawa sa Museo ng Likas na Kasaysayan bilang isang institusyon na para sa lahat, binago ni Owen ang ating mga inaasahan sa kung ano ang layunin ng mga museo.<ref>Bryson (2003), p. 81.</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} {{usbong|Tao|Biyolohiya|Inglatera}} {{DEFAULTSORT:Owen, Richard}} [[Kategorya:Mga Ingles]] [[Kategorya:Mga biyologo]] [[Kategorya:Mga anatomista]] [[Kategorya:Mga paleontologo]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1804]] [[Kategorya:Namatay noong 1892]] b5vcwkn3n361vvuldzzw43xpa64tmxb 828 223298 1958419 1924973 2022-07-25T02:33:01Z Jojit fb 38 Scribunto text/plain local p = {} local cfg = mw.loadData('Module:Navbar/configuration') local function get_title_arg(is_collapsible, template) local title_arg = 1 if is_collapsible then title_arg = 2 end if template then title_arg = 'template' end return title_arg end local function choose_links(template, args) -- The show table indicates the default displayed items. -- view, talk, edit, hist, move, watch -- TODO: Move to configuration. local show = {true, true, true, false, false, false} if template then show[2] = false show[3] = false local index = {t = 2, d = 2, e = 3, h = 4, m = 5, w = 6, talk = 2, edit = 3, hist = 4, move = 5, watch = 6} -- TODO: Consider removing TableTools dependency. for _, v in ipairs(require ('Module:TableTools').compressSparseArray(args)) do local num = index[v] if num then show[num] = true end end end local remove_edit_link = args.noedit if remove_edit_link then show[3] = false end return show end local function add_link(link_description, ul, is_mini, font_style) local l if link_description.url then l = {'[', '', ']'} else l = {'[[', '|', ']]'} end ul:tag('li') :addClass('nv-' .. link_description.full) :wikitext(l[1] .. link_description.link .. l[2]) :tag(is_mini and 'abbr' or 'span') :attr('title', link_description.html_title) :cssText(font_style) :wikitext(is_mini and link_description.mini or link_description.full) :done() :wikitext(l[3]) :done() end local function make_list(title_text, has_brackets, displayed_links, is_mini, font_style) local title = mw.title.new(mw.text.trim(title_text), cfg.title_namespace) if not title then error(cfg.invalid_title .. title_text) end local talkpage = title.talkPageTitle and title.talkPageTitle.fullText or '' -- TODO: Get link_descriptions and show into the configuration module. -- link_descriptions should be easier... local link_descriptions = { { ['mini'] = 't', ['full'] = 'tingnan', ['html_title'] = 'Tingnan ang padron', ['link'] = title.fullText, ['url'] = false }, { ['mini'] = 'u', ['full'] = 'usapan', ['html_title'] = 'Pag-usapan ang padron', ['link'] = talkpage, ['url'] = false }, { ['mini'] = 'b', ['full'] = 'baguhin', ['html_title'] = 'Baguhin ang padron', ['link'] = title:fullUrl('action=edit'), ['url'] = true }, { ['mini'] = 'k', ['full'] = 'hist', ['html_title'] = 'Kasaysayan ng padron', ['link'] = title:fullUrl('action=history'), ['url'] = true }, { ['mini'] = 'i', ['full'] = 'move', ['html_title'] = 'Ilipat ang padron', ['link'] = mw.title.new('Special:Movepage'):fullUrl('target='..title.fullText), ['url'] = true }, { ['mini'] = 'm', ['full'] = 'watch', ['html_title'] = 'Masdan o bantayan ang padron', ['link'] = title:fullUrl('action=watch'), ['url'] = true } } local ul = mw.html.create('ul') if has_brackets then ul:addClass(cfg.classes.brackets) :cssText(font_style) end for i, _ in ipairs(displayed_links) do if displayed_links[i] then add_link(link_descriptions[i], ul, is_mini, font_style) end end return ul:done() end function p._navbar(args) -- TODO: We probably don't need both fontstyle and fontcolor... local font_style = args.fontstyle local font_color = args.fontcolor local is_collapsible = args.collapsible local is_mini = args.mini local is_plain = args.plain local collapsible_class = nil if is_collapsible then collapsible_class = cfg.classes.collapsible if not is_plain then is_mini = 1 end if font_color then font_style = (font_style or '') .. '; color: ' .. font_color .. ';' end end local navbar_style = args.style local div = mw.html.create():tag('div') div :addClass(cfg.classes.navbar) :addClass(cfg.classes.plainlinks) :addClass(cfg.classes.horizontal_list) :addClass(collapsible_class) -- we made the determination earlier :cssText(navbar_style) if is_mini then div:addClass(cfg.classes.mini) end local box_text = (args.text or cfg.box_text) .. ' ' -- the concatenated space guarantees the box text is separated if not (is_mini or is_plain) then div :tag('span') :addClass(cfg.classes.box_text) :cssText(font_style) :wikitext(box_text) end local template = args.template local displayed_links = choose_links(template, args) local has_brackets = args.brackets local title_arg = get_title_arg(is_collapsible, template) local title_text = args[title_arg] or (':' .. mw.getCurrentFrame():getParent():getTitle()) local list = make_list(title_text, has_brackets, displayed_links, is_mini, font_style) div:node(list) if is_collapsible then local title_text_class if is_mini then title_text_class = cfg.classes.collapsible_title_mini else title_text_class = cfg.classes.collapsible_title_full end div:done() :tag('div') :addClass(title_text_class) :cssText(font_style) :wikitext(args[1]) end return mw.getCurrentFrame():extensionTag{ name = 'templatestyles', args = { src = cfg.templatestyles } } .. tostring(div:done()) end function p.navbar(frame) return p._navbar(require('Module:Arguments').getArgs(frame)) end return p slaxhnmtzi066kwrdefvn46tawu0fb8 0 225532 1958354 1397535 2022-07-24T18:14:49Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Paleolithic|233}} [[Image:Biface Cintegabelle MHNT PRE 2009.0.201.1 V2.jpg|thumb|200px|Isang palakol na dalawang mukha ng Acheulean, Haute-Garonne France – [[MHNT]]]] Ang '''Acheulean''' ({{IPAc-en|ə|ˈ|ʃ|uː|l|i|ə|n}} o '''Acheulian''') ( mula sa wikang Pranses na ''acheuléen'' na isang katagang batay sa pangalang [[Saint-Acheul (Amiens)|Saint-Acheul]] na isang suburb ng [[Amiens]] na kabisera ng departamentong [[Somme]] sa [[Picardy (region)|Picardy]] kung saan ang mga dalawang mukhang ay natagpuan noong 1859),<ref>''Oxford English Dictionary'' 2nd Ed. (1989)</ref> ang pangalan na ibinigay sa [[industriyang arkeolohikal]] ng paggawa ng [[kasangkapang bato]] na nauugnay sa genus na [[Homo]] noong [[Mababang Paleolitiko]] sa buong Aprika at karamihan ng Kanlurang Asya, [[Timog Asya]] at [[Europa]]. Ang mga kasangkapang Acheulean ay karaniwang natagpuan sa tabi ng mga fossil ng ''[[Homo erectus]]''. Pinaniniwalaang ito ay umunlad mula sa mas primitibo o sinaunang teknolohiyang [[Oldowan]] ng ''[[Homo habilis]]'' noong mga 1.76 milyong taong nakakaraan. Ang Acheulean ang nananaig na teknolohiya para sa karamihan ng kasaysayan ng tao mula pa noong higit sa 1 milyong taong nakakaran. Ang kanilang natatanging hugis obal at hugis [[peras]] na mga palakol na may dalawang mukha ay natagpuan sa isang malawak na lugar at ang ilang mga halimbawa nito ay nagpapakita ng napakataas na lebel ng sopistikasyon. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga kulturang arkeolohikal]] [[Kategorya:Mababang Paleolitiko]] {{Ancient Mesopotamia}} 8aevq73tc0d3sccjgc3h4uxrbpyf0fl 0 225619 1958355 1835880 2022-07-24T18:14:55Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Paleolithic}} Ang '''Mousterian''' ang pangalang ibinigay ng mga arkeologo sa isang istilo ng pangunahing mga [[kasangkapang flint]] o industriyang arkeolohikal na pangunahing nauugnay sa mga [[Neandertal]]. Ito ay mula [[Gitnang Paleolitiko]] at gitnang bahagi ng Lumang [[Panahong Bato]]. [[Kategorya:Mga kulturang arkeolohikal]] [[Kategorya:Mga Neanderthal]] [[Kategorya:Paleolitiko]] {{stub}} {{Ancient Mesopotamia}} ka2jr0el9g44rlj6jumycn2089nqo2v 0 225620 1958356 1873800 2022-07-24T18:15:02Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Mesolithic}} [[File:NatufianSpread.svg|thumb|right|Ang pagkalat ng kulturang Natufian]] Ang '''Kulturang Natufian''' ay isang kulturang [[epipaleolitiko]] na umiral mula 13,000 hanggang 9,800 BCE sa [[Levant]]. Ito ay hindi karaniwang sa dahilang ito ay sedentaryo o semi-sedentaryo bago ang pagpapakilala ng [[agrikultura]]. Ang mga pamayanang Natufian ang posibleng mga ninuno ng mga tapagtayo ng unang mga tirahang [[Neolitiko]] ng rehiyon na maaaring ang pinakamaaga sa mundo. May ilang ebidensiya ng sinasadyang kultibasyon ng mga [[cereal]] lalo na ang [[rye]] ng kulturang Natufian sa lugar na [[Tell Abu Hureyra]] na lugar ng pinakamaagang ebidensiya ng [[agrikultura]] sa mundo.<ref name="Moore2000">{{Citation |title=Village on the Euphrates: From Foraging to Farming at Abu Hureyra |last=Moore |first=Andrew M. T. |authorlink=Andrew M.T. Moore |author2=Hillman, Gordon C.; Legge, Anthony J. |year=2000 |publisher=Oxford University Press |location=Oxford |isbn=0-19-510806-X |pages= }}</ref> Ang mga hayop na hinuhuli ng mga ito ay kinabibilangan ng mga [[gazelle]]. Ang katagang "Natufian" ay inimbento ni [[Dorothy Garrod]] na nag-aral ng kwebang Shuqba sa Wadi an-Natuf sa kanlurang mga Kabundukang Hudean.<ref>{{Cite web |title=New fieldwork at Shuqba Cave and in Wadi en-Natuf, Western Judea |url=http://findarticles.com/p/articles/mi_hb3284/is_286_74/ai_n28809085/ |access-date=2012-07-08 |archive-date=2012-07-08 |archive-url=https://archive.is/20120708153040/findarticles.com/p/articles/mi_hb3284/is_286_74/ai_n28809085/ |url-status=live }}</ref> [[File:Natufian-SupportingWall-Elwad.jpg|thumb|left|Mga labi ng isang pader ng bahay na Natufian]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mesolitiko]] {{Ancient Mesopotamia}} jc08rnrybhlj9fo6lu9gwawfxhw2sjs 0 225683 1958362 1953684 2022-07-24T18:18:01Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country |native_name = |conventional_long_name = Imperyong Neo-Asiryo |common_name = Assyria |continent = moved from Category:Asia to the Middle East |region = the Middle East |country = |era = Iron Age |status_text = |empire = |government_type = Monarchy |year_start = 934 BCE |year_end = 609 BCE |year_exile_start = |year_exile_end = |event_start = Reign of [[Ashur-dan II]] |date_start = |event_end = [[Battle of Megiddo (609 BCE)|Battle of Megiddo]] |date_end = |event1 = [[Battle of Nineveh (612 BCE)|Battle of Nineveh]] |date_event1 = 612 BCE |event2 = |date_event2 = |event3 = |date_event3 = |today_part_of = |event4 = |date_event4 = |event_pre = |date_pre = |event_post = |date_post = |p1 = Middle Assyrian period |flag_p1 = |image_p1 = |p2 = Elam |flag_p2 = |p3 = Twenty-fifth dynasty of Egypt |flag_p3 = Kushite empire 700bc.jpg |p4 = Kaharian ng Israel (Samaria) |flag_p4 = Kingdoms of Israel and Judah map 830.svg |p5 = |flag_p5 = |s1 = Median Empire |flag_s1 = Median Empire.svg |image_s1 = |s2 = Neo-Babylonian_Empire |flag_s2 = Neo-Babylonian Empire.png |s3 = Twenty-sixth dynasty of Egypt |flag_s3 = |s4 = |flag_s4 = |s5 = |flag_s5 = |image_flag = |flag = |flag_type = |image_coat = |symbol = |symbol_type = |image_map = Map of Assyria.png |image_map_caption = Mapa ng Imperyong Neo-Asiryo at paglawak nito. |capital = [[Assur]] 934 BCE <br/>[[Nineveh]] 706 BCE <br/> [[Harran]] 612 BC |capital_exile = |latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW= |national_motto = |national_anthem = |common_languages = [[Akkadian language|Akkadian]], [[Aramaic language|Aramaic]] |religion = [[Assyro-Babylonian religion|Henotheism]] |currency = |leader1 = [[Ashur-dan II]] (first) |leader2 = [[Ashur-uballit II]] (last) |year_leader1 = 934–912 BCE |year_leader2 = 612–609 BCE |title_leader = [[Kings of Assyria|King]] |representative1 = <!--- Name of representative of head of state (eg. colonial governor)---> |representative2 = |representative3 = |representative4 = |year_representative1 = <!--- Years served ---> |year_representative2 = |year_representative3 = |year_representative4 = |title_representative = <!--- Default: "Governor"---> |deputy1 = <!--- Name of prime minister ---> |deputy2 = |deputy3 = |deputy4 = |year_deputy1 = <!--- Years served ---> |year_deputy2 = |year_deputy3 = |year_deputy4 = |title_deputy = <!--- Default: "Prime minister" ---> |legislature = |house1 = |type_house1 = |house2 = |type_house2 = |<!--- Area and population ---> |stat_area1 = |stat_pop1 = <!--- population (w/o commas or spaces), population density is calculated if area is also given ---> |stat_year2 = |stat_area2 = |stat_pop2 = |stat_year3 = |stat_area3 = |stat_pop3 = |stat_year4 = |stat_area4 = |stat_pop4 = |stat_year5 = |stat_area5 = |stat_pop5 = |footnotes = |today = {{flag|Iraq}}<br/>{{flag|Syria}}<br/>{{flag|Turkey}}<br/>{{flag|Egypt}}<br/>{{flag|Saudi Arabia}}<br/>{{flag|Jordan}}<br/>{{flag|Iran}}<br/>{{flag|Kuwait}}<br/>{{flag|Lebanon}}<br/>{{flag|Palestine|name=Palestinian Authority}}<br/>{{flag|Israel}}<br/>{{flag|Cyprus}}<br/>{{flag|Armenia}} }} {{History of Iraq}} Ang '''Imperyong Neo-Asiryo''' ang imperyo sa kasaysayan ng [[Mesopotamia]] na nagsimula noong 934 BCE at nagwakas noong 609 BCE.<ref>{{cite web |url = http://www.jaas.org/edocs/v18n2/Parpola-identity_Article%20-Final.pdf |format = PDF |title = National and Ethnic Identity in the Neo-Assyrian Empire and Assyrian Identity in Post-Empire Times |accessdate = |author = Parpola, Simo |last = |first = |authorlink = Simo Parpola |coauthors = |date = |year = 2004 |month = |work = [[Assyriology]] |publisher = [[Journal of Assyrian Academic Studies]], Vol 18, N0. 2 |pages = |doi = |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110717071922/http://www.jaas.org/edocs/v18n2/Parpola-identity_Article%20-Final.pdf |archivedate = 2011-07-17 |quote = The Neo-Assyrian Empire (934-609 BC) was a multi-ethnic state composed of many peoples and tribes of different origins. |url-status = dead }}</ref> Sa panahong ito, ang Asirya ang naging pinakamakapangyarihang estado sa mundo na nadaig pa sa pananaig ang mga [[Babylonia]], [[Sinaunang Ehipto]], [[Urartu]]/[[Armenians|Armenia]]<ref name="kchanson.com">http://www.kchanson.com/ANCDOCS/meso/obelisk.html</ref> at [[Elam]] sa pananaig sa [[Sinaunang Malapit na Silangan]], [[Asya menor]], silangang Mediterraneo. Sa panahon ni [[Tiglath-Pileser III]] noong ika-8 siglo BCE<ref>{{Cite web |title=Assyrian Eponym List |url=http://www.livius.org/li-ln/limmu/limmu_1c.html |access-date=2013-09-21 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114070111/http://www.livius.org/li-ln/limmu/limmu_1c.html |url-status=dead }}</ref><ref>Tadmor, H. (1994). ''The Inscriptions of Tiglath-Pileser III, King of Assyria.''pp.29</ref> nang ito ay naging isang malawakang imperyo. Sinundan ng Imperyong Neo-Asiryo ang [[Panahong Gitnang Asiryo]] at [[Gitnang Imperyong Asiryo]] (ika-14 hanggang ika-10 BCE). Itinuturing ng ilang mga skolar gaya ni [[Richard Nelson Frye]] ang imperyong Neo-Asiryo bilang ang unang tunay na imperyo sa kasaysayan ng tao.<ref name="Frye">{{cite web |first= |last= |authorlink=Richard Nelson Frye |author=Frye, Richard N. |coauthors= |title=Assyria and Syria: Synonyms |url=http://www.youtube.com/watch?v=_KesgkBziUs |work=PhD., Harvard University |publisher=[[Journal of Near Eastern Studies]] |id= |pages= |page= |year=1992 |accessdate= |quote=And the ancient Assyrian empire, was the first real, empire in history. What do I mean, it had many different peoples included in the empire, all speaking Aramaic, and becoming what may be called, "Assyrian citizens." That was the first time in history, that we have this. For example, Elamite musicians, were brought to Nineveh, and they were 'made Assyrians' which means, that Assyria, was more than a small country, it was the empire, the whole Fertile Crescent. }}</ref> Sa panahong iyon, ang [[wikang Aramaiko]] ang ginawang opisyal nawika ng Imperyong Neo-Asiryo kasama ng [[Wikang Akkadiano]]. <ref name="Frye"/> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Ancient Mesopotamia}} [[Kategorya:Asirya]] 52fsrp379i5c0s4y03nyi5l0xzwnqii 0 225732 1958426 1954474 2022-07-25T02:42:05Z Xsqwiypb 120901 /* Pakikidigma sa Judah */ wikitext text/x-wiki {{Infobox monarch | name = Sennacherib | title = Hari ng Asirya | native_lang1 = Wikang Akkadiano | native_lang1_name1 = Sîn-ahhī-erība | native_lang2 = Wikang Griego | native_lang2_name1 = Σενναχηριμ (Sennacherim) | native_lang3 = Wikang Hebreo | native_lang3_name1 = Sanherib | image= Sennacherib.jpg | caption = Si Sennacherib sa kanyang pakikidigma sa Babilonya, isang relief mula sa kanyang palasyo sa [[Nineveh]] | reign = 705 – 681 BCE | predecessor = [[Sargon II]] | successor = [[Esarhaddon]] | father = [[Sargon II]] | mother = | birth_date = | birth_place = | death_date = 681 BCE | death_place = |}} Si '''Sennacherib''' ([[Wikang Akkadiano]]: ''Sîn-ahhī-erība'' "Pinalitan ni [[Sin (mitolohiya)|Sîn]](Diyos ng Buwan) ang (nawalang) mga kapatid na lalake para sa akin") ang anak ni [[Sargon II]] na kanyang hinalinhan sa trono ng [[Assyria]] (705&nbsp;– 681 BCE). Bilang prinsipe ng korona, si Sennacherib ang ginawang tagapangasiwa ng [[Imperyong Asiryo]] habang nasa digmaan ang kanyang ama. Hindi tulad ng mga hinalinhan niya, ang paghahari ni Sennacherib ay hindi malaking minamarkahan ng mga pangangampanyang militar ngunit pangunahin ay mga renobasyon sa arkitektura, mga pagtatayo at mga pagpapalawig. Pagkatapos ng marahas na kamatayan ng kanyang ama, nasagupa niya ang maraming mga problema sa pagtatatag ng kanyang kapangyarihan at humarap sa mga pagbabanta sa kanyang nasasakupan. Gayunpaman, nagawa niyang malampasan ang mga ito at nagsawa ng mga proyektong pagtatayo.Sa kanyang paghahari, inilipat niya ang kabisera ng imperyo mula sa bagong itinayong siyudad ng kanyang ama na Dur-Sharrukin hanggang sa lumang siyudad at dating kabisera ng Nineveh. ==Pakikidigma sa Babilonya== Ang unang pangangampanya ni Sennacherib ay noong 703 BCE laban kay [[Marduk-apla-iddina II]] na sumunggab sa trono ng Babilonya at nagtipon ng alyansang sinuportahan ng mga Kaldeo, Arameo at [[Elamita]]. Ninais ng mga alyado na gamitin ang kaguluhang lumitaw sa pag-akyat sa trono ni Sennacherib. Hinati ni Sennacherib ang kanyang hukbo at pinalusob ang isang bahagi sa nakaestrasyong kalaban sa Kish samantalang ang siya at iba ay sumakop sa siyudad ng Cutha. Pagktapos maisakatuparan nito, bumalik siya upang tulungan ang natitira niyang hukbo. Ang paghihimagsik ay nasupil at si Marduk-apla-iddina II ay tumakas. Ang [[Babilonya]] ay nakuha at sinamsam ang palasyo nito ngunit ang mga mamamayan ay hindi sinaktan. Hinanap ng mga Aisryo si Marduk-apla-iddina II ngunit hindi siya natagpuan. Ang mga pwersang rebelde sa mga siyudad na Babilonyo ay nilipol at ang isang Babilonyong nagngangalang Bel-ibni na itinaas sa korteng Asiryo ay inilagay sa trono. Nang lumisan ang mga Asiryo, naghanda si Marduk-apla-iddina II para sa isa pang paghihimagsik. Noong 700 BCE, ang hukbong Asiryo ay bumalik upang labanan ang mga rebelde ngunit si Marduk-apla-iddina II ay tumakas sa [[Elam]] at namatay doon. Si Bel-ibni ay napatunayang hindi tapat sa Assyria at ginawang bilanggo. Tinangka ni Sennacherib na lutasin ang paghihimagsik na Babilonyo sa pamamagitan ng paglalagay sa trono ng isa na tapat sa kanya na kanyang anak na si [[Ashur-nadin-shumi]]. Gayunpaman, ito ay hindi nakatulong. Ang isa pang pangangampanya ay pinangunahan pagkatapos ng 6 na taon noong 694 BCE upang wasakin ang mga base ng mga tagaElamita sa Golpong Persiko ''(Persian Gulf)''. Upang maisagawa ito, kumuha si Sennacherib ng mga bangkang Poeniko at Syriano naglayag kasama ng natitira niyang huukbo sa tigris tungo sa dagat. Ang mga poeniko ay hindi sanay sa taas ng tubig kaya't ito ay naantala. Nilabanan ng mga Asiryo ang mga Kaldeo sa ilog Ubaya at nanalo. Habang okupado ang mga Asiryo sa gulpong Asiryo, sinakop ng mga Elamita ang hilagaang Babilonya sa isang buong surpresa. Nabihag ang anak ni Sennacherib at dinala sa Elam at ang kanyang kaharian ay kinuha ni [[Nergal-ushezib]]. Lumaban ang mga Asiryo at nabihag ang iba ibang mga siyudad. Ang isang malaking labanan ay isinagawa laban sa mga rebeldeng Babilonyo sa [[Nippur]] at ang kanilang hari ay binihag at dinala sa Nineveh. Sa pagkawala ng anak ni Sennacherib, siya ay naglunsan ng isang pangangampanya sa Elam kung saan sinimulang samsamin ng kanyang hukbo ang mga siyudad. Ang haring Elamita ay tumakas sa mga bulubundukin at napilitan si Sennacherib na umuwi dahil sa paparating na taglamig. Ang isa pang pinuno ng paghihimagsik na si [[Mushezib-Marduk]] ay nag-angkin ng trono ng Babilonya at sinuportahan ng Elam. Ang huling malaking labanan ay isinagawa noong 691 BCE na may hindi matiyak na resulta na pumayag kay Mushezib-Marduk na manatili sa trono sa 2 pang taon. Pagkatapos nito, ang Babilonya ay kinubkob na humantong sa pagbagsak nito noong 689 BCE. Ito ay inangking winasak ni Sennacherib at hindi tinirhan ng ilang mga taon. ==Pakikidigma sa Judah== Noong 701 BCE, ay isang paghihimagsik na sinuportahan ng [[Sinaunang Ehipto]] at [[Babilonya]] ay sumiklab sa [[Kaharian ng Juda]] na pinangunahan ni Haring [[Hezekias]] Bilang tugon, kinubkob ni Sennacherib ang ilang mga siyudad ng Judah. Ang mga sangguniang Asiryo ay nag-angkin ng pagkapanalo ng mga Asiryo laban sa mga Hudyo samantalang ang mga manunulat ng [[Bibliya]] ay nag-angkin ng pagkapanalo ng mga Hudyo laban sa mga Asiryo. Bago nito, ang [[Kaharian ng Judah]] ay isang [[basalyo]] ng Imperyong Asirya at pwersahang nagbabayad ng taunang [[tributo]] o kabayaran sa Asirya. ===Salaysay na Asiryo=== Ang ilang mga kronikang Asiryo gaya ng nahurnong putik na [[Taylor prism]] na nasa [[British Museum]] ngayon at katulad na [[Sennacherib prism]] na nasa [[Oriental Institute]], Chicago ay may petsang napakalapit sa panahong ito. Hindi itinuturing ng mga sangguniang Asiryo ang pakikidigmang ito bilang isang pagkatalo o kasawiang palad ng ma Asiryo laban sa mga Hudyo ngunit isang napakalaking pagkapanalo nila laban sa mga Hudyo. Kanilang inangkin na ang pagkubkob ay napakatagumpay na si Hezekias ay napilitang magbigay ng [[tributo]]ng salapi sa mga Asiryo at ang mga Asiryo ay lumisan sa Judah nang matagumpay nang walang pagkamatay ng mga libo libong nitong mga tao. Sa [[Taylor Prism]], sinalaysay ni Sennacherib na pinatahimik niya si [[Hezekias]] sa loob ng Herusalem sa sariling siyudad na maharlika ni Hezekias at ito ay naging tulad ng isang "''nakahawlang ibon]]". Sa mga salaysay na ito, unang isinalaysay ni Sennacherib ang ilan sa kanyang mga nakaraang pagkapanalo sa digmaan at kung paanong nalamon sa kanyang prsensiya. Nagawa niya ito sa Dakilang Sidon, Munting Sidon, Bit-Zitti, Zaribtu, Mahalliba, Ushu, Akzib at Akko. Pagkatapos bihagin ang bawat siyudad, naglagay siya ng isang pinunong puppet na si Ethbaal bilang pinuno ng buong region. Pagkatapos ay ibinaling niya ang kanyang pansin saBeth-Dagon, Joppa, Banai-Barqa, at Azjuru na mga siyudad na pinamunuan ni Sidqia at bumagsak rin kay Sennacherib. Tumulong ang Ehipto at [[Nubia]] sa mga sinakop na siyudad. Tinalo ni Sennacherib ang mga Ehipsiyo at mag-isang binihag ang mga magkakarwaheng Ehipsiyo at Nubio. Kanyang kinubkob ang ilang mga siyudad kabilang ang Lachish sa [[Kaharian ng Judah]]. Kanyang pinarusahan ang mga kriminal na mamamayan ng mga siyudad at muling inilagay si Padi ang kanilang pinuno na kanilang binihag sa Herusalem. Pagkatapos nito, bumaling siya sa Haring Hezekias ng Judah na tumangging sumuko sa kanya. Ang 46 siyudad ay sinakop ni Sennacherib. Ayon kay Sennacherib: :Dahil si Hezekias na hari ng [[Kaharian ng Juda]] ay hindi sumuko sa aking pamataok, ako ay lumaban sa kanya at sa pamamagitan ng pwersa ng mga armas at sa lakas ng aking kapangyarihan, aking kinuha ang 46 sa malalakas na may bakod na mga siyudad nito at mga maliliit na bayan na nakakalat, aking kinuha at sinamsam ang hindi mabilang nito. Mula sa mga lugar na ito at binihag ang 200,156 kataong matatanda at bata, babae at lalake kasama ng mga kabayo at mga mule, asno, kamelyo, baka at tupa at hindi mabilang na makapal na tao. Mismong si Hezekias ay pinatahimik ko sa Herusalem na kanyang kabiserang siyudad tulad ng isang nakahawlang ibon, nagtayo ako ng mga tore sa palibot ng siyudad ng Herusalem upang palibutan siya at nagtayo ako ng mga bangko ng lupa laban sa mga bakuran nito upang maiwasan ang kanyang pagtakas. Dumating kay Hezekias ang takot ng kapangyarihan ng mga armas at nagpadala ng mga hepe at nakakatanda ng Herusalem sa akin na may 30 talento ng ginto at 800 talento ng pilak at mga iba ibang kayamanan at isang mayaman at malawakang nasamsam na bagay... Ang lahat ng ito ay dinala ko sa Nineveh na upuan ng aking pamahalaan. ===Salaysay ng Bibliya=== Salungat sa salaysay ng mga Asiryo na nagtayo ng mga bangko si Sennacherib sa Herusalem, isinaad sa 2 Hari 19:32-34 na "Hindi niya ito malulusob na may kalasag ni magtatayo ng mga bangko laban dito". Inangkin sa [[2 Hari]] 19:35, "Nang gabing iyon, pinasok ng anghel ni Yahweh ang kampo ng mga taga-Asiria at 185,000 kawal ang pinatay nito." Gayunpaman, ang pagkamatay ng 185,000 kawal ng Asirya ay hindi sinusuportahan ng anumang ebidensiyang arkeolohikal. Isinaad sa [[Bibliya]] na nag-atas ang [[Imperyong Neo-Asirya]] ng 300 talentong pilak kay Hezekias(ayon sa mga Asiryo ay 800 talentong pilak) sa kanyang ika-14 taon(2 Hari 18:13). Isinaad sa 2 Hari 18:9-12 ang pagbagsak ng Samaria noong ika-6 taon ni Hezekias ngunit ayon sa 2 Hari 18:13 ay nangyari ang pagsakop ni Sennacherib sa Judah noong ika-14 taon ni Hezekias na 7 taon pagkatapos ng pagbagsak ng Samaria. Ang mga salungatan sa pagitan ng mga salaysay sa pagitan ng 2 Hari 18:13-16 at 2 Hari 18:17-19:37 at sa pagitan ng mga sangguniang Asiryo at Bibliya ay nagtulak sa ilang mga skolar na magmungkahi ng ikalawang pangangampanya laban sa Judah ni Sennacherib. Ngunit ito ay hindi nakatala sa mga cuneiform at hindi malamang.<ref>The Oxford Companion to the Bible,p.686</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{S-start}} {{s-bef| rows = 2 | before = [[Sargon II]] }} {{s-ttl| title = [[Hari ng Babilonya]] | years = 705 – 703 BCE }} {{s-aft| after = [[Marduk-zakir-shumi II]] }} {{s-ttl| title = [[Hari ng Asirya]] | years = 705 – 681 BCE }} {{s-aft| after = [[Esarhaddon]] }} {{Succession box|title=[[Hari ng Babilonya]]|before=[[Mushezib-Marduk|Mušezib-Marduk]]|after=[[Esarhaddon]]|years=689 – 681 BCE}} {{S-end}} {{Assyrian kings}} [[Kategorya:Mga hari ng Asirya]] [[Kategorya:Mga hari ng Babilonya]] [[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]] grgmpfhupltp7h2gjteo3xuutni7x4l 0 225884 1958360 1835972 2022-07-24T18:17:34Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Ur III.svg|thumb|UR III]] Ang '''Ikatlong Dinastiya ng Ur''' o '''Imperyong Neo-Sumeryo''' o '''Imperyong Ur III''' ay tumutukoy ng sabay sa ika-21 at ika-20 siglo BCE (maikling kronolohiya) na dinastiyang Sumeryong namuno na nakabase sa siyudad ng [[Ur]] at isang may maikling buhay na estadong pampolitika teritoryal. ==Mga pinuno== [[Gitnang kronolohiya]] :[[Utu-hengal]]: 2119–2113 BCE :[[Ur-Nammu]]: 2112-c. 2095 BCE :[[Shulgi]]: 2094–2047 BCE :[[Amar-Sin]]: 2046–2038 BCE :[[Shu-Sin]]: 2037–2029 BCE :[[Ibbi-Sin]]: 2028–2004 BCE [[Maikling kronolohiya]] :Utu-hengal: 2055–2048 BCE :Ur-Nammu: 2047–2030 BCE :Shulgi: 2029–1982 BCE :Amar-Sin: 1981–1973 BCE :Shu-Sin: 1972–1964 BCE :Ibbi-Sin: 1963–1940 BCE [[Kategorya:Sumeria]] {{Stub}} {{Ancient Mesopotamia}} js5dhf57qktvviqpfsfodcqjb3jkaiv 0 227527 1958376 1930323 2022-07-24T21:07:22Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki [[Image:Luzon Strait n7184.jpg|thumb|Ang mapa ng Kipot ng Luzon]] {{coord|21|0|N|121|0|E|display=title}} Ang '''Kipot ng Luzon''' ay isang [[kipot]] sa pagitan ng [[Taiwan]] at sa [[Luzon]]. Ang kipot ang nag-uugnay sa [[Dagat Pilipinas]] sa [[Dagat Kanlurang Pilipinas]] sa kanluran ng [[Karagatang Pasipiko]].<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/zn.html "Pacific Ocean"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130101092426/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/zn.html |date=2013-01-01 }}. CIA World Factbook. Retrieved on 2011-06-20.</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/graphics/ref_maps/pdf/southeast_asia.pdf "Southeast Asia Map"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120916231056/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/graphics/ref_maps/pdf/southeast_asia.pdf |date=2012-09-16 }}. CIA World Factbook. Retrieved on 2011-06-20.</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Talaan ng mga dagat ng Pilipinas}} [[Kategorya:Mga kipot ng Pilipinas|Luzon]] swm8b5lmysb8i4uungh431ysu61ktkb 828 231873 1958500 1952108 2022-07-25T04:06:01Z Jojit fb 38 Scribunto text/plain -- Conversion data used by [[Module:Convert]] which uses mw.loadData() for -- read-only access to this module so that it is loaded only once per page. -- See [[:en:Template:Convert/Transwiki guide]] if copying to another wiki. -- -- These data tables follow: -- all_units all properties for a unit, including default output -- default_exceptions exceptions for default output ('kg' and 'g' have different defaults) -- link_exceptions exceptions for links ('kg' and 'g' have different links) --f -- These tables are generated by a script which reads the wikitext of a page that -- documents the required properties of each unit; see [[:en:Module:Convert/doc]]. --------------------------------------------------------------------------- -- Do not change the data in this table because it is created by running -- -- a script that reads the wikitext from a wiki page (see note above). -- --------------------------------------------------------------------------- local all_units = { ["Gy"] = { _name1 = "gray", _symbol = "Gy", utype = "absorbed radiation dose", scale = 1, prefixes = 1, default = "rad", link = "Gray (unit)", }, ["rad"] = { _name1 = "rad", _symbol = "rad", utype = "absorbed radiation dose", scale = 0.01, prefixes = 1, default = "Gy", link = "Rad (unit)", }, ["cm/s2"] = { name1 = "centimetre per second squared", name1_us = "centimeter per second squared", name2 = "centimetres per second squared", name2_us = "centimeters per second squared", symbol = "cm/s²", utype = "acceleration", scale = 0.01, default = "ft/s2", link = "Gal (unit)", }, ["ft/s2"] = { name1 = "foot per second squared", name2 = "feet per second squared", symbol = "ft/s²", utype = "acceleration", scale = 0.3048, default = "m/s2", }, ["g0"] = { name1 = "standard gravity", name2 = "standard gravities", symbol = "''g''₀", utype = "acceleration", scale = 9.80665, default = "m/s2", }, ["g-force"] = { name2 = "''g''", symbol = "''g''", utype = "acceleration", scale = 9.80665, default = "m/s2", link = "g-force", }, ["km/hs"] = { name1 = "kilometre per hour per second", name1_us = "kilometer per hour per second", name2 = "kilometres per hour per second", name2_us = "kilometers per hour per second", symbol = "km/(h⋅s)", utype = "acceleration", scale = 0.27777777777777779, default = "mph/s", link = "Acceleration", }, ["km/s2"] = { name1 = "kilometre per second squared", name1_us = "kilometer per second squared", name2 = "kilometres per second squared", name2_us = "kilometers per second squared", symbol = "km/s²", utype = "acceleration", scale = 1000, default = "mph/s", link = "Acceleration", }, ["m/s2"] = { name1 = "metre per second squared", name1_us = "meter per second squared", name2 = "metres per second squared", name2_us = "meters per second squared", symbol = "m/s²", utype = "acceleration", scale = 1, default = "ft/s2", }, ["mph/s"] = { name1 = "mile per hour per second", name2 = "miles per hour per second", symbol = "mph/s", utype = "acceleration", scale = 0.44704, default = "km/hs", link = "Acceleration", }, ["km/h/s"] = { target = "km/hs", }, ["standard gravity"] = { target = "g0", }, ["1000sqft"] = { name1 = "thousand square feet", name2 = "thousand square feet", symbol = "1000&nbsp;sq&nbsp;ft", utype = "area", scale = 92.90304, default = "m2", link = "Square foot", }, ["a"] = { _name1 = "are", _symbol = "a", utype = "area", scale = 100, prefixes = 1, default = "sqft", link = "Hectare#Are", }, ["acre"] = { symbol = "acre", usename = 1, utype = "area", scale = 4046.8564224, default = "ha", subdivs = { ["rood"] = { 4, default = "ha" }, ["sqperch"] = { 160, default = "ha" } }, }, ["acre-sing"] = { target = "acre", }, ["arpent"] = { symbol = "arpent", usename = 1, utype = "area", scale = 3418.89, default = "ha", }, ["cda"] = { name1 = "cuerda", symbol = "cda", utype = "area", scale = 3930.395625, default = "ha acre", }, ["daa"] = { name1 = "decare", symbol = "daa", utype = "area", scale = 1000, default = "km2 sqmi", }, ["dunam"] = { symbol = "dunam", usename = 1, utype = "area", scale = 1000, default = "km2 sqmi", }, ["dunum"] = { symbol = "dunum", usename = 1, utype = "area", scale = 1000, default = "km2 sqmi", link = "Dunam", }, ["ha"] = { name1 = "hectare", symbol = "ha", utype = "area", scale = 10000, default = "acre", }, ["hectare"] = { name1 = "hectare", symbol = "ha", usename = 1, utype = "area", scale = 10000, default = "acre", }, ["Irish acre"] = { name1 = "Irish acre", symbol = "Irish&nbsp;acres", utype = "area", scale = 6555.2385024, default = "ha", link = "Acre (Irish)", }, ["m2"] = { _name1 = "square metre", _name1_us= "square meter", _symbol = "m²", prefix_position= 8, utype = "area", scale = 1, prefixes = 2, default = "sqft", link = "Square metre", }, ["pondemaat"] = { name1 = "pondemaat", name2 = "pondemaat", symbol = "pond", utype = "area", scale = 3674.363358816, default = "m2", link = ":nl:pondemaat", }, ["pyeong"] = { name2 = "pyeong", symbol = "pyeong", usename = 1, utype = "area", scale = 3.3057851239669422, default = "m2", }, ["rai"] = { name2 = "rai", symbol = "rai", utype = "area", scale = 1600, default = "m2", link = "Rai (unit)", }, ["rood"] = { symbol = "rood", usename = 1, utype = "area", scale = 1011.7141056, default = "sqft m2", subdivs = { ["sqperch"] = { 40, default = "m2" } }, link = "Rood (unit)", }, ["sqfoot"] = { name1 = "piye kuwadrado", name2 = "piye kuwadrado", symbol = "pi&nbsp;kuw", utype = "area", scale = 0.09290304, default = "m2", }, ["sqft"] = { name1 = "piye kuwadrado", name2 = "piye kuwadrado", symbol = "pi&nbsp;kuw", utype = "area", scale = 0.09290304, default = "m2", }, ["sqin"] = { name1 = "square inch", name2 = "square inches", symbol = "sq&nbsp;in", utype = "area", scale = 0.00064516, default = "cm2", }, ["sqmi"] = { name1 = "milya kuwadrado", symbol = "mi&nbsp;kuw", utype = "area", scale = 2589988.110336, default = "km2", }, ["sqnmi"] = { name1 = "square nautical mile", symbol = "sq&nbsp;nmi", utype = "area", scale = 3429904, default = "km2 sqmi", link = "Nautical mile", }, ["sqperch"] = { name2 = "perches", symbol = "perch", usename = 1, utype = "area", scale = 25.29285264, default = "m2", link = "Rod (unit)#Area and volume", }, ["sqverst"] = { symbol = "square verst", usename = 1, utype = "area", scale = 1138062.24, default = "km2 sqmi", link = "Verst", }, ["sqyd"] = { name1 = "square yard", symbol = "sq&nbsp;yd", utype = "area", scale = 0.83612736, default = "m2", }, ["tsubo"] = { name2 = "tsubo", symbol = "tsubo", usename = 1, utype = "area", scale = 3.3057851239669422, default = "m2", link = "Japanese units of measurement#Area", }, ["acres"] = { target = "acre", }, ["are"] = { target = "a", }, ["decare"] = { target = "daa", }, ["foot2"] = { target = "sqfoot", }, ["ft2"] = { target = "sqft", }, ["in2"] = { target = "sqin", symbol = "in²", }, ["km²"] = { target = "km2", }, ["mi2"] = { target = "sqmi", }, ["million acre"] = { target = "e6acre", }, ["million acres"] = { target = "e6acre", }, ["million hectares"] = { target = "e6ha", }, ["m²"] = { target = "m2", }, ["nmi2"] = { target = "sqnmi", }, ["pond"] = { target = "pondemaat", }, ["sq arp"] = { target = "arpent", }, ["sqkm"] = { target = "km2", }, ["sqm"] = { target = "m2", }, ["square verst"] = { target = "sqverst", }, ["verst2"] = { target = "sqverst", }, ["yd2"] = { target = "sqyd", }, ["m2/ha"] = { name1 = "square metre per hectare", name1_us = "square meter per hectare", name2 = "square metres per hectare", name2_us = "square meters per hectare", symbol = "m²/ha", utype = "area per unit area", scale = 0.0001, default = "sqft/acre", link = "Basal area", }, ["sqft/acre"] = { name1 = "square foot per acre", name2 = "square feet per acre", symbol = "sq&nbsp;ft/acre", utype = "area per unit area", scale = 2.295684113865932e-5, default = "m2/ha", link = "Basal area", }, ["cent"] = { name1 = "cent", symbol = "¢", utype = "cent", scale = 1, default = "cent", link = "Cent (currency)", }, ["¢"] = { target = "cent", }, ["A.h"] = { name1 = "ampere hour", symbol = "A⋅h", utype = "charge", scale = 3600, default = "coulomb", }, ["coulomb"] = { _name1 = "coulomb", _symbol = "C", utype = "charge", scale = 1, prefixes = 1, default = "e", link = "Coulomb", }, ["e"] = { name1 = "elementary charge", symbol = "''e''", utype = "charge", scale = 1.602176487e-19, default = "coulomb", }, ["g-mol"] = { name1 = "gram-mole", symbol = "g&#8209;mol", utype = "chemical amount", scale = 1, default = "lbmol", link = "Mole (unit)", }, ["gmol"] = { name1 = "gram-mole", symbol = "gmol", utype = "chemical amount", scale = 1, default = "lbmol", link = "Mole (unit)", }, ["kmol"] = { name1 = "kilomole", symbol = "kmol", utype = "chemical amount", scale = 1000, default = "lbmol", link = "Mole (unit)", }, ["lb-mol"] = { name1 = "pound-mole", symbol = "lb&#8209;mol", utype = "chemical amount", scale = 453.59237, default = "mol", }, ["lbmol"] = { name1 = "pound-mole", symbol = "lbmol", utype = "chemical amount", scale = 453.59237, default = "mol", }, ["mol"] = { name1 = "mole", symbol = "mol", utype = "chemical amount", scale = 1, default = "lbmol", link = "Mole (unit)", }, ["kgCO2/L"] = { name1 = "kilogram per litre", name1_us = "kilogram per liter", name2 = "kilograms per litre", name2_us = "kilograms per liter", symbol = "kg(CO₂)/L", utype = "co2 per unit volume", scale = 1000, default = "lbCO2/USgal", link = "Exhaust gas", }, ["lbCO2/USgal"] = { name1 = "pound per US gallon", name2 = "pounds per US gallon", symbol = "lbCO2/US&nbsp;gal", utype = "co2 per unit volume", scale = 119.82642731689663, default = "kgCO2/L", link = "Exhaust gas", }, ["oz/lb"] = { per = { "oz", "lb" }, utype = "concentration", default = "mg/kg", }, ["mg/kg"] = { per = { "mg", "kg" }, utype = "concentration", default = "oz/lb", }, ["g/dm3"] = { name1 = "gram per cubic decimetre", name1_us = "gram per cubic decimeter", name2 = "grams per cubic decimetre", name2_us = "grams per cubic decimeter", symbol = "g/dm³", utype = "density", scale = 1, default = "kg/m3", link = "Density", }, ["g/L"] = { name1 = "gram per litre", name1_us = "gram per liter", name2 = "grams per litre", name2_us = "grams per liter", symbol = "g/L", utype = "density", scale = 1, default = "lb/cuin", link = "Density", }, ["g/mL"] = { name1 = "gram per millilitre", name1_us = "gram per milliliter", name2 = "grams per millilitre", name2_us = "grams per milliliter", symbol = "g/mL", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/cuin", link = "Density", }, ["g/ml"] = { name1 = "gram per millilitre", name1_us = "gram per milliliter", name2 = "grams per millilitre", name2_us = "grams per milliliter", symbol = "g/ml", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/cuin", link = "Density", }, ["kg/dm3"] = { name1 = "kilogram per cubic decimetre", name1_us = "kilogram per cubic decimeter", name2 = "kilograms per cubic decimetre", name2_us = "kilograms per cubic decimeter", symbol = "kg/dm³", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/cuft", link = "Density", }, ["kg/L"] = { name1 = "kilogram per litre", name1_us = "kilogram per liter", name2 = "kilograms per litre", name2_us = "kilograms per liter", symbol = "kg/L", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/USgal", link = "Density", }, ["kg/l"] = { name1 = "kilogram per litre", name1_us = "kilogram per liter", name2 = "kilograms per litre", name2_us = "kilograms per liter", symbol = "kg/l", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/USgal", link = "Density", }, ["kg/m3"] = { name1 = "kilogram per cubic metre", name1_us = "kilogram per cubic meter", name2 = "kilograms per cubic metre", name2_us = "kilograms per cubic meter", symbol = "kg/m³", utype = "density", scale = 1, default = "lb/cuyd", link = "Density", }, ["lb/cuft"] = { name1 = "pound per cubic foot", name2 = "pounds per cubic foot", symbol = "lb/cu&nbsp;ft", utype = "density", scale = 16.018463373960142, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["lb/cuin"] = { name1 = "pound per cubic inch", name2 = "pounds per cubic inch", symbol = "lb/cu&nbsp;in", utype = "density", scale = 27679.904710203122, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["lb/cuyd"] = { name1 = "pound per cubic yard", name2 = "pounds per cubic yard", symbol = "lb/cu&nbsp;yd", utype = "density", scale = 0.5932764212577829, default = "kg/m3", link = "Density", }, ["lb/impgal"] = { name1 = "pound per imperial gallon", name2 = "pounds per imperial gallon", symbol = "lb/imp&nbsp;gal", utype = "density", scale = 99.776372663101697, default = "kg/L", link = "Density", }, ["lb/in3"] = { name1 = "pound per cubic inch", name2 = "pounds per cubic inch", symbol = "lb/cu&thinsp;in", utype = "density", scale = 27679.904710203122, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["lb/U.S.gal"] = { name1 = "pound per U.S. gallon", name2 = "pounds per U.S. gallon", symbol = "lb/U.S.&nbsp;gal", utype = "density", scale = 119.82642731689663, default = "kg/L", link = "Density", }, ["lb/USbu"] = { name1 = "pound per US bushel", name2 = "pounds per US bushel", symbol = "lb/US&nbsp;bu", utype = "density", scale = 12.871859780974471, default = "kg/m3", link = "Bushel", }, ["lb/USgal"] = { name1 = "pound per US gallon", name2 = "pounds per US gallon", symbol = "lb/US&nbsp;gal", utype = "density", scale = 119.82642731689663, default = "kg/L", link = "Density", }, ["lbm/cuin"] = { name1 = "pound mass per cubic inch", name2 = "pounds mass per cubic inch", symbol = "lbm/cu&thinsp;in", utype = "density", scale = 27679.904710203122, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["mg/L"] = { name1 = "milligram per litre", name1_us = "milligram per liter", name2 = "milligrams per litre", name2_us = "milligrams per liter", symbol = "mg/L", utype = "density", scale = 0.001, default = "lb/cuin", link = "Density", }, ["oz/cuin"] = { name1 = "ounce per cubic inch", name2 = "ounces per cubic inch", symbol = "oz/cu&nbsp;in", utype = "density", scale = 1729.9940443876951, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["g/cm3"] = { per = { "g", "cm3" }, utype = "density", default = "lb/cuin", }, ["g/m3"] = { per = { "g", "m3" }, utype = "density", default = "lb/cuyd", link = "Density", }, ["Mg/m3"] = { per = { "Mg", "m3" }, utype = "density", default = "lb/cuft", }, ["mg/l"] = { per = { "mg", "l" }, utype = "density", default = "oz/cuin", }, ["μg/dL"] = { per = { "μg", "dL" }, utype = "density", default = "lb/cuin", }, ["μg/l"] = { per = { "μg", "l" }, utype = "density", default = "oz/cuin", }, ["lb/ft3"] = { target = "lb/cuft", }, ["lb/yd3"] = { target = "lb/cuyd", }, ["lbm/in3"] = { target = "lbm/cuin", }, ["mcg/dL"] = { target = "μg/dL", }, ["oz/in3"] = { target = "oz/cuin", }, ["ug/dL"] = { target = "μg/dL", }, ["ug/l"] = { target = "μg/l", }, ["B.O.T.U."] = { name1 = "Board of Trade Unit", symbol = "B.O.T.U.", utype = "energy", scale = 3600000, default = "MJ", link = "Watt-hour", }, ["bboe"] = { name1 = "barrel of oil equivalent", name2 = "barrels of oil equivalent", symbol = "bboe", utype = "energy", scale = 6117863200, default = "GJ", }, ["BOE"] = { name1 = "barrel of oil equivalent", name2 = "barrels of oil equivalent", symbol = "BOE", utype = "energy", scale = 6117863200, default = "GJ", }, ["BTU"] = { name1 = "British thermal unit", symbol = "BTU", utype = "energy", scale = 1055.05585262, default = "kJ", }, ["Btu"] = { name1 = "British thermal unit", symbol = "Btu", utype = "energy", scale = 1055.05585262, default = "kJ", }, ["BTU-39F"] = { name1 = "British thermal unit (39°F)", name2 = "British thermal units (39°F)", symbol = "BTU_39°F", utype = "energy", scale = 1059.67, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-39F"] = { name1 = "British thermal unit (39°F)", name2 = "British thermal units (39°F)", symbol = "Btu_39°F", utype = "energy", scale = 1059.67, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-59F"] = { name1 = "British thermal unit (59°F)", name2 = "British thermal units (59°F)", symbol = "BTU_59°F", utype = "energy", scale = 1054.804, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-59F"] = { name1 = "British thermal unit (59°F)", name2 = "British thermal units (59°F)", symbol = "Btu_59°F", utype = "energy", scale = 1054.804, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-60F"] = { name1 = "British thermal unit (60°F)", name2 = "British thermal units (60°F)", symbol = "BTU_60°F", utype = "energy", scale = 1054.68, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-60F"] = { name1 = "British thermal unit (60°F)", name2 = "British thermal units (60°F)", symbol = "Btu_60°F", utype = "energy", scale = 1054.68, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-63F"] = { name1 = "British thermal unit (63°F)", name2 = "British thermal units (63°F)", symbol = "BTU_63°F", utype = "energy", scale = 1054.6, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-63F"] = { name1 = "British thermal unit (63°F)", name2 = "British thermal units (63°F)", symbol = "Btu_63°F", utype = "energy", scale = 1054.6, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-ISO"] = { name1 = "British thermal unit (ISO)", name2 = "British thermal units (ISO)", symbol = "BTU_ISO", utype = "energy", scale = 1055.056, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-ISO"] = { target = "BTU-ISO", }, ["BTU-IT"] = { name1 = "British thermal unit (IT)", name2 = "British thermal units (IT)", symbol = "BTU_IT", utype = "energy", scale = 1055.05585262, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-IT"] = { name1 = "British thermal unit (IT)", name2 = "British thermal units (IT)", symbol = "Btu_IT", utype = "energy", scale = 1055.05585262, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-mean"] = { name1 = "British thermal unit (mean)", name2 = "British thermal units (mean)", symbol = "BTU_mean", utype = "energy", scale = 1055.87, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-mean"] = { name1 = "British thermal unit (mean)", name2 = "British thermal units (mean)", symbol = "Btu_mean", utype = "energy", scale = 1055.87, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-th"] = { name1 = "British thermal unit (thermochemical)", name2 = "British thermal units (thermochemical)", symbol = "BTU_th", utype = "energy", scale = 1054.35026444, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-th"] = { name1 = "British thermal unit (thermochemical)", name2 = "British thermal units (thermochemical)", symbol = "Btu_th", utype = "energy", scale = 1054.35026444, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Cal"] = { name1 = "calorie", symbol = "Cal", utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", }, ["cal"] = { name1 = "calorie", symbol = "cal", utype = "energy", scale = 4.184, default = "J", }, ["Cal-15"] = { name1 = "Calorie (15°C)", name2 = "Calories (15°C)", symbol = "Cal₁₅", utype = "energy", scale = 4185.8, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["cal-15"] = { name1 = "calorie (15°C)", name2 = "calories (15°C)", symbol = "cal₁₅", utype = "energy", scale = 4.1858, default = "J", link = "Calorie", }, ["Cal-IT"] = { name1 = "Calorie (International Steam Table)", name2 = "Calories (International Steam Table)", symbol = "Cal_IT", utype = "energy", scale = 4186.8, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["cal-IT"] = { name1 = "calorie (International Steam Table)", name2 = "calories (International Steam Table)", symbol = "cal_IT", utype = "energy", scale = 4.1868, default = "J", link = "Calorie", }, ["Cal-th"] = { name1 = "Calorie (thermochemical)", name2 = "Calories (thermochemical)", symbol = "Cal_th", utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["cal-th"] = { name1 = "calorie (thermochemical)", name2 = "calories (thermochemical)", symbol = "cal_th", utype = "energy", scale = 4.184, default = "J", link = "Calorie", }, ["CHU-IT"] = { name1 = "Celsius heat unit (International Table)", name2 = "Celsius heat units (International Table)", symbol = "CHU_IT", utype = "energy", scale = 1899.100534716, default = "kJ", link = "Conversion of units#Energy", }, ["cufootnaturalgas"] = { name1 = "cubic foot of natural gas", name2 = "cubic foot of natural gas", symbol = "cuftnaturalgas", usename = 1, utype = "energy", scale = 1055055.85262, default = "MJ", link = "Conversion of units#Energy", }, ["cuftnaturalgas"] = { name1 = "cubic foot of natural gas", name2 = "cubic feet of natural gas", symbol = "cuftnaturalgas", usename = 1, utype = "energy", scale = 1055055.85262, default = "MJ", link = "Conversion of units#Energy", }, ["Eh"] = { name1 = "Hartree", symbol = "''E''_h", utype = "energy", scale = 4.35974417e-18, default = "eV", }, ["erg"] = { symbol = "erg", utype = "energy", scale = 0.0000001, default = "μJ", }, ["eV"] = { name1 = "electronvolt", symbol = "eV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-19, default = "aJ", }, ["feV"] = { name1 = "femtoelectronvolt", symbol = "feV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-34, default = "yJ", link = "Electronvolt", }, ["foe"] = { symbol = "foe", utype = "energy", scale = 1e44, default = "YJ", link = "Foe (unit)", }, ["ftlb"] = { name1 = "foot-pound", symbol = "ft⋅lb", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "J", link = "Foot-pound (energy)", }, ["ftlb-f"] = { name1 = "foot-pound force", name2 = "foot-pounds force", symbol = "ft⋅lb_f", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "J", link = "Foot-pound (energy)", }, ["ftlbf"] = { name1 = "foot-pound force", name2 = "foot-pounds force", symbol = "ft⋅lbf", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "J", link = "Foot-pound (energy)", }, ["ftpdl"] = { name1 = "foot-poundal", symbol = "ft⋅pdl", utype = "energy", scale = 0.0421401100938048, default = "J", }, ["GeV"] = { name1 = "gigaelectronvolt", symbol = "GeV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-10, default = "nJ", link = "Electronvolt", }, ["gTNT"] = { name2 = "grams of TNT", symbol = "gram of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", link = "TNT equivalent", }, ["Gtoe"] = { name1 = "gigatonne of oil equivalent", name2 = "gigatonnes of oil equivalent", symbol = "Gtoe", utype = "energy", scale = 4.1868e19, default = "EJ", link = "Tonne of oil equivalent", }, ["GtonTNT"] = { name2 = "gigatons of TNT", symbol = "gigaton of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e18, default = "EJ", link = "TNT equivalent", }, ["GtTNT"] = { name2 = "gigatonnes of TNT", symbol = "gigatonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e18, default = "EJ", link = "TNT equivalent", }, ["GW.h"] = { name1 = "gigawatt-hour", symbol = "GW⋅h", utype = "energy", scale = 3.6e12, default = "TJ", link = "Watt-hour", }, ["GWh"] = { name1 = "gigawatt-hour", symbol = "GWh", utype = "energy", scale = 3.6e12, default = "TJ", link = "Watt-hour", }, ["hph"] = { name1 = "horsepower-hour", symbol = "hp⋅h", utype = "energy", scale = 2684519.537696172792, default = "kWh", link = "Horsepower", }, ["inlb"] = { name1 = "inch-pound", symbol = "in⋅lb", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.1129848290276167, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["inlb-f"] = { name1 = "inch-pound force", name2 = "inch-pounds force", symbol = "in⋅lb_f", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.1129848290276167, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["inlbf"] = { name1 = "inch-pound force", name2 = "inch-pounds force", symbol = "in⋅lbf", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.1129848290276167, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["inoz-f"] = { name1 = "inch-ounce force", name2 = "inch-ounces force", symbol = "in⋅oz_f", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.00706155181422604375, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["inozf"] = { name1 = "inch-ounce force", name2 = "inch-ounces force", symbol = "in⋅ozf", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.00706155181422604375, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["J"] = { _name1 = "joule", _symbol = "J", utype = "energy", scale = 1, prefixes = 1, default = "cal", link = "Joule", }, ["kBOE"] = { name1 = "kilo barrel of oil equivalent", name2 = "kilo barrels of oil equivalent", symbol = "kBOE", utype = "energy", scale = 6.1178632e12, default = "TJ", link = "Barrel of oil equivalent", }, ["kcal"] = { name1 = "kilocalorie", symbol = "kcal", utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["kcal-15"] = { name1 = "kilocalorie (15°C)", name2 = "kilocalories (15°C)", symbol = "kcal₁₅", utype = "energy", scale = 4185.8, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["kcal-IT"] = { name1 = "kilocalorie (International Steam Table)", name2 = "kilocalories (International Steam Table)", symbol = "kcal_IT", utype = "energy", scale = 4186.8, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["kcal-th"] = { name1 = "kilocalorie (thermochemical)", name2 = "kilocalories (thermochemical)", symbol = "kcal_th", utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["kerg"] = { name1 = "kiloerg", symbol = "kerg", utype = "energy", scale = 0.0001, default = "mJ", link = "Erg", }, ["keV"] = { name1 = "kiloelectronvolt", symbol = "keV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-16, default = "fJ", link = "Electronvolt", }, ["kgTNT"] = { name2 = "kilograms of TNT", symbol = "kilogram of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "TNT equivalent", }, ["kt(TNT)"] = { name1 = "kilotonne", name1_us = "kiloton", symbol = "kt", utype = "energy", scale = 4.184e12, default = "TJ", link = "TNT equivalent", }, ["ktoe"] = { name1 = "kilotonne of oil equivalent", name2 = "kilotonnes of oil equivalent", symbol = "ktoe", utype = "energy", scale = 4.1868e13, default = "TJ", link = "Tonne of oil equivalent", }, ["ktonTNT"] = { name1 = "kiloton of TNT", name2 = "kilotons of TNT", symbol = "kt", utype = "energy", scale = 4.184e12, default = "TJ", link = "TNT equivalent", }, ["ktTNT"] = { name2 = "kilotonnes of TNT", symbol = "kilotonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e12, default = "TJ", link = "TNT equivalent", }, ["kW.h"] = { name1 = "kilowatt-hour", symbol = "kW⋅h", utype = "energy", scale = 3600000, default = "MJ", link = "Watt-hour", }, ["kWh"] = { name1 = "kilowatt-hour", symbol = "kWh", utype = "energy", scale = 3600000, default = "MJ", link = "Watt-hour", }, ["Mcal"] = { name1 = "megacalorie", symbol = "Mcal", utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "Calorie", }, ["mcal"] = { name1 = "millicalorie", symbol = "mcal", utype = "energy", scale = 0.004184, default = "mJ", link = "Calorie", }, ["Mcal-15"] = { name1 = "megacalorie (15°C)", name2 = "megacalories (15°C)", symbol = "Mcal₁₅", utype = "energy", scale = 4185800, default = "MJ", link = "Calorie", }, ["mcal-15"] = { name1 = "millicalorie (15°C)", name2 = "millicalories (15°C)", symbol = "mcal₁₅", utype = "energy", scale = 0.0041858, default = "mJ", link = "Calorie", }, ["Mcal-IT"] = { name1 = "megacalorie (International Steam Table)", name2 = "megacalories (International Steam Table)", symbol = "Mcal_IT", utype = "energy", scale = 4186800, default = "MJ", link = "Calorie", }, ["mcal-IT"] = { name1 = "millicalorie (International Steam Table)", name2 = "millicalories (International Steam Table)", symbol = "mcal_IT", utype = "energy", scale = 0.0041868, default = "mJ", link = "Calorie", }, ["Mcal-th"] = { name1 = "megacalorie (thermochemical)", name2 = "megacalories (thermochemical)", symbol = "Mcal_th", utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "Calorie", }, ["mcal-th"] = { name1 = "millicalorie (thermochemical)", name2 = "millicalories (thermochemical)", symbol = "mcal_th", utype = "energy", scale = 0.004184, default = "mJ", link = "Calorie", }, ["Merg"] = { name1 = "megaerg", symbol = "Merg", utype = "energy", scale = 0.1, default = "J", link = "Erg", }, ["merg"] = { name1 = "millierg", symbol = "merg", utype = "energy", scale = 0.0000000001, default = "μJ", link = "Erg", }, ["MeV"] = { name1 = "megaelectronvolt", symbol = "MeV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-13, default = "pJ", link = "Electronvolt", }, ["meV"] = { name1 = "millielectronvolt", symbol = "meV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-22, default = "zJ", link = "Electronvolt", }, ["MMBtu"] = { name1 = "million British thermal units", name2 = "million British thermal units", symbol = "MMBtu", utype = "energy", scale = 1055055852.62, default = "GJ", link = "British thermal unit", }, ["Mt(TNT)"] = { name1 = "megatonne", name1_us = "megaton", symbol = "Mt", utype = "energy", scale = 4.184e15, default = "PJ", link = "TNT equivalent", }, ["Mtoe"] = { name1 = "megatonne of oil equivalent", name2 = "megatonnes of oil equivalent", symbol = "Mtoe", utype = "energy", scale = 4.1868e16, default = "PJ", link = "Tonne of oil equivalent", }, ["MtonTNT"] = { name1 = "megaton of TNT", name2 = "megatons of TNT", symbol = "Mt", utype = "energy", scale = 4.184e15, default = "PJ", link = "TNT equivalent", }, ["mtonTNT"] = { name2 = "millitons of TNT", symbol = "milliton of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "TNT equivalent", }, ["MtTNT"] = { name2 = "megatonnes of TNT", symbol = "megatonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e15, default = "PJ", link = "TNT equivalent", }, ["mtTNT"] = { name2 = "millitonnes of TNT", symbol = "millitonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "TNT equivalent", }, ["MW.h"] = { name1 = "megawatt-hour", symbol = "MW⋅h", utype = "energy", scale = 3600000000, default = "GJ", link = "Watt-hour", }, ["mW.h"] = { name1 = "milliwatt-hour", symbol = "mW⋅h", utype = "energy", scale = 3.6, default = "J", link = "Watt-hour", }, ["MWh"] = { name1 = "megawatt-hour", symbol = "MWh", utype = "energy", scale = 3600000000, default = "GJ", link = "Watt-hour", }, ["mWh"] = { name1 = "milliwatt-hour", symbol = "mWh", utype = "energy", scale = 3.6, default = "J", link = "Watt-hour", }, ["neV"] = { name1 = "nanoelectronvolt", symbol = "neV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-28, default = "yJ", link = "Electronvolt", }, ["PeV"] = { name1 = "petaelectronvolt", symbol = "PeV", utype = "energy", scale = 0.0001602176487, default = "mJ", link = "Electronvolt", }, ["peV"] = { name1 = "picoelectronvolt", symbol = "peV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-31, default = "yJ", link = "Electronvolt", }, ["PSh"] = { name1 = "Pferdestärkenstunde", symbol = "PSh", utype = "energy", scale = 2647795.5, default = "kWh", }, ["quad"] = { name1 = "quadrillion British thermal units", name2 = "quadrillion British thermal units", symbol = "quad", utype = "energy", scale = 1.054804e18, default = "EJ", link = "Quad (unit)", }, ["Ry"] = { name1 = "rydberg", symbol = "Ry", utype = "energy", scale = 2.1798741e-18, default = "eV", link = "Rydberg constant", }, ["scf"] = { name1 = "standard cubic foot", name2 = "standard cubic feet", symbol = "scf", utype = "energy", scale = 2869.2044809344, default = "kJ", }, ["scfoot"] = { name1 = "standard cubic foot", name2 = "standard cubic foot", symbol = "scf", utype = "energy", scale = 2869.2044809344, default = "kJ", }, ["t(TNT)"] = { name1 = "tonne", name1_us = "ton", symbol = "t", utype = "energy", scale = 4184000000, default = "GJ", link = "TNT equivalent", }, ["TeV"] = { name1 = "teraelectronvolt", symbol = "TeV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-7, default = "μJ", link = "Electronvolt", }, ["th"] = { name1 = "thermie", symbol = "th", utype = "energy", scale = 4186800, default = "MJ", link = "Conversion of units#Energy", }, ["thm-EC"] = { name1 = "therm (EC)", name2 = "therms (EC)", symbol = "thm (EC)", utype = "energy", scale = 105506000, default = "MJ", link = "Therm", }, ["thm-UK"] = { name1 = "therm (UK)", name2 = "therms (UK)", symbol = "thm (UK)", utype = "energy", scale = 105505585.257348, default = "MJ", link = "Therm", }, ["thm-US"] = { name1 = "therm (US)", name1_us = "therm (U.S.)", name2 = "therms (US)", name2_us = "therms (U.S.)", symbol = "thm (US)", sym_us = "thm (U.S.)", utype = "energy", scale = 105480400, default = "MJ", link = "Therm", }, ["toe"] = { name1 = "tonne of oil equivalent", name2 = "tonnes of oil equivalent", symbol = "toe", utype = "energy", scale = 41868000000, default = "GJ", }, ["tonTNT"] = { name2 = "tons of TNT", symbol = "ton of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000000, default = "GJ", link = "TNT equivalent", }, ["tTNT"] = { name2 = "tonnes of TNT", symbol = "tonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000000, default = "GJ", link = "TNT equivalent", }, ["TtonTNT"] = { name2 = "teratons of TNT", symbol = "teraton of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e21, default = "ZJ", link = "TNT equivalent", }, ["TtTNT"] = { name2 = "teratonnes of TNT", symbol = "teratonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e21, default = "ZJ", link = "TNT equivalent", }, ["TW.h"] = { name1 = "terawatt-hour", symbol = "TW⋅h", utype = "energy", scale = 3.6e15, default = "PJ", link = "Watt-hour", }, ["TWh"] = { name1 = "terawatt-hour", symbol = "TWh", utype = "energy", scale = 3.6e15, default = "PJ", link = "Watt-hour", }, ["W.h"] = { name1 = "watt-hour", symbol = "W⋅h", utype = "energy", scale = 3600, default = "kJ", }, ["Wh"] = { name1 = "watt-hour", symbol = "Wh", utype = "energy", scale = 3600, default = "kJ", }, ["μerg"] = { name1 = "microerg", symbol = "μerg", utype = "energy", scale = 1e-13, default = "nJ", link = "Erg", }, ["μeV"] = { name1 = "microelectronvolt", symbol = "μeV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-25, default = "yJ", link = "Electronvolt", }, ["μW.h"] = { name1 = "microwatt-hour", symbol = "μW⋅h", utype = "energy", scale = 0.0036, default = "mJ", link = "Watt-hour", }, ["μWh"] = { name1 = "microwatt-hour", symbol = "μWh", utype = "energy", scale = 0.0036, default = "mJ", link = "Watt-hour", }, ["-kW.h"] = { target = "kW.h", link = "Kilowatt hour", }, ["btu"] = { target = "BTU", }, ["Calorie"] = { target = "Cal", }, ["ft.lbf"] = { target = "ftlbf", }, ["ft·lbf"] = { target = "ftlbf", }, ["g-cal-15"] = { target = "cal-15", }, ["g-cal-IT"] = { target = "cal-IT", }, ["g-cal-th"] = { target = "cal-th", }, ["g-kcal-15"] = { target = "kcal-15", }, ["g-kcal-IT"] = { target = "kcal-IT", }, ["g-kcal-th"] = { target = "kcal-th", }, ["g-Mcal-15"] = { target = "Mcal-15", }, ["g-mcal-15"] = { target = "mcal-15", }, ["g-Mcal-IT"] = { target = "Mcal-IT", }, ["g-mcal-IT"] = { target = "mcal-IT", }, ["g-Mcal-th"] = { target = "Mcal-th", }, ["g-mcal-th"] = { target = "mcal-th", }, ["GW-h"] = { target = "GW.h", }, ["GW·h"] = { target = "GW.h", }, ["Hartree"] = { target = "Eh", }, ["hp.h"] = { target = "hph", }, ["in.lb-f"] = { target = "inlb-f", }, ["in.lbf"] = { target = "inlbf", }, ["in.oz-f"] = { target = "inoz-f", }, ["in.ozf"] = { target = "inozf", }, ["kbboe"] = { target = "kBOE", symbol = "kbboe", }, ["kg-cal-15"] = { target = "Cal-15", }, ["kg-cal-IT"] = { target = "Cal-IT", }, ["kg-cal-th"] = { target = "Cal-th", }, ["kW-h"] = { target = "kW.h", }, ["kW·h"] = { target = "kW.h", }, ["MW-h"] = { target = "MW.h", }, ["mW-h"] = { target = "mW.h", }, ["MW·h"] = { target = "MW.h", }, ["TW-h"] = { target = "TW.h", }, ["uerg"] = { target = "μerg", }, ["ueV"] = { target = "μeV", }, ["uW-h"] = { target = "μW.h", }, ["uW.h"] = { target = "μW.h", }, ["uWh"] = { target = "μWh", }, ["W-h"] = { target = "W.h", }, ["eVpar"] = { _name1 = "electronvolt", _symbol = "eV", utype = "energy per chemical amount", scale = 96485.329522144166, prefixes = 1, default = "kcal/mol", link = "Electronvolt", }, ["kcal/mol"] = { per = { "kcal", "mol" }, utype = "energy per chemical amount", default = "kJ/mol", link = "Kilocalorie per mole", }, ["kJ/mol"] = { per = { "kJ", "mol" }, utype = "energy per chemical amount", default = "kcal/mol", link = "Joule per mole", }, ["kWh/100 km"] = { name1 = "kilowatt-hour per 100 kilometres", name1_us = "kilowatt-hour per 100 kilometers", name2 = "kilowatt-hours per 100 kilometres", name2_us = "kilowatt-hours per 100 kilometers", symbol = "kW⋅h/100&nbsp;km", utype = "energy per unit length", scale = 36, default = "MJ/km kWh/mi", link = "Watt-hour", }, ["kWh/100 mi"] = { name1 = "kilowatt-hour per 100 miles", name2 = "kilowatt-hours per 100 miles", symbol = "kW⋅h/100&nbsp;mi", utype = "energy per unit length", scale = 22.3694, default = "mpge", link = "Miles per gallon gasoline equivalent", }, ["MJ/100 km"] = { name1 = "megajoule per 100 kilometres", name1_us = "megajoule per 100 kilometers", name2 = "megajoules per 100 kilometres", name2_us = "megajoules per 100 kilometers", symbol = "MJ/100&nbsp;km", utype = "energy per unit length", scale = 10, default = "BTU/mi", link = "British thermal unit", }, ["mpge"] = { name1 = "mile per gallon gasoline equivalent", name2 = "miles per gallon gasoline equivalent", symbol = "mpg&#8209;e", utype = "energy per unit length", scale = 13e-6, invert = -1, iscomplex= true, default = "kWh/100 mi", link = "Miles per gallon gasoline equivalent", }, ["BTU/mi"] = { per = { "BTU", "mi" }, utype = "energy per unit length", default = "v > 1525 ! M ! k ! J/km", }, ["kJ/km"] = { per = { "kJ", "km" }, utype = "energy per unit length", default = "BTU/mi", }, ["kWh/km"] = { per = { "-kW.h", "km" }, utype = "energy per unit length", default = "MJ/km kWh/mi", }, ["kWh/mi"] = { per = { "-kW.h", "mi" }, utype = "energy per unit length", default = "kWh/km MJ/km", }, ["MJ/km"] = { per = { "MJ", "km" }, utype = "energy per unit length", default = "BTU/mi", }, ["mpg-e"] = { target = "mpge", }, ["BTU/lb"] = { name1 = "British thermal unit per pound", name2 = "British thermal units per pound", symbol = "BTU/lb", utype = "energy per unit mass", scale = 429.92261414790346, default = "kJ/kg", link = "British thermal unit", }, ["cal/g"] = { name1 = "calorie per gram", name2 = "calories per gram", symbol = "cal/g", utype = "energy per unit mass", scale = 4184, default = "J/g", }, ["GJ/kg"] = { name1 = "gigajoule per kilogram", name2 = "gigajoules per kilogram", symbol = "GJ/kg", utype = "energy per unit mass", scale = 1e9, default = "ktTNT/t", link = "Specific energy", }, ["J/g"] = { name1 = "joule per gram", name2 = "joules per gram", symbol = "J/g", utype = "energy per unit mass", scale = 1000, default = "kcal/g", link = "Specific energy", }, ["kcal/g"] = { name1 = "kilocalorie per gram", name2 = "kilocalories per gram", symbol = "kcal/g", utype = "energy per unit mass", scale = 4184000, default = "kJ/g", }, ["kJ/g"] = { name1 = "kilojoule per gram", name2 = "kilojoules per gram", symbol = "kJ/g", utype = "energy per unit mass", scale = 1000000, default = "kcal/g", link = "Specific energy", }, ["kJ/kg"] = { name1 = "kilojoule per kilogram", name2 = "kilojoules per kilogram", symbol = "kJ/kg", utype = "energy per unit mass", scale = 1000, default = "BTU/lb", link = "Specific energy", }, ["ktonTNT/MT"] = { name2 = "kilotons of TNT per metric ton", symbol = "kiloton of TNT per metric ton", usename = 1, utype = "energy per unit mass", scale = 4184000000, default = "GJ/kg", link = "TNT equivalent", }, ["ktTNT/t"] = { name2 = "kilotonnes of TNT per tonne", symbol = "kilotonne of TNT per tonne", usename = 1, utype = "energy per unit mass", scale = 4184000000, default = "GJ/kg", link = "TNT equivalent", }, ["MtonTNT/MT"] = { name2 = "megatons of TNT per metric ton", symbol = "megaton of TNT per metric ton", usename = 1, utype = "energy per unit mass", scale = 4.184e12, default = "TJ/kg", link = "TNT equivalent", }, ["MtTNT/MT"] = { name2 = "megatonnes of TNT per tonne", symbol = "megatonne of TNT per tonne", usename = 1, utype = "energy per unit mass", scale = 4.184e12, default = "TJ/kg", link = "TNT equivalent", }, ["TJ/kg"] = { name1 = "terajoule per kilogram", name2 = "terajoules per kilogram", symbol = "TJ/kg", utype = "energy per unit mass", scale = 1e12, default = "MtTNT/MT", link = "Specific energy", }, ["Cal/g"] = { per = { "Cal", "g" }, utype = "energy per unit mass", default = "kJ/g", }, ["BTU/cuft"] = { per = { "BTU", "cuft" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/L", }, ["Cal/12USoz(mL)serve"] = { per = { "Cal", "-12USoz(mL)serve" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/L", }, ["Cal/12USoz(ml)serve"] = { per = { "Cal", "-12USoz(ml)serve" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/l", }, ["Cal/12USozserve"] = { per = { "Cal", "-12USozserve" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/L", }, ["Cal/USoz"] = { per = { "Cal", "USoz" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/ml", }, ["kJ/L"] = { per = { "kJ", "L" }, utype = "energy per unit volume", default = "BTU/cuft", }, ["kJ/l"] = { per = { "kJ", "l" }, utype = "energy per unit volume", default = "BTU/cuft", }, ["kJ/ml"] = { per = { "kJ", "ml" }, utype = "energy per unit volume", default = "Cal/USoz", }, ["MJ/m3"] = { per = { "MJ", "m3" }, utype = "energy per unit volume", default = "BTU/cuft", }, ["Sv"] = { _name1 = "sievert", _symbol = "Sv", utype = "equivalent radiation dose", scale = 1, prefixes = 1, default = "rem", link = "Sievert", }, ["rem"] = { _name1 = "rem", _symbol = "rem", utype = "equivalent radiation dose", scale = 0.01, prefixes = 1, default = "Sv", link = "Roentgen equivalent man", }, ["g/km"] = { name1 = "gram per kilometre", name1_us = "gram per kilometer", name2 = "grams per kilometre", name2_us = "grams per kilometer", symbol = "g/km", utype = "exhaust emission", scale = 1e-6, default = "oz/mi", link = "Exhaust gas", }, ["g/mi"] = { name1 = "gram per mile", name2 = "grams per mile", symbol = "g/mi", utype = "exhaust emission", scale = 6.2137119223733397e-7, default = "g/km", link = "Exhaust gas", }, ["gCO2/km"] = { name1 = "gram of CO₂ per kilometre", name1_us = "gram of CO₂ per kilometer", name2 = "grams of CO₂ per kilometre", name2_us = "grams of CO₂ per kilometer", symbol = "g(CO₂)/km", utype = "exhaust emission", scale = 1e-6, default = "ozCO2/mi", link = "Exhaust gas", }, ["gCO2/mi"] = { name1 = "gram of CO₂ per mile", name2 = "grams of CO₂ per mile", symbol = "g(CO₂)/mi", utype = "exhaust emission", scale = 6.2137119223733397e-7, default = "gCO2/km", link = "Exhaust gas", }, ["kg/km"] = { name1 = "kilogram per kilometre", name1_us = "kilogram per kilometer", name2 = "kilograms per kilometre", name2_us = "kilograms per kilometer", symbol = "kg/km", utype = "exhaust emission", scale = 0.001, default = "lb/mi", link = "Exhaust gas", }, ["kgCO2/km"] = { name1 = "kilogram of CO₂ per kilometre", name1_us = "kilogram of CO₂ per kilometer", name2 = "kilograms of CO₂ per kilometre", name2_us = "kilograms of CO₂ per kilometer", symbol = "kg(CO₂)/km", utype = "exhaust emission", scale = 0.001, default = "lbCO2/mi", link = "Exhaust gas", }, ["lb/mi"] = { name1 = "pound per mile", name2 = "pounds per mile", symbol = "lb/mi", utype = "exhaust emission", scale = 0.00028184923173665794, default = "kg/km", link = "Exhaust gas", }, ["lbCO2/mi"] = { name1 = "pound of CO₂ per mile", name2 = "pounds of CO₂ per mile", symbol = "lb(CO₂)/mi", utype = "exhaust emission", scale = 0.00028184923173665794, default = "kgCO2/km", link = "Exhaust gas", }, ["oz/mi"] = { name1 = "ounce per mile", name2 = "ounces per mile", symbol = "oz/mi", utype = "exhaust emission", scale = 1.7615576983541121e-5, default = "g/km", link = "Exhaust gas", }, ["ozCO2/mi"] = { name1 = "ounce of CO₂ per mile", name2 = "ounces of CO₂ per mile", symbol = "oz(CO₂)/mi", utype = "exhaust emission", scale = 1.7615576983541121e-5, default = "gCO2/km", link = "Exhaust gas", }, ["cuft/a"] = { name1 = "cubic foot per annum", name2 = "cubic feet per annum", symbol = "cu&nbsp;ft/a", utype = "flow", scale = 8.9730672142368242e-10, default = "m3/a", link = "Cubic foot per second", }, ["cuft/d"] = { name1 = "cubic foot per day", name2 = "cubic feet per day", symbol = "cu&nbsp;ft/d", utype = "flow", scale = 3.2774128000000003e-7, default = "m3/d", link = "Cubic foot per second", }, ["cuft/h"] = { name1 = "cubic foot per hour", name2 = "cubic feet per hour", symbol = "cu&nbsp;ft/h", utype = "flow", scale = 7.8657907200000004e-6, default = "m3/h", link = "Cubic foot per second", }, ["cuft/min"] = { name1 = "cubic foot per minute", name2 = "cubic feet per minute", symbol = "cu&nbsp;ft/min", utype = "flow", scale = 0.00047194744319999999, default = "m3/min", }, ["cuft/s"] = { name1 = "cubic foot per second", name2 = "cubic feet per second", symbol = "cu&nbsp;ft/s", utype = "flow", scale = 28316846592e-12, default = "m3/s", }, ["cumi/a"] = { name1 = "cubic mile per annum", name2 = "cubic miles per annum", symbol = "cu&nbsp;mi/a", utype = "flow", scale = 132.08171170940057, default = "km3/a", link = "Cubic foot per second", }, ["cuyd/h"] = { name1 = "cubic yard per hour", name2 = "cubic yards per hour", symbol = "cuyd/h", utype = "flow", scale = 0.00021237634944000001, default = "m3/h", link = "Cubic foot per second", }, ["cuyd/s"] = { name1 = "cubic yard per second", name2 = "cubic yards per second", symbol = "cu&nbsp;yd/s", utype = "flow", scale = 0.76455485798400002, default = "m3/s", }, ["Goilbbl/a"] = { name1 = "billion barrels per year", name2 = "billion barrels per year", symbol = "Gbbl/a", utype = "flow", scale = 5.0380033629933836, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e6 ! e9 ! m3/a", link = "Barrel per day", }, ["impgal/h"] = { name1 = "imperial gallon per hour", name2 = "imperial gallons per hour", symbol = "imp&nbsp;gal/h", utype = "flow", scale = 1.2628027777777779e-6, default = "m3/h", link = "Gallon", }, ["impgal/min"] = { name1 = "imperial gallon per minute", name2 = "imperial gallons per minute", symbol = "imp gal/min", utype = "flow", scale = 7.5768166666666671e-5, default = "m3/s", link = "Gallon", }, ["impgal/s"] = { name1 = "imperial gallon per second", name2 = "imperial gallons per second", symbol = "impgal/s", utype = "flow", scale = 0.00454609, default = "m3/s", link = "Imperial gallons per second", }, ["km3/a"] = { name1 = "cubic kilometre per annum", name1_us = "cubic kilometer per annum", name2 = "cubic kilometres per annum", name2_us = "cubic kilometers per annum", symbol = "km³/a", utype = "flow", scale = 31.68808781402895, default = "cumi/a", link = "Cubic metre per second", }, ["km3/d"] = { name1 = "cubic kilometre per day", name1_us = "cubic kilometer per day", name2 = "cubic kilometres per day", name2_us = "cubic kilometers per day", symbol = "km³/d", utype = "flow", scale = 11574.074074074075, default = "cuft/d", link = "Cubic metre per second", }, ["koilbbl/a"] = { name1 = "thousand barrels per year", name2 = "thousand barrels per year", symbol = "kbbl/a", utype = "flow", scale = 5.0380033629933841e-6, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! ! e3 ! m3/a", link = "Barrel per day", }, ["koilbbl/d"] = { name1 = "thousand barrels per day", name2 = "thousand barrels per day", symbol = "kbbl/d", utype = "flow", scale = 0.0018401307283333335, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! ! e3 ! m3/d", link = "Barrel per day", }, ["L/h"] = { name1 = "litre per hour", name1_us = "liter per hour", name2 = "litres per hour", name2_us = "liters per hour", symbol = "L/h", utype = "flow", scale = 2.7777777777777776e-7, default = "impgal/h USgal/h", link = "Cubic metre per second", }, ["L/min"] = { name1 = "litre per minute", name1_us = "liter per minute", name2 = "litres per minute", name2_us = "liters per minute", symbol = "L/min", utype = "flow", scale = 1.6666666666666667e-5, default = "impgal/min USgal/min", link = "Cubic metre per second", }, ["L/s"] = { name1 = "litre per second", name1_us = "liter per second", name2 = "litres per second", name2_us = "liters per second", symbol = "L/s", utype = "flow", scale = 0.001, default = "cuft/s", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/a"] = { name1 = "cubic metre per annum", name1_us = "cubic meter per annum", name2 = "cubic metres per annum", name2_us = "cubic meters per annum", symbol = "m³/a", utype = "flow", scale = 3.1688087814028947e-8, default = "cuft/a", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/d"] = { name1 = "cubic metre per day", name1_us = "cubic meter per day", name2 = "cubic metres per day", name2_us = "cubic meters per day", symbol = "m³/d", utype = "flow", scale = 1.1574074074074073e-5, default = "cuft/d", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/h"] = { name1 = "cubic metre per hour", name1_us = "cubic meter per hour", name2 = "cubic metres per hour", name2_us = "cubic meters per hour", symbol = "m³/h", utype = "flow", scale = 0.00027777777777777778, default = "cuft/h", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/min"] = { name1 = "cubic metre per minute", name1_us = "cubic meter per minute", name2 = "cubic metres per minute", name2_us = "cubic meters per minute", symbol = "m³/min", utype = "flow", scale = 0.016666666666666666, default = "cuft/min", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/s"] = { name1 = "cubic metre per second", name1_us = "cubic meter per second", name2 = "cubic metres per second", name2_us = "cubic meters per second", symbol = "m³/s", utype = "flow", scale = 1, default = "cuft/s", }, ["Moilbbl/a"] = { name1 = "million barrels per year", name2 = "million barrels per year", symbol = "Mbbl/a", utype = "flow", scale = 0.0050380033629933837, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! e6 ! m3/a", link = "Barrel per day", }, ["Moilbbl/d"] = { name1 = "million barrels per day", name2 = "million barrels per day", symbol = "Mbbl/d", utype = "flow", scale = 1.8401307283333335, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! e6 ! m3/d", link = "Barrel per day", }, ["oilbbl/a"] = { name1 = "barrel per year", name2 = "barrels per year", symbol = "bbl/a", utype = "flow", scale = 5.0380033629933841e-9, default = "m3/a", link = "Barrel per day", }, ["oilbbl/d"] = { name1 = "barrel per day", name2 = "barrels per day", symbol = "bbl/d", utype = "flow", scale = 1.8401307283333336e-6, default = "m3/d", }, ["Toilbbl/a"] = { name1 = "trillion barrels per year", name2 = "trillion barrels per year", symbol = "Tbbl/a", utype = "flow", scale = 5038.0033629933832, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e9 ! e12 ! m3/a", link = "Barrel per day", }, ["U.S.gal/d"] = { name1 = "U.S. gallon per day", name2 = "U.S. gallons per day", symbol = "U.S.&nbsp;gal/d", utype = "flow", scale = 4.3812636388888893e-8, default = "m3/s", customary= 1, }, ["U.S.gal/h"] = { name1 = "gallon per hour", name2 = "gallons per hour", symbol = "gal/h", utype = "flow", scale = 1.0515032733333334e-6, default = "m3/h", link = "Gallon", customary= 2, }, ["U.S.gal/min"] = { name1 = "U.S. gallon per minute", name2 = "U.S. gallons per minute", symbol = "U.S.&nbsp;gal/min", utype = "flow", scale = 6.3090196400000003e-5, default = "m3/s", link = "Gallon", }, ["USgal/a"] = { name1 = "US gallon per year", name2 = "US gallons per year", symbol = "US&nbsp;gal/a", utype = "flow", scale = 1.1995246102365199e-10, default = "m3/s", }, ["USgal/d"] = { name1 = "US gallon per day", name2 = "US gallons per day", symbol = "US&nbsp;gal/d", utype = "flow", scale = 4.3812636388888893e-8, default = "m3/s", }, ["USgal/h"] = { name1 = "gallon per hour", name2 = "gallons per hour", symbol = "gal/h", utype = "flow", scale = 1.0515032733333334e-6, default = "m3/h", link = "Gallon", customary= 1, }, ["USgal/min"] = { name1 = "US gallon per minute", name2 = "US gallons per minute", symbol = "US&nbsp;gal/min", utype = "flow", scale = 6.3090196400000003e-5, default = "m3/s", link = "Gallon", }, ["USgal/s"] = { name1 = "US gallon per second", name1_us = "U.S. gallon per second", name2 = "US gallons per second", name2_us = "U.S. gallons per second", symbol = "USgal/s", utype = "flow", scale = 0.003785411784, default = "m3/s", link = "US gallons per second", }, ["ft3/a"] = { target = "cuft/a", }, ["ft3/d"] = { target = "cuft/d", }, ["ft3/h"] = { target = "cuft/h", }, ["ft3/s"] = { target = "cuft/s", }, ["Gcuft/a"] = { target = "e9cuft/a", }, ["Gcuft/d"] = { target = "e9cuft/d", }, ["kcuft/a"] = { target = "e3cuft/a", }, ["kcuft/d"] = { target = "e3cuft/d", }, ["kcuft/s"] = { target = "e3cuft/s", }, ["Mcuft/a"] = { target = "e6cuft/a", }, ["Mcuft/d"] = { target = "e6cuft/d", }, ["Mcuft/s"] = { target = "e6cuft/s", }, ["m³/s"] = { target = "m3/s", }, ["Tcuft/a"] = { target = "e12cuft/a", }, ["Tcuft/d"] = { target = "e12cuft/d", }, ["u.s.gal/min"] = { target = "U.S.gal/min", }, ["usgal/min"] = { target = "USgal/min", }, ["-LTf"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "LTf", utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["-STf"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "STf", utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["dyn"] = { name1 = "dyne", symbol = "dyn", utype = "force", scale = 0.00001, default = "gr-f", }, ["g-f"] = { name1 = "gram-force", name2 = "grams-force", symbol = "g_f", utype = "force", scale = 0.00980665, default = "mN oz-f", link = "Kilogram-force", }, ["gf"] = { name1 = "gram-force", name2 = "grams-force", symbol = "gf", utype = "force", scale = 0.00980665, default = "mN ozf", link = "Kilogram-force", }, ["gr-f"] = { name1 = "grain-force", name2 = "grains-force", symbol = "gr_f", utype = "force", scale = 0.0006354602307515, default = "μN", link = "Pound (force)", }, ["grf"] = { name1 = "grain-force", name2 = "grains-force", symbol = "grf", utype = "force", scale = 0.0006354602307515, default = "μN", link = "Pound (force)", }, ["kdyn"] = { name1 = "kilodyne", symbol = "kdyn", utype = "force", scale = 0.01, default = "oz-f", link = "Dyne", }, ["kg-f"] = { name1 = "kilogram-force", name2 = "kilograms-force", symbol = "kg_f", utype = "force", scale = 9.80665, default = "N lb-f", }, ["kgf"] = { name1 = "kilogram-force", name2 = "kilograms-force", symbol = "kgf", utype = "force", scale = 9.80665, default = "N lbf", }, ["kp"] = { name1 = "kilopond", symbol = "kp", utype = "force", scale = 9.80665, default = "N lb-f", link = "Kilogram-force", }, ["L/T-f"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "L/T_f", utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["L/Tf"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "L/Tf", utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["lb-f"] = { name1 = "pound-force", name2 = "pounds-force", symbol = "lb_f", utype = "force", scale = 4.4482216152605, default = "N", link = "Pound (force)", }, ["lbf"] = { name1 = "pound-force", name2 = "pounds-force", symbol = "lbf", utype = "force", scale = 4.4482216152605, default = "N", link = "Pound (force)", }, ["lb(f)"] = { name1 = "pound", symbol = "lb", utype = "force", scale = 4.4482216152605, default = "N", link = "Pound (force)", }, ["LT-f"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "LT_f", utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["LTf"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "LTf", usename = 1, utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["Mdyn"] = { name1 = "megadyne", symbol = "Mdyn", utype = "force", scale = 10, default = "lb-f", link = "Dyne", }, ["mdyn"] = { name1 = "millidyne", symbol = "mdyn", utype = "force", scale = 0.00000001, default = "gr-f", link = "Dyne", }, ["mg-f"] = { name1 = "milligram-force", name2 = "milligrams-force", symbol = "mg_f", utype = "force", scale = 0.00000980665, default = "μN gr-f", link = "Kilogram-force", }, ["mgf"] = { name1 = "milligram-force", name2 = "milligrams-force", symbol = "mgf", utype = "force", scale = 0.00000980665, default = "μN grf", link = "Kilogram-force", }, ["Mp"] = { name1 = "megapond", symbol = "Mp", utype = "force", scale = 9806.65, default = "kN LT-f ST-f", link = "Kilogram-force", }, ["mp"] = { name1 = "millipond", symbol = "mp", utype = "force", scale = 0.00000980665, default = "μN gr-f", link = "Kilogram-force", }, ["N"] = { _name1 = "newton", _symbol = "N", utype = "force", scale = 1, prefixes = 1, default = "lb-f", link = "Newton (unit)", }, ["oz-f"] = { name1 = "ounce-force", name2 = "ounces-force", symbol = "oz_f", utype = "force", scale = 0.2780138203095378125, default = "mN", link = "Pound (force)", }, ["ozf"] = { name1 = "ounce-force", name2 = "ounces-force", symbol = "ozf", utype = "force", scale = 0.2780138203095378125, default = "mN", link = "Pound (force)", }, ["p"] = { name1 = "pond", symbol = "p", utype = "force", scale = 0.00980665, default = "mN oz-f", link = "Kilogram-force", }, ["pdl"] = { name1 = "poundal", symbol = "pdl", utype = "force", scale = 0.138254954376, default = "N", }, ["S/T-f"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "S/T_f", utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["S/Tf"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "S/Tf", utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["ST-f"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "ST_f", utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["STf"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "STf", usename = 1, utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["t-f"] = { name1 = "tonne-force", name2 = "tonnes-force", symbol = "t_f", utype = "force", scale = 9806.65, default = "kN LT-f ST-f", link = "Ton-force#Tonne-force", }, ["tf"] = { name1 = "tonne-force", name2 = "tonnes-force", symbol = "tf", utype = "force", scale = 9806.65, default = "kN LTf STf", link = "Ton-force#Tonne-force", }, ["dyne"] = { target = "dyn", }, ["newtons"] = { target = "N", }, ["poundal"] = { target = "pdl", }, ["tonne-force"] = { target = "tf", }, ["impgal/mi"] = { per = { "@impgal", "mi" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "l/km USgal/mi", }, ["km/L"] = { per = { "km", "L" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", }, ["km/l"] = { per = { "km", "l" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", }, ["L/100 km"] = { per = { "L", "100km" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|L/100&nbsp;km]]", }, ["l/100 km"] = { per = { "l", "100km" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|l/100&nbsp;km]]", }, ["L/km"] = { per = { "L", "km" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", }, ["l/km"] = { per = { "l", "km" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", }, ["mi/impqt"] = { per = { "mi", "impqt" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "km/L", }, ["mi/U.S.qt"] = { per = { "mi", "U.S.qt" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "km/L", }, ["mi/USqt"] = { per = { "mi", "USqt" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "km/L", }, ["mi/usqt"] = { per = { "mi", "usqt" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "km/L", }, ["mpgimp"] = { per = { "mi", "@impgal" }, symbol = "mpg_&#8209;imp", utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "L/100 km+mpgus", symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|mpg]]_{&#8209;[[Imperial units|imp]]}", }, ["mpgus"] = { per = { "mi", "+USgal" }, symbol = "mpg_&#8209;US", utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "L/100 km+mpgimp", symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|mpg]]_{&#8209;[[United States customary units|US]]}", }, ["U.S.gal/mi"] = { per = { "*U.S.gal", "mi" }, sp_us = true, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "l/km impgal/mi", }, ["usgal/mi"] = { per = { "+USgal", "mi" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "l/km impgal/mi", }, ["L/100km"] = { target = "L/100 km", }, ["l/100km"] = { target = "l/100 km", }, ["mpg"] = { shouldbe = "Use %{mpgus%} for miles per US gallon or %{mpgimp%} for miles per imperial gallon (not %{mpg%})", }, ["mpgU.S."] = { target = "mpgus", symbol = "mpg_&#8209;U.S.", sp_us = true, symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|mpg]]_{&#8209;[[United States customary units|U.S.]]}", }, ["mpgu.s."] = { target = "mpgus", symbol = "mpg_&#8209;U.S.", sp_us = true, symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|mpg]]_{&#8209;[[United States customary units|U.S.]]}", }, ["mpgUS"] = { target = "mpgus", }, ["USgal/mi"] = { target = "usgal/mi", }, ["kPa/m"] = { per = { "kPa", "-m-frac" }, utype = "fracture gradient", default = "psi/ft", }, ["psi/ft"] = { per = { "psi", "-ft-frac" }, utype = "fracture gradient", default = "kPa/m", }, ["cm/km"] = { name1 = "centimetre per kilometre", name1_us = "centimeter per kilometer", name2 = "centimetres per kilometre", name2_us = "centimeters per kilometer", symbol = "cm/km", utype = "gradient", scale = 0.00001, default = "ft/mi", link = "Grade (slope)", }, ["ft/mi"] = { name1 = "foot per mile", name2 = "feet per mile", symbol = "ft/mi", utype = "gradient", scale = 0.00018939393939393939, default = "v < 5.28 ! c ! ! m/km", link = "Grade (slope)", }, ["ft/nmi"] = { name1 = "foot per nautical mile", name2 = "feet per nautical mile", symbol = "ft/nmi", utype = "gradient", scale = 0.00016457883369330455, default = "v < 6.076 ! c ! ! m/km", link = "Grade (slope)", }, ["in/ft"] = { name1 = "inch per foot", name2 = "inches per foot", symbol = "in/ft", utype = "gradient", scale = 0.083333333333333329, default = "mm/m", link = "Grade (slope)", }, ["in/mi"] = { name1 = "inch per mile", name2 = "inches per mile", symbol = "in/mi", utype = "gradient", scale = 1.5782828282828283e-5, default = "v < 0.6336 ! m ! c ! m/km", link = "Grade (slope)", }, ["m/km"] = { name1 = "metre per kilometre", name1_us = "meter per kilometer", name2 = "metres per kilometre", name2_us = "meters per kilometer", symbol = "m/km", utype = "gradient", scale = 0.001, default = "ft/mi", link = "Grade (slope)", }, ["mm/km"] = { name1 = "millimetre per kilometre", name1_us = "millimeter per kilometer", name2 = "millimetres per kilometre", name2_us = "millimeters per kilometer", symbol = "mm/km", utype = "gradient", scale = 0.000001, default = "in/mi", link = "Grade (slope)", }, ["mm/m"] = { name1 = "millimetre per metre", name1_us = "millimeter per meter", name2 = "millimetres per metre", name2_us = "millimeters per meter", symbol = "mm/m", utype = "gradient", scale = 0.001, default = "in/ft", link = "Grade (slope)", }, ["admi"] = { name1 = "admiralty mile", symbol = "nmi&nbsp;(admiralty)", utype = "length", scale = 1853.184, default = "km mi", link = "Nautical mile", }, ["AU"] = { name1 = "astronomical unit", symbol = "AU", utype = "length", scale = 149597870700, default = "km mi", }, ["Brnmi"] = { name1 = "British nautical mile", symbol = "(Brit)&nbsp;nmi", utype = "length", scale = 1853.184, default = "km mi", link = "Nautical mile", }, ["bu"] = { name2 = "bu", symbol = "bu", usename = 1, utype = "length", scale = 0.0030303030303030303, default = "mm", link = "Japanese units of measurement#Length", }, ["ch"] = { name1 = "chain", symbol = "ch", utype = "length", scale = 20.1168, default = "ft m", subdivs = { ["ft"] = { 66, default = "m" }, ["yd"] = { 22, default = "m" } }, link = "Chain (unit)", }, ["chlk"] = { name1 = "[[Chain (unit)|chain]]", symbol = "[[Chain (unit)|ch]]", utype = "length", scale = 20.1168, default = "ft m", link = "", }, ["chain"] = { symbol = "chain", usename = 1, utype = "length", scale = 20.1168, default = "ft m", subdivs = { ["ft"] = { 66, default = "m" }, ["yd"] = { 22, default = "m" } }, link = "Chain (unit)", }, ["chainlk"] = { symbol = "[[Chain (unit)|chain]]", usename = 1, utype = "length", scale = 20.1168, default = "ft m", link = "", }, ["dpcm"] = { name2 = "dot/cm", symbol = "dot/cm", utype = "length", scale = 100, invert = -1, iscomplex= true, default = "dpi", link = "Dots per inch", }, ["dpi"] = { name2 = "DPI", symbol = "DPI", utype = "length", scale = 39.370078740157481, invert = -1, iscomplex= true, default = "pitch", link = "Dots per inch", }, ["fathom"] = { symbol = "fathom", usename = 1, utype = "length", scale = 1.8288, default = "ft m", }, ["foot"] = { name1 = "talampakan", name2 = "talampakan", symbol = "tal", utype = "length", scale = 0.3048, default = "m", subdivs = { ["in"] = { 12, default = "m" } }, link = "Foot (unit)", }, ["ft"] = { name1 = "talampakan", name2 = "talampakan", symbol = "tal", utype = "length", scale = 0.3048, exception= "integer_more_precision", default = "m", subdivs = { ["in"] = { 12, default = "m" } }, link = "Foot (unit)", }, ["furlong"] = { symbol = "furlong", usename = 1, utype = "length", scale = 201.168, default = "ft m", }, ["Gly"] = { name1 = "gigalight-year", symbol = "Gly", utype = "length", scale = 9.4607304725808e24, default = "Mpc", link = "Light-year#Definitions", }, ["Gpc"] = { name1 = "gigaparsec", symbol = "Gpc", utype = "length", scale = 3.0856775814671916e25, default = "Gly", link = "Parsec#Megaparsecs and gigaparsecs", }, ["hand"] = { name1 = "hand", symbol = "h", utype = "length", builtin = "hand", scale = 0.1016, iscomplex= true, default = "in cm", link = "Hand (unit)", }, ["in"] = { name1 = "pulgada", name2 = "pulgada", symbol = "pul", utype = "length", scale = 0.0254, exception= "subunit_more_precision", default = "mm", }, ["inabbreviated"] = { name2 = "in", symbol = "in", utype = "length", scale = 0.0254, default = "mm", link = "Inch", }, ["kly"] = { name1 = "kilolight-year", symbol = "kly", utype = "length", scale = 9.4607304725808e18, default = "pc", link = "Light-year#Definitions", }, ["kpc"] = { name1 = "kiloparsec", symbol = "kpc", utype = "length", scale = 3.0856775814671916e19, default = "kly", link = "Parsec#Parsecs and kiloparsecs", }, ["LD"] = { name1 = "lunar distance", symbol = "LD", utype = "length", scale = 384403000, default = "km mi", link = "Lunar distance (astronomy)", }, ["league"] = { symbol = "league", usename = 1, utype = "length", scale = 4828.032, default = "km", link = "League (unit)", }, ["ly"] = { name1 = "light-year", symbol = "ly", utype = "length", scale = 9.4607304725808e15, default = "AU", }, ["m"] = { _name1 = "metro", _name1_us= "metro", _symbol = "m", utype = "length", scale = 1, prefixes = 1, default = "v > 0 and v < 3 ! ftin ! ft", link = "Metre", }, ["mi"] = { name1 = "milya", symbol = "mi", utype = "length", scale = 1609.344, default = "km", subdivs = { ["ch"] = { 80, default = "km" }, ["chlk"] = { 80, default = "km" }, ["chain"] = { 80, default = "km" }, ["chainlk"] = { 80, default = "km" }, ["ft"] = { 5280, default = "km" }, ["furlong"] = { 8, default = "km" }, ["yd"] = { 1760, default = "km" } }, }, ["mil"] = { symbol = "mil", usename = 1, utype = "length", scale = 0.0000254, default = "mm", link = "Thousandth of an inch", }, ["Mly"] = { name1 = "megalight-year", symbol = "Mly", utype = "length", scale = 9.4607304725808e21, default = "kpc", link = "Light-year#Definitions", }, ["Mpc"] = { name1 = "megaparsec", symbol = "Mpc", utype = "length", scale = 3.0856775814671916e22, default = "Mly", link = "Parsec#Megaparsecs and gigaparsecs", }, ["NM"] = { name1 = "nautical mile", symbol = "NM", utype = "length", scale = 1852, default = "km mi", }, ["nmi"] = { name1 = "nautical mile", symbol = "nmi", utype = "length", scale = 1852, default = "km mi", }, ["oldUKnmi"] = { name1 = "nautical mile", symbol = "nmi", utype = "length", scale = 1853.184, default = "km mi", }, ["oldUSnmi"] = { name1 = "nautical mile", symbol = "nmi", utype = "length", scale = 1853.24496, default = "km mi", }, ["pc"] = { name1 = "parsec", symbol = "pc", utype = "length", scale = 3.0856775814671916e16, default = "ly", }, ["perch"] = { name2 = "perches", symbol = "perch", usename = 1, utype = "length", scale = 5.0292, default = "ft m", link = "Rod (unit)", }, ["pitch"] = { name2 = "μm", symbol = "μm", utype = "length", scale = 1e-6, default = "dpi", defkey = "pitch", linkey = "pitch", link = "Dots per inch", }, ["pole"] = { symbol = "pole", usename = 1, utype = "length", scale = 5.0292, default = "ft m", link = "Rod (unit)", }, ["pre1954U.S.nmi"] = { name1 = "(pre-1954&nbsp;U.S.) nautical mile", symbol = "(pre&#8209;1954&nbsp;U.S.) nmi", utype = "length", scale = 1853.24496, default = "km mi", link = "Nautical mile", }, ["pre1954USnmi"] = { name1 = "(pre-1954&nbsp;US) nautical mile", name1_us = "(pre-1954&nbsp;U.S.) nautical mile", symbol = "(pre&#8209;1954&nbsp;US) nmi", sym_us = "(pre&#8209;1954&nbsp;U.S.) nmi", utype = "length", scale = 1853.24496, default = "km mi", link = "Nautical mile", }, ["rd"] = { name1 = "rod", symbol = "rd", utype = "length", scale = 5.0292, default = "ft m", link = "Rod (unit)", }, ["royal cubit"] = { name1 = "royal cubit", symbol = "cu", utype = "length", scale = 0.524, default = "mm", }, ["rtkm"] = { name1 = "route kilometre", name1_us = "route kilometer", symbol = "km", utype = "length", scale = 1000, default = "mi", link = "Kilometre", }, ["rtmi"] = { name1 = "route mile", symbol = "mi", utype = "length", scale = 1609.344, default = "km", link = "Mile", }, ["shaku"] = { name2 = "shaku", symbol = "shaku", usename = 1, utype = "length", scale = 0.30303030303030304, default = "m", link = "Shaku (unit)", }, ["sm"] = { name1 = "smoot", symbol = "sm", utype = "length", scale = 1.70180, default = "m", link = "Smoot (unit)", }, ["smi"] = { name1 = "statute mile", symbol = "mi", utype = "length", scale = 1609.344, default = "km", subdivs = { ["chain"] = { 80, default = "km" } }, }, ["solar radius"] = { name1 = "solar radius", name2 = "solar radii", symbol = "''R''_☉", utype = "length", scale = 695700e3, default = "km", }, ["sun"] = { name2 = "sun", symbol = "sun", usename = 1, utype = "length", scale = 0.030303030303030304, default = "mm", link = "Japanese units of measurement#Length", }, ["thou"] = { name2 = "thou", symbol = "thou", usename = 1, utype = "length", scale = 0.0000254, default = "mm", link = "Thousandth of an inch", }, ["verst"] = { symbol = "verst", usename = 1, utype = "length", scale = 1066.8, default = "km mi", }, ["yd"] = { name1 = "yard", symbol = "yd", utype = "length", scale = 0.9144, default = "m", subdivs = { ["ft"] = { 3, default = "m" } }, }, ["μin"] = { name1 = "microinch", name2 = "microinches", symbol = "μin", utype = "length", scale = 0.0000000254, default = "nm", link = "SI prefix#Non-metric units", }, ["Å"] = { name1 = "ångström", symbol = "Å", utype = "length", scale = 0.0000000001, default = "in", }, ["Hz"] = { _name1 = "hertz", _name2 = "hertz", _symbol = "Hz", utype = "length", scale = 3.3356409519815204e-9, invert = -1, iscomplex= true, prefixes = 1, default = "m", link = "Hertz", }, ["rpm"] = { name1 = "revolution per minute", name2 = "revolutions per minute", symbol = "rpm", utype = "length", scale = 5.5594015866358675e-11, invert = -1, iscomplex= true, default = "Hz", link = "Revolutions per minute", }, ["-ft-frac"] = { target = "ft", link = "Fracture gradient", }, ["-in-stiff"] = { target = "in", link = "Stiffness", }, ["-m-frac"] = { target = "m", link = "Fracture gradient", }, ["-m-stiff"] = { target = "m", link = "Stiffness", }, ["100km"] = { target = "km", multiplier= 100, }, ["100mi"] = { target = "mi", multiplier= 100, }, ["100miles"] = { target = "mi", symbol = "miles", multiplier= 100, }, ["admiralty nmi"] = { target = "oldUKnmi", }, ["angstrom"] = { target = "Å", }, ["au"] = { target = "AU", symbol = "au", }, ["feet"] = { target = "ft", }, ["hands"] = { target = "hand", }, ["inch"] = { target = "in", }, ["light-year"] = { target = "ly", }, ["meter"] = { target = "m", sp_us = true, }, ["meters"] = { target = "m", sp_us = true, }, ["metre"] = { target = "m", }, ["metres"] = { target = "m", }, ["micrometre"] = { target = "μm", }, ["micron"] = { target = "μm", default = "μin", }, ["mile"] = { target = "mi", }, ["miles"] = { target = "mi", }, ["parsec"] = { target = "pc", }, ["rod"] = { target = "rd", }, ["smoot"] = { target = "sm", }, ["uin"] = { target = "μin", }, ["yard"] = { target = "yd", }, ["yards"] = { target = "yd", }, ["yds"] = { target = "yd", }, ["dtex"] = { name1 = "decitex", name2 = "decitex", symbol = "dtex", utype = "linear density", scale = 1e-7, default = "lb/yd", link = "Units of textile measurement#Units", }, ["kg/cm"] = { name1 = "kilogram per centimetre", name1_us = "kilogram per centimeter", name2 = "kilograms per centimetre", name2_us = "kilograms per centimeter", symbol = "kg/cm", utype = "linear density", scale = 100, default = "lb/yd", link = "Linear density", }, ["kg/m"] = { name1 = "kilogram per metre", name1_us = "kilogram per meter", name2 = "kilograms per metre", name2_us = "kilograms per meter", symbol = "kg/m", utype = "linear density", scale = 1, default = "lb/yd", link = "Linear density", }, ["lb/ft"] = { name1 = "pound per foot", name2 = "pounds per foot", symbol = "lb/ft", utype = "linear density", scale = 1.4881639435695539, default = "kg/m", link = "Linear density", }, ["lb/yd"] = { name1 = "pound per yard", name2 = "pounds per yard", symbol = "lb/yd", utype = "linear density", scale = 0.49605464785651798, default = "kg/m", link = "Linear density", }, ["G"] = { _name1 = "gauss", _name2 = "gauss", _symbol = "G", utype = "magnetic field strength", scale = 0.0001, prefixes = 1, default = "T", link = "Gauss (unit)", }, ["T"] = { _name1 = "tesla", _symbol = "T", utype = "magnetic field strength", scale = 1, prefixes = 1, default = "G", link = "Tesla (unit)", }, ["A/m"] = { name1 = "ampere per metre", name1_us = "ampere per meter", name2 = "amperes per metre", name2_us = "amperes per meter", symbol = "A/m", utype = "magnetizing field", scale = 1, default = "Oe", }, ["kA/m"] = { name1 = "kiloampere per metre", name1_us = "kiloampere per meter", name2 = "kiloamperes per metre", name2_us = "kiloamperes per meter", symbol = "kA/m", utype = "magnetizing field", scale = 1000, default = "kOe", link = "Ampere per metre", }, ["MA/m"] = { name1 = "megaampere per metre", name1_us = "megaampere per meter", name2 = "megaamperes per metre", name2_us = "megaamperes per meter", symbol = "MA/m", utype = "magnetizing field", scale = 1e6, default = "kOe", link = "Ampere per metre", }, ["Oe"] = { _name1 = "oersted", _symbol = "Oe", utype = "magnetizing field", scale = 79.5774715, prefixes = 1, default = "kA/m", link = "Oersted", }, ["-Lcwt"] = { name1 = "hundredweight", name2 = "hundredweight", symbol = "cwt", utype = "mass", scale = 50.80234544, default = "lb", }, ["-Scwt"] = { name1 = "hundredweight", name2 = "hundredweight", symbol = "cwt", utype = "mass", scale = 45.359237, default = "lb", }, ["-ST"] = { name1 = "short ton", symbol = "ST", utype = "mass", scale = 907.18474, default = "t", }, ["carat"] = { symbol = "carat", usename = 1, utype = "mass", scale = 0.0002, default = "g", link = "Carat (mass)", }, ["drachm"] = { name1_us = "dram", symbol = "drachm", usename = 1, utype = "mass", scale = 0.001771845195, default = "g", link = "Dram (unit)", }, ["dram"] = { target = "drachm", }, ["dwt"] = { name1 = "pennyweight", symbol = "dwt", utype = "mass", scale = 0.00155517384, default = "oz g", }, ["DWton"] = { symbol = "deadweight ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 1016.0469088, default = "DWtonne", link = "Tonnage", }, ["DWtonne"] = { symbol = "deadweight tonne", usename = 1, utype = "mass", scale = 1000, default = "DWton", link = "Tonnage", }, ["g"] = { _name1 = "gram", _symbol = "g", utype = "mass", scale = 0.001, prefixes = 1, default = "oz", link = "Gram", }, ["gr"] = { name1 = "grain", symbol = "gr", utype = "mass", scale = 0.00006479891, default = "g", link = "Grain (unit)", }, ["Gt"] = { name1 = "gigatonne", symbol = "Gt", utype = "mass", scale = 1000000000000, default = "LT ST", link = "Tonne", }, ["impgalh2o"] = { name1 = "imperial gallon of water", name2 = "imperial gallons of water", symbol = "imp&nbsp;gal H₂O", utype = "mass", scale = 4.5359236999999499, default = "lb kg", link = "Imperial gallon", }, ["kt"] = { name1 = "kilotonne", symbol = "kt", utype = "mass", scale = 1000000, default = "LT ST", link = "Tonne", }, ["lb"] = { name1 = "pound", symbol = "lb", utype = "mass", scale = 0.45359237, exception= "integer_more_precision", default = "kg", subdivs = { ["oz"] = { 16, default = "kg" } }, link = "Pound (mass)", }, ["Lcwt"] = { name1 = "long hundredweight", name2 = "long hundredweight", symbol = "Lcwt", usename = 1, utype = "mass", scale = 50.80234544, default = "lb", subdivs = { ["qtr"] = { 4, default = "kg" }, ["st"] = { 8, default = "kg" } }, link = "Hundredweight", }, ["long cwt"] = { name1 = "long hundredweight", name2 = "long hundredweight", symbol = "long&nbsp;cwt", utype = "mass", scale = 50.80234544, default = "lb kg", subdivs = { ["qtr"] = { 4, default = "kg" } }, link = "Hundredweight", }, ["long qtr"] = { name1 = "long quarter", symbol = "long&nbsp;qtr", utype = "mass", scale = 12.70058636, default = "lb kg", }, ["LT"] = { symbol = "long ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 1016.0469088, default = "t", subdivs = { ["Lcwt"] = { 20, default = "t", unit = "-Lcwt" } }, }, ["lt"] = { name1 = "long ton", symbol = "LT", utype = "mass", scale = 1016.0469088, default = "t", subdivs = { ["Lcwt"] = { 20, default = "t", unit = "-Lcwt" } }, }, ["metric ton"] = { symbol = "metric ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 1000, default = "long ton", link = "Tonne", }, ["MT"] = { name1 = "metric ton", symbol = "t", utype = "mass", scale = 1000, default = "LT ST", link = "Tonne", }, ["Mt"] = { name1 = "megatonne", symbol = "Mt", utype = "mass", scale = 1000000000, default = "LT ST", link = "Tonne", }, ["oz"] = { name1 = "ounce", symbol = "oz", utype = "mass", scale = 0.028349523125, default = "g", }, ["ozt"] = { name1 = "troy ounce", symbol = "ozt", utype = "mass", scale = 0.0311034768, default = "oz g", }, ["pdr"] = { name1 = "pounder", symbol = "pdr", utype = "mass", scale = 0.45359237, default = "kg", link = "Pound (mass)", }, ["qtr"] = { name1 = "quarter", symbol = "qtr", utype = "mass", scale = 12.70058636, default = "lb kg", subdivs = { ["lb"] = { 28, default = "kg" } }, link = "Long quarter", }, ["Scwt"] = { name1 = "short hundredweight", name2 = "short hundredweight", symbol = "Scwt", usename = 1, utype = "mass", scale = 45.359237, default = "lb", link = "Hundredweight", }, ["short cwt"] = { name1 = "short hundredweight", name2 = "short hundredweight", symbol = "short&nbsp;cwt", utype = "mass", scale = 45.359237, default = "lb kg", link = "Hundredweight", }, ["short qtr"] = { name1 = "short quarter", symbol = "short&nbsp;qtr", utype = "mass", scale = 11.33980925, default = "lb kg", }, ["ST"] = { symbol = "short ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 907.18474, default = "t", subdivs = { ["Scwt"] = { 20, default = "t", unit = "-Scwt" } }, }, ["shtn"] = { name1 = "short ton", symbol = "sh&nbsp;tn", utype = "mass", scale = 907.18474, default = "t", }, ["shton"] = { symbol = "ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 907.18474, default = "t", }, ["solar mass"] = { name1 = "solar mass", name2 = "solar masses", symbol = "''M''_☉", utype = "mass", scale = 1.98855e30, default = "kg", }, ["st"] = { name1 = "stone", name2 = "stone", symbol = "st", utype = "mass", scale = 6.35029318, default = "lb kg", subdivs = { ["lb"] = { 14, default = "kg lb" } }, link = "Stone (unit)", }, ["t"] = { name1 = "tonne", name1_us = "metric ton", symbol = "t", utype = "mass", scale = 1000, default = "LT ST", }, ["tonne"] = { name1 = "tonne", name1_us = "metric ton", symbol = "t", utype = "mass", scale = 1000, default = "shton", }, ["troy pound"] = { symbol = "troy pound", usename = 1, utype = "mass", scale = 0.3732417216, default = "lb kg", link = "Troy weight", }, ["usgalh2o"] = { name1 = "US gallon of water", name1_us = "U.S. gallon of water", name2 = "US gallons of water", name2_us = "U.S. gallons of water", symbol = "US&nbsp;gal H₂O", utype = "mass", scale = 3.7776215836051126, default = "lb kg", link = "United States customary units#Fluid volume", }, ["viss"] = { name2 = "viss", symbol = "viss", utype = "mass", scale = 1.632932532, default = "kg", link = "Myanmar units of measurement#Mass", }, ["billion tonne"] = { target = "e9t", }, ["kilogram"] = { target = "kg", }, ["kilotonne"] = { target = "kt", }, ["lbs"] = { target = "lb", }, ["lbt"] = { target = "troy pound", }, ["lcwt"] = { target = "Lcwt", }, ["long ton"] = { target = "LT", }, ["mcg"] = { target = "μg", }, ["million tonne"] = { target = "e6t", }, ["scwt"] = { target = "Scwt", }, ["short ton"] = { target = "ST", }, ["stone"] = { target = "st", }, ["thousand tonne"] = { target = "e3t", }, ["tonnes"] = { target = "t", }, ["kg/kW"] = { name1 = "kilogram per kilowatt", name2 = "kilograms per kilowatt", symbol = "kg/kW", utype = "mass per unit power", scale = 0.001, default = "lb/hp", link = "Kilowatt", }, ["lb/hp"] = { name1 = "pound per horsepower", name2 = "pounds per horsepower", symbol = "lb/hp", utype = "mass per unit power", scale = 0.00060827738784176115, default = "kg/kW", link = "Horsepower", }, ["kg/h"] = { per = { "kg", "h" }, utype = "mass per unit time", default = "lb/h", }, ["lb/h"] = { per = { "lb", "h" }, utype = "mass per unit time", default = "kg/h", }, ["g-mol/d"] = { name1 = "gram-mole per day", name2 = "gram-moles per day", symbol = "g&#8209;mol/d", utype = "molar rate", scale = 1.1574074074074073e-5, default = "μmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["g-mol/h"] = { name1 = "gram-mole per hour", name2 = "gram-moles per hour", symbol = "g&#8209;mol/h", utype = "molar rate", scale = 0.00027777777777777778, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["g-mol/min"] = { name1 = "gram-mole per minute", name2 = "gram-moles per minute", symbol = "g&#8209;mol/min", utype = "molar rate", scale = 0.016666666666666666, default = "g-mol/s", link = "Mole (unit)", }, ["g-mol/s"] = { name1 = "gram-mole per second", name2 = "gram-moles per second", symbol = "g&#8209;mol/s", utype = "molar rate", scale = 1, default = "lb-mol/min", link = "Mole (unit)", }, ["gmol/d"] = { name1 = "gram-mole per day", name2 = "gram-moles per day", symbol = "gmol/d", utype = "molar rate", scale = 1.1574074074074073e-5, default = "μmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["gmol/h"] = { name1 = "gram-mole per hour", name2 = "gram-moles per hour", symbol = "gmol/h", utype = "molar rate", scale = 0.00027777777777777778, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["gmol/min"] = { name1 = "gram-mole per minute", name2 = "gram-moles per minute", symbol = "gmol/min", utype = "molar rate", scale = 0.016666666666666666, default = "gmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["gmol/s"] = { name1 = "gram-mole per second", name2 = "gram-moles per second", symbol = "gmol/s", utype = "molar rate", scale = 1, default = "lbmol/min", link = "Mole (unit)", }, ["kmol/d"] = { name1 = "kilomole per day", name2 = "kilomoles per day", symbol = "kmol/d", utype = "molar rate", scale = 0.011574074074074073, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["kmol/h"] = { name1 = "kilomole per hour", name2 = "kilomoles per hour", symbol = "kmol/h", utype = "molar rate", scale = 0.27777777777777779, default = "mol/s", link = "Mole (unit)", }, ["kmol/min"] = { name1 = "kilomole per minute", name2 = "kilomoles per minute", symbol = "kmol/min", utype = "molar rate", scale = 16.666666666666668, default = "mol/s", link = "Kilomole (unit)", }, ["kmol/s"] = { name1 = "kilomole per second", name2 = "kilomoles per second", symbol = "kmol/s", utype = "molar rate", scale = 1000, default = "lb-mol/s", link = "Mole (unit)", }, ["lb-mol/d"] = { name1 = "pound-mole per day", name2 = "pound-moles per day", symbol = "lb&#8209;mol/d", utype = "molar rate", scale = 0.0052499116898148141, default = "mmol/s", link = "Pound-mole", }, ["lb-mol/h"] = { name1 = "pound-mole per hour", name2 = "pound-moles per hour", symbol = "lb&#8209;mol/h", utype = "molar rate", scale = 0.12599788055555555, default = "mol/s", link = "Pound-mole", }, ["lb-mol/min"] = { name1 = "pound-mole per minute", name2 = "pound-moles per minute", symbol = "lb&#8209;mol/min", utype = "molar rate", scale = 7.5598728333333334, default = "mol/s", link = "Pound-mole", }, ["lb-mol/s"] = { name1 = "pound-mole per second", name2 = "pound-moles per second", symbol = "lb&#8209;mol/s", utype = "molar rate", scale = 453.59237, default = "kmol/s", link = "Pound-mole", }, ["lbmol/d"] = { name1 = "pound-mole per day", name2 = "pound-moles per day", symbol = "lbmol/d", utype = "molar rate", scale = 0.0052499116898148141, default = "mmol/s", link = "Pound-mole", }, ["lbmol/h"] = { name1 = "pound-mole per hour", name2 = "pound-moles per hour", symbol = "lbmol/h", utype = "molar rate", scale = 0.12599788055555555, default = "mol/s", link = "Pound-mole", }, ["lbmol/min"] = { name1 = "pound-mole per minute", name2 = "pound-moles per minute", symbol = "lbmol/min", utype = "molar rate", scale = 7.5598728333333334, default = "mol/s", link = "Pound-mole", }, ["lbmol/s"] = { name1 = "pound-mole per second", name2 = "pound-moles per second", symbol = "lbmol/s", utype = "molar rate", scale = 453.59237, default = "kmol/s", link = "Pound-mole", }, ["mmol/s"] = { name1 = "millimole per second", name2 = "millimoles per second", symbol = "mmol/s", utype = "molar rate", scale = 0.001, default = "lb-mol/d", link = "Mole (unit)", }, ["mol/d"] = { name1 = "mole per day", name2 = "moles per day", symbol = "mol/d", utype = "molar rate", scale = 1.1574074074074073e-5, default = "μmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["mol/h"] = { name1 = "mole per hour", name2 = "moles per hour", symbol = "mol/h", utype = "molar rate", scale = 0.00027777777777777778, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["mol/min"] = { name1 = "mole per minute", name2 = "moles per minute", symbol = "mol/min", utype = "molar rate", scale = 0.016666666666666666, default = "mol/s", link = "Mole (unit)", }, ["mol/s"] = { name1 = "mole per second", name2 = "moles per second", symbol = "mol/s", utype = "molar rate", scale = 1, default = "lb-mol/min", link = "Mole (unit)", }, ["μmol/s"] = { name1 = "micromole per second", name2 = "micromoles per second", symbol = "μmol/s", utype = "molar rate", scale = 0.000001, default = "lb-mol/d", link = "Mole (unit)", }, ["umol/s"] = { target = "μmol/s", }, ["/acre"] = { name1 = "per acre", name2 = "per acre", symbol = "/acre", utype = "per unit area", scale = 0.00024710538146716532, default = "/ha", link = "Acre", }, ["/ha"] = { name1 = "per hectare", name2 = "per hectare", symbol = "/ha", utype = "per unit area", scale = 100e-6, default = "/acre", link = "Hectare", }, ["/sqcm"] = { name1 = "per square centimetre", name1_us = "per square centimeter", name2 = "per square centimetre", name2_us = "per square centimeter", symbol = "/cm²", utype = "per unit area", scale = 1e4, default = "/sqin", link = "Square centimetre", }, ["/sqin"] = { name1 = "per square inch", name2 = "per square inch", symbol = "/in²", utype = "per unit area", scale = 1550.0031000062002, default = "/sqcm", link = "Square inch", }, ["/sqkm"] = { name1 = "per square kilometre", name1_us = "per square kilometer", name2 = "per square kilometre", name2_us = "per square kilometer", symbol = "/km²", utype = "per unit area", scale = 1e-6, default = "/sqmi", link = "Kilometro kuwadrado", }, ["/sqmi"] = { name1 = "per square mile", name2 = "per square mile", symbol = "/mi&nbsp;kuw", utype = "per unit area", scale = 3.8610215854244582e-7, default = "/sqkm", link = "Square mile", }, ["PD/acre"] = { name1 = "inhabitant per acre", name2 = "inhabitants per acre", symbol = "/acre", utype = "per unit area", scale = 0.00024710538146716532, default = "PD/ha", link = "Acre", }, ["PD/ha"] = { name1 = "inhabitant per hectare", name2 = "inhabitants per hectare", symbol = "/ha", utype = "per unit area", scale = 100e-6, default = "PD/acre", link = "Hectare", }, ["PD/sqkm"] = { name1 = "inhabitant per square kilometre", name1_us = "inhabitant per square kilometer", name2 = "inhabitants per square kilometre", name2_us = "inhabitants per square kilometer", symbol = "/km²", utype = "per unit area", scale = 1e-6, default = "PD/sqmi", link = "kilometro kuwadrado", }, ["PD/sqmi"] = { name1 = "inhabitant per square mile", name2 = "inhabitants per square mile", symbol = "/sq&nbsp;mi", utype = "per unit area", scale = 3.8610215854244582e-7, default = "PD/sqkm", link = "Square mile", }, ["/cm2"] = { target = "/sqcm", }, ["/in2"] = { target = "/sqin", }, ["/km2"] = { target = "/sqkm", }, ["pd/acre"] = { target = "PD/acre", }, ["pd/ha"] = { target = "PD/ha", }, ["PD/km2"] = { target = "PD/sqkm", }, ["pd/km2"] = { target = "PD/sqkm", }, ["PD/km²"] = { target = "PD/sqkm", }, ["pd/sqkm"] = { target = "PD/sqkm", }, ["pd/sqmi"] = { target = "PD/sqmi", }, ["/l"] = { name1 = "per litre", name1_us = "per liter", name2 = "per litre", name2_us = "per liter", symbol = "/l", utype = "per unit volume", scale = 1000, default = "/usgal", link = "Litre", }, ["/USgal"] = { name1 = "per gallon", name2 = "per gallon", symbol = "/gal", utype = "per unit volume", scale = 264.172052, default = "/l", link = "US gallon", customary= 2, }, ["/usgal"] = { target = "/USgal", }, ["bhp"] = { name1 = "brake horsepower", name2 = "brake horsepower", symbol = "bhp", utype = "power", scale = 745.69987158227022, default = "kW", link = "Horsepower#Brake horsepower", }, ["Cal/d"] = { name1 = "large calorie per day", name2 = "large calories per day", symbol = "Cal/d", utype = "power", scale = 0.048425925925925928, default = "kJ/d", link = "Calorie", }, ["Cal/h"] = { name1 = "large calorie per hour", name2 = "large calories per hour", symbol = "Cal/h", utype = "power", scale = 1.1622222222222223, default = "kJ/h", link = "Calorie", }, ["cal/h"] = { name1 = "calorie per hour", name2 = "calories per hour", symbol = "cal/h", utype = "power", scale = 0.0011622222222222223, default = "W", link = "Calorie", }, ["CV"] = { name1 = "metric horsepower", name2 = "metric horsepower", symbol = "CV", utype = "power", scale = 735.49875, default = "kW", }, ["hk"] = { name1 = "metric horsepower", name2 = "metric horsepower", symbol = "hk", utype = "power", scale = 735.49875, default = "kW", }, ["hp"] = { name1 = "horsepower", name2 = "horsepower", symbol = "hp", utype = "power", scale = 745.69987158227022, default = "kW", }, ["hp-electric"] = { name1 = "electric horsepower", name2 = "electric horsepower", symbol = "hp", utype = "power", scale = 746, default = "kW", link = "Horsepower#Electrical horsepower", }, ["hp-electrical"] = { name1 = "electrical horsepower", name2 = "electrical horsepower", symbol = "hp", utype = "power", scale = 746, default = "kW", link = "Horsepower#Electrical horsepower", }, ["hp-metric"] = { name1 = "metric horsepower", name2 = "metric horsepower", symbol = "hp", utype = "power", scale = 735.49875, default = "kW", }, ["ihp"] = { name1 = "indicated horsepower", name2 = "indicated horsepower", symbol = "ihp", utype = "power", scale = 745.69987158227022, default = "kW", link = "Horsepower#Indicated horsepower", }, ["kcal/h"] = { name1 = "kilocalorie per hour", name2 = "kilocalories per hour", symbol = "kcal/h", utype = "power", scale = 1.1622222222222223, default = "kW", link = "Calorie", }, ["kJ/d"] = { name1 = "kilojoule per day", name2 = "kilojoules per day", symbol = "kJ/d", utype = "power", scale = 0.011574074074074073, default = "Cal/d", link = "Kilojoule", }, ["kJ/h"] = { name1 = "kilojoule per hour", name2 = "kilojoules per hour", symbol = "kJ/h", utype = "power", scale = 0.27777777777777779, default = "W", link = "Kilojoule", }, ["PS"] = { name1 = "metric horsepower", name2 = "metric horsepower", symbol = "PS", utype = "power", scale = 735.49875, default = "kW", }, ["shp"] = { name1 = "shaft horsepower", name2 = "shaft horsepower", symbol = "shp", utype = "power", scale = 745.69987158227022, default = "kW", link = "Horsepower#Shaft horsepower", }, ["W"] = { _name1 = "watt", _symbol = "W", utype = "power", scale = 1, prefixes = 1, default = "hp", link = "Watt", }, ["BTU/h"] = { per = { "BTU", "h" }, utype = "power", default = "W", }, ["Btu/h"] = { per = { "Btu", "h" }, utype = "power", default = "W", }, ["BHP"] = { target = "bhp", }, ["btu/h"] = { target = "BTU/h", }, ["HP"] = { target = "hp", }, ["Hp"] = { target = "hp", }, ["hp-mechanical"] = { target = "hp", }, ["IHP"] = { target = "ihp", }, ["SHP"] = { target = "shp", }, ["whp"] = { target = "hp", }, ["hp/lb"] = { name1 = "horsepower per pound", name2 = "horsepower per pound", symbol = "hp/lb", utype = "power per unit mass", scale = 1643.986806, default = "kW/kg", link = "Power-to-weight ratio", }, ["hp/LT"] = { name1 = "horsepower per long ton", name2 = "horsepower per long ton", symbol = "hp/LT", utype = "power per unit mass", scale = 0.73392268125000004, default = "kW/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["hp/ST"] = { name1 = "horsepower per short ton", name2 = "horsepower per short ton", symbol = "hp/ST", utype = "power per unit mass", scale = 0.821993403, default = "kW/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["hp/t"] = { name1 = "horsepower per tonne", name2 = "horsepower per tonne", symbol = "hp/t", utype = "power per unit mass", scale = 0.74569987158227022, default = "kW/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["kW/kg"] = { name1 = "kilowatt per kilogram", name2 = "kilowatts per kilogram", symbol = "kW/kg", utype = "power per unit mass", scale = 1000, default = "hp/lb", link = "Power-to-weight ratio", }, ["kW/t"] = { name1 = "kilowatt per tonne", name2 = "kilowatts per tonne", symbol = "kW/t", utype = "power per unit mass", scale = 1, default = "PS/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["PS/t"] = { name1 = "metric horsepower per tonne", name2 = "metric horsepower per tonne", symbol = "PS/t", utype = "power per unit mass", scale = 0.73549875, default = "kW/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["shp/lb"] = { name1 = "shaft horsepower per pound", name2 = "shaft horsepower per pound", symbol = "shp/lb", utype = "power per unit mass", scale = 1643.986806, default = "kW/kg", link = "Power-to-weight ratio", }, ["hp/tonne"] = { target = "hp/t", symbol = "hp/tonne", default = "kW/tonne", }, ["kW/tonne"] = { target = "kW/t", symbol = "kW/tonne", }, ["-lb/in2"] = { name1 = "pound per square inch", name2 = "pounds per square inch", symbol = "lb/in²", utype = "pressure", scale = 6894.7572931683608, default = "kPa kgf/cm2", }, ["atm"] = { name1 = "standard atmosphere", symbol = "atm", utype = "pressure", scale = 101325, default = "kPa", link = "Atmosphere (unit)", }, ["Ba"] = { name1 = "barye", symbol = "Ba", utype = "pressure", scale = 0.1, default = "Pa", }, ["bar"] = { symbol = "bar", utype = "pressure", scale = 100000, default = "kPa", link = "Bar (unit)", }, ["dbar"] = { name1 = "decibar", symbol = "dbar", utype = "pressure", scale = 10000, default = "kPa", link = "Bar (unit)", }, ["inHg"] = { name1 = "inch of mercury", name2 = "inches of mercury", symbol = "inHg", utype = "pressure", scale = 3386.388640341, default = "kPa", }, ["kBa"] = { name1 = "kilobarye", symbol = "kBa", utype = "pressure", scale = 100, default = "hPa", link = "Barye", }, ["kg-f/cm2"] = { name1 = "kilogram-force per square centimetre", name1_us = "kilogram-force per square centimeter", name2 = "kilograms-force per square centimetre", name2_us = "kilograms-force per square centimeter", symbol = "kg_f/cm²", utype = "pressure", scale = 98066.5, default = "psi", link = "Kilogram-force", }, ["kg/cm2"] = { name1 = "kilogram per square centimetre", name1_us = "kilogram per square centimeter", name2 = "kilograms per square centimetre", name2_us = "kilograms per square centimeter", symbol = "kg/cm²", utype = "pressure", scale = 98066.5, default = "psi", link = "Kilogram-force", }, ["kgf/cm2"] = { name1 = "kilogram-force per square centimetre", name1_us = "kilogram-force per square centimeter", name2 = "kilograms-force per square centimetre", name2_us = "kilograms-force per square centimeter", symbol = "kgf/cm²", utype = "pressure", scale = 98066.5, default = "psi", link = "Kilogram-force", }, ["ksi"] = { name1 = "kilopound per square inch", name2 = "kilopounds per square inch", symbol = "ksi", utype = "pressure", scale = 6894757.2931683613, default = "MPa", link = "Pound per square inch", }, ["lbf/in2"] = { name1 = "pound-force per square inch", name2 = "pounds-force per square inch", symbol = "lbf/in²", utype = "pressure", scale = 6894.7572931683608, default = "kPa kgf/cm2", }, ["mb"] = { name1 = "millibar", symbol = "mb", utype = "pressure", scale = 100, default = "hPa", link = "Bar (unit)", }, ["mbar"] = { name1 = "millibar", symbol = "mbar", utype = "pressure", scale = 100, default = "hPa", link = "Bar (unit)", }, ["mmHg"] = { name1 = "millimetre of mercury", name1_us = "millimeter of mercury", name2 = "millimetres of mercury", name2_us = "millimeters of mercury", symbol = "mmHg", utype = "pressure", scale = 133.322387415, default = "kPa", }, ["Pa"] = { _name1 = "pascal", _symbol = "Pa", utype = "pressure", scale = 1, prefixes = 1, default = "psi", link = "Pascal (unit)", }, ["psf"] = { name1 = "pound per square foot", name2 = "pounds per square foot", symbol = "psf", utype = "pressure", scale = 47.880258980335839, default = "kPa", link = "Pound per square inch", }, ["psi"] = { name1 = "pound per square inch", name2 = "pounds per square inch", symbol = "psi", utype = "pressure", scale = 6894.7572931683608, default = "kPa", }, ["Torr"] = { name1 = "torr", symbol = "Torr", utype = "pressure", scale = 133.32236842105263, default = "kPa", }, ["N/cm2"] = { per = { "N", "cm2" }, utype = "pressure", default = "psi", }, ["N/m2"] = { per = { "N", "m2" }, utype = "pressure", default = "psi", }, ["g/cm2"] = { per = { "g", "cm2" }, utype = "pressure", default = "lb/sqft", multiplier= 9.80665, }, ["g/m2"] = { per = { "g", "m2" }, utype = "pressure", default = "lb/sqft", multiplier= 9.80665, }, ["kg/ha"] = { per = { "kg", "ha" }, utype = "pressure", default = "lb/acre", multiplier= 9.80665, }, ["kg/m2"] = { per = { "kg", "m2" }, utype = "pressure", default = "lb/sqft", multiplier= 9.80665, }, ["lb/1000sqft"] = { per = { "lb", "1000sqft" }, utype = "pressure", default = "g/m2", multiplier= 9.80665, }, ["lb/acre"] = { per = { "lb", "acre" }, utype = "pressure", default = "kg/ha", multiplier= 9.80665, }, ["lb/sqft"] = { per = { "lb", "sqft" }, utype = "pressure", default = "kg/m2", multiplier= 9.80665, }, ["lb/sqyd"] = { per = { "lb", "sqyd" }, utype = "pressure", default = "kg/m2", multiplier= 9.80665, }, ["LT/acre"] = { per = { "LT", "acre" }, utype = "pressure", default = "t/ha", multiplier= 9.80665, }, ["MT/ha"] = { per = { "MT", "ha" }, utype = "pressure", default = "LT/acre ST/acre", multiplier= 9.80665, }, ["oz/sqft"] = { per = { "oz", "sqft" }, utype = "pressure", default = "g/m2", multiplier= 9.80665, }, ["oz/sqyd"] = { per = { "oz", "sqyd" }, utype = "pressure", default = "g/m2", multiplier= 9.80665, }, ["ST/acre"] = { per = { "ST", "acre" }, utype = "pressure", default = "t/ha", multiplier= 9.80665, }, ["t/ha"] = { per = { "t", "ha" }, utype = "pressure", default = "LT/acre ST/acre", multiplier= 9.80665, }, ["tonne/acre"] = { per = { "tonne", "acre" }, utype = "pressure", default = "tonne/ha", multiplier= 9.80665, }, ["tonne/ha"] = { per = { "tonne", "ha" }, utype = "pressure", default = "tonne/acre", multiplier= 9.80665, }, ["kgfpsqcm"] = { target = "kgf/cm2", }, ["kgpsqcm"] = { target = "kg/cm2", }, ["kN/m2"] = { target = "kPa", }, ["lb/in2"] = { target = "lbf/in2", }, ["torr"] = { target = "Torr", }, ["Bq"] = { _name1 = "becquerel", _symbol = "Bq", utype = "radioactivity", scale = 1, prefixes = 1, default = "pCi", link = "Becquerel", }, ["Ci"] = { _name1 = "curie", _symbol = "Ci", utype = "radioactivity", scale = 3.7e10, prefixes = 1, default = "GBq", link = "Curie (unit)", }, ["Rd"] = { _name1 = "rutherford", _symbol = "Rd", utype = "radioactivity", scale = 1e6, prefixes = 1, default = "MBq", link = "Rutherford (unit)", }, ["cm/h"] = { name1 = "centimetre per hour", name1_us = "centimeter per hour", name2 = "centimetres per hour", name2_us = "centimeters per hour", symbol = "cm/h", utype = "speed", scale = 2.7777777777777775e-6, default = "in/h", link = "Metre per second", }, ["cm/s"] = { name1 = "centimetre per second", name1_us = "centimeter per second", name2 = "centimetres per second", name2_us = "centimeters per second", symbol = "cm/s", utype = "speed", scale = 0.01, default = "in/s", link = "Metre per second", }, ["cm/year"] = { name1 = "centimetre per year", name1_us = "centimeter per year", name2 = "centimetres per year", name2_us = "centimeters per year", symbol = "cm/year", utype = "speed", scale = 3.168873850681143e-10, default = "in/year", link = "Orders of magnitude (speed)", }, ["foot/s"] = { name1 = "foot per second", name2 = "foot per second", symbol = "ft/s", utype = "speed", scale = 0.3048, default = "m/s", }, ["ft/min"] = { name1 = "foot per minute", name2 = "feet per minute", symbol = "ft/min", utype = "speed", scale = 0.00508, default = "m/min", link = "Feet per second", }, ["ft/s"] = { name1 = "foot per second", name2 = "feet per second", symbol = "ft/s", utype = "speed", scale = 0.3048, default = "m/s", link = "Feet per second", }, ["furlong per fortnight"] = { name2 = "furlongs per fortnight", symbol = "furlong per fortnight", usename = 1, utype = "speed", scale = 0.00016630952380952381, default = "km/h mph", link = "FFF system", }, ["in/h"] = { name1 = "inch per hour", name2 = "inches per hour", symbol = "in/h", utype = "speed", scale = 7.0555555555555559e-6, default = "cm/h", link = "Inch", }, ["in/s"] = { name1 = "inch per second", name2 = "inches per second", symbol = "in/s", utype = "speed", scale = 0.0254, default = "cm/s", link = "Inch", }, ["in/year"] = { name1 = "inch per year", name2 = "inches per year", symbol = "in/year", utype = "speed", scale = 8.0489395807301024e-10, default = "cm/year", link = "Orders of magnitude (speed)", }, ["isp"] = { name1 = "second", symbol = "s", utype = "speed", scale = 9.80665, default = "km/s", link = "Specific impulse", }, ["km/d"] = { name1 = "kilometre per day", name1_us = "kilometer per day", name2 = "kilometres per day", name2_us = "kilometers per day", symbol = "km/d", utype = "speed", scale = 1.1574074074074074e-2, default = "mi/d", link = "Orders of magnitude (speed)", }, ["km/h"] = { name1 = "kilometre per hour", name1_us = "kilometer per hour", name2 = "kilometres per hour", name2_us = "kilometers per hour", symbol = "km/h", utype = "speed", scale = 0.27777777777777779, default = "mph", link = "Kilometres per hour", }, ["km/s"] = { name1 = "kilometre per second", name1_us = "kilometer per second", name2 = "kilometres per second", name2_us = "kilometers per second", symbol = "km/s", utype = "speed", scale = 1000, default = "mi/s", link = "Metre per second", }, ["kn"] = { name1 = "knot", symbol = "kn", utype = "speed", scale = 0.51444444444444448, default = "km/h mph", link = "Knot (unit)", }, ["kNs/kg"] = { name2 = "kN&#8209;s/kg", symbol = "kN&#8209;s/kg", utype = "speed", scale = 1000, default = "isp", link = "Specific impulse", }, ["m/min"] = { name1 = "metre per minute", name1_us = "meter per minute", name2 = "metres per minute", name2_us = "meters per minute", symbol = "m/min", utype = "speed", scale = 0.016666666666666666, default = "ft/min", link = "Metre per second", }, ["m/s"] = { name1 = "metre per second", name1_us = "meter per second", name2 = "metres per second", name2_us = "meters per second", symbol = "m/s", utype = "speed", scale = 1, default = "ft/s", }, ["Mach"] = { name2 = "Mach", symbol = "Mach", utype = "speed", builtin = "mach", scale = 0, iscomplex= true, default = "km/h mph", link = "Mach number", }, ["mi/d"] = { name1 = "mile per day", name2 = "miles per day", symbol = "mi/d", utype = "speed", scale = 1.8626666666666667e-2, default = "km/d", link = "Orders of magnitude (speed)", }, ["mi/s"] = { name1 = "mile per second", name2 = "miles per second", symbol = "mi/s", utype = "speed", scale = 1609.344, default = "km/s", link = "Mile", }, ["mm/h"] = { name1 = "millimetre per hour", name1_us = "millimeter per hour", name2 = "millimetres per hour", name2_us = "millimeters per hour", symbol = "mm/h", utype = "speed", scale = 2.7777777777777781e-7, default = "in/h", link = "Metre per second", }, ["mph"] = { name1 = "mile per hour", name2 = "miles per hour", symbol = "mph", utype = "speed", scale = 0.44704, default = "km/h", link = "Miles per hour", }, ["Ns/kg"] = { name2 = "N&#8209;s/kg", symbol = "N&#8209;s/kg", utype = "speed", scale = 1, default = "isp", link = "Specific impulse", }, ["si tsfc"] = { name2 = "g/(kN⋅s)", symbol = "g/(kN⋅s)", utype = "speed", scale = 9.9999628621379242e-7, invert = -1, iscomplex= true, default = "tsfc", link = "Thrust specific fuel consumption", }, ["tsfc"] = { name2 = "lb/(lbf⋅h)", symbol = "lb/(lbf⋅h)", utype = "speed", scale = 2.832545036049801e-5, invert = -1, iscomplex= true, default = "si tsfc", link = "Thrust specific fuel consumption", }, ["cm/y"] = { target = "cm/year", }, ["cm/yr"] = { target = "cm/year", }, ["in/y"] = { target = "in/year", }, ["in/yr"] = { target = "in/year", }, ["knot"] = { target = "kn", }, ["knots"] = { target = "kn", }, ["kph"] = { target = "km/h", }, ["mi/h"] = { target = "mph", }, ["mm/s"] = { per = { "mm", "s" }, utype = "speed", default = "in/s", link = "Metre per second", }, ["C"] = { name1 = "degree Celsius", name2 = "degrees Celsius", symbol = "°C", usesymbol= 1, utype = "temperature", scale = 1, offset = -273.15, iscomplex= true, istemperature= true, default = "F", link = "Celsius", }, ["F"] = { name1 = "degree Fahrenheit", name2 = "degrees Fahrenheit", symbol = "°F", usesymbol= 1, utype = "temperature", scale = 0.55555555555555558, offset = 32-273.15*(9/5), iscomplex= true, istemperature= true, default = "C", link = "Fahrenheit", }, ["K"] = { _name1 = "kelvin", _symbol = "K", usesymbol= 1, utype = "temperature", scale = 1, offset = 0, iscomplex= true, istemperature= true, prefixes = 1, default = "C F", link = "Kelvin", }, ["keVT"] = { name1 = "kiloelectronvolt", symbol = "keV", utype = "temperature", scale = 11.604505e6, offset = 0, iscomplex= true, default = "MK", link = "Electronvolt", }, ["R"] = { name1 = "degree Rankine", name2 = "degrees Rankine", symbol = "°R", usesymbol= 1, utype = "temperature", scale = 0.55555555555555558, offset = 0, iscomplex= true, istemperature= true, default = "K F C", link = "Rankine scale", }, ["Celsius"] = { target = "C", }, ["°C"] = { target = "C", }, ["°F"] = { target = "F", }, ["°R"] = { target = "R", }, ["C-change"] = { name1 = "degree Celsius change", name2 = "degrees Celsius change", symbol = "°C", usesymbol= 1, utype = "temperature change", scale = 1, default = "F-change", link = "Celsius", }, ["F-change"] = { name1 = "degree Fahrenheit change", name2 = "degrees Fahrenheit change", symbol = "°F", usesymbol= 1, utype = "temperature change", scale = 0.55555555555555558, default = "C-change", link = "Fahrenheit", }, ["K-change"] = { name1 = "kelvin change", name2 = "kelvins change", symbol = "K", usesymbol= 1, utype = "temperature change", scale = 1, default = "F-change", link = "Kelvin", }, ["°C-change"] = { target = "C-change", }, ["°F-change"] = { target = "F-change", }, ["century"] = { name1 = "century", name2 = "centuries", symbol = "ha", utype = "time", scale = 3155760000, default = "Gs", }, ["d"] = { name1 = "day", symbol = "d", utype = "time", scale = 86400, default = "ks", }, ["decade"] = { name1 = "decade", symbol = "daa", utype = "time", scale = 315576000, default = "Ms", }, ["dog year"] = { name1 = "dog year", symbol = "dog yr", utype = "time", scale = 220903200, default = "years", link = "List of unusual units of measurement#Dog year", }, ["fortnight"] = { symbol = "fortnight", usename = 1, utype = "time", scale = 1209600, default = "week", }, ["h"] = { name1 = "hour", symbol = "h", utype = "time", scale = 3600, default = "ks", }, ["long billion year"] = { name1 = "billion years", name2 = "billion years", symbol = "Ta", utype = "time", scale = 31557600000000000000, default = "Es", link = "Annum", }, ["millennium"] = { name1 = "millennium", name2 = "millennia", symbol = "ka", utype = "time", scale = 31557600000, default = "Gs", }, ["milliard year"] = { name1 = "milliard years", name2 = "milliard years", symbol = "Ga", utype = "time", scale = 31557600000000000, default = "Ps", link = "Annum", }, ["million year"] = { name1 = "million years", name2 = "million years", symbol = "Ma", utype = "time", scale = 31557600000000, default = "Ts", link = "Annum", }, ["min"] = { name1 = "minute", symbol = "min", utype = "time", scale = 60, default = "s", }, ["month"] = { symbol = "month", usename = 1, utype = "time", scale = 2629800, default = "Ms", }, ["months"] = { name1 = "month", symbol = "mo", utype = "time", scale = 2629800, default = "year", }, ["s"] = { _name1 = "second", _symbol = "s", utype = "time", scale = 1, prefixes = 1, default = "min", link = "Second", }, ["short billion year"] = { name1 = "billion years", name2 = "billion years", symbol = "Ga", utype = "time", scale = 31557600000000000, default = "Ps", link = "Annum", }, ["short trillion year"] = { name1 = "trillion years", name2 = "trillion years", symbol = "Ta", utype = "time", scale = 31557600000000000000, default = "Es", link = "Annum", }, ["thousand million year"] = { name1 = "thousand million years", name2 = "thousand million years", symbol = "Ga", utype = "time", scale = 31557600000000000, default = "Ps", link = "Annum", }, ["wk"] = { symbol = "week", usename = 1, utype = "time", scale = 604800, default = "Ms", }, ["year"] = { name1 = "year", symbol = "a", utype = "time", scale = 31557600, default = "Ms", link = "Annum", }, ["years"] = { name1 = "year", symbol = "yr", utype = "time", scale = 31557600, default = "Ms", link = "Annum", }, ["byr"] = { target = "short billion year", }, ["day"] = { target = "d", }, ["days"] = { target = "d", }, ["dog yr"] = { target = "dog year", }, ["Gyr"] = { target = "thousand million year", }, ["hour"] = { target = "h", }, ["hours"] = { target = "h", }, ["kMyr"] = { target = "thousand million year", }, ["kmyr"] = { target = "thousand million year", }, ["kyr"] = { target = "millennium", }, ["long byr"] = { target = "long billion year", }, ["minute"] = { target = "min", }, ["minutes"] = { target = "min", }, ["mth"] = { target = "month", }, ["Myr"] = { target = "million year", }, ["myr"] = { target = "million year", }, ["second"] = { target = "s", }, ["seconds"] = { target = "s", }, ["tmyr"] = { target = "thousand million year", }, ["tryr"] = { target = "short trillion year", }, ["tyr"] = { target = "millennium", }, ["week"] = { target = "wk", }, ["weeks"] = { target = "wk", }, ["yr"] = { target = "year", }, ["kg.m"] = { name1 = "kilogram metre", name1_us = "kilogram meter", symbol = "kg⋅m", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["kgf.m"] = { name1 = "kilogram force-metre", name1_us = "kilogram force-meter", symbol = "kgf⋅m", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbfft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["kgm"] = { name1 = "kilogram metre", name1_us = "kilogram meter", symbol = "kg⋅m", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbfft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["kpm"] = { name1 = "kilopond metre", name1_us = "kilopond meter", symbol = "kp⋅m", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["lb-fft"] = { name1 = "pound force-foot", name2 = "pound force-feet", symbol = "ft⋅lb_f", utype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "Nm", link = "Pound-foot (torque)", }, ["lb.ft"] = { name1 = "pound force-foot", name2 = "pound force-feet", symbol = "lb⋅ft", utype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "Nm", link = "Pound-foot (torque)", }, ["lb.in"] = { name1 = "pound force-inch", symbol = "lb⋅in", utype = "torque", scale = 0.1129848290276167, default = "mN.m", link = "Pound-foot (torque)", }, ["lbfft"] = { name1 = "pound force-foot", name2 = "pound force-feet", symbol = "lbf⋅ft", utype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "Nm", link = "Pound-foot (torque)", }, ["lbft"] = { name1 = "pound-foot", name2 = "pound-feet", symbol = "lb⋅ft", utype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "Nm", link = "Pound-foot (torque)", }, ["m.kg-f"] = { name1 = "metre kilogram-force", name1_us = "meter kilogram-force", name2 = "metre kilograms-force", name2_us = "meter kilograms-force", symbol = "m⋅kg_f", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbfft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["m.kgf"] = { name1 = "metre kilogram-force", name1_us = "meter kilogram-force", name2 = "metre kilograms-force", name2_us = "meter kilograms-force", symbol = "m⋅kgf", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbfft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["mN.m"] = { name1 = "millinewton-metre", name1_us = "millinewton-meter", symbol = "mN⋅m", utype = "torque", scale = 0.001, default = "lb.in", link = "Newton-metre", }, ["Nm"] = { _name1 = "newton-metre", _name1_us= "newton-meter", _symbol = "N⋅m", utype = "torque", alttype = "energy", scale = 1, prefixes = 1, default = "lbfft", link = "Newton-metre", }, ["kN/m"] = { per = { "kN", "-m-stiff" }, utype = "torque", default = "lbf/in", }, ["lbf/in"] = { per = { "lbf", "-in-stiff" }, utype = "torque", default = "kN/m", }, ["lb-f.ft"] = { target = "lb-fft", }, ["lbf.ft"] = { target = "lbfft", }, ["lbf·ft"] = { target = "lbfft", }, ["lb·ft"] = { target = "lb.ft", }, ["mkg-f"] = { target = "m.kg-f", }, ["mkgf"] = { target = "m.kgf", }, ["N.m"] = { target = "Nm", }, ["N·m"] = { target = "Nm", }, ["ton-mile"] = { symbol = "ton-mile", usename = 1, utype = "transportation", scale = 1.4599723182105602, default = "tkm", }, ["tkm"] = { name1 = "tonne-kilometre", name1_us = "tonne-kilometer", symbol = "tkm", utype = "transportation", scale = 1, default = "ton-mile", }, ["-12USoz(mL)serve"] = { name1_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;mL) serving", symbol = "12&nbsp;US&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;mL) serving", sym_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;mL) serving", utype = "volume", scale = 0.00035488235475000004, default = "mL", link = "Beverage can#Standard sizes", }, ["-12USoz(ml)serve"] = { name1_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;ml) serving", symbol = "12&nbsp;US&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;ml) serving", sym_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;ml) serving", utype = "volume", scale = 0.00035488235475000004, default = "ml", link = "Beverage can#Standard sizes", }, ["-12USozserve"] = { name1_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz serving", symbol = "12&nbsp;US&nbsp;fl&nbsp;oz serving", sym_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz serving", utype = "volume", scale = 0.00035488235475000004, default = "mL", link = "Beverage can#Standard sizes", }, ["acre-foot"] = { name1 = "acre-foot", name2 = "acre-foot", symbol = "acre⋅ft", utype = "volume", scale = 1233.48183754752, default = "m3", }, ["acre-ft"] = { name1 = "acre-foot", name2 = "acre-feet", symbol = "acre⋅ft", utype = "volume", scale = 1233.48183754752, default = "m3", }, ["AUtbsp"] = { name1 = "Australian tablespoon", symbol = "AU&nbsp;tbsp", utype = "volume", scale = 0.000020, default = "ml", }, ["Bcuft"] = { name1 = "billion cubic foot", name2 = "billion cubic feet", symbol = "billion cu&nbsp;ft", utype = "volume", scale = 28316846.592, default = "Gl", link = "Cubic foot", }, ["bdft"] = { name1 = "board foot", name2 = "board feet", symbol = "bd&nbsp;ft", utype = "volume", scale = 0.0023597372167, default = "m3", }, ["board feet"] = { name2 = "board feet", symbol = "board foot", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.0023597372167, default = "m3", }, ["board foot"] = { name2 = "board foot", symbol = "board foot", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.0023597372167, default = "m3", }, ["cc"] = { name1 = "cubic centimetre", name1_us = "cubic centimeter", symbol = "cc", utype = "volume", scale = 0.000001, default = "cuin", }, ["CID"] = { name1 = "cubic inch", name2 = "cubic inches", symbol = "cu&nbsp;in", utype = "volume", scale = 0.000016387064, default = "cc", link = "Cubic inch#Engine displacement", }, ["cord"] = { symbol = "cord", utype = "volume", scale = 3.624556363776, default = "m3", link = "Cord (unit)", }, ["cufoot"] = { name1 = "cubic foot", name2 = "cubic foot", symbol = "cu&nbsp;ft", utype = "volume", scale = 0.028316846592, default = "m3", }, ["cuft"] = { name1 = "cubic foot", name2 = "cubic feet", symbol = "cu&nbsp;ft", utype = "volume", scale = 0.028316846592, default = "m3", }, ["cuin"] = { name1 = "cubic inch", name2 = "cubic inches", symbol = "cu&nbsp;in", utype = "volume", scale = 0.000016387064, default = "cm3", }, ["cumi"] = { name1 = "cubic mile", symbol = "cu&nbsp;mi", utype = "volume", scale = 4168181825.440579584, default = "km3", }, ["cuyd"] = { name1 = "cubic yard", symbol = "cu&nbsp;yd", utype = "volume", scale = 0.764554857984, default = "m3", }, ["firkin"] = { symbol = "firkin", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.04091481, default = "l impgal USgal", link = "Firkin (unit)", }, ["foot3"] = { target = "cufoot", }, ["Goilbbl"] = { name1 = "billion barrels", name2 = "billion barrels", symbol = "Gbbl", utype = "volume", scale = 158987294.928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e6 ! e9 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["gr water"] = { name1 = "grains water", name2 = "grains water", symbol = "gr H₂O", utype = "volume", scale = 0.00000006479891, default = "cm3", link = "Grain (unit)", }, ["grt"] = { name1 = "gross register ton", symbol = "grt", utype = "volume", scale = 2.8316846592, default = "m3", link = "Gross register tonnage", }, ["impbbl"] = { name1 = "imperial barrel", symbol = "imp&nbsp;bbl", utype = "volume", scale = 0.16365924, default = "l impgal USgal", link = "Barrel (unit)", }, ["impbsh"] = { name1 = "imperial bushel", symbol = "imp&nbsp;bsh", utype = "volume", scale = 0.03636872, default = "l impgal USdrygal", }, ["impbu"] = { name1 = "imperial bushel", symbol = "imp&nbsp;bu", utype = "volume", scale = 0.03636872, default = "m3", }, ["impgal"] = { name1 = "imperial gallon", symbol = "imp&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 0.00454609, default = "l USgal", }, ["impgi"] = { name1 = "gill", symbol = "gi", utype = "volume", scale = 0.0001420653125, default = "ml USoz", link = "Gill (unit)", }, ["impkenning"] = { name1 = "imperial kenning", symbol = "kenning", utype = "volume", scale = 0.01818436, default = "l USdrygal", link = "Kenning (unit)", }, ["impoz"] = { name1 = "imperial fluid ounce", symbol = "imp&nbsp;fl&nbsp;oz", utype = "volume", scale = 0.0000284130625, default = "ml USoz", }, ["imppk"] = { name1 = "imperial peck", symbol = "pk", utype = "volume", scale = 0.00909218, default = "l USdrygal", link = "Peck", }, ["imppt"] = { name1 = "imperial pint", symbol = "imp&nbsp;pt", utype = "volume", scale = 0.00056826125, default = "l", }, ["impqt"] = { name1 = "imperial quart", symbol = "imp&nbsp;qt", utype = "volume", scale = 0.0011365225, default = "ml USoz", customary= 3, }, ["kilderkin"] = { symbol = "kilderkin", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.08182962, default = "l impgal USgal", }, ["koilbbl"] = { name1 = "thousand barrels", name2 = "thousand barrels", symbol = "kbbl", utype = "volume", scale = 158.987294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! ! e3 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["L"] = { _name1 = "litre", _name1_us= "liter", _symbol = "L", utype = "volume", scale = 0.001, prefixes = 1, default = "impgal USgal", link = "Litre", }, ["l"] = { _name1 = "litre", _name1_us= "liter", _symbol = "l", utype = "volume", scale = 0.001, prefixes = 1, default = "impgal USgal", link = "Litre", }, ["m3"] = { _name1 = "cubic metre", _name1_us= "cubic meter", _symbol = "m³", prefix_position= 7, utype = "volume", scale = 1, prefixes = 3, default = "cuft", link = "Cubic metre", }, ["Mbbl"] = { name1 = "thousand barrels", name2 = "thousand barrels", symbol = "Mbbl", utype = "volume", scale = 158.987294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["MMoilbbl"] = { name1 = "million barrels", name2 = "million barrels", symbol = "MMbbl", utype = "volume", scale = 158987.294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! e6 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["Moilbbl"] = { name1 = "million barrels", name2 = "million barrels", symbol = "Mbbl", utype = "volume", scale = 158987.294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! e6 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["MTON"] = { name1 = "measurement ton", symbol = "MTON", utype = "volume", scale = 1.13267386368, default = "m3", }, ["MUSgal"] = { name1 = "million US gallons", name1_us = "million U.S. gallons", name2 = "million US gallons", name2_us = "million U.S. gallons", symbol = "million US&nbsp;gal", sym_us = "million U.S.&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 3785.411784, default = "Ml", link = "US gallon", }, ["oilbbl"] = { name1 = "barrel", symbol = "bbl", utype = "volume", scale = 0.158987294928, default = "m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["stere"] = { symbol = "stere", usename = 1, utype = "volume", scale = 1, default = "cuft", }, ["Toilbbl"] = { name1 = "trillion barrels", name2 = "trillion barrels", symbol = "Tbbl", utype = "volume", scale = 158987294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e9 ! e12 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["USbbl"] = { name1 = "US barrel", name1_us = "U.S. barrel", symbol = "US&nbsp;bbl", sym_us = "U.S.&nbsp;bbl", utype = "volume", scale = 0.119240471196, default = "l USgal impgal", link = "Barrel (unit)", }, ["USbeerbbl"] = { name1 = "US beer barrel", name1_us = "U.S. beer barrel", symbol = "US&nbsp;bbl", sym_us = "U.S.&nbsp;bbl", utype = "volume", scale = 0.117347765304, default = "l USgal impgal", link = "Barrel (unit)", }, ["USbsh"] = { name1 = "US bushel", name1_us = "U.S. bushel", symbol = "US&nbsp;bsh", sym_us = "U.S.&nbsp;bsh", utype = "volume", scale = 0.03523907016688, default = "l USdrygal impgal", link = "Bushel", }, ["USbu"] = { name1 = "US bushel", name1_us = "U.S. bushel", symbol = "US&nbsp;bu", sym_us = "U.S.&nbsp;bu", utype = "volume", scale = 0.03523907016688, default = "l USdrygal impgal", link = "Bushel", }, ["USdrybbl"] = { name1 = "US dry barrel", name1_us = "U.S. dry barrel", symbol = "US&nbsp;dry&nbsp;bbl", sym_us = "U.S.&nbsp;dry&nbsp;bbl", utype = "volume", scale = 0.11562819898508, default = "m3", link = "Barrel (unit)", }, ["USdrygal"] = { name1 = "US dry gallon", name1_us = "U.S. dry gallon", symbol = "US&nbsp;dry&nbsp;gal", sym_us = "U.S.&nbsp;dry&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 0.00440488377086, default = "l", link = "Gallon", }, ["USdrypt"] = { name1 = "US dry pint", name1_us = "U.S. dry pint", symbol = "US&nbsp;dry&nbsp;pt", sym_us = "U.S.&nbsp;dry&nbsp;pt", utype = "volume", scale = 0.0005506104713575, default = "ml", link = "Pint", }, ["USdryqt"] = { name1 = "US dry quart", name1_us = "U.S. dry quart", symbol = "US&nbsp;dry&nbsp;qt", sym_us = "U.S.&nbsp;dry&nbsp;qt", utype = "volume", scale = 0.001101220942715, default = "ml", link = "Quart", }, ["USflgal"] = { name1 = "US gallon", name1_us = "U.S. gallon", symbol = "US fl gal", sym_us = "U.S.&nbsp;fl&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 0.003785411784, default = "l impgal", link = "Gallon", }, ["USgal"] = { name1 = "US gallon", name1_us = "U.S. gallon", symbol = "US&nbsp;gal", sym_us = "U.S.&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 0.003785411784, default = "l impgal", }, ["USgi"] = { name1 = "gill", symbol = "gi", utype = "volume", scale = 0.0001182941183, default = "ml impoz", link = "Gill (unit)", }, ["USkenning"] = { name1 = "US kenning", name1_us = "U.S. kenning", symbol = "US&nbsp;kenning", sym_us = "U.S.&nbsp;kenning", utype = "volume", scale = 0.01761953508344, default = "l impgal", link = "Kenning (unit)", }, ["USmin"] = { name1 = "US minim", name1_us = "U.S. minim", symbol = "US&nbsp;min", sym_us = "U.S.&nbsp;min", utype = "volume", scale = 0.000000061611519921875, default = "ml", link = "Minim (unit)", }, ["USoz"] = { name1 = "US fluid ounce", name1_us = "U.S. fluid ounce", symbol = "US&nbsp;fl&nbsp;oz", sym_us = "U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz", utype = "volume", scale = 0.0000295735295625, default = "ml", }, ["USpk"] = { name1 = "US peck", name1_us = "U.S. peck", symbol = "US&nbsp;pk", sym_us = "U.S.&nbsp;pk", utype = "volume", scale = 0.00880976754172, default = "l impgal", link = "Peck", }, ["USpt"] = { name1 = "US pint", name1_us = "U.S. pint", symbol = "US&nbsp;pt", sym_us = "U.S.&nbsp;pt", utype = "volume", scale = 0.000473176473, default = "l imppt", link = "Pint", }, ["USqt"] = { name1 = "US quart", name1_us = "U.S. quart", symbol = "US&nbsp;qt", sym_us = "U.S.&nbsp;qt", utype = "volume", scale = 0.000946352946, default = "ml", link = "Quart", customary= 1, }, ["USquart"] = { name1 = "US quart", name1_us = "U.S. quart", symbol = "US&nbsp;qt", sym_us = "U.S.&nbsp;qt", utype = "volume", scale = 0.000946352946, default = "ml impoz", link = "Quart", }, ["UStbsp"] = { name1 = "US tablespoon", name1_us = "U.S. tablespoon", symbol = "US&nbsp;tbsp", sym_us = "U.S.&nbsp;tbsp", utype = "volume", scale = 1.4786764781250001e-5, default = "ml", }, ["winecase"] = { symbol = "case", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.009, default = "l", link = "Case (goods)", }, ["*U.S.drygal"] = { target = "USdrygal", sp_us = true, customary= 2, }, ["*U.S.gal"] = { target = "USgal", sp_us = true, default = "L impgal", customary= 2, }, ["+USdrygal"] = { target = "USdrygal", customary= 1, }, ["+usfloz"] = { target = "USoz", link = "Fluid ounce", customary= 1, }, ["+USgal"] = { target = "USgal", customary= 1, }, ["+USoz"] = { target = "USoz", customary= 1, }, ["@impgal"] = { target = "impgal", link = "Gallon", customary= 3, }, ["acre feet"] = { target = "acre-ft", }, ["acre foot"] = { target = "acre-foot", }, ["acre ft"] = { target = "acre-ft", }, ["acre-feet"] = { target = "acre-ft", }, ["acre.foot"] = { target = "acre-foot", }, ["acre.ft"] = { target = "acre-ft", }, ["acre·ft"] = { target = "acre-ft", }, ["bushels"] = { target = "USbsh", }, ["cid"] = { target = "CID", }, ["ft3"] = { target = "cuft", }, ["gal"] = { target = "USgal", }, ["gallon"] = { shouldbe = "Use %{USgal%} for US gallons or %{impgal%} for imperial gallons (not %{gallon%})", }, ["gallons"] = { shouldbe = "Use %{USgal%} for US gallons or %{impgal%} for imperial gallons (not %{gallons%})", }, ["Gcuft"] = { target = "e9cuft", }, ["impfloz"] = { target = "impoz", }, ["Impgal"] = { target = "impgal", }, ["in3"] = { target = "cuin", symbol = "in³", }, ["kcuft"] = { target = "e3cuft", }, ["kcum"] = { target = "e3m3", }, ["km³"] = { target = "km3", }, ["liter"] = { target = "L", sp_us = true, }, ["liters"] = { target = "L", sp_us = true, }, ["litre"] = { target = "L", }, ["litres"] = { target = "L", }, ["Mcuft"] = { target = "e6cuft", }, ["Mcum"] = { target = "e6m3", }, ["Mft3"] = { target = "e6cuft", }, ["mi3"] = { target = "cumi", }, ["m³"] = { target = "m3", }, ["Pcuft"] = { target = "e15cuft", }, ["pt"] = { shouldbe = "Use %{USpt%} for US pints or %{imppt%} for imperial pints (not %{pt%})", }, ["qt"] = { shouldbe = "Use %{USqt%} for US quarts or %{impqt%} for imperial quarts (not %{qt%})", }, ["Tcuft"] = { target = "e12cuft", }, ["Tft3"] = { target = "e12cuft", }, ["U.S.bbl"] = { target = "USbbl", sp_us = true, default = "l U.S.gal impgal", }, ["U.S.beerbbl"] = { target = "USbeerbbl", sp_us = true, default = "l U.S.gal impgal", }, ["U.S.bsh"] = { target = "USbsh", sp_us = true, default = "l U.S.drygal impgal", }, ["U.S.bu"] = { target = "USbu", sp_us = true, default = "l U.S.drygal impgal", }, ["U.S.drybbl"] = { target = "USdrybbl", sp_us = true, }, ["U.S.drygal"] = { target = "USdrygal", sp_us = true, }, ["U.S.drypt"] = { target = "USdrypt", sp_us = true, }, ["U.S.dryqt"] = { target = "USdryqt", sp_us = true, }, ["U.S.flgal"] = { target = "USflgal", sp_us = true, }, ["U.S.floz"] = { target = "USoz", sp_us = true, }, ["U.S.gal"] = { target = "USgal", sp_us = true, default = "L impgal", link = "U.S. gallon", }, ["u.s.gal"] = { target = "USgal", sp_us = true, default = "L impgal", link = "U.S. gallon", }, ["U.S.gi"] = { target = "USgi", sp_us = true, }, ["U.S.kenning"] = { target = "USkenning", sp_us = true, }, ["U.S.oz"] = { target = "USoz", sp_us = true, }, ["U.S.pk"] = { target = "USpk", sp_us = true, }, ["U.S.pt"] = { target = "USpt", sp_us = true, }, ["U.S.qt"] = { target = "USqt", sp_us = true, default = "L impqt", customary= 2, }, ["usbbl"] = { target = "USbbl", }, ["usbeerbbl"] = { target = "USbeerbbl", }, ["usbsh"] = { target = "USbsh", }, ["usbu"] = { target = "USbu", }, ["usdrybbl"] = { target = "USdrybbl", }, ["usdrygal"] = { target = "USdrygal", }, ["usdrypt"] = { target = "USdrypt", }, ["usdryqt"] = { target = "USdryqt", }, ["USfloz"] = { target = "USoz", }, ["usfloz"] = { target = "USoz", }, ["USGAL"] = { target = "USgal", }, ["usgal"] = { target = "USgal", }, ["usgi"] = { target = "USgi", }, ["uskenning"] = { target = "USkenning", }, ["usoz"] = { target = "USoz", }, ["uspk"] = { target = "USpk", }, ["uspt"] = { target = "USpt", }, ["usqt"] = { target = "USqt", }, ["yd3"] = { target = "cuyd", }, ["cuft/sqmi"] = { per = { "cuft", "sqmi" }, utype = "volume per unit area", default = "m3/km2", }, ["m3/ha"] = { name1 = "cubic metre per hectare", name1_us = "cubic meter per hectare", name2 = "cubic metres per hectare", name2_us = "cubic meters per hectare", symbol = "m³/ha", utype = "volume per unit area", scale = 0.0001, default = "USbu/acre", link = "Hectare", }, ["m3/km2"] = { per = { "m3", "km2" }, utype = "volume per unit area", default = "cuft/sqmi", }, ["U.S.gal/acre"] = { per = { "U.S.gal", "acre" }, utype = "volume per unit area", default = "m3/km2", }, ["USbu/acre"] = { name2 = "US bushels per acre", symbol = "US bushel per acre", usename = 1, utype = "volume per unit area", scale = 8.7077638761350888e-6, default = "m3/ha", link = "Bushel", }, ["USgal/acre"] = { per = { "USgal", "acre" }, utype = "volume per unit area", default = "m3/km2", }, ["cuyd/mi"] = { per = { "cuyd", "mi" }, utype = "volume per unit length", default = "m3/km", }, ["m3/km"] = { per = { "m3", "km" }, utype = "volume per unit length", default = "cuyd/mi", }, ["mich"] = { combination= { "ch", "mi" }, multiple = { 80 }, utype = "length", }, ["michlk"] = { combination= { "chlk", "mi" }, multiple = { 80 }, utype = "length", }, ["michainlk"] = { combination= { "chainlk", "mi" }, multiple = { 80 }, utype = "length", }, ["miyd"] = { combination= { "yd", "mi" }, multiple = { 1760 }, utype = "length", }, ["miydftin"] = { combination= { "in", "ft", "yd", "mi" }, multiple = { 12, 3, 1760 }, utype = "length", }, ["mift"] = { combination= { "ft", "mi" }, multiple = { 5280 }, utype = "length", }, ["ydftin"] = { combination= { "in", "ft", "yd" }, multiple = { 12, 3 }, utype = "length", }, ["ydft"] = { combination= { "ft", "yd" }, multiple = { 3 }, utype = "length", }, ["ftin"] = { combination= { "in", "ft" }, multiple = { 12 }, utype = "length", }, ["footin"] = { combination= { "in", "foot" }, multiple = { 12 }, utype = "length", }, ["handin"] = { combination= { "in", "hand" }, multiple = { 4 }, utype = "length", }, ["lboz"] = { combination= { "oz", "lb" }, multiple = { 16 }, utype = "mass", }, ["stlb"] = { combination= { "lb", "st" }, multiple = { 14 }, utype = "mass", }, ["stlboz"] = { combination= { "oz", "lb", "st" }, multiple = { 16, 14 }, utype = "mass", }, ["st and lb"] = { combination= { "lb", "st" }, multiple = { 14 }, utype = "mass", }, ["GN LTf"] = { combination= { "GN", "-LTf" }, utype = "force", }, ["GN LTf STf"] = { combination= { "GN", "-LTf", "-STf" }, utype = "force", }, ["GN STf"] = { combination= { "GN", "-STf" }, utype = "force", }, ["GN STf LTf"] = { combination= { "GN", "-STf", "-LTf" }, utype = "force", }, ["kN LTf"] = { combination= { "kN", "-LTf" }, utype = "force", }, ["kN LTf STf"] = { combination= { "kN", "-LTf", "-STf" }, utype = "force", }, ["kN STf"] = { combination= { "kN", "-STf" }, utype = "force", }, ["kN STf LTf"] = { combination= { "kN", "-STf", "-LTf" }, utype = "force", }, ["LTf STf"] = { combination= { "-LTf", "-STf" }, utype = "force", }, ["MN LTf"] = { combination= { "MN", "-LTf" }, utype = "force", }, ["MN LTf STf"] = { combination= { "MN", "-LTf", "-STf" }, utype = "force", }, ["MN STf"] = { combination= { "MN", "-STf" }, utype = "force", }, ["MN STf LTf"] = { combination= { "MN", "-STf", "-LTf" }, utype = "force", }, ["STf LTf"] = { combination= { "-STf", "-LTf" }, utype = "force", }, ["L/100 km mpgimp"] = { combination= { "L/100 km", "mpgimp" }, utype = "fuel efficiency", }, ["l/100 km mpgimp"] = { combination= { "l/100 km", "mpgimp" }, utype = "fuel efficiency", }, ["L/100 km mpgUS"] = { combination= { "L/100 km", "mpgus" }, utype = "fuel efficiency", }, ["L/100 km mpgus"] = { combination= { "L/100 km", "mpgus" }, utype = "fuel efficiency", }, ["l/100 km mpgus"] = { combination= { "l/100 km", "mpgus" }, utype = "fuel efficiency", }, ["mpgimp L/100 km"] = { combination= { "mpgimp", "L/100 km" }, utype = "fuel efficiency", }, ["LT ST t"] = { combination= { "lt", "-ST", "t" }, utype = "mass", }, ["LT t ST"] = { combination= { "lt", "t", "-ST" }, utype = "mass", }, ["ST LT t"] = { combination= { "-ST", "lt", "t" }, utype = "mass", }, ["ST t LT"] = { combination= { "-ST", "t", "lt" }, utype = "mass", }, ["t LT ST"] = { combination= { "t", "lt", "-ST" }, utype = "mass", }, ["ton"] = { combination= { "LT", "ST" }, utype = "mass", }, ["kPa kg/cm2"] = { combination= { "kPa", "kgf/cm2" }, utype = "pressure", }, ["kPa lb/in2"] = { combination= { "kPa", "-lb/in2" }, utype = "pressure", }, ["floz"] = { combination= { "impoz", "USoz" }, utype = "volume", }, } --------------------------------------------------------------------------- -- Do not change the data in this table because it is created by running -- -- a script that reads the wikitext from a wiki page (see note above). -- --------------------------------------------------------------------------- local default_exceptions = { -- Prefixed units with a default different from that of the base unit. -- Each key item is a prefixed symbol (unitcode for engineering notation). ["cm²"] = "sqin", ["dm²"] = "sqin", ["e3acre"] = "km2", ["e3m2"] = "e6sqft", ["e6acre"] = "km2", ["e6ha"] = "e6acre", ["e6km2"] = "e6sqmi", ["e6m2"] = "e6sqft", ["e6sqft"] = "v * 9.290304 < 100 ! e3 ! e6 ! m2", ["e6sqmi"] = "e6km2", ["hm²"] = "acre", ["km²"] = "sqmi", ["mm²"] = "sqin", ["aJ"] = "eV", ["e3BTU"] = "MJ", ["e6BTU"] = "GJ", ["EJ"] = "kWh", ["fJ"] = "keV", ["GJ"] = "kWh", ["MJ"] = "kWh", ["PJ"] = "kWh", ["pJ"] = "MeV", ["TJ"] = "kWh", ["YJ"] = "kWh", ["yJ"] = "μeV", ["ZJ"] = "kWh", ["zJ"] = "meV", ["e12cuft/a"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e9 ! e12 ! m3/a", ["e12cuft/d"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e9 ! e12 ! m3/d", ["e12m3/a"] = "Tcuft/a", ["e12m3/d"] = "Tcuft/d", ["e3cuft/a"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! ! e3 ! m3/a", ["e3cuft/d"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! ! e3 ! m3/d", ["e3cuft/s"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! ! e3 ! m3/s", ["e3m3/a"] = "v < 28.316846592 ! k ! M ! cuft/a", ["e3m3/d"] = "v < 28.316846592 ! k ! M ! cuft/d", ["e3m3/s"] = "v < 28.316846592 ! k ! M ! cuft/s", ["e3USgal/a"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! ! e3 ! m3/a", ["e6cuft/a"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e3 ! e6 ! m3/a", ["e6cuft/d"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e3 ! e6 ! m3/d", ["e6cuft/s"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e3 ! e6 ! m3/s", ["e6m3/a"] = "v < 28.316846592 ! M ! G ! cuft/a", ["e6m3/d"] = "v < 28.316846592 ! M ! G ! cuft/d", ["e6m3/s"] = "v < 28.316846592 ! e6 ! e9 ! cuft/s", ["e6USgal/a"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! e3 ! e6 ! m3/a", ["e9cuft/a"] = "m3/a", ["e9cuft/d"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e6 ! e9 ! m3/d", ["e9m3/a"] = "v < 28.316846592 ! G ! T ! cuft/a", ["e9m3/d"] = "v < 28.316846592 ! G ! T ! cuft/d", ["e9m3/s"] = "v < 28.316846592 ! e9 ! e12 ! cuft/s", ["e9USgal/a"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! e6 ! e9 ! m3/a", ["e9USgal/s"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! e6 ! e9 ! m3/s", ["nN"] = "gr-f", ["μN"] = "gr-f", ["mN"] = "oz-f", ["am"] = "in", ["cm"] = "in", ["dam"] = "ft", ["dm"] = "in", ["e12km"] = "e12mi", ["e12mi"] = "e12km", ["e3AU"] = "ly", ["e3km"] = "e3mi", ["e3mi"] = "e3km", ["e6km"] = "e6mi", ["e6mi"] = "e6km", ["e9km"] = "AU", ["e9mi"] = "e9km", ["Em"] = "mi", ["fm"] = "in", ["Gm"] = "mi", ["hm"] = "ft", ["km"] = "mi", ["mm"] = "in", ["Mm"] = "mi", ["nm"] = "in", ["Pm"] = "mi", ["pm"] = "in", ["Tm"] = "mi", ["Ym"] = "mi", ["ym"] = "in", ["Zm"] = "mi", ["zm"] = "in", ["μm"] = "in", ["e12lb"] = "v * 4.5359237 < 10 ! Mt ! Gt", ["e3lb"] = "v * 4.5359237 < 10 ! kg ! t", ["e3ozt"] = "v * 0.311034768 < 10 ! kg ! t", ["e3t"] = "LT ST", ["e6carat"] = "t", ["e6lb"] = "v * 4.5359237 < 10 ! t ! kilotonne", ["e6ozt"] = "lb kg", ["e6ST"] = "Mt", ["e6t"] = "LT ST", ["e9lb"] = "v * 4.5359237 < 10 ! kilotonne ! Mt", ["e9t"] = "LT ST", ["Gg"] = "lb", ["kg"] = "lb", ["mg"] = "gr", ["Mg"] = "LT ST", ["ng"] = "gr", ["μg"] = "gr", ["mBq"] = "fCi", ["kBq"] = "nCi", ["MBq"] = "μCi", ["GBq"] = "mCi", ["TBq"] = "Ci", ["PBq"] = "kCi", ["EBq"] = "kCi", ["fCi"] = "mBq", ["pCi"] = "Bq", ["nCi"] = "Bq", ["μCi"] = "kBq", ["mCi"] = "MBq", ["kCi"] = "TBq", ["MCi"] = "PBq", ["ns"] = "μs", ["μs"] = "ms", ["ms"] = "s", ["ks"] = "h", ["Ms"] = "week", ["Gs"] = "decade", ["Ts"] = "millennium", ["Ps"] = "million year", ["Es"] = "thousand million year", ["MK"] = "keVT", ["cL"] = "impoz usoz", ["cl"] = "impoz usoz", ["cm³"] = "cuin", ["dL"] = "impoz usoz", ["dl"] = "impoz usoz", ["mm³"] = "cuin", ["dm³"] = "cuin", ["e12cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e9 ! e12 ! m3", ["e12impgal"] = "v * 4.54609 < 1000 ! T ! P ! l", ["e12m3"] = "v < 28.316846592 ! T ! P ! cuft", ["e12U.S.gal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! T ! P ! l", ["e12USgal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! T ! P ! l", ["e15cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e12 ! e15 ! m3", ["e15m3"] = "Pcuft", ["e3bdft"] = "v * 0.23597372167 < 100 ! e3 ! e6 ! m3", ["e3cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! ! e3 ! m3", ["e3impgal"] = "v * 4.54609 < 1000 ! k ! M ! l", ["e3m3"] = "v < 28.316846592 ! k ! M ! cuft", ["e3U.S.gal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! k ! M ! l", ["e3USgal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! k ! M ! l", ["e6bdft"] = "v * 0.23597372167 < 100 ! e3 ! e6 ! m3", ["e6cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e3 ! e6 ! m3", ["e6cuyd"] = "v * 7.64554857984 < 10 ! e3 ! e6 ! m3", ["e6impgal"] = "v * 4.54609 < 1000 ! M ! G ! l", ["e6L"] = "USgal", ["e6m3"] = "v < 28.316846592 ! M ! G ! cuft", ["e6U.S.gal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! M ! G ! l", ["e6USgal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! M ! G ! l", ["e9bdft"] = "v * 0.23597372167 < 100 ! e6 ! e9 ! m3", ["e9cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e6 ! e9 ! m3", ["e9impgal"] = "v * 4.54609 < 1000 ! G ! T ! l", ["e9m3"] = "v < 28.316846592 ! G ! T ! cuft", ["e9U.S.gal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! G ! T ! l", ["e9USgal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! G ! T ! l", ["GL"] = "cuft", ["Gl"] = "cuft", ["kL"] = "cuft", ["kl"] = "cuft", ["km³"] = "cumi", ["mL"] = "impoz usoz", ["ml"] = "impoz usoz", ["Ml"] = "v < 28.316846592 ! e3 ! e6 ! cuft", ["ML"] = "v < 28.316846592 ! e3 ! e6 ! cuft", ["TL"] = "cumi", ["Tl"] = "cumi", ["μL"] = "cuin", ["μl"] = "cuin", } --------------------------------------------------------------------------- -- Do not change the data in this table because it is created by running -- -- a script that reads the wikitext from a wiki page (see note above). -- --------------------------------------------------------------------------- local link_exceptions = { -- Prefixed units with a linked article different from that of the base unit. -- Each key item is a prefixed symbol (not unitcode). ["mm²"] = "Square millimetre", ["cm²"] = "Square centimetre", ["dm²"] = "Square decimetre", ["km²"] = "kilometro kuwadrado", ["kJ"] = "Kilojoule", ["MJ"] = "Megajoule", ["GJ"] = "Gigajoule", ["TJ"] = "Terajoule", ["fm"] = "Femtometre", ["pm"] = "Picometre", ["nm"] = "Nanometre", ["μm"] = "Micrometre", ["mm"] = "Millimetre", ["cm"] = "Sentimetro", ["dm"] = "Decimetre", ["dam"] = "Decametre", ["hm"] = "Hectometre", ["km"] = "Kilometro", ["Mm"] = "Megametre", ["Gm"] = "Gigametre", ["Tm"] = "Terametre", ["Pm"] = "Petametre", ["Em"] = "Exametre", ["Zm"] = "Zettametre", ["Ym"] = "Yottametre", ["μg"] = "Microgram", ["mg"] = "Milligram", ["kg"] = "Kilogram", ["Mg"] = "Tonne", ["yW"] = "Yoctowatt", ["zW"] = "Zeptowatt", ["aW"] = "Attowatt", ["fW"] = "Femtowatt", ["pW"] = "Picowatt", ["nW"] = "Nanowatt", ["μW"] = "Microwatt", ["mW"] = "Milliwatt", ["kW"] = "Kilowatt", ["MW"] = "Megawatt", ["GW"] = "Gigawatt", ["TW"] = "Terawatt", ["PW"] = "Petawatt", ["EW"] = "Exawatt", ["ZW"] = "Zettawatt", ["YW"] = "Yottawatt", ["as"] = "Attosecond", ["fs"] = "Femtosecond", ["ps"] = "Picosecond", ["ns"] = "Nanosecond", ["μs"] = "Microsecond", ["ms"] = "Millisecond", ["ks"] = "Kilosecond", ["Ms"] = "Megasecond", ["Gs"] = "Gigasecond", ["Ts"] = "Terasecond", ["Ps"] = "Petasecond", ["Es"] = "Exasecond", ["Zs"] = "Zettasecond", ["Ys"] = "Yottasecond", ["mm³"] = "Cubic millimetre", ["cm³"] = "Cubic centimetre", ["dm³"] = "Cubic decimetre", ["dam³"] = "Cubic decametre", ["km³"] = "Cubic kilometre", ["μL"] = "Microlitre", ["μl"] = "Microlitre", ["mL"] = "Millilitre", ["ml"] = "Millilitre", ["cL"] = "Centilitre", ["cl"] = "Centilitre", ["dL"] = "Decilitre", ["dl"] = "Decilitre", ["daL"] = "Decalitre", ["dal"] = "Decalitre", ["hL"] = "Hectolitre", ["hl"] = "Hectolitre", ["kL"] = "Kilolitre", ["kl"] = "Kilolitre", ["ML"] = "Megalitre", ["Ml"] = "Megalitre", ["GL"] = "Gigalitre", ["Gl"] = "Gigalitre", ["TL"] = "Teralitre", ["Tl"] = "Teralitre", ["PL"] = "Petalitre", ["Pl"] = "Petalitre", } --------------------------------------------------------------------------- -- Do not change the data in this table because it is created by running -- -- a script that reads the wikitext from a wiki page (see note above). -- --------------------------------------------------------------------------- local per_unit_fixups = { -- Automatically created per units of form "x/y" may have their unit type -- changed, for example, "length/time" is changed to "speed". -- Other adjustments can also be specified. ["/area"] = "per unit area", ["/volume"] = "per unit volume", ["area/area"] = "area per unit area", ["energy/length"] = "energy per unit length", ["energy/mass"] = "energy per unit mass", ["energy/time"] = { utype = "power", link = "Power (physics)" }, ["energy/volume"] = "energy per unit volume", ["force/area"] = { utype = "pressure", link = "Pressure" }, ["length/length"] = { utype = "gradient", link = "Grade (slope)" }, ["length/time"] = { utype = "speed", link = "Speed" }, ["length/time/time"] = { utype = "acceleration", link = "Acceleration" }, ["mass/area"] = { utype = "pressure", multiplier = 9.80665 }, ["mass/length"] = "linear density", ["mass/mass"] = "concentration", ["mass/power"] = "mass per unit power", ["mass/time"] = "mass per unit time", ["mass/volume"] = { utype = "density", link = "Density" }, ["power/mass"] = "power per unit mass", ["power/volume"] = { link = "Power density" }, ["pressure/length"] = "fracture gradient", ["speed/time"] = { utype = "acceleration", link = "Acceleration" }, ["volume/area"] = "volume per unit area", ["volume/length"] = "volume per unit length", ["volume/time"] = "flow", } return { all_units = all_units, default_exceptions = default_exceptions, link_exceptions = link_exceptions, per_unit_fixups = per_unit_fixups, } pk97pqspg2ji0o4ywz6ks9t4wkdh8h0 0 233452 1958660 1431113 2022-07-25T09:51:40Z Glennznl 73709 link [[Museong Britaniko]] using [[:en:User:Edward/Find link|Find link]] wikitext text/x-wiki [[File:Utamakura 歌まくら (Poem of the Pillow).jpg|thumb|right|300px|Larawang Hapones mula sa Kitagawa Utamaro, ''The Pillow Book (Uta Makura)'', o "Aklat na Pang-unan", 1788. Ayon sa [[Museong Britaniko]]<ref>[http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=781740&partId=1&searchText=%25u6b4c%25u307e%25u304f%25u3089&page=1 Museong Britaniko]</ref>, natuklasan ng babaeng nasa kanan ang isang liham na nakatago sa ''[[robe]]'' o "bata de banyo" ng kaniyang nakababatang lalaking mangingibig (ang "gigolo" na nasa kaliwa).]] Ang '''gigolo''' ay isang lalaking [[patutot]] na naglilingkod para sa mga babae.<ref name=HS>Harmatz, Morton G. at Melinda A. Novak. Glossary, ''Human Sexuality'', Harper & Row Publishers, New York, 1983, pahina 560.</ref> Isa itong kaparehang lalaki o kasamang panlipunan na sinusuportahan ng isang babae habang nasa loob ng isang ugnayang nagpapatuloy,<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/gigolo Definition of gigolo] Merriam-Webster Dictionary</ref> na madalas na nakatira sa tahanan ng nasabing babae o pumaparoon sa tahanang iyon kapag sinabihan o tinawagan. Ang gigolo ay inaasahang maging kasama ng babae, magsilbi bilang isang pamalagiang eskorte na mayroong mabuting pagkilos at pag-asal at mga kasanayang panlipunan, at madalas, maglingkod bilang isang [[Sayaw na pambulwagan|kasayawan]] ayon sa pangangailangan ng babae na ang kapalit ay suporta (na taliwas sa karaniwang [[normative social influence|pamantayan]]). Maaaring bigyan nang labis-labis na mga regalo ang gigolo, katulad ng mamahaling mga dami at isang kotseng mamanehuhin. Ang relasyon ay maaaring magsangkot din ng mga serbisyong seksuwal, kung saan maaaring tukuyin ang lalaking ito bilang isang "lalaking angkin o pag-aari (ng isang babae)".<ref>[http://www.wordreference.com/definition/gigolo A man who is kept by a woman], Word Reference, napuntahan noong 2013.02.14 </ref> Ang katagang ''gigolo'' ay karaniwang nagpapahiwatig ng isang lalaki na umako ng isang [[estilo sa buhay]] na binubuo ng mga bilang ng mga serye ng relasyon, sa halip na magkaroon ng ibang anyo ng suporta o mapagkakakitaan.<ref>Otterman, Sharon, [http://thelede.blogs.nytimes.com/2009/03/09/swiss-gigolo-sentenced-to-six-years/ ''‘Swiss Gigolo’ Sentenced to Six Years''], The Lede, Marso 9, 2009, ''News'', [[The New York Times]], 2013.02.14 </ref><ref>Dahlkamp,Jürgen, Röbel,Sven, and Smoltczyk, Alexander, [http://www.spiegel.de/international/europe/gigolo-trial-trial-to-begin-for-man-who-duped-germany-s-richest-woman-a-611715.html ''Gigolo Trial: Trial to Begin for Man Who Duped Germany's Richest Woman''], Spiegel Online International, napuntahan noong 2013.02.14</ref> Ang salitang ''gigolo'' ay maaaring tuntunin sa isang paggamit bilang isang [[neolohismo]] noong dekada ng 1920 bilang isang ''[[back formation]]'' mula sa salitang Pranses na '''''gigolette''''', isang babae na inuupahan bilang isang kapareha sa pagsasayaw.<ref>[http://www.wordreference.com/definition/gigolo back formation from ''gigolette''], Word Reference, napuntahan noong 2013.02.14</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist}} [[Kategorya:Wikang Pranses]] [[Kategorya:Pansariling buhay]] [[Kategorya:Ugali ng tao]] [[Kategorya:Prostitusyon]] e9eu573oi17b2t96p1a78zcqb4r6ghy 10 246315 1958480 1715248 2022-07-25T03:46:08Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox | bodyclass = vcard | headerstyle = background-color: #eee; | titleclass = fn org | title = {{#if:{{{name|}}}|{{{name}}}|{{PAGENAMEBASE}}}} | subheader = {{#if:{{{native_name|}}}|<span class="nickname" {{#if:{{{native_name_lang|}}}|lang="{{{native_name_lang}}}"}}>{{{native_name}}}</span>}} | image1 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{logo|}}}|upright={{{logo_upright|1}}}|alt={{{logo_alt|}}}}} | caption1 = {{{logo_caption|}}} | image2 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|upright={{{image_upright|1}}}|alt={{{alt|}}}}} | caption2 = {{{caption|}}} | image3 = {{#if:{{{pushpin_map|{{{map_type|}}}}}}|{{Location map|{{{pushpin_map|{{{map_type}}}}}} | border = infobox | caption = {{#if:{{{map_caption|}}}|{{{map_caption}}}|Location within {{#invoke:Location map|data|{{{pushpin_map|{{{map_type}}}}}}|name}}}} | float = center | width = {{#if:{{{map_size|}}}|{{{map_size}}}|220}} | relief = {{{pushpin_relief|{{{map_relief|}}}}}} | label = {{{map dot label|}}} | lat_deg = {{{lat_deg|}}} | lat_min = {{{lat_min|}}} | lat_sec = {{{lat_sec|}}} | lat_dir = {{{lat_dir|}}} | lon_deg = {{{lon_deg|}}} | lon_min = {{{lon_min|}}} | lon_sec = {{{lon_sec|}}} | lon_dir = {{{lon_dir|}}} | lat = {{{latitude|}}} | long = {{{longitude|}}} }}}} | label1 = Dating Pangalan | data1 = {{{former_name|}}} | class1 = nickname | label2 = Itinatag | data2 = {{{established|}}} | label3 = Pinawalang-bisa/Dinisolba | data3 = {{{dissolved|}}} | label4 = Lokasyon | data4 = {{{location|}}} | rowclass4 = adr | class4 = locality | label5 = [[Sistemang heograpiko ng mga koordinado|Mga koordinado]] | data5 = {{#if:{{Both|{{{latitude|{{{lat_deg|}}}}}}|{{{longitude|{{{lon_deg|}}}}}}}}| {{Geobox coor|{{{latitude|{{{lat_deg|}}}}}}|{{{lat_min|}}}|{{{lat_sec|}}}|{{{lat_dir|}}}|{{{longitude|{{{lon_deg|}}}}}}|{{{lon_min|}}}|{{{lon_sec|}}}|{{{lon_dir|}}}|{{#if:{{{coordinates_type|}}}|{{{coordinates_type}}}|type:landmark}}{{#if: {{{coordinates_region|}}}|_region:{{{coordinates_region}}}}}|{{#if:{{{coordinates_display|}}}|title|μ}}={{{coordinates_display|}}}|format={{{coordinates_format|}}}}}}}{{{coordinates|}}} | label6 = Uri | data6 = {{{type|}}} | label7 = Akreditasyon | data7 = {{{accreditation|}}} | label8 = Key holdings | data8 = {{{key_holdings|}}} | label9 = Mga Koleksyon | data9 = {{{collections|}}} | label10 = Sukat ng Koleksyon | data10 = {{{collection|{{{collection_size|{{{collection size|}}}}}}}}} | label11 = Mga Dumadalaw | data11 = {{{visitors|}}} | label12 = Tagapag-tatag | data12 = {{{founder|}}} | class12 = agent | label13 = Direktor | data13 = {{{director|}}} | class13 = agent | label14 = Pangulo | data14 = {{{president|}}} | class14 = agent | label15 = CEO | data15 = {{{ceo|}}} | class15 = agent | label16 = Tagapangulo | data16 = {{{chairperson|}}} | class16 = agent | label17 = Curador | data17 = {{{curator|}}} | class17 = agent | label18 = Arkitekto | data18 = {{{architect|}}} | class18 = agent | label19 = Mananalaysay | data19 = {{{historian|}}} | class19 = agent | label20 = May-ari | data20 = {{{owner|}}} | class20 = agent | label21 = Mga Kawani/Empleado | data21 = {{{employees|}}} | label22 = Pampublikong transportasyon | data22 = {{{publictransit|}}} | label23 = Pinakamalapit na {{#if:{{{parking|}}}|paradahan|paradahan ng kotse}} | data23 = {{#if:{{{parking|}}}|{{{parking}}}|{{{car_park|}}}}} | label24 = Sityo | data24 = {{{website|}}} | header25 = {{#if:{{{network|}}}|{{Infobox museum/{{{network}}} network|header}} }} | data26 = {{#if:{{{network|}}}|{{Infobox museum/{{{network}}} network|data}} }} | header27 = {{{nrhp|{{{embedded|}}}}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox museum with unsupported parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox museum]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| accreditation | alt | architect | caption | car_park | ceo | chairperson | collection | collection size | collection_size | collections | coordinates | coordinates_display | coordinates_format | coordinates_region | coordinates_type | curator | director | dissolved | embedded | employees | established | former_name | founder | historian | image | image_upright | key_holdings | lat_deg | lat_dir | lat_min | lat_sec | latitude | location | logo | logo_alt | logo_caption | logo_upright | lon_deg | lon_dir | lon_min | lon_sec | longitude | map dot label | map_caption | map_relief | map_size | map_type | name | native_name | native_name_lang | network | nrhp | owner | parking | president | publictransit | pushpin_map | pushpin_relief | type | visitors | website }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> tpfzw2szdou3ij5itdpkrvzpke8qkb3 1958490 1958480 2022-07-25T03:56:02Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox | bodyclass = vcard | headerstyle = background-color: #eee; | titleclass = fn org | title = {{#if:{{{name|}}}|{{{name}}}|{{PAGENAMEBASE}}}} | subheader = {{#if:{{{native_name|}}}|<span class="nickname" {{#if:{{{native_name_lang|}}}|lang="{{{native_name_lang}}}"}}>{{{native_name}}}</span>}} | image1 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{logo|}}}|upright={{{logo_upright|1}}}|alt={{{logo_alt|}}}}} | caption1 = {{{logo_caption|}}} | image2 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|upright={{{image_upright|1}}}|alt={{{alt|}}}}} | caption2 = {{{caption|}}} | image3 = {{#if:{{{pushpin_map|{{{map_type|}}}}}}|{{Location map|{{{pushpin_map|{{{map_type}}}}}} | border = infobox | caption = {{#if:{{{map_caption|}}}|{{{map_caption}}}|Lokasyon sa loob ng {{#invoke:Location map|data|{{{pushpin_map|{{{map_type}}}}}}|name}}}} | float = center | width = {{#if:{{{map_size|}}}|{{{map_size}}}|220}} | relief = {{{pushpin_relief|{{{map_relief|}}}}}} | label = {{{map dot label|}}} | lat_deg = {{{lat_deg|}}} | lat_min = {{{lat_min|}}} | lat_sec = {{{lat_sec|}}} | lat_dir = {{{lat_dir|}}} | lon_deg = {{{lon_deg|}}} | lon_min = {{{lon_min|}}} | lon_sec = {{{lon_sec|}}} | lon_dir = {{{lon_dir|}}} | lat = {{{latitude|}}} | long = {{{longitude|}}} }}}} | label1 = Dating Pangalan | data1 = {{{former_name|}}} | class1 = nickname | label2 = Itinatag | data2 = {{{established|}}} | label3 = Pinawalang-bisa/Dinisolba | data3 = {{{dissolved|}}} | label4 = Lokasyon | data4 = {{{location|}}} | rowclass4 = adr | class4 = locality | label5 = [[Sistemang heograpiko ng mga koordinado|Mga koordinado]] | data5 = {{#if:{{Both|{{{latitude|{{{lat_deg|}}}}}}|{{{longitude|{{{lon_deg|}}}}}}}}| {{Geobox coor|{{{latitude|{{{lat_deg|}}}}}}|{{{lat_min|}}}|{{{lat_sec|}}}|{{{lat_dir|}}}|{{{longitude|{{{lon_deg|}}}}}}|{{{lon_min|}}}|{{{lon_sec|}}}|{{{lon_dir|}}}|{{#if:{{{coordinates_type|}}}|{{{coordinates_type}}}|type:landmark}}{{#if: {{{coordinates_region|}}}|_region:{{{coordinates_region}}}}}|{{#if:{{{coordinates_display|}}}|title|μ}}={{{coordinates_display|}}}|format={{{coordinates_format|}}}}}}}{{{coordinates|}}} | label6 = Uri | data6 = {{{type|}}} | label7 = Akreditasyon | data7 = {{{accreditation|}}} | label8 = Key holdings | data8 = {{{key_holdings|}}} | label9 = Mga Koleksyon | data9 = {{{collections|}}} | label10 = Sukat ng Koleksyon | data10 = {{{collection|{{{collection_size|{{{collection size|}}}}}}}}} | label11 = Mga Dumadalaw | data11 = {{{visitors|}}} | label12 = Tagapag-tatag | data12 = {{{founder|}}} | class12 = agent | label13 = Direktor | data13 = {{{director|}}} | class13 = agent | label14 = Pangulo | data14 = {{{president|}}} | class14 = agent | label15 = CEO | data15 = {{{ceo|}}} | class15 = agent | label16 = Tagapangulo | data16 = {{{chairperson|}}} | class16 = agent | label17 = Kurador | data17 = {{{curator|}}} | class17 = agent | label18 = Arkitekto | data18 = {{{architect|}}} | class18 = agent | label19 = Mananalaysay | data19 = {{{historian|}}} | class19 = agent | label20 = May-ari | data20 = {{{owner|}}} | class20 = agent | label21 = Mga Kawani/Empleyado | data21 = {{{employees|}}} | label22 = Pampublikong transportasyon | data22 = {{{publictransit|}}} | label23 = Pinakamalapit na {{#if:{{{parking|}}}|paradahan|paradahan ng kotse}} | data23 = {{#if:{{{parking|}}}|{{{parking}}}|{{{car_park|}}}}} | label24 = Sityo | data24 = {{{website|}}} | header25 = {{#if:{{{network|}}}|{{Infobox museum/{{{network}}} network|header}} }} | data26 = {{#if:{{{network|}}}|{{Infobox museum/{{{network}}} network|data}} }} | header27 = {{{nrhp|{{{embedded|}}}}}} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox museum with unsupported parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox museum]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| accreditation | alt | architect | caption | car_park | ceo | chairperson | collection | collection size | collection_size | collections | coordinates | coordinates_display | coordinates_format | coordinates_region | coordinates_type | curator | director | dissolved | embedded | employees | established | former_name | founder | historian | image | image_upright | key_holdings | lat_deg | lat_dir | lat_min | lat_sec | latitude | location | logo | logo_alt | logo_caption | logo_upright | lon_deg | lon_dir | lon_min | lon_sec | longitude | map dot label | map_caption | map_relief | map_size | map_type | name | native_name | native_name_lang | network | nrhp | owner | parking | president | publictransit | pushpin_map | pushpin_relief | type | visitors | website }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> ltzrdcjrxm308ta21di7sdx281wdttz 0 273082 1958630 1656518 2022-07-25T06:23:57Z Jojit fb 38 Ikinakarga sa [[Huntress (komiks)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Huntress (komiks)]] icon2stzwtq3ps7b8ag4m4qdm3vbdbd 1958646 1958630 2022-07-25T06:57:23Z Jojit fb 38 Changed redirect target from [[Huntress (komiks)]] to [[Huntress#Helena Bertinelli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Huntress#Helena Bertinelli]] i6bie0ducuu4cxiyb8a32aen1d8krn7 0 278870 1958545 1953577 2022-07-25T04:52:23Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953577 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Nathalie Hart | image = Dilim Movie in the Making - Natalie Hart.jpg | caption = Hart noong 2014 | alias = | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1992|04|14}} | birth_place = [[San Pedro, Laguna|San Pedro]], [[Laguna]], [[Pilipinas]] | nationality = [[Mga Pilipino|Pilipina]] | occupation = {{flatlist| *Aktres *modelo}} | agent = [[Star Magic]] (2008–2009; 2014-2018)<br>[[GMA Artist Center]] (2009–2015)<br>[[Viva Entertainment|Viva Artists Agency]] (2018–kasalukuyan)<br>[[ABS-CBN Entertainment]] (2008–2009; 2018–kasalukuyan) | yearsactive = 2008–kasalukuyan | height = {{height|ft=5|in=4}} | children = 1 | website = }} [[File:PrincessSnell.jpg|thumb|right|Hart noong 2010]] Si '''Princess Tinkerbell Cristina Marjorie Pedere Snell''' (ipinanganak noong Abril 14, 1992) o mas kilalang si '''Nathalie Hart''' ay isang [[Pilipinas|Pilipino]]ng aktres. ==Filmography== ===Television=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- <!-- Do not add rowspan --> | 2009 | ''[[Your Song (TV series)|Your Song Presents]]: [[List of Your Song episodes#Season 9|Underage]]'' | Lina | Credited as "Kristina Snell" | |- | 2009 | ''[[Kambal sa Uma]]'' | Myka | Credited as "Kristina Snell" | |- | 2009 | ''[[I Love Betty La Fea]]'' | Herself ― Ecomodel | Cameo | |- | 2009–2010 | ''[[StarStruck (season 5)|StarStruck]]'' | Herself | Eliminated (Week 6) | |- | 2010 | ''[[Panday Kids]]'' | Luningning | | |- | 2010 | ''[[Survivor Philippines: Celebrity Showdown]]'' | Herself | Quit (Day 2) | |- | 2010 | ''[[Reel Love|Reel Love Presents: Tween Hearts]]'' | Vanessa | | |- | 2010 | ''[[Jillian: Namamasko Po]]'' | Maya | | |- | 2011 | ''[[My Lover, My Wife]]'' | Hazel | | |- | 2011 | ''[[Captain Barbell Ang Pagbabalik]]'' | Margarita / Marnie | | |- | 2012 | ''[[My Beloved (TV series)|My Beloved]]'' | Trixie Montenegro | | |- |2012 | ''[[Kasalanan Bang Ibigin Ka?]]'' | Carissa | | |- |2012 | ''[[Makapiling Kang Muli]]'' | Monina | | |- |2012 | ''[[Yesterday's Bride]]'' | Erica Samonte | | |- |2012 | ''[[Magdalena (Philippine TV series)|Magdalena]]'' | Chloe | | |- |2013 | ''[[Indio (TV series)|Indio]]'' | Young Victoria Sanreal | Special participation | |- |2013 | ''[[Maghihintay Pa Rin]]'' | Stella Cruz-Villafuerte | | |- |2013 | ''[[Genesis (TV series)|Genesis]]'' | Vanessa Viola | | |- |2014 | ''[[Villa Quintana]]'' | Elena | | |- |2014 | ''[[The Borrowed Wife]]'' | Mariel Quesada | | |- |2014 | ''[[Innamorata (TV series)|Innamorata]]'' | Jessica | | |- |2014 | ''[[More Than Words (TV series)|More Than Words]]'' | Young Precy | | |- |2014 | ''[[Strawberry Lane]]'' | Joanna | | |- | rowspan="1|2015 | ''[[Second Chances (2015 TV series)|Second Chances]]'' | Yvette | | |- | 2018 | ''[[The Blood Sisters (TV series)|The Blood Sisters]]'' | Sahara | | |- | 2019 | ''Uncoupling'' | | | |- | 2020 | ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Carmina | Episode: "Tukso" | |- | 2020 | ''[[Pamilya Ko]]'' | Christina "Tina" Rubiñol | | |- | 2021 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Tina Boado | Episode: "Lie Detector" | |- |} ===Film=== {| class="wikitable sortable" |- ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes ! class="unsortable" | Source |- | 2014 | ''[[Somebody to Love (2014 film)|Somebody to Love]]'' | | | |- | 2014 | ''[[Dilim]]'' | Aya | | |- | 2014 | ''[[Shake, Rattle & Roll XV]]'' | Pamela | Segment: "Flight 666" | |- | 2015 | ''Balatkayo'' | | | |- | 2015 || ''[[The Prenup]]'' || Genie || || |- | 2016 | ''My Rebound Girl'' | Sofia | | |- | 2016 | ''[[Siphayo]]'' | Alice | | <ref name="Siphayo"/><br /><ref name="Siphayo 2"/> |- | 2016 | ''Tisay'' | | | |- | 2017 | ''Historiographika Errata'' | | | <ref name="devirginize">{{cite news|work=Philippine Entertainment Portal|last1=Anarcon|first1=James Patrick|title=Nathalie Hart on bed scenes in Historiographika Errata: "I devirginized two guys in this film."|url=https://www.pep.ph/guide/movies/26945/nathalie-hart-on-bed-scenes-inem-historiographika-errataem-i-devirginized-two-guys-in-this-film|access-date=20 May 2018|agency=Philippine Entertainment Portal|date=27 October 2017}}</ref> |- | 2018 | ''[[Sin Island]]'' | Tasha Cabonco | |<ref>{{cite web|last1=Selim|first1=Chandral|title='Sin Island' trailer titillates netizens, makes a splash|url=https://starcinema.abs-cbn.com/2018/2/2/news/sin-island-trailer-titillates-netizens-makes-a-35806|publisher=[[Star Cinema]]|access-date=5 February 2018}}</ref> |- | 2018 | ''[[Kusina Kings]]'' | Jenny Perez | | |- | 2018 | ''[[Abay Babes]]'' | Emerald | | |- | 2019 | ''Barbara Reimagined'' | Barbara | | |- | 2020 | ''Sunday Night Fever'' | Kim | | |- | 2020 | ''[[Pakboys Takusa]]'' | Natasha | | |- | 2021 | ''Steal'' |Platinum | | |- |2022 |''Reroute'' |Lala | | |} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{stub|Artista|Pilipinas}} 0myy5jgjm1t4r0mwvo64rtg9rxtma6m 1958600 1958545 2022-07-25T05:16:52Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Nathalie Hart | image = {{wikidata|property|raw|P18}} | caption = | alias = | birth_name = Princess Tinkerbell Cristina Marjorie Pedere Snell | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1992|04|14}} | birth_place = [[San Pedro, Laguna]], [[Pilipinas]] | nationality = [[Pilipino]] | occupation = Aktres, modelo | agent = [[Star Magic]] (2008–2009)<br>[[GMA Artist Center]] (2009–2015)<br>Leo Dominguez (2014–2018)<br>[[Viva Entertainment|Viva Artists Agency]] (2018–kasalukuyan) | yearsactive = 2008–kasalukuyan | height = {{height|ft=5|in=4}} | website = }} Si '''Nathalie Hart''' ay isang [[Pilipinas|Pilipino]]ng aktres. [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] {{stub|Artista|Pilipinas}} 6qqdxwypbnklm6v9is0jg8pmn9kh97j 828 279932 1958446 1952114 2022-07-25T03:06:52Z Jojit fb 38 Scribunto text/plain return { -- wp preferred names -- IANA language names and notes --ISO 639-1 codes ["ab"] = {"Abkhaz"}, -- Abkhazian ["an"] = {"Aragones"}, -- Aragonese; same, delete? ["av"] = {"Avar"}, -- Avaric ["bh"] = {"Bihari"}, -- Bihari languages; collective ["bo"] = {"Standard Tibetan"}, -- Tibetan ["cu"] = {"Old Church Slavonic"}, -- Church Slavic, Church Slavonic, Old Bulgarian, Old Church Slavonic, Old Slavonic ["de-AT"] = {"Austrian German"}, ["el"] = {"Griyego"}, -- Modern Greek (1453-) ["en-AU"] = {"Australian English"}, ["en-CA"] = {"Canadian English"}, ["en-GB"] = {"British English"}, ["en-IE"] = {"Irish English"}, ["en-NZ"] = {"New Zealand English"}, ["en-SA"] = {"South African English"}, ["en-US"] = {"American English"}, ["ff"] = {"Fula"}, -- Fulah ["fy"] = {"Frisian"}, -- Western Frisian ["ht"] = {"Haitian Creole"}, -- Haitian, Haitian Creole ["hz"] = {"Otjiherero"}, -- Herero ["ia"] = {"Interlingua"}, -- Interlingua (International Auxiliary Language Association) ["ii"] = {"Yi"}, -- Sichuan Yi, Nuosu ["ki"] = {"Gikuyu"}, -- Kikuyu, Gikuyu ["kk"] = {"Kasaho"}, -- Kazakh; same, delete? ["kl"] = {"Greenlandic"}, -- Kalaallisut, Greenlandic ["km"] = {"Khmer"}, -- Central Khmer ["ky"] = {"Kyrgyz"}, -- Kirghiz, Kyrgyz ["lg"] = {"Luganda"}, -- Ganda ["li"] = {"Limburges"}, -- Limburgan, Limburger, Limburgish ["mi"] = {"Māori"}, -- Maori ["ms"] = {"Malay"}, -- Malay (macrolanguage) ["na"] = {"Nauruan"}, -- Nauru ["nb"] = {"Bokmål"}, -- Norwegian Bokmål ["nd"] = {"Northern Ndebele"}, -- North Ndebele ["ne"] = {"Nepali"}, -- Nepali (macrolanguage) ["nn"] = {"Nynorsk"}, -- Norwegian Nynorsk ["nr"] = {"Southern Ndebele"}, -- South Ndebele ["ny"] = {"Chichewa"}, -- Nyanja, Chewa, Chichewa ["oc"] = {"Occitan"}, -- Occitan (post 1500) ["oj"] = {"Ojibwe"}, -- Ojibwa ["or"] = {"Odia"}, -- Oriya (macrolanguage), Odia (macrolanguage) ["pa"] = {"Punjabi"}, -- Panjabi, Punjabi ["pi"] = {"Pali"}, -- Pali; same, delete? ["rn"] = {"Kirundi"}, -- Rundi ["ro"] = {"Rumano"}, -- Romanian, Moldavian, Moldovan; same as first in IANA list, delete? ["rw"] = {"Kinyarwanda"}, -- Kinyarwanda; same, delete? ["si"] = {"Singgales"}, -- Sinhala, Sinhalese ["sl"] = {"Eslobeno"}, -- Slovenian ["sr-Cyrl"] = {"Serbian Cyrillic"}, -- sr = Serbian; Cyrillic is the alphabet ["ss"] = {"Swazi"}, -- Swati ["st"] = {"Sotho"}, -- Southern Sotho ["sw"] = {"Swahili"}, -- Swahili (macrolanguage) ["to"] = {"Tongano"}, -- Tonga (Tonga Islands) ["za"] = {"Zhuang"}, -- Zhuang, Chuang; ; same as first in IANA list, delete? -- ISO 639-2 codes ["ber"] = {"Berber"}, -- Berber languages ["cel"] = {"Proto-Celtic"}, -- Celtic languages ["gem"] = {"Proto-Germanic"}, -- Germanic languages ["myn"] = {"Mayan"}, -- Mayan languages ["nah"] = {"Nahuatl"}, -- Nahuatl languages ["pra"] = {"Prakrit"}, -- Prakrit languages -- ["roa"] = {"Jèrriais"}, -- Romance languages ["sal"] = {"Salish"}, -- Salishan languages ["sla"] = {"Slavic"}, -- Slavic languages ["son"] = {"Songhay"}, -- Songhai languages ["wen"] = {"Sorbian"}, -- Sorbian languages -- ISO 639-3 codes ["abk"] = {"Abkhaz"}, -- not in IANA; see code ab ["ace"] = {"Acehnese"}, -- Achinese ["aec"] = {"Sa'idi Arabic"}, -- Saidi Arabic ["ain"] = {"Ainu"}, -- Ainu (Japan) ["akl"] = {"Aklan"}, -- Aklanon ["alt"] = {"Altay"}, -- Southern Altai ["ang"] = {"Old English"}, -- Old English (ca. 450-1100) ["apm"] = {"Mescalero-Chiricahua"}, -- Mescalero-Chiricahua Apache ["bal"] = {"Balochi"}, -- Baluchi ["bar"] = {"Austro-Bavarian"}, -- Bavarian ["bcl"] = {"Central Bicolano"}, -- Central Bikol ["bin"] = {"Edo"}, -- Bini, Edo ["bpy"] = {"Bishnupriya Manipuri"}, -- Bishnupriya ["brx"] = {"Bodo"}, -- Bodo (India) ["chg"] = {"Chagatay"}, -- Chagatai ["chm"] = {"Mari"}, -- Mari (Russia) ["ckb"] = {"Sorani Kurdish"}, -- Central Kurdish ["cnu"] = {"Shenwa"}, -- Chenoua ["coc"] = {"Cocopah"}, -- Cocopa ["deu"] = {"early German"}, -- not in IANA; see code de ["diq"] = {"Zazaki"}, -- Dimli (individual language) ["egy"] = {"Egyptian"}, -- Egyptian (Ancient) ["ell"] = {"Modern Greek"}, -- not in IANA; see code el ["enm"] = {"Middle English"}, -- Middle English (1100-1500) ["fit"] = {"Meänkieli"}, -- Tornedalen Finnish ["fkv"] = {"Kven"}, -- Kven Finnish ["frk"] = {"Old Frankish"}, -- Frankish ["frm"] = {"Middle French"}, -- Middle French (ca. 1400-1600) ["fro"] = {"Lumang Pranses"}, -- Old French (842-ca. 1400) ["fry"] = {"West Frisian"}, -- not in IANA; see code fy ["gez"] = {"Ge'ez"}, -- Geez ["gju"] = {"Gujari "}, -- Gujari; same, delete? ["gmh"] = {"Middle High German"}, -- Middle High German (ca. 1050-1500) ["goh"] = {"Old High German"}, -- Old High German (ca. 750-1050) ["grc"] = {"Sinaunang Griyego"}, -- Ancient Greek (to 1453) ["gsw"] = {"Alemannic German"}, -- Swiss German, Alemannic, Alsatian ["gul"] = {"Gullah"}, -- Sea Island Creole English ["hak"] = {"Hakka"}, -- Hakka Chinese ["hbo"] = {"Biblical Hebrew"}, -- Ancient Hebrew ["hnd"] = {"Hindko"}, -- Southern Hindko ["ikt"] = {"Inuvialuk"}, -- Inuinnaqtun, Western Canadian Inuktitut ["ilo"] = {"Ilokano"}, -- Iloko ["kaa"] = {"Karakalpak"}, -- Kara-Kalpak ["khb"] = {"Tai Lü"}, -- Lü ["kmr"] = {"Kurdong Kurmanji"}, -- Northern Kurdish ["knn"] = {"Konkani"}, -- Konkani (individual language) ["kok"] = {"Konkani"}, -- Konkani (macrolanguage) ["kpo"] = {"Kposo"}, -- Ikposo ["krj"] = {"Kinaray-a"}, -- Kinaray-A ["ksh"] = {"Ripuarian"}, -- Kölsch; --ksh is the code of Colognian, but ksh.wiki is the Ripuarian Wikipedia ["ktz"] = {"Juǀ'hoan"}, -- Ju/'hoan, Juǀʼhoan, Juǀʼhoansi ["lez"] = {"Lezgian"}, -- Lezghian ["liv"] = {"Livonian"}, -- Liv ["lng"] = {"Lombardic"}, -- Langobardic ["maz"] = {"Mazovian"}, -- Central Mazahua ["mga"] = {"Middle Irish"}, -- Middle Irish (900-1200) ["mhr"] = {"Mari"}, -- Eastern Mari ["mia"] = {"Miami-Illinois"}, -- Miami ["miq"] = {"Miskito"}, -- Mískito ["mix"] = {"Mixtec"}, -- Mixtepec Mixtec -- ["mla"] = {"Medieval Latin"}, -- Malo; clearly a misuse of code mla; ["mni"] = {"Meitei"}, -- Manipuri ["mol"] = {"Moldovan", "ro"}, -- Moldavian, Moldovan (639-3, both retired) ["mrj"] = {"Hill Mari"}, -- Western Mari ["mww"] = {"White Hmong"}, -- Hmong Daw ["mzn"] = {"Mazanderani"}, -- Mazanderani ["nan"] = {"Taiwanese Hokkien"}, -- Min Nan Chinese ["naq"] = {"Khoekhoe"}, -- Khoekhoe, Nama (Namibia); same as first in IANA list, delete? -- ["naz"] = {"North Azeri"}, -- Coatepec Nahuatl; clearly a misuse of code naz ["nci"] = {"Classical Nahuatl"}, -- Classical Nahuatl; same, delete? ["nds-nl"] = {"Dutch Low Saxon"}, -- Low German, Low Saxon; as spoken in the Netherlands; see code nsd ["new"] = {"Nepal Bhasa"}, -- Newari, Nepal Bhasa -- ["nrm"] = {"Norman"}, -- Narom; clearly a misuse of code nrm -- ["nsd"] = {"Dutch Low Saxon"}, -- Southern Nisu; how can this be right? typo related to code nds-nl? ["nso"] = {"Northern Sotho"}, -- Pedi, Northern Sotho, Sepedi ["nwc"] = {"Classical Nepal Bhasa"}, -- Classical Newari, Classical Nepal Bhasa, Old Newari ["oci"] = {"Provençal"}, -- oc ["ood"] = {"O'odham"}, -- Tohono O'odham ["ota"] = {"Ottoman Turkish"}, -- Ottoman Turkish (1500-1928) ["otk"] = {"Old Turkic"}, -- Old Turkish ["pal"] = {"Gitnang Persa"}, -- Pahlavi ["pam"] = {"Kapampangan"}, -- Pampanga, Kapampangan ["peo"] = {"Old Persian"}, -- Old Persian (ca. 600-400 B.C.) ["phr"] = {"Potwari"}, -- Pahari-Potwari ["pka"] = {"Jain Prakrit"}, -- Ardhamāgadhī Prākrit ["pnb"] = {"Punjabi"}, -- Western Panjabi ["psu"] = {"Shauraseni"}, -- Sauraseni Prākrit ["rap"] = {"Rapa Nui"}, -- Rapanui ["rar"] = {"Cook Islands Māori"}, -- Rarotongan, Cook Islands Maori ["rmu"] = {"Scandoromani"}, -- Tavringer Romani ["rom"] = {"Romani"}, -- Romany ["rup"] = {"Aromanian"}, -- Macedo-Romanian, Aromanian, Arumanian ["rus"] = {"Russian"}, -- not in IANA; see code ru ["ryu"] = {"Okinawan"}, -- Central Okinawan -- ["sah"] = {"Sakha"}, -- Yakut; article moved to Yakut with this disucssion: Talk:Yakut_language#Requested_move_21_September_2015 ["sdc"] = {"Sassarese"}, -- Sassarese Sardinian ["sdn"] = {"Gallurese"}, -- Gallurese Sardinian ["sga"] = {"Old Irish"}, -- Old Irish (to 900) ["shp"] = {"Shipibo"}, -- Shipibo-Conibo ["skr"] = {"Saraiki"}, -- Saraiki, Seraiki; same as first in IANA list, delete? ["src"] = {"Logudorese"}, -- Logudorese Sardinian ["sro"] = {"Campidanese"}, -- Campidanese Sardinian ["tkl"] = {"Tokelauan"}, -- Tokelau ["tvl"] = {"Tuvaluan"}, -- Tuvalu ["tyv"] = {"Tuvan"}, -- Tuvinian ["vls"] = {"West Flemish"}, -- Vlaams ["war"] = {"Waray"}, -- Waray (Philippines) ["wep"] = {"Westphalian"}, -- Westphalien ["xal"] = {"Oirat"}, -- Kalmyk, Oirat ["xal-RU"] = {"Kalmyk Oirat"}, ["xcl"] = {"Old Armenian"}, -- Classical Armenian ["yua"] = {"Yucatec Maya"}, -- Yucateco, Yucatec Maya -- non-standard codes ["bat-smg"] = {"Samogitian"}, -- bat = Baltic languages (639-2); dialect of Lithuanian has it's own IANA code sgs; bat-smg ["be-x-old "] = {"Belarusian (Taraškievica)"}, -- be = Belarusian; x-old = private use tag; be-x-old.wikipedia.org; space char in index may indicate that this code not used ["cbk-zam"] = {"Chavacano"}, -- cbk = Chavacano; zam = Zamboangueño? zam is not an IANA-registered extlang; cbk-zam.wikipedia.org -- ["cg"] = {"Montenegrin", "sr-ME"}, -- IANA / ISO 639-3 code is cnr ["en-emodeng"] = {"Early Modern English"}, -- emodeng is not an IANA-registered variant ["fiu-vro"] = {"Võro"}, -- fiu = Finno-Ugrian languages (639-2); vro = Võro (639-3); fiu-vro.wikipedia.org ["gkm"] = {"Medieval Greek", "grc"}, ["grc-gre"] = {"Greek", "grc"}, -- grc = Ancient Greek (to 1453); gre not an IANA-registered code; used by Template:lang-grc-gre ["map-bms"] = {"Banyumasan"}, -- dialect of Javanese; map = Austronesian languages (639-2); bms is an IANA registered code not related to Javanese; map-bms.wikipedia.org ["roa-rup"] = {"Aromanian"}, -- roa = Romance languages (639-2); rup = Macedo-Romanian, Aromanian, Arumanian (639-3); roa-rup.wikipedia.org ["roa-tara"] = {"Tarantino"}, -- roa = Romance languages (639-2); tara is not an IANA registered script; roa-tara.wikipedia.org ["simple"] = {"Simple English"}, -- simple is not an IANA registered variant; simple.wikipedia.org ["zh-classical"] = {"Classical Chinese"}, -- zh = Chinese; classical is not an IANA-registered variant; zh-classical.wikipedia.org ["zh-min-nan"] = {"Min Nan"}, -- zh-min-nan = Minnan, Hokkien, Amoy, Taiwanese, Southern Min, Southern Fujian, Hoklo, Southern Fukien, Ho-lo; granfathered in IANA, nan preferred; zh-min-nan.wikipedia.org ["zh-yue"] = {"Cantonese"} -- zh-yue = Cantonese; redundant in IANA, yue preferred; zh-yue.wikipedia.org } pnbn8oqym74gfifdti9kcqfldjf94nd 0 282132 1958553 1951226 2022-07-25T04:57:23Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1951226 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox television | image = | image_upright = | image_size = | image_alt = | caption = | alt_name = | native_name = | genre = {{Plainlist| * [[Drama]] * [[Family film|Family]]}} | creator = John Borgy Danao | based_on = | inspired_by = | developer = | writer = {{Plainlist| * Luningning Interino-Ribay * Obet Villela * Geng delos Reyes-Delgado * Tina Samson-Velasco}} | screenplay = | story = | director = {{plainlist| * [[Gina Alajar]] * [[Joel Lamangan]]}} | creative_director = [[Roy C. Iglesias|Roy Iglesias]] | presenter = | starring = [[Jo Berry]] | judges = | voices = | narrated = | theme_music_composer = Vehnee Saturno | open_theme = | end_theme = | composer = | country = [[Philippines]] | language = Filipino | num_seasons = | num_episodes = 160 | list_episodes = | executive_producer = Nieva Sabit | producer = | news_editor = | location = Philippines | cinematography = | animator = | editor = {{plain list| * Benedict Lavastida * Virgilio Custodio}} | camera = [[Multiple-camera setup]] | runtime = 28-47 minutes | company = GMA Entertainment Content Group | distributor = | budget = | network = [[GMA Network]] | picture_format = [[1080i]] ([[HDTV]]) | audio_format = | first_run = | released = | first_aired = {{start date|2018|8|6}} | last_aired = {{end date|2019|3|15|}} | preceded_by = | followed_by = | related = | website = http://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/onanay | website_title = | production_website = | production_website_title = }} Ang '''''Onanay''''' ay isang palabas na drama sa [[telebisyon sa Pilipinas]] ng [[GMA Network]] na pinagbibidahan nina Jo Berry, Mikee Quintos at [[Kate Valdez]]. Nag-umpisa ito noong 6 Agosto 2018 sa GMA Telebabad na pumalit mula sa ''[[Kambal, Karibal]]''.<ref>{{cite web|URL=https://www.pep.ph/pepalerts/cabinet-files/21848/emonanayem-final-title-ng-teleserye-ni-nora-aunor-sa-gma-7? |title=Onanay, final title ng teleserye ni Nora Aunor sa GMA-7. |author=Gabinete, Jojo |date=May 16, 2018 |accessdate=May 22, 2018}}</ref> ==Mga tauhan at karakter== ===Pangunahing tauhan=== * Mikee Quintos<ref name="Announce"/> bilang Maila Matayog Samonte * [[Kate Valdez]]<ref name="Announce"/> bilang Natalie Sanchez Montenegro / Rosemarie Matayog Montenegro * [[Jo Berry]]<ref name="Announce">{{cite web|URL=http://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/648079/nora-aunor-wendell-ramos-luis-alandy-balik-gma-sa-kanilang-proyekto/story/ |title=Nora Aunor, Wendell Ramos, Luis Alandy, Balik-GMA sa kanilang proyekto. |author=FRJ |date=March 27, 2018 |accessdate=April 2, 2018}}</ref> bilang Ronalyn "Onay" Matayog-Montenegro * [[Cherie Gil]]<ref>{{cite web|URL=http://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/39535/watch-nora-aunor-at-cherie-gil-sumalang-na-sa-kanilang-unang-eksena-sa-onanay/story |title=WATCH: Nora Aunor at Cherie Gil, sumalang na sa kanilang unang eksena sa 'Onanay' |author=Ramos, Jansen |date=April 17, 2018 |accessdate=July 14, 2018}}</ref> bilang Helena Montenegro * [[Nora Aunor]]<ref name="Announce"/> bilang Cornelia "Nelia" Dimagiba-Matayog ===Suportadong tauhan=== * [[Wendell Ramos]]<ref name="Cast">{{cite web|title=Cast of Onanay |url=http://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/onanay/cast/ |website=GMA Entertainment}}</ref> bilang Lucas Samonte * [[Rochelle Pangilinan]]<ref name="Cast"/> bilang Sally del Mundo * [[Vaness del Moral]]<ref name="Cast"/> bilang Imelda Pascual-Samonte * Enrico Cuenca<ref name="Cast"/> bilang Oliver Pascual * [[Gardo Versoza]]<ref name="Announce"/> bilang Dante Dimagiba ===Panauhin=== * [[Luis Alandy|Adrian Alandy]]<ref name="Cast"/> bilang Elvin Montenegro * [[JC Tiuseco]] bilang Ronald * Gilleth Sandico bilang Soleng * Marina Benipayo bilang Agatha Ocampo * Rein Adriano bilang young Maila * Princess Aguilar bilang batang-Natalie / Rosemarie * [[Eunice Lagusad]] bilang Kiana * [[James Teng]] bilang James * Jenzel Angeles bilang Louise Ocampo * [[Liezel Lopez]] bilang Wendy * Ayeesha Cervantes bilang Danica * Sofia Pablo bilang Gracie Samonte * Marnie Lapus bilang Metring * [[Pekto]] bilang Hector * [[Marco Alcaraz]] bilang Vincent "Vince" Delgado * [[Neil Ryan Sese]] bilang Emmanuel "Emman" Cruz * [[Kier Legaspi]] bilang Joel * Janna Victoria bilang Madel Cruz * [[Leanne Bautista]] bilang anak ni Emman * [[James Blanco]] bilang Mark * [[Dominic Roco]] bilang Castro * [[Shermaine Santiago]] bilang Marie Chu * Angel Guardian bilang Chelsea ==Tingnan din== *[[Talaan ng mga palabas ng GMA Network]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]] [[Kategorya:Mga seryeng pantelebisyon mula sa Pilipinas]] n0z4rpb2bkypq1917sc4ymdlh603m9n 1958605 1958553 2022-07-25T05:16:56Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox television | image = | image_upright = | image_size = | image_alt = | caption = | alt_name = | native_name = | genre = {{Plainlist| * [[Drama]] * [[Family film|Family]]}} | creator = John Borgy Danao | based_on = | inspired_by = | developer = | writer = {{Plainlist| * Luningning Interino-Ribay * Obet Villela * Geng delos Reyes-Delgado * Tina Samson-Velasco}} | screenplay = | story = | director = {{plainlist| * [[Gina Alajar]] * [[Joel Lamangan]]}} | creative_director = [[Roy C. Iglesias|Roy Iglesias]] | presenter = | starring = Jo Berry | judges = | voices = | narrated = | theme_music_composer = Vehnee Saturno | open_theme = | end_theme = | composer = | country = [[Philippines]] | language = Filipino | num_seasons = | num_episodes = 160 | list_episodes = | executive_producer = Nieva Sabit | producer = | news_editor = | location = Philippines | cinematography = | animator = | editor = {{plain list| * Benedict Lavastida * Virgilio Custodio}} | camera = [[Multiple-camera setup]] | runtime = 28-47 minutes | company = GMA Entertainment Content Group | distributor = | budget = | network = [[GMA Network]] | picture_format = [[1080i]] ([[HDTV]]) | audio_format = | first_run = | released = | first_aired = {{start date|2018|8|6}} | last_aired = {{end date|2019|3|15|}} | preceded_by = | followed_by = | related = | website = http://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/onanay | website_title = | production_website = | production_website_title = }} Ang '''''Onanay''''' ay isang palabas na drama sa [[telebisyon sa Pilipinas]] ng [[GMA Network]] na pinagbibidahan nina Jo Berry, Mikee Quintos at [[Kate Valdez]]. Nag-umpisa ito noong 6 Agosto 2018 sa GMA Telebabad na pumalit mula sa ''[[Kambal, Karibal]]''.<ref>{{cite web|URL=https://www.pep.ph/pepalerts/cabinet-files/21848/emonanayem-final-title-ng-teleserye-ni-nora-aunor-sa-gma-7? |title=Onanay, final title ng teleserye ni Nora Aunor sa GMA-7. |author=Gabinete, Jojo |date=May 16, 2018 |accessdate=May 22, 2018}}</ref> ==Mga tauhan at karakter== ===Pangunahing tauhan=== * Mikee Quintos<ref name="Announce"/> bilang Maila Matayog Samonte * [[Kate Valdez]]<ref name="Announce"/> bilang Natalie Sanchez Montenegro / Rosemarie Matayog Montenegro * Jo Berry<ref name="Announce">{{cite web|URL=http://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/648079/nora-aunor-wendell-ramos-luis-alandy-balik-gma-sa-kanilang-proyekto/story/ |title=Nora Aunor, Wendell Ramos, Luis Alandy, Balik-GMA sa kanilang proyekto. |author=FRJ |date=March 27, 2018 |accessdate=April 2, 2018}}</ref> bilang Ronalyn "Onay" Matayog-Montenegro * [[Cherie Gil]]<ref>{{cite web|URL=http://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/39535/watch-nora-aunor-at-cherie-gil-sumalang-na-sa-kanilang-unang-eksena-sa-onanay/story |title=WATCH: Nora Aunor at Cherie Gil, sumalang na sa kanilang unang eksena sa 'Onanay' |author=Ramos, Jansen |date=April 17, 2018 |accessdate=July 14, 2018}}</ref> bilang Helena Montenegro * [[Nora Aunor]]<ref name="Announce"/> bilang Cornelia "Nelia" Dimagiba-Matayog ===Suportadong tauhan=== * [[Wendell Ramos]]<ref name="Cast">{{cite web|title=Cast of Onanay |url=http://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/onanay/cast/ |website=GMA Entertainment}}</ref> bilang Lucas Samonte * [[Rochelle Pangilinan]]<ref name="Cast"/> bilang Sally del Mundo * [[Vaness del Moral]]<ref name="Cast"/> bilang Imelda Pascual-Samonte * Enrico Cuenca<ref name="Cast"/> bilang Oliver Pascual * [[Gardo Versoza]]<ref name="Announce"/> bilang Dante Dimagiba ===Panauhin=== * [[Luis Alandy|Adrian Alandy]]<ref name="Cast"/> bilang Elvin Montenegro * [[JC Tiuseco]] bilang Ronald * Gilleth Sandico bilang Soleng * Marina Benipayo bilang Agatha Ocampo * Rein Adriano bilang young Maila * Princess Aguilar bilang batang-Natalie / Rosemarie * [[Eunice Lagusad]] bilang Kiana * [[James Teng]] bilang James * Jenzel Angeles bilang Louise Ocampo * [[Liezel Lopez]] bilang Wendy * Ayeesha Cervantes bilang Danica * Sofia Pablo bilang Gracie Samonte * Marnie Lapus bilang Metring * [[Pekto]] bilang Hector * [[Marco Alcaraz]] bilang Vincent "Vince" Delgado * [[Neil Ryan Sese]] bilang Emmanuel "Emman" Cruz * [[Kier Legaspi]] bilang Joel * Janna Victoria bilang Madel Cruz * [[Leanne Bautista]] bilang anak ni Emman * [[James Blanco]] bilang Mark * [[Dominic Roco]] bilang Castro * [[Shermaine Santiago]] bilang Marie Chu * Angel Guardian bilang Chelsea ==Tingnan din== *[[Talaan ng mga palabas ng GMA Network]] ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]] [[Kategorya:Mga seryeng pantelebisyon mula sa Pilipinas]] nimlzayob4fh4e0pjgfscycs2kzxj7m 3 287068 1958374 1957294 2022-07-24T20:25:36Z CommonsDelinker 1732 Replacing [[Image:Sarah_E_Goode.png]] with [[Image:Edmonia_Lewis.png]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · This is a photograph of sculptor Edmonia Lewis wikitext text/x-wiki Mabuhay! '''Mabuhay!''' Magandang araw, Tagasalinero, at [[Wikipedia:Maligayang_pagdating!|maligayang pagdating]] sa Wikipedia! Salamat sa iyong mga ambag. Sana ay magustuhan mo at manatili ka sa websayt na ito. Ito ay isang talaan ng mga pahina na sa tingin ko ay makatutulong sa iyo: {|align="right" |{{Pamayanan}} |} *[[Wikipedia:Patungkol|Tungkol sa Wikipedia]] *[[Wikipedia:Mga patakaran at panuntunan|Mga patakaran at panuntunan]] *[[Wikipedia:Paano baguhin ang isang pahina|Paano baguhin ang isang pahina]] *[[Wikipedia:Paano magsimula ng pahina|Paano magsimula ng pahina]] *[[Wikipedia:Mga kombensyon sa pagsusulat ng mga artikulo|Mga kombensyon sa pagsusulat ng mga artikulo]] *[[Wikipedia:Mga malimit itanong|Mga Karaniwang Tinatanong (FAQ)]] *[[Wikipedia:Tulong|Pahinang nagbibigay ng tulong]] *[[Wikipedia:Paanyayang nalilimbag|Pang-anyaya para sa iba pang ibig maging Wikipedista]] *'''For non-Tagalog speakers:''' ''you may leave messages and seek assistance at our'' [[Wikipedia:Help for Non-Tagalog Speakers]]. Sana ay malibang ka sa pagbabago ng mga artikulo at pagiging isang [[Wikipedia:Mga Wikipedista|Wikipedista]]! Maaari ninyo pong ilagda ang inyong pangalan sa pamamagitan ng paglalagay ng apat na tildes (<nowiki>~~~~</nowiki>); ito ay automatikong maglalagay ng pangalan at petsa. Kung kailangan mo ng tulong, maaari kang pumunta sa [[Wikipedia:Konsultasyon]], tanungin mo ako sa aking pahinang pang-usapan, o ilagay ang <code><nowiki>{{</nowiki>[[Template:Saklolo|saklolo]]<nowiki>}}</nowiki></code> sa iyong pahinang pang-usapan at isang Wikipedista ang madaling lalabas upang sagutin ang iyong mga tanong. Huwag rin ninyo pong makalimutang [[Wikipedia:Talaang pampanauhin para sa mga bagong tagagamit|lumagda sa ating talaang pampanauhin (''guestbook'')]]. Muli, mabuhay!{{#if:|<br></br><br>{{#ifeq:|di-kilala|Kami ay totoong nagpapasalamat nang higit dahil sa iyong mga naiiambag. Ngunit mariing hinihikayat ka naming [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup gumawa ng isang panagutan] upang: #madali ka naming makilala at hindi mapagkamalang ibang Wikipedista. #makapili ng sariling pangalan o palayaw at lagda. #mabago mo ang mga pahinang medyong sinanggalang. #kilalanin ang mga boto. #maitago ang iyong direksyong IP, at mapanatili ang iyong paglilihim. Muli, salamat, at mariin ka pa rin naming hinihikayat na [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup gumawa ng isang panagutang pampatnugot] para sa kabutihan ng Wikipedia, ng sarili mo, at ng lahat.}}{{#ifeq:|bandalo|Ang iyong mga pagbabago sa mga pahina namin ay hindi nakakabuti sa kalidad nito. Sa kabaliktaran, sinisira nito ang ganda ng mga artikulo, ang misyon ng Wikipedia, at ang wikang Tagalog.<br><br>Kami, ang Wikipedia, ay naglalayong tulungan ang buong mundo at ang wikang Tagalog sa pagpapalaganap ng malayang Tagalog na kaalaman sa buong mundo, ngunit nagmumungkang pinipigilan mo ang aming dalisay na layunin. Binabalaan ka ng pamayanan, at hinihikayat na magbago ng iyong sarili, at ng mga artikulo para sa kabutihan ng lahat. Upang makapagbigay ng malayang daan sa kaalaman sa buong mundo, sana tulungan mo kami sa aming huwad na layunin.<br><br><b><font color="#0000FF">Kung magpapatuloy pa rin ang iyong mga pagbabagong nakaaapekto sa kalidad ng mga artikulo, maaaring mapilitan kaming pigilan ka, na maaaring humantong sa pagharang sa iyo. Maaari kaming tumulong sa iyo upang maging ganap kang katanggap-tanggap na Wikipedista kung susundin mo ang aming payo. Salamat sa iyong pagdinig sa aming kahilingan.</font></b>}}{{#ifeq:|bandalo-di-kilala|Ang iyong mga pagbabago sa mga pahina namin ay hindi nakakabuti sa kalidad nito. Sa kabaliktaran, sinisira nito ang ganda ng mga artikulo, ang misyon ng Wikipedia, at ang wikang Tagalog.<br><br>Kami, ang Wikipedia, ay naglalayong tulungan ang buong mundo at ang wikang Tagalog sa pagpapalaganap ng malayang Tagalog na kaalaman sa buong mundo, ngunit nagmumungkang pinipigilan mo ang aming dalisay na layunin. Binabalaan ka ng pamayanan, at hinihikayat na magbago ng iyong sarili, at ng mga artikulo para sa kabutihan ng lahat. Upang makapagbigay ng malayang daan sa kaalaman sa buong mundo, sana tulungan mo kami sa aming huwad na layunin. Kapagka handa ka nang tumulong sa totoong makakapagpabuting layunin ng Wikipedia, hinihikayat ka naming tumala upang [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup makagawa ng isang panagutan pampatnugot] upang: #madali ka naming makilala at hindi mapagkamalang ibang Wikipedista. #makapili ng sariling pangalan o palayaw at lagda. #mabago mo ang mga pahinang medyong sinanggalang. #kilalanin ang mga boto. #maitago ang iyong direksyong IP, at mapanatili ang iyong paglilihim. Muli, mariin naming hinihingi ang iyong pagtulong at pagtala sa Wikipedia.<br><br><b><font color=#0000FF>Kung magpapatuloy pa rin ang iyong mga pagbabagong nakaaapekto sa kalidad ng mga artikulo, maaaring mapilitan kaming pigilan ka, na maaaring humantong sa pagharang sa iyo. Maaari kaming tumulong sa iyo upang maging ganap kang katanggap-tanggap na Wikipedista kung susundin mo ang aming payo. Salamat sa iyong pagdinig sa aming kahilingan.</font></b>}}}} ---- <center><b><i><small> [[Image:Crystal_Clear_app_email.png|25px]] [[Wikipedia:Embahada|Ambasada]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambasciata]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambassad]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambassade]] · [[Wikipedia:Embahada|Botschaft]] · [[Wikipedia:Embahada|Embaixada]] · [[Wikipedia:Embahada|Embajada]] · [[Wikipedia:Embahada|Embassy]] · [[Wikipedia:Embahada|大使館]] </small></i></b></center> [[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]] ([[Usapang tagagamit:JWilz12345|makipag-usap]]) 09:29, 25 Abril 2019 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2019-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Kitniyot]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''Kitniyot''' (Hebrew: קִטְנִיּוֹת‎, qitniyyot) is a Hebrew word meaning legumes. During the Passover holiday, however, the word kitniyot takes on a broader meaning to include grains and seeds such as rice, corn, sunflower seeds, sesame seeds, soybeans, peas, and lentils, in addition to legumes. According to Orthodox Ashkenazi and some Sephardic customs, Kitniyot may not be eaten during Passover. Although Reform and Conservative Ashkenazi Judaism currently allow for the consumption of Kitniyot during Passover, long-standing tradition in these and other communities is to abstain from their consumption. According to Torat Eretz Yisrael and Minhagei Eretz Yisrael, any Jew worldwide, regardless of origin, and despite the practice of their forefathers, may eat kitniyot on Passover, for it is a practice rejected as an unnecessary precaution by Halachic authorities as early as the time of its emergence. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:26, 15 Abril 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=18973993 --> == Hiling ng pagsalin ng mga artikulo == Magandang araw {{ping|Tagasalinero}} ! Kung naaayon sa iyong skedyul, pakihanay ang mga sumusunod na artikulong hiniling ni [[:wikidata:User:A2D2]] sa [[:wikidata:User talk:JWilz12345|aking talkpage]] sa Wikidata: * [[:en:Baku TV Tower]] * [[:en:Telephone numbers in Azerbaijan]] * [[:en:Energy in Azerbaijan]] Paumanhin kung naaabala ko ang iyong isinasaling artikulo, pero dahil ang pokus ko ay sa mga [[Talaan ng mga lungsod sa Demokratikong Republika ng Congo|mga lungsod sa DR Congo]] (at sa susunod, ilan pang mga lungsod sa iba pang mga bansa, dagdag pa ang ginagawa kong pagaambag sa mga "road-related articles" dito. At isa pa, ang pagpalya ng "ContentTranslation" tool sa aking mobile browser, di-ko alam kung dahil sa pagbabawal ng mobile service provider ko o hindi sumusuporta sa mga phone browsers. Hindi naman kailangang imadali ang mga ito, total sinasabi parati ng mga admins na "walang deadline sa pag-eedit sa Wikipedia, sa anumang language versions." Muli, humihiling lang ako na ihanay o isama mo ang mga nasabing enwiki na artikulo sa mga isasalin mo. Gayunpaman, gusto kong gamitin ang oportunidad na bukas ka sa pag-iimprove sa ilang mga inambag kong mga artkulo. Maraming salamat! :-) [[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]] ([[Usapang tagagamit:JWilz12345|makipag-usap]]) 09:25, 25 Abril 2019 (UTC) :Magandang araw {{ping|JWilz12345}} at maraming salamat sa pagtanggap sa akin! Isasama ko ang mga artikulo sa aking listahan. :-) [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 17:05, 25 Abril 2019 (UTC) ::Magandang araw ulit {{ping|JWilz12345}}! Sa wakas, natapos ko ang tatlong artikulo. :-) Narito ang mga kawing para sa iyong pagsusuri: ::*[[Tore ng Baku TV]] ::*[[Mga numero ng telepono sa Aserbayan]] ::*[[Enerhiya sa Aserbayan]] ::Disclaimer lang: hindi ko nailagay ang infobox sa ikalawang artikulo dahil wala pa ang format sa ating wiki, pero naisama naman ang mga ibang bahagi. [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 07:43, 10 Mayo 2019 (UTC) :::{{ping|Tagasalinero}} Maraming salamat sa iyong tulong! Nawa'y patuloy ang iyong pag-aambag dito sa tlwiki. :-) [[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]] ([[Usapang tagagamit:JWilz12345|makipag-usap]]) 13:07, 11 Mayo 2019 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2019-18 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Jaflong]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Jaflong Sylhet.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Jaflong''' is a hill station and tourist destination in the Division of Sylhet, Bangladesh. It is located in Gowainghat Upazila of Sylhet District and situated at the border between Bangladesh and the Indian state of Meghalaya, overshadowed by subtropical mountains and rainforests. Jaflong is known for its stone collections and is home of the Khasi tribe </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:15, 29 Abril 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19015333 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Banana flour]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Starr-180106-1562-Prosopis pallida-Waianae Gold kiawe flour for banana muffins-Hawea Pl Olinda-Maui (40290422231).jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Banana flour''' is a powder traditionally made of green bananas. Historically, banana flour has been used in Africa and Jamaica as a cheaper alternative to wheat flour. It is now often used as a gluten-free replacement for wheat flours or as a source of resistant starch, which has been promoted by certain dieting trends such as paleo and primal diets and by some recent nutritional research. Banana flour, due to the use of green bananas, has a very mild banana flavor raw, and when cooked, it has an earthy, nonbanana flavor; it also has a texture reminiscent of lighter wheat flours and requires about 25% less volume, making it a good replacement for white and white whole-wheat flour. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 6 Mayo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19015333 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Old Sugar Mill of Koloa]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Kauai-old-sugar-mill-Koloa-chimney.JPG|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Old Sugar Mill of Kōloa''' was part of the first commercially successful sugarcane plantation in Hawaiʻi, which was founded in Kōloa on the island of Kauai in 1835 by Ladd & Company. This was the beginning of what would become Hawaii's largest industry. The building was designated a National Historic Landmark on December 29, 1962. A stone chimney and foundations remain from 1840. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:04, 13 Mayo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19088149 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-21 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Helicopter 66]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:SH-3D Sea King of HS-4 recovers Apollo 11 astronaut on 24 July 1969.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Helicopter 66''' is a United States Navy Sikorsky Sea King helicopter used during the late 1960s for the water recovery of astronauts during the Apollo program. It has been called "one of the most famous, or at least most iconic, helicopters in history", was the subject of a 1969 song by Manuela and was made into a die-cast model by Dinky Toys. In addition to its work in support of NASA, Helicopter 66 also transported the Shah of Iran during his 1973 visit to the aircraft carrier USS Kitty Hawk. Helicopter 66 was delivered to the U.S. Navy in 1967 and formed part of the inventory of U.S. Navy Helicopter Anti-Submarine Squadron Four for the duration of its active life. Among its pilots during this period was Donald S. Jones, who would go on to command the United States Third Fleet. Later re-numbered Helicopter 740, the aircraft crashed in the Pacific Ocean in 1975 during a training exercise. At the time of its crash, it had logged more than 3,200 hours of service. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:14, 20 Mayo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19088149 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:O Que É Que A Baiana Tem?]]'''<br /><small>([[:pt:O Que É que a Baiana Tem?]]) </small></span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Carmen Miranda, Banana da Terra 1939.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''''O que é que a baiana tem?''''' is a song composed by Dorival Caymmi in 1939 and recorded by Carmen Miranda. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 3 Hunyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19123976 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Expedition to Lapland]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Carolus Linnaeus by Hendrik Hollander 1853.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Expedition to Lapland''', the northernmost region in Sweden, by Carl Linnaeus in 1732 was an important part of his scientific career. Linnaeus departed from Uppsala and travelled clockwise around the coast of the Gulf of Bothnia over the course of six months, making major inland incursions from Umeå, Luleå and Tornio. His observations became the basis of his book Flora Lapponica (1737) in which Linnaeus’ ideas about nomenclature and classification were first used in a practical way.[2] Linnaeus kept a journal of his expedition which was first published posthumously as an English translation called Lachesis Lapponica: A Tour in Lapland (1811). </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:53, 10 Hunyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19138058 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-25 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Karin Bergöö Larsson]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Karin-Bergoo.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Karin Larsson, née Bergöö''', (3 October 1859 – 18 February 1928) was a Swedish artist and designer who collaborated with her husband, Carl Larsson, as well as being often depicted in his paintings. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:59, 17 Hunyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19152215 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:National Historic Sites of Canada]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''National Historic Sites of Canada''' (French: Lieux historiques nationaux du Canada) are places that have been designated by the federal Minister of the Environment on the advice of the Historic Sites and Monuments Board of Canada (HSMBC), as being of national historic significance </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 24 Hunyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19152215 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Hewing]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Northeim 2005-09-17 Fachwerk-05.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> In woodworking, '''hewing''' is the process of converting a log from its rounded natural form into lumber (timber) with more or less flat surfaces using primarily an axe. It is an ancient method, and before the advent of the industrial-era type of sawmills, it was a standard way of squaring up wooden beams for timber framing. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:44, 1 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19152215 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Belgian government in exile]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Hubert Pierlot and Robert Sturges.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Belgian government in London''' (French: Gouvernement belge à Londres, Dutch: Belgische regering in Londen), also known as the Pierlot IV Government, was the government in exile of Belgium between October 1940 and September 1944 during World War II. The government was tripartite, involving ministers from the Catholic, Liberal and Labour Parties. After the invasion of Belgium by Nazi Germany in May 1940, the Belgian government, under Prime Minister Hubert Pierlot, fled first to Bordeaux in France and then to London, where it established itself as the only legitimate representation of Belgium to the Allies. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 04:07, 8 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19187313 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Philippine space program]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:ABS-3 (Agila-2).jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''space program of the Philippines''' is decentralized and is maintained by various agencies of the Department of Science and Technology (DOST). There is no dedicated space agency to oversee the country's space program and is funded through the National SPACE Development Program by the DOST. Early Philippine initiatives in space technology has been led by private firms although in the recent years the government has played a more active role. The Philippines has been involved in space technology since the 1960s, when the government built an Earth satellite receiving station by the administration of then-President Ferdinand Marcos. It was also during the latter part of this period that a Filipino private firm acquired the country's first satellite, Agila-1 which was launched as an Indonesian satellite. In the 1990s, Mabuhay had Agila 2 launched to space from China. In the 2010s, the Philippine government partnered with the Tohoku and Hokkaido Universities of Japan to launch the first satellite designed by Filipinos, Diwata-1. Diwata-1 is a microsatellite. The government was able to develop and send two more small-scale satellites, Diwata-2 and Maya-1. A centralized space agency has been proposed in the legislature to address funding and management issue faced by the country's space program. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]]01:50, 15 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19192603 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Free Solo]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''''Free Solo''''' is a 2018 American documentary film about climbing El Capitan in Yosemite. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]]02:19, 22 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19192603 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Sevastopol Naval Base]]'''</span><br /><small>''([[:ru:Севастопольская военно-морская база]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Aleksandrovets&Muromets2005Sevastopol.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Sevastopol Naval Base''' (Russian: Севастопольская военно-морская база; Ukrainian: Севастопольська військово-морська база) is a naval base located in Sevastopol, on disputed Crimean peninsula. It is a base of the Russian Navy and the main base of the Black Sea Fleet. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:05, 29 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19232882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Chugach State Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Parque estatal Chugach, Alaska, Estados Unidos, 2017-08-22, DD 77.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Chugach State Park''' covers 495,204 acres (2,004 square kilometers) immediately east of the Anchorage Bowl in south-central Alaska. Though primarily in the Municipality of Anchorage, a small portion of the park north of the Eklutna Lake area in the vicinity of Pioneer Peak lies within the Matanuska-Susitna Borough. Established by legislation signed into law on August 6, 1970, by Alaska Governor Keith Miller, this state park was created to provide recreational opportunities, protect the scenic value of the Chugach Mountains and other geographic features, and ensure the safety of the water supply for Anchorage. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:20, 5 Agosto 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19232882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-33 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Visby City Wall]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Visby ringmur östra delen norrut.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Visby City Wall''' (Swedish: Visby ringmur, sometimes Visby stadsmur) is a medieval defensive wall surrounding the Swedish town of Visby on the island of Gotland. As the strongest, most extensive, and best preserved medieval city wall in Scandinavia, the wall forms an important and integral part of Visby World Heritage Site. Built in two stages during the 13th and 14th century, approximately 3.44 km (2.14 mi) of its original 3.6 km (2.2 mi) still stands. Of the 29 large and 22 smaller towers, 27 large and 9 small remain. A number of houses that predate the wall were incorporated within it during one of the two phases of construction. During the 18th century, fortifications were added to the wall in several places and some of the towers rebuilt to accommodate cannons. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 12 Agosto 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19232882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-35 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Duesenberg Model A]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:1923 Duesenberg Model A Rubay Touring p1.JPG|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Duesenberg Model A''' was the first automobile in series production to have hydraulic brakes and the first automobile in series production in the United States with a straight-eight engine. Officially known as the Duesenberg Straight Eight, the Model A was first shown in late 1920 in New York City. Production was delayed by substantial changes to the design of the car, including a change in the engine valvetrain from horizontal overhead valves to an overhead camshaft; also during this time, the company had moved its headquarters and factory from New Jersey to Indiana. The Model A was manufactured in Indianapolis, Indiana, from 1921 to 1925 by the Duesenberg Automobiles and Motors Company and from 1925 to 1926 at the same factory by the restructured Duesenberg Motor Company. The successors to the company began referring to the car as the Model A when the Model J was introduced. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:16, 26 Agosto 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19314058 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-36 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Gladys Kalema-Zikusoka]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Gladys Kalema Zikusoka.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Gladys Kalema-Zikusoka''' (born 8 January 1970) is a Ugandan veterinarian and founder of Conservation Through Public Health, an organisation dedicated to the coexistence of endangered mountain gorillas, other wildlife, humans, and livestock in Africa. She was Uganda's first wildlife veterinary officer and was the star of the BBC documentary, Gladys the African Vet. In 2009 she won the Whitley Gold Award for her conservation work. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:16, 2 Setyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19314058 --> == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 14:22, 6 Setyembre 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act3)&oldid=19352603 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-37 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Bat as food]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Bats for eating in Laos.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Bats are a food''' source for humans in the Pacific Rim and Asia. Bats are consumed in various amounts in Indonesia, Thailand, Vietnam, Guam, and in other Asian and Pacific Rim countries and cultures. In Guam, Mariana fruit bats (Pteropus mariannus) are considered a delicacy, and a flying fox bat species was made endangered due to being hunted there. In addition to being hunted as a food source for humans, bats are also hunted for their skins. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:11, 9 Setyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19346679 --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, A couple of weeks ago, we invited you to take the Community Insights Survey. It is the Wikimedia Foundation’s annual survey of our global communities. We want to learn how well we support your work on wiki. We are 10% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! '''Your voice matters to us.''' Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 15:06, 20 Setyembre 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act3)&oldid=19395091 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-39 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Sand-Covered Church]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Nordenskirker_Skagen(26).jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Sand-Covered Church''' (Danish: Den Tilsandede Kirke, also translated as The Buried Church, and also known as Old Skagen Church) is the name given to a late 14th-century church dedicated to Saint Lawrence of Rome. It was a brick church of considerable size, located 2 kilometres (1.2 mi) southwest of the town centre of Skagen, Denmark. During the last half of the 18th century the church was partially buried by sand from nearby dunes; the congregation had to dig out the entrance each time a service was to be held. The struggle to keep the church free of sand lasted until 1795, when it was abandoned </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:23, 23 Setyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19362143 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-40 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Penal system in China]]'''</span> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> The '''penal system in China''' is mostly composed of an administrative detention system and a judicial incarceration system. As of mid 2015, it is reported prisoners held in prisons managed by Ministry of Justice is 1,649,804, result in a population rate of 118 per 100,000. Detainees in Ministry of Public Security facilities is 650,000 as of 2009, which combined would result in a population rate of 164 per 100,000. China also retained the use of death penalty with the approval right reserved to the Supreme People's Court, and have a system of death penalty with reprieve where the sentence is suspended unless the convicted commit another major crime within two years while detained. There are discussion urging increased use of community correction, and debate are ongoing to have Ministry of Justice oversee administrative detainees as well to prevent police from having too much power. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|32px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:01, 30 Setyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19415526 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-42 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Christchurch Town Hall]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Christchurch Town Hall of the Performing Arts, New Zealand.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Christchurch Town Hall''', since 2007 formally known as the Christchurch Town Hall of the Performing Arts, opened in 1972, is Christchurch, New Zealand's premier performing arts centre. It is located in the central city on the banks of the Avon River overlooking Victoria Square, opposite the former location of the demolished Christchurch Convention Centre. Due to significant damage sustained during the February 2011 Christchurch earthquake, it was closed until 2019. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:48, 14 Oktubre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19441368 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-43 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Garlic production in China]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:2005garlic.PNG|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Garlic production in China''' is significant to the worldwide garlic industry, as China provides 80% of the total world production and is the leading exporter. Following China, other significant garlic producers include India (5% of world production) and Bangladesh (1%). As of 2016, China produced 21 million tonnes annually. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:47, 21 Oktubre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19475547 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-44 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:115 Antioch earthquake]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> The '''115 Antioch earthquake''' occurred on 13 December 115 AD. It had an estimated magnitude of 7.5 on the surface wave magnitude scale and an estimated maximum intensity of XI (Extreme) on the Mercalli intensity scale. Antioch and surrounding areas were devastated with a great loss of life and property. It triggered a local tsunami that badly damaged the harbour at Caesarea Maritima. The Roman Emperor Trajan was caught in the earthquake, as was his successor Hadrian. Although the consul Marcus Pedo Vergilianus was killed, they escaped with only slight injuries and later began a program to rebuild the city. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:05, 28 Oktubre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19488868 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-45 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Jigokudani Monkey Park]]'''</span><br /> <small>''([[:ja:地獄谷野猿公苑]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''Jigokudani Monkey Park''' is located in Yamanouchi, Nagano Prefecture, Japan. It is part of the Joshinetsu Kogen National Park (locally known as Shigakogen), and is located in the valley of the Yokoyu-River, in the northern part of the prefecture. The name Jigokudani, meaning "Hell's Valley", is due to the steam and boiling water that bubbles out of small crevices in the frozen ground, surrounded by steep cliffs and formidably cold and hostile forests. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:16, 4 Nobyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19488868 --> == Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2019 == [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|right|250px]] Hello Tagasalinero, Inaanyahan kita na sumali sa patimpalak na [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2019|'''Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2019''']] na naglalayong mapabuti ang mga artikulong may kinalaman sa Asya (tao, lugar, kultura atbp.). Ito ay kasalukuyang nagaganap sa buong buwan ng Nobyembre 2019. Maari kang makatanggap ng postkard mula sa isang pangkat pang-Wikimedia kapag nakalikha ka ng apat na artikulo. Basahin ang mga patakaran at mekaniks [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2019#Mga patakaran|'''dito'''.]] Pindutin ang buton na ito upang makasali sa patimpalak: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Buwan_na_Pang-Asya_sa_Wikipedia/2019/Mga_kalahok&action=edit|class=mw-ui-progressive}} Kapag nakatala ka na, {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2019-tl|class=mw-ui-progressive}} Kung may mga tanong tungkol dito, sabihan lamang sa [[Usapang Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2019|'''pahinang usapan ng patimpalak'''.]] Maligayang paglikha ng mga pang-Asyang artikulo sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:41, 4 Nobyembre 2019 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2019-46 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Blautopf]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Blaubeuren Blautopf 20180804 02.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> The '''Blautopf''' (German for Blue pot; "blau" means blue, "Topf" means pot) is a spring that serves as the source of the river Blau in the karst landscape on the Swabian Jura's southern edge, in Southern Germany. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:52, 11 Nobyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19523882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-47 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Quonset hut]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Quonset.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> A '''Quonset hut''' is a lightweight prefabricated structure of corrugated galvanized steel having a semicircular cross-section. The design was developed in the United States, based on the Nissen hut introduced by the British during World War I. Hundreds of thousands were produced during World War II. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 18 Nobyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19523882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-48 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Electric match]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Exploding E match collage.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> An '''electric match''' is a device that uses an externally applied electric current to ignite a combustible compound. Electric matches can be used in any application where source of heat is needed at a precisely controlled point in time, typically to ignite a propellant or explosive. Examples include airbags, pyrotechnics, and military or commercial explosives. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:47, 25 Nobyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19579995 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-49 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Fetoscopy]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Intervention par foetoscopie1.png|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''Fetoscopy''' is an endoscopic procedure during pregnancy to allow surgical access to the fetus, the amniotic cavity, the umbilical cord, and the fetal side of the placenta. A small incision is made in the abdomen, and an endoscope is inserted through the abdominal wall and uterus into the amniotic cavity. Fetoscopy allows for medical interventions such as a biopsy (tissue sample) or a laser occlusion of abnormal blood vessels (such as chorioangioma) or the treatment of spina bifid. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:36, 2 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19579995 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-50 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:New Brighton Pier]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:New Brighton Pier during the sunset, Christchurch, New Zealand.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> There have been two '''New Brighton Piers''' in New Brighton, New Zealand. The first pier, of wooden construction, opened on 18 January 1894 and was demolished on 12 October 1965. The current concrete pier was opened on 1 November 1997. It is one of the icons of Christchurch. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:57, 9 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19579995 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-51 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Topi]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Topi (Damaliscus lunatus jimela) female.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> The '''topi''' (''Damaliscus lunatus jimela'') is a highly social and fast antelope subspecies of the common tsessebe, a species which belongs to the genus Damaliscus. They are found in the savannas, semi-deserts, and floodplains of sub-Saharan Africa. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 05:11, 16 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19639518 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-52 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Niassodon]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Niassodon.tif|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''''Niassodon''''' is an extinct genus of kingoriid dicynodont therapsid known from the Late Permian of Niassa Province, northern Mozambique. It contains a single species, ''Niassodon mfumukasi''. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 23 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19644490 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-01 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:German Central Library for the Blind]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Leipzig Deutsche Zentralbuecherei fuer Blinde.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> The '''German Central Library for the Blind''' (German: Deutsche Zentralbücherei für Blinde), abbreviated DZB, is a public library for the visually impaired located in the city of Leipzig, Saxony, Germany. Its collection of 72,300 titles is amongst the largest in the German speaking countries. The institution consists of a lending library, a publishing house, and a research center for barrier-free communication. It also has production facilities for braille books, audiobooks, and braille music. The DZB publishes about 250 new titles annually. Founded in 1894, the DZB is the oldest library for the blind in Germany. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:21, 30 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19663331 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-02 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:ru:Крымский мост (Москва)]]'''</span><br /> <small>''([[:en:Krymsky Bridge]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Moscow 05-2017 img13 Krymsky Bridge.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''Krymsky Bridge''' or Crimean Bridge is a steel suspension bridge in Moscow. The bridge spans the Moskva River 1,800 metres south-west from the Kremlin and carries the Garden Ring across the river. The bridge links the Crimean Square to the north with Krymsky Val street to the south. The nearby Moscow Metro stations are Park Kultury and Oktyabrskaya. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:25, 6 Enero 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19681808 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-03 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Genovese sauce]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Genovesesauce.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''Genovese sauce''' is a rich, onion-based pasta sauce from the region of Campania, Italy. Likely introduced to Naples from the northern Italian city of Genoa during the Renaissance, it has since become famous in Campania and forgotten elsewhere. The sauce is unusual for the long preparation time used to soften and flavor the onions. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 13 Enero 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19681808 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Patanga succincta]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Patanga succincta (40890841064).jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''''Patanga succincta''''', the Bombay locust, is a species of locust found in India and southeast Asia. It is usually a solitary insect, and it is only in India that it has exhibited swarming behaviour. The last plague of this locust was in that country between 1901 and 1908 and there have not been any swarms since 1927. It is thought that the behaviour of the insects has altered because of changing practices in agricultural land use. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:21, 20 Enero 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19681808 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-10 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:The Flapper]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:The flapper - glass slide - 1920.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''''The Flapper''''' is a 1920 American silent comedy film starring Olive Thomas. Directed by Alan Crosland, the film was the first in the United States to portray the "flapper" lifestyle, which would become a cultural craze or fad in the 1920s. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:34, 2 Marso 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19803136 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-14 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:The Three Sisters (Alberta)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Three Sisters from Police Creek.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''The Three Sisters''' are a trio of peaks near Canmore, Alberta, Canada. They are known individually as Big Sister, Middle Sister and Little Sister. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 30 Marso 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19883477 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Cloth facemask]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Coronalijer (Rumag) protective mask, Oude Pekela (2020) 01.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> A '''cloth facemask''' is a mask made of common textiles worn over the mouth and nose. Unlike surgical masks and respirators such as N95 masks, they are not subject to regulation, and there is currently little research or guidance on their effectiveness as a protective measure against infectious disease transmission or particulate air pollution. They were routinely used by healthcare workers from the mid 19th century until the mid 20th century. In the 1960s they fell out of use in the developed world in favor of modern surgical masks, but their use has persisted in developing countries. During the 2019–20 coronavirus pandemic, their use in developed countries was revived as a last resort due to shortages of surgical masks and respirators. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:24, 13 Abril 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19974415 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:As-Nas]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:گنجفه.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''As-Nas''' (آس ناس) is a card game or type of playing cards that were used in Persia. The design of the packs is simple, consisting of only five individual card designs, each with a distinctive background colour. As-Nas date back to the 17th century, and at that time a 25-card pack was used, with 5 suits, each suit having one court card and four numeral cards. Cards from the 19th century with the classic As-Nas designs can be found in various museum collections. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:59, 20 Abril 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19978834 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-18 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Pour le piano]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Debussy - Sarabande from Pour le piano.ogg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''''Pour le piano''''' (For the piano), L. 95, is a suite for solo piano by Claude Debussy. It consists of three individually composed movements, Prélude, Sarabande and Toccata. The suite was completed and published in 1901. It was premiered on 11 January 1902 at the Salle Érard, played by Ricardo Viñes. Maurice Ravel orchestrated the middle movement </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:22, 27 Abril 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19999361 --> == Wikipedia PH Month: A Call for Collaboration == Hi! [[File:WIKIPEDIA PH Month.png|right|250px]] '''[[:meta:Wikipedia Philippine Month|Wikipedia Philippine Month]]''' or simply '''Wikipedia PH Month''' is a monthly online event inspired by [[:meta:Wikipedia Asian Month|Wikipedia Asian Month]] that aims to promote Philippine content in Philippine Wikipedia editions and beyond. Each participating local community runs a monthly online edit-a-thon, which promotes the creation or improvement of the Wikipedia content about a particular group or [[:en:Ethnic groups in the Philippines|groups of people in the Philippines]] and the region they represent. The participating community is not limited to the Philippines. This activity also aims to encourage collaboration among Filipino contributors within the archipelago and in the diaspora and to create linkages among Filipino and non-Filipino contributors who support the main objective. If you have any thoughts about this project, kindly share it in the talk page. --[[Tagagamit:Filipinayzd|Filipinayzd]] ([[Usapang tagagamit:Filipinayzd|makipag-usap]]) 19:43, 27 Abril 2020 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2020-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:F. Percy Smith]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''Frank Percy Smith''' (12 January 1880–24 March 1945) was a British naturalist and early nature documentary pioneer working for Charles Urban, where he pioneered the use of time-lapse and microcinematography. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 12:26, 4 Mayo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20029506 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Bernwood Forest]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Bernwood Forest - geograph.org.uk - 1730158.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Bernwood Forest''' was one of several forests of the ancient Kingdom of England and was a Royal hunting forest. It is thought to have been set aside as Royal hunting land when the Anglo-Saxon kings had a palace at Brill and church in Oakley, in the 10th century and was a particularly favoured place of Edward the Confessor, who was born in nearby Islip. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 11 Mayo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20029506 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-21 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:June Almeida]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''June Dalziel Almeida''' (5 October 1930 – 1 December 2007) was a Scottish virologist, a pioneer in virus imaging, identification and diagnosis. Her skills in electron microscopy earned her an international reputation. (...) She succeeded in identifying viruses that were previously unknown, including—in 1966—a group of viruses that was later named coronavirus. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 18 Mayo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20080268 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-22 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Siilinjärvi carbonatite]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Siilinjärvi Särkijärvi pit.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> The '''Siilinjärvi carbonatite''' complex is located in central Finland close to the city of Kuopio. It is named after the nearby village of Siilinjärvi, located approximately 5 km west of the southern extension of the complex. Siilinjärvi is the second largest carbonatite complex in Finland after the Sokli formation, and one of the oldest carbonatites on Earth at 2610±4 Ma. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:37, 25 Mayo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20080268 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Castle of the Pico]]'''</span><br /><small>''([[:it:Castello dei Pico]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Castello Pico, Mirandola.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> The '''Castle of the Pico''' (in Italian Castello dei Pico) is a castle in the city center of Mirandola, in the province of Modena, Italy. Famous in Europe as a legendary impregnable fortress, it belonged to the House of Pico della Mirandola, who ruled over the city for four centuries (1311-1711) and who enriched it in the Renaissance period with important pieces of art. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:36, 1 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20128608 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Garúa]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Reserva Nacional Lomas de Lachay, Huaral, Lima, Perú 01.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Garúa''' is a Spanish word meaning drizzle or mist. Although used in other contexts in the Spanish-speaking world, garúa most importantly refers to the moist cold fog that blankets the coasts of Peru and northern Chile, especially during the southern hemisphere winter. Garúa is called Camanchaca in Chile. Garúa brings mild temperatures and high humidity to a tropical coastal desert. It also provides moisture from fog and mist to a nearly-rainless region and permits the existence of vegetated fog oases, called lomas. While fog and drizzle are common in many coastal areas around the world, the prevalence and persistence of garúa and its impact on climate and the environment make it unique </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:49, 8 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20134234 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-25 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Te Araroa Trail]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Te_Araroa_logo_sign.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Te Araroa''' (The Long Pathway) is New Zealand's long distance tramping route, stretching circa 3,000 kilometres (1,900 mi) along the length of the country's two main islands from Cape Reinga to Bluff. It is made up of a mixture of older tracks and walkways, new tracks, and link sections alongside roads. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:21, 15 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20170853 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Vessel (structure)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Hudson Yards Plaza March 2019 18.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Vessel''' (TKA) is a structure and landmark which was built as part of the Hudson Yards Redevelopment Project in Manhattan, New York City, New York. Construction began in April 2017; it opened on March 15, 2019. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:42, 22 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20199070 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Punt (boat)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Boats on the river Cam.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> A '''punt''' is a flat-bottomed boat with a square-cut bow, designed for use in small rivers or other shallow water. Punting is boating in a punt. The punter generally propels the punt by pushing against the river bed with a pole. A punt should not be confused with a gondola, a shallow draft vessel that is structurally different, and which is propelled by an oar rather than a pole. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:21, 29 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20201444 --> == WPWP Campaign == Maraming salamat sa paglahok sa WPWP Campaign. Pakatandaan na maaari ring gamitin ang mga larawang mula sa mga lahok sa Wiki Loves Earth, Wiki Loves Monuments at iba pang kahalintulad na mga patimpalak. -[[Tagagamit:Filipinayzd|Filipinayzd]] ([[Usapang tagagamit:Filipinayzd|makipag-usap]]) 13:33, 1 Hulyo 2020 (UTC) :Salamat sa paalala. Susubukan kong gumamit ng mga ganoong larawan. [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 22:11, 1 Hulyo 2020 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2020-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:The Cobbler]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Ben Arthur, Arrochar Alps, Scotland 02.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''The Cobbler''' (Scottish Gaelic: Beinn Artair) is a mountain of 884 metres (2,900 ft) height located near the head of Loch Long in Scotland. Although only a Corbett, it is "one of the most impressive summits in the Southern Highlands" </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:06, 6 Hulyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20246150 --> == Pagpapabatid ng salinwika: VisualEditor/Newsletter/2020/July == Kumusta Tagasalinero, Natanggap mo ang pagpapabatid na ito dahil nagpatala ka bilang isang tagapagsalinwika sa Tagalog doon sa Meta. Makukuha ang pahinang [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2020/July|VisualEditor/Newsletter/2020/July]] para sa pagsasalinwika. Maisasalinwika mo ito rito: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=tl&action=page isalinwika upang maging Tagalog] Ang huling araw para sa pagsasalinwika ng pahinang ito ay the end of this week. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Talagang ikinalulugod ang iyong pagtulong. Ang mga tagapagsalinwikang katulad mo ay nakakatulong sa Meta upang tumakbo bilang isang tunay na pamayanan ng maramihang mga wika. Salamat sa iyo! Mga koordinador sa pagsasalinwika ng Meta&lrm;, 20:26, 6 Hulyo 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Pagpapabatid ng salinwika: Trust and Safety/Case Review Committee/Charter == Kumusta Tagasalinero, Natanggap mo ang pagpapabatid na ito dahil nagpatala ka bilang isang tagapagsalinwika sa Tagalog doon sa Meta. Makukuha ang pahinang [[:metawikipedia:Trust and Safety/Case Review Committee/Charter|Trust and Safety/Case Review Committee/Charter]] para sa pagsasalinwika. Maisasalinwika mo ito rito: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Trust+and+Safety%2FCase+Review+Committee%2FCharter&language=tl&action=page isalinwika upang maging Tagalog] Ang dapat na unahin sa pahinang ito ay ang gitnang sukat. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Talagang ikinalulugod ang iyong pagtulong. Ang mga tagapagsalinwikang katulad mo ay nakakatulong sa Meta upang tumakbo bilang isang tunay na pamayanan ng maramihang mga wika. Salamat sa iyo! Mga koordinador sa pagsasalinwika ng Meta&lrm;, 08:33, 8 Hulyo 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuele2002@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Wikipedia translation of the week: 2020-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Coraline Ada Ehmke]]'''</span><br /><small>''([[:fr:Coraline Ada Ehmke]]) ([[:nl:Coraline Ada Ehmke]]) ([[:zh:珂若蘭·愛達·安姆琪]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Coraline Ada Ehmke.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Coraline Ada Ehmke''' is a software developer and open source advocate based in Chicago, Illinois. She began her career as a web developer in 1994 and has worked in a variety of industries, including engineering, consulting, education, advertising, healthcare, and software development infrastructure. She is known for her work in Ruby, and in 2016 earned the Ruby Hero award at RailsConf, a conference for Ruby on Rails developers. She is also known for her social justice work and activism, the creation of Contributor Covenant, and promoting the widespread adoption of codes of conduct for open source projects and communities. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:12, 13 Hulyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20259959 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Amabie]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Higo Amabie.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Amabie''' (アマビエ) is a legendary Japanese mermaid or merman with three legs, who allegedly emerges from the sea and prophesies either an abundant harvest or an epidemic. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:12, 20 Hulyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20275748 --> == Pagpapabatid ng salinwika: Tech/News/2020/32 == Kumusta Tagasalinero, Natanggap mo ang pagpapabatid na ito dahil nagpatala ka bilang isang tagapagsalinwika sa Tagalog doon sa Meta. Makukuha ang pahinang [[:metawikipedia:Tech/News/2020/32|Tech/News/2020/32]] para sa pagsasalinwika. Maisasalinwika mo ito rito: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=tl&action=page isalinwika upang maging Tagalog] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Talagang ikinalulugod ang iyong pagtulong. Ang mga tagapagsalinwikang katulad mo ay nakakatulong sa Meta upang tumakbo bilang isang tunay na pamayanan ng maramihang mga wika. Salamat sa iyo! Mga koordinador sa pagsasalinwika ng Meta&lrm;, 05:26, 31 Hulyo 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == rekomendasyon == Hello, kaibigan! Ako po ay baguhan pa lamang sa larangan nag pagsusulat dito. Ano po ba ang mga karampatang rekomendasyon ang iyong maibibigay para maisayos ko pa ang aking mga ambag? Maraming salamat po. — [[Natatangi:Mga ambag/77.96.40.169|77.96.40.169]] 19:36, 1 Agosto 2020 (UTC) :Hi kaibigan {{ping|77.96.40.169}}! Masaya ako na naging interesado ka sa pag-ambag sa Wikipediang Tagalog. Sana'y masiyahan ka rito. Sa tingin ko makatutulong itong mga artikulo: [[Wikipedia:Mga kumbensiyon sa pagsusulat ng mga artikulo]] at [[Wikipedia:Mga gabay sa estilo sa paglalathala]] — pero una sa lahat, 'wag mahiyang [[Wikipedia:Maging mangahas|gumawa ng pagbabago]]. Padayon! [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 21:08, 1 Agosto 2020 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2020-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Child soldiers in the Democratic Republic of the Congo]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:DRC- Child Soldiers.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> During the first and second civil conflicts which took place in the Democratic Republic of the Congo (DRC), all sides involved in the war actively recruited child soldiers, known locally as Kadogos which is a Swahili term meaning "little ones". It has been estimated that the militia led by Thomas Lubanga Dyilo was 30 percent children. In 2011 30,000 children were still operating with armed groups. The United Nations Organization Stabilization Mission in the Democratic Republic of the Congo (MONUSCO), released a report in 2013 which stated that between 1 January 2012 and 31 August 2013 up to 1,000 children had been recruited by armed groups, and described the recruitment of child soldiers as "endemic". </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:28, 3 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20316345 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Child soldiers in the Democratic Republic of the Congo]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:DRC- Child Soldiers.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> During the first and second civil conflicts which took place in the Democratic Republic of the Congo (DRC), all sides involved in the war actively recruited child soldiers, known locally as Kadogos which is a Swahili term meaning "little ones". It has been estimated that the militia led by Thomas Lubanga Dyilo was 30 percent children. In 2011 30,000 children were still operating with armed groups. The United Nations Organization Stabilization Mission in the Democratic Republic of the Congo (MONUSCO), released a report in 2013 which stated that between 1 January 2012 and 31 August 2013 up to 1,000 children had been recruited by armed groups, and described the recruitment of child soldiers as "endemic". </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 05:24, 3 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20316345 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-33 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:HelloFresh]]'''</span><br /><small>''([[:es:HelloFresh]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''HelloFresh''' SE is an international publicly traded meal-kit company based in Berlin, Germany. It is the largest meal-kit provider in the United States, and also has operations in Canada, Western Europe (including Luxembourg, Germany, Belgium, France, and the Netherlands), New Zealand and Australia. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:08, 10 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20351012 --> == Pagpapabatid ng salinwika: Tech/Server switch 2020 == Kumusta Tagasalinero, Natanggap mo ang pagpapabatid na ito dahil nagpatala ka bilang isang tagapagsalinwika sa Tagalog doon sa Meta. Makukuha ang pahinang [[:metawikipedia:Tech/Server switch 2020|Tech/Server switch 2020]] para sa pagsasalinwika. Maisasalinwika mo ito rito: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=tl&action=page isalinwika upang maging Tagalog] Ang dapat na unahin sa pahinang ito ay ang gitnang sukat. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Talagang ikinalulugod ang iyong pagtulong. Ang mga tagapagsalinwikang katulad mo ay nakakatulong sa Meta upang tumakbo bilang isang tunay na pamayanan ng maramihang mga wika. Salamat sa iyo! Mga koordinador sa pagsasalinwika ng Meta&lrm;, 13:02, 15 Agosto 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Wikipedia translation of the week: 2020-34 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:GRS 1915+105]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Merlin-GRS1915.gif|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''GRS 1915+105''' or V1487 Aquilae is an X-ray binary star system which features a regular star and a black hole. It was discovered on August 15, 1992 by the WATCH all-sky monitor aboard Granat. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:13, 17 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20354098 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-36 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Trick film]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Le Chaudron infernal (1903).webm|center|300px|]] <span style="text-align:left;> In the early history of cinema, '''trick films''' were short silent films designed to feature innovative special effects </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 31 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20407768 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-37 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Margerie Glacier]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Glaciar Margerie, Parque Nacional Bahía del Glaciar, Alaska, Estados Unidos, 2017-08-19, DD 33.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Margerie Glacier''' is a 21 mi (34 km) long tidewater glacier in Glacier Bay, Alaska, United States within the boundaries of Glacier Bay National Park and Preserve. The glacier begins on the southern slopes of Mount Root, elevation 12,860 feet (3,920 m), on the Alaska–Canada border flowing southeast down the valley, then turning to the northeast toward its terminus in Tarr Inlet. Margerie Glacier is one of the most active and frequently-visited glaciers in Glacier Bay, which was declared a National Monument in 1925, a National Park and Preserve in 1980, a UNESCO World Biosphere Reserve in 1986 and a World Heritage Site in 1992. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 7 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20407768 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-38 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Tepexpan man]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Tepexpan 1.Homo Sapiens 4,700 Years Old.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Tepexpan Man''' is a Pre-Columbian-era woman skeleton, discovered by archaeologist Helmut de Terra in February 1947, on the shores of the former Lake Texcoco in central Mexico. The skeleton was found near mammoth remains and thought to be at least 10,000 years old. It was fancifully hailed by Time magazine as the oldest Mexican soldier. The skeleton was found lying face down with the arms under the chest and the legs drawn up to the stomach. The body most likely sunk into the mud surrounding it, leaving the shoulder, back, and hips exposed, which might explain why those elements are missing. It is possible that the body was originally deposited in the lake. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:18, 14 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20433998 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-38 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Tepexpan man]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Tepexpan 1.Homo Sapiens 4,700 Years Old.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Tepexpan Man''' is a Pre-Columbian-era woman skeleton, discovered by archaeologist Helmut de Terra in February 1947, on the shores of the former Lake Texcoco in central Mexico. The skeleton was found near mammoth remains and thought to be at least 10,000 years old. It was fancifully hailed by Time magazine as the oldest Mexican soldier. The skeleton was found lying face down with the arms under the chest and the legs drawn up to the stomach. The body most likely sunk into the mud surrounding it, leaving the shoulder, back, and hips exposed, which might explain why those elements are missing. It is possible that the body was originally deposited in the lake. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 09:09, 14 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20433998 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-39 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Cradleboard]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Cradleboard.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Cradleboards''' (Cheyenne: pâhoešestôtse, Northern Sami: gietkka, Skolt Sami: ǩiõtkâm) are traditional protective baby-carriers used by many indigenous cultures in North America and throughout northern Scandinavia amongst the Sámi. There are a variety of styles of cradleboard, reflecting the diverse artisan practises of indigenous cultures. Some indigenous communities in North America still use cradleboards. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 21 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20459445 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-40 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:White Fawn's Devotion]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:White Fawn's Devotion (1910).webm|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''''White Fawn's Devotion: A Play Acted by a Tribe of Red Indians in America''''' is a 1910 American short dramatic silent film. Although a few writers believe the film features Young Deer's wife, Lillian St. Cyr, otherwise known as Princess Red Wing as "White Fawn", the lead woman does not fit St. Cyr's description. The movie was shot in New Jersey at 24fps </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:17, 28 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20478024 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-40 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:White Fawn's Devotion]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:White Fawn's Devotion (1910).webm|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''''White Fawn's Devotion: A Play Acted by a Tribe of Red Indians in America''''' is a 1910 American short dramatic silent film. Although a few writers believe the film features Young Deer's wife, Lillian St. Cyr, otherwise known as Princess Red Wing as "White Fawn", the lead woman does not fit St. Cyr's description. The movie was shot in New Jersey at 24fps </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 05:42, 28 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20478024 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-42 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Arctic ice pack]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Une partie de l'hémisphère nord de la Terre avec la banquise, nuage, étoile et localisation de la station météo en Alert.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Arctic ice pack''' is the sea ice cover of the Arctic Ocean and its vicinity. The Arctic ice pack undergoes a regular seasonal cycle in which ice melts in spring and summer, reaches a minimum around mid-September, then increases during fall and winter. Summer ice cover in the Arctic is about 50% of winter cover </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:10, 12 Oktubre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20489711 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-43 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Layshaft]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Gearbox (Autocar Handbook, 13th ed, 1935).jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> A '''layshaft''' is an intermediate shaft within a gearbox that carries gears, but does not transfer the primary drive of the gearbox either in or out of the gearbox. Layshafts are best known through their use in car gearboxes, where they were a ubiquitous part of the rear-wheel drive layout. With the shift to front-wheel drive, the use of layshafts is now rarer. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:21, 19 Oktubre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20542239 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-44 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Daisy (advertisement)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Daisy (1964).webm|center|300px|]] <span style="text-align:left;> "'''Daisy'''", sometimes known as "Daisy Girl" or "Peace, Little Girl", was a controversial political advertisement aired on television during the 1964 United States presidential election by incumbent president Lyndon B. Johnson's campaign. Though only officially aired once by the campaign, it is considered to be an important factor in Johnson's landslide victory over Barry Goldwater and an important turning point in political and advertising history. It remains one of the most controversial political advertisements ever made </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:33, 26 Oktubre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20542239 --> == Panitik == I occasionaly encounter "panitik na XYZ". This seems to be a rarely used word that means more like the act of writing, so panitik na Burmes = Burmese writing, correct? Would it be safe to correct all of these instances to sulat? --[[Tagagamit:Glennznl|Glennznl]] ([[Usapang tagagamit:Glennznl|makipag-usap]]) 12:14, 1 Nobyembre 2020 (UTC) :Yes, {{ping|Glennznl}}, it would be safe and preferable. Thank you! [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 18:16, 1 Nobyembre 2020 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2020-45 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Central and Wan Chai Reclamation]]'''</span><br /> <small>''([[:zh:中環及灣仔填海計劃]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Central and Wan Chai Reclamation aerial view 2018.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Central and Wan Chai Reclamation''' is a project launched by the government of Hong Kong since the 1990s to reclaim land for different purposes. This includes transportation improvements such as the Hong Kong MTR Station, Airport Express Railway & Central-Wanchai Bypass, as well as public recreation space such as the Central Harbourfront Event Space, Tamar Park and the Hong Kong Observation Wheel. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:39, 2 Nobyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20600348 --> == Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2020 == [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|right|250px]] Hello Tagasalinero, Inaanyahan kita na sumali sa patimpalak na [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2020|'''Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2020''']] na naglalayong mapabuti ang mga artikulong may kinalaman sa Asya (tao, lugar, kultura atbp.). Ito ay kasalukuyang nagaganap sa buong buwan ng Nobyembre 2020. Maari kang makatanggap ng postkard mula sa isang pangkat pang-Wikimedia kapag nakalikha ka ng apat na artikulo. Basahin ang mga patakaran at mekaniks [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2020#Mga patakaran|'''dito'''.]] Pindutin ang buton na ito upang makasali sa patimpalak: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Buwan_na_Pang-Asya_sa_Wikipedia/2020/Mga_kalahok&action=edit|class=mw-ui-progressive}} Kapag nakatala ka na, {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2020-tl|class=mw-ui-progressive}} Kung may mga tanong tungkol dito, sabihan lamang sa [[Usapang Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2020|'''pahinang usapan ng patimpalak'''.]] Maligayang paglikha ng mga pang-Asyang artikulo sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 13:14, 2 Nobyembre 2020 (UTC) ==Mabuhay== Kay Gat [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]], binabati po namin kayo. Wikipidista rin ako mula noong 2007, karamihan ang mga ginagawa ay pagsasalin. - [[Tagagamit:Delfindakila|Delfindakila]] :Magandang gabi {{ping|Delfindakila}} at mabuhay po tayo! [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 14:19, 3 Nobyembre 2020 (UTC) ::Sana magkita-kita tayo. :) - [[Tagagamit:Delfindakila|Delfindakila]] == Wikipedia translation of the week: 2020-46 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:2001 Kunlun earthquake]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> The '''2001 Kunlun earthquake''' also known as the 2001 Kokoxili earthquake, occurred on 14 November 2001 at 09:26 UTC (17:26 local time), with an epicenter near Kokoxili, close to the border between Qinghai and Xinjiang in a remote mountainous region. With a magnitude of 7.8 Mw it was the most powerful earthquake in China for 5 decades. No casualties were reported, presumably due to the very low population density and the lack of high-rise buildings. This earthquake was associated with the longest surface rupture ever recorded on land, ~450 km </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 9 Nobyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20607800 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-47 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:George C. Stoney]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''George Cashel Stoney''' (July 1, 1916 – July 12, 2012) was an American documentary filmmaker, an educator, and the "father of public-access television." Among his films were All My Babies (1953), How the Myth Was Made (1979) and The Uprising of '34 (1995). All My Babies was entered into the National Film Registry in 2002 </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:55, 16 November 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20638437 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-48 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Acids in wine]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:HomemadeTartaric.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> The '''acids in wine''' are an important component in both winemaking and the finished product of wine. They are present in both grapes and wine, having direct influences on the color, balance and taste of the wine as well as the growth and vitality of yeast during fermentation and protecting the wine from bacteria. During the course of winemaking and in the finished wines, acetic, butyric, lactic and succinic acids can play significant roles. Most of the acids involved with wine are fixed acids with the notable exception of acetic acid, mostly found in vinegar, which is volatile and can contribute to the wine fault known as volatile acidity. Sometimes, additional acids, such as ascorbic, sorbic and sulfurous acids, are used in winemaking. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 04:03, 23 Nobyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20638437 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-49 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Ludu Daw Amar]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Ludu Daw Amar portrait.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Ludu Daw Amar''' (also Ludu Daw Ah Mar; Burmese: လူထုဒေါ်အမာ, pronounced [lùdṵ dɔ̀ ʔəmà]; 29 November 1915 – 7 April 2008) was a well known and respected leading dissident writer and journalist in Mandalay, Burma. She was married to fellow writer and journalist Ludu U Hla and was the mother of popular writer Nyi Pu Lay. She is best known for her outspoken anti-government views and radical left wing journalism besides her outstanding work on traditional Burmese arts, theatre, dance and music, and several works of translation from English, both fiction and non-fiction. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:47, 30 Nobyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20716278 --> == Maraming salamat sa paglahok mo sa [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2020|Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2020]] == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Asia medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Maraming salamat sa pagsumite ng mga lahok!''' |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|100px]] |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ''Congrats'', natanggap ang anim na lahok mo sa patimpalak. Ayon sa patakaran, makakatanggap ka ng postkard na iproproseso ng internasyunal na pangkat ng ''Wikipedia Asian Month''. Gayundin, binabati kita dahil natanggap din ang apat na lahok mo sa subkompetisyon na [[:meta:WikiUral|WikiUral]]. Makakatanggap ka din ng postkard sa subkompetisyon na ito. Antabayan mo lamang ang mga ito. Kapag tila natatagalan ang mga punong tagapag-organisa ng mga patimpalak na ito, ako mismo ang magpa-''follow-up'' sa kanila. Nawa'y naging maganda ang iyong karanasan sa mga patimpalak na ito. Kung may mga katanungan ka, huwag kang mag-atubiling magbigay ng mensahe sa aking [[Usapang tagagamit:Jojit fb|pahina ng usapan]]. Muli, maraming salamat at nawa'y magpatuloy kang mag-ambag ng mataas na kalidad na artikulo dito sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:54, 2 Disyembre 2020 (UTC) |} == Wikipedia translation of the week: 2020-50 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Sistema Ox Bel Ha]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''Sistema Ox Bel Ha''' (from Mayan meaning "Three Paths of Water"; short Ox Bel Ha) is a cave system in Quintana Roo, Mexico. It is the longest explored underwater cave in the world and ranks fourth including dry caves. As of May 2017 the surveyed length is 270.2 kilometers (167.9 mi) of underwater passages. There are more than 140 cenotes in the system. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:50, 7 Disyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20716278 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-52 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Merlion Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Merlion statue, Merlion Park, Singapore - 20110723.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Merlion Park''' is a Singaporean landmark and a major tourist attraction located in the Downtown Core district of Singapore, near its Central Business District (CBD). </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 21 Disyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20843458 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-53 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Azov-Syvash National Nature Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:О. Куюк-Тук - 1.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Azov-Syvash National Nature Park''' is a national park of Ukraine, located on Byriuchyi island in the northwestern Azov Sea. The park was created to protect the unique coastal environment of the northwestern Azov. It is particularly important as a stop on the flyway for migratory birds, with over a million birds visiting each year. It is located in Henichesk Raion of Kherson Oblast in Ukraine. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:55, 28 Disyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20898361 --> == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants, Jury members and Organizers, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2020, the sixth Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2020. Please kindly fill '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform the form]''', let the postcard can send to you asap! * This form will be closed at February 15. * For tracking the progress of postcard delivery, please check '''[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organizers and jury members|this page]]'''. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2020/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01</div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-01 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Waimakariri River]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Waimakariri03 gobeirne.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Waimakariri River''' is one of the largest rivers in Canterbury, on the eastern coast of New Zealand's South Island. It flows for 151 kilometres (94 mi) in a generally southeastward direction from the Southern Alps across the Canterbury Plains to the Pacific Ocean. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:56, 4 Enero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20917158 --> == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants and Organizers, Kindly remind you that we only collect the information for Wikipedia Asian Month postcard 15/02/2021 UTC 23:59. If you haven't filled the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform Google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|wait for the postcard and tracking emails]]. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01 </div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-02 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Simon von Stampfer]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Simon Stampfer Litho.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Simon Ritter von Stampfer''' (26 October 1792 (according to other sources 1790)), in Windisch-Mattrai, Archbishopric of Salzburg today called Matrei in Osttirol, Tyrol – 10 November 1864 in Vienna) was an Austrian mathematician, surveyor and inventor. His most famous invention is that of the stroboscopic disk which has a claim to be the first device to show moving images. Almost simultaneously similar devices were produced independently in Belgium (the phenakistiskop), and Britain (the Dædaleum, years later to appear as the Zoetrope). </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:44, 11 Enero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20931094 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-03 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Sophia Williams-De Bruyn]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''Sophia Theresa Williams-de Bruyn''' (born 1938) is a former South African anti-apartheid activist. She was the first recipient of the Women's Award for exceptional national service. She is the last living leader of the Women's March. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:16, 18 Enero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20974651 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Craigieburn Range]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:View from Foggy Peak to Craigieburn Range, New Zealand.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> The '''Craigieburn Range''' forms part of the Southern Alps in New Zealand's South Island. The range is located on the south banks of the Waimakariri River, south of Arthur's Pass and west of State Highway 73. The Craigieburn locality is adjacent to the Craigieburn Forest Park. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:10, 25 Enero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20980516 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-05 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Karoly Grosz (illustrator)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Frankenstein (1931) by Karoly Grosz - detail from teaser poster.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Karoly Grosz''' (1896–after 1938) was a Hungarian–American illustrator of Classical Hollywood–era film posters. As art director at Universal Pictures for the bulk of the 1930s, Grosz oversaw the company's advertising campaigns and contributed hundreds of his own illustrations. He is especially recognized for his dramatic, colorful posters for classic horror films. Grosz's best-known posters advertised early Universal Classic Monsters films such as Dracula (1931), Frankenstein (1931), The Mummy (1932), The Invisible Man (1933), and Bride of Frankenstein (1935). Beyond the horror genre, his other notable designs include posters for the epic war film All Quiet on the Western Front (1930) and the screwball comedy My Man Godfrey (1936). </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:47, 1 Pebrero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21032280 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Zambezi National Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Victoria Falls 2012 05 24 1629 (7421900826).jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Zambezi National Park''' is a national park located upstream from Victoria Falls on the Zambezi River in Zimbabwe. It was split off from Victoria Falls National Park in 1979 and is 56,000 hectares (140,000 acres) in size. The park is bisected by a road to Kazungula, dividing it into a riverine side and a Chamabonda Vlei side. Most of the park is within the ecoregion of Zambezian and Mopane woodlands, while a small portion in the south is within the Zambezian Baikiaea woodlands. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:48, 8 Pebrero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21054980 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Zambezi National Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Victoria Falls 2012 05 24 1629 (7421900826).jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Zambezi National Park''' is a national park located upstream from Victoria Falls on the Zambezi River in Zimbabwe. It was split off from Victoria Falls National Park in 1979 and is 56,000 hectares (140,000 acres) in size. The park is bisected by a road to Kazungula, dividing it into a riverine side and a Chamabonda Vlei side. Most of the park is within the ecoregion of Zambezian and Mopane woodlands, while a small portion in the south is within the Zambezian Baikiaea woodlands. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 08:58, 8 Pebrero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21054980 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-08 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Princes Road Synagogue]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:The Synagogue of the Liverpool Old Hebrew Congregation - geograph.org.uk - 1703408 crop.JPG|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Princes Road Synagogue''', located in Toxteth, Liverpool in England, is the home of the Liverpool Old Hebrew Congregation. It was founded in the late 1860s, designed by William James Audsley and George Ashdown Audsley and consecrated on 2 September 1874. It is widely regarded as the finest example of the Moorish Revival style of synagogue architecture in Great Britain </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:26, 22 Pebrero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21110460 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-09 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Jatindra Mohan Sengupta]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Bust Of Jatindra Mohan Sengupta in JM Sen hall crop.JPG|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Jatindra Mohan Sengupta''' (1885 – 1933) was an Indian revolutionary against the British rule. He studied law at Downing College, Cambridge, UK. In India, he started a legal practice. He also joined in Indian politics, becoming a member of the Indian National Congress and participating in the Non-Cooperation Movement. Eventually, he gave up his legal practice in favour of his political commitment. He was arrested several times by the British police. In 1933, he died in a prison in Ranchi, India. Because of his popularity and contribution to the Indian freedom movement, Jatindra Mohan Sengupta is affectionately remembered by people of Bengal with the honorific Deshpriya or Deshapriya, meaning "beloved of the country". In many criminal cases he defended the nationalist revolutionaries in the court and saved them from the gallows. In 1985, a postal stamp was issued by the Indian Government in memory of Sengupta and his wife, Nellie. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:21, 1 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21139410 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-10 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Eukaryotic translation]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Eukaryotic Translation Initiation.png|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Eukaryotic translation''' is the biological process by which messenger RNA is translated into proteins in eukaryotes. It consists of four phases: initiation, elongation, termination, and recycling. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:58, 8 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21139410 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-11 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Hotel National, Moscow]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Hotel National Moscow.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Hotel National, Moscow''' (Russian: гости́ница «Националь») is a five-star hotel in Moscow, Russia, opened in 1903. It has 202 bedrooms and 56 suites and is located on Manege Square, directly across from The Kremlin. The hotel is managed by The Luxury Collection, a division of Marriott International. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:51, 15 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21210312 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-12 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Kefermarkt altarpiece]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Kefermarkt Kirche Flügelaltar Schrein 01.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Kefermarkt altarpiece''' (German: Kefermarkter Flügelaltar) is an altarpiece in Late Gothic style in the parish church in Kefermarkt, Upper Austria. It was commissioned by the knight Christoph von Zellking and is estimated as finished in 1497. The richly decorated wooden altarpiece depicts the saints Peter, Wolfgang and Christopher in its central section. The side panels depict scenes from the life of Mary, and the altarpiece also has an intricate superstructure and two side figures showing saints George and Florian. The identity of its maker is unknown, but at least two skilled sculptors appear to have created the main statuary of the altarpiece. Throughout the centuries, the altarpiece has been altered and lost its original paint and gilding. A major restoration was made in the 19th century under the leadership of writer Adalbert Stifter. The altarpiece has been described as "one of the greatest achievements in late-medieval sculpture in the German-speaking area." <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:40, 22 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21239074 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-13 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Jharia coalfield]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Jharia coalfield, Jharkhand.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Jharia coalfield''' is the largest coal reserve in India having an estimated reserve of 19.4 billion tonnes of coking coal. The field is located in the east of India in Jharia, Jharkhand. The fields have suffered a coal bed fire since at least 1916, resulting in 37 millions tons of coal consumed by the fire, and significant ground subsidence and water and air pollution in local communities including the city of Jharia. The resulting pollution has led to a government agency designated for moving local populations, however, little progress has been made in the relocation. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:33, 29 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21246220 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-15 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Mammoth central]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:A Mammoth Hunt.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Mammoth central''' is a paleontological site on the grounds of the Santa Lucía Airport in the state of Mexico, Mexico which contains the remains of at least 200 Columbian mammoths as well as 25 camels and five horses. The site is the world's largest concentration of mammoth remains; the previous was the Mammoth Site of Hot Springs in South Dakota with only 61 individuals. Human tools and carved bones have also been discovered at the site, suggesting that humans utilized the site to trap and kill large mammals. More fossils continue to be found at the site. The dig will end in 2022, when the airport's construction is projected to conclude. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:33, 01:45, 12 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21319298 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Palo Alto Baylands Nature Preserve]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Palo Alto Baylands January 2013 002.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''The Palo Alto Baylands Nature Preserve''', known officially as the Baylands Nature Preserve, is the largest tract of undisturbed marshland remaining in the San Francisco Bay. Fifteen miles of multi-use trails provide access to a unique mixture of tidal and fresh water habitats. The preserve encompasses 1,940 acres in both Palo Alto and East Palo Alto, and is owned by the city of Palo Alto, California, United States <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:27, 19 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21356077 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Metropolitan Waterworks Museum]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:High Service Pumping Station, Chestnut Hill, Sudbury Aqueduct.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Waterworks Museum''' is a museum in the Che]stnut Hill Waterworks building, originally a high-service pumping station of the Boston Metropolitan Waterworks <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:45, 26 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21376318 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sarah E. Goode]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Edmonia Lewis.png|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Sarah Elisabeth Goode''' (1850 – April 8, 1905) was an inventor. She was the second known African-American woman to receive the MOST, a United States patent, which she received in 1885. The first known African-American woman to receive a patent was Judy W. Reed on September 23, 1884, but Reed only signed her patent with her mark (an X) and not her signature. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:22, 10 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21420930 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Zuzu Angel]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Zuzu Angel durante o lançamento de sua coleção em Nova York, 1972.tif|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zuleika Angel Jones''' (June 5, 1921 – April 14, 1976), better known as Zuzu Angel, was a Brazilian-American fashion designer, who became famous for opposing the Brazilian military dictatorship after the forced disappearance of her son, Stuart. She was also the mother of journalist Hildegard Angel. In 2014, the National Truth Commission created to gather and review information about crimes committed during the years of the CIA and U.S. government-backed Brazilian military dictatorship, a former agent of the military repression named Cláudio Antônio Guerra, confirmed the participation of agents of the security apparatus in the death of Angel. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:10, 17 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21420930 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-21 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Blue space]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Downtown Green Bay CityDeck along the Fox River.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Blue space''' in urban planning and design comprises all the areas dominated by surface waterbodies or watercourses. In conjunction with greenspace (parks, gardens, etc. specifically: urban open space), it may help in reducing the risks of heat-related illness from high urban temperatures. Substantial urban waterbodies naturally exist as integral features of the geography of many cities because of their historical geopolitical significance. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:31, 24 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21481888 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Breakthrough infection]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> A '''breakthrough infection''' is a case of illness in which a vaccinated individual becomes sick from the same illness that the vaccine is meant to prevent. Simply, they occur when vaccines fail to provide immunity against the pathogen they are designed to target. In April 2021, the CDC reported that in the United States there were 5,814 COVID-19 breakthrough infections, and 74 deaths, among the more than 75 million people fully vaccinated for the COVID-19 virus. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:28, 7 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21481888 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Tutankhamun's trumpets]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Silver trumpet from Tutankhamun's tomb.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Tutankhamun's trumpets''' are a pair of trumpets found in the burial chamber of the Eighteenth Dynasty Pharaoh Tutankhamun. The trumpets, one of sterling silver and one of bronze or copper, are considered to be the oldest operational trumpets in the world, and the only known surviving examples from ancient Egypt. The trumpets were found in 1922 by Howard Carter during the excavation of Tutankhamun's tomb. The bronze trumpet was discovered in the tomb's antechamber in a large chest containing various military objects and walking sticks. The silver trumpet was subsequently found in the burial chamber. Both are finely engraved, with decorative images of the gods Ra-Horakhty, Ptah and Amun. The silver trumpet's bell is engraved with a whorl of sepals and calices representing a lotus flower, and the praenomen and nomen of the king. The bronze trumpet may in fact be made of copper; the metal has not yet been analysed. Similar looking trumpets feature in Egyptian wall-paintings that are usually, though not always, associated with military scenes. Silent for over 3,000 years, the trumpets were sounded before a live audience of an estimated 150 million listeners through an international BBC broadcast aired on 16 April 1939. The trumpets were played by a bandsman, James Tappern of Prince Albert's Own 11th Royal Hussars regiment. The recording was recently featured, and can be heard on the BBC Radio 4 program Ghost Music. Rex Keating, who presented the 1939 broadcast, later claimed that during a rehearsal, the silver trumpet shattered, and Alfred Lucas, a member of Carter's team who had restored the finds, was so distressed he needed to go to hospital. Due to their fragility, it is unlikely the trumpets will be played again in any official musical reconstructions. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 21 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21601956 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sumidouro State Park]]'''<br /><small>''([[:pt:Parque Estadual do Sumidouro]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Texturas da Gruta da Lapinha.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sumidouro State Park''' (Portuguese: Parque Estadual do Sumidouro) is a state park in the state of Minas Gerais, Brazil. The remains of the first human inhabitants of Brazil were found in the park area in the early 19th century, along with bones of now-extinct megafauna. The main attraction is the Gruta da Lapinha, a large limestone cave. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:27, 28 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21601956 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:fr:Justus Ier]]'''<br /><small>''([[:en:Justus of Jerusalem]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Justus I''' was a 2nd-century Jewish Christian leader, third bishop of Jerusalem, supposedly tied to the family of Jesus. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:12, 5 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21653910 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:El Palo Alto]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:El-palo-alto-tree-california.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''El Palo Alto''' (Spanish for 'the tall pole' or 'post') is a coastal redwood (Sequoia sempervirens) located in El Palo Alto Park on the banks of San Francisquito Creek in Palo Alto, California, United States. It is famous for its historical significance and as the namesake of the city of Palo Alto. As of July 2016, El Palo Alto is currently 110 feet (33.5 meters) in height, down from 162.2 feet (49.4 meters) in 1814. Its top progressively died from 1865 to 1955 from lowering of the water table so that its roots could no longer reach sustenance. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:52, 12 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21702842 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sèvres Egyptian Service]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Plate showing statues of Amenhotep III at Luxor, Egypt. Commissioned by Napoleon as a present to Josephine but she rejected it. From France. The Victoria and Albert Museum, London.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sèvres Egyptian Service''' is a name used for two sets of tableware made by the Manufacture nationale de Sèvres during the First French Empire. The first was produced between 1804 and 1806 for Napoleon I and was presented by him to Alexander I of Russia in 1808, as a diplomatic gift following the Treaties of Tilsit. It is now held in the State Museum of Ceramics in Russia. The second set was produced between 1810 and 1812. It was intended as a gift from Napoleon to Empress Joséphine. The service consisted of 72 plates with the wells depicting scenes from Egypt based on sketches made by Vivant Denon. Joséphine refused to accept the service, which she described as "too severe". It was returned to the factory and given as a gift to the Duke of Wellington by Louis XVIII in 1818, following the Bourbon Restoration. The service was purchased by the Victoria and Albert Museum in 1979 and, except for one plate, was loaned to English Heritage to display at Apsley House, London, the former residence of the first duke. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:26, 19 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21719762 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:La plus que lente]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:La Plus Que Lente (edit).ogg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''''La plus que lente''''', L. 121 is a waltz for solo piano written by Claude Debussy in 1910, shortly after his publication of the Préludes, Book I <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:45, 26 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21757255 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Abstract photography]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Denkmal für die ermordeten Juden Europas .jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Abstract photography''', sometimes called non-objective, experimental or conceptual photography, is a means of depicting a visual image that does not have an immediate association with the object world and that has been created through the use of photographic equipment, processes or materials. An abstract photograph may isolate a fragment of a natural scene in order to remove its inherent context from the viewer, it may be purposely staged to create a seemingly unreal appearance from real objects, or it may involve the use of color, light, shadow, texture, shape and/or form to convey a feeling, sensation or impression. The image may be produced using traditional photographic equipment like a camera, darkroom or computer, or it may be created without using a camera by directly manipulating film, paper or other photographic media, including digital presentations. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:28, 2 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21796451 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Michaux-Perreaux steam velocipede]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Michaux-Perreaux steam velocipède.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Michaux-Perreaux steam velocipede''' was a steam powered velocipede made in France sometime from 1867 to 1871, when a small Louis-Guillaume Perreaux commercial steam engine was attached to a Pierre Michaux manufactured iron framed pedal bicycle. It is one of three motorcycles claimed to be the first motorcycle, along with the Roper steam velocipede of 1867 or 1868, and the internal combustion engine Daimler Reitwagen of 1885. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:29, 9 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21796451 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-33 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:zh:祝融号火星车]]'''<br /><small>''([[:en:Zhurong (rover)]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Mars Global Remote Sensing Orbiter and Small Rover at IAC Bremen 2018 02.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zhurong''' (Chinese: 祝融; pinyin: Zhùróng) is China's first Mars rover, which formed part of the Chinese Tianwen 1 mission to Mars. It landed on May 14, 2021, to make China the second country to successfully soft land on Mars and establish communications from the Martian surface, after the United States. Zhurong was successfully deployed on 22 May 2021, 02:40 UTC <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:06, 16 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21857549 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-34 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Luna Park (Coney Island, 1903)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Night in Luna Park, Coney Island (1905).jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Luna Park''' was an amusement park in Coney Island, Brooklyn, New York City. Luna Park was located on a site bounded by Surf Avenue to the south, West 8th Street to the east, Neptune Avenue to the north, and West 12th Street to the west. Luna Park opened in 1903 and operated until 1944. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:39, 23 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21914746 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-35 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Independence Day (Philippines)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:PH flags near ccp.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Independence Day''' (Filipino: Araw ng Kasarinlán; also known as Araw ng Kalayaan, "Day of Freedom") is an annual national holiday in the Philippines observed on June 12, commemorating the declaration of Philippine independence from Spain in 1898. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:08, 30 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21948194 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-36 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Flyby (spaceflight)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:PIA22316 MarCO InSight.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> A '''flyby''' (/ˈflaɪˌbaɪ/) is a spaceflight operation in which a spacecraft passes in proximity to another body, usually a target of its space exploration mission and/or a source of a gravity assist to impel it towards another target <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:40, 6 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21969329 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-37 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Whang Youn Dai Achievement Award]]'''<br /><small>''([[:ko:황연대 성취상]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Whang Youn Dai Achievement Award''' is named after South Korean Dr. Whang Youn Dai, who contracted polio at the age of three. She devoted her life to the development of paralympic sport in Korea and around the world. At the 1988 Paralympic Summer Games in Seoul, Korea, the International Paralympic Committee (IPC) recognized her lifelong contributions to the Paralympic Movement and established the Whang Youn Dai Achievement Award (formerly the Whang Youn Dai Overcome Prize). Since then, this award has been presented at every Paralympic Games to one male and one female athlete who each "best exemplify the spirit of the Games and inspire and excite the world". <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:55, 13 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22004646 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-39 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Behavior-altering parasite]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Succinea mit Leucocholoridium.jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Behavior-altering parasites''' are parasites with two or more hosts, capable of causing changes in the behavior of one of their hosts to enhance their transmission, sometimes directly affecting the hosts' decision-making and behavior control mechanisms. They do this by making the intermediate host, where they may reproduce asexually, more likely to be eaten by a predator at a higher trophic level which becomes the definitive host where the parasite reproduces sexually. Examples can be found in bacteria, protozoa, viruses, and animals. Parasites may also alter the host behaviour to increase the protection to the parasites or their offspring. The term bodyguard manipulation is used for such mechanisms. Among the behavioral changes caused by parasites is carelessness, making their hosts easier prey. The protozoan Toxoplasma gondii, for example, infects small rodents and causes them to become careless and may even cause them to become attracted to the smell of feline urine, both of which increase their risk of predation and the parasite's chance of infecting a cat, its definitive host. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:02, 27 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22066226 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-41 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Proclamation Day of the Republic of Latvia]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:18.novembra svinīgie pasākumi (30966699131).jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Proclamation Day of the Republic of Latvia''' is celebrated annually on 18 November. It marks the anniversary of the Proclamation of Independence of Latvia by the People's Council of Latvia in 1918. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:04, 11 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22160753 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-42 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Juice jacking]]'''<br /><small>''([[:fr:Juice jacking]]) ([[:de:Juice jacking]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Juice jacking''' is a type of cyber attack involving a charging port that doubles as a data connection, typically over USB. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:16, 18 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22187362 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-43 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Cape Kidnappers]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Cape Kidnappers, New Zealand.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Cape Kidnappers''' / Te Kauwae-a-Māui is a headland at the southeastern extremity of Hawke's Bay on the east coast of New Zealand's North Island and sits at the end of an 8 kilometres (5.0 mi) peninsula which protrudes into the Pacific Ocean. It is 20 kilometres (12 mi) south-east of the city of Napier. Access to the Cape by road stops at Clifton, which is the departure point for many tourists. The Cape Kidnappers Golf Course lies between the headland and the nearby coastal community of Te Awanga. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 25 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22229282 --> == Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2021 == [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|right|250px]] Hello Tagasalinero, Inaanyahan kita muli na sumali sa patimpalak na [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|'''Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia''']] ngayong 2021 naglalayong mapabuti ang mga artikulong may kinalaman sa Asya (tao, lugar, kultura atbp.). Tatakbo ito sa buong buwan ng Nobyembre 2021. Maari kang makatanggap muli ng postkard mula sa isang pangkat pang-Wikimedia kapag nakalikha ka ng apat na artikulo. Basahin ang mga patakaran at mekaniks [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021#Mga patakaran|'''dito'''.]] Pindutin ang buton na ito upang makasali sa patimpalak: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Buwan_na_Pang-Asya_sa_Wikipedia/2021/Mga_kalahok&action=edit|class=mw-ui-progressive}} Kapag nakatala ka na at natapos mo na ang lahok mo, {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2021-tl|class=mw-ui-progressive}} Kung may mga tanong ka tungkol dito, sabihan lamang sa [[Usapang Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|'''pahinang usapan ng patimpalak'''.]] Maligayang paglikha ng mga pang-Asyang artikulo sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 10:32, 31 Oktubre 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-44 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Islamic ornament]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Abu 'Inaniya.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Islamic ornament''' is the use of decorative patterns in Islamic art. They can be broadly divided into the arabesque, using curving plant-based elements, geometric patterns with straight lines or regular curves, and calligraphy, consisting of religious texts with stylised appearance, used both decoratively and to convey meaning. All three often involve elaborate interlacing. The three types of ornament are often used together. Islamic decoration has had a significant influence on European decorative artforms, especially as Western arabesque. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 1 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22272778 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-45 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Southern Crab Nebula]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:The Crab of the Southern Sky Hen 2-104.tif|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Southern Crab Nebula''' (or WRAY-16-47 or Hen 2-104) is a nebula in the constellation Centaurus. The nebula is several thousand light years from Earth, and its central star is a symbiotic Mira variable - white dwarf pair. It is named for its resemblance to the Crab Nebula, which is in the northern sky. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:13, 8 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22282200 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-46 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Netto Question]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Questão Netto 1.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Netto Question''' (Portuguese: Questão Netto) was the largest collective action for the liberation of slaves in the Americas. The lawsuit is related to the liberation of 217 slaves in Brazilian lands in the 1870s. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 15 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22333164 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-47 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Casa Grande del Pueblo]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Plaza Murillo .jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Casa Grande del Pueblo''' (English: Great House of the People), is the Bolivian presidential residence that replaced the Palacio Quemado in 2018. Inaugurated on 9 August 2018 during the presidency of Evo Morales as the official residence of the President of Bolivia, the interim government of Jeanine Áñez reverted to occupying the Palacio Quemado from 2019 to 2020. Following the inauguration of Luis Arce on 8 November 2020, it has again become the residence of the president. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:34, 22 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22360705 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-48 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:William Morrison (chemist)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Arntz and Morrison 1890.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''William Morrison''' (23 August 1855 – 29 August 1927) was a Scottish chemist. His background in chemistry piqued his interest in improving storage batteries. He concentrated on how to produce the most available energy for a unit of weight for efficiency in the working of an individual battery cell. Eventually, he developed storage batteries far more powerful than what had then been available. To demonstrate his batteries, Morrison installed 24 of them on a common horse-drawn carriage and attached an electric motor to the rear axle to be powered by them. Through various innovations, he developed the controls for the power used and the vehicle's steering so that the driver had complete control. Morrison invented the first practical self-powered four-wheeled electric carriage in the United States. His electric vehicle was the first to be driven in Chicago and in his hometown of Des Moines, Iowa. This electric horseless buggy of the late 19th century helped pave the way for the hybrid electric automobile of the 21st century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:54, 29 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22383453 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-49 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Wildlife of Madagascar]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Maki.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The composition of '''Madagascar's wildlife''' reflects the fact that the island has been isolated for about 88 million years. The prehistoric breakup of the supercontinent Gondwana separated the Madagascar-Antarctica-India landmass from the Africa-South America landmass around 135 million years ago. Madagascar later split from India about 88 million years ago, allowing plants and animals on the island to evolve in relative isolation. As a result of the island's long isolation from neighboring continents, Madagascar is home to an abundance of plants and animals found nowhere else on Earth. Approximately 90 percent of all plant and animal species found in Madagascar are endemic, including the lemurs (a type of strepsirrhine primate), the carnivorous fossa and many birds. This distinctive ecology has led some ecologists to refer to Madagascar as the "eighth continent", and the island has been classified by Conservation International as a biodiversity hotspot. As recent as 2021, the "smallest reptile on earth" was also found in Madagascar, known as the Brookesia nana, or nano-chameleon. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:13, 6 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22394149 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-50 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Phromnia rosea]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Flatid leaf bugs and nymphs (Phromnia rosea).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''''Phromnia rosea''''', the flower-spike bug or the flatid leaf bug, is a species of planthopper in the family Flatidae. It is found in dry, tropical forests in Madagascar, and the adult insects are gregarious, the groups orienting themselves in such a way that they resemble a flower spike <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:44, 13 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22394149 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-51 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Great Meadow National Nature Park]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Velykyi Luh.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Great Meadow National Nature Park''' (Ukrainian: Великий Луг (національний природний парк)) (also, Velykyi Luh) covers historic steppe terrain in southeast Ukraine. It is on the south bank of the Dnieper River's Kakhovka Reservoir, which was created by the Dnieper Hydroelectric Station. The meadows and reed beds on the shore support one of the largest transmigration spots for birds in Eastern Europe <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:15, 20 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22450595 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-52 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Luís Gama]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Luiz Gama by Raul Pompeia 1882.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Luís Gonzaga Pinto da Gama''' (Salvador, June 21, 1830 – São Paulo, August 24, 1882) was a Brazilian Rábula (self-taught lawyer), abolitionist, orator, journalist and writer, and the Patron of the Abolition of Slavery in Brazil. Born to a free black mother and a white father, he was nevertheless made a slave at the age of 10, and remained illiterate until the age of 17. He judicially won his own freedom and began to work as a lawyer on behalf of the captives, and by the age of 29 he was already an established author and considered "the greatest abolitionist in Brazil". <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 27 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22472971 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-01 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Christmas tree production]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Christmas tree farm East Lansing MI check for pine shoot beetles.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Christmas tree production''' occurs worldwide on Christmas tree farms, in artificial tree factories and from native strands of pine and fir trees. Christmas trees, pine and fir trees purposely grown for use as a Christmas tree, are grown on plantations in many western nations, including Australia, the United Kingdom and the United States. In Australia, the industry is relatively new, and nations such as the United States, Germany and Canada are among world leaders in annual production. Great Britain consumes about 8 million trees annually, while in the United States between 35 and 40 million trees are sold during the Christmas season. Artificial Christmas trees are mostly produced in the Pearl River delta area of China. Christmas tree prices were described using a Hotelling-Faustmann model in 2001, the study showed that Christmas tree pr <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 11:42, 3 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22519540 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-02 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lobster War]]'''<br /> <small>''([[:fr:Conflit de la langouste entre la France et le Brésil]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Brazilian Boeing B-17 flies over the French destroyer Tartu (D636) during the 1963 Lobster War.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''The Lobster War''' (also known as the Lobster Operation; Portuguese: Guerra da Lagosta; French: Conflit de la langouste) was a dispute over spiny lobsters which occurred from 1961 to 1963 between Brazil and France. The Brazilian government refused to allow French fishing vessels to catch spiny lobsters 100 miles (160 km) off the Brazilian northeast coast, arguing that lobsters "crawl along the continental shelf", while the French maintained that "lobsters swim" and that, therefore, they might be caught by any fishing vessel from any country. The dispute was resolved unilaterally by Brazil, which extended its territorial waters to a 200-nautical-mile (370 km; 230 mi) zone, taking in the disputed lobsters' bed. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:35, 10 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22519540 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-03 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Henry Adams Thompson]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Henry A. Thompson.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Henry Adams Thompson''' (March 23, 1837 – July 8, 1920) was an American prohibitionist and professor who was the vice-presidential nominee of the Prohibition Party in 1880. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:09, 17 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22614498 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Koz Castle]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Kozkalesi.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Koz Castle''' (Turkish: Koz Kalesi), or Kürşat Castle is a castle in the Altınözü district of the Hatay Province of Turkey. It has been involved in the Crusades in the 12th and 13th century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:58, 24 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22621333 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Koz Castle]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Kozkalesi.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Koz Castle''' (Turkish: Koz Kalesi), or Kürşat Castle is a castle in the Altınözü district of the Hatay Province of Turkey. It has been involved in the Crusades in the 12th and 13th century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 10:06, 24 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22621333 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Log bucking]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bucker2.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bucking''' is the process of cutting a felled and delimbed tree into logs. Significant value can be lost by sub-optimal bucking because logs destined for plywood, lumber, and pulp each have their own value and specifications for length, diameter, and defects. Cutting from the top down is overbucking and from the bottom up is underbucking. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:26, 7 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22758274 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Log bucking]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bucker2.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bucking''' is the process of cutting a felled and delimbed tree into logs. Significant value can be lost by sub-optimal bucking because logs destined for plywood, lumber, and pulp each have their own value and specifications for length, diameter, and defects. Cutting from the top down is overbucking and from the bottom up is underbucking. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 06:11, 7 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22758274 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-07 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Bidriware]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bidriware Hookah.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bidriware''' is a metal handicraft from Bidar, India. It was developed in the 14th century C.E. during the rule of the Bahamani Sultans. The term "bidriware" originates from the township of Bidar, which is still the chief centre for the manufacture of the unique metalware. Due to its striking inlay artwork, bidriware is an important export handicraft of India and is prized as a symbol of wealth. The metal used is a blackened alloy of zinc and copper inlaid with thin sheets of pure silver. This native art form has obtained Geographical Indications (GI) registry. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:43, 14 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-08 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:simple:Loktak Folklore Museum]]'''<br /> <small>''([[:mni:ꯂꯣꯛꯇꯥꯛ ꯈꯨꯟꯅꯨꯡ ꯄꯨꯀꯩ ꯂꯟꯀꯩ ꯁꯪꯂꯦꯟ]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:LOKTAK FOLKLORE MUSEUM.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Loktak Folklore Museum''' or the Thanga Folklore Museum is a folk museum in Thanga Island in the Loktak lake of Manipur. It cares for and displays a collection of artistic, cultural and historical artefacts associated with the Loktak lake. The museum preserves the folk customs and beliefs, folk medicines, folk literature associated with the Loktak lake. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:18, 21 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-09 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Shapur I's victory relief at Naqsh-e Rostam]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Naghsh-e rostam, Irán, 2016-09-24, DD 12.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Shapur I's victory relief at Naqsh-e Rostam''' is located 3 kilometers north of Persepolis. It is the most impressive of eight Sasanian rock carvings cut into the cliff beneath the tombs of their Achaemenid predecessors <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:27, 28 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-10 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Day of the National Flag (Ukraine)]]'''<br /><small>''([[:uk:День Державного Прапора України]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Flag of Ukraine.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> August 23 every year since 2004 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 7 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22918026 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-11 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Hermila Galindo]]'''<br /><small>''([[:es:Hermila Galindo]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Portrait of Hermila Galindo.png|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Hermila Galindo Acosta''' (also known as Hermila Galindo de Topete) (2 June 1886 – 18 August 1954) was a Mexican feminist and a writer. She was an early supporter of many radical feminist issues, primarily sex education in schools, women's suffrage, and divorce. She was one of the first feminists to state that Catholicism in Mexico was thwarting feminist efforts, and was the first woman to run for elected office in Mexico. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:23, 14 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22964474 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-12 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Farn-Sasan]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bronze coin of Farn-Sasan.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Farn-Sasan''' was the last king of the Indo-Parthian Kingdom, ruling the region of Sakastan approximately from 210 to 226. Literary sources makes no mention of him, and he is only known through the coins he issued. He was defeated in 226 by the Sasanian ruler Ardashir I (r. 224–242), which marked the end of Indo-Parthian rule. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 06:29, 21 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23020670 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-13 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Dummy tank]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Inflatable dummy weapons - NARA - 292565.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Dummy tanks''' superficially resemble real tanks and are often deployed as a means of military deception in the absence of real tanks. Early designs included wooden shells and inflatable props that could fool enemy intelligence; they were fragile and only believable from a distance. Modern designs are more advanced and can imitate heat signatures, making them more effective illusions. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:51, 28 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23058505 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-15 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Ankarana Reserve]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Tsingy Ankarana Madagascar 16-07-2004.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Ankarana Special Reserve''' in northern Madagascar was created in 1956. It is a small, partially vegetated plateau composed of 150-million-year-old middle Jurassic limestone <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 11 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23120296 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Gwoździec Synagogue]]'''<br /> <small>''([[:pl:Synagoga w Gwoźdźcu]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Warszawa - synagoga z Gwoźdźca 2.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''synagogue''' was erected around 1650 in Gwoździec (Ukrainian: Гвіздець - Hvizdets), then in the Polish–Lithuanian Commonwealth, today in the Kolomyia Raion, Ukraine. The building was seriously damaged in a fire during World War I. It was rebuilt in the interwar period, but destroyed completely by the Germans in 1941 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 18 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23159940 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:School of the Air]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:SchooloftheAir.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''School of the Air''' is a generic term for correspondence schools catering for the primary and early secondary education of children in remote and outback Australia where some or all classes were historically conducted by radio, although this is now replaced by telephone and internet technology. In these areas, the school-age population is too small for a conventional school to be viable. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:37, 25 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23192890 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-18 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:K-ration]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:KRation Breakfast.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''K-ration''' was an individual daily combat food ration which was introduced by the United States Army during World War II. It was originally intended as an individually packaged daily ration for issue to airborne troops, tank crews, motorcycle couriers, and other mobile forces for short durations. The K-ration provided three separately boxed meal units: Breakfast, Dinner, and Supper. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 04:04, 2 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Cyrus the Great Day]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:7aban1394.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Cyrus the Great Day''' (Persian: روز کوروش بزرگ, romanized: ruz-e kuroš-e bozorg) is an unofficial Iranian holiday that takes place on the seventh day of Aban, the eighth month of the Solar Hijri calendar (October 29th on the Gregorian calendar), to commemorate Cyrus the Great, the founder of the ancient Achaemenid Persian Empire. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:01, 9 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lift Every Voice and Sing]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Lift Every Voice and Sing - U.S. Navy Band Southwest, Jacksonville, Fla.opus|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''''Lift Every Voice and Sing'''''" – often referred to as the Black national anthem in the United States – is a hymn with lyrics by James Weldon Johnson (1871–1938) and set to music by his brother, J. Rosamond Johnson (1873–1954), for the anniversary of President Abraham Lincoln's birthday in 1900 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 16 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-22 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Zangbeto]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Zangbeto.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zangbeto''' are the traditional voodoo guardians of the night among the Ogu or Egun people of Benin, Togo and Nigeria. A traditional police and security institution, the Zangbeto cult is charged with the maintenance of law and order, and ensures safety and security within Ogu communities <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 30 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23338388 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Trabala vishnou]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Trabala vishnou (Walker, 1855) Rose Myrtle Lappet Moth female Lasiocampidae (16076304697).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Trabala vishnou''', the rose-myrtle lappet moth, is a moth of the family Lasiocampidae. It is found in south-east Asia, including Pakistan, India, Thailand, Sri Lanka, Myanmar, Java, China, Japan, Taiwan, Hong Kong, Vietnam and Indonesia. Four subspecies are recognized. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 6 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23366994 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Tirumala septentrionis]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Dark blue tiger (Tirumala septentrionis dravidarum).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Tirumala septentrionis''', the dark blue tiger, is a danaid butterfly found in the Indian subcontinent and Southeast Asia. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:35, 13 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23389957 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-25 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Statehood Day (Slovenia)]]'''<br /> <small>''([[:sl:Dan državnosti]])''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Statehood Day''' (Slovene: Dan državnosti) is a holiday that occurs on every 25 June in Slovenia to commemorate the country's declaration of independence from Yugoslavia in 1991. Although the formal declaration of independence did not come until 26 June 1991, Statehood Day is considered to be 25 June since that was the date on which the initial acts regarding independence were passed and Slovenia became independent <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:32, 20 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23396992 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Roll Out Solar Array]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:View of the ISS taken during Crew-2 flyaround (ISS066-E-080651).jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Roll Out Solar Array''' (ROSA) and its larger version ISS Roll Out Solar Array (iROSA) are lightweight, flexible power sources designed by NASA to be deployed and used in space. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 27 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23436479 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Road Goes Ever On (song)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Hobbiton, New Zealand.jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Road Goes Ever On'''" is a title that encompasses several walking songs that J. R. R. Tolkien wrote for his Middle-earth legendarium. Within the stories, the original song was composed by Bilbo Baggins and recorded in The Hobbit. Different versions of it also appear in The Lord of the Rings, along with some similar walking songs. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:51, 4 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23473250 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Everard Calthrop]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Everard Richard Calthrop''' (3 March 1857 – 30 March 1927) was a British railway engineer and inventor. Calthrop was a notable promoter and builder of narrow-gauge railways, especially of 2 ft 6 in (762 mm) narrow gauge, and was especially prominent in India. His most notable achievement was the Barsi Light Railway, but he is best known in his home country for the Leek and Manifold Valley Light Railway. Calthrop has been described as a "railway genius. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:04, 11 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Church of St. Clare, Horodkivka]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Horodkivka Catholic Church RB.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Church of St. Clare, Horodkivka''' is a Roman Catholic religious building and an architectural monument of local importance in the village of Horodkivka (alternative spelling Gorodkivka), Andrushivka Raion, Zhytomyr region, Ukraine. Horodkivka was called Khalaimgorodok before 1946 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:45, 18 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> rak12kyxhsmpxitw6vvht366nmxprgd 1958401 1958374 2022-07-25T01:46:37Z MediaWiki message delivery 49557 /* Wikipedia translation of the week: 2022-30 */ bagong seksiyon wikitext text/x-wiki Mabuhay! '''Mabuhay!''' Magandang araw, Tagasalinero, at [[Wikipedia:Maligayang_pagdating!|maligayang pagdating]] sa Wikipedia! Salamat sa iyong mga ambag. Sana ay magustuhan mo at manatili ka sa websayt na ito. Ito ay isang talaan ng mga pahina na sa tingin ko ay makatutulong sa iyo: {|align="right" |{{Pamayanan}} |} *[[Wikipedia:Patungkol|Tungkol sa Wikipedia]] *[[Wikipedia:Mga patakaran at panuntunan|Mga patakaran at panuntunan]] *[[Wikipedia:Paano baguhin ang isang pahina|Paano baguhin ang isang pahina]] *[[Wikipedia:Paano magsimula ng pahina|Paano magsimula ng pahina]] *[[Wikipedia:Mga kombensyon sa pagsusulat ng mga artikulo|Mga kombensyon sa pagsusulat ng mga artikulo]] *[[Wikipedia:Mga malimit itanong|Mga Karaniwang Tinatanong (FAQ)]] *[[Wikipedia:Tulong|Pahinang nagbibigay ng tulong]] *[[Wikipedia:Paanyayang nalilimbag|Pang-anyaya para sa iba pang ibig maging Wikipedista]] *'''For non-Tagalog speakers:''' ''you may leave messages and seek assistance at our'' [[Wikipedia:Help for Non-Tagalog Speakers]]. Sana ay malibang ka sa pagbabago ng mga artikulo at pagiging isang [[Wikipedia:Mga Wikipedista|Wikipedista]]! Maaari ninyo pong ilagda ang inyong pangalan sa pamamagitan ng paglalagay ng apat na tildes (<nowiki>~~~~</nowiki>); ito ay automatikong maglalagay ng pangalan at petsa. Kung kailangan mo ng tulong, maaari kang pumunta sa [[Wikipedia:Konsultasyon]], tanungin mo ako sa aking pahinang pang-usapan, o ilagay ang <code><nowiki>{{</nowiki>[[Template:Saklolo|saklolo]]<nowiki>}}</nowiki></code> sa iyong pahinang pang-usapan at isang Wikipedista ang madaling lalabas upang sagutin ang iyong mga tanong. Huwag rin ninyo pong makalimutang [[Wikipedia:Talaang pampanauhin para sa mga bagong tagagamit|lumagda sa ating talaang pampanauhin (''guestbook'')]]. Muli, mabuhay!{{#if:|<br></br><br>{{#ifeq:|di-kilala|Kami ay totoong nagpapasalamat nang higit dahil sa iyong mga naiiambag. Ngunit mariing hinihikayat ka naming [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup gumawa ng isang panagutan] upang: #madali ka naming makilala at hindi mapagkamalang ibang Wikipedista. #makapili ng sariling pangalan o palayaw at lagda. #mabago mo ang mga pahinang medyong sinanggalang. #kilalanin ang mga boto. #maitago ang iyong direksyong IP, at mapanatili ang iyong paglilihim. Muli, salamat, at mariin ka pa rin naming hinihikayat na [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup gumawa ng isang panagutang pampatnugot] para sa kabutihan ng Wikipedia, ng sarili mo, at ng lahat.}}{{#ifeq:|bandalo|Ang iyong mga pagbabago sa mga pahina namin ay hindi nakakabuti sa kalidad nito. Sa kabaliktaran, sinisira nito ang ganda ng mga artikulo, ang misyon ng Wikipedia, at ang wikang Tagalog.<br><br>Kami, ang Wikipedia, ay naglalayong tulungan ang buong mundo at ang wikang Tagalog sa pagpapalaganap ng malayang Tagalog na kaalaman sa buong mundo, ngunit nagmumungkang pinipigilan mo ang aming dalisay na layunin. Binabalaan ka ng pamayanan, at hinihikayat na magbago ng iyong sarili, at ng mga artikulo para sa kabutihan ng lahat. Upang makapagbigay ng malayang daan sa kaalaman sa buong mundo, sana tulungan mo kami sa aming huwad na layunin.<br><br><b><font color="#0000FF">Kung magpapatuloy pa rin ang iyong mga pagbabagong nakaaapekto sa kalidad ng mga artikulo, maaaring mapilitan kaming pigilan ka, na maaaring humantong sa pagharang sa iyo. Maaari kaming tumulong sa iyo upang maging ganap kang katanggap-tanggap na Wikipedista kung susundin mo ang aming payo. Salamat sa iyong pagdinig sa aming kahilingan.</font></b>}}{{#ifeq:|bandalo-di-kilala|Ang iyong mga pagbabago sa mga pahina namin ay hindi nakakabuti sa kalidad nito. Sa kabaliktaran, sinisira nito ang ganda ng mga artikulo, ang misyon ng Wikipedia, at ang wikang Tagalog.<br><br>Kami, ang Wikipedia, ay naglalayong tulungan ang buong mundo at ang wikang Tagalog sa pagpapalaganap ng malayang Tagalog na kaalaman sa buong mundo, ngunit nagmumungkang pinipigilan mo ang aming dalisay na layunin. Binabalaan ka ng pamayanan, at hinihikayat na magbago ng iyong sarili, at ng mga artikulo para sa kabutihan ng lahat. Upang makapagbigay ng malayang daan sa kaalaman sa buong mundo, sana tulungan mo kami sa aming huwad na layunin. Kapagka handa ka nang tumulong sa totoong makakapagpabuting layunin ng Wikipedia, hinihikayat ka naming tumala upang [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup makagawa ng isang panagutan pampatnugot] upang: #madali ka naming makilala at hindi mapagkamalang ibang Wikipedista. #makapili ng sariling pangalan o palayaw at lagda. #mabago mo ang mga pahinang medyong sinanggalang. #kilalanin ang mga boto. #maitago ang iyong direksyong IP, at mapanatili ang iyong paglilihim. Muli, mariin naming hinihingi ang iyong pagtulong at pagtala sa Wikipedia.<br><br><b><font color=#0000FF>Kung magpapatuloy pa rin ang iyong mga pagbabagong nakaaapekto sa kalidad ng mga artikulo, maaaring mapilitan kaming pigilan ka, na maaaring humantong sa pagharang sa iyo. Maaari kaming tumulong sa iyo upang maging ganap kang katanggap-tanggap na Wikipedista kung susundin mo ang aming payo. Salamat sa iyong pagdinig sa aming kahilingan.</font></b>}}}} ---- <center><b><i><small> [[Image:Crystal_Clear_app_email.png|25px]] [[Wikipedia:Embahada|Ambasada]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambasciata]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambassad]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambassade]] · [[Wikipedia:Embahada|Botschaft]] · [[Wikipedia:Embahada|Embaixada]] · [[Wikipedia:Embahada|Embajada]] · [[Wikipedia:Embahada|Embassy]] · [[Wikipedia:Embahada|大使館]] </small></i></b></center> [[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]] ([[Usapang tagagamit:JWilz12345|makipag-usap]]) 09:29, 25 Abril 2019 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2019-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Kitniyot]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''Kitniyot''' (Hebrew: קִטְנִיּוֹת‎, qitniyyot) is a Hebrew word meaning legumes. During the Passover holiday, however, the word kitniyot takes on a broader meaning to include grains and seeds such as rice, corn, sunflower seeds, sesame seeds, soybeans, peas, and lentils, in addition to legumes. According to Orthodox Ashkenazi and some Sephardic customs, Kitniyot may not be eaten during Passover. Although Reform and Conservative Ashkenazi Judaism currently allow for the consumption of Kitniyot during Passover, long-standing tradition in these and other communities is to abstain from their consumption. According to Torat Eretz Yisrael and Minhagei Eretz Yisrael, any Jew worldwide, regardless of origin, and despite the practice of their forefathers, may eat kitniyot on Passover, for it is a practice rejected as an unnecessary precaution by Halachic authorities as early as the time of its emergence. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:26, 15 Abril 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=18973993 --> == Hiling ng pagsalin ng mga artikulo == Magandang araw {{ping|Tagasalinero}} ! Kung naaayon sa iyong skedyul, pakihanay ang mga sumusunod na artikulong hiniling ni [[:wikidata:User:A2D2]] sa [[:wikidata:User talk:JWilz12345|aking talkpage]] sa Wikidata: * [[:en:Baku TV Tower]] * [[:en:Telephone numbers in Azerbaijan]] * [[:en:Energy in Azerbaijan]] Paumanhin kung naaabala ko ang iyong isinasaling artikulo, pero dahil ang pokus ko ay sa mga [[Talaan ng mga lungsod sa Demokratikong Republika ng Congo|mga lungsod sa DR Congo]] (at sa susunod, ilan pang mga lungsod sa iba pang mga bansa, dagdag pa ang ginagawa kong pagaambag sa mga "road-related articles" dito. At isa pa, ang pagpalya ng "ContentTranslation" tool sa aking mobile browser, di-ko alam kung dahil sa pagbabawal ng mobile service provider ko o hindi sumusuporta sa mga phone browsers. Hindi naman kailangang imadali ang mga ito, total sinasabi parati ng mga admins na "walang deadline sa pag-eedit sa Wikipedia, sa anumang language versions." Muli, humihiling lang ako na ihanay o isama mo ang mga nasabing enwiki na artikulo sa mga isasalin mo. Gayunpaman, gusto kong gamitin ang oportunidad na bukas ka sa pag-iimprove sa ilang mga inambag kong mga artkulo. Maraming salamat! :-) [[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]] ([[Usapang tagagamit:JWilz12345|makipag-usap]]) 09:25, 25 Abril 2019 (UTC) :Magandang araw {{ping|JWilz12345}} at maraming salamat sa pagtanggap sa akin! Isasama ko ang mga artikulo sa aking listahan. :-) [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 17:05, 25 Abril 2019 (UTC) ::Magandang araw ulit {{ping|JWilz12345}}! Sa wakas, natapos ko ang tatlong artikulo. :-) Narito ang mga kawing para sa iyong pagsusuri: ::*[[Tore ng Baku TV]] ::*[[Mga numero ng telepono sa Aserbayan]] ::*[[Enerhiya sa Aserbayan]] ::Disclaimer lang: hindi ko nailagay ang infobox sa ikalawang artikulo dahil wala pa ang format sa ating wiki, pero naisama naman ang mga ibang bahagi. [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 07:43, 10 Mayo 2019 (UTC) :::{{ping|Tagasalinero}} Maraming salamat sa iyong tulong! Nawa'y patuloy ang iyong pag-aambag dito sa tlwiki. :-) [[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]] ([[Usapang tagagamit:JWilz12345|makipag-usap]]) 13:07, 11 Mayo 2019 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2019-18 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Jaflong]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Jaflong Sylhet.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Jaflong''' is a hill station and tourist destination in the Division of Sylhet, Bangladesh. It is located in Gowainghat Upazila of Sylhet District and situated at the border between Bangladesh and the Indian state of Meghalaya, overshadowed by subtropical mountains and rainforests. Jaflong is known for its stone collections and is home of the Khasi tribe </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:15, 29 Abril 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19015333 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Banana flour]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Starr-180106-1562-Prosopis pallida-Waianae Gold kiawe flour for banana muffins-Hawea Pl Olinda-Maui (40290422231).jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Banana flour''' is a powder traditionally made of green bananas. Historically, banana flour has been used in Africa and Jamaica as a cheaper alternative to wheat flour. It is now often used as a gluten-free replacement for wheat flours or as a source of resistant starch, which has been promoted by certain dieting trends such as paleo and primal diets and by some recent nutritional research. Banana flour, due to the use of green bananas, has a very mild banana flavor raw, and when cooked, it has an earthy, nonbanana flavor; it also has a texture reminiscent of lighter wheat flours and requires about 25% less volume, making it a good replacement for white and white whole-wheat flour. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 6 Mayo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19015333 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Old Sugar Mill of Koloa]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Kauai-old-sugar-mill-Koloa-chimney.JPG|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Old Sugar Mill of Kōloa''' was part of the first commercially successful sugarcane plantation in Hawaiʻi, which was founded in Kōloa on the island of Kauai in 1835 by Ladd & Company. This was the beginning of what would become Hawaii's largest industry. The building was designated a National Historic Landmark on December 29, 1962. A stone chimney and foundations remain from 1840. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:04, 13 Mayo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19088149 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-21 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Helicopter 66]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:SH-3D Sea King of HS-4 recovers Apollo 11 astronaut on 24 July 1969.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Helicopter 66''' is a United States Navy Sikorsky Sea King helicopter used during the late 1960s for the water recovery of astronauts during the Apollo program. It has been called "one of the most famous, or at least most iconic, helicopters in history", was the subject of a 1969 song by Manuela and was made into a die-cast model by Dinky Toys. In addition to its work in support of NASA, Helicopter 66 also transported the Shah of Iran during his 1973 visit to the aircraft carrier USS Kitty Hawk. Helicopter 66 was delivered to the U.S. Navy in 1967 and formed part of the inventory of U.S. Navy Helicopter Anti-Submarine Squadron Four for the duration of its active life. Among its pilots during this period was Donald S. Jones, who would go on to command the United States Third Fleet. Later re-numbered Helicopter 740, the aircraft crashed in the Pacific Ocean in 1975 during a training exercise. At the time of its crash, it had logged more than 3,200 hours of service. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:14, 20 Mayo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19088149 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:O Que É Que A Baiana Tem?]]'''<br /><small>([[:pt:O Que É que a Baiana Tem?]]) </small></span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Carmen Miranda, Banana da Terra 1939.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''''O que é que a baiana tem?''''' is a song composed by Dorival Caymmi in 1939 and recorded by Carmen Miranda. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 3 Hunyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19123976 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Expedition to Lapland]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Carolus Linnaeus by Hendrik Hollander 1853.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Expedition to Lapland''', the northernmost region in Sweden, by Carl Linnaeus in 1732 was an important part of his scientific career. Linnaeus departed from Uppsala and travelled clockwise around the coast of the Gulf of Bothnia over the course of six months, making major inland incursions from Umeå, Luleå and Tornio. His observations became the basis of his book Flora Lapponica (1737) in which Linnaeus’ ideas about nomenclature and classification were first used in a practical way.[2] Linnaeus kept a journal of his expedition which was first published posthumously as an English translation called Lachesis Lapponica: A Tour in Lapland (1811). </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:53, 10 Hunyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19138058 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-25 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Karin Bergöö Larsson]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Karin-Bergoo.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Karin Larsson, née Bergöö''', (3 October 1859 – 18 February 1928) was a Swedish artist and designer who collaborated with her husband, Carl Larsson, as well as being often depicted in his paintings. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:59, 17 Hunyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19152215 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:National Historic Sites of Canada]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''National Historic Sites of Canada''' (French: Lieux historiques nationaux du Canada) are places that have been designated by the federal Minister of the Environment on the advice of the Historic Sites and Monuments Board of Canada (HSMBC), as being of national historic significance </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 24 Hunyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19152215 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Hewing]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Northeim 2005-09-17 Fachwerk-05.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> In woodworking, '''hewing''' is the process of converting a log from its rounded natural form into lumber (timber) with more or less flat surfaces using primarily an axe. It is an ancient method, and before the advent of the industrial-era type of sawmills, it was a standard way of squaring up wooden beams for timber framing. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:44, 1 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19152215 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Belgian government in exile]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Hubert Pierlot and Robert Sturges.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Belgian government in London''' (French: Gouvernement belge à Londres, Dutch: Belgische regering in Londen), also known as the Pierlot IV Government, was the government in exile of Belgium between October 1940 and September 1944 during World War II. The government was tripartite, involving ministers from the Catholic, Liberal and Labour Parties. After the invasion of Belgium by Nazi Germany in May 1940, the Belgian government, under Prime Minister Hubert Pierlot, fled first to Bordeaux in France and then to London, where it established itself as the only legitimate representation of Belgium to the Allies. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 04:07, 8 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19187313 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Philippine space program]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:ABS-3 (Agila-2).jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''space program of the Philippines''' is decentralized and is maintained by various agencies of the Department of Science and Technology (DOST). There is no dedicated space agency to oversee the country's space program and is funded through the National SPACE Development Program by the DOST. Early Philippine initiatives in space technology has been led by private firms although in the recent years the government has played a more active role. The Philippines has been involved in space technology since the 1960s, when the government built an Earth satellite receiving station by the administration of then-President Ferdinand Marcos. It was also during the latter part of this period that a Filipino private firm acquired the country's first satellite, Agila-1 which was launched as an Indonesian satellite. In the 1990s, Mabuhay had Agila 2 launched to space from China. In the 2010s, the Philippine government partnered with the Tohoku and Hokkaido Universities of Japan to launch the first satellite designed by Filipinos, Diwata-1. Diwata-1 is a microsatellite. The government was able to develop and send two more small-scale satellites, Diwata-2 and Maya-1. A centralized space agency has been proposed in the legislature to address funding and management issue faced by the country's space program. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]]01:50, 15 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19192603 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Free Solo]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''''Free Solo''''' is a 2018 American documentary film about climbing El Capitan in Yosemite. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]]02:19, 22 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19192603 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Sevastopol Naval Base]]'''</span><br /><small>''([[:ru:Севастопольская военно-морская база]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Aleksandrovets&Muromets2005Sevastopol.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Sevastopol Naval Base''' (Russian: Севастопольская военно-морская база; Ukrainian: Севастопольська військово-морська база) is a naval base located in Sevastopol, on disputed Crimean peninsula. It is a base of the Russian Navy and the main base of the Black Sea Fleet. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:05, 29 Hulyo 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19232882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Chugach State Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Parque estatal Chugach, Alaska, Estados Unidos, 2017-08-22, DD 77.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Chugach State Park''' covers 495,204 acres (2,004 square kilometers) immediately east of the Anchorage Bowl in south-central Alaska. Though primarily in the Municipality of Anchorage, a small portion of the park north of the Eklutna Lake area in the vicinity of Pioneer Peak lies within the Matanuska-Susitna Borough. Established by legislation signed into law on August 6, 1970, by Alaska Governor Keith Miller, this state park was created to provide recreational opportunities, protect the scenic value of the Chugach Mountains and other geographic features, and ensure the safety of the water supply for Anchorage. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:20, 5 Agosto 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19232882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-33 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Visby City Wall]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Visby ringmur östra delen norrut.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Visby City Wall''' (Swedish: Visby ringmur, sometimes Visby stadsmur) is a medieval defensive wall surrounding the Swedish town of Visby on the island of Gotland. As the strongest, most extensive, and best preserved medieval city wall in Scandinavia, the wall forms an important and integral part of Visby World Heritage Site. Built in two stages during the 13th and 14th century, approximately 3.44 km (2.14 mi) of its original 3.6 km (2.2 mi) still stands. Of the 29 large and 22 smaller towers, 27 large and 9 small remain. A number of houses that predate the wall were incorporated within it during one of the two phases of construction. During the 18th century, fortifications were added to the wall in several places and some of the towers rebuilt to accommodate cannons. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 12 Agosto 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19232882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-35 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Duesenberg Model A]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:1923 Duesenberg Model A Rubay Touring p1.JPG|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Duesenberg Model A''' was the first automobile in series production to have hydraulic brakes and the first automobile in series production in the United States with a straight-eight engine. Officially known as the Duesenberg Straight Eight, the Model A was first shown in late 1920 in New York City. Production was delayed by substantial changes to the design of the car, including a change in the engine valvetrain from horizontal overhead valves to an overhead camshaft; also during this time, the company had moved its headquarters and factory from New Jersey to Indiana. The Model A was manufactured in Indianapolis, Indiana, from 1921 to 1925 by the Duesenberg Automobiles and Motors Company and from 1925 to 1926 at the same factory by the restructured Duesenberg Motor Company. The successors to the company began referring to the car as the Model A when the Model J was introduced. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:16, 26 Agosto 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19314058 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-36 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Gladys Kalema-Zikusoka]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Gladys Kalema Zikusoka.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Gladys Kalema-Zikusoka''' (born 8 January 1970) is a Ugandan veterinarian and founder of Conservation Through Public Health, an organisation dedicated to the coexistence of endangered mountain gorillas, other wildlife, humans, and livestock in Africa. She was Uganda's first wildlife veterinary officer and was the star of the BBC documentary, Gladys the African Vet. In 2009 she won the Whitley Gold Award for her conservation work. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:16, 2 Setyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19314058 --> == Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey about your experience with {{SITENAME}} and Wikimedia. The purpose of this survey is to learn how well the Foundation is supporting your work on wiki and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 14:22, 6 Setyembre 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act3)&oldid=19352603 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-37 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Bat as food]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Bats for eating in Laos.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Bats are a food''' source for humans in the Pacific Rim and Asia. Bats are consumed in various amounts in Indonesia, Thailand, Vietnam, Guam, and in other Asian and Pacific Rim countries and cultures. In Guam, Mariana fruit bats (Pteropus mariannus) are considered a delicacy, and a flying fox bat species was made endangered due to being hunted there. In addition to being hunted as a food source for humans, bats are also hunted for their skins. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:11, 9 Setyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19346679 --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, A couple of weeks ago, we invited you to take the Community Insights Survey. It is the Wikimedia Foundation’s annual survey of our global communities. We want to learn how well we support your work on wiki. We are 10% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! '''Your voice matters to us.''' Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(asiawps,act3) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 15:06, 20 Setyembre 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(asia_wps,act3)&oldid=19395091 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-39 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Sand-Covered Church]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Nordenskirker_Skagen(26).jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Sand-Covered Church''' (Danish: Den Tilsandede Kirke, also translated as The Buried Church, and also known as Old Skagen Church) is the name given to a late 14th-century church dedicated to Saint Lawrence of Rome. It was a brick church of considerable size, located 2 kilometres (1.2 mi) southwest of the town centre of Skagen, Denmark. During the last half of the 18th century the church was partially buried by sand from nearby dunes; the congregation had to dig out the entrance each time a service was to be held. The struggle to keep the church free of sand lasted until 1795, when it was abandoned </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:23, 23 Setyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19362143 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-40 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Penal system in China]]'''</span> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> The '''penal system in China''' is mostly composed of an administrative detention system and a judicial incarceration system. As of mid 2015, it is reported prisoners held in prisons managed by Ministry of Justice is 1,649,804, result in a population rate of 118 per 100,000. Detainees in Ministry of Public Security facilities is 650,000 as of 2009, which combined would result in a population rate of 164 per 100,000. China also retained the use of death penalty with the approval right reserved to the Supreme People's Court, and have a system of death penalty with reprieve where the sentence is suspended unless the convicted commit another major crime within two years while detained. There are discussion urging increased use of community correction, and debate are ongoing to have Ministry of Justice oversee administrative detainees as well to prevent police from having too much power. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|32px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:01, 30 Setyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19415526 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-42 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Christchurch Town Hall]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Christchurch Town Hall of the Performing Arts, New Zealand.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Christchurch Town Hall''', since 2007 formally known as the Christchurch Town Hall of the Performing Arts, opened in 1972, is Christchurch, New Zealand's premier performing arts centre. It is located in the central city on the banks of the Avon River overlooking Victoria Square, opposite the former location of the demolished Christchurch Convention Centre. Due to significant damage sustained during the February 2011 Christchurch earthquake, it was closed until 2019. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:48, 14 Oktubre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19441368 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-43 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Garlic production in China]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:2005garlic.PNG|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Garlic production in China''' is significant to the worldwide garlic industry, as China provides 80% of the total world production and is the leading exporter. Following China, other significant garlic producers include India (5% of world production) and Bangladesh (1%). As of 2016, China produced 21 million tonnes annually. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:47, 21 Oktubre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19475547 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-44 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:115 Antioch earthquake]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> The '''115 Antioch earthquake''' occurred on 13 December 115 AD. It had an estimated magnitude of 7.5 on the surface wave magnitude scale and an estimated maximum intensity of XI (Extreme) on the Mercalli intensity scale. Antioch and surrounding areas were devastated with a great loss of life and property. It triggered a local tsunami that badly damaged the harbour at Caesarea Maritima. The Roman Emperor Trajan was caught in the earthquake, as was his successor Hadrian. Although the consul Marcus Pedo Vergilianus was killed, they escaped with only slight injuries and later began a program to rebuild the city. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:05, 28 Oktubre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19488868 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-45 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Jigokudani Monkey Park]]'''</span><br /> <small>''([[:ja:地獄谷野猿公苑]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''Jigokudani Monkey Park''' is located in Yamanouchi, Nagano Prefecture, Japan. It is part of the Joshinetsu Kogen National Park (locally known as Shigakogen), and is located in the valley of the Yokoyu-River, in the northern part of the prefecture. The name Jigokudani, meaning "Hell's Valley", is due to the steam and boiling water that bubbles out of small crevices in the frozen ground, surrounded by steep cliffs and formidably cold and hostile forests. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:16, 4 Nobyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19488868 --> == Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2019 == [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|right|250px]] Hello Tagasalinero, Inaanyahan kita na sumali sa patimpalak na [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2019|'''Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2019''']] na naglalayong mapabuti ang mga artikulong may kinalaman sa Asya (tao, lugar, kultura atbp.). Ito ay kasalukuyang nagaganap sa buong buwan ng Nobyembre 2019. Maari kang makatanggap ng postkard mula sa isang pangkat pang-Wikimedia kapag nakalikha ka ng apat na artikulo. Basahin ang mga patakaran at mekaniks [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2019#Mga patakaran|'''dito'''.]] Pindutin ang buton na ito upang makasali sa patimpalak: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Buwan_na_Pang-Asya_sa_Wikipedia/2019/Mga_kalahok&action=edit|class=mw-ui-progressive}} Kapag nakatala ka na, {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2019-tl|class=mw-ui-progressive}} Kung may mga tanong tungkol dito, sabihan lamang sa [[Usapang Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2019|'''pahinang usapan ng patimpalak'''.]] Maligayang paglikha ng mga pang-Asyang artikulo sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:41, 4 Nobyembre 2019 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2019-46 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Blautopf]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Blaubeuren Blautopf 20180804 02.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> The '''Blautopf''' (German for Blue pot; "blau" means blue, "Topf" means pot) is a spring that serves as the source of the river Blau in the karst landscape on the Swabian Jura's southern edge, in Southern Germany. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:52, 11 Nobyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19523882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-47 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Quonset hut]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Quonset.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> A '''Quonset hut''' is a lightweight prefabricated structure of corrugated galvanized steel having a semicircular cross-section. The design was developed in the United States, based on the Nissen hut introduced by the British during World War I. Hundreds of thousands were produced during World War II. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 18 Nobyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19523882 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-48 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Electric match]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Exploding E match collage.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> An '''electric match''' is a device that uses an externally applied electric current to ignite a combustible compound. Electric matches can be used in any application where source of heat is needed at a precisely controlled point in time, typically to ignite a propellant or explosive. Examples include airbags, pyrotechnics, and military or commercial explosives. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:47, 25 Nobyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19579995 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-49 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Fetoscopy]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Intervention par foetoscopie1.png|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''Fetoscopy''' is an endoscopic procedure during pregnancy to allow surgical access to the fetus, the amniotic cavity, the umbilical cord, and the fetal side of the placenta. A small incision is made in the abdomen, and an endoscope is inserted through the abdominal wall and uterus into the amniotic cavity. Fetoscopy allows for medical interventions such as a biopsy (tissue sample) or a laser occlusion of abnormal blood vessels (such as chorioangioma) or the treatment of spina bifid. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:36, 2 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19579995 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-50 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:New Brighton Pier]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:New Brighton Pier during the sunset, Christchurch, New Zealand.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> There have been two '''New Brighton Piers''' in New Brighton, New Zealand. The first pier, of wooden construction, opened on 18 January 1894 and was demolished on 12 October 1965. The current concrete pier was opened on 1 November 1997. It is one of the icons of Christchurch. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:57, 9 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19579995 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-51 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Topi]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Topi (Damaliscus lunatus jimela) female.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> The '''topi''' (''Damaliscus lunatus jimela'') is a highly social and fast antelope subspecies of the common tsessebe, a species which belongs to the genus Damaliscus. They are found in the savannas, semi-deserts, and floodplains of sub-Saharan Africa. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 05:11, 16 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19639518 --> == Wikipedia translation of the week: 2019-52 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Niassodon]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Niassodon.tif|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''''Niassodon''''' is an extinct genus of kingoriid dicynodont therapsid known from the Late Permian of Niassa Province, northern Mozambique. It contains a single species, ''Niassodon mfumukasi''. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 23 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19644490 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-01 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:German Central Library for the Blind]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Leipzig Deutsche Zentralbuecherei fuer Blinde.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> The '''German Central Library for the Blind''' (German: Deutsche Zentralbücherei für Blinde), abbreviated DZB, is a public library for the visually impaired located in the city of Leipzig, Saxony, Germany. Its collection of 72,300 titles is amongst the largest in the German speaking countries. The institution consists of a lending library, a publishing house, and a research center for barrier-free communication. It also has production facilities for braille books, audiobooks, and braille music. The DZB publishes about 250 new titles annually. Founded in 1894, the DZB is the oldest library for the blind in Germany. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:21, 30 Disyembre 2019 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19663331 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-02 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:ru:Крымский мост (Москва)]]'''</span><br /> <small>''([[:en:Krymsky Bridge]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Moscow 05-2017 img13 Krymsky Bridge.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''Krymsky Bridge''' or Crimean Bridge is a steel suspension bridge in Moscow. The bridge spans the Moskva River 1,800 metres south-west from the Kremlin and carries the Garden Ring across the river. The bridge links the Crimean Square to the north with Krymsky Val street to the south. The nearby Moscow Metro stations are Park Kultury and Oktyabrskaya. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:25, 6 Enero 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19681808 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-03 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Genovese sauce]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Genovesesauce.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''Genovese sauce''' is a rich, onion-based pasta sauce from the region of Campania, Italy. Likely introduced to Naples from the northern Italian city of Genoa during the Renaissance, it has since become famous in Campania and forgotten elsewhere. The sauce is unusual for the long preparation time used to soften and flavor the onions. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 13 Enero 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19681808 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Patanga succincta]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Patanga succincta (40890841064).jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''''Patanga succincta''''', the Bombay locust, is a species of locust found in India and southeast Asia. It is usually a solitary insect, and it is only in India that it has exhibited swarming behaviour. The last plague of this locust was in that country between 1901 and 1908 and there have not been any swarms since 1927. It is thought that the behaviour of the insects has altered because of changing practices in agricultural land use. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:21, 20 Enero 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19681808 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-10 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:The Flapper]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:The flapper - glass slide - 1920.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''''The Flapper''''' is a 1920 American silent comedy film starring Olive Thomas. Directed by Alan Crosland, the film was the first in the United States to portray the "flapper" lifestyle, which would become a cultural craze or fad in the 1920s. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:34, 2 Marso 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19803136 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-14 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:The Three Sisters (Alberta)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Three Sisters from Police Creek.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''The Three Sisters''' are a trio of peaks near Canmore, Alberta, Canada. They are known individually as Big Sister, Middle Sister and Little Sister. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 30 Marso 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19883477 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Cloth facemask]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Coronalijer (Rumag) protective mask, Oude Pekela (2020) 01.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> A '''cloth facemask''' is a mask made of common textiles worn over the mouth and nose. Unlike surgical masks and respirators such as N95 masks, they are not subject to regulation, and there is currently little research or guidance on their effectiveness as a protective measure against infectious disease transmission or particulate air pollution. They were routinely used by healthcare workers from the mid 19th century until the mid 20th century. In the 1960s they fell out of use in the developed world in favor of modern surgical masks, but their use has persisted in developing countries. During the 2019–20 coronavirus pandemic, their use in developed countries was revived as a last resort due to shortages of surgical masks and respirators. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:24, 13 Abril 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19974415 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:As-Nas]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:گنجفه.jpg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''As-Nas''' (آس ناس) is a card game or type of playing cards that were used in Persia. The design of the packs is simple, consisting of only five individual card designs, each with a distinctive background colour. As-Nas date back to the 17th century, and at that time a 25-card pack was used, with 5 suits, each suit having one court card and four numeral cards. Cards from the 19th century with the classic As-Nas designs can be found in various museum collections. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:59, 20 Abril 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19978834 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-18 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Pour le piano]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Debussy - Sarabande from Pour le piano.ogg|300px|center|]] <span style="text-align:left;> '''''Pour le piano''''' (For the piano), L. 95, is a suite for solo piano by Claude Debussy. It consists of three individually composed movements, Prélude, Sarabande and Toccata. The suite was completed and published in 1901. It was premiered on 11 January 1902 at the Salle Érard, played by Ricardo Viñes. Maurice Ravel orchestrated the middle movement </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:22, 27 Abril 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=19999361 --> == Wikipedia PH Month: A Call for Collaboration == Hi! [[File:WIKIPEDIA PH Month.png|right|250px]] '''[[:meta:Wikipedia Philippine Month|Wikipedia Philippine Month]]''' or simply '''Wikipedia PH Month''' is a monthly online event inspired by [[:meta:Wikipedia Asian Month|Wikipedia Asian Month]] that aims to promote Philippine content in Philippine Wikipedia editions and beyond. Each participating local community runs a monthly online edit-a-thon, which promotes the creation or improvement of the Wikipedia content about a particular group or [[:en:Ethnic groups in the Philippines|groups of people in the Philippines]] and the region they represent. The participating community is not limited to the Philippines. This activity also aims to encourage collaboration among Filipino contributors within the archipelago and in the diaspora and to create linkages among Filipino and non-Filipino contributors who support the main objective. If you have any thoughts about this project, kindly share it in the talk page. --[[Tagagamit:Filipinayzd|Filipinayzd]] ([[Usapang tagagamit:Filipinayzd|makipag-usap]]) 19:43, 27 Abril 2020 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2020-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:F. Percy Smith]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''Frank Percy Smith''' (12 January 1880–24 March 1945) was a British naturalist and early nature documentary pioneer working for Charles Urban, where he pioneered the use of time-lapse and microcinematography. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 12:26, 4 Mayo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20029506 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Bernwood Forest]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Bernwood Forest - geograph.org.uk - 1730158.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Bernwood Forest''' was one of several forests of the ancient Kingdom of England and was a Royal hunting forest. It is thought to have been set aside as Royal hunting land when the Anglo-Saxon kings had a palace at Brill and church in Oakley, in the 10th century and was a particularly favoured place of Edward the Confessor, who was born in nearby Islip. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 11 Mayo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20029506 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-21 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:June Almeida]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''June Dalziel Almeida''' (5 October 1930 – 1 December 2007) was a Scottish virologist, a pioneer in virus imaging, identification and diagnosis. Her skills in electron microscopy earned her an international reputation. (...) She succeeded in identifying viruses that were previously unknown, including—in 1966—a group of viruses that was later named coronavirus. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 18 Mayo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20080268 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-22 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Siilinjärvi carbonatite]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Siilinjärvi Särkijärvi pit.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> The '''Siilinjärvi carbonatite''' complex is located in central Finland close to the city of Kuopio. It is named after the nearby village of Siilinjärvi, located approximately 5 km west of the southern extension of the complex. Siilinjärvi is the second largest carbonatite complex in Finland after the Sokli formation, and one of the oldest carbonatites on Earth at 2610±4 Ma. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:37, 25 Mayo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20080268 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Castle of the Pico]]'''</span><br /><small>''([[:it:Castello dei Pico]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Castello Pico, Mirandola.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> The '''Castle of the Pico''' (in Italian Castello dei Pico) is a castle in the city center of Mirandola, in the province of Modena, Italy. Famous in Europe as a legendary impregnable fortress, it belonged to the House of Pico della Mirandola, who ruled over the city for four centuries (1311-1711) and who enriched it in the Renaissance period with important pieces of art. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:36, 1 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20128608 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Garúa]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Reserva Nacional Lomas de Lachay, Huaral, Lima, Perú 01.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Garúa''' is a Spanish word meaning drizzle or mist. Although used in other contexts in the Spanish-speaking world, garúa most importantly refers to the moist cold fog that blankets the coasts of Peru and northern Chile, especially during the southern hemisphere winter. Garúa is called Camanchaca in Chile. Garúa brings mild temperatures and high humidity to a tropical coastal desert. It also provides moisture from fog and mist to a nearly-rainless region and permits the existence of vegetated fog oases, called lomas. While fog and drizzle are common in many coastal areas around the world, the prevalence and persistence of garúa and its impact on climate and the environment make it unique </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:49, 8 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20134234 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-25 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Te Araroa Trail]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Te_Araroa_logo_sign.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Te Araroa''' (The Long Pathway) is New Zealand's long distance tramping route, stretching circa 3,000 kilometres (1,900 mi) along the length of the country's two main islands from Cape Reinga to Bluff. It is made up of a mixture of older tracks and walkways, new tracks, and link sections alongside roads. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:21, 15 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20170853 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Vessel (structure)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Hudson Yards Plaza March 2019 18.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Vessel''' (TKA) is a structure and landmark which was built as part of the Hudson Yards Redevelopment Project in Manhattan, New York City, New York. Construction began in April 2017; it opened on March 15, 2019. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:42, 22 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20199070 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Punt (boat)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Boats on the river Cam.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> A '''punt''' is a flat-bottomed boat with a square-cut bow, designed for use in small rivers or other shallow water. Punting is boating in a punt. The punter generally propels the punt by pushing against the river bed with a pole. A punt should not be confused with a gondola, a shallow draft vessel that is structurally different, and which is propelled by an oar rather than a pole. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:21, 29 Hunyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20201444 --> == WPWP Campaign == Maraming salamat sa paglahok sa WPWP Campaign. Pakatandaan na maaari ring gamitin ang mga larawang mula sa mga lahok sa Wiki Loves Earth, Wiki Loves Monuments at iba pang kahalintulad na mga patimpalak. -[[Tagagamit:Filipinayzd|Filipinayzd]] ([[Usapang tagagamit:Filipinayzd|makipag-usap]]) 13:33, 1 Hulyo 2020 (UTC) :Salamat sa paalala. Susubukan kong gumamit ng mga ganoong larawan. [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 22:11, 1 Hulyo 2020 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2020-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:The Cobbler]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Ben Arthur, Arrochar Alps, Scotland 02.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''The Cobbler''' (Scottish Gaelic: Beinn Artair) is a mountain of 884 metres (2,900 ft) height located near the head of Loch Long in Scotland. Although only a Corbett, it is "one of the most impressive summits in the Southern Highlands" </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:06, 6 Hulyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20246150 --> == Pagpapabatid ng salinwika: VisualEditor/Newsletter/2020/July == Kumusta Tagasalinero, Natanggap mo ang pagpapabatid na ito dahil nagpatala ka bilang isang tagapagsalinwika sa Tagalog doon sa Meta. Makukuha ang pahinang [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2020/July|VisualEditor/Newsletter/2020/July]] para sa pagsasalinwika. Maisasalinwika mo ito rito: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=tl&action=page isalinwika upang maging Tagalog] Ang huling araw para sa pagsasalinwika ng pahinang ito ay the end of this week. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Talagang ikinalulugod ang iyong pagtulong. Ang mga tagapagsalinwikang katulad mo ay nakakatulong sa Meta upang tumakbo bilang isang tunay na pamayanan ng maramihang mga wika. Salamat sa iyo! Mga koordinador sa pagsasalinwika ng Meta&lrm;, 20:26, 6 Hulyo 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Pagpapabatid ng salinwika: Trust and Safety/Case Review Committee/Charter == Kumusta Tagasalinero, Natanggap mo ang pagpapabatid na ito dahil nagpatala ka bilang isang tagapagsalinwika sa Tagalog doon sa Meta. Makukuha ang pahinang [[:metawikipedia:Trust and Safety/Case Review Committee/Charter|Trust and Safety/Case Review Committee/Charter]] para sa pagsasalinwika. Maisasalinwika mo ito rito: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Trust+and+Safety%2FCase+Review+Committee%2FCharter&language=tl&action=page isalinwika upang maging Tagalog] Ang dapat na unahin sa pahinang ito ay ang gitnang sukat. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Talagang ikinalulugod ang iyong pagtulong. Ang mga tagapagsalinwikang katulad mo ay nakakatulong sa Meta upang tumakbo bilang isang tunay na pamayanan ng maramihang mga wika. Salamat sa iyo! Mga koordinador sa pagsasalinwika ng Meta&lrm;, 08:33, 8 Hulyo 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuele2002@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Wikipedia translation of the week: 2020-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Coraline Ada Ehmke]]'''</span><br /><small>''([[:fr:Coraline Ada Ehmke]]) ([[:nl:Coraline Ada Ehmke]]) ([[:zh:珂若蘭·愛達·安姆琪]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Coraline Ada Ehmke.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Coraline Ada Ehmke''' is a software developer and open source advocate based in Chicago, Illinois. She began her career as a web developer in 1994 and has worked in a variety of industries, including engineering, consulting, education, advertising, healthcare, and software development infrastructure. She is known for her work in Ruby, and in 2016 earned the Ruby Hero award at RailsConf, a conference for Ruby on Rails developers. She is also known for her social justice work and activism, the creation of Contributor Covenant, and promoting the widespread adoption of codes of conduct for open source projects and communities. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:12, 13 Hulyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20259959 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Amabie]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Higo Amabie.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Amabie''' (アマビエ) is a legendary Japanese mermaid or merman with three legs, who allegedly emerges from the sea and prophesies either an abundant harvest or an epidemic. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:12, 20 Hulyo 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20275748 --> == Pagpapabatid ng salinwika: Tech/News/2020/32 == Kumusta Tagasalinero, Natanggap mo ang pagpapabatid na ito dahil nagpatala ka bilang isang tagapagsalinwika sa Tagalog doon sa Meta. Makukuha ang pahinang [[:metawikipedia:Tech/News/2020/32|Tech/News/2020/32]] para sa pagsasalinwika. Maisasalinwika mo ito rito: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=tl&action=page isalinwika upang maging Tagalog] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Talagang ikinalulugod ang iyong pagtulong. Ang mga tagapagsalinwikang katulad mo ay nakakatulong sa Meta upang tumakbo bilang isang tunay na pamayanan ng maramihang mga wika. Salamat sa iyo! Mga koordinador sa pagsasalinwika ng Meta&lrm;, 05:26, 31 Hulyo 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == rekomendasyon == Hello, kaibigan! Ako po ay baguhan pa lamang sa larangan nag pagsusulat dito. Ano po ba ang mga karampatang rekomendasyon ang iyong maibibigay para maisayos ko pa ang aking mga ambag? Maraming salamat po. — [[Natatangi:Mga ambag/77.96.40.169|77.96.40.169]] 19:36, 1 Agosto 2020 (UTC) :Hi kaibigan {{ping|77.96.40.169}}! Masaya ako na naging interesado ka sa pag-ambag sa Wikipediang Tagalog. Sana'y masiyahan ka rito. Sa tingin ko makatutulong itong mga artikulo: [[Wikipedia:Mga kumbensiyon sa pagsusulat ng mga artikulo]] at [[Wikipedia:Mga gabay sa estilo sa paglalathala]] — pero una sa lahat, 'wag mahiyang [[Wikipedia:Maging mangahas|gumawa ng pagbabago]]. Padayon! [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 21:08, 1 Agosto 2020 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2020-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Child soldiers in the Democratic Republic of the Congo]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:DRC- Child Soldiers.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> During the first and second civil conflicts which took place in the Democratic Republic of the Congo (DRC), all sides involved in the war actively recruited child soldiers, known locally as Kadogos which is a Swahili term meaning "little ones". It has been estimated that the militia led by Thomas Lubanga Dyilo was 30 percent children. In 2011 30,000 children were still operating with armed groups. The United Nations Organization Stabilization Mission in the Democratic Republic of the Congo (MONUSCO), released a report in 2013 which stated that between 1 January 2012 and 31 August 2013 up to 1,000 children had been recruited by armed groups, and described the recruitment of child soldiers as "endemic". </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:28, 3 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20316345 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Child soldiers in the Democratic Republic of the Congo]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:DRC- Child Soldiers.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> During the first and second civil conflicts which took place in the Democratic Republic of the Congo (DRC), all sides involved in the war actively recruited child soldiers, known locally as Kadogos which is a Swahili term meaning "little ones". It has been estimated that the militia led by Thomas Lubanga Dyilo was 30 percent children. In 2011 30,000 children were still operating with armed groups. The United Nations Organization Stabilization Mission in the Democratic Republic of the Congo (MONUSCO), released a report in 2013 which stated that between 1 January 2012 and 31 August 2013 up to 1,000 children had been recruited by armed groups, and described the recruitment of child soldiers as "endemic". </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 05:24, 3 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20316345 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-33 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:HelloFresh]]'''</span><br /><small>''([[:es:HelloFresh]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''HelloFresh''' SE is an international publicly traded meal-kit company based in Berlin, Germany. It is the largest meal-kit provider in the United States, and also has operations in Canada, Western Europe (including Luxembourg, Germany, Belgium, France, and the Netherlands), New Zealand and Australia. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:08, 10 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20351012 --> == Pagpapabatid ng salinwika: Tech/Server switch 2020 == Kumusta Tagasalinero, Natanggap mo ang pagpapabatid na ito dahil nagpatala ka bilang isang tagapagsalinwika sa Tagalog doon sa Meta. Makukuha ang pahinang [[:metawikipedia:Tech/Server switch 2020|Tech/Server switch 2020]] para sa pagsasalinwika. Maisasalinwika mo ito rito: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=tl&action=page isalinwika upang maging Tagalog] Ang dapat na unahin sa pahinang ito ay ang gitnang sukat. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Talagang ikinalulugod ang iyong pagtulong. Ang mga tagapagsalinwikang katulad mo ay nakakatulong sa Meta upang tumakbo bilang isang tunay na pamayanan ng maramihang mga wika. Salamat sa iyo! Mga koordinador sa pagsasalinwika ng Meta&lrm;, 13:02, 15 Agosto 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Wikipedia translation of the week: 2020-34 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:GRS 1915+105]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Merlin-GRS1915.gif|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''GRS 1915+105''' or V1487 Aquilae is an X-ray binary star system which features a regular star and a black hole. It was discovered on August 15, 1992 by the WATCH all-sky monitor aboard Granat. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:13, 17 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20354098 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-36 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Trick film]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Le Chaudron infernal (1903).webm|center|300px|]] <span style="text-align:left;> In the early history of cinema, '''trick films''' were short silent films designed to feature innovative special effects </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 31 Agosto 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20407768 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-37 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Margerie Glacier]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Glaciar Margerie, Parque Nacional Bahía del Glaciar, Alaska, Estados Unidos, 2017-08-19, DD 33.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Margerie Glacier''' is a 21 mi (34 km) long tidewater glacier in Glacier Bay, Alaska, United States within the boundaries of Glacier Bay National Park and Preserve. The glacier begins on the southern slopes of Mount Root, elevation 12,860 feet (3,920 m), on the Alaska–Canada border flowing southeast down the valley, then turning to the northeast toward its terminus in Tarr Inlet. Margerie Glacier is one of the most active and frequently-visited glaciers in Glacier Bay, which was declared a National Monument in 1925, a National Park and Preserve in 1980, a UNESCO World Biosphere Reserve in 1986 and a World Heritage Site in 1992. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 7 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20407768 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-38 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Tepexpan man]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Tepexpan 1.Homo Sapiens 4,700 Years Old.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Tepexpan Man''' is a Pre-Columbian-era woman skeleton, discovered by archaeologist Helmut de Terra in February 1947, on the shores of the former Lake Texcoco in central Mexico. The skeleton was found near mammoth remains and thought to be at least 10,000 years old. It was fancifully hailed by Time magazine as the oldest Mexican soldier. The skeleton was found lying face down with the arms under the chest and the legs drawn up to the stomach. The body most likely sunk into the mud surrounding it, leaving the shoulder, back, and hips exposed, which might explain why those elements are missing. It is possible that the body was originally deposited in the lake. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:18, 14 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20433998 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-38 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Tepexpan man]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Tepexpan 1.Homo Sapiens 4,700 Years Old.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Tepexpan Man''' is a Pre-Columbian-era woman skeleton, discovered by archaeologist Helmut de Terra in February 1947, on the shores of the former Lake Texcoco in central Mexico. The skeleton was found near mammoth remains and thought to be at least 10,000 years old. It was fancifully hailed by Time magazine as the oldest Mexican soldier. The skeleton was found lying face down with the arms under the chest and the legs drawn up to the stomach. The body most likely sunk into the mud surrounding it, leaving the shoulder, back, and hips exposed, which might explain why those elements are missing. It is possible that the body was originally deposited in the lake. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 09:09, 14 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20433998 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-39 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Cradleboard]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Cradleboard.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Cradleboards''' (Cheyenne: pâhoešestôtse, Northern Sami: gietkka, Skolt Sami: ǩiõtkâm) are traditional protective baby-carriers used by many indigenous cultures in North America and throughout northern Scandinavia amongst the Sámi. There are a variety of styles of cradleboard, reflecting the diverse artisan practises of indigenous cultures. Some indigenous communities in North America still use cradleboards. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 21 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20459445 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-40 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:White Fawn's Devotion]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:White Fawn's Devotion (1910).webm|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''''White Fawn's Devotion: A Play Acted by a Tribe of Red Indians in America''''' is a 1910 American short dramatic silent film. Although a few writers believe the film features Young Deer's wife, Lillian St. Cyr, otherwise known as Princess Red Wing as "White Fawn", the lead woman does not fit St. Cyr's description. The movie was shot in New Jersey at 24fps </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:17, 28 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20478024 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-40 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:White Fawn's Devotion]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:White Fawn's Devotion (1910).webm|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''''White Fawn's Devotion: A Play Acted by a Tribe of Red Indians in America''''' is a 1910 American short dramatic silent film. Although a few writers believe the film features Young Deer's wife, Lillian St. Cyr, otherwise known as Princess Red Wing as "White Fawn", the lead woman does not fit St. Cyr's description. The movie was shot in New Jersey at 24fps </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 05:42, 28 Setyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20478024 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-42 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Arctic ice pack]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Une partie de l'hémisphère nord de la Terre avec la banquise, nuage, étoile et localisation de la station météo en Alert.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> The '''Arctic ice pack''' is the sea ice cover of the Arctic Ocean and its vicinity. The Arctic ice pack undergoes a regular seasonal cycle in which ice melts in spring and summer, reaches a minimum around mid-September, then increases during fall and winter. Summer ice cover in the Arctic is about 50% of winter cover </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:10, 12 Oktubre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20489711 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-43 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Layshaft]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Gearbox (Autocar Handbook, 13th ed, 1935).jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> A '''layshaft''' is an intermediate shaft within a gearbox that carries gears, but does not transfer the primary drive of the gearbox either in or out of the gearbox. Layshafts are best known through their use in car gearboxes, where they were a ubiquitous part of the rear-wheel drive layout. With the shift to front-wheel drive, the use of layshafts is now rarer. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:21, 19 Oktubre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20542239 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-44 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Daisy (advertisement)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Daisy (1964).webm|center|300px|]] <span style="text-align:left;> "'''Daisy'''", sometimes known as "Daisy Girl" or "Peace, Little Girl", was a controversial political advertisement aired on television during the 1964 United States presidential election by incumbent president Lyndon B. Johnson's campaign. Though only officially aired once by the campaign, it is considered to be an important factor in Johnson's landslide victory over Barry Goldwater and an important turning point in political and advertising history. It remains one of the most controversial political advertisements ever made </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:33, 26 Oktubre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20542239 --> == Panitik == I occasionaly encounter "panitik na XYZ". This seems to be a rarely used word that means more like the act of writing, so panitik na Burmes = Burmese writing, correct? Would it be safe to correct all of these instances to sulat? --[[Tagagamit:Glennznl|Glennznl]] ([[Usapang tagagamit:Glennznl|makipag-usap]]) 12:14, 1 Nobyembre 2020 (UTC) :Yes, {{ping|Glennznl}}, it would be safe and preferable. Thank you! [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 18:16, 1 Nobyembre 2020 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2020-45 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2019 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Central and Wan Chai Reclamation]]'''</span><br /> <small>''([[:zh:中環及灣仔填海計劃]]) ''</small> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Central and Wan Chai Reclamation aerial view 2018.jpg|center|300px|]] <span style="text-align:left;> '''Central and Wan Chai Reclamation''' is a project launched by the government of Hong Kong since the 1990s to reclaim land for different purposes. This includes transportation improvements such as the Hong Kong MTR Station, Airport Express Railway & Central-Wanchai Bypass, as well as public recreation space such as the Central Harbourfront Event Space, Tamar Park and the Hong Kong Observation Wheel. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:39, 2 Nobyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20600348 --> == Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2020 == [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|right|250px]] Hello Tagasalinero, Inaanyahan kita na sumali sa patimpalak na [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2020|'''Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2020''']] na naglalayong mapabuti ang mga artikulong may kinalaman sa Asya (tao, lugar, kultura atbp.). Ito ay kasalukuyang nagaganap sa buong buwan ng Nobyembre 2020. Maari kang makatanggap ng postkard mula sa isang pangkat pang-Wikimedia kapag nakalikha ka ng apat na artikulo. Basahin ang mga patakaran at mekaniks [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2020#Mga patakaran|'''dito'''.]] Pindutin ang buton na ito upang makasali sa patimpalak: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Buwan_na_Pang-Asya_sa_Wikipedia/2020/Mga_kalahok&action=edit|class=mw-ui-progressive}} Kapag nakatala ka na, {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2020-tl|class=mw-ui-progressive}} Kung may mga tanong tungkol dito, sabihan lamang sa [[Usapang Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2020|'''pahinang usapan ng patimpalak'''.]] Maligayang paglikha ng mga pang-Asyang artikulo sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 13:14, 2 Nobyembre 2020 (UTC) ==Mabuhay== Kay Gat [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]], binabati po namin kayo. Wikipidista rin ako mula noong 2007, karamihan ang mga ginagawa ay pagsasalin. - [[Tagagamit:Delfindakila|Delfindakila]] :Magandang gabi {{ping|Delfindakila}} at mabuhay po tayo! [[Tagagamit:Tagasalinero|Tagasalinero]] ([[Usapang tagagamit:Tagasalinero|makipag-usap]]) 14:19, 3 Nobyembre 2020 (UTC) ::Sana magkita-kita tayo. :) - [[Tagagamit:Delfindakila|Delfindakila]] == Wikipedia translation of the week: 2020-46 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:2001 Kunlun earthquake]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> The '''2001 Kunlun earthquake''' also known as the 2001 Kokoxili earthquake, occurred on 14 November 2001 at 09:26 UTC (17:26 local time), with an epicenter near Kokoxili, close to the border between Qinghai and Xinjiang in a remote mountainous region. With a magnitude of 7.8 Mw it was the most powerful earthquake in China for 5 decades. No casualties were reported, presumably due to the very low population density and the lack of high-rise buildings. This earthquake was associated with the longest surface rupture ever recorded on land, ~450 km </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:06, 9 Nobyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20607800 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-47 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:George C. Stoney]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''George Cashel Stoney''' (July 1, 1916 – July 12, 2012) was an American documentary filmmaker, an educator, and the "father of public-access television." Among his films were All My Babies (1953), How the Myth Was Made (1979) and The Uprising of '34 (1995). All My Babies was entered into the National Film Registry in 2002 </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:55, 16 November 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20638437 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-48 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Acids in wine]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:HomemadeTartaric.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> The '''acids in wine''' are an important component in both winemaking and the finished product of wine. They are present in both grapes and wine, having direct influences on the color, balance and taste of the wine as well as the growth and vitality of yeast during fermentation and protecting the wine from bacteria. During the course of winemaking and in the finished wines, acetic, butyric, lactic and succinic acids can play significant roles. Most of the acids involved with wine are fixed acids with the notable exception of acetic acid, mostly found in vinegar, which is volatile and can contribute to the wine fault known as volatile acidity. Sometimes, additional acids, such as ascorbic, sorbic and sulfurous acids, are used in winemaking. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 04:03, 23 Nobyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20638437 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-49 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Ludu Daw Amar]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Ludu Daw Amar portrait.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Ludu Daw Amar''' (also Ludu Daw Ah Mar; Burmese: လူထုဒေါ်အမာ, pronounced [lùdṵ dɔ̀ ʔəmà]; 29 November 1915 – 7 April 2008) was a well known and respected leading dissident writer and journalist in Mandalay, Burma. She was married to fellow writer and journalist Ludu U Hla and was the mother of popular writer Nyi Pu Lay. She is best known for her outspoken anti-government views and radical left wing journalism besides her outstanding work on traditional Burmese arts, theatre, dance and music, and several works of translation from English, both fiction and non-fiction. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:47, 30 Nobyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20716278 --> == Maraming salamat sa paglahok mo sa [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2020|Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2020]] == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Asia medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Maraming salamat sa pagsumite ng mga lahok!''' |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|100px]] |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ''Congrats'', natanggap ang anim na lahok mo sa patimpalak. Ayon sa patakaran, makakatanggap ka ng postkard na iproproseso ng internasyunal na pangkat ng ''Wikipedia Asian Month''. Gayundin, binabati kita dahil natanggap din ang apat na lahok mo sa subkompetisyon na [[:meta:WikiUral|WikiUral]]. Makakatanggap ka din ng postkard sa subkompetisyon na ito. Antabayan mo lamang ang mga ito. Kapag tila natatagalan ang mga punong tagapag-organisa ng mga patimpalak na ito, ako mismo ang magpa-''follow-up'' sa kanila. Nawa'y naging maganda ang iyong karanasan sa mga patimpalak na ito. Kung may mga katanungan ka, huwag kang mag-atubiling magbigay ng mensahe sa aking [[Usapang tagagamit:Jojit fb|pahina ng usapan]]. Muli, maraming salamat at nawa'y magpatuloy kang mag-ambag ng mataas na kalidad na artikulo dito sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:54, 2 Disyembre 2020 (UTC) |} == Wikipedia translation of the week: 2020-50 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Sistema Ox Bel Ha]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''Sistema Ox Bel Ha''' (from Mayan meaning "Three Paths of Water"; short Ox Bel Ha) is a cave system in Quintana Roo, Mexico. It is the longest explored underwater cave in the world and ranks fourth including dry caves. As of May 2017 the surveyed length is 270.2 kilometers (167.9 mi) of underwater passages. There are more than 140 cenotes in the system. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:50, 7 Disyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20716278 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-52 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Merlion Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Merlion statue, Merlion Park, Singapore - 20110723.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Merlion Park''' is a Singaporean landmark and a major tourist attraction located in the Downtown Core district of Singapore, near its Central Business District (CBD). </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 21 Disyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20843458 --> == Wikipedia translation of the week: 2020-53 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2020 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Azov-Syvash National Nature Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:О. Куюк-Тук - 1.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Azov-Syvash National Nature Park''' is a national park of Ukraine, located on Byriuchyi island in the northwestern Azov Sea. The park was created to protect the unique coastal environment of the northwestern Azov. It is particularly important as a stop on the flyway for migratory birds, with over a million birds visiting each year. It is located in Henichesk Raion of Kherson Oblast in Ukraine. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:55, 28 Disyembre 2020 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20898361 --> == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants, Jury members and Organizers, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2020, the sixth Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2020. Please kindly fill '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform the form]''', let the postcard can send to you asap! * This form will be closed at February 15. * For tracking the progress of postcard delivery, please check '''[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organizers and jury members|this page]]'''. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2020/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01</div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-01 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Waimakariri River]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Waimakariri03 gobeirne.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> The '''Waimakariri River''' is one of the largest rivers in Canterbury, on the eastern coast of New Zealand's South Island. It flows for 151 kilometres (94 mi) in a generally southeastward direction from the Southern Alps across the Canterbury Plains to the Pacific Ocean. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:56, 4 Enero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20917158 --> == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants and Organizers, Kindly remind you that we only collect the information for Wikipedia Asian Month postcard 15/02/2021 UTC 23:59. If you haven't filled the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform Google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|wait for the postcard and tracking emails]]. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01 </div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-02 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Simon von Stampfer]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Simon Stampfer Litho.jpg|300px|center]] <span style="text-align:left;> '''Simon Ritter von Stampfer''' (26 October 1792 (according to other sources 1790)), in Windisch-Mattrai, Archbishopric of Salzburg today called Matrei in Osttirol, Tyrol – 10 November 1864 in Vienna) was an Austrian mathematician, surveyor and inventor. His most famous invention is that of the stroboscopic disk which has a claim to be the first device to show moving images. Almost simultaneously similar devices were produced independently in Belgium (the phenakistiskop), and Britain (the Dædaleum, years later to appear as the Zoetrope). </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:44, 11 Enero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20931094 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-03 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Sophia Williams-De Bruyn]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- <span style="text-align:left;> '''Sophia Theresa Williams-de Bruyn''' (born 1938) is a former South African anti-apartheid activist. She was the first recipient of the Women's Award for exceptional national service. She is the last living leader of the Women's March. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:16, 18 Enero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20974651 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Craigieburn Range]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:View from Foggy Peak to Craigieburn Range, New Zealand.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> The '''Craigieburn Range''' forms part of the Southern Alps in New Zealand's South Island. The range is located on the south banks of the Waimakariri River, south of Arthur's Pass and west of State Highway 73. The Craigieburn locality is adjacent to the Craigieburn Forest Park. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:10, 25 Enero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=20980516 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-05 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Karoly Grosz (illustrator)]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Frankenstein (1931) by Karoly Grosz - detail from teaser poster.jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Karoly Grosz''' (1896–after 1938) was a Hungarian–American illustrator of Classical Hollywood–era film posters. As art director at Universal Pictures for the bulk of the 1930s, Grosz oversaw the company's advertising campaigns and contributed hundreds of his own illustrations. He is especially recognized for his dramatic, colorful posters for classic horror films. Grosz's best-known posters advertised early Universal Classic Monsters films such as Dracula (1931), Frankenstein (1931), The Mummy (1932), The Invisible Man (1933), and Bride of Frankenstein (1935). Beyond the horror genre, his other notable designs include posters for the epic war film All Quiet on the Western Front (1930) and the screwball comedy My Man Godfrey (1936). </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:47, 1 Pebrero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21032280 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Zambezi National Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Victoria Falls 2012 05 24 1629 (7421900826).jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Zambezi National Park''' is a national park located upstream from Victoria Falls on the Zambezi River in Zimbabwe. It was split off from Victoria Falls National Park in 1979 and is 56,000 hectares (140,000 acres) in size. The park is bisected by a road to Kazungula, dividing it into a riverine side and a Chamabonda Vlei side. Most of the park is within the ecoregion of Zambezian and Mopane woodlands, while a small portion in the south is within the Zambezian Baikiaea woodlands. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:48, 8 Pebrero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21054980 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Zambezi National Park]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Victoria Falls 2012 05 24 1629 (7421900826).jpg|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Zambezi National Park''' is a national park located upstream from Victoria Falls on the Zambezi River in Zimbabwe. It was split off from Victoria Falls National Park in 1979 and is 56,000 hectares (140,000 acres) in size. The park is bisected by a road to Kazungula, dividing it into a riverine side and a Chamabonda Vlei side. Most of the park is within the ecoregion of Zambezian and Mopane woodlands, while a small portion in the south is within the Zambezian Baikiaea woodlands. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 08:58, 8 Pebrero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21054980 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-08 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Princes Road Synagogue]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:The Synagogue of the Liverpool Old Hebrew Congregation - geograph.org.uk - 1703408 crop.JPG|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Princes Road Synagogue''', located in Toxteth, Liverpool in England, is the home of the Liverpool Old Hebrew Congregation. It was founded in the late 1860s, designed by William James Audsley and George Ashdown Audsley and consecrated on 2 September 1874. It is widely regarded as the finest example of the Moorish Revival style of synagogue architecture in Great Britain </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:26, 22 Pebrero 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21110460 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-09 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; padding:2px;" ! <div style="margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding-left:0.4em; padding-top: 0.4em; padding-bottom: 0.4em; padding-right: 0.4em; font-weight:normal;text-align:left;"> <div style="text-align:center;"> The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <span style="font-size:140%;">'''[[:en:Jatindra Mohan Sengupta]]'''</span><br /> Please be bold and help to translation this article! </div> ---- [[File:Bust Of Jatindra Mohan Sengupta in JM Sen hall crop.JPG|center|300px]] <span style="text-align:left;> '''Jatindra Mohan Sengupta''' (1885 – 1933) was an Indian revolutionary against the British rule. He studied law at Downing College, Cambridge, UK. In India, he started a legal practice. He also joined in Indian politics, becoming a member of the Indian National Congress and participating in the Non-Cooperation Movement. Eventually, he gave up his legal practice in favour of his political commitment. He was arrested several times by the British police. In 1933, he died in a prison in Ranchi, India. Because of his popularity and contribution to the Indian freedom movement, Jatindra Mohan Sengupta is affectionately remembered by people of Bengal with the honorific Deshpriya or Deshapriya, meaning "beloved of the country". In many criminal cases he defended the nationalist revolutionaries in the court and saved them from the gallows. In 1985, a postal stamp was issued by the Indian Government in memory of Sengupta and his wife, Nellie. </span> <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:21, 1 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21139410 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-10 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Eukaryotic translation]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Eukaryotic Translation Initiation.png|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Eukaryotic translation''' is the biological process by which messenger RNA is translated into proteins in eukaryotes. It consists of four phases: initiation, elongation, termination, and recycling. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:58, 8 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21139410 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-11 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Hotel National, Moscow]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Hotel National Moscow.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Hotel National, Moscow''' (Russian: гости́ница «Националь») is a five-star hotel in Moscow, Russia, opened in 1903. It has 202 bedrooms and 56 suites and is located on Manege Square, directly across from The Kremlin. The hotel is managed by The Luxury Collection, a division of Marriott International. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:51, 15 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21210312 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-12 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Kefermarkt altarpiece]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Kefermarkt Kirche Flügelaltar Schrein 01.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Kefermarkt altarpiece''' (German: Kefermarkter Flügelaltar) is an altarpiece in Late Gothic style in the parish church in Kefermarkt, Upper Austria. It was commissioned by the knight Christoph von Zellking and is estimated as finished in 1497. The richly decorated wooden altarpiece depicts the saints Peter, Wolfgang and Christopher in its central section. The side panels depict scenes from the life of Mary, and the altarpiece also has an intricate superstructure and two side figures showing saints George and Florian. The identity of its maker is unknown, but at least two skilled sculptors appear to have created the main statuary of the altarpiece. Throughout the centuries, the altarpiece has been altered and lost its original paint and gilding. A major restoration was made in the 19th century under the leadership of writer Adalbert Stifter. The altarpiece has been described as "one of the greatest achievements in late-medieval sculpture in the German-speaking area." <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:40, 22 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21239074 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-13 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Jharia coalfield]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Jharia coalfield, Jharkhand.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Jharia coalfield''' is the largest coal reserve in India having an estimated reserve of 19.4 billion tonnes of coking coal. The field is located in the east of India in Jharia, Jharkhand. The fields have suffered a coal bed fire since at least 1916, resulting in 37 millions tons of coal consumed by the fire, and significant ground subsidence and water and air pollution in local communities including the city of Jharia. The resulting pollution has led to a government agency designated for moving local populations, however, little progress has been made in the relocation. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:33, 29 Marso 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21246220 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-15 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Mammoth central]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:A Mammoth Hunt.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Mammoth central''' is a paleontological site on the grounds of the Santa Lucía Airport in the state of Mexico, Mexico which contains the remains of at least 200 Columbian mammoths as well as 25 camels and five horses. The site is the world's largest concentration of mammoth remains; the previous was the Mammoth Site of Hot Springs in South Dakota with only 61 individuals. Human tools and carved bones have also been discovered at the site, suggesting that humans utilized the site to trap and kill large mammals. More fossils continue to be found at the site. The dig will end in 2022, when the airport's construction is projected to conclude. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:33, 01:45, 12 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21319298 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Palo Alto Baylands Nature Preserve]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Palo Alto Baylands January 2013 002.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''The Palo Alto Baylands Nature Preserve''', known officially as the Baylands Nature Preserve, is the largest tract of undisturbed marshland remaining in the San Francisco Bay. Fifteen miles of multi-use trails provide access to a unique mixture of tidal and fresh water habitats. The preserve encompasses 1,940 acres in both Palo Alto and East Palo Alto, and is owned by the city of Palo Alto, California, United States <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:27, 19 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21356077 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Metropolitan Waterworks Museum]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:High Service Pumping Station, Chestnut Hill, Sudbury Aqueduct.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Waterworks Museum''' is a museum in the Che]stnut Hill Waterworks building, originally a high-service pumping station of the Boston Metropolitan Waterworks <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:45, 26 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21376318 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sarah E. Goode]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Edmonia Lewis.png|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Sarah Elisabeth Goode''' (1850 – April 8, 1905) was an inventor. She was the second known African-American woman to receive the MOST, a United States patent, which she received in 1885. The first known African-American woman to receive a patent was Judy W. Reed on September 23, 1884, but Reed only signed her patent with her mark (an X) and not her signature. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:22, 10 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21420930 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Zuzu Angel]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Zuzu Angel durante o lançamento de sua coleção em Nova York, 1972.tif|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zuleika Angel Jones''' (June 5, 1921 – April 14, 1976), better known as Zuzu Angel, was a Brazilian-American fashion designer, who became famous for opposing the Brazilian military dictatorship after the forced disappearance of her son, Stuart. She was also the mother of journalist Hildegard Angel. In 2014, the National Truth Commission created to gather and review information about crimes committed during the years of the CIA and U.S. government-backed Brazilian military dictatorship, a former agent of the military repression named Cláudio Antônio Guerra, confirmed the participation of agents of the security apparatus in the death of Angel. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:10, 17 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21420930 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-21 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Blue space]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Downtown Green Bay CityDeck along the Fox River.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Blue space''' in urban planning and design comprises all the areas dominated by surface waterbodies or watercourses. In conjunction with greenspace (parks, gardens, etc. specifically: urban open space), it may help in reducing the risks of heat-related illness from high urban temperatures. Substantial urban waterbodies naturally exist as integral features of the geography of many cities because of their historical geopolitical significance. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:31, 24 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21481888 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Breakthrough infection]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> A '''breakthrough infection''' is a case of illness in which a vaccinated individual becomes sick from the same illness that the vaccine is meant to prevent. Simply, they occur when vaccines fail to provide immunity against the pathogen they are designed to target. In April 2021, the CDC reported that in the United States there were 5,814 COVID-19 breakthrough infections, and 74 deaths, among the more than 75 million people fully vaccinated for the COVID-19 virus. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:28, 7 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21481888 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Tutankhamun's trumpets]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Silver trumpet from Tutankhamun's tomb.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Tutankhamun's trumpets''' are a pair of trumpets found in the burial chamber of the Eighteenth Dynasty Pharaoh Tutankhamun. The trumpets, one of sterling silver and one of bronze or copper, are considered to be the oldest operational trumpets in the world, and the only known surviving examples from ancient Egypt. The trumpets were found in 1922 by Howard Carter during the excavation of Tutankhamun's tomb. The bronze trumpet was discovered in the tomb's antechamber in a large chest containing various military objects and walking sticks. The silver trumpet was subsequently found in the burial chamber. Both are finely engraved, with decorative images of the gods Ra-Horakhty, Ptah and Amun. The silver trumpet's bell is engraved with a whorl of sepals and calices representing a lotus flower, and the praenomen and nomen of the king. The bronze trumpet may in fact be made of copper; the metal has not yet been analysed. Similar looking trumpets feature in Egyptian wall-paintings that are usually, though not always, associated with military scenes. Silent for over 3,000 years, the trumpets were sounded before a live audience of an estimated 150 million listeners through an international BBC broadcast aired on 16 April 1939. The trumpets were played by a bandsman, James Tappern of Prince Albert's Own 11th Royal Hussars regiment. The recording was recently featured, and can be heard on the BBC Radio 4 program Ghost Music. Rex Keating, who presented the 1939 broadcast, later claimed that during a rehearsal, the silver trumpet shattered, and Alfred Lucas, a member of Carter's team who had restored the finds, was so distressed he needed to go to hospital. Due to their fragility, it is unlikely the trumpets will be played again in any official musical reconstructions. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 21 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21601956 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sumidouro State Park]]'''<br /><small>''([[:pt:Parque Estadual do Sumidouro]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Texturas da Gruta da Lapinha.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sumidouro State Park''' (Portuguese: Parque Estadual do Sumidouro) is a state park in the state of Minas Gerais, Brazil. The remains of the first human inhabitants of Brazil were found in the park area in the early 19th century, along with bones of now-extinct megafauna. The main attraction is the Gruta da Lapinha, a large limestone cave. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:27, 28 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21601956 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:fr:Justus Ier]]'''<br /><small>''([[:en:Justus of Jerusalem]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Justus I''' was a 2nd-century Jewish Christian leader, third bishop of Jerusalem, supposedly tied to the family of Jesus. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:12, 5 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21653910 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:El Palo Alto]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:El-palo-alto-tree-california.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''El Palo Alto''' (Spanish for 'the tall pole' or 'post') is a coastal redwood (Sequoia sempervirens) located in El Palo Alto Park on the banks of San Francisquito Creek in Palo Alto, California, United States. It is famous for its historical significance and as the namesake of the city of Palo Alto. As of July 2016, El Palo Alto is currently 110 feet (33.5 meters) in height, down from 162.2 feet (49.4 meters) in 1814. Its top progressively died from 1865 to 1955 from lowering of the water table so that its roots could no longer reach sustenance. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:52, 12 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21702842 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sèvres Egyptian Service]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Plate showing statues of Amenhotep III at Luxor, Egypt. Commissioned by Napoleon as a present to Josephine but she rejected it. From France. The Victoria and Albert Museum, London.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sèvres Egyptian Service''' is a name used for two sets of tableware made by the Manufacture nationale de Sèvres during the First French Empire. The first was produced between 1804 and 1806 for Napoleon I and was presented by him to Alexander I of Russia in 1808, as a diplomatic gift following the Treaties of Tilsit. It is now held in the State Museum of Ceramics in Russia. The second set was produced between 1810 and 1812. It was intended as a gift from Napoleon to Empress Joséphine. The service consisted of 72 plates with the wells depicting scenes from Egypt based on sketches made by Vivant Denon. Joséphine refused to accept the service, which she described as "too severe". It was returned to the factory and given as a gift to the Duke of Wellington by Louis XVIII in 1818, following the Bourbon Restoration. The service was purchased by the Victoria and Albert Museum in 1979 and, except for one plate, was loaned to English Heritage to display at Apsley House, London, the former residence of the first duke. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:26, 19 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21719762 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:La plus que lente]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:La Plus Que Lente (edit).ogg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''''La plus que lente''''', L. 121 is a waltz for solo piano written by Claude Debussy in 1910, shortly after his publication of the Préludes, Book I <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:45, 26 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21757255 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Abstract photography]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Denkmal für die ermordeten Juden Europas .jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Abstract photography''', sometimes called non-objective, experimental or conceptual photography, is a means of depicting a visual image that does not have an immediate association with the object world and that has been created through the use of photographic equipment, processes or materials. An abstract photograph may isolate a fragment of a natural scene in order to remove its inherent context from the viewer, it may be purposely staged to create a seemingly unreal appearance from real objects, or it may involve the use of color, light, shadow, texture, shape and/or form to convey a feeling, sensation or impression. The image may be produced using traditional photographic equipment like a camera, darkroom or computer, or it may be created without using a camera by directly manipulating film, paper or other photographic media, including digital presentations. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:28, 2 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21796451 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Michaux-Perreaux steam velocipede]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Michaux-Perreaux steam velocipède.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Michaux-Perreaux steam velocipede''' was a steam powered velocipede made in France sometime from 1867 to 1871, when a small Louis-Guillaume Perreaux commercial steam engine was attached to a Pierre Michaux manufactured iron framed pedal bicycle. It is one of three motorcycles claimed to be the first motorcycle, along with the Roper steam velocipede of 1867 or 1868, and the internal combustion engine Daimler Reitwagen of 1885. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:29, 9 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21796451 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-33 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:zh:祝融号火星车]]'''<br /><small>''([[:en:Zhurong (rover)]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Mars Global Remote Sensing Orbiter and Small Rover at IAC Bremen 2018 02.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zhurong''' (Chinese: 祝融; pinyin: Zhùróng) is China's first Mars rover, which formed part of the Chinese Tianwen 1 mission to Mars. It landed on May 14, 2021, to make China the second country to successfully soft land on Mars and establish communications from the Martian surface, after the United States. Zhurong was successfully deployed on 22 May 2021, 02:40 UTC <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:06, 16 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21857549 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-34 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Luna Park (Coney Island, 1903)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Night in Luna Park, Coney Island (1905).jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Luna Park''' was an amusement park in Coney Island, Brooklyn, New York City. Luna Park was located on a site bounded by Surf Avenue to the south, West 8th Street to the east, Neptune Avenue to the north, and West 12th Street to the west. Luna Park opened in 1903 and operated until 1944. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:39, 23 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21914746 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-35 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Independence Day (Philippines)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:PH flags near ccp.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Independence Day''' (Filipino: Araw ng Kasarinlán; also known as Araw ng Kalayaan, "Day of Freedom") is an annual national holiday in the Philippines observed on June 12, commemorating the declaration of Philippine independence from Spain in 1898. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:08, 30 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21948194 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-36 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Flyby (spaceflight)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:PIA22316 MarCO InSight.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> A '''flyby''' (/ˈflaɪˌbaɪ/) is a spaceflight operation in which a spacecraft passes in proximity to another body, usually a target of its space exploration mission and/or a source of a gravity assist to impel it towards another target <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:40, 6 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21969329 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-37 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Whang Youn Dai Achievement Award]]'''<br /><small>''([[:ko:황연대 성취상]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Whang Youn Dai Achievement Award''' is named after South Korean Dr. Whang Youn Dai, who contracted polio at the age of three. She devoted her life to the development of paralympic sport in Korea and around the world. At the 1988 Paralympic Summer Games in Seoul, Korea, the International Paralympic Committee (IPC) recognized her lifelong contributions to the Paralympic Movement and established the Whang Youn Dai Achievement Award (formerly the Whang Youn Dai Overcome Prize). Since then, this award has been presented at every Paralympic Games to one male and one female athlete who each "best exemplify the spirit of the Games and inspire and excite the world". <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:55, 13 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22004646 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-39 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Behavior-altering parasite]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Succinea mit Leucocholoridium.jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Behavior-altering parasites''' are parasites with two or more hosts, capable of causing changes in the behavior of one of their hosts to enhance their transmission, sometimes directly affecting the hosts' decision-making and behavior control mechanisms. They do this by making the intermediate host, where they may reproduce asexually, more likely to be eaten by a predator at a higher trophic level which becomes the definitive host where the parasite reproduces sexually. Examples can be found in bacteria, protozoa, viruses, and animals. Parasites may also alter the host behaviour to increase the protection to the parasites or their offspring. The term bodyguard manipulation is used for such mechanisms. Among the behavioral changes caused by parasites is carelessness, making their hosts easier prey. The protozoan Toxoplasma gondii, for example, infects small rodents and causes them to become careless and may even cause them to become attracted to the smell of feline urine, both of which increase their risk of predation and the parasite's chance of infecting a cat, its definitive host. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:02, 27 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22066226 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-41 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Proclamation Day of the Republic of Latvia]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:18.novembra svinīgie pasākumi (30966699131).jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Proclamation Day of the Republic of Latvia''' is celebrated annually on 18 November. It marks the anniversary of the Proclamation of Independence of Latvia by the People's Council of Latvia in 1918. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:04, 11 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22160753 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-42 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Juice jacking]]'''<br /><small>''([[:fr:Juice jacking]]) ([[:de:Juice jacking]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Juice jacking''' is a type of cyber attack involving a charging port that doubles as a data connection, typically over USB. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:16, 18 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22187362 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-43 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Cape Kidnappers]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Cape Kidnappers, New Zealand.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Cape Kidnappers''' / Te Kauwae-a-Māui is a headland at the southeastern extremity of Hawke's Bay on the east coast of New Zealand's North Island and sits at the end of an 8 kilometres (5.0 mi) peninsula which protrudes into the Pacific Ocean. It is 20 kilometres (12 mi) south-east of the city of Napier. Access to the Cape by road stops at Clifton, which is the departure point for many tourists. The Cape Kidnappers Golf Course lies between the headland and the nearby coastal community of Te Awanga. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 25 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22229282 --> == Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2021 == [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|right|250px]] Hello Tagasalinero, Inaanyahan kita muli na sumali sa patimpalak na [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|'''Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia''']] ngayong 2021 naglalayong mapabuti ang mga artikulong may kinalaman sa Asya (tao, lugar, kultura atbp.). Tatakbo ito sa buong buwan ng Nobyembre 2021. Maari kang makatanggap muli ng postkard mula sa isang pangkat pang-Wikimedia kapag nakalikha ka ng apat na artikulo. Basahin ang mga patakaran at mekaniks [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021#Mga patakaran|'''dito'''.]] Pindutin ang buton na ito upang makasali sa patimpalak: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Buwan_na_Pang-Asya_sa_Wikipedia/2021/Mga_kalahok&action=edit|class=mw-ui-progressive}} Kapag nakatala ka na at natapos mo na ang lahok mo, {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2021-tl|class=mw-ui-progressive}} Kung may mga tanong ka tungkol dito, sabihan lamang sa [[Usapang Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|'''pahinang usapan ng patimpalak'''.]] Maligayang paglikha ng mga pang-Asyang artikulo sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 10:32, 31 Oktubre 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-44 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Islamic ornament]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Abu 'Inaniya.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Islamic ornament''' is the use of decorative patterns in Islamic art. They can be broadly divided into the arabesque, using curving plant-based elements, geometric patterns with straight lines or regular curves, and calligraphy, consisting of religious texts with stylised appearance, used both decoratively and to convey meaning. All three often involve elaborate interlacing. The three types of ornament are often used together. Islamic decoration has had a significant influence on European decorative artforms, especially as Western arabesque. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 1 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22272778 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-45 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Southern Crab Nebula]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:The Crab of the Southern Sky Hen 2-104.tif|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Southern Crab Nebula''' (or WRAY-16-47 or Hen 2-104) is a nebula in the constellation Centaurus. The nebula is several thousand light years from Earth, and its central star is a symbiotic Mira variable - white dwarf pair. It is named for its resemblance to the Crab Nebula, which is in the northern sky. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:13, 8 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22282200 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-46 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Netto Question]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Questão Netto 1.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Netto Question''' (Portuguese: Questão Netto) was the largest collective action for the liberation of slaves in the Americas. The lawsuit is related to the liberation of 217 slaves in Brazilian lands in the 1870s. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 15 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22333164 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-47 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Casa Grande del Pueblo]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Plaza Murillo .jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Casa Grande del Pueblo''' (English: Great House of the People), is the Bolivian presidential residence that replaced the Palacio Quemado in 2018. Inaugurated on 9 August 2018 during the presidency of Evo Morales as the official residence of the President of Bolivia, the interim government of Jeanine Áñez reverted to occupying the Palacio Quemado from 2019 to 2020. Following the inauguration of Luis Arce on 8 November 2020, it has again become the residence of the president. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:34, 22 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22360705 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-48 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:William Morrison (chemist)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Arntz and Morrison 1890.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''William Morrison''' (23 August 1855 – 29 August 1927) was a Scottish chemist. His background in chemistry piqued his interest in improving storage batteries. He concentrated on how to produce the most available energy for a unit of weight for efficiency in the working of an individual battery cell. Eventually, he developed storage batteries far more powerful than what had then been available. To demonstrate his batteries, Morrison installed 24 of them on a common horse-drawn carriage and attached an electric motor to the rear axle to be powered by them. Through various innovations, he developed the controls for the power used and the vehicle's steering so that the driver had complete control. Morrison invented the first practical self-powered four-wheeled electric carriage in the United States. His electric vehicle was the first to be driven in Chicago and in his hometown of Des Moines, Iowa. This electric horseless buggy of the late 19th century helped pave the way for the hybrid electric automobile of the 21st century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:54, 29 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22383453 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-49 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Wildlife of Madagascar]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Maki.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The composition of '''Madagascar's wildlife''' reflects the fact that the island has been isolated for about 88 million years. The prehistoric breakup of the supercontinent Gondwana separated the Madagascar-Antarctica-India landmass from the Africa-South America landmass around 135 million years ago. Madagascar later split from India about 88 million years ago, allowing plants and animals on the island to evolve in relative isolation. As a result of the island's long isolation from neighboring continents, Madagascar is home to an abundance of plants and animals found nowhere else on Earth. Approximately 90 percent of all plant and animal species found in Madagascar are endemic, including the lemurs (a type of strepsirrhine primate), the carnivorous fossa and many birds. This distinctive ecology has led some ecologists to refer to Madagascar as the "eighth continent", and the island has been classified by Conservation International as a biodiversity hotspot. As recent as 2021, the "smallest reptile on earth" was also found in Madagascar, known as the Brookesia nana, or nano-chameleon. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:13, 6 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22394149 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-50 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Phromnia rosea]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Flatid leaf bugs and nymphs (Phromnia rosea).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''''Phromnia rosea''''', the flower-spike bug or the flatid leaf bug, is a species of planthopper in the family Flatidae. It is found in dry, tropical forests in Madagascar, and the adult insects are gregarious, the groups orienting themselves in such a way that they resemble a flower spike <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:44, 13 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22394149 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-51 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Great Meadow National Nature Park]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Velykyi Luh.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Great Meadow National Nature Park''' (Ukrainian: Великий Луг (національний природний парк)) (also, Velykyi Luh) covers historic steppe terrain in southeast Ukraine. It is on the south bank of the Dnieper River's Kakhovka Reservoir, which was created by the Dnieper Hydroelectric Station. The meadows and reed beds on the shore support one of the largest transmigration spots for birds in Eastern Europe <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:15, 20 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22450595 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-52 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Luís Gama]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Luiz Gama by Raul Pompeia 1882.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Luís Gonzaga Pinto da Gama''' (Salvador, June 21, 1830 – São Paulo, August 24, 1882) was a Brazilian Rábula (self-taught lawyer), abolitionist, orator, journalist and writer, and the Patron of the Abolition of Slavery in Brazil. Born to a free black mother and a white father, he was nevertheless made a slave at the age of 10, and remained illiterate until the age of 17. He judicially won his own freedom and began to work as a lawyer on behalf of the captives, and by the age of 29 he was already an established author and considered "the greatest abolitionist in Brazil". <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 27 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22472971 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-01 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Christmas tree production]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Christmas tree farm East Lansing MI check for pine shoot beetles.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Christmas tree production''' occurs worldwide on Christmas tree farms, in artificial tree factories and from native strands of pine and fir trees. Christmas trees, pine and fir trees purposely grown for use as a Christmas tree, are grown on plantations in many western nations, including Australia, the United Kingdom and the United States. In Australia, the industry is relatively new, and nations such as the United States, Germany and Canada are among world leaders in annual production. Great Britain consumes about 8 million trees annually, while in the United States between 35 and 40 million trees are sold during the Christmas season. Artificial Christmas trees are mostly produced in the Pearl River delta area of China. Christmas tree prices were described using a Hotelling-Faustmann model in 2001, the study showed that Christmas tree pr <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 11:42, 3 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22519540 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-02 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lobster War]]'''<br /> <small>''([[:fr:Conflit de la langouste entre la France et le Brésil]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Brazilian Boeing B-17 flies over the French destroyer Tartu (D636) during the 1963 Lobster War.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''The Lobster War''' (also known as the Lobster Operation; Portuguese: Guerra da Lagosta; French: Conflit de la langouste) was a dispute over spiny lobsters which occurred from 1961 to 1963 between Brazil and France. The Brazilian government refused to allow French fishing vessels to catch spiny lobsters 100 miles (160 km) off the Brazilian northeast coast, arguing that lobsters "crawl along the continental shelf", while the French maintained that "lobsters swim" and that, therefore, they might be caught by any fishing vessel from any country. The dispute was resolved unilaterally by Brazil, which extended its territorial waters to a 200-nautical-mile (370 km; 230 mi) zone, taking in the disputed lobsters' bed. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:35, 10 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22519540 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-03 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Henry Adams Thompson]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Henry A. Thompson.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Henry Adams Thompson''' (March 23, 1837 – July 8, 1920) was an American prohibitionist and professor who was the vice-presidential nominee of the Prohibition Party in 1880. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:09, 17 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22614498 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Koz Castle]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Kozkalesi.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Koz Castle''' (Turkish: Koz Kalesi), or Kürşat Castle is a castle in the Altınözü district of the Hatay Province of Turkey. It has been involved in the Crusades in the 12th and 13th century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:58, 24 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22621333 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Koz Castle]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Kozkalesi.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Koz Castle''' (Turkish: Koz Kalesi), or Kürşat Castle is a castle in the Altınözü district of the Hatay Province of Turkey. It has been involved in the Crusades in the 12th and 13th century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 10:06, 24 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22621333 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Log bucking]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bucker2.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bucking''' is the process of cutting a felled and delimbed tree into logs. Significant value can be lost by sub-optimal bucking because logs destined for plywood, lumber, and pulp each have their own value and specifications for length, diameter, and defects. Cutting from the top down is overbucking and from the bottom up is underbucking. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:26, 7 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22758274 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Log bucking]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bucker2.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bucking''' is the process of cutting a felled and delimbed tree into logs. Significant value can be lost by sub-optimal bucking because logs destined for plywood, lumber, and pulp each have their own value and specifications for length, diameter, and defects. Cutting from the top down is overbucking and from the bottom up is underbucking. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 06:11, 7 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22758274 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-07 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Bidriware]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bidriware Hookah.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bidriware''' is a metal handicraft from Bidar, India. It was developed in the 14th century C.E. during the rule of the Bahamani Sultans. The term "bidriware" originates from the township of Bidar, which is still the chief centre for the manufacture of the unique metalware. Due to its striking inlay artwork, bidriware is an important export handicraft of India and is prized as a symbol of wealth. The metal used is a blackened alloy of zinc and copper inlaid with thin sheets of pure silver. This native art form has obtained Geographical Indications (GI) registry. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:43, 14 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-08 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:simple:Loktak Folklore Museum]]'''<br /> <small>''([[:mni:ꯂꯣꯛꯇꯥꯛ ꯈꯨꯟꯅꯨꯡ ꯄꯨꯀꯩ ꯂꯟꯀꯩ ꯁꯪꯂꯦꯟ]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:LOKTAK FOLKLORE MUSEUM.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Loktak Folklore Museum''' or the Thanga Folklore Museum is a folk museum in Thanga Island in the Loktak lake of Manipur. It cares for and displays a collection of artistic, cultural and historical artefacts associated with the Loktak lake. The museum preserves the folk customs and beliefs, folk medicines, folk literature associated with the Loktak lake. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:18, 21 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-09 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Shapur I's victory relief at Naqsh-e Rostam]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Naghsh-e rostam, Irán, 2016-09-24, DD 12.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Shapur I's victory relief at Naqsh-e Rostam''' is located 3 kilometers north of Persepolis. It is the most impressive of eight Sasanian rock carvings cut into the cliff beneath the tombs of their Achaemenid predecessors <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:27, 28 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-10 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Day of the National Flag (Ukraine)]]'''<br /><small>''([[:uk:День Державного Прапора України]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Flag of Ukraine.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> August 23 every year since 2004 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 7 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22918026 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-11 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Hermila Galindo]]'''<br /><small>''([[:es:Hermila Galindo]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Portrait of Hermila Galindo.png|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Hermila Galindo Acosta''' (also known as Hermila Galindo de Topete) (2 June 1886 – 18 August 1954) was a Mexican feminist and a writer. She was an early supporter of many radical feminist issues, primarily sex education in schools, women's suffrage, and divorce. She was one of the first feminists to state that Catholicism in Mexico was thwarting feminist efforts, and was the first woman to run for elected office in Mexico. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:23, 14 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22964474 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-12 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Farn-Sasan]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bronze coin of Farn-Sasan.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Farn-Sasan''' was the last king of the Indo-Parthian Kingdom, ruling the region of Sakastan approximately from 210 to 226. Literary sources makes no mention of him, and he is only known through the coins he issued. He was defeated in 226 by the Sasanian ruler Ardashir I (r. 224–242), which marked the end of Indo-Parthian rule. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 06:29, 21 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23020670 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-13 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Dummy tank]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Inflatable dummy weapons - NARA - 292565.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Dummy tanks''' superficially resemble real tanks and are often deployed as a means of military deception in the absence of real tanks. Early designs included wooden shells and inflatable props that could fool enemy intelligence; they were fragile and only believable from a distance. Modern designs are more advanced and can imitate heat signatures, making them more effective illusions. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:51, 28 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23058505 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-15 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Ankarana Reserve]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Tsingy Ankarana Madagascar 16-07-2004.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Ankarana Special Reserve''' in northern Madagascar was created in 1956. It is a small, partially vegetated plateau composed of 150-million-year-old middle Jurassic limestone <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 11 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23120296 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Gwoździec Synagogue]]'''<br /> <small>''([[:pl:Synagoga w Gwoźdźcu]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Warszawa - synagoga z Gwoźdźca 2.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''synagogue''' was erected around 1650 in Gwoździec (Ukrainian: Гвіздець - Hvizdets), then in the Polish–Lithuanian Commonwealth, today in the Kolomyia Raion, Ukraine. The building was seriously damaged in a fire during World War I. It was rebuilt in the interwar period, but destroyed completely by the Germans in 1941 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 18 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23159940 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:School of the Air]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:SchooloftheAir.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''School of the Air''' is a generic term for correspondence schools catering for the primary and early secondary education of children in remote and outback Australia where some or all classes were historically conducted by radio, although this is now replaced by telephone and internet technology. In these areas, the school-age population is too small for a conventional school to be viable. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:37, 25 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23192890 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-18 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:K-ration]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:KRation Breakfast.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''K-ration''' was an individual daily combat food ration which was introduced by the United States Army during World War II. It was originally intended as an individually packaged daily ration for issue to airborne troops, tank crews, motorcycle couriers, and other mobile forces for short durations. The K-ration provided three separately boxed meal units: Breakfast, Dinner, and Supper. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 04:04, 2 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Cyrus the Great Day]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:7aban1394.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Cyrus the Great Day''' (Persian: روز کوروش بزرگ, romanized: ruz-e kuroš-e bozorg) is an unofficial Iranian holiday that takes place on the seventh day of Aban, the eighth month of the Solar Hijri calendar (October 29th on the Gregorian calendar), to commemorate Cyrus the Great, the founder of the ancient Achaemenid Persian Empire. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:01, 9 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lift Every Voice and Sing]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Lift Every Voice and Sing - U.S. Navy Band Southwest, Jacksonville, Fla.opus|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''''Lift Every Voice and Sing'''''" – often referred to as the Black national anthem in the United States – is a hymn with lyrics by James Weldon Johnson (1871–1938) and set to music by his brother, J. Rosamond Johnson (1873–1954), for the anniversary of President Abraham Lincoln's birthday in 1900 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 16 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-22 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Zangbeto]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Zangbeto.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zangbeto''' are the traditional voodoo guardians of the night among the Ogu or Egun people of Benin, Togo and Nigeria. A traditional police and security institution, the Zangbeto cult is charged with the maintenance of law and order, and ensures safety and security within Ogu communities <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 30 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23338388 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Trabala vishnou]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Trabala vishnou (Walker, 1855) Rose Myrtle Lappet Moth female Lasiocampidae (16076304697).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Trabala vishnou''', the rose-myrtle lappet moth, is a moth of the family Lasiocampidae. It is found in south-east Asia, including Pakistan, India, Thailand, Sri Lanka, Myanmar, Java, China, Japan, Taiwan, Hong Kong, Vietnam and Indonesia. Four subspecies are recognized. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 6 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23366994 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Tirumala septentrionis]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Dark blue tiger (Tirumala septentrionis dravidarum).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Tirumala septentrionis''', the dark blue tiger, is a danaid butterfly found in the Indian subcontinent and Southeast Asia. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:35, 13 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23389957 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-25 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Statehood Day (Slovenia)]]'''<br /> <small>''([[:sl:Dan državnosti]])''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Statehood Day''' (Slovene: Dan državnosti) is a holiday that occurs on every 25 June in Slovenia to commemorate the country's declaration of independence from Yugoslavia in 1991. Although the formal declaration of independence did not come until 26 June 1991, Statehood Day is considered to be 25 June since that was the date on which the initial acts regarding independence were passed and Slovenia became independent <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:32, 20 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23396992 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Roll Out Solar Array]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:View of the ISS taken during Crew-2 flyaround (ISS066-E-080651).jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Roll Out Solar Array''' (ROSA) and its larger version ISS Roll Out Solar Array (iROSA) are lightweight, flexible power sources designed by NASA to be deployed and used in space. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 27 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23436479 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Road Goes Ever On (song)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Hobbiton, New Zealand.jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Road Goes Ever On'''" is a title that encompasses several walking songs that J. R. R. Tolkien wrote for his Middle-earth legendarium. Within the stories, the original song was composed by Bilbo Baggins and recorded in The Hobbit. Different versions of it also appear in The Lord of the Rings, along with some similar walking songs. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:51, 4 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23473250 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Everard Calthrop]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Everard Richard Calthrop''' (3 March 1857 – 30 March 1927) was a British railway engineer and inventor. Calthrop was a notable promoter and builder of narrow-gauge railways, especially of 2 ft 6 in (762 mm) narrow gauge, and was especially prominent in India. His most notable achievement was the Barsi Light Railway, but he is best known in his home country for the Leek and Manifold Valley Light Railway. Calthrop has been described as a "railway genius. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:04, 11 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Church of St. Clare, Horodkivka]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Horodkivka Catholic Church RB.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Church of St. Clare, Horodkivka''' is a Roman Catholic religious building and an architectural monument of local importance in the village of Horodkivka (alternative spelling Gorodkivka), Andrushivka Raion, Zhytomyr region, Ukraine. Horodkivka was called Khalaimgorodok before 1946 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:45, 18 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:46, 25 Hulyo 2022 (UTC) </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> 503rythmubacjznhg40b2ni2iucdmdy 0 291796 1958624 1925109 2022-07-25T06:12:03Z Jojit fb 38 Ikinakarga sa [[Talaan ng mga palabas ng GMA Network]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Talaan ng mga palabas ng GMA Network]] 5ghlwi7x89ofvik5hrnv3ppndlezlv4 0 292343 1958670 1936595 2022-07-25T11:19:17Z 49.144.22.99 /*top*/ wikitext text/x-wiki {{wikify}} [[Talaksan:TritonArmbandGreek200BCE.jpg|thumb|250px|Triton.]] Si '''Triton''' ay isang diyos ng dagat sa [[Mitolohiyang Griyego]]. Siya ay ang anak ni [[Poseidon]] at [[Amphitrite]], diyos at diyosa ng dagat ayon sa pagkakabanggit. Si Triton ay nakatira kasama ang kanyang mga magulang, sa isang gintong palasyo sa ilalim ng dagat. Kalaunan ay madalas na siya ay inilalarawan bilang pagkakaroon ng conch shell na siya ay sasabog tulad ng isang trumpeta. Si Triton ay kadalasang kinakatawan bilang isang merman, na may itaas na katawan ng isang tao at ang buntot na mas mababang katawan ng isang isda. Sa ilang oras sa panahon ng Greek at Roman, si Triton (s) ay naging isang pangkaraniwang termino para sa isang merman (mermen) sa sining at panitikan. Sa panitikang Ingles, ang Triton ay inilalarawan bilang mensahero o tagapagbalita para sa diyos na Poseidon. Si Triton ng Lawang Tritonis ng Sinaunang Libya ay isang pangalan ng alamat ng mitolohiya na lumitaw at tinulungan ang Argonauts. [[Kategorya:Mitolohiyang Griyego]] {{stub}} segdytozbk95im1i6r0jht889kujlyv 0 293456 1958340 1958294 2022-07-24T18:04:59Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Karina Bautista | image = | caption = | birth_name = Karina Bautista | birth_date =  {{birth date and age|2002|4|29}} | birth_place = [[Santiago, Isabela]], [[Pilipinas]] | other_names = Kare Bautista | nationality = [[Pilipino]] | occupation = [[Aktres]], Estudyante | years_active = 2018&ndash;kasalukuyan | known_for = [[Pinoy Big Brother: Otso]] kanyang sarili | agent = Star Hunt {{small|(2018-kasalukuyan)}} <br> Rise Artists Studio {{small|(2021–kasalukuyan)}} <br> Star Magic {{small|(2021–kasalukuyan)}} | alma_mater = | website = {{Instagram|karebautista}}{{Twitter|@MissKaree}} }} Si '''Karina Bautista''' ay isang artista mula sa Pilipinas siya ay tanyag kabilang si [[Aljon Mendoza]] sa [[Pinoy Big Brother: Otso]] bilang teen hearthrob ng first batch teens edisyon. Siya ay tanyag bilang "The Miss Independent of Isabela", Siya ay Batch Runner-Up ng 1st Teen Batch ng ''Pinoy Big Brother: Otso'' at nakuha niya ang ikalawang puwesto 2.<ref>https://push.abs-cbn.com/2019/4/4/fresh-scoops/look-karina-bautista-reunited-with-father-after-9-205662</ref><ref>https://starcinema.abs-cbn.com/2019/9/8/news/pbb-otsos-karina-bautista-is-meg-magazines-cov-52291</ref> ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" style="font-size:100% |'''Taon''' |'''Pamagat''' |'''Ginampanan''' |'''Himpilan''' |- | rowspan="3"| 2019 || ''[[Pinoy Big Brother: Otso]]'' || Housemate || rowspan="10"| [[ABS-CBN]] |- | ''Sandugo'' || Andrea “Andeng” Kalaw |- | ''Magandang Buhay: Momshie Serye'' || Elaine |- |2020 || Ghost Of The Past || Amy |- |2020 || Ampalaya Chronicles Present: “Labyu Hehe” || Peng |- |2020 || The Four Bad Boys and Me || Tiffany |- |2021 || Hoy Love You! (Season 1 & 2) || Kara |- |2021 || Paano Kita Mapasasalamatan || Charina |- | 2021 || Viral Scandal || Bea |- | 2022 || MMK: Love Ko To || Theza |- |TBA || Love on Da Move || Chantal || [[TV5]] |- |TBA || ''Di Tayo Bagay'' || Zel || [[Regal Entertainment]] |} ==Parangal== {| class="wikitable" style="font-size:100% !Year !Award-giving Body !Category !Notable Works !Result |- | 2020 | Rawr Awards 2020 | Movie ng Taon | Ghost of the Past | {{Won}} |} ==Tingnan rin== * [[Aljon Mendoza]] * [[Kaori Oinuma]] * [[Pinoy Big Brother: Otso]] ==Sanggunian== {{reflist}} {{Usbong|Artista|Pilipinas}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 2002]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Ilokano]] [[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]] imr0ggsfobfyx5hhdnhr7dokrt1gsek 0 295271 1958616 1958289 2022-07-25T05:46:39Z Editscontent2.9 123733 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=Nobyembre 2020}} {{pp-protected|small=yes}} {{Infobox beauty pageant | image = Rabiya Mateo 2021 (cropped).jpg | caption = [[Rabiya Mateo]] ang [[Binibinang Pilipinas 2020]] | date = October 25, 2020 | venue = Cordillera Convention Hall, Baguio Country Club, Baguio | presenters = KC Montero | acts = {{Hlist|Jessica Sanchez|Allen Cecilio|Anjo Families|Kevin Montillano}} | theme = The Filipino is Phenomenal | entrants = 46 | placements = 16 | broadcaster = [[GMA Network]] | debuts = | withdraws = {{Hlist|[[Aurora]]|[[Capiz]]|[[Cagayan de Oro]]|[[Leyte]]|[[Negros Occidental]]|[[Sorsogon]]}} | returns = | photogenic = Tracy Maureen Perez<br>[[Cebu City]] | best national costume = Lou Dominique Piczon<br>[[Mandaue]] | congeniality = | winner = Rabiya Mateo<br>[[Iloilo City]] | represented = | before = | next = [[Miss Universe Philippines 2021|2021]] }} Ang '''Miss Universe Philippines 2020''' ay magiging ika-1 edisyon ng kompetisyon ng [[Miss Universe Philippines]], sa ilalim ng bagong samahan.<ref name="ABS-CBN News">{{cite news |last1=News |first1=ABS-CBN |title=What to expect from first Miss Universe Philippines pageant |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/28/20/what-to-expect-from-first-miss-universe-philippines-pageant |work=ABS-CBN News |language=en}}</ref> Dati ang franchise ng Pilipinas ng Miss Universe ay nasa ilalim ng Binibining Pilipinas Charities, Inc.. Ang gabi ng coronation ay paunang naka-iskedyul para sa 3 Mayo 2020. Gayunpaman, dahil sa pandemya ng COVID-19, inilipat ito kahit dalawang beses; una hanggang 14 Hunyo 2020. at kalaunan hanggang 25 Oktubre 2020. Sa 14 Oktubre 2020, inanunsyo ng tagapag-ayos na ang Paunang kumpetisyon at Grand Finals ay kunan ng pelikula sa Baguio Country Club sa Baguio. Ang finals ay i-broadcast sa [[GMA Network]]. Sa pagtatapos ng kaganapan, si [[Gazini Ganados]] ng Talisay, Cebu, ang nagwagi ng [[Binibining Pilipinas 2019]], ay magpapasa ng titulo sa kanyang kahalili na may bagong korona na tinawag na "Filipina". Ang mananalo ay kumakatawan sa Pilipinas sa [[Miss Universe 2020]]. ==Resulta== ===Mga pagkakalagay=== {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! style="width:225px;"|Final Results|| style="width:250px;"|Contestant |- | '''Miss Universe Philippines 2020''' | * '''[[Iloilo City]]''' – '''Rabiya Mateo''' |- | '''1st Runner Up''' | * '''[[Parañaque]]''' – Maria Ysabella Ysmael |- | '''2nd Runner Up''' | * '''[[Quezon City]]''' – Michele Theresa Gumabao |- | '''3rd Runner Up''' | * '''[[Bohol]]''' – Pauline Amelinckx |- | '''4th Runner Up''' | * '''[[Cavite]]''' – Kimberly Hakenson |- | '''Top 16''' | * '''[[Aklan]]''' – Christelle Abello * '''[[Albay]]''' – Paula Madarieta Ortega * '''[[Biliran]]''' – Skelly Ivy Florida '''§''' * '''[[Cebu City]]''' – Tracey Maureen Perez * '''[[Cebu|Cebu Province]]''' – Apriel Smith * '''[[Davao City]]''' – Alaiza Flor Malinao * '''[[Mandaue]]''' – Lou Dominique Piczon * '''[[Misamis Oriental]]''' – Caroline Veronilla * '''[[Pasig City]]''' – Riana Pangindian * '''[[Romblon]]''' – Marie Fee Tajaran * '''[[Taguig]]''' – Sandra Lemonon |- | colspan="2" | '''{{nowrap|§ – Fan Vote Winner / Voted in the Top 16 by Fans}}''' |- |} ==Background== Ang bagong Miss Universe Philippines ay iginawad sa [[Shamcey Supsup]], pambansang direktor; ang bagong samahan ay gaganapin ang unang edisyon ng kompetisyon sa 3 Mayo 2020.<ref>{{cite news |last1=News |first1=ABS-CBN |title=Final date, venue of Miss Universe PH 2020 pageant revealed |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/30/20/final-date-venue-of-miss-universe-ph-2020-pageant-revealed |work=ABS-CBN News |language=en}}</ref><ref>{{cite news | url=https://news.abs-cbn.com/life/12/09/19/shamcey-supsup-to-lead-fresh-miss-universe-ph-organization| title=Shamcey Supsup to lead ‘fresh’ Miss Universe PH organization | newspaper=[[ABS-CBN]] | access-date=December 10, 2019}}</ref><ref>{{cite news | url=https://lifestyle.inquirer.net/352957/shamcey-supsup-to-lead-selection-of-ph-bet-to-miss-u-starting-2020/| title=Shamcey Supsup to lead selection of PH bet to Miss U starting 2020 | newspaper=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]] | access-date=December 10, 2019}}</ref> ===Selection of participants=== Noong Disyembre 2019, inilunsad ng samahan ang paghahanap nito sa susunod na Filipina na magiging kinatawan ng Pilipinas sa kumpetisyon ng Miss Universe 2020.<ref name="ABS-CBN News"/><ref>{{Cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/724068/what-shamcey-is-looking-for-in-miss-universe-philippines-aspirants/story/|title=What Shamcey is looking for in Miss Universe Philippines aspirants|website=GMA News Online|language=en-US|access-date=2020-01-30}}</ref><ref>{{cite news |last1=News |first1=ABS-CBN |title=Final date, venue of Miss Universe PH 2020 pageant revealed |url=https://news.abs-cbn.com/life/01/30/20/final-date-venue-of-miss-universe-ph-2020-pageant-revealed |work=ABS-CBN News |language=en}}</ref><ref>{{cite news | url=https://cebudailynews.inquirer.net/275523/miss-universe-philippines-bares-official-call-for-2020-pageant-applicants | title=Miss Universe Philippines bares official call for 2020 pageant applicants | newspaper=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]] | access-date=December 17, 2019}}</ref> Noong 14 Pebrero 2020, ipinakita ang 52 na mga paligsahan ng [[Miss Universe Philippines]] 2020. Noong 28 Pebrero 2020, nakumpirma na ang Negros Occidental ay aalis sa pageant dahil gusto niyang tumuon muna ang kanyang pag-aaral. ==Mga Delegado== 46 na kalahok ang sumali para sa titulo: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! City/Province ! Contestant ! Age{{efn|Ages at the time of the pageant}} ! Placement |- | [[Aklan]]|| Christelle Abello || 25 ||Top 16 |- | [[Albay]]|| Paula O Ortega || 24 ||Top 16 |- | [[Angeles, Philippines|Angeles City]]|| Christine Silvernale || 19 || |- | [[Antique]]|| Joecel Marie Robenta || 23 || |- | [[Baguio]]|| Bea M Maynigo |25|| |- |[[Batanes]]|| Jan Alexis Elcano || 20 || |- |[[Batangas]]|| Nathalia Urcia |||| |- |[[Biliran]]|| Skelly Ivy Florida || 20 ||Top 16 |- |[[Bohol]]|| Pauline Amelinckx ||||3rd Runner-up |- |[[Bulacan]]|| Daniella Louise Loya |||| |- |[[Cagayan|Cagayan Province]]|| Mari Danica Reynes || 27 || |- |[[Camarines Sur]]|| Krizzia Lynn Moreno || 24 || |- |- |[[Catanduanes]]|| Sigrid Grace Flores || 27 || |- | [[Cavite]]|| Kimberly Hakenson || 26 ||4th Runner-up |- |[[Cebu City]]|| Tracy Maureen Perez ||||Top 16 |- |[[Cebu|Cebu Province]]||Apriel Smith|| 24 ||Top 16 |- |[[Davao City]]||Alaiza Flor Malinao|| 25 |||Top 16 |- |[[Davao del Norte]]|| We'am Ahmed || 20 || |- | [[General Santos]]||Mariel Joyce Pascua||24|| |- |[[Isabela (province)|Isabela]]||Maria Regina Malana||26|| |- |[[Ilocos Sur]]||Adelma Krissel Benicta||25|| |- |[[Iloilo City]]||[[Rabiya Mateo]]||24|||'''Miss Universe Philippines 2020'''<br>[[Miss Universe 2020]] Top 21 |- |[[Iloilo|Iloilo Province]]||Kim Chi Crizaldo|||| |- |[[Kalinga]]||Noreen Victoria Mangawit||21|| |- |[[Laguna (province)|Laguna]]||Jo-Ann Flores||26|| |- |[[La Union]]||Trizha Ocampo|| 25 || |- |[[Makati]]||Ivanna Kamil Pacis|| 23 || |- |[[Mandaue]]||Lou Dominique Piczon|| 24 ||Top 16 |- |[[Manila]]||Alexandra Abdon||25|| |- | [[Marinduque]]||Maria Lianina Macalino|||| |- |[[Misamis Oriental]]||Caroline Joy Veronilla|||||Top 16 |- |[[Muntinlupa]]||Maricres Castro|||| |- |[[Oriental Mindoro]]||Adee Hitomi Akiyama|| 24 || |- |[[Palawan]]||Jennifer Linda|| 18 || |- |[[Pampanga]]||Patricia Mae Santos|||| |- |[[Pangasinan]]||Maria Niña Soriano|||| |- | [[Parañaque]]||Maria Ysabella Ysmael||23<ref>{{citeweb|url=https://www.pep.ph/pepalerts/cabinet-files/149032/marita-zobel-granddaughter-miss-universe-philippines-2020-a734-20200128|title=Apo ng beteranang aktres, desididong sumali sa Miss Universe Philippines 2020|language=Tagalog|accessdate=22 February 2020}}</ref>||1st Runner-up |- | [[Pasay]]||Zandra Nicole Sta.Maria|||| |- |[[Pasig|Pasig City]]||Riana Agatha Pangindian|| 22 ||Top 16 |- |[[Quezon City]]||[[Michele Gumabao|Michele Theresa Gumabao]]||27||2nd Runner-up |- |[[Quezon|Quezon Province]]||Faye Dominique Deveza|| 23 || |- |[[Rizal]]||Ericka Evangelista|||| |- |[[Romblon]]||Marie Fee Tajaran|| 27 ||Top 16 |- |[[Surigao del Norte]]||Carissa Rozil Quiza|||| |- |[[Taguig|Taguig City]]||Sandra Lemonon|| 25 ||Top 16 |- |[[Zamboanga del Sur]]||Perlyn Cayona|||| |- |} {{notelist}} ==Crossovers== Contestants who previously competed in the previous editions of local beauty pageants or in international competition: {{col-begin|width=80%}} {{col-2}} ;;;;National Pageants ;;[[Binibining Pilipinas]] *[[Binibining Pilipinas 2015|2015]]: Alaiza Malinao ''(Top 15)'' *[[Binibining Pilipinas 2016|2016]]: Apriel Smith ''(Top 15)'' *[[Binibining Pilipinas 2016|2016]]: Riana Pangindian ''(Top 15)'' *[[Binibining Pilipinas 2018|2018]]: [[Michele Gumabao]] ''(Bb. Pilipinas Globe)'' *[[Binibining Pilipinas 2018|2018]]: Sandra Lemonon ''(Top 15)'' *[[Binibining Pilipinas 2018|2018]]: Sigrid Grace Flores ''(Top 25)'' *[[Binibining Pilipinas 2019|2019]]: Sigrid Grace Flores *[[Binibining Pilipinas 2019|2019]]: Maria Isabela Galeria ''(Top 15)'' ;;[[Miss World Philippines]] *[[Miss World Philippines 2015|2015]]: Christelle Abello ''(Top 13)'' *[[Miss World Philippines 2016|2016]]: Sandra Lemonon ''(4th Princess)'' *[[Miss World Philippines 2016|2016]]: Ivanna Kamil Pacis ''(Top 12)'' *[[Miss World Philippines 2017|2017]]: Trizha Ocampo *[[Miss World Philippines 2017|2017]]: Faye Dominique Deveza *[[Miss World Philippines 2017|2017]]: Princess Laureano *[[Miss World Philippines 2018|2018]]: Mari Danica Reynes ''(Top 16)'' *[[Miss World Philippines 2019|2019]]: Kimberly Hakenson ''(Top 12)''{{cn|date=February 2020}} *[[Miss World Philippines 2019|2019]]: Tracy Maureen Perez ''(Top 12)''{{cn|date=February 2020}} {{col-2}} ;;[[Miss Philippines Earth]] *[[Miss Philippines Earth 2018|2018]]: We'am Ahmed ''(Top 18)'' *[[Miss Philippines Earth 2019|2019]]: Maricres Castro *[[Miss Philippines Earth 2019|2019]]: Krizzia Lynn Moreno ;;[[Mutya ng Pilipinas|Mutya Pilipinas]] *[[Mutya ng Pilipinas 2014|2014]]: Angela Aninang *[[Mutya ng Pilipinas 2018|2018]]: Pauline Amelinckx ''(Mutya ng Pilipinas-Global Beauty Queen)'' *[[Mutya Pilipinas 2019|2019]]: Maricres Castro ;;Miss World Tourism Philippines *2014: Maria Fee Tajaran ;;;;International pageants ;;The Miss Globe *2018: [[Michele Gumabao]] ''(Top 15)'' ;;Miss Tourism Global *2018: Bea Theresa Maynigo ''(1st runner-up)'' ;;Miss Teen Universe *2013: Kimberly Hakenson ''(Top 12)'' ;;Miss Model of the World *2012: Zandra Nicole Sta. Maria {{col-end}} ==Talasanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:2020 beauty pageants]] [[Kategorya:2020 sa Pilipinas]] [[Kategorya:Beauty pageants in the Philippines]] mmvhcjd1v8z6tkn140fnqh4wla1h8b3 0 295315 1958538 1953572 2022-07-25T04:48:28Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953572 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person |name = Elisse Joson |image = Elisse Joson.jpg |caption = |birth_name = Maria Chriselle Elisse Joson Diuco |birth_date = {{birth date and age|1996|1|6}} |birth_place = [[Balanga, Bataan]], [[Pilipinas]] |othername = Elisse |nationality = [[Mga Pilipino|Pilipino]] |alma mater = [[De La Salle-College of Saint Benilde]] |occupation = [[Aktres]], [[Modelo (tao)|modelo]], [[Product endorser|endorser]] |years_active = 2010–kasalukuyan |height = 4 ft 11 in |relatives = |agent = [[Star Magic]] (2012–kasalukuyan) |partner = [[McCoy de Leon]] |children = 1 |website = }} Si '''Maria Chriselle Elisse Joson Diuco''' (ipinanganak noong Enero 6, 1996), na kilala rin bilang si '''Elisse Joson''', ay isang [[Mga Pilipino|Pilipina]]ng aktres, modelo at endorser. == Personal na buhay == Ipinanganak si Elisse Joson sa [[Balanga]], [[Bataan]], [[Pilipinas]]. Siya ang nag-iisang anak na babae ni Christine Joson-Diuco, isang doktor. Siya ay nag-aral sa [[Bataan]] Montessori School sa panahon ng elementarya. Sa murang edad na 7, dumalo si Joson sa iba't ibang mga workshop at pag-awit sa pag-awit kung saan siya ay itinuturing na mahiyain. Kalaunan ang pamilya ni Joson ay lumipat mula sa Pilipinas patungong [[Estados Unidos]] at nanirahan doon nang ilang taon. Siya ay nag-aral sa Inderkum High School sa kanyang taon sa mataas na paaralan ng [[Sacramento, California|Sacramento]], [[California]]. Habang naninirahan doon, nakaranas siya ng pang-[[Paghahari-harian|aapi]] dahil sa hindi siya marunong magsalita ng [[Wikang Ingles|Ingles]]. Gayunman, ang karanasang ito, pinahintulutan siyang makakuha ng tiwala sa kanyang sarili. Nang bumalik siya sa Maynila, ginamit niya ang panatag na tiwala na ito at buong naipagpatuloy ang kanyang pagkahilig sa pagkilos. Sa edad na 16, siya ay naging isa sa pool ng [[ABS-CBN]] network ng mga Star artist ng Star at siya ay nag-enroll sa Philippine Science High School at nagtapos ng may High Honors. Siya ay kasalukuyang nag-aaral ng AB Fashion Design at Merchandising sa [[De La Salle-College of Saint Benilde]]. Ang kanyang interes para sa fashion ay naiimpluwensyahan ng mga gawa ni Alexander McQueen. SI Elisse ay napabalitang nakipag-date sa mga artista sa showbiz na sina Jon Lucas, Jerome Ponce, Mccoy de Leon, Jameson Blake at Kyle Echarri. Kasalukuyan siyang may-suitor na isang non-showbiz na nakabase sa Hongkong, ito ay si Miguel Lim Co na anak ng dalawang doktor mula sa Cebu. == Karera == === 2012-2015: Mga Simula sa Karera === Nagsimula si Joson sa lokal na industriya ng telebisyon sa edad na 16. Noong 2013, siya ay naging pamilyar na mukha nang siya ay lumitaw sa iba't ibang mga palabas at drama bilang isang artista, bilang si Cheska sa pang-araw na serye sa telebisyon na "[[Be Careful With My Heart]]". <ref>[http://news.abs-cbn.com/entertainment/08/04/16/throwback-elisse-jerome-on-be-careful-with-my-heart THROWBACK: Elisse, Jerome on 'Be Careful With My Heart' | ABS-CBN News Online]. abs-cbnnews.com (August 4, 2016).</ref> Gumanap din siya bilang si Erica sa panghapon na palabas sa telebisyon na ''[[Sana Bukas pa ang Kahapon]]'' na pinagbibidahan ni [[Bea Alonzo]] at [[Paulo Avelino]]. Noong 2014, gumanap rin siya bilang isa sa 'mean girls' sa teen romantic, pelikulang katatawanan-drama, " [[She's Dating the Gangster|She Dating the Gangster]] " na pinagbibidahan nina [[Kathryn Bernardo]] at [[Daniel Padilla]]. Noong 2015, ginawa niya ang kanyang unang digital na pelikula (Indie film) "Saranghaeyo #Ewankosau" kasama sina [[Barbie Forteza]] at [[Francis Magundayao]] . <ref name="autogenerated1">[http://www.pep.ph/guide/movies/14446/barbie-forteza-co-stars-with-francis-magundayao-and-jon-lucas-in-film-parodizing-k-pop-fandom Barbie Fortes co-stars with Francis Magundayao and Jon Lucas in film parodizing K-pop fandom | PEP.ph: The Number One Site for Philippine Showbiz]. Pep.ph (September 10, 2014).</ref> Kinilala siya ng pelikula bilang isa sa mga nominado para sa kategoryang 'New Movie Actress of the Year' sa 32nd PMPC Star Awards for Movies. Siya ay naging bahagi ng palabas na nakatuon sa tinedyer na " [[Luv U]] " bilang Divina at ang primetime series na telebisyon na " You My Home " bilang Alexis Madrigal. === 2016-Kasalukuyan: Breakthrough === Ang pinakadakilang kasikatan niya sa industriya ng telebisyon ay ang kanyang patalastas sa TV ng [[McDonald's|McDonald]] noong 2016. Ang kompanya ng fast food chain na "Tuloy Pa Rin," ay nagtaguyod ng konsepto ng pag-welcome ng pagbabago at paglipat ng pasulong pagkatapos ng isang pagkabiyo sa pagibig na sa huli ay maging isang mas malakas at mas independyenteng indibidwal. Dahil sa apela nitong "hugot", nag-viral ang buong patalastas sa buong mundo. Kasalukuyang hawak nito ang halos 2 milyong mga view sa [[YouTube]]. Sa parehong taon, si Joson ay naging bahagi ng "masuwerteng" grupo ng mga kasambahay sa reality TV series na Pinoy Big Brother: Lucky Season 7 . <ref name="abs-cbn1">[http://news.abs-cbn.com/lifestyle/v2/06/14/16/meet-the-girl-behind-the-new-viral-hugot-ad Meet the girl behind the new viral 'hugot' ad | ABS-CBN News Online]. abs-cbnnews.com (June 14, 2016).</ref> Sumali siya sa primetime TV series na [[Ang Probinsyano|FPJ's Ang Ang Probinsyano]] noong 2016, kung saan gampanan niya ang papel ni Lorraine, ang pinsan ni SPO2 Jerome Gerona Jr. na ginampanan ni [[John Prats]]. <ref name="autogenerated2">[http://www.pep.ph/guide/tv/24351/elisse-joson-and-mccoy-de-leon-to-appear-in-emfpjs-ang-probinsyanoem Elisse Joson and McCoy De Leon to appear in FPJ's Ang Probinsyano | PEP.ph: The Number One Site for Philippine Showbiz]. Pep.ph (August 18, 2016).</ref> Gayundin sa 2017 siya ay may drama serye na tinawag na (ang mabuting anak) na pinagbibidahan nina Joshua Garcia, McCoy De Leon, Jerome Ponce at Nash Aguas. Noong 2018, si Elisse ay naging bahagi ng cast ng primetime teleserye Ngayon sa Kailanman; ginampanan niya si Roxanne, kaibigan ng pagkabata ni Inno, na kalaunan ay ipinahayag na ang tunay na anak na babae ni Adessa Mapendo na nagngangalang Christina. Kasalukuyang napapanood si Elisse sa seryeng pantelebisyon na Sandugo bilang si Grace Policarpio, ang love interest nina JC Reyes (Ejay Falcon) at Leo Balthazar (Aljur Abrenica). == Pilmograpiya == === Telebisyon === {| class="wikitable" style="width: 90%; height: 600px margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" ! Taon ! Pamagat ! Papel ! Network ! Ref. |- |2020 |''Ampalaya Chronicles'' | |[[iWant]] | |- | rowspan="3" | 2019 | ''[[Maalaala Mo Kaya | Maalaala Mo Kaya: Hot Choco]]'' | Shareena Paredes-Monzon | rowspan="22" | [[ABS-CBN]] | |- | ''[[Sandugo (seryeng pantelebisyon)|Sandugo]]'' | Grace Policarpio | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Painting]]'' | Ancel | |- | 2018–2019 | ''[[Ngayon at Kailanman (seryeng pantelebisyon ng 2018)|Ngayon at Kailanman]]'' | Roxanne Constantino / Christina Mapendo | <ref>{{cite web |last1=Parungao |first1=Regina Mae |title=Elisse Joson plays third party to JoshLia tandem on series |url=https://entertainment.mb.com.ph/2018/11/15/elisse-joson-plays-third-party-to-joshlia-tandem-on-series/ |website=Manila Bulletin |date=November 17, 2018 | accessdate=March 12, 2019}}</ref> |- | rowspan="3" |2018 | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Skateboard]]'' | Margielyn Didal | <ref>{{cite video|url=https://m.youtube.com/watch?v=6ueu_t3ywx8|title=MMK "Skater Champ" October 6, 2018 Trailer|publisher=ABS-CBN Entertainment|website=YouTube|date=October 5, 2018}}</ref> |- | ''[[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Ganti]]'' | Aliana Flores | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Ofishially Yours]]'' | Stella Ortiz | |- | 2017–2018 | ''[[The Good Son (seryeng pantelebisyon)|The Good Son]]'' | Sabina De Guzman | |- | 2017 | ''[[Pinoy Big Brother: Lucky Season 7|Pinoy Big Brother Presents Titig ng Pag-Ibig]]'' | Kim | |- | 2016–2017 | ''[[Ang Probinsyano|FPJ's Ang Probinsyano]]'' | Lorraine "Lorie" Pedrosa | |- | 2016–kasalukuyan | ''[[ASAP (programang pantelebisyon)|ASAP]]'' | Herself | |- | 2016–2017 | ''[[Pinoy Big Brother: Lucky Season 7]]'' | Herself | |- | rowspan="6"|2015 | ''[[You're My Home (seryeng pantelebisyon)|You're My Home]]'' | Alexis Madrigal | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Fat Patty]]'' | Brenda | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt5188448/|title="Wansapanataym" Fat Patty|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Tinalikurang Pangako]]'' | Pam | <ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/pang-movies/2015/10/24/1514297/vin-abrenica-kapamilya-na|title=Vin Abrenica Kapamilya na?!|author=|date=|work=Pang-Masa|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Bintana]]'' | Prima's Friend | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt5082120/|title=MMK Bintana|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Eye Glasses]]'' | Jenny | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt5005420/?ref_=nm_flmg_act_3|title=MMK Eye Glasses|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Luv U]]'' | Divina | |- | rowspan="3"|2014 | ''[[Sana Bukas pa ang Kahapon]]'' | Erica | |- | ''[[Forevermore (seryeng pantelebisyon)|Forevermore]]'' | Wedding Guest | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: My App #Boyfie]]'' | Shannon | |- | 2014 | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Cellphone]]'' | Donna's Friend | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt3693514/?ref_=nm_flmg_act_3|title=MMK Cellphone (IV)|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | rowspan="3"|2013 | ''[[Maynila (seryeng pantelebisyon)|Maynila: Love Thy Neighbor]]'' | Joy | [[GMA Network]] | |- | ''[[Kahit Konting Pagtingin]]'' | Party Guest | rowspan="5"|[[ABS-CBN]] | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Gown]]'' | Joan | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt2779320/?ref_=nm_flmg_act_21|title=MMK Gown (II)|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | 2013–2014 | ''[[Be Careful With My Heart]]'' | Cheska | |- | rowspan="2"|2012 | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Cards]]'' | Ruby | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt2359260/|title=MMK Cards|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: The Fairy Garden]]'' | Lambana | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt2319178/?ref_=nm_flmg_act_01|title="Wansapanataym" The Fairy Garden|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |} === Mga Pelikula === {| class="wikitable" style="width: 90%; height: 600px margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" ! Taon ! Pamagat ! Papel ! Kumpanya ng Pelikula |- | 2020 | ''[[The Mall, The Merrier]]'' | Mola Molina | [[Star Cinema]], [[Viva Films]] |- | 2019 | ''You Have Arrived'' | Arianne | CineBro, Rein Libangan |- | 2019 | ''Sakaling Maging Tayo'' | Malaya <nowiki>''Laya''</nowiki> Ocampo | Black Sheep Productions |- | 2017 | ''[[Ang Panday (pelikula ng 2017)|Ang Panday]]'' | Ang Kapatid ni Rowena / Flavio kasama si [[Coco Martin]] | rowspan="2" | [[Star Cinema]] |- | 2017 | ''Extra Service'' | Julia |- | 2015 | ''Everyday I Love You'' | Andrea Alfaro / Ethan's Sister kasama sina [[Enrique Gil]] [[Liza Soberano]] & [[Gerald Anderson]] | [[Star Cinema]] |- | 2015 | ''#Ewankosau Saranghaeyo'' | The Lovely Princess | Bagong Buwan Artist Collective |- | 2014 | ''[[She's Dating the Gangster]]'' | Mean Girl kasama sina [[Daniel Padilla]] at [[Kathryn Bernardo]] | [[Star Cinema]] & Summit Media |- | 2013 | ''Bakit Hindi Ka Crush Ng Crush Mo?'' | Isa kasama sina [[Kim Chiu]] at [[Xian Lim]] | [[Star Cinema]] |} == Mga parangal at nominasyon == {| class="wikitable" style="width: 90%; height: 600px margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |+ | '''Taon''' | '''Mga parangal sa Pelikula / Kritik''' | '''Award''' | '''Trabaho''' | '''Resulta''' | '''Ref.''' |- | rowspan="4" | 2016 | [[32nd PMPC Star Awards for Movies]] | New Movie Actress of the Year | <center>#Ewankosau Saranghaeyo</center> | {{nom}} | <ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/guide/movies/23158/32nd-star-awards-for-movies-nominees-unveiled|title= 32nd Star Awards for Movies nominees unveiled |website= Pep.ph |date=February 24, 2016}}</ref> |- | 3rd Star Cinema Online Awards | Favorite Breakthrough Love Team <small>with [[Mccoy de Leon]]</small> | {{N/A}} | {{won}} | <ref>{{cite web|url=http://starcinema.abs-cbn.com/2016/12/6/news/meet-all-the-winners-at-the-3rd-star-cinema-online-1195|title=Meet all the winners at the 3rd Star Cinema Online Awards! {{!}} Star Cinema|last=Cinema)|first=ABS-CBN Film Productions Inc (Star|website=ABS-CBN Film Productions Inc. (Star Cinema)|access-date=May 31, 2017}}</ref> |- | [[ASAP Pop Viewers' Choice Awards]] | Pop Love Teens <small>with [[Mccoy de Leon]]</small> | {{N/A}} | {{nominated}} | <ref>{{Cite web |url=http://abscbnmobile.com/article/ASAP-POP-TEEN-CHOICE-AWARDS-2016-15 |title=Archived copy |access-date=January 27, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161112150757/http://abscbnmobile.com/article/ASAP-POP-TEEN-CHOICE-AWARDS-2016-15 |archive-date=November 12, 2016 |url-status=dead }}</ref> |- | The 4th Annual Hello Asia Awards! | Pinoy Artist of the Year <small>with [[Mccoy de Leon]]</small> | {{N/A}} | {{won}} | <ref>{{cite web|url=http://www.helloasia.com.au/features/mclisse-wins-the-publicly-voted-2016-pinoy-artist-of-the-year-award/|title=McLisse wins the publicly voted 2016 Pinoy Artist of the Year Award! – Hello Asia!|website=Hello Asia!|language=en-AU|access-date=May 31, 2017}}</ref> |- | rowspan="5" | 2017 | [[2017 Box Office Entertainment Awards]] | Most Promising Loveteam of the Year <small>with [[Mccoy de Leon]]</small> | {{N/A}} | {{won}} | |- | PEP'sters Choice Awards | Female Breakout Star of the Year | {{N/A}} | {{won}} |<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.pep.ph/news/68214/strongthe-pep-list-year-4-strongelisse-joson-mccoy-de-leon-win-breakout-stars-of-the-year |access-date=2020-03-08 |archive-date=2018-01-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180117232553/http://www.pep.ph/news/68214/strongthe-pep-list-year-4-strongelisse-joson-mccoy-de-leon-win-breakout-stars-of-the-year |url-status=dead }}</ref> |- | rowspan=2 | Push Awards | Push Celebrity Fashionista of the Year | {{N/A}} | {{won}} | <ref>{{Cite web|url=http://pushawards.abs-cbn.com/#push-goals-awards|title=Push Awards 2017|last=Corp.|first=ABS-CBN|website=pushawards.abs-cbn.com|language=en|access-date=October 20, 2017}}</ref> |- | Push Newcomer | {{N/A}} | {{nominated}} | |- |The 4th Annual Star Cinema Awards |Ultimate Team – McLisse (McCoy de Leon and Elisse Joson) | {{N/A}} | {{won}} |<ref>{{Cite web|url=https://starcinema.abs-cbn.com/2017/12/14/news/sca4-the-complete-list-of-winners-33932|title=#SCA4: The complete list of winners {{!}} Star Cinema|last=Admin|first=Star Cinema|website=STAR CINEMA|language=en-US|access-date=December 15, 2017}}</ref> |- |} == Mga Sanggunian == {{Reflist|30em}} [[Kategorya:Nabubuhay na mga tao]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1996]] [[Kategorya:Pages with unreviewed translations]] [[Kategorya:WIkiGap in the Philippines]] [[Kategorya:WikiGap2020]] 1fofz95y3dm1xl57iz911g59yfo9oxr 1958594 1958538 2022-07-25T05:16:49Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person |name = Elisse Joson |image = Elisse Joson.jpg |caption = |birth_name = Maria Chriselle Elisse Joson Diuco |birth_date = {{birth date and age|1996|1|6}} |birth_place = [[Balanga, Bataan]], [[Pilipinas]] |othername = Elisse |nationality = [[Mga Pilipino|Pilipino]] |alma mater = [[De La Salle-College of Saint Benilde]] |occupation = [[Aktres]], [[Modelo (tao)|modelo]], [[Product endorser|endorser]] |years_active = 2010–kasalukuyan |height = 4 ft 11 in |relatives = |agent = [[Star Magic]] (2012–kasalukuyan) |website = }} Si '''Maria Chriselle Elisse Joson Diuco''' (ipinanganak noong Enero 6, 1996), na kilala rin bilang si '''Elisse Joson''', ay isang [[Mga Pilipino|Pilipina]]ng aktres, modelo at endorser. == Personal na buhay == Ipinanganak si Elisse Joson sa [[Balanga]], [[Bataan]], [[Pilipinas]]. Siya ang nag-iisang anak na babae ni Christine Joson-Diuco, isang doktor. Siya ay nag-aral sa [[Bataan]] Montessori School sa panahon ng elementarya. Sa murang edad na 7, dumalo si Joson sa iba't ibang mga workshop at pag-awit sa pag-awit kung saan siya ay itinuturing na mahiyain. Kalaunan ang pamilya ni Joson ay lumipat mula sa Pilipinas patungong [[Estados Unidos]] at nanirahan doon nang ilang taon. Siya ay nag-aral sa Inderkum High School sa kanyang taon sa mataas na paaralan ng [[Sacramento, California|Sacramento]], [[California]]. Habang naninirahan doon, nakaranas siya ng pang-[[Paghahari-harian|aapi]] dahil sa hindi siya marunong magsalita ng [[Wikang Ingles|Ingles]]. Gayunman, ang karanasang ito, pinahintulutan siyang makakuha ng tiwala sa kanyang sarili. Nang bumalik siya sa Maynila, ginamit niya ang panatag na tiwala na ito at buong naipagpatuloy ang kanyang pagkahilig sa pagkilos. Sa edad na 16, siya ay naging isa sa pool ng [[ABS-CBN]] network ng mga Star artist ng Star at siya ay nag-enroll sa Philippine Science High School at nagtapos ng may High Honors. Siya ay kasalukuyang nag-aaral ng AB Fashion Design at Merchandising sa [[De La Salle-College of Saint Benilde]]. Ang kanyang interes para sa fashion ay naiimpluwensyahan ng mga gawa ni Alexander McQueen. SI Elisse ay napabalitang nakipag-date sa mga artista sa showbiz na sina Jon Lucas, Jerome Ponce, Mccoy de Leon, Jameson Blake at Kyle Echarri. Kasalukuyan siyang may-suitor na isang non-showbiz na nakabase sa Hongkong, ito ay si Miguel Lim Co na anak ng dalawang doktor mula sa Cebu. == Karera == === 2012-2015: Mga Simula sa Karera === Nagsimula si Joson sa lokal na industriya ng telebisyon sa edad na 16. Noong 2013, siya ay naging pamilyar na mukha nang siya ay lumitaw sa iba't ibang mga palabas at drama bilang isang artista, bilang si Cheska sa pang-araw na serye sa telebisyon na "[[Be Careful With My Heart]]". <ref>[http://news.abs-cbn.com/entertainment/08/04/16/throwback-elisse-jerome-on-be-careful-with-my-heart THROWBACK: Elisse, Jerome on 'Be Careful With My Heart' | ABS-CBN News Online]. abs-cbnnews.com (August 4, 2016).</ref> Gumanap din siya bilang si Erica sa panghapon na palabas sa telebisyon na ''[[Sana Bukas pa ang Kahapon]]'' na pinagbibidahan ni [[Bea Alonzo]] at [[Paulo Avelino]]. Noong 2014, gumanap rin siya bilang isa sa 'mean girls' sa teen romantic, pelikulang katatawanan-drama, " [[She's Dating the Gangster|She Dating the Gangster]] " na pinagbibidahan nina [[Kathryn Bernardo]] at [[Daniel Padilla]]. Noong 2015, ginawa niya ang kanyang unang digital na pelikula (Indie film) "Saranghaeyo #Ewankosau" kasama sina [[Barbie Forteza]] at [[Francis Magundayao]] . <ref name="autogenerated1">[http://www.pep.ph/guide/movies/14446/barbie-forteza-co-stars-with-francis-magundayao-and-jon-lucas-in-film-parodizing-k-pop-fandom Barbie Fortes co-stars with Francis Magundayao and Jon Lucas in film parodizing K-pop fandom | PEP.ph: The Number One Site for Philippine Showbiz]. Pep.ph (September 10, 2014).</ref> Kinilala siya ng pelikula bilang isa sa mga nominado para sa kategoryang 'New Movie Actress of the Year' sa 32nd PMPC Star Awards for Movies. Siya ay naging bahagi ng palabas na nakatuon sa tinedyer na " [[Luv U]] " bilang Divina at ang primetime series na telebisyon na " You My Home " bilang Alexis Madrigal. === 2016-Kasalukuyan: Breakthrough === Ang pinakadakilang kasikatan niya sa industriya ng telebisyon ay ang kanyang patalastas sa TV ng [[McDonald's|McDonald]] noong 2016. Ang kompanya ng fast food chain na "Tuloy Pa Rin," ay nagtaguyod ng konsepto ng pag-welcome ng pagbabago at paglipat ng pasulong pagkatapos ng isang pagkabiyo sa pagibig na sa huli ay maging isang mas malakas at mas independyenteng indibidwal. Dahil sa apela nitong "hugot", nag-viral ang buong patalastas sa buong mundo. Kasalukuyang hawak nito ang halos 2 milyong mga view sa [[YouTube]]. Sa parehong taon, si Joson ay naging bahagi ng "masuwerteng" grupo ng mga kasambahay sa reality TV series na Pinoy Big Brother: Lucky Season 7 . <ref name="abs-cbn1">[http://news.abs-cbn.com/lifestyle/v2/06/14/16/meet-the-girl-behind-the-new-viral-hugot-ad Meet the girl behind the new viral 'hugot' ad | ABS-CBN News Online]. abs-cbnnews.com (June 14, 2016).</ref> Sumali siya sa primetime TV series na [[Ang Probinsyano|FPJ's Ang Ang Probinsyano]] noong 2016, kung saan gampanan niya ang papel ni Lorraine, ang pinsan ni SPO2 Jerome Gerona Jr. na ginampanan ni [[John Prats]]. <ref name="autogenerated2">[http://www.pep.ph/guide/tv/24351/elisse-joson-and-mccoy-de-leon-to-appear-in-emfpjs-ang-probinsyanoem Elisse Joson and McCoy De Leon to appear in FPJ's Ang Probinsyano | PEP.ph: The Number One Site for Philippine Showbiz]. Pep.ph (August 18, 2016).</ref> Gayundin sa 2017 siya ay may drama serye na tinawag na (ang mabuting anak) na pinagbibidahan nina Joshua Garcia, McCoy De Leon, Jerome Ponce at Nash Aguas. Noong 2018, si Elisse ay naging bahagi ng cast ng primetime teleserye Ngayon sa Kailanman; ginampanan niya si Roxanne, kaibigan ng pagkabata ni Inno, na kalaunan ay ipinahayag na ang tunay na anak na babae ni Adessa Mapendo na nagngangalang Christina. Kasalukuyang napapanood si Elisse sa seryeng pantelebisyon na Sandugo bilang si Grace Policarpio, ang love interest nina JC Reyes (Ejay Falcon) at Leo Balthazar (Aljur Abrenica). == Pilmograpiya == === Telebisyon === {| class="wikitable" style="width: 90%; height: 600px margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" ! Taon ! Pamagat ! Papel ! Network ! Ref. |- |2020 |''Ampalaya Chronicles'' | |[[iWant]] | |- | rowspan="3" | 2019 | ''[[Maalaala Mo Kaya | Maalaala Mo Kaya: Hot Choco]]'' | Shareena Paredes-Monzon | rowspan="22" | [[ABS-CBN]] | |- | ''[[Sandugo (seryeng pantelebisyon)|Sandugo]]'' | Grace Policarpio | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Painting]]'' | Ancel | |- | 2018–2019 | ''[[Ngayon at Kailanman (seryeng pantelebisyon ng 2018)|Ngayon at Kailanman]]'' | Roxanne Constantino / Christina Mapendo | <ref>{{cite web |last1=Parungao |first1=Regina Mae |title=Elisse Joson plays third party to JoshLia tandem on series |url=https://entertainment.mb.com.ph/2018/11/15/elisse-joson-plays-third-party-to-joshlia-tandem-on-series/ |website=Manila Bulletin |date=November 17, 2018 | accessdate=March 12, 2019}}</ref> |- | rowspan="3" |2018 | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Skateboard]]'' | Margielyn Didal | <ref>{{cite video|url=https://m.youtube.com/watch?v=6ueu_t3ywx8|title=MMK "Skater Champ" October 6, 2018 Trailer|publisher=ABS-CBN Entertainment|website=YouTube|date=October 5, 2018}}</ref> |- | ''[[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Ganti]]'' | Aliana Flores | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Ofishially Yours]]'' | Stella Ortiz | |- | 2017–2018 | ''[[The Good Son (seryeng pantelebisyon)|The Good Son]]'' | Sabina De Guzman | |- | 2017 | ''[[Pinoy Big Brother: Lucky Season 7|Pinoy Big Brother Presents Titig ng Pag-Ibig]]'' | Kim | |- | 2016–2017 | ''[[Ang Probinsyano|FPJ's Ang Probinsyano]]'' | Lorraine "Lorie" Pedrosa | |- | 2016–kasalukuyan | ''[[ASAP (programang pantelebisyon)|ASAP]]'' | Herself | |- | 2016–2017 | ''[[Pinoy Big Brother: Lucky Season 7]]'' | Herself | |- | rowspan="6"|2015 | ''[[You're My Home (seryeng pantelebisyon)|You're My Home]]'' | Alexis Madrigal | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: Fat Patty]]'' | Brenda | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt5188448/|title="Wansapanataym" Fat Patty|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Tinalikurang Pangako]]'' | Pam | <ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/pang-movies/2015/10/24/1514297/vin-abrenica-kapamilya-na|title=Vin Abrenica Kapamilya na?!|author=|date=|work=Pang-Masa|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Bintana]]'' | Prima's Friend | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt5082120/|title=MMK Bintana|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Eye Glasses]]'' | Jenny | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt5005420/?ref_=nm_flmg_act_3|title=MMK Eye Glasses|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Luv U]]'' | Divina | |- | rowspan="3"|2014 | ''[[Sana Bukas pa ang Kahapon]]'' | Erica | |- | ''[[Forevermore (seryeng pantelebisyon)|Forevermore]]'' | Wedding Guest | |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: My App #Boyfie]]'' | Shannon | |- | 2014 | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Cellphone]]'' | Donna's Friend | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt3693514/?ref_=nm_flmg_act_3|title=MMK Cellphone (IV)|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | rowspan="3"|2013 | ''[[Maynila (seryeng pantelebisyon)|Maynila: Love Thy Neighbor]]'' | Joy | [[GMA Network]] | |- | ''[[Kahit Konting Pagtingin]]'' | Party Guest | rowspan="5"|[[ABS-CBN]] | |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Gown]]'' | Joan | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt2779320/?ref_=nm_flmg_act_21|title=MMK Gown (II)|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | 2013–2014 | ''[[Be Careful With My Heart]]'' | Cheska | |- | rowspan="2"|2012 | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Cards]]'' | Ruby | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt2359260/|title=MMK Cards|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym: The Fairy Garden]]'' | Lambana | <ref>{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt2319178/?ref_=nm_flmg_act_01|title="Wansapanataym" The Fairy Garden|author=|date=|work=IMDb|accessdate=September 17, 2016}}</ref> |} === Mga Pelikula === {| class="wikitable" style="width: 90%; height: 600px margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" ! Taon ! Pamagat ! Papel ! Kumpanya ng Pelikula |- | 2020 | ''[[The Mall, The Merrier]]'' | Mola Molina | [[Star Cinema]], [[Viva Films]] |- | 2019 | ''You Have Arrived'' | Arianne | CineBro, Rein Libangan |- | 2019 | ''Sakaling Maging Tayo'' | Malaya <nowiki>''Laya''</nowiki> Ocampo | Black Sheep Productions |- | 2017 | ''[[Ang Panday (pelikula ng 2017)|Ang Panday]]'' | Ang Kapatid ni Rowena / Flavio kasama si [[Coco Martin]] | rowspan="2" | [[Star Cinema]] |- | 2017 | ''Extra Service'' | Julia |- | 2015 | ''Everyday I Love You'' | Andrea Alfaro / Ethan's Sister kasama sina [[Enrique Gil]] [[Liza Soberano]] & [[Gerald Anderson]] | [[Star Cinema]] |- | 2015 | ''#Ewankosau Saranghaeyo'' | The Lovely Princess | Bagong Buwan Artist Collective |- | 2014 | ''[[She's Dating the Gangster]]'' | Mean Girl kasama sina [[Daniel Padilla]] at [[Kathryn Bernardo]] | [[Star Cinema]] & Summit Media |- | 2013 | ''Bakit Hindi Ka Crush Ng Crush Mo?'' | Isa kasama sina [[Kim Chiu]] at [[Xian Lim]] | [[Star Cinema]] |} == Mga parangal at nominasyon == {| class="wikitable" style="width: 90%; height: 600px margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" |+ | '''Taon''' | '''Mga parangal sa Pelikula / Kritik''' | '''Award''' | '''Trabaho''' | '''Resulta''' | '''Ref.''' |- | rowspan="4" | 2016 | [[32nd PMPC Star Awards for Movies]] | New Movie Actress of the Year | <center>#Ewankosau Saranghaeyo</center> | {{nom}} | <ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/guide/movies/23158/32nd-star-awards-for-movies-nominees-unveiled|title= 32nd Star Awards for Movies nominees unveiled |website= Pep.ph |date=February 24, 2016}}</ref> |- | 3rd Star Cinema Online Awards | Favorite Breakthrough Love Team <small>with [[Mccoy de Leon]]</small> | {{N/A}} | {{won}} | <ref>{{cite web|url=http://starcinema.abs-cbn.com/2016/12/6/news/meet-all-the-winners-at-the-3rd-star-cinema-online-1195|title=Meet all the winners at the 3rd Star Cinema Online Awards! {{!}} Star Cinema|last=Cinema)|first=ABS-CBN Film Productions Inc (Star|website=ABS-CBN Film Productions Inc. (Star Cinema)|access-date=May 31, 2017}}</ref> |- | [[ASAP Pop Viewers' Choice Awards]] | Pop Love Teens <small>with [[Mccoy de Leon]]</small> | {{N/A}} | {{nominated}} | <ref>{{Cite web |url=http://abscbnmobile.com/article/ASAP-POP-TEEN-CHOICE-AWARDS-2016-15 |title=Archived copy |access-date=January 27, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161112150757/http://abscbnmobile.com/article/ASAP-POP-TEEN-CHOICE-AWARDS-2016-15 |archive-date=November 12, 2016 |url-status=dead }}</ref> |- | The 4th Annual Hello Asia Awards! | Pinoy Artist of the Year <small>with [[Mccoy de Leon]]</small> | {{N/A}} | {{won}} | <ref>{{cite web|url=http://www.helloasia.com.au/features/mclisse-wins-the-publicly-voted-2016-pinoy-artist-of-the-year-award/|title=McLisse wins the publicly voted 2016 Pinoy Artist of the Year Award! – Hello Asia!|website=Hello Asia!|language=en-AU|access-date=May 31, 2017}}</ref> |- | rowspan="5" | 2017 | [[2017 Box Office Entertainment Awards]] | Most Promising Loveteam of the Year <small>with [[Mccoy de Leon]]</small> | {{N/A}} | {{won}} | |- | PEP'sters Choice Awards | Female Breakout Star of the Year | {{N/A}} | {{won}} |<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.pep.ph/news/68214/strongthe-pep-list-year-4-strongelisse-joson-mccoy-de-leon-win-breakout-stars-of-the-year |access-date=2020-03-08 |archive-date=2018-01-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180117232553/http://www.pep.ph/news/68214/strongthe-pep-list-year-4-strongelisse-joson-mccoy-de-leon-win-breakout-stars-of-the-year |url-status=dead }}</ref> |- | rowspan=2 | Push Awards | Push Celebrity Fashionista of the Year | {{N/A}} | {{won}} | <ref>{{Cite web|url=http://pushawards.abs-cbn.com/#push-goals-awards|title=Push Awards 2017|last=Corp.|first=ABS-CBN|website=pushawards.abs-cbn.com|language=en|access-date=October 20, 2017}}</ref> |- | Push Newcomer | {{N/A}} | {{nominated}} | |- |The 4th Annual Star Cinema Awards |Ultimate Team – McLisse (McCoy de Leon and Elisse Joson) | {{N/A}} | {{won}} |<ref>{{Cite web|url=https://starcinema.abs-cbn.com/2017/12/14/news/sca4-the-complete-list-of-winners-33932|title=#SCA4: The complete list of winners {{!}} Star Cinema|last=Admin|first=Star Cinema|website=STAR CINEMA|language=en-US|access-date=December 15, 2017}}</ref> |- |} == Mga Sanggunian == {{Reflist|30em}} [[Kategorya:Nabubuhay na mga tao]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1996]] [[Kategorya:Pages with unreviewed translations]] [[Kategorya:WIkiGap in the Philippines]] [[Kategorya:WikiGap2020]] i4pwy1u46njwddenl4ewswok5xdqhpf 0 298754 1958621 1769411 2022-07-25T06:07:57Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{unrefernced}} {{Infobox video game|title=Sonic Forces|developer=[[Sonic Team]]|publisher=[[Sega]]|designer={{unbulleted list|Morio Kishimoto<!--lead game designer-->|Jyunpei Ootsu<!--lead level designer-->|Takayuki Okada<!--lead planner-->}}}} Ang '''''Sonic Forces''''' ay isang laro ng platform na binuo ng Sonic Team at nai-publish sa pamamagitan ng [[Sega]]. Nagawa sa paggunita sa ika-25 anibersaryo ng ''Sonic the Hedgehog'' franchise, inilabas ito para sa [[Microsoft Windows]], [[Nintendo Switch]], [[PlayStation 4]], at [[Xbox One]] noong Nobyembre 2017. Nakikita ng kuwento ang Sonic the Hedgehog na sumali sa isang puwersa ng paglaban upang ihinto ang Doctor Eggman. Nagtatampok ito ng tatlong mga mode ng gameplay: "Klasiko", side-scroll gameplay na katulad ng orihinal na mga laro ng Sega Genesis Sonic; "Modern", 3D gameplay na katulad sa ''[[Sonic Unleashed]]'' at ''[[Sonic Colors]]''; at isang mode na nagtatampok ng "Avatar", pasadyang karakter ng player. Ang ''Sonic Forces'' ay nakatanggap ng halo-halong mga pagsusuri mula sa mga kritiko. Pinuri nila ang pagtatanghal nito, musika, kumikilos ng boses, sistema ng paglikha ng character, at gameplay ng Modern Sonic, ngunit pinuna ang disenyo ng antas, balangkas, maikling haba, pagkakaroon ng Classic Sonic, at nabanggit na mga problema sa teknikal. Maraming mga kritiko ang nadama na ang laro ay kulang sa ambisyon, at tinawag itong isang pagkabigo sa pag-angat ng positibong natanggap na ''[[Sonic Mania]]'', na inilabas mas maaga sa taong iyon. == Mga Sanggunian == <references /> == Mga panlabas na link == * [http://www.sonicthehedgehog.com/sonic-forces Opisyal na website] [[Kategorya:Larong bidyo noong 2017]] [[Kategorya:Mga laro ng Nintendo Switch]] {{DEFAULTSORT:Sonic Forces}} rilnc3slrjqqqbzgjjg6ykgbco80c1l 1958622 1958621 2022-07-25T06:08:39Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{unreferenced|date=Hulyo 2022}} {{Infobox video game|title=Sonic Forces|developer=[[Sonic Team]]|publisher=[[Sega]]|designer={{unbulleted list|Morio Kishimoto<!--lead game designer-->|Jyunpei Ootsu<!--lead level designer-->|Takayuki Okada<!--lead planner-->}}}} Ang '''''Sonic Forces''''' ay isang laro ng platform na binuo ng Sonic Team at nai-publish sa pamamagitan ng [[Sega]]. Nagawa sa paggunita sa ika-25 anibersaryo ng ''Sonic the Hedgehog'' franchise, inilabas ito para sa [[Microsoft Windows]], [[Nintendo Switch]], [[PlayStation 4]], at [[Xbox One]] noong Nobyembre 2017. Nakikita ng kuwento ang Sonic the Hedgehog na sumali sa isang puwersa ng paglaban upang ihinto ang Doctor Eggman. Nagtatampok ito ng tatlong mga mode ng gameplay: "Klasiko", side-scroll gameplay na katulad ng orihinal na mga laro ng Sega Genesis Sonic; "Modern", 3D gameplay na katulad sa ''[[Sonic Unleashed]]'' at ''[[Sonic Colors]]''; at isang mode na nagtatampok ng "Avatar", pasadyang karakter ng player. Ang ''Sonic Forces'' ay nakatanggap ng halo-halong mga pagsusuri mula sa mga kritiko. Pinuri nila ang pagtatanghal nito, musika, kumikilos ng boses, sistema ng paglikha ng character, at gameplay ng Modern Sonic, ngunit pinuna ang disenyo ng antas, balangkas, maikling haba, pagkakaroon ng Classic Sonic, at nabanggit na mga problema sa teknikal. Maraming mga kritiko ang nadama na ang laro ay kulang sa ambisyon, at tinawag itong isang pagkabigo sa pag-angat ng positibong natanggap na ''[[Sonic Mania]]'', na inilabas mas maaga sa taong iyon. == Mga Sanggunian == <references /> == Mga panlabas na link == * [http://www.sonicthehedgehog.com/sonic-forces Opisyal na website] [[Kategorya:Larong bidyo noong 2017]] [[Kategorya:Mga laro ng Nintendo Switch]] {{DEFAULTSORT:Sonic Forces}} 1bw3ykebplii2skbqw3dq2g7hapf59f 0 299007 1958510 1947065 2022-07-25T04:31:49Z 180.194.47.214 Bagong article ni Yamyam Gucong wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Yamyam Gucong | image = YYInGenSan.jpg | caption = | birth_name = William Goc-ong<ref name="8bignight">{{cite video|url=https://www.youtube.com/watch?v=N-T5sB10oLg|title=Yamyam - Ultim8 Big Winner {{!}} Pinoy Big Brother OTSO Big Night|publisher=Pinoy Big Brother|date=August 4, 2019|website=YouTube|access-date=December 8, 2021}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://lifestyle.abs-cbn.com/starstudio/exclusives/2019/09/25/yamyam-gucongs-bohol-home-pbbs-ultimate-big-winner-details-his-simple-life |title=Yamyam Gucong's Bohol home: PBB's Ultimate Big Winner details his simple life |date=September 2019 |work=StarStudioPH |access-date=March 25, 2020}}</ref> | birth_date = {{Birth date and age|1993|12|08}} | birth_place = [[Inabanga|Inabanga, Bohol]], Pilipinas | occupation = {{hlist|Komediante|aktor}} | partner = Elaine Toradio | children = 1 | years_active = 2019–kasalukuyan | agent = ABS-CBN StarHunt Management ({{Start date|2019}}{{ndash}}kasalukuyan) }} Si '''William Goc-ong''' (ipinanganak noong Disyembre 8, 1993), o mas kilalang si '''Yamyam Gucong''' ay isang Pilipinong aktor at komedyante mula sa [[Inabanga]], [[Bohol]] sa [[Pilipinas]]. Siya ay nanalo sa [[Pinoy Big Brother|Pinoy Big Brother: Otso]] noong 2019. == Pilmograpiya == ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- ! Year ! Title ! Role ! Network ! Remarks !Ref |- | rowspan="2" |2021 |''[[Hoy, Love You!]]'' |Bart |[[IWantTFC|iWant TFC]]/[[Kapamilya Channel]]/ [[A2Z (Philippine TV channel)|A2Z]] | |<ref>{{Cite news |url=https://www.pep.ph/pepalerts/pep-troika/154874/joross-gamboa-roxanne-guinoo-hoy-love-you-a4118-20201110 |title=Joross Gamboa at Roxanne Guinoo, reunited sa iWant TFC series na Hoy! Love You! |date=November 10, 2020 |work=PEP.PH|access-date=December 25, 2020}}</ref> |- |''[[Pinoy Big Brother: Connect]]'' |Houseguest |[[Kapamilya Channel]]/ [[A2Z (Philippine TV channel)|A2Z]] |Houseguest with Fumiya Sankai for PPop Weekly Task | | |- | rowspan="4" |2020 |[[Paano Kita Mapasasalamatan? (Philippine TV program)|''Paano Kita Mapasasalamatan'']] |Elmer |rowspan=2|[[Kapamilya Channel]] |Guest Role: Elmer Padilla Story |<ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=6R_w2tbwJuk |title=Paano Kita Mapasasalamatan Episode 6 July 18, 2020 (With Eng Subs) |date=July 18, 2020 |website=YouTube |access-date=October 27, 2020}}</ref> |- |''Team FitFil'' |Guest |Guest with Team LAYF |<ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=HfFJt55quDA |title=Bituin Dance Workout with FumiYam Team FitFil Episode 7 |date=April 24, 2020 |website=YouTube |access-date=October 27, 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=5obbT8QrBrI |title=4-Minute Bituin Dance Workout with FumiYam Team FitFil Episode 8 |date=April 27, 2020 |website=YouTube |access-date=October 27, 2020}}</ref> |- |[[Matanglawin (TV program)|''Matanglawin'']] |Guest |rowspan=4|[[ABS-CBN]] |Guest for 12th Anniversary Episode (March 1, 2020 episode) |<ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=zOZufj5nfWs |title=Yamyam Gucong takes on Kuya Kim's paragliding challenge - Matanglawin |date=March 1, 2020 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> |- |''[[Umagang Kay Ganda]]'' |Guest |Matira Machika segment (February 20, 2020 episode) | |- | rowspan="2" |2019-2020 |''[[Home Sweetie Home]]: Extra Sweet'' | Bogs |First TV appearance; Supporting role | |- |''[[Magandang Buhay]]'' |Guest |Guest in various episodes |<ref>{{Cite web|date=October 15, 2019|title=Yamyam wants to explore show business|url=https://www.youtube.com/watch?v=ujCrCOkrx24|access-date=March 25, 2020|website=YouTube}}</ref> |- | rowspan="9" |2019 |''[[Myx]]'' |Celebrity VJ |[[Myx]] |Guest Celebrity VJ for December 2019 with Fumiya Sankai |<ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=HQVsJJi6LsM |title=FUMIYA Calls YAMYAM His "Life Coach" MYX Live Chat |date=November 27, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=2mr7wldhJl4 |title=Try Not To Laugh Challenge With FUMIYAM! |date=December 22, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=W2Nhtr9Ua6U |title=FUMIYAM Shares What They're Like When in Love - Mellow MYX |date=December 18, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=EHQqAgnCEMQ |title=FUMIYAM Describes Each Of Their First Love - Mellow MYX |date=December 20, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=_FpHwXotut8 |title=FUMIYAM On Dealing With Long Distance Relationship - Mellow Myx |date=December 22, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> |- |''[[Maalaala Mo Kaya]]: Bukid'' | Himself |rowspan=9|[[ABS-CBN]] |First dramatic acting debut stint; Acting his life story | |- |[[Minute to Win It (Philippine game show)|''Minute To Win It: Last Tandem Standing'']] |Celebrity Player |Tandem Player with Fumiya Sankai (May 14, 2019 and September 6, 2019 episodes) |<ref>{{Cite web|date=May 17, 2019|title=Minute To Win It: Yamyam and Fumiya reenact LouDre's trending scene in PBB Otso|url=https://www.youtube.com/watch?v=T_HTKTDXvSE|access-date=March 25, 2020|website=YouTube}}</ref> |- |[[ASAP (TV program)|''ASAP'']] |Guest Performer |Performed with Team LAYF and Ultimate Big 4 |<ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=s-KzOBL-4-0 |title=PBB Otso Ultimate Big 4 shows their swag on ASAP Natin 'To dance floor! |date=August 25, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> |- |''[[Banana Sundae]]'' |Guest Performer |Performed with Ultimate Big 4 | |- |[[It's Showtime (Philippine TV program)|''It's Showtime'']] |Guest Performer |Performed with Fumiya Sankai |<ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=8jJ0HaT8F8Q |title=Yamyam Gucong visits the It's Showtime studio |date=July 8, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=wNTbB6J7UeE |title=FumiYam, Sanrio and JinHo Bae treat the madlang people to a fun opening number |date=August 23, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> |- |''[[Gandang Gabi Vice]]'' |Guest |Guest with Lou, Andre and Fumiya |<ref>{{Cite web|first=|date=April 29, 2019|title=Push TV: Team LAYF, nakipag-kulitan kay Vice Ganda|url=https://push.abs-cbn.com/2019/4/29/videos/push-tv-team-layf-nakipag-kulitan-kay-vice-ganda-207304|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=June 1, 2020|website=[[ABS-CBN Digital Media|PUSH]]}}</ref> |- |''[[Tonight with Boy Abunda]]'' |Guest |Guest on various episodes |<ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=p5YVA9cpeM4 |title=Yamyam Gucong - TWBA Uncut Interview |date=August 19, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=cKoOGBvsy-Q |title=Yamyam Gucong & Fumiya Sankai - TWBA Uncut Interview |date=April 26, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> |- |''[[Pinoy Big Brother: Otso]]'' | Housemate |Himself; Later proclaimed as Ultim8 Big Winner | |- |2018 |''Star Hunt: The Grand Kapamilya Audition'' |Auditionee |Audition for PBB Otso | |} === Digital === {| class="wikitable" !Year !Title !Role !Platform !Remarks !Ref |- |2021 |The FumiYam Show |Host |Kumu | | |- | rowspan="5" |2020 |''Still Connected'' |Hector |KTX/ KUMU |Pilikula Serye produced by TVDG |<ref>{{Cite news |url=https://www.abs-cbn.com/newsroom/news-releases/2020/11/19/team-layf-headlines-abs-cbns-last-pilikula-this?lang=en |title=Team LAYF headlines ABS-CBN's last "PILIkula" this year |date=November 19, 2020 |work=ABS-CBN Corporate|access-date=December 25, 2020}}</ref> <ref>{{Citation|title=Pilikula Still Connected - Full Movie |url=https://www.youtube.com/watch?v=sp1hgDvEKMY|access-date=December 25, 2020}}</ref> |- |''Legit Bros'' |Buboy |[[Lazada Group|Lazada]] |LazSerye Premiered on Sept. 8; Co-Produced with TVDG and LazadaPH | |- |''Usapang Lalaki'' |Host/ Himself |Kumu |Produced by Star Hunt, segment hosted together with Argel Saycon |<ref>{{Citation|title=Usapang Lalaki |url=https://www.facebook.com/ABSCBNnetwork/photos/a.196323003720836/4057852587567839|access-date=December 25, 2020}}</ref> |- |''Highway Harvest'' |Host/Himself |[[The Filipino Channel|TFC Online]] |Produced by [[The Filipino Channel|TFC]], together with Fumiya Sankai |<ref name="auto1"/><ref name="auto"/> |- |''Tipid Nation'' |Host/Himself |[[ABS-CBN Corporation|OKS]] |Produced by ABS-CBN TVDG |<ref>{{Cite web |url=https://youtube.com/SD_ZnGNIfos |title=Tipid Nation: Murang job interview outfit - Diskartito Yamyam |date=March 9, 2020 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://youtube.com/Qsafim827To |title=Tipid Nation: Sosyal na Street Food Hacks! - Diskartito Yamyam |date=March 23, 2020 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> |- |2019 |''[[IWant]] ASAP'' |Guest Performer |[[iWant TFC]] |Performed with Fumiya and Ultim8 Big 4 |<ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=wBrtAa2cFqw |title=Acting Challenge - Pinoy Big Brother Otso Ultim8 Big Four - iWant ASAP Highlights |date=August 26, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=AYc4tEDuB8M |title=Bonding at Kulitan With Pinoy Big Brother Otso Ultim8 Big Four - iWant ASAP Highlights |date=August 26, 2019 |website=YouTube |access-date=March 25, 2020}}</ref> |} === Mga pelikula === {| class="wikitable" |+ !Year !Title !Role !Notes !Ref |- |2020 |''[[Mang Kepweng: Ang Lihim ng Bandanang Itim]]'' |Disappear |Official Entry to [[2020 Metro Manila Film Festival]] |<ref>{{Cite web |url=https://www.pep.ph/guide/movies/155165/10-mmff-2020-entries-a724-20201124 |title=10 MMFF 2020 entries revealed; Vice-Ivana, Joshua Garcia movies out |last=Anarcon |first=James Patrick |date=November 24, 2020 |website=PEP.PH |language=en |access-date=November 24, 2020}}</ref> |} == Mga sanggunian == {{reflist|30em}} j9fj39cbh7kei5e1xm61zukduhzkf2p 1958568 1958510 2022-07-25T05:16:27Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Jojit fb|Jojit fb]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pinoy Big Brother: Otso]] hgvbkrbb60dx46wc3cli9bsie49m5ck 0 299041 1958519 1953603 2022-07-25T04:41:45Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953603 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Phytos Ramirez | image = | caption = | birth_name = Neophytos Kyriacou | birth_date = {{birth date and age|1995|7|18}} | birth_place = [[Athens]], [[Gresya]] | nationality = Pilipinong Greko {{flagicon|Greece}}{{flagicon|Philippines}} | othername = Phytos Kyriacou | occupation = [[Aktor]], TV komersyal, [[Modelo|model]] | years_active = 2006–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] (2006–2013)<br/> [[GMA Artist Center]] (2014-kasalukuyan) | partner = [[Cherry Lou]] (2020-kasalukuyan) | children = 3 | website = | height = 6 ft 0 in }} Si '''Neophytos Kyriacou''' o '''Neophytos Kyriacou''' ay (ipinanganak noong Hulyo 18, 1995 sa Athens, Gresya) ay isang Pilipinong Greko aktor at modelo sa Pilipinas, ay kasalakuyang naka kontrata sa himpilan ng [[GMA Network]] at nakilala sa himpilan ng [[ABS-CBN]] noong dekada 2000s bilang batang aktor. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- ! '''Taon''' !! '''Pamagat''' !! '''Ginampanan''' || '''Himpilan''' |- | 2021 || [[The Lost Recipe]] || Tom || [[GMA News TV]] |- | 2019-2020 || [[Madrasta]] || David Generoso || rowspan="13" |[[GMA Network]] |- | rowspan="2" | 2018 || [[My Special Tatay]] || Jeff |- | [[Contessa]] || Winston Mallari |- | rowspan="8" | 2017 || [[Wish Ko Lang|Wish Ko Lang: Mag-ina]] || Lester |- | [[Unang Hirit]] || Himself |- | [[Alyas Robin Hood]] || Jason |- | [[Trops]] || Diego |- | [[Imbestigador|Imbestigador: Monica]] || Lawrence Simbul |- | [[Encantadia (seryeng pantelebisyon)|Encantadia, 2016]] || Paolo Carlos "Paopao" Aguirre |- |[[Imbestigador|Imbestigador: Chop Chop Lady]] || Alvin Delos Angeles |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Justice for the Battered Child]] || Angelo |- | rowspan=6 | 2016 || [[Oh, My Mama!]] || Justin Gutierrez |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Ang sundalong magiting]] || PVC Lorenzo |- | Wagas || Mangkukulam || [[GMA News TV]] |- | [[Maynila (teleserye)|Maynila: Love Your Enemy]] || Andrew || rowspan=14 | [[GMA Network]] |- | [[Maynila (teleserye)|Maynila: Beki Moves]] || Gibo |- | [[Once Again (seryeng pantelebisyon)|Once Again]] || young Lukas Carbonnel |- | rowspan="6"| 2015 || [[Magpakailanman|Magpakailanman: The Belen and Ayen Story]] || Louie |- | [[Maynila (teleserye)|Maynila: Copy Cat Love]] || Randy |- | [[Maynila (teleserye)|Maynila: Magpakatotoo ka, teh!]] || Luigi |- | Let the Love Begin || Rafael "Uno" Fernandez / Fake DJ 1D |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Sex Slave: Anak Pinabayaan ng Ina?]] || Cliff Louie |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Ina ko, Bugaw ko]] || Chris |- | rowspan="5"| 2014 || [[Seasons of Love (seryeng pantelebisyon)|Seasons of Love: BF for Hire, GF for Life]] || Julian Abela |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Barangay Cybersex: The Jenna Espinosa Story]] || Albert |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Ama ko, Mahal ko: The Kim Fajardo Story]] || Adik |- | Sunday All Stars || Kanyang sarili |- | [[Paraiso Ko'y Ikaw]] || Brix Illustre/Brix Castillo |- | 2012–2013 || [[Princess and I]] || Pelden<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> ||rowspan="8"| [[ABS-CBN]] |- | rowspan="2"| 2012 || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Komiks]] || King<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> |- | [[E-Boy]] || Pugo<br><small>(uncredited)</small> |- | rowspan="3"| 2011 || [[Guns and Roses]] || young King Santana<br><small>(uncredited)</small> |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Kuweba]] || Kadir<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> |- | [[Mula Sa Puso]] || Neal<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> |- | 2010–2011 || [[Mara Clara (2010)|Mara Clara]] || Miguel Soriano<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> |- || 2006 || [[Gulong Ng Palad]] || young Carding Medel<br><small>(uncredited as Phytos Kyriacou)</small> |- | 2005 || [[Encantadia]] || Young Anthony || [[GMA Network]] |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" |- ! '''Taon''' !! '''Pamagat''' !! '''Ginampanan''' !! '''Prodyuser''' |- | 2015 || Haunted Mansion || Jack || Regal Films |- | 2014 || Sa Ngalan ng Ama, Ina, at mga Anak || Jericho || [[Star Cinema]]<br>RCP Productions |- | 2008 || [[Ang Tanging Ina N'yong Lahat]] || Shammy's Friend<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> || [[Star Cinema]] |- | 2007 || [[The Promise]] || young Jason<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> || [[GMA Films]]<br>Regal Films |- | 2004 || Masikip sa Dibdib: The Boobita Rose Story || Boogie<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> || [[Viva Films]] |} {{usbong|Artista|Pilipinas|Gresya}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1995]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Griyego]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] fum63maf2q6ckhzvypuo9cw4zoce728 1958575 1958519 2022-07-25T05:16:33Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Phytos Ramirez | image = | caption = | birth_name = Neophytos Kyriacou | birth_date = {{birth date and age|1995|7|18}} | birth_place = [[Athens]], [[Gresya]] | nationality = Pilipinong Greko | othername = Phytos Kyriacou | occupation = [[Aktor]], TV komersyal, [[Modelo|model]] | years_active = 2006–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] (2006–2013)<br/> [[GMA Artist Center]] (2014-kasalukuyan) | website = | height = 6 ft 0 in }} Si '''Neophytos Kyriacou''' o '''Neophytos Kyriacou''' ay (ipinanganak noong 18 Hulyo 1995 sa Athens, Gresya) ay isang Pilipinong Greko aktor at modelo sa Pilipinas, ay kasalakuyang naka kontrata sa himpilan ng [[GMA Network]] at nakilala sa himpilan ng [[ABS-CBN]] noong dekada 2000s bilang batang aktor. ==Pilmograpiya== ===Telebisyon=== {| class="wikitable" |- ! '''Taon''' !! '''Pamagat''' !! '''Ginampanan''' || '''Himpilan''' |- | 2021 || [[The Lost Recipe]] || Tom || [[GMA News TV]] |- | 2019-2020 || [[Madrasta]] || David Generoso || rowspan="13" |[[GMA Network]] |- | rowspan="2" | 2018 || [[My Special Tatay]] || Jeff |- | [[Contessa]] || Winston Mallari |- | rowspan="8" | 2017 || [[Wish Ko Lang|Wish Ko Lang: Mag-ina]] || Lester |- | [[Unang Hirit]] || Himself |- | [[Alyas Robin Hood]] || Jason |- | [[Trops]] || Diego |- | [[Imbestigador|Imbestigador: Monica]] || Lawrence Simbul |- | [[Encantadia (seryeng pantelebisyon)|Encantadia, 2016]] || Paolo Carlos "Paopao" Aguirre |- |[[Imbestigador|Imbestigador: Chop Chop Lady]] || Alvin Delos Angeles |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Justice for the Battered Child]] || Angelo |- | rowspan=6 | 2016 || [[Oh, My Mama!]] || Justin Gutierrez |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Ang sundalong magiting]] || PVC Lorenzo |- | Wagas || Mangkukulam || [[GMA News TV]] |- | [[Maynila (teleserye)|Maynila: Love Your Enemy]] || Andrew || rowspan=14 | [[GMA Network]] |- | [[Maynila (teleserye)|Maynila: Beki Moves]] || Gibo |- | [[Once Again (seryeng pantelebisyon)|Once Again]] || young Lukas Carbonnel |- | rowspan="6"| 2015 || [[Magpakailanman|Magpakailanman: The Belen and Ayen Story]] || Louie |- | [[Maynila (teleserye)|Maynila: Copy Cat Love]] || Randy |- | [[Maynila (teleserye)|Maynila: Magpakatotoo ka, teh!]] || Luigi |- | Let the Love Begin || Rafael "Uno" Fernandez / Fake DJ 1D |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Sex Slave: Anak Pinabayaan ng Ina?]] || Cliff Louie |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Ina ko, Bugaw ko]] || Chris |- | rowspan="5"| 2014 || [[Seasons of Love (seryeng pantelebisyon)|Seasons of Love: BF for Hire, GF for Life]] || Julian Abela |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Barangay Cybersex: The Jenna Espinosa Story]] || Albert |- | [[Magpakailanman|Magpakailanman: Ama ko, Mahal ko: The Kim Fajardo Story]] || Adik |- | Sunday All Stars || Kanyang sarili |- | [[Paraiso Ko'y Ikaw]] || Brix Illustre/Brix Castillo |- | 2012–2013 || [[Princess and I]] || Pelden<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> ||rowspan="8"| [[ABS-CBN]] |- | rowspan="2"| 2012 || [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Komiks]] || King<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> |- | [[E-Boy]] || Pugo<br><small>(uncredited)</small> |- | rowspan="3"| 2011 || [[Guns and Roses]] || young King Santana<br><small>(uncredited)</small> |- | [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Kuweba]] || Kadir<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> |- | [[Mula Sa Puso]] || Neal<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> |- | 2010–2011 || [[Mara Clara (2010)|Mara Clara]] || Miguel Soriano<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> |- || 2006 || [[Gulong Ng Palad]] || young Carding Medel<br><small>(uncredited as Phytos Kyriacou)</small> |- | 2005 || [[Encantadia]] || Young Anthony || [[GMA Network]] |} ===Pelikula=== {| class="wikitable" |- ! '''Taon''' !! '''Pamagat''' !! '''Ginampanan''' !! '''Prodyuser''' |- | 2015 || Haunted Mansion || Jack || Regal Films |- | 2014 || Sa Ngalan ng Ama, Ina, at mga Anak || Jericho || [[Star Cinema]]<br>RCP Productions |- | 2008 || [[Ang Tanging Ina N'yong Lahat]] || Shammy's Friend<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> || [[Star Cinema]] |- | 2007 || [[The Promise]] || young Jason<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> || [[GMA Films]]<br>Regal Films |- | 2004 || Masikip sa Dibdib: The Boobita Rose Story || Boogie<br><small>(credited as Phytos Kyriacou)</small> || [[Viva Films]] |} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1995]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Griyego]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{stub|Artista|Pilipinas|Gresya}} 58k6qkokaja7gn99qe5jydx1u1am95x 0 299957 1958537 1953573 2022-07-25T04:48:15Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953573 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Refimprove|date=Pebrero 2020}} {{Infobox person | name = McCoy de Leon | image = | caption = | birth_name = Marc Carlos Francis de Jesus de Leon | birth_date = {{birth date and age|1995|02|20}} | birth_place = [[Tondo, Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | othername = | education = [[Mapúa University]] | occupation = [[Aktor]], mananayaw | years active = 2011–kasalukuyan | height = 5 ft 7 in | relatives = Shylla de Leon (kapatid) | partner = [[Elisse Joson]] | children = 1 | website = }} Si '''McCoy de Leon''' (ipinanganak noong Pebrero 20, 1995) ay isang aktor, komersyal-modelo siya ay kasalukuyang naka-base sa [[ABS-CBN]] (2011-kasalukuyan). Noong 2016, sumali siya sa ''[[Pinoy Big Brother|Pinoy Big Brother: Lucky 7]]'' kasama ang kanyang co-hashtag member na si [[Nikko Natividad]] bilang isang 2-in-1 celebrity housemate.<ref>{{Cite web|title=First two 'PBB' season 7 housemates revealed|url=https://www.rappler.com/entertainment/pbb-season-7-housemates-first-announced|access-date=March 19, 2021|website=Rappler|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|title=PBB Lucky 7 reveals celebrity housemates|url=https://www.philstar.com/entertainment/2016/07/11/1601498/pbb-lucky-7-reveals-celebrity-housemates|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=Philstar}}</ref> ==Maagang buhay at edukasyon== Si De Leon ay nag-aaral ng sekundarya sa [[San Sebastian College – Recoletos]]. Pagkatapos ay sinubukan niyang makakuha ng Bachelor of Science sa [[Civil Engineering]] sa [[Mapúa University]], ngunit nagpasya na huminto upang ituloy ang kanyang karera.<ref name=abs-cbn1>{{cite web|url=http://entertainment.abs-cbn.com/tv/shows/pbbseason7/show-updates/2016/07/07/9470816-lucky-housemates-nikko-natividad-mccoy-de-leon|title=Lucky Housemate: Nikko Natividad & Mccoy De Leon|publisher=[[ABS-CBN Corporation]]|date=July 7, 2016}}</ref> ==Filmography== ===Movies=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- ! Year !! Title !! Role !! class="unsortable" | Notes !Ref. |- | rowspan=2 | 2017 || ''Instalado'' || Victor ||''An entry to 2nd ToFarm Film Festival'' |<ref>{{Cite web|last=|first=|date=June 21, 2017|title=WATCH: Mccoy de Leon stars in sci-fi movie 'Instalado'|url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/06/21/17/watch-mccoy-de-leon-stars-in-sci-fi-movie-instalado|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=ABS-CBN News|language=en}}</ref> |- | ''[[Ang Panday (2017 film)|Ang Panday]]'' || Caloy ||''An entry to the [[2017 Metro Manila Film Festival]]'' |<ref>{{Cite web|title=Coco's "Ang Panday" rules over Cinema One this Sunday {{!}} ABS-CBN Corporate|url=https://www.abs-cbn.com/newsroom/news-releases/2018/6/28/cocos-ang-panday-rules-over-cinema-one-this-sun?lang=en|access-date=March 19, 2021|website=ABS-CBN|language=en}}</ref> |- | 2018 || ''[[Sin Island]]'' || Jack|| |<ref>{{Cite web|last=|first=|title=Xian Lim and McCoy de Leon at SM San Mateo for 'Sin Island' mall show|url=https://starcinema.abs-cbn.com/2018/2/6/photos/xian-lim-and-mccoy-de-leon-at-sm-san-mateo-for-si-35932|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=Star Cinema|language=en}}</ref> |- | 2019 || ''Sakaling Maging Tayo'' || Apollo "Pol" Patnubay Agbuya || |<ref>{{Cite web|last=|first=|title=McCoy and Elisse's carefree, budding Baguio romance in 'Sakaling Maging Tayo'|url=https://entertainment.inquirer.net/310548/watch-mccoy-and-elisses-carefree-budding-baguio-romance-in-sana-maging-tayo|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=INQUIRER.NET|date=December 22, 2018|language=en-US}}</ref> |- | 2019 || ''G!'' || Sam ||''An Official Entry to the [[Pista ng Pelikulang Pilipino|2019 Pista ng Pelikulang Pilipino]]'' |<ref>{{Cite web|title=G! is a barkada roadtrip movie with unexpected twists|url=https://www.pep.ph/guide/movies/145838/review-g-is-a-barkada-roadtrip-movie-with-unexpected-twists-a3438-20190917|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=PEP.ph|language=en}}</ref> |- | 2019 || ''The Heiress'' || Renz || |<ref>{{Cite web|last=|first=|title='The Heiress' Grand Reveal|url=https://entertainment.inquirer.net/351799/the-heiress-grand-reveal|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=INQUIRER.NET|date=November 16, 2019|language=en-US}}</ref> |- | 2020 || ''D' Ninang'' || Kali || |<ref>{{Cite web|last=|first=|title=Aiai Delas Alas, Kisses Delavin, McCoy de Leon to star in one film|url=https://push.abs-cbn.com/2019/7/29/fresh-scoops/aiai-delas-alas-kisses-delavin-mccoy-de-leon-to-38467|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=Push}}</ref> |- | 2020 || ''[[Block Z]]'' || Myles || |<ref>{{Cite web|last=|title=Mccoy de Leon at Maris Racal, magtatambal sa "Block Z"|url=https://ent.abs-cbn.com/videos/mccoy-de-leon-at-maris-racal-magtatambal-sa-block-z-7118|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=ABS-CBN Entertainment}}</ref> |- | 2020 || ''The Mirror'' || || |<ref>{{Cite web|last=|title=McCoy de Leon, makakatambal si Heaven Peralejo sa 'The Mirror'|url=https://ent.abs-cbn.com/videos/08101518-mccoy-de-leon-makakatambal-si-heaven-peralejo-sa-the-mirror-224312|url-status=live|access-date=March 19, 2021|website=ABS-CBN Entertainment}}</ref> |- | 2022 || ''[[Yorme: The Isko Domagoso Story]]'' || young Scott/Isko/Yorme || |<ref>{{cite news |last1=Bernardino |first1=Stephanie |title=Mccoy de Leon to portray Mayor Isko Moreno in upcoming biopic |url=https://mb.com.ph/2021/03/10/mccoy-de-leon-to-portray-mayor-isko-moreno-in-upcoming-biopic/ |access-date=November 27, 2021 |publisher=Manila Bulletin |date=March 10, 2021}}</ref> |} ===Television=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- ! Year !! Title !! Role !! Network |- |2021 || ''Puto'' || Uno dela Cruz || [[TV5 (Philippine TV network)|TV5]] |- | 2020-2021 || ''[[Walang Hanggang Paalam]]'' || Bernardo "Bernie" Salvador ||[[Kapamilya Channel]] |- | rowspan="2" | 2020 ||''[[24/7 (Philippine TV series)|24/7]]''|| Gerard Capili || rowspan="17"|[[ABS-CBN]] |- |''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Mata]]''|| Kobe |- | rowspan="2" | 2019 ||''[[Wansapanataym|Wansapanataym Presents: Mr. Cutepido]]''|| Val Cruz |- |''Project Feb 14''|| Briccio "Brix" Zamora |- | rowspan="5" | 2017 ||''[[The Good Son (TV series)|The Good Son]]''|| Oliver "Obet" Reyes-Moreno |- | ''[[Wansapanataym|Wansapanataym Presents: Amazing Ving]]''|| Himself |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Laptop]]''|| Josh |- | ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Saklay]]''|| Mon |- |''[[Pinoy Big Brother: Lucky 7|Pinoy Big Brother presents Titig ng Pag-ibig]]''|| Alec |- | 2016–2017<br>2018–2020 ||''[[FPJ's Ang Probinsyano]]''|| Juan Pablo "JP" Arevalo |- | rowspan="3" | 2016 ||''[[Wansapanataym|Wansapanataym Presents: Tikboyong]]''|| Boyong Acosta |- | ''[[Pinoy Big Brother: Lucky 7]]''|| Himself |- |''[[We Will Survive]]''|| Ralph Ataiza<ref name="abs-cbn1" /> |- | 2016–present ||''[[ASAP (variety show)|ASAP]]''|| Himself |- | 2015–present ||''[[It's Showtime (Philippine TV program)|It's Showtime]]''|| Himself |- | 2015 ||''[[Nasaan Ka Nang Kailangan Kita]]''|| Young Carlo Asuncion |- | 2012–2014 ||''[[Be Careful With My Heart]]''|| Iñigo Cabanatan |} ==Awards and nominations== {| class="wikitable" style="font-size: 95%;" width="90%" |- ! Year !! Film Awards/ Critics !! Awards !! Nominated Work !! Result !! References |- | rowspan=5 | 2016 || [[8th PMPC Star Awards for Music]] || Dance Album of the Year || <center>''[[It's Showtime (Philippine TV program)|#Hashtags album]]''</center> || {{won}} || |- | Push Awards || Push Tweet and Gram Newcomer || {{N/A}} || {{nominated}} || <ref>{{Cite web|url=https://pushawards.abs-cbn.com/winners|title=PUSH AWARDS: The winners are here!|first=ABS-CBN|last=Corp|website=Push Awards 2017}}</ref> |- | Star Cinema Awards || Favorite Breakthrough Loveteam ||<center>''[[Pinoy Big Brother: Lucky Season 7|Pinoy Big Brother]]''</center> || {{won}} || <ref>{{Cite web|url=https://starcinema.abs-cbn.com/news|title=News &#124; Star Cinema|website=starcinema.abs-cbn.com}}</ref> |- | rowspan=2 | [[ASAP Pop Viewers' Choice Awards]] || Pop Hearthrob || {{N/A}} || {{nominated}} || |- | Pop Love Teen <small>with [[Elisse Joson]]</small> || <center>''[[Pinoy Big Brother: Lucky Season 7|Pinoy Big Brother]]''</center> || {{nominated}} || |- | rowspan=4 | 2017 || [[Pinoy Big Brother: Lucky 7]] || 6th Big Placer <small>with [[Nikko Natividad]]</small> || {{N/A}} || <center>[[Finalist]]</center> || |- | rowspan=2 | [[2017 Box Office Entertainment Awards]] || Most Promising Loveteam <small>with [[Elisse Joson]]</small> || <center>''[[FPJ's Ang Probinsyano]]''</center> || {{won}} || <ref>[[2017 Box Office Entertainment Awards]]</ref>{{Circular reference|date=April 2018}} |- | Most Popular Recording/Performing Group || <center>''[[It's Showtime (Philippine TV program)|#Hashtags]]''</center>|| {{won}} || |- | PEP'sters Choice Awards || Male Breakout Star of the Year || {{N/A}} || {{won}} || <ref>{{Cite web|url=https://www.pep.ph/news/local/68214/strongthe-pep-list-year-4-strongelisse-joson-mccoy-de-leon-win-breakout-stars-of-the-year|title=THE PEP LIST Year 4: Elisse Joson, McCoy de Leon win Breakout Stars of the Year|website=PEP.ph}}</ref> |- | rowspan="2" | 2018 || 34th PMPC Star Awards for Movies ||Best New Movie Actor of the Year <small>(Tied with Mateo Sanjuan)</small> || <center>Instalado</center> || {{won}} || |- | [[2018 Box Office Entertainment Awards|49th Guillermo Mendoza Memorial Scholarship Foundation Box Office Entertainment Awards]] || Most Promising Loveteam of Movies & TV <small>with [[Elisse Joson]]</small> || <center>''[[The Good Son (TV series)|The Good Son]]''</center> || {{won}} || |- | 2019 || 3rd [[Pista ng Pelikulang Pilipino]] ||Best Actor || <center>G!</center> || {{nom}} || <ref>{{Cite web|url=https://www.pep.ph/guide/movies/146126/ppp-2019-best-actress-angie-ferro-best-picture-lola-igna-a4113-20190916|title=PPP 2019 best actress Angie Ferro asks for more theaters for best picture Lola Igna|website=PEP.ph}}</ref> |- | 2020 || RAWR Awards ||Beshie Ng Taon || <center>Block Z</center> || {{nom}} || <ref>{{Cite web|title=VOTE NOW! RAWR AWARDS 2020|url=https://www.lionheartv.net/rawrawards2020/|access-date=November 12, 2020|website=lionheartv.net|language=en}}</ref> |} {{DEFAULTSORT:de Leon, McCoy}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1995]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{usbong|Artista|Pilipinas}} spp6623mjk5b3plxqguh6wj0iwgt8xi 1958593 1958537 2022-07-25T05:16:48Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki {{Refimprove|date=Pebrero 2020}} {{Infobox person | name = McCoy de Leon | image = | caption = | birth_name = Marc Carlos Francis de Jesus de Leon | birth_date = {{birth date and age|1995|02|20}} | birth_place = [[Tondo, Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | othername = | education = [[Mapúa University]] | occupation = [[Aktor]], mananayaw | years active = 2011–kasalukuyan | height = 5 ft 7 in | relatives = Shylla de Leon (kapatid) | website = }} Si '''McCoy de Leon''' (ipinanganak noong Pebrero 20, 1995) ay isang aktor, komersyal-modelo siya ay kasalukuyang naka-base sa [[ABS-CBN]] (2011-kasalukuyan). {{DEFAULTSORT:de Leon, McCoy}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 1995]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga artista mula sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]] {{usbong|Artista|Pilipinas}} 8xblvo6y206nryi26qp174ascxvyzkl 0 300497 1958623 1780741 2022-07-25T06:09:50Z Jojit fb 38 Ikinakarga sa [[Catalina ng Siena]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Catalina ng Siena]] bpgp5wl941s6ce981iaqnucpzh6hytw 3 307691 1958375 1957295 2022-07-24T20:26:22Z CommonsDelinker 1732 Replacing [[Image:Sarah_E_Goode.png]] with [[Image:Edmonia_Lewis.png]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · This is a photograph of sculptor Edmonia Lewis wikitext text/x-wiki ==Late reply== Walang anoman po.[[Tagagamit:Ivan P. Clarin|Ivan P. Clarin]] ([[Usapang tagagamit:Ivan P. Clarin|makipag-usap]]) 06:18, 15 Enero 2021 (UTC) == Baybayin == Nakita mo ba 'yung komento ko dito [[Wikipedia:Mga nominasyon para sa napiling nilalaman/Baybayin]]. Kung gusto mo maging Napiling Artikulo ang [[Baybayin]], pakisunod na lamang ang aking rekomendasyon. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:54, 25 Enero 2021 (UTC) :Noted ko na po ngunit ineedit ko rin po yung sa Globalisasyon. Hindi ko na po ata magagawa ang rekomendasyon ni GinawaSaHapon at ninyo kasi natambak ako sa pahinang iyon. Kapag summer nalang po baka may time ako. Atsaka po pwedeng magpalagay ng proteksyon sa Globalisasyon? May mga nag-eedit kasi habang naedit ko kaya hindi ko na po matapos-tapos. --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|makipag-usap]]) 06:57, 25 Enero 2021 (UTC) ::Sige, nakabinbin muna 'yung pagbabago sa Baybayin. Naprotekta ko na 'yung Globalisasyon. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 08:30, 25 Enero 2021 (UTC) :::Salamat po --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|makipag-usap]]) 11:39, 25 Enero 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-15 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Mammoth central]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:A Mammoth Hunt.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Mammoth central''' is a paleontological site on the grounds of the Santa Lucía Airport in the state of Mexico, Mexico which contains the remains of at least 200 Columbian mammoths as well as 25 camels and five horses. The site is the world's largest concentration of mammoth remains; the previous was the Mammoth Site of Hot Springs in South Dakota with only 61 individuals. Human tools and carved bones have also been discovered at the site, suggesting that humans utilized the site to trap and kill large mammals. More fossils continue to be found at the site. The dig will end in 2022, when the airport's construction is projected to conclude. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:33, 01:45, 12 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21319298 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Palo Alto Baylands Nature Preserve]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Palo Alto Baylands January 2013 002.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''The Palo Alto Baylands Nature Preserve''', known officially as the Baylands Nature Preserve, is the largest tract of undisturbed marshland remaining in the San Francisco Bay. Fifteen miles of multi-use trails provide access to a unique mixture of tidal and fresh water habitats. The preserve encompasses 1,940 acres in both Palo Alto and East Palo Alto, and is owned by the city of Palo Alto, California, United States <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:27, 19 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21356077 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Metropolitan Waterworks Museum]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:High Service Pumping Station, Chestnut Hill, Sudbury Aqueduct.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Waterworks Museum''' is a museum in the Che]stnut Hill Waterworks building, originally a high-service pumping station of the Boston Metropolitan Waterworks <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:45, 26 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21376318 --> == UnangPahinaBalita == Kapag maglalagay ka ng balita sa [[Template:UnangPahinaBalita]], pakilagay na rin sa kaugnay na petsa nito ang balitang dinagdag mo. Halimbawa, kung ang balita ay noong Abril 26, 2021, idagdag rin iyan dito: [[Wikipedia:Kasalukuyang pangyayari/2021 Abril 26]]. Tapos, dapat hanggang '''lima''' lamang ang nakapasok sa [[Template:UnangPahinaBalita]]. Kaya, kailangan ibawas ang pinakalumang balita kung nagdagdag ka ng bago. Basahin ang [[Wikipedia:Mga panuntunan sa pagtatala ng bagong balita]] para sa karagdagang patakaran. Pakigawa na lamang ito sa susunod. Sa ngayon, ako na ang mag-aayos. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:23, 3 Mayo 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sarah E. Goode]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Edmonia Lewis.png|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Sarah Elisabeth Goode''' (1850 – April 8, 1905) was an inventor. She was the second known African-American woman to receive the MOST, a United States patent, which she received in 1885. The first known African-American woman to receive a patent was Judy W. Reed on September 23, 1884, but Reed only signed her patent with her mark (an X) and not her signature. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:22, 10 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21420930 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Zuzu Angel]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Zuzu Angel durante o lançamento de sua coleção em Nova York, 1972.tif|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zuleika Angel Jones''' (June 5, 1921 – April 14, 1976), better known as Zuzu Angel, was a Brazilian-American fashion designer, who became famous for opposing the Brazilian military dictatorship after the forced disappearance of her son, Stuart. She was also the mother of journalist Hildegard Angel. In 2014, the National Truth Commission created to gather and review information about crimes committed during the years of the CIA and U.S. government-backed Brazilian military dictatorship, a former agent of the military repression named Cláudio Antônio Guerra, confirmed the participation of agents of the security apparatus in the death of Angel. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:10, 17 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21420930 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-21 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Blue space]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Downtown Green Bay CityDeck along the Fox River.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Blue space''' in urban planning and design comprises all the areas dominated by surface waterbodies or watercourses. In conjunction with greenspace (parks, gardens, etc. specifically: urban open space), it may help in reducing the risks of heat-related illness from high urban temperatures. Substantial urban waterbodies naturally exist as integral features of the geography of many cities because of their historical geopolitical significance. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:31, 24 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21481888 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Breakthrough infection]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> A '''breakthrough infection''' is a case of illness in which a vaccinated individual becomes sick from the same illness that the vaccine is meant to prevent. Simply, they occur when vaccines fail to provide immunity against the pathogen they are designed to target. In April 2021, the CDC reported that in the United States there were 5,814 COVID-19 breakthrough infections, and 74 deaths, among the more than 75 million people fully vaccinated for the COVID-19 virus. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:28, 7 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21481888 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Tutankhamun's trumpets]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Silver trumpet from Tutankhamun's tomb.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Tutankhamun's trumpets''' are a pair of trumpets found in the burial chamber of the Eighteenth Dynasty Pharaoh Tutankhamun. The trumpets, one of sterling silver and one of bronze or copper, are considered to be the oldest operational trumpets in the world, and the only known surviving examples from ancient Egypt. The trumpets were found in 1922 by Howard Carter during the excavation of Tutankhamun's tomb. The bronze trumpet was discovered in the tomb's antechamber in a large chest containing various military objects and walking sticks. The silver trumpet was subsequently found in the burial chamber. Both are finely engraved, with decorative images of the gods Ra-Horakhty, Ptah and Amun. The silver trumpet's bell is engraved with a whorl of sepals and calices representing a lotus flower, and the praenomen and nomen of the king. The bronze trumpet may in fact be made of copper; the metal has not yet been analysed. Similar looking trumpets feature in Egyptian wall-paintings that are usually, though not always, associated with military scenes. Silent for over 3,000 years, the trumpets were sounded before a live audience of an estimated 150 million listeners through an international BBC broadcast aired on 16 April 1939. The trumpets were played by a bandsman, James Tappern of Prince Albert's Own 11th Royal Hussars regiment. The recording was recently featured, and can be heard on the BBC Radio 4 program Ghost Music. Rex Keating, who presented the 1939 broadcast, later claimed that during a rehearsal, the silver trumpet shattered, and Alfred Lucas, a member of Carter's team who had restored the finds, was so distressed he needed to go to hospital. Due to their fragility, it is unlikely the trumpets will be played again in any official musical reconstructions. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 21 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21601956 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sumidouro State Park]]'''<br /><small>''([[:pt:Parque Estadual do Sumidouro]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Texturas da Gruta da Lapinha.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sumidouro State Park''' (Portuguese: Parque Estadual do Sumidouro) is a state park in the state of Minas Gerais, Brazil. The remains of the first human inhabitants of Brazil were found in the park area in the early 19th century, along with bones of now-extinct megafauna. The main attraction is the Gruta da Lapinha, a large limestone cave. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:27, 28 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21601956 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:fr:Justus Ier]]'''<br /><small>''([[:en:Justus of Jerusalem]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Justus I''' was a 2nd-century Jewish Christian leader, third bishop of Jerusalem, supposedly tied to the family of Jesus. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:12, 5 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21653910 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:El Palo Alto]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:El-palo-alto-tree-california.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''El Palo Alto''' (Spanish for 'the tall pole' or 'post') is a coastal redwood (Sequoia sempervirens) located in El Palo Alto Park on the banks of San Francisquito Creek in Palo Alto, California, United States. It is famous for its historical significance and as the namesake of the city of Palo Alto. As of July 2016, El Palo Alto is currently 110 feet (33.5 meters) in height, down from 162.2 feet (49.4 meters) in 1814. Its top progressively died from 1865 to 1955 from lowering of the water table so that its roots could no longer reach sustenance. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:52, 12 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21702842 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sèvres Egyptian Service]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Plate showing statues of Amenhotep III at Luxor, Egypt. Commissioned by Napoleon as a present to Josephine but she rejected it. From France. The Victoria and Albert Museum, London.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sèvres Egyptian Service''' is a name used for two sets of tableware made by the Manufacture nationale de Sèvres during the First French Empire. The first was produced between 1804 and 1806 for Napoleon I and was presented by him to Alexander I of Russia in 1808, as a diplomatic gift following the Treaties of Tilsit. It is now held in the State Museum of Ceramics in Russia. The second set was produced between 1810 and 1812. It was intended as a gift from Napoleon to Empress Joséphine. The service consisted of 72 plates with the wells depicting scenes from Egypt based on sketches made by Vivant Denon. Joséphine refused to accept the service, which she described as "too severe". It was returned to the factory and given as a gift to the Duke of Wellington by Louis XVIII in 1818, following the Bourbon Restoration. The service was purchased by the Victoria and Albert Museum in 1979 and, except for one plate, was loaned to English Heritage to display at Apsley House, London, the former residence of the first duke. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:26, 19 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21719762 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:La plus que lente]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:La Plus Que Lente (edit).ogg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''''La plus que lente''''', L. 121 is a waltz for solo piano written by Claude Debussy in 1910, shortly after his publication of the Préludes, Book I <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:45, 26 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21757255 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Abstract photography]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Denkmal für die ermordeten Juden Europas .jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Abstract photography''', sometimes called non-objective, experimental or conceptual photography, is a means of depicting a visual image that does not have an immediate association with the object world and that has been created through the use of photographic equipment, processes or materials. An abstract photograph may isolate a fragment of a natural scene in order to remove its inherent context from the viewer, it may be purposely staged to create a seemingly unreal appearance from real objects, or it may involve the use of color, light, shadow, texture, shape and/or form to convey a feeling, sensation or impression. The image may be produced using traditional photographic equipment like a camera, darkroom or computer, or it may be created without using a camera by directly manipulating film, paper or other photographic media, including digital presentations. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:28, 2 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21796451 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Michaux-Perreaux steam velocipede]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Michaux-Perreaux steam velocipède.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Michaux-Perreaux steam velocipede''' was a steam powered velocipede made in France sometime from 1867 to 1871, when a small Louis-Guillaume Perreaux commercial steam engine was attached to a Pierre Michaux manufactured iron framed pedal bicycle. It is one of three motorcycles claimed to be the first motorcycle, along with the Roper steam velocipede of 1867 or 1868, and the internal combustion engine Daimler Reitwagen of 1885. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:29, 9 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21796451 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-33 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:zh:祝融号火星车]]'''<br /><small>''([[:en:Zhurong (rover)]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Mars Global Remote Sensing Orbiter and Small Rover at IAC Bremen 2018 02.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zhurong''' (Chinese: 祝融; pinyin: Zhùróng) is China's first Mars rover, which formed part of the Chinese Tianwen 1 mission to Mars. It landed on May 14, 2021, to make China the second country to successfully soft land on Mars and establish communications from the Martian surface, after the United States. Zhurong was successfully deployed on 22 May 2021, 02:40 UTC <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:06, 16 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21857549 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-34 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Luna Park (Coney Island, 1903)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Night in Luna Park, Coney Island (1905).jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Luna Park''' was an amusement park in Coney Island, Brooklyn, New York City. Luna Park was located on a site bounded by Surf Avenue to the south, West 8th Street to the east, Neptune Avenue to the north, and West 12th Street to the west. Luna Park opened in 1903 and operated until 1944. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:39, 23 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21914746 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-35 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Independence Day (Philippines)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:PH flags near ccp.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Independence Day''' (Filipino: Araw ng Kasarinlán; also known as Araw ng Kalayaan, "Day of Freedom") is an annual national holiday in the Philippines observed on June 12, commemorating the declaration of Philippine independence from Spain in 1898. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:08, 30 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21948194 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-36 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Flyby (spaceflight)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:PIA22316 MarCO InSight.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> A '''flyby''' (/ˈflaɪˌbaɪ/) is a spaceflight operation in which a spacecraft passes in proximity to another body, usually a target of its space exploration mission and/or a source of a gravity assist to impel it towards another target <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:40, 6 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21969329 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-37 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Whang Youn Dai Achievement Award]]'''<br /><small>''([[:ko:황연대 성취상]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Whang Youn Dai Achievement Award''' is named after South Korean Dr. Whang Youn Dai, who contracted polio at the age of three. She devoted her life to the development of paralympic sport in Korea and around the world. At the 1988 Paralympic Summer Games in Seoul, Korea, the International Paralympic Committee (IPC) recognized her lifelong contributions to the Paralympic Movement and established the Whang Youn Dai Achievement Award (formerly the Whang Youn Dai Overcome Prize). Since then, this award has been presented at every Paralympic Games to one male and one female athlete who each "best exemplify the spirit of the Games and inspire and excite the world". <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:55, 13 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22004646 --> == UnangPahinaBalita uli == Sinabi ko na dati na dapat '''lima''' lamang ang ''entry'' ng Template:UnangPahinaBalita. Paulit-ulit kang nagbabawas pero di ka naman nagdaragdag. Paki-''review'' uli ng patakaran: [[Wikipedia:Mga panuntunan sa pagtatala ng bagong balita]]. Maganda at nakapag-''edit'' ka ng balita ngunit pakiusap, ayusin mo naman ang pag-''edit''. Ang UnangPahinaBalita ay nababasa ng maraming tao kaya mahalaga na maayos ito. Sana naunawaan mo ang ''concern'' ko. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:04, 26 Setyembre 2021 (UTC) :Hindi siya pang-Wiki. Plus mali-mali pa po yung links. Pakitingnan po kung saan nakaturo ang Datu Piang sa Unang Pahina Balita. Isa pa ang granada na link ay nakaturo sa ibang Granada na hindi nangangahulugang pasabog kaya inayos ko ito noong una mo itong dinagdag (Proof: https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Granada&action=history) . Ang pangyayaring ito ay hindi kilala o tanyag para magawan pa ng pahina. Walang katanyagan ang paksang ito kaya tinanggal ko. Kung malaking bagay ito, dapat magawan ng pahina ngunit mukhang isa lamang ito sa mga maraming pangyayari ng Pilipinas. Sa pangkalahatan, not for wiki. Oo nga po na marami ang makakabasa ngunit kung mali-mali naman ang impormasyon at ang mga links, maaaring magdagdag na lamang ng iba imbis na iyon. Ang tungkol naman sa hidwaan ng Myanmar, mukhang wala pang pahinang nagagawan at maaaring maging problematiko. --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|kausapin]]) 06:22, 26 Setyembre 2021 (UTC) ::Kung ''links'' pala ang problema, bakit di mo inayos 'yung links? E, ang ginawa mo tinanggal mo 'yung buong ''entry'' tapos hindi ka naman nagbigay ng kapalit para manatiling lima siya. Tungkol naman sa katanyagan, hindi ipinagbabawal sa kasalukuyang patakaran kung tanyag man ito o hindi. Ang kailangan lamang ay mayroon itong sanggunian. Na mayroon naman, tingnan ito: [[Wikipedia:Kasalukuyang pangyayari/2021 Setyembre 18]]. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:46, 27 Setyembre 2021 (UTC) :::Tungkol sa links, hindi ko naman po gamay 'yang lahat. Kung sino po ang nagdagdag, siya po ang nakakaalam kung ano ang nilalaman ng idinaragdag niya. Baka po kasi ang impormasyon na mapapalitan ko ay maiba sa tunay na paksa o kaya ay maging nakakalito. Halimbawa, sa granada na kawing, sigurado ako sa kung ano ang tinutukoy nito na isang pasabog kaya nai-redirect ko ito sa tingin ko ay tama. Ang Datu Piang naman po ay medyo nalito ako kaya hindi ko muna ito ginalaw. Aaminin ko na nilabag ko ang quota na dapat lima ang entries at hindi ko agad napalitan ang tinanggal ko. Ang importante lang po sa akin ay yung impormasyon mismo, at hindi ang bilang o dami ng entries. Ang kalidad ay higit mahalaga kaysa sa kantidad. :::Sa dako naman po ng criteria ng balita, mukhang problematiko ang pagdaragdag ng anumang balita na basta lamang ay may sanggunian. Muli, ito ay ensiklopedya na mayroong antas ng katanyagan at kahalagahan sa maraming tao. Maaari naman pong idagdag ang tungkol sa pagsabog ngunit wala naman po itong kasamang mahalagang pangyayari. Halimbawa, kung ang pagsabog sa Datu Piang ay kabilang sa isang opensibang militar o pandaigdigang digmaan kontra terorismo (''hindi po ako sigurado dito, halimbawa lang po'') , na isang mahalagang pangyayari (AT maaaring gawan ng pahina), totoo nga na sapat itong isama sa Unang Pahina Balita at ang mahalagang pangyayari ay nakasama na rin sa entry. Pero kung titingnan sa balita mismo, walang binanggit na mahalagang pangyayari. Kung titingan pati, ito ay isa lamang katulad sa mga maraming pangyayari sa Mindanao na binabalita kamakailan lang. Ang sa akin po kasi, una kong tinitingnan kung ang balita ay may pahina na sa tl Wiki at saka nilalagay ko ang pangyayari sa Unang Pahina Balita. Halimbawa ang kay Abdelaziz Bouteflika, SpaceX, at ang COVID-19 sa Pilipinas, na pawang mahahalaga at mayroong katanyagan. :::Sa ibang usapin naman po, mukhang hindi ko kayang mag-host sa official translation election ng TL Wiki. Marami kasi po akong ginagawa sa eskuwela kaya sagabal ito sa pagpapa-request ko ng mga mungkahing pagsalin. Kung kaya niyo pong mag-host sir at mag-start sa eleksyon at mungkahi ng mga bagong opisyal na termino, sasali naman po ako sa pagboto kung sakali man na sisimulan niyo sir. Salamat po --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|kausapin]]) 05:23, 27 Setyembre 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-39 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Behavior-altering parasite]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Succinea mit Leucocholoridium.jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Behavior-altering parasites''' are parasites with two or more hosts, capable of causing changes in the behavior of one of their hosts to enhance their transmission, sometimes directly affecting the hosts' decision-making and behavior control mechanisms. They do this by making the intermediate host, where they may reproduce asexually, more likely to be eaten by a predator at a higher trophic level which becomes the definitive host where the parasite reproduces sexually. Examples can be found in bacteria, protozoa, viruses, and animals. Parasites may also alter the host behaviour to increase the protection to the parasites or their offspring. The term bodyguard manipulation is used for such mechanisms. Among the behavioral changes caused by parasites is carelessness, making their hosts easier prey. The protozoan Toxoplasma gondii, for example, infects small rodents and causes them to become careless and may even cause them to become attracted to the smell of feline urine, both of which increase their risk of predation and the parasite's chance of infecting a cat, its definitive host. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:02, 27 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22066226 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-41 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Proclamation Day of the Republic of Latvia]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:18.novembra svinīgie pasākumi (30966699131).jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Proclamation Day of the Republic of Latvia''' is celebrated annually on 18 November. It marks the anniversary of the Proclamation of Independence of Latvia by the People's Council of Latvia in 1918. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:04, 11 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22160753 --> == ABN == {{AlamBaNinyoUsapan2|Oktubre 5|2021|Tulay ng Laguna Garzón}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:31, 11 Oktubre 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-42 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Juice jacking]]'''<br /><small>''([[:fr:Juice jacking]]) ([[:de:Juice jacking]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Juice jacking''' is a type of cyber attack involving a charging port that doubles as a data connection, typically over USB. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:16, 18 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22187362 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-43 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Cape Kidnappers]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Cape Kidnappers, New Zealand.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Cape Kidnappers''' / Te Kauwae-a-Māui is a headland at the southeastern extremity of Hawke's Bay on the east coast of New Zealand's North Island and sits at the end of an 8 kilometres (5.0 mi) peninsula which protrudes into the Pacific Ocean. It is 20 kilometres (12 mi) south-east of the city of Napier. Access to the Cape by road stops at Clifton, which is the departure point for many tourists. The Cape Kidnappers Golf Course lies between the headland and the nearby coastal community of Te Awanga. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 25 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22229282 --> == Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2021 == [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|right|250px]] Hello Kurigo, Inaanyahan kita na sumali sa patimpalak na [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|'''Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia''']] ngayong 2021 naglalayong mapabuti ang mga artikulong may kinalaman sa Asya (tao, lugar, kultura atbp.). Tatakbo ito sa buong buwan ng Nobyembre 2021. Maari kang makatanggap ng postkard mula sa isang pangkat pang-Wikimedia kapag nakalikha ka ng apat na artikulo. Basahin ang mga patakaran at mekaniks [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021#Mga patakaran|'''dito'''.]] Pindutin ang buton na ito upang makasali sa patimpalak: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Buwan_na_Pang-Asya_sa_Wikipedia/2021/Mga_kalahok&action=edit|class=mw-ui-progressive}} Kapag nakatala ka na at natapos mo na ang lahok mo, {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2021-tl|class=mw-ui-progressive}} Kung may mga tanong ka tungkol dito, sabihan lamang sa [[Usapang Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|'''pahinang usapan ng patimpalak'''.]] Maligayang paglikha ng mga pang-Asyang artikulo sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 11:02, 31 Oktubre 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-44 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Islamic ornament]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Abu 'Inaniya.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Islamic ornament''' is the use of decorative patterns in Islamic art. They can be broadly divided into the arabesque, using curving plant-based elements, geometric patterns with straight lines or regular curves, and calligraphy, consisting of religious texts with stylised appearance, used both decoratively and to convey meaning. All three often involve elaborate interlacing. The three types of ornament are often used together. Islamic decoration has had a significant influence on European decorative artforms, especially as Western arabesque. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 1 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22272778 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-45 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Southern Crab Nebula]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:The Crab of the Southern Sky Hen 2-104.tif|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Southern Crab Nebula''' (or WRAY-16-47 or Hen 2-104) is a nebula in the constellation Centaurus. The nebula is several thousand light years from Earth, and its central star is a symbiotic Mira variable - white dwarf pair. It is named for its resemblance to the Crab Nebula, which is in the northern sky. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:13, 8 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22282200 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-46 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Netto Question]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Questão Netto 1.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Netto Question''' (Portuguese: Questão Netto) was the largest collective action for the liberation of slaves in the Americas. The lawsuit is related to the liberation of 217 slaves in Brazilian lands in the 1870s. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 15 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22333164 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-47 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Casa Grande del Pueblo]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Plaza Murillo .jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Casa Grande del Pueblo''' (English: Great House of the People), is the Bolivian presidential residence that replaced the Palacio Quemado in 2018. Inaugurated on 9 August 2018 during the presidency of Evo Morales as the official residence of the President of Bolivia, the interim government of Jeanine Áñez reverted to occupying the Palacio Quemado from 2019 to 2020. Following the inauguration of Luis Arce on 8 November 2020, it has again become the residence of the president. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:34, 22 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22360705 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-48 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:William Morrison (chemist)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Arntz and Morrison 1890.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''William Morrison''' (23 August 1855 – 29 August 1927) was a Scottish chemist. His background in chemistry piqued his interest in improving storage batteries. He concentrated on how to produce the most available energy for a unit of weight for efficiency in the working of an individual battery cell. Eventually, he developed storage batteries far more powerful than what had then been available. To demonstrate his batteries, Morrison installed 24 of them on a common horse-drawn carriage and attached an electric motor to the rear axle to be powered by them. Through various innovations, he developed the controls for the power used and the vehicle's steering so that the driver had complete control. Morrison invented the first practical self-powered four-wheeled electric carriage in the United States. His electric vehicle was the first to be driven in Chicago and in his hometown of Des Moines, Iowa. This electric horseless buggy of the late 19th century helped pave the way for the hybrid electric automobile of the 21st century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:54, 29 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22383453 --> == Maraming salamat sa paglahok mo sa [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2021]] == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Asia medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Maraming salamat sa pagsumite ng mga lahok!''' |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|100px]] |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ''Congrats'', nakaanim kang lahok sa patimpalak na ito. Ayon sa patakaran, makakatanggap ka ng postkard na iproproseso ng internasyunal na pangkat ng ''Wikipedia Asian Month''. Antabayanan mo lamang ito. Kapag tila natatagalan sila, ako mismo ang magpa-''follow-up'' sa kanila. Nawa'y naging maganda ang iyong karanasan sa patimpalak na ito. Kung may mga katanungan ka, huwag kang mag-atubiling magbigay ng mensahe sa aking [[Usapang tagagamit:Jojit fb|pahina ng usapan]]. Muli, maraming salamat at nawa'y magpatuloy kang mag-ambag ng mataas na kalidad na artikulo dito sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 23:11, 1 Disyembre 2021 (UTC) |} == Wikipedia translation of the week: 2021-49 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Wildlife of Madagascar]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Maki.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The composition of '''Madagascar's wildlife''' reflects the fact that the island has been isolated for about 88 million years. The prehistoric breakup of the supercontinent Gondwana separated the Madagascar-Antarctica-India landmass from the Africa-South America landmass around 135 million years ago. Madagascar later split from India about 88 million years ago, allowing plants and animals on the island to evolve in relative isolation. As a result of the island's long isolation from neighboring continents, Madagascar is home to an abundance of plants and animals found nowhere else on Earth. Approximately 90 percent of all plant and animal species found in Madagascar are endemic, including the lemurs (a type of strepsirrhine primate), the carnivorous fossa and many birds. This distinctive ecology has led some ecologists to refer to Madagascar as the "eighth continent", and the island has been classified by Conservation International as a biodiversity hotspot. As recent as 2021, the "smallest reptile on earth" was also found in Madagascar, known as the Brookesia nana, or nano-chameleon. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:13, 6 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22394149 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-50 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Phromnia rosea]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Flatid leaf bugs and nymphs (Phromnia rosea).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''''Phromnia rosea''''', the flower-spike bug or the flatid leaf bug, is a species of planthopper in the family Flatidae. It is found in dry, tropical forests in Madagascar, and the adult insects are gregarious, the groups orienting themselves in such a way that they resemble a flower spike <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:44, 13 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22394149 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-51 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Great Meadow National Nature Park]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Velykyi Luh.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Great Meadow National Nature Park''' (Ukrainian: Великий Луг (національний природний парк)) (also, Velykyi Luh) covers historic steppe terrain in southeast Ukraine. It is on the south bank of the Dnieper River's Kakhovka Reservoir, which was created by the Dnieper Hydroelectric Station. The meadows and reed beds on the shore support one of the largest transmigration spots for birds in Eastern Europe <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:15, 20 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22450595 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-52 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Luís Gama]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Luiz Gama by Raul Pompeia 1882.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Luís Gonzaga Pinto da Gama''' (Salvador, June 21, 1830 – São Paulo, August 24, 1882) was a Brazilian Rábula (self-taught lawyer), abolitionist, orator, journalist and writer, and the Patron of the Abolition of Slavery in Brazil. Born to a free black mother and a white father, he was nevertheless made a slave at the age of 10, and remained illiterate until the age of 17. He judicially won his own freedom and began to work as a lawyer on behalf of the captives, and by the age of 29 he was already an established author and considered "the greatest abolitionist in Brazil". <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 27 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22472971 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-01 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Christmas tree production]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Christmas tree farm East Lansing MI check for pine shoot beetles.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Christmas tree production''' occurs worldwide on Christmas tree farms, in artificial tree factories and from native strands of pine and fir trees. Christmas trees, pine and fir trees purposely grown for use as a Christmas tree, are grown on plantations in many western nations, including Australia, the United Kingdom and the United States. In Australia, the industry is relatively new, and nations such as the United States, Germany and Canada are among world leaders in annual production. Great Britain consumes about 8 million trees annually, while in the United States between 35 and 40 million trees are sold during the Christmas season. Artificial Christmas trees are mostly produced in the Pearl River delta area of China. Christmas tree prices were described using a Hotelling-Faustmann model in 2001, the study showed that Christmas tree pr <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 11:42, 3 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22519540 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-02 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lobster War]]'''<br /> <small>''([[:fr:Conflit de la langouste entre la France et le Brésil]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Brazilian Boeing B-17 flies over the French destroyer Tartu (D636) during the 1963 Lobster War.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''The Lobster War''' (also known as the Lobster Operation; Portuguese: Guerra da Lagosta; French: Conflit de la langouste) was a dispute over spiny lobsters which occurred from 1961 to 1963 between Brazil and France. The Brazilian government refused to allow French fishing vessels to catch spiny lobsters 100 miles (160 km) off the Brazilian northeast coast, arguing that lobsters "crawl along the continental shelf", while the French maintained that "lobsters swim" and that, therefore, they might be caught by any fishing vessel from any country. The dispute was resolved unilaterally by Brazil, which extended its territorial waters to a 200-nautical-mile (370 km; 230 mi) zone, taking in the disputed lobsters' bed. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:35, 10 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22519540 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-03 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Henry Adams Thompson]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Henry A. Thompson.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Henry Adams Thompson''' (March 23, 1837 – July 8, 1920) was an American prohibitionist and professor who was the vice-presidential nominee of the Prohibition Party in 1880. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:09, 17 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22614498 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Koz Castle]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Kozkalesi.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Koz Castle''' (Turkish: Koz Kalesi), or Kürşat Castle is a castle in the Altınözü district of the Hatay Province of Turkey. It has been involved in the Crusades in the 12th and 13th century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:58, 24 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22621333 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Koz Castle]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Kozkalesi.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Koz Castle''' (Turkish: Koz Kalesi), or Kürşat Castle is a castle in the Altınözü district of the Hatay Province of Turkey. It has been involved in the Crusades in the 12th and 13th century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 10:06, 24 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22621333 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Log bucking]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bucker2.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bucking''' is the process of cutting a felled and delimbed tree into logs. Significant value can be lost by sub-optimal bucking because logs destined for plywood, lumber, and pulp each have their own value and specifications for length, diameter, and defects. Cutting from the top down is overbucking and from the bottom up is underbucking. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:26, 7 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22758274 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Log bucking]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bucker2.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bucking''' is the process of cutting a felled and delimbed tree into logs. Significant value can be lost by sub-optimal bucking because logs destined for plywood, lumber, and pulp each have their own value and specifications for length, diameter, and defects. Cutting from the top down is overbucking and from the bottom up is underbucking. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 06:11, 7 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22758274 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-07 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Bidriware]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bidriware Hookah.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bidriware''' is a metal handicraft from Bidar, India. It was developed in the 14th century C.E. during the rule of the Bahamani Sultans. The term "bidriware" originates from the township of Bidar, which is still the chief centre for the manufacture of the unique metalware. Due to its striking inlay artwork, bidriware is an important export handicraft of India and is prized as a symbol of wealth. The metal used is a blackened alloy of zinc and copper inlaid with thin sheets of pure silver. This native art form has obtained Geographical Indications (GI) registry. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:43, 14 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-08 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:simple:Loktak Folklore Museum]]'''<br /> <small>''([[:mni:ꯂꯣꯛꯇꯥꯛ ꯈꯨꯟꯅꯨꯡ ꯄꯨꯀꯩ ꯂꯟꯀꯩ ꯁꯪꯂꯦꯟ]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:LOKTAK FOLKLORE MUSEUM.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Loktak Folklore Museum''' or the Thanga Folklore Museum is a folk museum in Thanga Island in the Loktak lake of Manipur. It cares for and displays a collection of artistic, cultural and historical artefacts associated with the Loktak lake. The museum preserves the folk customs and beliefs, folk medicines, folk literature associated with the Loktak lake. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:18, 21 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia Asian Month 2021 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear Participants, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2021, the seventh Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2021. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSck2FFBSatWmQYubvyCSWDEAvYzplfL_ZNDvr8j5hWU2bmNww/viewform the form], let the postcard can send to you asap! :This form will be closed at March 15. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2021/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2022.02 </div> </div> <!-- Message sent by User:Reke@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Winners&oldid=22878389 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-09 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Shapur I's victory relief at Naqsh-e Rostam]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Naghsh-e rostam, Irán, 2016-09-24, DD 12.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Shapur I's victory relief at Naqsh-e Rostam''' is located 3 kilometers north of Persepolis. It is the most impressive of eight Sasanian rock carvings cut into the cliff beneath the tombs of their Achaemenid predecessors <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:27, 28 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-10 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Day of the National Flag (Ukraine)]]'''<br /><small>''([[:uk:День Державного Прапора України]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Flag of Ukraine.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> August 23 every year since 2004 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 7 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22918026 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-11 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Hermila Galindo]]'''<br /><small>''([[:es:Hermila Galindo]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Portrait of Hermila Galindo.png|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Hermila Galindo Acosta''' (also known as Hermila Galindo de Topete) (2 June 1886 – 18 August 1954) was a Mexican feminist and a writer. She was an early supporter of many radical feminist issues, primarily sex education in schools, women's suffrage, and divorce. She was one of the first feminists to state that Catholicism in Mexico was thwarting feminist efforts, and was the first woman to run for elected office in Mexico. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:23, 14 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22964474 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-12 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Farn-Sasan]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bronze coin of Farn-Sasan.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Farn-Sasan''' was the last king of the Indo-Parthian Kingdom, ruling the region of Sakastan approximately from 210 to 226. Literary sources makes no mention of him, and he is only known through the coins he issued. He was defeated in 226 by the Sasanian ruler Ardashir I (r. 224–242), which marked the end of Indo-Parthian rule. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 06:29, 21 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23020670 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-13 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Dummy tank]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Inflatable dummy weapons - NARA - 292565.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Dummy tanks''' superficially resemble real tanks and are often deployed as a means of military deception in the absence of real tanks. Early designs included wooden shells and inflatable props that could fool enemy intelligence; they were fragile and only believable from a distance. Modern designs are more advanced and can imitate heat signatures, making them more effective illusions. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:51, 28 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23058505 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-15 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Ankarana Reserve]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Tsingy Ankarana Madagascar 16-07-2004.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Ankarana Special Reserve''' in northern Madagascar was created in 1956. It is a small, partially vegetated plateau composed of 150-million-year-old middle Jurassic limestone <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 11 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23120296 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Gwoździec Synagogue]]'''<br /> <small>''([[:pl:Synagoga w Gwoźdźcu]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Warszawa - synagoga z Gwoźdźca 2.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''synagogue''' was erected around 1650 in Gwoździec (Ukrainian: Гвіздець - Hvizdets), then in the Polish–Lithuanian Commonwealth, today in the Kolomyia Raion, Ukraine. The building was seriously damaged in a fire during World War I. It was rebuilt in the interwar period, but destroyed completely by the Germans in 1941 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 18 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23159940 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:School of the Air]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:SchooloftheAir.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''School of the Air''' is a generic term for correspondence schools catering for the primary and early secondary education of children in remote and outback Australia where some or all classes were historically conducted by radio, although this is now replaced by telephone and internet technology. In these areas, the school-age population is too small for a conventional school to be viable. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:37, 25 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23192890 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-18 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:K-ration]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:KRation Breakfast.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''K-ration''' was an individual daily combat food ration which was introduced by the United States Army during World War II. It was originally intended as an individually packaged daily ration for issue to airborne troops, tank crews, motorcycle couriers, and other mobile forces for short durations. The K-ration provided three separately boxed meal units: Breakfast, Dinner, and Supper. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 04:04, 2 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Cyrus the Great Day]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:7aban1394.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Cyrus the Great Day''' (Persian: روز کوروش بزرگ, romanized: ruz-e kuroš-e bozorg) is an unofficial Iranian holiday that takes place on the seventh day of Aban, the eighth month of the Solar Hijri calendar (October 29th on the Gregorian calendar), to commemorate Cyrus the Great, the founder of the ancient Achaemenid Persian Empire. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:01, 9 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lift Every Voice and Sing]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Lift Every Voice and Sing - U.S. Navy Band Southwest, Jacksonville, Fla.opus|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''''Lift Every Voice and Sing'''''" – often referred to as the Black national anthem in the United States – is a hymn with lyrics by James Weldon Johnson (1871–1938) and set to music by his brother, J. Rosamond Johnson (1873–1954), for the anniversary of President Abraham Lincoln's birthday in 1900 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 16 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-22 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Zangbeto]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Zangbeto.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zangbeto''' are the traditional voodoo guardians of the night among the Ogu or Egun people of Benin, Togo and Nigeria. A traditional police and security institution, the Zangbeto cult is charged with the maintenance of law and order, and ensures safety and security within Ogu communities <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 30 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23338388 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Trabala vishnou]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Trabala vishnou (Walker, 1855) Rose Myrtle Lappet Moth female Lasiocampidae (16076304697).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Trabala vishnou''', the rose-myrtle lappet moth, is a moth of the family Lasiocampidae. It is found in south-east Asia, including Pakistan, India, Thailand, Sri Lanka, Myanmar, Java, China, Japan, Taiwan, Hong Kong, Vietnam and Indonesia. Four subspecies are recognized. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 6 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23366994 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Tirumala septentrionis]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Dark blue tiger (Tirumala septentrionis dravidarum).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Tirumala septentrionis''', the dark blue tiger, is a danaid butterfly found in the Indian subcontinent and Southeast Asia. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:35, 13 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23389957 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-25 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Statehood Day (Slovenia)]]'''<br /> <small>''([[:sl:Dan državnosti]])''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Statehood Day''' (Slovene: Dan državnosti) is a holiday that occurs on every 25 June in Slovenia to commemorate the country's declaration of independence from Yugoslavia in 1991. Although the formal declaration of independence did not come until 26 June 1991, Statehood Day is considered to be 25 June since that was the date on which the initial acts regarding independence were passed and Slovenia became independent <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:32, 20 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23396992 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Roll Out Solar Array]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:View of the ISS taken during Crew-2 flyaround (ISS066-E-080651).jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Roll Out Solar Array''' (ROSA) and its larger version ISS Roll Out Solar Array (iROSA) are lightweight, flexible power sources designed by NASA to be deployed and used in space. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 27 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23436479 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Road Goes Ever On (song)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Hobbiton, New Zealand.jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Road Goes Ever On'''" is a title that encompasses several walking songs that J. R. R. Tolkien wrote for his Middle-earth legendarium. Within the stories, the original song was composed by Bilbo Baggins and recorded in The Hobbit. Different versions of it also appear in The Lord of the Rings, along with some similar walking songs. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:51, 4 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23473250 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Everard Calthrop]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Everard Richard Calthrop''' (3 March 1857 – 30 March 1927) was a British railway engineer and inventor. Calthrop was a notable promoter and builder of narrow-gauge railways, especially of 2 ft 6 in (762 mm) narrow gauge, and was especially prominent in India. His most notable achievement was the Barsi Light Railway, but he is best known in his home country for the Leek and Manifold Valley Light Railway. Calthrop has been described as a "railway genius. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:04, 11 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Church of St. Clare, Horodkivka]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Horodkivka Catholic Church RB.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Church of St. Clare, Horodkivka''' is a Roman Catholic religious building and an architectural monument of local importance in the village of Horodkivka (alternative spelling Gorodkivka), Andrushivka Raion, Zhytomyr region, Ukraine. Horodkivka was called Khalaimgorodok before 1946 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:45, 18 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> f9t6sp5f2xxkzzz7zn854phh1s3hgyn 1958400 1958375 2022-07-25T01:46:37Z MediaWiki message delivery 49557 /* Wikipedia translation of the week: 2022-30 */ bagong seksiyon wikitext text/x-wiki ==Late reply== Walang anoman po.[[Tagagamit:Ivan P. Clarin|Ivan P. Clarin]] ([[Usapang tagagamit:Ivan P. Clarin|makipag-usap]]) 06:18, 15 Enero 2021 (UTC) == Baybayin == Nakita mo ba 'yung komento ko dito [[Wikipedia:Mga nominasyon para sa napiling nilalaman/Baybayin]]. Kung gusto mo maging Napiling Artikulo ang [[Baybayin]], pakisunod na lamang ang aking rekomendasyon. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:54, 25 Enero 2021 (UTC) :Noted ko na po ngunit ineedit ko rin po yung sa Globalisasyon. Hindi ko na po ata magagawa ang rekomendasyon ni GinawaSaHapon at ninyo kasi natambak ako sa pahinang iyon. Kapag summer nalang po baka may time ako. Atsaka po pwedeng magpalagay ng proteksyon sa Globalisasyon? May mga nag-eedit kasi habang naedit ko kaya hindi ko na po matapos-tapos. --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|makipag-usap]]) 06:57, 25 Enero 2021 (UTC) ::Sige, nakabinbin muna 'yung pagbabago sa Baybayin. Naprotekta ko na 'yung Globalisasyon. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 08:30, 25 Enero 2021 (UTC) :::Salamat po --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|makipag-usap]]) 11:39, 25 Enero 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-15 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Mammoth central]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:A Mammoth Hunt.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Mammoth central''' is a paleontological site on the grounds of the Santa Lucía Airport in the state of Mexico, Mexico which contains the remains of at least 200 Columbian mammoths as well as 25 camels and five horses. The site is the world's largest concentration of mammoth remains; the previous was the Mammoth Site of Hot Springs in South Dakota with only 61 individuals. Human tools and carved bones have also been discovered at the site, suggesting that humans utilized the site to trap and kill large mammals. More fossils continue to be found at the site. The dig will end in 2022, when the airport's construction is projected to conclude. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:33, 01:45, 12 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21319298 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Palo Alto Baylands Nature Preserve]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:Palo Alto Baylands January 2013 002.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''The Palo Alto Baylands Nature Preserve''', known officially as the Baylands Nature Preserve, is the largest tract of undisturbed marshland remaining in the San Francisco Bay. Fifteen miles of multi-use trails provide access to a unique mixture of tidal and fresh water habitats. The preserve encompasses 1,940 acres in both Palo Alto and East Palo Alto, and is owned by the city of Palo Alto, California, United States <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:27, 19 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21356077 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Metropolitan Waterworks Museum]]'''</div> Please be bold and help to translation this article! ---- [[File:High Service Pumping Station, Chestnut Hill, Sudbury Aqueduct.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Waterworks Museum''' is a museum in the Che]stnut Hill Waterworks building, originally a high-service pumping station of the Boston Metropolitan Waterworks <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:45, 26 Abril 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21376318 --> == UnangPahinaBalita == Kapag maglalagay ka ng balita sa [[Template:UnangPahinaBalita]], pakilagay na rin sa kaugnay na petsa nito ang balitang dinagdag mo. Halimbawa, kung ang balita ay noong Abril 26, 2021, idagdag rin iyan dito: [[Wikipedia:Kasalukuyang pangyayari/2021 Abril 26]]. Tapos, dapat hanggang '''lima''' lamang ang nakapasok sa [[Template:UnangPahinaBalita]]. Kaya, kailangan ibawas ang pinakalumang balita kung nagdagdag ka ng bago. Basahin ang [[Wikipedia:Mga panuntunan sa pagtatala ng bagong balita]] para sa karagdagang patakaran. Pakigawa na lamang ito sa susunod. Sa ngayon, ako na ang mag-aayos. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:23, 3 Mayo 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sarah E. Goode]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Edmonia Lewis.png|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Sarah Elisabeth Goode''' (1850 – April 8, 1905) was an inventor. She was the second known African-American woman to receive the MOST, a United States patent, which she received in 1885. The first known African-American woman to receive a patent was Judy W. Reed on September 23, 1884, but Reed only signed her patent with her mark (an X) and not her signature. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:22, 10 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21420930 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Zuzu Angel]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Zuzu Angel durante o lançamento de sua coleção em Nova York, 1972.tif|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zuleika Angel Jones''' (June 5, 1921 – April 14, 1976), better known as Zuzu Angel, was a Brazilian-American fashion designer, who became famous for opposing the Brazilian military dictatorship after the forced disappearance of her son, Stuart. She was also the mother of journalist Hildegard Angel. In 2014, the National Truth Commission created to gather and review information about crimes committed during the years of the CIA and U.S. government-backed Brazilian military dictatorship, a former agent of the military repression named Cláudio Antônio Guerra, confirmed the participation of agents of the security apparatus in the death of Angel. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:10, 17 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21420930 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-21 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Blue space]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Downtown Green Bay CityDeck along the Fox River.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Blue space''' in urban planning and design comprises all the areas dominated by surface waterbodies or watercourses. In conjunction with greenspace (parks, gardens, etc. specifically: urban open space), it may help in reducing the risks of heat-related illness from high urban temperatures. Substantial urban waterbodies naturally exist as integral features of the geography of many cities because of their historical geopolitical significance. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:31, 24 Mayo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21481888 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Breakthrough infection]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> A '''breakthrough infection''' is a case of illness in which a vaccinated individual becomes sick from the same illness that the vaccine is meant to prevent. Simply, they occur when vaccines fail to provide immunity against the pathogen they are designed to target. In April 2021, the CDC reported that in the United States there were 5,814 COVID-19 breakthrough infections, and 74 deaths, among the more than 75 million people fully vaccinated for the COVID-19 virus. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:28, 7 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21481888 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Tutankhamun's trumpets]]'''</div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Silver trumpet from Tutankhamun's tomb.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Tutankhamun's trumpets''' are a pair of trumpets found in the burial chamber of the Eighteenth Dynasty Pharaoh Tutankhamun. The trumpets, one of sterling silver and one of bronze or copper, are considered to be the oldest operational trumpets in the world, and the only known surviving examples from ancient Egypt. The trumpets were found in 1922 by Howard Carter during the excavation of Tutankhamun's tomb. The bronze trumpet was discovered in the tomb's antechamber in a large chest containing various military objects and walking sticks. The silver trumpet was subsequently found in the burial chamber. Both are finely engraved, with decorative images of the gods Ra-Horakhty, Ptah and Amun. The silver trumpet's bell is engraved with a whorl of sepals and calices representing a lotus flower, and the praenomen and nomen of the king. The bronze trumpet may in fact be made of copper; the metal has not yet been analysed. Similar looking trumpets feature in Egyptian wall-paintings that are usually, though not always, associated with military scenes. Silent for over 3,000 years, the trumpets were sounded before a live audience of an estimated 150 million listeners through an international BBC broadcast aired on 16 April 1939. The trumpets were played by a bandsman, James Tappern of Prince Albert's Own 11th Royal Hussars regiment. The recording was recently featured, and can be heard on the BBC Radio 4 program Ghost Music. Rex Keating, who presented the 1939 broadcast, later claimed that during a rehearsal, the silver trumpet shattered, and Alfred Lucas, a member of Carter's team who had restored the finds, was so distressed he needed to go to hospital. Due to their fragility, it is unlikely the trumpets will be played again in any official musical reconstructions. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 21 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21601956 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sumidouro State Park]]'''<br /><small>''([[:pt:Parque Estadual do Sumidouro]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Texturas da Gruta da Lapinha.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sumidouro State Park''' (Portuguese: Parque Estadual do Sumidouro) is a state park in the state of Minas Gerais, Brazil. The remains of the first human inhabitants of Brazil were found in the park area in the early 19th century, along with bones of now-extinct megafauna. The main attraction is the Gruta da Lapinha, a large limestone cave. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:27, 28 Hunyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21601956 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:fr:Justus Ier]]'''<br /><small>''([[:en:Justus of Jerusalem]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Justus I''' was a 2nd-century Jewish Christian leader, third bishop of Jerusalem, supposedly tied to the family of Jesus. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:12, 5 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21653910 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:El Palo Alto]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:El-palo-alto-tree-california.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''El Palo Alto''' (Spanish for 'the tall pole' or 'post') is a coastal redwood (Sequoia sempervirens) located in El Palo Alto Park on the banks of San Francisquito Creek in Palo Alto, California, United States. It is famous for its historical significance and as the namesake of the city of Palo Alto. As of July 2016, El Palo Alto is currently 110 feet (33.5 meters) in height, down from 162.2 feet (49.4 meters) in 1814. Its top progressively died from 1865 to 1955 from lowering of the water table so that its roots could no longer reach sustenance. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:52, 12 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21702842 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sèvres Egyptian Service]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Plate showing statues of Amenhotep III at Luxor, Egypt. Commissioned by Napoleon as a present to Josephine but she rejected it. From France. The Victoria and Albert Museum, London.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sèvres Egyptian Service''' is a name used for two sets of tableware made by the Manufacture nationale de Sèvres during the First French Empire. The first was produced between 1804 and 1806 for Napoleon I and was presented by him to Alexander I of Russia in 1808, as a diplomatic gift following the Treaties of Tilsit. It is now held in the State Museum of Ceramics in Russia. The second set was produced between 1810 and 1812. It was intended as a gift from Napoleon to Empress Joséphine. The service consisted of 72 plates with the wells depicting scenes from Egypt based on sketches made by Vivant Denon. Joséphine refused to accept the service, which she described as "too severe". It was returned to the factory and given as a gift to the Duke of Wellington by Louis XVIII in 1818, following the Bourbon Restoration. The service was purchased by the Victoria and Albert Museum in 1979 and, except for one plate, was loaned to English Heritage to display at Apsley House, London, the former residence of the first duke. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:26, 19 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21719762 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:La plus que lente]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:La Plus Que Lente (edit).ogg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''''La plus que lente''''', L. 121 is a waltz for solo piano written by Claude Debussy in 1910, shortly after his publication of the Préludes, Book I <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:45, 26 Hulyo 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21757255 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-31 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Abstract photography]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Denkmal für die ermordeten Juden Europas .jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Abstract photography''', sometimes called non-objective, experimental or conceptual photography, is a means of depicting a visual image that does not have an immediate association with the object world and that has been created through the use of photographic equipment, processes or materials. An abstract photograph may isolate a fragment of a natural scene in order to remove its inherent context from the viewer, it may be purposely staged to create a seemingly unreal appearance from real objects, or it may involve the use of color, light, shadow, texture, shape and/or form to convey a feeling, sensation or impression. The image may be produced using traditional photographic equipment like a camera, darkroom or computer, or it may be created without using a camera by directly manipulating film, paper or other photographic media, including digital presentations. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:28, 2 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21796451 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-32 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Michaux-Perreaux steam velocipede]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Michaux-Perreaux steam velocipède.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Michaux-Perreaux steam velocipede''' was a steam powered velocipede made in France sometime from 1867 to 1871, when a small Louis-Guillaume Perreaux commercial steam engine was attached to a Pierre Michaux manufactured iron framed pedal bicycle. It is one of three motorcycles claimed to be the first motorcycle, along with the Roper steam velocipede of 1867 or 1868, and the internal combustion engine Daimler Reitwagen of 1885. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:29, 9 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21796451 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-33 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:zh:祝融号火星车]]'''<br /><small>''([[:en:Zhurong (rover)]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Mars Global Remote Sensing Orbiter and Small Rover at IAC Bremen 2018 02.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zhurong''' (Chinese: 祝融; pinyin: Zhùróng) is China's first Mars rover, which formed part of the Chinese Tianwen 1 mission to Mars. It landed on May 14, 2021, to make China the second country to successfully soft land on Mars and establish communications from the Martian surface, after the United States. Zhurong was successfully deployed on 22 May 2021, 02:40 UTC <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:06, 16 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21857549 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-34 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Luna Park (Coney Island, 1903)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Night in Luna Park, Coney Island (1905).jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Luna Park''' was an amusement park in Coney Island, Brooklyn, New York City. Luna Park was located on a site bounded by Surf Avenue to the south, West 8th Street to the east, Neptune Avenue to the north, and West 12th Street to the west. Luna Park opened in 1903 and operated until 1944. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:39, 23 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21914746 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-35 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Independence Day (Philippines)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:PH flags near ccp.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Independence Day''' (Filipino: Araw ng Kasarinlán; also known as Araw ng Kalayaan, "Day of Freedom") is an annual national holiday in the Philippines observed on June 12, commemorating the declaration of Philippine independence from Spain in 1898. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:08, 30 Agosto 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21948194 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-36 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Flyby (spaceflight)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:PIA22316 MarCO InSight.jpg|center|300px]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> A '''flyby''' (/ˈflaɪˌbaɪ/) is a spaceflight operation in which a spacecraft passes in proximity to another body, usually a target of its space exploration mission and/or a source of a gravity assist to impel it towards another target <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:40, 6 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=21969329 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-37 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Whang Youn Dai Achievement Award]]'''<br /><small>''([[:ko:황연대 성취상]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Whang Youn Dai Achievement Award''' is named after South Korean Dr. Whang Youn Dai, who contracted polio at the age of three. She devoted her life to the development of paralympic sport in Korea and around the world. At the 1988 Paralympic Summer Games in Seoul, Korea, the International Paralympic Committee (IPC) recognized her lifelong contributions to the Paralympic Movement and established the Whang Youn Dai Achievement Award (formerly the Whang Youn Dai Overcome Prize). Since then, this award has been presented at every Paralympic Games to one male and one female athlete who each "best exemplify the spirit of the Games and inspire and excite the world". <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:55, 13 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22004646 --> == UnangPahinaBalita uli == Sinabi ko na dati na dapat '''lima''' lamang ang ''entry'' ng Template:UnangPahinaBalita. Paulit-ulit kang nagbabawas pero di ka naman nagdaragdag. Paki-''review'' uli ng patakaran: [[Wikipedia:Mga panuntunan sa pagtatala ng bagong balita]]. Maganda at nakapag-''edit'' ka ng balita ngunit pakiusap, ayusin mo naman ang pag-''edit''. Ang UnangPahinaBalita ay nababasa ng maraming tao kaya mahalaga na maayos ito. Sana naunawaan mo ang ''concern'' ko. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:04, 26 Setyembre 2021 (UTC) :Hindi siya pang-Wiki. Plus mali-mali pa po yung links. Pakitingnan po kung saan nakaturo ang Datu Piang sa Unang Pahina Balita. Isa pa ang granada na link ay nakaturo sa ibang Granada na hindi nangangahulugang pasabog kaya inayos ko ito noong una mo itong dinagdag (Proof: https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Granada&action=history) . Ang pangyayaring ito ay hindi kilala o tanyag para magawan pa ng pahina. Walang katanyagan ang paksang ito kaya tinanggal ko. Kung malaking bagay ito, dapat magawan ng pahina ngunit mukhang isa lamang ito sa mga maraming pangyayari ng Pilipinas. Sa pangkalahatan, not for wiki. Oo nga po na marami ang makakabasa ngunit kung mali-mali naman ang impormasyon at ang mga links, maaaring magdagdag na lamang ng iba imbis na iyon. Ang tungkol naman sa hidwaan ng Myanmar, mukhang wala pang pahinang nagagawan at maaaring maging problematiko. --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|kausapin]]) 06:22, 26 Setyembre 2021 (UTC) ::Kung ''links'' pala ang problema, bakit di mo inayos 'yung links? E, ang ginawa mo tinanggal mo 'yung buong ''entry'' tapos hindi ka naman nagbigay ng kapalit para manatiling lima siya. Tungkol naman sa katanyagan, hindi ipinagbabawal sa kasalukuyang patakaran kung tanyag man ito o hindi. Ang kailangan lamang ay mayroon itong sanggunian. Na mayroon naman, tingnan ito: [[Wikipedia:Kasalukuyang pangyayari/2021 Setyembre 18]]. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:46, 27 Setyembre 2021 (UTC) :::Tungkol sa links, hindi ko naman po gamay 'yang lahat. Kung sino po ang nagdagdag, siya po ang nakakaalam kung ano ang nilalaman ng idinaragdag niya. Baka po kasi ang impormasyon na mapapalitan ko ay maiba sa tunay na paksa o kaya ay maging nakakalito. Halimbawa, sa granada na kawing, sigurado ako sa kung ano ang tinutukoy nito na isang pasabog kaya nai-redirect ko ito sa tingin ko ay tama. Ang Datu Piang naman po ay medyo nalito ako kaya hindi ko muna ito ginalaw. Aaminin ko na nilabag ko ang quota na dapat lima ang entries at hindi ko agad napalitan ang tinanggal ko. Ang importante lang po sa akin ay yung impormasyon mismo, at hindi ang bilang o dami ng entries. Ang kalidad ay higit mahalaga kaysa sa kantidad. :::Sa dako naman po ng criteria ng balita, mukhang problematiko ang pagdaragdag ng anumang balita na basta lamang ay may sanggunian. Muli, ito ay ensiklopedya na mayroong antas ng katanyagan at kahalagahan sa maraming tao. Maaari naman pong idagdag ang tungkol sa pagsabog ngunit wala naman po itong kasamang mahalagang pangyayari. Halimbawa, kung ang pagsabog sa Datu Piang ay kabilang sa isang opensibang militar o pandaigdigang digmaan kontra terorismo (''hindi po ako sigurado dito, halimbawa lang po'') , na isang mahalagang pangyayari (AT maaaring gawan ng pahina), totoo nga na sapat itong isama sa Unang Pahina Balita at ang mahalagang pangyayari ay nakasama na rin sa entry. Pero kung titingnan sa balita mismo, walang binanggit na mahalagang pangyayari. Kung titingan pati, ito ay isa lamang katulad sa mga maraming pangyayari sa Mindanao na binabalita kamakailan lang. Ang sa akin po kasi, una kong tinitingnan kung ang balita ay may pahina na sa tl Wiki at saka nilalagay ko ang pangyayari sa Unang Pahina Balita. Halimbawa ang kay Abdelaziz Bouteflika, SpaceX, at ang COVID-19 sa Pilipinas, na pawang mahahalaga at mayroong katanyagan. :::Sa ibang usapin naman po, mukhang hindi ko kayang mag-host sa official translation election ng TL Wiki. Marami kasi po akong ginagawa sa eskuwela kaya sagabal ito sa pagpapa-request ko ng mga mungkahing pagsalin. Kung kaya niyo pong mag-host sir at mag-start sa eleksyon at mungkahi ng mga bagong opisyal na termino, sasali naman po ako sa pagboto kung sakali man na sisimulan niyo sir. Salamat po --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|kausapin]]) 05:23, 27 Setyembre 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-39 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Behavior-altering parasite]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Succinea mit Leucocholoridium.jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Behavior-altering parasites''' are parasites with two or more hosts, capable of causing changes in the behavior of one of their hosts to enhance their transmission, sometimes directly affecting the hosts' decision-making and behavior control mechanisms. They do this by making the intermediate host, where they may reproduce asexually, more likely to be eaten by a predator at a higher trophic level which becomes the definitive host where the parasite reproduces sexually. Examples can be found in bacteria, protozoa, viruses, and animals. Parasites may also alter the host behaviour to increase the protection to the parasites or their offspring. The term bodyguard manipulation is used for such mechanisms. Among the behavioral changes caused by parasites is carelessness, making their hosts easier prey. The protozoan Toxoplasma gondii, for example, infects small rodents and causes them to become careless and may even cause them to become attracted to the smell of feline urine, both of which increase their risk of predation and the parasite's chance of infecting a cat, its definitive host. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:02, 27 Setyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22066226 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-41 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Proclamation Day of the Republic of Latvia]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:18.novembra svinīgie pasākumi (30966699131).jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Proclamation Day of the Republic of Latvia''' is celebrated annually on 18 November. It marks the anniversary of the Proclamation of Independence of Latvia by the People's Council of Latvia in 1918. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:04, 11 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22160753 --> == ABN == {{AlamBaNinyoUsapan2|Oktubre 5|2021|Tulay ng Laguna Garzón}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:31, 11 Oktubre 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-42 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Juice jacking]]'''<br /><small>''([[:fr:Juice jacking]]) ([[:de:Juice jacking]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Juice jacking''' is a type of cyber attack involving a charging port that doubles as a data connection, typically over USB. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:16, 18 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22187362 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-43 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Cape Kidnappers]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Cape Kidnappers, New Zealand.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Cape Kidnappers''' / Te Kauwae-a-Māui is a headland at the southeastern extremity of Hawke's Bay on the east coast of New Zealand's North Island and sits at the end of an 8 kilometres (5.0 mi) peninsula which protrudes into the Pacific Ocean. It is 20 kilometres (12 mi) south-east of the city of Napier. Access to the Cape by road stops at Clifton, which is the departure point for many tourists. The Cape Kidnappers Golf Course lies between the headland and the nearby coastal community of Te Awanga. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 25 Oktubre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22229282 --> == Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2021 == [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|right|250px]] Hello Kurigo, Inaanyahan kita na sumali sa patimpalak na [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|'''Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia''']] ngayong 2021 naglalayong mapabuti ang mga artikulong may kinalaman sa Asya (tao, lugar, kultura atbp.). Tatakbo ito sa buong buwan ng Nobyembre 2021. Maari kang makatanggap ng postkard mula sa isang pangkat pang-Wikimedia kapag nakalikha ka ng apat na artikulo. Basahin ang mga patakaran at mekaniks [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021#Mga patakaran|'''dito'''.]] Pindutin ang buton na ito upang makasali sa patimpalak: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Buwan_na_Pang-Asya_sa_Wikipedia/2021/Mga_kalahok&action=edit|class=mw-ui-progressive}} Kapag nakatala ka na at natapos mo na ang lahok mo, {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2021-tl|class=mw-ui-progressive}} Kung may mga tanong ka tungkol dito, sabihan lamang sa [[Usapang Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|'''pahinang usapan ng patimpalak'''.]] Maligayang paglikha ng mga pang-Asyang artikulo sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 11:02, 31 Oktubre 2021 (UTC) == Wikipedia translation of the week: 2021-44 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Islamic ornament]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Abu 'Inaniya.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Islamic ornament''' is the use of decorative patterns in Islamic art. They can be broadly divided into the arabesque, using curving plant-based elements, geometric patterns with straight lines or regular curves, and calligraphy, consisting of religious texts with stylised appearance, used both decoratively and to convey meaning. All three often involve elaborate interlacing. The three types of ornament are often used together. Islamic decoration has had a significant influence on European decorative artforms, especially as Western arabesque. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 1 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22272778 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-45 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Southern Crab Nebula]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:The Crab of the Southern Sky Hen 2-104.tif|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Southern Crab Nebula''' (or WRAY-16-47 or Hen 2-104) is a nebula in the constellation Centaurus. The nebula is several thousand light years from Earth, and its central star is a symbiotic Mira variable - white dwarf pair. It is named for its resemblance to the Crab Nebula, which is in the northern sky. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:13, 8 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22282200 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-46 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Netto Question]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Questão Netto 1.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Netto Question''' (Portuguese: Questão Netto) was the largest collective action for the liberation of slaves in the Americas. The lawsuit is related to the liberation of 217 slaves in Brazilian lands in the 1870s. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:08, 15 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22333164 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-47 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Casa Grande del Pueblo]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Plaza Murillo .jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Casa Grande del Pueblo''' (English: Great House of the People), is the Bolivian presidential residence that replaced the Palacio Quemado in 2018. Inaugurated on 9 August 2018 during the presidency of Evo Morales as the official residence of the President of Bolivia, the interim government of Jeanine Áñez reverted to occupying the Palacio Quemado from 2019 to 2020. Following the inauguration of Luis Arce on 8 November 2020, it has again become the residence of the president. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:34, 22 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22360705 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-48 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:William Morrison (chemist)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Arntz and Morrison 1890.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''William Morrison''' (23 August 1855 – 29 August 1927) was a Scottish chemist. His background in chemistry piqued his interest in improving storage batteries. He concentrated on how to produce the most available energy for a unit of weight for efficiency in the working of an individual battery cell. Eventually, he developed storage batteries far more powerful than what had then been available. To demonstrate his batteries, Morrison installed 24 of them on a common horse-drawn carriage and attached an electric motor to the rear axle to be powered by them. Through various innovations, he developed the controls for the power used and the vehicle's steering so that the driver had complete control. Morrison invented the first practical self-powered four-wheeled electric carriage in the United States. His electric vehicle was the first to be driven in Chicago and in his hometown of Des Moines, Iowa. This electric horseless buggy of the late 19th century helped pave the way for the hybrid electric automobile of the 21st century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:54, 29 Nobyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22383453 --> == Maraming salamat sa paglahok mo sa [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2021|Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia ng 2021]] == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Asia medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Maraming salamat sa pagsumite ng mga lahok!''' |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:WAM logo without text (Philippine edition).svg|100px]] |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ''Congrats'', nakaanim kang lahok sa patimpalak na ito. Ayon sa patakaran, makakatanggap ka ng postkard na iproproseso ng internasyunal na pangkat ng ''Wikipedia Asian Month''. Antabayanan mo lamang ito. Kapag tila natatagalan sila, ako mismo ang magpa-''follow-up'' sa kanila. Nawa'y naging maganda ang iyong karanasan sa patimpalak na ito. Kung may mga katanungan ka, huwag kang mag-atubiling magbigay ng mensahe sa aking [[Usapang tagagamit:Jojit fb|pahina ng usapan]]. Muli, maraming salamat at nawa'y magpatuloy kang mag-ambag ng mataas na kalidad na artikulo dito sa Wikipediang Tagalog. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 23:11, 1 Disyembre 2021 (UTC) |} == Wikipedia translation of the week: 2021-49 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Wildlife of Madagascar]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Maki.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The composition of '''Madagascar's wildlife''' reflects the fact that the island has been isolated for about 88 million years. The prehistoric breakup of the supercontinent Gondwana separated the Madagascar-Antarctica-India landmass from the Africa-South America landmass around 135 million years ago. Madagascar later split from India about 88 million years ago, allowing plants and animals on the island to evolve in relative isolation. As a result of the island's long isolation from neighboring continents, Madagascar is home to an abundance of plants and animals found nowhere else on Earth. Approximately 90 percent of all plant and animal species found in Madagascar are endemic, including the lemurs (a type of strepsirrhine primate), the carnivorous fossa and many birds. This distinctive ecology has led some ecologists to refer to Madagascar as the "eighth continent", and the island has been classified by Conservation International as a biodiversity hotspot. As recent as 2021, the "smallest reptile on earth" was also found in Madagascar, known as the Brookesia nana, or nano-chameleon. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:13, 6 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22394149 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-50 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Phromnia rosea]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Flatid leaf bugs and nymphs (Phromnia rosea).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''''Phromnia rosea''''', the flower-spike bug or the flatid leaf bug, is a species of planthopper in the family Flatidae. It is found in dry, tropical forests in Madagascar, and the adult insects are gregarious, the groups orienting themselves in such a way that they resemble a flower spike <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:44, 13 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22394149 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-51 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Great Meadow National Nature Park]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Velykyi Luh.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Great Meadow National Nature Park''' (Ukrainian: Великий Луг (національний природний парк)) (also, Velykyi Luh) covers historic steppe terrain in southeast Ukraine. It is on the south bank of the Dnieper River's Kakhovka Reservoir, which was created by the Dnieper Hydroelectric Station. The meadows and reed beds on the shore support one of the largest transmigration spots for birds in Eastern Europe <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:15, 20 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22450595 --> == Wikipedia translation of the week: 2021-52 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Luís Gama]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Luiz Gama by Raul Pompeia 1882.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Luís Gonzaga Pinto da Gama''' (Salvador, June 21, 1830 – São Paulo, August 24, 1882) was a Brazilian Rábula (self-taught lawyer), abolitionist, orator, journalist and writer, and the Patron of the Abolition of Slavery in Brazil. Born to a free black mother and a white father, he was nevertheless made a slave at the age of 10, and remained illiterate until the age of 17. He judicially won his own freedom and began to work as a lawyer on behalf of the captives, and by the age of 29 he was already an established author and considered "the greatest abolitionist in Brazil". <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:41, 27 Disyembre 2021 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22472971 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-01 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2021 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Christmas tree production]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Christmas tree farm East Lansing MI check for pine shoot beetles.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Christmas tree production''' occurs worldwide on Christmas tree farms, in artificial tree factories and from native strands of pine and fir trees. Christmas trees, pine and fir trees purposely grown for use as a Christmas tree, are grown on plantations in many western nations, including Australia, the United Kingdom and the United States. In Australia, the industry is relatively new, and nations such as the United States, Germany and Canada are among world leaders in annual production. Great Britain consumes about 8 million trees annually, while in the United States between 35 and 40 million trees are sold during the Christmas season. Artificial Christmas trees are mostly produced in the Pearl River delta area of China. Christmas tree prices were described using a Hotelling-Faustmann model in 2001, the study showed that Christmas tree pr <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 11:42, 3 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22519540 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-02 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lobster War]]'''<br /> <small>''([[:fr:Conflit de la langouste entre la France et le Brésil]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Brazilian Boeing B-17 flies over the French destroyer Tartu (D636) during the 1963 Lobster War.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''The Lobster War''' (also known as the Lobster Operation; Portuguese: Guerra da Lagosta; French: Conflit de la langouste) was a dispute over spiny lobsters which occurred from 1961 to 1963 between Brazil and France. The Brazilian government refused to allow French fishing vessels to catch spiny lobsters 100 miles (160 km) off the Brazilian northeast coast, arguing that lobsters "crawl along the continental shelf", while the French maintained that "lobsters swim" and that, therefore, they might be caught by any fishing vessel from any country. The dispute was resolved unilaterally by Brazil, which extended its territorial waters to a 200-nautical-mile (370 km; 230 mi) zone, taking in the disputed lobsters' bed. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:35, 10 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22519540 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-03 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Henry Adams Thompson]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Henry A. Thompson.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Henry Adams Thompson''' (March 23, 1837 – July 8, 1920) was an American prohibitionist and professor who was the vice-presidential nominee of the Prohibition Party in 1880. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:09, 17 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22614498 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Koz Castle]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Kozkalesi.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Koz Castle''' (Turkish: Koz Kalesi), or Kürşat Castle is a castle in the Altınözü district of the Hatay Province of Turkey. It has been involved in the Crusades in the 12th and 13th century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:58, 24 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22621333 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-04 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Koz Castle]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Kozkalesi.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Koz Castle''' (Turkish: Koz Kalesi), or Kürşat Castle is a castle in the Altınözü district of the Hatay Province of Turkey. It has been involved in the Crusades in the 12th and 13th century. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 10:06, 24 Enero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22621333 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Log bucking]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bucker2.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bucking''' is the process of cutting a felled and delimbed tree into logs. Significant value can be lost by sub-optimal bucking because logs destined for plywood, lumber, and pulp each have their own value and specifications for length, diameter, and defects. Cutting from the top down is overbucking and from the bottom up is underbucking. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:26, 7 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22758274 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-06 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Log bucking]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bucker2.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bucking''' is the process of cutting a felled and delimbed tree into logs. Significant value can be lost by sub-optimal bucking because logs destined for plywood, lumber, and pulp each have their own value and specifications for length, diameter, and defects. Cutting from the top down is overbucking and from the bottom up is underbucking. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 06:11, 7 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22758274 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-07 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Bidriware]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bidriware Hookah.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Bidriware''' is a metal handicraft from Bidar, India. It was developed in the 14th century C.E. during the rule of the Bahamani Sultans. The term "bidriware" originates from the township of Bidar, which is still the chief centre for the manufacture of the unique metalware. Due to its striking inlay artwork, bidriware is an important export handicraft of India and is prized as a symbol of wealth. The metal used is a blackened alloy of zinc and copper inlaid with thin sheets of pure silver. This native art form has obtained Geographical Indications (GI) registry. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:43, 14 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-08 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:simple:Loktak Folklore Museum]]'''<br /> <small>''([[:mni:ꯂꯣꯛꯇꯥꯛ ꯈꯨꯟꯅꯨꯡ ꯄꯨꯀꯩ ꯂꯟꯀꯩ ꯁꯪꯂꯦꯟ]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:LOKTAK FOLKLORE MUSEUM.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Loktak Folklore Museum''' or the Thanga Folklore Museum is a folk museum in Thanga Island in the Loktak lake of Manipur. It cares for and displays a collection of artistic, cultural and historical artefacts associated with the Loktak lake. The museum preserves the folk customs and beliefs, folk medicines, folk literature associated with the Loktak lake. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:18, 21 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia Asian Month 2021 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear Participants, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2021, the seventh Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2021. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSck2FFBSatWmQYubvyCSWDEAvYzplfL_ZNDvr8j5hWU2bmNww/viewform the form], let the postcard can send to you asap! :This form will be closed at March 15. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2021/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2022.02 </div> </div> <!-- Message sent by User:Reke@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Winners&oldid=22878389 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-09 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Shapur I's victory relief at Naqsh-e Rostam]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Naghsh-e rostam, Irán, 2016-09-24, DD 12.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Shapur I's victory relief at Naqsh-e Rostam''' is located 3 kilometers north of Persepolis. It is the most impressive of eight Sasanian rock carvings cut into the cliff beneath the tombs of their Achaemenid predecessors <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:27, 28 Pebrero 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22779496 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-10 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Day of the National Flag (Ukraine)]]'''<br /><small>''([[:uk:День Державного Прапора України]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Flag of Ukraine.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> August 23 every year since 2004 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 7 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22918026 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-11 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Hermila Galindo]]'''<br /><small>''([[:es:Hermila Galindo]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Portrait of Hermila Galindo.png|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Hermila Galindo Acosta''' (also known as Hermila Galindo de Topete) (2 June 1886 – 18 August 1954) was a Mexican feminist and a writer. She was an early supporter of many radical feminist issues, primarily sex education in schools, women's suffrage, and divorce. She was one of the first feminists to state that Catholicism in Mexico was thwarting feminist efforts, and was the first woman to run for elected office in Mexico. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:23, 14 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=22964474 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-12 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Farn-Sasan]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Bronze coin of Farn-Sasan.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Farn-Sasan''' was the last king of the Indo-Parthian Kingdom, ruling the region of Sakastan approximately from 210 to 226. Literary sources makes no mention of him, and he is only known through the coins he issued. He was defeated in 226 by the Sasanian ruler Ardashir I (r. 224–242), which marked the end of Indo-Parthian rule. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 06:29, 21 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23020670 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-13 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Dummy tank]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Inflatable dummy weapons - NARA - 292565.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Dummy tanks''' superficially resemble real tanks and are often deployed as a means of military deception in the absence of real tanks. Early designs included wooden shells and inflatable props that could fool enemy intelligence; they were fragile and only believable from a distance. Modern designs are more advanced and can imitate heat signatures, making them more effective illusions. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:51, 28 Marso 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23058505 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-15 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Ankarana Reserve]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Tsingy Ankarana Madagascar 16-07-2004.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Ankarana Special Reserve''' in northern Madagascar was created in 1956. It is a small, partially vegetated plateau composed of 150-million-year-old middle Jurassic limestone <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 11 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23120296 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-16 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Gwoździec Synagogue]]'''<br /> <small>''([[:pl:Synagoga w Gwoźdźcu]]) ''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Warszawa - synagoga z Gwoźdźca 2.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''synagogue''' was erected around 1650 in Gwoździec (Ukrainian: Гвіздець - Hvizdets), then in the Polish–Lithuanian Commonwealth, today in the Kolomyia Raion, Ukraine. The building was seriously damaged in a fire during World War I. It was rebuilt in the interwar period, but destroyed completely by the Germans in 1941 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 18 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23159940 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-17 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:School of the Air]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:SchooloftheAir.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''School of the Air''' is a generic term for correspondence schools catering for the primary and early secondary education of children in remote and outback Australia where some or all classes were historically conducted by radio, although this is now replaced by telephone and internet technology. In these areas, the school-age population is too small for a conventional school to be viable. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:37, 25 Abril 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23192890 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-18 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:K-ration]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:KRation Breakfast.JPG|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''K-ration''' was an individual daily combat food ration which was introduced by the United States Army during World War II. It was originally intended as an individually packaged daily ration for issue to airborne troops, tank crews, motorcycle couriers, and other mobile forces for short durations. The K-ration provided three separately boxed meal units: Breakfast, Dinner, and Supper. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 04:04, 2 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-19 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Cyrus the Great Day]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:7aban1394.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Cyrus the Great Day''' (Persian: روز کوروش بزرگ, romanized: ruz-e kuroš-e bozorg) is an unofficial Iranian holiday that takes place on the seventh day of Aban, the eighth month of the Solar Hijri calendar (October 29th on the Gregorian calendar), to commemorate Cyrus the Great, the founder of the ancient Achaemenid Persian Empire. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:01, 9 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-20 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Lift Every Voice and Sing]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Lift Every Voice and Sing - U.S. Navy Band Southwest, Jacksonville, Fla.opus|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''''Lift Every Voice and Sing'''''" – often referred to as the Black national anthem in the United States – is a hymn with lyrics by James Weldon Johnson (1871–1938) and set to music by his brother, J. Rosamond Johnson (1873–1954), for the anniversary of President Abraham Lincoln's birthday in 1900 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:57, 16 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23227238 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-22 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Zangbeto]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Zangbeto.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Zangbeto''' are the traditional voodoo guardians of the night among the Ogu or Egun people of Benin, Togo and Nigeria. A traditional police and security institution, the Zangbeto cult is charged with the maintenance of law and order, and ensures safety and security within Ogu communities <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:05, 30 Mayo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23338388 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-23 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Trabala vishnou]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Trabala vishnou (Walker, 1855) Rose Myrtle Lappet Moth female Lasiocampidae (16076304697).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Trabala vishnou''', the rose-myrtle lappet moth, is a moth of the family Lasiocampidae. It is found in south-east Asia, including Pakistan, India, Thailand, Sri Lanka, Myanmar, Java, China, Japan, Taiwan, Hong Kong, Vietnam and Indonesia. Four subspecies are recognized. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 6 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23366994 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-24 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Tirumala septentrionis]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Dark blue tiger (Tirumala septentrionis dravidarum).jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Tirumala septentrionis''', the dark blue tiger, is a danaid butterfly found in the Indian subcontinent and Southeast Asia. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:35, 13 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23389957 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-25 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Statehood Day (Slovenia)]]'''<br /> <small>''([[:sl:Dan državnosti]])''</small> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Statehood Day''' (Slovene: Dan državnosti) is a holiday that occurs on every 25 June in Slovenia to commemorate the country's declaration of independence from Yugoslavia in 1991. Although the formal declaration of independence did not come until 26 June 1991, Statehood Day is considered to be 25 June since that was the date on which the initial acts regarding independence were passed and Slovenia became independent <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 03:32, 20 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23396992 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-26 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Roll Out Solar Array]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:View of the ISS taken during Crew-2 flyaround (ISS066-E-080651).jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Roll Out Solar Array''' (ROSA) and its larger version ISS Roll Out Solar Array (iROSA) are lightweight, flexible power sources designed by NASA to be deployed and used in space. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:24, 27 Hunyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23436479 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-27 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:The Road Goes Ever On (song)]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Hobbiton, New Zealand.jpg|center|300px|]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> "'''The Road Goes Ever On'''" is a title that encompasses several walking songs that J. R. R. Tolkien wrote for his Middle-earth legendarium. Within the stories, the original song was composed by Bilbo Baggins and recorded in The Hobbit. Different versions of it also appear in The Lord of the Rings, along with some similar walking songs. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 00:51, 4 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23473250 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-28 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Everard Calthrop]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> '''Everard Richard Calthrop''' (3 March 1857 – 30 March 1927) was a British railway engineer and inventor. Calthrop was a notable promoter and builder of narrow-gauge railways, especially of 2 ft 6 in (762 mm) narrow gauge, and was especially prominent in India. His most notable achievement was the Barsi Light Railway, but he is best known in his home country for the Leek and Manifold Valley Light Railway. Calthrop has been described as a "railway genius. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 02:04, 11 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-29 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Church of St. Clare, Horodkivka]]'''<br /> </div> Please be bold and help translate this article! ---- [[File:Horodkivka Catholic Church RB.jpg|300px|center]] <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Church of St. Clare, Horodkivka''' is a Roman Catholic religious building and an architectural monument of local importance in the village of Horodkivka (alternative spelling Gorodkivka), Andrushivka Raion, Zhytomyr region, Ukraine. Horodkivka was called Khalaimgorodok before 1946 <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:45, 18 Hulyo 2022 (UTC)'' </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> == Wikipedia translation of the week: 2022-30 == {| class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr" style="width:100%; margin:0; background:#DDDDDD; border:1px solid #BBBBBB; color:#000000; padding .4em;" |- |style="text-align:center;"| The winner this [[m:Translation of the week/2022 translations|Translation of the week]] is <div style="font-size:140%;">'''[[:en:Sack of Shamakhi]]'''<br /> <small>''([[:fa:تاراج شماخی]]) ''</small></div> Please be bold and help translate this article! ---- <div style="text-align:left; padding: .4em;"> The '''Sack of Shamakhi''' took place on 18 August 1721, when rebellious Sunni Lezgins, within the declining Safavid Empire, attacked the capital of Shirvan province, Shamakhi (in present-day Azerbaijan Republic). The initially successful counter-campaign was abandoned by the central government at a critical moment and with the threat then left unchecked, Shamakhi was taken by 15,000 Lezgin tribesmen, its Shia population massacred, and the city ransacked. <small>(Please update the interwiki links on [[d:|Wikidata]] of your language version of the article after each week's translation is finished so that all languages are linked to each other.)</small> ---- [[File:TOTW.svg|24px|]] ''[[m:Translation of the week|About]] · '''[[m:Translation of the week/Translation candidates|Nominate/Review]]''' · [[m:Translation of the week/MassMessage|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] 01:46, 25 Hulyo 2022 (UTC) </div> |} <!-- Message sent by User:Shizhao@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Translation_of_the_week/MassMessage&oldid=23502841 --> qihfwvm7p671hx8qhwmgmed2j6b60hj 0 309682 1958382 1957293 2022-07-25T01:07:38Z Stephan1000000 98632 num_episodes wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=Enero 2022}} {{Infobox television | image = | genre = {{Plainlist| * [[Drama ng tinedyer]] * [[Misteryo]] }} | based_on = {{Based on|Mga karakter|[[Archie Comics]]}} | developer = [[Roberto Aguirre-Sacasa]] | starring = {{Plainlist| * [[KJ Apa]] * [[Lili Reinhart]] * [[Camila Mendes]] * [[Cole Sprouse]] * [[Marisol Nichols]] * [[Madelaine Petsch]] * [[Ashleigh Murray]] * [[Mädchen Amick]] * [[Luke Perry]] * [[Mark Consuelos]] * [[Casey Cott]] * [[Skeet Ulrich]] * [[Charles Melton]] * [[Vanessa Morgan]] * Drew Ray Tanner * [[Erinn Westbrook]] }} | narrated = Cole Sprouse | composer = {{Plainlist| * [[Blake Neely]] * Sherri Chung }} | country = Estados Unidos | language = Ingles | num_seasons = 6<!--Only increment as a new season premieres, per the documentation of the template.--> | num_episodes = 116<!--Only increment as a new episode premieres, per the documentation of the template.--> | list_episodes = List of Riverdale episodes | executive_producer = {{Plainlist| * Jon Goldwater * Sarah Schechter * [[Greg Berlanti]] * Roberto Aguirre-Sacasa * Michael Grassi }} | producer = J.{{nbsp}}B. Moranville | location = [[Vancouver, British Columbia]] | cinematography = {{Plainlist| * Stephen Jackson * David Lanzenberg }} | editor = {{Plainlist| * Paul Karasick * Harry Jierjian * Marvin Matyka }} | camera = | runtime = 42–46 minuto | company = {{Plainlist| * [[Berlanti Productions]] * Archie Comics * [[Warner Bros. Television]] * [[CBS Studios]] }} | distributor = {{plainlist| * [[Warner Bros. Television Distribution]] }} | channel = [[The CW]] | first_aired = {{Start date|2017|1|26}} | last_aired = {{End date|kasakuluyan}} | related = }} Ang '''''Riverdale''''' ay isang serye sa telebisyon ng teen drama sa [[Estados Unidos]], na unang ipinalabas sa [[The CW]] noong 26 Enero 2017. == Mga tauhan == * [[KJ Apa]] bilang Archie Andrews * [[Lili Reinhart]] bilang Betty Cooper * [[Camila Mendes]] bilang Veronica Lodge * [[Cole Sprouse]] bilang Jughead Jones * [[Marisol Nichols]] bilang Hermione Lodge * [[Madelaine Petsch]] bilang Cheryl Blossom * [[Ashleigh Murray]] bilang Josie McCoy * [[Mädchen Amick]] bilang Alice Cooper * [[Luke Perry]] bilang Fred Andrews * [[Mark Consuelos]] bilang Hiram Lodge (Jaime Luna) * [[Casey Cott]] bilang Kevin Keller * [[Skeet Ulrich]] bilang F. P. Jones * [[Charles Melton]] bilang Reggie Mantle * [[Vanessa Morgan]] bilang Toni Topaz * [[Drew Ray Tanner]] bilang Fangs Fogarty * [[Erinn Westbrook]] bilang Tabitha Tate [[Kategorya:Mga Amerikanong serye sa telebisyon]] [[Kategorya:Palatuntunan ng The CW]] {{stub|Estados Unidos}} jz52m44ay4kyme1h6e5n9tnp26x8zzy 0 310581 1958302 1955623 2022-07-24T12:45:04Z Allyriana000 119761 Hindi na kinakailangan. wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | caption =Andrea Meza, Miss Universe 2020 | image = Andrea Meza at Billboard Latin Music Awards.jpg | date = ika-16 ng Mayo 2021 | presenters = {{Hlist|[[Mario Lopez]]|Olivia Culpo|[[Paulina Vega]]|Demi-Leigh Tebow|Cheslie Kryst}} | entertainment = Luis Fonsi | broadcaster = <small>'''Telebisyon''':</small><br />{{Hlist|FYI|[[Telemundo]]}}<small>'''Streaming''':</small><br />{{Hlist|[[Roku]]}} | placements = 21 | entrants = 74 | debuts = {{Hlist|[[Cameroon|Kamerun]]}} | withdraws = {{Hlist|[[Alemanya]]|[[Angola|Anggola]]|[[New Zealand|Bagong Silandiya]]|[[Bangladesh|Bangglades]]|[[Egypt|Ehipto]]|[[Equatorial Guinea|Gineang Ekwatoriyal]]|[[Georgia (country)|Georgia]]|[[Guam]]|[[Kenya]]|[[Lithuania]]|[[Mongolia]]|[[Namibia]]|[[Nigeria]]|[[Saint Lucia]]|[[Sierra Leone]]|[[Sweden]]|[[Tanzania]]|[[Turkey]]|[[US Virgin Islands]]}} | returns = {{Hlist|[[Ghana|Gana]]|[[Russia|Rusya]]}} | before = [[Miss Universe 2019|2019]] | next = [[Miss Universe 2021|2021]] }} Ang '''Miss Universe 2020''' ay ang ika-69 na edisyon ng Miss Universe pageant, na ginanap sa Seminole Hard Rock Hotel & Casino sa Hollywood, [[Florida]], [[Estados Unidos]] noong ika-16 ng Mayo 2021.<ref>{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=4 Marso 2021 |title=Miss Universe 2020 date, venue announced; 2021 pageant also reportedly set |url=https://www.philstar.com/entertainment/2021/03/04/2081921/miss-universe-2020-date-venue-announced-2021-pageant-also-reportedly-set |access-date=10 Hunyo 2022 |website=[[Philippine Star]]}}</ref> Ang edisyong ito ay iniusog makalipas ang taong 2020 bunsod ng [[COVID-19]]. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Zozibini Tunzi ng [[South Africa|Timog Aprika]] si Andrea Meza ng [[Mehiko]] bilang Miss Universe 2020. Ito ang pangatlong tagumpay ng Mehiko sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Julia Gama ng [[Brazil|Brasil]] samantalang nagtapos bilang second runner-up si Janick Maceta ng [[Peru]].<ref>{{Cite web |last=Goldstein |first=Joelle |date=16 Mayo 2021 |title=Miss Mexico Andrea Meza Wins Miss Universe 2020 |url=https://people.com/human-interest/miss-universe-winner-2020-miss-mexico/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=People Magazine |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=17 Mayo 2021 |title=Mexico's Andrea Meza wins Miss Universe 2020 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/andrea-meza-winner-miss-universe-2020/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> Mga kandidata mula sa 74 na mga bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan nina [[Mario Lopez]] at Miss Universe 2012 Olivia Culpo ang kompetisyon. Sina [[Miss Universe 2014]] [[Paulina Vega]] at [[Miss Universe 2017]] Demi-Leigh Tebow ang nagsilbing mga expert analyst, samantalang si Miss USA 2019 Cheslie Kryst ang nagsilbing backstage correspondent. Si Luis Fonsi ang nagtanghal sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=21 Abril 2021 |title=Olivia Culpo, Mario Lopez to host this year's Miss Universe pageant |url=https://news.abs-cbn.com/life/04/21/21/olivia-culpo-mario-lopez-to-host-this-years-miss-universe-pageant |access-date=10 Hunyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=15 Mayo 2021 |title=American rapper Pitbull pulls out of 69th Miss Universe show |url=https://mb.com.ph/2021/05/15/american-rapper-pitbull-pulls-out-of-69th-miss-universe-show/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> Itinampok rin sa kumpetisyon ang FYI bilang opisyal na broadcaster ng palabas sa unang pagkakataon. Ito ay naipalabas sa daan-daang milyong mga manonood sa 160 bansa.<ref name=":0" /> == Kasaysayan == [[File:Seminole_Hard_Rock_Hotel_&_Casino_Hollywood_2_(June_2019).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Seminole_Hard_Rock_Hotel_&_Casino_Hollywood_2_(June_2019).jpg|thumb|220x220px|Seminole Hard Rock Hotel & Casino, ang lokasyon ng Miss Universe 2020]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong ika-3 ng Marso 2021, inanunsyo ng Miss Universe Organization na ang kompetisyon ay gaganapin sa ika-16 ng Mayo 2021 sa Seminole Hard Rock Hotel & Casino sa [[Florida]], [[Estados Unidos]]. Ipinagliban mula sa huling bahagi ng 2020 hanggang sa unang bahagi ng 2021 ang kompetisyon dahil sa [[Pandemya ng COVID-19|pandemya dulot ng COVID-19]]. Ang edisyong ito ang pangatlong pagkakataon sa kasaysayan ng kompetisyon kung saan ginanap ang kompetisyon sa sumunod na taon.<ref name=":0">{{Cite web |date=3 Marso 2021 |title=Miss Universe competition will return in May after a year-and-a-half delay |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/2021/03/03/miss-universe-competition-set-return-may-live-florida/6903053002/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=3 Marso 2021 |title=Miss Universe competition to air live from Florida in May |url=https://abcnews.go.com/Entertainment/wireStory/miss-universe-competition-air-live-florida-76226217 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=ABC News |language=en}}</ref> Noong ika-21 ng Abril 2021, inanunsyo ng Miss Universe Organization ang mga bagong host para sa kompetisyon na sina [[Mario Lopez]] at Olivia Culpo, na papalit kay [[Steve Harvey]].<ref name=":1">{{Cite web |date=21 April 2021 |title=Steve Harvey will not be hosting the Miss Universe 2020 coronation event |url=https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/784642/steve-harvey-will-not-be-hosting-the-miss-universe-2020-coronation-event/story/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=GMA News Online |language=en}}</ref> Ang dahilan kung bakit hindi pinangunahan ni Harvey ang edisyong ito ay maaaring may salungatan sa iskedyul ni Harvey. Si Harvey diumano ay nasa [[South Africa|Timog Aprika]] para sa shooting ng ikalawang season ng Family Feud Africa isang buwan bago ang kompetisyon.<ref name=":2">{{Cite web |last=Keegan |first=Kayla |date=17 Mayo 2021 |title=Steve Harvey Isn't Hosting 'Miss Universe' This Year and Fans Want to Know Why |url=https://www.yahoo.com/lifestyle/steve-harvey-isnt-hosting-miss-233000044.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Yahoo! Life |language=en-US}}</ref> Gayumpaman, binanggit ni Harvey sa [[Twitter]] na siya ay babalik para sa [[Miss Universe 2021|ika-70 edisyon ng kompetisyon]].<ref name=":1" /><ref name=":2" /> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 74 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Maraming mga kompetisyong pambansa ang ipinagliban o ganap na nakansela dahil sa [[pandemya ng COVID-19]]. Dahil dito, 28 sa mga kandidata na naatasan upang kumatawan sa kanilang bansa ay mga runner-up sa kanilang nakaraang kompetisyong pambansa, o napili sa isang casting process. Tatlong kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Iniluklok ang second runner-up ng Miss Belgium 2018 na si Dhenia Covens bilang kandidata ng [[Belhika]] sa Miss Universe matapos na tumangging lumahok sa kompetisyon ang Miss Belgium 2020 na si Céline Van Ouytsel dahil sa takot sa pandemya ng COVID-19 sa Estados Unidos.<ref>{{Cite web |last=Boeckx |first=Jolien |date=1 Pebrero 2021 |title=Huidige Miss België past voor Miss Universe uit schrik voor corona, en dus gaat eredame van 2018 |url=https://myprivacy.dpgmedia.be/consent?siteKey=Uqxf9TXhjmaG4pbQ&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.hln.be%2Fprivacy-gate%2Faccept-tcf2%3FredirectUri%3D%252Fshowbizz%252Fhuidige-miss-belgie-past-voor-miss-universe-uit-schrik-voor-corona-en-dus-gaat-eredame-van-2018~a63645ee%252F |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Het Laatste Nieuws |language=nl}}</ref> Iniluklok si Natalia Piguła, first runner-up ng Miss Polski 2019 upang kumatawan sa [[Polonya]] matapos na dumanas ng spinal disc herniation ang Miss Polski 2019 na si Magdalena Kasiborska.<ref>{{Cite web |date=27 Marso 2021 |title=Miss Polski Magdalena Kasiborska wycofała się z konkursu Miss Universe! Powodem problemy zdrowotne |url=https://www.telemagazyn.pl/artykuly/miss-polski-magdalena-kasiborska-wycofala-sie-z-konkursu-miss-universe-powodem-problemy-zdrowotne-89877.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Tele Magazyn |language=pl}}</ref> Si María Fernanda Aristizábal, ang Senorita Colombia 2019, ang orihinal na nakatakdang kumatawan sa [[Colombia|Kolombya]] sa edisyong ito. Subalit, nawalan ng prangkisa ng Miss Universe ang Senorita Colombia Organization, dahilan upang hindi kumalahok si Aristizábal sa kompetisyon.<ref>{{Cite web |last= |date=3 Hunyo 2020 |title=María Fernanda Aristizábal ya no representará a Colombia en Miss Universo |url=https://noticias.caracoltv.com/entretenimiento/maria-fernanda-aristizabal-ya-no-representara-a-colombia-en-miss-universo |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Noticias Caracol |language=es}}</ref> Ang prangkisa ng Miss Universe ay napunta kay Natalie Ackermann, pinuno ng Miss Universe Colombia Organization na kinoronahan si Laura Olascuaga bilang Miss Universe Colombia 2020.<ref>{{Cite web |date=16 Nobyembre 2020 |title=Laura Olascuaga es elegida como la primera Miss Universe Colombia |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/laura-olascuaga-es-elegida-como-la-primera-miss-universe-colombia-773850 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref> Subalit, noong ika-6 ng Abril 2022, iniluklok ni Ackermann si Aristizábal upang kumatawan sa Kolombya sa [[Miss Universe 2022|ika-71 edisyon ng kompetisyon]].<ref>{{Cite web |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref> Si Amandine Petit, Miss France 2021, ay iniluklok upang kumatawan sa bansang [[Pransiya]] sa edisyong ito matapos ang pakikipagpalitan kay Clémence Botino, Miss France 2020, na kakatawan sa Pransiya sa [[Miss Universe 2021|susunod na edisyon]] dahil sa posibleng date conflict sa pagitan ng Miss Universe 2021 at Miss France 2022.<ref>{{Cite web |last=Drouglazet |first=Klervi |date=20 Disyembre 2020 |title=Miss France 2021. La Normande Amandine Petit sacrée au Puy du Fou |url=https://www.ouest-france.fr/culture/people/miss-france/amandine-petit-miss-normandie-sacree-miss-france-2021-7093743 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Ouest-France |language=fr}}</ref><ref name=":3" /> Sa edisyong ito unang kumalahok ang [[Cameroon|Kamerun]] at bumalik ang [[Ghana|Gana]] at [[Rusya]]. Buhat ng pagpataw ng mga lockdown at paghihigpit sa paglalakbay, labinsiyam na bansa at teritoryo ang hindi sumali sa edisyong ito na kinabibilangan ng [[Alemanya]], [[Angola|Anggola]], [[New Zealand|Bagong Silandiya]]''',''' [[Bangladesh|Bangglades]], [[Ehipto]], [[Gineang Ekwatoriyal]], [[Guam]], [[Heyorhiya]], [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]], [[Kenya]], [[Lithuania|Litwanya]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Namibia|Namibya]], [[Nigeria|Niherya]], [[Santa Lucia]], [[Sierra Leone]], [[Suwesya]], at [[Turkya]].<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=24 Abril 2021 |title=19 countries back out of 69th Miss Universe pageant due to COVID-19 |url=https://mb.com.ph/2021/04/24/19-countries-back-out-of-69th-miss-universe-pageant-due-to-covid-19/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> Nakatakda sanang kumalahok si Tangia Zaman Methila ng [[Bangladesh|Bangglades]] ngunit hindi ito nakasali dahil sa mga mga lockdown at paghihigpit sa paglalakbay.<ref>{{Cite web |date=20 Abril 2021 |title=Tangia Zaman Methila will not participate in Miss Universe 2020 |url=https://archive.dhakatribune.com/showtime/2021/04/20/tangia-zaman-methila-will-not-participate-in-miss-universe-2020 |access-date=12 Hunyo 2022 |website=Dhaka Tribune}}</ref> Kalaunan ay nagpositibo sa COVID-19 si Vanessa Castro ng Paragway noong ika-4 ng Mayo 2021, tatlong araw bago magsimula ang kompetisyon sa [[Estados Unidos]].<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=4 Mayo 2021 |title=Paraguay may not participate at 69th Miss Universe pageant due to COVID-19 |url=https://mb.com.ph/2021/05/04/paraguay-may-not-participate-at-69th-miss-universe-pageant-due-to-covid-19/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> Noong ika-7 ng Mayo 2021, nag-netibo na si Castro sa COVID-19 at pinayagan na itong lumipad sa Miami upang kumalahok sa kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2021 |title=Vanessa Castro partió rumbo a EEUU y representará a Paraguay en el Miss Universo |url=https://cdn-www.lanacionpy.arcpublishing.com/hoy/2021/05/07/vanessa-castro-partio-rumbo-a-eeuu-y-representara-a-paraguay-en-el-miss-universo/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> ==Mga Resulta== === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Pagkakalagay<ref>{{Cite web |last=Hamedy |first=Saba |date=17 Mayo 2021 |title=Mexico's Andrea Meza crowned Miss Universe |url=https://www.cnn.com/2021/05/17/entertainment/miss-universe-winner-mexico-andrea-meza-trnd/index.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[CNN]] |language=en}}</ref> ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2020''' | * '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' – '''Andrea Meza''' |- | '''1st Runner-up''' | * '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – Julia Gama |- | '''2nd Runner-up''' | * '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]''' – Janick Maceta |- | '''3rd Runner-up''' | * '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]''' – Adline Castelino |- | '''4th Runner-up''' | * '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]''' – Kimberly Jimenez |- | '''Top 10''' | * '''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]''' – Maria Thattil * '''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]''' – Miqueal-Symone Williams * '''{{flagicon|CRI}} [[Kosta Rika]]''' – Ivonne Cerdas * '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – Estefania Soto * '''{{flagicon|THA}} [[Taylandiya]]''' – Amanda Obdam |- | '''Top 21''' | * '''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]''' – Alina Akselrad * '''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' – Nguyễn Trần Khánh Vân '''§''' * '''{{CUR}}''' – Chantal Wiertz * '''{{USA}}''' – Asya Branch * '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]''' – Laura Olascuaga * '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]''' – Jeanette Akua * '''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' – Ayu Maulida * '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]''' – Thuzar Wint Lwin * '''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]''' – Ana Marcelo * '''{{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]''' – Rabiya Mateo * '''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]''' – Amandine Petit |} <small>'''§''' – Binoto ng mga manonood upang mapabilang sa Top 21</small> === Mga Espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" !Parangal !Kandidata |- |'''Best National Costume''' | * '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]''' – Thuzar Wint Lwin<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=17 Mayo 2021 |title=Myanmar wins best national costume at 69th Miss Universe Competition |url=https://mb.com.ph/2021/05/17/myanmar-wins-best-national-costume-at-69th-miss-universe-competition/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> |- |'''Spirit of Carnival Award''' | * '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]''' – Kimberly Jiménez<ref>{{Cite web |last=Jainchill |first=Johanna |date=17 May 2022 |title=Miss Dominican Republic Kimberly Jimenez will be godmother of Carnival's Mardi Gras |url=https://www.travelweekly.com/Cruise-Travel/Carnival-Cruise-Line-Mardi-Gras-godmother-Miss-Dominican-Republic |access-date=12 Hunyo 2022 |website=Travel Weekly |language=en}}</ref> |- |'''Social Impact Award''' | * '''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]''' – Lenka Nemer<ref>{{Cite web |last=Mallorca |first=Hannah |date=17 Mayo 2021 |title=Bolivia bags first-ever ‘Social Impact Award’ at the 69th Miss Universe |url=https://philstarlife.com/self/279523-bolivia-bags-first-ever-impact-award-at-the-69th-miss-universe?page=2 |access-date=12 Hunyo 2022 |website=l!fe • [[The Philippine Star]]}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Dahila sa mga mahigpit na hakbang kaugnay ng pandeyma ng COVID-19, ilang mga pagbabago sa pormat ng kompetisyon ang ipinatupad ng Miss Universe. Dahil sa mas maliit na bilang ng mga kandidata ang kumalahok sa edisyong ito kumpara sa mga nakaraang edisyon, tinanggal ang ''continental grouping'' at pinili ang Top 21 sa kabuuan— ang pinakamaraming bilang ng mga semifinalist sa kasaysayan ng kompetisyon. Ang mga resulta ng paunang kompetisyon at ng closed-door interview ang nagpasiya sa napiling 20 semifinalist. Isinagawa ang internet voting kung saan ang mga manonood ay maaaring bumoto para sa isa pang kandidata upang umabante sa semifinals. Diretsong kumalahok sa swimsuit competition ang 21 na semifinalist imbis na dumaan sa ''opening statement'', at kalaunan ay pinili ang 10 semifinalists. Kumalahok sa ''evening gown'' ang 10 semifinalists. Limang pinalista ang sumabak sa paunang ''question-and-answer round'' at sa ''final question round''.<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Only 1 Q&A? Format of 69th Miss Universe revealed |url=https://news.abs-cbn.com/life/05/14/21/only-1-qampa-format-of-69th-miss-universe-revealed |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref> === Komite sa pagpili === * Sheryl Adkins-Green – Amerikanang ''marketing executive''<ref name=":4">{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=13 Mayo 2021 |title=Miss Universe 2020 announces panel of all-female judges |url=https://www.philstar.com/entertainment/2021/05/13/2097981/miss-universe-2020-announces-panel-all-female-judges |access-date=13 Hunyo 2022 |website=[[Philippine Star]]}}</ref> * Arden Cho – Mang-aawit at artistang Amerikana<ref name=":4" /> * Christine Duffy – Negosyanteng Amerikana<ref name=":4" /> * Keltie Knight – Television host na Kanadyana<ref name=":4" /> * Brook Lee – Miss Universe 1997 mula sa Estados Unidos<ref name=":4" /> * Deepica Mutyala – Negosyanteng Amerikana<ref name=":4" /> * Tatyana Orozco – Negosyante at ekonomistang Kolombiyana<ref name=":4" /> * Zuleyka Rivera – Miss Universe 2006 mula sa Porto Riko<ref name=":4" /> ==Mga Kandidata== 74 na kandidata ang kumalahok para sa titulo.<ref>{{Cite web |date=19 Mayo 2021 |title=Miss Universe 2020: See photos of all 74 contestants, including winner Andrea Meza, Miss Mexico |url=https://www.usatoday.com/picture-gallery/entertainment/celebrities/2021/05/16/miss-universe-2021-photos-all-74-contestants-including-miss-usa/5119945001/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Smith |first=Chuck |date=10 Mayo 2020 |title=LOOK: Stunning headshots of all 74 contestants of the 69th Miss Universe pageant |url=https://philstarlife.com/style/803386-miss-universe-2020-headshots? |access-date=11 Hunyo 2022 |website=l!fe • [[The Philippine Star]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Kandidata !! Edad{{efn|Edad sa panahon ng kompetisyon|name=b}}!! Bayan |- | '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''|| Paula Mehmetukaj<ref>{{Cite web |date=22 Setyembre 2020 |title=Fitoi "Miss Universe Albania", 22-vjeçarja flet për herë të parë te Rudina |url=https://tvklan.al/fitoi-miss-universe-albania-22-vjecarja-flet-per-here-te-pare-te-rudina/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Televizioni Klan |language=sq}}</ref>|| 23 || [[Tirana]] |- | '''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''|| Alina Luz Akselrad<ref>{{Cite web |date=14 Disyembre 2020 |title=Conocé a Alina Akselrad, la cordobesa candidata a Miss Universo por Argentina |url=https://www.ellitoral.com/informacion-general/conoce-alina-akselrad-cordobesa-candidata-miss-universo-argentina_0_B9AbV1HnjL.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Litoral |language=es}}</ref> || 23 || Córdoba |- | '''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''|| Monika Grigoryan<ref>{{Cite web |date=23 Marso 2021 |title=Monika Grigoryan chosen as Miss Universe Armenia 2020 |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-universe/monika-grigoryan-chosen-as-miss-universe-armenia-2020/articleshow/81649793.cms |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> || 21 || [[Ereban]] |- | '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''|| Helen Hernandez<ref>{{Cite web |date=10 Disyembre 2020 |title=Helen Hernandez corona como Miss Aruba Universe 2020 |url=https://1noticia.com/2020/12/10/helen-hernandez-corona-como-miss-aruba-universe-2020/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=1 Noticia |language=es}}</ref> || 20 || Oranjestad |- | '''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''|| Maria Thattil<ref>{{Cite web |date=4 Nobyembre 2020 |title=Miss Universe Australia 2020: Meet Pageant Queen Maria Thattil |url=https://www.outlookindia.com/website/story/world-news-miss-universe-australia-2020-meet-pageant-queen-maria-thattil/363593 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Outlook India |language=en}}</ref> || 28 || [[Melbourne]] |- | '''{{BHS}}'''|| Shauntae Miller<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=25 Setyembre 2020 |title=Shauntae Miller is Miss Bahamas Universe |url=https://thenassauguardian.com/shauntae-miller-is-miss-bahamas-universe/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Nassau Guardian}}</ref>|| 28 || [[Pulo ng Long, Bahamas|Pulo ng Long]] |- | '''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]''' || Hillary-Ann Williams<ref>{{Cite web |date=15 Nobyembre 2020 |title=Hillary Ann Williams is the new Miss Universe Barbados |url=https://barbadostoday.bb/2020/11/15/hillary-ann-williams-is-the-new-miss-universe-barbados/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Barbados Today |language=en-US}}</ref> || 25 || Christ Church |- | '''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''|| Dhenia Covens<ref>{{Cite web |date=1 Pebrero 2021 |title=Dhenia Covens doet gooi naar kroontje van Miss Universe 2020 |url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210201_94428378 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Het Nieuwsblad |language=nl-BE}}</ref> || 27 || [[Amberes]] |- | '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]''' || Iris Salguero<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2021 |title=Iris Salguero is Miss Belize Universe! |url=https://www.sanpedrosun.com/arts-culture/2021/01/11/island-beauty-iris-salguero-will-represent-belize-at-miss-universe-pageant/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The San Pedro Sun |language=en}}</ref> || 24 || San Pedro |- |'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |Mariángel Villasmil<ref>{{Cite web |date=25 Setyembre 2020 |title=Mariángel Villasmil, del estado Zulia, Miss Venezuela 2020 |url=https://www.eluniversal.com.co/farandula/mariangel-villasmil-del-estado-zulia-miss-venezuela-2020-DD3544261 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Universal |language=ES-es}}</ref> |25 |Ciudad Ojeda |- |'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' |Khánh Vân Nguyễn<ref>{{Cite web |date=7 Disyembre 2019 |title=Khánh Vân đăng quang Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2019 |url=https://vnexpress.net/khanh-van-dang-quang-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-2019-4023818-tong-thuat.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref> |26 |[[Lungsod ng Ho Chi Minh]] |- | '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' || Julia Gama<ref>{{Cite web |date=20 Agosto 2020 |title=Julia Gama vence o Miss Brasil e irá ao Miss Universo |url=https://cidadeverde.com/noticias/330709/julia-gama-vence-o-miss-brasil-e-ira-ao-miss-universo |access-date=10 Hunyo 2022 |website=TV Cidade Verde |language=pt}}</ref> || 27 || Porto Alegre |- |'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]''' |Radinela Chusheva<ref>{{Cite web |date=31 Marso 2021 |title=Скандалната Мис Радинела Чушева ще представя страната ни на “Мис Вселена“ |url=https://trafficnews.bg/bohemi/skandalnata-mis-radinela-chusheva-shte-predstavia-stranata-206787/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=TrafficNews.bg |language=bg}}</ref> |25 |[[Sofia]] |- |'''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]''' |Lenka Nemer<ref>{{Cite web |date=14 Nobyembre 2020 |title=Lenka Nemer es la Miss Bolivia Universo 2020 y le da la corona a La Paz después de 35 años |url=https://eldeber.com.bo/tendencias/lenka-nemer-es-la-miss-bolivia-universo-2020-y-le-da-la-corona-a-la-paz-despues-de-35-anos_208746 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Deber |language=es}}</ref> |24 |La Paz |- |'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]''' |Chantal Wiertz<ref>{{Cite web |date=26 Mayo 2020 |title=Chantal Wiertz to represent Curacao at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Chantal-Wiertz-to-represent-Curacao-at-Miss-Universe-2020/eventshow/76006809.cms |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |22 |Willemstad |- | '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''|| Amanda Petri<ref>{{Cite web |date=16 Marso 2021 |title=Amanda Petri chosen as Miss Universe Denmark 2020 |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-universe/amanda-petri-chosen-as-miss-universe-denmark-2020/articleshow/81530171.cms |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 23 || [[Copenhagen]] |- | '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''|| Leyla Espinoza<ref>{{Cite web |date=18 Oktubre 2020 |title=Leyla Espinoza Calvache, representante de Quevedo, es la nueva Miss Ecuador 2020 |url=https://www.eluniverso.com/entretenimiento/2020/10/17/nota/8017621/leyla-espinoza-calvache-quevedo-es-nueva-miss-ecuador-2020 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Universo |language=es}}</ref>|| 25 || Quevedo |- | '''{{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]'''|| Vanessa Velásquez<ref>{{Cite web |last=González |first=Corina |date=16 Mayo 2021 |title=Vanessa Velásquez, representante del El Salvador, fuera de las 21 finalistas de Miss Universo |url=https://us.as.com/us/2021/05/17/tikitakas/1621217550_291665.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Diario AS |language=es-us}}</ref>|| 25 || [[San Salvador]] |- |'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]''' |Natália Hoštáková<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2021 |title=Misska Natália Hoštáková randí s hokejistom Christiánom Jarošom: Nečakané priznanie |url=https://www.cas.sk/clanok/2526743/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Nový Čas |language=sk}}</ref> |26 |[[Bratislava]] |- |'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]''' |Andrea Martínez<ref>{{Cite web |date=22 Nobyembre 2020 |title=Andrea Martínez se convierte en Miss Universe Spain 2020 |url=https://www.elconfidencialdigital.com/articulo/ultima-hora/andrea-martinez-convierte-miss-universe-spain-2020/20201122134118188175.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Confidencial Digital |language=es}}</ref> |27 |Leon |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |Asya Branch<ref>{{Cite web |last=DeSantis |first=Rachel |last2=Maslow |first2=Nick |date=9 Nobyembre 2020 |title=Mississippi's Asya Branch Wins Miss USA 2020 |url=https://people.com/human-interest/miss-usa-2020-crowned/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=People Magazine |language=en}}</ref> |23 |Booneville |- | '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]''' || Chelsea Tayui<ref>{{Cite web |last=Owiredu |first=Gladys Osei |date=27 Setyembre 2020 |title=25-year-old Chelsea Tayui crowned Miss Universe Ghana 2020 |url=https://www.myjoyonline.com/25-year-old-chelsea-tayui-crowned-miss-universe-ghana-2020/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=My Joy Online |language=en-US}}</ref>|| 25 || Keta |- | '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''|| Jeanette Akua<ref>{{Cite web |last=Naik |first=Sameer |date=13 Marso 2021 |title=Joburg-born Jeanette Akua in line to win Miss Universe |url=https://www.iol.co.za/saturday-star/news/joburg-born-jeanette-akua-in-line-to-win-miss-universe-290e2521-59da-4541-bee8-2c2ade452e68 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Independent Online |language=en}}</ref>|| 29 || [[Lungsod ng Londres]] |- |'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]''' |Miqueal-Symone Williams<ref>{{Cite web |date=13 Disyembre 2020 |title=Miqueal-Symone Williams is Miss Universe Jamaica 2020 |url=https://jamaica-gleaner.com/article/entertainment/20201213/miqueal-symone-williams-miss-universe-jamaica-2020 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |24 |Mona |- |'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]''' |Aisha Harumi Tochigi<ref>{{Cite web |last=Severo |first=Jan Milo |date=3 Nobyembre 2020 |title=Filipina-Japanese wins as Miss Universe Japan 2020 second runner-up |url=https://www.philstar.com/entertainment/2020/11/03/2054304/filipina-japanese-wins-miss-universe-japan-2020-second-runner-up |access-date=10 Hunyo 2022 |website=[[Philippine Star]]}}</ref> |25 |[[Chiba Prefecture|Chiba]] |- | '''{{flagicon|HTI}} [[Hayti]]'''|| Eden Berandoive<ref>{{Cite web |date=7 Disyembre 2020 |title=Eden Berandoive elected Miss Haiti 2020 |url=https://www.haitilibre.com/en/news-32468-haiti-culture-eden-berandoive-elected-miss-haiti-2020.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Haiti Libre}}</ref>|| 24 || Aquin |- | '''{{flagicon|HND|1949}} [[Honduras]]'''|| Cecilia Rossell<ref>{{Cite web |last=Ortíz |first=Cinthya |date=11 Disyembre 2020 |title=Miss Honduras Universo 2020: Cecilia Rossell, la mujer detrás de la corona |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/miss-honduras-universo-2020-cecilia-rossell-mujer-detras-corona-JDLP1428661 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref>|| 25 || Copan Ruinas |- | '''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]'''|| Adline Castelino<ref>{{Cite web |date=23 Pebrero 2020 |title=Adline Castelino wins Miss Diva Universe 2020 |url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2020/feb/23/adline-castelino-wins-miss-diva-universe-2020-2107394.amp |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The New Indian Express}}</ref>|| 22 || Udupi |- | '''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' || Ayu Maulida<ref>{{Cite web |last=Ayuningtyas |first=Novita |date=7 Marso 2020 |title=7 Gaya Kasual Ayu Maulida Peraih Puteri Indonesia 2020 |url=https://surabaya.liputan6.com/read/4196287/7-gaya-kasual-ayu-maulida-peraih-puteri-indonesia-2020 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Liputan 6 |language=id}}</ref>|| 23 || [[Surabaya]] |- | '''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]'''|| Nadia Sayers<ref>{{Cite web |last=Gallagher |first=Katie |date=23 Disyembre 2020 |title=Meet the newly crowned Miss Universe Ireland 2020 - Nadia Sayers |url=https://www.irishmirror.ie/showbiz/meet-newly-crowned-miss-universe-23208651 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Irish Mirror |language=en}}</ref>|| 26 || Belfast |- | '''{{flagicon|ISR}} [[Israel]]''' || Tehila Levi<ref>{{Cite web |date=14 Hulyo 2020 |title=Tehila Levi to represent Israel at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Tehila-Levi-to-represent-Israel-at-Miss-Universe-2020/eventshow/76963603.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 19 || [[Yavne]] |- | '''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]''' || Viviana Vizzini<ref>{{Cite web |date=22 Disyembre 2020 |title=Miss Universo Italy, vince la siciliana Viviana Vizzini: parteciperà alla finale mondiale |url=https://caltanissetta.gds.it/articoli/societa/2020/12/22/miss-universo-italy-vince-la-siciliana-viviana-vizzini-partecipera-alla-finale-mondiale-ff7c8fee-7fe6-442f-a934-9e0b8f1a0996/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Giornale di Sicilia |language=it}}</ref>|| 27 || [[Caltanissetta]] |- |'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]''' |Sarita Reth<ref>{{Cite web |last=Rinith |first=Taing |date=29 Nobyembre 2020 |title=Actress Reth Sarita is crowned Miss Universe Cambodia 2020 |url=https://www.khmertimeskh.com/50786968/actress-reth-sarita-is-crowned-miss-universe-cambodia-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref> |26 |[[Nom Pen]] |- |'''{{flagicon|Cameroon}} [[Cameroon|Kamerun]]''' |Angèle Kossinda<ref>{{Cite web |last=Coulibaly |first=Justin |date=7 Marso 2021 |title=Miss Univers 2021 : Angèle Kossinda, la plus belle femme du Cameroun |url=https://www.afrik.com/miss-univers-2021-angele-kossinda-la-plus-belle-femme-du-cameroun |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Afrik |language=fr-FR}}</ref> |28 |Douala |- |'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' |Nova Stevens<ref>{{Cite web |last=Singh |first=Simran |date=26 Oktubre 2020 |title=Vancouver anti-racism advocate Nova Stevens crowned Miss Universe Canada {{!}} Curated |url=https://dailyhive.com/vancouver/nova-stevens-winner-miss-universe-canada-2020 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Daily Hive |language=en}}</ref> |26 |[[Vancouver]] |- |'''{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]]''' |Shabree Frett<ref>{{Cite web |date=14 Disyembre 2020 |title=Shabree Frett coronated as Miss Universe BVI 2020 |url=https://www.284media.com/local/2020/12/14/shabree-frett-coronated-as-miss-universe-bvi-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=284 Media |language=en-US}}</ref> |24 |Tortola |- |'''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]''' |Mariah Tibbetts<ref>{{Cite web |date=23 Hulyo 2020 |title=Mariah Tibbetts to represent Cayman Islands at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Mariah-Tibbetts-to-represent-Cayman-Islands-at-Miss-Universe-2020/eventshow/77116540.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |27 |Bodden Town |- | '''{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]''' || Kamila Serikbai<ref>{{Cite web |last= |date=2 Enero 2021 |title=Kamilla Serikbai to represent Kazakhstan at 2021 Miss Universe |url=https://www.inform.kz/en/article/3736622 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Kazinform |language=en}}</ref>|| 18 || Kyzylorda |- |'''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]''' |Laura Olascuaga<ref>{{Cite web |last=Rodriguez |first=Andrea |date=16 Nobyembre 2020 |title=Laura Olascuaga, de Bolívar, nueva Miss Universe Colombia |url=https://www.eluniversal.com.co/farandula/laura-olascuaga-de-bolivar-nueva-miss-universe-colombia-FL3805340 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Universal |language=ES-es}}</ref> |25 |[[Cartagena, Colombia|Cartagena]] |- | '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]''' || Blerta Veseli<ref>{{Cite web |date=22 Setyembre 2020 |title=Punonte në Ministrinë e Infrastrukturës, njihuni me “Miss Universe Kosovo 2020” |url=https://tvklan.al/punon-ne-ministrine-e-infrastruktures-njihuni-me-miss-universe-kosovo-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Tv Klan |language=sq}}</ref>|| 23 || Gjilan |- |'''{{flagicon|CRI}} [[Kosta Rika]]''' |Ivonne Cerdas<ref>{{Cite web |last=Corrales |first=Eric |date=18 Nobyembre 2020 |title=Ivonne Cerdas se corona como Miss Costa Rica 2020 |url=https://www.teletica.com/entretenimiento/ivonne-cerdas-se-corona-como-miss-costa-rica-2020_273133 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Teletica}}</ref> |28 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |'''{{flagicon|HRV}} [[Kroasya]]''' |Mirna Naiia Maric<ref>{{Cite web |date=16 Marso 2020 |title=Mirna Naiia Marić crowned Miss Universe Croatia 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Mirna-Naiia-Mari-crowned-Miss-Universe-Croatia-2020/eventshow/74652821.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |22 |Zadar |- | '''{{flagicon|LAO}} [[Laos]]''' || Christina Lasasimma<ref>{{Cite web |date=21 Marso 2021 |title=Laos beauty Christina Lasasimma is country's rep at the 69th Miss Universe pageant |url=https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2021/03/21/laos-beauty-christina-lasasimma-is-country039s-rep-at-the-69th-miss-universe-pageant |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Star |language=en}}</ref>|| 27 || [[Vientiane]] |- |'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]''' |Elísabet Hulda Snorradóttir<ref>{{Cite web |last=Stefánsson |first=Jón Þór |date=24 Oktubre 2020 |title=Elísabet Hulda er Miss Universe Iceland 2020 |url=https://www.dv.is/fokus/2020/10/24/elisabet-hulda-er-miss-universe-iceland-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=DV |language=is}}</ref> |22 |[[Reikiavik]] |- | '''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]''' || Francisca Luhong James<ref>{{Cite web |date=6 Setyembre 2020 |title=Kuching’s Francisca Luhong James wins Miss Universe Malaysia title |url=https://www.malaymail.com/news/malaysia/2020/09/06/kuchings-francisca-luhong-james-wins-miss-universe-malaysia-title/1900575 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Malay Mail |language=en}}</ref>|| 25 || [[Kuching]] |- | '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]''' || Anthea Zammit<ref>{{Cite web |date=18 Setyembre 2020 |title=Anthea Zammit: ‘I conquered my insecurities. Don’t let anyone get you down’ |url=http://www.maltatoday.com.mt/news/national/104704/anthea_zammit_i_conquered_my_insecurities_dont_let_anyone_get_you_down |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Malta Today |language=en}}</ref>|| 26 || Żebbuġ |- | '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]''' || Vandana Jeetah<ref>{{Cite web |date=17 Setyembre 2020 |title=Vandana Jeetah to represent Mauritius at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Vandana-Jeetah-to-represent-Mauritius-at-Miss-Universe-2020/eventshow/78164517.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 29 || Flacq |- | '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' || '''Andrea Meza'''<ref>{{Cite web |last=Ortega |first=David |date=25 Marso 2021 |title="No al acoso y a la violencia": Andrea Meza, lista para el Miss Universo |url=https://www.debate.com.mx/show/No-al-acoso-y-a-la-violencia-Andrea-Meza-lista-para-el-Miss-Universo--20210325-0350.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Debate |language=es-MX}}</ref>|| 26 || Lungsod ng Chihuahua |- | '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]''' || Thuzar Wint Lwin<ref>{{Cite news |last=Paddock |first=Richard C. |date=14 Mayo 2021 |title=Miss Universe Myanmar Arrives in Florida With a Message for the Junta |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2021/05/14/world/asia/myanmar-coup-miss-universe.html |access-date=11 Hunyo 2022 |issn=0362-4331}}</ref>|| 22 || Hakha |- | '''{{NPL}}'''|| Anshika Sharma<ref>{{Cite web |date=31 Disyembre 2020 |title=Anshika Sharma crowned Miss Universe Nepal 2020 |url=https://thehimalayantimes.com/nepal/anshika-sharma-crowned-miss-universe-nepal-2020 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Himalayan Times}}</ref>|| 24 || Jhapa |- | '''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]''' || Ana Marcelo<ref>{{Cite web |date=9 Agosto 2020 |title=Virtual preparation allows Miss Nicaragua amid pandemic |url=https://www.sandiegouniontribune.com/news/nation-world/story/2020-08-09/virtual-preparation-allows-miss-nicaragua-amid-pandemic |access-date=11 Hunyo 2022 |website=San Diego Union-Tribune |language=en}}</ref>|| 24 || Estelí |- | '''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''|| Sunniva Frigstad<ref>{{Cite web |date=1 Nobyembre 2020 |title=Sunniva vant Miss Norway |url=https://idag.no/sunniva-vant-miss-norway/19.34614 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Norge IDAG |language=no}}</ref>|| 21 || Vennesla |- |'''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]''' |Denise Speelman<ref>{{Cite web |date=1 Setyembre 2020 |title=Denise Speelman is de mooiste vrouw van Nederland: 'Ik heb een boodschap' |url=https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5180875/mooiste-vrouw-nederland-miss-nederland-schoonheidswedstrijd-jury |access-date=11 Hunyo 2022 |website=RTL Nieuws |language=nl}}</ref> |24 |Groningen |- | '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]''' || Carmen Jaramillo<ref>{{Cite web |date=13 Abril 2020 |title=Carmen Jaramillo to represent Panama at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Carmen-Jaramillo-to-represent-Panama-at-Miss-Universe-2020/eventshow/75124092.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 26 || La Chorrera |- | '''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]''' || Vanessa Castro<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2021 |title=Vanessa Castro sí representará a Paraguay en Miss Universo |url=https://www.hoy.com.py/farandula/vanessa-castro-si-representara-a-paraguay-en-miss-universo |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Diario Hoy |language=es}}</ref>|| 28 || [[Asuncion|Asunción]] |- | '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]''' || Janick Maceta<ref>{{Cite web |date=29 Nobyembre 2020 |title=Janick Maceta: ¿Quién es la nueva Miss Perú 2020? |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-2020-janick-maceta-gana-certamen-de-belleza-y-representara-al-peru-en-el-miss-universo-fotos-nndc-noticia/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref>|| 27 || [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]''' || [[Rabiya Mateo]] <ref>{{Cite web |date=25 Oktubre 2020 |title=Iloilo's Rabiya Mateo is Miss Universe Philippines 2020 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/rabiya-mateo-winner-miss-universe-philippines-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref>|| 24 || [[Lungsod ng Iloilo]] |- |'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]''' |Viivi Altonen<ref>{{Cite web |last=Hopi |first=Anna |date=21 Setyembre 2020 |title=Tällaisia kuvia uusi Miss Suomi Viivi Altonen, 23, on julkaissut somessa: sinkkuelämää Tampereella, eksoottisia lomakohteita |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/67ce7127-c038-4500-bd43-76b3e4d545cc |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |24 |Tampere |- | '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]''' || Natalia Piguła<ref>{{Cite web |last=Czerniak |first=Sylwia |date=16 Mayo 2021 |title=Wielki finał 69. edycji konkursu Miss Universe już dzisiaj. Kim jest Natalia Piguła, która reprezentuje Polskę? |url=https://plejada.pl/newsy/final-69-edycji-konkursu-miss-universe-juz-dzisiaj-polske-reprezentuje-natalia-pigula/x05cc7n |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Plejada |language=pl}}</ref>|| 27 || Łódź |- |'''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |Estefanía Soto<ref>{{Cite web |date=24 Setyembre 2020 |title=Coronan a Estefanía Soto como Miss Universe Puerto Rico |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/reinas-belleza/notas/coronan-a-estefania-soto-como-miss-universe-puerto-rico/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |29 |San Sebastian |- | '''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]''' || Cristiana Silva<ref>{{Cite web |date=31 Agosto 2020 |title=Portuguesa Cristiana Silva pode ser a próxima Miss Universo |url=https://www.cm-tv.pt/atualidade/detalhe/cristiana-silva-pode-ser-a-proxima-miss-universo |access-date=11 Hunyo 2022 |website=CMTV |language=pt}}</ref>|| 19 || Porto |- |'''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]''' |Amandine Petit<ref name=":3">{{Cite web |last=Jean-Baptiste |first=Marie |date=15 Marso 2021 |title=La Caennaise Amandine Petit, Miss France 2021, concourra au titre de Miss Univers |url=https://www.francebleu.fr/infos/medias-people/la-caennaise-amandine-petit-miss-france-2021-concourra-au-titre-de-miss-univers-1615833393 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=France Bleu |language=fr}}</ref> |23 |Caen |- |'''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]''' |Kimberly Jiménez<ref>{{Cite web |date=28 Setyembre 2020 |title=Kimberly Jiménez representará a RD en Miss Universo 2020 |url=https://listindiario.com/entretenimiento/2020/09/28/637049/kimberly-jimenez-representara-a-rd-en-miss-universo-2020 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Listín Diario |language=es}}</ref> |24 |La Romana |- |'''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]''' |Klára Vavrušková<ref>{{Cite web |date=20 Abril 2021 |title=Nohy až do nebe: Kráska Vavrušková se na Miss Universe předvede v ultra krátké mini a s korunou na hlavě |url=https://www.super.cz/754594-nohy-az-do-nebe-kraska-vavruskova-se-na-miss-universe-predvede-v-ultra-kratke-mini-a-s-korunou-na-hlave.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Super.cz |language=cs}}</ref> |21 |Kostelec nad Orlicí |- | '''{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumaniya]]''' || Bianca Tirsin<ref>{{Cite web |date=1 Disyembre 2020 |title=Bianca Tirsin va reprezenta România la Miss Universe - Ziua de Vest |url=http://www.ziuadevest.ro/bianca-tirsin-va-reprezenta-romania-la-miss-universe/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Ziua de Vest |language=ro}}</ref>|| 22 || Arad |- | '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]''' || Alina Sanko<ref>{{Cite web |date=5 Marso 2021 |title="Мисс Россия-2019" Алина Санько поедет на конкурс "Мисс Вселенная" |url=https://ren.tv/news/shou-biznes/809196-miss-rossiia-2019-alina-sanko-poedet-na-konkurs-miss-vselennaia |access-date=11 Hunyo 2022 |website=REN TV |language=ru}}</ref>|| 22 || [[Azov]] |- | '''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]''' || Bernadette Ong<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=10 Disyembre 2020 |title=Philippine-born beauty to represent Singapore in Miss Universe 2020 pageant |url=https://mb.com.ph/2020/12/10/philippine-born-beauty-to-represent-singapore-in-miss-universe-2020-pageant/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref>|| 26 || Bukit Timah |- | '''{{flagicon|THA}} [[Taylandiya]]'''|| Amanda Obdam<ref>{{Cite web |date=10 Oktubre 2020 |title=“อแมนด้า ออบดัม” คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2020 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/134712 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>|| 27 |Phuket |- |'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]''' |Natasha Joubert<ref>{{Cite web |last=Head |first=Tom |date=10 Disyembre 2020 |title=Who is Natasha Joubert? Ten things to know about SA's 'new Miss Universe' |url=https://www.thesouthafrican.com/lifestyle/who-is-natasha-joubert-photos-south-africa-new-miss-universe-contestant/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The South African |language=en-ZA}}</ref> |23 |Centurion |- |'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]''' |Hari Park<ref>{{Cite web |date=18 Disyembre 2020 |title=Người mẫu 24 tuổi là Hoa hậu Hoàn vũ Hàn Quốc |url=https://vnexpress.net/nguoi-mau-24-tuoi-la-hoa-hau-hoan-vu-han-quoc-4208123.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref> |21 |[[Incheon]] |- |'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]''' |Daniela Nicolás<ref>{{Cite web |date=20 Nobyembre 2020 |title=Daniela Nicolás, ganadora de Miss Universo Chile 2020: finalistas, semifinalistas y resultados |url=https://chile.as.com/chile/2020/11/21/tikitakas/1605923624_934857.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Diario AS |language=es-cl}}</ref> |28 |Copiapó |- |'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]''' |Jiaxin Sun<ref>{{Cite web |last=Thao |first=Văn |date=10 Disyembre 2020 |title=Tân Hoa hậu Hoàn vũ Trung Quốc kém xinh: Khánh Vân vững vàng 'gánh team Châu Á' |url=https://saostar.vn/giai-tri/nhan-sac-tan-hoa-hau-hoan-vu-trung-quoc-kem-xinh-20201210131721940.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=SAOstar |language=vi}}</ref> |23 |[[Beijing]] |- | '''{{flagicon|UKR}} [[Ukranya]]'''|| Yelyzaveta Yastremska<ref>{{Cite web |last=Mogilevich |first=Diana |date=8 Disyembre 2020 |title=Названа "Мисс Украина Вселенная-2020" |url=https://www.unian.net/lite/stars/miss-ukraina-vselennaya-v-konkurse-pobedila-elizaveta-yastremskaya-11247704.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Unian |language=ru}}</ref>|| 28 || [[Kyiv]] |- | '''{{flagicon|URU}} [[Uruguay|Urugway]]''' || Lola de los Santos<ref>{{Cite web |date=16 Disyembre 2020 |title=Miss Universo 2020 también tendrá una candidata lesbiana: Miss Uruguay, Lola de los Santos |url=https://quenoticias.com/entretenimiento/miss-universo-2020-candidata-lesbiana-miss-uruguay-lola-de-los-santos/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Qué Noticias |language=es}}</ref>|| 23 || Paysandú |} == Mga Tala == {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:2021 sa Estados Unidos]] [[Kategorya:Miss Universe]] oh4adirrenxk1i41n3oa7ay3wdfpbhh 1958613 1958302 2022-07-25T05:26:55Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | caption =Andrea Meza, Miss Universe 2020 | image = Andrea Meza at Billboard Latin Music Awards.jpg | date = ika-16 ng Mayo 2021 | presenters = {{Hlist|[[Mario Lopez]]|Olivia Culpo|[[Paulina Vega]]|Demi-Leigh Tebow|Cheslie Kryst}} | entertainment = Luis Fonsi | broadcaster = <small>'''Telebisyon''':</small><br />{{Hlist|FYI|[[Telemundo]]}}<small>'''Streaming''':</small><br />{{Hlist|[[Roku]]}} | placements = 21 | entrants = 74 | debuts = {{Hlist|[[Cameroon|Kamerun]]}} | withdraws = {{Hlist|[[Alemanya]]|[[Angola|Anggola]]|[[New Zealand|Bagong Silandiya]]|[[Bangladesh|Bangglades]]|[[Egypt|Ehipto]]|[[Equatorial Guinea|Gineang Ekwatoriyal]]|[[Georgia (country)|Georgia]]|[[Guam]]|[[Kenya]]|[[Lithuania]]|[[Mongolia]]|[[Namibia]]|[[Nigeria]]|[[Saint Lucia]]|[[Sierra Leone]]|[[Sweden]]|[[Tanzania]]|[[Turkey]]|[[US Virgin Islands]]}} | returns = {{Hlist|[[Ghana|Gana]]|[[Russia|Rusya]]}} | before = [[Miss Universe 2019|2019]] | next = [[Miss Universe 2021|2021]] }} Ang '''Miss Universe 2020''' ay ang ika-69 na edisyon ng Miss Universe pageant, na ginanap sa Seminole Hard Rock Hotel & Casino sa Hollywood, [[Florida]], [[Estados Unidos]] noong ika-16 ng Mayo 2021.<ref>{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=4 Marso 2021 |title=Miss Universe 2020 date, venue announced; 2021 pageant also reportedly set |url=https://www.philstar.com/entertainment/2021/03/04/2081921/miss-universe-2020-date-venue-announced-2021-pageant-also-reportedly-set |access-date=10 Hunyo 2022 |website=[[Philippine Star]]}}</ref> Ang edisyong ito ay iniusog makalipas ang taong 2020 bunsod ng [[COVID-19]]. Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Zozibini Tunzi ng [[South Africa|Timog Aprika]] si Andrea Meza ng [[Mehiko]] bilang Miss Universe 2020. Ito ang pangatlong tagumpay ng Mehiko sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Julia Gama ng [[Brazil|Brasil]] samantalang nagtapos bilang second runner-up si Janick Maceta ng [[Peru]].<ref>{{Cite web |last=Goldstein |first=Joelle |date=16 Mayo 2021 |title=Miss Mexico Andrea Meza Wins Miss Universe 2020 |url=https://people.com/human-interest/miss-universe-winner-2020-miss-mexico/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=People Magazine |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=17 Mayo 2021 |title=Mexico's Andrea Meza wins Miss Universe 2020 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/andrea-meza-winner-miss-universe-2020/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref> Mga kandidata mula sa 74 na mga bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan nina [[Mario Lopez]] at Miss Universe 2012 Olivia Culpo ang kompetisyon. Sina [[Miss Universe 2014]] [[Paulina Vega]] at [[Miss Universe 2017]] Demi-Leigh Tebow ang nagsilbing mga expert analyst, samantalang si Miss USA 2019 Cheslie Kryst ang nagsilbing backstage correspondent. Si Luis Fonsi ang nagtanghal sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |date=21 Abril 2021 |title=Olivia Culpo, Mario Lopez to host this year's Miss Universe pageant |url=https://news.abs-cbn.com/life/04/21/21/olivia-culpo-mario-lopez-to-host-this-years-miss-universe-pageant |access-date=10 Hunyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=15 Mayo 2021 |title=American rapper Pitbull pulls out of 69th Miss Universe show |url=https://mb.com.ph/2021/05/15/american-rapper-pitbull-pulls-out-of-69th-miss-universe-show/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> Itinampok rin sa kumpetisyon ang FYI bilang opisyal na broadcaster ng palabas sa unang pagkakataon. Ito ay naipalabas sa daan-daang milyong mga manonood sa 160 bansa.<ref name=":0" /> == Kasaysayan == [[File:Seminole_Hard_Rock_Hotel_&_Casino_Hollywood_2_(June_2019).jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Seminole_Hard_Rock_Hotel_&_Casino_Hollywood_2_(June_2019).jpg|thumb|220x220px|Seminole Hard Rock Hotel & Casino, ang lokasyon ng Miss Universe 2020]] === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong ika-3 ng Marso 2021, inanunsyo ng Miss Universe Organization na ang kompetisyon ay gaganapin sa ika-16 ng Mayo 2021 sa Seminole Hard Rock Hotel & Casino sa [[Florida]], [[Estados Unidos]]. Ipinagliban mula sa huling bahagi ng 2020 hanggang sa unang bahagi ng 2021 ang kompetisyon dahil sa [[Pandemya ng COVID-19|pandemya dulot ng COVID-19]]. Ang edisyong ito ang pangatlong pagkakataon sa kasaysayan ng kompetisyon kung saan ginanap ang kompetisyon sa sumunod na taon.<ref name=":0">{{Cite web |date=3 Marso 2021 |title=Miss Universe competition will return in May after a year-and-a-half delay |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/2021/03/03/miss-universe-competition-set-return-may-live-florida/6903053002/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=3 Marso 2021 |title=Miss Universe competition to air live from Florida in May |url=https://abcnews.go.com/Entertainment/wireStory/miss-universe-competition-air-live-florida-76226217 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=ABC News |language=en}}</ref> Noong ika-21 ng Abril 2021, inanunsyo ng Miss Universe Organization ang mga bagong host para sa kompetisyon na sina [[Mario Lopez]] at Olivia Culpo, na papalit kay [[Steve Harvey]].<ref name=":1">{{Cite web |date=21 April 2021 |title=Steve Harvey will not be hosting the Miss Universe 2020 coronation event |url=https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/784642/steve-harvey-will-not-be-hosting-the-miss-universe-2020-coronation-event/story/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=GMA News Online |language=en}}</ref> Ang dahilan kung bakit hindi pinangunahan ni Harvey ang edisyong ito ay maaaring may salungatan sa iskedyul ni Harvey. Si Harvey diumano ay nasa [[South Africa|Timog Aprika]] para sa shooting ng ikalawang season ng Family Feud Africa isang buwan bago ang kompetisyon.<ref name=":2">{{Cite web |last=Keegan |first=Kayla |date=17 Mayo 2021 |title=Steve Harvey Isn't Hosting 'Miss Universe' This Year and Fans Want to Know Why |url=https://www.yahoo.com/lifestyle/steve-harvey-isnt-hosting-miss-233000044.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Yahoo! Life |language=en-US}}</ref> Gayumpaman, binanggit ni Harvey sa [[Twitter]] na siya ay babalik para sa [[Miss Universe 2021|ika-70 edisyon ng kompetisyon]].<ref name=":1" /><ref name=":2" /> === Pagpili ng mga kalahok === Ang mga kalahok mula sa 74 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Maraming mga kompetisyong pambansa ang ipinagliban o ganap na nakansela dahil sa [[pandemya ng COVID-19]]. Dahil dito, 28 sa mga kandidata na naatasan upang kumatawan sa kanilang bansa ay mga runner-up sa kanilang nakaraang kompetisyong pambansa, o napili sa isang casting process. Tatlong kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos ang pag-urong ng orihinal na kalahok. Iniluklok ang second runner-up ng Miss Belgium 2018 na si Dhenia Covens bilang kandidata ng [[Belhika]] sa Miss Universe matapos na tumangging lumahok sa kompetisyon ang Miss Belgium 2020 na si Céline Van Ouytsel dahil sa takot sa pandemya ng COVID-19 sa Estados Unidos.<ref>{{Cite web |last=Boeckx |first=Jolien |date=1 Pebrero 2021 |title=Huidige Miss België past voor Miss Universe uit schrik voor corona, en dus gaat eredame van 2018 |url=https://myprivacy.dpgmedia.be/consent?siteKey=Uqxf9TXhjmaG4pbQ&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.hln.be%2Fprivacy-gate%2Faccept-tcf2%3FredirectUri%3D%252Fshowbizz%252Fhuidige-miss-belgie-past-voor-miss-universe-uit-schrik-voor-corona-en-dus-gaat-eredame-van-2018~a63645ee%252F |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Het Laatste Nieuws |language=nl}}</ref> Iniluklok si Natalia Piguła, first runner-up ng Miss Polski 2019 upang kumatawan sa [[Polonya]] matapos na dumanas ng spinal disc herniation ang Miss Polski 2019 na si Magdalena Kasiborska.<ref>{{Cite web |date=27 Marso 2021 |title=Miss Polski Magdalena Kasiborska wycofała się z konkursu Miss Universe! Powodem problemy zdrowotne |url=https://www.telemagazyn.pl/artykuly/miss-polski-magdalena-kasiborska-wycofala-sie-z-konkursu-miss-universe-powodem-problemy-zdrowotne-89877.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Tele Magazyn |language=pl}}</ref> Si María Fernanda Aristizábal, ang Senorita Colombia 2019, ang orihinal na nakatakdang kumatawan sa [[Colombia|Kolombya]] sa edisyong ito. Subalit, nawalan ng prangkisa ng Miss Universe ang Senorita Colombia Organization, dahilan upang hindi kumalahok si Aristizábal sa kompetisyon.<ref>{{Cite web |last= |date=3 Hunyo 2020 |title=María Fernanda Aristizábal ya no representará a Colombia en Miss Universo |url=https://noticias.caracoltv.com/entretenimiento/maria-fernanda-aristizabal-ya-no-representara-a-colombia-en-miss-universo |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Noticias Caracol |language=es}}</ref> Ang prangkisa ng Miss Universe ay napunta kay Natalie Ackermann, pinuno ng Miss Universe Colombia Organization na kinoronahan si Laura Olascuaga bilang Miss Universe Colombia 2020.<ref>{{Cite web |date=16 Nobyembre 2020 |title=Laura Olascuaga es elegida como la primera Miss Universe Colombia |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/laura-olascuaga-es-elegida-como-la-primera-miss-universe-colombia-773850 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref> Subalit, noong ika-6 ng Abril 2022, iniluklok ni Ackermann si Aristizábal upang kumatawan sa Kolombya sa [[Miss Universe 2022|ika-71 edisyon ng kompetisyon]].<ref>{{Cite web |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref> Si Amandine Petit, Miss France 2021, ay iniluklok upang kumatawan sa bansang [[Pransiya]] sa edisyong ito matapos ang pakikipagpalitan kay Clémence Botino, Miss France 2020, na kakatawan sa Pransiya sa [[Miss Universe 2021|susunod na edisyon]] dahil sa posibleng date conflict sa pagitan ng Miss Universe 2021 at Miss France 2022.<ref>{{Cite web |last=Drouglazet |first=Klervi |date=20 Disyembre 2020 |title=Miss France 2021. La Normande Amandine Petit sacrée au Puy du Fou |url=https://www.ouest-france.fr/culture/people/miss-france/amandine-petit-miss-normandie-sacree-miss-france-2021-7093743 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Ouest-France |language=fr}}</ref><ref name=":3" /> Sa edisyong ito unang kumalahok ang [[Cameroon|Kamerun]] at bumalik ang [[Ghana|Gana]] at [[Rusya]]. Buhat ng pagpataw ng mga lockdown at paghihigpit sa paglalakbay, labinsiyam na bansa at teritoryo ang hindi sumali sa edisyong ito na kinabibilangan ng [[Alemanya]], [[Angola|Anggola]], [[New Zealand|Bagong Silandiya]]''',''' [[Bangladesh|Bangglades]], [[Ehipto]], [[Gineang Ekwatoriyal]], [[Guam]], [[Heyorhiya]], [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]], [[Kenya]], [[Lithuania|Litwanya]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Namibia|Namibya]], [[Nigeria|Niherya]], [[Santa Lucia]], [[Sierra Leone]], [[Suwesya]], [[Tansaniya]], at [[Turkya]].<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=24 Abril 2021 |title=19 countries back out of 69th Miss Universe pageant due to COVID-19 |url=https://mb.com.ph/2021/04/24/19-countries-back-out-of-69th-miss-universe-pageant-due-to-covid-19/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> Nakatakda sanang kumalahok si Tangia Zaman Methila ng [[Bangladesh|Bangglades]] ngunit hindi ito nakasali dahil sa mga mga lockdown at paghihigpit sa paglalakbay.<ref>{{Cite web |date=20 Abril 2021 |title=Tangia Zaman Methila will not participate in Miss Universe 2020 |url=https://archive.dhakatribune.com/showtime/2021/04/20/tangia-zaman-methila-will-not-participate-in-miss-universe-2020 |access-date=12 Hunyo 2022 |website=Dhaka Tribune}}</ref> Kalaunan ay nagpositibo sa COVID-19 si Vanessa Castro ng Paragway noong ika-4 ng Mayo 2021, tatlong araw bago magsimula ang kompetisyon sa [[Estados Unidos]].<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=4 Mayo 2021 |title=Paraguay may not participate at 69th Miss Universe pageant due to COVID-19 |url=https://mb.com.ph/2021/05/04/paraguay-may-not-participate-at-69th-miss-universe-pageant-due-to-covid-19/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> Noong ika-7 ng Mayo 2021, nag-netibo na si Castro sa COVID-19 at pinayagan na itong lumipad sa Miami upang kumalahok sa kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2021 |title=Vanessa Castro partió rumbo a EEUU y representará a Paraguay en el Miss Universo |url=https://cdn-www.lanacionpy.arcpublishing.com/hoy/2021/05/07/vanessa-castro-partio-rumbo-a-eeuu-y-representara-a-paraguay-en-el-miss-universo/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> ==Mga Resulta== === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Pagkakalagay<ref>{{Cite web |last=Hamedy |first=Saba |date=17 Mayo 2021 |title=Mexico's Andrea Meza crowned Miss Universe |url=https://www.cnn.com/2021/05/17/entertainment/miss-universe-winner-mexico-andrea-meza-trnd/index.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[CNN]] |language=en}}</ref> ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2020''' | * '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' – '''Andrea Meza''' |- | '''1st Runner-up''' | * '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – Julia Gama |- | '''2nd Runner-up''' | * '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]''' – Janick Maceta |- | '''3rd Runner-up''' | * '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]''' – Adline Castelino |- | '''4th Runner-up''' | * '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]''' – Kimberly Jimenez |- | '''Top 10''' | * '''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]''' – Maria Thattil * '''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]''' – Miqueal-Symone Williams * '''{{flagicon|CRI}} [[Kosta Rika]]''' – Ivonne Cerdas * '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – Estefania Soto * '''{{flagicon|THA}} [[Taylandiya]]''' – Amanda Obdam |- | '''Top 21''' | * '''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]''' – Alina Akselrad * '''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' – Nguyễn Trần Khánh Vân '''§''' * '''{{CUR}}''' – Chantal Wiertz * '''{{USA}}''' – Asya Branch * '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]''' – Laura Olascuaga * '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]''' – Jeanette Akua * '''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' – Ayu Maulida * '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]''' – Thuzar Wint Lwin * '''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]''' – Ana Marcelo * '''{{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]''' – Rabiya Mateo * '''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]''' – Amandine Petit |} <small>'''§''' – Binoto ng mga manonood upang mapabilang sa Top 21</small> === Mga Espesyal na parangal === {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" !Parangal !Kandidata |- |'''Best National Costume''' | * '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]''' – Thuzar Wint Lwin<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=17 Mayo 2021 |title=Myanmar wins best national costume at 69th Miss Universe Competition |url=https://mb.com.ph/2021/05/17/myanmar-wins-best-national-costume-at-69th-miss-universe-competition/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref> |- |'''Spirit of Carnival Award''' | * '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]''' – Kimberly Jiménez<ref>{{Cite web |last=Jainchill |first=Johanna |date=17 May 2022 |title=Miss Dominican Republic Kimberly Jimenez will be godmother of Carnival's Mardi Gras |url=https://www.travelweekly.com/Cruise-Travel/Carnival-Cruise-Line-Mardi-Gras-godmother-Miss-Dominican-Republic |access-date=12 Hunyo 2022 |website=Travel Weekly |language=en}}</ref> |- |'''Social Impact Award''' | * '''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]''' – Lenka Nemer<ref>{{Cite web |last=Mallorca |first=Hannah |date=17 Mayo 2021 |title=Bolivia bags first-ever ‘Social Impact Award’ at the 69th Miss Universe |url=https://philstarlife.com/self/279523-bolivia-bags-first-ever-impact-award-at-the-69th-miss-universe?page=2 |access-date=12 Hunyo 2022 |website=l!fe • [[The Philippine Star]]}}</ref> |} == Kompetisyon == === Pormat ng kompetisyon === Dahila sa mga mahigpit na hakbang kaugnay ng pandeyma ng COVID-19, ilang mga pagbabago sa pormat ng kompetisyon ang ipinatupad ng Miss Universe. Dahil sa mas maliit na bilang ng mga kandidata ang kumalahok sa edisyong ito kumpara sa mga nakaraang edisyon, tinanggal ang ''continental grouping'' at pinili ang Top 21 sa kabuuan— ang pinakamaraming bilang ng mga semifinalist sa kasaysayan ng kompetisyon. Ang mga resulta ng paunang kompetisyon at ng closed-door interview ang nagpasiya sa napiling 20 semifinalist. Isinagawa ang internet voting kung saan ang mga manonood ay maaaring bumoto para sa isa pang kandidata upang umabante sa semifinals. Diretsong kumalahok sa swimsuit competition ang 21 na semifinalist imbis na dumaan sa ''opening statement'', at kalaunan ay pinili ang 10 semifinalists. Kumalahok sa ''evening gown'' ang 10 semifinalists. Limang pinalista ang sumabak sa paunang ''question-and-answer round'' at sa ''final question round''.<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2021 |title=Only 1 Q&A? Format of 69th Miss Universe revealed |url=https://news.abs-cbn.com/life/05/14/21/only-1-qampa-format-of-69th-miss-universe-revealed |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref> === Komite sa pagpili === * Sheryl Adkins-Green – Amerikanang ''marketing executive''<ref name=":4">{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=13 Mayo 2021 |title=Miss Universe 2020 announces panel of all-female judges |url=https://www.philstar.com/entertainment/2021/05/13/2097981/miss-universe-2020-announces-panel-all-female-judges |access-date=13 Hunyo 2022 |website=[[Philippine Star]]}}</ref> * Arden Cho – Mang-aawit at artistang Amerikana<ref name=":4" /> * Christine Duffy – Negosyanteng Amerikana<ref name=":4" /> * Keltie Knight – Television host na Kanadyana<ref name=":4" /> * Brook Lee – Miss Universe 1997 mula sa Estados Unidos<ref name=":4" /> * Deepica Mutyala – Negosyanteng Amerikana<ref name=":4" /> * Tatyana Orozco – Negosyante at ekonomistang Kolombiyana<ref name=":4" /> * Zuleyka Rivera – Miss Universe 2006 mula sa Porto Riko<ref name=":4" /> ==Mga Kandidata== 74 na kandidata ang kumalahok para sa titulo.<ref>{{Cite web |date=19 Mayo 2021 |title=Miss Universe 2020: See photos of all 74 contestants, including winner Andrea Meza, Miss Mexico |url=https://www.usatoday.com/picture-gallery/entertainment/celebrities/2021/05/16/miss-universe-2021-photos-all-74-contestants-including-miss-usa/5119945001/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Smith |first=Chuck |date=10 Mayo 2020 |title=LOOK: Stunning headshots of all 74 contestants of the 69th Miss Universe pageant |url=https://philstarlife.com/style/803386-miss-universe-2020-headshots? |access-date=11 Hunyo 2022 |website=l!fe • [[The Philippine Star]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Kandidata !! Edad{{efn|Edad sa panahon ng kompetisyon|name=b}}!! Bayan |- | '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''|| Paula Mehmetukaj<ref>{{Cite web |date=22 Setyembre 2020 |title=Fitoi "Miss Universe Albania", 22-vjeçarja flet për herë të parë te Rudina |url=https://tvklan.al/fitoi-miss-universe-albania-22-vjecarja-flet-per-here-te-pare-te-rudina/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Televizioni Klan |language=sq}}</ref>|| 23 || [[Tirana]] |- | '''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''|| Alina Luz Akselrad<ref>{{Cite web |date=14 Disyembre 2020 |title=Conocé a Alina Akselrad, la cordobesa candidata a Miss Universo por Argentina |url=https://www.ellitoral.com/informacion-general/conoce-alina-akselrad-cordobesa-candidata-miss-universo-argentina_0_B9AbV1HnjL.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Litoral |language=es}}</ref> || 23 || Córdoba |- | '''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''|| Monika Grigoryan<ref>{{Cite web |date=23 Marso 2021 |title=Monika Grigoryan chosen as Miss Universe Armenia 2020 |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-universe/monika-grigoryan-chosen-as-miss-universe-armenia-2020/articleshow/81649793.cms |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> || 21 || [[Ereban]] |- | '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''|| Helen Hernandez<ref>{{Cite web |date=10 Disyembre 2020 |title=Helen Hernandez corona como Miss Aruba Universe 2020 |url=https://1noticia.com/2020/12/10/helen-hernandez-corona-como-miss-aruba-universe-2020/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=1 Noticia |language=es}}</ref> || 20 || Oranjestad |- | '''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''|| Maria Thattil<ref>{{Cite web |date=4 Nobyembre 2020 |title=Miss Universe Australia 2020: Meet Pageant Queen Maria Thattil |url=https://www.outlookindia.com/website/story/world-news-miss-universe-australia-2020-meet-pageant-queen-maria-thattil/363593 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Outlook India |language=en}}</ref> || 28 || [[Melbourne]] |- | '''{{BHS}}'''|| Shauntae Miller<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=25 Setyembre 2020 |title=Shauntae Miller is Miss Bahamas Universe |url=https://thenassauguardian.com/shauntae-miller-is-miss-bahamas-universe/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Nassau Guardian}}</ref>|| 28 || [[Pulo ng Long, Bahamas|Pulo ng Long]] |- | '''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]''' || Hillary-Ann Williams<ref>{{Cite web |date=15 Nobyembre 2020 |title=Hillary Ann Williams is the new Miss Universe Barbados |url=https://barbadostoday.bb/2020/11/15/hillary-ann-williams-is-the-new-miss-universe-barbados/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Barbados Today |language=en-US}}</ref> || 25 || Christ Church |- | '''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''|| Dhenia Covens<ref>{{Cite web |date=1 Pebrero 2021 |title=Dhenia Covens doet gooi naar kroontje van Miss Universe 2020 |url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210201_94428378 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Het Nieuwsblad |language=nl-BE}}</ref> || 27 || [[Amberes]] |- | '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]''' || Iris Salguero<ref>{{Cite web |date=11 Enero 2021 |title=Iris Salguero is Miss Belize Universe! |url=https://www.sanpedrosun.com/arts-culture/2021/01/11/island-beauty-iris-salguero-will-represent-belize-at-miss-universe-pageant/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The San Pedro Sun |language=en}}</ref> || 24 || San Pedro |- |'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |Mariángel Villasmil<ref>{{Cite web |date=25 Setyembre 2020 |title=Mariángel Villasmil, del estado Zulia, Miss Venezuela 2020 |url=https://www.eluniversal.com.co/farandula/mariangel-villasmil-del-estado-zulia-miss-venezuela-2020-DD3544261 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Universal |language=ES-es}}</ref> |25 |Ciudad Ojeda |- |'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' |Khánh Vân Nguyễn<ref>{{Cite web |date=7 Disyembre 2019 |title=Khánh Vân đăng quang Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2019 |url=https://vnexpress.net/khanh-van-dang-quang-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-2019-4023818-tong-thuat.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref> |26 |[[Lungsod ng Ho Chi Minh]] |- | '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' || Julia Gama<ref>{{Cite web |date=20 Agosto 2020 |title=Julia Gama vence o Miss Brasil e irá ao Miss Universo |url=https://cidadeverde.com/noticias/330709/julia-gama-vence-o-miss-brasil-e-ira-ao-miss-universo |access-date=10 Hunyo 2022 |website=TV Cidade Verde |language=pt}}</ref> || 27 || Porto Alegre |- |'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]''' |Radinela Chusheva<ref>{{Cite web |date=31 Marso 2021 |title=Скандалната Мис Радинела Чушева ще представя страната ни на “Мис Вселена“ |url=https://trafficnews.bg/bohemi/skandalnata-mis-radinela-chusheva-shte-predstavia-stranata-206787/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=TrafficNews.bg |language=bg}}</ref> |25 |[[Sofia]] |- |'''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]''' |Lenka Nemer<ref>{{Cite web |date=14 Nobyembre 2020 |title=Lenka Nemer es la Miss Bolivia Universo 2020 y le da la corona a La Paz después de 35 años |url=https://eldeber.com.bo/tendencias/lenka-nemer-es-la-miss-bolivia-universo-2020-y-le-da-la-corona-a-la-paz-despues-de-35-anos_208746 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Deber |language=es}}</ref> |24 |La Paz |- |'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]''' |Chantal Wiertz<ref>{{Cite web |date=26 Mayo 2020 |title=Chantal Wiertz to represent Curacao at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Chantal-Wiertz-to-represent-Curacao-at-Miss-Universe-2020/eventshow/76006809.cms |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |22 |Willemstad |- | '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''|| Amanda Petri<ref>{{Cite web |date=16 Marso 2021 |title=Amanda Petri chosen as Miss Universe Denmark 2020 |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-universe/amanda-petri-chosen-as-miss-universe-denmark-2020/articleshow/81530171.cms |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 23 || [[Copenhagen]] |- | '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''|| Leyla Espinoza<ref>{{Cite web |date=18 Oktubre 2020 |title=Leyla Espinoza Calvache, representante de Quevedo, es la nueva Miss Ecuador 2020 |url=https://www.eluniverso.com/entretenimiento/2020/10/17/nota/8017621/leyla-espinoza-calvache-quevedo-es-nueva-miss-ecuador-2020 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Universo |language=es}}</ref>|| 25 || Quevedo |- | '''{{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]'''|| Vanessa Velásquez<ref>{{Cite web |last=González |first=Corina |date=16 Mayo 2021 |title=Vanessa Velásquez, representante del El Salvador, fuera de las 21 finalistas de Miss Universo |url=https://us.as.com/us/2021/05/17/tikitakas/1621217550_291665.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Diario AS |language=es-us}}</ref>|| 25 || [[San Salvador]] |- |'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]''' |Natália Hoštáková<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2021 |title=Misska Natália Hoštáková randí s hokejistom Christiánom Jarošom: Nečakané priznanie |url=https://www.cas.sk/clanok/2526743/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Nový Čas |language=sk}}</ref> |26 |[[Bratislava]] |- |'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]''' |Andrea Martínez<ref>{{Cite web |date=22 Nobyembre 2020 |title=Andrea Martínez se convierte en Miss Universe Spain 2020 |url=https://www.elconfidencialdigital.com/articulo/ultima-hora/andrea-martinez-convierte-miss-universe-spain-2020/20201122134118188175.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=El Confidencial Digital |language=es}}</ref> |27 |Leon |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |Asya Branch<ref>{{Cite web |last=DeSantis |first=Rachel |last2=Maslow |first2=Nick |date=9 Nobyembre 2020 |title=Mississippi's Asya Branch Wins Miss USA 2020 |url=https://people.com/human-interest/miss-usa-2020-crowned/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=People Magazine |language=en}}</ref> |23 |Booneville |- | '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]''' || Chelsea Tayui<ref>{{Cite web |last=Owiredu |first=Gladys Osei |date=27 Setyembre 2020 |title=25-year-old Chelsea Tayui crowned Miss Universe Ghana 2020 |url=https://www.myjoyonline.com/25-year-old-chelsea-tayui-crowned-miss-universe-ghana-2020/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=My Joy Online |language=en-US}}</ref>|| 25 || Keta |- | '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''|| Jeanette Akua<ref>{{Cite web |last=Naik |first=Sameer |date=13 Marso 2021 |title=Joburg-born Jeanette Akua in line to win Miss Universe |url=https://www.iol.co.za/saturday-star/news/joburg-born-jeanette-akua-in-line-to-win-miss-universe-290e2521-59da-4541-bee8-2c2ade452e68 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Independent Online |language=en}}</ref>|| 29 || [[Lungsod ng Londres]] |- |'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]''' |Miqueal-Symone Williams<ref>{{Cite web |date=13 Disyembre 2020 |title=Miqueal-Symone Williams is Miss Universe Jamaica 2020 |url=https://jamaica-gleaner.com/article/entertainment/20201213/miqueal-symone-williams-miss-universe-jamaica-2020 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The Gleaner |language=en}}</ref> |24 |Mona |- |'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]''' |Aisha Harumi Tochigi<ref>{{Cite web |last=Severo |first=Jan Milo |date=3 Nobyembre 2020 |title=Filipina-Japanese wins as Miss Universe Japan 2020 second runner-up |url=https://www.philstar.com/entertainment/2020/11/03/2054304/filipina-japanese-wins-miss-universe-japan-2020-second-runner-up |access-date=10 Hunyo 2022 |website=[[Philippine Star]]}}</ref> |25 |[[Chiba Prefecture|Chiba]] |- | '''{{flagicon|HTI}} [[Hayti]]'''|| Eden Berandoive<ref>{{Cite web |date=7 Disyembre 2020 |title=Eden Berandoive elected Miss Haiti 2020 |url=https://www.haitilibre.com/en/news-32468-haiti-culture-eden-berandoive-elected-miss-haiti-2020.html |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Haiti Libre}}</ref>|| 24 || Aquin |- | '''{{flagicon|HND|1949}} [[Honduras]]'''|| Cecilia Rossell<ref>{{Cite web |last=Ortíz |first=Cinthya |date=11 Disyembre 2020 |title=Miss Honduras Universo 2020: Cecilia Rossell, la mujer detrás de la corona |url=https://www.laprensa.hn/espectaculos/miss-honduras-universo-2020-cecilia-rossell-mujer-detras-corona-JDLP1428661 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=La Prensa |language=es-HN}}</ref>|| 25 || Copan Ruinas |- | '''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]'''|| Adline Castelino<ref>{{Cite web |date=23 Pebrero 2020 |title=Adline Castelino wins Miss Diva Universe 2020 |url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2020/feb/23/adline-castelino-wins-miss-diva-universe-2020-2107394.amp |access-date=10 Hunyo 2022 |website=The New Indian Express}}</ref>|| 22 || Udupi |- | '''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' || Ayu Maulida<ref>{{Cite web |last=Ayuningtyas |first=Novita |date=7 Marso 2020 |title=7 Gaya Kasual Ayu Maulida Peraih Puteri Indonesia 2020 |url=https://surabaya.liputan6.com/read/4196287/7-gaya-kasual-ayu-maulida-peraih-puteri-indonesia-2020 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Liputan 6 |language=id}}</ref>|| 23 || [[Surabaya]] |- | '''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]'''|| Nadia Sayers<ref>{{Cite web |last=Gallagher |first=Katie |date=23 Disyembre 2020 |title=Meet the newly crowned Miss Universe Ireland 2020 - Nadia Sayers |url=https://www.irishmirror.ie/showbiz/meet-newly-crowned-miss-universe-23208651 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Irish Mirror |language=en}}</ref>|| 26 || Belfast |- | '''{{flagicon|ISR}} [[Israel]]''' || Tehila Levi<ref>{{Cite web |date=14 Hulyo 2020 |title=Tehila Levi to represent Israel at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Tehila-Levi-to-represent-Israel-at-Miss-Universe-2020/eventshow/76963603.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 19 || [[Yavne]] |- | '''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]''' || Viviana Vizzini<ref>{{Cite web |date=22 Disyembre 2020 |title=Miss Universo Italy, vince la siciliana Viviana Vizzini: parteciperà alla finale mondiale |url=https://caltanissetta.gds.it/articoli/societa/2020/12/22/miss-universo-italy-vince-la-siciliana-viviana-vizzini-partecipera-alla-finale-mondiale-ff7c8fee-7fe6-442f-a934-9e0b8f1a0996/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Giornale di Sicilia |language=it}}</ref>|| 27 || [[Caltanissetta]] |- |'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]''' |Sarita Reth<ref>{{Cite web |last=Rinith |first=Taing |date=29 Nobyembre 2020 |title=Actress Reth Sarita is crowned Miss Universe Cambodia 2020 |url=https://www.khmertimeskh.com/50786968/actress-reth-sarita-is-crowned-miss-universe-cambodia-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref> |26 |[[Nom Pen]] |- |'''{{flagicon|Cameroon}} [[Cameroon|Kamerun]]''' |Angèle Kossinda<ref>{{Cite web |last=Coulibaly |first=Justin |date=7 Marso 2021 |title=Miss Univers 2021 : Angèle Kossinda, la plus belle femme du Cameroun |url=https://www.afrik.com/miss-univers-2021-angele-kossinda-la-plus-belle-femme-du-cameroun |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Afrik |language=fr-FR}}</ref> |28 |Douala |- |'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' |Nova Stevens<ref>{{Cite web |last=Singh |first=Simran |date=26 Oktubre 2020 |title=Vancouver anti-racism advocate Nova Stevens crowned Miss Universe Canada {{!}} Curated |url=https://dailyhive.com/vancouver/nova-stevens-winner-miss-universe-canada-2020 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Daily Hive |language=en}}</ref> |26 |[[Vancouver]] |- |'''{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]]''' |Shabree Frett<ref>{{Cite web |date=14 Disyembre 2020 |title=Shabree Frett coronated as Miss Universe BVI 2020 |url=https://www.284media.com/local/2020/12/14/shabree-frett-coronated-as-miss-universe-bvi-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=284 Media |language=en-US}}</ref> |24 |Tortola |- |'''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]''' |Mariah Tibbetts<ref>{{Cite web |date=23 Hulyo 2020 |title=Mariah Tibbetts to represent Cayman Islands at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Mariah-Tibbetts-to-represent-Cayman-Islands-at-Miss-Universe-2020/eventshow/77116540.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |27 |Bodden Town |- | '''{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]''' || Kamila Serikbai<ref>{{Cite web |last= |date=2 Enero 2021 |title=Kamilla Serikbai to represent Kazakhstan at 2021 Miss Universe |url=https://www.inform.kz/en/article/3736622 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Kazinform |language=en}}</ref>|| 18 || Kyzylorda |- |'''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]''' |Laura Olascuaga<ref>{{Cite web |last=Rodriguez |first=Andrea |date=16 Nobyembre 2020 |title=Laura Olascuaga, de Bolívar, nueva Miss Universe Colombia |url=https://www.eluniversal.com.co/farandula/laura-olascuaga-de-bolivar-nueva-miss-universe-colombia-FL3805340 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Universal |language=ES-es}}</ref> |25 |[[Cartagena, Colombia|Cartagena]] |- | '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]''' || Blerta Veseli<ref>{{Cite web |date=22 Setyembre 2020 |title=Punonte në Ministrinë e Infrastrukturës, njihuni me “Miss Universe Kosovo 2020” |url=https://tvklan.al/punon-ne-ministrine-e-infrastruktures-njihuni-me-miss-universe-kosovo-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Tv Klan |language=sq}}</ref>|| 23 || Gjilan |- |'''{{flagicon|CRI}} [[Kosta Rika]]''' |Ivonne Cerdas<ref>{{Cite web |last=Corrales |first=Eric |date=18 Nobyembre 2020 |title=Ivonne Cerdas se corona como Miss Costa Rica 2020 |url=https://www.teletica.com/entretenimiento/ivonne-cerdas-se-corona-como-miss-costa-rica-2020_273133 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Teletica}}</ref> |28 |[[San José, Costa Rica|San José]] |- |'''{{flagicon|HRV}} [[Kroasya]]''' |Mirna Naiia Maric<ref>{{Cite web |date=16 Marso 2020 |title=Mirna Naiia Marić crowned Miss Universe Croatia 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Mirna-Naiia-Mari-crowned-Miss-Universe-Croatia-2020/eventshow/74652821.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |22 |Zadar |- | '''{{flagicon|LAO}} [[Laos]]''' || Christina Lasasimma<ref>{{Cite web |date=21 Marso 2021 |title=Laos beauty Christina Lasasimma is country's rep at the 69th Miss Universe pageant |url=https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2021/03/21/laos-beauty-christina-lasasimma-is-country039s-rep-at-the-69th-miss-universe-pageant |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Star |language=en}}</ref>|| 27 || [[Vientiane]] |- |'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]''' |Elísabet Hulda Snorradóttir<ref>{{Cite web |last=Stefánsson |first=Jón Þór |date=24 Oktubre 2020 |title=Elísabet Hulda er Miss Universe Iceland 2020 |url=https://www.dv.is/fokus/2020/10/24/elisabet-hulda-er-miss-universe-iceland-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=DV |language=is}}</ref> |22 |[[Reikiavik]] |- | '''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]''' || Francisca Luhong James<ref>{{Cite web |date=6 Setyembre 2020 |title=Kuching’s Francisca Luhong James wins Miss Universe Malaysia title |url=https://www.malaymail.com/news/malaysia/2020/09/06/kuchings-francisca-luhong-james-wins-miss-universe-malaysia-title/1900575 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Malay Mail |language=en}}</ref>|| 25 || [[Kuching]] |- | '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]''' || Anthea Zammit<ref>{{Cite web |date=18 Setyembre 2020 |title=Anthea Zammit: ‘I conquered my insecurities. Don’t let anyone get you down’ |url=http://www.maltatoday.com.mt/news/national/104704/anthea_zammit_i_conquered_my_insecurities_dont_let_anyone_get_you_down |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Malta Today |language=en}}</ref>|| 26 || Żebbuġ |- | '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]''' || Vandana Jeetah<ref>{{Cite web |date=17 Setyembre 2020 |title=Vandana Jeetah to represent Mauritius at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Vandana-Jeetah-to-represent-Mauritius-at-Miss-Universe-2020/eventshow/78164517.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 29 || Flacq |- | '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' || '''Andrea Meza'''<ref>{{Cite web |last=Ortega |first=David |date=25 Marso 2021 |title="No al acoso y a la violencia": Andrea Meza, lista para el Miss Universo |url=https://www.debate.com.mx/show/No-al-acoso-y-a-la-violencia-Andrea-Meza-lista-para-el-Miss-Universo--20210325-0350.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Debate |language=es-MX}}</ref>|| 26 || Lungsod ng Chihuahua |- | '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]''' || Thuzar Wint Lwin<ref>{{Cite news |last=Paddock |first=Richard C. |date=14 Mayo 2021 |title=Miss Universe Myanmar Arrives in Florida With a Message for the Junta |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2021/05/14/world/asia/myanmar-coup-miss-universe.html |access-date=11 Hunyo 2022 |issn=0362-4331}}</ref>|| 22 || Hakha |- | '''{{NPL}}'''|| Anshika Sharma<ref>{{Cite web |date=31 Disyembre 2020 |title=Anshika Sharma crowned Miss Universe Nepal 2020 |url=https://thehimalayantimes.com/nepal/anshika-sharma-crowned-miss-universe-nepal-2020 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Himalayan Times}}</ref>|| 24 || Jhapa |- | '''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]''' || Ana Marcelo<ref>{{Cite web |date=9 Agosto 2020 |title=Virtual preparation allows Miss Nicaragua amid pandemic |url=https://www.sandiegouniontribune.com/news/nation-world/story/2020-08-09/virtual-preparation-allows-miss-nicaragua-amid-pandemic |access-date=11 Hunyo 2022 |website=San Diego Union-Tribune |language=en}}</ref>|| 24 || Estelí |- | '''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''|| Sunniva Frigstad<ref>{{Cite web |date=1 Nobyembre 2020 |title=Sunniva vant Miss Norway |url=https://idag.no/sunniva-vant-miss-norway/19.34614 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Norge IDAG |language=no}}</ref>|| 21 || Vennesla |- |'''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]''' |Denise Speelman<ref>{{Cite web |date=1 Setyembre 2020 |title=Denise Speelman is de mooiste vrouw van Nederland: 'Ik heb een boodschap' |url=https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5180875/mooiste-vrouw-nederland-miss-nederland-schoonheidswedstrijd-jury |access-date=11 Hunyo 2022 |website=RTL Nieuws |language=nl}}</ref> |24 |Groningen |- | '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]''' || Carmen Jaramillo<ref>{{Cite web |date=13 Abril 2020 |title=Carmen Jaramillo to represent Panama at Miss Universe 2020 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Carmen-Jaramillo-to-represent-Panama-at-Miss-Universe-2020/eventshow/75124092.cms |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 26 || La Chorrera |- | '''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]''' || Vanessa Castro<ref>{{Cite web |date=7 Mayo 2021 |title=Vanessa Castro sí representará a Paraguay en Miss Universo |url=https://www.hoy.com.py/farandula/vanessa-castro-si-representara-a-paraguay-en-miss-universo |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Diario Hoy |language=es}}</ref>|| 28 || [[Asuncion|Asunción]] |- | '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]''' || Janick Maceta<ref>{{Cite web |date=29 Nobyembre 2020 |title=Janick Maceta: ¿Quién es la nueva Miss Perú 2020? |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-2020-janick-maceta-gana-certamen-de-belleza-y-representara-al-peru-en-el-miss-universo-fotos-nndc-noticia/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=El Comercio Perú |language=es}}</ref>|| 27 || [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]''' || [[Rabiya Mateo]] <ref>{{Cite web |date=25 Oktubre 2020 |title=Iloilo's Rabiya Mateo is Miss Universe Philippines 2020 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/rabiya-mateo-winner-miss-universe-philippines-2020/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref>|| 24 || [[Lungsod ng Iloilo]] |- |'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]''' |Viivi Altonen<ref>{{Cite web |last=Hopi |first=Anna |date=21 Setyembre 2020 |title=Tällaisia kuvia uusi Miss Suomi Viivi Altonen, 23, on julkaissut somessa: sinkkuelämää Tampereella, eksoottisia lomakohteita |url=https://www.iltalehti.fi/viihdeuutiset/a/67ce7127-c038-4500-bd43-76b3e4d545cc |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Iltalehti |language=fi}}</ref> |24 |Tampere |- | '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]''' || Natalia Piguła<ref>{{Cite web |last=Czerniak |first=Sylwia |date=16 Mayo 2021 |title=Wielki finał 69. edycji konkursu Miss Universe już dzisiaj. Kim jest Natalia Piguła, która reprezentuje Polskę? |url=https://plejada.pl/newsy/final-69-edycji-konkursu-miss-universe-juz-dzisiaj-polske-reprezentuje-natalia-pigula/x05cc7n |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Plejada |language=pl}}</ref>|| 27 || Łódź |- |'''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' |Estefanía Soto<ref>{{Cite web |date=24 Setyembre 2020 |title=Coronan a Estefanía Soto como Miss Universe Puerto Rico |url=https://www.primerahora.com/entretenimiento/reinas-belleza/notas/coronan-a-estefania-soto-como-miss-universe-puerto-rico/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Primera Hora |language=es}}</ref> |29 |San Sebastian |- | '''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]''' || Cristiana Silva<ref>{{Cite web |date=31 Agosto 2020 |title=Portuguesa Cristiana Silva pode ser a próxima Miss Universo |url=https://www.cm-tv.pt/atualidade/detalhe/cristiana-silva-pode-ser-a-proxima-miss-universo |access-date=11 Hunyo 2022 |website=CMTV |language=pt}}</ref>|| 19 || Porto |- |'''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]''' |Amandine Petit<ref name=":3">{{Cite web |last=Jean-Baptiste |first=Marie |date=15 Marso 2021 |title=La Caennaise Amandine Petit, Miss France 2021, concourra au titre de Miss Univers |url=https://www.francebleu.fr/infos/medias-people/la-caennaise-amandine-petit-miss-france-2021-concourra-au-titre-de-miss-univers-1615833393 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=France Bleu |language=fr}}</ref> |23 |Caen |- |'''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]''' |Kimberly Jiménez<ref>{{Cite web |date=28 Setyembre 2020 |title=Kimberly Jiménez representará a RD en Miss Universo 2020 |url=https://listindiario.com/entretenimiento/2020/09/28/637049/kimberly-jimenez-representara-a-rd-en-miss-universo-2020 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Listín Diario |language=es}}</ref> |24 |La Romana |- |'''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]''' |Klára Vavrušková<ref>{{Cite web |date=20 Abril 2021 |title=Nohy až do nebe: Kráska Vavrušková se na Miss Universe předvede v ultra krátké mini a s korunou na hlavě |url=https://www.super.cz/754594-nohy-az-do-nebe-kraska-vavruskova-se-na-miss-universe-predvede-v-ultra-kratke-mini-a-s-korunou-na-hlave.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Super.cz |language=cs}}</ref> |21 |Kostelec nad Orlicí |- | '''{{flagicon|ROM}} [[Romania|Rumaniya]]''' || Bianca Tirsin<ref>{{Cite web |date=1 Disyembre 2020 |title=Bianca Tirsin va reprezenta România la Miss Universe - Ziua de Vest |url=http://www.ziuadevest.ro/bianca-tirsin-va-reprezenta-romania-la-miss-universe/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Ziua de Vest |language=ro}}</ref>|| 22 || Arad |- | '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]''' || Alina Sanko<ref>{{Cite web |date=5 Marso 2021 |title="Мисс Россия-2019" Алина Санько поедет на конкурс "Мисс Вселенная" |url=https://ren.tv/news/shou-biznes/809196-miss-rossiia-2019-alina-sanko-poedet-na-konkurs-miss-vselennaia |access-date=11 Hunyo 2022 |website=REN TV |language=ru}}</ref>|| 22 || [[Azov]] |- | '''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]''' || Bernadette Ong<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=10 Disyembre 2020 |title=Philippine-born beauty to represent Singapore in Miss Universe 2020 pageant |url=https://mb.com.ph/2020/12/10/philippine-born-beauty-to-represent-singapore-in-miss-universe-2020-pageant/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref>|| 26 || Bukit Timah |- | '''{{flagicon|THA}} [[Taylandiya]]'''|| Amanda Obdam<ref>{{Cite web |date=10 Oktubre 2020 |title=“อแมนด้า ออบดัม” คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2020 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/134712 |access-date=11 Hunyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>|| 27 |Phuket |- |'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]''' |Natasha Joubert<ref>{{Cite web |last=Head |first=Tom |date=10 Disyembre 2020 |title=Who is Natasha Joubert? Ten things to know about SA's 'new Miss Universe' |url=https://www.thesouthafrican.com/lifestyle/who-is-natasha-joubert-photos-south-africa-new-miss-universe-contestant/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=The South African |language=en-ZA}}</ref> |23 |Centurion |- |'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]''' |Hari Park<ref>{{Cite web |date=18 Disyembre 2020 |title=Người mẫu 24 tuổi là Hoa hậu Hoàn vũ Hàn Quốc |url=https://vnexpress.net/nguoi-mau-24-tuoi-la-hoa-hau-hoan-vu-han-quoc-4208123.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref> |21 |[[Incheon]] |- |'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]''' |Daniela Nicolás<ref>{{Cite web |date=20 Nobyembre 2020 |title=Daniela Nicolás, ganadora de Miss Universo Chile 2020: finalistas, semifinalistas y resultados |url=https://chile.as.com/chile/2020/11/21/tikitakas/1605923624_934857.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Diario AS |language=es-cl}}</ref> |28 |Copiapó |- |'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]''' |Jiaxin Sun<ref>{{Cite web |last=Thao |first=Văn |date=10 Disyembre 2020 |title=Tân Hoa hậu Hoàn vũ Trung Quốc kém xinh: Khánh Vân vững vàng 'gánh team Châu Á' |url=https://saostar.vn/giai-tri/nhan-sac-tan-hoa-hau-hoan-vu-trung-quoc-kem-xinh-20201210131721940.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=SAOstar |language=vi}}</ref> |23 |[[Beijing]] |- | '''{{flagicon|UKR}} [[Ukranya]]'''|| Yelyzaveta Yastremska<ref>{{Cite web |last=Mogilevich |first=Diana |date=8 Disyembre 2020 |title=Названа "Мисс Украина Вселенная-2020" |url=https://www.unian.net/lite/stars/miss-ukraina-vselennaya-v-konkurse-pobedila-elizaveta-yastremskaya-11247704.html |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Unian |language=ru}}</ref>|| 28 || [[Kyiv]] |- | '''{{flagicon|URU}} [[Uruguay|Urugway]]''' || Lola de los Santos<ref>{{Cite web |date=16 Disyembre 2020 |title=Miss Universo 2020 también tendrá una candidata lesbiana: Miss Uruguay, Lola de los Santos |url=https://quenoticias.com/entretenimiento/miss-universo-2020-candidata-lesbiana-miss-uruguay-lola-de-los-santos/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Qué Noticias |language=es}}</ref>|| 23 || Paysandú |} == Mga Tala == {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:2021 sa Estados Unidos]] [[Kategorya:Miss Universe]] qma7glf30q2kaytlvhmts7rd4esy2a9 0 311782 1958549 1953589 2022-07-25T04:53:42Z 180.194.47.214 Kinansela ang pagbabagong 1953589 ni [[Special:Contributions/WayKurat|WayKurat]] ([[User talk:WayKurat|Usapan]]) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Nikki Valdez | image = | birth_name = Maria Alinica Valdez | birth_date = {{birth date and age|1979|1|25}} | birth_place = [[San Pedro, Laguna]], Pilipinas | occupation = {{hlist|Aktres|mang-aawit|personalidad sa telebisyon}} | years_active = 1993–kasalukuyan | agent = [[Star Magic]] (1993–kasalukuyan) | spouse = {{ubl|{{marriage|Christopher Lina|February 14, 2007|2011|end=divorced}}|{{marriage|Luis Garcia|August 18, 2018}}}} | children = 1 }} Si '''Nikki Valdez''' ay isang artista sa Pilipinas ==Filmography== ===Television=== {| class="wikitable sortable" <!-- Do not center --> |- <!-- Never add unnecessary background colors --> ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes <!-- Do not replace with or add a Network/Channel column. Network rivalry is outside of Wikipedia. Do not replace with an Episode column, Notes column is not limited to episode titles. --> ! class="unsortable" | Source <!-- Use third party sources other than the actor's IMDB page --> |- <!-- Do not add rowspan --> | 1993-02 | ''[[Home Along Da Riles]]'' | Becky Kosme | | |- | 1997–present | ''[[ASAP (variety show)|ASAP]]'' | Co-host/Performer | | |- | 1999 | ''[[Gimik]]'' | Jek-jek | | |- | 2001 | ''Kasaysayan TV'' | Herself | As VJ-AP | <ref>{{Cite AV media|url=https://www.youtube.com/watch?v=o0Bg3NlaOEU|title=Ep 2: Ang Batayang Heograpikal ng Pilipinas (Part 1)(KTV)|publisher=[[YouTube]]|date=October 27, 2010|access-date=23 January 2020}}{{cbignore}}{{Dead Youtube links|date=February 2022}}</ref> |- | 2003 | ''[[OK Fine 'To Ang Gusto Nyo!|Okey, Fine! Whatever!]]'' | Camilla | | <ref name="Wedding Entourage"/><ref name="OK Fine, Whatever"/> |- | 2003–04 | ''[[Basta't Kasama Kita]]'' | Alex | | |- | 2003-04 | ''[[Ang Tanging Ina#Ang Tanging Ina (TV series)|Ang Tanging Ina]]'' | Getrudis "Tudis" Macaspac | | |- | 2005 | ''[[OK Fine 'To Ang Gusto Nyo!|Okey, Fine! 'To Ang Gusto Nyo!]]'' | Camilla | | |- | 2006 | ''[[OK Fine 'To Ang Gusto Nyo!|Okey, Fine! OK Fine, Oh Yes!]]'' | Camilla | | |- | 2007 | ''[[Walang Kapalit]]'' | Recy | | <ref name="Wedding Entourage" /> |- | 2009 | ''[[Precious Hearts Romances Presents]]'': ''[[Ang Lalaking Nagmahal Sa Akin]]'' | Vicky | | |- | 2009 | ''Precious Hearts Romances Presents'': ''[[Somewhere In My Heart (TV series)|Somewhere In My Heart]]'' |Amanda | | |- | 2010 | ''[[Magkano Ang Iyong Dangal?]]'' | Lizette | | |- | 2010 | ''[[Kung Tayo'y Magkakalayo]]'' | Colby | | |- | 2010 | ''[[Midnight DJ]]'' | Sita | | |- | 2010 | ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Emily | Episode: "T-shirt" | |- | 2010 | ''[[Imortal]]'' | Lydia | | |- | 2011 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Rosario | Episode: "Tulay" | |- | 2011 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Maricel Mata | Episode: "Tap Dancing Shoes" | |- | 2012 | ''[[Kung Ako'y Iiwan Mo]]'' | Joy | | |- | 2012 | ''[[It's Showtime (Philippine TV program)|It's Showtime]]'' | Herself | Guest judge | |- | 2012 | ''[[Wansapanataym]]'' | Tanya | Episode: "Da Revengers" | |- | 2012 | ''Wansapanataym'' | Analie | Episode: "Ang Kulay ng Pasko" | |- | 2013 | ''Wansapanataym'' | Doctor Melendez | Episode: "Finding Nilo" | |- | 2013 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Inday | Episode: "Heels" | |- | 2014 | ''Wansapanataym'' | Odette Agustin | Episode: "Enchanted House" | |- | 2014 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Eden | Episode: "Manika" | |- | 2014 | ''[[Sana Bukas pa ang Kahapon]]'' | Rocky Gomez | | |- | 2014 | ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Ibing | Episode: "Ang Pangako Mo Sa Akin" | |- | 2015 | ''[[Flordeliza]]'' | Florida's friend | | |- | 2015 | ''[[Inday Bote|Pablo S. Gomez's Inday Bote]]'' | Mimi | | |- | 2015 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Lucy | Episode: "Banana Cue" | |- | 2015 | ''Ipaglaban Mo!'' | Connie | Episode: "Akin ang Anak Mo" || |- | 2015 | ''[[And I Love You So (TV series)|And I Love You So]]'' | Maureen Jimenez-Santiago | | |- | 2016 | ''[[The Story of Us (TV series)|The Story Of Us]]'' | Maritess Garcia | | |- | 2016 | ''[[FPJ's Ang Probinsyano]]'' | Analynne Canlaon | | |- | 2016 | ''Ipaglaban Mo!'' | Suzette | Episode: "Kasambahay" | |- | 2016 | ''Wansapanataym'' | Yeye Acosta | Episode: "Tikboyong" | |- | 2017 | ''Wansapanataym'' | Audrina | Episode: "My Hair Lady" | |- | 2017 | ''[[La Luna Sangre]]'' | Lydia | | |- | 2017 | ''Ipaglaban Mo!'' | Lenie Juliano | Episode: "Ampon" | | |- | 2018 | ''[[Sana Dalawa ang Puso]]'' | Kimberly "Kim" Torres | | |- | 2018 | ''Ipaglaban Mo!'' | Myrna | Episode: "Uliran" | |- | 2019 | ''Maalaala Mo Kaya'' | Anna | Episode: "Rattle" | |- | 2019 | ''Ipaglaban Mo!'' | April | Episode: "Kalaguyo" | |- | 2020 | ''[[A Soldier's Heart]]'' | Fatima Alhuraji | | |- | 2020 | ''[[Bagong Umaga]]'' | Monica Magbanua | | |- | 2021 | ''Maalaala Mo Kaya'' | JM's mother | Episode: "Mikropono" | |- |2022 |''[[Run To Me (series)|Run To Me]]'' |Mami Bebot | | |- |} ===Film=== {| class="wikitable sortable" |- ! Year ! Title ! Role ! class="unsortable" | Notes ! class="unsortable" | Source |- | 1998 | ''Muling Ibalik ang Tamis ng Pag-Ibig'' | Joyce | | |- | 1998 |''Nagbibinata'' | Raqui | | <ref name="Nagbibinata"/> |- | 1998 | ''[[Kay Tagal kang Hinintay]]'' | Rina | | |- | 1999 | ''[[Oo Na, Mahal Na Kung Mahal]]'' | Sally | | |- | 1999 | ''Hey Babe'' | Queenie | | |- | 2000 | ''Tunay na Mahal'' | | | |- | 2002 | ''[[Got 2 Believe]]'' | Karen | | <ref name="Jologs"/> |- | 2002 | ''[[Jologs]]'' | Iza's friend | | <ref name="Jologs"/> |- | 2002 | ''Bestman: 4 Better, Not 4 Worse'' | May | | |- | 2003 | ''[[Ang Tanging Ina]]'' | Getrudis "Tudis" Montecilio | | <ref name="Jologs"/> |- | 2003 | ''Malikmata'' | Melody | | |- | 2004 | ''[[Now That I Have You]]'' | Stefi | | |- | 2004 | ''[[Bcuz of U]]'' | Margie | | |- | 2006 | ''D'Lucky Ones!'' | Thea | | |- | 2009 | ''[[In My Life (2009 film)|In My Life]]'' | Mia | | |- | 2010 | ''[[Babe, I Love You]]'' | Chrissy | | <ref name="Babe"/> |- | 2010 | ''[[Ang Tanging Ina Mo Rin (Last na 'To!)]]'' | Getrudis "Tudis" Montecilio | | |- | 2011 | ''[[Forever and a Day (2011 film)|Forever And A Day]]'' | Steph | | |- | 2011 | ''[[Wedding Tayo, Wedding Hindi]]'' | Mila | | |- | 2011 | ''[[The Unkabogable Praybeyt Benjamin]]'' | Lucresia Alcantara | | |- | 2011 | ''[[Enteng Ng Ina Mo]]'' | Getrudis "Tudis" Montecilio | | |- | 2012 | ''[[The Healing (film)]]'' | Lani | | |- | 2013 | ''[[Bromance: My Brother's Romance]]'' | Britney | | |- | 2013 | ''[[Tuhog]]'' | Faith | | |- | 2013 | ''Bekikang: Ang Nanay Kong Beki'' | Samantha | | |- | 2014 | ''[[Once A Princess]]'' | Myrna | | |- | 2014 | ''[[Moron 5.2: The Transformation]]'' | Marife | | |- | 2015 | ''[[The Amazing Praybeyt Benjamin]]'' | Lucresia Alcantara | | |- | 2016 | ''[[Always Be My Maybe (2016 film)|Always Be My Maybe]]'' | Tintin's sister | | |- | 2016 | ''That Thing Called Tanga Na'' | Glenda | | |- | 2017 | ''[[Tatlong Bibe]]'' | | | |- | 2018 || ''[[Sin Island]]'' ||Jobelle | || |- |2019 |''[[Open (2019 film)|Open]]'' | | | |- |2019 |''[[Isa Pa with Feelings]]'' | | | |} ==References== {{reflist|30em|refs= <ref name="Wedding Entourage">{{cite news | url = http://www.pep.ph/articles/12513/Nikki-Valdez-gives-details-about-her-wedding-entourage | title = Nikki-Valdez Gives Details About Her Wedding Entourage |series=Celeb Life/Weddings | author = Bonifacio, Julie |work=Philippine Entertainment Portal| date = 8 May 2007 | access-date = 11 July 2009}}</ref> <ref name="Nagbibinata">{{cite news | url = https://news.google.com/newspapers?nid=2479&dat=20001104&id=mVg1AAAAIBAJ&pg=3008,18250101&hl=en | title = At Home with Nikki Valdez | author = Bautista, Mary Ann A. |work=Philippine Daily Inquirer| via = [[Google News]] | date = 4 November 2000 | access-date = 14 October 2016}}</ref> <ref name="OK Fine, Whatever">{{cite news | url = https://news.google.com/newspapers?nid=2479&dat=20020629&id=mq41AAAAIBAJ&pg=1897,6225861&hl=en | title = The Girls of 'OK Fine, Whatever' just Wanna have Fun | author = Valle, Jocelyn |work=Philippine Daily Inquirer| via = [[Google News]] | date = 29 June 2002 | access-date = 14 October 2016}}</ref> <ref name="Jologs">{{cite news | url = https://news.google.com/newspapers?nid=2479&dat=20020608&id=DVs1AAAAIBAJ&pg=995,40030298&hl=en | title = Nikki Valdez does Concert Tour for Religious Group |work=Philippine Daily Inquirer| via = [[Google News]] | date = 8 June 2002 | access-date = 12 October 2016}}</ref> <ref name="Babe">{{cite news | url = https://www.philstar.com/entertainment/2010/03/29/561964/sam-anne-team-babe-i-love-you | author = Orosa, Rosalinda L. | title = Sam, Anne Team up in Babe, I Love You |work=The Philippine Star| date = 29 March 2010 | access-date = 22 September 2018}}</ref> }} 9nw1gvghrmxdba3e0zu0pq51j63r46p 1958604 1958549 2022-07-25T05:16:55Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:WayKurat|WayKurat]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Talaan ng mga palabas ng ABS-CBN]] cscbmccpqszb6daokxotwc3fcqr4uy7 0 312487 1958377 1931204 2022-07-24T21:43:28Z Huntster 28811 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:Duplicate|Duplicate]]: [[File:PIA24805-MarsPerseveranceRover-RochetteRock-2ndBorehole-20210901.jpg]] → [[File:PIA24805 - Navcam of Borehole - Sol190 by rover Perseverance.jpg]] Exact or scaled-down duplicate: [[c::File:PIA24805 - Navcam of Borehole - Sol190 by rover Perseverance.jpg]] wikitext text/x-wiki {{Current event|Spaceflight|date=Setyembre 2021}} [[Talaksan:Perseverance-Selfie-at-Rochette-Horizontal-V2.gif|thumb|Ang [[Perseverance (rover)]] noong Setyembre 2021]]. [[Talaksan:PIA23491-Mars2020Rover-ObtainingSamples-20200210.jpg|thumb|Ang ''Perseverance'' "rover" noong Pebrero 2020]]. Ang [[Marte ng 2020]] o misyon sa planetang Mars, katuwang ang rover, Perseverance at helicopter ''Ingenuity'' ay inilunsad noong 30, Hulyo 2020, Sa ngayon Setyembre 2021 ang ''Perseverance'' ang 213 sols sa planetang Mars (219 total araw; 219 araw), simula noong lumapag noong 18, Pebrero 2021, Ang kasalukuyang panahon sa Marte ay tipon mula sa ''Curiosity'' rover at Insight. Ang Perseverance rover ay nangungulekta sa panahong data. == Kaganapan == {{Kinukumpuni|date=Setyembre 2021}} {{See|Kalendaryo ng Marte}} {{Listen |filename=NASA's Perseverance Rover Microphone Captures Sounds from Mars without rover noise.ogg |title=First audio captured from the surface of another planet (Sol 1) |description=Raw audio version. See also the [[:File:NASA's Perseverance Rover Microphone Captures Sounds from Mars.ogg|filtered version]] that has the rover noise removed. |filename2=Perseverance rover's SuperCam records wind on Mars.oga |title2=Recording of Martian wind (Sol&nbsp;4) |filename3=First acoustic recording of laser shots on Mars.oga |title3=First acoustic recording of laser shots on Mars (Sol 12) |filename4=Sounds of Perseverance Mars rover driving highlights.oga |title4=Sounds of ''Perseverance'' rover driving on the surface of Mars (Sol 16) |filename5=Sounds-of-Mars -Helicopter Flying on Mars.ogg |title5= Mars helicopter ''Ingenuity'' flying on Mars during its 4th flight |description4=Highlights from the [[:File:Sounds of Perseverance Mars rover driving highlights.oga|16-minute raw audio]] processed to reduce noise}} ===Paglunsad (2012-2020)=== * '''4 Disyembre 2012''' * '''8-10 Febrero 2017''' * '''30 Hulyo 2020''' ===Paglapag at inisyal na subok (Pebrero-Mayo 2021)=== * '''18 Pebrero 2021''' * '''4 Marso 2021''' * '''5 Marso 2021''' * '''3 Abril 2021''' * '''8 Abril 2021''' * '''19 Abril 2021''' * '''20 Abril 2021''' * '''22 Abril 2021''' * '''25 Abril 2021''' * '''25 Abril 2021''' [[Talaksan:PIA24836-MarsPerseveranceRover-SelfPortrait-Rochette-20210910.gif|thumb|center|600px|<div align="center">''Perseverance'' sa Rochette rock (10 September 2021)</div>]] [[Talaksan:PIA24805 - Navcam of Borehole - Sol190 by rover Perseverance.jpg|thumb|center|600px|[[List of rocks on Mars#2021 – Perseverance rover (Mars 2020)|"Rochette" rock]] − successful borehole sampling of a second rock (1 September 2021)]] {{multiple image |header=''Perseverance'' analyzes Rochette rock (August 2021) |align=center |direction=horizontal |width= |image1=PIA24831-MarsPerseveranceRover-StudiesRochetteRock-20210827.jpg |caption1=<div align="center">Rover studies rock</div> |width1=139 |image2=PIA24839-MarsPerseveranceRover-RochetteRock-AbrasionPatch-20210827.jpg |caption2=<div align="center">After abrading rock</div> |width2=139 |image3=PIA24768-MarsPerseveranceRover-BellegardeAbrasionPatch-20210829.jpg |caption3=<div align="center">Bellegarde patch</div> |width3=104 |image4=PIA24770-MarsPerseveranceRover-Bellegarde-WATSON-20210827.jpg |caption4=<div align="center">[[WATSON]] view</div> |width4=139 |image5=PIA24835-MarsPerseveranceRover-RochetteBellegarde-PIXL-20210910.jpg |caption5=<div align="center">[[Planetary Instrument for X-Ray Lithochemistry|PIXL]] view</div> |width5=126 }} [[Talaksan:Perseverance First Two Missions Paths Distinguished.png|center|thumb|600x600px|''Perseverance'' rover - mapa ng unang kampanya sa agham (mga dilaw na linya, sa ibaba ng landing site). Ang mga asul na linya sa itaas ng landing site ay tumutugma sa nakaplanong pangalawang kampanya.<ref name=":0" />]]. * '''1 Hunyo 2021''' * '''8 June 2021''' * '''21 June 2021''' * '''5 July 2021''' * '''7 July 2021''' * '''24 July 2021''' * '''4 August 2021''' * '''5-6 August 2021''' * '''16 August 2021''' * '''1 September 2021''' * '''4 September 2021''' * '''8 September 2021''' === Ang mga sample na naka-cache para sa misyon ng sample na pagbabalik ng Mars === {{multiple image | align = center | caption_align = center |total_width=1000 | header = [[Misyong sample ng pagbalik sa Marte]] Unang sampling (6 Agosto 2021) | image1 = PIA24795-MarsPerseveranceRover-1stSampleDrillHole-Context-20210806.jpg | image2 = PIA24795-MarsPerseveranceRover-1stSampleDrillHole-20210806.jpg | image3 = PIA24796-MarsPerseveranceRover-1stBoreHole-20210807.jpg | image4 = PIA24799-MarsPerseveranceRover-SampleTubeInCoringDrill-20210806.jpg | image5= PIA24742-MarsPerseveranceRover-SampleTube233-20210806.jpg |caption5= Rochette, Setyembre 2021 }} ===Unang siyentipikong kampanya=== [[Talaksan:Perseverance First Two Missions Paths Distinguished.png|center|thumb|600x600px|''Perseverance'' rover - mapa ng unang kampanya sa agham (mga dilaw na linya, sa ibaba ng landing site). Ang mga asul na linya sa itaas ng landing site ay tumutugma sa nakaplanong pangalawang kampanya.<ref name=":0" />]] [[Talaksan:PIA24836-MarsPerseveranceRover-SelfPortrait-Rochette-20210910.gif|thumb|center|600px|<div align="center">''Perseverance'' at Rochette rock (10 September 2021)</div>]] [[Talaksan:PIA24805 - Navcam of Borehole - Sol190 by rover Perseverance.jpg|thumb|center|600px|[[List of rocks on Mars#2021 – Perseverance rover (Mars 2020)|"Rochette" rock]] − successful borehole sampling of a second rock (1 September 2021)]] {{multiple image |header=''Perseverance'' analyzes Rochette rock (August 2021) |align=center |direction=horizontal |width= |image1=PIA24831-MarsPerseveranceRover-StudiesRochetteRock-20210827.jpg |caption1=<div align="center">Rover studies rock</div> |width1=139 |image2=PIA24839-MarsPerseveranceRover-RochetteRock-AbrasionPatch-20210827.jpg |caption2=<div align="center">After abrading rock</div> |width2=139 |image3=PIA24768-MarsPerseveranceRover-BellegardeAbrasionPatch-20210829.jpg |caption3=<div align="center">Bellegarde patch</div> |width3=104 |image4=PIA24770-MarsPerseveranceRover-Bellegarde-WATSON-20210827.jpg |caption4=<div align="center">[[WATSON]] view</div> |width4=139 |image5=PIA24835-MarsPerseveranceRover-RochetteBellegarde-PIXL-20210910.jpg |caption5=<div align="center">[[Planetary Instrument for X-Ray Lithochemistry|PIXL]] view</div> |width5=126 }} == Lokasyon (2021) == <gallery> Talaksan:MarsPerseveranceRover-LandingSite-20210218.png|<div align="center">Overview map of the ''Perseverance'' rover <br />(18 February 2021)</div> Talaksan:Perseverance rover location map.jpg|<div align="center">Close-up map of the ''Perseverance'' rover<br />(18 February 2021)</div> Talaksan:MarsPerseveranceRover-PossibleRoutes-20210305.jpg|<div align="center">Mars ''Perseverance'' rover – possible routes for exploration and study</div> Talaksan:PIA24483-MarsPerseveranceRover-OctaviaEButler-LandingSite-20210305.jpg|<div align="center">[[Octavia E. Butler Landing]] In Jezero Crater<br />(5 March 2021)<ref name="NASA-20210305" /></div> Talaksan:Perseverance rover track and Ingenuity Helicopter Flight Zone.jpg|<div align="center">''Perseverance'' rover track and ''Ingenuity'' helicopter flight zone seen after rover had reached Van Zyl Overlook</div> Talaksan:Mars 2020 Perseverance Rover Traverse Path And Ingenuity Helicopter Flight Path.png|''Ingenuity'' helicopter flight path and ''Perseverance'' Traverse Path showing their current locations. [https://mars.nasa.gov/mars2020/mission/where-is-the-rover/ Live link] Talaksan:Perseverance Distance Graph.svg|The distance traveled over time of ''Perseverance'' and ''Ingenuity'' Talaksan:26035 Map-of-Ingenuitys-Ninth-Flight-Path.jpg|26035 Map-of-Ingenuitys-Ninth-Flight-Path Talaksan:Perseverance enters Séítah on sol 201.jpg|Perseverance enters Séítah on sol 201 </gallery> [[Talaksan:PIA24422-c1-3000-MarsPerseveranceRover-LandingSiteView-20210218.jpg|thumb|center|600px|<div align="center">Mars – ''Perseverance'' rover – landing site [[panoramic view]] (18 February 2021)</div>]] [[Talaksan:MarsPerseveranceRover-EDL-Overview-20210218.jpg|thumb|center|600px|<div align="center">Mars – ''Perseverance'' rover – [[Entry, descent and landing|EDL]] overview (18 February 2021)</div>]] === Sariling-portrayt === [[Talaksan:PIA24669-MarsRover-SelfieProcess-animated-20210406.webm|thumb|center|400px|<div align="center">Mars 2020 rover – Selfie process (animated; 2:04; 6 April 2021)</div>]] {{multiple image | align = center | caption_align = center |total_width=1000 | header = Mars 2020 in [[Jezero crater]] on [[Mars]] — self-portraits | image1 = Perseverance Landing Skycrane.jpg|caption1=[[Octavia E. Butler Landing]]<br />(February 2021) | image2 = Mars 2020 selfie containing both perseverance rover and ingenuity.gif|caption2=Wright Brothers Field<br />(April 2021) | image3 = PIA24625-MarsIngenuityHelicopterViewsPerseveranceRoverFromAir-20210425b.jpg | caption3 = Van Zyl overlook,{{efn|Aerial image by the helicopter Ingenuity }} (April 2021) | image4 = HSF 0163 0681410921 308ECM N0110001HELI00000 000085J Perseverance Spotted By Ingenuity's colour camera On Its 11th Flight.gif|caption4=Perseverance spotted by Ingenuity on its 11th Flight (August 2021) |image5=Mars 2020 selfie containing both perseverance rover and ingenuity.gif |caption5=Rochette, Setyembre 2021 }} === Mga bidyo === <gallery> Talaksan:NASA-MarsLanding-PerseveranceRover-18Feb2021-20201221.webm|Entry, descent, and landing ([[EDL (rocketry)|EDL]]) on Mars (animation) Talaksan:PIA24743-MarsPerseveranceRover-DriveView-20210701.webm|Mars ''Perseverance'' rover - drive view<br />(1 July 2021) </gallery> === Mga imahe === ====''Perseverance'' rover sa Marte ==== <gallery> Talaksan:Perseverance's first photo.jpg|First image received after landing (BW photo) Talaksan:Perseverance's First Full-Color Look at Mars.png|First color photo Talaksan:MarsPerseveranceRover-CalibrationTarget-20210220.png|[[Mastcam-Z]] Calibration target<ref name="NASA-20210307">{{cite news |author=Staff |title=Messages on Mars Perseverance Rover |url=https://mars.nasa.gov/mars2020/spacecraft/rover/markings/ |date=7 March 2021 |work=[[NASA]] |access-date=7 March 2021 }}</ref> Talaksan:PIXL seen on Mars from the left Navcam on Perseverance.png|[[Planetary Instrument for X-Ray Lithochemistry|PIXL]] seen on Mars from the left [[Navcam]] Talaksan:PIA24484-MarsPerseveranceRover-FirstStudyTarget-20210222.jpg|''Perseverance''{{'}}s first study target Talaksan:PIA23729-MarsPerseveranceRover-DriveTest-20210307.jpg|Rover test drive<br />(7 March 2021) Talaksan:SuperCam Callibration Target.png|[[SuperCam]] calibration target with [[Mars meteorite]] Talaksan:PIA24261-MarsPerseveranceRover-SHERLOC-CalibrationTarget-20201208.jpg|[[SHERLOC]] calibration target Talaksan:PIA24485-MarsPerseveranceRover-OctaviaEButlerLanding-DeltaSediment-20210222.jpg|[[List of rocks on Mars#Perseverance|Delta sediment remnant]] Talaksan:Pixl Callibration Target.png|PIXL Calibration target Talaksan:PIA24747-MarsPerseveranceRover-ArtubyOutcrop-20210617.jpg|Artuby outcrop<br />(17 June 2021) Talaksan:PIA24748-MarsPerseveranceRover-PaverRocks-20210710.gif|Examining "paver rocks"<br />(10 July 2021) Talaksan:PIA24746-MarsPerseveranceRover-CraterFloorFracturedRough-20210708.jpg|"CraterFloorFractRough"<br />(8 July 2021) Talaksan:PIA24745-MarsPerseveranceRover-PaverRocksArea-20210715.jpg|"CraterFloorFractRough"<br />(15 July 2021) </gallery> ====''Ingenuity'' helicopter's ang paglipad sa Marte ==== {{multipleimage | header = Flights on Mars – viewed by the ''Perseverance'' rover | align = center | caption_align = center | direction = horizontal | total_width = 1000 | image1 = Ingenuity Helicopter's 1st Flight.gif | caption1 = ''Ingenuity''{{'s}} first flight<br />(19 April 2021) | width1 = 190 | image2 = Ingenuity captured by NavCams while it was hovering for 30 seconds in 1st flight.gif | caption2 = ''Ingenuity''{{'s}} first flight after 30 secs flying | width2 = 117 | image3 = Ingenuity's Second Flight As Seen by Perseverance.png | caption3 = ''Ingenuity''{{'s}} second flight<br />(22 April 2021) | width3 = 200 | image4 = 1-PIA24624-MarsPerseveranceRoverViewsIngenuityHelicopter-ThirdFlight-20210425.png | caption4 = ''Ingenuity''{{'s}} third fight<br />(25 April 2021) | width4 = 150 | width5 = 160 | image6 = PIA24642-MarsIngenuityHelicopter-FourthTestFlight-20210430.png | caption6 = ''Ingenuity''{{'s}} fourth flight<br />(30 April 2021) | width6 = 152 | image7 = Ingenuity's Successful Fifth Flight To Airfield B.jpg | caption7 = ''Ingenuity''{{'s}} successful fifth flight to "Airfield B" <br />(7 May 2021)<ref name="NYT-20210507">{{cite news |last=Chang |first=Kenneth |title=NASA Mars Helicopter Makes One-Way Flight to New Mission - Ingenuity has flown almost flawlessly through the red planet's thin air and will now assist the science mission of the Perseverance rover. |url=https://www.nytimes.com/2021/05/07/science/mars-helicopter-nasa-ingenuity.html |date=7 May 2021 |work=[[The New York Times]] |access-date=9 May 2021 }}</ref> | width7 = 20 | width8 = 1500 footer= }} ====''Ingenuity'' helicopter sa Marte ==== {{multiple images | header = Images from ''Ingenuity'' helicopter{{efn|name=Imaging|All images taken by ''Ingenuity'' are taken from black-and-white downward-facing navigation camera or horizon-facing terrain camera<ref>{{cite web|title=Raw Images From Ingenuity Helicopter|url=https://mars.nasa.gov/mars2020/multimedia/raw-images/?af=HELI_NAV,HELI_RTE#raw-images|website=NASA|date=30 April 2021|access-date=10 May 2021}}</ref>}}{{efn|name=Legs|''Ingenuity'' legs are seen clearly on the corners of the each image}} | align = center | direction = horizontal | total_width = 1000 | image1 = Ingenuity helicopter first colour image.jpg | caption1 = ''Ingenuity''{{'s}} first color image after deployment<br />(4 April 2021){{efn|name=Wheel|''Perseverance'' rover wheels are clearly seen in top corners}} | width1=150 | image2=Ingenuity on sol 45.png | caption2=''Ingenuity'' on sol 45 | width2 = 100 | image3 = Ingenuity's First Black-and-White Image From the Air.jpg | caption3 = ''Ingenuity''{{'}}s first image on first flight – altitude {{cvt|1.2|m}} | width3 = 150 | image4 = Ingenuity helicopter image just before landing after it's first flight.jpg | caption4 = ''Ingenuity'' landing from its first flight (19 April 2021) | width4 = 150 | image5 = 1st aerial image on mars taken by Ingenuity.jpg | caption5 = First color aerial image taken – altitude {{cvt|5.2|m}} (April 22, 2021) | width5 = 150 | image7 = PIA24625-MarsIngenuityHelicopterViewsPerseveranceRoverFromAir-20210425.jpg | caption7 = ''Ingenuity'' views rover (left-up) from {{cvt|5.0|m}} (April 25, 2021) | width7 = 150 | image8 = PIA24625-MarsIngenuityHelicopterViewsPerseveranceRoverFromAir-20210425b.jpg | caption8 = Rover from {{cvt|5.0|m}} high | width8 = 78 | image9 = Ingenuity flight 3 real-time animation.gif | caption9 = ''Ingenuity''{{'s}} shadow during third test flight (25 April 2021) | image10 = Ingenuity flight 4 real-time animation.gif| | caption10 = ''Ingenuity''{{'}}s fourth flight (30 April 2021) | image11 = PIA24628-MarsIngenuityHelicopter-AirfieldB-4thFlight-20210430.jpg | caption11 = ''Ingenuity'' finds new ''Airfield B'' on fourth flight (30 April 2021) | image12=Ingenuity During Anomaly Survivor Sixth flight.png | caption12=''Ingenuity'' during anomaly survivor sixth flight on sol 91 | image13 = PIA24650-MarsIngenuityHelicopterView-FifthFlight-20210507.jpg | caption13 = ''Ingenuity''{{'s}} fifth flight from {{cvt|10|m}} high (7 May 2021) | image14 = Ingenuity_sixth_flight_picture.png | caption14 = ''Ingenuity''{{'s}} sixth flight from {{cvt|10|m}} high (22 May 2021) | image15=Ingenuity flight 6 real-time animation (29 seconds).gif | caption15=''Ingenuity'' flight six navcam imagery showing last 29 seconds in flight along with navigation anomaly | footer = }} [[Talaksan:PIA24625-MarsIngenuityHelicopterViewsPerseveranceRoverFromAir-20210425a.jpg|thumb|center|1000px|<div style="text-align:center">The ''Ingenuity'' helicopter views the ''Perseverance'' rover (left) about {{cvt|85|m}} away from {{cvt|5.0|m}} in the air (25 April 2021)</div>]] {{clear}} ==== ''Ingenuity'' deployment at ang paglipad at operasyon sa Marte ==== {{multiple image | header = Mars ''Ingenuity'' helicopter tests | align = center | direction = horizontal | caption_align = center | total_width = 1000 | image1 = PIA24435-Mars-IngenuityHelicopter-VanZylOverlook-20210323.jpg | caption1 = Wright Brothers Field flight zone and rover locations | image2 = PIA24494-Mars-IngenuityHelicopter-FlightZoneMap-20210323.jpg | caption2 = Map of Wright Brothers Field | image3 = PIA24495-Mars-IngenuityHelicopter-RoverFlightZoneView-20210323.jpg | caption3 = Rover view of the field | image4 = PIA24496-Mars-IngenuityHelicopter-FlightZoneActivities-20210323.jpg | caption4 = Flight zone activities | image5 = Perseverance rover track and Ingenuity Helicopter Flight Zone.jpg | caption5 = Rover track and Wright Brothers Field | width5 = | width6 = | footer = }} {{multiple image | header = ''Ingenuity'' helicopter deployment: out from under the ''Perseverance'' rover and pre-flight testing operations | align = center | direction = horizontal | total_width =1000 | caption_align = center | image1 = Ingenuity Helicopter Deployment Successful.png | caption1 = Successful deployment on Mars | width1=139 | image2 = Ingenuity Helicopter Rotor Blades Unlocked for Flying.gif | caption2 = ''Ingenuity'' helicopter rotor blades unlocked for flying | width2=182 | image3 = Ingenuity on Sol 48.png | caption3 = ''Ingenuity'' on sol 48{{efn|name=Difference|Please see the difference between the image on high-speed spin up test and the one on sol 48, that is the image on sol 48 has the upper blade in diagonal position while the high-speed spin up test has lower blade in diagonal position}} | width3=225 | image4 = Ingenuity gives it's blades a test spin.gif | caption4 = ''Ingenuity'' gives its blades a slow-speed spin up test or 50 rpm test spin on sol 48 | width4=181 | image5 = Ingenuity helicopter after its high speed spin up test.png | caption5 = ''Ingenuity'' gives high-speed spin up test or 2400 rpm test spin on sol 55{{efn|name=Difference|Please see the difference between the image on high-speed spin up test and the one on sol 48, that is the image on sol 48 has the upper blade in diagonal position while the high-speed spin up test has lower blade in diagonal position}} | width5=178 | image6=PIA23968-MarsPerseveranceRover-HelicopterBase-20210120.jpg | caption6=''Ingenuity'' base station on rover | width6=78 |footer= }} {{multiple image | header = | align = center | direction = horizontal | width = | image1 = Perseverance rover drops its debris shield (cropped).jpg | caption1 = Debris shield removed | width1 = 160 | image2 = Ingenuity Helicopter with fully deployed legs (cropped).png | caption2 = Legs deployed | width2 = 155 | width4 = 80 | width6 = 156 | footer = }} ==== Landing ==== <gallery> Talaksan:HiRISE Captured Perseverance During Descent to Mars.jpg|[[HiRISE]] image of ''Perseverance'' descent Talaksan:HiRISE Captured Perseverance During Descent to Mars (cropped).jpg|HiRISE image (cropped) of descent Talaksan:Mars Perseverance EUF 0001 0667022672 630ECV N0010052EDLC00001 0010LUJ01.png|View up at descent stage from ''Perseverance.'' Talaksan:Perseverance Landing Skycrane.jpg|View of landing from sky crane. Talaksan:PIA24425-MarsPerseveranceRover-SmokePlumeFromDescentStageAfterLanding-20210218.jpg|Dust plume from descent stage right after landing (B+W) Talaksan:PIA24334 Percy-Full-Res-No-Contrast.jpg|View of ''Perseverance'' from orbit shortly after landing (HiRISE) |image1=PIA24435-Mars-IngenuityHelicopter-VanZylOverlook-20210323.jpg |caption1=<div align="center">Flight zone and rover locations</div> |width1=240 |image2=PIA24494-Mars-IngenuityHelicopter-FlightZoneMap-20210323.jpg |caption2=<div align="center">Flight zone map</div> |width2=185 |image3=PIA24495-Mars-IngenuityHelicopter-RoverFlightZoneView-20210323.jpg |caption3=<div align="center">Rover view of flight zone</div> |width3=260 |image4=PIA24496-Mars-IngenuityHelicopter-FlightZoneActivities-20210323.jpg |caption4=<div align="center">Flight zone activities</div> |width4=205 |footer= {{clear}} </gallery> ==== Lunsad ==== <gallery> File:KSC-20200730-PH-AWG04 0005.jpg|AV-088, the Atlas V 541 rocket, at launch </gallery> ==== Pag-lunsad ==== <gallery> Talaksan:Mars 2020 Rover - Artist's Concept.png|Artist's rendition of rover Talaksan:PIA23499-Mars2020Rover-FirstTestDrive-20191217b.jpg|Rover at NASA's Jet Propulsion Lab Talaksan:PIA23317-Mars2020Helicopter-Team-20190730.jpg|Helicopter team with ''Ingenuity'' Talaksan:Mars 2020 checking connections between the spacecraft's back shell and cruise stage PIA-23163.jpg|Cruise stage connected to the back shell Talaksan:Mars 2020 Heat Shield Mated to Back Shell.jpg|Heat shield and back shell to protect the rover Talaksan:PIA23886-MarsPerseveranceRover-LaunchConfig-03-20200429.jpg|Powered descent stage Talaksan:PIA24128-Mars-Mars2020-PerseveranceRover-20201015.jpg|Five critical components involved in landing the rover </gallery> ==== Ibang imahe ==== <gallery> Talaksan:MarsPerseveranceRover-FamilyPortrait-AndMore-20210225.jpg|Top of rover with "Family [[Portrait]]" (B+W) Talaksan:MarsPerseveranceRover-FamilyPortrait-20210225.jpg|"Family Portrait" decal close-up (with text labels added)<ref name="NASA-20210307" /> Talaksan:PIA23921-MarsPerseveranceRover-HonoringHealthcareWorkers-20200617.jpg|Mars 2020 COVID-19 healthworkers plate Talaksan:Rover DNA Inscription.jpg|Rover DNA inscription Talaksan:MOXIE first martian oxygen production test graph.jpg|[[MOXIE]] first Martian oxygen production test on April 20, 2021, graph Talaksan:The full-scale engineering model of NASA's Perseverance rover, OPTIMISM Rover.jpg|The full-scale engineering model of NASA's Perseverance rover, OPTIMISM Rover{{efn|note the diffference it is on earth and run by electric cables, while perseverance is on mars run by MMRTG}} </gallery> === Lapad ng imahe === [[Talaksan:PIA24765-MarsPerseveranceRover-1stDrillSite-20210728.jpg|thumb|center|800px|<div align="center">''Perseverance'' viewing first drill site (enhanced color; 28 July 2021)</div>]] [[Talaksan:Mars' 'Delta Scarp' From More Than a Mile Away.png|thumb|center|800px|<div align="center">''Perseverance'' views "Delta Scarp" from over a mile away (17 March 2021)</div>]] [[Talaksan:PIA24546-MarsPerseveranceRover-SantaCruzHill-JezeroCrater-20210429.jpg|thumb|center|800px|<div align="center">''Perseverance'' views Santa Cruz Hill in Jezero Crater (29 April 2021)</div>]] [[Talaksan:Jezero Crater Rim Panorama NASA Perseverance rover.jpg|thumb|center|800px|<div align="center">Panorama from ''Perseverance''{{'s}} landing site (21 February 2021)</div>]] [[Talaksan:PIA23727-MarsPerseveranceRover-Panorama-20210222.png|thumb|center|800px|<div align="center">Panorama from ''Perseverance''{{'s}} landing site (ultra-high-rez; 22 February 2021)</div>]] [[Talaksan:PIA24625-MarsIngenuityHelicopterViewsPerseveranceRoverFromAir-20210425a.jpg|thumb|center|803px|<div align="center">The [[Ingenuity (helicopter)|''Ingenuity'' helicopter]] views the [[Perseverance (rover)|''Perseverance'' rover]] (left) about {{cvt|85|m}} away from {{cvt|5.0|m}} in the air (25 April 2021)</div>]] ==Talasanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Marte]] [[Kategorya:Misyon sa Marte]] 34qw059yudni79clo1nl8ar5ie9wfmp 0 313123 1958372 1911124 2022-07-24T19:23:38Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki  {{Infobox country geography|name=Azerbaijan|borders=|natural hazards=Tagtuyot at mga baha, tumataas na nibel ng Dagat Kaspiyo|natural resources=[[Petrolyo]], natural gas, [[ore]] ng bakal, mga 'di-ferosong metal, [[bauxita]]|terrain=mabundok at mabababang lupain|climate=subtropikal at and mabanas satimog-silangan, subtropikal at tuyo sa sentral at silangan|largest lake=[[Reserba ng Mingäçevir]] <br> {{convert|605|km2|mi2|0|abbr=on}}|longest river=[[Kura (Dagat Kaspiyo)|Ilog Kura]] <br> {{convert|1,514|km|mi|0|abbr=on}}|lowest point=[[Dagat Kaspiyo]] <br> {{convert|-28|m|ft|0|abbr=on}}|highest point=[[Bazarduzu Dagi]] <br> {{convert|4,485|m|ft|0|abbr=on}}|exclusive economic zone=Wala, ang [[Dagat Kaspiyo]] ay isang lawa|map=Satellite_image_of_Azerbaijan_in_March_2003.jpg|km coastline=713|percent land=99.87|km area=86,600|area ranking=ika-112|coordinates={{Coord|40|30|N|47|30|E|type:country_region:AZ|}}|region=[[Kaukasya]]|continent=Europa/Asya|map_alt=|environmental issues=[[polusyon sa hangin]], polusyon sa tubig, [[desertipikasyon]], mga mapanganib na basura, pagtatapon sa dagat, polusyon ng barko}} [[Talaksan:Azerbaijan_map_of_Köppen_climate_classification.svg|thumb|300x300px| Mapa ng Azerbaijan ayon sa mga sona ng pangklimang klasipikasyon ng Köppen]] Ang [[Azerbaijan|'''Aserbayan''']] ay isang bansa sa rehiyon ng [[Kaukasya]], na matatagpuan sa salikop ng [[Europa]] at [[Kanlurang Asya]]. Tatlong pisikal na katangian ang nangingibabaw sa Aserbayan: ang [[Dagat Kaspiyo]], na ang baybayin ay bumubuo ng natural na hangganan sa silangan; ang kabundukan ng [[Mas Dakilang Kaukasya]] sa hilaga; at ang malalawak na patag sa gitna ng bansa.<ref name=":02">{{Cite book|last=Curtis|first=Glenn E.|url=https://www.loc.gov/item/94045459/|title=Armenia, Azerbaijan, and Georgia : country studies|date=1995|publisher=[[Federal Research Division]]|isbn=0-8444-0848-4|edition=1st|location=Washington, D.C.|pages=99-101|oclc=31709972|postscript=. {{PD-notice}}}}</ref> Halos kasinglaki ng [[Portugal]] o estado ng Estados Unidos ng [[Maine]], ang Aserbayan ay may kabuuang sukat ng lupain na humigit-kumulang 86,600 kilometro kuwadrado, mas mababa sa 1% ng lupain ng dating [[Unyong Sobyet]].<ref name=":0">{{Cite book}}</ref> Sa tatlong estado ng Transkaukasya, ang Azerbaijan ang may pinakamalaking lupain.<ref name=":0" /> Ang mga espesyal na subdibisyong administratibo ay ang [[Nagsasariling Republika ng Najichevan]], na pinaghihiwalay mula sa natitirang bahagi ng Azerbaijan ng isang kipot ng teritoryo ng [[Armenia]], at ang [[Nagorno-Karabah|Nagsasariling Rehiyon ng Nagorno-Karabakh]], na ganap na nasa loob ng Azerbaijan.<ref name=":0" /> Ang katayuan ng Nagorno-Karabakh ay pinagtatalunan ng Armenia. Matatagpuan sa rehiyon ng katimugang [[Bulubundukin ng Kaukasya]], ang Azerbaijan ay nasa hangganan ng [[Dagat Kaspiyo]] sa silangan, [[Georgia (bansa)|Georgia]] at [[Rusya]] sa hilaga, [[Iran]] sa timog, at [[Armenia]] sa timog-kanluran at kanluran. Ang isang maliit na bahagi ng Nakhchivan ay nasa hangganan din ng [[Turkey|Turkiya]] sa hilagang-kanluran.<ref name=":0" /> Ang kabesera ng Aserbayan ay ang sinaunang lungsod ng [[Baku]], na nagtataglay pinakamalaki at pinakamahusay na daungan sa Dagat Caspian at matagal nang naging sentro ng industriya ng langis ng republika.<ref name=":04">{{Cite book|last=Curtis|first=Glenn E.|url=https://www.loc.gov/item/94045459/|title=Armenia, Azerbaijan, and Georgia : country studies|date=1995|publisher=[[Federal Research Division]]|isbn=0-8444-0848-4|edition=1st|location=Washington, D.C.|pages=99-101|oclc=31709972|postscript=. {{PD-notice}}}}</ref><ref name="auto3">{{cite web|url=http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/aj.html|title=CIA Site Redirect — Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov|language=en|access-date=2018-03-07|archive-date=2007-05-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20070509142818/https://www.cia.gov/cia//publications/factbook/geos/aj.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2096.html|title=The World Factbook — Central Intelligence Agency|website=www.cia.gov|language=en|access-date=2018-03-07|archive-date=2018-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20181001204523/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2096.html|url-status=dead}}</ref> == Topograpiya == Nagbabago ang pagtataas sa medyo maikling distansiya mula sa mababang lupain hanggang sa kabundukan; halos kalahati ng bansa ay itinuturing na mabulubundok.<ref name=":03">{{Cite book|last=Curtis|first=Glenn E.|url=https://www.loc.gov/item/94045459/|title=Armenia, Azerbaijan, and Georgia : country studies|date=1995|publisher=[[Federal Research Division]]|isbn=0-8444-0848-4|edition=1st|location=Washington, D.C.|pages=99-101|oclc=31709972|postscript=. {{PD-notice}}}}</ref> Ang mga kapansin-pansing pisikal na katangian ay ang malumanay na mga burol ng subtropikal na timog-silangan na baybayin, na natatakpan ng mga plantasyon ng tsaa, kakahuyan ng narangha, at kakahuyan ng limon; maraming putik na bulkan at mineral na bukal sa mga bangin ng [[Bundok Kobustan]] malapit sa Baku; at kalupaang baybayin na nasa dalawampu't walong metro sa ibaba ng antas ng dagat.<ref name=":03" /> == Mga bundok == Ang pinakamataas na rurok ng bansa, ang [[Bazardyuze Dagi]], ay tumataas 4,485 m sa mga kabundukan malapit sa hangganan ng Aserbayan-Rusya. == Kinasasakupan at mga hangganan == ; Kinasasakupan :* Kabuuan: 86,600 km² - ''paghahambing ng bansa sa mundo:'' 113 :* Lupain: 82,629 km² :* Tubig: 3,971 km² :* Tala: Kasama ang ekslabo ng [[Nagsasariling Republika ng Najichevan]] at ang rehiyon ng [[Nagorno-Karabah|Nagorno-Karabakh]]; ang awtonomiya ng rehiyon ay inalis ng Supremong Sobyet ng Aserbayan noong Nobyembre 26, 1991. ; Paghahambing ng lugar :* Paghahambigng sa Australya: mas malaki kaysa [[Tasmania]] :* Paghahambigng sa Canada: mas malaki kaysa [[New Brunswick]] :* Paghahambigng sa Nagkakaisang Kaharian: bahagyang mas malaki kaysa [[Scotland|Eskosya]] :* Paghahambigng sa Estados Unidos: bahagyang mas maliit kaysa [[Maine]] :* Paghahambigng sa [[Unyong Europeo]]: bahagyang mas maliit kaysa [[Portugal]] ; Mga hangganan ng lupa :* Kabuuan: 2,468 km :* Mga bansa sa hangganan: [[Armenia]] (sa pangkaraniwang Aserbayan) 566 km, Armenia (kasama ang eksklabong Azerbaijan-Najichevan) 221 km, [[Georgia (bansa)|Georgia]] 428 km, Iran (sa pangkaraniwang Aserbayan) 432 km, [[Iran]] (kasama ang eksklabong Azerbaijan-Najicheva) 700 km, Rusya 338 km, [[Turkey|Turkiya]] 17 km ; Baybayin : : Karamihan ay may hangganan lamang sa lupain, ngunit may 713 km baybayin kasama ang [[Dagat Kaspiyo]]. ; Mga inaangkin sa katubigan : : wala ; Kalupaan :* malaki, patag na kapatagan (karamihan nito ay nasa ibaba ng antas ng dagat) na may Dakilang Kabundukang Kaukasya sa hilaga, kabundukan sa kanluran ; Mga rurok sa elebasyon :* Pinakamababang punto: Dagat Kaspiyo -28 m :* Pinakamataas na punto: [[Bazarduzu Dagi]] 4,485 m (sa hangganan ng Rusya) :* Pinakamataas na tuktok na ganap sa loob ng teritoryong Aserbayan: Shah Dagi 4,243 m === Mga pulo === {{Columns-list|*[[Pulo ng Bulla|Bulla]] *[[Çikil]] *[[Çilov]] *[[Pulo ng Gil Island (Aserbayan)|Gil]] *[[Pulo ng Glinyaniy|Glinyaniy]] *[[Nargin (pulo)|Nargin]] *[[Pirallahi Island|Pirallahı]] *[[Qara Su]] *[[Pulo ng Qum|Qum]] *[[Səngi Muğan]] *[[Vulf]] *[[Zənbil]]|colwidth=30em}} == Mga sanggunian ==  {{reflist}} === Pangkalahatang sanggunian === * {{CIA World Factbook}} [[Kategorya:Heograpiya ng Azerbaijan]] hbgkzv5k68z6dwu0fbx7zbxtvtg2l3m 0 313893 1958383 1957833 2022-07-25T01:21:24Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 32 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] | Hulyo 24, 2022 |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK|size=23px}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 34zkuam5uqotghxbxi12z5p5szo2nxl 1958384 1958383 2022-07-25T01:23:22Z 49.149.133.88 /* Mga Kalahok */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- |{{flagicon|LBN}} [[Libano]]||Yasmina Zaytoun||20 ||Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] | Hulyo 24, 2022 |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK|size=23px}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 5a7uee836wf1esacmp6k3p6cphghjki 1958386 1958384 2022-07-25T01:24:25Z 49.149.133.88 /* Mga paparating na kompetisyong pambansa */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- |{{flagicon|LBN}} [[Libano]]||Yasmina Zaytoun||20 ||Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK|size=23px}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} kj41uue6u7nz20afca4l5tlv6rmjkyq 1958387 1958386 2022-07-25T01:27:43Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- |{{flagicon|LBN}} [[Libano]]||Yasmina Zaytoun||20 ||Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK|size=23px}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} frhxefci4ppaid4b85wwe3m61np12u1 1958388 1958387 2022-07-25T01:32:40Z 49.149.133.88 /* Mga paparating na kompetisyong pambansa */added El Salvador, Miyanmar at Turkya wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- |{{flagicon|LBN}} [[Libano]]||Yasmina Zaytoun||20 ||Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} siunjrhn45wos49ygwvsu9xo9relxpc 1958392 1958388 2022-07-25T01:37:49Z 49.149.133.88 /* Mga Tala */o wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- |{{flagicon|LBN}} [[Libano]]||Yasmina Zaytoun||20 ||Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Mongolia]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|}} [[]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 6vwujx2de46zv71kbfgdwva9372hgay 1958393 1958392 2022-07-25T01:39:04Z 49.149.133.88 /* Sumali Ulit */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- |{{flagicon|LBN}} [[Libano]]||Yasmina Zaytoun||20 ||Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Monggolya]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} iym6egykojg5w22tqrujc9k3r0t6tpl 0 313931 1958310 1953856 2022-07-24T13:01:09Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | caption = Zozibini Tunzi, Miss Universe 2019, at [[Puteri Indonesia 2020]] | image = Zozibini Tunzi Attending Puteri Indonesia 2020 (potrait).jpg | date = December 8, 2019 | venue = [[Tyler Perry Studios]], [[Atlanta]], [[Georgia (U.S. state)|Georgia]], United States | presenters = {{Hlist|[[Steve Harvey]]|[[Olivia Culpo]]|[[Vanessa Lachey]]}} | acts = [[Ally Brooke]] | entrants = 90 | placements = 20 | broadcaster = {{Hlist|[[Fox Broadcasting Company|Fox]]|[[Telemundo]]}} | debuts = {{Hlist|[[Bangladesh ]]|[[Equatorial Guinea]]}} | withdraws = {{Hlist|[[Ghana]]|[[Greece]]|[[Guatemala]]|[[Hungary]]|[[Kyrgyzstan]]|[[Lebanon]]|[[Russia]]|[[Sri Lanka]]|[[Switzerland]]|[[Zambia]]}} | returns = {{Hlist|[[Lithuania]]|[[Romania]]|[[Sierra Leone]]|[[Tanzania]]}} | winner = '''[[Zozibini Tunzi]]''' <br> '''{{flag|South Africa}}''' | best national costume = [[Gazini Ganados]] <br> {{flag|Philippines}} | congeniality = [[Olga Buława]] <br> {{flag|Poland}} | before = [[Miss Universe 2018|2018]] | next = [[Miss Universe 2020|2020]] }} Ang '''Miss Universe 2019''' ay ang ika-68 na edisyon ng Miss Universe pageant, na ginanap sa Tyler Perry Studios sa [[Atlanta]], [[Georgia]], [[Estados Unidos]] noong ika-8 ng Disyembre 2019. Si [[Miss Universe 2018]]., [[Catriona Gray]] ng [[Pilipinas]] ang magpuputong ng korona, Ito ang ikatlong pagkapanalo ng [[Timog Aprika]] matapos ang tagumpay taong [[Miss Universe 2017|2017]], Ang edisyon ay unang nakita sa isang black woman simula noong manalo si Leila Lopes noong 2011.<ref>{{Cite web |last=Arnowitz |first=Leora |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe 2019: South Africa wins, Steve Harvey has another mix-up and more you missed |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2019/12/08/miss-universe-2019-winner-steve-harvey-miss-malaysia-mix-up-more/4378219002/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en-US}}</ref> Ang bawat kalahok mula sa 90 mga bansa at teritoryo ay nag papaligsahan na idinadaos bawat taon, Ang patimpalak ng punong-abala na si [[Steve Harvey]] ang siyang host ng [[Miss Universe]]. ==Resulta== [[File:Miss Universe 2019 map.png|thumb|300px|Miss Universe 2019 participating countries and territories]] {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2019''' | * '''{{flag|South Africa}}''' – '''Zozibini Tunzi''' |- | '''1st Runner-Up''' | * '''{{flag|Puerto Rico}}''' – Madison Anderson |- | '''2nd Runner-Up''' | * '''{{flag|Mexico}}''' – Sofía Aragón |- | '''Top 5''' | * '''{{flag|Colombia}}''' – Gabriela Tafur * '''{{flag|Thailand}}''' – Paweensuda Drouin |- | '''Top 10''' | * '''{{flag|France}}''' – Maëva Coucke * '''{{flag|Iceland}}''' – Birta Abiba Þórhallsdóttir * '''{{flag|Indonesia}}''' – Frederika Alexis Cull * '''{{flag|Peru}}''' – Kelin Rivera * '''{{flag|United States}}''' – Cheslie Kryst |- | '''Top 20''' | * '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]''' – Cindy Marina * '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – Júlia Horta * '''{{flag|Croatia}}''' – Mia Rkman * '''{{flag|Dominican Republic}}''' – Clauvid Dály * '''{{flag|India}}''' – Vartika Singh * '''{{flag|Nigeria}}''' – Olutosin Araromi * '''{{flag|Philippines}}''' – Gazini Ganados * '''{{flag|Portugal}}''' – Sylvie Silva * '''{{flag|Venezuela}}''' – Thalía Olvino * '''{{flag|Vietnam}}''' – Hoàng Thùy|Hoàng Thị Thùy |} ===Espesyal na Parangal=== {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Parangal ! Kandidata |- | '''Best National Costume''' | * '''{{flag|Philippines}}''' – [[Gazini Ganados]] |- | '''Miss Congeniality''' | * '''{{flag|Poland}}''' – [[Olga Buława]] |} ==Kandidata== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Country/Territory !! Delegate !! Age{{efn|Age at time of pageant}} !! Hometown !! Continental Group |- |'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''||Cindy Marina||21||Shkodër||Europa |- |'''{{flagicon|DEU}} [[Alemanya]]''' |Miriam Rautert |23 |[[Berlin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''||Salett Miguel||20||Cuanza||Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''||Mariana Varela||23||Avellaneda||Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''||Dayana Davtyan||21||[[Ereban]]|| Europa |- |'''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''||Danna García||21||Oranjestad|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''|| Priya Serrao||27||[[Melbourne]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]]'''||Diamond Langi||27||Auckland|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{BHS}}'''||Tarea Sturrup||24||Grand Bahama|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BAN}} [[Bangladesh|Bangglades]]'''||Shirin Akter Shela||20||Thakurgaon|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]'''|| Shanel Ifill|| 20 || [[Bridgetown]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''||Angeline Flor Pua||24||[[Antwerp]]|| Europa |- | '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''|| Destinee Arnold|| 26 || Roaring Creek|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |Thalía Olvino |20 |Valencia |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' |Hoàng Thị Thùy |27 |[[Thanh Hóa]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' |Júlia Horta |25 |Juiz de Fora |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]''' |Lora Asenova |25 |Byala Slatina |Europa |- | '''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''||Fabiana Hurtado || 21 || Santa Cruz|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]''' |Kyrsha Attaf |22 |Willemstad |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VGB}} [[Miss British Virgin Islands|British Virgin Islands]]'''||Bria Smith||26||[[Tortola]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|KHM}} [[Miss Cambodia|Cambodia]]'''|| [[Somnang Alyna]]||18||[[Phnom Penh]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|CAN}} [[Miss Universe Canada|Canada]]'''||Alyssa Boston||24||[[Tecumseh, Ontario|Tecumseh]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CAY}} [[Miss Cayman Islands|Cayman Islands]]'''||Kadejah Bodden||23||[[Bodden Town (district)|Bodden Town]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CHL}} [[Miss Universo Chile|Chile]]'''||[[Geraldine González]]||20||[[Conchali]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CHN}} [[Miss Universe China|China]]'''|| [[Rosie Zhu Xin]]||26||[[Hebei]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|COL}} [[Miss Colombia|Colombia]]'''|| [[Gabriela Tafur]]||24||[[Cali]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CRI}} [[Miss Costa Rica|Costa Rica]]'''||[[Paola Chacón]]||28||[[San José, Costa Rica|San José]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|HRV}} [[Miss Universe Croatia|Croatia]]'''||[[Mia Rkman]]||22||[[Korčula]]|| Europa |- | '''{{flagicon|CZE}} [[Czech Miss|Czech Republic]]'''||Barbora Hodačová||24||[[Teplice]]|| Europa |- | '''{{flagicon|DNK}} [[Miss Universe Denmark|Denmark]]'''||[[Katja Stokholm]]||23||[[Odense]]|| Europa |- | '''{{flagicon|DOM}} [[Miss Dominican Republic|Dominican Republic]]'''||Clauvid Dály|| 18 || [[Punta Cana]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|ECU}} [[Miss Ecuador|Ecuador]]'''||Cristina Hidalgo||22||[[Guayaquil]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|EGY}} [[Miss Egypt|Egypt]]'''||Diana Hamed||20||[[Cairo]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SLV}} [[Reinado de El Salvador|El Salvador]]'''||[[Zuleika Soler]]||25||[[La Unión, El Salvador|La Unión]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|GNQ}} [[Miss Equatorial Guinea|Equatorial Guinea]]'''|| [[Serafina Eyene]]||20||[[Niefang]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|FIN}} [[Miss Finland|Finland]]'''||Anni Harjunpää||23||[[Sastamala]]|| Europa |- | '''{{flagicon|FRA}} [[Miss France|France]]'''||[[Maëva Coucke]]||25||[[Fougères]]|| Europa |- | '''{{flagicon|GEO}} [[Miss Georgia (country)|Georgia]]'''|| [[Tako Adamia]]||25||[[Tbilisi]]|| Europa |- | '''{{flagicon|GBR}} [[Miss Universe Great Britain|Great Britain]]'''||[[Emma Jenkins]]||27||[[Llanelli]]|| Europa |- | '''{{flagicon|GUM}} [[Miss Guam|Guam]]'''||Sissie Luo||18||[[Tamuning]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|HTI}} [[Miss Haiti|Haiti]]'''||[[Gabriela Vallejo]]||26||[[Pétion-Ville]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|HON}} [[Miss Honduras|Honduras]]'''||Rosemary Arauz||26||[[San Pedro Sula]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|ISL}} [[Miss Universe Iceland|Iceland]]'''|| [[Birta Abiba Þórhallsdóttir]]||20|| [[Mosfellsbær]]|| Europa |- | '''{{flag icon|IND}} [[Miss Diva|India]]'''|| [[Vartika Singh]]||26||[[Lucknow]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|IDN}} [[Puteri Indonesia|Indonesia]]'''|| [[Frederika Alexis Cull]]||20||[[Jakarta]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|IRL}} [[Miss Universe Ireland|Ireland]]'''||[[Fionnghuala O'Reilly]]||26||[[Dublin]]|| Europa |- | '''{{flagicon|ISR}} [[Miss Israel|Israel]]'''|| [[Sella Sharlin]]||23||[[Beit Yisrael|Beit]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|ITA}} [[Miss Universo Italia|Italy]]'''|| [[Sofia Trimarco]]||20||[[Buccino]]|| Europa |- | '''{{flagicon|JAM}} [[Miss Jamaica Universe|Jamaica]]'''|| [[Iana Tickle Garcia]]|| 19 ||[[Montego Bay]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|JPN}} [[Miss Universe Japan|Japan]]'''||Ako Kamo||22||[[Kobe]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|KAZ}} [[Miss Kazakhstan|Kazakhstan]]'''||Alfïya Ersayın||18||[[Atyrau]]|| Europa |- |'''{{flagicon|KEN}} [[Miss Universe Kenya|Kenya]]'''||Stacy Michuki||18||[[Nairobi]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|KOS}} [[Miss Universe Kosovo|Kosovo]]'''|| Fatbardha Hoxha||21|||[[Rečane, Suva Reka|Rečane]]|| Europa |- | '''{{flagicon|LAO}} [[Miss Universe Laos|Laos]]'''|| [[Vichitta Phonevilay]]||23||[[Vientiane]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|LTU}} [[Miss Lithuania|Lithuania]]'''|| Paulita Baltrušaitytė||21||[[Vilnius]]|| Europa |- | '''{{flagicon|MYS}} [[Miss Universe Malaysia|Malaysia]]'''|| [[Shweta Sekhon]]||22||[[Kuala Lumpur]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MLT}} [[Miss Malta Universe|Malta]]'''|| [[Teresa Ruglio]]||23||[[Sliema]]|| Europa |- |'''{{flagicon|MRI}} [[Miss Estrella Mauritius|Mauritius]]'''|| Ornella LaFleche||21||[[Beau Bassin-Rose Hill]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MEX}} [[Mexicana Universal|Mexico]]'''|| [[Sofía Aragón]]||25||[[Guadalajara]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|MNG}} [[Miss Universe Mongolia|Mongolia]]'''||Gunzaya Bat-Erdene||25||[[Ulaanbaatar]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MMR}} [[Miss Universe Myanmar|Myanmar]]'''||[[Swe Zin Htet]]||20||[[Hpa-an]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NAM}} [[Miss Namibia|Namibia]]'''||[[Nadja Breytenbach]]||24||[[Windhoek]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NPL}} [[Miss Nepal|Nepal]]'''||[[Pradeepta Adhikari]]||23||[[Kathmandu]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NLD}} [[Miss Nederland|Netherlands]]'''||Sharon Pieksma ||24||[[Rotterdam]]|| Europa |- | '''{{flagicon|NIC}} [[Miss Nicaragua|Nicaragua]]'''||Inés López||19||[[Managua]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|NGA}} [[Most Beautiful Girl in Nigeria|Nigeria]]'''||[[Olutosin Araromi]]||26 ||[[Jalingo]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NOR}} [[Miss Norway|Norway]]'''||Helene Abildsnes||21||[[Kristiansand]]|| Europa |- | '''{{flagicon|PAN}} [[Señorita Panamá|Panama]]'''|| [[Mehr Eliezer]]||22||[[Panama City]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PRY}} [[Miss Paraguay|Paraguay]]'''||Ketlin Lottermann||26||[[Santa Rita District, Paraguay|Santa Rita]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PER}} [[Miss Peru|Peru]]'''||[[Kelin Rivera]]||26||[[Arequipa]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PHL}} [[Binibining Pilipinas|Philippines]]'''|| [[Gazini Ganados]]||23||[[Talisay, Cebu|Talisay]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|POL}} [[Miss Polski|Poland]]'''|| [[Olga Buława]]|||28||[[Świnoujście]]|| Europa |- | '''{{flagicon|POR}} [[Miss República Portuguesa|Portugal]]'''||Sylvie Silva||20||[[Guimarães]]|| Europa |- | '''{{flagicon|PRI}} [[Miss Universe Puerto Rico|Puerto Rico]]'''|| [[Madison Anderson]]||24||[[Toa Baja]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|ROU}} [[Miss Universe Romania|Romania]]'''|| Dorina Chihaia ||26||[[Iași]]|| Europa |- | '''{{flagicon|LCA}} [[Miss St. Lucia|Saint Lucia]]'''|| Bebiana Mangal ||23||[[Castries]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|SLE}} [[Face of Sierra Leone|Sierra Leone]]'''|| [[Marie Esther Bangura]]||22||[[Port Loko]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SGP}} [[Miss Singapore Universe|Singapore]]'''|| Mohana Prabha||24||[[Singapore]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SVK}} [[Miss Universe Slovenskej Republiky|Slovakia]]'''||[[Laura Longauerová]]||24||[[Detva]]|| Europa |- | '''{{flagicon|ZAF}} [[Miss South Africa|South Africa]]'''||'''[[Zozibini Tunzi]]'''||26 ||[[Tsolo]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|KOR}} [[Miss Queen Korea|South Korea]]'''|| Lee Yeon-joo||25||[[Incheon]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|ESP}} [[Miss Spain|Spain]]'''||Natalie Ortega||20||[[Barcelona]]|| Europa |- | '''{{flagicon|SWE}} [[Miss Universe Sweden|Sweden]]'''||Lina Ljungberg||22||[[Östergötland]]|| Europa |- | '''{{flagicon|TZA}} [[Miss Universe Tanzania|Tanzania]]'''|| Shubila Stanton||23||[[Morogoro]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|THA}} [[Miss Universe Thailand|Thailand]]'''||[[Paweensuda Drouin]]||26||[[Bangkok]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|TUR}} [[Miss Turkey|Turkey]]'''||Bilgi Aydoğmuş||23||[[Istanbul]]|| Europa |- | '''{{flagicon|UKR}} [[Miss Ukraine Universe|Ukraine]]'''||Anastasia Subbota||26||[[Zaporizhia]]|| Europa |- | '''{{flagicon|URY}} [[Miss Uruguay|Uruguay]]'''||Fiona Tenuta||21||[[Punta del Este]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|United States}} [[Miss USA|United States]]'''||[[Cheslie Kryst]]||28||[[Charlotte, North Carolina|Charlotte]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|VIR}} [[Miss US Virgin Islands|US Virgin Islands]]'''||Andrea Piecuch||28||[[Charlotte Amalie, U.S. Virgin Islands|Charlotte Amalie]]|| Kaamerikahan |} == Tingnan rin == *[[Miss World]] *[[Miss International]] *[[Miss Earth]] *[[Miss Supranational]] *[[Miss Grand International]] [[Kategorya:Miss Universe]] <references /> 7mgqvfx0cozljjkbew6kuvc0o1ll8qy 1958317 1958310 2022-07-24T13:30:28Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | caption = Zozibini Tunzi, Miss Universe 2019, at [[Puteri Indonesia 2020]] | image = Zozibini Tunzi Attending Puteri Indonesia 2020 (potrait).jpg | date = December 8, 2019 | venue = [[Tyler Perry Studios]], [[Atlanta]], [[Georgia (U.S. state)|Georgia]], United States | presenters = {{Hlist|[[Steve Harvey]]|[[Olivia Culpo]]|[[Vanessa Lachey]]}} | acts = [[Ally Brooke]] | entrants = 90 | placements = 20 | broadcaster = {{Hlist|[[Fox Broadcasting Company|Fox]]|[[Telemundo]]}} | debuts = {{Hlist|[[Bangladesh ]]|[[Equatorial Guinea]]}} | withdraws = {{Hlist|[[Ghana]]|[[Greece]]|[[Guatemala]]|[[Hungary]]|[[Kyrgyzstan]]|[[Lebanon]]|[[Russia]]|[[Sri Lanka]]|[[Switzerland]]|[[Zambia]]}} | returns = {{Hlist|[[Lithuania]]|[[Romania]]|[[Sierra Leone]]|[[Tanzania]]}} | winner = '''[[Zozibini Tunzi]]''' <br> '''{{flag|South Africa}}''' | best national costume = [[Gazini Ganados]] <br> {{flag|Philippines}} | congeniality = [[Olga Buława]] <br> {{flag|Poland}} | before = [[Miss Universe 2018|2018]] | next = [[Miss Universe 2020|2020]] }} Ang '''Miss Universe 2019''' ay ang ika-68 na edisyon ng Miss Universe pageant, na ginanap sa Tyler Perry Studios sa [[Atlanta]], [[Georgia]], [[Estados Unidos]] noong ika-8 ng Disyembre 2019. Si [[Miss Universe 2018]]., [[Catriona Gray]] ng [[Pilipinas]] ang magpuputong ng korona, Ito ang ikatlong pagkapanalo ng [[Timog Aprika]] matapos ang tagumpay taong [[Miss Universe 2017|2017]], Ang edisyon ay unang nakita sa isang black woman simula noong manalo si Leila Lopes noong 2011.<ref>{{Cite web |last=Arnowitz |first=Leora |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe 2019: South Africa wins, Steve Harvey has another mix-up and more you missed |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2019/12/08/miss-universe-2019-winner-steve-harvey-miss-malaysia-mix-up-more/4378219002/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en-US}}</ref> Ang bawat kalahok mula sa 90 mga bansa at teritoryo ay nag papaligsahan na idinadaos bawat taon, Ang patimpalak ng punong-abala na si [[Steve Harvey]] ang siyang host ng [[Miss Universe]]. ==Resulta== [[File:Miss Universe 2019 map.png|thumb|300px|Miss Universe 2019 participating countries and territories]] {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2019''' | * '''{{flag|South Africa}}''' – '''Zozibini Tunzi''' |- | '''1st Runner-Up''' | * '''{{flag|Puerto Rico}}''' – Madison Anderson |- | '''2nd Runner-Up''' | * '''{{flag|Mexico}}''' – Sofía Aragón |- | '''Top 5''' | * '''{{flag|Colombia}}''' – Gabriela Tafur * '''{{flag|Thailand}}''' – Paweensuda Drouin |- | '''Top 10''' | * '''{{flag|France}}''' – Maëva Coucke * '''{{flag|Iceland}}''' – Birta Abiba Þórhallsdóttir * '''{{flag|Indonesia}}''' – Frederika Alexis Cull * '''{{flag|Peru}}''' – Kelin Rivera * '''{{flag|United States}}''' – Cheslie Kryst |- | '''Top 20''' | * '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]''' – Cindy Marina * '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – Júlia Horta * '''{{flag|Croatia}}''' – Mia Rkman * '''{{flag|Dominican Republic}}''' – Clauvid Dály * '''{{flag|India}}''' – Vartika Singh * '''{{flag|Nigeria}}''' – Olutosin Araromi * '''{{flag|Philippines}}''' – Gazini Ganados * '''{{flag|Portugal}}''' – Sylvie Silva * '''{{flag|Venezuela}}''' – Thalía Olvino * '''{{flag|Vietnam}}''' – Hoàng Thùy|Hoàng Thị Thùy |} ===Espesyal na Parangal=== {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Parangal ! Kandidata |- | '''Best National Costume''' | * '''{{flag|Philippines}}''' – [[Gazini Ganados]] |- | '''Miss Congeniality''' | * '''{{flag|Poland}}''' – [[Olga Buława]] |} ==Kandidata== 90 na kandidata ang kumalahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Kandidata !! Edad{{efn|Age at time of pageant}} !! Bayan !! Rehiyong Heograpikal |- |'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''||Cindy Marina<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2019 |title=Cindy Marina crowned Miss Universe Albania 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Cindy-Marina-crowned-Miss-Universe-Albania-2019/eventshow/69701434.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Shkodër||Europa |- |'''{{flagicon|DEU}} [[Alemanya]]''' |Miriam Rautert<ref>{{Cite web |last=Lauterborn |first=Antonia |date=2 Setyembre 2019 |title=Miriam aus Hagen deutsche Kandidatin bei Miss-Universe-Wahl |url=https://www.wp.de/staedte/hagen/miriam-aus-hagen-deutsche-kandidatin-bei-miss-universe-wahl-id226972225.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Westfalenpost |language=de-DE}}</ref> |23 |[[Berlin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''||Salett Miguel<ref>{{Cite web |date=23 Oktubre 2019 |title=Salett Miguel crowned Miss Angola 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Salett-Miguel-crowned-Miss-Angola-2019/eventshow/71719386.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||20||Cuanza||Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''||Mariana Varela<ref>{{Cite web |date=17 Oktubre 2019 |title=Mariana Varela es la nueva Miss Universo Argentina |url=https://www.puntal.com.ar/interes-general/mariana-varela-es-la-nueva-miss-universo-argentina-n51572 |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Puntal |language=es-AR}}</ref>||23||Avellaneda||Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''||Dayana Davtyan<ref>{{Cite web |date=11 Hulyo 2019 |title=Dayana Davtyan crowned Miss Universe Armenia 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Dayana-Davtyan-crowned-Miss-Universe-Armenia-2019/eventshow/70172650.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||[[Ereban]]|| Europa |- |'''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''||Danna García<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2019 |title=Danna García crowned Miss Aruba 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Danna-Garca-crowned-Miss-Aruba-2019/eventshow/70639693.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Oranjestad|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''|| Priya Serrao<ref>{{Cite web |last=Hope |first=Zach |date=28 Hunyo 2019 |title=Victorian law graduate born in India wins Miss Universe Australia |url=https://www.smh.com.au/national/victorian-law-graduate-born-in-india-wins-miss-universe-australia-20190628-p5224e.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref>||27||[[Melbourne]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]]'''||Diamond Langi<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2019 |title=Diamond Langi wins Miss Universe New Zealand 2019 |url=https://lucire.com/insider/20190817/diamond-langi-wins-miss-universe-new-zealand-2019/ |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Lucire |language=en}}</ref>||27||Auckland|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{BHS}}'''||Tarea Sturrup||24||Grand Bahama|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BAN}} [[Bangladesh|Bangglades]]'''||Shirin Akter Shela||20||Thakurgaon|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]'''|| Shanel Ifill|| 20 || [[Bridgetown]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''||Angeline Flor Pua||24||[[Antwerp]]|| Europa |- | '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''|| Destinee Arnold|| 26 || Roaring Creek|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |Thalía Olvino |20 |Valencia |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' |Hoàng Thị Thùy |27 |[[Thanh Hóa]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' |Júlia Horta |25 |Juiz de Fora |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]''' |Lora Asenova |25 |Byala Slatina |Europa |- | '''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''||Fabiana Hurtado || 21 || Santa Cruz|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]''' |Kyrsha Attaf |22 |Willemstad |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]''' |Katja Stokholm |23 |Odense |Europa |- |'''{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]]''' |Diana Hamed |20 |[[Cairo]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]''' |Cristina Hidalgo |22 |Guayaquil |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]''' |Zuleika Soler |25 |La Unión |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]''' |Laura Longauerová |24 |Detva |Europa |- |'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]''' |Natalie Ortega |20 |[[Barcelona]] |Europa |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |Cheslie Kryst |28 |[[Charlotte, North Carolina|Charlotte]] |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|GNQ}} [[Gineang Ekwatoriyal]]''' |Serafina Eyene |20 |Niefang |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]''' |Emma Jenkins |27 |Llanelli |Europa |- |'''{{flagicon|GUM}} [[Guam]]''' |Sissie Luo |18 |Tamuning |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]''' |Iana Tickle Garcia |19 |Montego Bay |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]''' |Ako Kamo |22 |[[Kobe]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|HTI}} [[Hayti]]''' |Gabriela Vallejo |26 |Pétion-Ville |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|GEO}} [[Georgia (bansa)|Heyorhiya]]''' |Tako Adamia |25 |[[Tbilisi]] |Europa |- |'''{{flagicon|HON}} [[Honduras]]''' |Rosemary Arauz |26 |San Pedro Sula |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' |Vartika Singh |26 |[[Lucknow]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' |Frederika Alexis Cull |20 |[[Jakarta]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]''' |Fionnghuala O'Reilly |26 |[[Dublin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ISR}} [[Israel]]''' |Sella Sharlin |23 |Beit |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]''' |Sofia Trimarco |20 |[[Buccino]] |Europa |- |'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]''' |Somnang Alyna |18 |[[Nom Pen]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' |Alyssa Boston |24 |Tecumseh |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]]'''||Bria Smith||26||Tortola|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]''' |Andrea Piecuch |28 |Charlotte Amalie |Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]'''||Kadejah Bodden||23||Bodden Town|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]''' |Alfïya Ersayın |18 |Atyrau |Europa |- |'''{{flagicon|KEN}} [[Kenya]]''' |Stacy Michuki |18 |[[Nairobi]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]'''|| Gabriela Tafur||24||[[Cali]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''|| Fatbardha Hoxha||21|||Rečane|| Europa |- |'''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''||Paola Chacón||28||[[San José, Costa Rica|San José]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CHL}} [[Miss Universo Chile|Chile]]'''||[[Geraldine González]]||20||[[Conchali]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CHN}} [[Miss Universe China|China]]'''|| [[Rosie Zhu Xin]]||26||[[Hebei]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|HRV}} [[Miss Universe Croatia|Croatia]]'''||[[Mia Rkman]]||22||[[Korčula]]|| Europa |- | '''{{flagicon|CZE}} [[Czech Miss|Czech Republic]]'''||Barbora Hodačová||24||[[Teplice]]|| Europa |- | '''{{flagicon|DOM}} [[Miss Dominican Republic|Dominican Republic]]'''||Clauvid Dály|| 18 || [[Punta Cana]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|FIN}} [[Miss Finland|Finland]]'''||Anni Harjunpää||23||[[Sastamala]]|| Europa |- | '''{{flagicon|FRA}} [[Miss France|France]]'''||[[Maëva Coucke]]||25||[[Fougères]]|| Europa |- | '''{{flagicon|ISL}} [[Miss Universe Iceland|Iceland]]'''|| [[Birta Abiba Þórhallsdóttir]]||20|| [[Mosfellsbær]]|| Europa |- | '''{{flagicon|LAO}} [[Miss Universe Laos|Laos]]'''|| [[Vichitta Phonevilay]]||23||[[Vientiane]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|LTU}} [[Miss Lithuania|Lithuania]]'''|| Paulita Baltrušaitytė||21||[[Vilnius]]|| Europa |- | '''{{flagicon|MYS}} [[Miss Universe Malaysia|Malaysia]]'''|| [[Shweta Sekhon]]||22||[[Kuala Lumpur]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MLT}} [[Miss Malta Universe|Malta]]'''|| [[Teresa Ruglio]]||23||[[Sliema]]|| Europa |- |'''{{flagicon|MRI}} [[Miss Estrella Mauritius|Mauritius]]'''|| Ornella LaFleche||21||[[Beau Bassin-Rose Hill]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MEX}} [[Mexicana Universal|Mexico]]'''|| [[Sofía Aragón]]||25||[[Guadalajara]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|MNG}} [[Miss Universe Mongolia|Mongolia]]'''||Gunzaya Bat-Erdene||25||[[Ulaanbaatar]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MMR}} [[Miss Universe Myanmar|Myanmar]]'''||[[Swe Zin Htet]]||20||[[Hpa-an]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NAM}} [[Miss Namibia|Namibia]]'''||[[Nadja Breytenbach]]||24||[[Windhoek]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NPL}} [[Miss Nepal|Nepal]]'''||[[Pradeepta Adhikari]]||23||[[Kathmandu]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NLD}} [[Miss Nederland|Netherlands]]'''||Sharon Pieksma ||24||[[Rotterdam]]|| Europa |- | '''{{flagicon|NIC}} [[Miss Nicaragua|Nicaragua]]'''||Inés López||19||[[Managua]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|NGA}} [[Most Beautiful Girl in Nigeria|Nigeria]]'''||[[Olutosin Araromi]]||26 ||[[Jalingo]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NOR}} [[Miss Norway|Norway]]'''||Helene Abildsnes||21||[[Kristiansand]]|| Europa |- | '''{{flagicon|PAN}} [[Señorita Panamá|Panama]]'''|| [[Mehr Eliezer]]||22||[[Panama City]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PRY}} [[Miss Paraguay|Paraguay]]'''||Ketlin Lottermann||26||[[Santa Rita District, Paraguay|Santa Rita]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PER}} [[Miss Peru|Peru]]'''||[[Kelin Rivera]]||26||[[Arequipa]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PHL}} [[Binibining Pilipinas|Philippines]]'''|| [[Gazini Ganados]]||23||[[Talisay, Cebu|Talisay]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|POL}} [[Miss Polski|Poland]]'''|| [[Olga Buława]]|||28||[[Świnoujście]]|| Europa |- | '''{{flagicon|POR}} [[Miss República Portuguesa|Portugal]]'''||Sylvie Silva||20||[[Guimarães]]|| Europa |- | '''{{flagicon|PRI}} [[Miss Universe Puerto Rico|Puerto Rico]]'''|| [[Madison Anderson]]||24||[[Toa Baja]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|ROU}} [[Miss Universe Romania|Romania]]'''|| Dorina Chihaia ||26||[[Iași]]|| Europa |- | '''{{flagicon|LCA}} [[Miss St. Lucia|Saint Lucia]]'''|| Bebiana Mangal ||23||[[Castries]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|SLE}} [[Face of Sierra Leone|Sierra Leone]]'''|| [[Marie Esther Bangura]]||22||[[Port Loko]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SGP}} [[Miss Singapore Universe|Singapore]]'''|| Mohana Prabha||24||[[Singapore]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|ZAF}} [[Miss South Africa|South Africa]]'''||'''[[Zozibini Tunzi]]'''||26 ||[[Tsolo]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|KOR}} [[Miss Queen Korea|South Korea]]'''|| Lee Yeon-joo||25||[[Incheon]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SWE}} [[Miss Universe Sweden|Sweden]]'''||Lina Ljungberg||22||[[Östergötland]]|| Europa |- | '''{{flagicon|TZA}} [[Miss Universe Tanzania|Tanzania]]'''|| Shubila Stanton||23||[[Morogoro]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|THA}} [[Miss Universe Thailand|Thailand]]'''||[[Paweensuda Drouin]]||26||[[Bangkok]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|TUR}} [[Miss Turkey|Turkey]]'''||Bilgi Aydoğmuş||23||[[Istanbul]]|| Europa |- | '''{{flagicon|UKR}} [[Miss Ukraine Universe|Ukraine]]'''||Anastasia Subbota||26||[[Zaporizhia]]|| Europa |- | '''{{flagicon|URY}} [[Miss Uruguay|Uruguay]]'''||Fiona Tenuta||21||[[Punta del Este]]|| Kaamerikahan |} == Mga Tala == {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} [[Kategorya:Miss Universe]] t5fn4e81bti6he3mhyy3yelytkjdkyx 1958612 1958317 2022-07-25T05:26:50Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | caption = Zozibini Tunzi, Miss Universe 2019, at [[Puteri Indonesia 2020]] | image = Zozibini Tunzi Attending Puteri Indonesia 2020 (potrait).jpg | date = December 8, 2019 | venue = [[Tyler Perry Studios]], [[Atlanta]], [[Georgia (U.S. state)|Georgia]], United States | presenters = {{Hlist|[[Steve Harvey]]|[[Olivia Culpo]]|[[Vanessa Lachey]]}} | acts = [[Ally Brooke]] | entrants = 90 | placements = 20 | broadcaster = {{Hlist|[[Fox Broadcasting Company|Fox]]|[[Telemundo]]}} | debuts = {{Hlist|[[Bangladesh ]]|[[Equatorial Guinea]]}} | withdraws = {{Hlist|[[Ghana]]|[[Greece]]|[[Guatemala]]|[[Hungary]]|[[Kyrgyzstan]]|[[Lebanon]]|[[Russia]]|[[Sri Lanka]]|[[Switzerland]]|[[Zambia]]}} | returns = {{Hlist|[[Lithuania]]|[[Romania]]|[[Sierra Leone]]|[[Tanzania]]}} | winner = '''[[Zozibini Tunzi]]''' <br> '''{{flag|South Africa}}''' | best national costume = [[Gazini Ganados]] <br> {{flag|Philippines}} | congeniality = [[Olga Buława]] <br> {{flag|Poland}} | before = [[Miss Universe 2018|2018]] | next = [[Miss Universe 2020|2020]] }} Ang '''Miss Universe 2019''' ay ang ika-68 na edisyon ng Miss Universe pageant, na ginanap sa Tyler Perry Studios sa [[Atlanta]], [[Georgia]], [[Estados Unidos]] noong ika-8 ng Disyembre 2019. Si [[Miss Universe 2018]]., [[Catriona Gray]] ng [[Pilipinas]] ang magpuputong ng korona, Ito ang ikatlong pagkapanalo ng [[Timog Aprika]] matapos ang tagumpay taong [[Miss Universe 2017|2017]], Ang edisyon ay unang nakita sa isang black woman simula noong manalo si Leila Lopes noong 2011.<ref>{{Cite web |last=Arnowitz |first=Leora |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe 2019: South Africa wins, Steve Harvey has another mix-up and more you missed |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2019/12/08/miss-universe-2019-winner-steve-harvey-miss-malaysia-mix-up-more/4378219002/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en-US}}</ref> Ang bawat kalahok mula sa 90 mga bansa at teritoryo ay nag papaligsahan na idinadaos bawat taon, Ang patimpalak ng punong-abala na si [[Steve Harvey]] ang siyang host ng [[Miss Universe]]. ==Resulta== [[File:Miss Universe 2019 map.png|thumb|300px|Miss Universe 2019 participating countries and territories]] {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2019''' | * '''{{flag|South Africa}}''' – '''Zozibini Tunzi''' |- | '''1st Runner-Up''' | * '''{{flag|Puerto Rico}}''' – Madison Anderson |- | '''2nd Runner-Up''' | * '''{{flag|Mexico}}''' – Sofía Aragón |- | '''Top 5''' | * '''{{flag|Colombia}}''' – Gabriela Tafur * '''{{flag|Thailand}}''' – Paweensuda Drouin |- | '''Top 10''' | * '''{{flag|France}}''' – Maëva Coucke * '''{{flag|Iceland}}''' – Birta Abiba Þórhallsdóttir * '''{{flag|Indonesia}}''' – Frederika Alexis Cull * '''{{flag|Peru}}''' – Kelin Rivera * '''{{flag|United States}}''' – Cheslie Kryst |- | '''Top 20''' | * '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]''' – Cindy Marina * '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – Júlia Horta * '''{{flag|Croatia}}''' – Mia Rkman * '''{{flag|Dominican Republic}}''' – Clauvid Dály * '''{{flag|India}}''' – Vartika Singh * '''{{flag|Nigeria}}''' – Olutosin Araromi * '''{{flag|Philippines}}''' – Gazini Ganados * '''{{flag|Portugal}}''' – Sylvie Silva * '''{{flag|Venezuela}}''' – Thalía Olvino * '''{{flag|Vietnam}}''' – Hoàng Thùy|Hoàng Thị Thùy |} ===Espesyal na Parangal=== {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Parangal ! Kandidata |- | '''Best National Costume''' | * '''{{flag|Philippines}}''' – [[Gazini Ganados]] |- | '''Miss Congeniality''' | * '''{{flag|Poland}}''' – [[Olga Buława]] |} ==Kandidata== 90 na kandidata ang kumalahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Kandidata !! Edad{{efn|Age at time of pageant}} !! Bayan !! Rehiyong Heograpikal |- |'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''||Cindy Marina<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2019 |title=Cindy Marina crowned Miss Universe Albania 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Cindy-Marina-crowned-Miss-Universe-Albania-2019/eventshow/69701434.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Shkodër||Europa |- |'''{{flagicon|DEU}} [[Alemanya]]''' |Miriam Rautert<ref>{{Cite web |last=Lauterborn |first=Antonia |date=2 Setyembre 2019 |title=Miriam aus Hagen deutsche Kandidatin bei Miss-Universe-Wahl |url=https://www.wp.de/staedte/hagen/miriam-aus-hagen-deutsche-kandidatin-bei-miss-universe-wahl-id226972225.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Westfalenpost |language=de-DE}}</ref> |23 |[[Berlin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''||Salett Miguel<ref>{{Cite web |date=23 Oktubre 2019 |title=Salett Miguel crowned Miss Angola 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Salett-Miguel-crowned-Miss-Angola-2019/eventshow/71719386.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||20||Cuanza||Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''||Mariana Varela<ref>{{Cite web |date=17 Oktubre 2019 |title=Mariana Varela es la nueva Miss Universo Argentina |url=https://www.puntal.com.ar/interes-general/mariana-varela-es-la-nueva-miss-universo-argentina-n51572 |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Puntal |language=es-AR}}</ref>||23||Avellaneda||Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''||Dayana Davtyan<ref>{{Cite web |date=11 Hulyo 2019 |title=Dayana Davtyan crowned Miss Universe Armenia 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Dayana-Davtyan-crowned-Miss-Universe-Armenia-2019/eventshow/70172650.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||[[Ereban]]|| Europa |- |'''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''||Danna García<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2019 |title=Danna García crowned Miss Aruba 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Danna-Garca-crowned-Miss-Aruba-2019/eventshow/70639693.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Oranjestad|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''|| Priya Serrao<ref>{{Cite web |last=Hope |first=Zach |date=28 Hunyo 2019 |title=Victorian law graduate born in India wins Miss Universe Australia |url=https://www.smh.com.au/national/victorian-law-graduate-born-in-india-wins-miss-universe-australia-20190628-p5224e.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref>||27||[[Melbourne]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]]'''||Diamond Langi<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2019 |title=Diamond Langi wins Miss Universe New Zealand 2019 |url=https://lucire.com/insider/20190817/diamond-langi-wins-miss-universe-new-zealand-2019/ |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Lucire |language=en}}</ref>||27||Auckland|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{BHS}}'''||Tarea Sturrup||24||Grand Bahama|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BAN}} [[Bangladesh|Bangglades]]'''||Shirin Akter Shela||20||Thakurgaon|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]'''|| Shanel Ifill|| 20 || [[Bridgetown]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''||Angeline Flor Pua||24||[[Antwerp]]|| Europa |- | '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''|| Destinee Arnold|| 26 || Roaring Creek|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |Thalía Olvino |20 |Valencia |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' |Hoàng Thị Thùy |27 |[[Thanh Hóa]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' |Júlia Horta |25 |Juiz de Fora |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]''' |Lora Asenova |25 |Byala Slatina |Europa |- | '''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''||Fabiana Hurtado || 21 || Santa Cruz|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]''' |Kyrsha Attaf |22 |Willemstad |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]''' |Katja Stokholm |23 |Odense |Europa |- |'''{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]]''' |Diana Hamed |20 |[[Cairo]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]''' |Cristina Hidalgo |22 |Guayaquil |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]''' |Zuleika Soler |25 |La Unión |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]''' |Laura Longauerová |24 |Detva |Europa |- |'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]''' |Natalie Ortega |20 |[[Barcelona]] |Europa |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |Cheslie Kryst |28 |[[Charlotte, North Carolina|Charlotte]] |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|GNQ}} [[Gineang Ekwatoriyal]]''' |Serafina Eyene |20 |Niefang |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]''' |Emma Jenkins |27 |Llanelli |Europa |- |'''{{flagicon|GUM}} [[Guam]]''' |Sissie Luo |18 |Tamuning |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]''' |Iana Tickle Garcia |19 |Montego Bay |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]''' |Ako Kamo |22 |[[Kobe]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|HTI}} [[Hayti]]''' |Gabriela Vallejo |26 |Pétion-Ville |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|GEO}} [[Georgia (bansa)|Heyorhiya]]''' |Tako Adamia |25 |[[Tbilisi]] |Europa |- |'''{{flagicon|HON}} [[Honduras]]''' |Rosemary Arauz |26 |San Pedro Sula |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' |Vartika Singh |26 |[[Lucknow]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' |Frederika Alexis Cull |20 |[[Jakarta]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]''' |Fionnghuala O'Reilly |26 |[[Dublin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ISR}} [[Israel]]''' |Sella Sharlin |23 |Beit |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]''' |Sofia Trimarco |20 |[[Buccino]] |Europa |- |'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]''' |Somnang Alyna |18 |[[Nom Pen]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' |Alyssa Boston |24 |Tecumseh |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]]'''||Bria Smith||26||Tortola|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]''' |Andrea Piecuch |28 |Charlotte Amalie |Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]'''||Kadejah Bodden||23||Bodden Town|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]''' |Alfïya Ersayın |18 |Atyrau |Europa |- |'''{{flagicon|KEN}} [[Kenya]]''' |Stacy Michuki |18 |[[Nairobi]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]'''|| Gabriela Tafur||24||[[Cali]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''|| Fatbardha Hoxha||21|||Rečane|| Europa |- |'''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''||Paola Chacón||28||[[San José, Costa Rica|San José]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''||Mia Rkman||22||Korčula|| Europa |- | '''{{flagicon|LAO}} [[Laos]]'''|| Vichitta Phonevilay||23||[[Vientiane]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|LTU}} [[Lithuania|Litwanya]]'''|| Paulita Baltrušaitytė||21||[[Vilnius]]|| Europa |- | '''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''|| Birta Abiba Þórhallsdóttir||20|| Mosfellsbær|| Europa |- | '''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''|| Shweta Sekhon||22||[[Kuala Lumpur]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''|| Teresa Ruglio||23||Sliema|| Europa |- |'''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''|| Ornella LaFleche||21||Beau Bassin-Rose Hill|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''|| Sofía Aragón||25||[[Guadalajara]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]'''||Swe Zin Htet||20||[[Hpa-an]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]]'''||Gunzaya Bat-Erdene||25||[[Ulaanbaatar]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''||[[Nadja Breytenbach]]||24||[[Windhoek]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{NPL}}'''||[[Pradeepta Adhikari]]||23||[[Kathmandu]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]'''||Inés López||19||[[Managua]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]]'''||[[Olutosin Araromi]]||26 ||[[Jalingo]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''||Helene Abildsnes||21||[[Kristiansand]]|| Europa |- | '''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]'''||Sharon Pieksma ||24||[[Rotterdam]]|| Europa |- | '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''|| [[Mehr Eliezer]]||22||[[Panama City]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]'''||Ketlin Lottermann||26||[[Santa Rita District, Paraguay|Santa Rita]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''||Kelin Rivera||26||[[Arequipa]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''|| [[Gazini Ganados]]||23||[[Talisay, Cebu|Talisay]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''||Anni Harjunpää||23||[[Sastamala]]|| Europa |- | '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''|| [[Olga Buława]]|||28||[[Świnoujście]]|| Europa |- | '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''|| [[Madison Anderson]]||24||[[Toa Baja]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]'''||Sylvie Silva||20||[[Guimarães]]|| Europa |- | '''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]'''||Maëva Coucke||25||[[Fougères]]|| Europa |- | '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''||Clauvid Dály|| 18 || [[Punta Cana]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]'''||Barbora Hodačová||24||[[Teplice]]|| Europa |- | '''{{flagicon|ROU}} [[Romania|Rumaniya]]'''|| Dorina Chihaia ||26||[[Iași]]|| Europa |- | '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''|| Bebiana Mangal ||23||[[Castries]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|SLE}} [[Sierra Leone]]'''|| [[Marie Esther Bangura]]||22||[[Port Loko]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]'''|| Mohana Prabha||24||[[Singapore]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]'''||Lina Ljungberg||22||[[Östergötland]]|| Europa |- | '''{{flagicon|TZA}} [[Tanzania|Tansaniya]]'''|| Shubila Stanton||23||[[Morogoro]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''||[[Paweensuda Drouin]]||26||[[Bangkok]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''||'''[[Zozibini Tunzi]]'''||26 ||[[Tsolo]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''|| Lee Yeon-joo||25||[[Incheon]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]''' |Geraldine González |20 |Conchali |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]''' |Rosie Zhu Xin |26 |[[Hebei]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkya]]'''||Bilgi Aydoğmuş||23||[[Istanbul]]|| Europa |- | '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''||Anastasia Subbota||26||[[Zaporizhia]]|| Europa |- | '''{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]'''||Fiona Tenuta||21||[[Punta del Este]]|| Kaamerikahan |} == Mga Tala == {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} [[Kategorya:Miss Universe]] iy0l5pkjczclf7lxcz5mo9ude3mis8u 1958615 1958612 2022-07-25T05:44:17Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | caption = Zozibini Tunzi, Miss Universe 2019, at [[Puteri Indonesia 2020]] | image = Zozibini Tunzi Attending Puteri Indonesia 2020 (potrait).jpg | date = December 8, 2019 | venue = [[Tyler Perry Studios]], [[Atlanta]], [[Georgia (U.S. state)|Georgia]], United States | presenters = {{Hlist|[[Steve Harvey]]|[[Olivia Culpo]]|[[Vanessa Lachey]]}} | acts = [[Ally Brooke]] | entrants = 90 | placements = 20 | broadcaster = {{Hlist|[[Fox Broadcasting Company|Fox]]|[[Telemundo]]}} | debuts = {{Hlist|[[Bangladesh ]]|[[Equatorial Guinea]]}} | withdraws = {{Hlist|[[Ghana]]|[[Greece]]|[[Guatemala]]|[[Hungary]]|[[Kyrgyzstan]]|[[Lebanon]]|[[Russia]]|[[Sri Lanka]]|[[Switzerland]]|[[Zambia]]}} | returns = {{Hlist|[[Lithuania]]|[[Romania]]|[[Sierra Leone]]|[[Tanzania]]}} | winner = '''[[Zozibini Tunzi]]''' <br> '''{{flag|South Africa}}''' | best national costume = [[Gazini Ganados]] <br> {{flag|Philippines}} | congeniality = [[Olga Buława]] <br> {{flag|Poland}} | before = [[Miss Universe 2018|2018]] | next = [[Miss Universe 2020|2020]] }} Ang '''Miss Universe 2019''' ay ang ika-68 na edisyon ng Miss Universe pageant, na ginanap sa Tyler Perry Studios sa [[Atlanta]], [[Georgia]], [[Estados Unidos]] noong ika-8 ng Disyembre 2019. Si [[Miss Universe 2018]]., [[Catriona Gray]] ng [[Pilipinas]] ang magpuputong ng korona, Ito ang ikatlong pagkapanalo ng [[Timog Aprika]] matapos ang tagumpay taong [[Miss Universe 2017|2017]], Ang edisyon ay unang nakita sa isang black woman simula noong manalo si Leila Lopes noong 2011.<ref>{{Cite web |last=Arnowitz |first=Leora |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe 2019: South Africa wins, Steve Harvey has another mix-up and more you missed |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2019/12/08/miss-universe-2019-winner-steve-harvey-miss-malaysia-mix-up-more/4378219002/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en-US}}</ref> Ang bawat kalahok mula sa 90 mga bansa at teritoryo ay nag papaligsahan na idinadaos bawat taon, Ang patimpalak ng punong-abala na si [[Steve Harvey]] ang siyang host ng [[Miss Universe]]. ==Resulta== [[File:Miss Universe 2019 map.png|thumb|300px|Miss Universe 2019 participating countries and territories]] {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2019''' | * '''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]''' – '''Zozibini Tunzi''' |- | '''1st Runner-Up''' | * '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – Madison Anderson |- | '''2nd Runner-Up''' | * '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' – Sofía Aragón |- | '''Top 5''' | * '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]''' – Gabriela Tafur * '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]''' – Paweensuda Drouin |- | '''Top 10''' | * '''{{flag|France}}''' – Maëva Coucke * '''{{flag|Iceland}}''' – Birta Abiba Þórhallsdóttir * '''{{flag|Indonesia}}''' – Frederika Alexis Cull * '''{{flag|Peru}}''' – Kelin Rivera * '''{{flag|United States}}''' – Cheslie Kryst |- | '''Top 20''' | * '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]''' – Cindy Marina * '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – Júlia Horta * '''{{flag|Croatia}}''' – Mia Rkman * '''{{flag|Dominican Republic}}''' – Clauvid Dály * '''{{flag|India}}''' – Vartika Singh * '''{{flag|Nigeria}}''' – Olutosin Araromi * '''{{flag|Philippines}}''' – Gazini Ganados * '''{{flag|Portugal}}''' – Sylvie Silva * '''{{flag|Venezuela}}''' – Thalía Olvino * '''{{flag|Vietnam}}''' – Hoàng Thị Thùy |} ===Espesyal na Parangal=== {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Parangal ! Kandidata |- | '''Best National Costume''' | * '''{{flag|Philippines}}''' – [[Gazini Ganados]] |- | '''Miss Congeniality''' | * '''{{flag|Poland}}''' – [[Olga Buława]] |} ==Kandidata== 90 na kandidata ang kumalahok para sa titulo.<ref>{{Cite web |last=Krause |first=Amanda |last2=Konstantinides |first2=Anneta |date=6 Disyembre 2019 |title=Meet the 90 contestants competing to be Miss Universe 2019 |url=https://www.insider.com/miss-universe-pageant-contestants-photos-2019-12 |access-date=25 July 2022 |website=Insider |language=en-US}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Kandidata !! Edad{{efn|Age at time of pageant}} !! Bayan !! Rehiyong Heograpikal |- |'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''||Cindy Marina<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2019 |title=Cindy Marina crowned Miss Universe Albania 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Cindy-Marina-crowned-Miss-Universe-Albania-2019/eventshow/69701434.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Shkodër||Europa |- |'''{{flagicon|DEU}} [[Alemanya]]''' |Miriam Rautert<ref>{{Cite web |last=Lauterborn |first=Antonia |date=2 Setyembre 2019 |title=Miriam aus Hagen deutsche Kandidatin bei Miss-Universe-Wahl |url=https://www.wp.de/staedte/hagen/miriam-aus-hagen-deutsche-kandidatin-bei-miss-universe-wahl-id226972225.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Westfalenpost |language=de-DE}}</ref> |23 |[[Berlin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''||Salett Miguel<ref>{{Cite web |date=23 Oktubre 2019 |title=Salett Miguel crowned Miss Angola 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Salett-Miguel-crowned-Miss-Angola-2019/eventshow/71719386.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||20||Cuanza||Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''||Mariana Varela<ref>{{Cite web |date=17 Oktubre 2019 |title=Mariana Varela es la nueva Miss Universo Argentina |url=https://www.puntal.com.ar/interes-general/mariana-varela-es-la-nueva-miss-universo-argentina-n51572 |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Puntal |language=es-AR}}</ref>||23||Avellaneda||Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''||Dayana Davtyan<ref>{{Cite web |date=11 Hulyo 2019 |title=Dayana Davtyan crowned Miss Universe Armenia 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Dayana-Davtyan-crowned-Miss-Universe-Armenia-2019/eventshow/70172650.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||[[Ereban]]|| Europa |- |'''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''||Danna García<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2019 |title=Danna García crowned Miss Aruba 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Danna-Garca-crowned-Miss-Aruba-2019/eventshow/70639693.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Oranjestad|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''|| Priya Serrao<ref>{{Cite web |last=Hope |first=Zach |date=28 Hunyo 2019 |title=Victorian law graduate born in India wins Miss Universe Australia |url=https://www.smh.com.au/national/victorian-law-graduate-born-in-india-wins-miss-universe-australia-20190628-p5224e.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref>||27||[[Melbourne]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]]'''||Diamond Langi<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2019 |title=Diamond Langi wins Miss Universe New Zealand 2019 |url=https://lucire.com/insider/20190817/diamond-langi-wins-miss-universe-new-zealand-2019/ |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Lucire |language=en}}</ref>||27||Auckland|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{BHS}}'''||Tarea Sturrup<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=23 Agosto 2019 |title=From a dream to reality |url=https://thenassauguardian.com/2019/08/23/from-a-dream-to-reality-2/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823175710/https://thenassauguardian.com/2019/08/23/from-a-dream-to-reality-2/ |archive-date=23 Agosto 2019 |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Nassau Guardian}}</ref>||24||Grand Bahama|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BAN}} [[Bangladesh|Bangglades]]'''||Shirin Akter Shela<ref>{{Cite web |last=Al Mamun |first=Shafiq |date=24 Oktubre 2019 |title=মিস ইউনিভার্স বাংলাদেশের মুকুট জিতলেন শিলা |url=https://www.prothomalo.com/entertainment/drama/মিস-ইউনিভার্স-বাংলাদেশের-মুকুট-জিতলেন-শিলা |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Prothom Alo |language=bn}}</ref>||20||Thakurgaon|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]'''|| Shanel Ifill<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2019 |title=Shanel Ifill crowned Miss Universe Barbados 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Shanel-Ifill-crowned-Miss-Universe-Barbados-2019/eventshow/71048002.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 20 || [[Bridgetown]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''||Angeline Flor Pua<ref>{{Cite web |date=11 Oktubre 2019 |title=Ex-Miss België Angeline Flor Pua maakt kans om Miss Universe te worden: “Haar verhaal is zó bijzonder” |url=https://www.hln.be/showbizz/ex-miss-belgie-angeline-flor-pua-maakt-kans-om-miss-universe-te-worden-haar-verhaal-is-zo-bijzonder~aa784157/ |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Het Laatste Nieuws |language=nl}}</ref>||24||[[Antwerp]]|| Europa |- | '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''|| Destinee Arnold|| 26 || Roaring Creek|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |Thalía Olvino |20 |Valencia |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' |Hoàng Thị Thùy |27 |[[Thanh Hóa]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' |Júlia Horta |25 |Juiz de Fora |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]''' |Lora Asenova |25 |Byala Slatina |Europa |- | '''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''||Fabiana Hurtado || 21 || Santa Cruz|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]''' |Kyrsha Attaf |22 |Willemstad |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]''' |Katja Stokholm |23 |Odense |Europa |- |'''{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]]''' |Diana Hamed |20 |[[Cairo]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]''' |Cristina Hidalgo |22 |Guayaquil |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]''' |Zuleika Soler |25 |La Unión |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]''' |Laura Longauerová |24 |Detva |Europa |- |'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]''' |Natalie Ortega |20 |[[Barcelona]] |Europa |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |Cheslie Kryst |28 |[[Charlotte, North Carolina|Charlotte]] |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|GNQ}} [[Gineang Ekwatoriyal]]''' |Serafina Eyene |20 |Niefang |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]''' |Emma Jenkins |27 |Llanelli |Europa |- |'''{{flagicon|GUM}} [[Guam]]''' |Sissie Luo |18 |Tamuning |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]''' |Iana Tickle Garcia |19 |Montego Bay |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]''' |Ako Kamo |22 |[[Kobe]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|HTI}} [[Hayti]]''' |Gabriela Vallejo |26 |Pétion-Ville |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|GEO}} [[Georgia (bansa)|Heyorhiya]]''' |Tako Adamia |25 |[[Tbilisi]] |Europa |- |'''{{flagicon|HON}} [[Honduras]]''' |Rosemary Arauz |26 |San Pedro Sula |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' |Vartika Singh |26 |[[Lucknow]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' |Frederika Alexis Cull |20 |[[Jakarta]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]''' |Fionnghuala O'Reilly |26 |[[Dublin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ISR}} [[Israel]]''' |Sella Sharlin |23 |Beit |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]''' |Sofia Trimarco |20 |[[Buccino]] |Europa |- |'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]''' |Somnang Alyna |18 |[[Nom Pen]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' |Alyssa Boston |24 |Tecumseh |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]]'''||Bria Smith||26||Tortola|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]''' |Andrea Piecuch |28 |Charlotte Amalie |Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]'''||Kadejah Bodden||23||Bodden Town|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]''' |Alfïya Ersayın |18 |Atyrau |Europa |- | '''{{flagicon|KEN}} [[Kenya]]''' ||Stacy Michuki||18||[[Nairobi]]||Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]'''||Gabriela Tafur||24||[[Cali]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''||Fatbardha Hoxha||21|||Rečane|| Europa |- |'''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''||Paola Chacón||28||[[San José, Costa Rica|San José]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''||Mia Rkman||22||Korčula|| Europa |- | '''{{flagicon|LAO}} [[Laos]]'''||Vichitta Phonevilay||23||[[Vientiane]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|LTU}} [[Lithuania|Litwanya]]'''||Paulita Baltrušaitytė||21||[[Vilnius]]|| Europa |- | '''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''||Birta Abiba Þórhallsdóttir||20|| Mosfellsbær|| Europa |- | '''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''||Shweta Sekhon||22||[[Kuala Lumpur]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''||Teresa Ruglio||23||Sliema|| Europa |- |'''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''||Ornella LaFleche||21||Beau Bassin-Rose Hill|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''||Sofía Aragón||25||[[Guadalajara]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]'''||Swe Zin Htet||20||Hpa-an|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]]'''||Gunzaya Bat-Erdene||25||[[Ulaanbaatar]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''||Nadja Breytenbach||24||[[Windhoek]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{NPL}}'''||Pradeepta Adhikari||23||[[Kathmandu]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]'''||Inés López||19||[[Managua]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]]'''||Olutosin Araromi||26 ||Jalingo|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''||Helene Abildsnes||21||Kristiansand|| Europa |- | '''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]'''||Sharon Pieksma ||24||[[Rotterdam]]|| Europa |- | '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''|| Mehr Eliezer||22||Panama City|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]'''||Ketlin Lottermann||26||Santa Rita|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''||Kelin Rivera||26||Arequipa|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''|| [[Gazini Ganados]]||23||[[Talisay, Cebu|Talisay]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''||Anni Harjunpää||23||Sastamala|| Europa |- | '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''|| Olga Buława|||28||Świnoujście|| Europa |- | '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''|| Madison Anderson||24||Toa Baja|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]'''||Sylvie Silva||20||Guimarães|| Europa |- | '''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]'''||Maëva Coucke||25||Fougères|| Europa |- | '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''||Clauvid Dály|| 18 || Punta Cana|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]'''||Barbora Hodačová||24||Teplice|| Europa |- | '''{{flagicon|ROU}} [[Romania|Rumaniya]]'''|| Dorina Chihaia ||26||Iași|| Europa |- | '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''|| Bebiana Mangal ||23||[[Castries]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|SLE}} [[Sierra Leone]]'''|| Marie Esther Bangura||22||Port Loko|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]'''|| Mohana Prabha||24||[[Singapore]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]'''||Lina Ljungberg||22||Östergötland|| Europa |- | '''{{flagicon|TZA}} [[Tanzania|Tansaniya]]'''|| Shubila Stanton||23||Morogoro|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''||Paweensuda Drouin||26||[[Bangkok]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''||'''Zozibini Tunzi'''||26 ||Tsolo|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''|| Lee Yeon-joo||25||[[Incheon]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]''' |Geraldine González |20 |Conchali |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]''' |Rosie Zhu Xin |26 |[[Hebei]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkya]]'''||Bilgi Aydoğmuş||23||[[Istanbul]]|| Europa |- | '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''||Anastasia Subbota||26||Zaporizhia|| Europa |- | '''{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]'''||Fiona Tenuta||21||Punta del Este|| Kaamerikahan |} == Mga Tala == {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:Miss Universe]] hs4d4celapxpxrxg74h3r7x3nmfab1z 1958650 1958615 2022-07-25T08:14:38Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | caption = Zozibini Tunzi, Miss Universe 2019 | image = Zozibini Tunzi Attending Puteri Indonesia 2020 (potrait).jpg | date = December 8, 2019 | venue = [[Tyler Perry Studios]], [[Atlanta]], [[Georgia (U.S. state)|Georgia]], United States | presenters = {{Hlist|[[Steve Harvey]]|[[Olivia Culpo]]|[[Vanessa Lachey]]}} | acts = [[Ally Brooke]] | entrants = 90 | placements = 20 | broadcaster = {{Hlist|[[Fox Broadcasting Company|Fox]]|[[Telemundo]]}} | debuts = {{Hlist|[[Bangladesh ]]|[[Equatorial Guinea]]}} | withdraws = {{Hlist|[[Ghana]]|[[Greece]]|[[Guatemala]]|[[Hungary]]|[[Kyrgyzstan]]|[[Lebanon]]|[[Russia]]|[[Sri Lanka]]|[[Switzerland]]|[[Zambia]]}} | returns = {{Hlist|[[Lithuania]]|[[Romania]]|[[Sierra Leone]]|[[Tanzania]]}} | winner = '''[[Zozibini Tunzi]]''' <br> '''{{flag|South Africa}}''' | best national costume = [[Gazini Ganados]] <br> {{flag|Philippines}} | congeniality = [[Olga Buława]] <br> {{flag|Poland}} | before = [[Miss Universe 2018|2018]] | next = [[Miss Universe 2020|2020]] }} Ang '''Miss Universe 2019''' ay ang ika-68 na edisyon ng Miss Universe pageant, na ginanap sa Tyler Perry Studios sa [[Atlanta]], [[Georgia]], [[Estados Unidos]] noong ika-8 ng Disyembre 2019. Si [[Miss Universe 2018]]., [[Catriona Gray]] ng [[Pilipinas]] ang magpuputong ng korona, Ito ang ikatlong pagkapanalo ng [[Timog Aprika]] matapos ang tagumpay taong [[Miss Universe 2017|2017]], Ang edisyon ay unang nakita sa isang black woman simula noong manalo si Leila Lopes noong 2011.<ref>{{Cite web |last=Arnowitz |first=Leora |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe 2019: South Africa wins, Steve Harvey has another mix-up and more you missed |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2019/12/08/miss-universe-2019-winner-steve-harvey-miss-malaysia-mix-up-more/4378219002/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en-US}}</ref> Ang bawat kalahok mula sa 90 mga bansa at teritoryo ay nag papaligsahan na idinadaos bawat taon, Ang patimpalak ng punong-abala na si [[Steve Harvey]] ang siyang host ng [[Miss Universe]]. ==Resulta== [[File:Miss Universe 2019 map.png|thumb|300px|Miss Universe 2019 participating countries and territories]] {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Universe 2019''' | * '''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]''' – '''Zozibini Tunzi''' |- | '''1st Runner-Up''' | * '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – Madison Anderson |- | '''2nd Runner-Up''' | * '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' – Sofía Aragón |- | '''Top 5''' | * '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]''' – Gabriela Tafur * '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]''' – Paweensuda Drouin |- | '''Top 10''' | * '''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' – Cheslie Kryst * '''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]''' – Birta Abiba Þórhallsdóttir * '''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' – Frederika Alexis Cull * '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]''' – Kelin Rivera * '''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]''' – Maëva Coucke |- | '''Top 20''' | * '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]''' – Cindy Marina * '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' – Thalía Olvino * '''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' – Hoàng Thị Thùy * '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – Júlia Horta * '''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' – Vartika Singh * '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]''' – Mia Rkman * '''{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]]''' – Olutosin Araromi * '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]''' – [[Gazini Ganados]] * '''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]''' – Sylvie Silva * '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]''' – Clauvid Dály |} ===Espesyal na Parangal=== {| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;" |- ! Parangal ! Kandidata |- | '''Best National Costume''' | * '''{{flag|Philippines}}''' – [[Gazini Ganados]] |- | '''Miss Congeniality''' | * '''{{flag|Poland}}''' – [[Olga Buława]] |} ==Kandidata== 90 na kandidata ang kumalahok para sa titulo.<ref>{{Cite web |last=Krause |first=Amanda |last2=Konstantinides |first2=Anneta |date=6 Disyembre 2019 |title=Meet the 90 contestants competing to be Miss Universe 2019 |url=https://www.insider.com/miss-universe-pageant-contestants-photos-2019-12 |access-date=25 July 2022 |website=Insider |language=en-US}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Kandidata !! Edad{{efn|Age at time of pageant}} !! Bayan !! Rehiyong Heograpikal |- |'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''||Cindy Marina<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2019 |title=Cindy Marina crowned Miss Universe Albania 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Cindy-Marina-crowned-Miss-Universe-Albania-2019/eventshow/69701434.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Shkodër||Europa |- |'''{{flagicon|DEU}} [[Alemanya]]''' |Miriam Rautert<ref>{{Cite web |last=Lauterborn |first=Antonia |date=2 Setyembre 2019 |title=Miriam aus Hagen deutsche Kandidatin bei Miss-Universe-Wahl |url=https://www.wp.de/staedte/hagen/miriam-aus-hagen-deutsche-kandidatin-bei-miss-universe-wahl-id226972225.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Westfalenpost |language=de-DE}}</ref> |23 |[[Berlin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''||Salett Miguel<ref>{{Cite web |date=23 Oktubre 2019 |title=Salett Miguel crowned Miss Angola 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Salett-Miguel-crowned-Miss-Angola-2019/eventshow/71719386.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||20||Cuanza||Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''||Mariana Varela<ref>{{Cite web |date=17 Oktubre 2019 |title=Mariana Varela es la nueva Miss Universo Argentina |url=https://www.puntal.com.ar/interes-general/mariana-varela-es-la-nueva-miss-universo-argentina-n51572 |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Puntal |language=es-AR}}</ref>||23||Avellaneda||Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''||Dayana Davtyan<ref>{{Cite web |date=11 Hulyo 2019 |title=Dayana Davtyan crowned Miss Universe Armenia 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Dayana-Davtyan-crowned-Miss-Universe-Armenia-2019/eventshow/70172650.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||[[Ereban]]|| Europa |- |'''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''||Danna García<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2019 |title=Danna García crowned Miss Aruba 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Danna-Garca-crowned-Miss-Aruba-2019/eventshow/70639693.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Oranjestad|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''|| Priya Serrao<ref>{{Cite web |last=Hope |first=Zach |date=28 Hunyo 2019 |title=Victorian law graduate born in India wins Miss Universe Australia |url=https://www.smh.com.au/national/victorian-law-graduate-born-in-india-wins-miss-universe-australia-20190628-p5224e.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref>||27||[[Melbourne]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]]'''||Diamond Langi<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2019 |title=Diamond Langi wins Miss Universe New Zealand 2019 |url=https://lucire.com/insider/20190817/diamond-langi-wins-miss-universe-new-zealand-2019/ |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Lucire |language=en}}</ref>||27||Auckland|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{BHS}}'''||Tarea Sturrup<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=23 Agosto 2019 |title=From a dream to reality |url=https://thenassauguardian.com/2019/08/23/from-a-dream-to-reality-2/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823175710/https://thenassauguardian.com/2019/08/23/from-a-dream-to-reality-2/ |archive-date=23 Agosto 2019 |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Nassau Guardian}}</ref>||24||Grand Bahama|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BAN}} [[Bangladesh|Bangglades]]'''||Shirin Akter Shela<ref>{{Cite web |last=Al Mamun |first=Shafiq |date=24 Oktubre 2019 |title=মিস ইউনিভার্স বাংলাদেশের মুকুট জিতলেন শিলা |url=https://www.prothomalo.com/entertainment/drama/মিস-ইউনিভার্স-বাংলাদেশের-মুকুট-জিতলেন-শিলা |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Prothom Alo |language=bn}}</ref>||20||Thakurgaon|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]'''|| Shanel Ifill<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2019 |title=Shanel Ifill crowned Miss Universe Barbados 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Shanel-Ifill-crowned-Miss-Universe-Barbados-2019/eventshow/71048002.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 20 || [[Bridgetown]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''||Angeline Flor Pua<ref>{{Cite web |date=11 Oktubre 2019 |title=Ex-Miss België Angeline Flor Pua maakt kans om Miss Universe te worden: “Haar verhaal is zó bijzonder” |url=https://www.hln.be/showbizz/ex-miss-belgie-angeline-flor-pua-maakt-kans-om-miss-universe-te-worden-haar-verhaal-is-zo-bijzonder~aa784157/ |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Het Laatste Nieuws |language=nl}}</ref>||24||[[Antwerp]]|| Europa |- | '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''|| Destinee Arnold<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2019 |title=Destinee Arnold takes the crown of Miss Universe Belize |url=https://edition.channel5belize.com/archives/190877 |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Great Belize Television |language=en-US}}</ref>|| 26 || Roaring Creek|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' |Thalía Olvino<ref>{{Cite web |date=8 Enero 2019 |title=Thalía Olvino es la nueva Miss Venezuela |url=https://www.eluniversal.com/entretenimiento/46971/thalia-olvino-es-la-nueva-miss-venezuela |access-date=25 Hulyo 2022 |website=El Universal |language=es}}</ref> |20 |Valencia |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' |Hoàng Thị Thùy<ref>{{Cite web |last= |date=6 Mayo 2019 |title=Hoàng Thùy được đề cử thi Miss Universe 2019 |url=https://vnexpress.net/hoang-thuy-duoc-de-cu-thi-miss-universe-2019-3919497.html |access-date=25 Hulyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref> |27 |[[Thanh Hóa]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' |Júlia Horta<ref>{{Cite web |date=9 Marso 2019 |title=Miss Minas Gerais Júlia Horta vence o concurso Miss Brasil 2019 |url=https://g1.globo.com/sp/sao-paulo/noticia/2019/03/09/jovem-que-representou-o-estado-de-minas-gerais-e-eleita-miss-brasil-2019.ghtml |access-date=25 Hulyo 2022 |website=G1 |language=pt-br}}</ref> |25 |Juiz de Fora |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]''' |Lora Asenova<ref>{{Cite web |date=14 Nobyembre 2019 |title=Miss Universo Miss Bulgaria 2019 - Lora Asenova |url=https://www.telemundo.com/shows/2019/11/14/miss-universo-miss-bulgaria-2019-lora-asenova-miss-universo-bulgaria-2019-lora-asenova |access-date=25 Hulyo 2022 |website=[[Telemundo]] |language=es}}</ref> |25 |Byala Slatina |Europa |- | '''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''||Fabiana Hurtado<ref>{{Cite web |date=30 Hunyo 2019 |title=Fabiana Hurtado, de Santa Cruz, es Miss Bolivia 2019 |url=https://correodelsur.com/cultura/20190630_fabiana-hurtado-de-santa-cruz-es-miss-bolivia-2019.html |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Correo del Sur |language=es}}</ref>|| 21 || Santa Cruz|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]''' |Kyrsha Attaf<ref>{{Cite web |date=21 Hulyo 2019 |title=Kyrsha Attaf crowned Miss Universe Curaçao 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Kyrsha-Attaf-crowned-Miss-Universe-Curaao-2019/eventshow/69890883.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |22 |Willemstad |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]''' |Katja Stokholm<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2019 |title=Katja Stokholm crowned Miss Universe Denmark 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Katja-Stokholm-crowned-Miss-Universe-Denmark-2019/eventshow/69701876.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |23 |Odense |Europa |- |'''{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]]''' |Diana Hamed<ref>{{Cite web |date=22 Oktubre 2019 |title=Diana Hamed crowned Miss Universe Egypt 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Diana-Hamed-crowned-Miss-Universe-Egypt-2019/eventshow/71705543.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |20 |[[Cairo]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]''' |Cristina Hidalgo<ref>{{Cite web |last=Velasco |first=Estefanía |date=19 Hulyo 2019 |title=La guayaquileña Cristina Hidalgo se impone como Miss Ecuador 2019 |url=https://www.elcomercio.com/tendencias/entretenimiento/cobertura-ceremonia-miss-ecuador-2019.html |access-date=25 Hulyo 2022 |website=El Comercio |language=es}}</ref> |22 |Guayaquil |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]''' |Zuleika Soler<ref>{{Cite web |last=Alonso |first=Sara |date=22 Hulyo 2019 |title=Zuleika Soler representará a El Salvador en Miss Universo 2019 |url=https://us.as.com/us/2019/07/22/tikitakas/1563822435_426395.html |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Diario AS |language=es-us}}</ref> |25 |La Unión |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]''' |Laura Longauerová<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2019 |title=Česko a Slovensko majú svoju kráľovnú krásy: TOTO je ona! |url=https://www.topky.sk/cl/100313/1819025/ |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Topky.sk |language=sk}}</ref> |24 |Detva |Europa |- |'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]''' |Natalie Ortega<ref>{{Cite web |date=19 Setyembre 2019 |title=Natalie Ortega crowned Miss Universe Spain 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Natalie-Ortega-crowned-Miss-Universe-Spain-2019/eventshow/71200396.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref> |20 |[[Barcelona]] |Europa |- |'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' |Cheslie Kryst |28 |[[Charlotte, North Carolina|Charlotte]] |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|GNQ}} [[Gineang Ekwatoriyal]]''' |Serafina Eyene |20 |Niefang |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]''' |Emma Jenkins |27 |Llanelli |Europa |- |'''{{flagicon|GUM}} [[Guam]]''' |Sissie Luo |18 |Tamuning |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]''' |Iana Tickle Garcia |19 |Montego Bay |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]''' |Ako Kamo |22 |[[Kobe]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|HTI}} [[Hayti]]''' |Gabriela Vallejo |26 |Pétion-Ville |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|GEO}} [[Georgia (bansa)|Heyorhiya]]''' |Tako Adamia |25 |[[Tbilisi]] |Europa |- |'''{{flagicon|HON}} [[Honduras]]''' |Rosemary Arauz |26 |San Pedro Sula |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' |Vartika Singh |26 |[[Lucknow]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' |Frederika Alexis Cull |20 |[[Jakarta]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]''' |Fionnghuala O'Reilly |26 |[[Dublin]] |Europa |- |'''{{flagicon|ISR}} [[Israel]]''' |Sella Sharlin |23 |Beit |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]''' |Sofia Trimarco |20 |[[Buccino]] |Europa |- |'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]''' |Somnang Alyna |18 |[[Nom Pen]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]''' |Alyssa Boston |24 |Tecumseh |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]]'''||Bria Smith||26||Tortola|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]''' |Andrea Piecuch |28 |Charlotte Amalie |Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]'''||Kadejah Bodden||23||Bodden Town|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]''' |Alfïya Ersayın |18 |Atyrau |Europa |- | '''{{flagicon|KEN}} [[Kenya]]''' ||Stacy Michuki||18||[[Nairobi]]||Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]'''||Gabriela Tafur||24||[[Cali]]|| Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''||Fatbardha Hoxha||21|||Rečane|| Europa |- |'''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''||Paola Chacón||28||[[San José, Costa Rica|San José]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''||Mia Rkman||22||Korčula|| Europa |- | '''{{flagicon|LAO}} [[Laos]]'''||Vichitta Phonevilay||23||[[Vientiane]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|LTU}} [[Lithuania|Litwanya]]'''||Paulita Baltrušaitytė||21||[[Vilnius]]|| Europa |- | '''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''||Birta Abiba Þórhallsdóttir||20|| Mosfellsbær|| Europa |- | '''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''||Shweta Sekhon||22||[[Kuala Lumpur]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''||Teresa Ruglio||23||Sliema|| Europa |- |'''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''||Ornella LaFleche||21||Beau Bassin-Rose Hill|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''||Sofía Aragón||25||[[Guadalajara]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]'''||Swe Zin Htet||20||Hpa-an|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]]'''||Gunzaya Bat-Erdene||25||[[Ulaanbaatar]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''||Nadja Breytenbach||24||[[Windhoek]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{NPL}}'''||Pradeepta Adhikari||23||[[Kathmandu]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]'''||Inés López||19||[[Managua]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]]'''||Olutosin Araromi||26 ||Jalingo|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''||Helene Abildsnes||21||Kristiansand|| Europa |- | '''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]'''||Sharon Pieksma ||24||[[Rotterdam]]|| Europa |- | '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''|| Mehr Eliezer||22||Panama City|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]'''||Ketlin Lottermann||26||Santa Rita|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''||Kelin Rivera||26||Arequipa|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''|| [[Gazini Ganados]]||23||[[Talisay, Cebu|Talisay]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''||Anni Harjunpää||23||Sastamala|| Europa |- | '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''|| Olga Buława|||28||Świnoujście|| Europa |- | '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''|| Madison Anderson||24||Toa Baja|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]'''||Sylvie Silva||20||Guimarães|| Europa |- | '''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]'''||Maëva Coucke||25||Fougères|| Europa |- | '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''||Clauvid Dály|| 18 || Punta Cana|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]'''||Barbora Hodačová||24||Teplice|| Europa |- | '''{{flagicon|ROU}} [[Romania|Rumaniya]]'''|| Dorina Chihaia ||26||Iași|| Europa |- | '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''|| Bebiana Mangal ||23||[[Castries]]|| Kaamerikahan |- | '''{{flagicon|SLE}} [[Sierra Leone]]'''|| Marie Esther Bangura||22||Port Loko|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]'''|| Mohana Prabha||24||[[Singapore]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]'''||Lina Ljungberg||22||Östergötland|| Europa |- | '''{{flagicon|TZA}} [[Tanzania|Tansaniya]]'''|| Shubila Stanton||23||Morogoro|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''||Paweensuda Drouin||26||[[Bangkok]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''||'''Zozibini Tunzi'''||26 ||Tsolo|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''|| Lee Yeon-joo||25||[[Incheon]]|| Aprika at Asya-Pasipiko |- |'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]''' |Geraldine González |20 |Conchali |Kaamerikahan |- |'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]''' |Rosie Zhu Xin |26 |[[Hebei]] |Aprika at Asya-Pasipiko |- | '''{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkya]]'''||Bilgi Aydoğmuş||23||[[Istanbul]]|| Europa |- | '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''||Anastasia Subbota||26||Zaporizhia|| Europa |- | '''{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]'''||Fiona Tenuta||21||Punta del Este|| Kaamerikahan |} == Mga Tala == {{notelist}} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} [[Kategorya:Miss Universe]] h4i9w229quve5so86psdm3jh3kx76jl 0 315780 1958395 1958287 2022-07-25T01:40:24Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Grand International 2022''' ay ang ika-10 edisyon ng [[Miss Grand International]] pageant. Ito ay gaganapin sa [[Kanlurang Java]], [[Indonesia|Indonesya]] sa Oktubre 25, 2022. Si Nguyen Thuc Thuy Tien ng [[Vietnam|Biyetnam]] ang magpuputong sa kanyang kahalili sa pagtatapos ng kaganapan.<ref>{{Cite web|url=https://www.jakartadaily.id/hospitality/pr-1622074369/indonesia-to-host-miss-grand-international-2022|title=Indonesia to Host Miss Grand International 2022|website=Jakarta Daily|language=en|date=2021-12-08|access-date=2022-07-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/sicc-sentul-jadi-venue-malam-final-miss-grand-international-2022-c1c2-1|title=SICC Sentul Jadi Venue Malam Final Miss Grand International 2022|website=IDN Times|language=id|date=2022-05-28|access-date=2022-07-18}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Grand International 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = | presenters = Matthew Deane | entertainment = | theme = | venue = [[:en:Sentul International Convention Center|Sentul International Convention Center]], [[Kanlurang Java]], [[Indonesia|Indonesya]] | broadcaster = {{hlist|[[YouTube|Youtube Grand TV]]|[[Facebook|Facebook Live]]}} | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = | placements = | debuts = {{Hlist|[[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]]| [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]}} | withdrawals = [[Hilagang Irlanda]] | returns = {{Hlist|[[Albanya]]|[[Côte d'Ivoire]]|[[Ghana|Gana]]|[[Jamaica|Hamayka]]|[[Kosovo|Kosobo]]|[[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]]|[[Singapore|Singapur]]|[[Turkey|Turkiya]]|[[Uganda]]}} | winner = | represented = | congeniality = | personality = | best national costume = | best state costume = | photogenic = | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = 2021 | next = 2023 }} == Kalahok == Sa kasalukuyan, mayroon ng limampu't lima (35) na kalahok ang kumpirmado: {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] | Amber Sidney<ref>{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2022/7/17/miss-grand-australia-2022|title=Miss Grand Australia 2022|website=Global Beauties|language=en|date=2022-07-17|access-date=2022-07-18}}</ref> | 25 | [[Melbourne]] |- | {{flagicon|BEL}} [[Belhika]] | Alyssa Gilliaert<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Belgium-2022-Winner-Alyssa-Gilliaert-Finals-Delegates-Miss-Grand-International-2022/55406|title=Alyssa Gilliaert crowned Miss Grand Belgium 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-07-12|access-date=2022-07-18}}</ref> | 19 | Bruges |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Alondra Mercado<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/17/que-buena-sorpresa-alondra-mercado-campos-ahora-sera-miss-grand-bolivia-2022/|title=QUE BUENA SORPRESA- Alondra Mercado Campos ahora será Miss Grand Bolivia 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-17|access-date=2022-07-18}}</ref> | 21 | Trinidad |- | {{flagicon|COD}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]] | Caroline Konde<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/07/llega-un-nuevo-pais-ella-es-caroline-konde-miss-grand-republica-democratica-del-congo-2022/|title=LLEGA UN NUEVO PAÍS- Ella es Caroline Kondé, Miss Grand República Democrática del Congo 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-07|access-date=2022-07-18}}</ref> | 25 | [[Kinshasa]] |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Emilia Vasquez<ref>{{Cite web|url=https://prnoticias.com/2022/03/29/ella-es-la-periodista-de-economia-que-representara-a-ecuador-en-el-miss-grand-international/?amp=1|title=Ella es la periodista de economía que representará a Ecuador en el Miss Grand International|website=PR Noticias|language=es|date=2022-03-29|access-date=2022-07-18}}</ref> | 26 | Pichincha |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]] | Noor Mohamed<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-noor-mohamed-miss-grand-el-salvador-2022-c1c2|title=9 Potret Noor Mohamed, Miss Grand El Salvador 2022 yang Memikat Hati|website=IDN Times|language=id|date=2022-06-05|access-date=2022-07-18}}</ref> | 21 | [[San Salvador]] |- | {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] | Hirisley Jimenez<ref>{{Cite web|url=https://www.canarias7.es/revista-c7/hirisley-jimenez-elegida-20220503131628-nt.html|title=Hirisley Jiménez, elegida nueva Miss Grand Spain|website=Canarias 7|language=es|date=2022-05-03|access-date=2022-07-18}}</ref> | 20 | Caibarién |- | {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] | Emily Rose DeMure<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-United-States-Emily-Rose-DeMure-Colorado-Winner-Crowned-Representative-Result-Details-Miss-Grand-International/55335|title=Emily Rose DeMure crowned Miss Grand United States 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-06-24|access-date=2022-07-17}}</ref> | 24 | Boulder |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Zahara-Imani Bossman<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/09/de-manos-de-abena-appiah-fue-coronda-priscilla-bossman-pinkrah-como-miss-grand-ghana-2022/|title=DE MANOS DE ABENA APPIAH- Fue coronda Priscilla Bossman-Pinkrah como Miss Grand Ghana 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-09|access-date=2022-07-17}}</ref> | 20 | [[Accra]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Andrea Radford<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Guatemala-2022-Andrea-Radford-Appointment-Delegate-Representative-Details/54929|title=Andrea Radford appointed Miss Grand Guatemala 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-04-11|access-date=2022-07-18}}</ref> | 27 | [[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] | Kim-Marie Spence<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Jamaica-2022-Kim-Marie-Spence-Winner-Delegate-Miss-Grand-International-2022/55233|title=Kim-Marie Spence crowned Miss Grand Jamaica 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-06-07|access-date=2022-07-18}}</ref> | 20 | Saint Elizabeth |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Saira Cacho<ref>{{Cite web|url=https://www.elpais.hn/2022/07/11/saira-cacho-bella-catracha-miss-grand-honduras-2022/|title=Saira Cacho, la bella catracha que se convirtió en Miss Grand Honduras 2022|website=El Pais|language=en|date=2022-07-11|access-date=2022-07-18}}</ref> | 21 | [[Tegucigalpa]] |- | {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]] | Andina Julie<ref>{{Cite web|url=https://kabarbanten.pikiran-rakyat.com/hiburan/pr-593372576/profil-dan-biodata-andina-julie-miss-grand-indonesia-2022-lengkap-dengan-zodiak-pendidikan-hingga-profesi|title=Profil dan Biodata Andina Julie Miss Grand Indonesia 2022 Lengkap dengan Zodiak, Pendidikan hingga Profesi|website=Kabar Banten|language=id|date=2022-01-01|access-date=2022-07-18}}</ref> | 20 | Muara Enim |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Mildred Rincon<ref>{{Cite web|url=https://www.afrik.com/rachel-arhin-est-miss-intercontinental-canada-2021|title=Rachel Arhin est Miss Intercontinental Canada 2021|website=Afrik.com|language=fr|date=2021-10-08|access-date=2022-07-22}}</ref> | 26 | [[Calgary]] |- | {{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]] | Jamilya Jyrgalbekova<ref>{{Cite web|url=https://kabar.kg/news/nazvany-piat-pobeditel-nitc-konkursa-miss-kyrgyzstan-2021/|title=Названы пять победительниц конкурса «Мисс Кыргызстан – 2021»|website=Kabar|language=ky|date=2021-11-22|access-date=2022-07-22}}</ref> | 20 | Chuy |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | Priscilla Londoño<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/06/25/fuerte-rival-priscilla-londono-se-lleva-la-corona-del-miss-grand-colombia-2022/|title=FUERTE RIVAL- Priscilla Londoño se lleva la corona del Miss Grand Colombia 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-06-25|access-date=2022-07-19}}</ref> | 28 | [[Houston]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] | Edona Aliu<ref>{{Cite web|url=https://archive.is/85x4h|title=Kurorezohen dy me te bukurat. Deta Kokomani dhe Roksana Ibrahimi triumfojne ne “Miss Universe Albania & Kosovo 2022”|website=Vizion Plus|language=sq|date=2022-06-11|access-date=2022-07-22|archive-date=2022-06-11|archive-url=https://archive.today/20220611192559/https://www.vizionplus.tv/kurorezohen-dy-me-te-bukurat-deta-kokomani-dhe-roksana-ibrahimi-triumfojne-ne-miss-universe-albania-kosovo-2022/|url-status=live}}</ref> | 25 | [[Zurich]] |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Brenda Muñoz<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfwLnlaLYSb/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Grand Costa Rica Oficial sa Instagram: Felicidades a Brenda Muñoz por este merecido triunfo|website=Instagram|language=es|date=2022-07-08|access-date=2022-07-19}}</ref> | 28 | Guanacaste |- | {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] | Daniela Espinosa<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfCA1QKr8rL/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss y Mister Cuba Oficial sa Instagram: ¡Cuba ya tiene a su Reina! Daniela Espinosa es nuestra Miss Grand Cuba 2022 quien nos representará en la 10ma Edición del Miss Grand International en Indonesia|website=Instagram|language=es|date=2022-06-20|access-date=2022-07-19}}</ref> | 26 | Varadero |- | {{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] | Yuvna Rinishta<ref>{{Cite web|url=https://mauritiushindinews.com/defimedia/yuvna-rinishta-gookool-miss-model/|title=Yuvna Rinishta Gookool: Miss Model|website=Mauritius News|language=en|date=10 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Grand Port |- | {{flagicon|MMR}} [[Myanmar|Miyanmar]] | Ei Ei Aung Htunt<ref>{{Cite web|url=https://siamstyle.net/mm-kly-sda-di-rb-taeng-tng-hi-darng-ta-haenng-miss-grand-myanmar-2022.siam|title="มีมี กัลย์สุดา" ได้รับแต่งตั้ง ให้ดำรงตำแหน่ง Miss Grand Myanmar 2022|website=Siam Style|language=th|date=7 Mayo 2022|access-date=19 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | Tak |- | {{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]] | Sofia Mayers<ref>{{Cite web|url=https://m.afamily.vn/nhan-sac-ca-tinh-nong-bong-cua-nguoi-dep-toc-xu-vua-dang-quang-hoa-hau-hoa-binh-anh-2022-20220718154858999.chn|title=Nhan sắc cá tính, nóng bỏng của người đẹp tóc xù vừa đăng quang Hoa hậu Hòa bình Anh 2022|website=afamily|language=vi|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Kent |- | {{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] | Maycrin Jáenz<ref>{{Cite web|url=https://www.vostv.com.ni/farandula/22372-conozca-a-la-nueva-soberana-de-miss-grand-nicaragu/|title=Conozca a la nueva soberana de Miss Grand Nicaragua 2022|website=VosTV|language=es|date=18 Pebrero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Granada |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] | Marit Beets<ref>{{Cite web|url=https://m.photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/marit-beets-wins-miss-grand-netherlands-2022-crown/articleshow/91146905.cms|title=Marit Beets wins Miss Grand Netherlands 2022 crown|website=Times of India|language=en|date=28 Abril 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Volendam |- | {{flagicon|PAK}} [[Pakistan]] | Aneesa Sheikh<ref>{{Cite web|url=https://tienphong.vn/nu-nghe-si-truot-bang-nghe-thuat-xinh-dep-dang-quang-hoa-hau-hoa-binh-pakistan-2022-post1446024.tpo|title=Nữ nghệ sĩ trượt băng nghệ thuật xinh đẹp đăng quang Hoa hậu Hòa bình Pakistan 2022|website=Tien Phong|language=vi|date=14 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 19 | [[Michigan]] |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Katheryn Yejas<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-grand-panama-2022-katheryn-yejas-c1c2|title=10 Potret Miss Grand Panama 2022 Katheryn Yejas, Pesonanya Manis!|website=IDN Times|language=id|date=14 Enero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | Taboga |- | {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] | Agatha Leon<ref>{{Cite web|url=https://m.photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/agatha-len-wins-miss-grand-paraguay-2022-crown/articleshow/91463509.cms|title=Agatha León wins Miss Grand Paraguay 2022 crown|website=Times of India|language=en|date=10 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 21 | Ciudad Del Este |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Janet Leyva<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Peru-2022-Janet-Leyva-Delegate-Representative-Miss-Grand-International-2022/54840|title=Janet Leyva crowned Miss Grand Perú 2022|website=Angelopedia|language=en|date=24 Marso 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | Callao |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] | Oxana Rivera<ref>{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2022/6/14/nuestra-belleza-puerto-rico-2022|title=Nuestra Belleza Puerto Rico 2022|website=Global Beauties|language=en|date=14 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 27 | Dorado |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Jearmanda Ramos<ref>{{Cite web|url=https://worldbeauties.org/miss-grand-international/jearmanda-ramos-miss-grand-dominican-republic-2022/|title=Jearmanda Ramos đại diện Cộng hòa Dominica đến Miss Grand International 2022|website=Worldbeauties.org|language=vi|date=21 Enero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | Puerto Plata |- | {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] | Mariana Bečková<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/05/miss-czech-republic-2022-meet-the-newly-crowned-winners.html?m=1|title=Miss Czech Republic 2022: Meet the newly crowned winners|website=Pageant Circle|language=en|date=8 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | [[Prague]] |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Engfa Waraha<ref>{{Cite web|url=https://thestandard.co/miss-grand-thailand-2022-3/|title=อิงฟ้า วราหะ คว้ามงทอง ครองตำแหน่ง Miss Grand Thailand 2022|website=The Standard|language=th|date=2022-05-01|access-date=2022-07-18}}</ref> | 27 | [[Bangkok]] |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] | LuJuan Mzyk<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf32mcsKCtn/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Grand South Africa sa Instagram: Good morning South Africa!! It is with great pleasure to announce our Miss Grand South Africa 2022, @lujuanmzyk|website=Instagram|language=en|date=2022-07-11|access-date=2022-07-19}}</ref> | 22 | [[Pretoria]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Karina Perez Gres<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/05/29/nuestra-maxima-se-llevo-la-corona-karina-perez-gres-se-convierte-en-miss-grand-chile-2022-conocela/|title=NUESTRA MÁXIMA SE LLEVÓ LA CORONA- Karina Pérez Gres se convierte en Miss Grand Chile 2022 ¡CONÓCELA!|website=Top Vzla|language=es|date=29 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkiya]] | Derya Koc<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Turkey-2022-Winner-Deria-Koc-Delegates-Miss-Grand-International-2022/55400|title=Deria Koc is Miss Grand Türkiye 2022|website=Angelopedia|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 28 | Schwabach |- |} == Mga paparating na kompetisyong pambansa == {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Petsa |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | 28 Hulyo 2022 |- | {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] | 31 Hulyo 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] | 6 Agosto 2022 |- | {{flagicon|ITA}} [[Italya]] | 18 Setyembre 2022 |- | {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]] | 25 Setyembre 2022 |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea|Korea]] | 2022 |} == Mga Tala == === Bagong Sali === *{{flagicon|COD}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]] *{{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]] === Bumalik === Huling sumabak noong 2014: *{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]] Huling sumabak noong 2016: *{{flagicon|SIN}} [[Singapore|Singapur]] *{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkiya]] Huling sumabak noong 2018: *{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] Huling sumabak noong 2020: *{{flagicon|ALB}} [[Albanya]] *{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] *{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] == Mga Sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya: Miss Grand International]] 5ze12r7bumxar904dw97iluj99vnwle 1958398 1958395 2022-07-25T01:43:10Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Grand International 2022''' ay ang ika-10 edisyon ng [[Miss Grand International]] pageant. Ito ay gaganapin sa [[Kanlurang Java]], [[Indonesia|Indonesya]] sa Oktubre 25, 2022. Si Nguyen Thuc Thuy Tien ng [[Vietnam|Biyetnam]] ang magpuputong sa kanyang kahalili sa pagtatapos ng kaganapan.<ref>{{Cite web|url=https://www.jakartadaily.id/hospitality/pr-1622074369/indonesia-to-host-miss-grand-international-2022|title=Indonesia to Host Miss Grand International 2022|website=Jakarta Daily|language=en|date=2021-12-08|access-date=2022-07-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/sicc-sentul-jadi-venue-malam-final-miss-grand-international-2022-c1c2-1|title=SICC Sentul Jadi Venue Malam Final Miss Grand International 2022|website=IDN Times|language=id|date=2022-05-28|access-date=2022-07-18}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Grand International 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = | presenters = Matthew Deane | entertainment = | theme = | venue = [[:en:Sentul International Convention Center|Sentul International Convention Center]], [[Kanlurang Java]], [[Indonesia|Indonesya]] | broadcaster = {{hlist|[[YouTube|Youtube Grand TV]]|[[Facebook|Facebook Live]]}} | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = | placements = | debuts = {{Hlist|[[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]]| [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]}} | withdrawals = [[Hilagang Irlanda]] | returns = {{Hlist|[[Albanya]]|[[Côte d'Ivoire]]|[[Ghana|Gana]]|[[Jamaica|Hamayka]]|[[Kosovo|Kosobo]]|[[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]]|[[Singapore|Singapur]]|[[Turkey|Turkiya]]|[[Uganda]]}} | winner = | represented = | congeniality = | personality = | best national costume = | best state costume = | photogenic = | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = 2021 | next = 2023 }} == Kalahok == Sa kasalukuyan, mayroon ng limampu't lima (35) na kalahok ang kumpirmado: {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] | Amber Sidney<ref>{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2022/7/17/miss-grand-australia-2022|title=Miss Grand Australia 2022|website=Global Beauties|language=en|date=2022-07-17|access-date=2022-07-18}}</ref> | 25 | [[Melbourne]] |- | {{flagicon|BEL}} [[Belhika]] | Alyssa Gilliaert<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Belgium-2022-Winner-Alyssa-Gilliaert-Finals-Delegates-Miss-Grand-International-2022/55406|title=Alyssa Gilliaert crowned Miss Grand Belgium 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-07-12|access-date=2022-07-18}}</ref> | 19 | Bruges |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Alondra Mercado<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/17/que-buena-sorpresa-alondra-mercado-campos-ahora-sera-miss-grand-bolivia-2022/|title=QUE BUENA SORPRESA- Alondra Mercado Campos ahora será Miss Grand Bolivia 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-17|access-date=2022-07-18}}</ref> | 21 | Trinidad |- | {{flagicon|COD}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]] | Caroline Konde<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/07/llega-un-nuevo-pais-ella-es-caroline-konde-miss-grand-republica-democratica-del-congo-2022/|title=LLEGA UN NUEVO PAÍS- Ella es Caroline Kondé, Miss Grand República Democrática del Congo 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-07|access-date=2022-07-18}}</ref> | 25 | [[Kinshasa]] |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Lisseth Naranjo | 24 | Guayaquil |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]] | Noor Mohamed<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-noor-mohamed-miss-grand-el-salvador-2022-c1c2|title=9 Potret Noor Mohamed, Miss Grand El Salvador 2022 yang Memikat Hati|website=IDN Times|language=id|date=2022-06-05|access-date=2022-07-18}}</ref> | 21 | [[San Salvador]] |- | {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] | Hirisley Jimenez<ref>{{Cite web|url=https://www.canarias7.es/revista-c7/hirisley-jimenez-elegida-20220503131628-nt.html|title=Hirisley Jiménez, elegida nueva Miss Grand Spain|website=Canarias 7|language=es|date=2022-05-03|access-date=2022-07-18}}</ref> | 20 | Caibarién |- | {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] | Emily Rose DeMure<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-United-States-Emily-Rose-DeMure-Colorado-Winner-Crowned-Representative-Result-Details-Miss-Grand-International/55335|title=Emily Rose DeMure crowned Miss Grand United States 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-06-24|access-date=2022-07-17}}</ref> | 24 | Boulder |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Zahara-Imani Bossman<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/07/09/de-manos-de-abena-appiah-fue-coronda-priscilla-bossman-pinkrah-como-miss-grand-ghana-2022/|title=DE MANOS DE ABENA APPIAH- Fue coronda Priscilla Bossman-Pinkrah como Miss Grand Ghana 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-07-09|access-date=2022-07-17}}</ref> | 20 | [[Accra]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Andrea Radford<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Guatemala-2022-Andrea-Radford-Appointment-Delegate-Representative-Details/54929|title=Andrea Radford appointed Miss Grand Guatemala 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-04-11|access-date=2022-07-18}}</ref> | 27 | [[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] | Kim-Marie Spence<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Jamaica-2022-Kim-Marie-Spence-Winner-Delegate-Miss-Grand-International-2022/55233|title=Kim-Marie Spence crowned Miss Grand Jamaica 2022|website=Angelopedia|language=en|date=2022-06-07|access-date=2022-07-18}}</ref> | 20 | Saint Elizabeth |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Saira Cacho<ref>{{Cite web|url=https://www.elpais.hn/2022/07/11/saira-cacho-bella-catracha-miss-grand-honduras-2022/|title=Saira Cacho, la bella catracha que se convirtió en Miss Grand Honduras 2022|website=El Pais|language=en|date=2022-07-11|access-date=2022-07-18}}</ref> | 21 | [[Tegucigalpa]] |- | {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]] | Andina Julie<ref>{{Cite web|url=https://kabarbanten.pikiran-rakyat.com/hiburan/pr-593372576/profil-dan-biodata-andina-julie-miss-grand-indonesia-2022-lengkap-dengan-zodiak-pendidikan-hingga-profesi|title=Profil dan Biodata Andina Julie Miss Grand Indonesia 2022 Lengkap dengan Zodiak, Pendidikan hingga Profesi|website=Kabar Banten|language=id|date=2022-01-01|access-date=2022-07-18}}</ref> | 20 | Muara Enim |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Mildred Rincon<ref>{{Cite web|url=https://www.afrik.com/rachel-arhin-est-miss-intercontinental-canada-2021|title=Rachel Arhin est Miss Intercontinental Canada 2021|website=Afrik.com|language=fr|date=2021-10-08|access-date=2022-07-22}}</ref> | 26 | [[Calgary]] |- | {{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]] | Jamilya Jyrgalbekova<ref>{{Cite web|url=https://kabar.kg/news/nazvany-piat-pobeditel-nitc-konkursa-miss-kyrgyzstan-2021/|title=Названы пять победительниц конкурса «Мисс Кыргызстан – 2021»|website=Kabar|language=ky|date=2021-11-22|access-date=2022-07-22}}</ref> | 20 | Chuy |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | Priscilla Londoño<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/06/25/fuerte-rival-priscilla-londono-se-lleva-la-corona-del-miss-grand-colombia-2022/|title=FUERTE RIVAL- Priscilla Londoño se lleva la corona del Miss Grand Colombia 2022|website=Top Vzla|language=es|date=2022-06-25|access-date=2022-07-19}}</ref> | 28 | [[Houston]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] | Edona Aliu<ref>{{Cite web|url=https://archive.is/85x4h|title=Kurorezohen dy me te bukurat. Deta Kokomani dhe Roksana Ibrahimi triumfojne ne “Miss Universe Albania & Kosovo 2022”|website=Vizion Plus|language=sq|date=2022-06-11|access-date=2022-07-22|archive-date=2022-06-11|archive-url=https://archive.today/20220611192559/https://www.vizionplus.tv/kurorezohen-dy-me-te-bukurat-deta-kokomani-dhe-roksana-ibrahimi-triumfojne-ne-miss-universe-albania-kosovo-2022/|url-status=live}}</ref> | 25 | [[Zurich]] |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Brenda Muñoz<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfwLnlaLYSb/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Grand Costa Rica Oficial sa Instagram: Felicidades a Brenda Muñoz por este merecido triunfo|website=Instagram|language=es|date=2022-07-08|access-date=2022-07-19}}</ref> | 28 | Guanacaste |- | {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] | Daniela Espinosa<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfCA1QKr8rL/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss y Mister Cuba Oficial sa Instagram: ¡Cuba ya tiene a su Reina! Daniela Espinosa es nuestra Miss Grand Cuba 2022 quien nos representará en la 10ma Edición del Miss Grand International en Indonesia|website=Instagram|language=es|date=2022-06-20|access-date=2022-07-19}}</ref> | 26 | Varadero |- | {{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] | Yuvna Rinishta<ref>{{Cite web|url=https://mauritiushindinews.com/defimedia/yuvna-rinishta-gookool-miss-model/|title=Yuvna Rinishta Gookool: Miss Model|website=Mauritius News|language=en|date=10 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Grand Port |- | {{flagicon|MMR}} [[Myanmar|Miyanmar]] | Ei Ei Aung Htunt<ref>{{Cite web|url=https://siamstyle.net/mm-kly-sda-di-rb-taeng-tng-hi-darng-ta-haenng-miss-grand-myanmar-2022.siam|title="มีมี กัลย์สุดา" ได้รับแต่งตั้ง ให้ดำรงตำแหน่ง Miss Grand Myanmar 2022|website=Siam Style|language=th|date=7 Mayo 2022|access-date=19 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | Tak |- | {{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]] | Sofia Mayers<ref>{{Cite web|url=https://m.afamily.vn/nhan-sac-ca-tinh-nong-bong-cua-nguoi-dep-toc-xu-vua-dang-quang-hoa-hau-hoa-binh-anh-2022-20220718154858999.chn|title=Nhan sắc cá tính, nóng bỏng của người đẹp tóc xù vừa đăng quang Hoa hậu Hòa bình Anh 2022|website=afamily|language=vi|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Kent |- | {{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] | Maycrin Jáenz<ref>{{Cite web|url=https://www.vostv.com.ni/farandula/22372-conozca-a-la-nueva-soberana-de-miss-grand-nicaragu/|title=Conozca a la nueva soberana de Miss Grand Nicaragua 2022|website=VosTV|language=es|date=18 Pebrero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Granada |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] | Marit Beets<ref>{{Cite web|url=https://m.photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/marit-beets-wins-miss-grand-netherlands-2022-crown/articleshow/91146905.cms|title=Marit Beets wins Miss Grand Netherlands 2022 crown|website=Times of India|language=en|date=28 Abril 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Volendam |- | {{flagicon|PAK}} [[Pakistan]] | Aneesa Sheikh<ref>{{Cite web|url=https://tienphong.vn/nu-nghe-si-truot-bang-nghe-thuat-xinh-dep-dang-quang-hoa-hau-hoa-binh-pakistan-2022-post1446024.tpo|title=Nữ nghệ sĩ trượt băng nghệ thuật xinh đẹp đăng quang Hoa hậu Hòa bình Pakistan 2022|website=Tien Phong|language=vi|date=14 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 19 | [[Michigan]] |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Katheryn Yejas<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-grand-panama-2022-katheryn-yejas-c1c2|title=10 Potret Miss Grand Panama 2022 Katheryn Yejas, Pesonanya Manis!|website=IDN Times|language=id|date=14 Enero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | Taboga |- | {{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]] | Agatha Leon<ref>{{Cite web|url=https://m.photos.timesofindia.com/beauty-pageants/world-pageants/agatha-len-wins-miss-grand-paraguay-2022-crown/articleshow/91463509.cms|title=Agatha León wins Miss Grand Paraguay 2022 crown|website=Times of India|language=en|date=10 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 21 | Ciudad Del Este |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Janet Leyva<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Peru-2022-Janet-Leyva-Delegate-Representative-Miss-Grand-International-2022/54840|title=Janet Leyva crowned Miss Grand Perú 2022|website=Angelopedia|language=en|date=24 Marso 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | Callao |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] | Oxana Rivera<ref>{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2022/6/14/nuestra-belleza-puerto-rico-2022|title=Nuestra Belleza Puerto Rico 2022|website=Global Beauties|language=en|date=14 Hunyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 27 | Dorado |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Jearmanda Ramos<ref>{{Cite web|url=https://worldbeauties.org/miss-grand-international/jearmanda-ramos-miss-grand-dominican-republic-2022/|title=Jearmanda Ramos đại diện Cộng hòa Dominica đến Miss Grand International 2022|website=Worldbeauties.org|language=vi|date=21 Enero 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | Puerto Plata |- | {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] | Mariana Bečková<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/05/miss-czech-republic-2022-meet-the-newly-crowned-winners.html?m=1|title=Miss Czech Republic 2022: Meet the newly crowned winners|website=Pageant Circle|language=en|date=8 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | [[Prague]] |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Engfa Waraha<ref>{{Cite web|url=https://thestandard.co/miss-grand-thailand-2022-3/|title=อิงฟ้า วราหะ คว้ามงทอง ครองตำแหน่ง Miss Grand Thailand 2022|website=The Standard|language=th|date=2022-05-01|access-date=2022-07-18}}</ref> | 27 | [[Bangkok]] |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] | LuJuan Mzyk<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf32mcsKCtn/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Grand South Africa sa Instagram: Good morning South Africa!! It is with great pleasure to announce our Miss Grand South Africa 2022, @lujuanmzyk|website=Instagram|language=en|date=2022-07-11|access-date=2022-07-19}}</ref> | 22 | [[Pretoria]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Karina Perez Gres<ref>{{Cite web|url=https://topvzla.com/2022/05/29/nuestra-maxima-se-llevo-la-corona-karina-perez-gres-se-convierte-en-miss-grand-chile-2022-conocela/|title=NUESTRA MÁXIMA SE LLEVÓ LA CORONA- Karina Pérez Gres se convierte en Miss Grand Chile 2022 ¡CONÓCELA!|website=Top Vzla|language=es|date=29 Mayo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkiya]] | Derya Koc<ref>{{Cite web|url=https://www.angelopedia.com/news/Miss-Grand-Turkey-2022-Winner-Deria-Koc-Delegates-Miss-Grand-International-2022/55400|title=Deria Koc is Miss Grand Türkiye 2022|website=Angelopedia|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 28 | Schwabach |- |} == Mga paparating na kompetisyong pambansa == {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Petsa |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | 28 Hulyo 2022 |- | {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] | 31 Hulyo 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] | 6 Agosto 2022 |- | {{flagicon|ITA}} [[Italya]] | 18 Setyembre 2022 |- | {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]] | 25 Setyembre 2022 |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea|Korea]] | 2022 |} == Mga Tala == === Bagong Sali === *{{flagicon|COD}} [[Demokratikong Republika ng Congo|Demokratikong Republika ng Konggo]] *{{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]] === Bumalik === Huling sumabak noong 2014: *{{flagicon|GBR}} [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]] Huling sumabak noong 2016: *{{flagicon|SIN}} [[Singapore|Singapur]] *{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkiya]] Huling sumabak noong 2018: *{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] Huling sumabak noong 2020: *{{flagicon|ALB}} [[Albanya]] *{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] *{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] == Mga Sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya: Miss Grand International]] 5kj5i2wzwcttcog85bszsgsgx7fqsgl 0 317044 1958649 1957363 2022-07-25T07:20:01Z 120.29.86.142 /* Kaso sa ibang bansa */ wikitext text/x-wiki {{Refimprove|date=Hunyo 2022}} {{Current event|[[Ketong|birus, pagkalat]]|date=Mayo 2022}} {{Infobox epidemic | name = Pagsiklab ng monkeypox ng 2022 | image = Monkeypox By Country.svg | image_size = 350px | caption = {{legend|#ff8888|Endemya Kanlurang Aprika clade}}{{legend|#8888ff|Endemya Congo Basin (Gitnang Aprika) clade}}{{legend|#aa44aa|Parehong clade, naiulat}}{{legend|#aa0000|Pagkalat ng Kanlurang Aprika clade ng 2022}} | disease = [[Monkeypox|Human monkeypox]] | source = Galing mula [[Nigeria]] (presumed/hypothesis) | virus_strain = West African "clade" of the ''[[monkeypox birus]]'' (MPV) | location = ''39 mga bansa at ilang mga isla'' | origin = [[Lagos]], [[Nigeria]] | first_case = [[London]], [[England]] | arrival_date = 4, Mayo 2022 — patuloy <!--please do not tagged by January 2023) --> | source = Galing mula sa [[Nigeria]] (presumed/hypothesis) | confirmed_cases = 13,243 | suspected_cases = 239 | severe_cases = 0 | deaths = 72 ([[Aprika]]) }} Ang patuloy na paglaganap ng '''[[Monkeypox]]''' ay kumakalat sa iba't ibang bansa mula sa [[Europa]], [[Hilagang Amerika]] at [[Oceania]], ay sumiklab na bagong sakit ika 29, Abril 2022 sa [[London]], [[Inglatera]], ang sintomas ay unang nakita sa isang lalaki na patunong [[Nigeria]] na kung saan ang sakit ay nasa endemic stage, Kalaunan ika 4 Mayo ay bumalik ito ng London at kalagitnaan ng Mayo ay nakapagtala ng unang kaso ang bansa ng "monkeypox".<ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/19/22/rare-monkeypox-outbreaks-detected-in-namerica-europe</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/video/news/05/20/22/alamin-ano-ang-monkeypox</ref> Nakapagtala ang Portugal ng 23 mga kaso, 1 sa [[Sweden]], [[Italya]], [[Belgium]], [[Estados Unidos]], 7 sa [[Canada]], 30 sa [[Espanya]], 1 sa [[Aleman]] at 2 sa [[Australia]] ika 18, Mayo 2022.<ref>https://news.abs-cbn.com/news/05/20/22/ph-yet-to-detect-monkeypox-says-health-dept</ref> ==Lagom== [[Talaksan:Monkeypox.gif|thumb|Electron micrograph of monkeypox virus]] Nakukuha ang Human monkeypox sa (MPV) sa isang ''viral'' inpeksyon ay kahalintulad sa isang "smallpox", na karaniwang mula sa mga [[unggoy]] papunta sa [[daga]] at sa [[tao]]. Ang Monkeypox ay isang endemya sa [[Kanlurang Aprika]] at [[Congo]] nitong mga nakalipas na buwan ay nagkaroon ng dalawang strains sa nasabing bansa na siyang pagkalat nito Mayo 2022 sa [[United Kingdom]] na mga imported na kaso sa mga bansang [[Aprika]], ang mga naunang kaso ay naitala noong 2018 at sinundan pa ng 2019.<ref>https://news.abs-cbn.com/spotlight/05/20/22/monkeypox-rare-disease-with-low-fatality-rates</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/19/22/spain-portugal-detect-suspected-monkeypox-cases</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/news/05/20/22/measures-vs-covid-19-helpful-in-avoiding-monkeypox-doh</ref> Walang indikasyong nakikita sa Monkeypox ay mula sa "sexually transmitted infection" ay hindi kinokonsidera na nagmula ang virus sa sexual activity, Bagaman ang pagkalat ng virus ay sa pagitan ng magkaparehong pagsasama ay nasa inisyal na estado mula sa outbreak ay itatalakay kung sa sexual contact nga ba galing ang transmisyon.<ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/20/22/italy-sweden-report-first-case-of-monkeypox</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/20/22/canada-has-2-confirmed-cases-of-monkeypox</ref> ===United Kingdom=== [[Talaksan:Stages of monkeypox lesion development.jpg|thumb|Ang mga litrato kuha mula sa mga pasyente sa [[United Kingdom|Britanya]].]] Ang United Kingdom ang unang nakapagtala ng kaso ng "Monkeypox" mula sa Lagos at Delta Estado sa Nigeria kung saan natapos ang isang "endemic" ,Ang isang Britong indibidwal ay nakitaan ng sintomas ng birus noong Abril 29 at na admit sa ospital noong Mayo 4 sa ospital ng Guy, Nakapagtala pa ang London na aabot sa 17 at idinala sa iba't ibang ospital sa St. Thomas Hospital.<ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/20/22/france-germany-belgium-report-first-monkeypox-cases</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/18/22/who-says-coordinating-with-uk-over-monkeypox-outbreak</ref> Ayon sa UK Health Security Agency (UKHSA), ika 12 Mayo 2022 na parehong galing mula sa London ay naidala sa St. Mary's hospital. ===Kaso sa ibang bansa=== Nakapagtala ang ibang bansa mula [[Europa]], [[Hilagang Amerika]] at sa [[Australia]] na sanhi ng virus ''Monkeypox''. {| class="wikitable sortable" |+ Mga kaso sa bawat bansa at teritoryo |- ! Bansa !! Kumpirmado !! Suspetya !! Total !! Patay !! Huling tala !! Unang kumpirmadong kaso |- | {{flag|Spain}} || 818 || — || 824 || || 22, Hunyo 2022 || 18, Mayo 2022 |- | {{flag|United Kingdom}} || 793 || — || 793 || || 20, Hunyo 2022 || 6, Mayo 2022 |- | {{flag|Germany}} || 592 || — || 592 || || 23, Hunyo 2022 || 20, Mayo 2022 |- | {{flag|Portugal}} || 328 || — || 328 || || 23, Hunyo 2022 || 18, Mayo 2022 |- | {{flag|Canada}} || 210 || 45 || 255 || || 22, Hunyo 2022 || 19, Mayo 2022 |- | {{flag|France}} || 277 || — || 277 || || 21, Hunyo 2022 || 20, Mayo 2022 |- | {{flag|Netherlands}} || 167 || — || 167 || || 22, Hunyo 2022 || 20, Mayo 2022 |- | {{flag|United States}} || 155 || — || 155 || || 22, Hunyo 2022 || 18, Mayo 2022 |- | {{flag|Italy}} || 85 || — || 85 || || 21, Hunyo 2022 || 19, Mayo 2022 |- | {{flag|Belgium}} || 77 || 1 || 78 || || 21, Hunyo 2022 || 19, Mayo 2022 |- | {{flag|Switzerland}} || 46 || — || 46 || || 22, Hunyo 2022 || 18, Mayo 2022 |- | {{flag|Nigeria}} || 36 || 0 || 110 || 1 || 4, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Ireland}} || 14 || — || 14 || || 15, Hunyo 2022 || 27, Mayo 2022 |- | {{flag|Australia}} || 13 || — || 13 || || 15, Hunyo 2022 || 20, Mayo 2022 |- | {{flag|Denmark}} || 13 || — || 13 || || 22, Hunyo 2022 || 23, Mayo 2022 |- | {{flag|United Arab Emirates}} || 13 || — || 13 || || 7, Hunyo 2022 || 24, Mayo 2022 |- | {{flag|Israel}} || 13 || — || 13 || || 22, Hunyo 2022 || 21, Mayo 2022 |- | {{flag|Sweden}} || 13 || — || 13 || || 23, Hunyo 2022 || 19, Mayo 2022 |- | {{flag|Austria}} || 12 || — || 12 || || 22, Hunyo 2022 || 22, Mayo 2022 |- | {{flag|Brazil}} ||11 || 6 || 17 || || 22, Hunyo 2022 || 9, Hunyo 2022 |- | {{flag|Mexico}} || 9 || — || 9 || || 19, Hunyo 2022 || 28, Mayo 2022 |- | {{flag|Slovenia}} || 8 || — || 8 || || 22, Hunyo 2022 || 24, Mayo 2022 |- | {{flag|Czechoslovakia}} || 6 || — || 6 || || 1, Hunyo 2022 || 24, Mayo 2022 |- | {{flag|Argentina}} || 5 || 1 || 5 || || 21, Hunyo 2022 || 27, Mayo 2022 |- | {{flag|Finland}} || 4 || — || 4 || || 21, Hunyo 2022 || 27, Mayo 2022 |- | {{flag|Malta}} || 4 || — || 4 || || 23, Hunyo 2022 || 28, Mayo 2022 |- | {{flag|Georgia}} || 1 || — || 1 || || 15, Hunyo 2022 || 15, Hunyo 2022 |- | {{flag|Gibraltar}} || 1 || — || 1 || || 1, Hunyo 2022 || 1, Hunyo 2022 |- | {{flag|Morocco}} || 1 || 1 || 2 || || 14, Hunyo 2022 || 2, Hunyo 2022 |- | {{flag|Singapore}} || 1 || — || 1 || || 21, Hunyo 2022 || 20, Hunyo 2022 |- | {{flag|South Korea}} || 1 || — || 1 || || 22, Hunyo 2022 || 22, Hunyo 2022 |- | {{flag|Cayman Islands}} || — || 1 || 1 || || 2, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Ecuador}} || — || 1 || 1 || || 27, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Haiti}} || — || 1 || 1 || || 1, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Iran}} || — || 6 || 6 || || 27, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Kosovo}} || — || 1 || 1 || || 4, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Mauritius}} || — || 3 || 3 || || 2, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Pakistan}} || — || 1 || 1 || || 29, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Sudan}} || — || 1 || 1 || || 26, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Uruguay}} || — || 1 || 1 || || 5, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Angola}} || — || 1 || 1 || || 5, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Dominican Republic}} || — || 3 || 3 || || 4, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Paraguay}} || — || 1 || 1 || || 2, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Afghanistan}} || — || 2 || 2 || || 28, Mayo 2022 || — |- | {{flag|French Guiana}} || — || 2 || 2 || || 26, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Vietnam}} || — || 3 || 3 || || 6, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Ukraine}} || — || 3 || 3 || || 10, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Somalia}} || — || 4 || 4 || || 9, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Senegal}} || — || 8 || 8 || || 11, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Martinique}} || — || 5 || 5 || || 17, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Croatia}} || 1 || — || 1 || || 23, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Fiji}} || — || 1 || 1 || || 24, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Maldives}} || — || 2 || 2 || || 18, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|New Zealand}} || 3 || — || 3 || || 10, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Eswatini}} || 1 || — || 1 || || 19, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Namibia}} || — || 2 || 2 || || 18, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Kazakhstan}} || — || 1 || 1 || || 25, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Cambodia}} || — || 1 || 1 || || 23, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Malaysia}} || — || 1 || 1 || || 24, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Libya}} || — || 1 || 1 || || 15, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|North Macedonia}} || — || 3 || 3 || || 17, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Zimbabwe}} || — || 7 || 7 || || 5, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Zambia}} || — || 1 || 1 || || 20, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Armenia}} || — || 1 || 1 || || 23, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Andorra}} || 1 || — || 1 || || 2, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Rwanda}} || — || 1 || 1 || || 5, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Azerbaijan}} || — || 7 || 7 || || 11, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Bahamas}} || 1 || — || 1 || 30, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Barbados}} || 1 || — || 1 || 16, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Bermuda}} || 1 || — || 1 || 22, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Bosnia and Herzegovina}} || 1 || — || 1 || 13, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|India}} || 4 || — || 4 || 14, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Jamaica}} || 1 || — || 1 || 6, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|New Caledonia}} || 1 || — || 1 || 12, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Puerto Rico}} || 12 || 1 || 13 || 30, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Qatar}} || 1 || — || 1 || 21, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Russia}} || 1 || — || 1 || 12, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Serbia}} || 5 || — || 5 || 17, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || — || 2 || 2 || 24, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Thailand}} || 1 || — || 1 || 21, Hulyo 2022 || — |- | '''Total''' || '''13,270''' || '''242''' || '''13,512 ''' || colspan="3"| '''Mga petsa ng kaso''' |} === Oras ng una at kumpirmadong kaso sa bawat bansa at teritoryo === {| class="wikitable mw-datatable" |+First confirmed monkeypox cases by country or territory |- !scope="col"| Date !scope="col"| Countries / ''Territories'' |- | {{dts|6 Mayo 2022}} | {{flagdeco|GBR}} [[2022 monkeypox outbreak in the United Kingdom|United Kingdom]] |- | {{dts|18 Mayo 2022}} | {{flagdeco|PRT}} [[2022 monkeypox outbreak in Portugal|Portugal]] • {{flagdeco|ESP}} [[2022 monkeypox outbreak in Spain|Spain]] • {{flagdeco|USA}} [[2022 monkeypox outbreak in the United States|United States]] |- | {{dts|19 Mayo 2022}} | {{BEL}} • {{flagdeco|CAN}} [[2022 monkeypox outbreak in Canada|Canada]] • {{ITA}} • {{SWE}} |- | {{dts|20 Mayo 2022}} | {{AUS}} • {{FRA}} • {{GER}} • {{NLD}} |- | {{dts|21 Mayo 2022}} | {{ISR}} • {{SWI}} |- | {{dts|22 Mayo 2022}} | {{AUT}} |- | {{dts|23 Mayo 2022}} | {{Flag|Denmark}} |- | {{dts|24 Mayo 2022}} | {{CZE}} • {{SVN}} • {{ARE}} |- | {{dts|27 Mayo 2022}} | {{ARG}} • {{FIN}} • {{IRL}} |- | {{dts|28 Mayo 2022}} | {{MLT}} • {{MEX}} |- | {{dts|31 Mayo 2022}} | {{HUN}} • {{NOR}} |- | {{dts|1 Hunyo 2022}} | ''{{GIB}}''{{efn-la|name=fn1}} |- | {{dts|2 Hunyo 2022}} | {{MAR}} |- | {{dts|3 Hunyo 2022}} | {{LAT}} |- | {{dts|8 Hunyo 2022}} | {{GHA}} • {{GRE}} |- | {{dts|9 Hunyo 2022}} | {{BRA}} • {{ISL}} |- | {{dts|10 Hunyo 2022}} | {{Flag|Poland}} |- | {{dts|12 Hunyo 2022}} | {{VEN}} |- | {{dts|13 Hunyo 2022}} | {{ROM}} |- | {{dts|15 Hunyo 2022}} | {{GEO}} • {{LUX}} |- | {{dts|17 Hunyo 2022}} | {{CHI}} • {{SRB}} |- | {{dts|19 Hunyo 2022}} | {{SWZ}} |- | {{dts|20 Hunyo 2022}} | {{LBN}} • {{SIN}} |- | {{dts|22 Hunyo 2022}} | {{KOR}} |- | {{dts|23 Hunyo 2022}} | {{BUL}} • {{COL}} • {{CRO}} • {{RSA}} |- | {{dts|24 Hunyo 2022}} | {{TWN}}{{efn-la|name=fn2}} |- | {{dts|26 Hunyo 2022}} | {{PER}} |- | {{dts|28 Hunyo 2022}} | {{EST}} |- | {{dts|29 Hunyo 2022}} | ''{{PRI}}''{{efn-la|name=fn3}} |- | {{dts|30 Hunyo 2022}} | {{BHS}} • {{TUR}} |- | {{dts|2 Hulyo 2022}} | {{KUW}} |- |} ===Oras ng suspetya ng kaso sa bawat bansa at teritoryo=== {| class="wikitable mw-datatable" |+Oras ng suspetya ng kaso sa bawat bansa at teritoryo |- ! scope="col" | Petsa ! scope="col" | Bansa / ''Territoryo'' |- | 20 Mayo 2022 | {{flag|Greece}} ''(discarded on 22 May)'' |- | 23 Mayo 2022 | {{flag|Morocco}} ''(discarded on 25 May)'' • {{flagicon image|Flag of French Guiana.svg}}''[[French Guiana]]''{{efn-la|name=fn2}} ''(discarded on 1 June)'' |- | 25 Mayo 2022 | {{BOL}} • {{flag|Sudan}} ''(discarded on 3 June)'' |- | 27 Mayo 2022 | {{IRN}} ''(discarded on 4 June)'' • {{ECU}} ''(discarded on 30 May)'' • {{MYS}} ''(discarded on 31 May)'' |- | 29 Mayo 2022 | {{AFG}} ''(discarded between 30 May and 5 June) |- | 30 Mayo 2022 | {{PER}} ''(discarded on 2 June)'' |- | 31 Mayo2022 | {{BRA}} |- | 1 Hunyo 2022 | {{CRI}} ''(discarded on 4 June)'' • {{PRY}} • {{HAI}} |- | 2 Hunyo 2022 | {{URU}} • ''{{flag|Cayman Islands}} • {{MRI}} |- | 4 Hunyo 2022 | {{IND}} • {{flag|Kosovo}} • {{TUR}} ''(discarded on 5 Hunyo)'' |- | 5 Hunyo 2022 | {{COL}} |- |} ==Tingnan rin== * [[Epidemya ng norovirus sa United Kingdom]] * [[Pandemya ng COVID-19]] ==Mga pananda== {{notelist-la|refs= {{efn-la|name=fn1|Teritoryong Britaniko sa Ibayon-dagat.}} {{efn-la|name=fn2|Hindi kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] na may limitadong pagkilala ng ilang mga kasaping estado ng Mga Nagkakaisang Bansa.}} }} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:2022 sa Europa]] [[Kategorya:2022 sa United Kingdom]] [[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]] ow51uyvlf381siggyg9mj1isuv7yku8 2 317584 1958318 1950799 2022-07-24T13:37:02Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki Magandang araw Pilipinas! == Mga naayos at nagawang artikulo == === Mga beauty pageant === * [[Miss Universe 2019]] * [[Miss Universe 2020]] * [[Miss Universe 2021]] 7vlr5z5b9ur2uwlgiyptxhp4vg7wdh3 1958319 1958318 2022-07-24T13:37:38Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki Magandang araw Pilipinas! == Mga naayos at nagawang artikulo == === Mga beauty pageant === * [[Miss Universe 2019]] * [[Miss Universe 2020]] * [[Miss Universe 2021]] * [[Nadia Ferreira]] kq2w9yy0obglj562boyyriwhz9i1mzl 0 317625 1958389 1951423 2022-07-25T01:36:51Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Imperyong Sasania]] sa [[Imperyong Sasanida]]: ayon sa pagbaybay sa kastila wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|[[Book Pahlavi]] spelling: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); [[Inscriptional Pahlavi]] spelling: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); [[Modernong Persiyano]]: {{lang|fa|ایرانشهر}} whence the [[New Persian]] terms ''Iranshahr'' and ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang Imperyong '''Sasania''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}) o '''Imperyong Sassanid''' at opisyal na '''Imperyo ng mga Iraniano''' at tinatawag ring ''Imperyong Neo-Persiyano''' <ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49}}</ref> ang huling [[Imperyong Iraniano]] bago ang pananako ng mga Muslim noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 November 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 September 2009 }}</ref> Ang Imperyong Sasanid ay pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng kapitbahay nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni [[Ardashir I]] na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si [[Artabanus IV]] sa Labanan ng [[Hormozdogan]] noong 224 CE, kanyang itinatag ang [[Dinastiyang Sasanid]] at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng [[Kalipatong Rashidun]] at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianimo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] 4pyhlmlxdh0nwiontku7366707hmetn 1958394 1958389 2022-07-25T01:39:14Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|[[Book Pahlavi]] spelling: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); [[Inscriptional Pahlavi]] spelling: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); [[Modernong Persiyano]]: {{lang|fa|ایرانشهر}} whence the [[New Persian]] terms ''Iranshahr'' and ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring ''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49}}</ref>, ay ang huling [[Imperyong Iraniano]] bago ang pananako ng mga Muslim noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 November 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 September 2009 }}</ref> Ang Imperyong Sasanid ay pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng kapitbahay nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni [[Ardashir I]] na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si [[Artabanus IV]] sa Labanan ng [[Hormozdogan]] noong 224 CE, kanyang itinatag ang [[Dinastiyang Sasanid]] at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng [[Kalipatong Rashidun]] at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianimo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] bgtwyo7yry9cld96ba1s73phauurrxn 1958396 1958394 2022-07-25T01:41:23Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|[[Book Pahlavi]] spelling: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); [[Inscriptional Pahlavi]] spelling: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); [[Modernong Persiyano]]: {{lang|fa|ایرانشهر}} whence the [[New Persian]] terms ''Iranshahr'' and ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref>, ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananako[ ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanid ay pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng kapitbahay nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni [[Ardashir I]] na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si [[Artabanus IV]] sa Labanan ng [[Hormozdogan]] noong 224 CE, kanyang itinatag ang [[Dinastiyang Sasanid]] at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng [[Kalipatong Rashidun]] at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianimo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] thik9pnizk1kyt6hq1ao7gp9cunagv9 1958399 1958396 2022-07-25T01:43:27Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|[[Book Pahlavi]] spelling: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); [[Inscriptional Pahlavi]] spelling: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); [[Modernong Persiyano]]: {{lang|fa|ایرانشهر}} whence the [[New Persian]] terms ''Iranshahr'' and ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref>, ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananako[ ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanid ay pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng kapitbahay nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni [[Ardashir I]] na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si [[Artabanus IV]] sa Labanan ng [[Hormozdogan]] noong 224 CE, kanyang itinatag ang [[Dinastiyang Sasanid]] at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng [[Kalipatong Rashidun]] at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianimo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] 3ptvkdxch6wtr0xck2f51a3o4kxaszw 1958402 1958399 2022-07-25T01:47:15Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); [[Modernong Persiyano]]: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref>, ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananako[ ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanid ay pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng kapitbahay nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni [[Ardashir I]] na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si [[Artabanus IV]] sa Labanan ng [[Hormozdogan]] noong 224 CE, kanyang itinatag ang [[Dinastiyang Sasanid]] at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng [[Kalipatong Rashidun]] at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianimo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] 7fr4ynk4g82pqyx0mn48tuw951qjf8v 1958403 1958402 2022-07-25T01:48:08Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref>, ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananako[ ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanid ay pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng kapitbahay nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni [[Ardashir I]] na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si [[Artabanus IV]] sa Labanan ng [[Hormozdogan]] noong 224 CE, kanyang itinatag ang [[Dinastiyang Sasanid]] at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng [[Kalipatong Rashidun]] at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianimo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] l2w5ydcctlu0ghgmf9me9etvk2rrogl 1958404 1958403 2022-07-25T01:49:16Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref>, ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananako[ ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanid ay pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng kapitbahay nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanid at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa Zoroastrianimo bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] demrhefwn20785tn9pwg9yucq02gswj 1958407 1958404 2022-07-25T02:05:51Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref>, ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanid ay pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng kapitbahay nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanid at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa Zoroastrianimo bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] b6cbhbstkrjlau8xkbx4c2u0x8v9rsr 1958408 1958407 2022-07-25T02:07:43Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref>, ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 to 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanid at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa Zoroastrianimo bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] 6b0jxxk8at5r48o74e18l9f9l6c4ug4 1958409 1958408 2022-07-25T02:11:56Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano'''<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref>, ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 hanggang 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling natatag sa mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Ito ay itinatag ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanid at naglayon na muling ibalik ang legasiya g [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng Iran. Sa rurok nito, ang Imperyong ito ay sumasakop sa kasalukuyang Iran at Iraq at mula silangang Mediterraneo (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Caucasus]] at [[Sentral Asya]]. Ang panahon ng imperyong Sasanid ay itinuturing na pinakamahalagng punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurko ng kulturang Iraniano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Ang mga Sasanio ay pumayag sa pagiral ng ibat ibang pananampalatay at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisaong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa Zoroastrianimo bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] tk4ypwmcdtv0cn2r8nfjtzg70vmfmbf 1958413 1958409 2022-07-25T02:20:27Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano''' ng mga dalubhasa sa kasaysayan,<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref> ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 hanggang 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling naitatag ang mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Itinatag ito ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanida at naglayon na muling ibalik ang legasiya ng [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng [[Iran]]. Sa rurok nito, sinakop ng Imperyong ito ang kasalukuyang Iran at [[Iraq]] at mula silangang [[Mediteraneo]] (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Kaukasya]] at [[Gitnang Asya]]. Tinuturing ang panahon ng imperyong Sasanida na pinakamahalagang punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurok ng kulturang Iraniyano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Pumayag ang mga Sasaniyo sa pag-iral ng iba't ibang pananampalataya at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisadong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianismo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] tbeb8b0damep3k6irxtrz5qbnft8lty 1958414 1958413 2022-07-25T02:21:10Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Feudal monarchy]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179.</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano''' ng mga dalubhasa sa kasaysayan,<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref> ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 hanggang 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling naitatag ang mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Itinatag ito ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanida at naglayon na muling ibalik ang legasiya ng [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng [[Iran]]. Sa rurok nito, sinakop ng Imperyong ito ang kasalukuyang Iran at [[Iraq]] at mula silangang [[Mediteraneo]] (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Kaukasya]] at [[Gitnang Asya]]. Tinuturing ang panahon ng imperyong Sasanida na pinakamahalagang punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurok ng kulturang Iraniyano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Pumayag ang mga Sasaniyo sa pag-iral ng iba't ibang pananampalataya at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisadong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianismo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] chq12x5z1s8sbvba4q0x1s5p70ubumh 1958417 1958414 2022-07-25T02:22:37Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = [[Huling Antigidad]] | government_type = [[Monarkiya]]ng pyudal<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179. (sa Ingles)</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = [[Labanan ng Hormozdgan]] | date_start = 28 April | event1 = The [[Iberian War]] | date_event1 = 526–532 CE | event2 = [[Byzantine–Sasanian War of 602–628|Climactic Roman–Persian War of 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = [[Sasanian civil war of 628–632|Civil war]]{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = [[Muslim conquest of Persia|Muslim conquest]] | date_event4 = 633–651 CE | event_end = [[Fall of the Sasanian Empire|Pagguho ng Imperyong Sasania]] | date_end = | p1 = Parthian Empire | p3 = Kingdom of Iberia (antiquity){{!}}Kingdom of Iberia | p4 = Kushan Empire | p5 = Kingdom of Armenia (antiquity){{!}}Kingdom of Armenia | p6 = Kings of Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = [[Derafsh Kaviani]]<br />(state flag) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = [[Simurgh]]<br />(imperial emblem) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = The Sasanian Empire at its greatest extent c. 620, under [[Khosrow II]] | capital = {{plainlist| * [[Istakhr]] <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = [[Middle Persian]] <small>(official)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>[[#Regional languages|Other languages]] | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianism]] <small>(official)</small>|<small>[[Church of the East|Christianity]]</small>|<small>[[Judaism]]</small>|<small>[[Manichaeism]]</small>|<small>[[Mazdakism]]</small>|<small>[[Buddhism]]</small>}} | currency = | title_leader = [[List of shahanshahs of the Sasanian Empire|Shahanshah]] | leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | stat_pop1 = | demonym = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | border_p1 = Imperial }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano''' ng mga dalubhasa sa kasaysayan,<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref> ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 hanggang 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling naitatag ang mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Itinatag ito ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanida at naglayon na muling ibalik ang legasiya ng [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng [[Iran]]. Sa rurok nito, sinakop ng Imperyong ito ang kasalukuyang Iran at [[Iraq]] at mula silangang [[Mediteraneo]] (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Kaukasya]] at [[Gitnang Asya]]. Tinuturing ang panahon ng imperyong Sasanida na pinakamahalagang punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurok ng kulturang Iraniyano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Pumayag ang mga Sasaniyo sa pag-iral ng iba't ibang pananampalataya at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisadong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianismo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] mywrlaggwj1j7z4flxz19kgomsknay6 1958431 1958417 2022-07-25T02:50:15Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = Huling [[Sinaunang Panahon]] | government_type = [[Monarkiya]]ng pyudal<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179. (sa Ingles)</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = Labanan ng Hormozdgan | date_start = 28 Abril | event1 = Ang Digmaang Iberyo | date_event1 = 526–532 CE | event2 = Kasukdulang Digmaang Romano–Persa ng 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = Digmaang sibil{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = Pananakop ng Muslim | date_event4 = 633–651 CE | event_end = Pagbagsak ng Imperyong Sasanida | date_end = | p1 = [[Imperyong Parto]] | p3 = Kaharian ng Iberyo (sinaunang panahon){{!}}Kaharian ng Iberyo | p4 = Imperyong Kushan | p5 = Kaharian ng Armenyo (sinaunang panahon){{!}}Kaharian ng Armenyo | p6 = Mga Hari ng Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = Derafsh Kaviani<br />(watawat ng estdao) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = Simurgh<br />(sagisag ng imperyo) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = Ang Imperyong Sasanida sa pinakamalaking lawak nito noong c. 620, sa ilalim ni Khosrow II | capital = {{plainlist| * Istakhr <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16|language=en}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = Gitnang Persa <small>(opisyal)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>Iba pang mga wika | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianismo]] <small>(official)</small>|<small>[[Simbahan ng Silangan|Kristiyanismo]]</small>|<small>[[Hudaismo]]</small>|<small>Manikeismo</small>|<small>Mazdakismo</small>|<small>[[Budaismo]]</small>}} | title_leader = Shahanshah | leader1 = Ardashir I <small>(una)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = Yazdegerd III <small>(huli)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X|language=en}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959|language=en}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | border_p1 = Imperyal }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano''' ng mga dalubhasa sa kasaysayan,<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref> ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 hanggang 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling naitatag ang mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Itinatag ito ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanida at naglayon na muling ibalik ang legasiya ng [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng [[Iran]]. Sa rurok nito, sinakop ng Imperyong ito ang kasalukuyang Iran at [[Iraq]] at mula silangang [[Mediteraneo]] (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Kaukasya]] at [[Gitnang Asya]]. Tinuturing ang panahon ng imperyong Sasanida na pinakamahalagang punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurok ng kulturang Iraniyano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Pumayag ang mga Sasaniyo sa pag-iral ng iba't ibang pananampalataya at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisadong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianismo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] 7sps0smm7dvkxa2bwrp1h290s3pqi6c 1958433 1958431 2022-07-25T02:51:06Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = Huling [[Sinaunang Panahon]] | government_type = [[Monarkiya]]ng pyudal<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179. (sa Ingles)</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = Labanan ng Hormozdgan | date_start = 28 Abril | event1 = Ang Digmaang Iberyo | date_event1 = 526–532 CE | event2 = Kasukdulang Digmaang Romano–Persa ng 602–628]] | date_event2 = 602–628 CE | event3 = Digmaang sibil{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = Pananakop ng Muslim | date_event4 = 633–651 CE | event_end = Pagbagsak ng Imperyong Sasanida | date_end = | p1 = [[Imperyong Parto]] | p3 = Kaharian ng Iberyo (sinaunang panahon){{!}}Kaharian ng Iberyo | p4 = Imperyong Kushan | p5 = Kaharian ng Armenyo (sinaunang panahon){{!}}Kaharian ng Armenyo | p6 = Mga Hari ng Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = Derafsh Kaviani<br />(watawat ng estdao) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = Simurgh<br />(sagisag ng imperyo) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = Ang Imperyong Sasanida sa pinakamalaking lawak nito noong c. 620, sa ilalim ni Khosrow II | capital = {{plainlist| * Istakhr <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16|language=en}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = Gitnang Persa <small>(opisyal)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>Iba pang mga wika | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianismo]] <small>(official)</small>|<small>[[Simbahan ng Silangan|Kristiyanismo]]</small>|<small>[[Hudaismo]]</small>|<small>Manikeismo</small>|<small>Mazdakismo</small>|<small>[[Budismo]]</small>}} | title_leader = Shahanshah | leader1 = Ardashir I <small>(una)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = Yazdegerd III <small>(huli)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X|language=en}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959|language=en}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | border_p1 = Imperyal }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano''' ng mga dalubhasa sa kasaysayan,<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref> ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 hanggang 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling naitatag ang mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Itinatag ito ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanida at naglayon na muling ibalik ang legasiya ng [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng [[Iran]]. Sa rurok nito, sinakop ng Imperyong ito ang kasalukuyang Iran at [[Iraq]] at mula silangang [[Mediteraneo]] (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Kaukasya]] at [[Gitnang Asya]]. Tinuturing ang panahon ng imperyong Sasanida na pinakamahalagang punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurok ng kulturang Iraniyano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Pumayag ang mga Sasaniyo sa pag-iral ng iba't ibang pananampalataya at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisadong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianismo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] gk90j854dnqgu7b5psm3o6i4hlu120k 1958438 1958433 2022-07-25T02:53:31Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country | native_name = ''Ērānšahr''{{efn|name=native-name|Bayabay sa Aklat na Pahlavi: [[File:Eranshahr.svg|60px]] ({{transl|pal|ʾylʾnštr'}}); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi: {{lang|pal|𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾyrʾnštry}}), {{lang|pal|𐭠𐭩𐭫𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩}} ({{transl|pal|ʾylʾnštry}}); Modernong Persiyano: {{lang|fa|ایرانشهر}} kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na ''Iranshahr'' at ''Iran''<ref>{{Citation |author=MacKenzie, D. N. |title=A Concise Pahlavi Dictionary |year=2005 |page=120 |publisher=Routledge Curzon|location=London & New York |isbn=978-0-19-713559-4|language=en}}</ref>}}<ref name=wiesehofer /> | conventional_long_name = Imperyo ng mga Iraniyano | common_name = Persiya | era = Huling [[Sinaunang Panahon]] | government_type = [[Monarkiya]]ng pyudal<ref>[https://books.google.com/books?id=sP_hVmik-QYC&pg=PA179 ''First Encyclopaedia of Islam: 1913–1936'']. Brill. 1993. p. 179. (sa Ingles)</ref> | year_start = 224 CE | year_end = 651 CE | event_start = Labanan ng Hormozdgan | date_start = 28 Abril | event1 = Ang Digmaang Iberyo | date_event1 = 526–532 CE | event2 = Kasukdulang Digmaang Romano–Persa ng 602–628 | date_event2 = 602–628 CE | event3 = Digmaang sibil{{sfn|Pourshariati|2008|p=4}} | date_event3 = 628–632 CE | event4 = Pananakop ng Muslim | date_event4 = 633–651 CE | event_end = Pagbagsak ng Imperyong Sasanida | date_end = | p1 = Imperyong Parto | p3 = Kaharian ng Iberyo (sinaunang panahon){{!}}Kaharian ng Iberyo | p4 = Imperyong Kushan | p5 = Kaharian ng Armenyo (sinaunang panahon){{!}}Kaharian ng Armenyo | p6 = Mga Hari ng Persis | s1 = Kalipatong Rashidun | s2 = Dinastiyang Dabuyid | s3 = Dinastiyang Bavand | s4 = Mga Zarmihrid | s5 = Mga Masmughan ng Damavand | s6 = Dinastiyang Qarinvand | s7 = Tokhara Yabghus | image_flag = Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg | flag_type = Derafsh Kaviani<br />(watawat ng estdao) | image_coat = Senmurv.svg | symbol_type = Simurgh<br />(sagisag ng imperyo) | image_map = Sasanian Empire 621 A.D.jpg | image_map_caption = Ang Imperyong Sasanida sa pinakamalaking lawak nito noong c. 620, sa ilalim ni Khosrow II | capital = {{plainlist| * Istakhr <small>(224–226)</small><ref>{{cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ctesiphon |title=Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica |publisher=Iranicaonline.org |access-date=2013-12-16|language=en}}</ref> * [[Ctesiphon]] <small>(226–637)</small>}} | common_languages = Gitnang Persa <small>(opisyal)</small>{{sfn|Daryaee|2008|pp=99–100}}<br>Iba pang mga wika | religion = {{unbulleted list|[[Zoroastrianismo]] <small>(official)</small>|<small>[[Simbahan ng Silangan|Kristiyanismo]]</small>|<small>[[Hudaismo]]</small>|<small>Manikeismo</small>|<small>Mazdakismo</small>|<small>[[Budismo]]</small>}} | title_leader = Shahanshah | leader1 = Ardashir I <small>(una)</small> | year_leader1 = 224–241 | leader2 = Yazdegerd III <small>(huli)</small> | year_leader2 = 632–651 | stat_year1 = 550<ref>{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D |title=East-West Orientation of Historical Empires |journal=Journal of World-Systems Research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|access-date=11 September 2016 |issn= 1076-156X|language=en}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Taagepera|first1=Rein|title=Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.|journal=Social Science History|date=1979|volume=3|issue=3/4<!--|pages=115–138-->|at=p. 122|doi=10.2307/1170959|jstor=1170959|language=en}}</ref> | stat_area1 = 3500000 | border_p1 = Imperyal }} {{Contains special characters}} {{History of Iran}} Ang '''Imperyong Sasanida''' ({{IPAc-en|s|ə|ˈ|s|ɑː|n|i|ə|n|,_|s|ə|ˈ|s|eɪ|n|i|ə|n}}), opisyal bilang '''Imperyo ng mga Iraniyano''' at tinatawag ring '''Imperyong Neo-Persiyano''' ng mga dalubhasa sa kasaysayan,<ref name=":0">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History of Iraq|year=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49 49]|quote=Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/49|language=en}}</ref> ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga [[Muslim]] noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa [[Dinastiyang Sasanida]] at naghari ng higit sa apat na siglo mula {{CE|224 hanggang 651}}.<ref name="wiesehofer">{{harv|Wiesehöfer|1996}}</ref><ref>{{cite web|title=A Brief History |url=http://www.cultureofiran.com/b_history.php |archive-url=https://web.archive.org/web/20011121030510/http://www.cultureofiran.com/b_history.php |url-status=dead |archive-date=21 Nobyembre 2001 |work=Culture of Iran |access-date=11 Setyembre 2009 |language=en }}</ref> Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa [[Imperyong Parto]] at muling naitatag ang mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling [[Imperyong Romano]].<ref name="EIr-Sasanian">{{harv|Shahbazi|2005}}</ref><ref name="Norman A. Stillman pp 22">Norman A. Stillman ''The Jews of Arab Lands'' pp 22 Jewish Publication Society, 1979 {{ISBN|0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, pp 29">International Congress of Byzantine Studies ''Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1–3'' pp 29. Ashgate Pub Co, 2006 {{ISBN|075465740X}}</ref> Itinatag ito ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa [[Imperyong Romano]]. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanida at naglayon na muling ibalik ang legasiya ng [[Imperyong Akemenida]] sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng [[Iran]]. Sa rurok nito, sinakop ng Imperyong ito ang kasalukuyang Iran at [[Iraq]] at mula silangang [[Mediteraneo]] (kabilang ang [[Anatolia]] at [[Ehipto]]) hanggang sa mga bahagi ng modernong [[Pakistan]] sa katimugang Arabia hanggang sa [[Kaukasya]] at [[Gitnang Asya]]. Tinuturing ang panahon ng imperyong Sasanida na pinakamahalagang punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurok ng kulturang Iraniyano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at [[Islam]]isasyon ng Iran. Pumayag ang mga Sasaniyo sa pag-iral ng iba't ibang pananampalataya at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisadong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa [[Zoroastrianismo]] bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Kasaysayan ng Iran]] 8e37xcbyhiylu2sshkrgmgp3gycyv26 10 317628 1958418 1951432 2022-07-25T02:25:17Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Sidebar with collapsible lists | name = Kasaysayan ng Iran | bodyclass = plainlist | title = {{region history sidebar title | country = Iran | image = [[File:Persepolis 24.11.2009 11-12-14.jpg|200px]] }} | listtitlestyle = background:#eee;text-align:center; | list1title = [[History of Iran#Prehistory|Sinaunang panahon]] | list1 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | | ''[[Before Christ|BC]]'' | [[Prehistorya ng Iran]] | Sinaunang panahon–4000 | [[Kulturang Kura–Araxes]] | 3400–2000 | [[Proto-Elamita]] | 3200–2700 | [[Kulturang Jiroft]] | {{circa}} 3100 – {{circa}} 2200 | [[Elam]] | 2700–539 | [[Imperyong Akkadia]] | 2400–2150 | [[Lullubi|Lullubi culture]] | {{circa}} 2300-700 | [[Kassites]] | {{circa}} 1500 – {{circa}} 1155 | [[Imperyong Neo-Asirya]] | 911–609 | [[Urartu]] | 860–590 | [[Mga Mannaean]] | 850–616 }} | list2title = [[History of Iran#Classical antiquity|Panahong imperyal]] | list2 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Medes]] | 678–550 BCE | [[Scythians|Kahariang Scythian]] | 652–625 BCE | [[Kahariang Anshanite]] | 635 BC–550 BCE | [[Imperyong Neo-Babilonya]] | 626 BC–539 BCE | [[Achaemenid Empire]] | 550 BC–330 BCE | [[Kingdom of Armenia (antiquity)|Kaharian ng Armenia]] | 331 BCE–428 CE | [[Atropatene]] | {{circa|323 BC}}–226 CE | [[Kaharia ng Cappadocia]] | 320s BCE–17 CE | [[Imperyong Seleucid]] | 312 BCE–63 BCE | [[Kingdom of Pontus]] | 281 BCE–62 BCE | [[Fratarakas]] |ika-3 siglo BCE–132 BCE | [[Imperyong Parto]] | 247 BC–224 AD | [[Elymais]] | 147 BC–224 CE | [[Characene]] | 141 BC–222 CE | [[Kings of Persis]] | 132 BC–224 CE | [[Indo-Parthian Kingdom]] | 19 CE–224/5 | [[Paratarajas]] | 125–300 | [[Imperyong Sasania]] | 224–651 | [[Zarmihrids]] | ika-6 siglo –785 | [[Qarinvand dynasty|Qarinvandids]] | 550s–11th century }} | list3title = [[History of Iran#Medieval period|Panahong Mediyebal]] | list3 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Kalipatong Rashidun]] | 632-661 | [[Kalipatong Umayyad]] | 661–750 | [[Kalipatong Abbasid]] | 750–1258 | [[Dabuyid dynasty|Mga Dabuyid]] | 642–760 | [[Bavand dynasty|Mga Bavandid]] | 651–1349 | [[Mga Masmughan ng Damavand]] | 651–760 | [[Mga Baduspanid]] | 665–1598 | [[Mga Justanid]] | 791 – 11th century | [[Alid dynasties of northern Iran|Mga dinastiyang Alid]] | 864 – ika-14 siglo | [[Dinastiyang Tahirid]] | 821–873 | [[Imperyong Samanid]] | 819–999 | [[Dinastiyang Saffarid]] | 861–1003 | [[Dinastiyang Ghurid]] | pre-879 – 1215 | [[Dinastiyang Sajid]] | 889–929 | [[Dinastiyang Sallarid]] | 919–1062 | [[Dinastiyang Ziyarid]] | 930–1090 | [[Banu Ilyas|Mga Ilyasid]] | 932–968 | [[Dinastiyang Buyid]] | 934–1062 | [[Dinastiyang Rawadid]] | 955–1070 | [[Hasanwayhids]] | 959–1095 | [[Ghaznavids|Dinastiyang Ghaznavid]] | 977–1186 | [[Mga Annazid]] | 990/1–1117 | [[Mga Kakuyid]] | 1008–1141 | [[Nasrid dynasty (Sistan)|Dinastiyang Nasrid]] | 1029–1236 | [[Shabankara]] | 1030–1355 | [[Imperyong Seljuk]] | 1037–1194 | [[Dinastiyang Khwarazmian]] | 1077–1231 | [[Mga Eldiguzid]] | 1135–1225 | [[Mga Atabeg ng Yazd]] | 1141–1319 | [[Mga Salghurid]] | 1148–1282 | [[Mga Hazaraspid]] | 1155–1424 | [[Dinastiyang Pishkinid]] | 1155–1231 | [[Dinastiyang Khorshidi]] | 1184-1597 | [[Qutlugh-Khanids]] | 1223-1306 | [[Mga Mihrabanid]] | 1236–1537 | [[Dinastiyang Kurt]] | 1244–1396 | [[Ilkhanate|Imperyong Ilkhanate]] | 1256–1335 | [[Chobanids|Imperyong Chobanid]] | 1335–1357 | [[Muzaffarids (Iran)|Dinastiyang Muzaffarid]] | 1335–1393 | [[Sultanatong Jalayirid]] | 1337–1376 | [[Mga Sarbadar]] | 1337–1376 | [[Mga Injuid]] | 1335–1357 | [[Dinastiyang Afrasiyab]] | 1349–1504 | [[Mar'ashis]] | 1359–1596 | [[Imperyong Timurid]] | 1370–1507 | [[Dinastiyang Kar-Kiya]] | 1370s–1592 | [[Qara Qoyunlu]] | 1406–1468 | [[Aq Qoyunlu]] | 1468–1508 }} | list4title = [[History of Iran#Early modern period|Panahong Modernong panahn]] | list4 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Safavid Iran]] | 1501–1736 | ([[Dinastiyag Hotak]]) | 1722–1729 | [[Afsharid Iran]] | 1736–1796 | [[Dinastiyang Zand]] | 1751–1794 }} | list5title = [[History of Iran#Modern period|Panahong moderno]] | list5 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Qajar Iran]] | 1789–1925 | [[Dinastiyang Pahlavi]] | 1925–1979 }} | list6title = [[History of Iran#Contemporary period|Panahong kasalukuyan]] | list6 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Himagsikang Iraniano]] | 1979 | [[Interim Government of Iran|Pansamantalang Pamahalaan]] | 1979 | [[History of the Islamic Republic of Iran|Republikang Islamiki]] | 1979–kasalukuyan }} | list7title = Mga kaugnay na artikulo | list7 = {{startflatlist}} * [[Name of Iran|Pangalan]] * [[List of monarchs of Persia|Mga hari]] * [[List of heads of state of Iran|Mga pinuno ng estado]] * [[Economic history of Iran|Kasaysayang ekonomiko]] * [[Military history of Iran|Kasaysayang militaryi]] * [[List of wars involving Iran|Mga digmaan]] {{endflatlist}} | below = [[Kronolohiya ng kasaysayan ng Iran|Kronolohiya]]<br>{{portal-inline|Iran|size=tiny}} }}<noinclude> {{documentation|content= {{History of Asia templates}} {{basepage subpage| [[Category:Iran history templates| ]] [[Category:Iran sidebar templates]] [[Category:History sidebar templates by country|Iran]] }}}}</noinclude> 0wt219vqzk3xh9610a27ku2r50r2kyx 1958420 1958418 2022-07-25T02:33:59Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Padron:History of Iran]] sa [[Padron:Kasaysayan ng Iran]] wikitext text/x-wiki {{Sidebar with collapsible lists | name = Kasaysayan ng Iran | bodyclass = plainlist | title = {{region history sidebar title | country = Iran | image = [[File:Persepolis 24.11.2009 11-12-14.jpg|200px]] }} | listtitlestyle = background:#eee;text-align:center; | list1title = [[History of Iran#Prehistory|Sinaunang panahon]] | list1 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | | ''[[Before Christ|BC]]'' | [[Prehistorya ng Iran]] | Sinaunang panahon–4000 | [[Kulturang Kura–Araxes]] | 3400–2000 | [[Proto-Elamita]] | 3200–2700 | [[Kulturang Jiroft]] | {{circa}} 3100 – {{circa}} 2200 | [[Elam]] | 2700–539 | [[Imperyong Akkadia]] | 2400–2150 | [[Lullubi|Lullubi culture]] | {{circa}} 2300-700 | [[Kassites]] | {{circa}} 1500 – {{circa}} 1155 | [[Imperyong Neo-Asirya]] | 911–609 | [[Urartu]] | 860–590 | [[Mga Mannaean]] | 850–616 }} | list2title = [[History of Iran#Classical antiquity|Panahong imperyal]] | list2 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Medes]] | 678–550 BCE | [[Scythians|Kahariang Scythian]] | 652–625 BCE | [[Kahariang Anshanite]] | 635 BC–550 BCE | [[Imperyong Neo-Babilonya]] | 626 BC–539 BCE | [[Achaemenid Empire]] | 550 BC–330 BCE | [[Kingdom of Armenia (antiquity)|Kaharian ng Armenia]] | 331 BCE–428 CE | [[Atropatene]] | {{circa|323 BC}}–226 CE | [[Kaharia ng Cappadocia]] | 320s BCE–17 CE | [[Imperyong Seleucid]] | 312 BCE–63 BCE | [[Kingdom of Pontus]] | 281 BCE–62 BCE | [[Fratarakas]] |ika-3 siglo BCE–132 BCE | [[Imperyong Parto]] | 247 BC–224 AD | [[Elymais]] | 147 BC–224 CE | [[Characene]] | 141 BC–222 CE | [[Kings of Persis]] | 132 BC–224 CE | [[Indo-Parthian Kingdom]] | 19 CE–224/5 | [[Paratarajas]] | 125–300 | [[Imperyong Sasania]] | 224–651 | [[Zarmihrids]] | ika-6 siglo –785 | [[Qarinvand dynasty|Qarinvandids]] | 550s–11th century }} | list3title = [[History of Iran#Medieval period|Panahong Mediyebal]] | list3 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Kalipatong Rashidun]] | 632-661 | [[Kalipatong Umayyad]] | 661–750 | [[Kalipatong Abbasid]] | 750–1258 | [[Dabuyid dynasty|Mga Dabuyid]] | 642–760 | [[Bavand dynasty|Mga Bavandid]] | 651–1349 | [[Mga Masmughan ng Damavand]] | 651–760 | [[Mga Baduspanid]] | 665–1598 | [[Mga Justanid]] | 791 – 11th century | [[Alid dynasties of northern Iran|Mga dinastiyang Alid]] | 864 – ika-14 siglo | [[Dinastiyang Tahirid]] | 821–873 | [[Imperyong Samanid]] | 819–999 | [[Dinastiyang Saffarid]] | 861–1003 | [[Dinastiyang Ghurid]] | pre-879 – 1215 | [[Dinastiyang Sajid]] | 889–929 | [[Dinastiyang Sallarid]] | 919–1062 | [[Dinastiyang Ziyarid]] | 930–1090 | [[Banu Ilyas|Mga Ilyasid]] | 932–968 | [[Dinastiyang Buyid]] | 934–1062 | [[Dinastiyang Rawadid]] | 955–1070 | [[Hasanwayhids]] | 959–1095 | [[Ghaznavids|Dinastiyang Ghaznavid]] | 977–1186 | [[Mga Annazid]] | 990/1–1117 | [[Mga Kakuyid]] | 1008–1141 | [[Nasrid dynasty (Sistan)|Dinastiyang Nasrid]] | 1029–1236 | [[Shabankara]] | 1030–1355 | [[Imperyong Seljuk]] | 1037–1194 | [[Dinastiyang Khwarazmian]] | 1077–1231 | [[Mga Eldiguzid]] | 1135–1225 | [[Mga Atabeg ng Yazd]] | 1141–1319 | [[Mga Salghurid]] | 1148–1282 | [[Mga Hazaraspid]] | 1155–1424 | [[Dinastiyang Pishkinid]] | 1155–1231 | [[Dinastiyang Khorshidi]] | 1184-1597 | [[Qutlugh-Khanids]] | 1223-1306 | [[Mga Mihrabanid]] | 1236–1537 | [[Dinastiyang Kurt]] | 1244–1396 | [[Ilkhanate|Imperyong Ilkhanate]] | 1256–1335 | [[Chobanids|Imperyong Chobanid]] | 1335–1357 | [[Muzaffarids (Iran)|Dinastiyang Muzaffarid]] | 1335–1393 | [[Sultanatong Jalayirid]] | 1337–1376 | [[Mga Sarbadar]] | 1337–1376 | [[Mga Injuid]] | 1335–1357 | [[Dinastiyang Afrasiyab]] | 1349–1504 | [[Mar'ashis]] | 1359–1596 | [[Imperyong Timurid]] | 1370–1507 | [[Dinastiyang Kar-Kiya]] | 1370s–1592 | [[Qara Qoyunlu]] | 1406–1468 | [[Aq Qoyunlu]] | 1468–1508 }} | list4title = [[History of Iran#Early modern period|Panahong Modernong panahn]] | list4 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Safavid Iran]] | 1501–1736 | ([[Dinastiyag Hotak]]) | 1722–1729 | [[Afsharid Iran]] | 1736–1796 | [[Dinastiyang Zand]] | 1751–1794 }} | list5title = [[History of Iran#Modern period|Panahong moderno]] | list5 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Qajar Iran]] | 1789–1925 | [[Dinastiyang Pahlavi]] | 1925–1979 }} | list6title = [[History of Iran#Contemporary period|Panahong kasalukuyan]] | list6 = {{aligned table|col1style=padding-right:0.2em|col2style=font-size:90%;white-space:nowrap|fullwidth=y|leftright=y | [[Himagsikang Iraniano]] | 1979 | [[Interim Government of Iran|Pansamantalang Pamahalaan]] | 1979 | [[History of the Islamic Republic of Iran|Republikang Islamiki]] | 1979–kasalukuyan }} | list7title = Mga kaugnay na artikulo | list7 = {{startflatlist}} * [[Name of Iran|Pangalan]] * [[List of monarchs of Persia|Mga hari]] * [[List of heads of state of Iran|Mga pinuno ng estado]] * [[Economic history of Iran|Kasaysayang ekonomiko]] * [[Military history of Iran|Kasaysayang militaryi]] * [[List of wars involving Iran|Mga digmaan]] {{endflatlist}} | below = [[Kronolohiya ng kasaysayan ng Iran|Kronolohiya]]<br>{{portal-inline|Iran|size=tiny}} }}<noinclude> {{documentation|content= {{History of Asia templates}} {{basepage subpage| [[Category:Iran history templates| ]] [[Category:Iran sidebar templates]] [[Category:History sidebar templates by country|Iran]] }}}}</noinclude> 0wt219vqzk3xh9610a27ku2r50r2kyx 100 317801 1958305 1955262 2022-07-24T12:47:54Z Elysant 118076 /* Miss Peru – Supranational */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Perú''' ay ang pambansang beauty pageant ng [[Peru]] na nagpapadala ng kinatawan sa Miss Universe at iba pang patimpalak sa kagandahan. {{Infobox organization | name = Organisasyon ng Miss Perú | motto = | formation = 1952 | type = Patimpalak sa Kagandahan | headquarters = [[Lungsod ng Lima|Lima]] | location = [[Peru]] | membership = [[Miss Universe]] | language = [[Wikang Kastila|Kastila]] | leader_title = Presidente | leader_name = Jessica Newton }} ==Mga Titulado== ===Miss Peru – Universe=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center;" |- ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Taon ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Miss Peru ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Kinalabasan ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Parangal |- | 1952 | Ada Gabriela Bueno | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1953 | Mary Ann Sarmiento | rowspan="2" | '''Top 16''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1954 | Isabella León | |-bgcolor=#FFFACD | 1956 | Lola Sabogal | '''Top 15''' | |-bgcolor=gold | 1957 | Gladys Zender | '''Miss Universe 1957''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1958 | Beatriz Boluarte | '''Top 15''' | |- | 1959 | Guadalupe Mariátegui | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1960 | Medallit Gallino | |-bgcolor=#FFFACD | 1961 | Carmela Stein | '''Top 15''' | |- | 1962 | Silvia Dedekind | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1963 | Dora Toledano | |- | 1964 | Miluska Vondrak | |-bgcolor=#FFFACD | 1965 | Frieda Holler | rowspan="2" | '''Top 15''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1966 | Madeleine Hartog-Bel | |- | 1967 | Mirtha Calvo | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1968 | María Esther Brambilla | |-bgcolor=#FFFACD | 1969 | María Julia Mantilla Mayer | '''Top 15''' | |- | 1970 | Cristina Málaga | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1971 | Magnolia Martínez | ''hindi nakapasok'' | '''Miss Congeniality''' |-bgcolor=#FFFACD | 1972 | Carmen Ampuero | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1973 | Mary Nunez Bartra | ''nag-Withdraw'' | |- | 1975 | Lourdes Berninzon | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1976 | Rocío Lazcano | ''hindi nakapasok'' | '''Best National Costume''' |- | 1977 | María Isabel Frías | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1978 | Olga Zumarán | '''Top 12''' | |- | 1979 | Jacqueline Brahms | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1980 | Lisseth Ramis | |- | 1981 | Gladys Silva | |-bgcolor=#FFFACD | 1982 | Francesca Zaza | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1983 | Vivien Griffiths | rowspan="4" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1984 | Fiorella Ferrari | |- | 1985 | María Gracia Galleno | |- | 1986 | Karin Lindermann | |-bgcolor=#FFFACD | 1987 | Jessica Newton | '''Top 10''' | |- | 1988 | Katia Escudero | rowspan="7" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1989 | Mariana Sovero | |- | 1990 | Marisol Martínez | |- | 1991 | Eliana Martínez | |- | 1992 | Aline Arce | |- | 1993 | Déborah de Souza-Peixoto | |- | 1994 | Karina Calmet | |-bgcolor=pink | 1995 | Paola Dellepiane | ''hindi nakapasok'' | '''Best Hairstyle''' |-bgcolor=#FFFACD | 1996 | Natali Sacco | '''Top 10''' | |- | 1997 | Claudia Dopf | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1998 | Karim Bernal | |- | 1999 | Fabiola Lazo | |- | 2000 | Verónica Rueckner | |- | 2001 | Viviana Rivasplata | |- | 2002 | Adriana Zubiate | |-bgcolor=#FFFACD | 2003 | Claudia Ortiz de Zevallos | '''Top 15''' | |- | 2004 | Liesel Holler | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 2005 | Débora Sulca | '''Top 10''' | |- | 2006 | Fiorella Viñas | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2007 | Jimena Elías | |- | 2008 | Karol Castillo | |- | 2009 | Karen Schwarz | |- | 2010 | Giuliana Zevallos | |- | 2011 | Natalie Vértiz | |-bgcolor=#FFFACD | 2012 | Nicole Faverón | '''Top 16''' | |- | 2013 | Cindy Mejía | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2014 | Jimena Espinoza | |- | 2015 | Laura Spoya | |-bgcolor=#FFFACD | 2016 | Valeria Piazza | '''Top 13''' | |- | 2017 | Priscilla Howard | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2018 | Romina Lozano | |-bgcolor=#FFFACD | 2019 | Kelin Rivera | '''Top 10''' | |-bgcolor=#FFFF66 | 2020 | Janick Maceta | '''2nd Runner-up''' | |- | 2021 | Yely Rivera | ''hindi nakapasok'' | |- | 2022 | Alessia Rovegno | | |} ===Miss Peru – International=== ===Miss Peru – Grand International=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center; line-height:19px" |- ! Taon ! Miss Peru – Grand International ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2014 | Sophía Venero | '''Top 20''' | |- | 2015 | Alejandra Almonte Chávez | - | |-bgcolor=#fffacd | 2016 | Prissila Howard | '''Top 10''' | |-bgcolor=gold | 2017 | María José Lora | '''Miss Grand International 2017''' | |-bgcolor=#fffacd | 2018 | Andrea Moberg | '''Top 21''' | '''Best National Costume''' |-bgcolor=#fffacd | 2019 | Camila Escribens | '''Top 10''' | '''Best Evening Gown''' |-bgcolor=#fffacd | 2020 | Maricielo Gamarra | '''Top 21''' | |-bgcolor=pink | 2021 | Samantha Batallanos | - | '''Best National Costume''' |- | 2022 | Janet María Leyva Rodríguez | | |- |} ===Miss Peru – Supranational=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center; line-weight:17px" |- ! Taon ! Miss Peru Supranational ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2009 | Gisela Cava Acuña | '''Top 15''' | |- | 2010 | Claudia Villafuerte Vairo | - | |- | 2011 | Jessica Shialer Tejada | - | |- | 2014 | Ana María Villalobos | - | |- | 2015 | Lorena Larriviere | - | |- | 2016 | Silvana Vásquez Monier | - | |-bgcolor=#fffacd | 2017 | Lesly Reyna | '''Top 25''' | |-bgcolor=#ffff66 | 2019 | Janick Maceta | '''3rd Runner-up''' | |-bgcolor=#fffacd | 2021 | Solange Hermoza Rivera | '''Top 24''' | |-bgcolor=#fffacd | 2022 | Almendra Castillo | '''Top 12''' | *'''Pinakamahusay na Pambansang Kasuotan''' |} ==Tala== ==Sanggunian== {{reflist}} lwutkhe3nmpqvy8kj9ksvw2mwqhsbfn 1958306 1958305 2022-07-24T12:55:14Z Elysant 118076 /* Miss Peru – Supranational */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Perú''' ay ang pambansang beauty pageant ng [[Peru]] na nagpapadala ng kinatawan sa Miss Universe at iba pang patimpalak sa kagandahan. {{Infobox organization | name = Organisasyon ng Miss Perú | motto = | formation = 1952 | type = Patimpalak sa Kagandahan | headquarters = [[Lungsod ng Lima|Lima]] | location = [[Peru]] | membership = [[Miss Universe]] | language = [[Wikang Kastila|Kastila]] | leader_title = Presidente | leader_name = Jessica Newton }} ==Mga Titulado== ===Miss Peru – Universe=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center;" |- ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Taon ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Miss Peru ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Kinalabasan ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Parangal |- | 1952 | Ada Gabriela Bueno | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1953 | Mary Ann Sarmiento | rowspan="2" | '''Top 16''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1954 | Isabella León | |-bgcolor=#FFFACD | 1956 | Lola Sabogal | '''Top 15''' | |-bgcolor=gold | 1957 | Gladys Zender | '''Miss Universe 1957''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1958 | Beatriz Boluarte | '''Top 15''' | |- | 1959 | Guadalupe Mariátegui | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1960 | Medallit Gallino | |-bgcolor=#FFFACD | 1961 | Carmela Stein | '''Top 15''' | |- | 1962 | Silvia Dedekind | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1963 | Dora Toledano | |- | 1964 | Miluska Vondrak | |-bgcolor=#FFFACD | 1965 | Frieda Holler | rowspan="2" | '''Top 15''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1966 | Madeleine Hartog-Bel | |- | 1967 | Mirtha Calvo | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1968 | María Esther Brambilla | |-bgcolor=#FFFACD | 1969 | María Julia Mantilla Mayer | '''Top 15''' | |- | 1970 | Cristina Málaga | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1971 | Magnolia Martínez | ''hindi nakapasok'' | '''Miss Congeniality''' |-bgcolor=#FFFACD | 1972 | Carmen Ampuero | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1973 | Mary Nunez Bartra | ''nag-Withdraw'' | |- | 1975 | Lourdes Berninzon | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1976 | Rocío Lazcano | ''hindi nakapasok'' | '''Best National Costume''' |- | 1977 | María Isabel Frías | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1978 | Olga Zumarán | '''Top 12''' | |- | 1979 | Jacqueline Brahms | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1980 | Lisseth Ramis | |- | 1981 | Gladys Silva | |-bgcolor=#FFFACD | 1982 | Francesca Zaza | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1983 | Vivien Griffiths | rowspan="4" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1984 | Fiorella Ferrari | |- | 1985 | María Gracia Galleno | |- | 1986 | Karin Lindermann | |-bgcolor=#FFFACD | 1987 | Jessica Newton | '''Top 10''' | |- | 1988 | Katia Escudero | rowspan="7" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1989 | Mariana Sovero | |- | 1990 | Marisol Martínez | |- | 1991 | Eliana Martínez | |- | 1992 | Aline Arce | |- | 1993 | Déborah de Souza-Peixoto | |- | 1994 | Karina Calmet | |-bgcolor=pink | 1995 | Paola Dellepiane | ''hindi nakapasok'' | '''Best Hairstyle''' |-bgcolor=#FFFACD | 1996 | Natali Sacco | '''Top 10''' | |- | 1997 | Claudia Dopf | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1998 | Karim Bernal | |- | 1999 | Fabiola Lazo | |- | 2000 | Verónica Rueckner | |- | 2001 | Viviana Rivasplata | |- | 2002 | Adriana Zubiate | |-bgcolor=#FFFACD | 2003 | Claudia Ortiz de Zevallos | '''Top 15''' | |- | 2004 | Liesel Holler | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 2005 | Débora Sulca | '''Top 10''' | |- | 2006 | Fiorella Viñas | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2007 | Jimena Elías | |- | 2008 | Karol Castillo | |- | 2009 | Karen Schwarz | |- | 2010 | Giuliana Zevallos | |- | 2011 | Natalie Vértiz | |-bgcolor=#FFFACD | 2012 | Nicole Faverón | '''Top 16''' | |- | 2013 | Cindy Mejía | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2014 | Jimena Espinoza | |- | 2015 | Laura Spoya | |-bgcolor=#FFFACD | 2016 | Valeria Piazza | '''Top 13''' | |- | 2017 | Priscilla Howard | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2018 | Romina Lozano | |-bgcolor=#FFFACD | 2019 | Kelin Rivera | '''Top 10''' | |-bgcolor=#FFFF66 | 2020 | Janick Maceta | '''2nd Runner-up''' | |- | 2021 | Yely Rivera | ''hindi nakapasok'' | |- | 2022 | Alessia Rovegno | | |} ===Miss Peru – International=== ===Miss Peru – Grand International=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center; line-height:19px" |- ! Taon ! Miss Peru – Grand International ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2014 | Sophía Venero | '''Top 20''' | |- | 2015 | Alejandra Almonte Chávez | - | |-bgcolor=#fffacd | 2016 | Prissila Howard | '''Top 10''' | |-bgcolor=gold | 2017 | María José Lora | '''Miss Grand International 2017''' | |-bgcolor=#fffacd | 2018 | Andrea Moberg | '''Top 21''' | '''Best National Costume''' |-bgcolor=#fffacd | 2019 | Camila Escribens | '''Top 10''' | '''Best Evening Gown''' |-bgcolor=#fffacd | 2020 | Maricielo Gamarra | '''Top 21''' | |-bgcolor=pink | 2021 | Samantha Batallanos | - | '''Best National Costume''' |- | 2022 | Janet María Leyva Rodríguez | | |- |} ===Miss Peru – Supranational=== {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- ! Taon ! Miss Peru Supranational ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2009 | Gisela Cava Acuña | '''Top 15''' | |- | 2010 | Claudia Villafuerte Vairo | - | |- | 2011 | Jessica Shialer Tejada | - | |- | 2014 | Ana María Villalobos | - | |- | 2015 | Lorena Larriviere | - | |- | 2016 | Silvana Vásquez Monier | - | |-bgcolor=#fffacd | 2017 | Lesly Reyna | '''Top 25''' | |-bgcolor=#ffff66 | 2019 | Janick Maceta | '''3rd Runner-up''' | |-bgcolor=#fffacd | 2021 | Solange Hermoza Rivera | '''Top 24''' | |-bgcolor=#fffacd | 2022 | Almendra Castillo | '''Top 12''' | *'''Pinakamahusay na Pambansang Kasuotan''' |} ==Tala== ==Sanggunian== {{reflist}} rvvvy2zpt63t3z6m64w09s6vsqxveqy 1958308 1958306 2022-07-24T12:56:03Z Elysant 118076 /* Miss Peru – Supranational */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Perú''' ay ang pambansang beauty pageant ng [[Peru]] na nagpapadala ng kinatawan sa Miss Universe at iba pang patimpalak sa kagandahan. {{Infobox organization | name = Organisasyon ng Miss Perú | motto = | formation = 1952 | type = Patimpalak sa Kagandahan | headquarters = [[Lungsod ng Lima|Lima]] | location = [[Peru]] | membership = [[Miss Universe]] | language = [[Wikang Kastila|Kastila]] | leader_title = Presidente | leader_name = Jessica Newton }} ==Mga Titulado== ===Miss Peru – Universe=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center;" |- ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Taon ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Miss Peru ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Kinalabasan ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Parangal |- | 1952 | Ada Gabriela Bueno | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1953 | Mary Ann Sarmiento | rowspan="2" | '''Top 16''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1954 | Isabella León | |-bgcolor=#FFFACD | 1956 | Lola Sabogal | '''Top 15''' | |-bgcolor=gold | 1957 | Gladys Zender | '''Miss Universe 1957''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1958 | Beatriz Boluarte | '''Top 15''' | |- | 1959 | Guadalupe Mariátegui | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1960 | Medallit Gallino | |-bgcolor=#FFFACD | 1961 | Carmela Stein | '''Top 15''' | |- | 1962 | Silvia Dedekind | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1963 | Dora Toledano | |- | 1964 | Miluska Vondrak | |-bgcolor=#FFFACD | 1965 | Frieda Holler | rowspan="2" | '''Top 15''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1966 | Madeleine Hartog-Bel | |- | 1967 | Mirtha Calvo | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1968 | María Esther Brambilla | |-bgcolor=#FFFACD | 1969 | María Julia Mantilla Mayer | '''Top 15''' | |- | 1970 | Cristina Málaga | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1971 | Magnolia Martínez | ''hindi nakapasok'' | '''Miss Congeniality''' |-bgcolor=#FFFACD | 1972 | Carmen Ampuero | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1973 | Mary Nunez Bartra | ''nag-Withdraw'' | |- | 1975 | Lourdes Berninzon | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1976 | Rocío Lazcano | ''hindi nakapasok'' | '''Best National Costume''' |- | 1977 | María Isabel Frías | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1978 | Olga Zumarán | '''Top 12''' | |- | 1979 | Jacqueline Brahms | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1980 | Lisseth Ramis | |- | 1981 | Gladys Silva | |-bgcolor=#FFFACD | 1982 | Francesca Zaza | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1983 | Vivien Griffiths | rowspan="4" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1984 | Fiorella Ferrari | |- | 1985 | María Gracia Galleno | |- | 1986 | Karin Lindermann | |-bgcolor=#FFFACD | 1987 | Jessica Newton | '''Top 10''' | |- | 1988 | Katia Escudero | rowspan="7" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1989 | Mariana Sovero | |- | 1990 | Marisol Martínez | |- | 1991 | Eliana Martínez | |- | 1992 | Aline Arce | |- | 1993 | Déborah de Souza-Peixoto | |- | 1994 | Karina Calmet | |-bgcolor=pink | 1995 | Paola Dellepiane | ''hindi nakapasok'' | '''Best Hairstyle''' |-bgcolor=#FFFACD | 1996 | Natali Sacco | '''Top 10''' | |- | 1997 | Claudia Dopf | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1998 | Karim Bernal | |- | 1999 | Fabiola Lazo | |- | 2000 | Verónica Rueckner | |- | 2001 | Viviana Rivasplata | |- | 2002 | Adriana Zubiate | |-bgcolor=#FFFACD | 2003 | Claudia Ortiz de Zevallos | '''Top 15''' | |- | 2004 | Liesel Holler | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 2005 | Débora Sulca | '''Top 10''' | |- | 2006 | Fiorella Viñas | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2007 | Jimena Elías | |- | 2008 | Karol Castillo | |- | 2009 | Karen Schwarz | |- | 2010 | Giuliana Zevallos | |- | 2011 | Natalie Vértiz | |-bgcolor=#FFFACD | 2012 | Nicole Faverón | '''Top 16''' | |- | 2013 | Cindy Mejía | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2014 | Jimena Espinoza | |- | 2015 | Laura Spoya | |-bgcolor=#FFFACD | 2016 | Valeria Piazza | '''Top 13''' | |- | 2017 | Priscilla Howard | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2018 | Romina Lozano | |-bgcolor=#FFFACD | 2019 | Kelin Rivera | '''Top 10''' | |-bgcolor=#FFFF66 | 2020 | Janick Maceta | '''2nd Runner-up''' | |- | 2021 | Yely Rivera | ''hindi nakapasok'' | |- | 2022 | Alessia Rovegno | | |} ===Miss Peru – International=== ===Miss Peru – Grand International=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center; line-height:19px" |- ! Taon ! Miss Peru – Grand International ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2014 | Sophía Venero | '''Top 20''' | |- | 2015 | Alejandra Almonte Chávez | - | |-bgcolor=#fffacd | 2016 | Prissila Howard | '''Top 10''' | |-bgcolor=gold | 2017 | María José Lora | '''Miss Grand International 2017''' | |-bgcolor=#fffacd | 2018 | Andrea Moberg | '''Top 21''' | '''Best National Costume''' |-bgcolor=#fffacd | 2019 | Camila Escribens | '''Top 10''' | '''Best Evening Gown''' |-bgcolor=#fffacd | 2020 | Maricielo Gamarra | '''Top 21''' | |-bgcolor=pink | 2021 | Samantha Batallanos | - | '''Best National Costume''' |- | 2022 | Janet María Leyva Rodríguez | | |- |} ===Miss Peru – Supranational=== {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- ! Taon ! Miss Peru Supranational ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2009 | Gisela Cava Acuña | '''Top 15''' | |- | 2010 | Claudia Villafuerte Vairo | - | |- | 2011 | Jessica Shialer Tejada | - | |- | 2014 | Ana María Villalobos | - | |- | 2015 | Lorena Larriviere | - | |- | 2016 | Silvana Vásquez Monier | - | |-bgcolor=#fffacd | 2017 | Lesly Reyna | '''Top 25''' | |-bgcolor=#ffff66 | 2019 | Janick Maceta | '''3rd Runner-up''' | |-bgcolor=#fffacd | 2021 | Solange Hermoza Rivera | '''Top 24''' | |-bgcolor=#fffacd | 2022 | Almendra Castillo | '''Top 12''' | *'''Best National Costume ''' |} ==Tala== ==Sanggunian== {{reflist}} eubgjfmr36opz92ejvg4j70t8jgci6o 1958311 1958308 2022-07-24T13:02:10Z Elysant 118076 /* Miss Peru – Supranational */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Perú''' ay ang pambansang beauty pageant ng [[Peru]] na nagpapadala ng kinatawan sa Miss Universe at iba pang patimpalak sa kagandahan. {{Infobox organization | name = Organisasyon ng Miss Perú | motto = | formation = 1952 | type = Patimpalak sa Kagandahan | headquarters = [[Lungsod ng Lima|Lima]] | location = [[Peru]] | membership = [[Miss Universe]] | language = [[Wikang Kastila|Kastila]] | leader_title = Presidente | leader_name = Jessica Newton }} ==Mga Titulado== ===Miss Peru – Universe=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center;" |- ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Taon ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Miss Peru ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Kinalabasan ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Parangal |- | 1952 | Ada Gabriela Bueno | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1953 | Mary Ann Sarmiento | rowspan="2" | '''Top 16''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1954 | Isabella León | |-bgcolor=#FFFACD | 1956 | Lola Sabogal | '''Top 15''' | |-bgcolor=gold | 1957 | Gladys Zender | '''Miss Universe 1957''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1958 | Beatriz Boluarte | '''Top 15''' | |- | 1959 | Guadalupe Mariátegui | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1960 | Medallit Gallino | |-bgcolor=#FFFACD | 1961 | Carmela Stein | '''Top 15''' | |- | 1962 | Silvia Dedekind | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1963 | Dora Toledano | |- | 1964 | Miluska Vondrak | |-bgcolor=#FFFACD | 1965 | Frieda Holler | rowspan="2" | '''Top 15''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1966 | Madeleine Hartog-Bel | |- | 1967 | Mirtha Calvo | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1968 | María Esther Brambilla | |-bgcolor=#FFFACD | 1969 | María Julia Mantilla Mayer | '''Top 15''' | |- | 1970 | Cristina Málaga | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1971 | Magnolia Martínez | ''hindi nakapasok'' | '''Miss Congeniality''' |-bgcolor=#FFFACD | 1972 | Carmen Ampuero | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1973 | Mary Nunez Bartra | ''nag-Withdraw'' | |- | 1975 | Lourdes Berninzon | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1976 | Rocío Lazcano | ''hindi nakapasok'' | '''Best National Costume''' |- | 1977 | María Isabel Frías | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1978 | Olga Zumarán | '''Top 12''' | |- | 1979 | Jacqueline Brahms | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1980 | Lisseth Ramis | |- | 1981 | Gladys Silva | |-bgcolor=#FFFACD | 1982 | Francesca Zaza | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1983 | Vivien Griffiths | rowspan="4" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1984 | Fiorella Ferrari | |- | 1985 | María Gracia Galleno | |- | 1986 | Karin Lindermann | |-bgcolor=#FFFACD | 1987 | Jessica Newton | '''Top 10''' | |- | 1988 | Katia Escudero | rowspan="7" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1989 | Mariana Sovero | |- | 1990 | Marisol Martínez | |- | 1991 | Eliana Martínez | |- | 1992 | Aline Arce | |- | 1993 | Déborah de Souza-Peixoto | |- | 1994 | Karina Calmet | |-bgcolor=pink | 1995 | Paola Dellepiane | ''hindi nakapasok'' | '''Best Hairstyle''' |-bgcolor=#FFFACD | 1996 | Natali Sacco | '''Top 10''' | |- | 1997 | Claudia Dopf | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1998 | Karim Bernal | |- | 1999 | Fabiola Lazo | |- | 2000 | Verónica Rueckner | |- | 2001 | Viviana Rivasplata | |- | 2002 | Adriana Zubiate | |-bgcolor=#FFFACD | 2003 | Claudia Ortiz de Zevallos | '''Top 15''' | |- | 2004 | Liesel Holler | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 2005 | Débora Sulca | '''Top 10''' | |- | 2006 | Fiorella Viñas | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2007 | Jimena Elías | |- | 2008 | Karol Castillo | |- | 2009 | Karen Schwarz | |- | 2010 | Giuliana Zevallos | |- | 2011 | Natalie Vértiz | |-bgcolor=#FFFACD | 2012 | Nicole Faverón | '''Top 16''' | |- | 2013 | Cindy Mejía | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2014 | Jimena Espinoza | |- | 2015 | Laura Spoya | |-bgcolor=#FFFACD | 2016 | Valeria Piazza | '''Top 13''' | |- | 2017 | Priscilla Howard | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2018 | Romina Lozano | |-bgcolor=#FFFACD | 2019 | Kelin Rivera | '''Top 10''' | |-bgcolor=#FFFF66 | 2020 | Janick Maceta | '''2nd Runner-up''' | |- | 2021 | Yely Rivera | ''hindi nakapasok'' | |- | 2022 | Alessia Rovegno | | |} ===Miss Peru – International=== ===Miss Peru – Grand International=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center; line-height:19px" |- ! Taon ! Miss Peru – Grand International ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2014 | Sophía Venero | '''Top 20''' | |- | 2015 | Alejandra Almonte Chávez | - | |-bgcolor=#fffacd | 2016 | Prissila Howard | '''Top 10''' | |-bgcolor=gold | 2017 | María José Lora | '''Miss Grand International 2017''' | |-bgcolor=#fffacd | 2018 | Andrea Moberg | '''Top 21''' | '''Best National Costume''' |-bgcolor=#fffacd | 2019 | Camila Escribens | '''Top 10''' | '''Best Evening Gown''' |-bgcolor=#fffacd | 2020 | Maricielo Gamarra | '''Top 21''' | |-bgcolor=pink | 2021 | Samantha Batallanos | - | '''Best National Costume''' |- | 2022 | Janet María Leyva Rodríguez | | |- |} ===Miss Peru – Supranational=== {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- ! Taon ! Miss Peru Supranational ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2009 | Gisela Cava Acuña | '''Top 15''' | |- | 2010 | Claudia Villafuerte Vairo | - | |- | 2011 | Jessica Shialer Tejada | - | |- | 2014 | Ana María Villalobos | - | |- | 2015 | Lorena Larriviere | - | |- | 2016 | Silvana Vásquez Monier | - | |-bgcolor=#fffacd | 2017 | Lesly Reyna | '''Top 25''' | |-bgcolor=#ffff66 | 2019 | Janick Maceta | '''3rd Runner-up''' | |-bgcolor=#fffacd | 2021 | Solange Hermoza Rivera | '''Top 24''' | |-bgcolor=#fffacd | 2022 | Almendra Castillo | '''Top 12'''<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-supranational-2022-la-peruana-almendra-castillo-no-paso-al-top-5-y-fue-eliminada-noticia-1418339|title=Miss Supranational 2022: La peruana Almendra Castillo no pasó al top 5 y fue eliminada|website=RPP|language=es|date=Hulyo 15, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.infobae.com/america/peru/2022/07/15/miss-supranational-2022-almendra-castillo-se-quedo-en-el-top-12-del-certamen-de-belleza/|title=Miss Supranational 2022: Almendra Castillo se quedó en el top 12 del certamen de belleza|website=Infobae|language=es|date=Hulyo 15, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://elcomercio.pe/viu/belleza/miss-supranational-2022-miss-supranational-2022-conoce-a-almendra-castillo-la-peruana-que-se-lucio-en-el-certamen-de-belleza-miss-peru-2022-miss-peru-belleza-certamen-de-belleza-modelo-noticia/|title=Miss Supranational 2022: Conoce a Almendra Castillo, la peruana que se lució en el certamen de belleza|website=El Comercio|language=es|date=Hulyo 16, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref> | *'''Best National Costume ''' |} ==Tala== ==Sanggunian== {{reflist}} i9lqdo1vq45gg49zeox2mbzqx4lbfyq 1958312 1958311 2022-07-24T13:10:50Z Elysant 118076 /* Miss Peru – Supranational */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Perú''' ay ang pambansang beauty pageant ng [[Peru]] na nagpapadala ng kinatawan sa Miss Universe at iba pang patimpalak sa kagandahan. {{Infobox organization | name = Organisasyon ng Miss Perú | motto = | formation = 1952 | type = Patimpalak sa Kagandahan | headquarters = [[Lungsod ng Lima|Lima]] | location = [[Peru]] | membership = [[Miss Universe]] | language = [[Wikang Kastila|Kastila]] | leader_title = Presidente | leader_name = Jessica Newton }} ==Mga Titulado== ===Miss Peru – Universe=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center;" |- ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Taon ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Miss Peru ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Kinalabasan ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Parangal |- | 1952 | Ada Gabriela Bueno | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1953 | Mary Ann Sarmiento | rowspan="2" | '''Top 16''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1954 | Isabella León | |-bgcolor=#FFFACD | 1956 | Lola Sabogal | '''Top 15''' | |-bgcolor=gold | 1957 | Gladys Zender | '''Miss Universe 1957''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1958 | Beatriz Boluarte | '''Top 15''' | |- | 1959 | Guadalupe Mariátegui | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1960 | Medallit Gallino | |-bgcolor=#FFFACD | 1961 | Carmela Stein | '''Top 15''' | |- | 1962 | Silvia Dedekind | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1963 | Dora Toledano | |- | 1964 | Miluska Vondrak | |-bgcolor=#FFFACD | 1965 | Frieda Holler | rowspan="2" | '''Top 15''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1966 | Madeleine Hartog-Bel | |- | 1967 | Mirtha Calvo | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1968 | María Esther Brambilla | |-bgcolor=#FFFACD | 1969 | María Julia Mantilla Mayer | '''Top 15''' | |- | 1970 | Cristina Málaga | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1971 | Magnolia Martínez | ''hindi nakapasok'' | '''Miss Congeniality''' |-bgcolor=#FFFACD | 1972 | Carmen Ampuero | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1973 | Mary Nunez Bartra | ''nag-Withdraw'' | |- | 1975 | Lourdes Berninzon | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1976 | Rocío Lazcano | ''hindi nakapasok'' | '''Best National Costume''' |- | 1977 | María Isabel Frías | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1978 | Olga Zumarán | '''Top 12''' | |- | 1979 | Jacqueline Brahms | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1980 | Lisseth Ramis | |- | 1981 | Gladys Silva | |-bgcolor=#FFFACD | 1982 | Francesca Zaza | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1983 | Vivien Griffiths | rowspan="4" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1984 | Fiorella Ferrari | |- | 1985 | María Gracia Galleno | |- | 1986 | Karin Lindermann | |-bgcolor=#FFFACD | 1987 | Jessica Newton | '''Top 10''' | |- | 1988 | Katia Escudero | rowspan="7" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1989 | Mariana Sovero | |- | 1990 | Marisol Martínez | |- | 1991 | Eliana Martínez | |- | 1992 | Aline Arce | |- | 1993 | Déborah de Souza-Peixoto | |- | 1994 | Karina Calmet | |-bgcolor=pink | 1995 | Paola Dellepiane | ''hindi nakapasok'' | '''Best Hairstyle''' |-bgcolor=#FFFACD | 1996 | Natali Sacco | '''Top 10''' | |- | 1997 | Claudia Dopf | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1998 | Karim Bernal | |- | 1999 | Fabiola Lazo | |- | 2000 | Verónica Rueckner | |- | 2001 | Viviana Rivasplata | |- | 2002 | Adriana Zubiate | |-bgcolor=#FFFACD | 2003 | Claudia Ortiz de Zevallos | '''Top 15''' | |- | 2004 | Liesel Holler | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 2005 | Débora Sulca | '''Top 10''' | |- | 2006 | Fiorella Viñas | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2007 | Jimena Elías | |- | 2008 | Karol Castillo | |- | 2009 | Karen Schwarz | |- | 2010 | Giuliana Zevallos | |- | 2011 | Natalie Vértiz | |-bgcolor=#FFFACD | 2012 | Nicole Faverón | '''Top 16''' | |- | 2013 | Cindy Mejía | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2014 | Jimena Espinoza | |- | 2015 | Laura Spoya | |-bgcolor=#FFFACD | 2016 | Valeria Piazza | '''Top 13''' | |- | 2017 | Priscilla Howard | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2018 | Romina Lozano | |-bgcolor=#FFFACD | 2019 | Kelin Rivera | '''Top 10''' | |-bgcolor=#FFFF66 | 2020 | Janick Maceta | '''2nd Runner-up''' | |- | 2021 | Yely Rivera | ''hindi nakapasok'' | |- | 2022 | Alessia Rovegno | | |} ===Miss Peru – International=== ===Miss Peru – Grand International=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center; line-height:19px" |- ! Taon ! Miss Peru – Grand International ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2014 | Sophía Venero | '''Top 20''' | |- | 2015 | Alejandra Almonte Chávez | - | |-bgcolor=#fffacd | 2016 | Prissila Howard | '''Top 10''' | |-bgcolor=gold | 2017 | María José Lora | '''Miss Grand International 2017''' | |-bgcolor=#fffacd | 2018 | Andrea Moberg | '''Top 21''' | '''Best National Costume''' |-bgcolor=#fffacd | 2019 | Camila Escribens | '''Top 10''' | '''Best Evening Gown''' |-bgcolor=#fffacd | 2020 | Maricielo Gamarra | '''Top 21''' | |-bgcolor=pink | 2021 | Samantha Batallanos | - | '''Best National Costume''' |- | 2022 | Janet María Leyva Rodríguez | | |- |} ===Miss Peru – Supranational=== {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- ! Taon ! Miss Peru Supranational ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2009 | Gisela Cava Acuña | '''Top 15''' | |- | 2010 | Claudia Villafuerte Vairo | - | |- | 2011 | Jessica Shialer Tejada | - | |- | 2014 | Ana María Villalobos | - | |- | 2015 | Lorena Larriviere | - | |- | 2016 | Silvana Vásquez Monier | - | |-bgcolor=#fffacd | 2017 | Lesly Reyna | '''Top 25''' | |-bgcolor=#ffff66 | 2019 | Janick Maceta | '''3rd Runner-up''' | |-bgcolor=#fffacd | 2021 | Solange Hermoza Rivera | '''Top 24''' | |-bgcolor=#fffacd | 2022 | Almendra Castillo<ref>{{Cite web|url=https://www.infobae.com/america/peru/2022/05/13/almendra-castillo-representara-al-peru-en-el-miss-supranational-2022-tras-la-renuncia-de-yely-rivera/|title=Almendra Castillo representará al Perú en el Miss Supranational 2022 tras la renuncia de Yely Rivera|website=Infobae|language=es|date=Mayo 13, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://larepublica.pe/espectaculos/farandula/2022/07/11/almendra-castillo-sobre-su-participacion-en-el-miss-supranational-2022-me-siento-muy-feliz-jessica-newton-instagram-foto/|title=Almendra Castillo sobre su participación en el Miss Supranational 2022: “Me siento muy feliz”|website=La Republica|language=es|date=Hulyo 11, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://elpopular.pe/espectaculos/2022/07/12/miss-supranational-2022-almendra-castillo-emocionada-agenden-15-su-calendario-vamos-peru-foto-139054|title=Miss Supranational 2022: Almendra Castillo emocionada: "Agenden este 15 en su calendario. Vamos Perú"|website=El Popular|language=en|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref> | '''Top 12'''<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-supranational-2022-la-peruana-almendra-castillo-no-paso-al-top-5-y-fue-eliminada-noticia-1418339|title=Miss Supranational 2022: La peruana Almendra Castillo no pasó al top 5 y fue eliminada|website=RPP|language=es|date=Hulyo 15, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.infobae.com/america/peru/2022/07/15/miss-supranational-2022-almendra-castillo-se-quedo-en-el-top-12-del-certamen-de-belleza/|title=Miss Supranational 2022: Almendra Castillo se quedó en el top 12 del certamen de belleza|website=Infobae|language=es|date=Hulyo 15, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://elcomercio.pe/viu/belleza/miss-supranational-2022-miss-supranational-2022-conoce-a-almendra-castillo-la-peruana-que-se-lucio-en-el-certamen-de-belleza-miss-peru-2022-miss-peru-belleza-certamen-de-belleza-modelo-noticia/|title=Miss Supranational 2022: Conoce a Almendra Castillo, la peruana que se lució en el certamen de belleza|website=El Comercio|language=es|date=Hulyo 16, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref> | *'''Best National Costume ''' |} ==Tala== ==Sanggunian== {{reflist}} bgjfhxpmd038fytnwr9yn7suikb9az8 1958314 1958312 2022-07-24T13:17:34Z Elysant 118076 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Perú''' ay ang pambansang beauty pageant ng [[Peru]] na nagpapadala ng kinatawan sa Miss Universe at iba pang patimpalak sa kagandahan. {{Infobox organization | name = Organisasyon ng Miss Perú | motto = | formation = 1952 | type = Patimpalak sa Kagandahan | headquarters = [[Lungsod ng Lima|Lima]] | location = [[Peru]] | membership = [[Miss Universe]] | language = [[Wikang Kastila|Kastila]] | leader_title = Presidente | leader_name = Jessica Newton }} ==Mga Titulado== ===Miss Peru – Universe=== {|class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:center;" |- ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Taon ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Miss Peru ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Kinalabasan ! style="background:#787878;color:#FFFFFF"|Parangal |- | 1952 | Ada Gabriela Bueno | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1953 | Mary Ann Sarmiento | rowspan="2" | '''Top 16''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1954 | Isabella León | |-bgcolor=#FFFACD | 1956 | Lola Sabogal | '''Top 15''' | |-bgcolor=gold | 1957 | Gladys Zender | '''Miss Universe 1957''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1958 | Beatriz Boluarte | '''Top 15''' | |- | 1959 | Guadalupe Mariátegui | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1960 | Medallit Gallino | |-bgcolor=#FFFACD | 1961 | Carmela Stein | '''Top 15''' | |- | 1962 | Silvia Dedekind | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1963 | Dora Toledano | |- | 1964 | Miluska Vondrak | |-bgcolor=#FFFACD | 1965 | Frieda Holler | rowspan="2" | '''Top 15''' | |-bgcolor=#FFFACD | 1966 | Madeleine Hartog-Bel | |- | 1967 | Mirtha Calvo | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1968 | María Esther Brambilla | |-bgcolor=#FFFACD | 1969 | María Julia Mantilla Mayer | '''Top 15''' | |- | 1970 | Cristina Málaga | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1971 | Magnolia Martínez | ''hindi nakapasok'' | '''Miss Congeniality''' |-bgcolor=#FFFACD | 1972 | Carmen Ampuero | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1973 | Mary Nunez Bartra | ''nag-Withdraw'' | |- | 1975 | Lourdes Berninzon | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=pink | 1976 | Rocío Lazcano | ''hindi nakapasok'' | '''Best National Costume''' |- | 1977 | María Isabel Frías | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 1978 | Olga Zumarán | '''Top 12''' | |- | 1979 | Jacqueline Brahms | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1980 | Lisseth Ramis | |- | 1981 | Gladys Silva | |-bgcolor=#FFFACD | 1982 | Francesca Zaza | '''Top 12''' | '''Best National Costume''' |- | 1983 | Vivien Griffiths | rowspan="4" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1984 | Fiorella Ferrari | |- | 1985 | María Gracia Galleno | |- | 1986 | Karin Lindermann | |-bgcolor=#FFFACD | 1987 | Jessica Newton | '''Top 10''' | |- | 1988 | Katia Escudero | rowspan="7" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1989 | Mariana Sovero | |- | 1990 | Marisol Martínez | |- | 1991 | Eliana Martínez | |- | 1992 | Aline Arce | |- | 1993 | Déborah de Souza-Peixoto | |- | 1994 | Karina Calmet | |-bgcolor=pink | 1995 | Paola Dellepiane | ''hindi nakapasok'' | '''Best Hairstyle''' |-bgcolor=#FFFACD | 1996 | Natali Sacco | '''Top 10''' | |- | 1997 | Claudia Dopf | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 1998 | Karim Bernal | |- | 1999 | Fabiola Lazo | |- | 2000 | Verónica Rueckner | |- | 2001 | Viviana Rivasplata | |- | 2002 | Adriana Zubiate | |-bgcolor=#FFFACD | 2003 | Claudia Ortiz de Zevallos | '''Top 15''' | |- | 2004 | Liesel Holler | ''hindi nakapasok'' | |-bgcolor=#FFFACD | 2005 | Débora Sulca | '''Top 10''' | |- | 2006 | Fiorella Viñas | rowspan="6" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2007 | Jimena Elías | |- | 2008 | Karol Castillo | |- | 2009 | Karen Schwarz | |- | 2010 | Giuliana Zevallos | |- | 2011 | Natalie Vértiz | |-bgcolor=#FFFACD | 2012 | Nicole Faverón | '''Top 16''' | |- | 2013 | Cindy Mejía | rowspan="3" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2014 | Jimena Espinoza | |- | 2015 | Laura Spoya | |-bgcolor=#FFFACD | 2016 | Valeria Piazza | '''Top 13''' | |- | 2017 | Priscilla Howard | rowspan="2" | ''hindi nakapasok'' | |- | 2018 | Romina Lozano | |-bgcolor=#FFFACD | 2019 | Kelin Rivera | '''Top 10''' | |-bgcolor=#FFFF66 | 2020 | Janick Maceta | '''2nd Runner-up''' | |- | 2021 | Yely Rivera | ''hindi nakapasok'' | |- | 2022 | Alessia Rovegno | | |} ===Miss Peru – International=== ===Miss Peru – Grand International=== {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- ! Taon ! Miss Peru – Grand International ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2014 | Sophía Venero | '''Top 20''' | |- | 2015 | Alejandra Almonte Chávez | - | |-bgcolor=#fffacd | 2016 | Prissila Howard | '''Top 10''' | |-bgcolor=gold | 2017 | María José Lora | '''Miss Grand International 2017''' | |-bgcolor=#fffacd | 2018 | Andrea Moberg | '''Top 21''' | '''Best National Costume''' |-bgcolor=#fffacd | 2019 | Camila Escribens | '''Top 10''' | '''Best Evening Gown''' |-bgcolor=#fffacd | 2020 | Maricielo Gamarra | '''Top 21''' | |-bgcolor=pink | 2021 | Samantha Batallanos | - | '''Best National Costume'''<ref>{{Cite web|url=https://www.arout.net/miss-grand-international-2021-miss-grand-peru-wins-the-award-for-best-national-traditional-costume/|title=Miss Grand International 2021: Miss Grand Peru wins the award for best national traditional costume|website=Arout|language=en|date=Disyembre 5, 2021|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref> |- | 2022 | Janet María Leyva Rodríguez | | |- |} ===Miss Peru – Supranational=== {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- ! Taon ! Miss Peru Supranational ! Kinalabasan ! Parangal |-bgcolor=#fffacd | 2009 | Gisela Cava Acuña | '''Top 15''' | |- | 2010 | Claudia Villafuerte Vairo | - | |- | 2011 | Jessica Shialer Tejada | - | |- | 2014 | Ana María Villalobos | - | |- | 2015 | Lorena Larriviere | - | |- | 2016 | Silvana Vásquez Monier | - | |-bgcolor=#fffacd | 2017 | Lesly Reyna | '''Top 25''' | |-bgcolor=#ffff66 | 2019 | Janick Maceta | '''3rd Runner-up''' | |-bgcolor=#fffacd | 2021 | Solange Hermoza Rivera | '''Top 24''' | |-bgcolor=#fffacd | 2022 | Almendra Castillo<ref>{{Cite web|url=https://www.infobae.com/america/peru/2022/05/13/almendra-castillo-representara-al-peru-en-el-miss-supranational-2022-tras-la-renuncia-de-yely-rivera/|title=Almendra Castillo representará al Perú en el Miss Supranational 2022 tras la renuncia de Yely Rivera|website=Infobae|language=es|date=Mayo 13, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://larepublica.pe/espectaculos/farandula/2022/07/11/almendra-castillo-sobre-su-participacion-en-el-miss-supranational-2022-me-siento-muy-feliz-jessica-newton-instagram-foto/|title=Almendra Castillo sobre su participación en el Miss Supranational 2022: “Me siento muy feliz”|website=La Republica|language=es|date=Hulyo 11, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://elpopular.pe/espectaculos/2022/07/12/miss-supranational-2022-almendra-castillo-emocionada-agenden-15-su-calendario-vamos-peru-foto-139054|title=Miss Supranational 2022: Almendra Castillo emocionada: "Agenden este 15 en su calendario. Vamos Perú"|website=El Popular|language=en|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref> | '''Top 12'''<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-supranational-2022-la-peruana-almendra-castillo-no-paso-al-top-5-y-fue-eliminada-noticia-1418339|title=Miss Supranational 2022: La peruana Almendra Castillo no pasó al top 5 y fue eliminada|website=RPP|language=es|date=Hulyo 15, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.infobae.com/america/peru/2022/07/15/miss-supranational-2022-almendra-castillo-se-quedo-en-el-top-12-del-certamen-de-belleza/|title=Miss Supranational 2022: Almendra Castillo se quedó en el top 12 del certamen de belleza|website=Infobae|language=es|date=Hulyo 15, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://elcomercio.pe/viu/belleza/miss-supranational-2022-miss-supranational-2022-conoce-a-almendra-castillo-la-peruana-que-se-lucio-en-el-certamen-de-belleza-miss-peru-2022-miss-peru-belleza-certamen-de-belleza-modelo-noticia/|title=Miss Supranational 2022: Conoce a Almendra Castillo, la peruana que se lució en el certamen de belleza|website=El Comercio|language=es|date=Hulyo 16, 2022|access-date=Hulyo 24, 2022}}</ref> | *'''Best National Costume ''' |} ==Tala== ==Sanggunian== {{reflist}} 19pjhyzy08lvjgb1ksqaon4v2wyyzyk 14 317875 1958370 1953947 2022-07-24T18:51:15Z 31.200.12.242 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Universities and colleges in Baku}} [[Kategorya:Unibersidad sa Aserbayan|Baku]] [[Kategorya:Unibersidad at kolehiyo sa Baku|Unibersidad]] ivl6m6l0nejoexixsc6v3xwhh8m3pqg 0 318280 1958513 1957198 2022-07-25T04:35:42Z 180.194.47.214 Bagong article ni Barbie Imperial. wikitext text/x-wiki {{Infobox person | pre-nominals = | name = Barbie Imperial | image = File:Barbie Imperial Mall Show 2018.jpg | caption = Imperial in 2018 | birth_name = Barbara Concina Imperial | birth_date = {{birth date and age|1998|08|01}} | birth_place = [[Daraga|Daraga, Albay]], Philippines | nationality = [[Filipinos|Filipina]] | occupation = Aktres, modelo, mananayaw | years_active = 2015–kasalukuyan | agent = [[ABS-CBN]] (2015–kasalukuyan) <br /> [[Star Magic]] (2015–kasalukuyan) | known_for = [[Precious Hearts Romances Presents|Michelle Verano]] sa ''[[Araw Gabi]]''}} Si '''Barbie Imperial''' (ipinanganak noong Agosto 1, 1998) ay isang artista sa Pilipinas. Siya ay dating housemate ng [[Pinoy Big Brother|Pinoy Big Brother 737]]. ==Filmography== ===Television/Digital === {| class="wikitable sortable" !Year !Title !Role !Notes |- | rowspan="3"| 2015 ! ''[[Pinoy Big Brother: 737]]'' |Herself |First television appearance |- ! ''[[All of Me (TV series)|All of Me]]'' | Apple de Asis | Supporting role |- ! ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Hannah | |- | 2016 / 2018 ! ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Herself / Barbie Concina Imperial | Episode title: ''Riles'' |- | rowspan="2" | 2016–17 ! ''[[It's Showtime (Philippine TV program)|It's Showtime]]'' | Herself | ''Girltrend'' Member and appeared regularly in the show until 2017 |- ! ''[[Langit Lupa]]'' | Jenny | Supporting role with [[Paulo Angeles]] |- | 2016 ! ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Judy's sister | Supporting Role |- | rowspan="4"| 2017 ! ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Liza | Episode title: ''Sementado'' |- ! ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Marilyn | Episode title: ''Saklolo'' |- ! ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Young Clara | Special Participation |- ! ''[[La Luna Sangre]]'' | Aira Feliz "Aife" Javier | Guest |- | rowspan="3"| 2018 ! ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Lexy | Episode title: ''Mulat'' |- ! ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Glaiza | Episode title: ''Mangga'' |- ! ''[[Wansapanataym]]'' | Rachel San Pedro | Episode title: ''Gelli in a Bottle'' Supporting role |- | 2018–present ! ''[[ASAP (TV program)|ASAP]]'' | Herself | Regular Guest |- | rowspan="3"| 2018 ! ''[[Precious Hearts Romances Presents]]: [[Araw Gabi]]'' | Michelle "Mich/Boning" Verano / Anna Vida De Alegre | Lead role with [[JM de Guzman]] |- ! ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Bea Soriano | Episode title: ''Set-up'' |- ! ''[[Wansapanataym]]'' | Pia Versoza/Upeng | Episode title: ''Switch Be With You'' Lead role |- | rowspan="4" | 2019 ! ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Allanis Marie Claire Book | Episode title: ''Journal'' Lead role |- ! ''[[Ipaglaban Mo!]]'' | Mitch | Episode title: ''Saltik'' Lead Role |- ! ''[[Maalaala Mo Kaya]]'' | Maria | Episode title: ''Meet Maria'' Lead role |- ! ''Taiwan That You Love'' | Olivia "Ivi" Libarios | Lead role with [[Paulo Angeles]] |- | rowspan="3"|2020 ! ''[[FPJ's Ang Probinsyano]]'' | PLt. Camille Villanuna | |- !''[[Bagong Umaga]]'' | Catherine "Cai" Buencorazon Veradona / Catherine "Cai" Magbanua† | Main role |- !''[[Oh, Mando!]]'' | Krisha Cruz | |- | 2021 ! ''[[Click Like Share]]'' | Jenna | Episode title: Found, Lead role<ref name="CLS2">{{Cite web |title=Maymay, Tony, Barbie, Jerome and Janella’s social media nightmare becomes reality in ‘Click, Like, Share’|url=https://mb.com.ph/2021/08/27/maymay-tony-barbie-jerome-and-janellas-social-media-nightmare-becomes-reality-in-click-like-share/|date=27 August 2021|website=Manila Bulletin|access-date=7 January 2022}}</ref> |- |2022 ! ''The Goodbye Girl'' |Sheryl |Main Role |} ===Film=== {| class="wikitable sortable" ! Year !! Title !! Role !! Notes |- | 2016 ! ''[[Love Me Tomorrow]]'' | Jerl | Supporting Role |- | 2018 ! ''[[Kasal (2018 film)|Kasal]]'' | Clara | Supporting Role |- |rowspan=2|2019 ! ''Finding You'' | Grace | Supporting Role |- !''You Have Arrived'' |Dani | |- | 2020 ! ''[[Mang Kepweng: Ang Lihim ng Bandanang Itim]]'' |Devie |Main Role |- | 2021 ! ''Dulo'' | Bianca | Main Role |- |} ===Music videos=== {| class="wikitable sortable" !Year !Title !Artist !Role |- | 2018 ! ''Sa Mga Bituin Na Lang Ibubulong'' | Barbie Imperial | Herself |} ==References== {{reflist}} q4mlcezmmskclxxqtlc2kwvtj7ivw1w 1958571 1958513 2022-07-25T05:16:28Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/180.194.47.214|180.194.47.214]] ([[User talk:180.194.47.214|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Ivan P. Clarin|Ivan P. Clarin]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pinoy Big Brother]] ak5tqy1d97mjxnmayzzl0ous30fy0pp 0 318292 1958452 1957266 2022-07-25T03:15:10Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki Ang '''lysochrome''' ay isang natutunaw na tina na ginagamit para sa histokemikal na paglamlam ng mga [[lipid]], na kinabibilangan ng triglycerides, fatty acids, at lipoproteins . Ang mga lysochrome tulad ng Sudan IV ay natutunaw sa lipid at nagpapakita bilang mga rehiyon na may kulay. Ang tina ay hindi dumidikit sa anumang substrate, kaya maaaring makuha ang kwantipikasyon o kwalipikasyon ng presensya ng lipid. Ang pangalan ay nilikha ni John Baker sa kanyang aklat na "Principles of Biological Microtechnique", na inilathala noong 1958, mula sa mga salitang Griyego na ''lysis'' (solusyon) at ''chroma'' (kulay). <ref>Baker, J.R. 1958. Principles of Biological Microtechnique. London: Methuen, p.297-298.</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist}} {{uncategorized}} dn6qtbkpdg65mp10n6movxbj833kf6w 2 318353 1958422 1957901 2022-07-25T02:37:46Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} == Ian Nepomniachtchi == Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[pandaigdigang granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Nakamit din ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]] noong 2014. f505d1j9yegrhksi80yhnn7w9q387ed 1958430 1958422 2022-07-25T02:50:03Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} == Ian Nepomniachtchi == Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[pandaigdigang granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. qxlavibaapf4849135k01kgj8glndho 1958441 1958430 2022-07-25T02:58:32Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang mga pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} == Ian Nepomniachtchi == Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[pandaigdigang granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapo nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blits tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' naman siya sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. s77jy77axztyilehnlvt9ohhh3uyzxl 1958444 1958441 2022-07-25T02:59:56Z Prof.PMarini 123274 Typo edit wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} == Ian Nepomniachtchi == Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[pandaigdigang granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. pqevankho6xxgedxtnu0l5uozr4kn2i 1958445 1958444 2022-07-25T03:04:18Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang talata at link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} == Ian Nepomniachtchi == Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[pandaigdigang granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. q1dgcaf6tvfz973mpe1xvk6auztrs45 1958447 1958445 2022-07-25T03:07:26Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} == Ian Nepomniachtchi == Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[pandaigdigang granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. 7ukqncpbcbp3hrzle4d9lmz1f2pjd04 1958626 1958447 2022-07-25T06:19:11Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} == Ian Nepomniachtchi == Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[pandaigdigang granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang niuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'', natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. 6o4ag1wo0obg0wo0b4vi1ycek9cdl6w 1958628 1958626 2022-07-25T06:21:32Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} == Ian Nepomniachtchi == Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[pandaigdigang granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'', natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. j67b4qubxqbslbbfjrqgoh5s48o3z4m 1958629 1958628 2022-07-25T06:23:00Z Prof.PMarini 123274 Typo edit wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'', natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. 5te1tbryinbmh8mokoi822pbzd4c90t 1958631 1958629 2022-07-25T06:27:33Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''chess grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''.Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship''sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019).Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa'' [[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. guzbn0rfmw4vspy1lfnrgqqhacwliiz 1958634 1958631 2022-07-25T06:34:23Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. egofc4py2qqpqfdqazbjg0hrxput5p1 1958635 1958634 2022-07-25T06:40:40Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. l2ld12uvalrhcil1j9ehv9obe8qbhbl 1958636 1958635 2022-07-25T06:43:15Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] jtohsljpx758zs014w3cj9v6y6v4p9v 0 318389 1958455 1958019 2022-07-25T03:17:14Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Museong British]] sa [[Museong Britaniko]]: parehong hango sa kastila wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = British Museum | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = approx. 8 million objects<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Chair | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Area | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} in<br /> 94 galleries}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong British''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa [[Bloomsbury]] area ng [[London]]. Ito ay naglalaman ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo..<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Ito ay nagtatala ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Among the national museums in London, sculpture and [[decorative art|decorative]] and [[applied art]] are in the [[Victoria and Albert Museum]]; the British Museum houses earlier art, non-Western art, prints and drawings. The [[National Gallery]] holds the national collection of Western European art to about 1900, while art of the 20th century on is at [[Tate Modern]]. [[Tate Britain]] holds British Art from 1500 onwards. Books, manuscripts and many works on paper are in the [[British Library]]. There are significant overlaps between the coverage of the various collections.</ref> The British Museum was the first public national museum in the world.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 July 2018}}</ref> Ito ay itinatag noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irish na si [[Sir Hans Sloane]].<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Ito ay unang nagbukas sa publiko noong 1759, sa [[Montagu House, Bloomsbury|Montagu House]] sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong British na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng [[Natural History Museum, London|Natural History Museum]] noong 1881. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] scuzn4s1vk8tdv4znqicy2rfqgvvbsl 1958457 1958455 2022-07-25T03:18:20Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = British Museum | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = approx. 8 million objects<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Chair | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Area | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} in<br /> 94 galleries}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong British''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa [[Bloomsbury]] area ng [[London]]. Ito ay naglalaman ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo..<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Ito ay nagtatala ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Among the national museums in London, sculpture and [[decorative art|decorative]] and [[applied art]] are in the [[Victoria and Albert Museum]]; the British Museum houses earlier art, non-Western art, prints and drawings. The [[National Gallery]] holds the national collection of Western European art to about 1900, while art of the 20th century on is at [[Tate Modern]]. [[Tate Britain]] holds British Art from 1500 onwards. Books, manuscripts and many works on paper are in the [[British Library]]. There are significant overlaps between the coverage of the various collections.</ref> The British Museum was the first public national museum in the world.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 July 2018}}</ref> Ito ay itinatag noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irish na si [[Sir Hans Sloane]].<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Ito ay unang nagbukas sa publiko noong 1759, sa [[Montagu House, Bloomsbury|Montagu House]] sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong British na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng [[Natural History Museum, London|Natural History Museum]] noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] n50voxbqwiy0t8g7h5ntms2fj229ibq 1958458 1958457 2022-07-25T03:21:40Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = British Museum | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong British''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa [[Bloomsbury]] area ng [[London]]. Ito ay naglalaman ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo..<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Ito ay nagtatala ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Among the national museums in London, sculpture and [[decorative art|decorative]] and [[applied art]] are in the [[Victoria and Albert Museum]]; the British Museum houses earlier art, non-Western art, prints and drawings. The [[National Gallery]] holds the national collection of Western European art to about 1900, while art of the 20th century on is at [[Tate Modern]]. [[Tate Britain]] holds British Art from 1500 onwards. Books, manuscripts and many works on paper are in the [[British Library]]. There are significant overlaps between the coverage of the various collections.</ref> The British Museum was the first public national museum in the world.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 July 2018}}</ref> Ito ay itinatag noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irish na si [[Sir Hans Sloane]].<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Ito ay unang nagbukas sa publiko noong 1759, sa [[Montagu House, Bloomsbury|Montagu House]] sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong British na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng [[Natural History Museum, London|Natural History Museum]] noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] 5rvvttr98xgt4c7j6cj22jazu2jk41p 1958461 1958458 2022-07-25T03:31:29Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = British Museum | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong British''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa [[Bloomsbury]] area ng [[London]]. Ito ay naglalaman ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo..<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Ito ay nagtatala ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain nanama ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko nama ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng sakop ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Ito ay itinatag noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irish na si [[Sir Hans Sloane]].<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Ito ay unang nagbukas sa publiko noong 1759, sa [[Montagu House, Bloomsbury|Montagu House]] sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong British na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng [[Natural History Museum, London|Natural History Museum]] noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] llyhyt5leygk78v0ortjo4ubqbkcdd0 1958467 1958461 2022-07-25T03:37:17Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = British Museum | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain nanama ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko nama ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng sakop ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] dzgesvp7cwnq0uvyfruiil0mfit2esi 1958468 1958467 2022-07-25T03:38:05Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = British Museum | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko nama ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng sakop ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] 4cwth0e3c38gfs3nrampfb49jlo7ufp 1958469 1958468 2022-07-25T03:38:51Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = British Museum | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng sakop ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] 98rr0vlhxwi20135rnnwsg4vcekpgo3 1958470 1958469 2022-07-25T03:39:43Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = British Museum | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] dt18e86ps2rrf19no1amyouempq9bz4 1958472 1958470 2022-07-25T03:40:15Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum}}</ref> | location = [[Great Russell Street]], London WC1B 3DG, England, United Kingdom | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>[[Art Newspaper]] annual museum survey, 30 March 2021</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] 44p1umbcmf6hfj1d7nwglqru1cfybmu 1958474 1958472 2022-07-25T03:41:49Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|langauge=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] jxl8vpflfi1jipw6szk6chne26ko8ub 1958481 1958474 2022-07-25T03:48:19Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | caption = <!--Not required by Manual of Style--> | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|language=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] ht4snyqu1iiqjsey3mg49xqwbx5xzlm 1958482 1958481 2022-07-25T03:49:29Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | pushpin_map = Gitnang London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|language=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] b5z5r3ktx5hg59dj9rcbnfm511wmsbp 1958483 1958482 2022-07-25T03:49:52Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|language=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * [[Most visited museums in the United Kingdom|Ranked third nationally]], | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] 1kwpprok3qcwhccjuwvcsus0dcr3r21 1958487 1958483 2022-07-25T03:53:08Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|language=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = [[George Osborne]] | director = [[Hartwig Fischer]] | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * Nakaranggo sa ikatlo sa buong bansa, | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] fqayczgebwu4419u1vavdrlk1by2zgl 1958489 1958487 2022-07-25T03:53:31Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|language=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = George Osborne | director = Hartwig Fischer | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * Nakaranggo sa ikatlo sa buong bansa, | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|The [[Queen Elizabeth II Great Court|Great Court]] was developed in 2001 and surrounds the original [[British Museum Reading Room|Reading Room]].]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] m6hvd7t4bs354d0xbe9vihdz55a9h68 1958492 1958489 2022-07-25T03:57:42Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|language=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = George Osborne | director = Hartwig Fischer | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * Nakaranggo sa ikatlo sa buong bansa, | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|Ginawa ang Dakilang Korte noong 2001 at pinapalibot ang orihinal na Silid ng Pababasa.]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 March 2013}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] 4q0ume6wa2jw0jugird9qg8sh1fjo3c 1958494 1958492 2022-07-25T03:58:16Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|language=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = George Osborne | director = Hartwig Fischer | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * Nakaranggo sa ikatlo sa buong bansa, | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|Ginawa ang Dakilang Korte noong 2001 at pinapalibot ang orihinal na Silid ng Pababasa.]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 Marso 2013|language=en}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 October 2017}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan Museum noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] ljn45kgwfckbyb5awlk7bohl1unkc9z 1958495 1958494 2022-07-25T03:58:51Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{Infobox museum | name = Museong Britaniko | logo = British Museum logo.svg | logo_upright = .6 | image = File:British Museum (aerial).jpg | image_upright = 1.15 | pushpin_map = Central London | map_type = central London | established = {{Start date and age|1753|6|7|df=yes}} | collection = tinatayang nasa 8 milyong bagay<ref>{{cite web| url= https://www.britishmuseum.org/about_us/management/about_us.aspx| title= Collection size| work=British Museum|language=en}}</ref> | location = Kalyeng Great Russell Street, Londres WC1B 3DG, Inglatera, Reino Unido | leader_type = Tagapangulo | leader = George Osborne | director = Hartwig Fischer | visitors = 1,275,400 (2020)<ref>Art Newspaper annual museum survey, 30 Marso 2021 (sa Ingles)</ref> * Nakaranggo sa ikatlo sa buong bansa, | publictransit = {{rint|london|underground}} {{lus|Goodge Street}}; {{lus|Holborn}}; {{lus|Tottenham Court Road}}; {{lus|Russell Square}}; | website = {{Official URL}} | mapframe-zoom = 12 | embedded = {{infobox |child=yes | label1 = Sukat | data1 = {{convert|807000|sqft|m2|-2|abbr=on}} sa<br /> 94 galerya}} }} [[File:British Museum Great Court, London, UK - Diliff.jpg|thumb|upright=1.2|Ginawa ang Dakilang Korte noong 2001 at pinapalibot ang orihinal na Silid ng Pababasa.]] Ang '''Museong Britaniko''' o '''British Museum''' ay isang pampublikong museo na nauukol sa kasaysayan ng [[tao]], sining at kultura na matatagpuan sa pook ng Bloomsbury sa [[London]]. Naglalaman ito ng 8 milyong mga gawa na isa sa pinakamalaki at pinakamalawak na umiiral sa mundo.<ref name="britishmuseum.org">{{cite web |url=https://www.britishmuseum.org/the_museum/management/about_us.aspx |title=About us |work=British Museum |access-date=26 Marso 2013|language=en}}</ref> Nagtatala ito ng kultura ng [[tao]] mula sa simula ng pag-iral nito hanggang sa kasalukuyan.<ref group="lower-alpha">Sa mga pambansang museo sa [[Londres]], nasa Museong Victoria at Albert ang mga [[eskultura]] at palamuti at nilapat na [[sining]]; narito sa Museong Britaniko ang mga sinaunang sining, sining di-Kanluranin, mga imprenta at guhit. Nasa Pambansang Galerya ang mga pambansang koleksyon ng sining ng Kanlurang Europa sa mga 1900, habang nasa Tate Modern ang mga sining ng ika-20 dantaon. Nasa Tate Britain naman ang mga Sining Britaniko mula 1500 pasulong. Nasa Aklatang Britaniko naman ang mga aklat, manuskrito, at maraming gawa sa papel. May mga mahalagang pagsasanib sa pagitan ng saklaw ng iba't ibang koleksyon.</ref> Ang Museong Britaniko ang unang pampublikong pambansang [[museo]] sa buong mundo.<ref>{{Cite web|url=http://www.britishmuseum.org/about_us/the_museums_story/general_history.aspx|title=History of the British Museum|website=The British Museum|language=en|access-date=12 Hulyo 2018}}</ref> Itinatag ito noong 1753 batay sa mga koleksiyon ng doktor na Anglo-Irlandes na si Sir Hans Sloane.<ref>{{Cite web|url=https://www.bl.uk/events/the-life-and-curiosity-of-hans-sloane|title=The Life and Curiosity of Hans Sloane|website=The British Library|language=en|access-date=21 Oktubre 2017|language=en}}</ref> Una itong nagbukas sa publiko noong 1759, sa Bahay Montagu sa kasalukuyang gusali. Ang pagpalawig ng museo sa sumunod na 250 taon ay resulta ng kolonisasyong Britaniko na nagdulot sa pagkakalikha ng ilang mga sangay na institusyon gaya ng Museo ng Likas na Kasaysayan noong 1881. ==Mga pananda== {{noteslist}} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga museo]] 1j8zjpjtpoc4bhhaths9neo0rgnkf6v 828 318392 1958484 1958023 2022-07-25T03:50:37Z Jojit fb 38 Scribunto text/plain return { name = 'Gitnang London', top = 51.5369, bottom = 51.4866, left = -0.1994, right = -0.0686, image = 'Open street map central london.svg' } 1r1b5v2qsetnfkam8bmkkmna2g5wc0r 2 318395 1958633 1958029 2022-07-25T06:33:50Z Noobguy33 123436 wikitext text/x-wiki Kumusta, ito si Noobguy33. Ang aking tagalog wiki. {{User fil}} avtw73ypkcyu4wg76jbozhomhpv2rtv 0 318418 1958361 1958215 2022-07-24T18:17:48Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki {{Infobox country |native_name = |conventional_long_name =Imperyong Kassite |common_name = Imperyong Kassite |era = [[Panahong Bronse]] |government_type = [[Monarkiya]] |year_start = c. 1531 BCE |year_end = c. 1155 BC |life_span = c. 1531 BC — c. 1155 BCE |event1 = Pagkubkob sa [[Babilonya]] |date_event1 = c. 1531 BCE |event2 = Pananakop ng [[Elam]] |date_event2 = c. 1155 BCE |p1 = Unang dinastiyang Babilonya |p2 = Unang dinastiyang dagatlupa |s1 = Panahong Gitnang Babilonya |s2 = Gitnang Imperyong Asirya |s3 = [[Imperyong Elamita]] |image_map = Kassite Babylonia EN.svg |image_map_caption = Ang Imperyong [[Babilonya]] sa ilalim ng mga Kassite ca. ika-13 siglo BCE |capital = [[Dur-Kurigalzu]] |common_languages = [[Wikang Kassite]] |leader1 = [[Agum II]] <small>(una)</small> |leader2 = [[Enlil-nadin-ahi]] <small>(huli)</small> |year_leader1 = c. 1531 BCEE |year_leader2 = c. 1157—1155 BC |title_leader = [[Hari]] |today = [[Iraq]], [[Iran]], [[Kuwait]] }} {{ Location map+|Iraq|width=260|float=right|relief=yes|caption=Map of [[Iraq]] showing important sites that were occupied by the [[Kassite dynasty]] (clickable map)|places= {{ Location map~|Iraq|lat=32.536389|long=44.420833|position=left|label_size=75|label=[[Babylon]] }} {{ Location map~|Iraq|lat=31.885|long=45.268611|position=left|label_size=75|label=[[Isin]] }} {{ Location map~|Iraq|lat=32.540278|long=44.604722|position=right|label_size=75|label=[[Kish (Sumer)|Kish]] }} {{ Location map~|Iraq|lat=32.126444|long=45.233381|position=left|label_size=75|label=[[Nippur]] }} {{ Location map~|Iraq|lat=33.058829|long=44.252153|position=right|label_size=75|label=[[Sippar]] }} {{ Location map~|Iraq|lat=30.9625|long=46.103056|position=right|label_size=75|label=[[Ur]] }} {{ Location map~|Iraq|lat=31.322222|long=45.636111|position=left|label_size=75|label=[[Uruk]] }} {{ Location map~|Iraq|lat=33.353611|long=44.202222|position=left|label_size=75|label=[[Dur-Kurigalzu]] }} {{ Location map~|Iraq|lat=31.562028|long=46.177583|position=left|label_size=75|label=[[Girsu]] }} }} Ang '''Mga Kassite''' ({{IPAc-en|ˈ|k|æ|s|aɪ|t|s}}) ay mga tao sa [[Sinaunang Malapit na Silangan]] na kumontrol sa [[Babilonya (lungsod)]] pagkatapos ng pagbagsak ng [[Lumang Imperyong Babilonya]] c. 1531 BCE - c. 1155. Nakamit nila ang kontrol sa Babilonya pagkatapos ng pagkubkob ng mga [[Hiteo]] sa Babilonya noong 1531 BCE at nagtatag ng isang dinastiya na pinagpalagay na batay sa siyudad. Kalaunan, ang pamumuno ay lumipit sa lungsod ng [[Dur-Kurigalzu]].<ref>Brinkman, J. A.. "1. Babylonia under the Kassites: Some Aspects for Consideration". Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 1-44</ref> Sa panahon ng pagbagsak ng Babilonya, ang mga Kassite ay bahagi na ng rehiyon sa isang [[siglo]] at kalahati minsan ay umaakto sa kabila ng mga interes ng Babilonya at minsan ay laban dito.<ref>van Koppen, Frans. “THE OLD TO MIDDLE BABYLONIAN TRANSITION: HISTORY AND CHRONOLOGY OF THE MESOPOTAMIAN DARK AGE.” Ägypten Und Levante / Egypt and the Levant, vol. 20, 2010, pp. 453–63</ref> May mga rekord ng mga pakikipag-ugnayan ng mga [[Babilonyo]] at Kassite sa hukbo sa pamumno ng mga haring Babilonyo na sina [[Samsu-iluna]] (1686- 1648 BCE), [[Abi-Eshuh|Abī-ešuh]], at [[Ammi-Ditana|Ammī-ditāna]].<ref>Koppen, Frans van. "2. The Early Kassite Period". Volume 1 Karduniaš. Babylonia under the Kassites 1, edited by Alexa Bartelmus and Katja Sternitzke, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 45-92</ref> Ang pinagmulan at klasipikasyon ng [[Wikang Kassite]] tulad ng [[Wikang Sumeryo]] at [[Wikang Hurriano]] ay hindi matiyak at maaaring nauugnay sa [[Sanskrit]].<ref>Pinches, T. G. “The Question of the Kassite Language.” Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1907, pp. 685–685</ref> Ang [[relihiyon]] ng mga Kassite ay hindi alam ngunit ang ilang mga [[Diyos]] nito ay alam.<ref>Malko, Helen. "The Kassites of Babylonia: A Re-examination of an Ethnic Identity". Babylonia under the Sealand and Kassite Dynasties, edited by Susanne Paulus and Tim Clayden, Berlin, Boston: De Gruyter, 2020, pp. 177-189</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Ancient Mesopotamia}} [[Kategorya:Mesopotamya]] [[Kategorya:Sinaunang Malapit na Silangan]] 7c0y7777nm2r8ocj2xc9qy54vbmjr9k 0 318426 1958332 1958243 2022-07-24T16:51:24Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki Si '''Isaias''' (Hebreo: יְשַׁעְיָהוּ‎, Yəšaʿyāhū, "Si [[Yahweh]] ay Kaligtasan") ay isang [[propeta]] na itinuturing na pinakadakilang [[propeta]] sa [[Tanakh]] o [[Lumang Tipan]] ng [[Bibliya]] na sumulat ng [[Aklat ni Isaias]] kapitulo 1-39. Tinatawag siya ng [[Diyos]] sa pagkapropeta mula kamatayan ni Haring [[Uzzias]], ca. 742 BCE at nabuhay sa mga panahon ng mga hari ng [[Kaharian ng Juda]] na sina [[Uzzias]], [[Jotham]], [[Ahaz]], at [[Hezekias]]. Natanggap niya ang katungkulang humula mula sa [[Diyos]] sa loob ng [[Templo ni Solomon]] sa [[Herusalem]] sa pamamagitan ng isang pangitain.<ref name=Biblia2>{{cite-Biblia2|Isaiah}}</ref> Naging tungkulin ni Isaias ang akitin ang sambayanang Juda para manumbalik sa [[Diyos]] sapagkat kung hindi nila gagawin ito parurusahan sila ng Diyos. Namuhay siya noong mga mahalagang panahon kung kailan sinakop ng [[Imperyong Neo-Asirya]] ang Israel at kung kailan naging isang tributaryo o "nagbibigay ng [[tributo]]" sa Asirya ang [[Kaharian ng Juda]] at nang salakayin ng Asirya ang [[Herusalem]] sa panahon ni [[Hezekias]]. Ayon sa [[Pag-akyat ni Isaias]], si Isaias ay pinatay ni haring [[Mannases]] na anak ni [[Hezekias]] sa pamamagitan ng paghati sa kanyang katawan sa dalawa. Ito ay may alusyon sa [[Sulat sa mga Hebreo]] 11:37. [[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]] rj8zv33ov2avrll16z0mnm7zhc8xiy7 0 318436 1958297 2022-07-24T12:03:29Z Reina Jeanine 123745 Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1099062196|The Hobbit]]" wikitext text/x-wiki '''''Ang Hobbit, o There and Back Again''''' ay isang [[:en:Juvenile_fantasy|children's fantasy novel]] na nilikha ng Ingles na manunulat na si [[J. R. R. Tolkien]]. Inilathala ito noong 1937 at naging critically acclaimed; naging nominado ito para makamit ang <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Carnegie_Medal_(literary_award)" rel="mw:ExtLink" title="Carnegie Medal (literary award)" class="cx-link" data-linkid="97">Carnegie Medal</a> at nanalo bilang Best Juvenile Fiction sa ''<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/New_York_Herald_Tribune" rel="mw:ExtLink" title="New York Herald Tribune" class="cx-link" data-linkid="98">New York Herald Tribune</a>''. Patuloy ang kasikatan ng libro at kinikilala bilang isang klasiko sa children’s literature. Naganap ang The Hobbit sa [[:en:Fictional_universe|fictional universe]] ni Tolkien at inilahad ang naging paglalakbay ng taong-bahay na si [[:en:Bilbo_Baggins|Bilbo Baggins]], ang pangunahing tauhan ([[:en:Hobbit|hobbit]]) ng nobela, upang makihati sa kayamanang binabantayan ng dragon na nagngangalang [[:en:Smaug|Smaug]]. Napunta ang paglalakbay ni Bilbo mula sa pagiging lighthearted patungo sa mas mapanganib na lakbayin. Inilahad ang kwento sa anyo ng episodic quest at kalimitang ipinakikilala sa mga kabanata nito ang mga nilalang o uri ng nilalang na nanggaling sa heograpiya ni Tolkien. Nagkaroon si Bilbo ng panibagong antas ng maturity, kahusayan at karunungan dulot ng kanyang pagtanggap sa hindi kagalang-galang, romantiko, kakaiba, at matapang na aspeto ng kanyang sarili, at sa paggamit din ng kanyang talino at sentido komon. Naganap ang kasukdulan nito sa Battle of Five Armies, kung saan binalik sa kwento ang marami sa mga karakter at nilalang mula sa mga naunang kabanata upang makisali sa labanan. Ang personal na paglago at ang mga anyo ng kabayanihan ang naging pangunahing tema ng kwento, kasama ang mga motif ng pakikidigma. 8h1e7seqmweox7g3p2nmnlezn2al8tr 1958298 1958297 2022-07-24T12:05:57Z Reina Jeanine 123745 Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1099062196|The Hobbit]]" wikitext text/x-wiki '''''Ang Hobbit, o There and Back Again''''' ay isang [[:en:Juvenile_fantasy|children's fantasy novel]] na nilikha ng Ingles na manunulat na si [[J. R. R. Tolkien]]. Inilathala ito noong 1937 at naging critically acclaimed; naging nominado ito para makamit ang [[:en:Carnegie_Medal_(literary_award)|Carnegie Medal]] at nanalo bilang Best Juvenile Fiction sa ''[[:en:New_York_Herald_Tribune|New York Herald Tribune]]''. Patuloy ang kasikatan ng libro at kinikilala bilang isang klasiko sa children’s literature. Naganap ang The Hobbit sa [[:en:Fictional_universe|fictional universe]] ni Tolkien at inilahad ang naging paglalakbay ng taong-bahay na si [[:en:Bilbo_Baggins|Bilbo Baggins]], ang pangunahing tauhan ([[:en:Hobbit|hobbit]]) ng nobela, upang makihati sa kayamanang binabantayan ng dragon na nagngangalang [[:en:Smaug|Smaug]]. Napunta ang paglalakbay ni Bilbo mula sa pagiging lighthearted patungo sa mas mapanganib na lakbayin. Inilahad ang kwento sa anyo ng episodic quest at kalimitang ipinakikilala sa mga kabanata nito ang mga nilalang o uri ng nilalang na nanggaling sa heograpiya ni Tolkien. Nagkaroon si Bilbo ng panibagong antas ng maturity, kahusayan at karunungan dulot ng kanyang pagtanggap sa hindi kagalang-galang, romantiko, kakaiba, at matapang na aspeto ng kanyang sarili, at sa paggamit din ng kanyang talino at sentido komon. Naganap ang kasukdulan nito sa Battle of Five Armies, kung saan binalik sa kwento ang marami sa mga karakter at nilalang mula sa mga naunang kabanata upang makisali sa labanan. Ang personal na paglago at ang mga anyo ng kabayanihan ang naging pangunahing tema ng kwento, kasama ang mga motif ng pakikidigma. mz0s3e5ecwbrai5zircqz57uvbamrwh 0 318437 1958301 2022-07-24T12:43:36Z Senior Forte 115868 Ikinakarga sa [[Republikang Sosyalistang Pederatibong Sobyetiko ng Rusya]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Republikang Sosyalistang Pederatibong Sobyetiko ng Rusya]] 296gwkm0oqxylq3ba3hlu0omlvdw5hj 0 318438 1958304 2022-07-24T12:45:49Z Senior Forte 115868 Inilipat ni Senior Forte ang pahinang [[Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia]] sa [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya]]: Mas angkop na pangalan batay sa Kastila. wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya]] 6hhsu058kal5g6844804by88pcztssn 0 318439 1958307 2022-07-24T12:55:31Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: {{Infobox military conflict | conflict = Himagsikang Oktubre | partof = the [[Russian Revolution]] and<br>the [[Revolutions of 1917–1923]] | image = After the capture of the Winter Palace 26 October 1917.jpg | image_size = 285px | caption = The [[Winter Palace]] of [[Petrograd]]<br>one day after the insurrection, 8 November | date = {{OldStyleDateNY|7 November 1917|25 October}} | place = Saint Peter... wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = Himagsikang Oktubre | partof = the [[Russian Revolution]] and<br>the [[Revolutions of 1917–1923]] | image = After the capture of the Winter Palace 26 October 1917.jpg | image_size = 285px | caption = The [[Winter Palace]] of [[Petrograd]]<br>one day after the insurrection, 8 November | date = {{OldStyleDateNY|7 November 1917|25 October}} | place = [[Saint Petersburg|Petrograd]], [[Russian Republic]] | casus = | territory = | result = '''Bolshevik victory''' * End of the [[dual power]] * Dissolution of the [[Russian Provisional Government]] * The Second [[All-Russian Congress of Soviets|Congress of Soviets]] proclaims itself the supreme governing body in the country * [[Alexander Kerensky|Kerensky]] and [[Pyotr Krasnov|Krasnov]]'s [[Kerensky–Krasnov uprising|failed attempt]] to retake the capital * [[Russian Constituent Assembly|Constituent Assembly]] [[1917 Russian Constituent Assembly election|election]] held under heavy Bolshevik pressure * Beginning of the [[Russian Civil War]] | combatant1 = '''{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Bolsheviks]]'''<br />{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Petrograd Soviet]]<br/>{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Left Socialist-Revolutionaries|Left SRs]]<br/>{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Red Guards (Russia)|Red Guards]] | combatant2 = '''{{flagicon image|Flag of Russia.svg}} [[Russian Republic]]''' | commander1 = '''{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Vladimir Lenin]]'''<br />{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Leon Trotsky]]<br />{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Nikolai Podvoisky]]<br />{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Vladimir Antonov-Ovseyenko|Vladimir Ovseyenko]]<br />{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Pavel Dybenko]]<br />{{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Joseph Stalin]] | commander2 = '''{{Flag icon|Russia}} [[Alexander Kerensky]]'''<br />{{Flag icon|Russia}} [[Pyotr Krasnov]] | strength1 = 10,000 pulang mandaragat<br/>20,000–30,000 sundalo ng Guwardiyang Pula<br />Di-alam na bilang ng mga manggagawa | strength2 = 500–1,000 sundalong boluntaryo<br />1,000 sundalo ng mga batalyong pangkababaihan | casualties1 = Kaunting nasugatang sundalo ng Guwardiyang Pula | casualties2 = Lahat ay naipakulong o nagdeserto }} Ang '''Himagsikang Oktubre''', opisyal na kilala bilang '''Dakilang Sosyalistang Himagsikang Oktubre''' sa [[Unyong Sobyetiko]], at alternatibong kilala bilang '''Himagsikang Bolshebista''', ay isang [[himagsikan]] sa [[Rusya]] na pinamunuan ng Bolshevik Party ni Vladimir Lenin na naging susi. sandali sa mas malaking Rebolusyong Ruso noong 1917–1923. ako r3vhkh92drpl2kf7a6erfmsdso2av9y 0 318440 1958313 2022-07-24T13:12:06Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: [[File:Vremenniy komitet gozdumy 1917.jpg|thumb|250px|Siyam na kasapi ng Komiteng Probisyonal ng Pang-estadong Duma noong Marso 1917. Mula kanan tungong kaliwa: Nakaupo: V.N. Lvov, V.A. Rzhevsky, S.I. Shidlovsky, M.V. Rodzianko<br>Nakatayo: V.V. Shulgin, B. Engelhardt, A.F. Kerensky and M.A. Karaulov.]] Ang '''Rusong Pamahalaang Probisyonal''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Временное правительство России}}, <small>tr.</small> ''Vremenoye pravitel... wikitext text/x-wiki [[File:Vremenniy komitet gozdumy 1917.jpg|thumb|250px|Siyam na kasapi ng Komiteng Probisyonal ng Pang-estadong Duma noong Marso 1917. Mula kanan tungong kaliwa: Nakaupo: V.N. Lvov, V.A. Rzhevsky, S.I. Shidlovsky, M.V. Rodzianko<br>Nakatayo: V.V. Shulgin, B. Engelhardt, A.F. Kerensky and M.A. Karaulov.]] Ang '''Rusong Pamahalaang Probisyonal''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Временное правительство России}}, <small>tr.</small> ''Vremenoye pravitel'stvo Rossii'') ay isang pamahalaang probisyonal na dagling itinatag pagkatapos ng [[Nikolas II ng Rusya#Pagbitiw|pagbibitiw]] ni [[Nikolas II ng Rusya|Nikolas II]]. g7gkeeb4ozeoz5hze7s16jyv101xoxd 0 318441 1958342 2022-07-24T18:06:59Z Glennznl 73709 Ikinakarga sa [[Alpabetong Penisyo]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alpabetong Penisyo]] 8c58buhymyzh2qb7jqkszmns6i1azg5 0 318443 1958345 2022-07-24T18:09:03Z Glennznl 73709 Nilipat ni Glennznl ang pahinang [[Wikang Acadio]] sa [[Wikang Akkadiyo]] mula sa redirect wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Wikang Akkadiyo]] 6kjpjwatsprzkm6bj8x7uaj0qe5q5wv 14 318444 1958371 2022-07-24T18:51:59Z 31.200.12.242 Bagong pahina: {{Commonscat|Universities and colleges in Baku}} [[Kategorya:Unibersidad at kolehiyo sa Aserbayan| Baku]] [[Kategorya:Edukasyon sa Baku]] [[Kategorya:Mga gusali at estruktura sa Baku]] wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Universities and colleges in Baku}} [[Kategorya:Unibersidad at kolehiyo sa Aserbayan| Baku]] [[Kategorya:Edukasyon sa Baku]] [[Kategorya:Mga gusali at estruktura sa Baku]] o6k5gpcm09pnagbtq2m4grdtyzc23vd 0 318445 1958379 2022-07-25T00:15:37Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: [[File:Rastrel.jpg|thumb|Pagpatay sa mga kasapi ng Sobyetikong Rehiyonal ng Alexandrovo-Gaysky noong 1918 ng mga Kosako sa ilalim ng utos ni [[Alexander Dutov]].]] Ang '''Puting Sindak''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Белый Террор}}, <small>tr.</small> ''Belyy Terror'') ay tumutukoy sa karahasan at malawakang pagpatay na isinagawa ng [[Kilusang Puti#Hukbong Puti|Hukbong Puti]] noong [[Digmaang Sibil ng Rusya]]. wikitext text/x-wiki [[File:Rastrel.jpg|thumb|Pagpatay sa mga kasapi ng Sobyetikong Rehiyonal ng Alexandrovo-Gaysky noong 1918 ng mga Kosako sa ilalim ng utos ni [[Alexander Dutov]].]] Ang '''Puting Sindak''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Белый Террор}}, <small>tr.</small> ''Belyy Terror'') ay tumutukoy sa karahasan at malawakang pagpatay na isinagawa ng [[Kilusang Puti#Hukbong Puti|Hukbong Puti]] noong [[Digmaang Sibil ng Rusya]]. 5veorweeo52e2ya4vabhs0uy6cigy4r 1958654 1958379 2022-07-25T09:48:46Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki [[File:Rastrel.jpg|thumb|Pagpatay sa mga kasapi ng Sobyetikong Rehiyonal ng Alexandrovo-Gaysky noong 1918 ng mga Kosako sa ilalim ng utos ni [[Alexander Dutov]].]] Ang '''Puting Sindak''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Белый Террор}}, <small>tr.</small> ''Belyy Terror'') ay tumutukoy sa karahasan at malawakang pagpatay na isinagawa ng [[Kilusang Puti#Hukbong Puti|Hukbong Puti]] noong [[Digmaang Sibil ng Rusya]]. {{stub}} 54dkye5yaqp341fvzqaa2oobkkhpol9 0 318446 1958380 2022-07-25T00:22:42Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: [[File:19180830-grave uritzy red terror.jpg|thumb|Pampropagandang poster sa [[Petrogrado]] noong 1918 na nagbabasa: "Kamatayan sa [[burgesya]] at mga tumutulong sa kanila. Mabuhay ang Pulang Sindak"]] Ang '''Pulang Sindak''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Красный террор}}, <small>tr.</small> ''krasnyj terror'') ay tumutukoy sa pampolitikang panunupil na isinagawa ng mga [[Bolshebista]] sa panahon ng [[Digmaang Sibil ng Rusya]]. wikitext text/x-wiki [[File:19180830-grave uritzy red terror.jpg|thumb|Pampropagandang poster sa [[Petrogrado]] noong 1918 na nagbabasa: "Kamatayan sa [[burgesya]] at mga tumutulong sa kanila. Mabuhay ang Pulang Sindak"]] Ang '''Pulang Sindak''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Красный террор}}, <small>tr.</small> ''krasnyj terror'') ay tumutukoy sa pampolitikang panunupil na isinagawa ng mga [[Bolshebista]] sa panahon ng [[Digmaang Sibil ng Rusya]]. 9x3catvzjuti8g3bxv1jkkwjibyueek 1958653 1958380 2022-07-25T09:46:53Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki [[File:19180830-grave uritzy red terror.jpg|thumb|Pampropagandang poster sa [[Petrogrado]] noong 1918 na nagbabasa: "Kamatayan sa [[burgesya]] at mga tumutulong sa kanila. Mabuhay ang Pulang Sindak"]] Ang '''Pulang Sindak''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Красный террор}}, <small>tr.</small> ''krasnyj terror'') ay tumutukoy sa pampolitikang panunupil na isinagawa ng mga [[Bolshebista]] sa panahon ng [[Digmaang Sibil ng Rusya]]. {{stub}} 1v544ra4uqwa593v968epulq2vlyvbf 0 318447 1958390 2022-07-25T01:36:52Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Imperyong Sasania]] sa [[Imperyong Sasanida]]: ayon sa pagbaybay sa kastila wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Imperyong Sasanida]] mxi9xwle9sxqu8nrqjhsddg1fg0k8gr 10 318448 1958397 2022-07-25T01:42:22Z Jojit fb 38 Bagong pahina: {{if empty|{{{1|<noinclude>2022</noinclude>}}}|{{color|red|Date parameter missing! ([[Template:CE]])}}}}&nbsp;{{#ifeq:{{yesno|{{{link|}}}}}|yes|[[Common Era|CE]]|<span title="Common Era">CE</span>}}<noinclude> {{Documentation | content = {{For|the template used to tag articles for copyediting|Template:Copy edit}} A convenience{{\}}consistency template for the display of [[Common Era]] years that places the abbreviation "CE" followed by a [[non-breaking space]] (&amp;nbsp;)... wikitext text/x-wiki {{if empty|{{{1|<noinclude>2022</noinclude>}}}|{{color|red|Date parameter missing! ([[Template:CE]])}}}}&nbsp;{{#ifeq:{{yesno|{{{link|}}}}}|yes|[[Common Era|CE]]|<span title="Common Era">CE</span>}}<noinclude> {{Documentation | content = {{For|the template used to tag articles for copyediting|Template:Copy edit}} A convenience{{\}}consistency template for the display of [[Common Era]] years that places the abbreviation "CE" followed by a [[non-breaking space]] (&amp;nbsp;) before a year supplied. If the {{para|link}} parameter supplied is "y", "yes", or "true", the "CE" is rendered as a link to the "Common Era" article. ===Examples=== : <code><nowiki>{{CE|859}}</nowiki></code> produces: {{CE|859}} : <code><nowiki>{{CE|1958|link=y}}</nowiki></code> produces: {{CE|1958|link=y}} : <code><nowiki>{{CE}}</nowiki></code> produces: {{CE}} ===See also=== * {{tl|BCE}}, a similar template for Before Common Era years. [[Category:Time, date and calendar templates]] }}<!--(end Documentation)--> </noinclude> j7k6nw2z25bxfip7hc23xn5rhfg6wdk 8 318449 1958405 2022-07-25T01:57:48Z Jojit fb 38 Bagong pahina: Ilathala ang pahina… wikitext text/x-wiki Ilathala ang pahina… 7iltiv4wq79dlgptpuhcuq256mgiax9 8 318450 1958406 2022-07-25T01:58:22Z Jojit fb 38 Bagong pahina: Ilathala ang mga pagbabago... wikitext text/x-wiki Ilathala ang mga pagbabago... 7wunbfjjq2h1of1gr3hjcyja662uq7v 0 318451 1958412 2022-07-25T02:19:45Z Senior Forte 115868 Inilipat ni Senior Forte ang pahinang [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Kapangyarihang Alyado (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)]]: Mas angkop at pormalisadong pangalan, tinatapat sa katapat nitong [Kapangyarihang Aksis]. wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Kapangyarihang Alyado (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)]] bii981j99sni87zn53amd1gc2h7lpk9 0 318452 1958416 2022-07-25T02:21:42Z Senior Forte 115868 Inilipat ni Senior Forte ang pahinang [[Kasunduan ng Varsovia]] sa [[Pakto ng Barsobya]]: Mas angkop na pangalan batay sa Kastila at tradisyonal na pagbabaybay. wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pakto ng Barsobya]] 1f55i58bvx4lespvrgam9gbca9ic7w6 10 318453 1958421 2022-07-25T02:34:00Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Padron:History of Iran]] sa [[Padron:Kasaysayan ng Iran]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Padron:Kasaysayan ng Iran]] 1nwf0aofh74sio70sryp71xyy65rnn7 0 318454 1958434 2022-07-25T02:51:24Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: Ang '''Bagong Patakarang Pang-ekonomiya''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|новая экономическая политика}}, <small>tr</small>. ''novaya ekonomicheskaya politika'') ay isang patakarang pang-ekonomiya ng Unyong Sobyet na iminungkahi ni Vladimir Lenin noong 1921 bilang pansamantalang kapaki-pakinabang. Inilarawan ni Lenin ang NEP noong 1922 bilang isang sistemang pang-ekonomiya na magsasama ng "isang malayang pamilihan at kapitalismo, na parehong napapa... wikitext text/x-wiki Ang '''Bagong Patakarang Pang-ekonomiya''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|новая экономическая политика}}, <small>tr</small>. ''novaya ekonomicheskaya politika'') ay isang patakarang pang-ekonomiya ng Unyong Sobyet na iminungkahi ni Vladimir Lenin noong 1921 bilang pansamantalang kapaki-pakinabang. Inilarawan ni Lenin ang NEP noong 1922 bilang isang sistemang pang-ekonomiya na magsasama ng "isang malayang pamilihan at kapitalismo, na parehong napapailalim sa kontrol ng estado," habang ang mga sosyalisadong negosyo ng estado ay gagana sa "isang batayan ng tubo." ambf6kuzj0143gh132zd07sbwjx1al5 1958655 1958434 2022-07-25T09:49:46Z Glennznl 73709 wikitext text/x-wiki Ang '''Bagong Patakarang Pang-ekonomiya''' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|новая экономическая политика}}, <small>tr</small>. ''novaya ekonomicheskaya politika'') ay isang patakarang pang-ekonomiya ng Unyong Sobyet na iminungkahi ni Vladimir Lenin noong 1921 bilang pansamantalang kapaki-pakinabang. Inilarawan ni Lenin ang NEP noong 1922 bilang isang sistemang pang-ekonomiya na magsasama ng "isang malayang pamilihan at kapitalismo, na parehong napapailalim sa kontrol ng estado," habang ang mga sosyalisadong negosyo ng estado ay gagana sa "isang batayan ng tubo." {{stub}} ej4306yqgrt6z9fsepvxvsoxokernrv 0 318455 1958436 2022-07-25T02:52:11Z Jojit fb 38 Ikinakarga sa [[Sinaunang kasaysayan]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sinaunang kasaysayan]] osn0uktiv3kfd7dflovzvqgorbpt4k5 14 318456 1958440 2022-07-25T02:56:30Z Jojit fb 38 Bagong pahina: {{hiddencat}} wikitext text/x-wiki {{hiddencat}} mdqcre2adnm3tk2f0vjo85c3plgs38y 14 318457 1958442 2022-07-25T02:58:33Z Jojit fb 38 Bagong pahina: {{hiddencat}} wikitext text/x-wiki {{hiddencat}} mdqcre2adnm3tk2f0vjo85c3plgs38y 14 318458 1958443 2022-07-25T02:58:48Z Jojit fb 38 Bagong pahina: {{hiddencat}} wikitext text/x-wiki {{hiddencat}} mdqcre2adnm3tk2f0vjo85c3plgs38y 14 318459 1958448 2022-07-25T03:07:39Z Jojit fb 38 Bagong pahina: {{hiddencat}} wikitext text/x-wiki {{hiddencat}} mdqcre2adnm3tk2f0vjo85c3plgs38y 0 318460 1958456 2022-07-25T03:17:14Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Museong British]] sa [[Museong Britaniko]]: parehong hango sa kastila wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Museong Britaniko]] 6t33rw1gvqcn4b0k936pf30jrjff05x 0 318461 1958459 2022-07-25T03:29:05Z Xsqwiypb 120901 Bagong pahina: {{Infobox royalty | name = Marduk-apla-iddina II<br><small>Merodach-Baladan</small> | title = Hari ng [[Babilonya]] | image=Vorderasiatisches Museum Berlin 027.jpg | caption =Merodach-Baladan, Hari ng Babilonya [[Enfeoffment|enfeoffs]],[[Altes Museum]], Berlin | reign = 722–710, 703–2 BC | coronation = | predecessor = [[Shalmaneser V]] (722 BCE), [[Marduk-zakir-shumi II]], (703 BCE) | successor = [[Sargon II]] (710 BCE), [[Bel-ibni]] (702 BCE) | death_date = circa 694BC... wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Marduk-apla-iddina II<br><small>Merodach-Baladan</small> | title = Hari ng [[Babilonya]] | image=Vorderasiatisches Museum Berlin 027.jpg | caption =Merodach-Baladan, Hari ng Babilonya [[Enfeoffment|enfeoffs]],[[Altes Museum]], Berlin | reign = 722–710, 703–2 BC | coronation = | predecessor = [[Shalmaneser V]] (722 BCE), [[Marduk-zakir-shumi II]], (703 BCE) | successor = [[Sargon II]] (710 BCE), [[Bel-ibni]] (702 BCE) | death_date = circa 694BCE}} Si '''Marduk-apla-iddina II''' ([[Wikang Akkadiyo]]: {{transl|akk|^DMES.A.SUM-na}}; ayon sa [[Tanakh]] ay '''Merodach-Baladan''', also called '''Marduk-Baladan''', '''Baladan''' and '''Berodach-Baladan''', literal. ''Binignay ako ni [[Marduk]] ng tagapagmana") ay isang pinuno ng [[Chaldea]] mula tribong [[Bit-Yakin]] na nagtatag ng teritoryo na minsang nang Dagatlupa sa katimugang [[Babilonya]]. Sinunggaban niya ang trono noong 722 BCE mula sa konrol ng [[Imperyong Neo-Asirya]] at naghari mula 722 hanggang 710 BCE.<ref>American-Israeli Cooperative Enterprise, [https://www.jewishvirtuallibrary.org/merodach-baladan Merodach-Baladan], Jewish Virtual Library, acceded 12 May 2018</ref> Ang kanyang paghahari ay itinuturing ng mga ilang historyan na hindi lehitimo sa loob ng Dinasitiyang IX ng Babilonya o Asirya.<ref>{{Citation|title=2. The Sealand I in Babylonian historiography|date=2018-03-19|url=http://dx.doi.org/10.1515/9781501507823-003|work=The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia|pages=20–59|place=Berlin, Boston|publisher=De Gruyter|isbn=978-1-5015-0782-3|access-date=2020-10-12}}</ref> Sinupil ni [[Sargon II]] ang mga kaalyado ni Marduk-apla-iddina II sa [[Elam]], [[Aram]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Siya ay pinalayas ni Sargon II sa [[Lungsod ng Babilonya]] noong 710 BCE ngunit milang nabawi ang trono mula sa isang maharalikang Babilonya at naghari ng 9 na buwan 703-702 BCE. Bumalik siya mula sa [[Elam]] at nagsimula ng himagsikan sa Babilonya at naging hari muli. SIya ay natalo sa [[Kish]] ng mga Asiryo ngunit tumakas sa Elam.<ref>Jean-Jacques Glassner, ''Mesopotamiam Chronicles'', Atlanta, 2004, p. 197.</ref> Sa isang silindro ni Marduk-apla-iddina II na natagpuan sa [[Uruk]], inilarawan dito ang muling pagtatayo ng templo para[[Ningishzida]] na itinayo ng pinuno ng [[Ur]] III na si [[Shulgi]] kasama ng [[ziggurat]] ni [[E-Anna]].<ref>Gadd, C. J. “Inscribed Barrel Cylinder of Marduk-Apla-Iddina II.” Iraq, vol. 15, no. 2, 1953, pp. 123–34</ref><ref>Lenzen, H. “The Ningišzida Temple Built by Marduk-Apla-Iddina II at Uruk (Warka).” Iraq, vol. 19, no. 2, 1957, pp. 146–50</ref> [[Kategorya:Mga hari ng Babilonya]] 1pxkvsoa1td1rxemu5y2osl58ix598s 1958460 1958459 2022-07-25T03:29:56Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Marduk-apla-iddina II<br><small>Merodach-Baladan</small> | title = Hari ng [[Babilonya]] | image=Vorderasiatisches Museum Berlin 027.jpg | caption =Merodach-Baladan, Hari ng Babilonya [[Enfeoffment|enfeoffs]],[[Altes Museum]], Berlin | reign = 722–710, 703–2 BC | coronation = | predecessor = [[Shalmaneser V]] (722 BCE), [[Marduk-zakir-shumi II]], (703 BCE) | successor = [[Sargon II]] (710 BCE), [[Bel-ibni]] (702 BCE) | death_date = circa 694BCE}} Si '''Marduk-apla-iddina II''' ([[Wikang Akkadiyo]]: {{transl|akk|^DMES.A.SUM-na}}; ayon sa [[Tanakh]] ay '''Merodach-Baladan''', also called '''Marduk-Baladan''', '''Baladan''' and '''Berodach-Baladan''', literal. "''Binignay ako ni [[Marduk]] ng tagapagmana''") ay isang pinuno ng [[Chaldea]] mula tribong [[Bit-Yakin]] na nagtatag ng teritoryo na minsang nang Dagatlupa sa katimugang [[Babilonya]]. Sinunggaban niya ang trono noong 722 BCE mula sa konrol ng [[Imperyong Neo-Asirya]] at naghari mula 722 hanggang 710 BCE.<ref>American-Israeli Cooperative Enterprise, [https://www.jewishvirtuallibrary.org/merodach-baladan Merodach-Baladan], Jewish Virtual Library, acceded 12 May 2018</ref> Ang kanyang paghahari ay itinuturing ng mga ilang historyan na hindi lehitimo sa loob ng Dinasitiyang IX ng Babilonya o Asirya.<ref>{{Citation|title=2. The Sealand I in Babylonian historiography|date=2018-03-19|url=http://dx.doi.org/10.1515/9781501507823-003|work=The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia|pages=20–59|place=Berlin, Boston|publisher=De Gruyter|isbn=978-1-5015-0782-3|access-date=2020-10-12}}</ref> Sinupil ni [[Sargon II]] ang mga kaalyado ni Marduk-apla-iddina II sa [[Elam]], [[Aram]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Siya ay pinalayas ni Sargon II sa [[Lungsod ng Babilonya]] noong 710 BCE ngunit milang nabawi ang trono mula sa isang maharalikang Babilonya at naghari ng 9 na buwan 703-702 BCE. Bumalik siya mula sa [[Elam]] at nagsimula ng himagsikan sa Babilonya at naging hari muli. SIya ay natalo sa [[Kish]] ng mga Asiryo ngunit tumakas sa Elam.<ref>Jean-Jacques Glassner, ''Mesopotamiam Chronicles'', Atlanta, 2004, p. 197.</ref> Sa isang silindro ni Marduk-apla-iddina II na natagpuan sa [[Uruk]], inilarawan dito ang muling pagtatayo ng templo para[[Ningishzida]] na itinayo ng pinuno ng [[Ur]] III na si [[Shulgi]] kasama ng [[ziggurat]] ni [[E-Anna]].<ref>Gadd, C. J. “Inscribed Barrel Cylinder of Marduk-Apla-Iddina II.” Iraq, vol. 15, no. 2, 1953, pp. 123–34</ref><ref>Lenzen, H. “The Ningišzida Temple Built by Marduk-Apla-Iddina II at Uruk (Warka).” Iraq, vol. 19, no. 2, 1957, pp. 146–50</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Babilonya]] [[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]] mm3kiw0mha8zlay1ewitxr5je64jehz 1958463 1958460 2022-07-25T03:33:45Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Marduk-apla-iddina II<br><small>Merodach-Baladan</small> | title = Hari ng [[Babilonya]] | image=Vorderasiatisches Museum Berlin 027.jpg | caption =Merodach-Baladan, Hari ng Babilonya [[Enfeoffment|enfeoffs]],[[Altes Museum]], Berlin | reign = 722–710, 703–2 BC | coronation = | predecessor = [[Shalmaneser V]] (722 BCE), [[Marduk-zakir-shumi II]], (703 BCE) | successor = [[Sargon II]] (710 BCE), [[Bel-ibni]] (702 BCE) | death_date = circa 694BCE}} Si '''Marduk-apla-iddina II''' ([[Wikang Akkadiyo]]: {{transl|akk|^DMES.A.SUM-na}}; ayon sa [[Tanakh]] ay '''Merodach-Baladan''', also called '''Marduk-Baladan''', '''Baladan''' and '''Berodach-Baladan''', literal. "''Binignay ako ni [[Marduk]] ng tagapagmana''") ay isang pinuno ng [[Chaldea]] mula tribong [[Bit-Yakin]] na nagtatag ng teritoryo na minsang nang Dagatlupa sa katimugang [[Babilonya]]. Sinunggaban niya ang trono noong 722 BCE mula sa konrol ng [[Imperyong Neo-Asirya]] at naghari mula 722 hanggang 710 BCE.<ref>American-Israeli Cooperative Enterprise, [https://www.jewishvirtuallibrary.org/merodach-baladan Merodach-Baladan], Jewish Virtual Library, acceded 12 May 2018</ref> Ang kanyang paghahari ay itinuturing ng mga ilang historyan na hindi lehitimo sa loob ng Dinasitiyang IX ng Babilonya o Asirya.<ref>{{Citation|title=2. The Sealand I in Babylonian historiography|date=2018-03-19|url=http://dx.doi.org/10.1515/9781501507823-003|work=The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia|pages=20–59|place=Berlin, Boston|publisher=De Gruyter|isbn=978-1-5015-0782-3|access-date=2020-10-12}}</ref> Sinupil ni [[Sargon II]] ang mga kaalyado ni Marduk-apla-iddina II sa [[Elam]], [[Aram]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Siya ay pinalayas ni Sargon II sa [[Lungsod ng Babilonya]] noong 710 BCE ngunit milang nabawi ang trono mula sa isang maharalikang Babilonya at naghari ng 9 na buwan 703-702 BCE. Bumalik siya mula sa [[Elam]] at nagsimula ng himagsikan sa Babilonya at naging hari muli. SIya ay natalo sa [[Kish]] ng mga Asiryo ngunit tumakas sa Elam.<ref>Jean-Jacques Glassner, ''Mesopotamiam Chronicles'', Atlanta, 2004, p. 197.</ref> Sa isang silindro ni Marduk-apla-iddina II na natagpuan sa [[Uruk]], inilarawan dito ang muling pagtatayo ng templo para kay [[Ningishzida]] na itinayo ng pinuno ng [[Ur]] III na si [[Shulgi]] kasama ng [[ziggurat]] ni [[E-Anna]].<ref>Gadd, C. J. “Inscribed Barrel Cylinder of Marduk-Apla-Iddina II.” Iraq, vol. 15, no. 2, 1953, pp. 123–34</ref><ref>Lenzen, H. “The Ningišzida Temple Built by Marduk-Apla-Iddina II at Uruk (Warka).” Iraq, vol. 19, no. 2, 1957, pp. 146–50</ref> Ayon sa [[Aklat ni Isaias]], nagpadala siya ng mga sugo kay haring [[Hezekias]] ng [[Kaharian ng Juda]] upang makiusyoso dahil sa paggaling nito sa karaamdaman. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Babilonya]] [[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]] 0omxptsrzwhqiywr3qpwu9gbe5vf17u 1958464 1958463 2022-07-25T03:34:16Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Marduk-apla-iddina II<br><small>Merodach-Baladan</small> | title = Hari ng [[Babilonya]] | image=Vorderasiatisches Museum Berlin 027.jpg | caption =Merodach-Baladan, Hari ng Babilonya [[Enfeoffment|enfeoffs]],[[Altes Museum]], Berlin | reign = 722–710, 703–2 BC | coronation = | predecessor = [[Shalmaneser V]] (722 BCE), [[Marduk-zakir-shumi II]], (703 BCE) | successor = [[Sargon II]] (710 BCE), [[Bel-ibni]] (702 BCE) | death_date = circa 694BCE}} Si '''Marduk-apla-iddina II''' ([[Wikang Akkadiyo]]: {{transl|akk|^DMES.A.SUM-na}}; ayon sa [[Tanakh]] ay '''Merodach-Baladan''', also called '''Marduk-Baladan''', '''Baladan''' and '''Berodach-Baladan''', literal. "''Binignay ako ni [[Marduk]] ng tagapagmana''") ay isang pinuno ng [[Chaldea]] mula tribong [[Bit-Yakin]] na nagtatag ng teritoryo na minsang naging Dagatlupa sa katimugang [[Babilonya]]. Sinunggaban niya ang trono noong 722 BCE mula sa konrol ng [[Imperyong Neo-Asirya]] at naghari mula 722 hanggang 710 BCE.<ref>American-Israeli Cooperative Enterprise, [https://www.jewishvirtuallibrary.org/merodach-baladan Merodach-Baladan], Jewish Virtual Library, acceded 12 May 2018</ref> Ang kanyang paghahari ay itinuturing ng mga ilang historyan na hindi lehitimo sa loob ng Dinasitiyang IX ng Babilonya o Asirya.<ref>{{Citation|title=2. The Sealand I in Babylonian historiography|date=2018-03-19|url=http://dx.doi.org/10.1515/9781501507823-003|work=The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia|pages=20–59|place=Berlin, Boston|publisher=De Gruyter|isbn=978-1-5015-0782-3|access-date=2020-10-12}}</ref> Sinupil ni [[Sargon II]] ang mga kaalyado ni Marduk-apla-iddina II sa [[Elam]], [[Aram]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Siya ay pinalayas ni Sargon II sa [[Lungsod ng Babilonya]] noong 710 BCE ngunit milang nabawi ang trono mula sa isang maharalikang Babilonya at naghari ng 9 na buwan 703-702 BCE. Bumalik siya mula sa [[Elam]] at nagsimula ng himagsikan sa Babilonya at naging hari muli. SIya ay natalo sa [[Kish]] ng mga Asiryo ngunit tumakas sa Elam.<ref>Jean-Jacques Glassner, ''Mesopotamiam Chronicles'', Atlanta, 2004, p. 197.</ref> Sa isang silindro ni Marduk-apla-iddina II na natagpuan sa [[Uruk]], inilarawan dito ang muling pagtatayo ng templo para kay [[Ningishzida]] na itinayo ng pinuno ng [[Ur]] III na si [[Shulgi]] kasama ng [[ziggurat]] ni [[E-Anna]].<ref>Gadd, C. J. “Inscribed Barrel Cylinder of Marduk-Apla-Iddina II.” Iraq, vol. 15, no. 2, 1953, pp. 123–34</ref><ref>Lenzen, H. “The Ningišzida Temple Built by Marduk-Apla-Iddina II at Uruk (Warka).” Iraq, vol. 19, no. 2, 1957, pp. 146–50</ref> Ayon sa [[Aklat ni Isaias]], nagpadala siya ng mga sugo kay haring [[Hezekias]] ng [[Kaharian ng Juda]] upang makiusyoso dahil sa paggaling nito sa karaamdaman. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Babilonya]] [[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]] 5jzgikkjris657ndb1ddm9ae69zu755 1958465 1958464 2022-07-25T03:34:41Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Marduk-apla-iddina II<br><small>Merodach-Baladan</small> | title = Hari ng [[Babilonya]] | image=Vorderasiatisches Museum Berlin 027.jpg | caption =Merodach-Baladan, Hari ng Babilonya [[Enfeoffment|enfeoffs]],[[Altes Museum]], Berlin | reign = 722–710, 703–2 BC | coronation = | predecessor = [[Shalmaneser V]] (722 BCE), [[Marduk-zakir-shumi II]], (703 BCE) | successor = [[Sargon II]] (710 BCE), [[Bel-ibni]] (702 BCE) | death_date = circa 694BCE}} Si '''Marduk-apla-iddina II''' ([[Wikang Akkadiyo]]: {{transl|akk|^DMES.A.SUM-na}}; ayon sa [[Tanakh]] ay '''Merodach-Baladan''', also called '''Marduk-Baladan''', '''Baladan''' and '''Berodach-Baladan''', literal. "''Binigyan ako ni [[Marduk]] ng tagapagmana''") ay isang pinuno ng [[Chaldea]] mula tribong [[Bit-Yakin]] na nagtatag ng teritoryo na minsang naging Dagatlupa sa katimugang [[Babilonya]]. Sinunggaban niya ang trono noong 722 BCE mula sa konrol ng [[Imperyong Neo-Asirya]] at naghari mula 722 hanggang 710 BCE.<ref>American-Israeli Cooperative Enterprise, [https://www.jewishvirtuallibrary.org/merodach-baladan Merodach-Baladan], Jewish Virtual Library, acceded 12 May 2018</ref> Ang kanyang paghahari ay itinuturing ng mga ilang historyan na hindi lehitimo sa loob ng Dinasitiyang IX ng Babilonya o Asirya.<ref>{{Citation|title=2. The Sealand I in Babylonian historiography|date=2018-03-19|url=http://dx.doi.org/10.1515/9781501507823-003|work=The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia|pages=20–59|place=Berlin, Boston|publisher=De Gruyter|isbn=978-1-5015-0782-3|access-date=2020-10-12}}</ref> Sinupil ni [[Sargon II]] ang mga kaalyado ni Marduk-apla-iddina II sa [[Elam]], [[Aram]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Siya ay pinalayas ni Sargon II sa [[Lungsod ng Babilonya]] noong 710 BCE ngunit milang nabawi ang trono mula sa isang maharalikang Babilonya at naghari ng 9 na buwan 703-702 BCE. Bumalik siya mula sa [[Elam]] at nagsimula ng himagsikan sa Babilonya at naging hari muli. SIya ay natalo sa [[Kish]] ng mga Asiryo ngunit tumakas sa Elam.<ref>Jean-Jacques Glassner, ''Mesopotamiam Chronicles'', Atlanta, 2004, p. 197.</ref> Sa isang silindro ni Marduk-apla-iddina II na natagpuan sa [[Uruk]], inilarawan dito ang muling pagtatayo ng templo para kay [[Ningishzida]] na itinayo ng pinuno ng [[Ur]] III na si [[Shulgi]] kasama ng [[ziggurat]] ni [[E-Anna]].<ref>Gadd, C. J. “Inscribed Barrel Cylinder of Marduk-Apla-Iddina II.” Iraq, vol. 15, no. 2, 1953, pp. 123–34</ref><ref>Lenzen, H. “The Ningišzida Temple Built by Marduk-Apla-Iddina II at Uruk (Warka).” Iraq, vol. 19, no. 2, 1957, pp. 146–50</ref> Ayon sa [[Aklat ni Isaias]], nagpadala siya ng mga sugo kay haring [[Hezekias]] ng [[Kaharian ng Juda]] upang makiusyoso dahil sa paggaling nito sa karaamdaman. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Babilonya]] [[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]] ax9xv5g9crbv7mw1som5mok80uu4bv3 1958466 1958465 2022-07-25T03:36:06Z Xsqwiypb 120901 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Marduk-apla-iddina II<br><small>Merodach-Baladan</small> | title = Hari ng [[Babilonya]] | image=Vorderasiatisches Museum Berlin 027.jpg | caption =Merodach-Baladan, Hari ng Babilonya [[Enfeoffment|enfeoffs]],[[Altes Museum]], Berlin | reign = 722–710, 703–2 BC | coronation = | predecessor = [[Shalmaneser V]] (722 BCE), [[Marduk-zakir-shumi II]], (703 BCE) | successor = [[Sargon II]] (710 BCE), [[Bel-ibni]] (702 BCE) | death_date = circa 694BCE}} Si '''Marduk-apla-iddina II''' ([[Wikang Akkadiyo]]: {{transl|akk|^DMES.A.SUM-na}}; ayon sa [[Tanakh]] ay '''Merodach-Baladan''', also called '''Marduk-Baladan''', '''Baladan''' and '''Berodach-Baladan''', literal. "''Binigyan ako ni [[Marduk]] ng tagapagmana''") ay isang pinuno ng [[Chaldea]] mula tribong [[Bit-Yakin]] na nagtatag ng teritoryo na minsang naging Dagatlupa sa katimugang [[Babilonya]]. Sinunggaban niya ang trono noong 722 BCE mula sa konrol ng [[Imperyong Neo-Asirya]] at naghari mula 722 hanggang 710 BCE.<ref>American-Israeli Cooperative Enterprise, [https://www.jewishvirtuallibrary.org/merodach-baladan Merodach-Baladan], Jewish Virtual Library, acceded 12 May 2018</ref> Ang kanyang paghahari ay itinuturing ng mga ilang historyan na hindi lehitimo sa loob ng Dinasitiyang IX ng Babilonya o Asirya.<ref>{{Citation|title=2. The Sealand I in Babylonian historiography|date=2018-03-19|url=http://dx.doi.org/10.1515/9781501507823-003|work=The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia|pages=20–59|place=Berlin, Boston|publisher=De Gruyter|isbn=978-1-5015-0782-3|access-date=2020-10-12}}</ref> Sinupil ni [[Sargon II]] ang mga kaalyado ni Marduk-apla-iddina II sa [[Elam]], [[Aram]] at [[Kaharian ng Israel (Samaria)]]. Siya ay pinalayas ni Sargon II sa [[Lungsod ng Babilonya]] noong 710 BCE ngunit muling nabawi ang trono mula sa isang maharalikang Babilonyo at naghari ng 9 na buwan mula 703-702 BCE. Bumalik siya mula sa [[Elam]] at nagsimula ng himagsikan sa Babilonya at naging hari muli. Siya ay natalo sa [[Kish]] ng mga Asiryo ngunit tumakas sa Elam.<ref>Jean-Jacques Glassner, ''Mesopotamiam Chronicles'', Atlanta, 2004, p. 197.</ref> Sa isang silindro ni Marduk-apla-iddina II na natagpuan sa [[Uruk]], inilarawan dito ang muling pagtatayo niya ng templo para kay [[Ningishzida]] na itinayo ng pinuno ng [[Ur]] III na si [[Shulgi]] kasama ng [[ziggurat]] ni [[E-Anna]].<ref>Gadd, C. J. “Inscribed Barrel Cylinder of Marduk-Apla-Iddina II.” Iraq, vol. 15, no. 2, 1953, pp. 123–34</ref><ref>Lenzen, H. “The Ningišzida Temple Built by Marduk-Apla-Iddina II at Uruk (Warka).” Iraq, vol. 19, no. 2, 1957, pp. 146–50</ref> Ayon sa [[Aklat ni Isaias]], nagpadala siya ng mga sugo kay haring [[Hezekias]] ng [[Kaharian ng Juda]] upang makiusyoso dahil sa paggaling nito sa karaamdaman. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga hari ng Babilonya]] [[Kategorya:Mga tauhan sa Lumang Tipan]] 0ziambsswyaiat1ugfsfjmf1geqelqt 0 318462 1958462 2022-07-25T03:32:10Z Xsqwiypb 120901 Ikinakarga sa [[Marduk-apla-iddina II]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marduk-apla-iddina II ]] __FORCETOC__ i6j2c3hvyv90zqiosm5yjfb9586bdto 10 318463 1958475 2022-07-25T03:42:40Z Jojit fb 38 Ikinakarga sa [[Tubestation]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tubestation]] 9b3jh6cub05w4g77c4dbd9uwij5fcd2 1958479 1958475 2022-07-25T03:44:11Z Jojit fb 38 Changed redirect target from [[Tubestation]] to [[Padron:Tubestation]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Padron:Tubestation]] ntlr47j431iurdyw5x0t84l2oq3cp62 10 318464 1958476 2022-07-25T03:42:57Z Jojit fb 38 Bagong pahina: {{#switch:{{{1}}} | Edgware Road = {{#ifeq:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}}|B|[[Edgware Road tube station (Bakerloo line)|Edgware Road]]|[[Edgware Road tube station (Circle, District and Hammersmith & City lines)|Edgware Road]]}} | Hammersmith = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | D | P = [[Hammersmith tube station (District and Piccadilly lines)|Hammersmith]] |#default = Hammersmith tube station (Circle and Hammersmith & City lines)|Hammersmith... wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | Edgware Road = {{#ifeq:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}}|B|[[Edgware Road tube station (Bakerloo line)|Edgware Road]]|[[Edgware Road tube station (Circle, District and Hammersmith & City lines)|Edgware Road]]}} | Hammersmith = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | D | P = [[Hammersmith tube station (District and Piccadilly lines)|Hammersmith]] |#default = [[Hammersmith tube station (Circle and Hammersmith & City lines)|Hammersmith]] }} | Paddington = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | B = [[Paddington tube station (Bakerloo, Circle and District lines)#Deep-level station|Paddington]] | D = [[Paddington tube station (Bakerloo, Circle and District lines)#Sub-surface station|Paddington]] |#default = [[Paddington tube station (Circle and Hammersmith & City lines)|Paddington]] }} | Shepherd's Bush = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | H | C | M = [[Shepherd's Bush Market tube station|Shepherd's Bush Market]] |#default = [[Shepherd's Bush tube station|Shepherd's Bush]] }} | Swiss Cottage = {{#ifeq:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}}|M|[[Swiss Cottage (Metropolitan line) tube station|Swiss Cottage]]|[[Swiss Cottage tube station|Swiss Cottage]]}} | Wood Lane = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | C = [[Wood Lane tube station (Central line)|Wood Lane]] | M = [[Wood Lane tube station (Metropolitan line)|Wood Lane]] |#default = [[Wood Lane tube station|Wood Lane]] }} | #default = [[{{{1}}} {{#if:{{{2|}}}|({{{2}}})|}} tube station {{#if:{{{3|}}}|({{{3}}})|}}|{{{1}}}]] }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> sh6ftov7hua1xvm9xg0bdlx15sv9wbc 1958477 1958476 2022-07-25T03:43:46Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Tubestation]] sa [[Padron:Tubestation]] nang walang iniwang redirect wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | Edgware Road = {{#ifeq:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}}|B|[[Edgware Road tube station (Bakerloo line)|Edgware Road]]|[[Edgware Road tube station (Circle, District and Hammersmith & City lines)|Edgware Road]]}} | Hammersmith = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | D | P = [[Hammersmith tube station (District and Piccadilly lines)|Hammersmith]] |#default = [[Hammersmith tube station (Circle and Hammersmith & City lines)|Hammersmith]] }} | Paddington = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | B = [[Paddington tube station (Bakerloo, Circle and District lines)#Deep-level station|Paddington]] | D = [[Paddington tube station (Bakerloo, Circle and District lines)#Sub-surface station|Paddington]] |#default = [[Paddington tube station (Circle and Hammersmith & City lines)|Paddington]] }} | Shepherd's Bush = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | H | C | M = [[Shepherd's Bush Market tube station|Shepherd's Bush Market]] |#default = [[Shepherd's Bush tube station|Shepherd's Bush]] }} | Swiss Cottage = {{#ifeq:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}}|M|[[Swiss Cottage (Metropolitan line) tube station|Swiss Cottage]]|[[Swiss Cottage tube station|Swiss Cottage]]}} | Wood Lane = {{#switch:{{#invoke:string|pos|1={{{2}}}_|2=1}} | C = [[Wood Lane tube station (Central line)|Wood Lane]] | M = [[Wood Lane tube station (Metropolitan line)|Wood Lane]] |#default = [[Wood Lane tube station|Wood Lane]] }} | #default = [[{{{1}}} {{#if:{{{2|}}}|({{{2}}})|}} tube station {{#if:{{{3|}}}|({{{3}}})|}}|{{{1}}}]] }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> sh6ftov7hua1xvm9xg0bdlx15sv9wbc 14 318465 1958497 2022-07-25T03:59:35Z Jojit fb 38 Bagong pahina: {{hiddencat}} wikitext text/x-wiki {{hiddencat}} mdqcre2adnm3tk2f0vjo85c3plgs38y 0 318473 1958619 2022-07-25T06:02:32Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Holocaust]] sa [[Holokausto]]: ayon sa pagbaybay sa kastila wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Holokausto]] ad74bafcabr48677006mxgb9hhhxi6i 8 318474 1958625 2022-07-25T06:18:47Z Jojit fb 38 Bagong pahina: Magsimula ng usapan tungkol sa pahinang {{SUBJECTPAGENAME}} wikitext text/x-wiki Magsimula ng usapan tungkol sa pahinang {{SUBJECTPAGENAME}} 7zps2o81e4yyqp70f7qsy1m9qfy3i9i 1958627 1958625 2022-07-25T06:19:53Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki Magsimula ng usapan tungkol sa pahinang "{{SUBJECTPAGENAME}}" cp8frrikgivtbb95iufzglxvxzw1w96 0 318475 1958638 2022-07-25T06:46:58Z Jojit fb 38 Ikinakarga sa [[Huntress (komiks)#Helena Wayne]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Huntress (komiks)#Helena Wayne]] fsgdb6svtaey7vcobktu31tvcuisvvg 1958647 1958638 2022-07-25T06:57:38Z Jojit fb 38 Changed redirect target from [[Huntress (komiks)#Helena Wayne]] to [[Huntress#Helena Wayne]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Huntress#Helena Wayne]] m35pi9ja2al34mqmhrk6mipx6grpmkn 0 318476 1958644 2022-07-25T06:56:32Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Huntress (komiks)]] sa [[Huntress]]: walang ibang Huntress sa Tagalog Wikipedia wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Huntress]] 2rb1z5spih3dgwd7cwm625mr9hkdt5v 0 318477 1958664 2022-07-25T09:53:18Z Glennznl 73709 Nilipat ni Glennznl ang pahinang [[Wikang Aramaiko]] sa [[Wikang Arameo]] mula sa redirect: [[WP:SALIN]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Wikang Arameo]] s2oh9h9yntd5jymwj5ebuw7v1mqwkob