Wikipedia tlwiki https://tl.wikipedia.org/wiki/Unang_Pahina MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Midya Natatangi Usapan Tagagamit Usapang tagagamit Wikipedia Usapang Wikipedia Talaksan Usapang talaksan MediaWiki Usapang MediaWiki Padron Usapang padron Tulong Usapang tulong Kategorya Usapang kategorya Portada Usapang Portada TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 4291 1958688 1958648 2022-07-26T01:33:54Z Senior Forte 115868 wikitext text/x-wiki {{mbox | name = Under construction | type = notice | image = [[File:Ambox warning blue construction.svg|50x40px|link=|page is in the middle of an expansion or major revamping]] | text = '''BABALA: KONSTRUKSYON!'''<br/>Kasalukuyang pinapalawak at isinasaayos ang pahinang ito, kaya ang mga nilalaman nito ngayon ay kulang sa impormasyon. Tinatayang matatapos ang konstruksyon nito sa huling bahagi ng Disyembre o maagang bahagi ng Enero. Gayunpaman, maaari kang tumulong upang mapadali ang muling pagbubuo nito. Ilagay ang mga abala at katanungan sa Usapan.<br/><br/>'''Inaayos''': Seksyong Pambungad (''25 Hulyo 2022'') }} {{Infobox country | conventional_long_name = Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko | common_name = Unyong Sobyetiko | native_name = {{native name|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br />{{small|{{transl|ru|Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik}}}} | religion = [[Estadong sekular]] (''[[de jure]]'')<br />[[Pampamahalaang ateismo]] (''[[de facto]]'') | government_type = {{plainlist| * [[Isang partidong estado|Isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1922–1924) * [[Leninismo|Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1924–1927) * [[Marxismo-Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[Stalinismo|Stalinistang]] [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1927–1953) * [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[parlamentaryo|parlamentaryong]] [[Sistemang direktoryal|direktoryal]] na [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1953–1990) * [[Pamamaraang semi-presidensyal|Kalahati-pampanguluhang republikang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1990–1991)}} | life_span = 1922–1991 | era = [[Panahong Entregera]] • [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] • [[Digmaang Malamig]] | event_pre = [[Himagsikang Oktubre]] | date_pre = 7 Nobyembre 1917 | date_start = 30 Disyembre 1922 | event_start = [[Tratado ng Paglikha ng URSS|Tratado ng Paglikha]] | event1 = Pagtatapos ng [[Digmaang Sibil sa Rusya]] | date_event1 = 16 Hunyo 1923 | event2 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetiko|Unang Saligang Batas (1924)]] | date_event2 = 31 Enero 1924 | event3 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikalawang Saligang Batas (1936)]] | date_event3 = 5 Disyembre 1936 | event4 = Pakanlurang Pagpapalawak | date_event4 = 1939–1940 | event5 = [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]] | date_event5 = 1941–1945 | event6 = [[Charter of the United Nations|Admitted to the]] [[United Nations|UN]] | date_event6 = 24 Oktubre 1945 | event7 = [[Desestalinisasyon]] | date_event7 = 25 Pebrero 1956 | event8 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetika|Ikatlong Saligang Batas (1977)]] | date_event8 = 9 Oktubre 1977 | event9 = [[Akto ng Muling Pagtatatag ng Estado ng Litwanya|Pagtiwalag]] ng [[Republikang Sosyalistang Sobyetika ng Litwanya|unang republika (Litwanya)]] | date_event9 = 11 Marso 1990 | event10 =[[Tangkang Kudeta sa Unyong Sobyetika (1991)|Kudetang Agosto]] | date_event10 = 19–22 Agosto 1991 | event_end = [[Tratado ng Belabesa]] | date_end = 8 Diysmebre 1991 | date_post = 26 Disyembre 1991 | event_post = [[Pagbuwag ng Unyong Sobyet|Pagbuwag ng Unyong Sobyetika]] | image_flag = Flag of the Soviet Union.svg | flag_type = Watawat<br />(1955–1991) | image_coat = State Emblem of the Soviet Union.svg | symbol_type = Pampamahalaang Sagisag<br />(1956–1991) | image_map = Union of Soviet Socialist Republics (orthographic projection).svg | image_map_size = 250 | image_map_caption = Ang Unyong Sobyetika pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. | capital = [[Mosku]] | coordinates = {{coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Mosku || national_motto = {{lang|ru|Пролетарии всех стран, соединяйтесь!}}<br />[[Mga manggagawa ng daigdig, magkaisa!|''Proletarii vsekh stran, soyedinyaytes'!'']]<br>"Mga proletaryo ng lahat ng bansa, magkaisa!" | national_anthem = {{lang|ru|Интернационал}}<br />''[[Ang Internasyunal|Internatsional]]''<br>"Ang Internasyunal" (1922–1944){{center|[[File:Internationale-ru.ogg]]}}<br>{{lang|ru|Государственный гимн СССР}}<br />[[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet|''Gosudarstvennyy gimn SSSR'']]<br>"Pampamahalaang Awit ng URSS"<br>(1944–1991){{center|[[File:Soviet Anthem Instrumental 1955.ogg]]}} | official_languages = [[Wikang Ruso|Ruso]] (1990–1991) | regional_languages = {{hlist|[[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]|[[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]|[[Wikang Usbeko|Usbeko]]|[[Wikang Kasaho|Kasaho]]|[[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]|[[Wikang Aseri|Aseri]]|[[Wikang Litwano|Litwano]]|[[Wikang Moldabo|Moldabo]]|[[Wikang Leton|Leton]]|[[Wikang Kirgis|Kirgis]]|[[Wikang Tayiko|Tayiko]]|[[Wikang Armenyo|Armenyo]]|[[Wikang Turkomano|Turkomano]]|[[Wikang Estonyo|Estonyo]]}} | ethnic_groups = {{plainlist| * 50.8% [[Rusya|Ruso]] * 17.3% [[Turkey|Turko]] * 15.5% [[Ukraine|Ukranyo]] * 3.5% [[Belarus|Biyeloruso]] * 1.6% [[Armenya|Armenyo]] * 1.6% [[Balkan|Baltiko]] * 1.5% [[Pinlandiya|Pines]] * 1.5% [[Tajikistan|Tayiko]] * 1.4% [[Georgia (bansa)|Heorhiyano]] * 1.2% [[Moldova|Moldabo]] * 4.1% Iba pa }} | ethnic_groups_year = 1989 | demonym = Sobyetika | currency = [[Rublo ng Unyong Sobyetika]] (руб) | currency_code = SUR | title_leader = [[Pinuno ng Unyong Sobyetika|Pinuno]] | leader1 = [[Vladimir Lenin]] | year_leader1 = 1922–1924 | leader2 = [[Joseph Stalin|Iosif Stalin]] | year_leader2 = 1924–1953 | leader3 = [[Georgiy Malenkov]] | year_leader3 = 1953 | leader4 = [[Nikita Khrushchev|Nikita Khrushchov]] | year_leader4 = 1953–1964 | leader5 = [[Leonid Brezhnev]] | year_leader5 = 1964–1982 | leader6 = [[Yuriy Andropov]] | year_leader6 = 1982–1984 | leader7 = [[Konstantin Chernenko]] | year_leader7 = 1984–1985 | leader8 = [[Mikhail Gorbachev|Mikhail Gorbachov]] | year_leader8 = 1985–1991 | legislature = [[Kongreso ng mga Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kongreso ng mga Sobyetika]]<br />(1922–1936)<br />[[Kataas-taasang Sobyetika ng Unyong Sobyetika|Kataas-taasang Sobyetika]]<br />(1936–1991) | house1 = [[Sobyetika ng mga Kabansaan]]<br>(1936–1991)<br>[[Sobyetika ng mga Kabansaan|Sobyetika ng mga Republika]]<br>(1991) | house2 = [[Sobyetika ng Unyon]]<br>(1936–1991) | area_km2 = 22,402,200 | population_census = 286,730,819 | population_census_year = 1989 | population_census_rank = ika-3 | population_density_km2 = 12.7 | p1 = Sosyalistang Pederatibong Republikang Sobyet ng Rusya{{!}}'''1922:'''<br />RSPS Rusya | flag_p1 = Flag RSFSR 1918.svg | p2 = Sosyalistikong Republikang Sobyet ng Ukranya{{!}}RSS Ukranya | flag_p2 = Flag of the Ukrainian SSR (1919-1929).svg | p3 = Sosyalistang Republikang Sobyetikang ng Belorusya{{!}}RSS Biyelorusya | flag_p3 = Flag of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1919-1927).svg | p4 = Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia{{!}}RSPS Transkaukasya | flag_p4 = Flag of the Transcaucasian SFSR (1925-1936).svg | p5 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Buhara{{!}}'''1924:'''<br />RSS Buhara | flag_p5 = Flag of the Bukharan People's Soviet Republic.svg | p6 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Korasmiya{{!}}RSS Korasmiya | flag_p6 = Flag of Khiva 1920-1923.svg | p7 = Ikalawang Republikang Polako{{!}}'''1939:'''<br />Polonya (bahagi) | flag_p7 = Flag of Poland (1927–1980).svg | p8 = Pinlandiya{{!}}'''1940:'''<br />Pinlandiya (bahagi) | flag_p8 = Flag of Finland.svg | p9 = Kaharian ng Rumanya{{!}}Rumanya (bahagi) | flag_p9 = Flag of Romania.svg | p10 = Estonia{{!}}Estonya | flag_p10 = Flag of Estonia.svg | p11 = Latvia{{!}}Letonya | flag_p11 = Flag of Latvia.svg | p12 = Lithuania{{!}}Litwanya | flag_p12 = Flag of Lithuania (1918–1940).svg | p13 = Republikang Bayan ng Tanu Tuba{{!}}'''1944:'''<br />Tanu Tuba | flag_p13 = Flag of the Tuvan People's Republic (1943-1944).svg | p14 = Nazi Germany{{!}}'''1945:'''<br />Alemanya (bahagi) | flag_p14 = Flag of Germany (1935–1945).svg | p15 = Empire of Japan{{!}}Hapon (bahagi) | flag_p15 = Flag of Japan (1870–1999).svg | p16 = Ikatlong Republikang Tsekoslobako{{!}}'''1946:'''<br />Tsekoslobakya (bahagi) | flag_p16 = Flag of the Czech Republic.svg | s1 = Lithuania{{!}}'''1990:'''<br />Litwanya | flag_s1 = Flag of Lithuania (1988–2004).svg | s2 = Georgia (bansa){{!}}'''1991:'''<br />Heorhiya | flag_s2 = Flag of Georgia (1990-2004).svg | s3 = Estonia{{!}}Estonya | flag_s3 = Flag of Estonia.svg | s4 = Latvia{{!}}Letonya | flag_s4 = Flag of Latvia.svg | s5 = Ukraine{{!}}Ukranya | flag_s5 = Flag of Ukraine (1991-1992).svg | s6 = Transnistriya | flag_s6 = Flag of Transnistria (state).svg | s7 = Moldova{{!}}Moldabya | flag_s7 = Flag of Moldova.svg | s8 = Kyrgyzstan{{!}}Kirgistan | flag_s8 = Flag of the Kyrgyz Soviet Socialist Republic.svg | s9 = Uzbekistan{{!}}Usbekistan | flag_s9 = Flag of Uzbekistan.svg | s10 = Tajikistan{{!}}Tayikistan | flag_s10 = Flag of Tajikistan 1991-1992.svg | s11 = Armenya | flag_s11 = Flag of Armenia.svg | s12 = Aserbayan | flag_s12 = Flag of Azerbaijan 1918.svg | s13 = Turkmenistan | flag_s13 = Flag of the Turkmen SSR.svg | s14 = Republikang Tsestena ng Itskerya{{!}}Tsetsenya | flag_s14 = Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg | s15 = Belarus{{!}}Biyelorusya | flag_s15 = Flag of Belarus (1991-1995).svg | s16 = Rusya | flag_s16 = Flag of Russia (1991-1993).svg | s17 = Kazakhstan{{!}}Kasakistan | flag_s17 = Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg | footnotes = | GDP_PPP = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_PPP_rank = ika-2 | GDP_PPP_year = 1990 | GDP_PPP_per_capita = $9,000 | GDP_nominal = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_nominal_year = 1990 | GDP_nominal_rank = ika-2 | GDP_nominal_per_capita = $9,000 | GDP_nominal_per_capita_rank = ika-28 | Gini = 0.275 | Gini_year = 1989 | Gini_rank = | Gini_change = low | cctld = [[.su]] | drives_on = kanan | calling_code = +7 | time_zone = ([[Coordinated Universal Time|UTC]]+2 to +12) | iso3166code = SU | area_rank = ika-1 | HDI = 0.920 | HDI_year = 1989 }} Ang '''Unyong Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Советский Союз}}, <small>tr.</small> ''Sovietski Soyuz''), opisyal na '''Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik''), dinadaglat na '''URSS''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|СССР}}, <small>tr.</small> ''SSSR''), ay isang [[estadong komunista]] at bansang transkontinental na sumaklaw sa karamihan ng [[Eurasya]] sa panahon ng pag-iral nito mula 1922 hanggang 1991. Isang [[pederasyon]] na binuo ng [[#Paghahating Pampangasiwaan|15 republika]], ito ang naging pinakamalaking bansa sa buong mundo, na sumakop sa mahigit 22,402,200 kilometrong kuwadrado at labing-isang [[sona ng oras]]. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay [[Mosku]] na napasaloob ng [[Republikang Sosyalistang Pederatibong Sobyetiko ng Rusya]], ang pinakamalaki at pinakamataong republika sa estado. Iilan sa ibang mga pangunahing lungsod nito ay [[San Petersburgo|Leningrado]] at [[Novosibirsk]] ([[RSPS ng Rusya]]), [[Kiyeb]] ([[RSS ng Ukranya]]), [[Minsk]] ([[RSS ng Biyelorusya]]), [[Taskent]] ([[RSS ng Usbekistan]]), at [[Alma Ata]] ([[RSS ng Kasakistan]]). Sumibol ang bansa sa [[Himagsikang Oktubre]] ng 1917, nang nagwagi ang mga [[Bolshebista]] sa ilalim ng pamumuno ni [[Vladimir Lenin]] sa pagbagsak ng [[Rusong Pamahalaang Probisyonal]], na siyang nagpatalsik sa nabigong [[Dinastiyang Romanov]] ng [[Imperyong Ruso]] noong [[Himagsikang Pebrero]]. Kasunod nito ay naitatag ang [[Republikang Sobyetiko ng Rusya]], ang kauna-unahang konstitusyonal na [[estadong sosyalista]]. Humantong ang mga tunggalian sa loob ng estado sa [[Digmaang Sibil ng Rusya]], kung saan kinalaban ng [[Hukbong Pula]] ang mga kaaway nito tulad ng [[Hukbong Lunti]], mga kaliwang sosyal-rebolusyonaryo, mga [[anarkismo|anarkista]] ng [[Makhnovstsina]], at partikular na ang [[Kilusang Puti]], ang pinakamalaking paksyon sa laban na sinupil ang mga Bolshebista at mga tagasuporta nila sa [[Puting Sindak]]. Sinalungat ito ng [[Pulang Sindak]], kung saan sinugpo ng mga pula ang mga kalaban at tumutol sa kanila sa panahon ng digmaan. Nagtagumpay sila noong 1922, na nagdulot sa pag-iisa ng mga republika ng Rusya, Ukranya, Biyelorusya, at [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya|Transkawkasya]]. Kasunod ng [[Vladimir Lenin#Pagkamatay at Libing|pagkamatay ni Lenin]] noong 1924, nagkaroon ng pakikibaka para sa kapangyarihan, na naipanalo ni [[Iosif Stalin]]. Inabandona niya ang [[Bagong Patakarang Pang-ekonomiya]] ni Lenin noong 1928 at pinalitan ito ng isang [[ekonomiyang sentralisado]]. Dumanas ang bansa ng malawakang [[industriyalisasyon]] at sapilitang [[kolektibisasyon]], na nagdulot ng makabuluhang pang-ekonomiyang pag-unlad ngunit humantong sa [[Sobyetikong Taggutom ng 1930-1933|taggutom noong 1930 hanggang 1933]]. Sa panahong ito ay pinalawak ni Stalin ang [[Gulag]], ang sistema ng kampong paggawa ng unyon. Isinagawa rin niya ang [[Dakilang Purga]] noong 1936 hanggang 1938, kung saan tinanggal niya ang kanyang mga aktuwal at inakalang kalaban sa [[Partido Komunista ng Unyong Sobyetiko|Partido Komunista]] sa pamamagitan ng malawakang pag-aresto sa mga pinuno ng militar, kasapi ng partido, at karaniwang mamamayan. Lahat sila'y ibinilanggo sa mga [[kampong paggawa]] o [[parusang kamatayan|sinentensiyahan ng kamatayan]]. Sa pagsiklab ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] kasunod ng pagsalakay ng [[Alemanyang Nasi]] sa [[Polonya]], sinakop ng pormal na walang pinapanigang Unyong Sobyetiko ang mga teritoryo ng ilang estado sa [[Silangang Europa]], kabilang ang mga silangang rehiyon ng Polonya, [[Litwanya]], [[Letonya]], at [[Estonya]]. Sinira ng Alemanya noong Hunyo 1941 ang [[Pakto ng Molotov-Ribbentrop]], ang pakto ng walang pagsasalakayan ng dalawang bansa, nang nilunsad nito ang [[Operasyong Barbarossa]] kung saan nakita ang malawakang pagsakop ng [[kapangyarihang Aksis]] sa Unyong Sobyetiko. Binuksan nito ang [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Silangang Hanay]] sa labanan. Sa kabila ng kanilang unang tagumpay sa digmaan, naibaligtad ito ng mga Sobyetiko sa [[Labanan ng Stalingrado]] at sa kalaunan ay nakuha nila ang [[Berlin]], pagkatapos ay nagdeklara sila ng tagumpay laban sa Alemanya noong [[Araw ng Tagumpay (9 Mayo)|9 Mayo 1945]]. Tinatayang 27 milyong katao ang pinagsamang bilang ng mga nasawi na Sobyetikong sibilyan at militar sa tagal ng gera, na nagbilang para sa karamihan ng mga pagkalugi sa panig ng mga [[Kapangyarihang Alyado (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|pwersang Alyado]]. Sa pagtatapos ng digmaan ay lumitaw ang Unyong Sobyetiko bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa, kasama ang [[Estados Unidos]] na parehong nangibabaw sa ahendang pang-ekonomiyang pandaigdig, mga ugyanang dayuhan, operasyong militar, pagpapalitang pangkalinangan, makaagham na pag-unlad, pangkalawakang paggalugad, at palakasan sa [[Palarong Olimpiko]]. Kasunod nito ay bumuo ang mga Sobyetiko ng mga [[estadong satelite]] sa mga teritoryong nakuha ng Hukbong Pula sa ilalim ng [[Silangang Bloke]]. Hinudyat nito ang simula ng [[Digmaang Malamig]], kung saan hinarap ng kanilang bloke ang katapat nitong [[Kanlurang Bloke]] noong 1947. Nagkaisa ang kanluran noong 1949 sa ilalim ng [[Organisasyon ng Tratado ng Hilagang Atlantiko]] habang nagsama-sama ang silangan noong 1955 sa [[Pakto ng Barsobya]]. Sa panahong ito ay naging modelong sanggunian ang Unyong Sobyetiko para sa mga kilusang manghihimagsik at estadong sosyalista. Pagkatapos ng [[Iosif Stalin#Kamatayan at Libing|pagkamatay ni Stalin]] noong 1953 ay nagkaroon ulit ng pakikibaka para sa kapangyarihan na naiwagi ni [[Nikita Kruschov]]. Kasunod nito ay tinuligsa niya ang [[Iosif Stalin#Kulto ng Personalidad|kulto ng personalidad]] ni Stalin, at nangasiwa sa panahon ng [[DeseStalinisasyon]] sa unyon, na siyang naging pambungad sa panahon ng [[Pagtunaw ng Kruschov]]. Mabilis na umunlad ang bansa at milyon-milyong magbubukid ang inilipat sa mga industriyalisadong lungsod. Maagang nanguna ang mga Sobyetiko sa [[Karerang Pangkalawakan]] sa paggawa ng unang sateliteng artipisyal ([[Sputnik I]]), pangkalawakang paglipad ([[Vostok I]]), at sondang dumaong sa ibang planeta ([[Venera 7]] sa [[Benus]]). Noong kalagitnaan ng [[dekada 1980]] ay naghangad ang huling pinuno ng unyon na si [[Mikhail Gorbachov]] ng higit pang reporma at pagliberalisa ng ekonomiya sa kanyang mga patakaran na [[glasnost]] at [[perestroika]], na may layuning ipanatili ang pamumuno ng partido komunista habang ibaligtad ang [[Panahon ng Pagwawalang-kilos]]. Sa mga huling yugto ng Digmaang Malamig ay naganap ang [[Mga Himagsikan ng 1989|mga himagsikan ng 1989]] na nagpabagsak ng mga pamahalaang [[Marxismo–Leninismo|Marxista–Leninista]] ng iba't-ibang bansa sa Pakto ng Barsobya, na sinamahan ng pagsiklab ng malalakas na kilusang makabansa at separatista sa buong Unyong Sobyetiko. Pinasimulan ni Gorbachov noong 1991 ang isang pambansang reperendum na binoikot ng mga republika ng [[RSS ng Litwanya|Litwanya]], [[RSS ng Letonya|Letonya]], [[RSS ng Estonya|Estonya]], [[RSS ng Armenya|Armenya]], [[RSS ng Heorhiya|Heorhiya]], at [[RSS ng Moldabya|Moldabya]] na nagresulta sa pagboto ng mayorya ng mga kalahok bilang pabor sa pagpapanatili ng bansa bilang isang panibagong pederasyon. Sa Agosto ng parehong taon ay nagsagawa ng [[kudeta]] ang mga kasaping mahigpit ng partido kay Gorbachov. Gumanap ng mahalagang papel si [[Boris Yeltsin]] sa pagharap sa kaguluhan at dahil dito nabigo ang pagtangka at kasunod na ipinagbawal ang partido komunista. Pormal na nagdeklara ng kasarinlan ang mga republikang Sobyetiko na pinamumunuan ng Rusya at Ukranya. Nagbitiw si Gorbachov sa pagkapangulo noong 25 Disyembre 1991 at [[pagkabuwag ng Unyong Sobyetiko|nabuwag ang Unyong Sobyetiko]]. Inako ng [[Pederasyong Ruso]] ang mga karapatan at obligasyon ng Unyong Sobyetiko at mula noo'y kinilala bilang [[de facto|de factong]] kahalili ng estado. Puna ang Unyong Sobyet sa kasaysayan bilang isa sa dalawang [[pinakamakapangyarihang bansa]] sa daigdig mula 1945 hanggang sa pagbuwag nito noong 1991. ==Etimolohiya== Nagmumula ang salitang ''sobyetiko'' sa salitang Ruso na ''sovet'' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|совет}}), na karaniwang sinasalin bilang "konseho", "asembleya", at "payo"; siyang nanggagaling sa proto-Eslabong pampandiwang ugat na *''vět-iti'' ("ipaalam"). Iilan sa mga organisasyon sa Rusya ay tinawag na konseho. Sa [[Imperyong Ruso]], ang Konsehong Pang-estado na gumana mula 1810 hanggang 1917 ay tinukoy bilang Konseho ng mga Ministro pagkatapos ng pag-aalsa noong 1905. Ang salitang ''sovietnik'' ay nangangahulugang 'konsehal'.<ref>{{Cite Americana|wstitle=Soviet|year=1920|first=Henri F. |last=Klein}}</ref> Sa panahon ng Suliraning Heorhiyano ay nanawagan sina Vladimir Lenin, Iosif Stalin, at ang kanilang mga tagasuporta na sumali ang mga estadong bansa sa Rusya bilang mga bahaging semi-malaya ng isang mas malaking unyon na sa una'y pinangalanan ni Lenin bilang Unyon ng mga Republikang Sobyetiko ng Europa at Asya ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Республик Европы и Азии}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Respublik Evropy i Azii'').<ref>{{cite book |title=Lenin's Last Struggle |last=Lewin |first=Moshe|author-link=Moshe Lewin |year=1969 |publisher=Faber and Faber |location=London |translator-last=Sheridan Smith |translator-first=A. M. |translator-link=Alan Sheridan}}</ref>{{rp|50}} Noong una ay tinutulan ni Stalin ang panukala ngunit sa huli ay tinanggap niya ito, ngunit sa kasunduan ni Lenin ay pinalitan ang pangalan sa Unyon ng mga Republikang Sobyetikong Sosyalista, bagaman sa kalaunan ay nagbago ang kaayusan ng pangalan sa ''Sosyalistang Sobyetiko'' noong 1936. Bilang karagdagan, ang salitang "konseho" at "konsilyar" sa mga wikang pambansa ng ibang republika ng unyon napalitan sa huli ng mga pagkapagbagay ng Rusong ''soviet''. Ginamit ng mga Sobyetiko ang daglat na {{lang|ru|СССР}} (tr. ''SSSR'') upang tukuyin ang unyon nang napakadalas anupat naging pamilyar ang madlang internasyonal sa kahulugan nito. Ang pinakakaraniwang pagsisimula sa Ruso nito'y {{lang|ru|Союз ССР}} (tr. ''Soyuz SSR''), na kapag binabalewala ang mga pagkakaiba sa balarila ay isinasalin bilang Unyon ng mga RSS sa [[wikang Filipino|Filipino]]. Madalas ding ginagamit din ang Rusong pinaikling pangalang {{lang|ru|Советский Союз}} (tr: ''Sovetskiy Soyuz'', literal na Unyong Sobyetiko), ngunit sa di-pinaikling anyo lamang nito. Sa pagsisimula ng [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]], ang pagdadaglat ng Unyong Sobyetiko bilang {{lang|ru|СС}} sa wikang Ruso (sa parehong paraan ng pagdadaglat ng [[Estados Unidos]], kilala bilang ''United States'' sa Ingles, bilang ''US'') ay naging prohibido sa dahilan na ang {{lang|ru|СС}} bilang daglat sa [[alpabetong Siriliko|Siriliko]] ay nauugnay sa organisasyong paramilitar na [[Schutzstaffel]] ng [[Alemanyang Nazi]]. Sa midyang Ingles at Filipino ang estado ay tinukoy bilang Unyong Sobyetiko ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Soviet Union'') o URSS ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''USSR''). Sa mga wika sa Europa ang mga maikling anyong salin ang madalas na ginagamit tulad ng ''Union soviétique'' at ''URSS'' sa [[wikang Pranses]] o ''Sowjetunion'' at ''UdSSR'' sa [[wikang Aleman]]. Kung minsan ay impormal ding tinawag ang Unyong Sobyetiko na Rusya at mga mamamayan nito na Ruso kaysa sa Sobyetiko, kahiman ang Rusya ay ang pinakamalaking republika sa unyon hindi ito tamang kagawian dahil binubuo ang unyon ng 14 na di-Rusong republika, na may natatanging [[pangkat-etniko]] at kabansaan.<ref>{{cite web |title=Russian |url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |publisher=[[Oxford University Press]] |access-date=9 May 2017 |quote=historical (in general use) a national of the former Soviet Union. |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010070656/https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |archive-date=10 October 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite encyclopedia |title=Russia |encyclopedia=Merriam-Webster |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |date=10 May 2017 |access-date=10 May 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606105510/https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |archive-date=6 June 2017 |url-status=live }}</ref> Ang mga lokal na daglat, pinaikling pangalan, at kabuuang pangalan ng Unyong Sobyetiko sa mga wika ng mga republika nito ay nakalagay sa ibaba (ipinapakita sa kaayusang konstitusyonal): {| class="wikitable" ! width="130px" | Wika ! width="220px" | Daglat at Pinaikling Pangalan ! width="450px"| Kabuuang Pangalan |- ||{{flagicon|Russian SFSR}} [[Wikang Ruso|Ruso]]||{{lang|ru|СССР}}; {{lang|ru|Советский Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sovetskiy Soyuz''||{{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik'' |- || {{flagicon|Ukrainian SSR}} [[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]||{{lang|uk|СРСР}}; {{lang|uk|Радянський Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SRSR''; ''Radyansʹkyy Soyuz''||{{lang|uk|Союз Радянських Соціалістичних Республік}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Radyansʹkykh Sotsialistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Byelorussian SSR}} [[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]||{{lang|be|СССР}}; {{lang|be|Савецкі Саюз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Saviecki Sajuz''||{{lang|be|Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік}}<br/><small>tr.</small> ''Sayuz Savyetskikh Satsyyalistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Uzbek SSR}} [[Wikang Usbeko|Usbeko]]||{{lang|uz|ССРИ}}; {{lang|uz|Совет Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''SSRI''; ''Sovet Ittifoqi''||{{lang|uz|Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi'' |- ||{{flagicon|Kazakh SSR}} [[Wikang Kasaho|Kasaho]]||{{lang|kk|ССРО}}; {{lang|kk|Советтер Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRO''; ''Sovetter Odağı''||{{lang|kk|Советтік Социалистік Республикалар Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovettık Sotsialistık Respublikalar Odağy'' |- ||{{flagicon|Georgian SSR}} [[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]||{{lang|ka|სსრკ}}; {{lang|ka|საბჭოთა კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''ssrk’''; ''sabch’ota k’avshiri''||{{lang|ka|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''sabch’ota sotsialist’uri resp’ublik’ebis k’avshiri'' |- ||{{flagicon|Azerbaijan SSR}} [[Wikang Aseri|Aseri]]||{{lang|az|ССРИ}}; {{lang|az|Совет Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRİ''; ''Sovet İttifaqı''||{{lang|az|Совет Сосиалист Республикалары Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı'' |- ||{{flagicon|Lithuanian SSR}} [[Wikang Litwano|Litwano]]||{{lang|lt|TSRS}}; {{lang|lt|Tarybų Sąjunga}}||{{lang|lt|Tarybų Socialistinių Respublikų Sąjunga}} |- ||{{flagicon|Moldavian SSR}} [[Wikang Moldabo|Moldabo]]||{{lang|ro|УРСС}}; {{lang|ro|Униуня Советикэ}}<br/><small>tr.</small> ''URSS''; ''Uniunea Sovietică''||{{lang|ro|Униуня Републичилор Советиче Сочиалисте}}<br/><small>tr.</small> ''Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste'' |- ||{{flagicon|Latvian SSR}} [[Wikang Leton|Leton]]||{{lang|lv|PSRS}}; {{lang|lv|Padomju Savienība}}||{{lang|lv|Padomju Sociālistisko Republiku Savienība}} |- ||{{flagicon|Kirghiz SSR}} [[Wikang Kirgis|Kirgis]]||{{lang|ky|ССРС}}; {{lang|ky|Советтер Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSRS''; ''Sovetter Soyuz''||{{lang|ky|Советтик Социалисттик Республикалар Союзу}}<br><small>tr.</small> ''Sovettik Sotsialisttik Respublikalar Soyuzu'' |- ||{{flagicon|Tajik SSR}} [[Wikang Tayiko|Tayiko]]||{{lang|tg|ИҶШС}}; {{lang|tg|Иттиҳоди Шӯравӣ}}<br/><small>tr.</small> ''IÇŞS''; ''Ittihodi Şūravī''||{{lang|tg|Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сосиалистӣ}}<br/><small>tr.</small> ''Ittihodi Çumhurihoji Şūraviji Sosialistī'' |- ||{{flagicon|Armenian SSR}} [[Wikang Armenyo|Armenyo]]||{{lang|hy|ԽՍՀՄ}}; {{lang|hy|Խորհրդային Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''KHSHM''; ''Khorhrdayin Miut’yun''||{{lang|hy|Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''Khor'hr'dayin Soc'ialistakan Hanrapetut'yunner'i Miutʿyun'' |- ||{{flagicon|Turkmen SSR}} [[Wikang Turkomano|Turkomano]]||{{lang|tk|ССРС}}; {{lang|tk|Совет Союзы}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sowet Soýuz''||{{lang|tk|Совет Социалистик Республикалары Союзы}}<br><small>tr.</small> ''Sowet Sosialistik Respublikalary Soýuzy'' |- ||{{flagicon|Estonian SSR}} [[Wikang Estonyo|Estonyo]]||{{lang|et|NSVL}}; {{lang|et|Nõukogude Liit}}||{{lang|et|Nõukogude Sotsialistlike Vabariikide Liit}} |} == Heograpiya == {{see|Heograpiya ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet, na may 22,402,200 [[kilometro]] parisukat (8,649,500 sq mi), ay ang pinakamalaking estado sa [[mundo]]. Sakop nito ang isa sa bawat anim na mga lupain sa buong mundo, at ang laki nito ay maaaring inihambing sa [[North America]] . Ang kanluran, o Europeong, bahagi, ay ang pinakamaliit sa bansa ngunit apat sa bawat limang mamamayan ang tumitira dito. Ang silangan, o Asyanong, bahagi, ang pinakamalaking bahagi ng bansa na umaabot naman sa [[Pacific Ocean]] sa silangan at [[Afghanistan]] sa timog, ngunit isa sa bawat limang mamamayan lamang ang tumitira dito, kaya hindi masyadog matao dito kesa sa kanluraning bahagi ng bansa. Sinakop nito ang mahigit 10,000 kilometro(6,200&nbsp;mi) mula kanluran hanggang silangan, ang mahigit 11 time zone, at halos 5,000 kilometro (3,100&nbsp;mi) mula hilaga hanggang timog. Narito sa bansa ang limang lugar na may iba-ibang panahon:ang tundra, taiga, steppes, disyerto, at bundok. Ang Sobiyet Union ay may pinakamahabang hangganang internasyonal sa mundo na sumusukat sa higit na 60,000 kilometro(37,000&nbsp;mi). Ang bansa ay humahanggan sa [[North Korea|Hilagang Korea]], [[People's Republic of China|Sambayanang Republiko ng Tsina]], [[Mongolia]], [[Afghanistan]], [[Iran]], [[Turkey]], [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]], at [[Norway]]. Ang Kipot ng Bering ang humahati sa Sobiyet Union mula sa Estados Unidos. Dalawan sa bawat tatlo ng hangganan nito ay ang baybayin ng Arctic Ocean . Ang pinakamataas na bundok sa Unyong Sobyet ay Bundok Komunismo(ngayon Ismail Samani rurok ) sa [[Tajikistan]] sa 7,495 metro (24,590&nbsp;ft). Ang pinakamalaking lake Ang mundo, ang Dagat ng Kaspiy , ilatag unang-una sa Sobiyet Union. The world's deepest lake, Lake Baikal , was in the Soviet Union. 's deepest lake Ang mundo, Lake Lawang baykal , ay sa Sobiyet Union. ==== Lokasyon ==== Sakop ng bansang ito ang malaking lupain sa [[mundo]], sakop ang silangang kalahati ng [[Europa]] at hilagang sangtatlo ng [[Asya]]. Sa katunayan, sakop ng teritoryo ang hilaga 50 hilagang [[latitud]] habang kalahati ng 55. Sa ibinigay na interyor na lokasyon, ang hilagang bahagi ay importante kasama ang [[klima]]. Ang hilagang hangganan, ang [[Karagatang Artiko]], ay nagyeyelo sa buong taon, kaya limitado ang paglalayag ng mga barkong pangkalakalan ''(commercial)'', operasyong may panganib. Ang silangang hangganan ay ang [[Dagat Bering]], [[Dagat ng Okhotsk]] at [[Dagat ng Hapon]] ay hawak ng hilaga silangan ng [[Pasipiko]], ay nagyeyelo tuwing [[tag-lamig]] at malamig kung [[tag-araw]]. Ang timog ng hangganan nito sa Asya ay may pormang matarik na bundok, disyerto at tuyong steppe. Sa timog silangan ay nay pinagsamang Ilog [[Ilog Argun|Argun]]-[[Ilog Amur|Amur]]-[[Ilog Ussuri|Ussuri]] na nasa [[Manchuria]]. Ang kanluran ng Argun ay ang mahabang hangganang bundok sa m,ay [[Mongolia|Republikang Popular ng Mongolia]] at ang probinsiya ng [[Xinjiang]] sa [[Tsina]]. Sa [[Timog-kanlurang Asya]], ang hangganang bundok ay patuloy, sa may [[Afghanistan]] at [[Iran]] sa timog. Ang [[Dagat Itim]] ay pormang parte ng hangganang Sobyet-Iranian, subalit ang [[Ilog Araks]](Araxes), ang Lesser Caucasus at ang dagat Itim ay humahati sa mga ''Republikang Transcaucasian'' mula sa Iran at [[Turkey]]. Sa paligid ng kanlurang hangganan ng [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]] at [[Norway]], walang lugar sa Unyong Sobyet ang sumasagi sa bukas na mainit na hangganan. Ang parteng Baltik at Dagat na Itim ay mga saradong dagat<ref>{{cite web|url=http://kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1055376 |title= «Давал санкции на аресты по телефону из дома отдыха» |publisher=[[Коммерсантъ|Власть]]|date=24 ноября 1999|accessdate=17 января 2009}}</ref>. ==== Lawak ==== Ang nadagdag na teritoryo sa Unyong Sobyet, pagkatapos ng 1938 ay umakyat sa 8,173,550 [[milya]] kwadrado(21,169,00 [[kilometro]] kwadrado) sa mahigit 8,650,000 milya kwadrado( 21,169,400 kilometro kwadrado) noong 1945. Lahat ng nadagdag na teritoryo, hindi kasama ang dating [[Republikang Popular ng Tannu Tuva]] sa [[Gitnang Asya]], ay naidagdag bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Rusya]]. Subalit, ang [[Finland]] at Silangang [[Poland]] (pagkatapos ng 1945), pinamunuan ng Rusya bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]], ay hindi kasama sa Unyong Sobyet.<ref>[http://www.andropov-cbs.ru/andropov.php Андропов Юрий Владимирович — Андроповская МЦРБ]</ref> Ang teritoryong naidagdag sa kasaysayan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ay ang kanlurang [[Byelorussia]] at ang kanlurang [[Ukraine]](mula sa [[Poland]]), noong 1939. Parte ng [[Karelia]] (mula sa [[Finland]]) at ang [[Estonia]], [[Latvia]], [[Lithuania]], [[Moldova]](dating [[Bessarabia]], mula sa [[Romania]]) noong 1940, ang Pechenga o Petsamo Corridor (mula sa Finland) at ang Tuva Autonomous S.S.R. (dating [[Tannu Tuva]]) noong 1944, ang [[Carpatho-Ukraine]] o [[Ruthenia]] (ibinigay sa [[Ukraine]], mula sa [[Czechoslovakia]]), ang kalahating hilaga ng [[Silangang Prussia]] (mula sa [[Germany]]), ang timog [[Sakhalin]] at ang isla ng [[Kuril]] (mula sa [[Hapon]]) noong 1945. Mayroon itong 15 republika sa Unyon: {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" |+ Mga Republika Sa Unyong Sobyet |- ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |[[Teritoryo]], (Kilometro Kwadrado) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1966) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1989) ! style="background:#efefef;" |Bilang ng mga [[Lungsod]] ! style="background:#efefef;" |Bilang ng Lungsod Urban ! style="background:#efefef;" |[[Kabisera]] |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 17075,4 | 126561 | 147386 | 932 | 1786 | [[Moscow]] |-[[Заголовок ссылки]] |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 601,0 | 45516 | 51704 | 370 | 829 | [[Kiev]] |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 207,6 | 8633 | 10200 | 74 | 126 | [[Minsk]] |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 449,6 | 10581 | 19906 | 37 | 78 | [[Tashkent]] |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 2715,1 | 12129 | 16538 | 62 | 165 | [[Almaty|Alma-Ata]] |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 69,7 | 4548 | 5449 | 45 | 54 | [[Tbilisi]] |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 86,6 | 4660 | 7029 | 45 | 116 | [[Baku]] |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | 65,2 | 2986 | 3690 | 91 | 23 | [[Vilnius]] |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 33,7 | 3368 | 4341 | 20 | 29 | [[Kishinev|Chişinău]] |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | 63,7 | 2262 | 2681 | 54 | 35 | [[Riga]] |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 198,5 | 2652 | 4291 | 15 | 32 | [[Bishkek|Frunze]] |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 143,1 | 2579 | 5112 | 17 | 30 | [[Dushanbe]] |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 29,8 | 2194 | 3283 | 23 | 27 | [[Yerevan]] |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 488,1 | 1914 | 3534 | 14 | 64 | [[Ashgabat]] |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | 45,1 | 1285 | 1573 | 33 | 24 | [[Tallinn]] |- |'''Unyong Sobyet''' | 22402,2 | 231868 | 286717 | 1832 | 3418 | [[Moscow]] |} {{Union Republics}} == Demograpiya == {{see|Demograpiya ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:Population of former USSR.PNG|thumb|Ang populasyon ng Unyong Sobyet at ng mga sumunod na bansa nito mula 1961–2009.]] [[Talaksan:Ethnic map USSR 1941.jpg|thumb|400px|left|Lokasyong heograpo ng maraming pangkat etniko sa Unyong Sobyet noong 1941.]] Ang Unyong Sobyet ay isa sa mga pinakamaraming [[pangkat etniko]] sa maraming [[bansa]], na may 200 iba-ibang pangkat etniko mula sa hangganan nito. Ang kabuuang populasyon ay malapit sa 293 milyon noong 1991, na pangatlo sa pinakamaraming populasyon kasabay ang [[Tsina]] at [[India]] sa [[dekada]].<ref name=shiman>{{cite book | last = Shiman | first = David | title = Economic and Social Justice: A Human Rights Perspective | publisher = Amnesty International | year= 1999 | url = http://www1.umn.edu/humanrts/edumat/hreduseries/tb1b/Section1/tb1-2.htm | isbn = 0967533406}}</ref> The country was in its heyday a well-developed social system with well-developed health care and social support.<ref>Diane Rowland, Alexandre V. Telyukov, ''[http://healthaff.highwire.org/cgi/reprint/10/3/71.pdf Soviet Health Care From Two Perspectives]{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'', 1991</ref> Mayroon itong 23 na [[lungsod]] na may isang milyong katao sa Unyong Sobyet noong 1989. Ang pinakamalaking lungsod sa bansa at kabisera ay ang [[Moscow]] na may siyam na milyong nakatira, subalit ang [[Leningrad]] (ngayon ay [[St. Petersburg]]) ay pangalawa sa pinakamalaking lungsod sa bansa na may limang milyong katao. Ang ibang lungsod ay [[Minsk]], [[Kiev]], [[Baku]] and [[Tashkent]]. {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |1913 ! style="background:#efefef;" |1926 ! style="background:#efefef;" |1939 ! style="background:#efefef;" |1950 ! style="background:#efefef;" |1959 ! style="background:#efefef;" |1966 ! style="background:#efefef;" |1970 ! style="background:#efefef;" |1973 ! style="background:#efefef;" |1979 ! style="background:#efefef;" |1987 ! style="background:#efefef;" |1989 ! style="background:#efefef;" |1991 |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 89900 | 92737 | 108379 | | 117534 | 126561 | 130079 | 132151 | 137410 | 145311 | 147386 | 148548 |- |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 35210 | 29515 | 40469 | | 41869 | 45516 | 47127 | 48243 | 49609 | 51201 | 51704 | 51944 |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 6899 | 4983 | 8910 | | 8055 | 8633 | 9002 | 9202 | 9533 | 10078 | 10200 | 10260 |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 4366 | 4660 | 6440 | | 8261 | 10581 | 11960 | 12902 | 15389 | 19026 | 19906 | 20708 |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 5565 | 6037 | 5990 | | 9154 | 12129 | 12849 | 13705 | 14684 | 16244 | 16538 | 16793 |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 2601 | 2677 | 3540 | | 4044 | 4548 | 4686 | 4838 | 4993 | 5266 | 5449 | 5464 |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 2339 | 2314 | 3205 | | 3698 | 4660 | 5117 | 5420 | 6027 | 6811 | 7029 | 7137 |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | | | 2880 | | 2711 | 2986 | 3128 | 3234 | 3392 | 3641 | 3690 | 3728 |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 2056 | 242 | 2452 | 2290 | 2885 | 3368 | 3569 | 3721 | 3950 | 4185 | 4341 | 4366 |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | | | 1885 | | 2093 | 2262 | 2364 | 2430 | 2503 | 2647 | 2681 | 2681 |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 864 | 1002 | 1458 | | 2066 | 2652 | 2933 | 3145 | 3523 | 4143 | 4291 | 4422 |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 1034 | 1032 | 1484 | | 1981 | 2579 | 2900 | 3194 | 3806 | 4807 | 5112 | 5358 |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 1000 | 881 | 1282 | | 1763 | 2194 | 2492 | 2672 | 3037 | 3412 | 3283 | 3376 |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 1042 | 998 | 1252 | | 1516 | 1914 | 2159 | 2364 | 2765 | 3361 | 3534 | 3576 |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | | | 1052 | | 1197 | 1285 | 1356 | 1405 | 1465 | 1556 | 1573 | 1582 |- |'''Unyong Sobyet''' | 159200 | 147028 | 190678 | 178500 | 208827 | 231868 | 241720 | 248626 | 262085 | 281689 | 286717 | 289943 |} === Pangkat etniko === {{see|Mga Pangkat Etniko ng Unyong Sobyet}} Binubuo ang Unyong Sobyet ng ibat-ibang etniko tulad ng [[Ruso]] (50.78%), sinundan ng mga [[Ukrainians]] (15.45%) at [[Uzbeks]] (5.84%). Ang iba pang mga pangkat etniko ay [[Armenians]], [[Azerbaijanis]], [[Belarusians]], [[Estonians]], [[Georgians]], [[Kazakhs]], [[Kyrgyz]], [[Latvian people|Latvians]], [[Lithuanian people|Lithuanians]], [[Moldovans]], [[Tājik people|Tajiks]], at [[Turkmen people|Turkmen]], pati na rin ang mga [[Abkhaz people|Abkhaz]], [[Adyghe people|Adyghes]], [[Aleut]]s, [[Assyrian people|Assyrians]], [[Caucasian Avars|Avars]], [[Bashkirs]], [[Bulgarians]], [[Buryats]], [[Chechens]], [[Han Chinese|Chinese]], [[Chuvash people|Chuvash]], [[Cossack]]s, [[Evenks]], [[Finns]], [[Gagauz]], [[Germans]], [[Greeks]], [[Hungarians]], [[Ingush people|Ingushes]], [[Inuit]], [[Jews]], [[Kalmyks]], [[Karakalpaks]], [[Karelians]], [[Kets]], [[Koreans]], [[Lezgins]], [[Mari people|Maris]], [[Mongols]], [[Mordvins]], [[Nenetses]], [[Ossetians]], [[Poles]], [[Romani people|Roma]], [[Romanians]], [[Tats]], [[Tatars]], [[Tuvans]], [[Udmurts]], [[Yakuts]], at iba pa.<ref>Barbara A. Anderson and Brian D. Silver. 1984. "Equality, Efficiency, and Politics in Soviet Bilingual Education Policy, 1934–1980," ''American Political Science Review'' 78 (December): 1019–1039.</ref> ==== Pananampalataya ==== {{see|Relihiyon ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet ay opisyal na walang kaugnayan sa relihiyon, suportado ang hindi paniniwala sa diyos sa mga paaralan, at bigti relihiyon. Ang estado ay separated mula sa iglesia ng mga atas ng Konseho ng People's Commissars sa 23 Enero 1918. Katlong-dalawa ng Sobyet ay kulang sa populasyo na relihiyosong paniniwala habang isa-ikatlong ng mga tao kunwari relihiyosong paniniwala. Kristiyanismo at Islam ay ang pinaka may mga mananampalataya. Tungkol sa kalahati ng mga tao, kabilang ang mga kasapi ng CPSU at mataas na antas na opisyal ng pamahalaan, kunwari hindi paniniwala sa diyos.Pamahalaan pag-uusig ng Kristiyanismo patuloy undiminished hanggang sa pagkahulog ng komunista ng pamahalaan. Tanging 500 mga simbahan, sa labas ng 54,000 bago ang himagsikan, na naiiwan ang bukas sa 1941. Ang papel na ginagampanan ng relihiyon sa araw-araw na buhay ng mga mamamayan ng Sobiyet iba-iba malaki at noon ay malayo mas mahalaga sa dwellers lungsod kung saan Party control ay pinakamabuting kalagayan. ==== Wika ==== {{see|Mga Wika ng Unyong Sobyet}} Habang ang lahat ay maaaring gamitin ang kanilang sariling wika, [[Wikang Ruso|Ruso]] ay ang opisyal na at nangingibabaw na wika sa Unyong Sobyet. Ito ay ginagamit sa [[industriya]], [[militar]], partido, at pamamahala ng estado. ==== Haba ng buhay at mortalidad ng sanggol ==== Pagkatapos ng [[komunista]] pagkuha sa kapangyarihan ng kapangyarihan ng buhay pag-asa para sa lahat ng mga grupo ng edad nagpunta up. Ang isang kasisilang anak sa 1926–27 ay isang buhay-asa ng 44.4 taon, hanggang mula sa 32.3 taon ng tatlumpung taon bago. Sa 1958–1959 ang buhay pag-asa para sa newborns nagpunta ng hanggang sa 68.6 taon. Pagpapabuti na ito ay ginamit sa pamamagitan ng Sobiyet awtoridad sa "patunayan" na ang mga sosyalistang sistema ay higit na mataas sa kapitalistang sistema. Ang kalakaran ang patuloy na sa [[1960|60's]], kapag ang buhay-asa sa Sobiyet Union nagpunta sa kabila ng pag-asa sa buhay sa Estados Unidos .Mula sa 1964 ang takbo baligtad. Habang buhay na pag-asa para sa mga kababaihan na naiiwan ang walang kinikilingan matatag, ito went down na higit para sa mga lalaki. Karamihan sa mga pinagmumulan ng kanluran isisi ang lumalaking pang-aabuso ng alak at mahihirap na pangkalusugang pag-aalaga, at teorya na ito ay din kataon lamang tinanggap ng awtoridad na Sobyet. Ang pagpapabuti sa sanggol pagkakamatay ay bumababa sa huli, at pagkatapos ng isang tiyak na pagkamatay habang bata pa ay nagsimulang tumaas. Matapos ang 1974 ang gobyerno ay tumigil sa paglalathala sa mga istatistika na ito. Kalakaran na ito ay maaaring maging bahagyang ipinaliwanag sa pamamagitan ng bilang ng mga [[Asyano]]ng nanganganak na may bahagi ng bansa kung saan ang dami ng sanggol na namamatay ay pinakamataas, habang ang bilang ng mga panganganak ay kitang-kita bumababa sa mas buong [[Europa]], bahagi ng Unyong Sobyet. Halimbawa, ang bilang ng mga births ng bawat mamamayan ng [[Tajikistan]] ay tumaas mula sa 1.92 hanggang 1958–59 hanggang 2.91 hanggang 1979–1980, habang ang numero sa [[Latvia]] ay down na 0.91 sa 1979-80. == Kasaysayan == {{see|Kasaysayan ng Rusya}} {{see|Kasaysayan ng Unyong Sobyet}} ==== Pagkabuo at Pagkakatatag ==== Ang mga teritoryo ng Unyong Sobyet ang mga sumusunod: * Sa ilalim ng kasunduan sa pagtatatag ng Unyong Sobyet (30 Disyembre 1922) ** '''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic]]'''( kasama '''[[Uzbek Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Social Assembly President]]''' , '''[[Turkmen Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Tajikistan Soviet Socialist Republic]]'' ','''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic]]'''), ** '''[[Ukrainian Soviet Federative Socialist Republic]]'''. ** ''' [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]]''', ** [[Caucasus Soviet Federative Socialist Republic]] (mula sa 1936 ay itinatag sa Transcaucasian bansa hiwalay na pederal na republika : '''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Armenian Soviet Socialist Republic]]''' at ''' [[Goergian Soviet Socialist Republic]]'''); * 1940 -'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic]]''','' '[[Latvian Soviet Socialist Republic]]''','''[[Sosyalista]]''' at''' [[Lithuanian Soviet Socialist Republic]]'''. Noong 1940 - 1954, umiiral Republika ng Sobiyet Sosyalista Karelo - [[Finland]], mamaya na ''[[Karelia Soviet Federative Socialist Republic|Karelia]]'' sa Sosyalista Republika ng Sobiyet Russia. Itinuturing na humalili ang Unyong Sobyet sa [[Imperyong Ruso]] at ang kapalit nito, Ang Pansamantalang Pamahalaan ni [[Georgy Yevgenyevich Lvov]] at ni [[Alexander Kerensky]]. Naghari ang huling Rusong Tsar na si Nicholas II hanggang [[Marso]] 1917, nang mabuwag ang imperyo at pumalit ang pansamantalang pamahalaang Ruso, na binuwag ni [[Vladimir Lenin]] noong [[Nobyembre]] 1917. ==== Rebolusyon at ang Paghanap ng isang Estadong Sobyet ==== Ang modernong [[rebolusyonista]] aktibidad sa [[Imperyong Ruso]] ay nagsimula noong [[Disyembre]] 1825, at bagaman ang kalipunan ay bumaksak noong 1961, ang pag-aagaw ay nakamit sa termino na salungat sa mga [[magsasaka]] at nagsilbi upang hikayatin ang mga rebolusyonista. Ang [[parliyamento]] - ang [[Estado Duma]] - ay itinatag noong 1906 matapos ang [[Rebolusyong Ruso]] noong 1905, ngunit ang mga [[tsar]] ay bigo sa pagtatangka upang ilipat mula sa ganap na monarkiyang konstitusyonal. Ang mga pang-aalipin at kalituhan ay patuloy sa panahon ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] na sa pamamagitan ng [[militar]] na may pagkatalo at kakulangan sa pagkain sa mga malalaking [[lungsod]]. Si [[Vladimir Lenin]] ay nagudyok sa kakapalan ng tao noong 1920 at nagsalita sa [[Petrograd]], bilang tugon sa panahon ng digmaan at pagkabulok ng [[Rusya]] sa ekonomiya at moral, kulminidad sa "Rebolusyong Pebrero" at ang pagbaksak ng imperyal na pamahalaan noong [[Marso]] 1917. [[Talaksan:After Lenin Speech 1920.jpg|thumb|300px|left|Si [[Vladimir Lenin]],nagpapaliwanag sa [[mamamayan]] noong 1920.]] Ang awtokrasiyang tsarista ay pinalitan ng probisyonal ng Gobyerno, na ang pinuno na inilaan para sa mga halalan ng mga Ruso na may pagtitipon at upang ipagpatuloy ang mga kalahok sa gilid ng pinagkaintindihan sa [[Unang Digmaang Pandaigdig]]. Sa parehong panahon, upang masiguro na ang mga karapatan ng nagtatrabaho klase, manggagawa 'konseho, na kilala bilang Sobyet, na kumalat sa buong bansa. Ang mga Bolsheviks, na humantong sa pamamagitan ni Vladimir Lenin, para sa mga sosyalista rebolusyon sa Sobyet at sa mga kalsada. Noong [[Nobyembre]] 1917, sa panahon ng "Rebolusyong Oktubre," sila ay naluklok sa kapangyarihan mula sa mga probisyonal na Pamahalaan. Noong Disyembre, ang mga Bolsheviks ay pinirmahan ang isang pagtigil ng labanan kasama ang Central Powers. Ngunit, sa pagitan noong [[Pebrero]] 1918, ay nagkaroon ng labanan These two documents were confirmed by the 1st [[Congress of Soviets]] of the USSR and signed by heads of delegations<ref>{{in lang|ru}} [http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5!OpenDocument Voted Unanimously for the Union.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091204132112/http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5%21OpenDocument |date=2009-12-04 }}</ref>&nbsp;– [[Mikhail Kalinin]], Mikha Tskhakaya, [[Mikhail Frunze]] and [[Grigory Petrovsky]], [[Aleksandr Chervyakov]]<ref>{{in lang|ru}} [http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html Creation of the USSR] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070529132218/http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html |date=2007-05-29 }} at Khronos.ru.</ref>. Noong Marso, ang mga Sobyet ay umalis ng digmaan para sa mabuti at nilagdaan ang [[Kasunduaang Brest-Litovsk]]. Tanging matapos ang mahaba at marugo [[Digmaang Sibil ng mga Ruso]], na nagsimula sa 1917 at natapos sa 1923, ay ang bagong Sobiyet kapangyarihan secure.<ref>{{cite web|url=http://www.springerlink.com/content/h3677572g016338u/|title=70 Years of Gidroproekt and Hydroelectric Power in Russia}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Ang mga digmaang sibil sa pagitan ng mga Reds at ang mga puti na kasama dayuhang interbensiyon at ang pagpapatupad ng Nicholas II at sa kanyang pamilya. Noong [[Marso]] 1921, sa panahon ng mga kaugnay na conflict sa Poland, ang Kapayapaan ng Riga ay nalagdaan at nahati disputed teritoryo sa Belarus at Ukraine sa pagitan ng Republika ng Poland at Sobiyet Russia. Ang Sobiyet Union ay para malutas ang mga katulad na kasalungat ng bagong itinatag [[Republika ng Finland]], ang [[Republika ng Estonia]], ang [[Republika ng Latvia]], at ang [[Republika ng Lithuania]].<ref name="Kuzbassenergo">{{in lang|ru}} [http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ On GOELRO Plan&nbsp;— at Kuzbassenergo.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081226190310/http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ |date=2008-12-26 }}</ref> ==== Kampanyang Manchuria ==== Bilang pagtugon sa kaso ng mga Sobiyet militar na pag-atake, ang komandanteng Hapon ay naghanda ng isang detalyadong plano sa pagtatanggol. Gayunman, sila ay kinakalkula na ang Red Army lamang ay mabuksan ang nakakasakit sa unang bahagi ng tagsibol ng 1945 o tagsibol ng 1946. Kaya simula sa Agosto 1945 kapag ang mga yunit ng Red Army ay tipunin at tapos na sa mga handa na atake sa [[Hukbo ng Kwantung]] pa rin sa isang estado ng pagbabago ng ayos ng pwersa<ref name="ResCE">[http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta06/Eres1481.htm Need for international condemnation of crimes of totalitarian communist regimes] Текст резолюции № 1481/2006 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang kampanya ay nagsimula sa [[Mansurya]] kondisyon ng panahon ay hindi kanais-nais. Mula sa Hulyo 8 sa pamamagitan ng Agosto mula sa baybayin sa rehiyon na may malakas na ulan Amua bilang ilog antas ng tubig sa tumaas apat na paa, ang mga lambak lawa. sa kabila ng ulan at baha, kahit na sa gabi 1945/09/08, ang Sobiyet Border Guard yunit sa tulong ng mga fronts pagmamatyag sa kilos ng kaaway yunit, na may isang kamangha-mangha lihim na review patakaran ay pupuksain sa halos lahat ng estasyon at ang batayang pera ng kaaway kasama ng hangganan. Ang matagumpay na pagbubukas ng mga hangganan pwersa bantay ginawa kanais-nais na kondisyon para sa ilong ng atake ng kampanya. Patuloy na hukbong panghimpapawid bombed ang railways, ang mga administrative sentro ng Harbin, Changchun, "ports" na sa North Korea. Sa unang araw ng kampanya, ang ilong ng Zabaikal atake ay na-50-150 kilometro metro<ref>[http://assembly.coe.int//Mainf.asp?link=http://assembly.coe.int/Documents/AdoptedText/ta96/ERES1096.htm RESOLUTION 1096 (1996)1 on measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems] Текст резолюции № 1096/1996 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang hukbong Hapon kasama ang Argun River at solid pagtatanggol lugar Chalaino - Mansurya, ay fiercely resisted ang ilong ng pagsulong Army 36. Subalit sa tulong ng mga kawal hukbong-lakad, 33 Army ay mabilis sa cross ng ilog, maghawak ng lugar Chalaino - Mansurya, 9–8 sa umaga ay halos 40 metro kilometro papunta sa Khaila, 9&nbsp;ng gabi sa, ang isang dulo ng Red Army ay pagsulong laban sa Khaila. Ngunit kapag dumarating ang mga lungsod, ang Red Army ay nakatagpo ng pagtutol sa pamamagitan ng Japanese pagkahumaling. Dito, ang mabangis labanan naganap. Maraming mga halimbawa ng magiting labanan ang Hukbong Pula lumitaw, tangke at sundalo kinuha ang kanilang sariling Innokenchi European clearance butas bukas. Sa 14–8, ang Hukbong Pula abala bahagi ng lungsod<ref name="ResCE"/> {{oq|en|''The crimes were justified in the name of the class struggle theory and the principle of dictatorship of the proletariat. The interpretation of both principles legitimized the “elimination” of people who were considered harmful to the construction of a new society and, as such, enemies of the totalitarian communist regimes. A vast number of victims in every country concerned were its own nationals. It was the case particularly of the peoples of the former USSR who by far outnumbered other peoples in terms of the number of victims''.}} {{конец цитаты}}. [[Talaksan:Manchuria 1945-A.PNG|thumb|left|Isang simpleng mapa na ipinapakita ang plano ng Sobyet na salakayin ang Manchuria.]] Sa ilalim ng mga pangyayari, ang Army command ay pinkamalakas sa dalawang divisions impanterya 94 at 293, na may dalawang brigades artilerya mataas radiation pinahusay na pormasyon Khaila ilong attacked mula sa kanang pakpak. Upang 18–8 pangkalahatang sa kaaway ay nananatiling sa Khaila ay upang ihiga armas magpahuli<ref>Immanuel 1966: 90–92, viitattu 19.9.2007</ref><ref>http://www.schudak.de/timelines/tannutuva1911-1944.html The World at War - Tannu Tuva</ref>. Ang kaliwang pakpak, ang kawalerya yunit ng Sobyet - [[Mongolia]]n militar ng aspeto ng Zabakal 2 hinati sa 2 utos ilong pasulong at Siphen Cangan. 14–8 sa petsa, ang mga sundalo ng Sobiyet Union at Mongolia kinuha Dalono lungsod, at sa mga lungsod na pag-aari Canbao 15-8. Hukbong 17 mga review sa petsa sa Siphen 15–8 Zabansan ay nakuha sa lungsod<ref name="saeimcond">[http://www.saeima.lv/Lapas/deklarac_kr.htm ''Декларация об осуждении осуществлявшегося в Латвии тоталитарного коммунистического оккупационного режима Союза Советских Социалистических Республик] Текст «Декларации» 12 мая 2005 года на официальном сайте [[Сейм Латвии|Сейма]] Латвии (русский перевод)</ref><ref name="Latvres">[http://www.regnum.ru/news/452805.html Сейм Латвии принял декларацию, осуждающую «оккупационный тоталитарный коммунизм»] [[Regnum]] 12 мая 2005 г.</ref>. [[Talaksan:Retreat of the Russian Army after the Battle of Mukden.jpg|thumb|right|Ang pagsuko ng sundalong Ruso pagkatapos ng [[Labanan sa Mukden]].]] Sariling ilong ang lahat ng mga militar ng aspeto ng Army sa pamamagitan ng 39, 53 tangke at corporate tanod hit No 6 na kumuha ng dalawang pangunahing mga direksiyon Shenyang at Changchun ay may marched sa natural na mga kondisyon mahirap . Ang Red Army sundalo ay dapat pagtagumpayan Daxing Isang kahanga-hanga array. Sila ay dapat isulong sa kalagayan ng walang daan, daanan at kahit na ang ulan ay may din ay nabura. Sa ilong pangunguna 11–8 tangke ng Army crossed sa ibabaw ng anim na Greater Khingan at sa parehong araw na ito ay accounted Lubai, isang mahaba pumasa 400 kilometro metro<ref>Birnhaum 1966: 81–82.</ref>. Upang 12–8 sa tangke at sundalo ay nakuha sa lungsod Taoan<ref name="YuschObr">[https://web.archive.org/web/20081219070850/http://www.president.gov.ua/ru/news/12121.html Обращение Президента к Украинскому народу по случаю 75-й годовщины Голодомора 1932—1933 годов] Пресс-служба Президента Украины Виктора Ющенко 22 ноября 2008.</ref><ref name="Presurg">[http://newsru.com/world/22nov2008/uyjh.html Президент Украины призвал Россию осудить преступления сталинизма] [[NEWSru]] 22 ноября 2008.</ref>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>. Hukbong napapaligiran grupo matapos ang 39 base Khalun - Arsan, ay lumampas na ng isang array Daxing papunta Solun. Kapag nakikita ninyo ang Army sa pamamagitan ng likod singsing 39 Khalun - Arsan magpatuloy sa silangan, ang mga Japanese ay may lakas na ginagamit upang harangan ang bawat pasukan sa Red Army sa Solun. Ang Red Army sundalo sa tulong ng artilerya ay pakikipagkompetensiya sa mga Japanese pampublikong tungkol sa bawat punto ng bumbero. Sa pagtindi ng brigada dibisyon artilerya ng tangke ng 124 at 206, tanghalian sa 12–8, ang Hukbong Pula abala kumpol base Khalun - Arsan, paglikha ng kanais-nais na kondisyon para sa Hukbong nakuha ang lungsod 39 Solun. Sa 13–8, matapos na nawasak ng higit sa 300 Japanese hukbo sa Solun - Vaniamao, ang Hukbong Pula sapilitang sa kawalerya Manchu divisions ng dalawang ng Japan's magpahuli. Hukbong nakuha ang lungsod 39 Vaniamao. Kaya, pagkatapos ng 6 na araw (mula 9 hanggang 14–8), ang Front ay advanced malalim sa Zabaikal nakatakas mula sa 250 kilometro sa 400 metros. Samantala, sa silangang Mansurya, ang Far Eastern Front ko, agrabyado ng kadiliman at storms, hindi inaasahang maaga sa kaaway muog ng pera kasama ang mga hangganan. Ang mabangis labanan naganap<ref>Birnhaum 1966: 36.</ref>. Artilerya yunit, tangke at makina baril ng militar ng aspeto ng Malayong Silangan ako sa isulong sa mahirap na mga kalagayan sa ang taiga, sila lang ay na matumbok ang kaaway, lamang ay upang gumawa ng paraan para sa kanyang maaga. Sa pamamagitan ng eruplano cover ang Air Force's, pagkatapos ng dalawang araw at gabi, ang Red Army ay 75 metros kilometro, nakuha ang batayang kumpol Khutoi, Dunin<ref>Birnhaum 1966: 15–18.</ref>. Ang nakuha Mudanjiang dumating kaya mabangis. Yunit ng 5 Army at Red Army Red Army ng numero ng isa pang-ilong hinati, ang mga review mula sa isulong Mudanjiang. Ang Japanese pwersa ay may intensified upang Mudanjiang block ang Red Army's isulong papunta sa sentro ng Manchu. gamitin nila ang pagpapakamatay parehong koponan, ang patuloy na puna. Sa 14–8, 26 No legions ng Hukbong Pula naabot ang lungsod ngunit ay nakaranas masidhi pagtutol sa pamamagitan ng Japanese hukbo sa wakas sapilitang upang umalis sa lungsod, bumuwelta sa hilagang-silangan<ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Neuvostoliitto ja toinen maailmansota| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#maailmansota| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref><ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Lopullinen voitto| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#voitto| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref>. Sa ilalim ng mga pangyayari, ang kumander ng Eastern Front ako ay nagpasya na-ipun-ipon ng lakas ng limang Army at ang ilan sa kanilang mga pwersang hinahawakan upang lumikha ng isang singsing sa ilong sa timog, at coordinate sa mga grupo Force bilang 25 hit sa kaliwang pakpak gilid ng Jilin, upang gupitin daan sa North Korea, sa Gitna at Silangang Mansurya. Sa 14–8, ang Red Army ay nakuha sa Limoiao at Jilin. Sa 08/12, Army ay may won 25 Khunsun, at papunta sa Vansin. Kaya, mula 9 sa 14–8, ang Eastern Front ko won ang mahalagang tagumpay, paggawa ng kapaki-pakinabang kondisyon thaun nakakasakit sa Harbin, Jilin at Changchun. Kasama ang maaaring mabuhay sa lupa o sa tubig yunit ng armada Pacific, ang Red Army ay nakunan ang port Iuki, Rasin, lagutin makipag-ugnayan sa Hukbo ng Kwantung ng Japan at ang kanyang ulo bumalik sa Korea<ref>Mandelbaum, side 103</ref> . Dawn sa 9–8, sa Eastern Front ako din nagsimula ang pag-atake sa Mansurya mula sa dalawang mga direksiyon: * Upang ang may-ari ng kasama ang ilog Sungari * Career suporta sa [[Sakhalin]]. Cape may-ari ng 15 undertakes Army sa tulong ng sa 2nd na brigada ng Amur bangka Red Jiang. Cape No 2 sundalo ng impanterya sa kumuha No 5. Dahil sa matagal na pag-ulan Amur River tumaas antas ng tubig, ay dapat na plano sa krus ang mga ilog ng legions ay hindi nakamit bilang binalak. Mga 9–8 umaga, ang impanterya divisions, sa tulong ng mga hangganan yunit bantay ay nakuha ang pinakamalaking isla sa Amur River, na sumusuporta sa mga yunit ng crossed ang ilog at suporta para sa Jiang Boat Co Amur red operasyon. 08/10 madaling araw sa 9 gabi, sa karamihan ng mga yunit ng Red Army ay na lalaki Shores ilog. Hukbong No 5 sa tulong ng hukbong-dagat ang brigada ng tatlong ilog din overcame at nakuha Usuri County Communications. Paunang tagumpay ng 15 Army at No 5 ay nilikha legions kanais-nais na kondisyon para sa Red Army sa atake sa bilang 2. 08/10 umaga, pagkatapos ng accounting para sa Communication Khe, legions ng 8 mga review tuwid papunta sa Baosin ay 14–8 at sa lungsod ganap na pag-aari. 15 Army matapos accounting para ibuhos sa bariles Jiang, magpatuloy kasama Sangsing sa Harbin. Hukbong Pula No 2 pagkatapos ng dalawang araw ng labanan ay may ginawa ang lugar sa timog ng Ilog Amur, sa 14–8 simulan ang pagsulong sa Sisika. Sa araw na 14–8, Red Army ay bagsak No 2 pagtatanggol Khaykhe, sa pamamagitan ng sub-sequence Khingan. Matapos lamang ang anim na araw pagkatapos ng simula ng kampanya, Sobiyet hukbo sa Mongolian armadong pwersa ay may crossed ang solid linya ng depensa ng kalaban, pagsira ng isang mahalagang bahagi ng Japanese at marami pa online access Harbin - Changchun - Shenyang. ==== Pagsisimula ng Digmaang Malamig ==== {{History Of The Cold War}} [[Talaksan:Marshall Plan.png|left|thumb|Mapa ng mga bansang mapagtatangapan ng tulong [[Marshall Plan]].]] [[Talaksan:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right|Ang "[[Allies of World War II|Big Three]]" sa Yalta Conference, [[Winston Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Joseph Stalin]]]] [[Talaksan:Tu-144-schoenefeld.jpg|thumb|left|300px]] Nabuo ang Digmaan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pagitan ng Estados Unidos at mga kaalyado nito at sa kabilang panig ang mga pangkat ng mga Bansa sa pamumuno ng Unyong Sobyet. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang makapangyarihang bansa. Sa halip, umiral ang labanang pandiplomatiko at pangkabuhayan at hidwaan tungkol sa ideolohiya at Kanlurang kapitalismo laban sa komunismo ng Silangang Europa. Sa simula, nakasentro ang Digmaang ito sa paggamit ng lakas-militar ng Unyong Sobyet at ang pagtatatag ng komunistang pamahalaan sa Silangang Europa. Nagdulot ito ng takot at pangamba sa marami na baka gawing komunista ang Kanlurang Europa pagkatapos makontrol ang Silangang Europa. Lumawak ang pagkakaiba sa politika ng dalawang panig dahil sa hidwaan sa ideolohiya. Naniniwala ang mga pinunong Marxist-Leninist na wawasakin ng kapitalismo ang sistemang Sobyet. Ang Estados Unidos naman ay may paniniwala at hinala na magpapalawak ng teritoryo at sasakupin ng Union of Soviet Socialist Republics (USSR) ang mundo. Pagkatapos ng mahabang panahong pagkakaibigan, nag-away ang Estados Unidos At Rusya tungkol sa mga suliranin sa Asya. Nagsimula ang kanilang alitan noong 1917 nang agawin ng mga komunista ang kapangyarihan at itinatag ang Unyong Sobyet at nagpahayag ng digmaang ideolohikal laban sa mga kapitalistang bansa sa kanluran. Nakialam ang Estados Unidos sa Unyong Sobyet sa pagpapadala ng 10,000 tropa sa pagitan ng 1918 at 1920 at tumanging kilalanin ang bagong Estado hanggang noong 1933. Nagtulong ang dalawang bansa laban sa Germany noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-4 hanggang 11 Pebrero 1945, nagpulong sina Pangulong Franklin D. Roosevelt ng Estados Unidos. Punong Ministro Winston Churchill ng Britanya at Josef Stalin ng USSR sa dating palasyo ni Czar Nicholas II sa Crimea sa timog dalampasigan ng Black Sea upang pag-usapan ang kapalaran ng daigdig. [[Talaksan:Cold war europe economic alliances map en.png|thumb|Alyansang Ekonomikong Europa]] Napagkasunduan na mananatili ang impluwensiya ng USSR sa mga pook na sinakop ng Red Army sa Silangang Europa. Bukod doon, mahahati ang Germany sa apat na sona na nasa pangangasiwa ng United Kingdom, United States at France sa kanluran at ang USSR sa silangan. Hinati rin ang Berlin na nasa loob ng sona ng Soviet sa ganitong paraan. Ang kompirmasyon ng balidasyon ng Marxismo ay hindi lamang sa usapin ng pang-ekonomiyang buhay ng lipunan. Sa pusod ng mga mistipikasyon na inilako simula ng 90s ay ang ideya ng panibagong panahon ng pandaigdigang kapayapaan. Ang kataposan ng Cold War, ang paglaho ng bloke sa silangan, na sinabi ni Reagan na "Imperyo ng Dimonyo", ay di umanong tatapos sa iba't-ibang armadong labanan bunga ng bangayan ng dalawang imperyalistang bloke mula 1947. Sa harap ng mistipikasyong ito hinggil sa posibilidad ng kapayapaan sa ilalim ng kapitalismo, laging binigyang diin ng marxismo ang imposibilidad para sa mga burges na estado na pawiin ang kanilang pang-ekonomiya at militar na tunggalian, laluna sa panahon ng pagbulusok-pababa. Kaya nagawa naming sumulat noong Enero 1990 na "Ang paglaho ng imperyalistang berdugong Ruso, at ang napipintong paglaho ng bloke sa pagitan ng Amerika at kanyang dating mga ‘kasosyo', ay magbukas ng pintuan para sa mas maraming lokal na bangayan. Ang mga tunggalian at labanang ito ay hindi, sa kasalukuyang mga sirkunstansiya, tutungo sa isang pandaigdigang labanan...Sa kabilang banda, dahil sa pagkawala ng disiplinang ipinataw ng presensiya ng mga bloke, ang mga labanang ito ay magiging mas marahas at mas marami, sa partikular, syempre, sa mga lugar na pinakamahina ang proletaryado". Hindi nagtagal, kinumpirma ng pandaigdigang kalagayan ang analisis na ito, ng pumutok ang unang digmaan sa Golpo sa Enero 1991 at ang digmaan sa dating Yugoslavia sa taglagas ng naturang taon. Magmula noon, walang hinto na ang madugo at barbarikong mga labanan. Hindi na namin malagay lahat dito pero mapansin natin sa partikular: Hindi na nagmumulto ang digmaan sa pandaigdigang saklaw, pero nakita natin ang pagkalag ng kadena ng imperyalistang mga antagonismo at lokal na mga digmaan na direktang may kaugnayan sa malalaking kapangyarihan, sa partikular ang pinakamakapangyarihan sa kanilang lahat, ang Amerika. Ang Amerika, na sa ilang dekada ay naging ‘pulis ng mundo', ay nagsisikap na patuloy itong ipatupad at palakasin ang kanyang papel sa harap ng ‘panibagong pandaigdigang kaguluhan' na lumitaw pagkatapos ng Cold War. Subalit habang seryoso nitong ginampanan ang kanyang papel, hindi ito ginawa para sa layuning makamit ang istabilidad sa mundo kundi para mapanatili ang kanyang liderato sa mundo, na lalong pinahina ng katotohanang wala na ang semento para pagkaisahin ang bawat imperyalistang bloke - ang banta mula sa karibal na bloke. Sa pagkawala ng ‘bantang Sobyet', ang tanging paraan para maipataw ng Amerika ang kanyang disiplina ay umasa sa kanyang pangunahing lakas, ang kanyang malaking superyoridad sa antas militar. Pero sa paggawa nito, ang imperyalistang polisiya ng Amerika ay siyang naging isa sa pangunahing mga salik ng pandaigdigang instabilidad.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=33}}</ref> The United States, Britain, France, Canada, Australia, New Zealand and several other countries began the massive "Berlin airlift", supplying West Berlin with food and other provisions.<ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=65-70}}</ref> [[Talaksan:C-47s at Tempelhof Airport Berlin 1948.jpg|thumb|Pagbabawas ng C-47s sa [[Internasyonal na Paliparan ng Tempelhof|paliparang Tempelhof]] sa Berlin sa kasagsagan ng Berlin Blockade.]] Ang pagpasok ng Demokratang si Barak Obama sa pagiging pinuno ng pangunahing kapangyarihan sa mundo ay nagluwal ng lahat ng klaseng ilusyon hinggil sa posibilidad ng pagbabago sa estratehikong oryentasyon ng Amerika, isang pagbabago na magbukas ng "panahon ng kapayapaan". Isa sa mga batayan ng mga ilusyong ito ay ang katotohanan na isa si Obama sa iilang senador na bumoto laban sa interbensiyong militar sa Iraq sa 2003, at hindi katulad ng kanyang Republikanong karibal na si McCain, komitido siya na paalisin ang armadong pwersa ng Amerika mula sa Iraq. Subalit ang mga ilusyong ito ay madaling bumangga sa realidad. Sa partikular, kung inisip ni Obama na umatras ang Amerika mula sa Iraq, ito ay para mapalakas ang kanyang panghihimasok sa Afghanistan at Pakistan. Dagdag pa, ang pagpapatuloy ng polisiyang militar ng Amerika ay malinaw na makita ng gawin ng bagong administrasyon na Kalihim ng Depensa si Gates, na nominado ni Bush.<ref name="miller26">{{Harvnb|Miller|2000|p=26}}</ref> In Mayo 1949, Stalin backed down and lifted the blockade.<ref name="Gaddis 2005, p. 34">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=34}}</ref><ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=180-81}}</ref> Sa realidad, ang bagong oryentasyon ng diplomasyang Amerika ay sumasang-ayon sa balangkas na nasa itaas. Ang kanyang layunin ay para makuha pa rin ang paghahari ng Amerika sa mundo sa pamamagitan ng kanyang superyoridad sa militar. Kaya ang kilos ni Obama para palakasin ang diplomasya ay para makaipon ng panahon at ispasyong kailangan para sa hindi maiwasang imperyalistang interbensiyon sa hinaharap ng kanyang militar, na sa kasalukuyan ay napakanipis at lubhang pagod na para isustini ang isa pang teatro ng digmaan kasabay ng Iraq at Afghanistan. [[Talaksan:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|left|thumb|Si Pangulong Truman, habang lumalagda sa '''''National Security Act of 1947''''' na kasama ang bisita sa Opisinang Oval.]] Subalit, gaya ng laging binigyang diin ng IKT, merong dalawang magkaibang opsiyon sa loob ng burgesya para makamit ang layunin nito: Ang unang opsiyon ay pinatupad ni Clinton sa kataposan ng 90s sa dating Yugoslavia, kung saan nagawa ng Amerika na makuha ang suporta ng pangunahing mga kapangyarihan sa kanlurang Uropa, sa partikular Alemanya at Pransiya, para makipagtulungan sa pambobomba ng NATO sa Serbia para pilitin itong iwanan ang Kosovo.<ref name="oneil15">{{cite book|last=O'Neil|first=Patrick|title=Post-communism and the Media in Eastern Europe|publisher=Routledge|year=1997|isbn=0714647659|p=15-25}}</ref> Ang ikalawang opsiyon ay ginamit sa digmaan sa Iraq sa 2003, na nangyari sa kabila ng mariing pagtutol ng Alemanya at Pransiya, na sa panahong ito, ay suportado ng Rusya sa loob ng UN Security Council. Subalit, alinman sa mga opsiyong ito ay hindi napigilan ang paghina ng liderato ng Amerika. Ang polisiya na ipilit ang mga bagay, na nakita sa dalawang termino ni Bush Junior, ay nagbunga hindi lang ng kaguluhan sa Iraq, na hindi na mapangibabawan, kundi sa lumalaking pagkakahiwalay ng diplomasyang Amerikano, na makita partikular sa ilang bansa na sumuporta sa Amerika sa 2003, tulad ng Espanya at Italya, ay lumayo na mula sa adbenturismo sa Iraq (hindi pa kasama ang patagong pagdistansiya ni Gordon Brown at gobyernong Britanya mula sa walang kondisyon na suporta na binigay ni Tony Blair sa adbenturismo sa Iraq). Sa panig nito, ang polisiyang "kooperasyon" na nais ng mga Demokrata ay walang katiyakan na makuha ang katapatan ng mga kapangyarihang nais kabigin ng Amerika sa kanyang gawaing militar, partikular dahil nagbigay ito sa ibang kapangyarihan ng mas malawak na puwang ng maniobra para itulak ang kanilang sariling interes. Sa ngayon, halimbawa, ang administrasyong Obama ay nagpasya ng mas pampalubag-loob na polisiya sa Iran at mas mahigpit naman sa Israel, dalawang oryentasyon na patungo sa iisang direksiyon dahil halos lahat ng mga Unyong Uropeo, laluna ang Alemanya at Pransiya, dalawang bansang naglalayong muling makuha ang kanilang dating impluwensiya sa Iraq at Iran. Ang oryentasyong ito ay hindi makapigil sa paglitaw ng mayor na mga tunggalian ng interes sa pagitan ng mga bansang ito at ng Amerika, laluna sa bahagi ng silangang Uropa (kung saan sinisikap ng Alemanya na mapanatili "de-prebilihiyong" relasyon sa Rusya) o Aprika (kung saan ang dalawang paksiyon na siyang dahilan ng karahasan at kaguluhan sa Congo ay sinusuportahan ng Amerika at Pransiya). Sa mas pangkalahatan, ang paglaho ng pagkahati ng mundo sa dalawang malaking bloke ay nagbukas ng pintuan para sa mga ambisyon ng nasa ikalawang antas ng mga imperyalista na lalupang nagpagulo sa internasyunal na sitwasyon. Ito ang kaso halimbawa sa Iran, na ang layunin ay makuha ang dominanteng posisyon sa Gitnang Silangan sa ilalim ng bandilang paglaban sa "Makapangyarihang Satanas" na Amerika at sa paglaban sa Israel. May malawak na kaparaanan, pinalawak ng Tsina ang kanyang impluwensiya sa ibang kontinente, partikular sa Aprika kung saan ang kanyang lumalaking pang-ekonomiyang presensiya ang batayan para sa diplomatiko at militar na presensiya, gaya ng nangyari sa digmaan sa Sudan. Kaya ang perspektiba na haharapin ng mundo matapos mahalal si Obama bilang pinuno ng pinakamalaking kapangyarihan sa mundo ay hindi pundamental na kaiba sa sitwasyon na nangibabaw hanggang ngayon: patuloy na komprontasyon sa pagitan ng mga kapangyarihan ng una o ikalawang hanay, patuloy na barbarikong mga digmaan na may mas mapaminsalang resulta (gutom, epidemya, malawakang dislokasyon) para sa mga populasyon na namuhay sa pinag-aagawang mga erya. Dapat din nating ikonsidera kung ang instabilidad na tinulak ng paglala ng krisis sa kabuuang serye ng mga mahirap na bansa ay hindi magbunga ng intensipikasyon ng mga komprontasyon sa pagitan ng pangkating militar sa loob ng mga bansang ito, na tulad ng dati, may partisipasyon ng iba't-ibang imperyalistang kapangyarihan. Naharap sa ganitong sitwasyon, si Obama at ang kanyang administrasyon ay hindi kayang ipagpatuloy ang mapandigmang mga polisiya ng kanyang mga nasundan, tulad ng nakita natin sa Afghanistan halimbawa, isang polisiya na kahalintulad ng lumalaking barbarismong militar. ==== Digmaang Sobyet-Afghan ==== {{see|Digmaang Sobyet-Afghan}} [[Talaksan:SovietInvasionAfghanistanMap.png|thumb|right|250px|Ang Pagsalakay ng Sobyet]] Ang Afghanistan ay sumang-ayon sa pamamagitan ng 1,747, si [[Ahmad Shah Abdali]], na pinasiyahan hanggang sa kanyang kamatayan 1772 Ang rehiyon ay dati nanirahan ng ilang iba't-ibang grupo ng mga pambansang upang malutas. Sa panahon ng 1800s at unang bahagi ng 1900s tried parehong Russia at ang British Empire upang makontrol ang Afghanistan, at pagkatapos, ito ay sa pagitan ng mga dakilang kapangyarihan (Britain kinokontrol na sa panahon na iyon malaking bahagi ng Timog Asya). Ito ay nagdulot, maki alia, sa tatlong mga Anglo-Afghan digmaan, kung saan ang ikatlong natapos na ang nanalo Afghans pinananatili nito sa pagsasarili. Afghanistan ay matapos na ito na gumagana ng maayos, albeit mahirap, relihiyon para sa monarkiya tungkol sa 300 taon. Nasasalungat sa mga dati na imahe ng Taliban at veils, ito ay isang napaka-liberal na bansa na may isang ayon sa kaugalian nagsasarili kanayunan. Problema ay maaaring lumabas dahil, subalit, at kahit na [[Afghanistan]] ay kanyang makatarungang bahagi ng demagogues at insurgents, at mag-alaga ng mga problemang ito bago namin nakuha ang isang pyudal na sistema kung saan ang vassals kinuha sa pangangalaga ng mga problema sa mga lokal na level (mga vassals Gusto mamaya play ng isang malaking papel na ginagampanan sa digmaan). [[Talaksan:BMD-1 in Afghanistan.jpg|thumb|left|250px|Mga Sobyet na paratroopers, sakay ng [[BMD-1]] sa [[Kabul]]]] 1,973 ibagsak, gayunman, ang huling hari, Zahir Shah, sa isang walang dugo kapalaran sa pamamagitan ng kanyang mga pinsan, Mohammed Daoud, na mamaya ibinigay ang kanyang sarili na itinalaga sa unang pangulo ng bansa.<ref name=GarthoffPages1017-1018>{{cite book|last=Garthoff|first=Raymond L.|title=Détente and Confrontation|location=Washington D.C.|publisher=The Brookings Institute|year=1994|pages=1017–1018}}</ref><ref>{{cite book|last=Arnold|first=Anthony|title=Afghanistan’s Two-Party Communism: Parcham and Khalq|location=Stanford|publisher=Hoover Institution Press|year=1983|page=96}}</ref> Rehimeng ito pinasiyahan hanggang 1,978, kapag ang mga partido komunista PDPA isinasagawa ang tinatawag na Saur rebolusyon at sa mga lider Noor Mohammed taraki ang naging bagong pangulo. Magkano pinasiyahan ang mga Sobyet rebolusyon ay di maliwanag, pero ang mga ito sa anumang paraan ay kasangkot diyan ay walang pag-aalinlangan (para sa mga halimbawa, ay ang pulutong ng mga [[Kasim Husseini]], ipinadala mula sa Russia para sa tunay na dahilan). Ang aming mga pagsusulit ay na bagaman ang mga Sobyet malinaw naman appreciated at suportado ng Saur rebolusyon, sinabi nila wala na impluwensiya ng mga kaganapan, maliban na ito marahil ay sa at nagsimula ang lahat ng ito, sila ay sa ibang salita ang isang papel sa Afghan rebolusyon, maihahambing sa [[Germany]]'s papel sa [[Russian]].<ref>{{cite book|last=Fisk|first=Robert|title=The Great War for Civilisation: the Conquest of the Middle East|location=London|publisher=Alfred Knopf|year=2005|pages=40–41|isbn=1-84115-007-X}}</ref> Revolutionaries nakatutok sa Kabul, na kung saan din pinamamahalaang upang makakuha ng kontrol kapag ito ay na-iisip na sa pamamagitan ng panalong ang pangunahing Estado ay manalo sa bansa, kung saan ang mga populasyon sa mga nayon at bukid na lugar, parang hindi halata ito. Palagay na ito ay bahagyang tama, karamihan ng populasyon ay relatibong sa una natural sa pamamagitan ng pagbabago ng kapangyarihan, ngunit ito ay overturned kapag ang PDPA partido ay nagsimulang ipatupad ang mga pagbabago sa mga magdala ng bansa para maging isang tunay na komunista ng estado na kung saan ang mga Sobyet modelo. Problema lumitaw kapag PDPA ng mga ideya tungkol sa nakaplanong ekonomiya, at sekularismo ay hindi appreciated sa Afghanistan's liberal, konserbatibo Muslim (ang mga partido ay sa isip na ang komunismo ay magkaroon ng isang makabuluhang epekto sa pampolitika na klima ilagay sa aming mga isip).<ref>{{Cite web |title=''The Soviet Invasion of Afghanistan in 1979: Failure of Intelligence or of the Policy Process? - Page 7 |url=http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |access-date=2010-07-07 |archive-date=2009-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325144233/http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |url-status=dead }}</ref> Isang uri ng paggalaw ng paglaban ay nagsimula sa ilang sandali lamang matapos na ito ay may isang pulutong ng mga armadong pakikibaka. Tulad ng paglaban sa pangkalahatan ay binigyan ng pangkaraniwang pangalan Mujahedin, na kung saan ay ang maramihan ng Arabic salitang "mujahid", ibig sabihin ay "ang labanan", ngunit sa halip ay nauunawaan bilang "ang dala ng Jihad." Ang mga Muslim laban Fighters ay nagkaroon ng malakas na suporta mula sa Pakistan, kung saan ang kanilang labanan ay nakita bilang isang makatwiran pagtatanggol laban sa masama aaklas, at sa karamihan ng mga kanluranin sa mundo, kung saan ito ay makikita bilang isang mahusay na masama para sa komunismo. PDPA hinahangad militar aid mula sa Unyong Sobyet, na sa una ay napaka-urong-sulong na ang pagpapadala ng hukbo sa bansa. Sobyet Union, gayunman, ay handa sa pananalapi ang makipag-away, at may na ang pera ay maaaring bumili ng PDPA militar ng suporta mula sa mga nabanggit vassals. [[Talaksan:Muja on radio in Munda Dir.jpg|thumb|Isang mandirigmang [[mujahideen]] sa[[Kunar]] na gumagamit ng kommunikasyon.]] Kahit sa loob ng PDPA ay, gayunman, ang labanan, sa pagitan ng matinding Khalqisterna at ang mas katamtaman Parchamisterna. Mga kasalungat na humantong sa presidente taraki, na belonged Parchamisterna, bigti ang tag-init ng 1,979 at ang Khalqisternas lider Hafizullah Amin ipinahayag ang kanyang sarili sa bagong pangulo. Amin ay very hard sa populasyon (tungkol sa 1.5 million<ref>Gregory Feifer ''The Great Gamble'', pp.169-170</ref> Afghans ay tinatayang may namatay sa panahon ng kanyang kaharian ng takot), habang siya ay gumanap ng isang nakakagulat na malambot na linya ng mga banyagang patakaran tungo sa Estados Unidos at Pakistan, na humantong sa Sobyet paglusob Pasko 1979 Ang pagsalakay ay hindi itinuro laban sa mga rebels pagsalungat, ngunit laban sa mga Komunista na pamahalaan, na kung saan sila sa una suportado.<ref>{{cite book | last = Yousaf, Mohammad & Adkin, Mark | title = Afghanistan, the bear trap: the defeat of a superpower | year= 1992 | publisher = Casemate |isbn= 0 9711709 2 4| pages= 159}}</ref> ==== Panunungkulan ni Mihail Gorbačëv ==== [[Talaksan:Reagan and Gorbachev signing.jpg|thumb|250px|right|Si [[Mga Pangulo ng Estados Unidos|Pangulo]] [[Ronald Reagan]] at Sekretyang Heneral ng Sobyet [[Mihail Gorbačëv]] na pinipirmahan ang [[Kasunduang Intermediate-Range Nuclear Forces|Kasunduang INF]] , noong 1987.<ref>[http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1282/is_n12_v42/ai_9119705 The red blues&nbsp;— Soviet politics] by Brian Crozier, ''[[National Review]]'', 25 Hunyo 1990.</ref>]] Noong 1985, nahirang na pinuno ng Partidong Komunista si Gorbachev. Sa simula pa lamang ng kanyang pamumuno, ipinadama na niya ang pagpapatupad sa mag ng pagbabagong Radikal. Pinakasentro ng mga Radikal na repormang kanyang ipinatupad ang tinatawag na Perestroika o pagrereorganisa o pagrereestruktura. Pangunahing prinsipyo ng Perstroika ang nagsasaad na hindi kailanman maaaring gamitin ang Sandatang Nuklear upang matupad ang layuning Pampolitika, Ekonomik at ideolohikal ng isang Bansa. Batay dito, walang saysay at hindi makatwiran ang Armas-Nuklear. Sa anumang digmaan magagamit ang Armas-Nuklear , walang maituturing na panalo o natalo sapagkat mawawala ang kabihasnan ng buong Daigdig<ref>[http://www.rspp.su/sobor/conf_2006/istoki_duh_nrav_crisis.html Origins of Moral-Ethical Crisis and Ways to Overcome it] by V.A.Drozhin Honoured Lawyer of Russia.</ref>. == Patakaran == {{see|Mga Konstitusyon ng Unyong Sobyet}} Para sa unang pagkakataon ay sa 1923 sa ang Sobiyet Union binuo ng isang buong saligang batas, ang Sobiyet Saligang-Batas ng 1924 . Ito ay sa 1936 sa pamamagitan ng Stalin Saligang Batas papalitan. Pormal, ang Sobiyet Union ay isang pederal na unyon ng mga manghahalal estado ( republics ), sa katunayan ito ay isang centrally -pinamamahalaan, at ang Russian SFSR-dominado estado. Panggalan lamang, ito ay democratically sa pamamagitan ng mga konseho ng Russian Совет / o ang Sobiyet parliyamento pinasiyahan. Ang tunay na kapangyarihan ay ngunit palaging kasama ang pamumuno ng Partido Komunista ng Sobiyet Union , ang bansa lalo na sa ilalim ng Stalin totalitaryo , mamaya sa halip diktatoryal maghahari. Sa katapusan ng USSR undertook Mikhail Gorbachev sa ilalim ng susi salita glasnost at perestroika pagsisikap at epektibong demokratikong institusyon sa kitang ipakilala. Ang Pamahalaan ng Sobiyet Union ay hindi lamang ang mananagot para sa mga batas, pangangasiwa at kapangyarihan ng bansa kundi pati na rin pinamamahalaang ang ekonomiya. Ang pangunahing mga pampolitikang mga desisyon kinuha sa pamamagitan ng mga pangunahing institusyong pampolitika ng bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s ay ang pormal na estruktura ng estado na katulad ng sa kanluran sistemang pampolitika na inayos. Ito magtakda ng isang saligang-batas, ang lahat ng institusyon ng estado at isang garantiya sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitikang karapatan at mga karapatan bilang mamamayan. Ang isang pambatasan kapangyarihan, ang Kongreso ng People's Deputies at isang permanenteng pambatasan Konseho, ang kataas-taasang Sobyet , bilang isang kinatawan ng katawan na kumakatawan sa kapangyarihan ng mga tao. Ang kataas-taasang Sobyet inihalal ang presidyum , ang Chairman rin ay nagsilbi bilang pinuno ng estado at supervised ng Konseho ng People's Commissars, mamaya ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ng mga executive kapangyarihan. Ang Chairman ng Konseho ng People's Commissars, na ang halalan ay na-confirm sa pamamagitan ng kongreso ay ang pinuno ng pamahalaan. Isang verfassungsbasierte puwersa ng hukuman ay kinakatawan ng isang sistema ng korte, ang chief ng Korte Suprema ay. Ang Korte Suprema ay responsable para sa pagsubaybay ng legalidad ng mga institusyon ng pamahalaan. Ayon sa Saligang-Batas ng 1977, ang bansa ay isang pederal na estruktura, exhorting ang iba't-ibang mga republics ng mga tiyak na pinakamataas na puno mga karapatan (hal. ang desisyon sa politika minorya). Sa pagsasanay, gayunman, marami sa mga tungkulin ng iba't-ibang mga institusyon ng pamahalaan mula sa mga lamang awtorisadong partido, CPSU ang gumanap. Ang tunay pundasyon, at patakaran ng mga desisyon na nakuha sa pamamagitan ng partido at tinanggap ng pamahalaan, sa halip ang mga desisyon ng partido ratified bilang batas mismo ay nagpasya. Ang bilang ng mga iba't-ibang mekanismo nakasisiguro na ang pamahalaan ay sumali sa mga desisyon ng partido. Habang naroon ay ang mga mamamayan ng Sobiyet Union upang magpasya sa lahat ng mga halalan, kung saan ang kandidato na kanilang pinili, ngunit bilang na kabilang sa lahat ng kandidato ng Partido Komunista at had sa ay inilabas up sa pamamagitan ng mga partido, ay ang Partido Komunista at ibahagi ang lahat ng mga mahahalagang posisyon sa pamahalaan sa mga tao ng partido pamumuno sa ay tapat. Ang mga tao sa mga posisyon ng pamahalaan ay mahigpit na supervised ng CPSU, upang maiwasan ito differed mula sa mga opisyal na linya. Ang pangunahing gawain ng ehekutibo sangay , ang Konseho ng mga ministro, ay ang pamamahala ng ekonomiya. Ang Konseho ng ministro ay sa buong panahon ng kanyang buhay sa Partido Komunista abala tapat sa politiko, ang chairman ng Konseho ng mga ministro ay palaging isang miyembro ng Politburo, ang central tagahatol ng CPSU. Kadalasan ito ay din ang Pangkalahatang Kalihim ng Partido ang kanyang sarili, ang chairman ay isang nangingibabaw na posisyon sa ibabaw ng iba pang mga ministro. Ayon sa Saligang-Batas ng 1978 ay ang pinakamataas na pambatasan katawan ng Sobiyet Union ng Kongreso ng People's Deputies .Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng isang mas maliit na, permanenteng legislative Assembly, ang kataas-taasang Sobyet sa chairman nito, ang pinuno ng estado ay sa parehong oras. Kahit ang Kongreso ng People's theory ay nag-iisa ang mga karapatan sa magpatibay batas, siya ay nakilala lamang bihira, sa draft batas ng Partido, ang Konseho ng mga ministro at ang kataas-taasang Soviets sa sumang-ayon. == Politika == {{see|Politika ng Unyong Sobyet}} {{see|Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable" |- ! Pinuno ng Estado !! Pinuno ng Pamahalaan |- | : Pinuno ng Komite ng Sentrong Ehekutibo: * [[Kamenev, Lev Borisovich|L. B. Кamenev]] (mula noong Oktubre 27 (Nobyembre 9) 1917), * [[Sverdlov, Yakob|Y. Sverdlov]] (с 8 Nobyembre (21 Nobyembre) 1917), * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] (с 30 Marso 1919). : (Presidyum ng Ehekutibong Komite Sentral) USSR: * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] 1938—1946 * [[Shvernik, Nikolai Mihailovich|Н. М. Shvernik]] 1946—1953 * [[Voroshilov, Clement Еfremovich|К. Е. Voroshilov]] 1953—1960 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] 1960—1964, Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU (1964—1982) * [[Mikoyan, Аnastas Ivanovich|A. I. Мikoyan]] 1964—1965 * [[Podgorny, Nikolai Viktorovich|N. V. Podgorny]] 1965—1977 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] (1977—1982), Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU PKSU (1964—1982) * [[Andropv, Yuri Vladimorovich|Y. V. Аndropov]] (1983—1984), Kalihim-Heneral ng PKSU(1982—1984) * [[Chernenko, Кonstantin Ustinovich|К. U. Chernenko]] (1984—1985), Kalihim-Heneral ng PKSU (1984—1985) * [[Gromyko, Аndreiy Аndreyevich|А. А. Gromyko]] (1985—1988) * [[Gorbachev, Mihail Sergeyevich|М. S. Gorbachev]] (1985—1991), Kalihim-Heneral ng KPSU 1985—1991. : Президент СССР: * М. С. Горбачёв [[15 марта]] 1990 — [[25 декабря]] 1991. | : Председатели Совета Народных Комиссаров (с [[15 апреля]] [[1946 год]]а — Совета Министров) СССР: * [[Ленин, Владимир Ильич|В. И. Ленин]] (1922—1924) * [[Рыков, Алексей Иванович|А. И. Рыков]] (1924—1930) * [[Молотов, Вячеслав Михайлович|В. М. Молотов]] (1930—1941) * [[Сталин, Иосиф Виссарионович|И. В. Сталин]] (1941—1953), генеральный секретарь ЦК ВКП (б) (КПСС) в 1922—1934 * [[Маленков, Георгий Максимилианович|Г. М. Маленков]] (март 1953—1955) * [[Булганин, Николай Александрович|Н. А. Булганин]] (1955—1958) * [[Хрущёв, Никита Сергеевич|Н. С. Хрущёв]] (1958—1964), первый секретарь ЦК КПСС в 1953—1964 * [[Косыгин, Алексей Николаевич|А. Н. Косыгин]] (1964—1980) * [[Тихонов, Николай Александрович|Н. А. Тихонов]] (1980—1985) * [[Рыжков, Николай Иванович|Н. И. Рыжков]] (1985—1991) : Премьер-министр СССР: * [[Павлов, Валентин Сергеевич|В. С. Павлов]] (1991) : Председатель [[Комитет по оперативному управлению народным хозяйством СССР|КОУНХ СССР]], [[Межреспубликанский экономический комитет СССР|МЭК СССР]]: * [[Силаев, Иван Степанович|И. С. Силаев]] (1991) |} {{Wikisource|Treaty on the Creation of the USSR}} Noong huling 1980's, ang gobyerno ay nagpakita ng maraming karakter sa kilalang demokratikong liberal ng sistemang pampolitika. Sa karamihan, ang konstitusyon at nagtayo ng ibat-ibang organisasyon ng gobyerno at grantiya ang mga mamamayan ng pampolitika at karapatang pantao. Ang lehislatura at binubuo ng [[Congress of People's Deputies]],at ang matibay na lehislatura, ang [[Supremong Sobyet]], at [[Council of Ministers of the USSR|Council of Ministers]]<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure</ref><ref>http://law.jrank.org/pages/7663/Inquisitorial-System.html</ref>. Ang pamahalaan ng Unyong Sobyet ay ibibigay sa ekonomiya ng bansa at lipunan. Ito ay ipinatupad sa desisyon na ginawa ng mga nangungunang mga institusyong pampolitika sa bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s, ang gobyerno ay lumitaw na magkaroon ng maraming mga katangian sa karaniwang sa liberal demokratikong sistemang pampolitika. Halimbawa, ang saligang batas ng isang itinatag lahat ng mga organisasyon ng pamahalaan at ibinibigay sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitika at sibiko karapatan. Ang isang pambatasan katawan, ang Kongreso ng People's Deputies , at ang kanyang nakatayo lehislatura, ang kataas-taasang Sobyet , kinakatawan ang prinsipyo ng soberanya popular. Ang kataas-taasang Sobyet, kung saan ay isang inihalal chairman na nagbigay pinuno ng estado, oversaw ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ang executive sangay ng pamahalaan. Ang chairman ng Konseho ng mga ministro, na ang pagpili ay inaprobahan ng kataas-taasang Sobyet, nagbigay pinuno ng pamahalaan. Ang isang constitutionally based panghukuman sangay ng pamahalaan kasama ang isang hukuman na sistema, buhok sa pamamagitan ng Kataas-taasang Hukuman, na noon ay responsable para sa overseeing ang pagtalima ng Sobyet batas sa pamamagitan ng pamahalaan katawan. Ayon sa 1977 Saligang Batas Sobyet , ang gobyerno ay nagkaroon ng mga pederal na estruktura, na nagpapahintulot sa republics ng ilang kapangyarihan sa pagpapatupad ng patakaran at nag-aalok ng national minorities ang anyo ng pagsali sa pamamahala ng kanilang sariling mga gawain. Sa pagsasanay, gayunman, ang gobyerno ay kitang-kita differed mula sa Western sistema. In the late 1980s, the CPSU performed many functions that governments of other countries usually perform. Sa huli 1980s, ang CPSU ginanap sa maraming mga function na ang mga pamahalaan ng ibang bansa ay karaniwang gumanap. For example, the party decided on the policy alternatives that the government ultimately implemented. Halimbawa, ang mga partido ay nagpasya sa ang alternatibo patakaran na pamahalaan ang ipinatupad sa huli. The government merely ratified the party's decisions to lend them an aura of legitimacy. Ang pamahalaan lamang ratified desisyon ng partido sa bang ipahiram sa kanila ang isang aura ng pagkalehitimo. Ang CPSU ay ang ginagamit ng iba't-ibang pamamaraan upang matiyak na ang pamahalaan ng adhered upang ang mga patakaran. Ang mga partido, ang paggamit nito nomenklatura kapangyarihan, inilagay nito loyalists sa mga posisyon ng pamumuno sa buong pamahalaan, kung saan sila ay napapailalim sa kaugalian ng demokratikong sentralismo.Ang katawan ng partido ay malapit na binabantayan ang kilos ng Ministries pamahalaan, mga ahensiya, at lehislatibong organo. Ang nilalaman ng Saligang Batas ng Sobyet differed sa maraming mga paraan mula sa tipikal na konstitusyong kanluranin. Ito ay karaniwang inilalarawan sa mga umiiral na mga relasyon pampolitika, gaya ng tinukoy sa pamamagitan ng CPSU, sa halip na prescribing ng isang magandang hanay ng mga pampolitikang mga relasyon. Ang Saligang Batas ay mahaba at detalyadong, pagbibigay ng teknikal na detalye para sa mga indibidwal na organo ng pamahalaan. Ang Saligang Batas kasama pampolitikang pahayag, tulad ng mga banyagang patakaran ng mga layunin, at ibinigay ng isang panteorya kahulugan ng estado sa loob ng ideological framework ng Marxism-Leninism . Ang CPSU pamumuno ay maaaring radically baguhin ang saligang batas o muling paggawa ito ganap na, tulad ng ito ay ilang ulit sa buong kasaysayan nito. Ang Sanggunian ng mga ministro sa tamang bilang ng executive body ng pamahalaan. Its most important duties lay in the administration of the economy. Ang pinaka-mahalagang mga tungkulin ilatag sa pangangasiwa ng ekonomiya. The council was thoroughly under the control of the CPSU, and its chairman—the Soviet prime minister —was always a member of the Politburo . Ang mga konseho ay lubusan sa ilalim ng kontrol ng CPSU, at chairman nito-ang Sobiyet kalakasan ministro -ay palaging isang miyembro ng Politburo . The council, which in 1989 included more than 100 members, was too large and unwieldy to act as a unified executive body. Ang konseho, na sa 1989 kasama ng higit sa 100 mga kasapi, ay masyadong malaki at mahirap gamitin upang kumilos bilang isang pinag-isa katawan executive. The council's Presidium , made up of the leading economic administrators and led by the chairman, exercised dominant power within the Council of Ministers. Ang konseho ng presidyum , na binubuo ng mga pangunahing pang-ekonomiyang mga administrator at inakay ng chairman, exercised nangingibabaw na kapangyarihan sa loob ng Konseho ng mga ministro. Ayon sa Saligang Batas, bilang susugan sa 1988, ang pinakamataas na pambatasan katawan sa Sobiyet Union ay ang Kongreso ng People's Deputies, na convened sa unang pagkakataon Mayo 1989. Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng kongreso nakatayo, ang kataas-taasang Sobyet, at ang halalan ng mga pinuno ng Kataas-taasang Sobyet, na sa tamang bilang pinuno ng estado. Sa teorya, ang Kongreso ng People's Deputies at ang kataas-taasang Sobyet ay malaki sa lehislatibong kapangyarihan. Sa pagsasanay, gayunman, ang Kongreso ng People's Deputies matugunan at madalang lamang upang maaprubahan ang mga desisyon na ginawa ng partido, ang Konseho ng mga ministro, at ang kanyang sariling mga kataas-taasang Sobyet. Ang kataas-taasang Sobyet, ang presidyum ng Kataas-taasang Sobyet, ang chairman ng kataas-taasang Sobyet, at ang Konseho ng ministro ay malaking kapangyarihan na gumawa ng batas na batas, decrees, resolution, at umiiral na mga order sa populasyon. Ang Kongreso ng People's Deputies ay ang kapangyarihan upang pagtibayin mga desisyon. ==== Sistemang Panghukuman ==== {{see|Mga Batas ng Unyong Sobyet}} Ang puwersa ng hukuman ay hindi malaya mula sa iba pang sangay ng pamahalaan. Ang Korte Suprema supervised ang mas mababang korte at inilapat ang batas bilang itinatag ng Saligang-Batas o bilang interpreted sa pamamagitan ng Kataas-taasang ang Sobyet. Ang Constitutional pagkapansin Committee susuriin ang constitutionality ng batas at gawa. Ang Sobiyet Union utilized ang pansiyasat sistema ng batas Romano , na kung saan ang hukom, prokurator, at pagtatanggol abogado trabaho collaboratively upang maitaguyod ang katotohanan. ==== Ang Estadong Sobyet ==== Ang Unyong Sobyet ay isang pederal na estado na binubuo ng 15 republics (16 sa pagitan ng 1946 at 1956) ay sumali sa sama-sama sa isang kusang-loob theoretically unyon; ito ay ang manilay-nilay sitwasyon na binuo ang batayan ng Byelorussian at Ukrainian SSRs pagiging kasapi sa [[United Nations]] . Sa iba, isang serye ng mga teritoryal na yunit na binubuo ng republics. Ang republics din na nakapaloob HURISDIksiyon naglalayong maprotektahan ang interes ng pambansang minorities. Ang republics ay kanilang sariling mga constitutions, na, kasama ang lahat ng kasapi sa unyon Saligang Batas, ay nagbibigay ng panteorya dibisyon ng kapangyarihan sa Sobiyet Union. Lahat ng mga republics maliban Russian SFSR ay ang kanilang sariling mga partido komunista. Sa 1989, gayunman, ang CPSU at ang sentral na pamahalaan pinanatili ang lahat ng makabuluhang kapangyarihan, setting ng mga patakaran na na-executed by republikano, probinsiya, oblast, at distrito na pamahalaan. Ang isa ay ang Sobiyet ng Union , na katawanin mga tao nang walang itinatangi, at ang mga Sobyet ng mga nasyonalidad , na kinakatawan ng iba't-ibang ethnicities sa Union ng Sobiyet Sosyalista Republics. ==== Pinuno ng Konseho ng Mamamayang Komisar ng Unyong Sobyet<ref>{{cite web|author=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure |title=inquisitorial procedure (law) - Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com|accessdate=2010-05-16}}</ref> ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" ! !! Pangalan !! Panunungkulan !! Komento |- | [[Talaksan:Mikhail Gorbachev 1987 Cropped.jpg|90px|Mikhail Gorbatsjov]] || [[Mikhail Gorbachev]] || 1985–1991 || Si Gorbachev ang nagpatigil ng mga transaksiyon ng buong unyon. |- | || [[Konstantin Chernenko]] || 1984–1985 || Si Chernenko ay namuno sa 13 hukbo ng unyon, siya ang ikaanim ng [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]]. |- | || [[Yuri Andropov]] || 1982–1984 || Namuno si Andropov sa Rebolusyong Hungarian at ikalimang Sekretarya Heneral. |- | [[Talaksan:Brezhnev 1973.jpg|90px|Leonid Brezjnev]] || [[Leonid Brezhnev]] || 1964–1982 || Pinaganda ni Brezhnev ang ekonomiya ng kanyang bansa, at pinangalanang ''Pinakamagaling, pinaigting ang relasyon ng Unyong Sobyet sa [[Estados Unidos]] noong 1970 at pinabalik ang hukbong sobyet mula sa [[Krisis sa Afghanistan|Afghanistan 1979]]. Sa panahon ni Brezhnev, ginawa ulit ang lyriko ng pambansang awit na hindi naglalaman ng pagpuri kay Stalin. |- | [[Talaksan:Nikita Khrusjtsjov.jpg|90px|Nikita Khrusjtsjov]] || [[Nikita Khrushchev]] || 1953–1964 || Ginawa ni Khrushchev ang kanyang makakaya para pigilan ang [[Krisis sa Cuba]]. Ginawa niya ang tinatawag na de-Stalinization sa pamamagitan ng pagbura ng buong lyriko ng pambansang awit ng mga Sobyet (dahil ito ay naglalaman ng pagpuri kay Stalin), pagpapalit ng pangalan ng mga lungsod na nakapangalan kay Stalin (tulad ng Stalingrad na naging Leningrad na ngayon ay Saint Petersburg), at pagtatanggal sa mga istatwa ni Stalin. |- | || [[Georgy Malenkov]] || 1953 || Ama ni Malenkov si Stalin na kilala sa buong bansa, at inagaw sa kanya ang kapangyarihan. |- ||| [[Joseph Stalin]] || 1924–1953 || Si Stalin ang heneral na nagpapanalo ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa Unyong Sobyet at gumawa ng mga reporma na makakatulong sa bansa, mas lalo sa ekonomiya na malaki ang kontribusyon. Kilala rin siya sa mga marahas na pagpatay sa mga "kalaban ng komunismo", at ang pagpatay na ito ay tinatawag na "Great Purge". |- ||| [[Vladimir Lenin]] || 1922–1924 || Si Lenin ang nagtatag ng buong Unyong Sobyet at namuno sa mga [[Bolsheviks]]. |} [[Talaksan:Moscow Kremlin.jpg|thumb|250px|Ang [[Moscow Kremlin]], ang opisyal na tirahan ng gobyernong Unyong Sobyet.]] * 1917–1922 – [[Lenin|Vladimir Lenin]] * 1922–1953 – [[Stalin|Joseph Stalin]] * 1953–1955 – [[Georgi Malenkov]] * 1955–1964 – [[Nikita Khrushchev]] * 1964–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Chernenko]] * 1985–1991 – [[Mihail Gorbačëv]] <timeline> ImageSize = width:800 height:100 PlotArea = width:700 height:80 left:0 bottom:20 DateFormat = yyyy Period = from:1917 till:1991 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1920 # there is no automatic collision detection, # so shift texts up or down manually to avoid overlap Define $dy = 25 # shift text to up side of bar PlotData= bar:Leaders color:red width:75 mark:(line,white) align:left fontsize:S from:start till:1922 shift:(-10,$dy) text:[[Lenin|Vladimir~Iljits~Lenin]] from:1922 till:1953 shift:(-30,$dy) text:[[Stalin|Josif Stalin]] from:1953 till:1955 shift:(-7,-5) text:[[Georgi Malenkov|Georgi]]~[[Georgi Malenkov|Malenkov]] from:1955 till:1964 shift:(-40,$dy) text:[[Nikita Hruštšov]] from:1964 till:1982 shift:(-35,$dy) text:[[Leonid Brežnev]] from:1982 till:1984 shift:( -7, 5) text:[[Juri Andropov|Juri]]~[[Juri Andropov|Andropov]] from:1984 till:1985 shift:( -3,-20) text:[[Konstantin Tšernenko|Konstantin]]~[[Konstantin Tšernenko|Tšernenko]] from:1985 till:end shift:(-25,$dy) text:[[Mihail Gorbatšov|Mihail]]~[[Mihail Gorbatšov|Gorbatšov]] </timeline> ==== Pinuno ng Sentral na Ehekutibong Komisyon ng Lahat ng Kongresong Ruso ng Sobyet ==== * 1917 – [[Lev Kamenev]] * 1917–1919 – [[Jakov Sverdlov]] * 1919–1946 – [[Mihail Kalinin]] * 1946–1953 – [[Nikolai Švernik]] * 1953–1960 – [[Kliment Vorošilov]] * 1960–1964 – [[Leonid Brežnev]] * 1964–1965 – [[Anastas Mikojan]] * 1965–1977 – [[Nikolai Podgornyi]] * 1977–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1983 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1983–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Tšernenko]] * 1985 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1985–1988 – [[Andrei Gromyko]] * 1988–1991 – [[Mihail Gorbašev]] == Mga ugnayang panlabas pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig == {{see|Mga Ugnayang Panlabas ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:CEMA members.png|thumb|Mapa ng [[Comecon]] (1986) na kung saan kasama ang Unyong Sobyet at ang mga kakampi nito.<br /> {{legend|#C00000|kasapi}} {{legend|#FF40FF|mga kasaping hindi nakipagtulungan}} {{legend|#FF0000|kasali}} {{legend|#FFD700|taga-tingin}} ]] Kapag tinanggihan diplomatikong pagkilala ng libreng mundo, ang Sobiyet Union ay opisyal na may ugnayan talaga ang lahat ng mga bansa ng daigdig noong dekada 40. Ang Unyong Sobyet din ay umusbong mula sa pagiging isang tagalabas sa mga pandaigdigang kapisanan at mga negosasyon sa pagiging isa sa mga arbiters ng mundo kapalaran matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Isang kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] at ang kanyang pundasyon sa 1945, ang Unyong Sobyet ay naging isa sa limang permanenteng kasapi ng Konsehong Pangkaligtasan ng UN, kung saan nagbigay ito ng karapatan sa pagbeto ng anumang ng kanyang resolusyon. [[Talaksan:Teheran conference-1943.jpg|thumb|left|Kaliwa pakanan: [[Pinuno ng Unyong Sobyet]] [[Joseph Stalin]], [[Pangulo ng Estados Unidos]] [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Punong Ministro ng Nagkakaisang Kaharian]] [[Winston Churchill]].]] Ang Unyong Sobyet ay lumitaw mula sa World War II bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa sa daigdig, isang posisyong pinananatili para sa apat na dekada sa pamamagitan ng kanyang pananakop sa Silangang Europa (tingnan ang Eastern Bloc), panlakas militar, pang-ekonomiya ng lakas, tulong sa pagbubuo ng bansa, at pang-agham pananaliksik, lalo na puwang sa teknolohiya at sandata. Lumalaki ang impluwensiya ng Unyong Sobyet sa ibang bansa pagkatapos ng mga taon ng digmaan. Nakatulong humantong sa isang komunistang sistema ng estado sa Silangang Europa na nagkakaisa sa pamamagitan ng militar at pang-ekonomiyang mga kasunduan. Hinigitan nito ang Imperyo ng Britanya bilang isang pandaigdigang pinakamalakas, parehong sa isang militar kamalayan at kakayahan nito upang mapalawak ang kanyang impluwensiya sa ibayo ng hangganan nito. Ang Sanggunian para sa Mutual Economic Assistance (Comecon), 1949–1991, ay isang pang-ekonomiyang kapisanan ng mga estadong komunista at ng isang uri ng Eastern Bloc katumbas ng-ngunit mas heograpiya napapabilang sa-ang European Economic Community. Ang militar kapilas sa Comecon ay ang [[Kasunduan ng Varsovia]], bagaman Comecon ng pagiging kasapi ay makabuluhang mas malawak na. Ang naglalarawan Comecon kataga ay kadalasang ginagamit sa lahat ng mga gawain maraming panig na kinasasangkutan ng mga miyembro ng organisasyon, sa halip na hinihigpitan sa direktang pag-andar ng Comecon nito at organo. Sa paggamit na ito ay paminsan-minsan extended na rin sa bilateral relations sa mga miyembro, dahil sa ang sistema ng sosyalista internasyonal na pang-ekonomiyang mga relasyon, maraming panig accords-karaniwang ng isang pangkalahatang-kalikasan tended na ipinatupad sa pamamagitan ng isang hanay ng mga mas detalyadong, bilateral kasunduan. Ang [[Moscow]] ay itinuturing sa Silangang Europa na maging isang buffer zone para sa mga inaabangan ng pagtatanggol nito kanluran mga hangganan at nakasisiguro sa kanyang kontrol ng rehiyon sa pamamagitan ng transforming ang East European bansa sa estado satelayt. Sobiyet hukbo intervened sa 1956 Revolution Hungarian at nabanggit ang Brezhnev doktrina , ang Sobiyet kapilas sa US Johnson doktrina at mamaya Nixon doktrina , at nakatulong paalisin ang Czechoslovak pamahalaan sa 1968, minsan na sinasangguni na ang Prague Spring . Sa huli ng 1950s, ang isang paghaharap sa Tsina tungkol sa USSR's paglalapitan sa may ang West at kung ano ang Mao perceived bilang Khrushchev's rebisyonismo na humantong sa mga Sino-Sobyet split . Ito nagresulta sa isang break sa buong global Komunista kilusan at Komunista regimes sa Albania at Cambodia sa pagpili kapanig sa Tsina sa lugar ng USSR. Para sa isang oras, digmaan sa pagitan ng mga dating allies lumitaw na maging isang posibilidad; habang relasyon ay cool sa panahon ng 1970s, ay hindi sila bumalik sa kanormalan hanggang sa Gorbachev panahon. Sa panahon ng parehong panahon, ang isang pangkasalukuyan paghaharap sa pagitan ng mga Sobiyet Union at ng Estados Unidos sa loob ng Sobyet paglawak ng nuclear missiles sa Cuba sparked ang Cuban misayl Crisis sa 1962. Ang KGB (Committee para sa Estado Security) nagsilbi sa isang paraan na ang Sobiyet kapilas sa pareho ng Federal Bureau ng imbestigasyon at ang Central Intelligence Agency sa US Ito ran ang isang malaki at matibay na network ng mga informants sa buong Sobiyet Union, na kung saan ay ginagamit upang masubaybayan ang mga paglabag sa batas. Matapos ang pagbagsak ng Sobiyet Union, ito ay pinalitan sa Rusya sa pamamagitan ng mga SVR (Foreign Intelligence Service) at ang FSB (Federal Security Service ng Russian Federation). [[Talaksan:Carter Brezhnev sign SALT II.jpg|thumb|Si [[Leonid Brezhnev]] at [[Jimmy Carter]], pumipirma ng SALT II treaty, noong 18 Hunyo 1979, sa [[Vienna]].]] Ang KGB ay hindi na walang matibay pangangasiwa. Ang GRU (Main Intelligence pangangasiwaan), hindi publicized ng Sobiyet Union hanggang sa dulo ng Sobiyet panahon sa panahon ng perestroika , ay nilikha sa pamamagitan ng Lenin sa 1918 at nagsilbi parehong bilang isang sentralisadong Handler ng militar katalinuhan at bilang isang institutional check-at-balanse para sa sa kabilang banda medyo ipinagpapahintulot na kapangyarihan ng KGB. Mabisa, ito ay nagsilbi sa bakayan ang spies, at, hindi nakakagulat na ang KGB nagsilbi ng isang katulad na function sa GRU. Bilang sa KGB, ang GRU pinamamahalaan sa mga bansa sa buong mundo, lalo na sa Sobiyet pagkakaisa at satelayt estado. Ang GRU ay patuloy na tatakbo sa Russia ngayon, may resources tinatayang sa pamamagitan ng ilang sa mga lumampas ng SVR. Sa 1970s, ang Sobiyet Union nakamit magaspang nuclear pagkakapare-pareho sa Estados Unidos, at sa huli overtook ito. Ito perceived kanyang sariling paglahok bilang mahalaga sa ang solusyon ng anumang mga pangunahing internasyonal na problema. Samantala, ang Cold War nagbigay daan sa paghina ng hindi mabuting samahan at ng isang mas kumplikadong pattern ng mga internasyonal na relasyon na kung saan ang mundo ay hindi na malinaw na nahati sa dalawang malinaw na sumasalungat blocs. Mas malakas na bansa ay mas kuwarto para igiit ang kanilang pagsasarili, at ang dalawang superpowers ay bahagyang kayang kilalanin ang kanilang mga karaniwang mga interes sa sinusubukan na alamin ang karagdagang pagkalat at paglaganap ng nuclear armas (tingnan ko asin , SALT II , Anti-Ballistic misayl Treaty ). Sa pamamagitan ng oras na ito, ang Sobiyet Union ay concluded pagkakaibigan at kooperasyon treaties sa isang bilang ng mga estado sa di-Komunista mundo, lalo na sa mga Third World at Non-hile-hilera Movement estado tulad ng Indiya at Ehipto. Bukod dito, ang Sobiyet Union patuloy na magbigay ng militar aid para sa mga rebolusyonaryo kilusan sa Ikatlong Daigdig. Para sa lahat ng mga dahilan, Sobiyet patakarang panlabas ay ng malaking kahalagahan sa mga di-Komunista mundo at nakatulong malaman ang takbo ng mga pandaigdigang relasyon. [[Talaksan:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|left|Si [[Mikhail Gorbachev|Gorbachev]] sa harap-harapang paguusap kasama ang Presidente ng Amerika [[Ronald Reagan]].]] Kahit na sampung libo bureaucracies ay kasangkot sa pagbubuo at pagpapatupad ng Sobyet patakarang panlabas, ang mga pangunahing patakaran ng mga alituntunin ay natukoy ng Politburo ng Partido Komunista. Ang pangunahin layunin ng Sobyet patakarang panlabas ay ang pagpapanatili at pagpapabuti ng pambansang seguridad at ang pagpapanatili ng pananakop sa paglipas ng Silangang Europa. Relasyon sa Estados Unidos at Western Europe ay din ng mga pangunahing pag-aalala sa mga banyagang Sobyet makers patakaran, at mga relasyon sa mga indibidwal na Third World estado ay hindi bababa sa bahagyang tinutukoy ng ang kalapitan ng bawat estado sa Sobyet sa hangganan at sa Sobiyet estima ng kanyang strategic kabuluhan. Pagkatapos Mikhail Gorbachev nagtagumpay Konstantin Chernenko bilang Pangkalahatang Kalihim ng CPSU noong 1985, siya ay nagpasimula ng maraming mga pagbabago sa Sobiyet patakarang panlabas at sa ekonomiya ng USSR. Gorbachev pursued pampalubag-loob sa mga patakaran ng West sa halip ng pagpapanatili ng Cold War dating kalagayan. Ang Sobiyet Union natapos ang kanyang trabaho ng Afghanistan , ay naka-sign strategic armas treaties pagbabawas sa Estados Unidos, at pinapayagan nito allies sa Silangang Europa upang matukoy ang kanilang sariling mga gawain. Gayunman, ang Sobiyet republics ay ginagamot naiiba mula sa mga estado satelayt, at hukbo ay ginagamit upang sugpuin kilusan pagtigil sa loob ng Union (tingnan ang Black Enero ) ngunit huli na hindi mapakinabangan. Kasunod ang paglusaw ng Sobiyet Union sa 25 Disyembre 1991, Russia ay internationally kinikilala [34] na ang mga legal na kahalili sa Sobiyet estado sa internasyonal na yugto. Upang na dulo, Russia kusang tinanggap ang lahat ng Sobyet dayuhang utang, at inaangkin sa ibang bansa-aari ng Sobyet bilang ng kanyang sariling. Upang maiwasan ang mga alitan sa kasunod na sa paglipas ng Sobyet ari-arian, "zero baryante" kasunduan ay iminungkahi upang pagtibayin sa bagong independiyenteng estado ang dating kalagayan sa ang petsa ng bisa. (Ang Ukraine ay ang huling dating republikang Sobyet hindi na ipinasok sa tulad ng isang kasunduan) Ang katapusan ng Unyong Sobyet din itataas ang mga katanungan tungkol sa mga kasunduan nito na ilalagda, tulad ng Kasunduang Anti-Ballistic misayl; Ang Rusya ay gaganapin ang posisyon na ang mga treaties manatili sa lakas, at dapat basahin na parang Rusya ay ang signatory. == Teknolohiya == {{see|Teknolohiya ng Unyong Sobyet}} {| border="0" width="100%" | valign="top" width="50%" |[[Talaksan:Sputnik asm.jpg|200px|thumb|right|[[Sputnik 1]].]] * [[Misyong Pang-kalawakan]] ** ''[[Sputnik]]'' ** [[Yuri Gagarin]] ** [[Valentina Tereshkova]] ** ''[[Soyuz]]'' ** Station ''[[Mir]]'' ** [[Buran (Sasakyang Pangkalawakan)]] * Ayronomiko ** ''[[Mikoyan]]'' ** ''[[Sukhoi]]'' ** ''[[Ilyushin]]'' ** ''[[Tupolev]]'' ** ''[[Yakovlev]]'' [[Talaksan:Tu-144-sinsheim.jpg|200px|thumb|right|[[Tupolev Tu-144]].]] * Malakihang Industriyal na Pangmilitar ** ''[[AK-47|Kalachnikov]]'' ** ''[[Tsar Bomba]]'' * Génie civil ** [[Aswan Dam]] ** [[Ostankino Tower]] * Agham ** [[Akademgorodok]] ** [[Andrei Sakharov]] ** [[Lev Landau]] |} == Ekonomiya == {{See|Ekonomiya ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" width="100%" |- ! Republika ! Kabisera ! Ekonomiya<ref>Volkszählung 1989 und [[The World Factbook]]</ref> ! % ! Hulyo 2007 ! Δ% ! Densidad ! Lawak (km²) ! % |- | [[Russian Soviet Federative Socialist Republic|Russian SSR]] || [[Moscow]] || 147.386.000 || 51,40 % || 141.377.752 || −4,0 % || 8,6 || 17.075.200 || 76,62 % |- | [[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]] || [[Kiev]] || 51.706.746 || 18,03 % || 46.299.862 || −10,5 % || 85,6 || 603.700 || 2,71 % |- | [[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]] || [[Tashkent]] || 19.906.000 || 6,94 % || 27.780.059 || +39,6 % || 44,5 || 447.400 || 2,01 % |- | [[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]] || [[Almaty]] || 16.711.900 || 5,83 % || 15.284.929 || −8,5 % || 6,1 || 2.727.300 || 12,24 % |- | [[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]] || [[Minsk]] || 10.151.806 || 3,54 % || 9.724.723 || −4,2 % || 48,9 || 207.600 || 0,93 % |- | [[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]] || [[Baku]] || 7.037.900 || 2,45 % || 8.120.247 || +15,4 % || 81,3 || 86.600 || 0,39 % |- | [[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]] || [[Tbilisi]] || 5.400.841 || 1,88 % || 4.646.003 || −14,0 % || 77,5 || 69.700 || 0,31 % |- | [[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]] || [[Dushanbe]] || 5.112.000 || 1,78 % || 7.076.598 || +38,4 % || 35,7 || 143.100 || 0,64 % |- | [[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]] || [[Chişinău]] || 4.337.600 || 1,51 % || 4.320.490 || −0,4 % || 128,2 || 33.843 || 0,15 % |- | [[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]] || [[Bishkek]] || 4.257.800 || 1,48 % || 5.284.149 || +24,1 % || 21,4 || 198.500 || 0,89 % |- | [[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]] || [[Vilnius]] || 3.689.779 || 1,29 % || 3.575.439 || −3,1 % || 56,6 || 65.200 || 0,29 % |- | [[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]] || [[Ashgabat]] || 3.522.700 || 1,23 % || 5.097.028 || +44,7 % || 7,2 || 488.100 || 2,19 % |- | [[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]] || [[Yerevan]] || 3.287.700 || 1,15 % || 2.971.650 || −9,6 % || 110,3 || 29.800 || 0,13 % |- | [[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]] || [[Riga]] || 2.666.567 || 0,93 % || 2.259.810 || −15,3 % || 41,3 || 64.589 || 0,29 % |- | [[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]] || [[Tallinn]] || 1.565.662 || 0,55 % || 1.315.912 || −16,0 % || 34,6 || 45.226 || 0,20 % |} [[Talaksan:DneproGES 1947.JPG|thumb|left|Ang [[DneproGES]], isa sa mga plantang [[Hydroelektrik]] ng estasyon sa Unyong Sobyet.]] Ang [[Ekonomiya]] ng Unyong Sobyet ay malakas sa una subalit sa pagdaan ng mga tao ay humina ito dahil sa mahinang pamamalakad ng mga pinunong sumunod kay [[Joseph Stalin]]. Dahil sa paghihiwalay ng Unyong Sobyet, ang USSR ay ikilawa sa pinakamalaki ang [[ekonomiya]] sa mundo, sumunod sa [[Estados Unidos]].<ref name=cia1990>{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=2008-03-09|title=1990 CIA World Factbook|archive-date=2011-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427053700/http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|url-status=dead}}</ref> Ang Ekonomiya ng bansa ay moderno sa bagong mundo na sentrong plinano na ekonomiya. Ito ay batay sa ideolohiyang [[sosyalismo]] at pag-aari ng estado at pinamamahalaan ng ''[[Gosplan]]'' (ang State Planning Commission), ''[[Gosbank]]'' (ang bangkong pang-estado) at ang [[Gossnab]] (State Commission for Materials and Equipment Supply). ==== Pagmamana ng Ari-arian ==== Naibigay na-proseso, resibo ng ari-arian na kung saan ang mga buwis sa kita ay hindi taxed kapag ang mga pondo o ari-arian naibigay sa isa sa miyembro ng pamilya sa isa pang sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang mga bahagyang o kabuuang pagmamay-ari compatible, pati na rin ang mga magulang ng mga bata mga magulang at mga bata, sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang bahagyang pagmamay-ari ng batas<ref name="cia1990"/>. Upang petsa, Ukraine ay ang Batas sa Buwis sa personal na kita, na frees ang mga tagapagmana ng mga kamag-anak ang unang-degree mula sa pagbabayad ng buwis sa kabuuan . Ang mga ito ay ang mga magulang at mga magulang ng asawa o asawa ng testator, ang kanyang asawa o mga asawa, mga anak na ito bilang mga indibidwal at ang kanyang asawa o asawa, kasama ang pinagtibay mga bata ng kanilang mga anak. Ang natitirang tagapagmana, kung kumuha sila ng mana, dapat bayaran buwis ng 5% ng halaga ng mana. Kung mana ay nakuha mula sa mga di-residente ng Ukraine, habang ang mga buwis sa rate ay nagdaragdag may tatlong bahagi at 15% ng nasldetsva gastos. Noong Setyembre 8, ang kataas-taasang Konseho nakarehistro ng isang bayarin sa Susog sa tiyak na Batas ng Ukraine (tungkol sa pagbubuwis ng mana). Ang mga may-akda ng pambatasan inisyatiba - deputies mula BYuT [[Andriy Portnoy]] at [[Valery Pisarenko]]. Ang mga pagbabago ay iminungkahi na ang mga deputies, tungkol sa buwis tagapagmana ng ikalawang antas ng pagkakamag-anak. Ayon sa teksto ng ang bayarin, sila ay pagpunta sa gawin OSVOD mula sa pagbabayad ng buwis sa kita. Kung ang bayarin, bayaran income tax kapag nakatanggap ka ng isang mana ay hindi ang lahat ng mga miyembro ng pamilya ng testator. Mas Isa kagawaran ng bill ay upang mabawasan ang laki ng bayad ng estado. Sa segodnyaschny araw upang makakuha ng isang mana, ang isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, lolo, isang babae, ang iba pang mga tagapagmana dapat magbayad ng 0.5 na porsiyento ng halaga ng mana para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana. Para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana ng lupain sa isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, Lolo, babae ay dapat magbayad ng 01% ng halaga ng mana at ang iba pang mga tagapagmana - 0,5%. Ngayon, sa kaso ng ampon ng kuwenta, ang halaga ng buwis ng estado halaga, o 1 di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa mga miyembro ng pamilya ng una at pangalawang degree, 5 o di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa iba pang mga tagapagmana. Ang mga may-akda ng ang bayarin imungkahi na magtatag ng isang zero rate ng buwis sa personal na kita sa mga bagay ng mana sa anyo ng cash savings, invested hanggang 2 Enero 1992 sa pagtatatag Sberbank ng USSR at sa estado ng seguro ng USSR, na sa tamang sa teritoryo ng Ukraine, pati na rin tulad ng pamahalaan securities: mga bono ng Estado utang target na interes-free sa 1990, mga bono ng Estado Internal panalong mga pautang sa 1982, pananalapi ng pamahalaan ng bill ang USSR, sertipiko ng Savings Bank ng USSR at ang pera savings ng mga mamamayan ng [[Ukraine]] at ang dating Ukrgosstraha, pagbabayad ng kung saan ang panahon ng 1992–1994 ay hindi nangyari. Tagapagtaguyod ng view na ito na pagsasauli ng nagugol ng mga kontribusyon ay isang obligasyon ng [[estado]], at sa gayon ay ang pagbubuwis mana sa paraan na ito ay lubhang walang katwiran. Dapat ang bayarin gawin ang mga buwis sa kita na bumalik sa anyo ng mana, na kung saan ay napapailalim sa zero tax rate, hindi kailangan. Ang obligasyon ng mga nagbabayad ng buwis upang magbigay ng deklarasyon ay matutupad kapag siya ay nakatanggap ng kita sa anyo ng mga mana (handog), na sa pamamagitan ng batas ay napapailalim sa isang zero rate ng buwis sa kita ng mga indibidwal. ==== Salapi ==== [[Talaksan:1 rouble of 1922.jpg|thumb|200px|right|Isang [[Pilak]] na [[rouble]] ng 1922]] Ang salaping umiiral sa bansang ito ay [[Ruble|Soviet ruble]]. == Musika == <gallery> File:Gimn Sovetskogo Soyuza (1944 Stalinist lyrics).oga|Ang 1944 na pambansang awit ng Unyong Sobyet na tumagal ng 1953: [[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet]] File:Ussrgymn.ogg|Ang pambansang awit ng Unyong Sobyet noong 1977 hanggang 1991: Pambansang Awit ng Unyong Sobyet </gallery> == Palabas == * [http://www.youtube.com/watch?v=4-2LQGigK-0 Back In The U.S.S.R.] [[The Beatles]] * [http://www.youtube.com/watch?v=RmDcsZ1z9kI Сделан в СССР] * [http://www.youtube.com/watch?v=4sBwVBGTrks Широка страна моя родная] * [http://www.youtube.com/watch?v=ALfJiS5aacc С чего начинается Родина] * [http://youtube.com/watch?v=5xHb9xcFYMo Советская Москва] * [http://ru.youtube.com/watch?v=IXnoePuBv54 Мой адрес Советский союз] * [http://ru.youtube.com/watch?v=JIdPdBF85DU Рождённый в СССР] [[DDT]] * [http://moskprf.ru/content/view/935/9/ Очень хочется в Советский Союз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100512131659/http://moskprf.ru/content/view/935/9 |date=2010-05-12 }} == Tingnan rin == * [[Digmaang Malamig]] * [[Rusya]] * [[Asya]] * [[Europa]] * [[Mga Republika ng Unyong Sobyet]] * [[Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet]] * [[Opisyal na pangalan ng Unyong Sobyet]] * [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]] * [[Mga Ministro ng Unyong Sobyet]] === Mga kawing panlabas === {{sisterlinks|Soviet Union}} * [http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm Impressions of Soviet Russia, by John Dewey.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080121085401/http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm |date=2008-01-21 }} * [http://soviethistory.com/ Documents and other forms of media from the Soviet Union: 1917–1991.] * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/sutoc.html Soviet Union] * [http://documents.theblackvault.com/documents/SovietLosses.pdf Losses Suffered by USSR Armed Forces in Wars, Combat Operations, and Military Conflicts] * [http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ Soviet Union Exhibit at Global Museum on Communism with essay by Richard Pipes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229052152/http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ |date=2012-02-29 }} * [https://archive.is/20121225061416/geta1.narod.ru/INTERS/NISTOR/ISTORIYA.HTM Новейшая история моими глазами] * ''[[Семёнов, Юрий Иванович|Юрий Семёнов]].'' [http://scepsis.ru/library/id_128.html «Россия: что с ней случилось в XX веке»] * [http://noogen.2084.ru/zametki.htm «Посторонние заметки» (автор неизвестен)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615232822/http://noogen.2084.ru/zametki.htm |date=2013-06-15 }} * ''[[Боффа, Джузеппе]].'' [http://www.scepsis.ru/library/id_809.html «От СССР к России. История неоконченного кризиса. 1964—1994»] * ''[[Грэхэм, Лорен|Лорен Грэхэм]].'' [http://scepsis.ru/library/id_666.html «Естествознание, философия и науки о человеческом поведении в Советском Союзе»] * Подборка статей и книг на сайте журнала «[http://scepsis.ru/tags/id_112.html Скепсис]» ** [http://scepsis.ru/tags/id_112.html История СССР (1917—1991)] ** [http://scepsis.ru/tags/id_154.html История Советской России 20-х гг.] * [http://www.ib.hu-berlin.de/~pbruhn/russgus.htm RussGUS] * [http://www.cccp-here.blogspot.com Блог про вещи и быт СССР, неповторимость стиля и практичность] * [http://www.sovunion.info СССР 20-х 30-х годов] * [http://www.sovworld.ru/ Фотографии городов Советского Союза и зарубежных стран 1940-х — 1980-х годов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130930040056/http://www.sovworld.ru/ |date=2013-09-30 }} * [http://www.soviethistory.ru/sovhist/ История СССР] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114044555/http://www.soviethistory.ru/sovhist/ |date=2013-11-14 }} — www.soviethistory.ru * [http://happynation.su Советский союз: счастливая нация] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180330020353/http://happynation.su/ |date=2018-03-30 }} == Talababa == {{reflist|colwidth=30em}} === Pinagkuhanan === {{refbegin}} * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{refend}} == Malayuang Pagbabasa == {{Refbegin}} === Pagtatanong === * [http://rs6.loc.gov/frd/cs/sutoc.html ''A Country Study: Soviet Union (Former)'']. [[Library of Congress Country Studies]], 1991. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Pipes, Richard. ''Communism: A History'' (2003), by a leading conservative scholar === Si Lenin at Pinagmulan === * Clark, Ronald W. ''Lenin'' (1988). 570 pp. * Debo, Richard K. ''Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921'' (1992). * Marples, David R. ''Lenin's Revolution: Russia, 1917-1921'' (2000) 156pp. short survey * Pipes, Richard. ''A Concise History of the Russian Revolution'' (1996) [http://www.amazon.com/Concise-History-Russian-Revolution/dp/0679745440/ref=pd_bbs_sr_1?ie=UTF8&s=books&qid=1232393501&sr=8-1 excerpt and text search], by a leading conservative * Pipes, Richard. ''Russia under the Bolshevik Regime.'' (1994). 608 pp. * Service, Robert. ''Lenin: A Biography'' (2002), 561pp; standard scholarly biography; a short version of his 3 vol detailed biography * Volkogonov, Dmitri. ''Lenin: Life and Legacy'' (1994). 600 pp. === Si Stalin at Stalinism === * Daniels, R. V., ed. ''The Stalin Revolution'' (1965) * Davies, Sarah, and James Harris, eds. ''Stalin: A New History,'' (2006), 310pp, 14 specialized essays by scholars [http://www.amazon.com/Stalin-New-History-Sarah-Davies/dp/0521616530/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1201494353&sr=8-1 excerpt and text search] * De Jonge, Alex. ''Stalin and the Shaping of the Soviet Union'' (1986) * Fitzpatrick, Sheila, ed. ''Stalinism: New Directions,'' (1999), 396pp excerpts from many scholars on the impact of Stalinism on the people (little on Stalin himself) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=109468478 online edition] * Hoffmann, David L. ed. ''Stalinism: The Essential Readings,'' (2002) essays by 12 scholars * Laqueur, Walter. ''Stalin: The Glasnost Revelations'' (1990) * Kershaw, Ian, and Moshe Lewin. ''Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison'' (2004) [http://www.amazon.com/Stalinism-Nazism-Dictatorships-Ian-Kershaw/dp/0521565219/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1215563813&sr=8-2 excerpt and text search] * Lee, Stephen J. ''Stalin and the Soviet Union'' (1999) [http://www.questia.com/read/108215209?title=Stalin%20and%20the%20Soviet%20Union online edition] * Lewis, Jonathan. ''Stalin: A Time for Judgement'' (1990) * McNeal, Robert H. ''Stalin: Man and Ruler'' (1988) * Martens , Ludo. ''Another view of Stalin'' (1994), a highly favorable view from a Maoist historian * Service, Robert. ''Stalin: A Biography'' (2004), along with Tucker the standard biography * Trotsky, Leon. ''Stalin: An Appraisal of the Man and His Influence,'' (1967), an interpretation by Stalin's worst enemy * Tucker, Robert C. ''Stalin as Revolutionary, 1879-1929'' (1973); ''Stalin in Power: The Revolution from Above, 1929-1941.'' (1990) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=103246514 online edition] with Service, a standard biography; [http://www.historyebook.org/ online at ACLS e-books] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20000707012840/http://www.historyebook.org/ |date=2000-07-07 }} === Ikalawang Digmaang Pandaigdig === * Bellamy, Chris. ''Absolute War: Soviet Russia in the Second World War'' (2008), 880pp [http://www.amazon.com/Absolute-War-Soviet-Russia-Vintage/dp/0375724710/ excerpt and text search] * Broekmeyer, Marius. ''Stalin, the Russians, and Their War, 1941-1945.'' 2004. 315 pp. * Overy, Richard. ''Russia's War: A History of the Soviet Effort: 1941-1945'' (1998) [http://www.amazon.com/Russias-War-History-Soviet-1941-1945/dp/0140271694/ excerpt and text search] * Roberts, Geoffrey. ''Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953'' (2006). * Seaton, Albert. ''Stalin as Military Commander,'' (1998) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100872346 online edition] === Digmaang Malamig === * Brzezinski, Zbigniew. ''The Grand Failure: The Birth and Death of Communism in the Twentieth Century'' (1989) * Edmonds, Robin. ''Soviet Foreign Policy: The Brezhnev Years'' (1983) * Goncharov, Sergei, John Lewis and Litai Xue, ''Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War'' (1993) [http://www.amazon.com/Uncertain-Partners-Studies-Security-Control/dp/0804725217/ref=sr_1_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193675770&sr=1-1 excerpt and text search] * Gorlizki, Yoram, and Oleg Khlevniuk. ''Cold Peace: Stalin and the Soviet Ruling Circle, 1945-1953'' (2004) [http://www.questia.com/read/105899376 online edition] * Holloway, David. ''Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy, 1939-1956'' (1996) [http://www.amazon.com/Stalin-Bomb-Soviet-Atomic-1939-1956/dp/0300066643/ref=pd_bbs_sr_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193876689&sr=8-1 excerpt and text search] * [[Mastny, Vojtech]]. ''Russia's Road to the Cold War: Diplomacy, Warfare, and the Politics of Communism, 1941–1945'' (1979) * [[Mastny, Vojtech]]. ''The Cold War and Soviet Insecurity: The Stalin Years'' (1998) [http://www.amazon.com/Cold-War-Soviet-Insecurity-Stalin/dp/0195126599/ref=sr_1_6/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193676128&sr=8-6 excerpt and text search]; [http://www.questia.com/read/98422373 online complete edition] * Nation, R. Craig. ''Black Earth, Red Star: A History of Soviet Security Policy, 1917-1991'' (1992) * Sivachev, Nikolai and Nikolai Yakolev, ''Russia and the United States'' (1979), by Soviet historians * Taubman, William. ''Khrushchev: The Man and His Era'' (2004), Pulitzer Prize; [http://www.amazon.com/Khrushchev-Man-His-William-Taubman/dp/0393324842/ref=pd_bbs_2/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1191567469&sr=1-2 excerpt and text search] * Ulam, Adam B. ''Expansion and Coexistence: Soviet Foreign Policy, 1917–1973'', 2nd ed. (1974) * Zubok, Vladislav M. ''Inside the Kremlin's Cold War'' (1996) [http://search.live.com/results.aspx?q=&scope=books#q=zubok&filter=all&start=1 20% excerpt and online search] * Zubok, Vladislav M. ''A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev'' (2007) === Pababa === * Beschloss, Michael, and Strobe Talbott. ''At the Highest Levels:The Inside Story of the End of the Cold War'' (1993) * Bialer, Seweryn and Michael Mandelbaum, eds. ''Gorbachev's Russia and American Foreign Policy'' (1988). * Garthoff, Raymond. ''The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War'' (1994), detailed narrative * Grachev, A.S. ''Gorbachev's Gamble: Soviet Foreign Policy and the End of the Cold War'' (2008) [http://www.amazon.com/Gorbachevs-Gamble-Soviet-Foreign-Policy/dp/0745643450/ excerpt and text search] * Hogan, Michael ed. ''The End of the Cold War. Its Meaning and Implications'' (1992) articles from ''Diplomatic History'' * Kotkin, Stephen. ''Armageddon Averted: The Soviet Collapse, 1970-2000'' (2008) [http://www.amazon.com/Armageddon-Averted-Soviet-Collapse-1970-2000/dp/0195368630/ excerpt and text search] * Matlock, Jack. ''Autopsy on an Empire: The American Ambassador's Account of the Collapse of the Soviet Union'' (1995) * Pons, S., Romero, F., ''Reinterpreting the End of the Cold War: Issues, Interpretations, Periodizations'', (2005) ISBN 0-7146-5695-X * Remnick, David. ''Lenin's Tomb: The Last Days of the Soviet Empire'', (1994), ISBN 0-679-75125-4 === Espesyal na Pagaaral === * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{Refend}} {{Geographic location |Centre = '''Unyong Sobyet''' |North = '''[[Karagatang Artiko]]''' |Northeast = |East = '''[[Kanada]]''' |Southeast = |South = '''[[Mongolia]]''' |Southwest = |West = '''[[Europa]]''' |Northwest = }} {{Republik Soviet}} {{Eastern Bloc}} {{Soviet occupation}} {{Autonomous republics of the Soviet Union}} {{Autonomous Oblasts of the Soviet Union}} {{Socialist states}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Kasaysayan]] [[Kategorya:Unyong Sobyet|*]] jbpvic2h1u537s1vysyltr935nuidbj 1958690 1958688 2022-07-26T01:54:10Z Senior Forte 115868 wikitext text/x-wiki {{mbox | name = Under construction | type = notice | image = [[File:Ambox warning blue construction.svg|50x40px|link=|page is in the middle of an expansion or major revamping]] | text = '''BABALA: KONSTRUKSYON!'''<br/>Kasalukuyang pinapalawak at isinasaayos ang pahinang ito, kaya ang mga nilalaman nito ngayon ay kulang sa impormasyon. Tinatayang matatapos ang konstruksyon nito sa huling bahagi ng Disyembre o maagang bahagi ng Enero. Gayunpaman, maaari kang tumulong upang mapadali ang muling pagbubuo nito. Ilagay ang mga abala at katanungan sa Usapan.<br/><br/>'''Inaayos''': Seksyong Pambungad (''25 Hulyo 2022'') }} {{Infobox country | conventional_long_name = Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko | common_name = Unyong Sobyetiko | native_name = {{native name|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br />{{small|{{transl|ru|Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik}}}} | religion = [[Estadong sekular]] (''[[de jure]]'')<br />[[Pampamahalaang ateismo]] (''[[de facto]]'') | government_type = {{plainlist| * [[Isang partidong estado|Isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1922–1924) * [[Leninismo|Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1924–1927) * [[Marxismo-Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]] sa ilalim ng isang [[Stalinismo|Stalinistang]] [[totalitarismo|totalitaryong]] [[diktadura]]<br>(1927–1953) * [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Isang partidong estado|isang-partidong]] [[parlamentaryo|parlamentaryong]] [[Sistemang direktoryal|direktoryal]] na [[estadong sosyalista|republikang sosyalistang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1953–1990) * [[Pamamaraang semi-presidensyal|Kalahati-pampanguluhang republikang]] [[pederasyon|pederal]]<br>(1990–1991)}} | life_span = 1922–1991 | era = [[Panahong Entregera]] • [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] • [[Digmaang Malamig]] | event_pre = [[Himagsikang Oktubre]] | date_pre = 7 Nobyembre 1917 | date_start = 30 Disyembre 1922 | event_start = [[Tratado ng Paglikha ng URSS|Tratado ng Paglikha]] | event1 = Pagtatapos ng [[Digmaang Sibil sa Rusya]] | date_event1 = 16 Hunyo 1923 | event2 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetiko|Unang Saligang Batas (1924)]] | date_event2 = 31 Enero 1924 | event3 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetiko|Ikalawang Saligang Batas (1936)]] | date_event3 = 5 Disyembre 1936 | event4 = Pakanlurang Pagpapalawak | date_event4 = 1939–1940 | event5 = [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]] | date_event5 = 1941–1945 | event6 = [[Charter of the United Nations|Admitted to the]] [[United Nations|UN]] | date_event6 = 24 Oktubre 1945 | event7 = [[Desestalinisasyon]] | date_event7 = 25 Pebrero 1956 | event8 = [[Saligang Batas ng Unyong Sobyetiko|Ikatlong Saligang Batas (1977)]] | date_event8 = 9 Oktubre 1977 | event9 = [[Akto ng Muling Pagtatatag ng Estado ng Litwanya|Pagtiwalag]] ng [[Republikang Sosyalistang Sobyetiko ng Litwanya|unang republika (Litwanya)]] | date_event9 = 11 Marso 1990 | event10 =[[Tangkang Kudeta sa Unyong Sobyetiko (1991)|Kudetang Agosto]] | date_event10 = 19–22 Agosto 1991 | event_end = [[Tratado ng Belabesa]] | date_end = 8 Diysmebre 1991 | date_post = 26 Disyembre 1991 | event_post = [[Pagkabuwag ng Unyong Sobyetiko|Pagkabuwag ng Unyong Sobyetiko]] | image_flag = Flag of the Soviet Union.svg | flag_type = Watawat<br />(1955–1991) | image_coat = State Emblem of the Soviet Union.svg | symbol_type = Pampamahalaang Sagisag<br />(1956–1991) | image_map = Union of Soviet Socialist Republics (orthographic projection).svg | image_map_size = 250 | image_map_caption = Ang Unyong Sobyetiko pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. | capital = [[Mosku]] | coordinates = {{coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = Mosku || national_motto = {{lang|ru|Пролетарии всех стран, соединяйтесь!}}<br />[[Mga manggagawa ng daigdig, magkaisa!|''Proletarii vsekh stran, soyedinyaytes'!'']]<br>"Mga proletaryo ng lahat ng bansa, magkaisa!" | national_anthem = {{lang|ru|Интернационал}}<br />''[[Ang Internasyunal|Internatsional]]''<br>"Ang Internasyunal" (1922–1944){{center|[[File:Internationale-ru.ogg]]}}<br>{{lang|ru|Государственный гимн СССР}}<br />[[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet|''Gosudarstvennyy gimn SSSR'']]<br>"Pampamahalaang Awit ng URSS"<br>(1944–1991){{center|[[File:Soviet Anthem Instrumental 1955.ogg]]}} | official_languages = [[Wikang Ruso|Ruso]] (1990–1991) | regional_languages = {{hlist|[[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]|[[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]|[[Wikang Usbeko|Usbeko]]|[[Wikang Kasaho|Kasaho]]|[[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]|[[Wikang Aseri|Aseri]]|[[Wikang Litwano|Litwano]]|[[Wikang Moldabo|Moldabo]]|[[Wikang Leton|Leton]]|[[Wikang Kirgis|Kirgis]]|[[Wikang Tayiko|Tayiko]]|[[Wikang Armenyo|Armenyo]]|[[Wikang Turkomano|Turkomano]]|[[Wikang Estonyo|Estonyo]]}} | ethnic_groups = {{plainlist| * 50.8% [[Rusya|Ruso]] * 17.3% [[Turkey|Turko]] * 15.5% [[Ukraine|Ukranyo]] * 3.5% [[Belarus|Biyeloruso]] * 1.6% [[Armenya|Armenyo]] * 1.6% [[Balkan|Baltiko]] * 1.5% [[Pinlandiya|Pines]] * 1.5% [[Tajikistan|Tayiko]] * 1.4% [[Georgia (bansa)|Heorhiyano]] * 1.2% [[Moldova|Moldabo]] * 4.1% Iba pa }} | ethnic_groups_year = 1989 | demonym = Sobyetiko | currency = [[Rublo ng Unyong Sobyetiko]] (руб) | currency_code = SUR | title_leader = [[Pinuno ng Unyong Sobyetiko|Pinuno]] | leader1 = [[Vladimir Lenin]] | year_leader1 = 1922–1924 | leader2 = [[Joseph Stalin|Iosif Stalin]] | year_leader2 = 1924–1953 | leader3 = [[Georgiy Malenkov]] | year_leader3 = 1953 | leader4 = [[Nikita Khrushchev|Nikita Khrushchov]] | year_leader4 = 1953–1964 | leader5 = [[Leonid Brezhnev]] | year_leader5 = 1964–1982 | leader6 = [[Yuriy Andropov]] | year_leader6 = 1982–1984 | leader7 = [[Konstantin Chernenko]] | year_leader7 = 1984–1985 | leader8 = [[Mikhail Gorbachev|Mikhail Gorbachov]] | year_leader8 = 1985–1991 | legislature = [[Kongreso ng mga Sobyetiko ng Unyong Sobyetiko|Kongreso ng mga Sobyetiko]]<br />(1922–1936)<br />[[Kataas-taasang Sobyetiko ng Unyong Sobyetiko|Kataas-taasang Sobyetiko]]<br />(1936–1991) | house1 = [[Sobyetiko ng mga Kabansaan]]<br>(1936–1991)<br>[[Sobyetiko ng mga Kabansaan|Sobyetiko ng mga Republika]]<br>(1991) | house2 = [[Sobyetiko ng Unyon]]<br>(1936–1991) | area_km2 = 22,402,200 | population_census = 286,730,819 | population_census_year = 1989 | population_census_rank = ika-3 | population_density_km2 = 12.7 | p1 = Sosyalistang Pederatibong Republikang Sobyet ng Rusya{{!}}'''1922:'''<br />RSPS Rusya | flag_p1 = Flag RSFSR 1918.svg | p2 = Sosyalistikong Republikang Sobyet ng Ukranya{{!}}RSS Ukranya | flag_p2 = Flag of the Ukrainian SSR (1919-1929).svg | p3 = Sosyalistang Republikang Sobyetikang ng Belorusya{{!}}RSS Biyelorusya | flag_p3 = Flag of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1919-1927).svg | p4 = Sosyalistikong Pederatibong Republikang Soviet ng Transcaucasia{{!}}RSPS Transkaukasya | flag_p4 = Flag of the Transcaucasian SFSR (1925-1936).svg | p5 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Buhara{{!}}'''1924:'''<br />RSS Buhara | flag_p5 = Flag of the Bukharan People's Soviet Republic.svg | p6 = Republikang Sobyetikang Sosyalista ng Korasmiya{{!}}RSS Korasmiya | flag_p6 = Flag of Khiva 1920-1923.svg | p7 = Ikalawang Republikang Polako{{!}}'''1939:'''<br />Polonya (bahagi) | flag_p7 = Flag of Poland (1927–1980).svg | p8 = Pinlandiya{{!}}'''1940:'''<br />Pinlandiya (bahagi) | flag_p8 = Flag of Finland.svg | p9 = Kaharian ng Rumanya{{!}}Rumanya (bahagi) | flag_p9 = Flag of Romania.svg | p10 = Estonia{{!}}Estonya | flag_p10 = Flag of Estonia.svg | p11 = Latvia{{!}}Letonya | flag_p11 = Flag of Latvia.svg | p12 = Lithuania{{!}}Litwanya | flag_p12 = Flag of Lithuania (1918–1940).svg | p13 = Republikang Bayan ng Tanu Tuba{{!}}'''1944:'''<br />Tanu Tuba | flag_p13 = Flag of the Tuvan People's Republic (1943-1944).svg | p14 = Nazi Germany{{!}}'''1945:'''<br />Alemanya (bahagi) | flag_p14 = Flag of Germany (1935–1945).svg | p15 = Empire of Japan{{!}}Hapon (bahagi) | flag_p15 = Flag of Japan (1870–1999).svg | p16 = Ikatlong Republikang Tsekoslobako{{!}}'''1946:'''<br />Tsekoslobakya (bahagi) | flag_p16 = Flag of the Czech Republic.svg | s1 = Lithuania{{!}}'''1990:'''<br />Litwanya | flag_s1 = Flag of Lithuania (1988–2004).svg | s2 = Georgia (bansa){{!}}'''1991:'''<br />Heorhiya | flag_s2 = Flag of Georgia (1990-2004).svg | s3 = Estonia{{!}}Estonya | flag_s3 = Flag of Estonia.svg | s4 = Latvia{{!}}Letonya | flag_s4 = Flag of Latvia.svg | s5 = Ukraine{{!}}Ukranya | flag_s5 = Flag of Ukraine (1991-1992).svg | s6 = Transnistriya | flag_s6 = Flag of Transnistria (state).svg | s7 = Moldova{{!}}Moldabya | flag_s7 = Flag of Moldova.svg | s8 = Kyrgyzstan{{!}}Kirgistan | flag_s8 = Flag of the Kyrgyz Soviet Socialist Republic.svg | s9 = Uzbekistan{{!}}Usbekistan | flag_s9 = Flag of Uzbekistan.svg | s10 = Tajikistan{{!}}Tayikistan | flag_s10 = Flag of Tajikistan 1991-1992.svg | s11 = Armenya | flag_s11 = Flag of Armenia.svg | s12 = Aserbayan | flag_s12 = Flag of Azerbaijan 1918.svg | s13 = Turkmenistan | flag_s13 = Flag of the Turkmen SSR.svg | s14 = Republikang Tsestena ng Itskerya{{!}}Tsetsenya | flag_s14 = Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg | s15 = Belarus{{!}}Biyelorusya | flag_s15 = Flag of Belarus (1991-1995).svg | s16 = Rusya | flag_s16 = Flag of Russia (1991-1993).svg | s17 = Kazakhstan{{!}}Kasakistan | flag_s17 = Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic.svg | footnotes = | GDP_PPP = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_PPP_rank = ika-2 | GDP_PPP_year = 1990 | GDP_PPP_per_capita = $9,000 | GDP_nominal = $2.7&nbsp;trilyon | GDP_nominal_year = 1990 | GDP_nominal_rank = ika-2 | GDP_nominal_per_capita = $9,000 | GDP_nominal_per_capita_rank = ika-28 | Gini = 0.275 | Gini_year = 1989 | Gini_rank = | Gini_change = low | cctld = [[.su]] | drives_on = kanan | calling_code = +7 | time_zone = ([[Coordinated Universal Time|UTC]]+2 to +12) | iso3166code = SU | area_rank = ika-1 | HDI = 0.920 | HDI_year = 1989 }} Ang '''Unyong Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Советский Союз}}, <small>tr.</small> ''Sovietski Soyuz''), opisyal na '''Unyon ng mga Republikang Sosyalistang Sobyetiko''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik''), dinadaglat na '''URSS''' ([[Ruso]]: {{lang|ru|СССР}}, <small>tr.</small> ''SSSR''), ay isang [[estadong komunista]] at bansang transkontinental na sumaklaw sa karamihan ng [[Eurasya]] sa panahon ng pag-iral nito mula 1922 hanggang 1991. Isang [[pederasyon]] na binuo ng [[#Paghahating Pampangasiwaan|15 republika]], ito ang naging pinakamalaking bansa sa buong mundo, na sumakop sa mahigit 22,402,200 kilometrong kuwadrado at labing-isang [[sona ng oras]]. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay [[Mosku]] na napasaloob ng [[Republikang Sosyalistang Pederatibong Sobyetiko ng Rusya]], ang pinakamalaki at pinakamataong republika sa estado. Iilan sa ibang mga pangunahing lungsod nito ay [[San Petersburgo|Leningrado]] at [[Novosibirsk]] ([[RSPS ng Rusya]]), [[Kiyeb]] ([[RSS ng Ukranya]]), [[Minsk]] ([[RSS ng Biyelorusya]]), [[Taskent]] ([[RSS ng Usbekistan]]), at [[Alma Ata]] ([[RSS ng Kasakistan]]). Sumibol ang bansa sa [[Himagsikang Oktubre]] ng 1917, nang nagwagi ang mga [[Bolshebista]] sa ilalim ng pamumuno ni [[Vladimir Lenin]] sa pagbagsak ng [[Rusong Pamahalaang Probisyonal]], na siyang nagpatalsik sa nabigong [[Dinastiyang Romanov]] ng [[Imperyong Ruso]] noong [[Himagsikang Pebrero]]. Kasunod nito ay naitatag ang [[Republikang Sobyetiko ng Rusya]], ang kauna-unahang konstitusyonal na [[estadong sosyalista]]. Humantong ang mga tunggalian sa loob ng estado sa [[Digmaang Sibil ng Rusya]], kung saan kinalaban ng [[Hukbong Pula]] ang mga kaaway nito tulad ng [[Hukbong Lunti]], mga kaliwang sosyal-rebolusyonaryo, mga [[anarkismo|anarkista]] ng [[Makhnovstsina]], at partikular na ang [[Kilusang Puti]], ang pinakamalaking paksyon sa laban na sinupil ang mga Bolshebista at mga tagasuporta nila sa [[Puting Sindak]]. Sinalungat ito ng [[Pulang Sindak]], kung saan sinugpo ng mga pula ang mga kalaban at tumutol sa kanila sa panahon ng digmaan. Nagtagumpay sila noong 1922, na nagdulot sa pag-iisa ng mga republika ng Rusya, Ukranya, Biyelorusya, at [[Republikang Sobyetikong Pederatibong Sosyalista ng Transkawkasya|Transkawkasya]]. Kasunod ng [[Vladimir Lenin#Pagkamatay at Libing|pagkamatay ni Lenin]] noong 1924, nagkaroon ng pakikibaka para sa kapangyarihan, na naipanalo ni [[Iosif Stalin]]. Inabandona niya ang [[Bagong Patakarang Pang-ekonomiya]] ni Lenin noong 1928 at pinalitan ito ng isang [[ekonomiyang sentralisado]]. Dumanas ang bansa ng malawakang [[industriyalisasyon]] at sapilitang [[kolektibisasyon]], na nagdulot ng makabuluhang pang-ekonomiyang pag-unlad ngunit humantong sa [[Sobyetikong Taggutom ng 1930-1933|taggutom noong 1930 hanggang 1933]]. Sa panahong ito ay pinalawak ni Stalin ang [[Gulag]], ang sistema ng kampong paggawa ng unyon. Isinagawa rin niya ang [[Dakilang Purga]] noong 1936 hanggang 1938, kung saan tinanggal niya ang kanyang mga aktuwal at inakalang kalaban sa [[Partido Komunista ng Unyong Sobyetiko|Partido Komunista]] sa pamamagitan ng malawakang pag-aresto sa mga pampolitikang opisyal, sundalo, at karaniwang mamamayan. Lahat sila'y ibinilanggo sa mga [[kampong paggawa]] o [[parusang kamatayan|sinentensiyahan ng kamatayan]]. Sa pagsiklab ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] kasunod ng pagsalakay ng [[Alemanyang Nasi]] sa [[Polonya]], sinakop ng pormal na walang pinapanigang Unyong Sobyetiko ang mga teritoryo ng ilang estado sa [[Silangang Europa]], kabilang ang mga silangang rehiyon ng Polonya, [[Litwanya]], [[Letonya]], at [[Estonya]]. Sinira ng Alemanya noong Hunyo 1941 ang [[Pakto ng Molotov-Ribbentrop]], ang pakto ng walang pagsasalakayan ng dalawang bansa, nang nilunsad nito ang [[Operasyong Barbarossa]] kung saan nakita ang malawakang pagsakop ng [[kapangyarihang Aksis]] sa Unyong Sobyetiko. Binuksan nito ang [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Silangang Hanay]] sa labanan. Sa kabila ng unang tagumpay ng mga Aksis sa digmaan, naibaligtad ito ng mga Sobyetiko sa [[Labanan ng Stalingrado]] at sa kalaunan ay nakuha nila ang [[Berlin]]. Pagkatapos ay nagdeklara sila ng tagumpay laban sa Alemanya noong [[Araw ng Tagumpay (9 Mayo)|9 Mayo 1945]]. Tinatayang 27 milyong katao ang pinagsamang bilang ng mga nasawi na Sobyetikong sibilyan at militar sa tagal ng gera, na nagbilang para sa karamihan ng mga pagkalugi sa panig ng mga [[Kapangyarihang Alyado (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|puwersang Alyado]]. Sa pagtatapos ng digmaan ay lumitaw ang Unyong Sobyetiko bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa, kasama ang [[Estados Unidos]] na parehong nangibabaw sa ahendang pang-ekonomiyang pandaigdig, mga ugyanang dayuhan, operasyong militar, pagpapalitang pangkalinangan, makaagham na pag-unlad, pangkalawakang paggalugad, at palakasan sa [[Palarong Olimpiko]]. Kasunod nito ay bumuo ang mga Sobyetiko ng mga [[estadong satelite]] sa mga teritoryong nakuha ng Hukbong Pula sa ilalim ng [[Silangang Bloke]]. Hinudyat nito ang simula ng [[Digmaang Malamig]], kung saan hinarap ng kanilang bloke ang katapat nitong [[Kanlurang Bloke]] noong 1947. Nagkaisa ang kanluran noong 1949 sa ilalim ng [[Organisasyon ng Tratado ng Hilagang Atlantiko]] habang nagsama-sama ang silangan noong 1955 sa [[Pakto ng Barsobya]]. Sa panahong ito ay naging modelong sanggunian ang Unyong Sobyetiko para sa mga kilusang manghihimagsik at estadong sosyalista. Pagkatapos ng [[Iosif Stalin#Kamatayan at Libing|pagkamatay ni Stalin]] noong 1953 ay nagkaroon ulit ng pakikibaka para sa kapangyarihan na naiwagi ni [[Nikita Kruschov]]. Kasunod nito ay tinuligsa niya ang [[Iosif Stalin#Kulto ng Personalidad|kulto ng personalidad]] ni Stalin, at nangasiwa sa panahon ng [[DeseStalinisasyon]] na naging pambungad sa panahon ng [[Pagtunaw ng Kruschov]]. Mabilis na umunlad ang bansa at milyon-milyong magbubukid ang inilipat sa mga industriyalisadong lungsod. Maagang nanguna ang mga Sobyetiko sa [[Karerang Pangkalawakan]] sa paggawa ng unang sateliteng artipisyal ([[Sputnik I]]), pangkalawakang paglipad ([[Vostok I]]), at sondang dumaong sa ibang planeta ([[Venera 7]] sa [[Benus]]). Noong kalagitnaan ng [[dekada 1980]] ay naghangad ang huling pinuno ng unyon na si [[Mikhail Gorbachov]] ng higit pang reporma at pagliberalisa ng ekonomiya sa pamamagitan ng kanyang mga patakaran na [[glasnost]] at [[perestroika]], na may layuning ipanatili ang pamumuno ng partido komunista habang ibaligtad ang [[Panahon ng Pagwawalang-kilos]]. Sa mga huling yugto ng Digmaang Malamig ay naganap ang [[Mga Himagsikan ng 1989|mga himagsikan ng 1989]] na nagpabagsak sa mga pamahalaang [[Marxismo–Leninismo|Marxista–Leninista]] ng iba't-ibang bansa sa Pakto ng Barsobya, na sinamahan ng pagsiklab ng malalakas na kilusang makabansa at separatista sa buong Unyong Sobyetiko. Pinasimulan ni Gorbachov noong 1991 ang isang pambansang reperendum na binoikot ng mga republika ng [[RSS ng Litwanya|Litwanya]], [[RSS ng Letonya|Letonya]], [[RSS ng Estonya|Estonya]], [[RSS ng Armenya|Armenya]], [[RSS ng Heorhiya|Heorhiya]], at [[RSS ng Moldabya|Moldabya]] na nagresulta sa pagboto ng mayorya ng mga kalahok bilang pabor sa pagpapanatili ng bansa bilang isang panibagong pederasyon. Sa Agosto ng parehong taon ay nagsagawa ng [[kudeta]] ang mga kasaping mahigpit ng partido kay Gorbachov. Gumanap ng mahalagang papel si [[Boris Yeltsin]] sa pagharap sa kaguluhan, at sa kalaunan ay nabigo ang pagtangka at ipinagbawal ang partido komunista. Pormal na nagdeklara ng kasarinlan ang mga republikang Sobyetiko na pinamunuan ng Rusya at Ukranya. Nagbitiw si Gorbachov sa pagkapangulo noong 25 Disyembre 1991 at kasunod na [[pagkabuwag ng Unyong Sobyetiko|nabuwag ang Unyong Sobyetiko]]. Inako ng [[Pederasyong Ruso]] ang mga karapatan at obligasyon ng Unyong Sobyetiko at mula noo'y kinilala bilang [[de facto|de factong]] kahalili ng estado. ==Etimolohiya== Nagmumula ang salitang ''sobyetiko'' sa salitang Ruso na ''sovet'' ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|совет}}), na karaniwang sinasalin bilang "konseho", "asembleya", at "payo"; siyang nanggagaling sa proto-Eslabong pampandiwang ugat na *''vět-iti'' ("ipaalam"). Iilan sa mga organisasyon sa Rusya ay tinawag na konseho. Sa [[Imperyong Ruso]], ang Konsehong Pang-estado na gumana mula 1810 hanggang 1917 ay tinukoy bilang Konseho ng mga Ministro pagkatapos ng pag-aalsa noong 1905. Ang salitang ''sovietnik'' ay nangangahulugang 'konsehal'.<ref>{{Cite Americana|wstitle=Soviet|year=1920|first=Henri F. |last=Klein}}</ref> Sa panahon ng Suliraning Heorhiyano ay nanawagan sina Vladimir Lenin, Iosif Stalin, at ang kanilang mga tagasuporta na sumali ang mga estadong bansa sa Rusya bilang mga bahaging semi-malaya ng isang mas malaking unyon na sa una'y pinangalanan ni Lenin bilang Unyon ng mga Republikang Sobyetiko ng Europa at Asya ([[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|ru|Союз Советских Республик Европы и Азии}}, <small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Respublik Evropy i Azii'').<ref>{{cite book |title=Lenin's Last Struggle |last=Lewin |first=Moshe|author-link=Moshe Lewin |year=1969 |publisher=Faber and Faber |location=London |translator-last=Sheridan Smith |translator-first=A. M. |translator-link=Alan Sheridan}}</ref>{{rp|50}} Noong una ay tinutulan ni Stalin ang panukala ngunit sa huli ay tinanggap niya ito, ngunit sa kasunduan ni Lenin ay pinalitan ang pangalan sa Unyon ng mga Republikang Sobyetikong Sosyalista, bagaman sa kalaunan ay nagbago ang kaayusan ng pangalan sa ''Sosyalistang Sobyetiko'' noong 1936. Bilang karagdagan, ang salitang "konseho" at "konsilyar" sa mga wikang pambansa ng ibang republika ng unyon napalitan sa huli ng mga pagkapagbagay ng Rusong ''soviet''. Ginamit ng mga Sobyetiko ang daglat na {{lang|ru|СССР}} (tr. ''SSSR'') upang tukuyin ang unyon nang napakadalas anupat naging pamilyar ang madlang internasyonal sa kahulugan nito. Ang pinakakaraniwang pagsisimula sa Ruso nito'y {{lang|ru|Союз ССР}} (tr. ''Soyuz SSR''), na kapag binabalewala ang mga pagkakaiba sa balarila ay isinasalin bilang Unyon ng mga RSS sa [[wikang Filipino|Filipino]]. Madalas ding ginagamit din ang Rusong pinaikling pangalang {{lang|ru|Советский Союз}} (tr: ''Sovetskiy Soyuz'', literal na Unyong Sobyetiko), ngunit sa di-pinaikling anyo lamang nito. Sa pagsisimula ng [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Dakilang Digmaang Makabayan]], ang pagdadaglat ng Unyong Sobyetiko bilang {{lang|ru|СС}} sa wikang Ruso (sa parehong paraan ng pagdadaglat ng [[Estados Unidos]], kilala bilang ''United States'' sa Ingles, bilang ''US'') ay naging prohibido sa dahilan na ang {{lang|ru|СС}} bilang daglat sa [[alpabetong Siriliko|Siriliko]] ay nauugnay sa organisasyong paramilitar na [[Schutzstaffel]] ng [[Alemanyang Nazi]]. Sa midyang Ingles at Filipino ang estado ay tinukoy bilang Unyong Sobyetiko ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Soviet Union'') o URSS ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''USSR''). Sa mga wika sa Europa ang mga maikling anyong salin ang madalas na ginagamit tulad ng ''Union soviétique'' at ''URSS'' sa [[wikang Pranses]] o ''Sowjetunion'' at ''UdSSR'' sa [[wikang Aleman]]. Kung minsan ay impormal ding tinawag ang Unyong Sobyetiko na Rusya at mga mamamayan nito na Ruso kaysa sa Sobyetiko, kahiman ang Rusya ay ang pinakamalaking republika sa unyon hindi ito tamang kagawian dahil binubuo ang unyon ng 14 na di-Rusong republika, na may natatanging [[pangkat-etniko]] at kabansaan.<ref>{{cite web |title=Russian |url=https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |publisher=[[Oxford University Press]] |access-date=9 May 2017 |quote=historical (in general use) a national of the former Soviet Union. |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010070656/https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian |archive-date=10 October 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite encyclopedia |title=Russia |encyclopedia=Merriam-Webster |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |date=10 May 2017 |access-date=10 May 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170606105510/https://www.merriam-webster.com/dictionary/Russia |archive-date=6 June 2017 |url-status=live }}</ref> Ang mga lokal na daglat, pinaikling pangalan, at kabuuang pangalan ng Unyong Sobyetiko sa mga wika ng mga republika nito ay nakalagay sa ibaba (ipinapakita sa kaayusang konstitusyonal): {| class="wikitable" ! width="130px" | Wika ! width="220px" | Daglat at Pinaikling Pangalan ! width="450px"| Kabuuang Pangalan |- ||{{flagicon|Russian SFSR}} [[Wikang Ruso|Ruso]]||{{lang|ru|СССР}}; {{lang|ru|Советский Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sovetskiy Soyuz''||{{lang|ru|Союз Советских Социалистических Республик}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik'' |- || {{flagicon|Ukrainian SSR}} [[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]||{{lang|uk|СРСР}}; {{lang|uk|Радянський Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SRSR''; ''Radyansʹkyy Soyuz''||{{lang|uk|Союз Радянських Соціалістичних Республік}}<br/><small>tr.</small> ''Soyuz Radyansʹkykh Sotsialistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Byelorussian SSR}} [[Wikang Biyeloruso|Biyeloruso]]||{{lang|be|СССР}}; {{lang|be|Савецкі Саюз}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Saviecki Sajuz''||{{lang|be|Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік}}<br/><small>tr.</small> ''Sayuz Savyetskikh Satsyyalistychnykh Respublik'' |- ||{{flagicon|Uzbek SSR}} [[Wikang Usbeko|Usbeko]]||{{lang|uz|ССРИ}}; {{lang|uz|Совет Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''SSRI''; ''Sovet Ittifoqi''||{{lang|uz|Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi'' |- ||{{flagicon|Kazakh SSR}} [[Wikang Kasaho|Kasaho]]||{{lang|kk|ССРО}}; {{lang|kk|Советтер Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRO''; ''Sovetter Odağı''||{{lang|kk|Советтік Социалистік Республикалар Одағы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovettık Sotsialistık Respublikalar Odağy'' |- ||{{flagicon|Georgian SSR}} [[Wikang Heorhiyano|Heorhiyano]]||{{lang|ka|სსრკ}}; {{lang|ka|საბჭოთა კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''ssrk’''; ''sabch’ota k’avshiri''||{{lang|ka|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი}}<br/><small>tr.</small> ''sabch’ota sotsialist’uri resp’ublik’ebis k’avshiri'' |- ||{{flagicon|Azerbaijan SSR}} [[Wikang Aseri|Aseri]]||{{lang|az|ССРИ}}; {{lang|az|Совет Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''SSRİ''; ''Sovet İttifaqı''||{{lang|az|Совет Сосиалист Республикалары Иттифагы}}<br/><small>tr.</small> ''Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı'' |- ||{{flagicon|Lithuanian SSR}} [[Wikang Litwano|Litwano]]||{{lang|lt|TSRS}}; {{lang|lt|Tarybų Sąjunga}}||{{lang|lt|Tarybų Socialistinių Respublikų Sąjunga}} |- ||{{flagicon|Moldavian SSR}} [[Wikang Moldabo|Moldabo]]||{{lang|ro|УРСС}}; {{lang|ro|Униуня Советикэ}}<br/><small>tr.</small> ''URSS''; ''Uniunea Sovietică''||{{lang|ro|Униуня Републичилор Советиче Сочиалисте}}<br/><small>tr.</small> ''Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste'' |- ||{{flagicon|Latvian SSR}} [[Wikang Leton|Leton]]||{{lang|lv|PSRS}}; {{lang|lv|Padomju Savienība}}||{{lang|lv|Padomju Sociālistisko Republiku Savienība}} |- ||{{flagicon|Kirghiz SSR}} [[Wikang Kirgis|Kirgis]]||{{lang|ky|ССРС}}; {{lang|ky|Советтер Союз}}<br/><small>tr.</small> ''SSRS''; ''Sovetter Soyuz''||{{lang|ky|Советтик Социалисттик Республикалар Союзу}}<br><small>tr.</small> ''Sovettik Sotsialisttik Respublikalar Soyuzu'' |- ||{{flagicon|Tajik SSR}} [[Wikang Tayiko|Tayiko]]||{{lang|tg|ИҶШС}}; {{lang|tg|Иттиҳоди Шӯравӣ}}<br/><small>tr.</small> ''IÇŞS''; ''Ittihodi Şūravī''||{{lang|tg|Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сосиалистӣ}}<br/><small>tr.</small> ''Ittihodi Çumhurihoji Şūraviji Sosialistī'' |- ||{{flagicon|Armenian SSR}} [[Wikang Armenyo|Armenyo]]||{{lang|hy|ԽՍՀՄ}}; {{lang|hy|Խորհրդային Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''KHSHM''; ''Khorhrdayin Miut’yun''||{{lang|hy|Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն}}<br/><small>tr.</small> ''Khor'hr'dayin Soc'ialistakan Hanrapetut'yunner'i Miutʿyun'' |- ||{{flagicon|Turkmen SSR}} [[Wikang Turkomano|Turkomano]]||{{lang|tk|ССРС}}; {{lang|tk|Совет Союзы}}<br/><small>tr.</small> ''SSSR''; ''Sowet Soýuz''||{{lang|tk|Совет Социалистик Республикалары Союзы}}<br><small>tr.</small> ''Sowet Sosialistik Respublikalary Soýuzy'' |- ||{{flagicon|Estonian SSR}} [[Wikang Estonyo|Estonyo]]||{{lang|et|NSVL}}; {{lang|et|Nõukogude Liit}}||{{lang|et|Nõukogude Sotsialistlike Vabariikide Liit}} |} == Heograpiya == {{see|Heograpiya ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet, na may 22,402,200 [[kilometro]] parisukat (8,649,500 sq mi), ay ang pinakamalaking estado sa [[mundo]]. Sakop nito ang isa sa bawat anim na mga lupain sa buong mundo, at ang laki nito ay maaaring inihambing sa [[North America]] . Ang kanluran, o Europeong, bahagi, ay ang pinakamaliit sa bansa ngunit apat sa bawat limang mamamayan ang tumitira dito. Ang silangan, o Asyanong, bahagi, ang pinakamalaking bahagi ng bansa na umaabot naman sa [[Pacific Ocean]] sa silangan at [[Afghanistan]] sa timog, ngunit isa sa bawat limang mamamayan lamang ang tumitira dito, kaya hindi masyadog matao dito kesa sa kanluraning bahagi ng bansa. Sinakop nito ang mahigit 10,000 kilometro(6,200&nbsp;mi) mula kanluran hanggang silangan, ang mahigit 11 time zone, at halos 5,000 kilometro (3,100&nbsp;mi) mula hilaga hanggang timog. Narito sa bansa ang limang lugar na may iba-ibang panahon:ang tundra, taiga, steppes, disyerto, at bundok. Ang Sobiyet Union ay may pinakamahabang hangganang internasyonal sa mundo na sumusukat sa higit na 60,000 kilometro(37,000&nbsp;mi). Ang bansa ay humahanggan sa [[North Korea|Hilagang Korea]], [[People's Republic of China|Sambayanang Republiko ng Tsina]], [[Mongolia]], [[Afghanistan]], [[Iran]], [[Turkey]], [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]], at [[Norway]]. Ang Kipot ng Bering ang humahati sa Sobiyet Union mula sa Estados Unidos. Dalawan sa bawat tatlo ng hangganan nito ay ang baybayin ng Arctic Ocean . Ang pinakamataas na bundok sa Unyong Sobyet ay Bundok Komunismo(ngayon Ismail Samani rurok ) sa [[Tajikistan]] sa 7,495 metro (24,590&nbsp;ft). Ang pinakamalaking lake Ang mundo, ang Dagat ng Kaspiy , ilatag unang-una sa Sobiyet Union. The world's deepest lake, Lake Baikal , was in the Soviet Union. 's deepest lake Ang mundo, Lake Lawang baykal , ay sa Sobiyet Union. ==== Lokasyon ==== Sakop ng bansang ito ang malaking lupain sa [[mundo]], sakop ang silangang kalahati ng [[Europa]] at hilagang sangtatlo ng [[Asya]]. Sa katunayan, sakop ng teritoryo ang hilaga 50 hilagang [[latitud]] habang kalahati ng 55. Sa ibinigay na interyor na lokasyon, ang hilagang bahagi ay importante kasama ang [[klima]]. Ang hilagang hangganan, ang [[Karagatang Artiko]], ay nagyeyelo sa buong taon, kaya limitado ang paglalayag ng mga barkong pangkalakalan ''(commercial)'', operasyong may panganib. Ang silangang hangganan ay ang [[Dagat Bering]], [[Dagat ng Okhotsk]] at [[Dagat ng Hapon]] ay hawak ng hilaga silangan ng [[Pasipiko]], ay nagyeyelo tuwing [[tag-lamig]] at malamig kung [[tag-araw]]. Ang timog ng hangganan nito sa Asya ay may pormang matarik na bundok, disyerto at tuyong steppe. Sa timog silangan ay nay pinagsamang Ilog [[Ilog Argun|Argun]]-[[Ilog Amur|Amur]]-[[Ilog Ussuri|Ussuri]] na nasa [[Manchuria]]. Ang kanluran ng Argun ay ang mahabang hangganang bundok sa m,ay [[Mongolia|Republikang Popular ng Mongolia]] at ang probinsiya ng [[Xinjiang]] sa [[Tsina]]. Sa [[Timog-kanlurang Asya]], ang hangganang bundok ay patuloy, sa may [[Afghanistan]] at [[Iran]] sa timog. Ang [[Dagat Itim]] ay pormang parte ng hangganang Sobyet-Iranian, subalit ang [[Ilog Araks]](Araxes), ang Lesser Caucasus at ang dagat Itim ay humahati sa mga ''Republikang Transcaucasian'' mula sa Iran at [[Turkey]]. Sa paligid ng kanlurang hangganan ng [[Romania]], [[Hungary]], [[Czechoslovakia]], [[Poland]], [[Finland]] at [[Norway]], walang lugar sa Unyong Sobyet ang sumasagi sa bukas na mainit na hangganan. Ang parteng Baltik at Dagat na Itim ay mga saradong dagat<ref>{{cite web|url=http://kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1055376 |title= «Давал санкции на аресты по телефону из дома отдыха» |publisher=[[Коммерсантъ|Власть]]|date=24 ноября 1999|accessdate=17 января 2009}}</ref>. ==== Lawak ==== Ang nadagdag na teritoryo sa Unyong Sobyet, pagkatapos ng 1938 ay umakyat sa 8,173,550 [[milya]] kwadrado(21,169,00 [[kilometro]] kwadrado) sa mahigit 8,650,000 milya kwadrado( 21,169,400 kilometro kwadrado) noong 1945. Lahat ng nadagdag na teritoryo, hindi kasama ang dating [[Republikang Popular ng Tannu Tuva]] sa [[Gitnang Asya]], ay naidagdag bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Rusya]]. Subalit, ang [[Finland]] at Silangang [[Poland]] (pagkatapos ng 1945), pinamunuan ng Rusya bago ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]], ay hindi kasama sa Unyong Sobyet.<ref>[http://www.andropov-cbs.ru/andropov.php Андропов Юрий Владимирович — Андроповская МЦРБ]</ref> Ang teritoryong naidagdag sa kasaysayan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ay ang kanlurang [[Byelorussia]] at ang kanlurang [[Ukraine]](mula sa [[Poland]]), noong 1939. Parte ng [[Karelia]] (mula sa [[Finland]]) at ang [[Estonia]], [[Latvia]], [[Lithuania]], [[Moldova]](dating [[Bessarabia]], mula sa [[Romania]]) noong 1940, ang Pechenga o Petsamo Corridor (mula sa Finland) at ang Tuva Autonomous S.S.R. (dating [[Tannu Tuva]]) noong 1944, ang [[Carpatho-Ukraine]] o [[Ruthenia]] (ibinigay sa [[Ukraine]], mula sa [[Czechoslovakia]]), ang kalahating hilaga ng [[Silangang Prussia]] (mula sa [[Germany]]), ang timog [[Sakhalin]] at ang isla ng [[Kuril]] (mula sa [[Hapon]]) noong 1945. Mayroon itong 15 republika sa Unyon: {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" |+ Mga Republika Sa Unyong Sobyet |- ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |[[Teritoryo]], (Kilometro Kwadrado) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1966) ! style="background:#efefef;" |[[Populasyon]], Taon (1989) ! style="background:#efefef;" |Bilang ng mga [[Lungsod]] ! style="background:#efefef;" |Bilang ng Lungsod Urban ! style="background:#efefef;" |[[Kabisera]] |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 17075,4 | 126561 | 147386 | 932 | 1786 | [[Moscow]] |-[[Заголовок ссылки]] |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 601,0 | 45516 | 51704 | 370 | 829 | [[Kiev]] |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 207,6 | 8633 | 10200 | 74 | 126 | [[Minsk]] |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 449,6 | 10581 | 19906 | 37 | 78 | [[Tashkent]] |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 2715,1 | 12129 | 16538 | 62 | 165 | [[Almaty|Alma-Ata]] |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 69,7 | 4548 | 5449 | 45 | 54 | [[Tbilisi]] |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 86,6 | 4660 | 7029 | 45 | 116 | [[Baku]] |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | 65,2 | 2986 | 3690 | 91 | 23 | [[Vilnius]] |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 33,7 | 3368 | 4341 | 20 | 29 | [[Kishinev|Chişinău]] |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | 63,7 | 2262 | 2681 | 54 | 35 | [[Riga]] |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 198,5 | 2652 | 4291 | 15 | 32 | [[Bishkek|Frunze]] |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 143,1 | 2579 | 5112 | 17 | 30 | [[Dushanbe]] |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 29,8 | 2194 | 3283 | 23 | 27 | [[Yerevan]] |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 488,1 | 1914 | 3534 | 14 | 64 | [[Ashgabat]] |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | 45,1 | 1285 | 1573 | 33 | 24 | [[Tallinn]] |- |'''Unyong Sobyet''' | 22402,2 | 231868 | 286717 | 1832 | 3418 | [[Moscow]] |} {{Union Republics}} == Demograpiya == {{see|Demograpiya ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:Population of former USSR.PNG|thumb|Ang populasyon ng Unyong Sobyet at ng mga sumunod na bansa nito mula 1961–2009.]] [[Talaksan:Ethnic map USSR 1941.jpg|thumb|400px|left|Lokasyong heograpo ng maraming pangkat etniko sa Unyong Sobyet noong 1941.]] Ang Unyong Sobyet ay isa sa mga pinakamaraming [[pangkat etniko]] sa maraming [[bansa]], na may 200 iba-ibang pangkat etniko mula sa hangganan nito. Ang kabuuang populasyon ay malapit sa 293 milyon noong 1991, na pangatlo sa pinakamaraming populasyon kasabay ang [[Tsina]] at [[India]] sa [[dekada]].<ref name=shiman>{{cite book | last = Shiman | first = David | title = Economic and Social Justice: A Human Rights Perspective | publisher = Amnesty International | year= 1999 | url = http://www1.umn.edu/humanrts/edumat/hreduseries/tb1b/Section1/tb1-2.htm | isbn = 0967533406}}</ref> The country was in its heyday a well-developed social system with well-developed health care and social support.<ref>Diane Rowland, Alexandre V. Telyukov, ''[http://healthaff.highwire.org/cgi/reprint/10/3/71.pdf Soviet Health Care From Two Perspectives]{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'', 1991</ref> Mayroon itong 23 na [[lungsod]] na may isang milyong katao sa Unyong Sobyet noong 1989. Ang pinakamalaking lungsod sa bansa at kabisera ay ang [[Moscow]] na may siyam na milyong nakatira, subalit ang [[Leningrad]] (ngayon ay [[St. Petersburg]]) ay pangalawa sa pinakamalaking lungsod sa bansa na may limang milyong katao. Ang ibang lungsod ay [[Minsk]], [[Kiev]], [[Baku]] and [[Tashkent]]. {|style="text-align:center" width="100%" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" class="sortable" ! style="background:#efefef;" |[[Republika]] ! style="background:#efefef;" |1913 ! style="background:#efefef;" |1926 ! style="background:#efefef;" |1939 ! style="background:#efefef;" |1950 ! style="background:#efefef;" |1959 ! style="background:#efefef;" |1966 ! style="background:#efefef;" |1970 ! style="background:#efefef;" |1973 ! style="background:#efefef;" |1979 ! style="background:#efefef;" |1987 ! style="background:#efefef;" |1989 ! style="background:#efefef;" |1991 |- |'''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic|RSFSR]]''' | 89900 | 92737 | 108379 | | 117534 | 126561 | 130079 | 132151 | 137410 | 145311 | 147386 | 148548 |- |'''[[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]]''' | 35210 | 29515 | 40469 | | 41869 | 45516 | 47127 | 48243 | 49609 | 51201 | 51704 | 51944 |- |'''[[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]]''' | 6899 | 4983 | 8910 | | 8055 | 8633 | 9002 | 9202 | 9533 | 10078 | 10200 | 10260 |- |'''[[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]]''' | 4366 | 4660 | 6440 | | 8261 | 10581 | 11960 | 12902 | 15389 | 19026 | 19906 | 20708 |- |'''[[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]''' | 5565 | 6037 | 5990 | | 9154 | 12129 | 12849 | 13705 | 14684 | 16244 | 16538 | 16793 |- |'''[[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]]''' | 2601 | 2677 | 3540 | | 4044 | 4548 | 4686 | 4838 | 4993 | 5266 | 5449 | 5464 |- |'''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]]''' | 2339 | 2314 | 3205 | | 3698 | 4660 | 5117 | 5420 | 6027 | 6811 | 7029 | 7137 |- |'''[[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]]''' | | | 2880 | | 2711 | 2986 | 3128 | 3234 | 3392 | 3641 | 3690 | 3728 |- |'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]]''' | 2056 | 242 | 2452 | 2290 | 2885 | 3368 | 3569 | 3721 | 3950 | 4185 | 4341 | 4366 |- |'''[[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]]''' | | | 1885 | | 2093 | 2262 | 2364 | 2430 | 2503 | 2647 | 2681 | 2681 |- |'''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]]''' | 864 | 1002 | 1458 | | 2066 | 2652 | 2933 | 3145 | 3523 | 4143 | 4291 | 4422 |- |'''[[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]]''' | 1034 | 1032 | 1484 | | 1981 | 2579 | 2900 | 3194 | 3806 | 4807 | 5112 | 5358 |- |'''[[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]]''' | 1000 | 881 | 1282 | | 1763 | 2194 | 2492 | 2672 | 3037 | 3412 | 3283 | 3376 |- |'''[[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]]''' | 1042 | 998 | 1252 | | 1516 | 1914 | 2159 | 2364 | 2765 | 3361 | 3534 | 3576 |- |'''[[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]]''' | | | 1052 | | 1197 | 1285 | 1356 | 1405 | 1465 | 1556 | 1573 | 1582 |- |'''Unyong Sobyet''' | 159200 | 147028 | 190678 | 178500 | 208827 | 231868 | 241720 | 248626 | 262085 | 281689 | 286717 | 289943 |} === Pangkat etniko === {{see|Mga Pangkat Etniko ng Unyong Sobyet}} Binubuo ang Unyong Sobyet ng ibat-ibang etniko tulad ng [[Ruso]] (50.78%), sinundan ng mga [[Ukrainians]] (15.45%) at [[Uzbeks]] (5.84%). Ang iba pang mga pangkat etniko ay [[Armenians]], [[Azerbaijanis]], [[Belarusians]], [[Estonians]], [[Georgians]], [[Kazakhs]], [[Kyrgyz]], [[Latvian people|Latvians]], [[Lithuanian people|Lithuanians]], [[Moldovans]], [[Tājik people|Tajiks]], at [[Turkmen people|Turkmen]], pati na rin ang mga [[Abkhaz people|Abkhaz]], [[Adyghe people|Adyghes]], [[Aleut]]s, [[Assyrian people|Assyrians]], [[Caucasian Avars|Avars]], [[Bashkirs]], [[Bulgarians]], [[Buryats]], [[Chechens]], [[Han Chinese|Chinese]], [[Chuvash people|Chuvash]], [[Cossack]]s, [[Evenks]], [[Finns]], [[Gagauz]], [[Germans]], [[Greeks]], [[Hungarians]], [[Ingush people|Ingushes]], [[Inuit]], [[Jews]], [[Kalmyks]], [[Karakalpaks]], [[Karelians]], [[Kets]], [[Koreans]], [[Lezgins]], [[Mari people|Maris]], [[Mongols]], [[Mordvins]], [[Nenetses]], [[Ossetians]], [[Poles]], [[Romani people|Roma]], [[Romanians]], [[Tats]], [[Tatars]], [[Tuvans]], [[Udmurts]], [[Yakuts]], at iba pa.<ref>Barbara A. Anderson and Brian D. Silver. 1984. "Equality, Efficiency, and Politics in Soviet Bilingual Education Policy, 1934–1980," ''American Political Science Review'' 78 (December): 1019–1039.</ref> ==== Pananampalataya ==== {{see|Relihiyon ng Unyong Sobyet}} Ang Unyong Sobyet ay opisyal na walang kaugnayan sa relihiyon, suportado ang hindi paniniwala sa diyos sa mga paaralan, at bigti relihiyon. Ang estado ay separated mula sa iglesia ng mga atas ng Konseho ng People's Commissars sa 23 Enero 1918. Katlong-dalawa ng Sobyet ay kulang sa populasyo na relihiyosong paniniwala habang isa-ikatlong ng mga tao kunwari relihiyosong paniniwala. Kristiyanismo at Islam ay ang pinaka may mga mananampalataya. Tungkol sa kalahati ng mga tao, kabilang ang mga kasapi ng CPSU at mataas na antas na opisyal ng pamahalaan, kunwari hindi paniniwala sa diyos.Pamahalaan pag-uusig ng Kristiyanismo patuloy undiminished hanggang sa pagkahulog ng komunista ng pamahalaan. Tanging 500 mga simbahan, sa labas ng 54,000 bago ang himagsikan, na naiiwan ang bukas sa 1941. Ang papel na ginagampanan ng relihiyon sa araw-araw na buhay ng mga mamamayan ng Sobiyet iba-iba malaki at noon ay malayo mas mahalaga sa dwellers lungsod kung saan Party control ay pinakamabuting kalagayan. ==== Wika ==== {{see|Mga Wika ng Unyong Sobyet}} Habang ang lahat ay maaaring gamitin ang kanilang sariling wika, [[Wikang Ruso|Ruso]] ay ang opisyal na at nangingibabaw na wika sa Unyong Sobyet. Ito ay ginagamit sa [[industriya]], [[militar]], partido, at pamamahala ng estado. ==== Haba ng buhay at mortalidad ng sanggol ==== Pagkatapos ng [[komunista]] pagkuha sa kapangyarihan ng kapangyarihan ng buhay pag-asa para sa lahat ng mga grupo ng edad nagpunta up. Ang isang kasisilang anak sa 1926–27 ay isang buhay-asa ng 44.4 taon, hanggang mula sa 32.3 taon ng tatlumpung taon bago. Sa 1958–1959 ang buhay pag-asa para sa newborns nagpunta ng hanggang sa 68.6 taon. Pagpapabuti na ito ay ginamit sa pamamagitan ng Sobiyet awtoridad sa "patunayan" na ang mga sosyalistang sistema ay higit na mataas sa kapitalistang sistema. Ang kalakaran ang patuloy na sa [[1960|60's]], kapag ang buhay-asa sa Sobiyet Union nagpunta sa kabila ng pag-asa sa buhay sa Estados Unidos .Mula sa 1964 ang takbo baligtad. Habang buhay na pag-asa para sa mga kababaihan na naiiwan ang walang kinikilingan matatag, ito went down na higit para sa mga lalaki. Karamihan sa mga pinagmumulan ng kanluran isisi ang lumalaking pang-aabuso ng alak at mahihirap na pangkalusugang pag-aalaga, at teorya na ito ay din kataon lamang tinanggap ng awtoridad na Sobyet. Ang pagpapabuti sa sanggol pagkakamatay ay bumababa sa huli, at pagkatapos ng isang tiyak na pagkamatay habang bata pa ay nagsimulang tumaas. Matapos ang 1974 ang gobyerno ay tumigil sa paglalathala sa mga istatistika na ito. Kalakaran na ito ay maaaring maging bahagyang ipinaliwanag sa pamamagitan ng bilang ng mga [[Asyano]]ng nanganganak na may bahagi ng bansa kung saan ang dami ng sanggol na namamatay ay pinakamataas, habang ang bilang ng mga panganganak ay kitang-kita bumababa sa mas buong [[Europa]], bahagi ng Unyong Sobyet. Halimbawa, ang bilang ng mga births ng bawat mamamayan ng [[Tajikistan]] ay tumaas mula sa 1.92 hanggang 1958–59 hanggang 2.91 hanggang 1979–1980, habang ang numero sa [[Latvia]] ay down na 0.91 sa 1979-80. == Kasaysayan == {{see|Kasaysayan ng Rusya}} {{see|Kasaysayan ng Unyong Sobyet}} ==== Pagkabuo at Pagkakatatag ==== Ang mga teritoryo ng Unyong Sobyet ang mga sumusunod: * Sa ilalim ng kasunduan sa pagtatatag ng Unyong Sobyet (30 Disyembre 1922) ** '''[[Russian Soviet Federative Socialist Republic]]'''( kasama '''[[Uzbek Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Social Assembly President]]''' , '''[[Turkmen Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Tajikistan Soviet Socialist Republic]]'' ','''[[Kirghiz Soviet Socialist Republic]]'''), ** '''[[Ukrainian Soviet Federative Socialist Republic]]'''. ** ''' [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]]''', ** [[Caucasus Soviet Federative Socialist Republic]] (mula sa 1936 ay itinatag sa Transcaucasian bansa hiwalay na pederal na republika : '''[[Azerbaijan Soviet Socialist Republic]]''' , '''[[Armenian Soviet Socialist Republic]]''' at ''' [[Goergian Soviet Socialist Republic]]'''); * 1940 -'''[[Moldavian Soviet Socialist Republic]]''','' '[[Latvian Soviet Socialist Republic]]''','''[[Sosyalista]]''' at''' [[Lithuanian Soviet Socialist Republic]]'''. Noong 1940 - 1954, umiiral Republika ng Sobiyet Sosyalista Karelo - [[Finland]], mamaya na ''[[Karelia Soviet Federative Socialist Republic|Karelia]]'' sa Sosyalista Republika ng Sobiyet Russia. Itinuturing na humalili ang Unyong Sobyet sa [[Imperyong Ruso]] at ang kapalit nito, Ang Pansamantalang Pamahalaan ni [[Georgy Yevgenyevich Lvov]] at ni [[Alexander Kerensky]]. Naghari ang huling Rusong Tsar na si Nicholas II hanggang [[Marso]] 1917, nang mabuwag ang imperyo at pumalit ang pansamantalang pamahalaang Ruso, na binuwag ni [[Vladimir Lenin]] noong [[Nobyembre]] 1917. ==== Rebolusyon at ang Paghanap ng isang Estadong Sobyet ==== Ang modernong [[rebolusyonista]] aktibidad sa [[Imperyong Ruso]] ay nagsimula noong [[Disyembre]] 1825, at bagaman ang kalipunan ay bumaksak noong 1961, ang pag-aagaw ay nakamit sa termino na salungat sa mga [[magsasaka]] at nagsilbi upang hikayatin ang mga rebolusyonista. Ang [[parliyamento]] - ang [[Estado Duma]] - ay itinatag noong 1906 matapos ang [[Rebolusyong Ruso]] noong 1905, ngunit ang mga [[tsar]] ay bigo sa pagtatangka upang ilipat mula sa ganap na monarkiyang konstitusyonal. Ang mga pang-aalipin at kalituhan ay patuloy sa panahon ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] na sa pamamagitan ng [[militar]] na may pagkatalo at kakulangan sa pagkain sa mga malalaking [[lungsod]]. Si [[Vladimir Lenin]] ay nagudyok sa kakapalan ng tao noong 1920 at nagsalita sa [[Petrograd]], bilang tugon sa panahon ng digmaan at pagkabulok ng [[Rusya]] sa ekonomiya at moral, kulminidad sa "Rebolusyong Pebrero" at ang pagbaksak ng imperyal na pamahalaan noong [[Marso]] 1917. [[Talaksan:After Lenin Speech 1920.jpg|thumb|300px|left|Si [[Vladimir Lenin]],nagpapaliwanag sa [[mamamayan]] noong 1920.]] Ang awtokrasiyang tsarista ay pinalitan ng probisyonal ng Gobyerno, na ang pinuno na inilaan para sa mga halalan ng mga Ruso na may pagtitipon at upang ipagpatuloy ang mga kalahok sa gilid ng pinagkaintindihan sa [[Unang Digmaang Pandaigdig]]. Sa parehong panahon, upang masiguro na ang mga karapatan ng nagtatrabaho klase, manggagawa 'konseho, na kilala bilang Sobyet, na kumalat sa buong bansa. Ang mga Bolsheviks, na humantong sa pamamagitan ni Vladimir Lenin, para sa mga sosyalista rebolusyon sa Sobyet at sa mga kalsada. Noong [[Nobyembre]] 1917, sa panahon ng "Rebolusyong Oktubre," sila ay naluklok sa kapangyarihan mula sa mga probisyonal na Pamahalaan. Noong Disyembre, ang mga Bolsheviks ay pinirmahan ang isang pagtigil ng labanan kasama ang Central Powers. Ngunit, sa pagitan noong [[Pebrero]] 1918, ay nagkaroon ng labanan These two documents were confirmed by the 1st [[Congress of Soviets]] of the USSR and signed by heads of delegations<ref>{{in lang|ru}} [http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5!OpenDocument Voted Unanimously for the Union.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091204132112/http://region.adm.nov.ru/pressa.nsf/0c7534916fcf6028c3256b3700243eac/4302e4941fb6a6bfc3256c99004faea5%21OpenDocument |date=2009-12-04 }}</ref>&nbsp;– [[Mikhail Kalinin]], Mikha Tskhakaya, [[Mikhail Frunze]] and [[Grigory Petrovsky]], [[Aleksandr Chervyakov]]<ref>{{in lang|ru}} [http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html Creation of the USSR] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070529132218/http://www.hronos.km.ru/sobyt/cccp.html |date=2007-05-29 }} at Khronos.ru.</ref>. Noong Marso, ang mga Sobyet ay umalis ng digmaan para sa mabuti at nilagdaan ang [[Kasunduaang Brest-Litovsk]]. Tanging matapos ang mahaba at marugo [[Digmaang Sibil ng mga Ruso]], na nagsimula sa 1917 at natapos sa 1923, ay ang bagong Sobiyet kapangyarihan secure.<ref>{{cite web|url=http://www.springerlink.com/content/h3677572g016338u/|title=70 Years of Gidroproekt and Hydroelectric Power in Russia}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Ang mga digmaang sibil sa pagitan ng mga Reds at ang mga puti na kasama dayuhang interbensiyon at ang pagpapatupad ng Nicholas II at sa kanyang pamilya. Noong [[Marso]] 1921, sa panahon ng mga kaugnay na conflict sa Poland, ang Kapayapaan ng Riga ay nalagdaan at nahati disputed teritoryo sa Belarus at Ukraine sa pagitan ng Republika ng Poland at Sobiyet Russia. Ang Sobiyet Union ay para malutas ang mga katulad na kasalungat ng bagong itinatag [[Republika ng Finland]], ang [[Republika ng Estonia]], ang [[Republika ng Latvia]], at ang [[Republika ng Lithuania]].<ref name="Kuzbassenergo">{{in lang|ru}} [http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ On GOELRO Plan&nbsp;— at Kuzbassenergo.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081226190310/http://www.kuzbassenergo.ru/goelro/ |date=2008-12-26 }}</ref> ==== Kampanyang Manchuria ==== Bilang pagtugon sa kaso ng mga Sobiyet militar na pag-atake, ang komandanteng Hapon ay naghanda ng isang detalyadong plano sa pagtatanggol. Gayunman, sila ay kinakalkula na ang Red Army lamang ay mabuksan ang nakakasakit sa unang bahagi ng tagsibol ng 1945 o tagsibol ng 1946. Kaya simula sa Agosto 1945 kapag ang mga yunit ng Red Army ay tipunin at tapos na sa mga handa na atake sa [[Hukbo ng Kwantung]] pa rin sa isang estado ng pagbabago ng ayos ng pwersa<ref name="ResCE">[http://assembly.coe.int/Mainf.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta06/Eres1481.htm Need for international condemnation of crimes of totalitarian communist regimes] Текст резолюции № 1481/2006 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang kampanya ay nagsimula sa [[Mansurya]] kondisyon ng panahon ay hindi kanais-nais. Mula sa Hulyo 8 sa pamamagitan ng Agosto mula sa baybayin sa rehiyon na may malakas na ulan Amua bilang ilog antas ng tubig sa tumaas apat na paa, ang mga lambak lawa. sa kabila ng ulan at baha, kahit na sa gabi 1945/09/08, ang Sobiyet Border Guard yunit sa tulong ng mga fronts pagmamatyag sa kilos ng kaaway yunit, na may isang kamangha-mangha lihim na review patakaran ay pupuksain sa halos lahat ng estasyon at ang batayang pera ng kaaway kasama ng hangganan. Ang matagumpay na pagbubukas ng mga hangganan pwersa bantay ginawa kanais-nais na kondisyon para sa ilong ng atake ng kampanya. Patuloy na hukbong panghimpapawid bombed ang railways, ang mga administrative sentro ng Harbin, Changchun, "ports" na sa North Korea. Sa unang araw ng kampanya, ang ilong ng Zabaikal atake ay na-50-150 kilometro metro<ref>[http://assembly.coe.int//Mainf.asp?link=http://assembly.coe.int/Documents/AdoptedText/ta96/ERES1096.htm RESOLUTION 1096 (1996)1 on measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems] Текст резолюции № 1096/1996 на официальном сайте [[Совет Европы|СЕ]]</ref>. Ang hukbong Hapon kasama ang Argun River at solid pagtatanggol lugar Chalaino - Mansurya, ay fiercely resisted ang ilong ng pagsulong Army 36. Subalit sa tulong ng mga kawal hukbong-lakad, 33 Army ay mabilis sa cross ng ilog, maghawak ng lugar Chalaino - Mansurya, 9–8 sa umaga ay halos 40 metro kilometro papunta sa Khaila, 9&nbsp;ng gabi sa, ang isang dulo ng Red Army ay pagsulong laban sa Khaila. Ngunit kapag dumarating ang mga lungsod, ang Red Army ay nakatagpo ng pagtutol sa pamamagitan ng Japanese pagkahumaling. Dito, ang mabangis labanan naganap. Maraming mga halimbawa ng magiting labanan ang Hukbong Pula lumitaw, tangke at sundalo kinuha ang kanilang sariling Innokenchi European clearance butas bukas. Sa 14–8, ang Hukbong Pula abala bahagi ng lungsod<ref name="ResCE"/> {{oq|en|''The crimes were justified in the name of the class struggle theory and the principle of dictatorship of the proletariat. The interpretation of both principles legitimized the “elimination” of people who were considered harmful to the construction of a new society and, as such, enemies of the totalitarian communist regimes. A vast number of victims in every country concerned were its own nationals. It was the case particularly of the peoples of the former USSR who by far outnumbered other peoples in terms of the number of victims''.}} {{конец цитаты}}. [[Talaksan:Manchuria 1945-A.PNG|thumb|left|Isang simpleng mapa na ipinapakita ang plano ng Sobyet na salakayin ang Manchuria.]] Sa ilalim ng mga pangyayari, ang Army command ay pinkamalakas sa dalawang divisions impanterya 94 at 293, na may dalawang brigades artilerya mataas radiation pinahusay na pormasyon Khaila ilong attacked mula sa kanang pakpak. Upang 18–8 pangkalahatang sa kaaway ay nananatiling sa Khaila ay upang ihiga armas magpahuli<ref>Immanuel 1966: 90–92, viitattu 19.9.2007</ref><ref>http://www.schudak.de/timelines/tannutuva1911-1944.html The World at War - Tannu Tuva</ref>. Ang kaliwang pakpak, ang kawalerya yunit ng Sobyet - [[Mongolia]]n militar ng aspeto ng Zabakal 2 hinati sa 2 utos ilong pasulong at Siphen Cangan. 14–8 sa petsa, ang mga sundalo ng Sobiyet Union at Mongolia kinuha Dalono lungsod, at sa mga lungsod na pag-aari Canbao 15-8. Hukbong 17 mga review sa petsa sa Siphen 15–8 Zabansan ay nakuha sa lungsod<ref name="saeimcond">[http://www.saeima.lv/Lapas/deklarac_kr.htm ''Декларация об осуждении осуществлявшегося в Латвии тоталитарного коммунистического оккупационного режима Союза Советских Социалистических Республик] Текст «Декларации» 12 мая 2005 года на официальном сайте [[Сейм Латвии|Сейма]] Латвии (русский перевод)</ref><ref name="Latvres">[http://www.regnum.ru/news/452805.html Сейм Латвии принял декларацию, осуждающую «оккупационный тоталитарный коммунизм»] [[Regnum]] 12 мая 2005 г.</ref>. [[Talaksan:Retreat of the Russian Army after the Battle of Mukden.jpg|thumb|right|Ang pagsuko ng sundalong Ruso pagkatapos ng [[Labanan sa Mukden]].]] Sariling ilong ang lahat ng mga militar ng aspeto ng Army sa pamamagitan ng 39, 53 tangke at corporate tanod hit No 6 na kumuha ng dalawang pangunahing mga direksiyon Shenyang at Changchun ay may marched sa natural na mga kondisyon mahirap . Ang Red Army sundalo ay dapat pagtagumpayan Daxing Isang kahanga-hanga array. Sila ay dapat isulong sa kalagayan ng walang daan, daanan at kahit na ang ulan ay may din ay nabura. Sa ilong pangunguna 11–8 tangke ng Army crossed sa ibabaw ng anim na Greater Khingan at sa parehong araw na ito ay accounted Lubai, isang mahaba pumasa 400 kilometro metro<ref>Birnhaum 1966: 81–82.</ref>. Upang 12–8 sa tangke at sundalo ay nakuha sa lungsod Taoan<ref name="YuschObr">[https://web.archive.org/web/20081219070850/http://www.president.gov.ua/ru/news/12121.html Обращение Президента к Украинскому народу по случаю 75-й годовщины Голодомора 1932—1933 годов] Пресс-служба Президента Украины Виктора Ющенко 22 ноября 2008.</ref><ref name="Presurg">[http://newsru.com/world/22nov2008/uyjh.html Президент Украины призвал Россию осудить преступления сталинизма] [[NEWSru]] 22 ноября 2008.</ref>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>,<ref name="YuschObr"/><ref name="Presurg"/>. Hukbong napapaligiran grupo matapos ang 39 base Khalun - Arsan, ay lumampas na ng isang array Daxing papunta Solun. Kapag nakikita ninyo ang Army sa pamamagitan ng likod singsing 39 Khalun - Arsan magpatuloy sa silangan, ang mga Japanese ay may lakas na ginagamit upang harangan ang bawat pasukan sa Red Army sa Solun. Ang Red Army sundalo sa tulong ng artilerya ay pakikipagkompetensiya sa mga Japanese pampublikong tungkol sa bawat punto ng bumbero. Sa pagtindi ng brigada dibisyon artilerya ng tangke ng 124 at 206, tanghalian sa 12–8, ang Hukbong Pula abala kumpol base Khalun - Arsan, paglikha ng kanais-nais na kondisyon para sa Hukbong nakuha ang lungsod 39 Solun. Sa 13–8, matapos na nawasak ng higit sa 300 Japanese hukbo sa Solun - Vaniamao, ang Hukbong Pula sapilitang sa kawalerya Manchu divisions ng dalawang ng Japan's magpahuli. Hukbong nakuha ang lungsod 39 Vaniamao. Kaya, pagkatapos ng 6 na araw (mula 9 hanggang 14–8), ang Front ay advanced malalim sa Zabaikal nakatakas mula sa 250 kilometro sa 400 metros. Samantala, sa silangang Mansurya, ang Far Eastern Front ko, agrabyado ng kadiliman at storms, hindi inaasahang maaga sa kaaway muog ng pera kasama ang mga hangganan. Ang mabangis labanan naganap<ref>Birnhaum 1966: 36.</ref>. Artilerya yunit, tangke at makina baril ng militar ng aspeto ng Malayong Silangan ako sa isulong sa mahirap na mga kalagayan sa ang taiga, sila lang ay na matumbok ang kaaway, lamang ay upang gumawa ng paraan para sa kanyang maaga. Sa pamamagitan ng eruplano cover ang Air Force's, pagkatapos ng dalawang araw at gabi, ang Red Army ay 75 metros kilometro, nakuha ang batayang kumpol Khutoi, Dunin<ref>Birnhaum 1966: 15–18.</ref>. Ang nakuha Mudanjiang dumating kaya mabangis. Yunit ng 5 Army at Red Army Red Army ng numero ng isa pang-ilong hinati, ang mga review mula sa isulong Mudanjiang. Ang Japanese pwersa ay may intensified upang Mudanjiang block ang Red Army's isulong papunta sa sentro ng Manchu. gamitin nila ang pagpapakamatay parehong koponan, ang patuloy na puna. Sa 14–8, 26 No legions ng Hukbong Pula naabot ang lungsod ngunit ay nakaranas masidhi pagtutol sa pamamagitan ng Japanese hukbo sa wakas sapilitang upang umalis sa lungsod, bumuwelta sa hilagang-silangan<ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Neuvostoliitto ja toinen maailmansota| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#maailmansota| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref><ref>{{Verkkoviite | Tekijä = M. Vuorikoski| Nimeke = Venäjän historia – Lopullinen voitto| Osoite = http://www.wuorikoski.fi/russia3.htm#voitto| Selite = | Ajankohta = | Julkaisija = | Viitattu = 14.07.2007| Kieli = {{in lang|fi}}}}</ref>. Sa ilalim ng mga pangyayari, ang kumander ng Eastern Front ako ay nagpasya na-ipun-ipon ng lakas ng limang Army at ang ilan sa kanilang mga pwersang hinahawakan upang lumikha ng isang singsing sa ilong sa timog, at coordinate sa mga grupo Force bilang 25 hit sa kaliwang pakpak gilid ng Jilin, upang gupitin daan sa North Korea, sa Gitna at Silangang Mansurya. Sa 14–8, ang Red Army ay nakuha sa Limoiao at Jilin. Sa 08/12, Army ay may won 25 Khunsun, at papunta sa Vansin. Kaya, mula 9 sa 14–8, ang Eastern Front ko won ang mahalagang tagumpay, paggawa ng kapaki-pakinabang kondisyon thaun nakakasakit sa Harbin, Jilin at Changchun. Kasama ang maaaring mabuhay sa lupa o sa tubig yunit ng armada Pacific, ang Red Army ay nakunan ang port Iuki, Rasin, lagutin makipag-ugnayan sa Hukbo ng Kwantung ng Japan at ang kanyang ulo bumalik sa Korea<ref>Mandelbaum, side 103</ref> . Dawn sa 9–8, sa Eastern Front ako din nagsimula ang pag-atake sa Mansurya mula sa dalawang mga direksiyon: * Upang ang may-ari ng kasama ang ilog Sungari * Career suporta sa [[Sakhalin]]. Cape may-ari ng 15 undertakes Army sa tulong ng sa 2nd na brigada ng Amur bangka Red Jiang. Cape No 2 sundalo ng impanterya sa kumuha No 5. Dahil sa matagal na pag-ulan Amur River tumaas antas ng tubig, ay dapat na plano sa krus ang mga ilog ng legions ay hindi nakamit bilang binalak. Mga 9–8 umaga, ang impanterya divisions, sa tulong ng mga hangganan yunit bantay ay nakuha ang pinakamalaking isla sa Amur River, na sumusuporta sa mga yunit ng crossed ang ilog at suporta para sa Jiang Boat Co Amur red operasyon. 08/10 madaling araw sa 9 gabi, sa karamihan ng mga yunit ng Red Army ay na lalaki Shores ilog. Hukbong No 5 sa tulong ng hukbong-dagat ang brigada ng tatlong ilog din overcame at nakuha Usuri County Communications. Paunang tagumpay ng 15 Army at No 5 ay nilikha legions kanais-nais na kondisyon para sa Red Army sa atake sa bilang 2. 08/10 umaga, pagkatapos ng accounting para sa Communication Khe, legions ng 8 mga review tuwid papunta sa Baosin ay 14–8 at sa lungsod ganap na pag-aari. 15 Army matapos accounting para ibuhos sa bariles Jiang, magpatuloy kasama Sangsing sa Harbin. Hukbong Pula No 2 pagkatapos ng dalawang araw ng labanan ay may ginawa ang lugar sa timog ng Ilog Amur, sa 14–8 simulan ang pagsulong sa Sisika. Sa araw na 14–8, Red Army ay bagsak No 2 pagtatanggol Khaykhe, sa pamamagitan ng sub-sequence Khingan. Matapos lamang ang anim na araw pagkatapos ng simula ng kampanya, Sobiyet hukbo sa Mongolian armadong pwersa ay may crossed ang solid linya ng depensa ng kalaban, pagsira ng isang mahalagang bahagi ng Japanese at marami pa online access Harbin - Changchun - Shenyang. ==== Pagsisimula ng Digmaang Malamig ==== {{History Of The Cold War}} [[Talaksan:Marshall Plan.png|left|thumb|Mapa ng mga bansang mapagtatangapan ng tulong [[Marshall Plan]].]] [[Talaksan:Yalta summit 1945 with Churchill, Roosevelt, Stalin.jpg|thumb|right|Ang "[[Allies of World War II|Big Three]]" sa Yalta Conference, [[Winston Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Joseph Stalin]]]] [[Talaksan:Tu-144-schoenefeld.jpg|thumb|left|300px]] Nabuo ang Digmaan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa pagitan ng Estados Unidos at mga kaalyado nito at sa kabilang panig ang mga pangkat ng mga Bansa sa pamumuno ng Unyong Sobyet. Walang tuwirang alitang militar ang dalawang makapangyarihang bansa. Sa halip, umiral ang labanang pandiplomatiko at pangkabuhayan at hidwaan tungkol sa ideolohiya at Kanlurang kapitalismo laban sa komunismo ng Silangang Europa. Sa simula, nakasentro ang Digmaang ito sa paggamit ng lakas-militar ng Unyong Sobyet at ang pagtatatag ng komunistang pamahalaan sa Silangang Europa. Nagdulot ito ng takot at pangamba sa marami na baka gawing komunista ang Kanlurang Europa pagkatapos makontrol ang Silangang Europa. Lumawak ang pagkakaiba sa politika ng dalawang panig dahil sa hidwaan sa ideolohiya. Naniniwala ang mga pinunong Marxist-Leninist na wawasakin ng kapitalismo ang sistemang Sobyet. Ang Estados Unidos naman ay may paniniwala at hinala na magpapalawak ng teritoryo at sasakupin ng Union of Soviet Socialist Republics (USSR) ang mundo. Pagkatapos ng mahabang panahong pagkakaibigan, nag-away ang Estados Unidos At Rusya tungkol sa mga suliranin sa Asya. Nagsimula ang kanilang alitan noong 1917 nang agawin ng mga komunista ang kapangyarihan at itinatag ang Unyong Sobyet at nagpahayag ng digmaang ideolohikal laban sa mga kapitalistang bansa sa kanluran. Nakialam ang Estados Unidos sa Unyong Sobyet sa pagpapadala ng 10,000 tropa sa pagitan ng 1918 at 1920 at tumanging kilalanin ang bagong Estado hanggang noong 1933. Nagtulong ang dalawang bansa laban sa Germany noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-4 hanggang 11 Pebrero 1945, nagpulong sina Pangulong Franklin D. Roosevelt ng Estados Unidos. Punong Ministro Winston Churchill ng Britanya at Josef Stalin ng USSR sa dating palasyo ni Czar Nicholas II sa Crimea sa timog dalampasigan ng Black Sea upang pag-usapan ang kapalaran ng daigdig. [[Talaksan:Cold war europe economic alliances map en.png|thumb|Alyansang Ekonomikong Europa]] Napagkasunduan na mananatili ang impluwensiya ng USSR sa mga pook na sinakop ng Red Army sa Silangang Europa. Bukod doon, mahahati ang Germany sa apat na sona na nasa pangangasiwa ng United Kingdom, United States at France sa kanluran at ang USSR sa silangan. Hinati rin ang Berlin na nasa loob ng sona ng Soviet sa ganitong paraan. Ang kompirmasyon ng balidasyon ng Marxismo ay hindi lamang sa usapin ng pang-ekonomiyang buhay ng lipunan. Sa pusod ng mga mistipikasyon na inilako simula ng 90s ay ang ideya ng panibagong panahon ng pandaigdigang kapayapaan. Ang kataposan ng Cold War, ang paglaho ng bloke sa silangan, na sinabi ni Reagan na "Imperyo ng Dimonyo", ay di umanong tatapos sa iba't-ibang armadong labanan bunga ng bangayan ng dalawang imperyalistang bloke mula 1947. Sa harap ng mistipikasyong ito hinggil sa posibilidad ng kapayapaan sa ilalim ng kapitalismo, laging binigyang diin ng marxismo ang imposibilidad para sa mga burges na estado na pawiin ang kanilang pang-ekonomiya at militar na tunggalian, laluna sa panahon ng pagbulusok-pababa. Kaya nagawa naming sumulat noong Enero 1990 na "Ang paglaho ng imperyalistang berdugong Ruso, at ang napipintong paglaho ng bloke sa pagitan ng Amerika at kanyang dating mga ‘kasosyo', ay magbukas ng pintuan para sa mas maraming lokal na bangayan. Ang mga tunggalian at labanang ito ay hindi, sa kasalukuyang mga sirkunstansiya, tutungo sa isang pandaigdigang labanan...Sa kabilang banda, dahil sa pagkawala ng disiplinang ipinataw ng presensiya ng mga bloke, ang mga labanang ito ay magiging mas marahas at mas marami, sa partikular, syempre, sa mga lugar na pinakamahina ang proletaryado". Hindi nagtagal, kinumpirma ng pandaigdigang kalagayan ang analisis na ito, ng pumutok ang unang digmaan sa Golpo sa Enero 1991 at ang digmaan sa dating Yugoslavia sa taglagas ng naturang taon. Magmula noon, walang hinto na ang madugo at barbarikong mga labanan. Hindi na namin malagay lahat dito pero mapansin natin sa partikular: Hindi na nagmumulto ang digmaan sa pandaigdigang saklaw, pero nakita natin ang pagkalag ng kadena ng imperyalistang mga antagonismo at lokal na mga digmaan na direktang may kaugnayan sa malalaking kapangyarihan, sa partikular ang pinakamakapangyarihan sa kanilang lahat, ang Amerika. Ang Amerika, na sa ilang dekada ay naging ‘pulis ng mundo', ay nagsisikap na patuloy itong ipatupad at palakasin ang kanyang papel sa harap ng ‘panibagong pandaigdigang kaguluhan' na lumitaw pagkatapos ng Cold War. Subalit habang seryoso nitong ginampanan ang kanyang papel, hindi ito ginawa para sa layuning makamit ang istabilidad sa mundo kundi para mapanatili ang kanyang liderato sa mundo, na lalong pinahina ng katotohanang wala na ang semento para pagkaisahin ang bawat imperyalistang bloke - ang banta mula sa karibal na bloke. Sa pagkawala ng ‘bantang Sobyet', ang tanging paraan para maipataw ng Amerika ang kanyang disiplina ay umasa sa kanyang pangunahing lakas, ang kanyang malaking superyoridad sa antas militar. Pero sa paggawa nito, ang imperyalistang polisiya ng Amerika ay siyang naging isa sa pangunahing mga salik ng pandaigdigang instabilidad.<ref>{{Harvnb|Gaddis|2005|p=33}}</ref> The United States, Britain, France, Canada, Australia, New Zealand and several other countries began the massive "Berlin airlift", supplying West Berlin with food and other provisions.<ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=65-70}}</ref> [[Talaksan:C-47s at Tempelhof Airport Berlin 1948.jpg|thumb|Pagbabawas ng C-47s sa [[Internasyonal na Paliparan ng Tempelhof|paliparang Tempelhof]] sa Berlin sa kasagsagan ng Berlin Blockade.]] Ang pagpasok ng Demokratang si Barak Obama sa pagiging pinuno ng pangunahing kapangyarihan sa mundo ay nagluwal ng lahat ng klaseng ilusyon hinggil sa posibilidad ng pagbabago sa estratehikong oryentasyon ng Amerika, isang pagbabago na magbukas ng "panahon ng kapayapaan". Isa sa mga batayan ng mga ilusyong ito ay ang katotohanan na isa si Obama sa iilang senador na bumoto laban sa interbensiyong militar sa Iraq sa 2003, at hindi katulad ng kanyang Republikanong karibal na si McCain, komitido siya na paalisin ang armadong pwersa ng Amerika mula sa Iraq. Subalit ang mga ilusyong ito ay madaling bumangga sa realidad. Sa partikular, kung inisip ni Obama na umatras ang Amerika mula sa Iraq, ito ay para mapalakas ang kanyang panghihimasok sa Afghanistan at Pakistan. Dagdag pa, ang pagpapatuloy ng polisiyang militar ng Amerika ay malinaw na makita ng gawin ng bagong administrasyon na Kalihim ng Depensa si Gates, na nominado ni Bush.<ref name="miller26">{{Harvnb|Miller|2000|p=26}}</ref> In Mayo 1949, Stalin backed down and lifted the blockade.<ref name="Gaddis 2005, p. 34">{{Harvnb|Gaddis|2005|p=34}}</ref><ref>{{Harvnb|Miller|2000|p=180-81}}</ref> Sa realidad, ang bagong oryentasyon ng diplomasyang Amerika ay sumasang-ayon sa balangkas na nasa itaas. Ang kanyang layunin ay para makuha pa rin ang paghahari ng Amerika sa mundo sa pamamagitan ng kanyang superyoridad sa militar. Kaya ang kilos ni Obama para palakasin ang diplomasya ay para makaipon ng panahon at ispasyong kailangan para sa hindi maiwasang imperyalistang interbensiyon sa hinaharap ng kanyang militar, na sa kasalukuyan ay napakanipis at lubhang pagod na para isustini ang isa pang teatro ng digmaan kasabay ng Iraq at Afghanistan. [[Talaksan:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|left|thumb|Si Pangulong Truman, habang lumalagda sa '''''National Security Act of 1947''''' na kasama ang bisita sa Opisinang Oval.]] Subalit, gaya ng laging binigyang diin ng IKT, merong dalawang magkaibang opsiyon sa loob ng burgesya para makamit ang layunin nito: Ang unang opsiyon ay pinatupad ni Clinton sa kataposan ng 90s sa dating Yugoslavia, kung saan nagawa ng Amerika na makuha ang suporta ng pangunahing mga kapangyarihan sa kanlurang Uropa, sa partikular Alemanya at Pransiya, para makipagtulungan sa pambobomba ng NATO sa Serbia para pilitin itong iwanan ang Kosovo.<ref name="oneil15">{{cite book|last=O'Neil|first=Patrick|title=Post-communism and the Media in Eastern Europe|publisher=Routledge|year=1997|isbn=0714647659|p=15-25}}</ref> Ang ikalawang opsiyon ay ginamit sa digmaan sa Iraq sa 2003, na nangyari sa kabila ng mariing pagtutol ng Alemanya at Pransiya, na sa panahong ito, ay suportado ng Rusya sa loob ng UN Security Council. Subalit, alinman sa mga opsiyong ito ay hindi napigilan ang paghina ng liderato ng Amerika. Ang polisiya na ipilit ang mga bagay, na nakita sa dalawang termino ni Bush Junior, ay nagbunga hindi lang ng kaguluhan sa Iraq, na hindi na mapangibabawan, kundi sa lumalaking pagkakahiwalay ng diplomasyang Amerikano, na makita partikular sa ilang bansa na sumuporta sa Amerika sa 2003, tulad ng Espanya at Italya, ay lumayo na mula sa adbenturismo sa Iraq (hindi pa kasama ang patagong pagdistansiya ni Gordon Brown at gobyernong Britanya mula sa walang kondisyon na suporta na binigay ni Tony Blair sa adbenturismo sa Iraq). Sa panig nito, ang polisiyang "kooperasyon" na nais ng mga Demokrata ay walang katiyakan na makuha ang katapatan ng mga kapangyarihang nais kabigin ng Amerika sa kanyang gawaing militar, partikular dahil nagbigay ito sa ibang kapangyarihan ng mas malawak na puwang ng maniobra para itulak ang kanilang sariling interes. Sa ngayon, halimbawa, ang administrasyong Obama ay nagpasya ng mas pampalubag-loob na polisiya sa Iran at mas mahigpit naman sa Israel, dalawang oryentasyon na patungo sa iisang direksiyon dahil halos lahat ng mga Unyong Uropeo, laluna ang Alemanya at Pransiya, dalawang bansang naglalayong muling makuha ang kanilang dating impluwensiya sa Iraq at Iran. Ang oryentasyong ito ay hindi makapigil sa paglitaw ng mayor na mga tunggalian ng interes sa pagitan ng mga bansang ito at ng Amerika, laluna sa bahagi ng silangang Uropa (kung saan sinisikap ng Alemanya na mapanatili "de-prebilihiyong" relasyon sa Rusya) o Aprika (kung saan ang dalawang paksiyon na siyang dahilan ng karahasan at kaguluhan sa Congo ay sinusuportahan ng Amerika at Pransiya). Sa mas pangkalahatan, ang paglaho ng pagkahati ng mundo sa dalawang malaking bloke ay nagbukas ng pintuan para sa mga ambisyon ng nasa ikalawang antas ng mga imperyalista na lalupang nagpagulo sa internasyunal na sitwasyon. Ito ang kaso halimbawa sa Iran, na ang layunin ay makuha ang dominanteng posisyon sa Gitnang Silangan sa ilalim ng bandilang paglaban sa "Makapangyarihang Satanas" na Amerika at sa paglaban sa Israel. May malawak na kaparaanan, pinalawak ng Tsina ang kanyang impluwensiya sa ibang kontinente, partikular sa Aprika kung saan ang kanyang lumalaking pang-ekonomiyang presensiya ang batayan para sa diplomatiko at militar na presensiya, gaya ng nangyari sa digmaan sa Sudan. Kaya ang perspektiba na haharapin ng mundo matapos mahalal si Obama bilang pinuno ng pinakamalaking kapangyarihan sa mundo ay hindi pundamental na kaiba sa sitwasyon na nangibabaw hanggang ngayon: patuloy na komprontasyon sa pagitan ng mga kapangyarihan ng una o ikalawang hanay, patuloy na barbarikong mga digmaan na may mas mapaminsalang resulta (gutom, epidemya, malawakang dislokasyon) para sa mga populasyon na namuhay sa pinag-aagawang mga erya. Dapat din nating ikonsidera kung ang instabilidad na tinulak ng paglala ng krisis sa kabuuang serye ng mga mahirap na bansa ay hindi magbunga ng intensipikasyon ng mga komprontasyon sa pagitan ng pangkating militar sa loob ng mga bansang ito, na tulad ng dati, may partisipasyon ng iba't-ibang imperyalistang kapangyarihan. Naharap sa ganitong sitwasyon, si Obama at ang kanyang administrasyon ay hindi kayang ipagpatuloy ang mapandigmang mga polisiya ng kanyang mga nasundan, tulad ng nakita natin sa Afghanistan halimbawa, isang polisiya na kahalintulad ng lumalaking barbarismong militar. ==== Digmaang Sobyet-Afghan ==== {{see|Digmaang Sobyet-Afghan}} [[Talaksan:SovietInvasionAfghanistanMap.png|thumb|right|250px|Ang Pagsalakay ng Sobyet]] Ang Afghanistan ay sumang-ayon sa pamamagitan ng 1,747, si [[Ahmad Shah Abdali]], na pinasiyahan hanggang sa kanyang kamatayan 1772 Ang rehiyon ay dati nanirahan ng ilang iba't-ibang grupo ng mga pambansang upang malutas. Sa panahon ng 1800s at unang bahagi ng 1900s tried parehong Russia at ang British Empire upang makontrol ang Afghanistan, at pagkatapos, ito ay sa pagitan ng mga dakilang kapangyarihan (Britain kinokontrol na sa panahon na iyon malaking bahagi ng Timog Asya). Ito ay nagdulot, maki alia, sa tatlong mga Anglo-Afghan digmaan, kung saan ang ikatlong natapos na ang nanalo Afghans pinananatili nito sa pagsasarili. Afghanistan ay matapos na ito na gumagana ng maayos, albeit mahirap, relihiyon para sa monarkiya tungkol sa 300 taon. Nasasalungat sa mga dati na imahe ng Taliban at veils, ito ay isang napaka-liberal na bansa na may isang ayon sa kaugalian nagsasarili kanayunan. Problema ay maaaring lumabas dahil, subalit, at kahit na [[Afghanistan]] ay kanyang makatarungang bahagi ng demagogues at insurgents, at mag-alaga ng mga problemang ito bago namin nakuha ang isang pyudal na sistema kung saan ang vassals kinuha sa pangangalaga ng mga problema sa mga lokal na level (mga vassals Gusto mamaya play ng isang malaking papel na ginagampanan sa digmaan). [[Talaksan:BMD-1 in Afghanistan.jpg|thumb|left|250px|Mga Sobyet na paratroopers, sakay ng [[BMD-1]] sa [[Kabul]]]] 1,973 ibagsak, gayunman, ang huling hari, Zahir Shah, sa isang walang dugo kapalaran sa pamamagitan ng kanyang mga pinsan, Mohammed Daoud, na mamaya ibinigay ang kanyang sarili na itinalaga sa unang pangulo ng bansa.<ref name=GarthoffPages1017-1018>{{cite book|last=Garthoff|first=Raymond L.|title=Détente and Confrontation|location=Washington D.C.|publisher=The Brookings Institute|year=1994|pages=1017–1018}}</ref><ref>{{cite book|last=Arnold|first=Anthony|title=Afghanistan’s Two-Party Communism: Parcham and Khalq|location=Stanford|publisher=Hoover Institution Press|year=1983|page=96}}</ref> Rehimeng ito pinasiyahan hanggang 1,978, kapag ang mga partido komunista PDPA isinasagawa ang tinatawag na Saur rebolusyon at sa mga lider Noor Mohammed taraki ang naging bagong pangulo. Magkano pinasiyahan ang mga Sobyet rebolusyon ay di maliwanag, pero ang mga ito sa anumang paraan ay kasangkot diyan ay walang pag-aalinlangan (para sa mga halimbawa, ay ang pulutong ng mga [[Kasim Husseini]], ipinadala mula sa Russia para sa tunay na dahilan). Ang aming mga pagsusulit ay na bagaman ang mga Sobyet malinaw naman appreciated at suportado ng Saur rebolusyon, sinabi nila wala na impluwensiya ng mga kaganapan, maliban na ito marahil ay sa at nagsimula ang lahat ng ito, sila ay sa ibang salita ang isang papel sa Afghan rebolusyon, maihahambing sa [[Germany]]'s papel sa [[Russian]].<ref>{{cite book|last=Fisk|first=Robert|title=The Great War for Civilisation: the Conquest of the Middle East|location=London|publisher=Alfred Knopf|year=2005|pages=40–41|isbn=1-84115-007-X}}</ref> Revolutionaries nakatutok sa Kabul, na kung saan din pinamamahalaang upang makakuha ng kontrol kapag ito ay na-iisip na sa pamamagitan ng panalong ang pangunahing Estado ay manalo sa bansa, kung saan ang mga populasyon sa mga nayon at bukid na lugar, parang hindi halata ito. Palagay na ito ay bahagyang tama, karamihan ng populasyon ay relatibong sa una natural sa pamamagitan ng pagbabago ng kapangyarihan, ngunit ito ay overturned kapag ang PDPA partido ay nagsimulang ipatupad ang mga pagbabago sa mga magdala ng bansa para maging isang tunay na komunista ng estado na kung saan ang mga Sobyet modelo. Problema lumitaw kapag PDPA ng mga ideya tungkol sa nakaplanong ekonomiya, at sekularismo ay hindi appreciated sa Afghanistan's liberal, konserbatibo Muslim (ang mga partido ay sa isip na ang komunismo ay magkaroon ng isang makabuluhang epekto sa pampolitika na klima ilagay sa aming mga isip).<ref>{{Cite web |title=''The Soviet Invasion of Afghanistan in 1979: Failure of Intelligence or of the Policy Process? - Page 7 |url=http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |access-date=2010-07-07 |archive-date=2009-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325144233/http://isd.georgetown.edu/Afghan_1_WR_group.pdf |url-status=dead }}</ref> Isang uri ng paggalaw ng paglaban ay nagsimula sa ilang sandali lamang matapos na ito ay may isang pulutong ng mga armadong pakikibaka. Tulad ng paglaban sa pangkalahatan ay binigyan ng pangkaraniwang pangalan Mujahedin, na kung saan ay ang maramihan ng Arabic salitang "mujahid", ibig sabihin ay "ang labanan", ngunit sa halip ay nauunawaan bilang "ang dala ng Jihad." Ang mga Muslim laban Fighters ay nagkaroon ng malakas na suporta mula sa Pakistan, kung saan ang kanilang labanan ay nakita bilang isang makatwiran pagtatanggol laban sa masama aaklas, at sa karamihan ng mga kanluranin sa mundo, kung saan ito ay makikita bilang isang mahusay na masama para sa komunismo. PDPA hinahangad militar aid mula sa Unyong Sobyet, na sa una ay napaka-urong-sulong na ang pagpapadala ng hukbo sa bansa. Sobyet Union, gayunman, ay handa sa pananalapi ang makipag-away, at may na ang pera ay maaaring bumili ng PDPA militar ng suporta mula sa mga nabanggit vassals. [[Talaksan:Muja on radio in Munda Dir.jpg|thumb|Isang mandirigmang [[mujahideen]] sa[[Kunar]] na gumagamit ng kommunikasyon.]] Kahit sa loob ng PDPA ay, gayunman, ang labanan, sa pagitan ng matinding Khalqisterna at ang mas katamtaman Parchamisterna. Mga kasalungat na humantong sa presidente taraki, na belonged Parchamisterna, bigti ang tag-init ng 1,979 at ang Khalqisternas lider Hafizullah Amin ipinahayag ang kanyang sarili sa bagong pangulo. Amin ay very hard sa populasyon (tungkol sa 1.5 million<ref>Gregory Feifer ''The Great Gamble'', pp.169-170</ref> Afghans ay tinatayang may namatay sa panahon ng kanyang kaharian ng takot), habang siya ay gumanap ng isang nakakagulat na malambot na linya ng mga banyagang patakaran tungo sa Estados Unidos at Pakistan, na humantong sa Sobyet paglusob Pasko 1979 Ang pagsalakay ay hindi itinuro laban sa mga rebels pagsalungat, ngunit laban sa mga Komunista na pamahalaan, na kung saan sila sa una suportado.<ref>{{cite book | last = Yousaf, Mohammad & Adkin, Mark | title = Afghanistan, the bear trap: the defeat of a superpower | year= 1992 | publisher = Casemate |isbn= 0 9711709 2 4| pages= 159}}</ref> ==== Panunungkulan ni Mihail Gorbačëv ==== [[Talaksan:Reagan and Gorbachev signing.jpg|thumb|250px|right|Si [[Mga Pangulo ng Estados Unidos|Pangulo]] [[Ronald Reagan]] at Sekretyang Heneral ng Sobyet [[Mihail Gorbačëv]] na pinipirmahan ang [[Kasunduang Intermediate-Range Nuclear Forces|Kasunduang INF]] , noong 1987.<ref>[http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1282/is_n12_v42/ai_9119705 The red blues&nbsp;— Soviet politics] by Brian Crozier, ''[[National Review]]'', 25 Hunyo 1990.</ref>]] Noong 1985, nahirang na pinuno ng Partidong Komunista si Gorbachev. Sa simula pa lamang ng kanyang pamumuno, ipinadama na niya ang pagpapatupad sa mag ng pagbabagong Radikal. Pinakasentro ng mga Radikal na repormang kanyang ipinatupad ang tinatawag na Perestroika o pagrereorganisa o pagrereestruktura. Pangunahing prinsipyo ng Perstroika ang nagsasaad na hindi kailanman maaaring gamitin ang Sandatang Nuklear upang matupad ang layuning Pampolitika, Ekonomik at ideolohikal ng isang Bansa. Batay dito, walang saysay at hindi makatwiran ang Armas-Nuklear. Sa anumang digmaan magagamit ang Armas-Nuklear , walang maituturing na panalo o natalo sapagkat mawawala ang kabihasnan ng buong Daigdig<ref>[http://www.rspp.su/sobor/conf_2006/istoki_duh_nrav_crisis.html Origins of Moral-Ethical Crisis and Ways to Overcome it] by V.A.Drozhin Honoured Lawyer of Russia.</ref>. == Patakaran == {{see|Mga Konstitusyon ng Unyong Sobyet}} Para sa unang pagkakataon ay sa 1923 sa ang Sobiyet Union binuo ng isang buong saligang batas, ang Sobiyet Saligang-Batas ng 1924 . Ito ay sa 1936 sa pamamagitan ng Stalin Saligang Batas papalitan. Pormal, ang Sobiyet Union ay isang pederal na unyon ng mga manghahalal estado ( republics ), sa katunayan ito ay isang centrally -pinamamahalaan, at ang Russian SFSR-dominado estado. Panggalan lamang, ito ay democratically sa pamamagitan ng mga konseho ng Russian Совет / o ang Sobiyet parliyamento pinasiyahan. Ang tunay na kapangyarihan ay ngunit palaging kasama ang pamumuno ng Partido Komunista ng Sobiyet Union , ang bansa lalo na sa ilalim ng Stalin totalitaryo , mamaya sa halip diktatoryal maghahari. Sa katapusan ng USSR undertook Mikhail Gorbachev sa ilalim ng susi salita glasnost at perestroika pagsisikap at epektibong demokratikong institusyon sa kitang ipakilala. Ang Pamahalaan ng Sobiyet Union ay hindi lamang ang mananagot para sa mga batas, pangangasiwa at kapangyarihan ng bansa kundi pati na rin pinamamahalaang ang ekonomiya. Ang pangunahing mga pampolitikang mga desisyon kinuha sa pamamagitan ng mga pangunahing institusyong pampolitika ng bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s ay ang pormal na estruktura ng estado na katulad ng sa kanluran sistemang pampolitika na inayos. Ito magtakda ng isang saligang-batas, ang lahat ng institusyon ng estado at isang garantiya sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitikang karapatan at mga karapatan bilang mamamayan. Ang isang pambatasan kapangyarihan, ang Kongreso ng People's Deputies at isang permanenteng pambatasan Konseho, ang kataas-taasang Sobyet , bilang isang kinatawan ng katawan na kumakatawan sa kapangyarihan ng mga tao. Ang kataas-taasang Sobyet inihalal ang presidyum , ang Chairman rin ay nagsilbi bilang pinuno ng estado at supervised ng Konseho ng People's Commissars, mamaya ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ng mga executive kapangyarihan. Ang Chairman ng Konseho ng People's Commissars, na ang halalan ay na-confirm sa pamamagitan ng kongreso ay ang pinuno ng pamahalaan. Isang verfassungsbasierte puwersa ng hukuman ay kinakatawan ng isang sistema ng korte, ang chief ng Korte Suprema ay. Ang Korte Suprema ay responsable para sa pagsubaybay ng legalidad ng mga institusyon ng pamahalaan. Ayon sa Saligang-Batas ng 1977, ang bansa ay isang pederal na estruktura, exhorting ang iba't-ibang mga republics ng mga tiyak na pinakamataas na puno mga karapatan (hal. ang desisyon sa politika minorya). Sa pagsasanay, gayunman, marami sa mga tungkulin ng iba't-ibang mga institusyon ng pamahalaan mula sa mga lamang awtorisadong partido, CPSU ang gumanap. Ang tunay pundasyon, at patakaran ng mga desisyon na nakuha sa pamamagitan ng partido at tinanggap ng pamahalaan, sa halip ang mga desisyon ng partido ratified bilang batas mismo ay nagpasya. Ang bilang ng mga iba't-ibang mekanismo nakasisiguro na ang pamahalaan ay sumali sa mga desisyon ng partido. Habang naroon ay ang mga mamamayan ng Sobiyet Union upang magpasya sa lahat ng mga halalan, kung saan ang kandidato na kanilang pinili, ngunit bilang na kabilang sa lahat ng kandidato ng Partido Komunista at had sa ay inilabas up sa pamamagitan ng mga partido, ay ang Partido Komunista at ibahagi ang lahat ng mga mahahalagang posisyon sa pamahalaan sa mga tao ng partido pamumuno sa ay tapat. Ang mga tao sa mga posisyon ng pamahalaan ay mahigpit na supervised ng CPSU, upang maiwasan ito differed mula sa mga opisyal na linya. Ang pangunahing gawain ng ehekutibo sangay , ang Konseho ng mga ministro, ay ang pamamahala ng ekonomiya. Ang Konseho ng ministro ay sa buong panahon ng kanyang buhay sa Partido Komunista abala tapat sa politiko, ang chairman ng Konseho ng mga ministro ay palaging isang miyembro ng Politburo, ang central tagahatol ng CPSU. Kadalasan ito ay din ang Pangkalahatang Kalihim ng Partido ang kanyang sarili, ang chairman ay isang nangingibabaw na posisyon sa ibabaw ng iba pang mga ministro. Ayon sa Saligang-Batas ng 1978 ay ang pinakamataas na pambatasan katawan ng Sobiyet Union ng Kongreso ng People's Deputies .Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng isang mas maliit na, permanenteng legislative Assembly, ang kataas-taasang Sobyet sa chairman nito, ang pinuno ng estado ay sa parehong oras. Kahit ang Kongreso ng People's theory ay nag-iisa ang mga karapatan sa magpatibay batas, siya ay nakilala lamang bihira, sa draft batas ng Partido, ang Konseho ng mga ministro at ang kataas-taasang Soviets sa sumang-ayon. == Politika == {{see|Politika ng Unyong Sobyet}} {{see|Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable" |- ! Pinuno ng Estado !! Pinuno ng Pamahalaan |- | : Pinuno ng Komite ng Sentrong Ehekutibo: * [[Kamenev, Lev Borisovich|L. B. Кamenev]] (mula noong Oktubre 27 (Nobyembre 9) 1917), * [[Sverdlov, Yakob|Y. Sverdlov]] (с 8 Nobyembre (21 Nobyembre) 1917), * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] (с 30 Marso 1919). : (Presidyum ng Ehekutibong Komite Sentral) USSR: * [[Kalinin, Mihail Ivanovich|M. I. Каlinin]] 1938—1946 * [[Shvernik, Nikolai Mihailovich|Н. М. Shvernik]] 1946—1953 * [[Voroshilov, Clement Еfremovich|К. Е. Voroshilov]] 1953—1960 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] 1960—1964, Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU (1964—1982) * [[Mikoyan, Аnastas Ivanovich|A. I. Мikoyan]] 1964—1965 * [[Podgorny, Nikolai Viktorovich|N. V. Podgorny]] 1965—1977 * [[Brezhnev, Leonid Ilich|L. I. Brezhnev]] (1977—1982), Ang unang Kalihim-Heneral ng PKSU PKSU (1964—1982) * [[Andropv, Yuri Vladimorovich|Y. V. Аndropov]] (1983—1984), Kalihim-Heneral ng PKSU(1982—1984) * [[Chernenko, Кonstantin Ustinovich|К. U. Chernenko]] (1984—1985), Kalihim-Heneral ng PKSU (1984—1985) * [[Gromyko, Аndreiy Аndreyevich|А. А. Gromyko]] (1985—1988) * [[Gorbachev, Mihail Sergeyevich|М. S. Gorbachev]] (1985—1991), Kalihim-Heneral ng KPSU 1985—1991. : Президент СССР: * М. С. Горбачёв [[15 марта]] 1990 — [[25 декабря]] 1991. | : Председатели Совета Народных Комиссаров (с [[15 апреля]] [[1946 год]]а — Совета Министров) СССР: * [[Ленин, Владимир Ильич|В. И. Ленин]] (1922—1924) * [[Рыков, Алексей Иванович|А. И. Рыков]] (1924—1930) * [[Молотов, Вячеслав Михайлович|В. М. Молотов]] (1930—1941) * [[Сталин, Иосиф Виссарионович|И. В. Сталин]] (1941—1953), генеральный секретарь ЦК ВКП (б) (КПСС) в 1922—1934 * [[Маленков, Георгий Максимилианович|Г. М. Маленков]] (март 1953—1955) * [[Булганин, Николай Александрович|Н. А. Булганин]] (1955—1958) * [[Хрущёв, Никита Сергеевич|Н. С. Хрущёв]] (1958—1964), первый секретарь ЦК КПСС в 1953—1964 * [[Косыгин, Алексей Николаевич|А. Н. Косыгин]] (1964—1980) * [[Тихонов, Николай Александрович|Н. А. Тихонов]] (1980—1985) * [[Рыжков, Николай Иванович|Н. И. Рыжков]] (1985—1991) : Премьер-министр СССР: * [[Павлов, Валентин Сергеевич|В. С. Павлов]] (1991) : Председатель [[Комитет по оперативному управлению народным хозяйством СССР|КОУНХ СССР]], [[Межреспубликанский экономический комитет СССР|МЭК СССР]]: * [[Силаев, Иван Степанович|И. С. Силаев]] (1991) |} {{Wikisource|Treaty on the Creation of the USSR}} Noong huling 1980's, ang gobyerno ay nagpakita ng maraming karakter sa kilalang demokratikong liberal ng sistemang pampolitika. Sa karamihan, ang konstitusyon at nagtayo ng ibat-ibang organisasyon ng gobyerno at grantiya ang mga mamamayan ng pampolitika at karapatang pantao. Ang lehislatura at binubuo ng [[Congress of People's Deputies]],at ang matibay na lehislatura, ang [[Supremong Sobyet]], at [[Council of Ministers of the USSR|Council of Ministers]]<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure</ref><ref>http://law.jrank.org/pages/7663/Inquisitorial-System.html</ref>. Ang pamahalaan ng Unyong Sobyet ay ibibigay sa ekonomiya ng bansa at lipunan. Ito ay ipinatupad sa desisyon na ginawa ng mga nangungunang mga institusyong pampolitika sa bansa, ang Partido Komunista ng Sobiyet Union (CPSU). Sa huli 1980s, ang gobyerno ay lumitaw na magkaroon ng maraming mga katangian sa karaniwang sa liberal demokratikong sistemang pampolitika. Halimbawa, ang saligang batas ng isang itinatag lahat ng mga organisasyon ng pamahalaan at ibinibigay sa mga mamamayan ng isang serye ng mga pampolitika at sibiko karapatan. Ang isang pambatasan katawan, ang Kongreso ng People's Deputies , at ang kanyang nakatayo lehislatura, ang kataas-taasang Sobyet , kinakatawan ang prinsipyo ng soberanya popular. Ang kataas-taasang Sobyet, kung saan ay isang inihalal chairman na nagbigay pinuno ng estado, oversaw ang Konseho ng mga ministro , na sa tamang bilang ang executive sangay ng pamahalaan. Ang chairman ng Konseho ng mga ministro, na ang pagpili ay inaprobahan ng kataas-taasang Sobyet, nagbigay pinuno ng pamahalaan. Ang isang constitutionally based panghukuman sangay ng pamahalaan kasama ang isang hukuman na sistema, buhok sa pamamagitan ng Kataas-taasang Hukuman, na noon ay responsable para sa overseeing ang pagtalima ng Sobyet batas sa pamamagitan ng pamahalaan katawan. Ayon sa 1977 Saligang Batas Sobyet , ang gobyerno ay nagkaroon ng mga pederal na estruktura, na nagpapahintulot sa republics ng ilang kapangyarihan sa pagpapatupad ng patakaran at nag-aalok ng national minorities ang anyo ng pagsali sa pamamahala ng kanilang sariling mga gawain. Sa pagsasanay, gayunman, ang gobyerno ay kitang-kita differed mula sa Western sistema. In the late 1980s, the CPSU performed many functions that governments of other countries usually perform. Sa huli 1980s, ang CPSU ginanap sa maraming mga function na ang mga pamahalaan ng ibang bansa ay karaniwang gumanap. For example, the party decided on the policy alternatives that the government ultimately implemented. Halimbawa, ang mga partido ay nagpasya sa ang alternatibo patakaran na pamahalaan ang ipinatupad sa huli. The government merely ratified the party's decisions to lend them an aura of legitimacy. Ang pamahalaan lamang ratified desisyon ng partido sa bang ipahiram sa kanila ang isang aura ng pagkalehitimo. Ang CPSU ay ang ginagamit ng iba't-ibang pamamaraan upang matiyak na ang pamahalaan ng adhered upang ang mga patakaran. Ang mga partido, ang paggamit nito nomenklatura kapangyarihan, inilagay nito loyalists sa mga posisyon ng pamumuno sa buong pamahalaan, kung saan sila ay napapailalim sa kaugalian ng demokratikong sentralismo.Ang katawan ng partido ay malapit na binabantayan ang kilos ng Ministries pamahalaan, mga ahensiya, at lehislatibong organo. Ang nilalaman ng Saligang Batas ng Sobyet differed sa maraming mga paraan mula sa tipikal na konstitusyong kanluranin. Ito ay karaniwang inilalarawan sa mga umiiral na mga relasyon pampolitika, gaya ng tinukoy sa pamamagitan ng CPSU, sa halip na prescribing ng isang magandang hanay ng mga pampolitikang mga relasyon. Ang Saligang Batas ay mahaba at detalyadong, pagbibigay ng teknikal na detalye para sa mga indibidwal na organo ng pamahalaan. Ang Saligang Batas kasama pampolitikang pahayag, tulad ng mga banyagang patakaran ng mga layunin, at ibinigay ng isang panteorya kahulugan ng estado sa loob ng ideological framework ng Marxism-Leninism . Ang CPSU pamumuno ay maaaring radically baguhin ang saligang batas o muling paggawa ito ganap na, tulad ng ito ay ilang ulit sa buong kasaysayan nito. Ang Sanggunian ng mga ministro sa tamang bilang ng executive body ng pamahalaan. Its most important duties lay in the administration of the economy. Ang pinaka-mahalagang mga tungkulin ilatag sa pangangasiwa ng ekonomiya. The council was thoroughly under the control of the CPSU, and its chairman—the Soviet prime minister —was always a member of the Politburo . Ang mga konseho ay lubusan sa ilalim ng kontrol ng CPSU, at chairman nito-ang Sobiyet kalakasan ministro -ay palaging isang miyembro ng Politburo . The council, which in 1989 included more than 100 members, was too large and unwieldy to act as a unified executive body. Ang konseho, na sa 1989 kasama ng higit sa 100 mga kasapi, ay masyadong malaki at mahirap gamitin upang kumilos bilang isang pinag-isa katawan executive. The council's Presidium , made up of the leading economic administrators and led by the chairman, exercised dominant power within the Council of Ministers. Ang konseho ng presidyum , na binubuo ng mga pangunahing pang-ekonomiyang mga administrator at inakay ng chairman, exercised nangingibabaw na kapangyarihan sa loob ng Konseho ng mga ministro. Ayon sa Saligang Batas, bilang susugan sa 1988, ang pinakamataas na pambatasan katawan sa Sobiyet Union ay ang Kongreso ng People's Deputies, na convened sa unang pagkakataon Mayo 1989. Ang pangunahing gawain ng batasang-bansa ay ang halalan ng kongreso nakatayo, ang kataas-taasang Sobyet, at ang halalan ng mga pinuno ng Kataas-taasang Sobyet, na sa tamang bilang pinuno ng estado. Sa teorya, ang Kongreso ng People's Deputies at ang kataas-taasang Sobyet ay malaki sa lehislatibong kapangyarihan. Sa pagsasanay, gayunman, ang Kongreso ng People's Deputies matugunan at madalang lamang upang maaprubahan ang mga desisyon na ginawa ng partido, ang Konseho ng mga ministro, at ang kanyang sariling mga kataas-taasang Sobyet. Ang kataas-taasang Sobyet, ang presidyum ng Kataas-taasang Sobyet, ang chairman ng kataas-taasang Sobyet, at ang Konseho ng ministro ay malaking kapangyarihan na gumawa ng batas na batas, decrees, resolution, at umiiral na mga order sa populasyon. Ang Kongreso ng People's Deputies ay ang kapangyarihan upang pagtibayin mga desisyon. ==== Sistemang Panghukuman ==== {{see|Mga Batas ng Unyong Sobyet}} Ang puwersa ng hukuman ay hindi malaya mula sa iba pang sangay ng pamahalaan. Ang Korte Suprema supervised ang mas mababang korte at inilapat ang batas bilang itinatag ng Saligang-Batas o bilang interpreted sa pamamagitan ng Kataas-taasang ang Sobyet. Ang Constitutional pagkapansin Committee susuriin ang constitutionality ng batas at gawa. Ang Sobiyet Union utilized ang pansiyasat sistema ng batas Romano , na kung saan ang hukom, prokurator, at pagtatanggol abogado trabaho collaboratively upang maitaguyod ang katotohanan. ==== Ang Estadong Sobyet ==== Ang Unyong Sobyet ay isang pederal na estado na binubuo ng 15 republics (16 sa pagitan ng 1946 at 1956) ay sumali sa sama-sama sa isang kusang-loob theoretically unyon; ito ay ang manilay-nilay sitwasyon na binuo ang batayan ng Byelorussian at Ukrainian SSRs pagiging kasapi sa [[United Nations]] . Sa iba, isang serye ng mga teritoryal na yunit na binubuo ng republics. Ang republics din na nakapaloob HURISDIksiyon naglalayong maprotektahan ang interes ng pambansang minorities. Ang republics ay kanilang sariling mga constitutions, na, kasama ang lahat ng kasapi sa unyon Saligang Batas, ay nagbibigay ng panteorya dibisyon ng kapangyarihan sa Sobiyet Union. Lahat ng mga republics maliban Russian SFSR ay ang kanilang sariling mga partido komunista. Sa 1989, gayunman, ang CPSU at ang sentral na pamahalaan pinanatili ang lahat ng makabuluhang kapangyarihan, setting ng mga patakaran na na-executed by republikano, probinsiya, oblast, at distrito na pamahalaan. Ang isa ay ang Sobiyet ng Union , na katawanin mga tao nang walang itinatangi, at ang mga Sobyet ng mga nasyonalidad , na kinakatawan ng iba't-ibang ethnicities sa Union ng Sobiyet Sosyalista Republics. ==== Pinuno ng Konseho ng Mamamayang Komisar ng Unyong Sobyet<ref>{{cite web|author=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/288956/inquisitorial-procedure |title=inquisitorial procedure (law) - Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com|accessdate=2010-05-16}}</ref> ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" ! !! Pangalan !! Panunungkulan !! Komento |- | [[Talaksan:Mikhail Gorbachev 1987 Cropped.jpg|90px|Mikhail Gorbatsjov]] || [[Mikhail Gorbachev]] || 1985–1991 || Si Gorbachev ang nagpatigil ng mga transaksiyon ng buong unyon. |- | || [[Konstantin Chernenko]] || 1984–1985 || Si Chernenko ay namuno sa 13 hukbo ng unyon, siya ang ikaanim ng [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]]. |- | || [[Yuri Andropov]] || 1982–1984 || Namuno si Andropov sa Rebolusyong Hungarian at ikalimang Sekretarya Heneral. |- | [[Talaksan:Brezhnev 1973.jpg|90px|Leonid Brezjnev]] || [[Leonid Brezhnev]] || 1964–1982 || Pinaganda ni Brezhnev ang ekonomiya ng kanyang bansa, at pinangalanang ''Pinakamagaling, pinaigting ang relasyon ng Unyong Sobyet sa [[Estados Unidos]] noong 1970 at pinabalik ang hukbong sobyet mula sa [[Krisis sa Afghanistan|Afghanistan 1979]]. Sa panahon ni Brezhnev, ginawa ulit ang lyriko ng pambansang awit na hindi naglalaman ng pagpuri kay Stalin. |- | [[Talaksan:Nikita Khrusjtsjov.jpg|90px|Nikita Khrusjtsjov]] || [[Nikita Khrushchev]] || 1953–1964 || Ginawa ni Khrushchev ang kanyang makakaya para pigilan ang [[Krisis sa Cuba]]. Ginawa niya ang tinatawag na de-Stalinization sa pamamagitan ng pagbura ng buong lyriko ng pambansang awit ng mga Sobyet (dahil ito ay naglalaman ng pagpuri kay Stalin), pagpapalit ng pangalan ng mga lungsod na nakapangalan kay Stalin (tulad ng Stalingrad na naging Leningrad na ngayon ay Saint Petersburg), at pagtatanggal sa mga istatwa ni Stalin. |- | || [[Georgy Malenkov]] || 1953 || Ama ni Malenkov si Stalin na kilala sa buong bansa, at inagaw sa kanya ang kapangyarihan. |- ||| [[Joseph Stalin]] || 1924–1953 || Si Stalin ang heneral na nagpapanalo ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa Unyong Sobyet at gumawa ng mga reporma na makakatulong sa bansa, mas lalo sa ekonomiya na malaki ang kontribusyon. Kilala rin siya sa mga marahas na pagpatay sa mga "kalaban ng komunismo", at ang pagpatay na ito ay tinatawag na "Great Purge". |- ||| [[Vladimir Lenin]] || 1922–1924 || Si Lenin ang nagtatag ng buong Unyong Sobyet at namuno sa mga [[Bolsheviks]]. |} [[Talaksan:Moscow Kremlin.jpg|thumb|250px|Ang [[Moscow Kremlin]], ang opisyal na tirahan ng gobyernong Unyong Sobyet.]] * 1917–1922 – [[Lenin|Vladimir Lenin]] * 1922–1953 – [[Stalin|Joseph Stalin]] * 1953–1955 – [[Georgi Malenkov]] * 1955–1964 – [[Nikita Khrushchev]] * 1964–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Chernenko]] * 1985–1991 – [[Mihail Gorbačëv]] <timeline> ImageSize = width:800 height:100 PlotArea = width:700 height:80 left:0 bottom:20 DateFormat = yyyy Period = from:1917 till:1991 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1920 # there is no automatic collision detection, # so shift texts up or down manually to avoid overlap Define $dy = 25 # shift text to up side of bar PlotData= bar:Leaders color:red width:75 mark:(line,white) align:left fontsize:S from:start till:1922 shift:(-10,$dy) text:[[Lenin|Vladimir~Iljits~Lenin]] from:1922 till:1953 shift:(-30,$dy) text:[[Stalin|Josif Stalin]] from:1953 till:1955 shift:(-7,-5) text:[[Georgi Malenkov|Georgi]]~[[Georgi Malenkov|Malenkov]] from:1955 till:1964 shift:(-40,$dy) text:[[Nikita Hruštšov]] from:1964 till:1982 shift:(-35,$dy) text:[[Leonid Brežnev]] from:1982 till:1984 shift:( -7, 5) text:[[Juri Andropov|Juri]]~[[Juri Andropov|Andropov]] from:1984 till:1985 shift:( -3,-20) text:[[Konstantin Tšernenko|Konstantin]]~[[Konstantin Tšernenko|Tšernenko]] from:1985 till:end shift:(-25,$dy) text:[[Mihail Gorbatšov|Mihail]]~[[Mihail Gorbatšov|Gorbatšov]] </timeline> ==== Pinuno ng Sentral na Ehekutibong Komisyon ng Lahat ng Kongresong Ruso ng Sobyet ==== * 1917 – [[Lev Kamenev]] * 1917–1919 – [[Jakov Sverdlov]] * 1919–1946 – [[Mihail Kalinin]] * 1946–1953 – [[Nikolai Švernik]] * 1953–1960 – [[Kliment Vorošilov]] * 1960–1964 – [[Leonid Brežnev]] * 1964–1965 – [[Anastas Mikojan]] * 1965–1977 – [[Nikolai Podgornyi]] * 1977–1982 – [[Leonid Brežnev]] * 1982–1983 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1983–1984 – [[Yuri Andropov]] * 1984 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1984–1985 – [[Konstantin Tšernenko]] * 1985 – [[Vasili Kuznetsov]] * 1985–1988 – [[Andrei Gromyko]] * 1988–1991 – [[Mihail Gorbašev]] == Mga ugnayang panlabas pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig == {{see|Mga Ugnayang Panlabas ng Unyong Sobyet}} [[Talaksan:CEMA members.png|thumb|Mapa ng [[Comecon]] (1986) na kung saan kasama ang Unyong Sobyet at ang mga kakampi nito.<br /> {{legend|#C00000|kasapi}} {{legend|#FF40FF|mga kasaping hindi nakipagtulungan}} {{legend|#FF0000|kasali}} {{legend|#FFD700|taga-tingin}} ]] Kapag tinanggihan diplomatikong pagkilala ng libreng mundo, ang Sobiyet Union ay opisyal na may ugnayan talaga ang lahat ng mga bansa ng daigdig noong dekada 40. Ang Unyong Sobyet din ay umusbong mula sa pagiging isang tagalabas sa mga pandaigdigang kapisanan at mga negosasyon sa pagiging isa sa mga arbiters ng mundo kapalaran matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Isang kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] at ang kanyang pundasyon sa 1945, ang Unyong Sobyet ay naging isa sa limang permanenteng kasapi ng Konsehong Pangkaligtasan ng UN, kung saan nagbigay ito ng karapatan sa pagbeto ng anumang ng kanyang resolusyon. [[Talaksan:Teheran conference-1943.jpg|thumb|left|Kaliwa pakanan: [[Pinuno ng Unyong Sobyet]] [[Joseph Stalin]], [[Pangulo ng Estados Unidos]] [[Franklin D. Roosevelt]] at [[Punong Ministro ng Nagkakaisang Kaharian]] [[Winston Churchill]].]] Ang Unyong Sobyet ay lumitaw mula sa World War II bilang isa sa dalawang pinakamakapangyarihang bansa sa daigdig, isang posisyong pinananatili para sa apat na dekada sa pamamagitan ng kanyang pananakop sa Silangang Europa (tingnan ang Eastern Bloc), panlakas militar, pang-ekonomiya ng lakas, tulong sa pagbubuo ng bansa, at pang-agham pananaliksik, lalo na puwang sa teknolohiya at sandata. Lumalaki ang impluwensiya ng Unyong Sobyet sa ibang bansa pagkatapos ng mga taon ng digmaan. Nakatulong humantong sa isang komunistang sistema ng estado sa Silangang Europa na nagkakaisa sa pamamagitan ng militar at pang-ekonomiyang mga kasunduan. Hinigitan nito ang Imperyo ng Britanya bilang isang pandaigdigang pinakamalakas, parehong sa isang militar kamalayan at kakayahan nito upang mapalawak ang kanyang impluwensiya sa ibayo ng hangganan nito. Ang Sanggunian para sa Mutual Economic Assistance (Comecon), 1949–1991, ay isang pang-ekonomiyang kapisanan ng mga estadong komunista at ng isang uri ng Eastern Bloc katumbas ng-ngunit mas heograpiya napapabilang sa-ang European Economic Community. Ang militar kapilas sa Comecon ay ang [[Kasunduan ng Varsovia]], bagaman Comecon ng pagiging kasapi ay makabuluhang mas malawak na. Ang naglalarawan Comecon kataga ay kadalasang ginagamit sa lahat ng mga gawain maraming panig na kinasasangkutan ng mga miyembro ng organisasyon, sa halip na hinihigpitan sa direktang pag-andar ng Comecon nito at organo. Sa paggamit na ito ay paminsan-minsan extended na rin sa bilateral relations sa mga miyembro, dahil sa ang sistema ng sosyalista internasyonal na pang-ekonomiyang mga relasyon, maraming panig accords-karaniwang ng isang pangkalahatang-kalikasan tended na ipinatupad sa pamamagitan ng isang hanay ng mga mas detalyadong, bilateral kasunduan. Ang [[Moscow]] ay itinuturing sa Silangang Europa na maging isang buffer zone para sa mga inaabangan ng pagtatanggol nito kanluran mga hangganan at nakasisiguro sa kanyang kontrol ng rehiyon sa pamamagitan ng transforming ang East European bansa sa estado satelayt. Sobiyet hukbo intervened sa 1956 Revolution Hungarian at nabanggit ang Brezhnev doktrina , ang Sobiyet kapilas sa US Johnson doktrina at mamaya Nixon doktrina , at nakatulong paalisin ang Czechoslovak pamahalaan sa 1968, minsan na sinasangguni na ang Prague Spring . Sa huli ng 1950s, ang isang paghaharap sa Tsina tungkol sa USSR's paglalapitan sa may ang West at kung ano ang Mao perceived bilang Khrushchev's rebisyonismo na humantong sa mga Sino-Sobyet split . Ito nagresulta sa isang break sa buong global Komunista kilusan at Komunista regimes sa Albania at Cambodia sa pagpili kapanig sa Tsina sa lugar ng USSR. Para sa isang oras, digmaan sa pagitan ng mga dating allies lumitaw na maging isang posibilidad; habang relasyon ay cool sa panahon ng 1970s, ay hindi sila bumalik sa kanormalan hanggang sa Gorbachev panahon. Sa panahon ng parehong panahon, ang isang pangkasalukuyan paghaharap sa pagitan ng mga Sobiyet Union at ng Estados Unidos sa loob ng Sobyet paglawak ng nuclear missiles sa Cuba sparked ang Cuban misayl Crisis sa 1962. Ang KGB (Committee para sa Estado Security) nagsilbi sa isang paraan na ang Sobiyet kapilas sa pareho ng Federal Bureau ng imbestigasyon at ang Central Intelligence Agency sa US Ito ran ang isang malaki at matibay na network ng mga informants sa buong Sobiyet Union, na kung saan ay ginagamit upang masubaybayan ang mga paglabag sa batas. Matapos ang pagbagsak ng Sobiyet Union, ito ay pinalitan sa Rusya sa pamamagitan ng mga SVR (Foreign Intelligence Service) at ang FSB (Federal Security Service ng Russian Federation). [[Talaksan:Carter Brezhnev sign SALT II.jpg|thumb|Si [[Leonid Brezhnev]] at [[Jimmy Carter]], pumipirma ng SALT II treaty, noong 18 Hunyo 1979, sa [[Vienna]].]] Ang KGB ay hindi na walang matibay pangangasiwa. Ang GRU (Main Intelligence pangangasiwaan), hindi publicized ng Sobiyet Union hanggang sa dulo ng Sobiyet panahon sa panahon ng perestroika , ay nilikha sa pamamagitan ng Lenin sa 1918 at nagsilbi parehong bilang isang sentralisadong Handler ng militar katalinuhan at bilang isang institutional check-at-balanse para sa sa kabilang banda medyo ipinagpapahintulot na kapangyarihan ng KGB. Mabisa, ito ay nagsilbi sa bakayan ang spies, at, hindi nakakagulat na ang KGB nagsilbi ng isang katulad na function sa GRU. Bilang sa KGB, ang GRU pinamamahalaan sa mga bansa sa buong mundo, lalo na sa Sobiyet pagkakaisa at satelayt estado. Ang GRU ay patuloy na tatakbo sa Russia ngayon, may resources tinatayang sa pamamagitan ng ilang sa mga lumampas ng SVR. Sa 1970s, ang Sobiyet Union nakamit magaspang nuclear pagkakapare-pareho sa Estados Unidos, at sa huli overtook ito. Ito perceived kanyang sariling paglahok bilang mahalaga sa ang solusyon ng anumang mga pangunahing internasyonal na problema. Samantala, ang Cold War nagbigay daan sa paghina ng hindi mabuting samahan at ng isang mas kumplikadong pattern ng mga internasyonal na relasyon na kung saan ang mundo ay hindi na malinaw na nahati sa dalawang malinaw na sumasalungat blocs. Mas malakas na bansa ay mas kuwarto para igiit ang kanilang pagsasarili, at ang dalawang superpowers ay bahagyang kayang kilalanin ang kanilang mga karaniwang mga interes sa sinusubukan na alamin ang karagdagang pagkalat at paglaganap ng nuclear armas (tingnan ko asin , SALT II , Anti-Ballistic misayl Treaty ). Sa pamamagitan ng oras na ito, ang Sobiyet Union ay concluded pagkakaibigan at kooperasyon treaties sa isang bilang ng mga estado sa di-Komunista mundo, lalo na sa mga Third World at Non-hile-hilera Movement estado tulad ng Indiya at Ehipto. Bukod dito, ang Sobiyet Union patuloy na magbigay ng militar aid para sa mga rebolusyonaryo kilusan sa Ikatlong Daigdig. Para sa lahat ng mga dahilan, Sobiyet patakarang panlabas ay ng malaking kahalagahan sa mga di-Komunista mundo at nakatulong malaman ang takbo ng mga pandaigdigang relasyon. [[Talaksan:Reagan and Gorbachev hold discussions.jpg|thumb|left|Si [[Mikhail Gorbachev|Gorbachev]] sa harap-harapang paguusap kasama ang Presidente ng Amerika [[Ronald Reagan]].]] Kahit na sampung libo bureaucracies ay kasangkot sa pagbubuo at pagpapatupad ng Sobyet patakarang panlabas, ang mga pangunahing patakaran ng mga alituntunin ay natukoy ng Politburo ng Partido Komunista. Ang pangunahin layunin ng Sobyet patakarang panlabas ay ang pagpapanatili at pagpapabuti ng pambansang seguridad at ang pagpapanatili ng pananakop sa paglipas ng Silangang Europa. Relasyon sa Estados Unidos at Western Europe ay din ng mga pangunahing pag-aalala sa mga banyagang Sobyet makers patakaran, at mga relasyon sa mga indibidwal na Third World estado ay hindi bababa sa bahagyang tinutukoy ng ang kalapitan ng bawat estado sa Sobyet sa hangganan at sa Sobiyet estima ng kanyang strategic kabuluhan. Pagkatapos Mikhail Gorbachev nagtagumpay Konstantin Chernenko bilang Pangkalahatang Kalihim ng CPSU noong 1985, siya ay nagpasimula ng maraming mga pagbabago sa Sobiyet patakarang panlabas at sa ekonomiya ng USSR. Gorbachev pursued pampalubag-loob sa mga patakaran ng West sa halip ng pagpapanatili ng Cold War dating kalagayan. Ang Sobiyet Union natapos ang kanyang trabaho ng Afghanistan , ay naka-sign strategic armas treaties pagbabawas sa Estados Unidos, at pinapayagan nito allies sa Silangang Europa upang matukoy ang kanilang sariling mga gawain. Gayunman, ang Sobiyet republics ay ginagamot naiiba mula sa mga estado satelayt, at hukbo ay ginagamit upang sugpuin kilusan pagtigil sa loob ng Union (tingnan ang Black Enero ) ngunit huli na hindi mapakinabangan. Kasunod ang paglusaw ng Sobiyet Union sa 25 Disyembre 1991, Russia ay internationally kinikilala [34] na ang mga legal na kahalili sa Sobiyet estado sa internasyonal na yugto. Upang na dulo, Russia kusang tinanggap ang lahat ng Sobyet dayuhang utang, at inaangkin sa ibang bansa-aari ng Sobyet bilang ng kanyang sariling. Upang maiwasan ang mga alitan sa kasunod na sa paglipas ng Sobyet ari-arian, "zero baryante" kasunduan ay iminungkahi upang pagtibayin sa bagong independiyenteng estado ang dating kalagayan sa ang petsa ng bisa. (Ang Ukraine ay ang huling dating republikang Sobyet hindi na ipinasok sa tulad ng isang kasunduan) Ang katapusan ng Unyong Sobyet din itataas ang mga katanungan tungkol sa mga kasunduan nito na ilalagda, tulad ng Kasunduang Anti-Ballistic misayl; Ang Rusya ay gaganapin ang posisyon na ang mga treaties manatili sa lakas, at dapat basahin na parang Rusya ay ang signatory. == Teknolohiya == {{see|Teknolohiya ng Unyong Sobyet}} {| border="0" width="100%" | valign="top" width="50%" |[[Talaksan:Sputnik asm.jpg|200px|thumb|right|[[Sputnik 1]].]] * [[Misyong Pang-kalawakan]] ** ''[[Sputnik]]'' ** [[Yuri Gagarin]] ** [[Valentina Tereshkova]] ** ''[[Soyuz]]'' ** Station ''[[Mir]]'' ** [[Buran (Sasakyang Pangkalawakan)]] * Ayronomiko ** ''[[Mikoyan]]'' ** ''[[Sukhoi]]'' ** ''[[Ilyushin]]'' ** ''[[Tupolev]]'' ** ''[[Yakovlev]]'' [[Talaksan:Tu-144-sinsheim.jpg|200px|thumb|right|[[Tupolev Tu-144]].]] * Malakihang Industriyal na Pangmilitar ** ''[[AK-47|Kalachnikov]]'' ** ''[[Tsar Bomba]]'' * Génie civil ** [[Aswan Dam]] ** [[Ostankino Tower]] * Agham ** [[Akademgorodok]] ** [[Andrei Sakharov]] ** [[Lev Landau]] |} == Ekonomiya == {{See|Ekonomiya ng Unyong Sobyet}} {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" width="100%" |- ! Republika ! Kabisera ! Ekonomiya<ref>Volkszählung 1989 und [[The World Factbook]]</ref> ! % ! Hulyo 2007 ! Δ% ! Densidad ! Lawak (km²) ! % |- | [[Russian Soviet Federative Socialist Republic|Russian SSR]] || [[Moscow]] || 147.386.000 || 51,40 % || 141.377.752 || −4,0 % || 8,6 || 17.075.200 || 76,62 % |- | [[Ukrainian Soviet Socialist Republic|Ukrainian SSR]] || [[Kiev]] || 51.706.746 || 18,03 % || 46.299.862 || −10,5 % || 85,6 || 603.700 || 2,71 % |- | [[Uzbek Soviet Socialist Republic|Uzbek SSR]] || [[Tashkent]] || 19.906.000 || 6,94 % || 27.780.059 || +39,6 % || 44,5 || 447.400 || 2,01 % |- | [[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]] || [[Almaty]] || 16.711.900 || 5,83 % || 15.284.929 || −8,5 % || 6,1 || 2.727.300 || 12,24 % |- | [[Byelorussian Soviet Socialist Republic|Byelorussian SSR]] || [[Minsk]] || 10.151.806 || 3,54 % || 9.724.723 || −4,2 % || 48,9 || 207.600 || 0,93 % |- | [[Azerbaijan Soviet Socialist Republic|Azerbaijan SSR]] || [[Baku]] || 7.037.900 || 2,45 % || 8.120.247 || +15,4 % || 81,3 || 86.600 || 0,39 % |- | [[Georgian Soviet Socialist Republic|Georgian SSR]] || [[Tbilisi]] || 5.400.841 || 1,88 % || 4.646.003 || −14,0 % || 77,5 || 69.700 || 0,31 % |- | [[Tajik Soviet Socialist Republic|Tajik SSR]] || [[Dushanbe]] || 5.112.000 || 1,78 % || 7.076.598 || +38,4 % || 35,7 || 143.100 || 0,64 % |- | [[Moldavian Soviet Socialist Republic|Moldavian SSR]] || [[Chişinău]] || 4.337.600 || 1,51 % || 4.320.490 || −0,4 % || 128,2 || 33.843 || 0,15 % |- | [[Kirghiz Soviet Socialist Republic|Kirghiz SSR]] || [[Bishkek]] || 4.257.800 || 1,48 % || 5.284.149 || +24,1 % || 21,4 || 198.500 || 0,89 % |- | [[Lithuanian Soviet Socialist Republic|Lithuanian SSR]] || [[Vilnius]] || 3.689.779 || 1,29 % || 3.575.439 || −3,1 % || 56,6 || 65.200 || 0,29 % |- | [[Turkmen Soviet Socialist Republic|Turkmen SSR]] || [[Ashgabat]] || 3.522.700 || 1,23 % || 5.097.028 || +44,7 % || 7,2 || 488.100 || 2,19 % |- | [[Armenian Soviet Socialist Republic|Armenian SSR]] || [[Yerevan]] || 3.287.700 || 1,15 % || 2.971.650 || −9,6 % || 110,3 || 29.800 || 0,13 % |- | [[Latvian Soviet Socialist Republic|Latvian SSR]] || [[Riga]] || 2.666.567 || 0,93 % || 2.259.810 || −15,3 % || 41,3 || 64.589 || 0,29 % |- | [[Estonian Soviet Socialist Republic|Estonian SSR]] || [[Tallinn]] || 1.565.662 || 0,55 % || 1.315.912 || −16,0 % || 34,6 || 45.226 || 0,20 % |} [[Talaksan:DneproGES 1947.JPG|thumb|left|Ang [[DneproGES]], isa sa mga plantang [[Hydroelektrik]] ng estasyon sa Unyong Sobyet.]] Ang [[Ekonomiya]] ng Unyong Sobyet ay malakas sa una subalit sa pagdaan ng mga tao ay humina ito dahil sa mahinang pamamalakad ng mga pinunong sumunod kay [[Joseph Stalin]]. Dahil sa paghihiwalay ng Unyong Sobyet, ang USSR ay ikilawa sa pinakamalaki ang [[ekonomiya]] sa mundo, sumunod sa [[Estados Unidos]].<ref name=cia1990>{{cite web|url=http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=2008-03-09|title=1990 CIA World Factbook|archive-date=2011-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427053700/http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt|url-status=dead}}</ref> Ang Ekonomiya ng bansa ay moderno sa bagong mundo na sentrong plinano na ekonomiya. Ito ay batay sa ideolohiyang [[sosyalismo]] at pag-aari ng estado at pinamamahalaan ng ''[[Gosplan]]'' (ang State Planning Commission), ''[[Gosbank]]'' (ang bangkong pang-estado) at ang [[Gossnab]] (State Commission for Materials and Equipment Supply). ==== Pagmamana ng Ari-arian ==== Naibigay na-proseso, resibo ng ari-arian na kung saan ang mga buwis sa kita ay hindi taxed kapag ang mga pondo o ari-arian naibigay sa isa sa miyembro ng pamilya sa isa pang sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang mga bahagyang o kabuuang pagmamay-ari compatible, pati na rin ang mga magulang ng mga bata mga magulang at mga bata, sa loob ng kanilang mga bahagi ng pangkalahatang bahagyang pagmamay-ari ng batas<ref name="cia1990"/>. Upang petsa, Ukraine ay ang Batas sa Buwis sa personal na kita, na frees ang mga tagapagmana ng mga kamag-anak ang unang-degree mula sa pagbabayad ng buwis sa kabuuan . Ang mga ito ay ang mga magulang at mga magulang ng asawa o asawa ng testator, ang kanyang asawa o mga asawa, mga anak na ito bilang mga indibidwal at ang kanyang asawa o asawa, kasama ang pinagtibay mga bata ng kanilang mga anak. Ang natitirang tagapagmana, kung kumuha sila ng mana, dapat bayaran buwis ng 5% ng halaga ng mana. Kung mana ay nakuha mula sa mga di-residente ng Ukraine, habang ang mga buwis sa rate ay nagdaragdag may tatlong bahagi at 15% ng nasldetsva gastos. Noong Setyembre 8, ang kataas-taasang Konseho nakarehistro ng isang bayarin sa Susog sa tiyak na Batas ng Ukraine (tungkol sa pagbubuwis ng mana). Ang mga may-akda ng pambatasan inisyatiba - deputies mula BYuT [[Andriy Portnoy]] at [[Valery Pisarenko]]. Ang mga pagbabago ay iminungkahi na ang mga deputies, tungkol sa buwis tagapagmana ng ikalawang antas ng pagkakamag-anak. Ayon sa teksto ng ang bayarin, sila ay pagpunta sa gawin OSVOD mula sa pagbabayad ng buwis sa kita. Kung ang bayarin, bayaran income tax kapag nakatanggap ka ng isang mana ay hindi ang lahat ng mga miyembro ng pamilya ng testator. Mas Isa kagawaran ng bill ay upang mabawasan ang laki ng bayad ng estado. Sa segodnyaschny araw upang makakuha ng isang mana, ang isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, lolo, isang babae, ang iba pang mga tagapagmana dapat magbayad ng 0.5 na porsiyento ng halaga ng mana para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana. Para sa pagpapalabas ng mga sertipiko ng mana ng lupain sa isa sa mga asawa, magulang, matanda bata, granddaughters, apo sa inapo, brothers, sisters, Lolo, babae ay dapat magbayad ng 01% ng halaga ng mana at ang iba pang mga tagapagmana - 0,5%. Ngayon, sa kaso ng ampon ng kuwenta, ang halaga ng buwis ng estado halaga, o 1 di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa mga miyembro ng pamilya ng una at pangalawang degree, 5 o di-dapat ipagbayad ng buwis pinakamababang - para sa iba pang mga tagapagmana. Ang mga may-akda ng ang bayarin imungkahi na magtatag ng isang zero rate ng buwis sa personal na kita sa mga bagay ng mana sa anyo ng cash savings, invested hanggang 2 Enero 1992 sa pagtatatag Sberbank ng USSR at sa estado ng seguro ng USSR, na sa tamang sa teritoryo ng Ukraine, pati na rin tulad ng pamahalaan securities: mga bono ng Estado utang target na interes-free sa 1990, mga bono ng Estado Internal panalong mga pautang sa 1982, pananalapi ng pamahalaan ng bill ang USSR, sertipiko ng Savings Bank ng USSR at ang pera savings ng mga mamamayan ng [[Ukraine]] at ang dating Ukrgosstraha, pagbabayad ng kung saan ang panahon ng 1992–1994 ay hindi nangyari. Tagapagtaguyod ng view na ito na pagsasauli ng nagugol ng mga kontribusyon ay isang obligasyon ng [[estado]], at sa gayon ay ang pagbubuwis mana sa paraan na ito ay lubhang walang katwiran. Dapat ang bayarin gawin ang mga buwis sa kita na bumalik sa anyo ng mana, na kung saan ay napapailalim sa zero tax rate, hindi kailangan. Ang obligasyon ng mga nagbabayad ng buwis upang magbigay ng deklarasyon ay matutupad kapag siya ay nakatanggap ng kita sa anyo ng mga mana (handog), na sa pamamagitan ng batas ay napapailalim sa isang zero rate ng buwis sa kita ng mga indibidwal. ==== Salapi ==== [[Talaksan:1 rouble of 1922.jpg|thumb|200px|right|Isang [[Pilak]] na [[rouble]] ng 1922]] Ang salaping umiiral sa bansang ito ay [[Ruble|Soviet ruble]]. == Musika == <gallery> File:Gimn Sovetskogo Soyuza (1944 Stalinist lyrics).oga|Ang 1944 na pambansang awit ng Unyong Sobyet na tumagal ng 1953: [[Pambansang Awit ng Unyong Sobyet]] File:Ussrgymn.ogg|Ang pambansang awit ng Unyong Sobyet noong 1977 hanggang 1991: Pambansang Awit ng Unyong Sobyet </gallery> == Palabas == * [http://www.youtube.com/watch?v=4-2LQGigK-0 Back In The U.S.S.R.] [[The Beatles]] * [http://www.youtube.com/watch?v=RmDcsZ1z9kI Сделан в СССР] * [http://www.youtube.com/watch?v=4sBwVBGTrks Широка страна моя родная] * [http://www.youtube.com/watch?v=ALfJiS5aacc С чего начинается Родина] * [http://youtube.com/watch?v=5xHb9xcFYMo Советская Москва] * [http://ru.youtube.com/watch?v=IXnoePuBv54 Мой адрес Советский союз] * [http://ru.youtube.com/watch?v=JIdPdBF85DU Рождённый в СССР] [[DDT]] * [http://moskprf.ru/content/view/935/9/ Очень хочется в Советский Союз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100512131659/http://moskprf.ru/content/view/935/9 |date=2010-05-12 }} == Tingnan rin == * [[Digmaang Malamig]] * [[Rusya]] * [[Asya]] * [[Europa]] * [[Mga Republika ng Unyong Sobyet]] * [[Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyet]] * [[Opisyal na pangalan ng Unyong Sobyet]] * [[Sekretarya Heneral ng Partido Komunista ng Unyong Sobyet]] * [[Mga Ministro ng Unyong Sobyet]] === Mga kawing panlabas === {{sisterlinks|Soviet Union}} * [http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm Impressions of Soviet Russia, by John Dewey.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080121085401/http://deweytextsonline.area501.net/ImpressionsOfSovietRussia.htm |date=2008-01-21 }} * [http://soviethistory.com/ Documents and other forms of media from the Soviet Union: 1917–1991.] * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/sutoc.html Soviet Union] * [http://documents.theblackvault.com/documents/SovietLosses.pdf Losses Suffered by USSR Armed Forces in Wars, Combat Operations, and Military Conflicts] * [http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ Soviet Union Exhibit at Global Museum on Communism with essay by Richard Pipes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120229052152/http://soviet.globalmuseumoncommunism.org/ |date=2012-02-29 }} * [https://archive.is/20121225061416/geta1.narod.ru/INTERS/NISTOR/ISTORIYA.HTM Новейшая история моими глазами] * ''[[Семёнов, Юрий Иванович|Юрий Семёнов]].'' [http://scepsis.ru/library/id_128.html «Россия: что с ней случилось в XX веке»] * [http://noogen.2084.ru/zametki.htm «Посторонние заметки» (автор неизвестен)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615232822/http://noogen.2084.ru/zametki.htm |date=2013-06-15 }} * ''[[Боффа, Джузеппе]].'' [http://www.scepsis.ru/library/id_809.html «От СССР к России. История неоконченного кризиса. 1964—1994»] * ''[[Грэхэм, Лорен|Лорен Грэхэм]].'' [http://scepsis.ru/library/id_666.html «Естествознание, философия и науки о человеческом поведении в Советском Союзе»] * Подборка статей и книг на сайте журнала «[http://scepsis.ru/tags/id_112.html Скепсис]» ** [http://scepsis.ru/tags/id_112.html История СССР (1917—1991)] ** [http://scepsis.ru/tags/id_154.html История Советской России 20-х гг.] * [http://www.ib.hu-berlin.de/~pbruhn/russgus.htm RussGUS] * [http://www.cccp-here.blogspot.com Блог про вещи и быт СССР, неповторимость стиля и практичность] * [http://www.sovunion.info СССР 20-х 30-х годов] * [http://www.sovworld.ru/ Фотографии городов Советского Союза и зарубежных стран 1940-х — 1980-х годов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130930040056/http://www.sovworld.ru/ |date=2013-09-30 }} * [http://www.soviethistory.ru/sovhist/ История СССР] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114044555/http://www.soviethistory.ru/sovhist/ |date=2013-11-14 }} — www.soviethistory.ru * [http://happynation.su Советский союз: счастливая нация] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180330020353/http://happynation.su/ |date=2018-03-30 }} ==Sanggunian== {{reflist}} === Pinagkuhanan === {{refbegin}} * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{refend}} == Malayuang Pagbabasa == {{Refbegin}} === Pagtatanong === * [http://rs6.loc.gov/frd/cs/sutoc.html ''A Country Study: Soviet Union (Former)'']. [[Library of Congress Country Studies]], 1991. * Brown, Archie, et al., eds.: ''The Cambridge Encyclopedia of Russia and the Soviet Union'' (Cambridge, UK: [[Cambridge University Press]], 1982). * Gilbert, Martin: ''The Routledge Atlas of Russian History'' (London: Routledge, 2002). * Goldman, Minton: ''The Soviet Union and Eastern Europe'' (Connecticut: Global Studies, Dushkin Publishing Group, Inc., 1986). * Grant, Ted: ''Russia, from Revolution to Counter-Revolution'', London, Well Red Publications,1997 * Howe, G. Melvyn: ''The Soviet Union: A Geographical Survey'' 2nd. edn. (Estover, UK: MacDonald and Evans, 1983). * Pipes, Richard. ''Communism: A History'' (2003), by a leading conservative scholar === Si Lenin at Pinagmulan === * Clark, Ronald W. ''Lenin'' (1988). 570 pp. * Debo, Richard K. ''Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921'' (1992). * Marples, David R. ''Lenin's Revolution: Russia, 1917-1921'' (2000) 156pp. short survey * Pipes, Richard. ''A Concise History of the Russian Revolution'' (1996) [http://www.amazon.com/Concise-History-Russian-Revolution/dp/0679745440/ref=pd_bbs_sr_1?ie=UTF8&s=books&qid=1232393501&sr=8-1 excerpt and text search], by a leading conservative * Pipes, Richard. ''Russia under the Bolshevik Regime.'' (1994). 608 pp. * Service, Robert. ''Lenin: A Biography'' (2002), 561pp; standard scholarly biography; a short version of his 3 vol detailed biography * Volkogonov, Dmitri. ''Lenin: Life and Legacy'' (1994). 600 pp. === Si Stalin at Stalinism === * Daniels, R. V., ed. ''The Stalin Revolution'' (1965) * Davies, Sarah, and James Harris, eds. ''Stalin: A New History,'' (2006), 310pp, 14 specialized essays by scholars [http://www.amazon.com/Stalin-New-History-Sarah-Davies/dp/0521616530/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1201494353&sr=8-1 excerpt and text search] * De Jonge, Alex. ''Stalin and the Shaping of the Soviet Union'' (1986) * Fitzpatrick, Sheila, ed. ''Stalinism: New Directions,'' (1999), 396pp excerpts from many scholars on the impact of Stalinism on the people (little on Stalin himself) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=109468478 online edition] * Hoffmann, David L. ed. ''Stalinism: The Essential Readings,'' (2002) essays by 12 scholars * Laqueur, Walter. ''Stalin: The Glasnost Revelations'' (1990) * Kershaw, Ian, and Moshe Lewin. ''Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison'' (2004) [http://www.amazon.com/Stalinism-Nazism-Dictatorships-Ian-Kershaw/dp/0521565219/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1215563813&sr=8-2 excerpt and text search] * Lee, Stephen J. ''Stalin and the Soviet Union'' (1999) [http://www.questia.com/read/108215209?title=Stalin%20and%20the%20Soviet%20Union online edition] * Lewis, Jonathan. ''Stalin: A Time for Judgement'' (1990) * McNeal, Robert H. ''Stalin: Man and Ruler'' (1988) * Martens , Ludo. ''Another view of Stalin'' (1994), a highly favorable view from a Maoist historian * Service, Robert. ''Stalin: A Biography'' (2004), along with Tucker the standard biography * Trotsky, Leon. ''Stalin: An Appraisal of the Man and His Influence,'' (1967), an interpretation by Stalin's worst enemy * Tucker, Robert C. ''Stalin as Revolutionary, 1879-1929'' (1973); ''Stalin in Power: The Revolution from Above, 1929-1941.'' (1990) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=103246514 online edition] with Service, a standard biography; [http://www.historyebook.org/ online at ACLS e-books] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20000707012840/http://www.historyebook.org/ |date=2000-07-07 }} === Ikalawang Digmaang Pandaigdig === * Bellamy, Chris. ''Absolute War: Soviet Russia in the Second World War'' (2008), 880pp [http://www.amazon.com/Absolute-War-Soviet-Russia-Vintage/dp/0375724710/ excerpt and text search] * Broekmeyer, Marius. ''Stalin, the Russians, and Their War, 1941-1945.'' 2004. 315 pp. * Overy, Richard. ''Russia's War: A History of the Soviet Effort: 1941-1945'' (1998) [http://www.amazon.com/Russias-War-History-Soviet-1941-1945/dp/0140271694/ excerpt and text search] * Roberts, Geoffrey. ''Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953'' (2006). * Seaton, Albert. ''Stalin as Military Commander,'' (1998) [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100872346 online edition] === Digmaang Malamig === * Brzezinski, Zbigniew. ''The Grand Failure: The Birth and Death of Communism in the Twentieth Century'' (1989) * Edmonds, Robin. ''Soviet Foreign Policy: The Brezhnev Years'' (1983) * Goncharov, Sergei, John Lewis and Litai Xue, ''Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War'' (1993) [http://www.amazon.com/Uncertain-Partners-Studies-Security-Control/dp/0804725217/ref=sr_1_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193675770&sr=1-1 excerpt and text search] * Gorlizki, Yoram, and Oleg Khlevniuk. ''Cold Peace: Stalin and the Soviet Ruling Circle, 1945-1953'' (2004) [http://www.questia.com/read/105899376 online edition] * Holloway, David. ''Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy, 1939-1956'' (1996) [http://www.amazon.com/Stalin-Bomb-Soviet-Atomic-1939-1956/dp/0300066643/ref=pd_bbs_sr_1/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193876689&sr=8-1 excerpt and text search] * [[Mastny, Vojtech]]. ''Russia's Road to the Cold War: Diplomacy, Warfare, and the Politics of Communism, 1941–1945'' (1979) * [[Mastny, Vojtech]]. ''The Cold War and Soviet Insecurity: The Stalin Years'' (1998) [http://www.amazon.com/Cold-War-Soviet-Insecurity-Stalin/dp/0195126599/ref=sr_1_6/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1193676128&sr=8-6 excerpt and text search]; [http://www.questia.com/read/98422373 online complete edition] * Nation, R. Craig. ''Black Earth, Red Star: A History of Soviet Security Policy, 1917-1991'' (1992) * Sivachev, Nikolai and Nikolai Yakolev, ''Russia and the United States'' (1979), by Soviet historians * Taubman, William. ''Khrushchev: The Man and His Era'' (2004), Pulitzer Prize; [http://www.amazon.com/Khrushchev-Man-His-William-Taubman/dp/0393324842/ref=pd_bbs_2/103-4827826-5463040?ie=UTF8&s=books&qid=1191567469&sr=1-2 excerpt and text search] * Ulam, Adam B. ''Expansion and Coexistence: Soviet Foreign Policy, 1917–1973'', 2nd ed. (1974) * Zubok, Vladislav M. ''Inside the Kremlin's Cold War'' (1996) [http://search.live.com/results.aspx?q=&scope=books#q=zubok&filter=all&start=1 20% excerpt and online search] * Zubok, Vladislav M. ''A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev'' (2007) === Pababa === * Beschloss, Michael, and Strobe Talbott. ''At the Highest Levels:The Inside Story of the End of the Cold War'' (1993) * Bialer, Seweryn and Michael Mandelbaum, eds. ''Gorbachev's Russia and American Foreign Policy'' (1988). * Garthoff, Raymond. ''The Great Transition: American-Soviet Relations and the End of the Cold War'' (1994), detailed narrative * Grachev, A.S. ''Gorbachev's Gamble: Soviet Foreign Policy and the End of the Cold War'' (2008) [http://www.amazon.com/Gorbachevs-Gamble-Soviet-Foreign-Policy/dp/0745643450/ excerpt and text search] * Hogan, Michael ed. ''The End of the Cold War. Its Meaning and Implications'' (1992) articles from ''Diplomatic History'' * Kotkin, Stephen. ''Armageddon Averted: The Soviet Collapse, 1970-2000'' (2008) [http://www.amazon.com/Armageddon-Averted-Soviet-Collapse-1970-2000/dp/0195368630/ excerpt and text search] * Matlock, Jack. ''Autopsy on an Empire: The American Ambassador's Account of the Collapse of the Soviet Union'' (1995) * Pons, S., Romero, F., ''Reinterpreting the End of the Cold War: Issues, Interpretations, Periodizations'', (2005) ISBN 0-7146-5695-X * Remnick, David. ''Lenin's Tomb: The Last Days of the Soviet Empire'', (1994), ISBN 0-679-75125-4 === Espesyal na Pagaaral === * Armstrong, John A. ''The Politics of Totalitarianism: The Communist Party of the Soviet Union from 1934 to the Present.'' New York: Random House, 1961. * Katz, Zev, ed.: ''Handbook of Major Soviet Nationalities'' (New York: Free Press, 1975). * Moore, Jr., Barrington. ''Soviet politics: the dilemma of power.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1950. * [[Dmitry Orlov]], ''[http://www.newsociety.com/bookid/3991 Reinventing Collapse] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150704211031/http://www.newsociety.com/bookid/3991 |date=2015-07-04 }}'', New Society Books, 2008, ISBN 978-0-86571-606-3 * [[Donald Rayfield|Rayfield, Donald]]. ''[[Stalin and His Hangmen]]: The Tyrant and Those Who Killed for Him''. New York: Random House, 2004 (hardcover, ISBN 0-375-50632-2); 2005 (paperback, ISBN 0-375-75771-6). * Rizzi, Bruno: "The bureaucratization of the world : the first English ed. of the underground Marxist classic that analyzed class exploitation in the USSR" , New York, NY : Free Press, 1985. * Schapiro, Leonard B. ''The Origin of the Communist Autocracy: Political Opposition in the Soviet State, First Phase 1917–1922.'' Cambridge, MA: Harvard University Press, 1955, 1966. {{Refend}} {{Geographic location |Centre = '''Unyong Sobyet''' |North = '''[[Karagatang Artiko]]''' |Northeast = |East = '''[[Kanada]]''' |Southeast = |South = '''[[Mongolia]]''' |Southwest = |West = '''[[Europa]]''' |Northwest = }} {{Republik Soviet}} {{Eastern Bloc}} {{Soviet occupation}} {{Autonomous republics of the Soviet Union}} {{Autonomous Oblasts of the Soviet Union}} {{Socialist states}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Kasaysayan]] [[Kategorya:Unyong Sobyet|*]] 8d6ryn590hxhieig2u3nx65o3duxhgc 0 6000 1958721 1958565 2022-07-26T05:00:02Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:CIA WorldFactBook-Political world.svg|400px|thumb|Kahatiang pampolitika ng mundo.]] Ito ang alpabetikong '''talaan ng mga [[bansa]]''' ng [[mundo]]. kasama ang mga parehong ''internasyonal na kinikilala'' at ''pangkalahatang hindi kinikilalang'' mga malayang [[estado]], may nanirahang dumidependeng teritoryo, kasama din ang mga lugar na may espesyal na [[soberanya]]. Sinasakop lahat ang mga bahagi sa ilalim ng hurisdiksiyon ng mga natalang bansa, kabilang ang [[teritoryo]], teritoryong bahagi ng tubig (kabilang ang panloob na mga bahagi ng tubig at karatig na sona), ''Ekslusibong Sonang Pang-ekonomiya'', ''[[continental shelf]]'' at espasyong panghimpapawid. == Wika == Nasa wikang Tagalog ang karamihan sa mga nakatala rito batay sa mga sangguniang nasa huli ng artikulo samantalang isina-Tagalog naman ang iba o binaybay ayon sa gabay pang-ortograpiya ng [[Komisyon ng Wikang Filipino]]. Kabilang din ang maikling opisyal na mga pangalan (halimbawa na ang [[Apganistan]]) at ang opisyal (o mahabang) pangalan (halimbawa na ang Ang Islamikong Republika ng Apganistan). Hindi nais ipahiwatig ng artikulong ito na magbigay na opisyal na posisyon sa pagtatalo ukol sa pagpapangalan. Kung wala pang opisyal na pangalan sa Tagalog ang mga bansa, katulad ng nabanggit, isinalin ang pangalan ayon sa mungkahing ortograpiya ng KWF; o binigyan ng katumbas sa Tagalog ang buong pangalan o (mga) bahagi lamang nito. Pinananatili ang orihinal na kilalang pangalan kung hindi pa ito matumbasan. Hangga't maaari maiba man ang baybay o pagkakapangalan sa artikulo ng bawat bansa, itinuturo ang mga pangalan sa pahina ng artikulong tungkol sa bansa na binigyan ng mas higit na tinatanggap na bersyon o anyo nito sa Tagalog o sa Wikipedyang ito. Para sa katawagan ng mga mamamayan ng mga bansa, tingnan ang sumusunod [[talaan ng mga mamamayan ng mga bansa]]. == Mga entidad na kasama sa artikulong ito == Mayroong mga 243 entidad sa talaang ito: ang mga itinuturing na mga bansa. Binubuo ito ng: * 192 mga kasaping estado sa [[Mga Nagkakaisang Bansa]]. * 1 [[Mga tagamasid sa Pangkalahatang Kapulungan ng Mga Nagkakaisang Bansa|di-miyembrong estadong tagamasid sa Mga Nagkakaisang Bansa]], ang [[Lungsod ng Vatican]]. * 1 di-kinikilalang estado ng Mga Nagakakaisang Bansa, diplomatikong kinikilala ng 26 ibang mga estado at may ''de facto'' na relasyon sa iba: ang [[Republika ng Tsina]]ng [[Taiwan]]. * 1 bagong tatag na malayang estado na walang nakikitang pagharang sa hinaharap para maging kasapi ng Mga Nagkakaisang Bansa: [[Montenegro]]. * 6 [[Talaan ng di-kinikilalang mga bansa|pangkalahatang di-kinikilala]] ngunit ''[[de facto]]'' na malayang estado: [[Abkhazia]], [[Nagorno-Karabakh]], [[Turkong Republika ng Hilagang Tsipre|Hilagang Tsipre]], [[Somaliland]], [[Hilagang Ossetia]] at [[Transnistria]] ang mga ito. Kinikilala ang lahat na walang estado (maliban sa Hilagang Tsipre na nagpapanatili ng diplomatikong relasyon sa Turkiya lamang). * 2 mga entidad na kinikilala ng mga maraming bansa bilang malaya ngunit hindi ''de facto'' na malaya: [[Estado ng Palestina|Palestina]] at [[Kanluraning Sahara]] ang mga ito. * 37 may naninirahang [[tala ng mga nakadependeng mga teritoryo|dumidependeng mga teritoryo]]: ** 3 [[Mga Estado at mga teritoryo ng Australia#Panlabas na mga teritoryo|panlabas na teritoryo]] ng [[Australia]] ([[Pulong Pasko]], [[Kapuluang Cocos (Keeling)]] at [[Pulong Norfolk]]) ** 3 [[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]] ([[Guernsey]], [[Jersey]] at ang [[Pulo ng Man]]) ** 2 panlabas na mga bansa sa [[Kaharian ng Dinamarka]] ([[Lupanglunti]] at [[Kapuluang Faroe]]) ** 1 [[Pays d'outre-mer|panlabas na bansa]] ng [[Pransiya]] ([[Pranses na Polynesia]]) ** 1 [[sui generis]] [[French overseas departments and territories|kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Bagong Caledonia]]) ** 3 [[Collectivité d'outre-mer|panlabas na mga kolektibidad]] ng [[Pransiya]] ([[Mayotte]], [[Saint-Pierre at Miquelon|San Pierre at Miquelon]] at [[Wallis at Futuna]]) ** 2 panlabas na bansa sa [[Kaharian ng Nederland]] (''[[Aruba]]'' at [[Netherlands Antilles]]) ** 2 estado ([[Kapuluang Cook]] at [[Niue]]) na nasa malayang asosasyon sa [[New Zealand]] ** 1 panlabas na teritoryo ng [[New Zealand]] ([[Tokelau]]) ** 14 [[Panlabas na teritoryo ng mga Briton|panlabas na teritoryo]] ng [[Nagkakaisang Kaharian]] ([[Anguilla]], [[Bermuda]], [[Britanikong Birheng Kapuluan]], [[Cayman Islands]], [[Kapuluang Falkland]]'', [[Hibraltar]], [[Montserrat]], [[Pitcairn Islands]], [[Santa Helena]] at kaniyang mga dumidependeng bansang [[Pulong Ascension]] at [[Tristan da Cunha]], [[Turks at Kapuluang Caicos]] at ang [[UK sovereign base|Soberanong Baseng Mga Area]] ng [[Akrotiri at Dhekelia|Akrotiri]] at [[Akrotiri at Dhekelia|Dhekelia]]) ** 5 [[Inkorporadong teritoryo|hindi inkorporadong mga teritoryo at mga komonwelt]] ng [[Estado Unidos]] (US) ([[Amerikanong Samoa]], [[Guam]], [[Hilagang Kapuluang Mariana]], [[Puerto Rico]] at [[Birheng Kapuluan ng Estados Unidos|Birheng Mga Kapuluan]]) * 4 [[Talaan ng mga espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan|espesyal na mga entidad na kinikilala ng internasyunal na pinagkayarian o kasunduan]] (''[[Åland]]'' sa [[Pinlandiya]], [[Svalbard]] sa [[Noruwega]], gayon din ang [[Mga Natatanging Administratibong Rehiyon]] ng [[Hongkong]] at [[Makaw]] sa [[Republikang Bayan ng Tsina]]). * 1 protektorado ng [[Nagkakaisang Mga Bansa]] (UN) sa loob ng ''de jure'' na teritoryo ng mga malalayang bansa ([[Kosovo]] sa [[Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]). Sa [[Aneks sa talaan ng mga bansa|Aneks]], isang balangkas ang binibigay sa mga entidad na hindi kabilang sa talaang ito. == Talaan ng mga bansang kinikilala ng Nagkakaisang Bansa == {| class="sortable wikitable" style="background:white; text-align:left;" |- ! Bansa ayon sa wikang [[Wikang Tagalog|Tagalog]] ! Bansa ayon sa wikang opisyal !Pagkakasapi sa [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] ! Paglalarawan |- |''{{flagicon2|Abkhazia}}'' [[Abkhazia|Abkasya]] – Republika ng Abkasya | * ''Abkasiyo'': Аҧсны – Аҧснытәи Республика{{rom|Apsny – Apsnytei Respublika}} * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Aбхазия – Республика Абхазия{{rom|Abkhaziya – Respublika Abkhaziya}} |Walang pagkakasapi {{extent}}Kinikilala ng Artsakh, Beneswela, Nauru, Nicaragwa, Rusya, Syria, Timog Ossetia at Transnistria. Buong inaangkin ng Heyorhiya. |- |{{flagicon2|Albania}} '''[[Albanya]]''' – Republika ng Albanya |''[[Wikang Albanes|Albanes]]'': Shqipëria – Republika e Shqipërise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Germany}} '''[[Alemanya]]''' – Pederal na Republika ng Alemanya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Deutschland – Bundesrepublik Deutschland |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Pederal na Republika ng Alemanya ay isang pederasyon na binubuo ng labíng-anim na estado. |- |{{flagicon2|Algeria}} [[Algeria|'''Alherya''']] – Demokratikong Republikang Bayan ng Alherya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجزائر – الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Andorra}} [[Andorra|'''Andora''']] – Prinsipalidad ng Andora |''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Andorra – Principat d’Andorra |Kasapi ng [[Nasyones Unidas|Nagkakaisang Bansa]] | |- |{{flagicon2|Angola}} [[Angola|'''Anggola''']] – Republika ng Anggola |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Angola – República de Angola |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Antigua and Barbuda}} [[Antigua at Barbuda|'''Antigua at Barbuda''']] |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' – Antigua and Barbuda |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Antigua at Barbuda ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |'''[[Apganistan]]''' | * ''[[Wikang Pastun|Pastun]]'': د افغانستان اسلامي جمهوریت * ''[[Wikang Persa|Persa]]'': افغانستان – جمهوری اسلامی افغانستان |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Hindi kinikilala ng lahat ng mga estado ang [[Apganistan|Islamikong Emirato ng Apganistan]], ang ''de facto'' na pamahalaang namumuno sa Apganistan. Kinikilala pa rin ng Nagkakaisang Bansa ang [[Islamikong Republika ng Apganistan]] bilang pamahalaan ng Apganistan. |- |{{flagicon2|Saudi Arabia}} '''[[Saudi Arabia|Arabyang Saudi]]''' – Kaharian ng Arabyang Saudi |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السعودية – المملكة العربيّة السّعوديّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Argentina}} '''[[Arhentina]]'''<ref>Ang Republikang Arhentino ay ipinangalan dinsa [[Arhentina]] para sa mga panukalang pambatasan.</ref> – Republikang Arhentino |''[[Kastilang Riyoplatense|Espanyol]]'': Argentina – República Argentina |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Armenia}} '''[[Armenya]]''' – Republika ng Armenya |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Հայաստան – Հայաստանի Հանրապետություն |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}} Hindi kinikilala ng Pakistan ang Armenya dahil sa alitan sa [[Republika ng Artsah|Artsakh]] |- |{{flagicon2|Nagorno-Karabakh}} [[Republika ng Artsah|'''Artsakh''']] – Republika ng Nagorno-Karabakh (''de facto na malayang estado sa loob ng [[#A|Azerbayan]]'') |''[[Wikang Armenyo|Armenyo]]'': Լեռնային Ղարաբաղ – Լեռնային Ղարաբաղի |Walang pagkakasapi | |- |{{flagicon2|Azerbaijan}} '''[[Aserbayan]]''' – Republika ng Aserbayan |''[[Wikang Aseri|Aseri]]'': Azərbaycan – Azərbaycan Respublikası |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Australia}} [[Australia|'''Australya''']] – Komonwelt ng Australya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Australia – Commonwealth of Australia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Australya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay mayroong soberanya sa mga sumusunod: * {{flagicon|Christmas Island}} [[Pulo ng Christmas]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Cocos (Keeling) Islands}} [[Kapuluang Cocos (Keeling)|Kapuluang Cocos]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon|Norfolk Island}} [[Pulo ng Norfolk]] (''panlabas na teritoryo'') * Kapuluang Ashmore at Cartier * Kapuluang Dagat Koral * Kapuluang Heard at McDonald * ''Teritroyo Antarktikong Australyano'' |- |{{flagicon2|Austria}} [[Austria|'''Austrya''']] – Republika ng Austrya |''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Österreich – Republik Österreich |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Republika ng Austrya ay isang pederasyon na binubuo ng siyam na estado. |- |''{{flagicon2|New Caledonia}} [[New Caledonia|Bagong Caledonia]] (special collectivity ng [[#P|Pransiya]])'' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Calendonia | | |- |{{flagicon2|New Zealand}} [[New Zealand|'''Bagong Silandiya''']] | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': New Zealand * ''[[Wikang Māori|Māori]]'': Aotearoa |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bagong Silandiya ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. Ito ay may isang panlabas na teritoryo at isang panlabas na teritoryong inaangkin sa Antarktika. * {{flagicon2|Tokelau}} [[Tokelaw]] (''panlabas na teritoryo'') * {{flagicon2|New Zealand}} ''Ross Dependency'' |- |{{flagicon2|Bahamas}} '''[[Bahamas]]''' – Komonwelt ng Bahamas |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Bahamas – Commonwealth of The Bahamas |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bahamas ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon2|Bahrain}} [[Bahrain|'''Bahreyn''']] – Kaharian ng Bahrain |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': البحرين – مملكة البحرين |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bangladesh}} '''[[Bangladesh|Bangglades]]''' – Popular na Republika ng Bangladesh |''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': বাংলাদেশ – গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Vanuatu}} '''[[Vanuatu|Banuatu]]''' – Republika ng Banuatu | * ''[[Wikang Bislama|Bislama]]'': Vanuatu – Ripablik blong Vanuatu * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Vanuatu – Republic of Vanuatu * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Vanuatu – République du Vanuatu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Barbados}} '''[[Barbados]]''' |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Barbados |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Côte d'Ivoire}} [[Côte d'Ivoire|'''Baybaying Garing''']] – Republika ng Baybaying Garing |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Côte d'Ivoire – République de Côte d'Ivoire |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belgium}} [[Belhika|'''Bélhika''']]<ref>''Belgium'': Belhika (De Dios, Panganiban, Padre English)</ref> – Kaharian ng Bélhika | * ''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': België – Koninkrijk België * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Belgique – Royaume de Belgique * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Belgien – Königreich Belgien |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Belize}} [[Belize|'''Belis''']]<ref>''Belize'': Belis (Panganiban)</ref> |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Belize – Commonwealth of Belize |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Belis ay isang [[nasasakupang komonwelt]]. |- |{{flagicon|Venezuela}} [[Venezuela|'''Beneswela''']]<ref>''Venezuela'': Beneswela (Panganiban)</ref> – Bolibar na Republika ng Beneswela |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Venezuela – República Bolivariana de Venezuela |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Beneswela ay isang pederasyon na binubuo ng 23 estado, isang distritong kabisera, at mga pederal na dependency. |- |{{flagicon2|Benin}} '''[[Benin]]''' – Republika ng Benin |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Bénin – République du Bénin |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bermuda}} [[Bermuda]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|British Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Britanya]] (''panlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|U.S. Virgin Islands}} [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] - [[Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'' |Ingles: U.S.Virgin Islands | | |- |{{flagicon2|Belarus}} '''[[Belarus|Biyelorusya]]''' – Republika ng Biyelorusya | * ''[[Wikang Belaruso|Belaruso]]'': Беларусь – Рэспубліка Беларусь * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Беларусь – Республика Беларусь |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}} Binawi ng maraming estado ang kanilang pagkilala kay Pangulong Alexander Lukashenko kasunod ng halalang pampanguluhan sa Biyelorusya noong 2020. Kasalukuyang kinikilala ng Litwanya ang ''Coordination Council'' ni Sviatlana Tsikhanouskaya bilang lehitimong pamahalaan ng Biyelorusya. |- |{{flagicon2|Vietnam}} [[Vietnam|'''Biyetnam''']]<ref>''Vietnam'': Biyetnam (De Dios)</ref> – Sosyalistang Republika ng Biyetnam |''[[Wikang Biyetnames|Biyetnames]]'': Việt Nam – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bosnia and Herzegovina}} [[Bosnia at Herzegovina|'''Bosnya at Hersegobina''']] – Republika ng Bosnya at Hersegobina | * ''[[Wikang Bosniyo|Bosniyo]] at [[Wikang Kroato|Kroato]]'': Bosna i Hercegovina * ''[[Wikang Serbyano|Serbyano]]'':Босна и Херцеговина |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Ang Bosnya at Hersegobina ay may dalawang constituent entity at isang administratibong distrito: * {{noflag}} Pederasyon ng Bosnya at Hersegobina * {{flagicon2|Republika Srpska}} Republika Srpska * Brčko District (''administratibong distrito'') |- |{{flagicon2|Botswana}} '''[[Botswana]]''' – Republika ng Botswana | * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Botswana – Lefatshe la Botswana * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Botswana – Republic of Botswana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brazil}} [[Brazil|'''Brasil''']]<ref>''Brazil'': Brasil (Panganiban)</ref> – Pederatibong Republika ng Brazil | ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Brasil – República Federativa do Brasil |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Brunei}} [[Brunei|'''Brunay''']]<ref>''Brunei'': Brunay (Panganiban)</ref> – Bansa ng Brunay, Tahanan ng Kapayapaan |''[[Wikang Malay|Malay]]'': Brunei – Negara Brunei Darussalam |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bulgaria}} '''[[Bulgarya]]''' – Republika ng Bulgarya |''[[Wikang Bulgaro|Bulgaro]]'': България – Република България |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. |- |{{flagicon2|Bolivia}} [[Bolivia|'''Bulibya''']]<ref>''Bolivia'': Bulibya (Panganiban)</ref> – Estadong Plurinasyunal ng Bulibya | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Bolivia – Estado Plurinacional de Bolivia * ''Quechua'': Bulibiya – Bulibiya Mama Llaqta * ''[[Wikang Aymara|Aymara]]'': Wuliwya – Wuliwya Suyu |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Burkina Faso}} [[Burkina Faso|'''Burkina Paso''']] – Republika ng Burkina Paso |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burkina Faso |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- | colspan="4" |<center> ''Tignan ang [[#M|Myanmar]] para sa Burma'' </center> |- |{{flagicon2|Burundi}} '''[[Burundi]]''' – Republika ng Burundi | * ''[[Wikang Kirundi|Kirundi]]'': Uburundi – Republika y'Uburundi * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Burundi – République du Burundi |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Bhutan}} '''[[Bhutan|Bután]]''' – Kaharian ng Bután | * ''[[Wikang Dzongkha|Dzongkha]]'': འབྲུག་ཡུལ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Cook Islands}} [[Kapuluang Cook]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') |Ingles: Cook Islands | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Akrotiri at Dhekelia]] (p''anlabas na teritoryo'') | | | |- |{{flagicon2|Denmark}} '''[[Dinamarka]]'''<ref>''Denmark'': Dinamarka (Panganiban)</ref> – Kaharian ng Dinamarka |''[[Wikang Danes|Danes]]'': Danmark – Kongeriget Danmark |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Kasapi ng [[Unyong Europeo]]. Ang Kaharian ng Dinamarka ay kinabibilangan ng tatlong lugar na mayroong ''substantial autonomy'': * {{flagicon2|Denmark}} [[Dinamarka]] * {{flagicon2|Faroe Islands}} [[Kapuluang Peroe]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' * {{flagicon2|Greenland}} [[Greenland|Lupanlunti]] ''(sariling-namamahalang panlabas na administratibong dibisyon)'' Sa kabuuan, ang Kaharian ng Dinamarka ay kasapi ng Unyong Europeo, ngunit ang batas ng Unyong Europeo ay hindi nalalapat sa Kapuluang Peroe at Lupanlunti. |- |{{flagicon2|Dominica}} [[Dominica|'''Domínika''']] <ref>''Dominica'': Domínika (Panganiban, deribasyon mula sa ''Republikang Dominikano'')</ref> – Komonwelt ng Domínika |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Dominica – Commonwealth of Dominica |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano|'''Republikang Dominikano''']]<ref>''Dominican Republic'': Republikang Dominikano (Panganiban)</ref> – Republikang Dominikana |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': República Dominicana |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa {{extent}}Minsang isinusulat o binabanggit bilang "Ang Dominikano". |- |{{flagicon2|Egypt}} '''[[Ehipto]]'''<ref>''Egypt'': Ehipto (Padre English)</ref> – Republikang Arabo ng Ehipto |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': مصر – جمهوريّة مصرالعربيّة |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ecuador}} [[Ekwador (bansa)|'''Ekwador''']]<ref>''Ecuador'': Ekwador (Panganiban)</ref> – Republika ng Ekwador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Ecuador – República del Ecuador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|El Salvador}} [[El Salbador|'''El Salbador''']] – Republika ng El Salbador |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': El Salvador – República de El Salvador |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Eritrea}} [[Eritrea|'''Eritreya''']]<ref>''Eritrea'': Eritrea (Panganiban)</ref> – Estado ng Eritrea |''[[Wikang Tigrinya|Tigrinya]]'': ኤርትራ – ሃግሬ ኤርትራ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Spain}} '''[[Espanya]]'''<ref>''Spain'': Espanya (Padre English)</ref> – Kaharian ng Espanya | * ''[[Wikang Kastila|Kastila]]'': España – Reino de España * ''[[Wikang Katalan|Katalán]]'': Espanya – Regne d'Espanya * ''[[Wikang Basko|Basko]]'': Espainia – Espainiako Erresuma * ''[[Wikang Galisyano|Galisyano]]'': España – Reino de España |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|United States}} '''[[Estados Unidos]]'''<ref>''United States'': Estados Unidos (Padre English)</ref> – Estados Unidos ng Amerika (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United States – United States of America |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Estonia}} [[Estonya]] <ref>''Estonia'': Estonya (Sagalongos, kinuha sa '''''Estonya'''no'' o "Estonian")</ref> - Republika ng Estonya |''[[Wikang Estonyo|Estonyo]]'': Eesti – Eesti Vabariik |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ethiopia}} [[Etiyopiya]] <ref>''Ethiopia'': Etiyopiya (Panganiban, orihinal ''Etyopya'')</ref> - Pederal na Demokratikong Republika ng Etiyopiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Amhariko|Amháriko]]'': ኢትዮጵያ – የኢትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Falkland Islands}} [[Kapuluang Falkland]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]], inaangkin din ng, at isang dating pag-aari ng [[#A|Arhentina]] sa pangalang Kapuluang Malvinas'') |Ingles: Falkland Islands | | |- |{{flagicon2|Gabon}} [[Gabon|Gabón]] - Republika ng Gabón |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Gabon – République Gabonaise |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Gambia}} [[Gambya]] - Republika ng Gambya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': The Gambia – Republic of The Gambia |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Ghana}} [[Gana]] - Republika ng Gana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ghana – Republic of Ghana | | |- |{{flagicon2|Central African Republic}} [[Republika ng Gitnang Aprika|Republika ng Gitnáng Áprika]] | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Centrafrique - République Centrafricaine * ''[[Wikang Sango|Sango]]'': - Ködörösêse tî Bêafrîka |Kasapi ng Nagkakaisang Bansa | |- |{{flagicon2|Greece}} [[Gresya]] <ref name=Gabby>{{cite-Gabby|Gresya, ''Greece''}}</ref> - Republika ng Elenika |''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Ελλάδα – Ελληνική Δημοκρατία | | |- |{{flagicon2|Grenada}} [[Grenada]] - Komonwelt ng Grenada (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Grenada | | |- |{{flagicon2|Guam}} [[Guam]] - Teritoryo ng Guam (''hindi inkorporado at organisadong teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Guatemala}} [[Guwatemala]] <ref>''Guatemala'': Guwatemala (Panganiban)</ref> - Republika ng Guwatemala |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guatemala – República de Guatemala | | |- |{{flagicon2|Guernsey}} [[Guernsey]] - Baluwarte ng Guernsey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') |Ingles:Bailiwick of Guernsey | | |- |{{flagicon2|Guinea}} [[Guinea|Guniya]] - Republika ng Guniya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Guinée – République de Guinée | | |- |{{flagicon2|Guinea-Bissau}} [[Guniya Bissaw]] - Republika ng Guniya Bissaw |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Guiné-Bissau – República da Guiné-Bissau | | |- |{{flagicon2|Equatorial Guinea}} [[Guniya Ekuwatoryal]] - Republika ng Guniya Ekuwatoryal | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Guinea Ecuatorial – República de Guinea Ecuatorial * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'':Guinée Équatoriale – République de Guinée Équatoriale | | |- |{{flagicon2|Guyana}} [[Guyana]] - Kooperatibong Republika ng Guyana |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Guyana – Co-operative Republic of Guyana | | |- |{{flagicon2|Jamaica}} [[Hamayka]] <ref>''Jamaica'': Hamayka (Panganiban)</ref> - Komonwelt ng Hamayka (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Jamaica | | |- |{{flagicon2|Japan}} [[Hapon|Hapón]] <ref>''Japan'': Hapón (Padre English)</ref> - Estado ng Hapón |''[[Wikang Hapones|Hapones]]'': 日本 – 日本国 | | |- |{{flagicon2|Haiti}} [[Hayti]] <ref>''Haiti'': Hayti (Panganiban)</ref> - Republika ng Hayti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Haïti – République d'Haïti * ''[[Wikang Kriyolo|Kriyolo]]'': Ayiti – Repiblik dAyiti | | |- |{{flagicon2|Georgia}} [[Heyorhiya]] (''tingnan din [[#A|Abkhazia]] at [[#T|Timog Ossetia]]'') | ''[[Wikang Heyorhiyano|Heyorhiyano]]'': საქართველო | | |- |{{flagicon2|Djibouti}} [[Hiboti]] - Republika ng Hiboti | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Djibouti – République de Djibouti * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': جيبوتي – جمهورية جيبوتي | | |- |{{flagicon2|Gibraltar}} [[Hibraltar]] <ref>''Gibraltar'': Hibraltar (Panganiban)</ref> (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') |Ingles:Gibraltar | | |- |{{flagicon2|North Korea}} [[Hilagang Korea]] <ref name=CRI>Andrea (tagapagsalin). [http://filipino.cri.cn/104/2008/11/12/2s72302.htm "Korea," "Hilagang Korea," "Timog Korea," "Koreano,"] mga salitang ginamit sa balitang "H.Korea, puputulin ang daang panlupa nila ng T.Korea," China Radio International - Filipino, Filipino.CRI.cn</ref> (''popular na kilala bilang Hilagang Korea'') - Demokratikong Popular na Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 조선 – 조선민주주의인민공화국 | | |- |{{flagicon2|Northern Cyprus}} [[Turkong Republika ng Hilagang Cyprus|Hilagang Tsipre]] - Republika ng Hilagang Tsipre (''de facto malayang estado sa loob ng [[#C|Tsipre]], kinikilala lamang ng [[#T|Turkya]]'') |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kuzey Kıbrıs – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Honduras}} [[Honduras]] - Republika ng Honduras |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Honduras – República de Honduras | | |- |{{flagicon2|Hong Kong}} [[Hongkong]] <ref>''Hong Kong'': Hongkong (Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Hongkong ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Panlabas na ugnayan ng Hongkong|Hongkong, Tsina]]'') | | | |- |{{flagicon2|Jordan}} [[Hordan (bansa)|Hordan]] <ref>''Jordan'': Hordan (Panganiban)</ref> - Hasyemiteng Kaharian ng Hordan |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الاردن – المملكة الأردنّيّة الهاشميّة | | |- |{{flagicon2|India}} [[Indiya]] <ref name=India>''India(n)'': India at Indiyan, hinango mula sa baybay ng Indian [Tagalog] at Indiyan [Tagalog] para sa ''Indian'' [Ingles] (Padre English)</ref> - Republika ng Indiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Hindi|Hindi]]'': भारत – भारत गणराज्य * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': India – Republic of India * ''[[Wikang Asames|Assam]]'': ভাৰত - ভাৰত গণৰাজ্য * ''[[Wikang Bengali|Bengali]]'': ভারত - ভারতীয় প্রজাতন্ত্র * ''[[Wikang Bhojpuri|Bhojpuri]]'': भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Gujarati|Gujarati]]'': ભારત - ભારતીય પ્રજાસત્તાક * ''[[Wikang Kashmiri|Kashmiri]]'' : ہِندوستان * ''[[Wikang Konkani|Konkani]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Malayalam|Malayalam]]'' : ഭാരതം - ഭാരത ഗണരാജ്യം * ''[[Wikang Meitei|Meitei Manipuri]]'' : ভারত - ভারত গণরাজ্য * ''[[Wikang Marathi|Marathi]]'' : भारत - भारतीय प्रजासत्ताक * ''[[Wikang Nepali|Nepali]]'' : भारत - भारत गणराज्य * ''[[Wikang Oriya|Oriya]]'' : ଭାରତ - ଭାରତ ଗଣରାଜ୍ଯ * ''[[Wikang Punjabi|Punjabi]]'' : ਭਾਰਤ - ਭਾਰਤ ਗਣਤੰਤਰ * ''[[Wikang Sanskrit|Sanskrit]]'' : भारतम् - भारत गणराज्यम् * ''[[Wikang Sindhi|Sindhi]]'' : भारत गणराज्य, ڀارت، - هندستانڀارت، भारत ڀارت، * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'' : இந்தியா - இந்தியக் குடியரசு * ''[[Wikang Telugu|Telugu]]'' : భారత్ - భారత గణతంత్ర రాజ్యము * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': جمہوریہ بھارت - جمہوریہ بھارت | | |- |{{flagicon2|Indonesia}} [[Indonesya]] <ref>''Indonesia'': Indonesya (De Dios)</ref><ref name=Indonesia>''Indonesia'': Indonesia at Indonesya (Padre English)</ref> - Republika ng Indonesya |''[[Wikang Indones|Indones]]'' : Indonesia - Republik Indonesia | | |- |{{flagicon2|Iraq}} [[Irak]] <ref>''Iraq'': Irak (Panganiban)</ref> - Republika ng Irak | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': العراق – جمهورية العراق * ''[[Wikang Kurdi|Kurdi]]'': عێراق – كۆماری عێراق | | |- |{{flagicon2|Iran}} [[Iran]] <ref>''Iran'': Iran (Panganiban)</ref> - Islamikong Republika ng Iran |''[[Wikang Persian|Persyano]]'': ایران – جمهوری اسلامی ایران | | |- |{{flagicon2|Ireland}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] <ref>''Ireland'': Irlanda (Panganiban, UP)</ref> (''karaniwang tumutukoy din bilang Republika ng Irlanda, na opisyal na deskripsiyon ng estado upang ipagkaiba sa [[Irlanda (pulo)|pulo ng Irlanda]] sa kabuuan'') - Republika ng Irlanda | * ''[[Wikang Irlandes|Irlandes]]'': Éire —- Poblacht na hÉireann * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Ireland —- Republic of Ireland | | |- |{{flagicon2|Slovakia}} [[Eslobakya]] - Republika ng Islobakya | * ''[[Wikang Eslobako|Eslobako]]'': Slovensko – Slovenská republika * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovákia - Szlovák Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Slovenia}} [[Eslobenya]] - Republika ng Islobenya | * ''[[Wikang Eslobeno|Eslobeno]]'': Slovenija – Republika Slovenija * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Slovenia - Repubblica slovena * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szlovénia – a Szlovén Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Israel}} [[Israel]] <ref>''Israel'': Israel (Msgr. Jose C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Israel | * ''[[Wikang Hebreo|Hebreo]]'': ישראל – מדינת ישראל * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اسرائيل – دولة اسرائيل | | |- |{{flagicon2|Italy}} [[Italya]]<ref>''Italy'': Italya (Padre English)</ref> - Republika ng Italya |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Italia – Repubblica Italiana | | |- | colspan="4" | <center>''Tingnan ang [[#C|Côte d'Ivoire]] para sa Ivory Coast''</center> |- |{{flagicon2|Jersey}} [[Jersey]] - Baluwarte ng Jersey (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]]'') | | | |- |{{flagicon2|Cape Verde}} [[Kabo Berde]] - Republika ng Kabo Berde |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Cabo Verde – República de Cabo Verde | | |- |{{flagicon2|Cambodia}} [[Kambodya]]<ref>''Cambodia'': Kambodya (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Kambodya |''[[Wikang Kamboyano|Kamboyano]]'': [[Talaksan:KingdomofCambodia.svg|150px]] | | |- |{{flagicon2|Cameroon}} [[Cameroon|Kamerún]] - Republika ng Kamerún | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Cameroun – République du Cameroun * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Cameroon – Republic of Cameroon | | |- |{{flagicon2|Canada}} [[Kanada]] <ref>''Canada'': Kanada (Panganiban at Padre English)</ref> – (''[[Pederasyon|estadong pederal]] , [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'' at ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Canada | | |- |{{flagicon2|Western Sahara}} [[Kanluraning Sahara|Kanlurang Sahara]] - Arabong Demokratikong Republika ng Saharawi (''malawak na sinasakop ng teritoryo ng Kanluraning Sahara ng [[#M|Morocco]], ang [[Sahrawi Arab Democratic Republic]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Panlabas na ugnayan ng Western Sahara|mahigit sa 50 mga bansa]] ngunit pinapatupad ang epektibong kontrol sa teritoryo sa silangan ng [[Pader na Morocco]], tingnan din [[Politika ng Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية | | |- |{{flagicon2|Cayman Islands}} [[Kapuluang Kayman]] (''panlabas na teritoryo ng [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Kazakhstan}} [[Kasakstan]] - Republika ng Kasakstan | * ''[[Wikang Kazakh|Kazakh]]'':Қазақстан Республикасы/Qazaqstan Respwblïkası * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]: Республика Казахстан/Respublika Kazakhstan * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Казахстан - Республіка Казахстан * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Kasachstan - Republik Kasachstan | | |- |{{flagicon2|Qatar}} [[Katar]] - Estado ng Katar |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': قطر – دولة قطر | | |- |{{flagicon2|Kenya}} [[Kenya]] - Republika ng Kenya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kenya – Republic of Kenya * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Kenya – Jamhuri ya Kenya | | |- |{{flagicon2|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] - Republika ng Kirgistan (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Kirghizia'') | * ''[[Wikang Kirgis|Kirgis]]'': Кыргызстан – Кыргыз Республикасы * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Кыргызстан – Кыргызская республика | | |- |{{flagicon2|Kiribati}} [[Kiribati|Kíribas]] <ref>KIR-ibas ang tanging paraan ng pagbigkas ng pangalang ito, HINDI KI-RI-BA-TEE; walang titik 's' ang katutubo nilang wikang na gaya ng Tagalog ay Austronesyano, kaya ang 'ti' ang iginagamit sa halip.</ref> - Republika ng Kíribas | * ''[[Wikang Gilbert|Gilbert]]'': Kiribati – Ribaberikin Kiribati * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Kiribati – Republic of Kiribati | | |- |{{flagicon2|Croatia}} [[Kroasya]] - Republika ng Kroasya |''[[Wikang Kroato|Kroato]]'': Hrvatska – Republika Hrvatska | | |- |{{flagicon2|Colombia}} [[Kolombya]]<ref>''Colombia'': Kolombya (Panganiban)</ref> - Republika ng Kolombya |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Colombia – República de Colombia | | |- |{{flagicon2|Comoros}} [[Komoro]] - Unyon ng Komoro (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Komoro|Komoro]]'': Komori – Udzima wa Komori * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Comores – Union des Comores * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': القمر – اتحاد القمر | | |- |{{flagicon2|Democratic Republic of the Congo}} [[Demokratikong Republika ng ang Konggo|Konggo (Kinshasa)]]<ref name=Konggo>''Congo'': Konggo (Panganiban)</ref> - Demokratikong Republika ng Konggo (''dati at popular na kilala bilang Zaire'') |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République Démocratique du Congo | | |- |{{flagicon2|Republic of the Congo}} [[Republika ng Konggo|Konggo (Brazzaville)]]<ref name=Konggo/> - Republika ng Konggo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Congo – République du Congo | | |- |[[Talaksan:Flag of Kosovo.svg|22px]] [[Kosobo]] (''awtonomong lalawigan ng [[#S|Serbia at Montenegro]] sa ilalim ng [[misyon ng Mga Nagkakaisang Bansa sa Kosovo|interim na sibilyang administrasyon ng UN]]'') | * ''[[Wikang Albanyano|Albanyano]]'': Kosovës – Republika e Kosovës * ''[[Wikang Serbiyo|Serbiyo]]'': Косово – Република Косово | | |- |{{flagicon2|Costa Rica}} [[Kosta Rika]] - Republika ng Kosta Rika |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Costa Rica – República de Costa Rica | | |- |{{flagicon2|Cuba}} [[Kuba]] <ref>''Cuba'': Kuba (Panganiban)</ref> - Republika ng Kuba |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Cuba – República de Cuba | | |- |{{flagicon2|Kuwait}} [[Kuwait]] - Estado ng Kuwait |[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الكويت – دولة الكويت | | |- |{{flagicon2|Laos}} [[Laos]] - Popular at Demokratikong Republika ng Laos |''[[Wikang Lao|Lao]]'': ນລາວ – ສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ | | |- |{{flagicon2|Latvia}} [[Latbya]] <ref>''Latvia'': Latbya (Panganiban)</ref> - Republika ng Latbya |''[[Wikang Latbyano|Latbyano]]'': Latvija – Latvijas Republika | | |- |{{flagicon2|Lebanon}} [[Libano|Líbano]] <ref name=Lebanon>{{cite-Biblia|Libano}}</ref><ref name=Lebanon2>{{cite-Biblia3|[http://angbiblia.net/awit29.aspx Bundok ng Líbano] (isang bundok na nasa loob ng Republika ng Líbano)}}</ref> - Republika ng Líbano | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': لبنان – الجمهوريّة اللبنانيّة * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': République libanaise | | |- |{{flagicon2|Lesotho}} [[Lesoto]] - Kaharian ng Lesoto | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Lesotho – Kingdom of Lesotho * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Lesotho – Mmuso wa Lesotho | | |- |{{flagicon2|Liberia}} [[Liberya]] - Republika ng Liberya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Liberia – Republic of Liberia | | |- |{{flagicon2|Libya}} [[Libya]] – Estado ng Libya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': دولة ليبي | | |- |{{flagicon2|Liechtenstein}} [[Liechtenstein]] - Prinsipalidad ng Liechtenstein |''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Liechtenstein – Fürstentum Liechtenstein | | |- |{{flagicon2|Lithuania}} [[Litwanya]] <ref>''Lithuania'': Litwanya (Panganiban, orihinal ''Litwanya'')</ref> - Republika ng Litwanya |''[[Wikang Litwaniyano|Litwaniyano]]'': Lietuva – Lietuvos Respublika | | |- |{{flagicon2|Luxembourg}} [[Luksemburgo]] - Dakilang Dukado ng Luksemburgo | * ''[[Wikang Lëtzebuergesch|Lëtzebuergesch]]'': Lëtzebuerg – Groussherzogdem Lëtzebuerg * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Luxembourg – Grand-Duché du Luxembourg * ''[[Wikang Aleman|Aleman]]'': Luxemburg – Großherzogtum Luxemburg | | |- |{{flagicon2|Iceland}} [[Lupangyelo]] <ref name=Iceland>''Iceland'': Lupangyelo '' o Aisland</ref> - Republika ng Lupangyelo |''[[Wikang Islandes|Islandes]]'': Ísland – Lýðveldið Ísland | | |- |{{flagicon2|Madagascar}} [[Madagaskar]] <ref>''Madagascar'': Madagaskar (Panganiban)</ref> - Republika ng Madagaskar | * ''[[Wikang Malgatse|Malgatse]]'': Madagasikara – Repoblikan'i Madagasikara * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Madagascar – Republique de Madagascar | | |- |{{flagicon2|Macau}} [[Makaw|Makáw]] <ref>''Macau'': Makáw (Padre English, Panganiban)</ref> - [[Natatanging Administratibong Rehiyon]] Makaw ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]] (''diplomatikong kilala bilang [[Politika ng Macaw#Panlabas na Ugnayan|Makaw, Tsina]]'') | | | |-|, |{{flagicon2|Malawi}} [[Malawi|Maláwi]] - Republika ng Maláwi | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malawi – Republic of Malawi * ''[[Wikang Chewa|Chewa]]'': Malaŵi – Mfuko la Malaŵi | | |- |{{flagicon2|Malaysia}} [[Malaysia]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'')<ref>Pederasyon ng Malaya sumali sa Mga Nagkakaisang Bansa sa 17 Set 1957. Sa 16 Set 1963, ang pangalan ay pinalitan sa Malaysia, matapos ang pagtanggap ng isang bagong pederasyon ng Singapore, Sabah (Hilagang Borneo) at Sarawak. Singapore ay naging isang malayang bansa sa 9 Agosto 1965 at miyembro ng Mga Nagkakaisang Bansa sa 21 Set 1965.</ref> | * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Malaysia * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malaysia * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': மலேசியா | | |- |{{flagicon2|Maldives}} [[Maldibas]] - Republika ng Maldibas |''[[Wikang Divehi|Divehi]]'': ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާ | | |- |{{flagicon2|Mali}} [[Mali|Máli]] - Republika ng Máli |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mali – République du Mali | | |- |{{flagicon2|Malta}} [[Malta]] <ref>''Malta'': Malta (Magandang Balita Biblia)</ref> - Republika ng Malta (''huwag ikalito sa [[#S|Soberanong Militar na Orden ng Malta]]'') | * ''[[Wikang Maltes|Maltes]]'': Malta – Repubblika ta' Malta * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Malta – Republic of Malta | | |- |{{flagicon2|Marshall Islands}} [[Kapuluang Marsiyal]] - Republika ng Kapulong Marsiyal (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Esatado Unidos]]'') | * ''[[Wikang Marshall|Marshall]]'': Aorōkin M̧ajeļ – Aolepān Aorōkin M̧ajeļ * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Marshall Islands – Republic of the Marshall Islands | | |- |{{flagicon2|Northern Mariana Islands}} [[Kapuluan ng Hilagang Mariana]] - Komonwelt ng Hilagang Kapuluang Mariana (''komonwelt sa unyong pampolitika sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Macedonia}} [[Republika ng Masedonya|Masedonya]] - Republika ng Masedonya (''diplomatikong kilala minsan bilang [[Panlabas na relasyon ng Republika ng Macedonia|Dating Republikang Yugoslav ng Makedonia]]'') |''[[Wikang Macedonio|Macedonio]]'': Македонија – Република Македонија | | |- |{{flagicon2|Mauritania}} [[Mauritania|Mawritanya]] - Islamikong Republika ng Mawritanya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': موريتانيا – الجمهورية الإسلامية الموريتانية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Mauritanie – République Islamique de la Mauritanie | | |- |{{flagicon2|Mauritius}} [[Mauritius|Mawrisyo]] - Republika ng Mawrisyo |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Mauritius – Republic of Mauritius | | |- |{{flagicon2|Micronesia}} [[Mga Estadong Pederado ng Mikronesya|Maykronesiya]] - Pederadong mga Estado ng Maykronesiya (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Micronesia – Federated States of Micronesia | | |- |{{flagicon2|Mayotte}} [[Mayotte|Mayót]] (''panlabas na kolektibo ng [[#F|France]]'') | | | |- |{{flagicon2|Mexico}} [[Mehiko|Méhiko]] - Estado Unidos ng Méhiko (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': México – Estados Unidos Mexicanos | | |- |{{flagicon2|Moldova}} [[Moldoba|Móldoba]] - Republika ng Móldoba (''tingnan din [[#P|Pridnestrovie]]'') |''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Moldova – Republica Moldova | | |- |{{flagicon2|Monaco}} [[Monako|Mónako]] - Prinsipalidad ng Mónako | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Monaco – Principauté de Monaco * ''[[Wikang Monegasko|Monegasko]]'': Múnegu – Principatu de Múnegu * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Monaco - Principato di Monaco | | |- |{{flagicon2|Mongolia}} [[Monggolya]]<ref>''Mongolia'': Monggolya (Panganiban, original ''Munggolya'')</ref> (''minsang isinusulat o binabanggit bilang [[Panlabas na Monggolya]] (kasama ang [[Tuva]]) upang matukoy na iba sa [[Panloob na Monggolya]] ng [[#T|Republikang Popular ng Tsina]]'') |''[[Wikang Monggol|Monggol]]'': Монгол Улс | | |- |{{flagicon2|Montenegro}} [[Montenegro]] - Republika ng Montenegro |''[[Wikang Serbyo|Montenegrino]]'': Црна Гора | | |- |{{flagicon2|Montserrat}} [[Montserrat]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Morocco}} [[Moroko]] <ref>''Morocco'': Moroko (Panganiban)</ref> - Kaharian ng Moroko (''tingnan din [[#K|Kanluraning Sahara]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': المغرب – المملكة المغربية | | |- |{{flagicon2|Mozambique}} [[Mosambik|Mósambik]] - Republika ng Mósambik |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Moçambique – República de Moçambique | | |- |{{flagicon2|Myanmar}} [[Myanmar|Miyanmar]] - Unyon ng Myanmar (''dati at popular na kilala bilang Burma'') |''[[Wikang Birmano|Birmano]]'': ဴမန္မာ | | |- |{{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Nagkakaisang Arabong Emirato (bansa)|Nagkakaisang Arabong Emirato]] (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': دولة الإمارات العربيّة المتّحدة | | |- |{{flagicon2|United Kingdom}} [[Nagkakaisang Kaharian]] - Nagkakaisang Kaharian ng Dakilang Britanya at Hilagang Irlanda (''[[Commonwealth realm]]'') | *''[[Eskosya|Eskoses]]'': Unitit Kinrick – Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Ireland *''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': United Kingdom – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland *''[[Korniko|Kórniko]]'': Ruwvaneth Unys Breten Veur ha Wordhon Gledh *''[[Gaelic literature|Gaeliko Eskoses]]'': Rìoghachd Aonaichte – Rìoghachd Aonaichte na Breatainne Mòire is Èireann a Tuath *''[[Wikang Gales|Gales]]'': Teyrnas Unedig – Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddo *''Úlster'': Claught Kängrick – Claught Kängrick o Docht Brätain an Norlin Airlann | | |- | | | | |- |{{flagicon2|Namibia}} [[Namibya]] - Republika ng Namibya |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Namibia – Republic of Namibia | | |- |{{flagicon2|Nauru}} [[Nauru]] - Republika ng Nauru | * ''[[Wikang Nauruan|Nauruan]]'': Naoero – Ripublik Naoero * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nauru – Republic of Nauru | | |- |{{flagicon2|Nepal}} [[Nepal|Nepál]] - Pederal na Demokratikong Republika ng Nepál |''[[Wikang Nepali|Nepali]]'': नेपाल | | |- |{{flagicon2|Niger}} [[Niher]] - Republika ng Niher |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Niger – République du Niger | | |- |{{flagicon2|Nigeria}} [[Niherya]] - Pederal na Republika ng Niherya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Nigeria – Federal Republic of Nigeria | | |- |{{flagicon2|Nicaragua}} [[Nicaragua|Nikaragwa]] - Republika ng Nikaragwa |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Nicaragua – República de Nicaragua | | |- |{{flagicon2|Niue}} [[Niue|Kapuluang Niue]] (''sariling-namamahalang estado na may malayang asosasyon sa [[#N|New Zealand]]'') | | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Noruwega]]<ref>''Norway'': Noruwega (Panganiban, orihinal ''Norwega'')</ref> - Kaharian ng Noruwega |''[[Wikang Noruwego|Noruwego]]'': Norge – Kongeriket Norge | | |- |{{flagicon2|Netherlands}} [[Olanda]] <ref name=Netherlands>''Netherlands''/''Holland'': Olanda (De Dios, Panganiban, Sagalongos, Padre English)</ref> - Kaharian ng Olanda |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Nederland – Koninkrijk der Nederlanden | |''sa legalidad, tumutukoy ang Nederland sa pangunahing lupaing bahagi ng sa Europa ng [[Kaharian ng Nederland]], kasama ang huli na binubuo ng Nederland at dalawang panlabas na mga bansa, [[#A|Aruba]] at [[#O|Olandang Antiles]] ang mga ito'' |- |{{flagicon2|Netherlands Antilles}} [[Olanda Antiles]]<ref name=Netherlands/> (''panlabas na bansa ng [[Kaharian ng Nederland]]'') | | | |- |{{flagicon2|Oman}} [[Oman]] - Kasultanan ng Oman |''[[Wikang Arab|Arab]]'': عُمان – سلطنة عُمان | | |- |{{flagicon2|Pakistan}} [[Pakistan]] - Islamikong Republika ng Pakistan | * ''[[Wikang Urdu|Urdu]]'': پاکستان – اسلامی جمہوریۂ پاکستان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Pakistan – Islamic Republic of Pakistan | | |- |{{flagicon2|Palau}} [[Palaw|Paláw]] - Republika ng Paláw (''[[Tipan ng Malayang Asosasyon|Asosyadong estado ng Estados Unidos]]'') | * ''[[Wikang Palauano|Palauano]]'': Belau – Beluu er a Belau * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Palau – Republic of Palau | | |- |{{flagicon2|Palestine}} [[Estado ng Palestina|Palestina]] <ref>''Palestine'': Palestina (Msgr. José C. Abriol, Ang Banal na Biblia)</ref> - Estado ng Palestina (''ang [[Estado ng Palestina]] ay kasalukuyang kinikilala ng [[Estado ng Palestina#Mga estadong kinikilala ang Estado ng Palestina|mahigit 90 mga bansa]], lubos na sinisuporthan ang internasyunal na katayuan ng Palestina ng mga di-kumikilalang mga bansa sang-ayon sa [[Nasyonal na Palestinang Awtoridad]], isang pagpapaganap ang nasa proseso na maaaring ibilang ang kalaunang pagkilala nito bilang isang Estado ng Palestina, tingnan din [[Mga mungkahi para sa isang estado sa Palestina]]'') |''[[Wikang Arab|Arab]]'': فلسطين | | |- |{{flagicon2|Panama}} [[Panama|Panamá]] <ref>''Panama'': Panama (Panganiban)</ref> - Republika ng Panamá |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Panamá – República de Panamá | | |- |{{flagicon2|Papua New Guinea}} [[Papua New Guinea|Papuwa Bagong Guniya]] - Independiyenteng Estado ng Papuwa Bagong Guniya (''[[Commonwealth realm]]'') | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Papua New Guinea – Independent State of Papua New Guinea * ''[[Wikang Tok Pisin|Tok Pisin]]'': Papua Niugini – Independen Stet bilong Papua Niugini | | |- |{{flagicon2|Paraguay}} [[Paragway]] - Republika ng Paragway | * ''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Paraguay – República del Paraguay * ''[[Wikang Guarani|Guarani]]'': Paraguái – Tetã Paraguái | | |- |{{flagicon2|Peru}} [[Peru|Perú]] <ref>''Peru'': Peru (Panganiban)</ref> - Republika ng Perú |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Perú – República del Perú | | |- |{{flagicon2|Fiji}} [[Pidyi]] <ref>''Fiji'': Pidyi (Panganiban)</ref> - Republika ng Kapulong Pidyi | * ''[[Wikang Pidyiyano|Pidyiyano]]'': Viti – Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Fiji – Republic of the Fiji Islands * ''[[Pidyi Hindi]]'': फ़िजी / فِجی – फ़िजी गणराज्य / فِجی رپبلک | | |- |{{PHL}} <ref>''Philippines'': Pilipinas (Padre English)</ref> - Republika ng Pilipinas <ref>''Republic of the Philippines'': Republika ng Pilipinas (Padre English)</ref> |Ingles:Philippines | | |- |{{flagicon2|Finland}} [[Pinlandiya]]<ref>''Finland'': Pinlandiya (Panganiban)</ref> - Republika ng Pinlandiya | * ''[[Wikang Pinlandes|Pinlandes]]'': Suomi – Suomen tasavalta * ''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Finland – Republiken Finland | | |- |{{flagicon2|Pitcairn Islands}} [[Kapuluang Pitcairn]] - Pitcairn, Henderson, Ducie, at Kapuluang Oeno (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- | colspan="4" | <center>''Tignan [[#T|Transnistria]] para sa Pridnestrovie'' </center> |- |{{flagicon2|Poland}} [[Polonya]] - Republika ng Polonya |''[[Wikang Polako|Polako]]'': Polska – Rzeczpospolita Polska | | |- |{{flagicon2|Portugal}} [[Portugal]] - Republikang Portuges |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Portugal – República Portuguesa | | |- |{{flagicon2|France}} [[Pransiya]] <ref name=France>{{cite-Gabby|mula sa kahulugan ng ''pranses'': (...)"wika o salitang Pranses; ang mga tao sa '''Pransiya'''." (...)}}</ref> - Republika ng Pransiya |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': France – République française | | |- |{{flagicon2|French Polynesia}} [[Polinesyang Pranses]] (''panlabas na bansa ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Puerto Rico}} [[Porto Riko]]<ref name=AseanMandaragit>[http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None "Portoriko,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080619041609/http://www.aseaninfonet.org/philippines/mga-ibong-mandaragit-nobelang-sosyo-politiko/?searchterm=None |date=2008-06-19 }} ibinatay sa ''Portorikenyo'', [[Hernandez, Amado V.]] ''[[Mga Ibong Mandaragit: Nobelang Sosyo-Pampolitika]] (1969), kopyang PDF mula sa AseanInfoNet.org, nasa wikang Tagalog, Pambansang Aklatan, Sangay ng Filipiniana (panawag bilang FIL 899.2113 H43i 1982), at International Graphic Service, Lungsod ng Quezon, may 416 pahina ang aklat/may katumbas na 216 pahinang PDF, nakuha noong: 5 Marso 2008</ref> - Komonwelt ng Porto Riko (''komonwelt na may asosasyon sa [[#E|Estados Unidos]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Pulo ng Ascension|Pulo ng Asunsyón]] (''dumidepende sa [[#S|Santa Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Romania}} [[Rumanya]] <ref>''Romania'': Rumanya (Panganiban)</ref> - Republika ng Rumanya | * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': România * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Románia | | |- |{{flagicon2|Russia}} [[Rusya]] - Pederasyon ng Rusya (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') |''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Россия – Российская Федерация | | |- |{{flagicon2|Rwanda}} [[Rwanda]] - Republika ng Rwanda | * ''[[Wikang Kinyarwanda|Kinyarwanda]]'': Rwanda – Repubulika y'u Rwanda * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Rwanda – République du Rwanda * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Rwanda – Republic of Rwanda | | |- |{{flagicon2|San Marino}} [[San Marino]] - Kapayá-payapang Republika ng San Marino |''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': San Marino – Serenissima Repubblica di San Marino | | |- |{{flagicon2|Saint Kitts and Nevis}} [[San Cristobal at Nieves]] - Pederasyo ng San Cristobal at Nieves (''[[Pederasyon|estadong pederal]], [[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Kitts and Nevis | | |- |{{flagicon2|Saint Helena}} [[Santa Helena]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Nagkakaisang Kaharian]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Lucia | | |- |{{flagicon2|Saint-Pierre and Miquelon}} [[San Pedro at Mikelon|San Pedro at Mikelón]] (''panlabas na kolektibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Saint Vincent and the Grenadines}} [[San Vicente at ang Kagranadinahan]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Saint Vincent and the Grenadines | | |- |{{flagicon2|Zambia}} [[Sambia|Sámbia]] - Republika ng Sámbia |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zambia – Republic of Zambia | | |- |{{flagicon2|Samoa}} [[Samoa]] <ref>''Samoa'': Samoa (Panganiban)</ref> - Independiyenteng Estado ng Samoa | * ''[[Wikang Samoano|Samoano]]'': Sāmoa – Mālo Tuto'atasi o Sāmoa * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Samoa – Independent State of Samoa | | |- |{{flagicon2|São Tomé and Príncipe}} [[San Tomas at Prinsipe|San Tomás at Prínsipe]] - Demokratikong Republika ng San Tomás at Prínsipe |''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': São Tomé e Príncipe – República Democrática de São Tomé e Príncipe | | |- |{{flagicon2|Senegal}} [[Senegal|Sénegal]] - Republika ng Senegal |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Sénégal – République du Sénégal | | |- |{{flagicon2|Serbia}} [[Serbya]] - Republika ng Serbya | * ''[[Wikang Serbiyo|Sérbiyo]]'': Србија – Република Србија * ''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Szerbia – Szerb Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Seychelles}} [[Seykelas]] - Republika ng Seykelas | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Seychelles – Republic of Seychelles * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Seychelles – République des Seychelles * ''[[Wikang Creole|Creole]]'': – Repiblik Sesel | | |- |{{flagicon2|Sierra Leone}} [[Sierra Leone]] - Republika ng Sierra Leone |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sierra Leone – Republic of Sierra Leone | | |- |{{flagicon2|East Timor}} [[Silangang Timor]] - Demokratikong Republika ng Silangang Timor | * ''[[Wikang Tetum|Tetum]]'': Timor Lorosa'e – Repúblika Demokrátika Timor Lorosa'e * ''[[Wikang Portuges|Portuges]]'': Timor-Leste – República Democrática de Timor-Leste | | |- |{{flagicon2|Zimbabwe}} [[Simbabwe]] - Republika ng Simbabwe |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Zimbabwe – Republic of Zimbabwe | | |- |{{flagicon2|Singapore}} [[Singapura]] <ref>''Singapore'': Singapura (De Dios, Panganiban)</ref> - Republika ng Singapura | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Singapore – Republic of Singapore * ''[[Wikang Malay|Malay]]'': Singapura – Republik Singapura * ''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 新加坡 – 新加坡共和国 * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': சிங்கப்பூர் – சிங்கப்பூர் குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Solomon Islands}} [[Kapuluang Salomon|Kapuluang Salomón]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Solomon Islands | | |- |{{flagicon2|Somalia}} [[Somalya]] (''kasalukuyang pira-piraso ang buong bansa kasama ang kanyang [[Politika sa Somalia|Transisyonal na Pambansang Pamahalaan]] na pinatapon, tingnan din ang [[#S|Somaliland]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliya – Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': الصومال – جمهورية الصومال | | |- |{{flagicon2|Somaliland}} [[Somalilandiya]] - Republika ng Somalilandiya (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#S|Somalia]]'') | * ''[[Wikang Somali|Somali]]'': Soomaaliland – Jamhuuriyadda Soomaaliland * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': ارض الصومال – جمهورية ارض الصومال | | |- |[[Talaksan:Flag of the Sovereign Military Order of Malta.svg|22px]] [[Sovereign Military Order of Malta|Soberanong Militar na Ordén ng Malta]] (''huwag ikalito sa [[#M|Malta]]'') | | | |- |{{flagicon2|Sri Lanka}} [[Sri Lanka]] - Demokratikong Sosyalistang Republika ng Sri Lanka | * ''[[Wikang Sinhala|Sinhala]]'': ශ්රී ලංකාව * ''[[Wikang Tamil|Tamil]]'': இலங்கை – இலங்கை ஜனநாயக சமத்துவ குடியரசு | | |- |{{flagicon2|Sudan}} [[Sudan|Sudán]]<ref>''Sudan'': Sudan (Panganiban)</ref> - Republika ng Sudán | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': السودان – جمهورية السودان * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Sudan – Republic of the Sudan | | |- |{{flagicon2|Suriname}} [[Suriname|Surinam]] - Republika ng Suriname |''[[Wikang Olandes|Olandes]]'': Suriname – Republiek Suriname | | |- |{{flagicon2|Norway}} [[Svalbard]] (''panlabas na teritoryo ng [[#N|Noruwega]], kinikilala sa pandaigdigang kasunduan'') | | | |- |{{flagicon2|Swaziland}} [[Suwasilandiya]] - Kaharian ng Suwasilandiya | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Swaziland – Kingdom of Swaziland * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': eSwatini – Umbuso weSwatini | | |- |{{flagicon2|Sweden}} [[Suwesya]] - Kaharian ng Suwesya (Kaharian ng Suweko<ref>''Swedish'': Suweko (Padre English)</ref>) |''[[Wikang Suweko|Suweko]]'': Sverige – Konungariket Sverige | | |- |{{flagicon2|Switzerland}} [[Suwisa]] <ref>''Switzerland'': Suwisa (De Dios)</ref> - Konpederasyo ng Suwisa (''Swiss'') (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Confoederatio Helvetica * ''[[Wikang Aleman|Alemán]]'': Schweiz – Schweizerische Eidgenossenschaft * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Suisse – Confédération Suisse * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Svizzera – Confederazione Svizzera * ''[[Wikang Romansh|Romansh]]'': Svizra – Confederaziun Svizra | | |- |{{flagicon2|Syria}} [[Sirya]]<ref>''Syria'': Sirya (Magandang Balita Biblia [orihinal: Siria], Panganiban)</ref> - Arabong Republika ng Sirya |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': سورية – الجمهوريّة العربيّة السّوريّة | | |- |{{flagicon2|Taiwan}} [[Republika ng Tsina|Taywan (ROC)]] <ref>Taiwan: ''Taywan'' (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsina (''popular na tumutukoy bilang Taywan at [[panlabas na ugnayan ng Republika ng Tsina|diplomatikong]] kilala minsan bilang [[Tsinong Taipei]], ang [[Kalagayang pampolitika ng Taywan|kalagayang pampolitika]] ng ROC at ang [[Legal na kalagayan ng Taywan|legal na kalagayan]] ng [[Taiwan|Pulong Taywan]] (at kaniyang mga [[Talaan ng mga pulo sa Repulika ng Tsina|karatig pulo]]) na may pagtatalo'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 臺灣 / 台灣 – 中華民國 | | |- |{{flagicon2|Tajikistan}} [[Tayikistan]] - Republika ng Tayikistan |''[[Wikang Tajiki|Tajiki]]'': Тоҷикистон – Ҷумҳурии Тоҷикистон | | |- |{{flagicon2|Tanzania}} [[Tansaniya]] - Nagkakaisang Republika ng Tanzania (''[[Pederasyon|estadong pederal]]'') | * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Tanzania – Jamhuri ya Muungano wa Tanzania * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'':Tanzania – United Republic of Tanzania | | |- |{{flagicon2|Isle of Man}} [[Pulo ng Man]] (''Isle of Man'') (''[[Dumidependeng Korona|Mga dumidepende sa Koronang Britaniko]], kilala din bilang Mann'') | | | |- |{{flagicon2|Thailand}} [[Thailand]]<ref>''Thailand'': Thailand (De Dios)</ref> - Kaharian ng Thailand |''[[Wikang Thai|Thai]]'': ประเทศไทย – ราชอาณาจักรไทย | | |- |{{flagicon2|South Africa}} [[Timog Aprika]] (''kadalasang isinusulat o binabanggit bilang Timog Aprika'') - Republika ng Timog Aprika | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Africa – Republic of South Africa * ''[[Wikang Afrikaans|Afrikaans]]'': Suid-Afrika – Republiek van Suid-Afrika * ''[[Wikang Xhosa|Xhosa]]'': Mzantsi Afrika – IRiphabliki yaseMzantsi Afrika * ''[[Wikang Zulu|Zulu]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabliki yaseNingizimu Afrika * ''[[Wikang Ndebele|Ndbele]]'': Sewula Afrika – IRiphabliki yeSewula Afrika * ''[[Wikang Hilagang Sotho|Hilagang Sotho]]'': Afrika-Borwa – Rephaboliki ya Afrika-Borwa * ''[[Wikang Sotho|Sotho]]'': Afrika Borwa – Rephaboliki ya Afrika Borwa * ''[[Wikang Tswana|Tswana]]'': Aforika Borwa – Rephaboliki ya Aforika Borwa * ''[[Wikang Swati|Swati]]'': Ningizimu Afrika – IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika * ''[[Wikang Venda|Venda]]'': Afurika Tshipembe – Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe * ''[[Wikang Tsonga|Tsonga]]'': Afrika Dzonga – Riphabliki ra Afrika Dzonga | | |- |{{flagicon2|South Korea}} [[Timog Korea]] (''popular na kilala bilang Timog Korea'') - Republika ng Korea |''[[Wikang Koreano|Koreano]]'': 한국 – 대한민국 | | |- |{{flagicon2|South Ossetia}} [[Timog Ossetia]] - Republika ng Timog Ossetia (''de facto'' na malayang estado sa loob ng [[#G|Georgia]]'') | * ''[[Wikang Osetyo|Osetyo]]'': Хуссар Ирыстон – Республикæ Хуссар Ирыстон * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Южная Осетия – Республика Южная Осетия | | |- |{{flagicon2|South Sudan}} [[Timog Sudan|Timog Sudán]] - Republika ng Timog Sudán |* ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': South Sudan – Republic of South Sudan | | |- |{{flagicon2|Togo}} [[Togo]] - Republika ng Togo |''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Togo – République Togolaise | | |- |{{flagicon2|Tonga}} [[Tonga|Tonga]] - Kaharian ng Tonga | * ''[[Wikang Tongga|Tonga]]'': Tonga – Pule'anga Fakatu'i 'o Tonga * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tonga – Kingdom of Tonga | | |- |{{flagicon2|Chad}} [[Tsad]] - Republika ng Tsad | * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tchad – République du Tchad * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تشاد – جمهوريّة تشاد | | |- |{{flagicon2|Chile}} [[Tsile]]<ref>''Chile'': Tsile (Panganiban)</ref> - Republika ng Tsile |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Chile – República de Chile | | |- |{{flagicon2|People's Republic of China}} [[Republikang Popular ng Tsina|Tsina (PRC)]]<ref>''China'': Tsina (Padre English)</ref> - Popular na Republika ng Tsina (''kadalasang [[Punong-Lupaing Tsina]]'') |''[[Wikang Mandarin|Mandarin]]'': 中国 – 中华人民共和国 | | |- |{{flagicon2|Czech Republic}} [[Tseko]] - Republika ng Tseko (''minsang isinusulat o binabanggit bilang Czechia'') |''[[Wikang Tseko|Tseko]]'': Českó – Česká republika | | |- | colspan="4" |<center> ''Tingnan ang [[#T|Taywan (ROC)]] para sa [[Republika ng Tsina]] (tingnan din [[Patakarang Isang-Tsina]] at [[Tsina at ang Mga Nagkakaisang Bansa|pagtatalo sa representasyon sa UN sa pagitan ng PRC at ROC]])'' </center> |- |{{flagicon2|Cyprus}} [[Tsipre]]<ref>''Cyprus'': Tsipre (Magandang Balita Biblia, orihinal ''Chipre'')</ref> - Republika ng Tsipre (''tingnan din [[#H|Hilagang Tsipre]]'') | * ''[[Wikang Griyego|Griyego]]'': Κυπρος – Κυπριακή Δημοκρατία * ''[[Wikang Turko|Turko]]'': Kıbrıs – Kıbrıs Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Transnistria}} [[Transnistria]] - Republikang Pridnestroviang Moldova ng [[Transnistria]] (''ginagamit ng pamahalaang Transnistriano ang saling ''Pridnestrovie'', de facto malayang estado sa loob ng [[#M|Moldova]]'') | * ''[[Wikang Ruso|Ruso]]'': Приднестровье'': Приднестровская Молдавская Республика * ''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Придністров'я'': Придністровська Молдавська Республіка * ''[[Wikang Rumano|Rumano]]'': Нистря'': Република Молдовеняскэ Нистрянэ | | |- |{{flagicon2|Trinidad and Tobago}} [[Trinidad at Tobago]] - Republika ng Trinidad at Tobago |''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Trinidad and Tobago – Republic of Trinidad and Tobago | | |- |{{flagicon2|Tristan da Cunha}} [[Tristan da Cunha|Tristan da Kunya]] (''dumidepende sa [[#S|Saint Helena]], isang panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Tuvalu}} [[Tubalu]] (''[[Commonwealth realm]]'') |''[[Wikang Tuvalu|Tuvalu]] at [[Wikang Ingles|Ingles]]'': Tubalu | | |- |{{flagicon2|Tunisia}} [[Tunisya]] - Republika ng Tunisya | * ''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': تونس – الجمهورية التونسية * ''[[Wikang Pranses|Pranses]]'': Tunisie - République du Tunisie | | |- |{{flagicon2|Turkey}} [[Turkya]] <ref>''Turkey'': Turkya (Padre English, Sagalongos)</ref> - Republika ng Turkya |''[[Wikang Turko|Turko]]'': Türkiye – Türkiye Cumhuriyeti | | |- |{{flagicon2|Turkmenistan}} [[Turkmenistan]] |''[[Wikang Turkmen|Turkmen]]'': Türkmenistan | | |- |{{flagicon2|Turks and Caicos Islands}} [[Kapuluang Turko at Caicos]] (''panlabas na teritoryo ng [[#U|United Kingdom]]'') | | | |- |{{flagicon2|Uganda}} [[Uganda]] - Republika ng Uganda | * ''[[Wikang Ingles|Ingles]]'': Uganda – Republic of Uganda * ''[[Wikang Swahili|Swahili]]'': Uganda – Jamhuri ya Uganda | | |- |{{flagicon2|Ukraine}} [[Ukranya]] |''[[Wikang Ukranyano|Ukranyano]]'': Україна | | |- |{{flagicon2|Hungary}} [[Unggarya]]<ref>''Hungary'': Unggarya (Panganiban)</ref> - Republika ng Unggarya |''[[Wikang Unggaro|Unggaro]]'': Magyarország – Magyar Köztársaság | | |- |{{flagicon2|Uruguay}} [[Urugway|Urugwáy]]<ref>''Uruguay'': Urugway (Panganiban)</ref> - Oryental na Republika ng Urugwúy |''[[Wikang Espanyol|Espanyol]]'': Uruguay – República Oriental del Uruguay | | |- |{{flagicon2|Uzbekistan}} [[Usbekistan]] - Republika ng Usbekistan |''[[Wikang Usbek|Usbek]]'': Ўзбекистон – Ўзбекистон Республикаси | | |- |{{flagicon2|Vatican City}} [[Lungsod ng Vaticano|Lungsód ng Vaticano]] - Estadong Lungsód ng Vaticano | * ''[[Wikang Latin|Latin]]'': Civitas Vaticana – Status Civitatis Vaticanæ * ''[[Wikang Italyano|Italyano]]'': Città del Vaticano – Stato della Città del Vaticano | | |- |{{flagicon2|Wallis and Futuna}} [[Wallis at Futuna]] (''panlabas na koletibidad ng [[#P|Pransiya]]'') | | | |- |{{flagicon2|Yemen}} [[Yemen]] - Republika ng Yemen |''[[Wikang Arabe|Arabe]]'': اليمن – الجمهوريّة اليمنية | | |} == Mga sanggunian == === Talababa === [[Talaksan:UNITED NATIONS MEMBER STATES.djvu|thumb|200px|UN Press Release petsang 3 Hulyo 2006]] {{reflist|3}} === Bibliyograpiya === * English, James. ''English-Tagalog Dictionary'' (1965) at ''Tagalog-English Dictionary'' (1986). * Sagalongos, Felicidad T.E. ''Diksiyunaryong Ingles-Pilipino Pilipino-Ingles''. (1968). * Calderon. ''Diccionario Ingles-Español-Tagalog''. * De Dios, Reynaldo [Tagalog], at Afenir [Ilokano]. ''English-Tagalog-Ilokano Vocabulary''. (2005). * Panganiban, Jose Villa. ''Concise English-Tagalog Dictionary''. (1969). * ''UP Diksiyonaryong Filipino''. (2001). * Santos, Vito C. ''New Vicassan's English-Pilipino (Tagalog) Dictionary'' (1995), Anvil Publishing, 1,603 pahina, ISBN 971-27-0349-5, ISBN 978-971-27-0349-2 * Gaboy, Luciano L. ''Talahuluganang Ingles-Filipino/English-Filipino Dictionary'', Gabby's Dictionary, GabbyDictionary.com. == Tingnan din == * [[Talaan ng mga kabansaan]] * [[Talaan ng mga bansa ayon sa kapal ng populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa populasyon]] * [[Tala ng mga bansa ayon sa GDP (PPP) bawat kapita]] [[Kategorya:Talaan ng mga bansa]] {{Earth}} 5mwpzk9qbvu8q0o483rqxb0rdzee3ny 0 15276 1958687 1958667 2022-07-26T01:31:48Z 103.176.202.44 wikitext text/x-wiki {{Infobox person/Wikidata}} Si '''Caloy Alde''' ay isang komedyanteng [[artista]] sa [[Pilipinas]]. Born: July 28, 1968 Died: July 22, 2022 Cause of death: Suicide By Hanging ==Pilmograpiya== *''Ogag the movie'' *''Mr. Suave hoy! hoy! hoy! hoy! hoy! hoy!'' (2003) *''S2pid Luv'' (2002) *''Babaeng putik, Ang'' (2001) *''Baliktaran: Si Ace at si Daisy'' (2001) *''Sgt. Larry Layar'' (1998) *''Pares-pares (Trip ng puso)'' (1998) *''No Read, No Write'' (1997) ==Mga palabas sa telebisyon== *''Ogag the TV show'' (ABC-5) (ngayo'y [[TV 5]]) *''Tropang Trumpo (ABC-5)(ngayo'y [[TV 5]]) *''Lokom\oko High'' (TV 5) *[[Tropa Mo Ko Unli]] ([[TV5]]) (2013-present) {{DEFAULTSORT:Alde, Caloy}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Komedyante]] {{Pilipinas-artista-stub}} tjkurcux7359raqu9cvm0ukowkd1qz7 1958692 1958687 2022-07-26T02:02:24Z 2001:4451:23E:EF00:695E:F7D1:DA68:DE33 wikitext text/x-wiki {{Infobox person/Wikidata}} Si '''Caloy Alde''' ay isang komedyanteng [[artista]] sa [[Pilipinas]]. Kilala bilang Mr. Bean ng Pilipinas. Born: July 28, 1962 Died: July 22, 2022 Cause of death: Massive heart attack. ==Pilmograpiya== *''Ogag the movie'' *''Mr. Suave hoy! hoy! hoy! hoy! hoy! hoy!'' (2003) *''S2pid Luv'' (2002) *''Babaeng putik, Ang'' (2001) *''Baliktaran: Si Ace at si Daisy'' (2001) *''Sgt. Larry Layar'' (1998) *''Pares-pares (Trip ng puso)'' (1998) *''No Read, No Write'' (1997) ==Mga palabas sa telebisyon== *''Ogag the TV show'' (ABC-5) (ngayo'y [[TV 5]]) *''Tropang Trumpo (ABC-5)(ngayo'y [[TV 5]]) *''Lokom\oko High'' (TV 5) *[[Tropa Mo Ko Unli]] ([[TV5]]) (2013-present) {{DEFAULTSORT:Alde, Caloy}} [[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Komedyante]] {{Pilipinas-artista-stub}} gi3fmk9o69avbjca9s8ba1afdpy88ou 0 19447 1958686 1958327 2022-07-26T01:26:02Z GinawaSaHapon 102500 /* Sa Pilipinas */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycle"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycle"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycle"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuen-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Ika-16 hanggang ika-19 na siglo === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing na ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' ('Doktrinang Kristiyano') ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. May tatlong bersyon ito, na nalimbag sa pagitan ng 1590 hanggang 1593. Ang una, pinamagatang ''Tratado de la Doctrina de la Santa Iglesia y de Ciencias Naturales'' ('Kasunduan sa Doktrina ng Banal na Simbahan at ng mga Agham Pangkalikasan') ay nakasulat sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tsino|Tsino]]. Nadiskubre lang ito noong 1952 sa Madrid, at pinaniniwalaang na ngayon ng mga eksperto na hindi ito napetsahan dahil di pa ito lisensiyado. Ito ang sinasabing aklat na tinukoy ni Gobernador-Heneral [[Perez Dasmariñas]] sa kanyang sulat noong 1593 sa hari ng Espanya. Dito, nilahad niya na kailangan niyang makakuha ng lisensya para ilimbag ang dalawang ''Doktrina'' para sa pagpapakalat ng Kristiyanismo sa lugar.<ref name="ncca"/> Nagresulta ito sa sikat na bersyon ng ''Doktrina'' na nakasulat sa wikang Espanyol at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (sa parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]), na pinamagatang ''Doctrina Christiana en lengua espanola y tagala'' ('Doktrinang Kristiyano sa wikang Espanyol at Tagalog'). Nagkaroon rin ito ng bersyon sa wikang Tsino para sa komunidad ng mga Tsino sa lugar, na pinamagatan namang ''Doctrina Christiana en letra y lengua China'' ('Doktrinang Kristiyano sa sulat at wikang Tsino'). Nilimbag ng Tsinong manlilimbag na si Keng Yong.<ref name="ncca">{{cite web|title=Books and Bookmaking in the Philippines|trans-title=Mga Aklat at Paggawa sa mga Aklat sa Pilipinas|lang=en|last=Vallejo|first=Rosa M.|website=[[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]]|url=https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-heritagesch/libraries-and-information-services/books-and-bookmaking-in-the-philippines/|access-date=26 Hulyo 2022}}</ref> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.<ref name="Ocampo2014">{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}</ref> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] dj2q4jljhasf6ifm9l0j21ld9zrmy2e 1958689 1958686 2022-07-26T01:52:26Z GinawaSaHapon 102500 /* Sa Pilipinas */ Karagdagang impormasyon tungkol sa kasaysayan ng mga aklat sa Pilipinas, mula sa NCCA. wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycle"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycle"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycle"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuen-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Ika-16 hanggang ika-19 na siglo === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing na ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' ('Doktrinang Kristiyano') ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. May tatlong bersyon ito, na nalimbag sa pagitan ng 1590 hanggang 1593. Ang una, pinamagatang ''Tratado de la Doctrina de la Santa Iglesia y de Ciencias Naturales'' ('Kasunduan sa Doktrina ng Banal na Simbahan at ng mga Agham Pangkalikasan') ay nakasulat sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tsino|Tsino]]. Nadiskubre lang ito noong 1952 sa Madrid, at pinaniniwalaang na ngayon ng mga eksperto na hindi ito napetsahan dahil di pa ito lisensiyado. Ito ang sinasabing aklat na tinukoy ni Gobernador-Heneral [[Perez Dasmariñas]] sa kanyang sulat noong 1593 sa hari ng Espanya. Dito, nilahad niya na kailangan niyang makakuha ng lisensya para ilimbag ang dalawang ''Doktrina'' para sa pagpapakalat ng Kristiyanismo sa lugar.<ref name="ncca"/> Nagresulta ito sa sikat na bersyon ng ''Doktrina'' na nakasulat sa wikang Espanyol at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (sa parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]), na pinamagatang ''Doctrina Christiana en lengua espanola y tagala'' ('Doktrinang Kristiyano sa wikang Espanyol at Tagalog'). Nagkaroon rin ito ng bersyon sa wikang Tsino para sa komunidad ng mga Tsino sa lugar, na pinamagatan namang ''Doctrina Christiana en letra y lengua China'' ('Doktrinang Kristiyano sa sulat at wikang Tsino'). Nilimbag ng Tsinong manlilimbag na si Keng Yong. Pinaniniwalaan ng mga mananalaysay na siya at ang sikat na manlilimbag na si Juan de Vera ay iisang tao lang. Gawain noon ng mga prayle sa Pilipinas na gawing Kristiyano ang mga Tsino noon at bigyan sila ng isang Kristiyanong pangalan.<ref name="ncca">{{cite web|title=Books and Bookmaking in the Philippines|trans-title=Mga Aklat at Paggawa sa mga Aklat sa Pilipinas|lang=en|last=Vallejo|first=Rosa M.|website=[[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]]|url=https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-heritagesch/libraries-and-information-services/books-and-bookmaking-in-the-philippines/|access-date=26 Hulyo 2022}}</ref> Noong 1602 hanggang 1640, nasa 27 aklat na ang nalimbag sa Pilipinas noon sa pamamagitan ng nagagalaw na uri. Ang aklat na ''Libro de Nuestra Señora del Rosario en lengua y letra de Filipinas'' ('Aklat ng Mahal na Ina ng Rosaryo sa wika at sulat ng Pilipinas') ni Padre Francisco Blancas de San Jose ang itinuturing na pinakaunang aklat na nalimbag sa ganitong paraan sa Pilipinas. Nilimbag ito niong 1602 sa [[Binondo]]. Gayunpaman, nawala na ito sa kasaysayan, at pinagdududahan ng mga eksperto kung ginawa ba ito sa nagagalaw na uri o sa pamamagitan ng paraan ng mga Tsino. Ang aklat na ''Libro de los Cuatro Postrimerias del Hombre'' ('Aklat ng Apat na Kahahantungan ng Tao'), na sinulat ni Padre Blancas de San Jose noong 1604, ang walang-dudang pinakaunang aklat na nalimbag sa nagagalaw na uri.<ref name="ncca"/> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.<ref name="Ocampo2014">{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}</ref> Ang mga unang aklat sa Pilipinas ay puro mga doktrina ng Simbahan at diksyonaryo. Mga Tsino rin ang unang mga manlilimbag sa Pilipinas. Gayunpaman, ang Pilipinong si [[Tomas Pinpin]] ang sinasabing unang Pilipinong manlilimbag. Ipinanganak sa [[Abucay]] sa [[Bataan]], ilan sa mga gawa niya ang ''Arte y Reglas de la Lengua Tagala'' ('Sining at mga Tuntunin ng wikang Tagalog') at ang ''Librong Pagaaralan nang mga Tagalog nang Uicang Castila'' ({{lang-fil|Aklat ng wikang Espanyol na Pag-aaralan ng mga Tagalog}}), na parehong nilimbag noong 1610 sa Bataan. Naglimbag rin siya sa [[Pila]] sa [[Laguna]] at [[Binondo]] sa [[Maynila]], at nakagawa siya ng di bababa sa isang dosenang akda mula 1609 hanggang 1639.<ref name="ncca"/> Ayon sa [[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]] (NCCA), tinatayang nasa 6000 akda ang nailimbag sa Pilipinas mula 1593 hanggang 1900.<ref name="ncca"/> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] nmyqhhwxkutnx3m6xkaqq236s5n7221 1958726 1958689 2022-07-26T06:05:50Z GinawaSaHapon 102500 /* Sa Pilipinas */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycle"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycle"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycle"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuen-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Ika-16 hanggang ika-19 na siglo === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing na ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' ('Doktrinang Kristiyano') ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. May tatlong bersyon ito, na nalimbag sa pagitan ng 1590 hanggang 1593. Ang una, pinamagatang ''Bian Zhengjiao Zhenchuan Shilu'',{{efn|{{lang-zh|辯正教真傳實錄}}; 'Ang Testimonya ng Tunay na Relihiyon')}} ay isinulat ng prayleng si Juan Cobo at nilimbag sa pamamagitan ng mga bloke ng kahoy at nakasulat sa wikang Tsino.<ref name="bibl2021">{{cite web|url=https://biblioasia.nlb.gov.sg/vol-17/issue-2/jul-sep-2021/early-printing|title=Early Printing in the Philippines|trans-title=Maagang Paglilimbag sa Pilipinas|lang=en|date=7 Hulyo 2021|website=BiblioAsia|last=Lee|first=Gracie}}</ref> Nadiskubre lang ito noong 1952 sa Madrid, at pinaniniwalaang na ngayon ng mga eksperto na hindi ito napetsahan dahil di pa ito lisensiyado. Ito ang sinasabing aklat na tinukoy ni Gobernador-Heneral [[Perez Dasmariñas]] sa kanyang sulat noong 1593 sa hari ng Espanya. Dito, nilahad niya na kailangan niyang makakuha ng lisensya para ilimbag ang dalawang ''Doktrina'' para sa pagpapakalat ng Kristiyanismo sa lugar.<ref name="ncca"/> Nagresulta ito sa sikat na bersyon ng ''Doktrina'' na nakasulat sa wikang Espanyol at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (sa parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]), na pinamagatang ''Doctrina Christiana en lengua espanola y tagala'' ('Doktrinang Kristiyano sa wikang Espanyol at Tagalog'). Nagkaroon rin ito ng bersyon sa wikang Tsino para sa komunidad ng mga Tsino sa lugar, na pinamagatan namang ''Doctrina Christiana en letra y lengua China'' ('Doktrinang Kristiyano sa sulat at wikang Tsino'). Nilimbag ng Tsinong manlilimbag na si Keng Yong. Pinaniniwalaan ng mga mananalaysay na siya at ang sikat na manlilimbag na si Juan de Vera ay iisang tao lang. Gawain noon ng mga prayle sa Pilipinas na gawing Kristiyano ang mga Tsino noon at bigyan sila ng isang Kristiyanong pangalan.<ref name="ncca">{{cite web|title=Books and Bookmaking in the Philippines|trans-title=Mga Aklat at Paggawa sa mga Aklat sa Pilipinas|lang=en|last=Vallejo|first=Rosa M.|website=[[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]]|url=https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-heritagesch/libraries-and-information-services/books-and-bookmaking-in-the-philippines/|access-date=26 Hulyo 2022}}</ref> Noong 1602 hanggang 1640, nasa 27 aklat na ang nalimbag sa Pilipinas noon sa pamamagitan ng nagagalaw na uri. Ang aklat na ''Libro de Nuestra Señora del Rosario en lengua y letra de Filipinas'' ('Aklat ng Mahal na Ina ng Rosaryo sa wika at sulat ng Pilipinas') ni Padre Francisco Blancas de San Jose ang itinuturing na pinakaunang aklat na nalimbag sa ganitong paraan sa Pilipinas. Nilimbag ito niong 1602 sa [[Binondo]]. Gayunpaman, nawala na ito sa kasaysayan, at pinagdududahan ng mga eksperto kung ginawa ba ito sa nagagalaw na uri o sa pamamagitan ng paraan ng mga Tsino. Ang aklat na ''Libro de los Cuatro Postrimerias del Hombre'' ('Aklat ng Apat na Kahahantungan ng Tao'), na sinulat ni Padre Blancas de San Jose noong 1604, ang walang-dudang pinakaunang aklat na nalimbag sa nagagalaw na uri.<ref name="ncca"/> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.<ref name="Ocampo2014">{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}</ref> Ang mga unang aklat sa Pilipinas ay puro mga doktrina ng Simbahan at diksyonaryo. Mga Tsino rin ang unang mga manlilimbag sa Pilipinas. Gayunpaman, ang Pilipinong si [[Tomas Pinpin]] ang sinasabing unang Pilipinong manlilimbag. Ipinanganak sa [[Abucay]] sa [[Bataan]], ilan sa mga gawa niya ang ''Arte y Reglas de la Lengua Tagala'' ('Sining at mga Tuntunin ng wikang Tagalog') at ang ''Librong Pagaaralan nang mga Tagalog nang Uicang Castila'' ({{lang-fil|Aklat ng wikang Espanyol na Pag-aaralan ng mga Tagalog}}), na parehong nilimbag noong 1610 sa Bataan. Naglimbag rin siya sa [[Pila]] sa [[Laguna]] at [[Binondo]] sa [[Maynila]], at nakagawa siya ng di bababa sa isang dosenang akda mula 1609 hanggang 1639.<ref name="ncca"/> Ayon sa [[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]] (NCCA), tinatayang nasa 6000 akda ang nailimbag sa Pilipinas mula 1593 hanggang 1900.<ref name="ncca"/> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] nl6aq6bjdjjy318nlahax61ojty1u6d 1958731 1958726 2022-07-26T06:33:22Z GinawaSaHapon 102500 /* Sa Pilipinas */ wikitext text/x-wiki [[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.]] '''Aklát''' o '''libro''' ang tawag sa katipunan ng mga nilimbag na akda.<ref name="McFarland2017">{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}</ref> Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. ''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.<ref>{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=Nobyembre 19, 1964|access-date=Hunyo 11, 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html}}</ref> Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].<ref>{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=Agosto 5, 2010|access-date=Hunyo 11, 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}</ref> == Etimolohiya == Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.<ref name="tagala">{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=Hulyo 21, 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}</ref> Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.<ref name="tgllang">{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=Hunyo 21, 2022}}</ref> Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).<ref name="tgllang"/> == Kasaysayan == === Sinaunang panahon === [[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).]] May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang pagsusulat noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].<ref>{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=Abril 28, 2011|access-date=Hunyo 21, 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}</ref> Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}). Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]]. Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.<ref name="kasaysayan">{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=Hunyo 26, 2022}}</ref> Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]]. [[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong ika-19 na siglo. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.]] Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.<ref name="kasaysayan"/> Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan. Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang ika-4 na siglo, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong ika-6 na siglo KP, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.<ref name="kasaysayan"/> === Gitnang Panahon sa Silangang Asya === Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong ikalawang milenyo BKP.<ref name="kasaysayan"/> Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong ikalawang siglo KP.<ref>{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}</ref> Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang 751 KP, sa rehiyon ng [[Samarkand]].<ref>{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}</ref> Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.<ref>{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422 }}</ref> Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.<ref>{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}</ref> [[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.]] Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag sa bloke ng kahoy]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong 700 KP. Noong 764 KP, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}<ref name=Schopen>{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1 }}</ref> inilimbag noong 868 KP, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.<ref name="kasaysayan"/><ref>{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=Hulyo 15, 2022|date=Mayo 11, 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}</ref> Tinatayang noong 971 KP, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.<ref name="lithub">{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=Hunyo 19, 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Tipo}}</ref> Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga wikang Tsino ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087 KP.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle">{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=Hulyo 19, 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Tipo|lang=en|url-access=subscription}}</ref> Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].<ref name="tricycle"/> Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.<ref name="tricycle"/> Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]: 詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}<ref name="lithub"/> na may mahigit 50 bolyum.<ref name="tricycle"/> Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.<ref name="lithub"/><ref name="tricycle"/> Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng palimbagang gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.<ref name="tricycle"/> [[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na tipo]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.]] [[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na tipo. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].]] Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.<ref name="tricycle"/> Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na tipo]] ({{lang-en|movable type}}).<ref name="lithub"/> Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang palimbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.<ref name="tricycle"/> Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]: {{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng paglilimbag sa pagitan ng Asya at ng Kanluran, may matinding oportunidad para gumanap ang mga Uyghur, na parehong gumagamit ng paglilimbag sa bloke ng kahoy at sa nagagalaw na tipo, ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}<ref name="tricycle"/>|author=Tsien Tsuen-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}} === Gitnang Panahon sa Europa === [[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng "pinaliwanag na manuskrito" (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos. ]] Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.<ref name="kasaysayan"/> Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.<ref name="kasaysayan"/> === Johannes Gutenberg === [[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.]] Noong bandang 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang palimbagang mekanikal. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.<ref name="kasaysayan"/> Kilala ngayon bilang ang [[palimbagang Gutenberg]] ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa impormasyon at paglilimbag — ang rebolusyong Gutenberg.<ref name="kasaysayan"/> Nilimbag ni Gutenberg ang isang Bibliyang nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.<ref name="brit">{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=Hulyo 21, 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=Abril 27, 2022|orig-date=Pebrero 5, 2000}}</ref> Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.<ref name="brit"/><ref name="kasaysayan"/> Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa. === Ika-16 hanggang ika-19 na siglo === Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa palimbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.<ref name="kasaysayan"/> Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.<ref name="kasaysayan"/> Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang palimbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.<ref name="kasaysayan"/> Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].<ref name="kasaysayan"/> ==== Sa Pilipinas ==== [[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.]] Itinuturing na ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' ('Doktrinang Kristiyano') ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. May tatlong bersyon ito, na nalimbag sa pagitan ng 1590 hanggang 1593. Ang una, pinamagatang ''Bian Zhengjiao Zhenchuan Shilu'',{{efn|{{lang-zh|辯正教真傳實錄}}; 'Ang Testimonya ng Tunay na Relihiyon')}} ay isinulat ng prayleng si Juan Cobo at nilimbag sa pamamagitan ng mga bloke ng kahoy at nakasulat sa wikang Tsino.<ref name="bibl2021">{{cite web|url=https://biblioasia.nlb.gov.sg/vol-17/issue-2/jul-sep-2021/early-printing|title=Early Printing in the Philippines|trans-title=Maagang Paglilimbag sa Pilipinas|lang=en|date=7 Hulyo 2021|website=BiblioAsia|last=Lee|first=Gracie}}</ref> Nadiskubre lang ito noong 1952 sa Madrid, at pinaniniwalaang na ngayon ng mga eksperto na hindi ito napetsahan dahil di pa ito lisensiyado. Ito ang sinasabing aklat na tinukoy ni Gobernador-Heneral [[Perez Dasmariñas]] sa kanyang sulat noong 1593 sa hari ng Espanya. Dito, nilahad niya na kailangan niyang makakuha ng lisensya para ilimbag ang dalawang ''Doktrina'' para sa pagpapakalat ng Kristiyanismo sa lugar.<ref name="ncca"/> Nagresulta ito sa sikat na bersyon ng ''Doktrina'' na nakasulat sa wikang Espanyol at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (sa parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]), na pinamagatang ''Doctrina Christiana en lengua espanola y tagala'' ('Doktrinang Kristiyano sa wikang Espanyol at Tagalog'). Nagkaroon rin ito ng bersyon sa wikang Tsino para sa komunidad ng mga Tsino sa lugar, na pinamagatan namang ''Doctrina Christiana en letra y lengua China'' ('Doktrinang Kristiyano sa sulat at wikang Tsino'). Nilimbag ng Tsinong manlilimbag na si Keng Yong. Pinaniniwalaan ng mga mananalaysay na siya at ang sikat na manlilimbag na si Juan de Vera ay iisang tao lang. Gawain noon ng mga prayle sa Pilipinas na gawing Kristiyano ang mga Tsino noon at bigyan sila ng isang Kristiyanong pangalan.<ref name="ncca">{{cite web|title=Books and Bookmaking in the Philippines|trans-title=Mga Aklat at Paggawa sa mga Aklat sa Pilipinas|lang=en|last=Vallejo|first=Rosa M.|website=[[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]]|url=https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-heritagesch/libraries-and-information-services/books-and-bookmaking-in-the-philippines/|access-date=26 Hulyo 2022}}</ref> Si Juan de Vera ang kinikilalang naglimbag rin sa ilang mga pinakaunang aklat sa Pilipinas. Noong 1604, nilimbag niya ang ''Ordinationes Generales Provintiae Sanctissimi Rosarii Philippinarum'' ('Mga Pangkalahatang Ordinansa ng mga Ordinansa sa Pilipinas ng Lalawigan ng Banal na Rosaryo sa Pilipinas'), na nakasulat sa [[wikang Latin]]. Ito ang itinuturing na ang pinakamatandang aklat na nalimbag gamit ang nagagalaw na uri, na nananatili hanggang ngayon.<ref name="bibl2021"/> Bukod dito, nilimbag din ni De Vera noong 1602 sa [[Binondo]] ang aklat na ''Libro de Nuestra Señora del Rosario en lengua y letra de Filipinas'' ('Aklat ng Mahal na Ina ng Rosaryo sa wika at sulat ng Pilipinas') ni Padre Francisco Blancas de San Jose. Gayunpaman, nawala na ito sa kasaysayan, at pinagdududahan ng mga iskolar kung ginawa ba ito sa nagagalaw na uri o sa pamamagitan ng mga bloke ng kahoy.<ref name="ncca"/> Si De Vera rin ang naglimbag sa aklat na ''Libro de los Cuatro Postrimerias del Hombre'' ('Aklat ng Apat na Kahahantungan ng Tao'), na sinulat rin ni Padre De San Jose noong 1604.<ref name="bibl2021"/><ref name="ncca"/> Pinaniniwalaan na tinuloy ng kapatid ni Juan, si Pedro de Vera, ang paglilimbag nang namatay ito.<ref name="bibl2021"/> Ilan sa mga nilimbag niya ang ''Memorial de la Vida Christiana en Lengva China'',{{efn|'Memoryal sa Buhay ng Kristiyano sa wikang Tsino';{{lang-zh|新刊僚氏正教便览}}, literal na 'Ang Bagong Lathalain ng Simbahan'}} na sinulat ni Padre Domingo de Nieva. Dito, ginamit ni Pedro De Vera ang isang kombinasyon ng mga paraan ng mga Tsino at ng mga Europeo.<ref name="bibl2021"/> Sa ganitong paraan niya rin nilimbag ang ''Simbolo de la Fe, en Lengua y Letra China'' {{efn|'Mga Simbolo ng Fe, sa wika at sulat Tsino'; {{lang-zh|新刊格物窮理錄}}, literal na 'Ang Bagong Dyornal sa Kahirapang Materyal'}}.<ref name="bibl2021"/> Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang diksyonaryo ng wikang Tagalog.<ref>{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}</ref><ref name="Ocampo2014"/> May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.<ref name="Ocampo2014">{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}</ref> Ang mga unang aklat sa Pilipinas ay puro mga doktrina ng Simbahan at diksyonaryo. Mga Tsino rin ang unang mga manlilimbag sa Pilipinas. Gayunpaman, ang Pilipinong si [[Tomas Pinpin]] ang sinasabing unang Pilipinong manlilimbag.<ref name="ncca"/><ref name="bibl2021"/> Ipinanganak sa [[Abucay]] sa [[Bataan]], ilan sa mga gawa niya ang ''Arte y Reglas de la Lengua Tagala'' ('Sining at mga Tuntunin ng wikang Tagalog') at ang ''Librong Pagaaralan nang mga Tagalog nang Uicang Castila'' ({{lang-fil|Aklat ng wikang Espanyol na Pag-aaralan ng mga Tagalog}}), na parehong nilimbag noong 1610 sa Bataan. Naglimbag rin siya sa [[Pila]] sa [[Laguna]], kung saan niya nilimbag noong 1613 ang ''Vocabulario de la Lengua Tagala'' kasama ang isa pang Pilipinong manlilimbag na si Domingo Loag,<ref name="bibl2021"/> at gayundin sa [[Binondo]] sa [[Maynila]], at nakagawa siya ng di bababa sa isang dosenang akda mula 1609 hanggang 1639.<ref name="ncca"/> Ayon sa [[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]] (NCCA), tinatayang nasa 6000 akda ang nailimbag sa Pilipinas mula 1593 hanggang 1900.<ref name="ncca"/> == Mga uri == === Ayon sa nilalaman === [[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng aklat]] Isang karaniwang paghahati ng nilalaman ay ang kathang isip at hindi kathang isip na mga aklat. Ang simpleng paghahati ay matatagpuan sa karamihan ng mga koleksyon, mga aklatan, at tindahan ng aklat. ==== Kathang-isip ==== Marami sa mga aklat na inilalathala ngayon ay katha, ibig sabihin na ang mga ito ay bahagi o ganap na hindi totoo. Ayon sa kasaysayan, ang produksyon ng papel ay itinuturing na masyadong mahal upang gamitin para sa aliwan. Ang pagtaas sa literasiyang pandaigdigan at teknolohiya ng paglimbag ay humantong sa mas mataas na paglalathala ng mga aklat para sa layunin ng aliwan, at alegorikal na komentaryong panlipunan. Karamihan na katha ay karagdagang ikinakategorya ayon sa dyanra. Ang nobela ay ang pinaka-karaniwang anyo ng kathang aklat. Ang mga noberla ay mga kuwento na kadalasan ay nagtatampok ng banghay, pagtatakda, mga tema at mga tauhan. Ang mga kuwento at pagsasalaysay ay hindi limitado sa anumang paksa; ang isang nobela ay maaaring maging kakaiba, seryoso o pinagtatalunan. Ang nobela ay nagkaroon ng napakalaking epekto sa aliwan at mga merkado ng paglilimbag.<ref>{{cite news |title=The Media Business; Publishers Worry After Fiction Sales Weaken |author=Edwin Mcdowell |date=October 30, 1989 |work=New York Times | id = |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE0D7173BF933A05753C1A96F948260 |accessdate =January 25, 2008}}</ref> Ang novella ay isang kataga na minsan ay ginagamit para sa kathang prosa karaniwan sa pagitan ng 17,500 at 40,000 mga salita, at nobelita naman sa pagitan 7,500 at 17,500. Ang maikling kuwento ay maaaring maging anumang haba ng hanggang sa 10,000 mga salita, ngunit ang mga haba ng salita ay nagiiba. Ang mga [[komiks|aklat na komiko]] o mga nobelang grapiko ay mga aklat na kung saan ang kuwento ay isinalarawan. Ang mga tauhan at mga tagapagsalaysay ay gumagamit ng pananalita o pag-iisip na mga bula upang ipahayag ang berbal na wika. ==== Hindi kathang-isip ==== [[File:Stefan Ramult-Pomeranian Dictionary.png|upright|thumb|left|Isang pahina mula sa [[talahuluganan]]]] Sa isang aklatan, ang aklat na sanggunian ay isang pangkalahatang uri ng 'di-kathang aklat na kung alin ay nagbibigay ng impormasyon sa halip na nagsasabi sa isang kuwento, sanaysay, komentaryo, o kung hindi man isang sumusuportang pananaw. Ang almanake ay isang napaka-pangkalahatang aklat na sanggunian, kadalasan isang-tomo, na may mga talaan ng datos at impormasyon sa maraming mga paksa. Ang [[ensiklopedya]] ay isang aklat o hanay ng mga aklat na idinisenyo upang magkaroon ng mas malalim na mga artikulo sa maraming mga paksa. Ang aklat na naglilista ng mga salita, ang kanilang mga pinagmulan ng salita, kahulugan, at iba pang impormasyon ay tinatawag na [[talahuluganan]]. Ang aklat na kung alin ay isang koleksyon ng mga mapa ay isang atlas. Ang isang mas tiyak na aklat na sanggunian na may mga talahanayan o mga talaan ng datos at impormasyon tungkol sa isang tiyak na paksa, madalas inilaan para sa propesyonal na paggamit, ay madalas na tinatawag na isang ingkirdiyon. Ang mga aklat na sinsuubukang maglista ng mga sanggunian at abstrak sa isang tiyak na malawak na lugar ay maaaring tawaging isang index, tulad ng Inhenyeriyang Index, o mga absteak tulad ng kemikal na mga abstrak at biyolohikal na mga abstrak. [[File:Atlas - book.jpg|right|thumb|Isang [[atlas]]]] Ang mga aklat na may teknikal na impormasyon sa kung paano gawin ang isang bagay o kung paano gamitin ang ilang mga kagamitan ay tinatawag na instruksiyonal na manwal. Iba pang mga tanyag na paano-mag na mga aklat ay nagbabahagi sa aklat ng pagluluto at pagpapabuti ng tahanan na mga aklat. Ang mga mag-aaral ay karaniwang nag-iimbak at nagdadala ng mga aklat-aralin at mga aklat sa paaralan para sa mga layuning pag-aaral. Mga elementaryang paaralan na mag--aaral ay madalas gumamit ng mga gawaang aklat, na kung saan ay inilathala na may mga puwang o patlang na kanilang mapupuno para sa pag-aaral o araling-bahay. Sa mataas na edukasyon sa Estados Unidos, karaniwan para sa isang mag-aaral na kumuha ng isang pagsusulit gamit ang isang bughaw na aklat. [[File:Friedrich Kellner diary Oct 6, 1939 p3.jpg|left|thumb|upright|Isang pahina mula sa [[kuwaderno]] na ginamit bilang isang sulat-kamay na [[talaarawan]]]] Mayroong isang malaking hanay ng mga aklat na ginawa lamang upang isulat ang pribadong mga ideya, mga tala, at mga ulat. Ang mga aklat na ito ay bihirang inilalathala at ay karaniwang nasisira o nananatiling pribado. Ang mga kuwaderno ay blangkong mga papel na masusulatan ng gumagamit. Madalas na ginagamit ang mga ito ng mga mag-aaral at manunulat para sa paglalaan ng mga tala. Ang mga siyentipiko at iba pang mga mananaliksik ay gumagamit ng lab na kuwaderno para i-ulat ang kanilang mga tala. Ang mga ito ay madalas na nagtatampok ng nakalikaw na ''coil binding'' sa gilid upang ang mga pahina ay maaaring madaling mapunit. [[File:MichYellowBooks.JPG|thumb|Isang Direktoryo ng Telepono, na may mga negosyo at paninirahan na listahan.]] Ang mga aklat ng tirahan, mga aklat ng telepono, at mga aklat ng kalendaryo/pagtatagpo ay karaniwang ginagamit sa pang-araw-araw para sa pagtatala ng mga pagtatagpo, pagpupulong, at personal na impormasyong pang-kontak. Ang mga aklat para sa pagtatala ng mga pana-panahong mga tala ng gumagamit, tulad ng araw-araw na impormasyon tungkol sa isang paglalakbay, ay tinatawag na aklat ng tala o talaan lamang. Ang isang katulad na aklat para sa pagsulat ng may-ari sa araw-araw na mga pribadong personal na mga kaganapan, impormasyon, at mga ideya niya ay tinatawag na isang talaarawan. Gumagamit naman ang mga negosyo ng mga aklat ng salaysay tulad ng mga talaarawan at mga ledyer para i-ulat ang pinansiyal na datos sa isang pagsasanay na tinatawag na teneduriya. ==== Iba pang mga uri ==== Mayroong ilang mga iba pang mga uri ng mga libro na kung saan ay hindi karaniwang matatagpuan sa ilalim ng sistemang ito. Ang mga album ay mga aklat para sa mga humahawak ng isang grupo ng mga bagay na kabilang sa isang partikular na tema, tulad ng isang hanay ng mga litrato, mga koleksyon ng mga kard, at memorabilia. Ang isang karaniwang halimbawa ay mga album ng selyo, na kung saan ay ginagamit ng maraming mga ''hobbyist'' upang protektahan at ayusin ang kanilang mga koleksyon ng mga selyo. Ang ganitong mga selyo ay madalas na ginagawa gamit ang naaalis na mga plastik na pahina na nasa loob sa isang nakalikaw na panali o iba pang katulad na usok. Ang mga aklat ng larawan ay mga aklat para sa mga bata na may maliliit na teksto at mga larawan sa bawat pahina. Ang mga imnaryo ay mga aklat na may mga koleksyon ng mga musikal na imno na maaaring karaniwan ay matatagpuan sa simbahan. Ang dasalan o mga misal ay mga aklat na naglalaman ng nakasulat na panalangin at ay karaniwang dala ng mga monghe, madre, at iba pang mga tapat na tagasunod o klero. === Ayon sa pisikal na format === May mga [[aklat na may malambot na pabalat]] na yari lamang sa karton o kardbord, na tinatawag ding mga "aklat na naibubulsa (sa sisidlan ng bag)" - ang mga ''pocketbook'' o ''paperback'' - dahil sa laki nito. At mayroon ding mga [[aklat na may matigas na pabalat]] (''hardbound''). == Mga aklatan == {{main|Aklatan}} Ang mga pribado o personal na aklatan na binubuo ng 'di-katha at kathang mga aklat, (salungat sa estado o institusyonal na mga talaan na iningatan sa mga arkibo) ay unang lumitaw sa klasikal na Gresya. Sa sinaunang mundo, ang pagpapanatili ng isang aklatan ay karaniwang (ngunit hindi eksklusibo) pribilehiyo ng isang mayamang indibidwal. == Mga sanggunian == {{reflist}} {{Commons|Book}} [[Kategorya:Aklat]] mjwqk9ohcoefma6oqsqp4ls4f1b901h 0 28298 1958671 1955698 2022-07-25T13:00:06Z 175.176.41.167 wikitext text/x-wiki {{padlock}} {{multiple issues}} {{Infobox officeholder | name = Bongbong Marcos<!---Same as article name---> | honorific-prefix = Kagalang-galang | image = President Ferdinand R. Marcos, Jr. State of the Nation Address (SONA).png | caption = Si Bongbong noong 2022 | office = [[Talaan ng mga Pangulo ng Pilipinas|Ika-17]] na [[Pangulo ng Pilipinas]] | predecessor = [[Rodrigo Duterte]] | successor = | vicepresident = [[Sara Duterte|Sara Z. Duterte-Carpio]] | term_start = 30 Hunyo 2022 | term_end = | office1 = [[Senador ng Pilipinas]] | term_start1 = June 30, 2010 | term_end1 = June 30, 2016 | office2 = Kasapi ng<br />[[Kapulungan ng Kinatawan ng Pilipinas]]<br /> mula sa ikalawang distrito ng llocos Norte | term_start2 = Hunyo 30, 2007 | term_end2 = Hunyo 30, 2010 | predecessor2 = [[Imee Marcos]] | successor2 = [[Imelda Marcos]] | term_start3 = Hunyo 30, 1992 | term_end3 = Hunyo 30, 1995 | predecessor3 = [[Mariano Nalupta Jr.]] | successor3 = Simeon Valdez | office4 = Gobernador ng [[Ilocos Norte]] | term_start4 = Hunyo 30, 1998 | term_end4 = Hunyo 30, 2007 | predecessor4 = [[Rodolfo Fariñas]] | successor4 = [[Michael Marcos Keon]] | term_start5 = 1983 | term_end5 = 1986 | predecessor5 = Elizabeth Keon | successor5 = Castor Raval (OIC) | office6 = Bise Gobernador ng Ilocos Norte |term_start6 = 1980 | term_end6 = 1983 | birth_name = Ferdinand Romualdez Marcos Jr. | birth_date = {{birth date and age|1957|9|13}} | birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]] | death_date = | death_place = | party = [[Partido Federal ng Pilipinas|PFP]] {{small|(2021–present)}}<br />[[Nacionalista Party|Nacionalista]] {{small|(2009–2021)}}<br /> [[Kilusang Bagong Lipunan]] {{small|(1980–2009)}} | spouse = {{marriage|Louise Araneta|April 17, 1993}}<ref>{{cite news|title=Bongbong takes a bride|url=https://news.google.com/newspapers?nid=8cBNEdFwSQkC&dat=19930419&printsec=frontpage&hl=en|access-date=October 10, 2021|work=[[Manila Standard]]|publisher=Kamahalan Publishing Corp.|date=April 19, 1993|page=4|quote=Rep. Ferdinand (Bongbong) Marcos II wed his fiancee, Louise 'Lisa' Araneta Saturday [April 17] at the Church of St. Francis in [[Fiesole|Siesole]] [sic], Italy.|archive-date=Oktubre 9, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211009162936/https://news.google.com/newspapers?nid=8cBNEdFwSQkC&dat=19930419&printsec=frontpage&hl=en|url-status=live}}</ref> | children = 3 | parents = [[Ferdinand Marcos|Ferdinand Marcos Sr.]]<br />[[Imelda Marcos]] | relatives = [[Marcos family]]<br />[[:Category:Romualdez family|Romualdez family]] | education = | module = {{Infobox YouTube personality | embed = y | channels = [https://www.youtube.com/channel/UCqgTKnYIeu4DNXGN5fBCY9Q Bongbong Marcos] | genre = [[News]], [[Vlogs]] | subscribers = 1.74 million | views = 78.6 million | silver_button = y | silver_year = 2020 | gold_button = yra | gold_year = 2021 | stats_update = January 8, 2022 }} | website = {{URL|https://www.bongbongmarcos.com/|Official website}} | signature = Bongbong Marcos Signature.svg }} Si '''Ferdinand "Bongbong" Romualdez Marcos, Jr.''' (ipinanganak noong Setyembre 13, 1957) ay isang Pilipinong pulitiko na kasalakuyang naninilbihan bílang [[Talaan ng mga Pangulo ng Pilipinas|ika-17]] na [[Pangulo ng Pilipinas]]. Siya ay dating nanungkulan bilang [[Senado ng Pilipinas|senador]] mula 2010 hanggang 2016. Siya ang ikalawa at ang tanging lalaking anak ng diktador at dating [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Ferdinand Marcos|Ferdinand Marcos Sr.]] at ang ''kleptocrat'' at dating [[Unang Ginang]] [[Imelda Marcos|Imelda Romualdez Marcos]]. Taong 1980, tumakbo ang 23-taong-gulang na itong si Marcos Jr. bilang kandidato sa pagka-Bise Gobernador ng [[Ilocos Norte]] nang walang kalaban at nanalo, sa ilalim ng partidong [[Kilusang Bagong Lipunan]] ng kanyang amang namumuno sa buong Pilipinas sa ilalim ng batas militar noong panahong iyon. Kinalaunan, naging Gobernador siya ng Ilocos Norte noong 1983 at nanatili sa opisina hanggang mapatalsik ng [[Rebolusyong EDSA ng 1986|Himagsikan ng Lakas ng Bayan]] ang kanilang pamilya mula sa kapangyarihan at lumipad papuntang Hawaii sa pagkakapatapon noong Pebrero 1986. Pagkamatay ng kaniyang ama noong 1989, hinayaan ni Pangulong [[Corazon Aquino]] na umuwi ng Pilipinas ang nalalabi sa [[pamilya Marcos]] upang humarap sa ilang demanda. Pagsapit ng taong 1992, nahalal at naupo siya bilang Kinatawan ng Ikalawang Distrito ng Ilocos Norte hanggang 1995, at muling siyang nahalal noong 2007 hanggang 2010. Sa pagitan ng pagtatapos ng kaniyang termino noong 1995 at pagsisimula ng isa pang termino noong 2007, nanungkulan siyang muli bilang Gobernador ng Ilocos Norte na kaniyang tinakbuhan at napaghahalan. Taong 2010 rin siya nahalal bilang Senador ng Pilipinas sa ilalim ng [[Partido Nacionalista|Partidong Nacionalista]] at naupo hanggang 2016. Noong 2015, tumakbo si Marcos para sa pagka-[[Pangalawang Pangulo ng Pilipinas]] noong [[Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2016|Halalan 2016]]. Sa pagkakaibang 263473 boto, 0.67 bahagdan, natalo si Marcos Jr. ng kinatawan ng [[Camarines Sur]] na si Leni Robredo. Bilang tugon, nagsampa si Marcos ng protestang elektoral sa [[Presidential Electoral Tribunal]] na naglalaman ng mga akusasyon ng mga pandaraya. Taong 2021, napagsang-ayunang ibara ang petisyon ni Marcos matapos ang isinagawang pilotong muling pagbibilang sa mga piling lalawigan ng [[Negros Oriental]], [[Iloilo]], at Camarines Sur na nagresulta pa ng pagdagdag pa nga ng 15093 boto sa lamang ni Robredo. Kinalaunan nang taong iyon, isinapubliko ni Marcos ang kandidatura niya para sa pagka-[[Pangulo ng Pilipinas]] sa [[Halalan 2022]]. == Kabataan == Si Ferdinand R. Marcos Jr. na pinangalanang '''Bongbong''' ay ipinanganak noong Setyembre 13, 1957, kay [[Ferdinand Marcos|Ferdinand E. Marcos]] at [[Imelda Marcos|Imelda Remedios Visitacion Romualdez]]. Ang kanyang amang si Ferdinand Sr. ay isang kinatawan ng Ikalawang Distreito ng [[Ilocos Norte]] nang siya ay ipinanganak at naging Senador pagkalipas ng 2 taon. Siya ay 8 anyos nang maging [[Pangulo ng Pilipinas]] ang kanyang ama noong 1965. Dahil ipinataw ni Ferdinand Marcos ang Batas Militar noong 1972, si Bongbong ay 18 anyos na noong 1975 ns edad ng legal majority sa Pilipinas<ref name="SydneyMorningHerald20121124"/><ref name="Legaspi">{{Cite news |url=http://www.gmanetwork.com/news/news/nation/380104/where-was-bongbong-marcos-when-martial-law-was-declared-in-1972/story/ |title=Where was Bongbong Marcos when martial law was declared in 1972? |last=Legaspi |first=Amita O. |date=September 21, 2014 |publisher=GMA News and Public Affairs |access-date=September 2, 2018 |archive-date=Hulyo 14, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180714170623/http://www.gmanetwork.com/news/news/nation/380104/where-was-bongbong-marcos-when-martial-law-was-declared-in-1972/story/ |url-status=live }}</ref><ref name="Seagrave1988">{{Cite book|last=Seagrave|first=Sterling|title=The Marcos dynasty|publisher=Harper & Row|year=1988|isbn=0060161477|location=New York ...[etc.]|oclc=1039684909}}</ref> Ang kanyang mga ninong ay kinabibilangan ng mga [[crony]] ng kanyang ama na si [[Danding Cojuangco|Eduardo "Danding" Cojuangco Jr.]],<ref name="Seagrave1988"/>{{rp|page=286}} at pharmaceuticals magnate [[Jose Yao Campos]].<ref name="FloresWilsonLee20060508">{{cite news |author=Wilson Lee Flores |date=May 8, 2006 |title=Who will be the next taipans? |url=https://www.philstar.com/lifestyle/business-life/2006/05/08/335608/who-will-be-next-taipans |newspaper=The Philippine Star |access-date=Enero 12, 2022 |archive-date=Marso 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220326040250/https://www.philstar.com/lifestyle/business-life/2006/05/08/335608/who-will-be-next-taipans |url-status=live }}</ref> Si Bongbong ay unang nag-aral sa Institucion Teresiana sa La Salle Greenhills sa [[Maynila]] nang makamit niya ang kanyang edukasyong kindergarten at elemetarya. Noong 1970, si Bongbong ay ipinadala sa [[Inglatera]] sa [[Worth School]] na isang all-boys [[Benedictine]] institution. Pagkatapos nito, siya ay nag-enrolyo sa [[St Edmund Hall, Oxford]] upang mag-araal ng Pulitika, Pilosopiya at [[Ekonomika]] (PPE). Gayunpaman, sa kabila nang kanyang mga maling pag-aangkin na grumadweyt siya ng BA sa Pilosopiya. Politika at Ekonomika ,<ref>{{Cite web|date=January 21, 2016|title=Marcos: Special diploma from Oxford is same as bachelor's degree|url=http://news.abs-cbn.com/video/focus/01/21/16/marcos-special-diploma-from-oxford-is-same-as-bachelors-degree|access-date=Enero 12, 2022|archive-date=Enero 31, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220131194240/https://news.abs-cbn.com/video/focus/01/21/16/marcos-special-diploma-from-oxford-is-same-as-bachelors-degree|url-status=live}}</ref> hindi siya nagkamit ng isang degree.<ref>{{Cite web|date=2021-10-26|title=Oxford: Bongbong Marcos' special diploma 'not a full graduate diploma'|url=https://www.rappler.com/nation/elections/oxford-bongbong-marcos-special-diploma-not-full-graduate-diploma/|access-date=2022-01-08|website=RAPPLER|language=en-US|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108013504/https://www.rappler.com/nation/elections/oxford-bongbong-marcos-special-diploma-not-full-graduate-diploma/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Resume of Senator Ferdinand "Bongbong" R. Marcos Jr.|url=http://senate.gov.ph/senators/sen_bio/bmarcos_resume.asp|access-date=November 12, 2015|publisher=Senate of the Philippines|archive-date=Nobiyembre 18, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151118041519/http://senate.gov.ph/senators/sen_bio/bmarcos_resume.asp|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Oxford group: Marcos received special diploma, no college degree|url=https://cnnphilippines.com/news/2021/10/22/Oxford-group-Marcos-credentials.html|access-date=2022-01-08|website=cnn|language=en|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108013504/https://cnnphilippines.com/news/2021/10/22/Oxford-group-Marcos-credentials.html|url-status=live}}</ref> Naipasa ni Bongbong ang subject na Pilosopiya pero pumapalpak sa Ekonomiya at sa Politika nang dalawang beses kaya hindi siya elihible para sa isang degree.<ref name="kasarinlan1">{{cite journal|date=2012|title=Marcos Pa Rin! The Legacy and the Curse of the Marcos Regime|url=https://www.journals.upd.edu.ph/index.php/kasarinlan/article/view/5899/5262|journal=Kasarinlan: Philippine Journal of Third World Studies|volume=28|page=456|access-date=November 6, 2021|archive-date=Nobiyembre 6, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211106012610/https://www.journals.upd.edu.ph/index.php/kasarinlan/article/view/5899/5262|url-status=live}}</ref><ref name="iTutoredBongbong">{{cite news|last1=Collas-Monsod|first1=Solita|date=November 6, 2021|title=Yes, I tutored Bongbong in Economics|publisher=[[Philippine Daily Inquirer]]|url=https://opinion.inquirer.net/146064/yes-i-tutored-bongbong-in-economics|access-date=Enero 12, 2022|archive-date=Nobiyembre 18, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211118140515/https://opinion.inquirer.net/146064/yes-i-tutored-bongbong-in-economics|url-status=live}}</ref> Sa halip, siya ay nagkamit ng Special Diploma sa [[Araling Panlipunan]],<ref>{{Cite web|title=Oxford group: Marcos received special diploma, no college degree|url=https://cnnphilippines.com/news/2021/10/22/Oxford-group-Marcos-credentials.html|access-date=2022-01-08|website=cnn|language=en|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108013504/https://cnnphilippines.com/news/2021/10/22/Oxford-group-Marcos-credentials.html|url-status=live}}</ref> na isang award na para lamang sa mga mga hindi graduate ayon sa Briton na akademikong administrador na si [[Norman Chester|Sir Norman Chester]].<ref name="documentsBongbongEducationOxford">{{cite news|last1=Ariate|first1=Joel F.|last2=Reyes|first2=Miguel Paolo P.|last3=Del Mundo|first3=Larah Vinda|date=November 1, 2021|title=The documents on Bongbong Marcos' university education (Part 1- Oxford University)|publisher=[[Vera Files]]|url=https://verafiles.org/articles/documents-bongbong-marcos-university-education-part-1-oxford|access-date=Enero 12, 2022|archive-date=Pebrero 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220203154021/https://verafiles.org/articles/documents-bongbong-marcos-university-education-part-1-oxford|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-10-26|title=Oxford: Bongbong Marcos' special diploma 'not a full graduate diploma'|url=https://www.rappler.com/nation/elections/oxford-bongbong-marcos-special-diploma-not-full-graduate-diploma/|access-date=2022-01-08|website=RAPPLER|language=en-US|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108013504/https://www.rappler.com/nation/elections/oxford-bongbong-marcos-special-diploma-not-full-graduate-diploma/|url-status=live}}</ref> Pagkatapos ng [[People Power Revolution]], nalaman ng [[Presidential Commission on Good Government]] ang kanyang tuition at found out that , USD 10,000 buwanang allowance, at ang estate na kanyang tinirhan habang nag-aaral sa Wharton gamit ang pondong mababakas sa mga pondong intelihente ng Opisina ng Pangulo at bahagi ng ilang mga 15 bank account na sikretong binuksan ng pamilya Marcos sa Estados Unidos sa ilalim ng mga pekeng pangalan..<ref>Manapat, Ricardo (1991) Some Are Smarter Than Others. Aletheia Press.</ref> Si Bongbong ay nag-enroll sa Masters in Business Administration program sa [[Wharton School of the University of Pennsylvania|Wharton School of Business, University of Pennsylvania]] sa Philadelphia, U.S. pero nabigo itong makumpleto na kanyang inangking nag withdraw siya sa programa para sa kanyang pagtakbo sa halalan bilang Bise Gobernador ng locos Norte noong 1980.<ref>{{cite news|title=Bongbong Marcos: Oxford, Wharton educational record 'accurate'|work=Rappler|url=http://www.rappler.com/nation/84959-bongbong-marcos-statement-oxford-wharton|access-date=November 12, 2015|archive-date=Nobiyembre 18, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151118040152/http://www.rappler.com/nation/84959-bongbong-marcos-statement-oxford-wharton|url-status=live}}</ref> ==Mga maagang mga tungkulin== Bagaman ang kanyang karera bilang politiko ay nagsimula nang siya ay 23 anyos nang siya ay maging Bise Gobernador ng Ilocos Norte, ang political profile ng kanyang ama ay nangangahulugan ang mga anak ni Marcos lalo na si Bongbong at imee ay integral na bahagi ng Marcos propaganda machine.<ref name="Gomez150826">{{Cite news |url=http://news.abs-cbn.com/blogs/opinions/08/26/15/romance-began-deception |title=A romance that began with deception |last=Gomez |first=Buddy |date=August 26, 2015 |work=ABS-CBN News |language=en-US |access-date=April 27, 2018 |archive-date=Abril 28, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180428093425/http://news.abs-cbn.com/blogs/opinions/08/26/15/romance-began-deception |url-status=live }}</ref> Si Bongbong ay natulak sa pambansang nang siya ay 23 anyos at ang skrutiniya sa kanya ay lalong sumidhi nang tumakbo ang kang kanyang ama bilang Pangulo noong 1965.<ref name="Lo20100413">{{Cite news |url=https://www.philstar.com/entertainment/2010/04/13/565595/bongbong-marcos-iginuhit-ng-showbiz |title=Bongbong Marcos: Iginuhit ng showbiz |newspaper=The Philippine Star |access-date=April 27, 2018 |archive-date=Abril 30, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200430095202/https://www.philstar.com/entertainment/2010/04/13/565595/bongbong-marcos-iginuhit-ng-showbiz |url-status=live }}</ref> Noong kampanya ng kanyang ama noong 1965, siiya ay gumanap bilang kanyang sarili sa pelikulang [[Sampaguita Pictures]] na ''[[Iginuhit ng Tadhana|Iginuhit ng Tadhana: The Ferdinand E. Marcos Story]]'' na isang biyopiko na sinasabing batay sa pagganap ng kanyang ama sa nobelang ''For Every Tear a Victory''.<ref name="Gomez150826"/><ref name="Lo20100413"/> Siya ay gumanap na nagbibigay ng isang pagtatalumpati sa huli ng pelikula na kanyang sinabing nais niyang maging isang pulitiko pag siya ay lumaki.<ref name="Geronimo20151012">{{Cite news |url=https://www.rappler.com/newsbreak/iq/108932-fast-facts-things-know-bongbong-marcos |title=9 things to know about Bongbong Marcos |last=Geronimo |first=Gee Y. |date=October 12, 2015 |language=en |access-date=April 27, 2018 |archive-date=Enero 20, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180120125520/https://www.rappler.com/newsbreak/iq/108932-fast-facts-things-know-bongbong-marcos |url-status=live }}</ref> Ang halaga ng pubic relations ng pelikula ay sinasabing nakatulong sa pagkapanalo ng kanyang ama bilang Pangulo ng Pilipinas noong 1965.<ref name="Garcia2016">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=q9zbCwAAQBAJ&q=iginuhit+ng+tadhana++marcos+1965+campaign&pg=PT68 |title=Thirty Years Later . . . Catching Up with the Marcos-Era Crimes |last=Garcia |first=Myles |date=March 31, 2016 |isbn=9781456626501 |language=en |access-date=Enero 12, 2022 |archive-date=Marso 26, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220326040543/https://books.google.com/books?id=q9zbCwAAQBAJ&q=iginuhit+ng+tadhana++marcos+1965+campaign&pg=PT68 |url-status=live }}</ref> ==Pagsali sa administrasyong Marcos== Si Marcos Jr. ay 15 anyos noong 1972 nang ang kanyang amang si [[Ferdinand Marcos]] ay magdeklara ng [[Martial Law]] at sa United Kingdom dahil ipinadala sa siya sa board sa Worth School sa West Sussex.<ref name="SydneyMorningHerald20121124" /><ref name="Legaspi"/>Siya ay tumuntong na 18 anyos 1975,<ref name="mlchroniclesaccountable">{{Cite web|last=|date=March 7, 2018|title=Is Bongbong Marcos Accountable?|url=https://www.martiallawchroniclesproject.com/bongbong-marcos-accountable/|url-status=live|access-date=|website=The Martial Law Chronicles Project|language=en-US|archive-date=Agosto 8, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808175612/https://www.martiallawchroniclesproject.com/bongbong-marcos-accountable}}</ref> isang taon pagkatapos niyang grumadweyt sa Worth school.<ref>{{Cite web|title=Elections 2016|url=http://www.inquirer.net/elections2016/bongbong-marcos|url-status=live|website=Inquirer.net|access-date=2022-01-12|archive-date=2016-02-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20160216073257/http://www.inquirer.net/elections2016/bongbong-marcos}}</ref> Dahil teknikal na isa siyang bata noong Batas Militar nang ito ay ideklara, kanyang inangking wala siyang pananagutan sa mga kamaliang nangyari noon.<ref name="SunStar">{{Cite news|date=February 11, 2016|title=Tell it to Sun.Star: Bongbong's sins|work=SunStar|url=https://www.sunstar.com.ph/article/57746/|access-date=Enero 12, 2022|archive-date=Oktubre 29, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211029174702/https://www.sunstar.com.ph/article/57746/|url-status=live}}</ref><ref name="EricaSauler20160205">Sauler, Erika 'Carmma' to hound Bongbong campaign February 5, 2016, http://newsinfo.inquirer.net/761701/carmma-to-hound-bongbong-campaign {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200805131014/https://newsinfo.inquirer.net/761701/carmma-to-hound-bongbong-campaign |date=2020-08-05 }}</ref> Gayunpaman, ayon sa mga imbbestigador na kumatologo sa kayamanan ng mga Marcos nang sila ay mapatalsik noong 1986 ay malaki silang nakinabang sa mga nakaw na yaman ng pamilya Marcos .<ref name="JamainePunzalan20161125"/><ref name="Manapat1991">{{Cite book|title=Some are smarter than others : the history of Marcos' crony capitalism|last=Ricardo|first=Manapat|date=1991|publisher=Aletheia Publications|isbn=9719128704|location=New York|oclc=28428684}}</ref><ref name="Garcia2106">{{Cite book|title=Thirty Years Later... Catching Up with the Marcos-Era Crimes|last=Garcia|first=Myles|year=2016|isbn=9781456626501}}</ref> Sa karagdagan, sa panahon ng kanilang pagkakatalsik noong 1986 ang parehong sina Bongbong at Imee ay humawak ng mahahalagang posisyon sa admistrasyon ng kanilang ama.<ref name="JamainePunzalan20161125">Punzalan, Jamaine No 'Martial Law' babies: Imee, Bongbong held key posts under dad's rule ABS CBN News November 25, 2016, http://news.abs-cbn.com/focus/11/22/16/no-martial-law-babies-imee-bongbong-held-key-posts-under-dads-rule {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220118183904/https://news.abs-cbn.com/focus/11/22/16/no-martial-law-babies-imee-bongbong-held-key-posts-under-dads-rule |date=2022-01-18 }}</ref> Si Imee ay 30 anyos nang mahirang na pinuno nang Kabataang Barangay noong mga kalaunang dekada 1970,<ref name="JamainePunzalan20161125"/> at si Bongbong ay nasa mga bente anyos nang maing bise gobernador ng probinsiya ng Ilocos Norte noong 1980, at naging Gobernador nang probinsiya ng Ilocos Norte mula 1983 hanggang mapatalsik ang pamilya Marcos sa Malacañang noong 1986.<ref name="JamainePunzalan20161125"/> ==Hindi maipaliwanag na kayamanan ng Pamilya Marcos== Si Bongbong ay 18 noong 1975 mga 3 taon pagkatapos ipataw ang [[Batas Militar]] noong 1972. Siya ay 23 anyos noong 1981 nang iaangat nang kanyang ama ang Batas Militar noong 1981 at siya ay 28 anyos nang mapatalsik ang kanyang pamilya sa Malacanang noong 1986 sa [[Himagsikan sa EDSA]].,<ref name="mlchroniclesaccountable"/><ref name="JamainePunzalan20161125"/><ref name="Manapat1991"/> Siya ay matanda noong Batas Militar nang maganap ang mga paglabag sa karapatang pantao, karahasan, atrosidad at mga pagnanakaw ng kanyang mga magulang na sina [[Imelda Marcos]] at [[Ferdinand Marcos]] at kanilang mga [[crony]]<ref>{{Cite news|last=Yap|first=DJ|date=October 1, 2017|title=Imee, Bongbong old enough during martial law years, says solon|work=Philippine Daily Inquirer|url=https://newsinfo.inquirer.net/934573/ferdinand-marcos-marcos-martial-law-ferdinand-marcos-jr-imee-marcos-rodrigo-duterte|access-date=Enero 13, 2022|archive-date=Oktubre 28, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211028234023/https://newsinfo.inquirer.net/934573/ferdinand-marcos-marcos-martial-law-ferdinand-marcos-jr-imee-marcos-rodrigo-duterte|url-status=live}}</ref> Sinsabing si Bongbong ay nakinabang sa hindi maipaliwanag ng kanyang pamilya. Bukod sa mamahaling tuition, kabilang dito ang buwanang allowance na at mga tirahang kanyang ginamit at ng kanyamg kapatid na si [[Imee Marcos]] sa Wharton at Princeton sa [[Estados Unidos]]. <ref name="Manapat1991"/> Bukod dito, ang bawat anak na Maros ay binigyan ng mga [[mansiyon]] sa Metro Manila at Baguio City.<ref name="Manapat1991"/> Kabilang sa mga ari-ariang binigay kay Bongbong ang Wigwam House compound sa Outlook Drive sa Baguio City,<ref name="Manapat1991"/> at Seaside Mansion Compound sa Parañaque.<ref name="Manapat1991"/> Sa karagdagan, si Bongbong ay hinirang ng kanyang ama bilang chairman of the board ng Philippine Communications Satellite Corp (Philcomsat) noong 1985.<ref name="JamainePunzalan20161125" /> Sa isang kilalang halimbawa na tinawag ni Finance Minister Jaime Ongpin na [[Kapitalismong crony]]. Ang administrasyong Marcos ay nagbenta ng kanilang malaking bahagi sa kanilang mga [[crony]] gaya nina [[Roberto S. Benedicto]],<ref name="Scott1986">{{Cite news |url=https://www.upi.com/Archives/1986/03/17/US-auditors-to-examine-documents-related-to-Philippines-alleged-diverted-funds/5918511419600/ |title=U.S. auditors to examine documents related to Philippines' alleged diverted funds |last=Scott |first=Ann |date=March 17, 1986 |publisher=UPI |language=en |access-date=April 27, 2018 |archive-date=Disyembre 14, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214183652/https://www.upi.com/Archives/1986/03/17/US-auditors-to-examine-documents-related-to-Philippines-alleged-diverted-funds/5918511419600/ |url-status=live }}</ref> Manuel H. Nieto,<ref name="Scott1986" /> Jose Yao Campos,<ref name="Butterfield19860330">{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/1986/03/30/world/marcos-s-fortune-inquiry-in-manila-offers-picture-of-how-it-was-acquired.html |title=Marcos's Fortune: Inquiry in Manila Offers Picture of How it Was Acquired |last=Butterfield |first=Fox |date=March 30, 1986 |work=The New York Times |language=en |access-date=May 29, 2018 |archive-date=Mayo 29, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529133604/https://www.nytimes.com/1986/03/30/world/marcos-s-fortune-inquiry-in-manila-offers-picture-of-how-it-was-acquired.html |url-status=live }}</ref> at Rolando Gapud<ref name="Butterfield19860330" /> noong 1982 sa kabila nang pagiging makita nito dahil sa tungkulin nito bilang tanging ahente sa pagkakadawit ng Pilipinas sa pandaigdigang satellite network na Intelsat.<ref name="Scott1986" /> Ang kanyang ama ay nagkamit ng bahaging 39.9% sa kompanya sa pamamagitan ng mga prontang kompanya sa ilalim nina Campos at Gapud.<ref name="Butterfield19860330" /> Si Bongbong ay hinirang ng kanyang ama na chairman of the Philcomsat board noong 1985 na nagbigay ng buwanang sahod mula US$9,700 hanggang US$97,000"<ref name="JamainePunzalan20161125" /><ref name="Scott1986" /> sa kabila ng bihirang pagpunta sa opisina at walang katungkulan doon .<ref name="Scott1986" /><ref name="JamainePunzalan20161125" /> Ang Philcomsat ang isa sa 5 kompanyang telecommunications na kinuha ng pamahalaan ng Pilipinas noong 1986.<ref name="Scott1986" /> ==Pagkatapos ng himagsikan sa EDSA noong 1986== Dahil sa takot na ang presensiya ng mga Marcos ay magdudulot sa isang [[digmaang sibil]], binawi ng [[Pangulo ng Estados Unidos]] na si [[Ronald Reagan]] ang pagsuporta sa administrasyong Maros. Ang isang partido ng mga 80 indibidwal ng pamilya Marcos at ilang mga [[crony]] ay pinalipad ni Reagan sa [[Hawaii]], [[Estados Unidos]] sa kabila daw ng pagtutol ng pamilya Marcos.<ref name="StuartSantiago1995">{{Cite book |title=Duet for EDSA: Chronology of a Revolution |date=1995 |publisher=Foundation for Worldwide People Power |isbn=9719167009 |location=Manila, Philippines |oclc=45376088}}</ref><ref name="DavidHolley19860228"/> Si Bongbong ay kasama ng kanyang mga magulang na lumipad sa [[Hawaii]] noong 1986.<ref name="DavidHolley19860227">{{Cite news |url=https://articles.latimes.com/1986-02-27/news/mn-12084_1_imelda-marcos |title=Marcos Party Reaches Hawaii in Somber Mood |last=Holley |first=David |date=February 27, 1986 |work=Los Angeles Times |access-date=August 16, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151022202056/http://articles.latimes.com/1986-02-27/news/mn-12084_1_imelda-marcos |archive-date=October 22, 2015 |url-status=live}}</ref> Kabilang sa mga bagay na itinala ng bagong pamahalaan ng Pilipinas na naiwan ng pamilyang Marcos sa [[Malacanang Palace]] nang lumikas ito patungo sa Hawaii ang 15 mink coat, 65 parasol, 508 mga gown, 888 handbag at 71 pares ng mga sunglass at mga 1,060 pares ng sapatos.<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,963620,00.html#ixzz2Mfz3GD1m |access-date=2022-01-13 |archive-date=2013-08-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130819184106/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,963620,00.html#ixzz2Mfz3GD1m |url-status=dead }}</ref> Iniulat na nang tumakas si Marcos, natuklasan ng mga ahente ng U.S. Customs ang 24 maleta ng mga brick na ginto at diamanteng hiyas na itinago sa mga diaper bag. Ang mga sertipiko ng gintong bullion na nagkakahalaga ng mga bilyong dolyar ay sinasabing kasama sa mga ari-ariang personal na dinala ni Marcos at kanyang pamilya at mga crony nang bigyan sila ng ligtas na daanan ng administrasyong Reagan patungong Hawaii. Sila ay tumungo sa [[Hickam Air Force Base]] sagot ng pamahalaan ng [[Estados Unidos]]. Pagkatapos ng isang buwan, sila ay lumipat sa dalang mga tirahan sa sa [[Makiki Heights]], [[Honolulu]] na nakarehistro sa mga [[crony]] ni Marcos na sina [[Antonio Floirendo]] at Bienvenido at Gliceria Tantoco.<ref name="DavidHolley19860228"/> Noong 2011, inamin ni Bongbong na kumuha siya ng US$200 milyong dolyar mula sa isang sikretong akawnt sa banko sa Credit Suisse sa [[Switzerland]].<ref name="SCMP2011">{{Cite web|url = http://www.scmp.com/article/979944/marcos-son-still-eyes-share-loot|title = Marcos' son still eyes share of loot|date = September 24, 2011|access-date = Enero 13, 2022|archive-date = Marso 25, 2017|archive-url = https://web.archive.org/web/20170325070631/http://www.scmp.com/article/979944/marcos-son-still-eyes-share-loot|url-status = live}}</ref>Sinabi rin ng diyaryo na si Bongbong noong 1995 ang nagtulak para sa pamilya na makuha nila ang ikaapat ng tinatayang US$2 bilyon dolyar hanggang US$10 bilyong dolyar na hindi pa nababawi ng pamahalaan ng Pilipinas sa kondisyong babawiin ang mga kasong sibil sa kanyang pamilya na kalaunang binawi ng [[Korte Suprema ng Pilipinas]]. Ang kanyang ama ay namatay sa [[Hawaii]] noong 1989 sa edad na 72.<ref name="Richburg&Branigin19890929">{{Cite news |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1989/09/29/ferdinand-marcos-dies-in-hawaii-at-72/d1c26275-d9bd-4bfd-8934-c2a02ff4ab51/ |title=Ferdinand Marcos Dies in Hawaii at 72 |last1=Richburg |first1=Keith B. |date=September 29, 1989 |work=The Washington Post |last2=Branigin |first2=William |access-date=August 16, 2018 |archive-date=Agosto 16, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180816130103/https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1989/09/29/ferdinand-marcos-dies-in-hawaii-at-72/d1c26275-d9bd-4bfd-8934-c2a02ff4ab51/ |url-status=live }}</ref> Kalaunang hinayag ng militaryong aide ng kanyang na si Arturo C. Aruiza na si Bongnomg lang ang nasa kama sa kamatayan ng kanyang ama.<ref name="Aruiza1991">{{Cite book |title=Ferdinand E. Marcos : Malacañang to Makiki |last=Aruiza |first=Arturo C. |publisher=ACA Enterprises |year=1991 |isbn=9718820000 |location=Quezon City, Philippines |oclc=27428517}}</ref> Gaya ng ibang mga kasapi ng pamilya Marcos pagkatapos bumalik sa Pilipinas mula sa [[Hawaii]],<ref name="CMFR20160310">{{Cite news|date=March 10, 2016|title=EDSA People Power: Inadequate Challenge to Marcos Revisionism|language=en-us|publisher=Center for Media Freedom and Responsibility|url=http://cmfr-phil.org/media-ethics-responsibility/journalism-review/edsa-people-power-inadequate-challenge-to-marcos-revisionism/|access-date=September 23, 2018|archive-date=Septiyembre 24, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180924035252/http://cmfr-phil.org/media-ethics-responsibility/journalism-review/edsa-people-power-inadequate-challenge-to-marcos-revisionism/|url-status=live}}</ref><ref name="MerlinaHernandoMalipot20180907">{{Cite news|last=Hernando-Malipot|first=Merlina|date=September 7, 2018|title=UP faculty vows to fight historical revisionism|language=en-US|work=Manila Bulletin|url=https://news.mb.com.ph/2018/09/07/up-faculty-vows-to-fight-historical-revisionism/|access-date=September 24, 2018|archive-date=Septiyembre 24, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180924033625/https://news.mb.com.ph/2018/09/07/up-faculty-vows-to-fight-historical-revisionism/|url-status=live}}</ref><ref name="NikDeYnchausti20160923">{{Cite magazine|last=de Ynchausti|first=Nik|date=September 23, 2016|title=Why has Marcos' propaganda lived on?|url=https://www.esquiremag.ph/politics/marcos-propaganda-a1576-20160923-lfrm2|magazine=Esquire Magazine Philippines|archive-url=https://web.archive.org/web/20160927104250/https://www.esquiremag.ph/politics/marcos-propaganda-a1576-20160923-lfrm2|archive-date=September 27, 2016|access-date=September 27, 2016}}</ref> si Bongbong ay tumanggap nang malalang pagbatikos dahil sa pilit nito tong pagtanggi sa mga karahasan, paglabag sa karapatang pantao, mga torture, mgapanggagahasa sa mga bumabatikos sa kanyang amang diktador at maluluhong pamumuhay at hindi maipaliwanag na kayamanan. <Ref>{{critics|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/554620/news/nation/bongbong-marcos-unfazed-by-anti-martial-law-critics|publisher=GMA News Online}}</ref><ref name="noDownsides">{{cite news|author=Ayee Macaraig|date=August 16, 2015|title=Bongbong on 2016: No downside to being a Marcos|work=Rappler.com|url=http://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/102806-bongbong-marcos-2016-name|access-date=Enero 13, 2022|archive-date=Hunyo 9, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609164932/https://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/102806-bongbong-marcos-2016-name|url-status=live}}</ref><ref name="gmaBongToCritics">{{cite web|author=Elizabeth Marcelo|date=February 29, 2016|title=Bongbong Marcos to critics: Allow young voters to make own judgment|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/557219/news/nation/bongbong-marcos-to-critics-allow-young-voters-to-make-own-judgment|publisher=GMA News Online|access-date=Enero 13, 2022|archive-date=Enero 14, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170114063508/http://www.gmanetwork.com/news/story/557219/news/nation/bongbong-marcos-to-critics-allow-young-voters-to-make-own-judgment|url-status=live}}</ref><ref name="rapplerNoApologies" /> Nang inalala ng mga biktima nang diktaduryang Marcos ang ika-40 tao ng pagdedeklara ng illegal na [[Batas Militar]], hindi humingi ng patawad si Bongbong at sinabing ang hinihingi ng mga mga naging bikitikma na patawad ay kayabangan, pagpoposturang politikal at propaganda. <ref name="mlLateStrongmanSon">{{cite news|last1=Tan|first1=Kimberly Jane|date=September 21, 2012|title=Martial Law in the eyes of the late strongman Marcos' son|publisher=[[GMA News]]|url=http://www.gmanetwork.com/news/news/nation/275044/martial-law-in-the-eyes-of-the-late-strongman-marcos-son/story/|access-date=Enero 13, 2022|archive-date=Nobiyembre 20, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211120032033/https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/275044/martial-law-in-the-eyes-of-the-late-strongman-marcos-son/story/|url-status=live}}</ref><ref name="enrilesMemoir">{{cite news|last1=Quimpo|first1=Susan|date=October 14, 2012|title=Enrile's memoir gives me sleepless nights|publisher=[[GMA News]]|url=http://www.gmanetwork.com/news/opinion/content/278235/enrile-s-memoir-gives-me-sleepless-nights/story/|access-date=Enero 13, 2022|archive-date=Marso 17, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220317163406/https://www.gmanetwork.com/news/opinion/content/278235/enrile-s-memoir-gives-me-sleepless-nights/story/|url-status=live}}</ref> ===Pagkakasangkot sa Pork Barrel Scam noong 2013=== {{Infobox person | image = Janet Lim-Napoles mugshot.jpg | image_size = 250px | name = Janet Lim-Napoles | caption = | birth_name = Janet Luy Lim | birth_date = {{birth date and age|1964|01|15}} | birth_place = [[Lungsod ng Malabon]], [[Pilipinas]] | spouse = Jaime G. Napoles | nationality = [[Lahing Pilipino|Pilipino]] | party = | occupation = utak ng [[Pork barrel scam]] | years_active = | children = 4 | parents = {{plainlist| *Johnny C. Lim *Magdalena L. Luy}} }} Si Bongbong Marcos ay nasangkot sa [[Pork barrel scam]] noong 2013 nang siya ay naglipat ng ₱100 milyon sa sa NGO ni [[Janet Lim-Napoles]] sa ilalim ng Pangalang '''Bongets'''.<ref>{{Cite web |url=https://newsinfo.inquirer.net/606763/senate-copy-of-luy-digital-files-found-to-have-deletions |title=Archive copy |access-date=2022-01-12 |archive-date=2022-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220113172449/https://newsinfo.inquirer.net/606763/senate-copy-of-luy-digital-files-found-to-have-deletions |url-status=live }}</ref> <ref>{{Cite web |url=https://newsinfo.inquirer.net/778537/baligod-confirms-evidence-on-bongbong-marcos-plunder-raps |title=Archive copy |access-date=2022-01-16 |archive-date=2022-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118182640/https://newsinfo.inquirer.net/778537/baligod-confirms-evidence-on-bongbong-marcos-plunder-raps |url-status=live }}</ref> Ayon kay dating [[pork barrel scam]] legal counsel, Levito Baligod, may basehan ang mga reklamo ng iBalik ang Bilyones ng Mamamayan Movement (iBB) na isinampa sa Office of the Ombudsman kung saan ang ebidensiya sa 9 na Special Allotment Request Orders mula kay Bongbong ay iniulat na ipinapasa sa isa sa mga [[NGO]] ng utak ng [[pork barrel scam]] na si [[Janet Lim-Napoles]]. Binanggit ang Social Development Program for Farmers Foundation, Inc. (SDPFFI), isang NGO ni Napoles na minsang hinawawakan ng whistleblower na si [[Benhur Luy]]. <ref>{{Cite web |url=https://newsinfo.inquirer.net/778537/baligod-confirms-evidence-on-bongbong-marcos-plunder-raps#ixzz7IACJDwhY |title=Archive copy |access-date=2022-01-16 |archive-date=2022-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118182640/https://newsinfo.inquirer.net/778537/baligod-confirms-evidence-on-bongbong-marcos-plunder-raps#ixzz7IACJDwhY |url-status=live }}</ref> Ayon sa dating empleyado ng JLN Corp. na si Mary Arlene Baltazar, ang ₱500 milyon mula sa [[Disbursement Acceleration Program]] (DAP) ng mga mambabatas ay inilaan sa mga NGO ni Napoles.<ref name=scam1>{{Cite web |url=http://www.philstar.com/headlines/2014/02/12/1289387/another-witness-vs-senators-surface |title=Archive copy |access-date=2022-01-12 |archive-date=2018-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180912233528/https://www.philstar.com/headlines/2014/02/12/1289387/another-witness-vs-senators-surface |url-status=live }}</ref> Sinabi rin ni Baligod na hindi lamang ang pekeng [[NGO]] ng utak ng [[pork barrel scam]] na si [[Janet Lim-Napoles]] kunsang nakakuha si Bongbong ng 100 milyong piso sa isang pekeng NGO na nakakuha siya ng [[kickback]] na nagkakahalagang P100 milyon.<ref>{{Cite web |url=https://newsinfo.inquirer.net/778537/baligod-confirms-evidence-on-bongbong-marcos-plunder-raps#ixzz7IADwoiCx |title=Archive copy |access-date=2022-01-16 |archive-date=2022-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118182640/https://newsinfo.inquirer.net/778537/baligod-confirms-evidence-on-bongbong-marcos-plunder-raps#ixzz7IADwoiCx |url-status=live }}</ref> Ang pag-amin ng saksing si [[Benhur Luya] na pinaeka niya ang mga pirma ng nga mga mambabatas uko sa [[likwidasyon]] at ibang dokumento ay karagdang sumusuporta sa mga pag-aangkin ni Bongbong na ang mga pirma ay pineka sa ilang [[NGO]] ni [[Janet Lim-Napoles]]. Btay sa liham n, sinasabing pinirmahan niya ang isang liham noong Marso 16, 2012 na pumpapayag sa NLDC na maglabas ng P100 million mula sa kanyang [[PDAF]] saapat na NGO: Ginintuang Alay sa Magsasaka Foundation Inc., P5 million; Agricultura Para sa Magbubukid Foundation Inc., P25 million; Kaupdanan Para sa Mangunguma Foundation Inc., P25 million; and Angri and Economic Program for Farmers Foundation Inc., P45 million.<ref>{{Cite web |url=https://www.manilatimes.net/2013/09/13/latest-stories/breakingnews/whistleblowers-testimony-strengthen-sen-marcos-claim-that-his-signature-was-forged/39467 |title=Archive copy |access-date=2022-01-16 |archive-date=2022-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118182338/https://www.manilatimes.net/2013/09/13/latest-stories/breakingnews/whistleblowers-testimony-strengthen-sen-marcos-claim-that-his-signature-was-forged/39467 |url-status=live }}</ref> ==Karerang Politikal== ===Bago ang 1986=== Ang unang hinawawakang tungkulin ni Bongbong ay bilang Bise Gobernador ng [[Ilocos Norte]] (1980–1983) sa edad na 23. Noong 1983, pinangunahan niya ang isang pangkat ng mga kabataang lider na Pilipino sa [[Tsina]] upang gunitain ang ika-10 anibersaryo ng ugnayan ng Pilipinas at Tsina. .<ref>{{Cite web|title=The Profile Engine|url=http://profileengine.com/groups/profile/436933420/bongbong-marcos|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180428093438/http://profileengine.com/groups/profile/436933420/bongbong-marcos|archive-date=April 28, 2018|access-date=November 12, 2015|publisher=The Profile Engine}}</ref> Si Bongbong ay naging Gobernador ng [[Ilocos Norte]] mula 1983 hanggang mapatalsik ang kanyang pamilya sa Malacanang noong 1986. At pagkatapos nito ay tumungo sa [[Hawaii]], [[Estados Unidos]].<ref>{{Cite web|title=The End of an Era – Handholding Ferdinand Marcos in Exile|url=http://adst.org/2015/02/the-end-of-an-era-handholding-ferdinand-marcos-in-exile/|access-date=November 12, 2015|publisher=Association for Diplomatic Studies and Training|archive-date=Nobiyembre 17, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117031929/http://adst.org/2015/02/the-end-of-an-era-handholding-ferdinand-marcos-in-exile/|url-status=live}}</ref> ===Kongreso, unang termino=== Pagkatapos bumalik si Bongbong sa Pilipinas noong 1991 mula sa [[Estados Unidos]], siya ay tumakbo at nahalal na kinatawan sa [[Kapulungan ng Pilipinas]] sa ika-2 distrito ng [[Ilocos Norte]](1992–1995).<ref>{{Cite web |publisher=Blackwater |title=Smell good, Feel good.|url=http://blackwater.com.ph/index.php/home/bong_bong_marcos|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117020637/http://blackwater.com.ph/index.php/home/bong_bong_marcos|archive-date=November 17, 2015|url-status=dead}}</ref> When his mother, [[Imelda Marcos]], ran for president in the same election, however, he decided against supporting her candidacy, and instead expressed support for his godfather [[Danding Cojuangco]].<ref>{{cite news|last=Bocobo|first=Ariel|title=Public is victim in Senate coup|url=https://news.google.com/newspapers?id=_bxOAAAAIBAJ&sjid=ZgsEAAAAIBAJ&pg=2977%2C3064434|access-date=December 14, 2021|work=[[Manila Standard]]|publisher=Kamahalan Publishing Corp.|date=December 17, 1991|page=11|archive-date=Disyembre 14, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211214144834/https://news.google.com/newspapers?id=_bxOAAAAIBAJ&sjid=ZgsEAAAAIBAJ&pg=2977,3064434|url-status=live}}</ref> Sa kanyang termino, si Bongbong ay sumulat ng 29 [[panukalang batas]] at kapwa sumulat ng 90 pang panukalang batas na lumikha sa [[Department of Energy (Philippines)|Department of Energy]] and the [[National Youth Commission (Philippines)|National Youth Commission]].<ref name=":0">{{Cite news|last=Bueza|first=Michael|date=February 25, 2015|title=Highlights: Bongbong Marcos as legislator|work=Rappler|url=https://www.rappler.com/newsbreak/iq/highlights-bongbong-marcos-legislator|access-date=Enero 13, 2022|archive-date=Oktubre 20, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020224438/https://www.rappler.com/newsbreak/iq/highlights-bongbong-marcos-legislator|url-status=dead}}</ref> Siya rin ay instrumental sa pagsusulong ng mga kooperatiba sa paglilipat ng kanyang Countryside Development Fund (CDF) sa paglikha ng mga kooperatiba ng mga [[titser]] at [[magsasaka]] sa kanyang probinsiyang [[Ilocos Norte]]<ref>((cite:https://northwatch.wordpress.com/2009/12/17/bongbong%25E2%2580%2599-says-urdaneta-close-to-his-heart/|access-date=November{{Dead link|date=Enero 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} 12, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20180123230314/https://northwatch.wordpress.com/2009/12/17/bongbong%E2%80%99-says-urdaneta-close-to-his-heart/%7Carchive-date%3DJanuary 23, 2018|title='Bongbong' says Urdaneta close to his heart|last=Maganes|first=Virgilio Sar.|url-status=dead}}</ref><ref name="About Bongbong Marcos">{{Cite web|title=About Bongbong Marcos|url=http://www.bongbongmarcos.com/about/|publisher=Bongbong Marcos|access-date=November 12, 2015|archive-date=Abril 24, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220424131751/https://www.bongbongmarcos.com/about/|url-status=live}}</ref>{{better source needed|date=January 2022}} In October 1992, Marcos lead a group of ten representatives in attending the first sports summit in the Philippines, held in [[Baguio|Baguio City]].<ref>{{cite news|title=Solons, gov't execs join cast for Sports Summit|url=https://news.google.com/newspapers?id=TZMmAAAAIBAJ&sjid=MAsEAAAAIBAJ&pg=4988%2C3644447|access-date=November 1, 2021|work=[[Manila Standard]]|publisher=Kamahalan Publishing Corp.|date=October 21, 2021|page=22|archive-date=Oktubre 31, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211031161903/https://news.google.com/newspapers?id=TZMmAAAAIBAJ&sjid=MAsEAAAAIBAJ&pg=4988,3644447|url-status=live}}</ref> Noong 1995, siya ay tumakbo bilang [[Senador ng Pilipinas]] ngunit natalo.<ref>{{Cite web|title=Marcos hits alleged election cheating|url=http://www.upi.com/Archives/1995/05/22/Marcos-hits-alleged-election-cheating/1918801115200/|work=United Press International|access-date=November 12, 2015|archive-date=Nobiyembre 17, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117024447/http://www.upi.com/Archives/1995/05/22/Marcos-hits-alleged-election-cheating/1918801115200/|url-status=live}}</ref> ===Goberandor ng Ilocos Norte=== Nahalal muli si Bongbong bilang Gobernador ng [[Ilocos Norte]] noong 1998 laban sa malapit na kaibigan ng kanyang amang si Roque Ablan Jr. Siya ay nahalalal sa magkakasunod na tatlong termino na natapos nooong 2007.<ref>{{Cite web|title=Ferdinand Bongbong R. Marcos Jr. Biography in California|url=http://extremewrite.weebly.com/blog/ferdinand-bongbong-r-marcos-jr-biography-in-california|publisher=digwrite|access-date=November 12, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151118095248/http://extremewrite.weebly.com/blog/ferdinand-bongbong-r-marcos-jr-biography-in-california|archive-date=November 18, 2015|url-status=dead}}</ref> ===Kongreso, ikawalang termino=== Noong 2007, Si Bongbong ay walang kalaban na nahalal na dating hinawakan ng kanyang kapatid na si [[Imee Marcos]] .<ref>{{cite news |title=Priest's rival claims victory |newspaper=Philippine Daily Inquirer |date=May 17, 2007 |url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20070517-66416/Priest%92s_rival_claims_victory |archive-url=https://archive.today/20130222003800/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20070517-66416/Priest%92s_rival_claims_victory |url-status=dead |archive-date=February 22, 2013}}</ref> Siya ay nahalal na Diputadong Punong Minoridad ng [[Kapulungan ng Kinatawan ng Pilipinas]]. Sa kanyang termino. isa isa pinakamahalagang panukalang batas na kanyang sinulong ang Philippine Archipelagic Baselines Law, o Republic Act No. 9522.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |title=R.A. 9522 |url=http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra2009/ra_9522_2009.html |publisher=lawphil.net |access-date=November 12, 2015 |archive-date=Marso 4, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304191006/http://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra2009/ra_9522_2009.html |url-status=live }}</ref> Sinulong rin niya ang Republic Act No. 9502 (Universally Accessible Cheaper and Quality Medicines Act) na naging batas noong 2009.<ref>{{Cite web |title=G.R. No. 190837, March 05, 2014 – Republic of the Philippines, Represented by the Bureau of Food and Drugs (Now Food and Drug Administration), Petitioner, v. Drugmaker's Laboratories, Inc. and Terramedic, Inc., Respondents. : March 2014 – Philippine Supreme Court Jurisprudence |publisher=Chanrobles Virtual Law Library |url=http://www.chanrobles.com/cralaw/2014marchdecisions.php?id=175 |access-date=November 12, 2015 |archive-date=Nobiyembre 18, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151118105749/http://www.chanrobles.com/cralaw/2014marchdecisions.php?id=175 |url-status=live }}</ref> ===Senado=== [[File:Ferdinand Marcos Jr. during a Kapihan sa Senado forum.jpg|thumb|Si Bongbong sa Kapihan sa Senado forum noong Hunyo 2014]] Noong 1995, siya ay tumakbo sa Senado sa ilalim ng koalisyong NPC ngunit natalo. Nagtangka uli siya bilang Senador noong 2010 at nananalo bilang ikapitong nanalo. Noon Nobyembre 2005, ang [[KBL]] ay lumikha ng aliansa sa [[Nacionalista Party]] (NP) sa pagitan ni Bongbong at NP chairman Senador na si [[Manny Villar]] sa Laurel House sa [[Mandaluyong]]. Si Bongbong ay naging isang bisitang kandidato ng Senado ng NP sa pamamagitan ng alyansang ito.<ref name="Philstar NP KBL">{{cite news|last=Mendez|first=Christina|date=December 9, 2009|title==Nacionalista Party breaks alliance with Kilusang Bagong Lipunan|newspaper=The Philippine Star|url=http://www.philstar.com/headlines/530479/nacionalista-party-breaks-alliance-kilusang-bagong-lipunan|access-date=Enero 13, 2022|archive-date=Oktubre 1, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151001133812/http://www.philstar.com/headlines/530479/nacionalista-party-breaks-alliance-kilusang-bagong-lipunan|url-status=live}}</ref> Si Bongbong ay kalaunang naalis na kasapi ng [[Kilusang Bagong Lipunan]] ng KBL National Executive Committee noong Nobyembre 23, 2012.<ref>{{cite news|last=Echeminada|first=Perseus|date=November 24, 2009|title=Bongbong ousted from KBL after joining Nacionalista Party|newspaper=The Philippine Star|url=http://www.philstar.com/headlines/525997/bongbong-ousted-kbl-after-joining-nacionalista-party|access-date=Enero 13, 2022|archive-date=Oktubre 1, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151001135325/http://www.philstar.com/headlines/525997/bongbong-ousted-kbl-after-joining-nacionalista-party|url-status=live}}</ref> Dahil dito, ang NP ay humiwalay sa KBL dahil sa mga hidlutan sa loob ng partido. Gayunpaman, si Bongbong ay nanatiling kasapi ng NP senatorial line-up.<ref name="Philstar NP KBL"/> Siya ay nanalong Senador noong 2010. Sa kamara, ng ika-15 Kongreso (2010–2013), sinulong ni Bongbong ang 34 [[panukalang batas]]. Kasama rin niyang sumulat ng 17 panukalang batas na naging batas.<ref name=":0" /> Ito ay kinabibilangan ng Anti-Drunk at Drugged Driving Act na ang pangunahing may akda ay si Senador [[Vicente Sotto III]]; ang [[Cybercrime Prevention Act of 2012|Cybercrime Prevention Act]] na ang pangunahing may akda ay si Senador [[Edgardo Angara]]; at ang pinalawig na Anti-Trafficking in Persons at ang National Health Insurance Acts, na parehong ang may akda ay si Senator [[Loren Legarda]]. Sa ika-16 na kamara (2013–2016), sinulong ni Bonbong ang 52 [[panukalang batas]] na ang 28 ay muling isinampa sa ika-15 Kongreso. Isa sa mga ito ay naging batas na Senate Bill 1186, na naglalayong ihinto ang halalang 2013 Sangguniang Kabataan (SK), na naisabatas bilang Republic Act 10632 noong Oktubre 3, 2013. Kapwa sinulat rin ni Bongbong ang 4 na panukalang batas sa Senada noong ika-16 Kongreso. Isa sa sa mga ito, ang Panukalang batas na 712 na isinulat ni Snador [[Ralph Recto]], na naging batas na Republic Act 10645, Ang Pinalawig na Senior Citizens Act noong 2010.<ref name=":0" /><ref>{{Cite news|last=Marcelo|first=Elisabeth|date=2014-11-11|title=PNoy signs law for automatic PhilHealth coverage for senior. citizens|language=en|work=GMA News and Public Affairs|url=https://www.gmanetwork.com/news/story/387593/money/companies/pnoy-signs-law-for-automatic-philhealth-coverage-for-senior-citizens/|access-date=2021-10-09|archive-date=2015-10-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20151019033243/http://www.gmanetwork.com/news/story/387593/money/companies/pnoy-signs-law-for-automatic-philhealth-coverage-for-senior-citizens|url-status=live}}</ref> Isa siya sa sa mga ng chairman ng mga komite sa Senado na nauukol lokal na pamahalaan at publikong paggawa. Isa rin siyang chair ng komite Senate committees on local sa [[Autonomous Region in Muslim Mindanao|Autonomous Region in Muslim Mindanao (ARMM)]] Organic Act, the congressional oversight panel on the Special Purpose Vehicle Act, at isa ng napili sa .komite sa mga gawaing pam-[[barangay]].<ref>{{Cite web|title=Ferdinand 'Bongbong' Marcos|url=http://www.politiker.ph/politicians4.do?item_id=55943|access-date=November 12, 2015|publisher=politiker.ph|archive-date=Nobiyembre 18, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151118113743/http://www.politiker.ph/politicians4.do?item_id=55943|url-status=dead}}</ref>{{better source needed|date=October 2021}} ===Pagtakbo sa Bise Presidente noong 2016=== {{wikiquote|Ferdinand_Marcos_Jr.|Ferdinand Marcos Jr.'s 2016 Vice Presidential campaign | *[[wikiquote:Ferdinand Marcos Jr.#During the 2016 Presidential Campaign|statements by Marcos Jr. during his 2016 Vice Presidential campaign]] *[[wikiquote:Ferdinand Marcos Jr.#In response to 2016 Campaign statements regarding Martial Law|Statements responding to Marcos Jr's campaign on the topic of Martial Law]] }} Noong Oktubre 5, 2015, inanunsiyo ni Bonbong na tatakbo siya bilang Bise Presidente sa 2016 halalan.<ref name="CNN Philippines 2015-10-05" /><ref>{{cite news |last1=Lozada |first1=Aaron |title=Bongbong to run for VP |url=http://www.abs-cbnnews.com/nation/10/05/15/bongbong-run-vp |publisher=[[ABS-CBN News and Current Affairs]] |date=October 5, 2015 |access-date=October 5, 2015 |archive-date=Oktubre 7, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007020343/http://www.abs-cbnnews.com/nation/10/05/15/bongbong-run-vp |url-status=live }}</ref> Si Bongbong ay tumakbo bilang independent candidate.<ref>{{Cite news |url=http://www.manilatimes.net/marcos-throws-hat-in-vp-derby/222381/ |title=Marcos throws hat in VP derby |last=Antiporda |first=Jefferson |date=October 5, 2015 |newspaper=The Manila Times |access-date=October 8, 2015 |archive-date=Oktubre 17, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151017130331/http://www.manilatimes.net/marcos-throws-hat-in-vp-derby/222381/ |url-status=live }}</ref> Bago nito, tumanggi siya sa imbitaston ni Bise Presidente [[Jejomar Binay]], na maging running mate.<ref>{{cite news |last1=Torregoza |first1=Hannah |title=Bongbong declares VP bid in 2016, gets Duterte's assurance of support |url=http://www.mb.com.ph/bongbong-declares-vp-bid-in-2016-gets-dutertes-assurance-of-support/ |work=[[Manila Bulletin]] |date=October 6, 2015 |access-date=October 6, 2015 |archive-date=Oktubre 9, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151009004332/http://www.mb.com.ph/bongbong-declares-vp-bid-in-2016-gets-dutertes-assurance-of-support/ |url-status=live }}</ref> Noong Oktubre 15, 2015, kinumpirma ng tatakbo bilang Presidente na si [[Miriam Defensor Santiago]] na si Bongbong ang kanyang magiging Bise Preisente running mate.<ref>{{cite news |last1=Hegina |first1=Aries Joseph |title=Miriam Santiago confirms Bongbong Marcos is her vice president |url=http://newsinfo.inquirer.net/731184/miriam-santiago-confirms-bongbong-marcos-is-her-veep |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |date=October 15, 2015 |access-date=October 15, 2015 |archive-date=Oktubre 17, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151017210325/http://newsinfo.inquirer.net/731184/miriam-santiago-confirms-bongbong-marcos-is-her-veep |url-status=live }}</ref> Siya ay natalo kay [[Camarines Sur]] [[House of Representatives of the Philippines|Representative]] [[Leni Robredo]], sa botong 263,473.<ref name="slim margin 1">{{cite news |last1=Rosario |first1=Ben |last2=Santos |first2=Jel |title=Duterte victory affirmed; Robredo wins VP race on husband's birthday |url=http://www.mb.com.ph/duterte-victory-affirmed-robredo-wins-vp-race-on-husbands-birthday/ |work=[[Manila Bulletin]] |date=May 27, 2016 |access-date=May 28, 2016 |archive-date=Mayo 30, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160530041114/http://www.mb.com.ph/duterte-victory-affirmed-robredo-wins-vp-race-on-husbands-birthday/ |url-status=live }}</ref><ref name="slim margin 2">{{cite news |last1=Pasion |first1=Patty |title=Duterte, Robredo to be proclaimed next week |url=http://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/134488-duterte-robredo-proclamation |work=[[Rappler]] |date=May 27, 2016 |access-date=May 28, 2016 |archive-date=Mayo 28, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160528155023/http://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/134488-duterte-robredo-proclamation |url-status=live }}</ref> ====Pagpoprotesta sa resulta ng eleksiyon==== Naghain ng protesta si Bongbong sa pagkapanalo ni Bise Presidente [[Leni Robredo]].<ref name="VeraFilesPETTimeline">{{Cite news |title=Marcos poll protest prompted years-long battle with falsehoods on social media |language=en |work=VeraFiles |url=https://verafiles.org/articles/marcos-poll-protest-prompted-years-long-battle-falsehoods-so |access-date=February 16, 2021 |archive-date=Pebrero 16, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210216124044/https://verafiles.org/articles/marcos-poll-protest-prompted-years-long-battle-falsehoods-so |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |last1=Batino |first1=Clarissa |last2=Calonzo |first2=Andreo |date=August 15, 2018 |title=Philippines' Duterte Won't Stop Talking About Quitting |url=https://www.bloombergquint.com/business/2018/08/15/philippine-president-duterte-won-t-stop-talking-about-quitting |publisher=Bloomberg Quient |location=India |access-date=August 15, 2018 |archive-date=Agosto 15, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180815081914/https://www.bloombergquint.com/business/2018/08/15/philippine-president-duterte-won-t-stop-talking-about-quitting |url-status=live }}</ref> Ayon kay Pangulong [[Rodrigo Duterte]], siya ay magbibitiw kung si Bongbong ang susunod sa kanya kesa kay Robredo.<ref name="BernadetteNicolas20180816">{{Cite news|last=Nicolas|first=Bernadette D.|date=August 16, 2018|title=Duterte may resign if Bongbong wins protest|language=en-US|publisher=BusinessMirror|url=https://businessmirror.com.ph/duterte-may-resign-if-bongbong-wins-protest/|accessdate=September 3, 2018|archive-date=Septiyembre 3, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180903114846/https://businessmirror.com.ph/duterte-may-resign-if-bongbong-wins-protest/|url-status=live}}</ref> Sa isang muling pagbibilang ng mga boto noong Abril 2018 na sumasakop sa polling precint ng Iloilo, Camarines Sur, na mga lugar na pinili ni Bongbong. Noong Oktubre 2019, nalaman ng tribunal na lumaki ang lamang ni Robredo ng 278,566 mga boto mula sa orihinal na boto ni Robredo na 263,473 pagkatapos ng muling pagbilang ng mga balota mula sa 5,415 presinto na pinili ni Bongbong.<ref>{{cite news |date=September 30, 2020 |title=Electoral tribunal orders Comelec to comment on VP poll protest |url=https://www.cnnphilippines.com/news/2020/9/30/Robredo-Marcos-vice-president-electoral-protest-Supreme-Court-Comelec-OSG.html |publisher=CNN |access-date=October 27, 2020 |archive-date=Oktubre 27, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201027124657/https://www.cnnphilippines.com/news/2020/9/30/Robredo-Marcos-vice-president-electoral-protest-Supreme-Court-Comelec-OSG.html |url-status=live }}</ref> Noong Pebrero 16, 2021, lahat ng PET ay binalewala ang protesta ni Bongbong.<ref name="PETdismissalSCMP" /><ref name="PETdismissalCNN" /><ref name="PETdecisionABSCBN">{{Cite news|last=Navallo|first=Mike|date=February 16, 2021|title=SC junks Bongbong Marcos' poll protest vs Vice President Robredo|language=en|work=ABS CBN News and Public Affairs|url=https://news.abs-cbn.com/news/02/16/21/sc-junks-bongbong-marcos-poll-protest-vs-vice-president-robredo-source|url-status=live|access-date=February 16, 2021|archive-date=Pebrero 16, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210216041013/https://news.abs-cbn.com/news/02/16/21/sc-junks-bongbong-marcos-poll-protest-vs-vice-president-robredo-source}}</ref><ref name="TetchTorresTupasPETDecision">{{Cite news|last=Torres-Tupas|first=Tetch|date=February 16, 2021|title=PET dismisses Marcos poll protest vs Robredo, stresses 'entire' case junked|language=en|work=The [[Philippine Daily Inquirer]]|url=https://newsinfo.inquirer.net/1396382/pet-dismisses-marcos-poll-protest-vs-vp-leni-source|url-status=live|access-date=February 16, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210216064038/https://newsinfo.inquirer.net/1396382/pet-dismisses-marcos-poll-protest-vs-vp-leni-source|archive-date=February 16, 2021}}</ref> ==Kampanya bilang Pangulo ng Pilipinas sa 2022== {{See also|Inagurasyon ni Bongbong Marcos}} Inanunsiyo ni Bongbong noong Oktubre 5, 2021 na tatakbo siya bilang Pangulo ng Pilipinas sa ilalim ng [[Partido Federal ng Pilipinas]] sa pamagitan ng isang video post sa [[Facebook]] at inendorso ng dati niyang partido na [[Kilusang Bagong Lipunan]].<ref name="CNN">{{cite news |last1=Sharma |first1=Akanksha |last2=Westcott |first2=Ben |title=Ferdinand 'Bongbong' Marcos, son of late dictator, announces Philippines presidential bid |url=https://edition.cnn.com/2021/10/06/asia/philippines-bongbong-marcos-president-bid-intl-hnk/index.html |access-date=October 6, 2021 |work=CNN |date=October 6, 2021 |archive-date=Oktubre 6, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211006055816/https://edition.cnn.com/2021/10/06/asia/philippines-bongbong-marcos-president-bid-intl-hnk/index.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |last1=Punzalan |first1=Jamaine |title=Kilusang Bagong Lipunan nominates Bongbong Marcos as 2022 presidential bet |url=https://news.abs-cbn.com/news/09/24/21/kbl-nominates-bongbong-marcos-as-2022-presidential-candidate |access-date=October 6, 2021 |work=ABS-CBN News |date=September 24, 2021 |archive-date=Oktubre 6, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211006155334/https://news.abs-cbn.com/news/09/24/21/kbl-nominates-bongbong-marcos-as-2022-presidential-candidate |url-status=live }}</ref> Isinumite ni Bongbong ang sertipiko ng pagkandidato sa [[Komisyon sa Halalan|Commission on Elections]] nang sumunod na araw.<ref>{{cite news |last1=Patinio |first1=Ferdinand |title=Bongbong Marcos files candidacy for president |url=https://www.pna.gov.ph/articles/1155753 |access-date=October 6, 2021 |agency=Philippine News Agency |date=October 6, 2021 |archive-date=Oktubre 6, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211006072807/https://www.pna.gov.ph/articles/1155753 |url-status=live }}</ref> ==Personal na buhay== Si Bongbong ay ikinasal kay Louise "Liza" Cacho Araneta at may tatlong anak: Ferdinand Alexander III "Sandro" (born 1994), Joseph Simon (born 1995) and William Vincent "Vince" (born 1997) na nag-aral sa mga mamamahaling paaralan sa ibang bansa gaya ng [[Worth School]] at [[University of London]] sa [[Inglatera]]<ref>{{Cite web|last=News|first=ABS-CBN|date=April 22, 2018|title=Bongbong Marcos marks silver anniversary with wife Liza|url=https://news.abs-cbn.com/life/04/22/18/bongbong-marcos-marks-silver-anniversary-with-wife-liza|access-date=April 6, 2020|website=ABS-CBN News|language=en|archive-date=Mayo 22, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200522052200/https://news.abs-cbn.com/life/04/22/18/bongbong-marcos-marks-silver-anniversary-with-wife-liza|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Son of Bongbong Marcos earns master's degree from London university|url=https://cnnphilippines.com/lifestyle/2017/12/14/Sandro-Marcos-masters-London-university.html|access-date=April 6, 2020|website=cnn|language=en|archive-date=Agosto 3, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200803183150/https://cnnphilippines.com/lifestyle/2017/12/14/Sandro-Marcos-masters-London-university.html|url-status=live}}</ref> Hindi siya marunong magsalita ng [[Ilocano]].<ref>,,,{{Cite web|url=https://www.rappler.com/nation/elections/will-solid-north-loyalists-help-carry-bongbong-marcos-malacanang-2022-polls|title=Solid North still a rock for Bongbong Marcos, but some students speaking up|access-date=2022-01-13|archive-date=2022-02-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20220209041951/https://www.rappler.com/nation/elections/will-solid-north-loyalists-help-carry-bongbong-marcos-malacanang-2022-polls/|url-status=live}}</ref> ==Mga kaso sa korte== ===Konbiksiyon sa hindi pagbabayad ng buwis noong 1995=== Noong Hulyo 27, 1995, kinonvict at hinatulan ni [[Regional Trial Court|Quezon City Regional Trial Court]] Judge Benedicto Ulep si Bongbong ng 7 taon sa kulungan at pinagmulta ng US$2,812 dolyar dahil sa hindi pagbabayad ng [[buwis]] mula 1992 hanggang 1986 dahil sa hindi sa pagbabayad ng buwid bilang Bise Gobernador ng [[Ilocos Norte]] (1980–1983) at bilang Gobernador ng Ilocos Norte(1983–1986).<ref>{{cite news|date=July 31, 1995|title=Marcos Jr. sentenced to 7 years in jail|newspaper=[[United Press International]]|url=https://www.upi.com/Archives/1995/07/31/Marcos-Jr-sentenced-to-7-years-in-jail/7120807163200/|archive-date=Pebrero 11, 2022|access-date=Enero 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220211072426/https://www.upi.com/Archives/1995/07/31/Marcos-Jr-sentenced-to-7-years-in-jail/7120807163200/|url-status=live}}</ref> Inapela ni Bongbong ang desisyon sa,,[Court of Appeals of the Philippines|Court of Appeals]]. Noong Oktubre 31, 1997, pinagtibay ng Court of Appeals ang konbiksiyon dahil sa hindi pagbabayad ng buwis ngunit na hindi nakulong pinagbayad parin si Bongbong ng [[Bureau of Internal Revenue (Philippines)|Bureau of Internal Revenue]] (BIR) nang may [[interes]] na tumutugma sa PHP2,000 kada bilang dahil sa hindi pagbabayad ng buwis mula 1982 hangggang 1984 at PHP30,000 para sa 1985 at mga interes.<ref>{{cite news|date=November 6, 2004|title=1995 tax evasion case could send Bongbong Marcos to jail|newspaper=[[The Manila Times]]|url=https://www.manilatimes.net/2004/11/06/news/top-stories/1995-tax-evasion-case-could-send-bongbong-marcos-to-jail/683338|archive-date=Oktubre 28, 2021|access-date=Enero 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20211028012344/https://www.manilatimes.net/2004/11/06/news/top-stories/1995-tax-evasion-case-could-send-bongbong-marcos-to-jail/683338/|url-status=live}}</ref> Si Bongbong ay kalaunang naghain ng petisyon na [[certiorari]] sa [[Korte Suprema ng Pilipinas]] ngunit binawi ito noong Agosto 8, 2001 kaya ang hatol ay naging pinal na at dapat ipatupad.<ref>{{cite news|date=November 3, 2021|title=RECORDS: Bongbong Marcos’ 1997 tax conviction hounds him in 2022 campaign|newspaper=[[Rappler]]|url=https://www.rappler.com/nation/elections/records-bongbong-marcos-1997-tax-conviction-hounds-presidential-campaign-2022-polls/archive-date=November 3, 2021}}{{Dead link|date=Enero 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Noong 2021. pinatunayan ng Quezon City Regional Trial Court na walang binayad si Bongbong na mula at mga buwis na dapat niyang bayaran .<ref>{{cite news|date=December 3, 2021|title=Court: No record of Marcos complying with tax judgment|newspaper=[[Rappler]]|url=https://www.rappler.com/nation/elections/quezon-city-court-certify-no-record-bongbong-marcos-compliance-payment-tax-conviction/|archive-date=Enero 15, 2022|access-date=Enero 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220115072138/https://www.rappler.com/nation/elections/quezon-city-court-certify-no-record-bongbong-marcos-compliance-payment-tax-conviction/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Mendoza|first=John Eric|date=2021-12-03|title=Court records show Bongbong Marcos did not pay penalty in tax evasion case — petitioners|url=https://newsinfo.inquirer.net/1523352/fwd-marcos-jr-has-not-satisfied-court-judgement-in-his-1995-tax-evasion-case-petitioners|access-date=2021-12-19|website=INQUIRER.net|language=en|archive-date=2021-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20211219145628/https://newsinfo.inquirer.net/1523352/fwd-marcos-jr-has-not-satisfied-court-judgement-in-his-1995-tax-evasion-case-petitioners|url-status=live}}</ref> Gayunpaman may mga dokumento ang Korte Suprema. BIR at isang resibo mula sa [[Land Bank of the Philippines]] na binayaran na niya ang dapat niyang bayaran.<ref>{{Cite web|last=Canlas|first=Jomar|date=2021-12-06|title=BBM paid taxes, documents show|url=https://www.manilatimes.net/2021/12/06/news/national/bbm-paid-taxes-documents-show/1824889|access-date=2021-12-19|website=The Manila Times|language=en|archive-date=2021-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20211219145627/https://www.manilatimes.net/2021/12/06/news/national/bbm-paid-taxes-documents-show/1824889|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Patag|first=Kristine Joy|title=Marcos team answers petitioners' court certificate with BIR document of payment in tax case|url=https://www.philstar.com/headlines/2021/12/22/2149527/marcos-team-answers-petitioners-court-certificate-bir-document-payment-tax-case|access-date=2021-12-22|website=Philstar.com|archive-date=2021-12-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20211222093249/https://www.philstar.com/headlines/2021/12/22/2149527/marcos-team-answers-petitioners-court-certificate-bir-document-payment-tax-case|url-status=live}}</ref> ===Hatol ng Korte ng Hawaii, Estados Unidos noong 2011=== Noong 2011, hinatulan si Bongbong at ang kanyang inang si [[Imelda Marcos]] ng Hawaii District Court sa '''ayaw''' magbayad sa hatol noong 1992 kaso na isinampa ng mga biktima ng diktadurya ng kanyang amang si [[Ferdinand Marcos]]. Sila ay pinagmulta ng USD353.6 milyong dolyar. <ref name="PDIBongbongImeldaLoseAppeal">{{Cite news|date=2012-10-29|title=Marcoses lose US appeal|language=en|work=Philippine Daily Inquirer|url=https://globalnation.inquirer.net/54454/marcoses-lose-us-appeal|url-status=live|access-date=November 8, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20121030010332/http://globalnation.inquirer.net/54454/marcoses-lose-us-appeal|archive-date=2012-10-30}}</ref> <ref name="Honolulu Civil Beat">{{Cite news|date=2012-10-27|title=Imelda, 'Bongbong' Marcos Ordered To Pay $354M Fine|language=en|work=Honolulu Civil Beat|url=https://www.civilbeat.org/2012/10/imelda-bongbong-marcos-ordered-to-pay-354m-fine/|url-status=live|access-date=November 8, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20160619212711/http://www.civilbeat.org/2012/10/imelda-bongbong-marcos-ordered-to-pay-354m-fine/|archive-date=2016-06-19}}</ref><ref name="EnforceUSImeldaBongbongRuling">{{Cite news|date=2015-07-02|title=Group wants US order vs Imelda, Bongbong enforced|language=en|work=ABS CBN News an Public Affairs|url=https://news.abs-cbn.com/nation/07/02/15/group-wants-us-order-vs-imelda-bongbong-enforced|url-status=live|access-date=November 8, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211108033845/https://news.abs-cbn.com/nation/07/02/15/group-wants-us-order-vs-imelda-bongbong-enforced|archive-date=November 8, 2021}}</ref> Ang hatol ay pinagtibay ng Ninth Circuit Court of Appeals ng [[Estados Unidps]] noong Oktubre 24, 2012 at ang '''pinakamalaking hatol''' na pinatibay ng appellate court ng [[Estados Unidos]].<ref name="EnforceUSImeldaBongbongRuling" /> Bagaman ang kaso noong 1992 ay laban kay [[Ferdinand Marcos]], ang hatol noong 2011 ay para kay Bongbong at kanyang inang si [[Imelda Marcos]].<ref name="PDIMarcosesInContempt">{{Cite news|last=Inquirer|first=Philippine Daily|date=November 4, 2012|title=Marcoses in contempt|language=en|work=Philippine Daily Inquirer|url=https://opinion.inquirer.net/40172/marcoses-in-contempt|url-status=live|access-date=November 8, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20121107002839/http://opinion.inquirer.net/40172/marcoses-in-contempt|archive-date=November 7, 2012}}</ref> Ang hatol ay epektibo ring humaharang kay Bongbong at Imelda sa pagpasok sa [[Estados Unidos]].<ref name="PDIBongbongImeldaLoseAppeal" /> ===Ayaw magbayad ng higit sa 203 bilyong piso sa buwis sa mga ari-arian ng mga Marcos=== Ang [[BIR]] ay sumulat kay Bongbong noong Disyembre 2, 2021 na bayaran na ang higit sa 203 bilyong pisong utang ng kanyang pamilya sa [[buwis]] sa pamahalaan ng Pilipinas na binigyan ng pinal na desisyon ng [[Korte Suprema ng Pilipinas]] noong 1997.<ref>{{Cite web |url=https://elibrary.judiciary.gov.ph/thebookshelf/showdocs/1/34897 |title=Archive copy |access-date=2022-03-30 |archive-date=2022-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220331172136/https://elibrary.judiciary.gov.ph/thebookshelf/showdocs/1/34897 |url-status=live }}</ref> ===Hindi pagsali sa mga debateng pampangaluhan=== Si Bongbong ay tinuligsa ng marami dahil sa intensiyonal na hindi paglahok sa mga debateng pamapanguluhan na isinagawa ng CNN at COMELEC at iba pa. ===Pagtanggal ng Facebook at Twitter sa mga pekeng account na nauugnay kay Bongbong=== Inihayag ng Facebook at Twitter na binan o permanenteng tinanggal ang mga peke at troll na account nauugnay kay Bongbong na nagpapakalat ng mga pekeng balita. Ang dahilan ng pagtanggal ang manipulasyon at pandaraya. <ref>{{Cite web |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-21/twitter-suspends-300-accounts-promoting-philippines-marcos-jr |title=Archive copy |access-date=2022-03-30 |archive-date=2022-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220331172209/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-21/twitter-suspends-300-accounts-promoting-philippines-marcos-jr |url-status=live }}</ref> Ayon sa isang pag-aaral, si Bongbong ang kandidatong pinaka-nakinabang sa pagpapalaganap ng mga fake news sa mga social media site gaya ng facebook at twitter ng mga troll farms.<ref>{{Cite web |url=https://theaseanpost.com/geopolitics/2022/mar/23/marcos-heir-wins-election-misinformation-race |title=Archive copy |access-date=2022-03-30 |archive-date=2022-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220325221129/https://theaseanpost.com/geopolitics/2022/mar/23/marcos-heir-wins-election-misinformation-race |url-status=live }}</ref> == Tingnan din == * [[Ferdinand Marcos]] — tatay * [[Imelda Marcos]] — ina * [[Imee Marcos]] — kapatid * [[Proklamasyon Blg. 1081]] — batas militar na idineklara ng tatay niya. == Mga sanggunian == {{Reflist}} [[Kategorya:Mga politiko ng Pilipinas]] [[Kategorya:Mga kriminal mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Korupsiyon sa Pilipinas]] tmfcumte7ngs229wic28qo4wtif6ppa 0 46945 1958727 1878073 2022-07-26T06:07:49Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Company | company_name = Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas (DBP) | company_logo = DBP logo.jpg | company_type = [[Kompanyang pampamahalaan]] | company_slogan = ''Ang bangko para sa mga Pilipino''| foundation = [[Maynila]], [[Pilipinas]] (1935)| location = [[Lungsod ng Makati]], [[Pilipinas]] | key_people = [[Patricia Santo Tomas|Patricia A. Santo Tomas]], Tagapangulo <br> Reynaldo G. David, Pangulo at Punong Opisyal sa Tagapagpaganap (''CEO'') | num_employees = di-matukoy | industry = [[Pananalapi at Seguro]] | products = [[Serbisyong pananalapi]]| homepage = [http://www.devbankphil.com.ph www.devbankphil.com.ph]| revenue = [[Piso ng Pilipinas|PHP]] 3.73 daplot ({{profit}}14.21%) (2006) [http://www.devbankphil.com.ph/Financials/financials.php] }} Ang '''Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas'''<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2013 |title=Mga Pangalan ng Tanggapan ng Pamahalaan sa Filipino |url=https://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/2015/12/Mga-ng-Pangalan-Tanggapan-sa-Filipino2.pdf |archive-url= |archive-date= |access-date=Marso 27, 2018 |website=[[Komisyon sa Wikang Filipino]] |language=Filipino |dead-url=}}</ref> ([[wikang Inggles|Ingles]]: ''Development Bank of the Philippines'' o '''DBP''') ay isang [[bangko sa pagpapaunlad]] na pag-aari ng estado na humihimpil sa [[Lungsod ng Makati]], [[Pilipinas]]. Ito ay ang ikapitong pinakamalaking bangko sa Pilipinas sa larangan ng mga pag-aari (''assets''), at ang ikalawang pinakamalaking bangko na pag-aari ng pamahalaan, kasunod sa [[Bangko sa Lupa ng Pilipinas|Landbank]]. Ito rin ay isa sa mga pinakamalaking [[korporasyong pag-aari ng pamahalaan]] (''government-owned and/or controlled corporations'') sa Pilipinas. ==Ang kaibuturan ng mga gawain== Ang DBP ay naglilingkod sa mga iba't ibang sektor ng pamayanang Pilipino, mula sa mga [[magsasaka]] hanggang sa mga negosyante. Bagama't ang Pilipinas ay may ekonomiya na umaasa nang malawakan sa pagsasaka, isang bagay na tinututok ng [[Bangko sa Lupa ng Pilipinas|Landbank]], ang DBP ay nagtutuon ukol sa pambansang kaunlaran sa pamamagitan ng pagbibigay ng tulong-pananalapi sa mga iba't ibang [[negosyo]] at sektor pang-ekonomiya upang mapanatili ang pag-angat ng ekonomiya ng Pilipinas. Tulad ng Landbank, ito'y nagbibigay ng mga paglilingkod ng isang regular na bangkong panlahatan (''universal bank''); gayumpaman, ito'y nakilala nang opisyal bilang "nagpakadalubhasang bangkong pampamahalaan" na may lisensiya sa pagbabangkong Panlahatan. Tulad din ng Landbank, ang DBP ay may malawak na kabalagan ng sangay na pangrural. Gayumpaman, ang layunin ng kabalagan ng sangay na pangrural ng DBP ay hindi magkatulad sa Landbank. Sa halip, nag-iiba-iba ng DBP ang mga pagpipiliang pambangko kapag ang isang sektor ng pagbabangko ng isang lugar ay maaaring mangibabaw ng isa o ilang bangko, sa kabila ng lahat ng katayuan. ==Anyo ng organisasyon== Ang Punung-Himpilan ng DBP sa Lungsod Makati ay siyang nangangasiwa at nagkokontrol sa lahat ng mga tanggapan ng sangay ng DBP. Ang Lupon ng mga Tagapangasiwa ay nagpapasya sa mga bagay na patakaran na ipapamahala ng Pangulo o Punung-Opisyal sa Tagapagpaganap. Ang Pangulo ay nagpapaako ng mga atas na pampatakaran at pamamahala sa mga Pangalawang Pangulo sa Tagapagpaganap at mga Pangalawang Pangulo na Nakatatanda na nakatalaga sa mga nagpakadalubhasa Kagawaran ng bangko. Ang mga Tagapamahala at mga Katulong na Tagapamahala ay nangangasiwa ng mga Hepeng Dibisyon sa pagpapairal ng mga gawaing pang-araw-araw na hinahawakan ng mga tauhang bumubuo ng isang organisasyon. ==Kasaysayan== Ang kasaysayan ng DBP ay maaaring magbaliktanaw noong panahon ng [[Komonwelt ng Pilipinas|Pamahalaang Komonwelt]] ng Pilipinas. Noong 1935, nilikha ang Pambansang Lupon sa Pautang at Pamumuhunan (NLIB) upang ayusin at mamahala ang mga pondong tiwala ng pamahalaan tulad ng Pangkoreong Pondong Pang-impok at Pondong Panretiro ng mga Guro. Noong 1939, ibinuwag ang NLIB at ang gawain nito ay inilipat sa bagong katawan, ang Bangkong Pansakahan at Pang-industiya (AIB). Tinuloy ng AIB ang mga operasyong ito hanggang sa biglaang pagsabog ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Pagkatapos ng digmaan noong 1947, naparam ang AIB at nabuo ang Korporasyong Pananalapi sa Rehabilitasyon (RFC) bilang kapalit sa bisa ng [[Batas Republika Blg. 85]], na naglalagom ng mga kapangyarihan at gawain ng AIB. Ang RFC ay nagbibigay ng mga kreditong pasilidad para sa mga kaunlaran ng pagsasaka, kalakalan at industriya at muling-pagbubuo ng mga ari-arian na nawasak ng digmaan. Noong 1958, ang RFC ay muling isinaayos sa kasalukyuang DBP, na bumabaliktanaw sa malawakang pagtatapos ng muling pagsasabuo, ang RFC ay maaaring makipagsapalaran sa mga ibang kaalamang pinagdalubhasaan. Ang DBP ay nakaakma sa mga gawain ng pagpapalawak ng kanyang mga pasilidad at operasyon na may panimulang kapital ng P500 angaw upang iangat ang mga pagpupunyagi sa pambansang kaunlarang pang-ekonomiya. Itinatag ito bilang isang kabalagan ng sangay na laganap sa buong bansa at nakapagtampi sa mga pamamaraang lokal at panlabas upang makapuno ng kanyang kapital. Naghihiram din siya ng salapi mula sa mga sabansaang institusyong pananalapi. Habang ang istratehiyang ito ay nakakatulong sa pag-angat ng talatag ng kapital at propesyon, lalo na sa kanayunan, ang istratehiya ay napatunayang mapinsala. Nang naging pangulo si Corazon Aquino, naglabas siya ng Kautusang Pantagapagpaganap Blg. 81, na nagsasabuo muli ang bangko at nagbigay ng bagong karta. Lahat ng mga pag-aaring di-gumagalaw at mga utang ay kasunod na inilipat sa pamahalaan noong 30 Hunyo 1986 at humantong sa DBP na nagbubuo ng programa ukol sa masidhing pagpapatupad ng bagong pagsulong ng pagpapautang. Gayun din, nagbukas muli ng DBP sa pagpapautang para sa pabahay, pagsasaka at maliliit na negosyo. Noong 1995, naging bangkong panlahatan ang DBP nang ipagkaloob ng lisensiya sa pagbabangkong panlahatan, at pagkalipas ng tatlong taon, ang kartang ito ay nabago. Sa ilalim ng nabagong karta, nagpalaki ng DBP ang kapital na may pahintulot mula limang daplot na piso sa 35 daplot na piso at humantong sa paglilikha ng mga posisyon ng Pangulo at Punung-Opisyal sa Tagapagpaganap. ==Mga panlabas na kawing== *[http://www.devbankphil.com.ph Websayt ng Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051212140220/http://www.devbankphil.com.ph/ |date=2005-12-12 }} {{Mga Bangko sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga bangko sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga kompanya sa Pilipinas]] cx1odsgaonjrppbsynaombwrke3l629 1958728 1958727 2022-07-26T06:08:38Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Company | company_name = Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas (DBP) | company_logo = DBP logo.jpg | company_type = [[Kompanyang pampamahalaan]] | company_slogan = ''Ang bangko para sa mga Pilipino''| foundation = [[Maynila]], [[Pilipinas]] (1935)| location = [[Lungsod ng Makati]], [[Pilipinas]] | key_people = [[Patricia Santo Tomas|Patricia A. Santo Tomas]], Tagapangulo <br> Reynaldo G. David, Pangulo at Punong Opisyal sa Tagapagpaganap (''CEO'') | num_employees = di-matukoy | industry = [[Pananalapi at Seguro]] | products = [[Serbisyong pananalapi]]| homepage = [http://www.devbankphil.com.ph www.devbankphil.com.ph]| revenue = [[Piso ng Pilipinas|PHP]] 3.73 daplot ({{profit}}14.21%) (2006) [http://www.devbankphil.com.ph/Financials/financials.php] }} Ang '''Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas'''<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2013 |title=Mga Pangalan ng Tanggapan ng Pamahalaan sa Filipino |url=https://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/2015/12/Mga-ng-Pangalan-Tanggapan-sa-Filipino2.pdf |archive-url= |archive-date= |access-date=Marso 27, 2018 |website=[[Komisyon sa Wikang Filipino]] |language=Filipino |dead-url=}}</ref> ([[wikang Inggles|Ingles]]: ''Development Bank of the Philippines'' o '''DBP''') ay isang [[bangko sa pagpapaunlad]] na pag-aari ng estado na humihimpil sa [[Lungsod ng Makati]], [[Pilipinas]]. Ito ay ang ikapitong pinakamalaking bangko sa Pilipinas sa larangan ng mga pag-aari (''assets''), at ang ikalawang pinakamalaking bangko na pag-aari ng pamahalaan, kasunod sa [[Bangko sa Lupa ng Pilipinas|Landbank]]. Ito rin ay isa sa mga pinakamalaking [[korporasyong pag-aari ng pamahalaan]] (''government-owned and/or controlled corporations'') sa Pilipinas. ==Ang kaibuturan ng mga gawain== Ang DBP ay naglilingkod sa mga iba't ibang sektor ng pamayanang Pilipino, mula sa mga [[magsasaka]] hanggang sa mga negosyante. Bagama't ang Pilipinas ay may ekonomiya na umaasa nang malawakan sa pagsasaka, isang bagay na tinututok ng [[Bangko sa Lupa ng Pilipinas|Landbank]], ang DBP ay nagtutuon ukol sa pambansang kaunlaran sa pamamagitan ng pagbibigay ng tulong-pananalapi sa mga iba't ibang [[negosyo]] at sektor pang-ekonomiya upang mapanatili ang pag-angat ng ekonomiya ng Pilipinas. Tulad ng Landbank, ito'y nagbibigay ng mga paglilingkod ng isang regular na bangkong panlahatan (''universal bank''); gayumpaman, ito'y nakilala nang opisyal bilang "nagpakadalubhasang bangkong pampamahalaan" na may lisensiya sa pagbabangkong Panlahatan. Tulad din ng Landbank, ang DBP ay may malawak na kabalagan ng sangay na pangrural. Gayumpaman, ang layunin ng kabalagan ng sangay na pangrural ng DBP ay hindi magkatulad sa Landbank. Sa halip, nag-iiba-iba ng DBP ang mga pagpipiliang pambangko kapag ang isang sektor ng pagbabangko ng isang lugar ay maaaring mangibabaw ng isa o ilang bangko, sa kabila ng lahat ng katayuan. ==Anyo ng organisasyon== Ang Punung-Himpilan ng DBP sa Lungsod Makati ay siyang nangangasiwa at nagkokontrol sa lahat ng mga tanggapan ng sangay ng DBP. Ang Lupon ng mga Tagapangasiwa ay nagpapasya sa mga bagay na patakaran na ipapamahala ng Pangulo o Punung-Opisyal sa Tagapagpaganap. Ang Pangulo ay nagpapaako ng mga atas na pampatakaran at pamamahala sa mga Pangalawang Pangulo sa Tagapagpaganap at mga Pangalawang Pangulo na Nakatatanda na nakatalaga sa mga nagpakadalubhasa Kagawaran ng bangko. Ang mga Tagapamahala at mga Katulong na Tagapamahala ay nangangasiwa ng mga Hepeng Dibisyon sa pagpapairal ng mga gawaing pang-araw-araw na hinahawakan ng mga tauhang bumubuo ng isang organisasyon. ==Kasaysayan== Ang kasaysayan ng DBP ay maaaring magbaliktanaw noong panahon ng [[Komonwelt ng Pilipinas|Pamahalaang Komonwelt]] ng Pilipinas. Noong 1935, nilikha ang Pambansang Lupon sa Pautang at Pamumuhunan (NLIB) upang ayusin at mamahala ang mga pondong tiwala ng pamahalaan tulad ng Pangkoreong Pondong Pang-impok at Pondong Panretiro ng mga Guro. Noong 1939, ibinuwag ang NLIB at ang gawain nito ay inilipat sa bagong katawan, ang Bangkong Pansakahan at Pang-industiya (AIB). Tinuloy ng AIB ang mga operasyong ito hanggang sa biglaang pagsabog ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Pagkatapos ng digmaan noong 1947, naparam ang AIB at nabuo ang Korporasyong Pananalapi sa Rehabilitasyon (RFC) bilang kapalit sa bisa ng [[Batas Republika Blg. 85]], na naglalagom ng mga kapangyarihan at gawain ng AIB. Ang RFC ay nagbibigay ng mga kreditong pasilidad para sa mga kaunlaran ng pagsasaka, kalakalan at industriya at muling-pagbubuo ng mga ari-arian na nawasak ng digmaan. Noong 1958, ang RFC ay muling isinaayos sa kasalukyuang DBP, na bumabaliktanaw sa malawakang pagtatapos ng muling pagsasabuo, ang RFC ay maaaring makipagsapalaran sa mga ibang kaalamang pinagdalubhasaan. Ang DBP ay nakaakma sa mga gawain ng pagpapalawak ng kanyang mga pasilidad at operasyon na may panimulang kapital ng P500 angaw upang iangat ang mga pagpupunyagi sa pambansang kaunlarang pang-ekonomiya. Itinatag ito bilang isang kabalagan ng sangay na laganap sa buong bansa at nakapagtampi sa mga pamamaraang lokal at panlabas upang makapuno ng kanyang kapital. Naghihiram din siya ng salapi mula sa mga sabansaang institusyong pananalapi. Habang ang istratehiyang ito ay nakakatulong sa pag-angat ng talatag ng kapital at propesyon, lalo na sa kanayunan, ang istratehiya ay napatunayang mapinsala. Nang naging pangulo si Corazon Aquino, naglabas siya ng Kautusang Pantagapagpaganap Blg. 81, na nagsasabuo muli ang bangko at nagbigay ng bagong karta. Lahat ng mga pag-aaring di-gumagalaw at mga utang ay kasunod na inilipat sa pamahalaan noong 30 Hunyo 1986 at humantong sa DBP na nagbubuo ng programa ukol sa masidhing pagpapatupad ng bagong pagsulong ng pagpapautang. Gayun din, nagbukas muli ng DBP sa pagpapautang para sa pabahay, pagsasaka at maliliit na negosyo. Noong 1995, naging bangkong panlahatan ang DBP nang ipagkaloob ng lisensiya sa pagbabangkong panlahatan, at pagkalipas ng tatlong taon, ang kartang ito ay nabago. Sa ilalim ng nabagong karta, nagpalaki ng DBP ang kapital na may pahintulot mula limang daplot na piso sa 35 daplot na piso at humantong sa paglilikha ng mga posisyon ng Pangulo at Punung-Opisyal sa Tagapagpaganap. ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na link== *[http://www.devbankphil.com.ph Websayt ng Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051212140220/http://www.devbankphil.com.ph/ |date=2005-12-12 }} {{Mga Bangko sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga bangko sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga kompanya sa Pilipinas]] 8c8uxp9ezs46abv6i642q6m17w0f7ud 1958730 1958728 2022-07-26T06:10:31Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Company | company_name = Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas (DBP) | company_logo = DBP logo.jpg | company_type = [[Kompanyang pampamahalaan]] | company_slogan = ''Ang bangko para sa mga Pilipino''| foundation = [[Maynila]], [[Pilipinas]] (1935)| location = [[Lungsod ng Makati]], [[Pilipinas]] | key_people = [[Patricia Santo Tomas|Patricia A. Santo Tomas]], Tagapangulo <br> Reynaldo G. David, Pangulo at Punong Opisyal sa Tagapagpaganap (''CEO'') | num_employees = di-matukoy | industry = [[Pananalapi at Seguro]] | products = [[Serbisyong pananalapi]]| homepage = [http://www.devbankphil.com.ph www.devbankphil.com.ph]| revenue = [[Piso ng Pilipinas|PHP]] 3.73 daplot ({{profit}}14.21%) (2006) [http://www.devbankphil.com.ph/Financials/financials.php] }} Ang '''Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas'''<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2013 |title=Mga Pangalan ng Tanggapan ng Pamahalaan sa Filipino |url=https://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/2015/12/Mga-ng-Pangalan-Tanggapan-sa-Filipino2.pdf |archive-url= |archive-date= |access-date=Marso 27, 2018 |website=[[Komisyon sa Wikang Filipino]] |language=Filipino}}</ref> ([[wikang Inggles|Ingles]]: ''Development Bank of the Philippines'' o '''DBP''') ay isang [[bangko]] sa pagpapaunlad na pag-aari ng [[estado]] na humihimpil sa [[Lungsod ng Makati]], [[Pilipinas]]. Ito ay ang ikapitong pinakamalaking bangko sa Pilipinas sa larangan ng mga pag-aari (''assets''), at ang ikalawang pinakamalaking bangko na pag-aari ng pamahalaan, kasunod sa [[Bangko sa Lupa ng Pilipinas|Landbank]]. Ito rin ay isa sa mga pinakamalaking [[korporasyong pag-aari ng pamahalaan]] (''government-owned and/or controlled corporations'') sa Pilipinas. ==Ang kaibuturan ng mga gawain== Ang DBP ay naglilingkod sa mga iba't ibang sektor ng pamayanang Pilipino, mula sa mga [[magsasaka]] hanggang sa mga negosyante. Bagama't ang Pilipinas ay may ekonomiya na umaasa nang malawakan sa pagsasaka, isang bagay na tinututok ng [[Bangko sa Lupa ng Pilipinas|Landbank]], ang DBP ay nagtutuon ukol sa pambansang kaunlaran sa pamamagitan ng pagbibigay ng tulong-pananalapi sa mga iba't ibang [[negosyo]] at sektor pang-ekonomiya upang mapanatili ang pag-angat ng ekonomiya ng Pilipinas. Tulad ng Landbank, ito'y nagbibigay ng mga paglilingkod ng isang regular na bangkong panlahatan (''universal bank''); gayumpaman, ito'y nakilala nang opisyal bilang "nagpakadalubhasang bangkong pampamahalaan" na may lisensiya sa pagbabangkong Panlahatan. Tulad din ng Landbank, ang DBP ay may malawak na kabalagan ng sangay na pangrural. Gayumpaman, ang layunin ng kabalagan ng sangay na pangrural ng DBP ay hindi magkatulad sa Landbank. Sa halip, nag-iiba-iba ng DBP ang mga pagpipiliang pambangko kapag ang isang sektor ng pagbabangko ng isang lugar ay maaaring mangibabaw ng isa o ilang bangko, sa kabila ng lahat ng katayuan. ==Anyo ng organisasyon== Ang Punung-Himpilan ng DBP sa Lungsod Makati ay siyang nangangasiwa at nagkokontrol sa lahat ng mga tanggapan ng sangay ng DBP. Ang Lupon ng mga Tagapangasiwa ay nagpapasya sa mga bagay na patakaran na ipapamahala ng Pangulo o Punung-Opisyal sa Tagapagpaganap. Ang Pangulo ay nagpapaako ng mga atas na pampatakaran at pamamahala sa mga Pangalawang Pangulo sa Tagapagpaganap at mga Pangalawang Pangulo na Nakatatanda na nakatalaga sa mga nagpakadalubhasa Kagawaran ng bangko. Ang mga Tagapamahala at mga Katulong na Tagapamahala ay nangangasiwa ng mga Hepeng Dibisyon sa pagpapairal ng mga gawaing pang-araw-araw na hinahawakan ng mga tauhang bumubuo ng isang organisasyon. ==Kasaysayan== Ang kasaysayan ng DBP ay maaaring magbaliktanaw noong panahon ng [[Komonwelt ng Pilipinas|Pamahalaang Komonwelt]] ng Pilipinas. Noong 1935, nilikha ang Pambansang Lupon sa Pautang at Pamumuhunan (NLIB) upang ayusin at mamahala ang mga pondong tiwala ng pamahalaan tulad ng Pangkoreong Pondong Pang-impok at Pondong Panretiro ng mga Guro. Noong 1939, ibinuwag ang NLIB at ang gawain nito ay inilipat sa bagong katawan, ang Bangkong Pansakahan at Pang-industiya (AIB). Tinuloy ng AIB ang mga operasyong ito hanggang sa biglaang pagsabog ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Pagkatapos ng digmaan noong 1947, naparam ang AIB at nabuo ang Korporasyong Pananalapi sa Rehabilitasyon (RFC) bilang kapalit sa bisa ng [[Batas Republika Blg. 85]], na naglalagom ng mga kapangyarihan at gawain ng AIB. Ang RFC ay nagbibigay ng mga kreditong pasilidad para sa mga kaunlaran ng pagsasaka, kalakalan at industriya at muling-pagbubuo ng mga ari-arian na nawasak ng digmaan. Noong 1958, ang RFC ay muling isinaayos sa kasalukyuang DBP, na bumabaliktanaw sa malawakang pagtatapos ng muling pagsasabuo, ang RFC ay maaaring makipagsapalaran sa mga ibang kaalamang pinagdalubhasaan. Ang DBP ay nakaakma sa mga gawain ng pagpapalawak ng kanyang mga pasilidad at operasyon na may panimulang kapital ng P500 angaw upang iangat ang mga pagpupunyagi sa pambansang kaunlarang pang-ekonomiya. Itinatag ito bilang isang kabalagan ng sangay na laganap sa buong bansa at nakapagtampi sa mga pamamaraang lokal at panlabas upang makapuno ng kanyang kapital. Naghihiram din siya ng salapi mula sa mga sabansaang institusyong pananalapi. Habang ang istratehiyang ito ay nakakatulong sa pag-angat ng talatag ng kapital at propesyon, lalo na sa kanayunan, ang istratehiya ay napatunayang mapinsala. Nang naging pangulo si Corazon Aquino, naglabas siya ng Kautusang Pantagapagpaganap Blg. 81, na nagsasabuo muli ang bangko at nagbigay ng bagong karta. Lahat ng mga pag-aaring di-gumagalaw at mga utang ay kasunod na inilipat sa pamahalaan noong 30 Hunyo 1986 at humantong sa DBP na nagbubuo ng programa ukol sa masidhing pagpapatupad ng bagong pagsulong ng pagpapautang. Gayun din, nagbukas muli ng DBP sa pagpapautang para sa pabahay, pagsasaka at maliliit na negosyo. Noong 1995, naging bangkong panlahatan ang DBP nang ipagkaloob ng lisensiya sa pagbabangkong panlahatan, at pagkalipas ng tatlong taon, ang kartang ito ay nabago. Sa ilalim ng nabagong karta, nagpalaki ng DBP ang kapital na may pahintulot mula limang daplot na piso sa 35 daplot na piso at humantong sa paglilikha ng mga posisyon ng Pangulo at Punung-Opisyal sa Tagapagpaganap. ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na link== *[http://www.devbankphil.com.ph Websayt ng Bangko sa Pagpapaunlad ng Pilipinas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051212140220/http://www.devbankphil.com.ph/ |date=2005-12-12 }} {{Mga Bangko sa Pilipinas}} [[Kategorya:Mga bangko sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga kompanya sa Pilipinas]] 3j9lfc3f23665rtblf8cojg7mrsfq5t 5 75243 1958742 1957593 2022-07-26T08:37:20Z MediaWiki message delivery 49557 /* Vote for Election Compass Statements */ bagong seksiyon wikitext text/x-wiki == Bot policy == Hello, I did not find any trace of your bot policy. What is it ? Thanks in advance. [[Tagagamit:Tieum p|Tieum p]] 02:15, 7 Pebrero 2009 (UTC) :You may wish to contact the bureaucrats [[User:Bluemask]] or [[User:Sky Harbor]]. Cheers. - [[Tagagamit:AnakngAraw|AnakngAraw]] 02:23, 7 Pebrero 2009 (UTC) ::We currently do not have a local bot policy, and we follow the English Wikipedia policy wholesale for now due to the size of this Wikipedia. However, if you see it fit to either propose or guide the community in formulating such a policy, go right ahead. --[[User:Sky Harbor|<font color="#0066ff" ><b>Sky Harbor</b></font>]] ^{([[User talk:Sky Harbor|<font color="#0066ff" ><b>usapan</b></font>]])} 03:12, 7 Pebrero 2009 (UTC) :::To formalize, I created this: [[Wikipedia:Patakaran sa bot]]. - [[Tagagamit:AnakngAraw|AnakngAraw]] 09:32, 7 Pebrero 2009 (UTC) == Racibórz == Hi. Can somebody write an (at least ;] ) short stub about my city ([[:pl:Racibórz|Racibórz]]) on Tagalog Wikipedia? Many thanks for anyone who could do that :) [[Tagagamit:Olos88|Olos88]] 05:21, 22 Hulyo 2009 (UTC) == A stub request - US Election Assistance Commission == Would someone mind making a Tagalog article on the [[U.S. Election Assistance Commission]]? The English article is here: [[:en:U.S. Election Assistance Commission]] and the Tagalog website of the EAC is here: http://www.eac.gov/translations/tagalog/ Thanks, [[Tagagamit:WhisperToMe|WhisperToMe]] 05:59, 31 Agosto 2010 (UTC) == Foundation Images Policy == Hi everyone,<br>I am Yosri from Malay Wikipedia. Recently I was informed by certain parties that MS Wiki need to delete any images tagged as Non-Commercial under [http://wikimediafoundation.org/wiki/Resolution:Licensing_policy Foundation Licensing policy]. After I have done some studies, I realised that Wikipedia Foundations is moving towards allowing commercialises all images, as such they are acting on behalf of commercial company to require all images loaded with tagging '''Non-Commercial''' in all Wiki Project to be removed, including those loaded in local Wiki. You are only allowed to licenses your images under "free content", which specifically allows commercial reuse, example [http://en.wikipedia.org/wiki/Template:GFDL-1.2 GDLF 1.2]. Certain images is exempted under a very narrow EDP ("exemption doctrine policy") definition. If you all already aware about this, please ignore this comment. Otherwise, for more details please visit http://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Village_pump#Wikimedia_projects_still_using_non-commercial-only_images.3F [[Tagagamit:Yosri|Yosri]] 05:23, 2 Marso 2011 (UTC) :Hi Yosri. The Tagalog Wikipedia is aware of the EDP and we have made moves towards implementing an EDP for the Tagalog Wikipedia, with '''very''' limited success. For some reason, the community simply isn't interested in implementing such a policy, especially since fair use is liberally applied in the Philippines. We have a proposed EDP at [[WP:PNDM]], and I will inform the community about this. At any rate, we hope to get our EDP passed soon, if the community will be interested to discuss it. --[[User:Sky Harbor|<font color="#0066ff" ><b>Sky Harbor</b></font>]] ^{([[User talk:Sky Harbor|<font color="#0066ff" ><b>usapan</b></font>]])} 09:19, 9 Marso 2011 (UTC) ==Article request== Would anyone mind making an article about the [[:en:Federal Emergency Management Agency]]? The destination would be at [[Ang Ahensiyang Namamahala ng Emerhensyang Pederal]] Thanks [[Tagagamit:WhisperToMe|WhisperToMe]] 00:01, 11 Marso 2011 (UTC) == Fundraiser 2011 translation == Hi! I am Jon Harald Søby, and I work for the Wikimedia Foundation during the 2011 fundraiser. I am looking for people who can help coordinating the translations into Tagalog for this year's fundraiser. The coordinator task is to help find translators and quality checkers, and make sure the translations are done in time. If you want to help out with coordinating, translating or quality checking, add your name to [[m:Fundraising 2011/Translation#List of translators|this list]] or send me an e-mail at [mailto:jsoby@wikimedia.org jsoby@wikimedia.org]. [[Tagagamit:Jsoby|Jsoby]] 17:43, 17 Agosto 2011 (UTC) == language translation request == The Wikimedia Foundation is preparing to launch a survey that it hopes will be helpful in discussing the future of how projects are funded on Wikipedia and sister sites. (More information about this can be read at [[:meta:Fundraising and Funds Dissemination/Resource list]] and [[:meta:Fundraising and Funds Dissemination/Recommendations]], but you don't need to read it to help out here. :)) We would like input from as many people as possible, but the survey translations are not yet completed in many languages, including yours. The English version of the survey is at [[:meta:Survey of how money should be spent/Questions/en]]. The Tagalog version, currently 53% complete, is at [[:meta:Survey of how money should be spent/Questions/tl]]. If you can help, you would be very welcome! Translations are done using the "translation tool". If you go to [http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Survey+of+how+money+should+be+spent%2FQuestions&language=en&task=view this special page], all you have to do is select your language from the pull-down menu, alphabetical by language code, and click "fetch". It will bring up a table. You can easily see what has been translated and what has not, because untranslated sections are green. Click on the blue text in the left column next to content that has not been translated to open up an editing box. Above the box, the English version is shown, and you can simply enter in your language translation beneath it. The survey is pretty short, so I hope we can get it completed in time to send it to Tagalog-speaking editors in their own language. Thanks for any help you can offer! --[[Tagagamit:Mdennis (WMF)|Mdennis (WMF)]] ([[Usapang tagagamit:Mdennis (WMF)|talk]]) 17:08, 5 Marso 2012 (UTC) == Translation please == hi. can you translate this articles please =>> '''[http://en.wikipedia.org/wiki/Specialized_city Specialized city]''' and this =>> '''[http://simple.wikipedia.org/wiki/Types_of_cities_by_geographical_regions Types of cities by geographical regions]'''. Thank you very much !. [[Benutzer:פארוק|פארוק]] ([[Benutzer Diskussion:פארוק|Diskussion]]) 23:00, 12. Aug. 2012 (CEST) == [[:en:Languages in censuses|Languages in censuses]] == Hello, Dear wikipedians. I invite you to edit and improve this article and to add information about your and other country.--[[Tagagamit:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Usapang tagagamit:Kaiyr|makipag-usap]]) 13:38, 31 Oktubre 2014 (UTC) == JavaScript == <div class="mw-content-ltr">Hi. I can see that this project has old JavaScript that needs to be updated. I would happily make the required updates myself, but I would have to – at least temporarily – become an admin here to do that (because the relevant pages are in the MediaWiki namespace). I have already made these updates on a number of other projects, so it would be very easy for me to do this. If no one does anything, some JavaScript-related tools will break later this year. If you want me to make these updates, you can grant me admin rights and I will make the updates as soon as I can. [[Tagagamit:Nirmos|Nirmos]] ([[Usapang tagagamit:Nirmos|makipag-usap]]) 21:21, 8 Hunyo 2016 (UTC)</div> :What are those JavaScript that needs to be updated? I'm an admin here and Web Developer by profession and I can help update those JavaScripts. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:33, 9 Hunyo 2016 (UTC) == [[translatewiki:Thread:Portal talk:Tl/Use tl translations for other languages of the Philippines|Use tl translations for other languages of the Philippines]] == Is there any interest/opinion on this? --[[Tagagamit:Nemo bis|Nemo bis]] ([[Usapang tagagamit:Nemo bis|makipag-usap]]) 14:19, 20 Marso 2017 (UTC) ==Help with translation== (''I apologize for posting in English ''): Dear colleagues, We are organizing a project called WPWP that focus on the use of images collected as part of various contest and photowalks on Wikipedia articles across all languages and our team needs your help with translations into the language of this community. Here is the translation link: https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikipedia+Pages+Wanting+Photos&language=en&action=page&filter= I am sorry if I post in the won't venue. Thanks in anticipation. [[Tagagamit:T Cells|T Cells]] ([[Usapang tagagamit:T Cells|makipag-usap]]) 18:35, 13 Abril 2020 (UTC) == Question about the name of a Wiki user group in Tagalog == Hi! I wonder what "Wikimedia Community User Group Hong Kong" would be in Tagalog? I would like to add a Tagalog translation of the name to the Commons page Thanks, [[Tagagamit:WhisperToMe|WhisperToMe]] ([[Usapang tagagamit:WhisperToMe|makipag-usap]]) 06:02, 23 Hulyo 2020 (UTC) == Contributions by บุญพฤทธิ์ ทวนทัย == [[User:บุญพฤทธิ์ ทวนทัย]] is a contributor based at the Thai Wikipedia who has created machine translations of articles and spammed them over a wide range of Wikipedia languages, including here. While the subjects of the articles he has created are (mostly) notable, the mistake of creating articles in languages he does not understand has led to extremely bad quality, probably at the level of unintelligibility. Unless local editors are willing to start a clean-up effort, I suggest that his contributions be deleted. Someone who knows the language can later write proper articles about the subjects. --[[Tagagamit:Paul 012|Paul 012]] ([[Usapang tagagamit:Paul 012|makipag-usap]]) 09:45, 11 Nobyembre 2020 (UTC) == Wikipedia PH Month Project == <div style="border:2px solid #90C0FF; background:#F0F0FF; width:99%; padding:4px"> {| style="float: right; border: 1px solid #BBB; background: #FFFFFF; |- style="font-size: 86%;" |} [[File:WIKIPEDIA_PH_Month.png|right|300px]] [[File:Major_Philippine_languages.png|thumb|250px| <!--T:3--> Major Philippine ethnolinguistic groups]] Hello '''''Everyone''''', '''[[:meta:Wikipedia Philippine Month|Wikipedia Philippine Month]]''' or simply '''Wikipedia PH Month''' is a monthly editing activity inspired by [[:meta:Wikipedia Asian Month|Wikipedia Asian Month]]. It aims to bridge knowledge gaps on Philippine content in Philippine language editions of Wikipedia and beyond. The participating community is not limited to the Philippines and is open to all Wikipedia editions! This activity also aims to encourage collaboration among Filipino contributors within the archipelago and in the diaspora, and create linkages among Filipino and non-Filipino contributors who support the main objective. === How to Participate in the Activity === '''As an Editor''' * Find the language edition of Wikipedia you would like to build on. * Register an account if you have not done so. * Choose articles about the Topic of the Month, but NOT from YOUR NATIVE LOCALITY, and start creating or improving articles. * Write in the summary box the hashtag '''''#WikiPHmonth''''' before saving your work. '''As an Organizer''' * Set up and run the contest on a local level within your language community. (e.g. [[:bcl:Wikipedia:Wikipedia Philippine Month 2021]]) * If your local Wikipedia is already participating, ask if you can help judge articles if you are interested. * Engage local editors and aim for maximum participation. * Organize online and offline events for contest promotion and increase in participation. * If you have expertise or skills in [[:en:public relations|public relations]], then you can help us get media coverage. === Topics === [[File:TribalPhilippinesTraditionalRange.png|thumb| <!--T:4--> Traditional homelands of the '''[[:en:indigenous peoples of the Philippines|indigenous peoples of the Philippines]]'''|alt=|250px]] Each participating local Wikipedia community runs a monthly online edit-a-thon, which promotes the creation or improvement of the Wikipedia content about a particular group or [[:en:Ethnic groups in the Philippines|groups of people in the Philippines]] and the region they represent. * '''JANUARY''' - The '''[[:en:Visayans|Visayans]]''' (Region VI, Region VII, Region VIII, Romblon) are a metaethnicity race native to the whole [[:en:Visayas|Visayas]], to the southernmost islands of Luzon (MIMAROPA Region and Masbate) and the northern and eastern coastal parts of Mindanao. They are speakers of one or more Visayan languages, the most widely spoken being ''Cebuano, Hiligaynon'' and ''Waray-Waray''. They comprise the largest ethnic group in the nation. * '''February''' - Wiki Loves Love; Chinese New Year - [[:en:Chinese Filipino|Filipino-Chinese heritage]] * '''March''' - WikiGap; Women's Month - [[:en:Filipina|Filipina]] * '''APRIL''' - The '''[[:en:Tagalogs|Tagalogs]]''' (NCR, Region IV-A, Bataan, Bulacan, Nueva Ecija, Marinduque) are the most widespread ethnic group in the Philippines. They predominate the entirety of the [[:en:Manila|Manila]] and mainland [[:en:CALABARZON|southern Luzon regions]], with a plurality in [[:en:Central Luzon|Central Luzon]] (mainly in its southeastern portion, as well as parts of Zambales and Bataan provinces except for Pampanga and Tarlac) and coastal parts of Mindoro. The Tagalog language was chosen as an official language of the Philippines in 1935. Today, Filipino, a de facto version of Tagalog, is taught throughout the archipelago. * '''MAY''' - Heritage Month - '''[[:en:Ethnic_groups_in_the_Philippines#Highland_Ethnolinguistic_Nations|Highland Ethnolinguistic Nations]]''' (Cordilleras), '''Mangyan''' (in central Mindoro island), '''Suludnon''' (in central Panay island, and '''Negritos''' (in remote areas throughout Luzon, Panay, Negros islands, and Mindanao). The ''[[:en:Igorot|Igorots/Cordillerans]]'' live in the highlands of Luzon. They are primarily located in the [[:en:Cordillera Administrative Region|Cordillera Administrative Region]], Caraballo Mountains, and Sierra Madre. ''[[:en:Mangyan|Mangyan]]'' is the generic name for the eight indigenous groups found on the island of Mindoro, southwest of the island of Luzon in the Philippines, each with its own tribal name, language, and customs. They occupy nearly the whole of the interior of the island of Mindoro. The ''[[:en:Negrito|Negrito]]'' are several Australo-Melanesian groups who inhabit isolated parts of Southeast Asia. They all live in remote areas throughout the islands in the Philippines. The ''[[:en:Suludnon|Suludnon]]'', also known as the Tumandok, Sulod, Panay-Bukidnon, or Panayanon Sulud, are an indigenous Visayan group of people who reside in the Capiz-Lambunao mountainous area and the Antique-Iloilo mountain area of central Panay in the Visayan islands of the Philippines. * '''June''' - Filipino-Spanish Friendship Day - [[:en:Spanish Filipino|Filipino-Spanish heritage]] * '''JULY''' - The '''[[:en:Ilocano people|Ilocanos]]''' and minorities in '''[[:en:Ethnic_groups_in_the_Philippines#Lowland_Ethnolinguistic_Nations|Lowland Ethnolinguistic Nations]]''' in [[:en:Cagayan Valley Region|Cagayan Valley Region]] (Region I, Region II) are predominantly Christian group who reside within the lowlands and coastal areas of [[:en:Ilocos Region|northwestern Luzon]]. Other Ilocanos are also found in Cordillera Administrative Region and Cagayan Valley. The ''Ivatan'' (also spelled as Ibatan) are the predominant ethnolinguistic group in the [[:en:Batanes|Batanes]] islands of the Philippines. They have close cultural links with the Taiwanese aborigines, especially the Yami/Tao people of Orchid Island under jurisdiction of Taiwan. The ''Ibanags'' are a predominantly Christian lowland ethnic group numbering around half a million people and who primarily inhabit the provinces of Cagayan and Isabela in the Cagayan Valley of northern Luzon. The ''Itawes''/Itawis/Itawit are among the earliest inhabitants of the [[:en:Cagayan Valley|Cagayan Valley]] in northern Luzon. The ''Gaddang'' number about 25,000. They are known to have inhabited the upper Cagayan Valley and the Magat valley below Aritao in Nueva Vizcaya and in [[:en:Isabela|Isabela]] since before the Spanish arrived. * '''AUGUST''' - Indigenous Month - '''[[:en:Ethnic_groups_in_the_Philippines#Highland_Ethnolinguistic_Nations|Highland Ethnolinguistic Nations]]''' (Tribal Palaweño, and Lumad) and '''[[:en:Ethnic_groups_in_the_Philippines#Lowland_Ethnolinguistic_Nations|Lowland Ethnolinguistic Nations]]''' ([[:en:Bangsamoro|Bangsamoro]]). The ''[[:en:peoples of Palawan|peoples and tribes of Palawan]]'' are a diverse group of both indigenous tribes and lowland groups that historically migrated to the island of Palawan and its outlying islands. The ''[[:en:Lumad|Lumad]]'' are the un-Islamized and un-Christianized indigenous Austronesian peoples of Mindanao. They include several ethnolinguistic nations such as the Manobo, the Tasaday, the Mamanwa, the Mandaya, the B'laan, the T'boli, and the Kalagan. They primarily inhabit the eastern parts of Mindanao such as the Caraga, and Davao Regions. The collective term ''[[:en:Moro people|Moro]]'' or Bangsamoro people refers to the, at least 13, islamicized ethnolinguistic groups of Mindanao, Sulu and Palawan. The Muslim Moros originally had a few independent states such as the Maguindanao Sultanate, the Lanao Sultanates, and the Sulu Sultanate. The Sultanate of Sulu once exercised sovereignty over the present day provinces of Basilan, Palawan, Sulu, Tawi-Tawi, the eastern part of the Malaysian state of Sabah (formerly North Borneo) and North Kalimantan in Indonesia. *'''SEPTEMBER''' - The '''[[:en:Bicolano people|Bikolanos]]''' and '''[[:en:Masbateño people|Masbateños]]''' (Region V) are a predominantly Roman Catholic ethnic group that originates from the Bicol Region in Southern Luzon. They are the fifth-largest ethnolinguistic group in the Philippines. ''Masbateños'' live in Masbate province of the Philippines. Masbateños may be considered Visayans by language but are Bicolanos by region. * '''OCTOBER''' - The '''[[:en:Pangasinan people|Pangasinan]]''' and '''[[:en:Bolinao language|Bolinaos]]''' (Pangasinan) are the eighth-largest ethnolinguistic group in the Philippines. They predominate in the northwestern portion of Central Luzon (entire Pangasinan, northern Tarlac, northwestern Nueva Ecija and northern Zambales), as well as southwestern parts of La Union and Benguet. The ''Bolinao'' people live in Bolinao and Anda, Pangasinan. They speak the Bolinao language or Binubolinao, which is the second most widely spoken Sambalic language in Pangasinan (after Sambal). * '''November''' - Wikipedia Asian Month - [[:en:Asian people|Asian Heritage]] * '''DECEMBER''' - The '''[[:en:Kapampangan people|Kapampangans]]''' and '''[[:en:Sambal people|Sambals]]''' (Pampanga, Zambales, Tarlac) are the seventh-largest ethnic group in the Philippines. They primarily use the Kapampangan language, which is spoken by more than 1.4 million individuals. The ''Sambals'' are the inhabitants of the province of Zambales, including the independent city of Olongapo. They are also found in the municipalities of Bolinao and Anda in northwestern Pangasinan. Sambals currently make up a large proportion of the population in the Zambales municipalities of north of Iba, the provincial capital. Their language, Sambal, is related to Kapampangan. Thank you! --[[Tagagamit:Filipinayzd|Filipinayzd]] ([[Usapang tagagamit:Filipinayzd|makipag-usap]]) 12:40, 7 Enero 2021 (UTC) == Invitation to join the UCoC Roundtable Discussions == You are invited to participate in the '''[[m:Universal Code of Conduct/2021 consultations/Roundtable discussions|Roundtable Discussions]]''' about how to enforce the [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] within the Wikimedia movement. There are two Zoom calls scheduled at '''15 May''' and '''29 May''', both at '''15:00-16.30 UTC'''. Please sign your name '''[[m:Universal Code of Conduct/2021 consultations/Roundtable discussions#Sign up|here]]''' if you are interested. Should you have any questions, please contact [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]]. Thank you! [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 21:48, 5 Mayo 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies&oldid=21426668 --> == Invitation to join the 12 June UCoC Roundtable discussion == Dear Wikimedians: you are invited to participate in the next '''[[m:Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions/id|Roundtable discussion]]''' on the [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC). The next iteration would be held on '''Saturday''', '''12 June 2021''', on '''05.00-06.30 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1623474056 see your local time here]). The forum would discuss how to enforce the Code of Conduct across Wikimedia projects and communities. Should you have any question, please direct it to [[m:User:RamzyM (WMF)|Ramzy Muliawan]]. See you there! [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 09:44, 3 Hunyo 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies&oldid=21536726 --> == Universal Code of Conduct News – Issue 2 == <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Universal Code of Conduct News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 2, July 2021'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/2|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the second issue of [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] News! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC. If you haven’t already, please remember to subscribe [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|here]] if you would like to be notified about future editions of the newsletter, and also leave your username [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|here]] if you’d like to be contacted to help with translations in the future. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Enforcement Draft Guidelines Review''' - Initial meetings of the drafting committee have helped to connect and align key topics on enforcement, while highlighting prior research around existing processes and gaps within our movement. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/2#Enforcement Draft Guidelines Review|continue reading]]) *'''Targets of Harassment Research''' - To support the drafting committee, the Wikimedia Foundation has conducted a research project focused on experiences of harassment on Wikimedia projects. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/2#Targets of Harassment Research|continue reading]]) *'''Functionaries’ Consultation''' - Since June, Functionaries from across the various wikis have been meeting to discuss what the future will look like in a global context with the UCoC. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/2#Functionaries’ Consultation|continue reading]]) *'''Roundtable Discussions''' - The UCoC facilitation team once again, hosted another roundtable discussion, this time for Korean-speaking community members and participants of other ESEAP projects to discuss the enforcement of the UCoC. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/2#Roundtable Discussions|continue reading]]) *'''Early Adoption of UCoC by Communities''' - Since its ratification by the Board in February 2021, situations whereby UCoC is being adopted and applied within the Wikimedia community has grown. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/2#Early Adoption of UCoC by Communities|continue reading]]) *'''New Timeline for the Interim Trust & Safety Case Review Committee''' - The CRC was originally expected to conclude by July 1. However, with the UCoC now expected to be in development until December, the timeline for the CRC has also changed. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/2#New Timeline for the Interim Trust & Safety Case Review Committee|continue reading]]) *'''Wikimania''' - The UCoC team is planning to hold a moderated discussion featuring representatives across the movement during Wikimania 2021. It also plans to have a presence at the conference’s Community Village. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/2#Wikimania Session|continue reading]]) *'''Diff blogs''' - Check out the most recent publications about the UCoC on Wikimedia Diff blog. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/2#Diff Blogs|continue reading]]) </div> Should you have any question regarding the UCoC, please direct it to the Movement Strategy & Governance facilitator for the ESEAP region, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]]. -- [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 14:12, 14 Hulyo 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies&oldid=21536786 --> == Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee == Movement Strategy announces [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|the Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee]]. The Call opens August 2, 2021 and closes September 1, 2021. The Committee is expected to represent [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversity in the Movement]]. Diversity includes gender, language, geography, and experience. This comprises participation in projects, affiliates, and the Wikimedia Foundation. English fluency is not required to become a member. If needed, translation and interpretation support is provided. Members will receive an allowance to offset participation costs. It is US$100 every two months. We are looking for people who have some of the following [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|skills]]: * Know how to write collaboratively. (demonstrated experience is a plus) * Are ready to find compromises. * Focus on inclusion and diversity. * Have knowledge of community consultations. * Have intercultural communication experience. * Have governance or organization experience in non-profits or communities. * Have experience negotiating with different parties. The Committee is expected to start with 15 people. If there are 20 or more candidates, a mixed election and selection process will happen. If there are 19 or fewer candidates, then the process of selection without election takes place. Will you help move Wikimedia forward in this important role? Submit your candidacy starting from next week [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|here]]. Please contact strategy2030{{at}}wikimedia.org or [[User:RamzyM (WMF)|Ramzy Muliawan]], Movement Strategy and Governance facilitator for the [[:m:ESEAP Hub|ESEAP region]], with questions. -- [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 10:40, 30 Hulyo 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies&oldid=21536786 --> == Delay of the 2021 WMF Board of Trustees election == Dear Wikimedians, We are reaching out to you today regarding the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. This election was due to open on August 4th. Due to some technical issues with SecurePoll, the election must be delayed by two weeks. This means we plan to launch the election on August 18th, which is the day after Wikimania concludes. For information on the technical issues, you can see the [[phab:T287859|Phabricator ticket]]. We are truly sorry for this delay and hope that we will get back on schedule on August 18th. We are in touch with the Elections Committee and the candidates to coordinate next steps. We will update the [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2021|Board election Talk page]] and [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram channel] as we know more. -- [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 16:07, 3 Agosto 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies&oldid=21536786 --> == Universal Code of Conduct - Enforcement draft guidelines review == The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Phase_2|Universal Code of Conduct Phase 2 drafting committee]] would like comments about the '''[[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines]]''' for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC). This review period is planned to begin 17 August 2021. Community and staff members collaborated to develop these draft guidelines based on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Discussions|consultations, discussions, and research]]. These guidelines are not final but you can help move the progress forward. Provide comments about these guidelines by 17 October 2021. The committee will be revising the guidelines based upon community input. Everyone may share comments in a number of places. Facilitators welcome comments in any language on the [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|draft review talk page]] or by email. Comments can also be shared on talk pages of translations, at local discussions, or during round-table discussions and conversation hours. There are planned live discussions about the UCoC enforcement draft guidelines: :'''[[wmania:2021:Submissions/Universal_Code_of_Conduct_Roundtable|Wikimania 2021 session]]''' - 16 August @ 11:00 UTC - 11:45 UTC :'''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions#Conversation hours|Conversation hours]]''' - 24 August, 31 August, 7 September @ 03:00 UTC & 14:00 UTC :'''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|Roundtable calls]]''' - 18 September @ 03:00 UTC & 15:00 UTC The facilitation team supporting this review period hopes to reach a large number of communities. Having a shared understanding is important. If you do not see a conversation happening in your community, please organize a discussion. Facilitators can assist you in setting up the conversations. Discussions will be summarized and presented to the drafting committee every two weeks. The summaries will be published [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digests|here]]. If you have any questions, please contact [[User:RamzyM (WMF)|Ramzy Muliawan]], the facilitator for ESEAP region. -- [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 14:51, 17 Agosto 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=21893476 --> == Voting for the 2021 WMF Board of Trustees election is now open == Voting for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|2021 Board of Trustees election]] is now open. Candidates from the community were asked to submit their candidacy. After a three week long Call for Candidates, there are [[m:Wikimedia Foundation elections/2021/Candidates#Candidate%20Table|19 candidates for the 2021 election]]. The Wikimedia movement has the opportunity to vote for the selection of community-and-affiliate trustees. By voting, you will help to identify those people who have the qualities to best serve the needs of the movement for the next several years. The Board is expected to select the four most voted candidates to serve as trustees. Voting closes 31 August 2021. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] oversees the Wikimedia Foundation's operations. The Board wants to improve their competences and diversity as a team. They have shared the [[m:Wikimedia Foundation elections/2021/Candidates#Skills|areas of expertise]] that they are currently missing and hope to cover with new trustees. [[m:Wikimedia Foundation elections/2021/Candidates#Candidate%20Table|Learn more about candidates]]. [[c:File:Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees.webm|Learn about the Board of Trustees]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|Vote]]. Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2021/2021-08-18/2021 Voting Opens|full announcement]]. Best, The Elections Committee -- [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 01:12, 18 Agosto 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=21893476 --> == Movement Charter Drafting Committee - Community Elections to take place October 11 - 24 == This is a short message with an update from the Movement Charter process. The call for candidates for the Drafting Committee closed September 14, and we got a diverse range of candidates. The committee will consist of 15 members, and those will be (s)elected via three different ways. The 15 member committee will be selected with a [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process|3-step process]]: * Election process for project communities to elect 7 members of the committee. * Selection process for affiliates to select 6 members of the committee. * Wikimedia Foundation process to appoint 2 members of the committee. The community elections will take place between October 11 and October 24. The other process will take place in parallel, so that all processes will be concluded by November 1. For the full context of the Movement Charter, its role, as well the process for its creation, please [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter|have a look at Meta]]. You can also contact us at any time on Telegram or via email (wikimedia2030@wikimedia.org). Best regards, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:55, 21 Setyembre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=21992831 --> == Universal Code of Conduct Draft Enforcement Guidelines review still needs your ideas and opinions == Hello, this is just a reminder that the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|Universal Code of Conduct Draft Enforcement Guidelines]] are open for review and comment. The Drafting Committee will start working on revisions and improvement in '''less than two weeks (October 17)''', so it is important that you give them your ideas and opinions soon! There is now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review/Abstract|a short, simple version of the Draft Guidelines]] here to make your review easier. If possible, also help translate the short version into more languages! We will also hold [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|one last conversation hour]] on October 15, 2021 03:00 and 14:00 UTC. On behalf of the [[m:Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Phase_2|Drafting Committee]], much thanks to everyone who has given ideas so far. We hope to hear from more of you - the Guidelines will be much stronger if more opinions are included. Best regards, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 07:27, 6 Oktubre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22126457 --> == Voting period to elect members of the Movement Charter Drafting Committee is now open == Voting for the election for the members for the Movement Charter drafting committee is now open. In total, 70 Wikimedians from around the world are running for 7 seats in these elections. '''Voting is open from October 12 to October 24, 2021.''' The committee will consist of 15 members in total: The online communities vote for 7 members, 6 members will be selected by the Wikimedia affiliates through a parallel process, and 2 members will be appointed by the Wikimedia Foundation. The plan is to assemble the committee by November 1, 2021. * '''[[m:Movement_Charter/Drafting_Committee|Learn about the Drafting Committee]]''' * '''[[m:Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates|Learn about each candidate]]''' to inform your vote in the language that you prefer * We are piloting a voting advice application for this election. '''[https://mcdc-election-compass.toolforge.org/ Click yourself through the tool]''' and you will see which candidate is closest to you * '''[[m:Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections|Vote here!]]''' Best, [[User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]] <br>Movement Strategy & Governance Team, Wikimedia Foundation <br>10:35, 12 Oktubre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22126457 --> == Universal Code of Conduct News – Issue 4 == <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Universal Code of Conduct News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 4, October 2021'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the fourth issue of Universal Code of Conduct News! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC. If you haven’t already, please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|here]] if you would like to be notified about future editions of the newsletter, and also leave your username [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|here]] if you’d like to be contacted to help with translations in the future. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Enforcement Draft Guidelines Review Wrap-up''' - The Universal Code of Conduct Enforcement Draft Guidelines Review will come to a close on 17 October 2021, after more than two months of extensive consultations. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#Enforcement Draft Guidelines Review Wrap-up|continue reading]]) *'''Roundtable Discussions and Conversation Hours''' - Another successful roundtable session happened on September 18, 2021 to discuss the EDGR. One last conversation hour will be happening on October 15th, 2021. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#Roundtable Discussions and Conversation Hours|continue reading]]) *'''Movement Charter Drafting Committee Elections''' - The Movement Charter Drafting Committee selection process has kicked off and will be open until October 25, 2021. Contributors to Wikimedia projects can elect their favorite candidates on to the committee. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#Movement Charter Drafting Committee Elections|continue reading]]) *'''New Direction for the Newsletter''' - As we round-up the consultation processes for the Universal Code of Conduct, the facilitation team is currently envisioning new directions for the newsletter. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#New Direction for the Newsletter|continue reading]]) *'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about the UCoC on Wikimedia Diff. ([[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Newsletter/4#Diff Blogs|continue reading]]) </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 18:25, 14 Oktubre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22126457 --> == Learn how the Implementation Grants can support your Movement Strategy plans == We are excited to announce the reopening of the Movement Strategy Implementation Grants. This program fund projects that advance a specific Movement Strategy initiative. The projects can be big or small, but they must all make a case for advancing one initiative. '''[[m:Grants:MSIG/About|Read all about it, what to apply for, and how to apply]]'''. Please do encourage others to apply as well. Best regards, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 10:22, 21 Oktubre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22126457 --> == Meet the new Movement Charter Drafting Committee members == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Movement Charter Drafting Committee election and selection processes are complete. * The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|election results have been published]]. 1018 participants voted to elect seven members to the committee: '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard%20Knipel%20(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne%20Clin%20(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice%20Wiegand%20(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82%20Buczy%C5%84ski%20(Aegis%20Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard%20(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell%20(Ciell)|Ciell (Ciell)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan%20J%20Al-Taie%20(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]'''. * The [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|affiliate process]] has selected six members: '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass%20Sedrati%20(Anass%20Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica%20Azzellini%20(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie%20Li-Yun%20Lin%20(Li-Yun%20Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges%20Fodouop%20(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet%20Kaur%20(Manavpreet%20Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''', '''[[m:Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe%20Flores%20(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''. * The Wikimedia Foundation has [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|appointed]] two members: '''[[m:User:Runab WMF|Runa Bhattacharjee]]''', '''[[m:User:JVargas (WMF)|Jorge Vargas]]'''. The committee will convene soon to start its work. The committee can appoint up to three more members to bridge diversity and expertise gaps. If you are interested in engaging with [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]] drafting process, follow the updates [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|on Meta]] and join the [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf Telegram group]. With thanks from the Movement Strategy and Governance team<section end="announcement-content"/> </div> Best, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:39, 1 Nobyembre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22126457 --> == ESEAP Regional Education Meeting == Join us for the 1st ESEAP Regional Education Meeting on 27th November 2021 at 7:00 UTC. We are using this as an opportunity to strengthen the EduWiki network, explore collaboration opportunities, and identify common practices or challenges that are faced by our community members in different regions of the world. Learn and share your projects, tools, or ideas with the education community in the ESEAP region. We are excited to hear from these wonderful speakers: :Education activities in Indonesia - Dimas Hardijanto, Deputy Coordinator of Education Program of Wikimedia Indonesia :Education activities in Australia - Alex Lum, President of Wikimedia Australia :Education activities in Malaysia - Dody Ismoyo, Wikimedia Community User Group Malaysia :Education activities in the Philippines - Imelda Brazal, EWOC Community Specialist - ESEAP Region Read more about this event here: [[m:Education/About/Regional Meeting/ESEAP|ESEAP Regional Meeting]] You may join as a sharer by adding your own agenda or send an email to ''dangbrazal@gmail.com'' to be included in the participants list. Thank you. Best, EduWiki Outreach Collaborators Community Specialists Team [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 07:54, 23 Nobyembre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:IBrazal (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22285703 --> == Closing the comment period for the Universal Code of Conduct Enforcement Draft Guidelines == Thank you for your continued comments and ideas on the Universal Code of Conduct enforcement guidelines. Your responses have helped to build a stronger Universal Code of Conduct. If you have not already provided your comments, now is the time as the drafting committee has been [[m:Special:MyLanguage/Universal Code_of Conduct/Drafting committee/Phase 2 meeting summaries|meeting to update the enforcement guidelines]]. The drafting committee wants to consider all comments as they make their updates. Please submit any comments by the end of November. The Committee hopes to finish its revisions before the end of the year, and the revised guidelines will be published as soon as they have been completed. The next steps for the Universal Code of Conduct include conversations about ratification of the enforcement guidelines. There will be [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|a conversation about ratification on November 29]]. The Wikimedia Foundation will make recommendations to the Board of Trustees about the ratification of the guidelines in December. The recommendations will inform the next steps in the Universal Code of Conduct process. Best, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:57, 26 Nobyembre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22285703 --> == [[:w:en:The Office (American TV series)|The Office (American TV series)]] and [[:w:en:Tomb of Cyrus|Tomb of Cyrus]] == Hello, it'd be an honor if someone could translate these two articles into Tagalog. They don't need to be long, just a few sentences are good. Sincerely,[[Tagagamit:ChipsBaMast|ChipsBaMast]] ([[Usapang tagagamit:ChipsBaMast|kausapin]]) 15:31, 21 Disyembre 2021 (UTC) == Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content /> :''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Board of Trustees is preparing a call for feedback about the upcoming Board Elections, from January 7 - February 10, 2022. While details will be finalized the week before the call, we have confirmed at least two questions that will be asked during this call for feedback: * What is the best way to ensure fair representation of emerging communities among the Board? * What involvement should candidates have during the election? While additional questions may be added, the Movement Strategy and Governance team wants to provide time for community members and affiliates to consider and prepare ideas on the confirmed questions before the call opens. We apologize for not having a complete list of questions at this time. The list of questions should only grow by one or two questions. The intention is to not overwhelm the community with requests, but provide notice and welcome feedback on these important questions. '''Do you want to help organize local conversation during this Call?''' Contact the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] on Meta, on [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], or via email at msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org. Reach out if you have any questions or concerns. The Movement Strategy and Governance team will be minimally staffed until January 3. Please excuse any delayed response during this time. We also recognize some community members and affiliates are offline during the December holidays. We apologize if our message has reached you while you are on holiday. Best, Movement Strategy and Governance<section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ([[User talk:RamzyM (WMF)|talk]]) 04:48, 27 Disyembre 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22499498 --> == Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open == <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The '''Call for Feedback: Board of Trustees elections''' is now open and will close on '''7 February 2022'''. With this Call for Feedback, the Movement Strategy and Governance team is taking a different approach. This approach incorporates community feedback from 2021. Instead of leading with proposals, the Call is framed around key questions from the Board of Trustees. The key questions came from the feedback about the 2021 Board of Trustees election. The intention is to inspire collective conversation and collaborative proposal development about these key questions. There are two confirmed questions that will be asked during this Call for Feedback: # What is the best way to ensure more diverse representation among elected candidates? ''The Board of Trustees noted the importance of selecting candidates who represent the full diversity of the Wikimedia movement. The current processes have favored volunteers from North America and Europe.'' # What are the expectations for the candidates during the election? ''Board candidates have traditionally completed applications and answered community questions. How can an election provide appropriate insight into candidates while also appreciating candidates’ status as volunteers?'' There is one additional question that may be presented during the Call about selection processes. This question is still under discussion, but the Board wanted to give insight into the confirmed questions as soon as possible. Hopefully if an additional question is going to be asked, it will be ready during the first week of the Call for Feedback. '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Join the conversation.]]''' Best, Movement Strategy and Governance<section end="announcement-content"/> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:12, 11 Enero 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22499498 --> == Movement Strategy and Governance News #5 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 5, January 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 7th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]]) *'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]]) *'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]]) *'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about the UCoC on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 07:14, 14 Enero 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22499498 --> == Additional question to the Call for Feedback about the Board of Trustees elections == Dear ESEAP project communities, I am reaching out to you today about an additional question to the Call for Feedback about Board of Trustees elections that I posted above. The Board has approved an additional question which we seek feedback to: '''How should affiliates participate in the elections?''' Affiliates are an important part of the Wikimedia movement. Two seats of the Board of Trustees due to be filled this year were filled in 2019 through the Affiliate-selected Board seats process. [https://foundation.wikimedia.org/w/index.php?title=Bylaws&type=revision&diff=123603&oldid=123339 A change in the Bylaws removed the distinction between community and affiliate seats]. This leaves the important question: How should affiliates be involved in the selection of new seats? The Board of Trustees is seeking feedback about this last question especially, although not solely, from the affiliate community. Everyone is invited to share proposals and join the conversation in the Call for Feedback channels. In addition to collecting online feedback, the Movement Strategy and Governance team will organize several video calls with affiliate members to collect feedback. These calls will be at different times and include Trustees. On behalf of the Movement Strategy and Governance team, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:08, 22 Enero 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22499498 --> == #WikiForHumanRights Conversation Hour - ESEAP Communities == '''#WikiForHumanRights''' is back! We are calling all organizers, Wikimedia affiliates, and individuals to help us organize the [[m:WikiForHumanRights|'''WikiForHumanRights 2022''']] campaign this year, which focuses once again on the Right to a Healthy Environment, the newest human right to be recognized by the UN. Interested but not sure how or what to do? Need help in getting started? Join our regional support hour for Asian communities and learn everything you need to know to begin taking action. We will have representatives from the community resource team talk about what you need to know about the funding opportunities for your campaign. You can read our new post on [https://diff.wikimedia.org/2022/01/20/join-wikiforhumanrights2022-upcoming-regional-support-conversation-hours/ diff]. ::Date: '''January 29, 2022''', Saturday ::Time: 15:00 UTC+8:00 ::Zoom: https://wikimedia.zoom.us/j/86011791455 You may also write to '''campaigns@wikimedia.org''' or join the Telegram channel. Best, Foundation Programs Team [[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 11:18, 28 Enero 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:IBrazal (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:IBrazal_(WMF)/sandbox/Targets&oldid=22695300 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Leadership Development Task Force: Your feedback is appreciated</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven Leadership Development Task Force. The purpose of the task force is to advise leadership development work. The team is looking for feedback about the responsibilities of the Leadership Development Task Force. This Meta page shares the proposal for a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force|Leadership Development Task Force]] and how [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Task Force/Participate|you can help.]] Feedback on the proposal will be collected from 7 to 25 February 2022.<section end="announcement-content" /> </div> Best, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 11:56, 9 Pebrero 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22499498 --> == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Review == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/2022-02-02 Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] for the '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]]'''. The [[m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations. The revised guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. There is a [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Changes|list of changes made]] to the guidelines after the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|enforcement draft guidelines review]]. '''Comments about the guidelines can be shared [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page on Meta-wiki]].''' To help to understand the guidelines and process, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will be hosting Conversation Hours on 4 February 2022 at 15:00 UTC, 25 February 2022 at 12:00 UTC, and 4 March 2022 at 15:00 UTC. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|Join the conversation hours to speak with the UCoC project team and drafting committee members about the updated guidelines and voting process]].''' The [[m:Universal Code of Conduct/Project#Timeline|timeline is available on Meta-wiki]]. The voting period is March 7 to 21. All eligible voters will have an opportunity to support or oppose the adoption of the Enforcement guidelines, and share why. '''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|See the voting information page for more details]].''' Many participants from across the movement have provided valuable input in these ongoing conversations. The UCoC and MSG teams want to thank the Drafting Committee and the community members for their contributions to this process. Sincerely, Movement Strategy and Governance<br/> Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:37, 12 Pebrero 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22499498 --> === Upcoming Conversation Hours on 25 February and 4 March === The [[m:Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team is hosting Conversation Hours on Universal Code of Conduct enforcement ratification on '''25 February 2022 at 12:00 UTC''' and '''4 March 2022 at 15:00 UTC'''. Please [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Conversations|'''sign-up for these conversation hours''']] to interact with the project team and the drafting committee about the updated enforcement guidelines and the ratification process. See the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2022_conversation_hour_summaries|Conversation Hour summaries]] for notes from 4 February 2022. For more information, contact either team by email: msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org or ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Best, [[Tagagamit:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ([[Usapang tagagamit:RamzyM (WMF)|kausapin]]) 03:25, 22 Pebrero 2022 (UTC) == Enabling Section Translation: a new mobile translation experience == {{int:Hello}} Tagalog Wikipedians! Apologies as this message is not in Tagalog language, {{Int:Please-translate}}. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_engineering WMF Language team] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Tagalog Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can: *Give us your feedback *Ask us questions *Tell us how to improve it. Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and help us with feedback to make it better. [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: *Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones. *Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device. Tagalog Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since data shows significant mobile editing activity. We plan to enable the tool on Tagalog Wikipedia in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats: *As a reply to this message *On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. *Through [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfnZrzSdkP_208mIVCIS_oYUwG6Sh6RCEbm6wF1lAnAOebyIA/viewform?usp=sf_link this feedback form] '''Try the tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation our testing instance]. Once it is enabled on Tagalog Wikipedia, you’ll have access to https://tl.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on: *The tool *What you think about our plans to enable it *Your ideas for improving the tool. Thanks, and we look forward to your feedback and questions. [[Tagagamit:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usapang tagagamit:UOzurumba (WMF)|kausapin]]) 10:32, 15 Pebrero 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team '''PS''': Sending your feedback or questions in English is particularly appreciated. But, you can still send them in the language of your choice. ==Section Translation tool enabled in Tagalog Wikipedia== Hello Friends! The Language team is pleased to let you know that the [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Section_translation Section Translation] tool is [https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?from=en&to=ig&sx=true#/ now enabled in Tagalog Wikipedia]. It means you can translate real content one section at a time using your mobile devices with ease. Now you can also start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Tagalog. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for Tagalog. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|thumb|center|Image of the entry point]] We have enabled this tool in your Wikipedia based on your interest and feedback about the tool. This tool will be useful for your community since data shows significant mobile device activity in Tagalog Wikipedia. Content created with the tool will be marked [https://tl.wikipedia.org/wiki/Special:RecentChanges?limit=500&days=30&urlversion=2 with the “sectiontranslation” tag] for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tool and reviewing the content created with it. So, [https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation enjoy the tool] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation/Section_translation provide feedback] on improving it. Thank you! [[Tagagamit:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usapang tagagamit:UOzurumba (WMF)|kausapin]]) 04:56, 15 Marso 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now closed</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Call for Feedback: Board of Trustees elections]] is now closed. This Call ran from 10 January and closed on 16 February 2022. The Call focused on [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions#Questions|three key questions]] and received broad discussion [[m:Talk:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions|on Meta-wiki]], during meetings with affiliates, and in various community conversations. The community and affiliates provided many proposals and discussion points. The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Reports|reports]] are on Meta-wiki. This information will be shared with the Board of Trustees and Elections Committee so they can make informed decisions about the upcoming Board of Trustees election. The Board of Trustees will then follow with an announcement after they have discussed the information. Thank you to everyone who participated in the Call for Feedback to help improve Board election processes. Best, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:39, 3 Marso 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22874552 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Invitation to Hubs event: Global Conversation on 2022-03-12 at 13:00 UTC</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" />Hello! The Movement Strategy and Governance team of the Wikimedia Foundation would like to invite you to the next event about "Regional and Thematic Hubs". The Wikimedia Movement is in the process of understanding what Regional and Thematic Hubs should be. Our workshop in November was a good start ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Documentation/27 November Workshop|read the report]]), but we're not finished yet. Over the last weeks we conducted about 16 interviews with groups working on establishing a Hub in their context ([[m:Special:MyLanguage/Hubs/Dialogue|see Hubs Dialogue]]). These interviews informed a report that will serve as a foundation for discussion on March 12. The report is planned to be published on March 9. The event will take place on March 12, 13:00 to 16:00 UTC on Zoom. Interpretation will be provided in French, Spanish, Arabic, Russian, and Portuguese. Registration is open, and will close on March 10. Anyone interested in the topic is invited to join us. '''[[m:Special:MyLanguage/Hubs/Global Conversations March 12, 2022|More information on the event on Meta-wiki]]'''. Best regards, [[m:User:KVaidla (WMF)|Kaarel Vaidla]]<br />Movement Strategy <section end="announcement-content" /> </div> 09:56, 7 Marso 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22874552 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting open from 7 to 21 March 2022</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. The Universal Code of Conduct (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire movement. The revised enforcement guidelines were published 24 January 2022 as a proposed way to apply the policy across the movement. You can [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|read more about the UCoC project]]. You can also comment on Meta-wiki talk pages in any language. You may also contact the team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Sincerely, Movement Strategy and Governance Wikimedia Foundation<section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 00:41, 11 Marso 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22874552 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Leadership Development Working Group: Apply to join! (14 March to 10 April 2022)</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, Thank you to everyone who participated in the feedback period for the [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]] initiative. A [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] can be found on Meta-wiki. This feedback will be shared with the working group to inform their work. The application period to join the Working Group is now open and will close on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|apply if you are interested]]'''. Thank you, From the Community Development team<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:12, 14 Marso 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=22874552 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Join the Community Resilience and Sustainability Conversation Hour with Maggie Dennis</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:IRC office hours/Office hours 2022-03-24/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The [[m:Community Resilience and Sustainability|Community Resilience and Sustainability]] team at the Wikimedia Foundation is hosting a conversation hour led by its Vice President [[m:User:Mdennis (WMF)|Maggie Dennis]]. Topics within scope for this call include Movement Strategy, Board Governance, Trust and Safety, the Universal Code of Conduct, Community Development, and Human Rights. Come with your questions and feedback, and let's talk! You can also send us your questions in advance. The meeting will be on 24 March 2022 at 15:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1648134035 check your local time]). You can [[m:IRC office hours/Office hours 2022-03-24|read details on Meta-wiki]].<section end="announcement-content" /> </div> Looking forward to seeing you on the call, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:18, 21 Marso 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Greetings, The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work. The final results from the voting process will be announced [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Best regards, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:25, 25 Marso 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Leadership Development Working Group: Reminder to apply by 10 April 2022</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement/Reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The Community Development team at the Wikimedia Foundation is supporting the creation of a global, community-driven [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]]. The purpose of the working group is to advise leadership development work. Feedback was collected in February 2022 and a [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|summary of the feedback]] is on Meta-wiki. The application period to join the Working Group is now open and is closing soon on April 10, 2022. Please [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Purpose and Structure#3. How is the working group formed and structured?|review the information about the working group]], share with community members who might be interested, and [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#1. How to participate|apply if you are interested]]. Thank you, From the Community Development team<br/><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 13:54, 31 Marso 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Join the Wikimedia Foundation Annual Plan conversations with Maryana Iskander</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/User:YShibata (WMF)/Sandbox|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/User:YShibata (WMF)/Sandbox|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:User:YShibata (WMF)/Sandbox}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello, The [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Movement Communications]] and [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] teams invite you to discuss the '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan]]''', a plan of record for the Wikimedia Foundation's work. These conversations continue [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]]'s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour|Wikimedia Foundation Chief Executive Officer listening tour]]. The conversations are about these questions: * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|2030 Wikimedia Movement Strategy]] sets a direction toward "knowledge as a service" and "knowledge equity". The Wikimedia Foundation wants to plan according to these two goals. How do you think the Wikimedia Foundation should apply them to our work? * The Wikimedia Foundation continues to explore better ways of working at a regional level. We have increased our regional focus in areas like grants, new features, and community conversations. What is working well? How can we improve? * Anyone can contribute to the Movement Strategy process. Let's collect your activities, ideas, requests, and lessons learned. How can the Wikimedia Foundation better support the volunteers and affiliates working in Movement Strategy activities? You can find [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft/Your Input|'''the schedule of calls on Meta-wiki''']]. The information will be available in multiple languages. Each call will be open to anyone to attend. Live interpretation will be available in some calls. Best regards,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 15:54, 14 Abril 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 6</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 6, April 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]]) *'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]]) *'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]]) *'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]]) *'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]]) *'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about Movement Strategy on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]]) </div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 06:43, 16 Abril 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board noticeboard/April 2022 - Board of Trustees on Next steps: Universal Code of Conduct (UCoC) and UCoC Enforcement Guidelines}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Community Affairs Committee of the Wikimedia Foundation Board of Trustees would like to thank everyone who participated in the recently concluded community vote on the Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct (UCoC). The volunteer scrutinizing group has completed the review of the accuracy of the vote and has reported the total number of votes received as 2,283. Out of the 2,283 votes received, a total of 1,338 (58.6%) community members voted for the enforcement guidelines, and a total of 945 (41.4%) community members voted against it. In addition, 658 participants left comments with 77% of the comments written in English. We recognize and appreciate the passion and commitment that community members have demonstrated in creating a safe and welcoming culture that stops hostile and toxic behavior, supports people targeted by such behavior, and encourages good faith people to be productive on the Wikimedia projects. Even at this incomplete stage, this is evident in the comments received. While the Enforcement Guidelines did reach a threshold of support necessary for the Board to review, we encouraged voters, regardless of which way they were voting, to provide feedback on the elements of the enforcement guidelines that they felt needed to be changed or fixed, as well as why, in case it seemed advisable to launch a further round of edits that would address community concerns. Foundation staff who have been reviewing comments have advised us of some of the emerging themes, and as a result we have decided as Community Affairs Committee to ask the Foundation to reconvene the drafting committee and to undertake another community engagement to refine the enforcement guidelines based on the community feedback received from the recently concluded vote. For clarity, this feedback has been clustered into 4 sections as follows: # To identify the type, purpose, and applicability of the training; # To simplify the language for easier translation and comprehension by non-experts; # To explore the concept of affirmation, including its pros and cons; # To review the conflicting roles of privacy/victim protection and right to be heard. Other issues may emerge during conversations, and particularly as the draft Enforcement Guidelines evolve, but we see these as the primary areas of concern for voters and are asking staff to facilitate review of these issues. After further engagement, the Foundation should re-run the community vote to evaluate the revamped Enforcement Outline to see if the new document is then ready for its official ratification. Further, we are aware of the concerns with the note 3.1 in the Universal Code of Conduct Policy. We are directing the Foundation to facilitate a review of this language to ensure that the Policy meets its intended purposes of supporting a safe and inclusive community, without waiting for the planned review of the entire Policy at the end of year. Again, we thank all who participated, thinking about these critical and difficult challenges and contributing to better approaches across the movement to working together well. Best, Rosie Rosie Stephenson-Goodknight (she/her)<br /> Acting Chair, Community Affairs Committee <br /> Wikimedia Foundation Board of Trustees<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 02:39, 25 Abril 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">2022 Board of Trustees Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Call for Candidates/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Board of Trustees seeks candidates for the 2022 Board of Trustees election. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|'''Read more on Meta-wiki.''']] The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is here! Please consider submitting your candidacy to serve on the Board of Trustees. The Wikimedia Foundation Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's operations. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees. The Wikimedia community will vote to fill two seats on the Board in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board as a team. Who are potential candidates? Are you a potential candidate? Find out more on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Apply to be a Candidate page]]. Thank you for your support, Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 15:47, 25 Abril 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == Call for volunteers: 2022 Wikimedia Foundation Board of Trustees election == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <languages/> The Movement Strategy and Governance team is looking for community members to serve as election volunteers in the upcoming Board of Trustees election. The idea of the Election Volunteer Program came up during the 2021 Wikimedia Board of Trustees Election. This program turned out to be successful. With the help of Election Volunteers we were able to increase outreach and participation in the election by 1,753 voters over 2017. Overall turnout was 10.13%, 1.1 percentage points more, and 214 wikis were represented in the election. But a total of 74 wikis that did not participate in 2017 produced voters in the 2021 election. Can you help change the participation? Election volunteers will help in the following areas: * Translate short messages and announce the ongoing election process in community channels * Optional: Monitor community channels for community comments and questions Volunteers should: * Maintain the friendly space policy during conversations and events * Present the guidelines and voting information to the community in a neutral manner Do you want to be an election volunteer and ensure your community is represented in the vote? Sign up [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|here]] to receive updates. You can use the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|talk page]] for questions about translation. </div> Best regards, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 10:15, 5 Mayo 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == Announcing the members of the Leadership Development Working Group == Hello all, Following up my previous message about the [[m:Leadership Development Working Group|Leadership Development Working Group]]: the [[m:Community Development|Community Development Team]] has completed the candidate selection process and is happy to announce '''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/ZJIUYB3IOU3AULV2R7EY32L6LIUSO56R/ fifteen volunteers]''' that are beginning work on this project. Thank you for your support and participation throughout the process! For the Community Development team, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 16:25, 12 Mayo 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23027963 --> == Updates on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines == Hello all, I’d like to share an update on the work on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC): * <small>(''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report/Announcement|see full announcement]]'')</small> In May 2022, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|UCoC project team]] completed a report on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote|2022 March ratification vote]] about the Guidelines. Voters cast votes from at least 137 communities, and at least 650 voters added comments with their vote. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Report|The report is available on '''Meta-Wiki''']]. * Following the vote, the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] (CAC) of the Wikimedia Foundation Board of Trustees [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/thread/JAYQN3NYKCHQHONMUONYTI6WRKZFQNSC/ asked] that several areas of the Guidelines be reviewed for improvements. A [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions Committee|Revisions Committee]] will refine it based on community feedback. * <small>(''[[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Revision discussions/Announcement|see full announcement]]'')</small> In order to help the Revisions Committee, input from the community is requested. You can visit the discussions below: ** '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines/Revision_discussions|Discussions related to revisions of the Enforcement Guidelines]]''' ** '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Policy text/Revision_discussions|Discussions related to revision of the UCoC policy text]]''' Please let me know if you have any questions about these next steps. On behalf of the UCoC Project team,<br> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 12:46, 30 Mayo 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23312742 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> 2022 Board of Trustees Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/2022 Candidates for the Board of Trustees}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] Call for Candidates has now closed. This Call led 12 candidates from the community to submit their applications. Learn more about the [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|2022 Board of Trustees candidates]]. The Analysis Committee will now consider the candidates’ applications with the skills and criteria provided by the Board. The trustees seek certain skills and competencies to improve the capacity of the Board. After the Analysis Committee completes their review, the ratings of each candidate will be published. These ratings are for informational purposes only. For more information about the 2022 Board election, you may find the timeline, voting information and other ways to get involved [[Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|on Meta-wiki]]. Thank you for your support, Movement Strategy and Governance on behalf of the Elections Committee and the Board of Trustees <br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 03:56, 1 Hunyo 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23312742 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Upcoming activities for the 2022 Board of Trustees election</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Upcoming Activities}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, This message covers two upcoming activities for the 2022 Board of Trustees election. The Board of Trustees election will have an Election Compass to support voters in their decision-making process. Eligible voters can propose statements in July and vote on which statements are used in the Election Compass in late July. Please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Election Compass page]] for more information. Join conversations with the 2022 Board of Trustees candidates July 27 to August 7. Each candidate will have a one hour conversation with the community. Each conversation will be recorded and made available for future viewing. Live interpretation will be available. Languages available will be announced when the dates are set. These conversations will be scheduled with the candidates once the results of the Affiliate Selection are available. That information will be shared on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Events|2022 Board of Trustees election campaign events]] page. Best, Movement Strategy and Governance on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:16, 11 Hulyo 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23312742 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 04:32, 18 Hulyo 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23312742 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:29, 20 Hulyo 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23312742 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Vote for Election Compass Statements</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' <section end="announcement-content" /> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 08:37, 26 Hulyo 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ESEAP_project_embassies_-_SEA_%26_P&oldid=23312742 --> 4dun5drb2sz6jvmxbbj6ypovltmetn5 10 103722 1958745 1408571 2022-07-26T09:22:53Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox | bodyclass = vevent | above = {{{title|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} | subheader2 = {{#if:{{{partof|}}}|Bahagi ng {{{partof|}}}}} | aboveclass = summary | image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{image_size|}}}|sizedefault=frameless|alt={{{alt|}}}}} | caption = {{{caption|}}} | image2 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{map|}}}|size={{{map_size|}}}|sizedefault=250px|alt={{{map_alt|}}}}} | caption2 = {{{map_caption|}}} | subheader = {{{subheader|}}} | label2 = Lokasyon | class2 = location | data2 = {{{location|}}} | label3 = [[:en:Geographic coordinate system|Coordinates]] | data3 = {{{coordinates|}}} | label4 = Petsa | data4 = {{{date|}}} {{#if:{{{time|}}}|<br />{{{time}}} }}{{#if:{{{time-begin|}}}|<br />{{{time-begin}}}&nbsp;– {{{time-end}}} }} {{#if:{{{timezone|}}}|({{{timezone}}})}} | label5 = Target | data5 = {{{target|}}} | label6 = Uri ng paglusob | data6 = {{{type|}}} | label7 = Sandata | data7 = {{{weapons|}}} | label8 = Namatay | data8 = {{{fatalities|}}} | label9 = Nasugatan | data9 = {{{injuries|}}} | label10 = Biktima | data10 = {{#if:{{{victims|}}}|{{{victims}}}|{{{victim|}}}}} | label11 = Salarin | data11 = {{#if:{{{perps|}}}|{{{perps}}}|{{{perp|}}}}} | label13 = Umatake | data13 = {{#if:{{{perpetrators|}}}|{{{perpetrators}}}|{{{perpetrator|}}}}} | label15 = Hinihinalang salarin | data15 = {{#if:{{{susperps|}}}|{{{susperps}}}|{{{susperp|}}}}} | label17 = Kalahok | data17 = {{#if:{{{numparts|}}}|{{{numparts}}}|{{{numpart|}}}}} | label19 = Nananggalang | data19 = {{#if:{{{dfens|}}}|{{{dfens}}}|{{{dfen|}}}}} | label21 = Motibo | data21 = {{{motive|}}} }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> m66geb57nr1kdmx6lufjmfew8kfm3hp 0 168756 1958729 1904190 2022-07-26T06:09:40Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Kahong-kabatiran ahensiya ng pamahalaan |agency_name = Lupon sa Rebyu at Klasipikasyon ng Pelikula at Telebisyon |nativename = |logo = Movie_and_Television_Review_and_Classification_Board_(MTRCB).svg <!-- (etc.) --> |jurisdiction = [[Pamahalaan ng Pilipinas]] |agency_type = regulasyon ng [[pelikula]] at [[telebisyon]] |employees = Mga 33<ref>{{Cite web |title=The MTRCB Board Members |url=http://mtrcb.gov.ph/about-us/board-members/ |access-date=2012-02-22 |archive-date=2012-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120219183100/http://mtrcb.gov.ph/about-us/board-members/ |url-status=dead }}</ref> <!-- (etc.) --> |chief1_name = Maria Rachel J. Arenas |chief1_position = tagapangulo <!-- (etc.) --> |agency_type = Lupon |parent_department = <!-- (etc.) --> |website = {{URL|www.mtrcb.gov.ph|http://www.mtrcb.gov.ph}} }} Ang '''Lupon sa Rebyu at Klasipikasyon ng Pelikula at Telebisyon'''<ref>{{Cite web|url=https://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/2015/12/Mga-ng-Pangalan-Tanggapan-sa-Filipino2.pdf|title=Mga Pangalan ng Tanggapan ng Pamahalaan sa Filipino|last=|first=|date=2013|website=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]|language=Filipino|archive-url=|archive-date=|access-date=Marso 27, 2018}}</ref> ([[wikang Ingles|Ingles]]: '''Movie and Television Review and Classification Board''', dinadaglat na '''MTRCB''') ay ang ahensiya ng pamahalaan ng [[Pilipinas]] na may responsable sa regulasyon ng [[telebisyon]] at [[pelikula]], pati na rin ang sari-saring uri ng de-[[bidyo]]ng midya, na makikita at/o ikinakalakal sa bansa. Nasa ilalim ang MTRCB sa ng [[Pangulo ng Pilipinas|Tanggapan ng Pangulo]]. Binubuo ito ng isang tagapangulo, isang pangalawang tagapangulo at 30 kasapi ng lupon, na uupo ng isang taon. Itinatag ito noong 1985 sa bisa ng Atas ng Pangulo Blg. 1986 sa ilalim ng pamahalaan ni Pangulong [[Ferdinand Marcos]]. <!--Si [[Grace Poe-Llamanzares]], anak nina [[Fernando Poe, Jr.]] at [[Susan Roces]], ang kasalukuyang tagapangulo ng MTRCB. --> ==Sistema ng pag-uuri== Kasalukuyang gumagamit ang MTRCB ng dalawang sistema ng pag-uuri: isa para sa mga pelikulang ipinapalabas sa mga sinehan sa Pilipinas, at isa naman para sa mga programang ipinapalabas sa telebisyon. ===Pelikula=== Anim na baitang ng pag-uuri ang kasalukuyang ginagamit ng MTRCB sa pag-uuri ng mga pelikulang ipinapakita sa Pilipinas. *'''G''' o '''GP''' - Para sa lahat ng manonood (mula sa Ingles na ''General Patronage'') *'''PG '''- Patnubay at gabay. Mga batang 14 taong gulang pababa ay nangangailan ng pagbabantay ng nakakatanda (mula sa Ingles na ''Parental Guidance''). *'''R-13''' - Para lamang sa mga taong 13 taong gulang pataas (mula sa Ingles na ''Restricted''). *'''R-15 '''- Para lamang sa mga taong 15 taong gulang pataas *'''R-16''' - Para lamang sa mga taong 16 taong gulang pataas. *'''R-18''' - Para lamang sa mga taong 18 taong gulang pataas. *'''X''' - Bawal ipalabas sa publiko. ===Telebisyon=== Tatlong baitang ng pag-uuri ang kasalukuyang ginagamit ng MTRCB sa pag-uuri ng mga programa sa telebisyon: *'''G''': Para sa lahat ng manonood (mula sa Ingles na ''General [Patronage]'') *'''PG''': Patnubay at gabay ng magulang ang kailangan (mula sa Ingles na ''Parental Guidance''). *'''SPG''': Mahigpit na patnubay at gabay ng magulang ang kailangan. Sa mga patalastas ng MTRCB na nagpapahayag ng baitang ng isang programa, ito ay tinatawag na "Striktong Patnubay at Gabay" (sa Ingles: ''Strong Parental Guidance''). Maaaring may maseselang tema, lengguwahe, karahasan, seksuwal, horror, at droga ang mga laman ng isang programa na dapat bigyan ng SPG rating dahil yan ay hindi angkop sa mga batang manonood. <gallery mode="packed"> MTRCB General Patronage.svg|''General Patronage'' MTRCB Parental Guidance.svg|Patnubay at Gabay MTRCB Strong Parental Guidance Filipino.svg|Striktong Patnubay at Gabay </gallery> Unang ipinahayag sa publiko ang kasalukuyang sistema ng pag-uuri noong 6 Oktubre 2011. Noong Pebrero 2012 ay inilunsad ng MTRCB ang Bagong rating na "SPG" o "Striktong Patnubay at Gabay" para mas lalo maging responsable ang mga magulang sa paggabay sa mga batang manonood, lalo sa mga programang pinapalabas sa telebisyon na tumatalakay sa mga sensitibong bagay. Unang ipinahayag sa publiko ang Rated SPG noong Pebrero 9, 2012, Kasama nito ang paglunsad ng isang commercial na pinagbibidahan ng pamilya ni Carmina Villaroel para mas maunawaan ng publiko ang Kasalukuyang sistema ng pag uuri ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Telebisyon sa Pilipinas]] [[Kategorya:Pelikula]] [[Kategorya:Mga ahensiya ng pamahalaan sa Pilipinas]] cm0uvxls2p1gsq7wia07ajm71pn8roy 0 269265 1958685 1947003 2022-07-25T16:36:37Z JWilz12345 77302 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Amelyn Veloso | image = | caption = | birth_name = Amelyn Esther Veloso | birth_date = {{Birth date|1974|4|25}} | birth_place = [[Lungsod ng Cebu]], Pilipinas | status = | death_date = {{death date and age|2017|8|24|1974|4|25}} | death_place = [[Maynila]], Pilipinas | resting_place = St John the Baptist Columbary and Park, [[Taytay, Rizal|Taytay, Rizal]]<ref>{{cite news|url=http://cnnphilippines.com/incoming/2017/08/28/Goodbye-Amelyn-Veloso.html|title=Goodbye, Amelyn Veloso|publisher=[[CNN Philippines]]|accessdate=Agosto 29, 2017|archive-date=Agosto 30, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170830060521/http://cnnphilippines.com/incoming/2017/08/28/Goodbye-Amelyn-Veloso.html|url-status=dead}}</ref> | alias = Amelyn Esther Veloso-Zapanta | occupation = Taga-ulat ng balita, [[mamamahayag]] | years_active = 1997–2017 | employer = [[Intercontinental Broadcasting Corporation|IBC]] 1997-1998 <br>[[TV 5|ABC/TV5]] 1999-2013<br>Solar News 2013-2014<br>[[RPN9|9TV Philippines]] 2014-2015<br>[[CNN Philippines]] 2015-2017 | spouse = Rodney Zapanta<ref name="obituary"/> | children = 1<ref name="obituary"/> }} Si '''Amelyn Esther Veloso-Zapanta''' (Abril 25, 1974 &ndash; Agosto 24, 2017<ref name="philnews"/>) ay isang Pilipinang mamamahayag ng [[CNN Philippines]].<ref>{{cite web|url=http://www.medianewser.com/2014/04/mnp-q-amelyn-veloso-news-anchor-for.html|title=MNP Q&A: Amelyn Veloso, News Anchor for Solar News|website=Medianewser.com|accessdate=30 Agosto 2017|language=Ingles|archive-date=24 Agosto 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170824093530/http://www.medianewser.com/2014/04/mnp-q-amelyn-veloso-news-anchor-for.html|url-status=dead}}</ref><ref name="obituary">{{cite news|url=http://cnnphilippines.com/news/2017/08/24/Amelyn-Veloso-obituary.html|title=CNN Philippines senior anchor Amelyn Veloso dies|publisher=[[CNN Philippines]]|date=August 24, 2017|accessdate=Agosto 30, 2017|language=Ingles|archive-date=Agosto 24, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170824212221/http://cnnphilippines.com/news/2017/08/24/Amelyn-Veloso-obituary.html|url-status=dead}}</ref> Namatay si Veloso noong Agosto 24, 2017 dahil [[metastasis]] sa [[atay]] na ikalawa sa kanyang [[kanser sa suso]].<ref name="philnews">{{cite web|last1=Bianc|first1=Josh|title=BREAKING NEWS: CNN Philippines Anchor Amelyn Veloso Dies at 42|url=https://philnews.ph/2017/08/24/cnn-philippines-amelyn-veloso-dies-42/|website=philnews.ph|accessdate=24 Agosto 2017|date=24 Agosto 2017|language=Ingles}}</ref><ref name="obituary"/><ref>{{cite news|url=http://www.manilatimes.net/broadcaster-amelyn-veloso-passes-away/346600/|title=Broadcaster Amelyn Veloso passes away|newspaper=[[The Manila Times]]|last=Custodio|first=Arlo|date=Agosto 24, 2017|accessdate=Agosto 24, 2017|language=Ingles}}</ref> ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kaurian:Mga mamamahayag]] jxs6kn5cd3cprx82gtfo9qi821u2dl2 0 298604 1958748 1934279 2022-07-26T10:04:43Z Jadeliam97 123677 /* UHF Channel 15 (479.143 MHz)1 */No deped tv as of June 30 2022 wikitext text/x-wiki {{Infobox brand |name = GMA Affordabox |logo = |caption = |producttype = [[Digital terrestrial television|DTT]] [[Set-top box]] |currentowner = [[GMA Network Inc.]] |producedby = QiSheng Electronics Company Ltd. |country = [[Philippines]] |introduced = June 26, 2020 |related = |markets = [[Philippines]] |ambassadors = |tagline = "''Malinaw na, affordable pa!''" <br> "''Tunay na malinaw!''" |website = {{URL|https://www.gmanetwork.com/affordabox}} }} Ang '''GMA Affordabox''' ay isang [[digital terrestrial television]] na nagmamay-ari at pinamamahalaan ng [[GMA Network]]. Ang serbisyo ay namamahagi ng Multimedia Player, Personal Video Recorder, Nationwide Emergency Warning Broadcast System, Functional Auto-on Alert, Digital Display, at Impormasyon ng Mga Pagpapakita ng Impormasyon upang piliin ang mga lugar sa [[Pilipinas]].<ref>{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/hobbiesandactivities/744351/gma-network-unveils-gma-affordabox-on-its-70th-anniversary/story/|title="GMA Network unveils 'GMA Affordabox' on its 70th anniversary"|website=GMA News Online|date=June 26, 2020|access-date=June 27, 2020}}</ref> ==Pangkalahatang-ideya== Noong kalagitnaan ng Hunyo 2020, isang teaser ang ipinahayag at inilunsad noong Hunyo 26, 2020 habang ang [[Wowowin]]. ==Mga dagdag na himpilan== === [[DZBB-TV|UHF Channel 15 (479.143&nbsp;MHz)]]^'''1''' === {| class="wikitable" ! [[Digital subchannel#United States|Channel]] ! [[Display resolution|Video]] ! [[Aspect ratio (image)|Aspect]] ! [[Program and System Information Protocol#What PSIP does|PSIP Short Name]] ! Programming ! Note |- | 7.01 | rowspan="7" | [[480i]] | rowspan="8" | [[4:3]] | '''GMA''' | [[GMA Network|GMA]] <small>(Main [[DZBB-TV]] programming)</small> | rowspan="4" | [[Commercial broadcasting|Commercial broadcast]] (10&nbsp;kW) |- | 7.02 | '''GTV''' | [[GTV (Philippine TV network)|GTV]] |- | 7.03 | '''HEART OF ASIA''' | [[Heart of Asia (TV channel)|Heart of Asia]] |- | 7.04 | '''HALLYPOP''' | [[Hallypop (Philippine TV channel)|Hallypop]] |- | 7.05 | '''I Heart Movies''' | [[I Heart Movies]] | Test broadcast |- | 7.06 | '''(UNNAMED)''' | Test feed | Black screen |- | 7.07 | '''(UNNAMED 2)''' | Test Feed | Black Screen |- | 7.31 | [[240p]] | '''GMA1SEG''' | [[GMA Network|GMA]] | [[1seg]] broadcast |} ^'''1''' For [[Metro Manila]] only, channel and frequency varies on regional stations. ==Channel and Frequency== {{For|the full list of digital television stations channel and frequencies|Listahan ng mga digital na istasyon ng telebisyon sa Pilipinas}} ==Tingnan din== *[[ABS-CBN TV Plus]] == Talasanggunian == {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== *{{Official website|name=GMA Affordabox}} *{{Facebook|gmaaffordabox}} *{{Instagram|gmaaffordabox}} *{{Twitter|GMAaffordabox}} {{GMA Network}} [[Kategorya:GMA Network]] 9h1d8w5u5uxwh0i6w6vcrdxwtzpecez 1958750 1958748 2022-07-26T10:11:10Z Jadeliam97 123677 /* UHF Channel 15 (479.143 MHz)1 */ wikitext text/x-wiki {{Infobox brand |name = GMA Affordabox |logo = |caption = |producttype = [[Digital terrestrial television|DTT]] [[Set-top box]] |currentowner = [[GMA Network Inc.]] |producedby = QiSheng Electronics Company Ltd. |country = [[Philippines]] |introduced = June 26, 2020 |related = |markets = [[Philippines]] |ambassadors = |tagline = "''Malinaw na, affordable pa!''" <br> "''Tunay na malinaw!''" |website = {{URL|https://www.gmanetwork.com/affordabox}} }} Ang '''GMA Affordabox''' ay isang [[digital terrestrial television]] na nagmamay-ari at pinamamahalaan ng [[GMA Network]]. Ang serbisyo ay namamahagi ng Multimedia Player, Personal Video Recorder, Nationwide Emergency Warning Broadcast System, Functional Auto-on Alert, Digital Display, at Impormasyon ng Mga Pagpapakita ng Impormasyon upang piliin ang mga lugar sa [[Pilipinas]].<ref>{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/hobbiesandactivities/744351/gma-network-unveils-gma-affordabox-on-its-70th-anniversary/story/|title="GMA Network unveils 'GMA Affordabox' on its 70th anniversary"|website=GMA News Online|date=June 26, 2020|access-date=June 27, 2020}}</ref> ==Pangkalahatang-ideya== Noong kalagitnaan ng Hunyo 2020, isang teaser ang ipinahayag at inilunsad noong Hunyo 26, 2020 habang ang [[Wowowin]]. ==Mga dagdag na himpilan== === [[DZBB-TV|UHF Channel 15 (479.143&nbsp;MHz)]]^'''1''' === {| class="wikitable" ! [[Digital subchannel#United States|Channel]] ! [[Display resolution|Video]] ! [[Aspect ratio (image)|Aspect]] ! [[Program and System Information Protocol#What PSIP does|PSIP Short Name]] ! Programming ! Note |- | 7.01 | rowspan="7" | [[480i]] | rowspan="8" | [[4:3]] | '''GMA''' | [[GMA Network|GMA]] <small>(Main [[DZBB-TV]] programming)</small> | rowspan="4" | [[Commercial broadcasting|Commercial broadcast]] (10&nbsp;kW) |- | 7.02 | '''GTV''' | [[GTV (Philippine TV network)|GTV]] |- | 7.03 | '''HEART OF ASIA''' | [[Heart of Asia (TV channel)|Heart of Asia]] |- | 7.04 | '''HALLYPOP''' | [[Hallypop (Philippine TV channel)|Hallypop]] |- | 7.05 | '''I Heart Movies''' | I Heart Movies (Philippine TV channel) |- |- | 7.06 | '''(UNNAMED)''' | Test feed | Black screen |- | 7.07 | '''(UNNAMED 2)''' | Test Feed | Black Screen |- | 7.31 | [[240p]] | '''GMA1SEG''' | [[GMA Network|GMA]] | [[1seg]] broadcast |} ^'''1''' For [[Metro Manila]] only, channel and frequency varies on regional stations. ==Channel and Frequency== {{For|the full list of digital television stations channel and frequencies|Listahan ng mga digital na istasyon ng telebisyon sa Pilipinas}} ==Tingnan din== *[[ABS-CBN TV Plus]] == Talasanggunian == {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== *{{Official website|name=GMA Affordabox}} *{{Facebook|gmaaffordabox}} *{{Instagram|gmaaffordabox}} *{{Twitter|GMAaffordabox}} {{GMA Network}} [[Kategorya:GMA Network]] bh3di5w1c892gusx14cvlaadhsne57h 1958752 1958750 2022-07-26T10:12:14Z Jadeliam97 123677 /* UHF Channel 15 (479.143 MHz)1 */ wikitext text/x-wiki {{Infobox brand |name = GMA Affordabox |logo = |caption = |producttype = [[Digital terrestrial television|DTT]] [[Set-top box]] |currentowner = [[GMA Network Inc.]] |producedby = QiSheng Electronics Company Ltd. |country = [[Philippines]] |introduced = June 26, 2020 |related = |markets = [[Philippines]] |ambassadors = |tagline = "''Malinaw na, affordable pa!''" <br> "''Tunay na malinaw!''" |website = {{URL|https://www.gmanetwork.com/affordabox}} }} Ang '''GMA Affordabox''' ay isang [[digital terrestrial television]] na nagmamay-ari at pinamamahalaan ng [[GMA Network]]. Ang serbisyo ay namamahagi ng Multimedia Player, Personal Video Recorder, Nationwide Emergency Warning Broadcast System, Functional Auto-on Alert, Digital Display, at Impormasyon ng Mga Pagpapakita ng Impormasyon upang piliin ang mga lugar sa [[Pilipinas]].<ref>{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/hobbiesandactivities/744351/gma-network-unveils-gma-affordabox-on-its-70th-anniversary/story/|title="GMA Network unveils 'GMA Affordabox' on its 70th anniversary"|website=GMA News Online|date=June 26, 2020|access-date=June 27, 2020}}</ref> ==Pangkalahatang-ideya== Noong kalagitnaan ng Hunyo 2020, isang teaser ang ipinahayag at inilunsad noong Hunyo 26, 2020 habang ang [[Wowowin]]. ==Mga dagdag na himpilan== === [[DZBB-TV|UHF Channel 15 (479.143&nbsp;MHz)]]^'''1''' === {| class="wikitable" ! [[Digital subchannel#United States|Channel]] ! [[Display resolution|Video]] ! [[Aspect ratio (image)|Aspect]] ! [[Program and System Information Protocol#What PSIP does|PSIP Short Name]] ! Programming ! Note |- | 7.01 | rowspan="7" | [[480i]] | rowspan="8" | [[4:3]] | '''GMA''' | [[GMA Network|GMA]] <small>(Main [[DZBB-TV]] programming)</small> | rowspan="4" | [[Commercial broadcasting|Commercial broadcast]] (10&nbsp;kW) |- | 7.02 | '''GTV''' | [[GTV (Philippine TV network)|GTV]] |- | 7.03 | '''HEART OF ASIA''' | [[Heart of Asia (TV channel)|Heart of Asia]] |- | 7.04 | '''HALLYPOP''' | [[Hallypop (Philippine TV channel)|Hallypop]] |- | 7.05 | '''I Heart Movies''' | I Heart Movies (Philippine TV channel) |I Heart Movies |- | 7.06 | '''(UNNAMED)''' | Test feed | Black screen |- | 7.07 | '''(UNNAMED 2)''' | Test Feed | Black Screen |- | 7.31 | [[240p]] | '''GMA1SEG''' | [[GMA Network|GMA]] | [[1seg]] broadcast |} ^'''1''' For [[Metro Manila]] only, channel and frequency varies on regional stations. ==Channel and Frequency== {{For|the full list of digital television stations channel and frequencies|Listahan ng mga digital na istasyon ng telebisyon sa Pilipinas}} ==Tingnan din== *[[ABS-CBN TV Plus]] == Talasanggunian == {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== *{{Official website|name=GMA Affordabox}} *{{Facebook|gmaaffordabox}} *{{Instagram|gmaaffordabox}} *{{Twitter|GMAaffordabox}} {{GMA Network}} [[Kategorya:GMA Network]] p34sua7btesxnbcvciup49upa591frk 1958753 1958752 2022-07-26T10:15:12Z Jadeliam97 123677 /* UHF Channel 15 (479.143 MHz)1 */ wikitext text/x-wiki {{Infobox brand |name = GMA Affordabox |logo = |caption = |producttype = [[Digital terrestrial television|DTT]] [[Set-top box]] |currentowner = [[GMA Network Inc.]] |producedby = QiSheng Electronics Company Ltd. |country = [[Philippines]] |introduced = June 26, 2020 |related = |markets = [[Philippines]] |ambassadors = |tagline = "''Malinaw na, affordable pa!''" <br> "''Tunay na malinaw!''" |website = {{URL|https://www.gmanetwork.com/affordabox}} }} Ang '''GMA Affordabox''' ay isang [[digital terrestrial television]] na nagmamay-ari at pinamamahalaan ng [[GMA Network]]. Ang serbisyo ay namamahagi ng Multimedia Player, Personal Video Recorder, Nationwide Emergency Warning Broadcast System, Functional Auto-on Alert, Digital Display, at Impormasyon ng Mga Pagpapakita ng Impormasyon upang piliin ang mga lugar sa [[Pilipinas]].<ref>{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/hobbiesandactivities/744351/gma-network-unveils-gma-affordabox-on-its-70th-anniversary/story/|title="GMA Network unveils 'GMA Affordabox' on its 70th anniversary"|website=GMA News Online|date=June 26, 2020|access-date=June 27, 2020}}</ref> ==Pangkalahatang-ideya== Noong kalagitnaan ng Hunyo 2020, isang teaser ang ipinahayag at inilunsad noong Hunyo 26, 2020 habang ang [[Wowowin]]. ==Mga dagdag na himpilan== === [[DZBB-TV|UHF Channel 15 (479.143&nbsp;MHz)]]^'''1''' === {| class="wikitable" ! [[Digital subchannel#United States|Channel]] ! [[Display resolution|Video]] ! [[Aspect ratio (image)|Aspect]] ! [[Program and System Information Protocol#What PSIP does|PSIP Short Name]] ! Programming ! Note |- | 7.01 | rowspan="7" | [[480i]] | rowspan="8" | [[4:3]] | '''GMA''' | [[GMA Network|GMA]] <small>(Main [[DZBB-TV]] programming)</small> | rowspan="4" | [[Commercial broadcasting|Commercial broadcast]] (10&nbsp;kW) |- | 7.02 | '''GTV''' | [[GTV (Philippine TV network)|GTV]] |- | 7.03 | '''HEART OF ASIA''' | [[Heart of Asia (TV channel)|Heart of Asia]] |- | 7.04 | '''HALLYPOP''' | [[Hallypop (Philippine TV channel)|Hallypop]] |- | 7.05 | '''I Heart Movies''' | [[I Heart Movies]] |- | 7.06 | '''(UNNAMED)''' | Test feed | Black screen |- | 7.07 | '''(UNNAMED 2)''' | Test Feed | Black Screen |- | 7.31 | [[240p]] | '''GMA1SEG''' | [[GMA Network|GMA]] | [[1seg]] broadcast |} ^'''1''' For [[Metro Manila]] only, channel and frequency varies on regional stations. ==Channel and Frequency== {{For|the full list of digital television stations channel and frequencies|Listahan ng mga digital na istasyon ng telebisyon sa Pilipinas}} ==Tingnan din== *[[ABS-CBN TV Plus]] == Talasanggunian == {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== *{{Official website|name=GMA Affordabox}} *{{Facebook|gmaaffordabox}} *{{Instagram|gmaaffordabox}} *{{Twitter|GMAaffordabox}} {{GMA Network}} [[Kategorya:GMA Network]] e944eb3nmlyxda834x1mtvu0v465r4q 1958754 1958753 2022-07-26T10:16:11Z Jadeliam97 123677 /* UHF Channel 15 (479.143 MHz)1 */ wikitext text/x-wiki {{Infobox brand |name = GMA Affordabox |logo = |caption = |producttype = [[Digital terrestrial television|DTT]] [[Set-top box]] |currentowner = [[GMA Network Inc.]] |producedby = QiSheng Electronics Company Ltd. |country = [[Philippines]] |introduced = June 26, 2020 |related = |markets = [[Philippines]] |ambassadors = |tagline = "''Malinaw na, affordable pa!''" <br> "''Tunay na malinaw!''" |website = {{URL|https://www.gmanetwork.com/affordabox}} }} Ang '''GMA Affordabox''' ay isang [[digital terrestrial television]] na nagmamay-ari at pinamamahalaan ng [[GMA Network]]. Ang serbisyo ay namamahagi ng Multimedia Player, Personal Video Recorder, Nationwide Emergency Warning Broadcast System, Functional Auto-on Alert, Digital Display, at Impormasyon ng Mga Pagpapakita ng Impormasyon upang piliin ang mga lugar sa [[Pilipinas]].<ref>{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/hobbiesandactivities/744351/gma-network-unveils-gma-affordabox-on-its-70th-anniversary/story/|title="GMA Network unveils 'GMA Affordabox' on its 70th anniversary"|website=GMA News Online|date=June 26, 2020|access-date=June 27, 2020}}</ref> ==Pangkalahatang-ideya== Noong kalagitnaan ng Hunyo 2020, isang teaser ang ipinahayag at inilunsad noong Hunyo 26, 2020 habang ang [[Wowowin]]. ==Mga dagdag na himpilan== === [[DZBB-TV|UHF Channel 15 (479.143&nbsp;MHz)]]^'''1''' === {| class="wikitable" ! [[Digital subchannel#United States|Channel]] ! [[Display resolution|Video]] ! [[Aspect ratio (image)|Aspect]] ! [[Program and System Information Protocol#What PSIP does|PSIP Short Name]] ! Programming ! Note |- | 7.01 | rowspan="7" | [[480i]] | rowspan="8" | [[4:3]] | '''GMA''' | [[GMA Network|GMA]] <small>(Main [[DZBB-TV]] programming)</small> | rowspan="5" | [[Commercial broadcasting|Commercial broadcast]] (10&nbsp;kW) |- | 7.02 | '''GTV''' | [[GTV (Philippine TV network)|GTV]] |- | 7.03 | '''HEART OF ASIA''' | [[Heart of Asia (TV channel)|Heart of Asia]] |- | 7.04 | '''HALLYPOP''' | [[Hallypop (Philippine TV channel)|Hallypop]] |- | 7.05 | '''I Heart Movies''' | [[I Heart Movies]] |- | 7.06 | '''(UNNAMED)''' | Test feed | Black screen |- | 7.07 | '''(UNNAMED 2)''' | Test Feed | Black Screen |- | 7.31 | [[240p]] | '''GMA1SEG''' | [[GMA Network|GMA]] | [[1seg]] broadcast |} ^'''1''' For [[Metro Manila]] only, channel and frequency varies on regional stations. ==Channel and Frequency== {{For|the full list of digital television stations channel and frequencies|Listahan ng mga digital na istasyon ng telebisyon sa Pilipinas}} ==Tingnan din== *[[ABS-CBN TV Plus]] == Talasanggunian == {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== *{{Official website|name=GMA Affordabox}} *{{Facebook|gmaaffordabox}} *{{Instagram|gmaaffordabox}} *{{Twitter|GMAaffordabox}} {{GMA Network}} [[Kategorya:GMA Network]] fqvlanudzyyt7rnd7bbvq3pgrd1gqda 0 310600 1958683 1931700 2022-07-25T15:30:24Z 2001:BC8:62C:8F:0:0:0:1 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty|consort=oo|full name=|place of burial=|death_place=[[Mongolian People's Republic|Mongolia]]|death_date={{death year and age|1938|1905|}}|birth_place=[[Hilagang Mongolia]], [[Dinastiyang Qing]]|birth_date={{birth year|1905|}}|mother=|father=|house=[[Kanatong Bogd ng Mongolia]]|issue=|name=Genepil <br/> Гэнэнпил Хатан|spouse=Luvsandamba<br>{{marriage|[[Bogd Khan]]|1923|1924|reason= hiwalay}}|successor=''tuluyang itinanggal''|predecessor=[[Tsendiin Dondogdulam|Reyna Dondogdulam]]|reign=1923 – 1924|succession=[[Talaan ng mga konsorteng Mongol|Reynang konsorte ng Mongolia]]|caption=Si Reyna Genepil noong 1923 |image_size=|image=Queen_Genepil.jpg |religion=}} Si '''Reyna Genepil''' ( {{Lang-mn|Гэнэнпил Хатан}} ; 1905 - 1938) ay ang pinakahuling reyna ng [[Mongolia]] at [[Reynang konsorte|konsorte]] na ikinasal kay [[Boyud Khan Tsiyuzudamba|Bogd Khan]].<ref>"[http://asiarussia.ru/news/19184/ Последняя хатан Богдо Гегена]". ''asiarussia.ru'' (sa Ruso). 17 Marso 2018</ref><ref name=":0">"[https://www.watson.ch/wissen/history/387783955-history-porn-teil-lxxi-geschichte-in-28-wahnsinns-bildern History Porn Teil LXXI: Geschichte in 28 Wahnsinns-Bildern]". ''watson.ch'' (sa Aleman). 21 Marso 2019</ref> Siya ang naging reynang konsorte sa loob lamang ng isang taon noong 1924 subalit ang kanyang kuwento ay nakapukaw sa mga susunod na henerasyon.<ref>"[https://www.tolgoilogch.mn/_t5ct5vr4lq Монголын сүүлчийн хатны нулимс]". ''Эх түүхээ сурталчилна'' (sa Monggol)</ref> Si Reyna Genepil ay pinatay noong Mayo, 1938, bilang bahagi ng [[Mga panunupil ng Stalinista sa Mongolia|panunupil ng mga Stalinista sa Mongolia]], kung saan karamihan sa populasyon ang namatay.<ref name=":1">"[https://www.tsemrinpoche.com/tsem-tulku-rinpoche/one-minute-story/last-queen-of-mongolia Last Queen of Mongolia]". ''Tsem Rinpoche''</ref><ref>Weatherford, Jack (2011). ''[https://books.google.com/books?id=FZ4xHb9bCZAC The Secret History of the Mongol Queens: How the Daughters of Genghis Khan Rescued His Empire]''. Broadway Paperbacks. p. 87. [[ISBN]] <bdi>[[Special:BookSources/978-0-307-40716-0|978-0-307-40716-0]]</bdi>.</ref><ref>"[http://www.assa.mn/a/39747 Ж.Сүхбаатар: Би Богд хааны ач охин]". ''ASSA'' (sa Monggol). 30 Setyembre 2016</ref> == Talambuhay == Matapos mamatay si [[Tsendiin Dondogdulam|Reyna Dondogdulam]], si Genepil ang pinili bilang susunod na reyna ng isang pangkat ng mga batang babae sa pagitan ng 18 at 20 taong gulang na pinili ng mga tagapayo ng Hari. Galing siya sa isang pamilya sa [[Hilagang Mongolia]], sa paligid ng Monasteryong Baldan Bereeven . Ang kanyang orihinal na pangalan ay '''Tseyenpil''', ngunit kalaunan ay binago bilang Genepil. Ikinasal na siya sa isang lalaking nagngangalang Luvsandamba.<ref name=":0" /><ref>"[http://savetibet.ru/2018/03/28/last_khatan.html Последняя хатан Богдо-хана » Сохраним Тибет!]". ''savetibet.ru'' (sa Ruso). 28 Marso 2018</ref><ref>"[http://miss.mn/209727.html VIII Богд Жавзандамба хутагтын Гэнэнпил хатны тун эмгэнэлтэй түүх]". ''MISS.mn'' (sa Monggol). 25 Enero 2019</ref> Siya ay nanirahan kasama si Bogd Khan hanggang sa kanyang kamatayan noong ika-17 ng Abril 1924 nang matanggal ang monarkiya. Matapos umalis mula sa korte ng Mongolia, bumalik siya sa kanyang pamilya.<ref name=":1" /> Noong 1937, si Genepil ay naaresto kasama ang kanyang pamilya at kalaunan ay pinatay noong 1938 sa panahon ng panunupil ng mga Stalinista sa Mongolia.<ref name=":0" /><ref>"[https://www.ugluu.mn/283822.html Богдын сүүлийн хатан Н.Гэнэнпил]". ''Өглөө.мн'' (sa Monggol). 5 Hulyo 2017</ref> == Talasanggunian == [[Kategorya:Namatay noong 1938]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1905]] <references />{{Authority control}} 5wyaoderprhopno27kd3e1xtv7mse6b 1958684 1958683 2022-07-25T15:31:18Z 2001:BC8:62C:8F:0:0:0:1 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty|consort=oo|full name=|place of burial=|death_place=[[Mongolian People's Republic|Mongolia]]|death_date={{death year and age|1938|1905|}}|birth_place=[[Hilagang Mongolia]], [[Dinastiyang Qing]]|birth_date={{birth year|1905|}}|mother=|father=|house=[[Kanatong Bogd ng Mongolia]]|issue=|name=Genepil <br/> Гэнэнпил Хатан|spouse=Luvsandamba<br>{{marriage|[[Boyud Khan Tsiyuzudamba|Bogd Khan]]|1923|1924|reason= hiwalay}}|successor=''tuluyang itinanggal''|predecessor=[[Tsendiin Dondogdulam|Reyna Dondogdulam]]|reign=1923 – 1924|succession=[[Talaan ng mga konsorteng Mongol|Reynang konsorte ng Mongolia]]|caption=Si Reyna Genepil noong 1923 |image_size=|image=Queen_Genepil.jpg |religion=}} Si '''Reyna Genepil''' ({{Lang-mn|Гэнэнпил Хатан}} ; 1905 - 1938) ay ang pinakahuling reyna ng [[Mongolia]] at [[Reynang konsorte|konsorte]] na ikinasal kay [[Boyud Khan Tsiyuzudamba|Bogd Khan]].<ref>"[http://asiarussia.ru/news/19184/ Последняя хатан Богдо Гегена]". ''asiarussia.ru'' (sa Ruso). 17 Marso 2018</ref><ref name=":0">"[https://www.watson.ch/wissen/history/387783955-history-porn-teil-lxxi-geschichte-in-28-wahnsinns-bildern History Porn Teil LXXI: Geschichte in 28 Wahnsinns-Bildern]". ''watson.ch'' (sa Aleman). 21 Marso 2019</ref> Siya ang naging reynang konsorte sa loob lamang ng isang taon noong 1924 subalit ang kanyang kuwento ay nakapukaw sa mga susunod na henerasyon.<ref>"[https://www.tolgoilogch.mn/_t5ct5vr4lq Монголын сүүлчийн хатны нулимс]". ''Эх түүхээ сурталчилна'' (sa Monggol)</ref> Si Reyna Genepil ay pinatay noong Mayo, 1938, bilang bahagi ng [[Mga panunupil ng Stalinista sa Mongolia|panunupil ng mga Stalinista sa Mongolia]], kung saan karamihan sa populasyon ang namatay.<ref name=":1">"[https://www.tsemrinpoche.com/tsem-tulku-rinpoche/one-minute-story/last-queen-of-mongolia Last Queen of Mongolia]". ''Tsem Rinpoche''</ref><ref>Weatherford, Jack (2011). ''[https://books.google.com/books?id=FZ4xHb9bCZAC The Secret History of the Mongol Queens: How the Daughters of Genghis Khan Rescued His Empire]''. Broadway Paperbacks. p. 87. [[ISBN]] <bdi>[[Special:BookSources/978-0-307-40716-0|978-0-307-40716-0]]</bdi>.</ref><ref>"[http://www.assa.mn/a/39747 Ж.Сүхбаатар: Би Богд хааны ач охин]". ''ASSA'' (sa Monggol). 30 Setyembre 2016</ref> == Talambuhay == Matapos mamatay si [[Tsendiin Dondogdulam|Reyna Dondogdulam]], si Genepil ang pinili bilang susunod na reyna ng isang pangkat ng mga batang babae sa pagitan ng 18 at 20 taong gulang na pinili ng mga tagapayo ng Hari. Galing siya sa isang pamilya sa [[Hilagang Mongolia]], sa paligid ng Monasteryong Baldan Bereeven . Ang kanyang orihinal na pangalan ay '''Tseyenpil''', ngunit kalaunan ay binago bilang Genepil. Ikinasal na siya sa isang lalaking nagngangalang Luvsandamba.<ref name=":0" /><ref>"[http://savetibet.ru/2018/03/28/last_khatan.html Последняя хатан Богдо-хана » Сохраним Тибет!]". ''savetibet.ru'' (sa Ruso). 28 Marso 2018</ref><ref>"[http://miss.mn/209727.html VIII Богд Жавзандамба хутагтын Гэнэнпил хатны тун эмгэнэлтэй түүх]". ''MISS.mn'' (sa Monggol). 25 Enero 2019</ref> Siya ay nanirahan kasama si Bogd Khan hanggang sa kanyang kamatayan noong ika-17 ng Abril 1924 nang matanggal ang monarkiya. Matapos umalis mula sa korte ng Mongolia, bumalik siya sa kanyang pamilya.<ref name=":1" /> Noong 1937, si Genepil ay naaresto kasama ang kanyang pamilya at kalaunan ay pinatay noong 1938 sa panahon ng panunupil ng mga Stalinista sa Mongolia.<ref name=":0" /><ref>"[https://www.ugluu.mn/283822.html Богдын сүүлийн хатан Н.Гэнэнпил]". ''Өглөө.мн'' (sa Monggol). 5 Hulyo 2017</ref> == Talasanggunian == [[Kategorya:Namatay noong 1938]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1905]] <references />{{Authority control}} fip70jwg0a40jh4qpwqihyv7435gh16 0 313893 1958674 1958393 2022-07-25T13:42:16Z Elysant 118076 /* Mga paparating na kompetisyong pambansa */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- |{{flagicon|LBN}} [[Libano]]||Yasmina Zaytoun||20 ||Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] | Setyembre 10, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Monggolya]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 6x31xnib5y5q8gzn76s836vm3dz2pju 1958675 1958674 2022-07-25T13:43:46Z Elysant 118076 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- |{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]||Yasmina Zaytoun||20 ||Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] | Setyembre 10, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Monggolya]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} aourxm44o88ul3ytkxcn0cbl1r9wgy2 1958677 1958675 2022-07-25T13:47:41Z Elysant 118076 /* Mga Kalahok */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 33 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- | {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] | Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web|url=https://www.beirut.com/l/63900|title=Yasmina Zaytoun Crowned Miss Lebanon 2022|website=Beirut.com|language=en|date=Hulyo 24, 2022|access-date=Hulyo 25, 2022}}</ref> | 20 | Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] | Setyembre 10, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Monggolya]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} rto7cvqkkrehs40ulppxsi18e9it5kh 1958696 1958677 2022-07-26T02:49:53Z 49.149.133.88 /* Mga Kalahok */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 34 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- | {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] | Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web|url=https://www.beirut.com/l/63900|title=Yasmina Zaytoun Crowned Miss Lebanon 2022|website=Beirut.com|language=en|date=Hulyo 24, 2022|access-date=Hulyo 25, 2022}}</ref> | 20 | Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- |{{RUS}}||Anna Linnikova||22 ||[[Orenburg]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Hulyo 25, 2022 |- | {{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] | Setyembre 10, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Monggolya]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 9wskg9d6ypu6it6iuz87dhloxhhutuq 1958697 1958696 2022-07-26T02:50:14Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 34 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- | {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] | Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web|url=https://www.beirut.com/l/63900|title=Yasmina Zaytoun Crowned Miss Lebanon 2022|website=Beirut.com|language=en|date=Hulyo 24, 2022|access-date=Hulyo 25, 2022}}</ref> | 20 | Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- |{{RUS}}||Anna Linnikova||22 ||[[Orenburg]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] | Setyembre 10, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Monggolya]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 67qnpbtjpayex5473vzabgf7s3cbjxm 1958698 1958697 2022-07-26T02:51:03Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 34 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- | {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] | Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web|url=https://www.beirut.com/l/63900|title=Yasmina Zaytoun Crowned Miss Lebanon 2022|website=Beirut.com|language=en|date=Hulyo 24, 2022|access-date=Hulyo 25, 2022}}</ref> | 20 | Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]||Anna Linnikova||22 ||[[Orenburg]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] | Setyembre 10, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Monggolya]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} 662sobdk4typmqgwrsgkgx7141t9ab9 1958719 1958698 2022-07-26T04:54:01Z Allyriana000 119761 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022. {{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|date=2022|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}} ==Mga Kalahok== Sa kasalukuyan, may 34 nang kalahok ang kumpirmado: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref> |21 |Durrës |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web|url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563|title=SIE IST DIE NEUE "MISS UNIVERSE GERMANY": SORAYA KOHLMANN HOLT WIEDER EIN KRÖNCHEN NACH LEIPZIG|website=Tag 24|language=de|date=2020-07-03|access-date=2022-07-04}}</ref> | 24 | Leipzig |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Amanda Dudamel<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/andini-tri-dewi/potret-amanda-dudamel-miss-universe-venezuela-2022-c1c2-1|title=9 Potret Stunning Amanda Dudamel, Miss Universe Venezuela 2022|website=IDN Times|language=id|date=16 Enero 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 23 | Mérida |- | {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] | Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web|url=https://kinhtedothi.vn/truc-tiep-chung-ket-miss-universe-vietnam-2022-cong-bo-top-3.html|title=Chung kết Miss Universe Vietnam 2022: Nguyễn Thị Ngọc Châu đăng quang|website=Kinhte Dothi|language=vi|date=25 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 28 | Tây Ninh |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Mia Mamede<ref>{{Cite web|url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm|title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede|website=Universo Online|language=pt-br|date=19 Hulyo 2022|access-date=20 Hulyo 2022}}</ref> | 26 | Vitória |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web|url=https://www.pageantcircle.com/2022/07/miss-bolivia-2022-cochabamba-fernanda-pavisic-for-miss-universe-2022.html?m=1|title=Miss Bolivia 2022: Cochabamba's Fernanda Pavisic to represent Bolivia at Miss Universe 2022|website=Pageant Circle|language=en|date=17 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 23 | Cochabamba |- | {{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]] | Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> | 23 | Wangdue Phodrang |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web|url=https://curacao.nu/curacao-heeft-een-nieuwe-miss-universe-gabriela-dos-santos/|title=Curaçao heeft een nieuwe Miss Universe: Gabriela dos Santos|website=ABC Online Media|language=de|date=30 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | Willemstad |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 27 | Kumasi |- | {{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]] | Noky Simbani<ref>{{Cite web|url=https://www.newzimbabwe.com/zimbabweans-top-miss-universe-great-britain-2022-pageant-claim-winner-and-second-runner-up-spots/|title=Zimbabweans top Miss Universe Great Britain 2022 pageant|website=New Zimbabwe|language=en|date=11 Hulyo 2022|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> | 25 | [[Derby]] |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Ivana Batchelor<ref>{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | Quetzaltenango |- | {{flagicon|HND}} [[Honduras]] | Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref> | 20 | San Pedro Sula |- | {{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]] | Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ubud |- | {{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] | Manita Hang<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> |23 |[[Nom Pen]] |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Amelia Tu<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 20 | [[Vancouver]] |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]] | Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web|url=https://www.kazpravda.kz/en/rubric/culture/for-the-first-time-three-girls-won-title-miss-kazakhstan|title=FOR THE FIRST TIME THREE GIRLS WON TITLE "MISS KAZAKHSTAN"|website=www.kazpravda.kz|language=en|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref> | 21 | [[Nur-Sultan]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Armenia, Colombia|Armenia]] |- | {{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref> |21 |Pristina |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Arijana Podgajski<ref>{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 19 | Krapina |- | {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] | Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web|url=https://www.beirut.com/l/63900|title=Yasmina Zaytoun Crowned Miss Lebanon 2022|website=Beirut.com|language=en|date=Hulyo 24, 2022|access-date=Hulyo 25, 2022}}</ref> | 20 | Kfarchouba |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Maxine Formosa<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}</ref> | 21 | St. Julian's |- | {{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}</ref> | 25 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Irma Miranda<ref>{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | Ciudad Obregon |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}</ref> | 23 | Herrera |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Lungsod ng Lima|Lima]] |- | {{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]] | [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}</ref> | 24 | [[Pasay]] |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. "Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy"|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | Łódź |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Telma Madeira<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}</ref> | 22 | [[Lisbon]] |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]||Anna Linnikova||22 ||[[Orenburg]] |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> | 24 | [[Santiago]] |- | {{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]] |Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref> |24 |Mahé |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Hanna Kim<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}</ref> | 26 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] | Sofia Depassier<ref>{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}</ref> | 22 | [[Santiago, Tsile|Santiago]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]] | Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}</ref> | 27 | Chernihiv |- |} ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" |- ! Bansa/Teritoryo !! Petsa |- | {{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]] | Hulyo 28, 2022 |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] | Hulyo 30, 2022 |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Hulyo 31, 2022 |- | {{flagicon|BHR}} [[Bahrain|Bahreyn]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Hulyo 2022 |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Agosto 6, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cf7c0hXOOXq/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Universo Angola sa Instagram: GALA DE ELEIÇÃO MISS UNIVERSO ANGOLA 2022|website=Instagram|language=pt|date=Hulyo 13, 2022|access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]] || Agosto 6, 2022 |- | {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] || Agosto 11, 2022 |- | {{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]] | Agosto 12, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}</ref> |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Agosto 30, 2022 |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salbador]] | Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] || Agosto 13, 2022 |- | {{flagicon|NPL|size=23px}} [[Nepal]] || Agosto 19, 2022 |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] || Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}</ref> |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Islandiya]] || Agosto 24, 2022 |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] || Agosto 25, 2022 |- | {{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]] |Agosto 27, 2022<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref> |- | {{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]] | Agosto 27, 2022 |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Agosto 28, 2022 |- | {{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] | Agosto 28, 2022 |- | {{Flag|Namibia}} | Agosto 2022 |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Setyembre 3, 2022 |- | {{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]] || Setyembre 4, 2022 |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkya]] | Setyembre 7, 2022 |- | {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] | Setyembre 10, 2022 |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] || Setyembre 17, 2022 |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|CHE|size=23px}} [[Suwisa]] | Setyembre 2022 |- | {{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]] | Oktubre, 3 2022 |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Oktubre 30, 2022 |- |} ==Mga Tala== {{notelist}} ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BHU}} [[Butan]] ===Hindi Sumali=== *{{flagicon|ROM}} [[Rumanya]] ===Sumali Ulit=== *{{flagicon|BLZ}} [[Belis]] *{{flagicon|IDN}} [[Indonesya]] *{{flagicon|IRQ}} [[Irak]] *{{flagicon|Kyrgyzstan}} [[Kirgistan]] *{{flagicon|LBN}} [[Libano]] *{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] *{{flagicon|MNG}} [[Monggolya]] *{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]] *{{flagicon|Saint Lucia}} [[Santa Lucia]] *{{flagicon|SEY}} [[Seychelles]] *{{flagicon|TRI}} [[Trinidad at Tobago]] ==Mga Sanggunian== {{reflist}} == Panlabas na link == * {{Official website|https://www.missuniverse.com}} {{Miss Universe}} s0x430xx1acuk700v5a2anmu0i2e57b 0 314395 1958693 1957336 2022-07-26T02:22:07Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe Philippines 2022''' ay ang ika-3 edisyon ng [[:en:Miss Universe Philippines|Miss Universe Philippines]]. Ang mananalo ang magiging kinatawan ng Pilipinas sa [[Miss Universe 2022]].<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/100044223319649/posts/490873315730108/?app=fbl|title=Miss Universe Philippines 2022, this coming April|website=Facebook|language=en|date=Enero 3, 2022|access-date=Enero 3, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/2/1/Miss-Universe-Philippines-2022-coronation.html|title=Miss Universe Philippines 2022 coronation night set on April 30|website=CNN Philippines|language=en|date=1 February 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Universe Philippines 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Abril 30, 2022 | presenters = {{Hlist|[[Pia Wurtzbach]]|[[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]]|[[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]]}} | entertainment = {{Hlist|[[Bamboo (banda)|Bamboo Mañalac]]|[[Sam Concepcion]]|Francisco Martin|Morissette|JM Bales|Arthur Nery}} | theme = Uniquely Beautiful | venue = [[Mall of Asia Arena]], [[Pasay City]] | broadcaster = {{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[GMA Network]]}} | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = 32 | placements = 16 | debuts = | withdrawals = | returns = | winner = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | represented = | congeniality = [[Ilocos Sur]] <br> Jewel Alexandria Palacat | personality = | best national costume = [[Albay]] <br> Julia Eugénie Augustias Saubier | best state costume = | photogenic = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = [[:en:Miss Universe Philippines 2021|2021]] | next = 2023 }} ==Resulta== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Huling Resulta ! Kalahok |- | '''Miss Universe Philippines 2022''' | * '''[[Pasay]]''' - [[Celeste Cortesi]] |- | '''Miss Universe Philippines Tourism 2022''' | * '''[[Makati]]''' - Michelle Daniela Dee |- | '''Miss Universe Philippines Charity 2022''' | * '''[[Bohol]]''' - Pauline Amelinckx |- | '''1st Runner-up''' | * '''[[Misamis Oriental]]''' - Annabelle Mae McDonnell |- | '''2nd Runner-up''' | * '''[[Taguig]]''' - Maria Katrina Llegado |- | '''Top 10''' | * '''[[Albay]]''' - Julia Eugénie Augustias Saubier * '''[[Baguio]]''' - Ghenesis Latugat * '''[[Cebu City]]''' - Chantal Elise Schmidt * '''[[Cebu|Cebu Province]]''' - Lou Dominique Piczon * '''[[Iloilo|Iloilo Province]]''' - Vanessa Ann Caro |- | '''Top 16''' | * '''[[Aklan]]''' - Jona Sweett * '''[[Ilocos Sur]]''' - Jewel Alexandria Palacat * '''[[Iloilo City]]''' - Dorothy Mae Gemillan * '''[[Laguna]]''' - Sonja Jeyn Tanyag * '''[[Nueva Vizcaya]]''' - Gillian Katherine De Mesa '''§''' * '''[[Palawan]]''' - Angelica Lopez |} '''§''' - Nanalo ng Lazada Fan Vote ===Pangunahing Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- | '''Best National Costume''' | * '''[[Albay]]''' - Julia Eugénie Augustias Saubier |- | '''Miss Friendship''' | * '''[[Ilocos Sur]]''' - Jewel Alexandria Palacat |- | '''Miss Photogenic''' | * '''[[Pasay]]''' - [[Celeste Cortesi]] |- | '''Best in Swimsuit''' | * '''[[Pasay]]''' - [[Celeste Cortesi]] |- | '''Best in Evening Gown''' | * '''[[Makati]]''' - Michelle Daniela Dee |} ===Espesyal na Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- |Frontrow Catwalk Queen | rowspan="7" | *[[Makati]] – Michelle Dee |- |Miss Kumuniverse |- |Face of Essentials by Belo |- |Miss Creamsilk |- |Miss Jojo Bragais |- |Miss SavePoint |- |Miss The Medical City |- |Frontrow Best Arrival Look (Press' Choice) | rowspan="4" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Miss Avana |- |Miss Aqua Boracay |- |Miss Sendwave |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 1 | rowspan="3" | *[[Taguig]] – Maria Katrina Llegado |- |Miss Philippine Airlines |- |Miss CAD |- |Frontrow Choice Queen | rowspan="2" | *[[Bohol]] – Pauline Amelinckx |- |Miss MG Cars |- |Frontrow Multi-Level Beauty | *[[Misamis Oriental]] – Annabelle McDonnell |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 2 | *[[Victorias]] – Shanelyn Bayson |- |Luxxe Slim Fitness Queen | *[[Pangasinan]] – Ivylou Borbon |- |Luxxe ImmunPlus Queen Majestic | *[[Palawan]] – Angelica Lopez |- |Miss Coins.ph | *[[San Juan]] – Danielle Arielle Camcam |- |Miss Jewelmer | *[[Mandaue]] – Isabel Luche |- |Miss Smilee | *[[Nueva Vizcaya]] – Gillian Katherine De Mesa |- |Miss Cavaso | *[[Cebu City]] – Chantal Elise Schmidt |- |Miss Okada Manila | *[[Cebu|Cebu Province]] – Lou Dominique Piczon |- |} ==Mga Kalahok== 32 na mga kalahok ang ang maglalaban para sa titilo: {|class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! Siyudad/Probinsya ! Delgado ! Edad{{efn|Ages at the time of the Pageant}} ! Hometown ! Paglalagay |- | [[Aklan]] | Jona Sweett | 26 | | Top 16 |- | [[Albay]] | Julia Calleja Saubier | 27 | [[Daraga, Albay|Daraga]] | Top 10 |- | [[Baguio]] | Ghenesis Latugat | 22 | [[Tabuk|Tabuk ''(Kalinga)'']] | Top 10 |- | [[Batanes]] | Elsa Schumacher | 25 | [[Sabtang, Batanes|Sabtang]] | |- | [[Benguet]] | Shawntel Michole Cruz{{efn|Umatras sa Kompetisyon dahil nagka [[Dengue|Dengue Fever]]}} | 25 | [[Baguio City]] | |- | [[Bohol]] | Pauline Amelinckx | 26 | [[Tubigon, Bohol|Tubigon]] | Miss Universe Philippines Charity 2022 |- | [[Bulacan]] | Aidyl Mhay Sanchez | 24 | [[Guiguinto]] | |- | [[Cebu City]] | Chantal Elise Schmidt | 20 | | Top 10 |- | [[Cebu|Cebu Province]] | Lou Dominique Piczon | 26 | [[Ronda, Cebu|Ronda]] | Top 10 |- | [[Davao del Norte]] | Jeanne Nicci Orcena | 21 | [[Tagum]] | |- | [[Davao del Sur]] | Jedidah Korinihona | 25 | [[Matanao]] | |- | [[Ilocos Sur]] | Jewel Alexandria Palacat | 22 | [[Gregorio del Pilar, Ilocos Sur|Gregorio del Pilar]] | Top 16 |- | [[Iloilo City]] | Dorothy Gemillan | 21 | [[Iloilo City|La Paz]] | Top 16 |- | [[Iloilo|Iloilo Province]] | Vanessa Caro | 25 | [[Iloilo City]] | Top 10 |- | [[Laguna]] | Sonja Jeyn Tanyag | 23 | [[San Pablo, Laguna|San Pablo]] | Top 16 |- | [[Lapu-Lapu City|Lapu-Lapu]] | Sashi Chiesa | 26 | [[Talisay, Cebu|Talisay]] | |- | [[Las Piñas]] | Isabelle Kristine Braza | 25 | | |- | [[Lucena]] | Anjeanette Japor | 26 | | |- | [[Makati]] | Michelle Dee | 27 | | Miss Universe Philippines Tourism 2022 |- | [[Mandaue]] | Isabel Luche | 22 | | |- | [[Misamis Oriental]] | Annabelle McDonnell | 21 | [[Naawan, Misamis Oriental|Naawan]] | 1st Runner Up |- | [[Negros Oriental]] | Marilit Iligan | 21 | [[Sibulan]] | |- | [[Nueva Vizcaya]] | Gillian Katherine De Mesa | 25 | | Top 16{{efn|Nanalo sa Lazada Fan Voting kaya nakapasok sa Top 16}} |- | [[Palawan]] | Angelica Lopez | 21 | [[Cuyo]] | Top 16 |- | [[Pampanga]] | Alyssa Georgia Felix | 27 |[[Macabebe]] | |- | [[Pangasinan]] | Ivylou Borbon | 22 | [[Santa Barbara, Pangasinan|Santa Barbara]] | |- | '''[[Pasay]]''' | '''[[Celeste Cortesi]]''' | '''24''' | | '''Miss Universe Philippines 2022''' |- | [[Quezon Province]] | Gracelle Nicole Distura | 22 | [[Mulanay]] | |- | [[Roxas City]] | Francheska Dadivas | 22 | | |- | [[San Juan]] | Danielle Arielle Camcam | 24 | | |- | [[Taguig]] | Maria Katrina Llegado | 24 | | 2nd Runner Up |- | [[Victorias City]] | Shanelyn Bayson | 22 | [[Victorias|Poblacion 13]] | |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Sanggunian== p76owc34giprn0a41bmu0a2x9l9uvie 1958694 1958693 2022-07-26T02:33:39Z 49.149.133.88 /* Resulta */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe Philippines 2022''' ay ang ika-3 edisyon ng [[:en:Miss Universe Philippines|Miss Universe Philippines]]. Ang mananalo ang magiging kinatawan ng Pilipinas sa [[Miss Universe 2022]].<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/100044223319649/posts/490873315730108/?app=fbl|title=Miss Universe Philippines 2022, this coming April|website=Facebook|language=en|date=Enero 3, 2022|access-date=Enero 3, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/2/1/Miss-Universe-Philippines-2022-coronation.html|title=Miss Universe Philippines 2022 coronation night set on April 30|website=CNN Philippines|language=en|date=1 February 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Universe Philippines 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Abril 30, 2022 | presenters = {{Hlist|[[Pia Wurtzbach]]|[[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]]|[[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]]}} | entertainment = {{Hlist|[[Bamboo (banda)|Bamboo Mañalac]]|[[Sam Concepcion]]|Francisco Martin|Morissette|JM Bales|Arthur Nery}} | theme = Uniquely Beautiful | venue = [[Mall of Asia Arena]], [[Pasay City]] | broadcaster = {{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[GMA Network]]}} | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = 32 | placements = 16 | debuts = | withdrawals = | returns = | winner = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | represented = | congeniality = [[Ilocos Sur]] <br> Jewel Alexandria Palacat | personality = | best national costume = [[Albay]] <br> Julia Eugénie Augustias Saubier | best state costume = | photogenic = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = [[:en:Miss Universe Philippines 2021|2021]] | next = 2023 }} ==Resulta== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Huling Resulta ! Kalahok |- | Miss Universe Philippines 2022 | * [[Pasay]] - [[Celeste Cortesi]] |- | Miss Universe Philippines Tourism 2022 | * [[Makati]] - Michelle Daniela Dee |- | Miss Universe Philippines Charity 2022 | * [[Bohol]] - Pauline Amelinckx |- | 1st Runner-up | * [[Misamis Oriental]] - Annabelle Mae McDonnell |- | 2nd Runner-up | * [[Taguig]] - Maria Katrina Llegado |- | Top 10 | * [[Albay]] - Julia Eugénie Augustias Saubier * [[Baguio]] - Ghenesis Latugat * [[Cebu City]] - Chantal Elise Schmidt * [[Cebu|Cebu Province]] - Lou Dominique Piczon * [[Iloilo|Iloilo Province]] - Vanessa Ann Caro |- | Top 16 | * [[Aklan]] - Jona Sweett * [[Ilocos Sur]] - Jewel Alexandria Palacat * [[Iloilo City]] - Dorothy Mae Gemillan * [[Laguna]] - Sonja Jeyn Tanyag * [[Nueva Vizcaya]] - Gillian Katherine De Mesa § * [[Palawan]] - Angelica Lopez |} §- Nanalo ng Lazada Fan Vote ===Pangunahing Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- | Best National Costume | * [[Albay]] - Julia Eugénie Augustias Saubier |- | Miss Friendship | * [[Ilocos Sur]] - Jewel Alexandria Palacat |- |Miss Photogenic | rowspan="2" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Best in Swimsuit |- | Best in Evening Gown | * [[Makati]] - Michelle Daniela Dee |} ===Espesyal na Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- |Frontrow Catwalk Queen | rowspan="7" | *[[Makati]] – Michelle Dee |- |Miss Kumuniverse |- |Face of Essentials by Belo |- |Miss Creamsilk |- |Miss Jojo Bragais |- |Miss SavePoint |- |Miss The Medical City |- |Frontrow Best Arrival Look (Press' Choice) | rowspan="4" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Miss Avana |- |Miss Aqua Boracay |- |Miss Sendwave |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 1 | rowspan="3" | *[[Taguig]] – Maria Katrina Llegado |- |Miss Philippine Airlines |- |Miss CAD |- |Frontrow Choice Queen | rowspan="2" | *[[Bohol]] – Pauline Amelinckx |- |Miss MG Cars |- |Frontrow Multi-Level Beauty | *[[Misamis Oriental]] – Annabelle McDonnell |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 2 | *[[Victorias]] – Shanelyn Bayson |- |Luxxe Slim Fitness Queen | *[[Pangasinan]] – Ivylou Borbon |- |Luxxe ImmunPlus Queen Majestic | *[[Palawan]] – Angelica Lopez |- |Miss Coins.ph | *[[San Juan]] – Danielle Arielle Camcam |- |Miss Jewelmer | *[[Mandaue]] – Isabel Luche |- |Miss Smilee | *[[Nueva Vizcaya]] – Gillian Katherine De Mesa |- |Miss Cavaso | *[[Cebu City]] – Chantal Elise Schmidt |- |Miss Okada Manila | *[[Cebu|Cebu Province]] – Lou Dominique Piczon |- |} ==Mga Kalahok== 32 na mga kalahok ang ang maglalaban para sa titilo: {|class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! Siyudad/Probinsya ! Delgado ! Edad{{efn|Ages at the time of the Pageant}} ! Hometown ! Paglalagay |- | [[Aklan]] | Jona Sweett | 26 | | Top 16 |- | [[Albay]] | Julia Calleja Saubier | 27 | [[Daraga, Albay|Daraga]] | Top 10 |- | [[Baguio]] | Ghenesis Latugat | 22 | [[Tabuk|Tabuk ''(Kalinga)'']] | Top 10 |- | [[Batanes]] | Elsa Schumacher | 25 | [[Sabtang, Batanes|Sabtang]] | |- | [[Benguet]] | Shawntel Michole Cruz{{efn|Umatras sa Kompetisyon dahil nagka [[Dengue|Dengue Fever]]}} | 25 | [[Baguio City]] | |- | [[Bohol]] | Pauline Amelinckx | 26 | [[Tubigon, Bohol|Tubigon]] | Miss Universe Philippines Charity 2022 |- | [[Bulacan]] | Aidyl Mhay Sanchez | 24 | [[Guiguinto]] | |- | [[Cebu City]] | Chantal Elise Schmidt | 20 | | Top 10 |- | [[Cebu|Cebu Province]] | Lou Dominique Piczon | 26 | [[Ronda, Cebu|Ronda]] | Top 10 |- | [[Davao del Norte]] | Jeanne Nicci Orcena | 21 | [[Tagum]] | |- | [[Davao del Sur]] | Jedidah Korinihona | 25 | [[Matanao]] | |- | [[Ilocos Sur]] | Jewel Alexandria Palacat | 22 | [[Gregorio del Pilar, Ilocos Sur|Gregorio del Pilar]] | Top 16 |- | [[Iloilo City]] | Dorothy Gemillan | 21 | [[Iloilo City|La Paz]] | Top 16 |- | [[Iloilo|Iloilo Province]] | Vanessa Caro | 25 | [[Iloilo City]] | Top 10 |- | [[Laguna]] | Sonja Jeyn Tanyag | 23 | [[San Pablo, Laguna|San Pablo]] | Top 16 |- | [[Lapu-Lapu City|Lapu-Lapu]] | Sashi Chiesa | 26 | [[Talisay, Cebu|Talisay]] | |- | [[Las Piñas]] | Isabelle Kristine Braza | 25 | | |- | [[Lucena]] | Anjeanette Japor | 26 | | |- | [[Makati]] | Michelle Dee | 27 | | Miss Universe Philippines Tourism 2022 |- | [[Mandaue]] | Isabel Luche | 22 | | |- | [[Misamis Oriental]] | Annabelle McDonnell | 21 | [[Naawan, Misamis Oriental|Naawan]] | 1st Runner Up |- | [[Negros Oriental]] | Marilit Iligan | 21 | [[Sibulan]] | |- | [[Nueva Vizcaya]] | Gillian Katherine De Mesa | 25 | | Top 16{{efn|Nanalo sa Lazada Fan Voting kaya nakapasok sa Top 16}} |- | [[Palawan]] | Angelica Lopez | 21 | [[Cuyo]] | Top 16 |- | [[Pampanga]] | Alyssa Georgia Felix | 27 |[[Macabebe]] | |- | [[Pangasinan]] | Ivylou Borbon | 22 | [[Santa Barbara, Pangasinan|Santa Barbara]] | |- | '''[[Pasay]]''' | '''[[Celeste Cortesi]]''' | '''24''' | | '''Miss Universe Philippines 2022''' |- | [[Quezon Province]] | Gracelle Nicole Distura | 22 | [[Mulanay]] | |- | [[Roxas City]] | Francheska Dadivas | 22 | | |- | [[San Juan]] | Danielle Arielle Camcam | 24 | | |- | [[Taguig]] | Maria Katrina Llegado | 24 | | 2nd Runner Up |- | [[Victorias City]] | Shanelyn Bayson | 22 | [[Victorias|Poblacion 13]] | |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Sanggunian== 2y67di9av1perdjhnwb8iefhpqyamty 1958695 1958694 2022-07-26T02:48:07Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe Philippines 2022''' ay ang ika-3 edisyon ng [[:en:Miss Universe Philippines|Miss Universe Philippines]]. Ang mananalo ang magiging kinatawan ng Pilipinas sa [[Miss Universe 2022]].<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/100044223319649/posts/490873315730108/?app=fbl|title=Miss Universe Philippines 2022, this coming April|website=Facebook|language=en|date=Enero 3, 2022|access-date=Enero 3, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/2/1/Miss-Universe-Philippines-2022-coronation.html|title=Miss Universe Philippines 2022 coronation night set on April 30|website=CNN Philippines|language=en|date=1 February 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Universe Philippines 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Abril 30, 2022 | presenters = {{Hlist|[[Pia Wurtzbach]]|[[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]]|[[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]]}} | entertainment = {{Hlist|[[Bamboo (banda)|Bamboo Mañalac]]|[[Sam Concepcion]]|Francisco Martin|Morissette|JM Bales|Arthur Nery}} | theme = Uniquely Beautiful | venue = [[Mall of Asia Arena]], [[Pasay City]] | broadcaster = {{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[GMA Network]]}} | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = 32{{efn|[[Benguet]] withdraw from the Competition}} | placements = 16 | debuts = {{Hlist|[[Benguet]]|[[Lapu-Lapu City|Lapu-Lapu]]|[[Las Piñas]]|[[Lucena]]|[[Nueva Vizcaya]]|[[Roxas City]]|[[Victorias]]}} | withdrawals = {{Hlist|[[Angeles City|Angeles]]|[[Antique]]|[[Bukidnon]]|[[Cagayan de Oro]]|[[Cavite]]|[[Davao Occidental]]|[[Isabela]]|[[Mandaluyong]]|[[Manila]]|[[Marinduque]]|[[Masbate]]|[[Parañaque]]|[[Pasig]]|[[Romblon]]|Siargao Island}} | returns = {{Hlist|[[Baguio]]|[[Batanes]]|[[Bohol]]|[[Bulacan]]|[[Davao del Norte]]|[[Ilocos Sur]]|[[Iloilo|Iloilo Province]]|[[Mandaue]]|[[Palawan]]|[[Pampanga]]|[[Pasay]]|[[Quezon Province]]}} | winner = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | represented = | congeniality = [[Ilocos Sur]] <br> Jewel Alexandria Palacat | personality = | best national costume = [[Albay]] <br> Julia Calleja Saubier | best state costume = | photogenic = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = [[:en:Miss Universe Philippines 2021|2021]] | next = 2023 }} ==Resulta== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Huling Resulta ! Kalahok |- | Miss Universe Philippines 2022 | * [[Pasay]] - [[Celeste Cortesi]] |- | Miss Universe Philippines Tourism 2022 | * [[Makati]] - Michelle Daniela Dee |- | Miss Universe Philippines Charity 2022 | * [[Bohol]] - Pauline Amelinckx |- | 1st Runner-up | * [[Misamis Oriental]] - Annabelle Mae McDonnell |- | 2nd Runner-up | * [[Taguig]] - Maria Katrina Llegado |- | Top 10 | * [[Albay]] - Julia Eugénie Augustias Saubier * [[Baguio]] - Ghenesis Latugat * [[Cebu City]] - Chantal Elise Schmidt * [[Cebu|Cebu Province]] - Lou Dominique Piczon * [[Iloilo|Iloilo Province]] - Vanessa Ann Caro |- | Top 16 | * [[Aklan]] - Jona Sweett * [[Ilocos Sur]] - Jewel Alexandria Palacat * [[Iloilo City]] - Dorothy Mae Gemillan * [[Laguna]] - Sonja Jeyn Tanyag * [[Nueva Vizcaya]] - Gillian Katherine De Mesa § * [[Palawan]] - Angelica Lopez |} §- Nanalo ng Lazada Fan Vote ===Pangunahing Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- | Best National Costume | * [[Albay]] - Julia Eugénie Augustias Saubier |- | Miss Friendship | * [[Ilocos Sur]] - Jewel Alexandria Palacat |- |Miss Photogenic | rowspan="2" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Best in Swimsuit |- | Best in Evening Gown | * [[Makati]] - Michelle Daniela Dee |} ===Espesyal na Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- |Frontrow Catwalk Queen | rowspan="7" | *[[Makati]] – Michelle Dee |- |Miss Kumuniverse |- |Face of Essentials by Belo |- |Miss Creamsilk |- |Miss Jojo Bragais |- |Miss SavePoint |- |Miss The Medical City |- |Frontrow Best Arrival Look (Press' Choice) | rowspan="4" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Miss Avana |- |Miss Aqua Boracay |- |Miss Sendwave |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 1 | rowspan="3" | *[[Taguig]] – Maria Katrina Llegado |- |Miss Philippine Airlines |- |Miss CAD |- |Frontrow Choice Queen | rowspan="2" | *[[Bohol]] – Pauline Amelinckx |- |Miss MG Cars |- |Frontrow Multi-Level Beauty | *[[Misamis Oriental]] – Annabelle McDonnell |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 2 | *[[Victorias]] – Shanelyn Bayson |- |Luxxe Slim Fitness Queen | *[[Pangasinan]] – Ivylou Borbon |- |Luxxe ImmunPlus Queen Majestic | *[[Palawan]] – Angelica Lopez |- |Miss Coins.ph | *[[San Juan]] – Danielle Arielle Camcam |- |Miss Jewelmer | *[[Mandaue]] – Isabel Luche |- |Miss Smilee | *[[Nueva Vizcaya]] – Gillian Katherine De Mesa |- |Miss Cavaso | *[[Cebu City]] – Chantal Elise Schmidt |- |Miss Okada Manila | *[[Cebu|Cebu Province]] – Lou Dominique Piczon |- |} ==Mga Kalahok== 32 na mga kalahok ang ang maglalaban para sa titilo: {|class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! Siyudad/Probinsya ! Delgado ! Edad{{efn|Ages at the time of the Pageant}} ! Hometown ! Paglalagay |- | [[Aklan]] | Jona Sweett | 26 | | Top 16 |- | [[Albay]] | Julia Calleja Saubier | 27 | [[Daraga, Albay|Daraga]] | Top 10 |- | [[Baguio]] | Ghenesis Latugat | 22 | [[Tabuk|Tabuk ''(Kalinga)'']] | Top 10 |- | [[Batanes]] | Elsa Schumacher | 25 | [[Sabtang, Batanes|Sabtang]] | |- | [[Benguet]] | Shawntel Michole Cruz{{efn|Umatras sa Kompetisyon dahil nagka [[Dengue|Dengue Fever]]}} | 25 | [[Baguio City]] | |- | [[Bohol]] | Pauline Amelinckx | 26 | [[Tubigon, Bohol|Tubigon]] | Miss Universe Philippines Charity 2022 |- | [[Bulacan]] | Aidyl Mhay Sanchez | 24 | [[Guiguinto]] | |- | [[Cebu City]] | Chantal Elise Schmidt | 20 | | Top 10 |- | [[Cebu|Cebu Province]] | Lou Dominique Piczon | 26 | [[Ronda, Cebu|Ronda]] | Top 10 |- | [[Davao del Norte]] | Jeanne Nicci Orcena | 21 | [[Tagum]] | |- | [[Davao del Sur]] | Jedidah Korinihona | 25 | [[Matanao]] | |- | [[Ilocos Sur]] | Jewel Alexandria Palacat | 22 | [[Gregorio del Pilar, Ilocos Sur|Gregorio del Pilar]] | Top 16 |- | [[Iloilo City]] | Dorothy Gemillan | 21 | [[Iloilo City|La Paz]] | Top 16 |- | [[Iloilo|Iloilo Province]] | Vanessa Caro | 25 | [[Iloilo City]] | Top 10 |- | [[Laguna]] | Sonja Jeyn Tanyag | 23 | [[San Pablo, Laguna|San Pablo]] | Top 16 |- | [[Lapu-Lapu City|Lapu-Lapu]] | Sashi Chiesa | 26 | [[Talisay, Cebu|Talisay]] | |- | [[Las Piñas]] | Isabelle Kristine Braza | 25 | | |- | [[Lucena]] | Anjeanette Japor | 26 | | |- | [[Makati]] | Michelle Dee | 27 | | Miss Universe Philippines Tourism 2022 |- | [[Mandaue]] | Isabel Luche | 22 | | |- | [[Misamis Oriental]] | Annabelle McDonnell | 21 | [[Naawan, Misamis Oriental|Naawan]] | 1st Runner Up |- | [[Negros Oriental]] | Marilit Iligan | 21 | [[Sibulan]] | |- | [[Nueva Vizcaya]] | Gillian Katherine De Mesa | 25 | | Top 16{{efn|Nanalo sa Lazada Fan Voting kaya nakapasok sa Top 16}} |- | [[Palawan]] | Angelica Lopez | 21 | [[Cuyo]] | Top 16 |- | [[Pampanga]] | Alyssa Georgia Felix | 27 |[[Macabebe]] | |- | [[Pangasinan]] | Ivylou Borbon | 22 | [[Santa Barbara, Pangasinan|Santa Barbara]] | |- | '''[[Pasay]]''' | '''[[Celeste Cortesi]]''' | '''24''' | | '''Miss Universe Philippines 2022''' |- | [[Quezon Province]] | Gracelle Nicole Distura | 22 | [[Mulanay]] | |- | [[Roxas City]] | Francheska Dadivas | 22 | | |- | [[San Juan]] | Danielle Arielle Camcam | 24 | | |- | [[Taguig]] | Maria Katrina Llegado | 24 | | 2nd Runner Up |- | [[Victorias City]] | Shanelyn Bayson | 22 | [[Victorias|Poblacion 13]] | |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Sanggunian== 3my1ytdkg93rus7sajnol9ttb2qjp8m 1958701 1958695 2022-07-26T03:30:59Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe Philippines 2022''' ay ang ika-3 edisyon ng [[:en:Miss Universe Philippines|Miss Universe Philippines]]. Ang mananalo ang magiging kinatawan ng Pilipinas sa [[Miss Universe 2022]].<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/100044223319649/posts/490873315730108/?app=fbl|title=Miss Universe Philippines 2022, this coming April|website=Facebook|language=en|date=Enero 3, 2022|access-date=Enero 3, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/2/1/Miss-Universe-Philippines-2022-coronation.html|title=Miss Universe Philippines 2022 coronation night set on April 30|website=CNN Philippines|language=en|date=1 February 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Universe Philippines 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Abril 30, 2022 | presenters = {{Hlist|[[Pia Wurtzbach]]|[[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]]|[[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]]}} | entertainment = {{Hlist|[[Bamboo (banda)|Bamboo Mañalac]]|[[Sam Concepcion]]|Francisco Martin|Morissette|JM Bales|Arthur Nery}} | theme = Uniquely Beautiful | venue = [[Mall of Asia Arena]], [[Pasay City]] | broadcaster = {{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[GMA Network]]}} | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = 32{{efn|[[Benguet]] withdraw from the Competition}} | placements = 16 | debuts = | withdrawals = {{Hlist|[[Benguet]]}} | returns = | winner = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | represented = | congeniality = [[Ilocos Sur]] <br> Jewel Alexandria Palacat | personality = | best national costume = [[Albay]] <br> Julia Calleja Saubier | best state costume = | photogenic = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = [[:en:Miss Universe Philippines 2021|2021]] | next = 2023 }} ==Resulta== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Huling Resulta ! Kalahok |- | Miss Universe Philippines 2022 | * [[Pasay]] - [[Celeste Cortesi]] |- | Miss Universe Philippines Tourism 2022 | * [[Makati]] - Michelle Daniela Dee |- | Miss Universe Philippines Charity 2022 | * [[Bohol]] - Pauline Amelinckx |- | 1st Runner-up | * [[Misamis Oriental]] - Annabelle Mae McDonnell |- | 2nd Runner-up | * [[Taguig]] - Maria Katrina Llegado |- | Top 10 | * [[Albay]] - Julia Eugénie Augustias Saubier * [[Baguio]] - Ghenesis Latugat * [[Cebu City]] - Chantal Elise Schmidt * [[Cebu|Cebu Province]] - Lou Dominique Piczon * [[Iloilo|Iloilo Province]] - Vanessa Ann Caro |- | Top 16 | * [[Aklan]] - Jona Sweett * [[Ilocos Sur]] - Jewel Alexandria Palacat * [[Iloilo City]] - Dorothy Mae Gemillan * [[Laguna]] - Sonja Jeyn Tanyag * [[Nueva Vizcaya]] - Gillian Katherine De Mesa § * [[Palawan]] - Angelica Lopez |} §- Nanalo ng Lazada Fan Vote ===Pangunahing Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- | Best National Costume | * [[Albay]] - Julia Eugénie Augustias Saubier |- | Miss Friendship | * [[Ilocos Sur]] - Jewel Alexandria Palacat |- |Miss Photogenic | rowspan="2" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Best in Swimsuit |- | Best in Evening Gown | * [[Makati]] - Michelle Daniela Dee |} ===Espesyal na Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- |Frontrow Catwalk Queen | rowspan="7" | *[[Makati]] – Michelle Dee |- |Miss Kumuniverse |- |Face of Essentials by Belo |- |Miss Creamsilk |- |Miss Jojo Bragais |- |Miss SavePoint |- |Miss The Medical City |- |Frontrow Best Arrival Look (Press' Choice) | rowspan="4" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Miss Avana |- |Miss Aqua Boracay |- |Miss Sendwave |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 1 | rowspan="3" | *[[Taguig]] – Maria Katrina Llegado |- |Miss Philippine Airlines |- |Miss CAD |- |Frontrow Choice Queen | rowspan="2" | *[[Bohol]] – Pauline Amelinckx |- |Miss MG Cars |- |Frontrow Multi-Level Beauty | *[[Misamis Oriental]] – Annabelle McDonnell |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 2 | *[[Victorias]] – Shanelyn Bayson |- |Luxxe Slim Fitness Queen | *[[Pangasinan]] – Ivylou Borbon |- |Luxxe ImmunPlus Queen Majestic | *[[Palawan]] – Angelica Lopez |- |Miss Coins.ph | *[[San Juan]] – Danielle Arielle Camcam |- |Miss Jewelmer | *[[Mandaue]] – Isabel Luche |- |Miss Smilee | *[[Nueva Vizcaya]] – Gillian Katherine De Mesa |- |Miss Cavaso | *[[Cebu City]] – Chantal Elise Schmidt |- |Miss Okada Manila | *[[Cebu|Cebu Province]] – Lou Dominique Piczon |- |} ==Mga Kalahok== 32 na mga kalahok ang ang maglalaban para sa titilo: {|class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! Siyudad/Probinsya ! Delgado ! Edad{{efn|Ages at the time of the Pageant}} ! Hometown ! Paglalagay |- | [[Aklan]] | Jona Sweett | 26 | | Top 16 |- | [[Albay]] | Julia Calleja Saubier | 27 | [[Daraga, Albay|Daraga]] | Top 10 |- | [[Baguio]] | Ghenesis Latugat | 22 | [[Tabuk|Tabuk ''(Kalinga)'']] | Top 10 |- | [[Batanes]] | Elsa Schumacher | 25 | [[Sabtang, Batanes|Sabtang]] | |- | [[Benguet]] | Shawntel Michole Cruz{{efn|Umatras sa Kompetisyon dahil nagka [[Dengue|Dengue Fever]]}} | 25 | [[Baguio City]] | |- | [[Bohol]] | Pauline Amelinckx | 26 | [[Tubigon, Bohol|Tubigon]] | Miss Universe Philippines Charity 2022 |- | [[Bulacan]] | Aidyl Mhay Sanchez | 24 | [[Guiguinto]] | |- | [[Cebu City]] | Chantal Elise Schmidt | 20 | | Top 10 |- | [[Cebu|Cebu Province]] | Lou Dominique Piczon | 26 | [[Ronda, Cebu|Ronda]] | Top 10 |- | [[Davao del Norte]] | Jeanne Nicci Orcena | 21 | [[Tagum]] | |- | [[Davao del Sur]] | Jedidah Korinihona | 25 | [[Matanao]] | |- | [[Ilocos Sur]] | Jewel Alexandria Palacat | 22 | [[Gregorio del Pilar, Ilocos Sur|Gregorio del Pilar]] | Top 16 |- | [[Iloilo City]] | Dorothy Gemillan | 21 | [[Iloilo City|La Paz]] | Top 16 |- | [[Iloilo|Iloilo Province]] | Vanessa Caro | 25 | [[Iloilo City]] | Top 10 |- | [[Laguna]] | Sonja Jeyn Tanyag | 23 | [[San Pablo, Laguna|San Pablo]] | Top 16 |- | [[Lapu-Lapu City|Lapu-Lapu]] | Sashi Chiesa | 26 | [[Talisay, Cebu|Talisay]] | |- | [[Las Piñas]] | Isabelle Kristine Braza | 25 | | |- | [[Lucena]] | Anjeanette Japor | 26 | | |- | [[Makati]] | Michelle Dee | 27 | | Miss Universe Philippines Tourism 2022 |- | [[Mandaue]] | Isabel Luche | 22 | | |- | [[Misamis Oriental]] | Annabelle McDonnell | 21 | [[Naawan, Misamis Oriental|Naawan]] | 1st Runner Up |- | [[Negros Oriental]] | Marilit Iligan | 21 | [[Sibulan]] | |- | [[Nueva Vizcaya]] | Gillian Katherine De Mesa | 25 | | Top 16{{efn|Nanalo sa Lazada Fan Voting kaya nakapasok sa Top 16}} |- | [[Palawan]] | Angelica Lopez | 21 | [[Cuyo]] | Top 16 |- | [[Pampanga]] | Alyssa Georgia Felix | 27 |[[Macabebe]] | |- | [[Pangasinan]] | Ivylou Borbon | 22 | [[Santa Barbara, Pangasinan|Santa Barbara]] | |- | '''[[Pasay]]''' | '''[[Celeste Cortesi]]''' | '''24''' | | '''Miss Universe Philippines 2022''' |- | [[Quezon Province]] | Gracelle Nicole Distura | 22 | [[Mulanay]] | |- | [[Roxas City]] | Francheska Dadivas | 22 | | |- | [[San Juan]] | Danielle Arielle Camcam | 24 | | |- | [[Taguig]] | Maria Katrina Llegado | 24 | | 2nd Runner Up |- | [[Victorias City]] | Shanelyn Bayson | 22 | [[Victorias|Poblacion 13]] | |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Sanggunian== fnxqdhfhoc09my501du1dgfmzfxj59v 1958702 1958701 2022-07-26T03:31:35Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Universe Philippines 2022''' ay ang ika-3 edisyon ng [[:en:Miss Universe Philippines|Miss Universe Philippines]]. Ang mananalo ang magiging kinatawan ng Pilipinas sa [[Miss Universe 2022]].<ref>{{Cite web|url=https://www.facebook.com/100044223319649/posts/490873315730108/?app=fbl|title=Miss Universe Philippines 2022, this coming April|website=Facebook|language=en|date=Enero 3, 2022|access-date=Enero 3, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/2/1/Miss-Universe-Philippines-2022-coronation.html|title=Miss Universe Philippines 2022 coronation night set on April 30|website=CNN Philippines|language=en|date=1 February 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Universe Philippines 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Abril 30, 2022 | presenters = {{Hlist|[[Pia Wurtzbach]]|[[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]]|[[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]]}} | entertainment = {{Hlist|[[Bamboo (banda)|Bamboo Mañalac]]|[[Sam Concepcion]]|Francisco Martin|Morissette|JM Bales|Arthur Nery}} | theme = Uniquely Beautiful | venue = [[Mall of Asia Arena]], [[Pasay City]] | broadcaster = {{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[GMA Network]]}} | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = 32{{efn|[[Benguet]] withdraw from the Competition}} | placements = 16 | debuts = | withdrawals = {{Hlist|[[Benguet]]}} | returns = | winner = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | represented = | congeniality = [[Ilocos Sur]] <br> Jewel Alexandria Palacat | personality = | best national costume = [[Albay]] <br> Julia Calleja Saubier | best state costume = | photogenic = [[Pasay]] <br> [[Celeste Cortesi]] | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = [[:en:Miss Universe Philippines 2021|2021]] | next = 2023 }} ==Resulta== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Huling Resulta ! Kalahok |- | Miss Universe Philippines 2022 | * [[Pasay]] - [[Celeste Cortesi]] |- | Miss Universe Philippines Tourism 2022 | * [[Makati]] - Michelle Daniela Dee |- | Miss Universe Philippines Charity 2022 | * [[Bohol]] - Pauline Amelinckx |- | 1st Runner-up | * [[Misamis Oriental]] - Annabelle Mae McDonnell |- | 2nd Runner-up | * [[Taguig]] - Maria Katrina Llegado |- | Top 10 | * [[Albay]] - Julia Eugénie Augustias Saubier * [[Baguio]] - Ghenesis Latugat * [[Cebu City]] - Chantal Elise Schmidt * [[Cebu|Cebu Province]] - Lou Dominique Piczon * [[Iloilo|Iloilo Province]] - Vanessa Ann Caro |- | Top 16 | * [[Aklan]] - Jona Sweett * [[Ilocos Sur]] - Jewel Alexandria Palacat * [[Iloilo City]] - Dorothy Mae Gemillan * [[Laguna]] - Sonja Jeyn Tanyag * [[Nueva Vizcaya]] - Gillian Katherine De Mesa § * [[Palawan]] - Angelica Lopez |} §- Nanalo ng Lazada Fan Vote ===Pangunahing Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- | Best National Costume | * [[Albay]] - Julia Eugénie Augustias Saubier |- | Miss Friendship | * [[Ilocos Sur]] - Jewel Alexandria Palacat |- |Miss Photogenic | rowspan="2" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Best in Swimsuit |- | Best in Evening Gown | * [[Makati]] - Michelle Daniela Dee |} ===Espesyal na Parangal=== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Parangal ! Kalahok |- |Frontrow Catwalk Queen | rowspan="7" | *[[Makati]] – Michelle Dee |- |Miss Kumuniverse |- |Face of Essentials by Belo |- |Miss Creamsilk |- |Miss Jojo Bragais |- |Miss SavePoint |- |Miss The Medical City |- |Frontrow Best Arrival Look (Press' Choice) | rowspan="4" | *[[Pasay]] – [[Celeste Cortesi]] |- |Miss Avana |- |Miss Aqua Boracay |- |Miss Sendwave |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 1 | rowspan="3" | *[[Taguig]] – Maria Katrina Llegado |- |Miss Philippine Airlines |- |Miss CAD |- |Frontrow Choice Queen | rowspan="2" | *[[Bohol]] – Pauline Amelinckx |- |Miss MG Cars |- |Frontrow Multi-Level Beauty | *[[Misamis Oriental]] – Annabelle McDonnell |- |Frontrow Best Arrival Look (Netizens' Choice) 2 | *[[Victorias]] – Shanelyn Bayson |- |Luxxe Slim Fitness Queen | *[[Pangasinan]] – Ivylou Borbon |- |Luxxe ImmunPlus Queen Majestic | *[[Palawan]] – Angelica Lopez |- |Miss Coins.ph | *[[San Juan]] – Danielle Arielle Camcam |- |Miss Jewelmer | *[[Mandaue]] – Isabel Luche |- |Miss Smilee | *[[Nueva Vizcaya]] – Gillian Katherine De Mesa |- |Miss Cavaso | *[[Cebu City]] – Chantal Elise Schmidt |- |Miss Okada Manila | *[[Cebu|Cebu Province]] – Lou Dominique Piczon |- |} ==Mga Kalahok== 32 na mga kalahok ang ang maglalaban para sa titilo: {|class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! Siyudad/Probinsya ! Delgado ! Edad{{efn|Ages at the time of the Pageant}} ! Paglalagay |- | [[Aklan]] | Jona Sweett | 26 | Top 16 |- | [[Albay]] | Julia Calleja Saubier | 27 | Top 10 |- | [[Baguio]] | Ghenesis Latugat | 22 | Top 10 |- | [[Batanes]] | Elsa Schumacher | 25 | |- | [[Benguet]] | Shawntel Michole Cruz{{efn|Umatras sa Kompetisyon dahil nagka [[Dengue|Dengue Fever]]}} | 25 | |- | [[Bohol]] | Pauline Amelinckx | 26 | Miss Universe Philippines Charity 2022 |- | [[Bulacan]] | Aidyl Mhay Sanchez | 24 | |- | [[Cebu City]] | Chantal Elise Schmidt | 20 | Top 10 |- | [[Cebu|Cebu Province]] | Lou Dominique Piczon | 26 | Top 10 |- | [[Davao del Norte]] | Jeanne Nicci Orcena | 21 | |- | [[Davao del Sur]] | Jedidah Korinihona | 25 | |- | [[Ilocos Sur]] | Jewel Alexandria Palacat | 22 | Top 16 |- | [[Iloilo City]] | Dorothy Gemillan | 21 | Top 16 |- | [[Iloilo|Iloilo Province]] | Vanessa Caro | 25 | Top 10 |- | [[Laguna]] | Sonja Jeyn Tanyag | 23 | Top 16 |- | [[Lapu-Lapu City|Lapu-Lapu]] | Sashi Chiesa | 26 | |- | [[Las Piñas]] | Isabelle Kristine Braza | 25 | |- | [[Lucena]] | Anjeanette Japor | 26 | |- | [[Makati]] | Michelle Dee | 27 | Miss Universe Philippines Tourism 2022 |- | [[Mandaue]] | Isabel Luche | 22 | |- | [[Misamis Oriental]] | Annabelle McDonnell | 21 | 1st Runner Up |- | [[Negros Oriental]] | Marilit Iligan | 21 | |- | [[Nueva Vizcaya]] | Gillian Katherine De Mesa | 25 | Top 16{{efn|Nanalo sa Lazada Fan Voting kaya nakapasok sa Top 16}} |- | [[Palawan]] | Angelica Lopez | 21 | Top 16 |- | [[Pampanga]] | Alyssa Georgia Felix | 27 | |- | [[Pangasinan]] | Ivylou Borbon | 22 | |- | '''[[Pasay]]''' | '''[[Celeste Cortesi]]''' | '''24''' | '''Miss Universe Philippines 2022''' |- | [[Quezon Province]] | Gracelle Nicole Distura | 22 | |- | [[Roxas City]] | Francheska Dadivas | 22 | |- | [[San Juan]] | Danielle Arielle Camcam | 24 | |- | [[Taguig]] | Maria Katrina Llegado | 24 | 2nd Runner Up |- | [[Victorias City]] | Shanelyn Bayson | 22 | |} ==Mga Tala== {{notelist}} ==Sanggunian== mw1srsgt7lilk9h7ozva6f45bs8mq2y 0 315882 1958714 1957209 2022-07-26T04:38:31Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox election | election_name = 2022 Calamba City mayoral election | flag_image = | type = presidential | ongoing = yes | previous_election = 2019 Calamba local elections | previous_year = 2019 | next_election = 2022 Calamba City mayoral election | next_year = 2025 | election_date = Mayo 9, 2022 | image1 = <div style="width:120px;"><span style="line-height:140px; vertical-align:center; text-align:center; color:{{party color|Nacionalista Party}}; font-size:25px;"> '''NP'''</span></div> | nominee1 = Julian Eugene SB. Chipeco<br>78,325 % | party1 = Nacionalista Party | running_mate1 = Soliman B. Lajara<br>100,115 % | popular_vote1 = | percentage1 = | image2 = File:Governor E.R. Ejercito.jpg | nominee2 = [[E. R. Ejercito|Emilio Ramon Ejercito III]]<br>41,149 % | party2 = Partido Federal ng Pilipinas | running_mate2 = | popular_vote2 = | percentage2 = | image3 = <div style="width:120px;"><span style="line-height:140px; vertical-align:center; text-align:center; color:{{party color|Partido Demokratiko Pilipino-Lakas ng Bayan}}; font-size:25px;"> '''PDPLBN'''</span></div> | nominee3 = '''[[Roseller H. Rizal]]'''<br>116,777 % | party3 = Partido Demokratiko Pilipino-Lakas ng Bayan | running_mate3 = '''Angelito S. Lazaro, Jr.'''<br>126,445 % | popular_vote3 = | percentage3 = | title = Mayor | before_election = Justin Marc SB. Chipeco | after_election = | before_party = [[Nacionalista Party|Nacionalista]] | after_party = }} Ang '''Lokal na halalan''' sa lungsod ng '''[[Calamba City]]''' taong 2022 ay idinaos sa petsa ng Mayo 9 sa araw ng [[Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2022]] para sa mga mayor, bise mayor at labing dalawang konsehal, Ang tatakbong mga ihahalal na bawat representatibo ay sa lone congressional district, barangay mga sityo at homeowners<ref>https://www.listph.com/2021/11/list-calamba-city-laguna-candidates-may-2022-election.html</ref><ref>https://comelec.gov.ph/php-tpls-attachments/2022NLE/TentativeListsofCandidates/R4A/LAGUNA/CALAMBA_CITY.pdf</ref> ==Pangkalahatang-ideya== Sa kasalukuyang mayor na si "Timmy Chipeco" ay limitadong termino ang pagtakbo sa distrito, ang kanyang kapatid ay isa sa mga representang tatakbo na si konsehal, Julian Eugene "Joey" Chipeco ay iisa sa mga hahalal sa lungsod ng [[Calamba, Laguna|Calamba]] ang makakatunggali nito ay sina dating bise mayor Roseller H. Rizal at dating gobernador [[Laguna]] na si Emilio Ramon Ejercito. ==Resulta== Ang mga tatakbong kandidato sa pagka mayor at bise mayor kasama ang mataas na total ng panalong boto . ==Mga kandidato== ===[[One Calamba|Team One Calamba]]=== {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed sortable" |- |colspan=4 bgcolor={{party color|Nacionalista Party}}| |- !# !!width=150px|Pangalan !!colspan=2 width=110px|Partido |- !colspan=5|Para House of Representatives |- |1.||Justin Marc "Timmy" Chipeco |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- !colspan=5|Para Gobernador |- |2.||Sol Aragones |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- !colspan=5|Para Bise Gobernador |- |2.||Jerico Ejercito |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- ! colspan=5|Para Bokal |- |1.||Gigi Alcasid |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |5.||'''Tutti Caringal''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- !colspan=5|Para Mayor |- |1.||Julian Eugene "Joey" SB. Chipeco |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- !colspan=5|Para Bise Mayor |- |1.||Soliman "Rajay" Lajara |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- !colspan=5|Para Konsehal |- |2.||'''Leeanne "Lian" Aldabe''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |4.||Santiago Atienza |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |8.||'''Doreen May Cabrera''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |11.||'''Joselito "Jojo" Catindig''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |15.||Kenneth Delas Llagas |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |21.||'''Dyan Espiridion''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |25.||'''Saturnino Lajara''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |26.||'''Johnny Lazaro''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |28.||'''Arvin Manguiat''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |30.||'''Moises Morales''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |32.||'''Edison Natividad''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |- |33.||'''Pursino Oruga''' |style="background-color:lightgreen;"| Nacionalista Party |} ===[[CalamBAGO|Team CalamBAGO]]=== {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed sortable" |- |colspan=4 bgcolor={{party color|Partido Demokratiko Pilipino-Lakas ng Bayan}}| |- !# !!width=150px|Pangalan !!colspan=2 width=110px|Partido |- !colspan=5|For House of Representatives |- |2.||'''Charisse Anne C. Hernandez''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- !colspan=5|Para Gobernador |- |3.||'''Ramil Hernandez''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- !colspan=5|Para Bise Gobernador |- |1.||'''Karen Agapay''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- !colspan=5|Para Bokal |- |3.||Ninoy Bagnes |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |8.||'''Christian Niño Lajara''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |9.||'''Peewee Perez''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- !colspan=5|Para Mayor |- |3.||'''[[Roseller H. Rizal|Roseller "Ross" Rizal]]''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- !colspan=5|Para Bise Mayor |- |2.||'''Angelito "Totie" Lazaro Jr.''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- !colspan=5|Para Konsehal |- |12.||Henry Crisostomo |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |13.||Roberto Cubio |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |16.||Ronnie Dimaranan |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |17.||Eugenia Dimayuga-Oña |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |19.||Ibarra Francisco Encarnacion |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |20.||Bryan Ercia |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |22.||Rhyan Francia |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |23.||Edward Gotengco |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |34.||Carizza Janine Panaligan |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |36.||'''Maria Kathrina Silva''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |- |38.||'''Gerard Teruel''' |style="background-color:gold;"| PDP-Lakas ng Bayan |} ===Liberal Partido=== {|class=wikitable style="font-size:90%" |- |colspan=4 bgcolor={{party color|Liberal Party (Philippines)}}| |- !# !!width=150px|Pangalan !!colspan=2 width=110px|Partido |- !colspan=5|Para Konsehal |- |14.||Rey Dalde |style="background-color:lightyellow;"| Liberal Party (Pilipinas) |} ===Partido Federal ng Pilipinas=== {|class=wikitable style="font-size:90%" |- |colspan=4 bgcolor={{party color|Partido Federal ng Pilipinas}}| |- !# !!width=150px|Pangalan !!colspan=2 width=110px|Partido |- !colspan=5|Para Mayor |- |2.||[[E. R. Ejercito]] |style="background-color:green;"|Partido Federal ng Pilipinas |} ===Mga nagsarili=== {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed sortable" |- |colspan=4 bgcolor={{party color|Independent (politician)}}| |- !# !!width=150px|Pangalan !!colspan=2 width=110px|Partido |- !colspan=5|For House of Representatives |- |3.||Emerson Panganiban |style="background-color:grey;"| Independent politician |- !colspan=5|For Councilors |- |1.||Maricris Amor Monterey |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |3.||George Bryan Arrieta |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |5.||Luis Vergel Baroro |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |6.||Rommel Benito |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |7.||Vernadeth Bernas |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |9.||Edwin Cadacio |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |10.||Shirley Caraan |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |18.||Dominador Dominguez |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |24.||Alvin Hizon |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |27.||Victor Jose Mandanas |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |29.||Eufrocino Maunahan |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |31.||Allan Motas |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |35.||Manuel Pelino Jr. |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |37.||Bernan Tagapan |style="background-color:grey;"| Independent politician |- |39.||Roel Torres |style="background-color:grey;"| Independent politician |} ==Kongreso== {| class = "wikitable" style = "font-size: 100%;" |- ! Rango !! Pangalan !! Grupo !! Partido !! Boto% |- |{{Color box|gold|1.|border=darkgray}}|| '''Hernandez, Charisse Ann "Cha"''' || CalamBAGO || [[PDP–Laban]] || 113,130 |- |{{Color box|lightgreen|2.|border=darkgray}}|| Chipeco, Justin Marc SB. "Timmy" || One Calamba || [[Nacionalista Party|Nacionalista]] || 105,723 |- |{{Color box|lightgray|3.|border=darkgray}}|| Panganiban, Emerson || Independent || Independent || 6,981 |} ==Mayoral sa Calamba== ===Mayor–Bise mayor=== {| class = "wikitable" style = "font-size: 100%;" |- ! Rango !! Pangalan !! Grupo !! Partido !! Boto% |- !colspan=5|Mayor |- |{{Color box|gold|1.|border=darkgray}}|| '''Rizal, Roseller H.''' || CalamBAGO || [[PDP–Laban]] || 116,777 |- |{{Color box|lightgreen|2.|border=darkgray}}|| Chipeco, Julian Eugene SB. || One Calamba || [[Nacionalista Party|Nacionalista]] || 78,325 |- |{{Color box|green|3.|border=darkgray}}|| Ejercito, Emilio Ramon III || Independent || PFP || 41,149 |- !colspan=5|Bise-mayor |- |{{Color box|gold|1.|border=darkgray}}|| '''Lazaro, Angelito "Tottie" Jr.''' || CalamBAGO || [[PDP–Laban]] || 126,445 |- |{{Color box|lightgreen|2.|border=darkgray}}|| Lajara, Soliman "Rajay" || One Calamba || [[Nacionalista Party|Nacionalista]] || 100,115 |} ==Konsehal sa Calamba== ===Top 12=== {| class = "wikitable" style = "font-size: 100%;" |- ! Rango !! Pangalan !! Grupo !! Boto% |- |{{Color box|lightgreen|1.|border=darkgray}}|| Catindig, Jojo || rowspan="8"| [[One Calamba]] || 136,533 |- |{{Color box|lightgreen|2.|border=darkgray}}|| Lajara, Saturnino "Turne" || 126,214 |- |{{Color box|lightgreen|3.|border=darkgray}}|| Aldabe, Lian || 122,803 |- |{{Color box|lightgreen|4.|border=darkgray}}|| Esperidion, Dyan Del Valle || 115,942 |- |{{Color box|lightgreen|5.|border=darkgray}}|| Lazaro, Johnny || 108,160 |- |{{Color box|lightgreen|6.|border=darkgray}}|| Oruga, Pursino || 107,489 |- |{{Color box|lightgreen|7.|border=darkgray}}|| Morales, Moises || 107,321 |- |{{Color box|lightgreen|8.|border=darkgray}}|| Cabrera, Doreen || 106,284 |- |{{Color box|gold|9.|border=darkgray}}|| Teruel, Gerard || [[CalamBAGO]] || 101,292 |- |{{Color box|lightgreen|10.|border=darkgray}}|| Manguiat, Arvin || rowspan="2"| [[One Calamba]] || 98,834 |- |{{Color box|lightgreen|11.|border=darkgray}}|| Natividad, Edison || 86,784 |- |{{Color box|gold|13.|border=darkgray}}|| Silva, Kath || [[CalamBAGO]] || 83,029 |} ; Top 13-39 {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed sortable" |- ! Rango !! Pangalan !! Grupo !! Boto% |- |{{Color box|lightgreen|13.|border=darkgray}}|| Atienza, Santy || rowspan="2"| [[One Calamba]] || 79,913 |- |{{Color box|lightgreen|14.|border=darkgray}}|| Delas Llagas, Kenneth || 60,219 |- |{{Color box|gold|15.|border=darkgray}}|| Ercia, Bryan || [[CalamBAGO]] || 53,510 |- |{{Color box|lightgray|16.|border=darkgray}}|| Alcazid, Kriz || Independent || 52,611 |- |{{Color box|gold|17.|border=darkgray}}|| Dimayuga, Oña-LOD || rowspan="2"|CalamBAGO || 50,934 |- |{{Color box|gold|18.|border=darkgray}}|| Dimaranan, Panhero || 48,628 |- |{{Color box|lightgray|19.|border=darkgray}}|| Baroro, Bong || Independent || 44,056 |- |{{Color box|gold|20.|border=darkgray}}|| Encarnacion, Bars || rowspan="4"| CalamBAGO || 40,102 |- |{{Color box|gold|21.|border=darkgray}}|| Panaligan, CJ || 36,182 |- |{{Color box|gold|22.|border=darkgray}}|| Cubio, Bert || 32,408 |- |{{Color box|gold|23.|border=darkgray}}|| Crisostomo, Henry || 28,937 |- |{{Color box|lightgray|24.|border=darkgray}}|| Hizon, Alvin || Independent || 28,297 |- |{{Color box|gold|25.|border=darkgray}}|| Francia, Rhyan || rowspan="2"| CalamBAGO || 27,655 |- |{{Color box|gold|26.|border=darkgray}}|| Gotengco, Edward || 25,029 |- |{{Color box|lightgray|27.|border=darkgray}}|| Maunahan, Ching || rowspan="4"| Independent || 19,343 |- |{{Color box|lightgray|28.|border=darkgray}}|| Bernas, Vernadeth || 18,641 |- |{{Color box|lightgray|29.|border=darkgray}}|| Torres, Roel || 16,027 |- |{{Color box|lightgray|30.|border=darkgray}}|| Caraan, Shirly || 14,778 |- |{{Color box|lightyellow|31.|border=darkgray}}|| Dalde, Rey || Liberal || 12,003 |- |{{Color box|lightgray|32.|border=darkgray}}|| Dominguez, Dominador || rowspan="8"| Independent || 10,119 |- |{{Color box|lightgray|33.|border=darkgray}}|| Benito, Rommel || 9,309 |- |{{Color box|lightgray|34.|border=darkgray}}|| Tagapan, Dino || 8,811 |- |{{Color box|lightgray|35.|border=darkgray}}|| Mandanas, Vhie-Jay || 7,917 |- |{{Color box|lightgray|36.|border=darkgray}}|| Motas, Allan || 7,731 |- |{{Color box|lightgray|37.|border=darkgray}}|| Cadacio, Nognog || 5,446 |- |{{Color box|lightgray|38.|border=darkgray}}|| Arieta, Sir George || 5,354 |- |{{Color box|lightgray|39.|border=darkgray}}|| Pelino, Manuel Jr. || 3,832 |} ==[[Canlubang]]== Ang sityo ng [[Manfil]] ay ang kabisera ng [[Kapayapaan Village]] sa baryo [[Canlubang]], bumuo ng asosasyon nang Canlubang sa bawat sityo upang mapangalagaan, magampanan ang tungkulin at tuparin ang mga pangako sa mamamayan ng Kapayapaan, Canlubang, kada taon ay pinapalitan ang mga opisyales para sa makabagong maihalal at iluklok na mga kawani ng sityo. ===Manfil Homeowner's Association, Election 2022=== ====Team Masaligan==== {| class = "wikitable" style = "font-size: 100%;" |- ! Pangalan !! Partido !! Boto% |- ! colspan="3" | ''Ang grupong HINDI Corrupt, Subok na ang GAWAING TAPAT.'' |- |1. Joemarie "Joe" Pedrajas || rowspan="11"| Team Pedrajas || rowspan="11"| [[To be announced|TBA]] |- |2. Lamberto "Lambert" Reyes |- |3. Alexander "Boy" Pulido |- |4. Virginia "Ghie" Red |- |5. Alan Leroy Panaguiton |- |6. Norman Narvaez |- |7. Babylyn "Baby" Laureano |- |8. Rosselle Margelino |- |9. Cookie Villareal |- |10. Bernand Basas |- |11. Juan "Jun" Gonzales |} ====Team Pagbabago==== {| class = "wikitable" style = "font-size: 100%;" |- ! Pangalan !! Partido !! Boto% |- ! colspan="3" | ''Tama na Panahon, na ng Pagbabago!'' |- |1. Elsa Bansale || rowspan="11"| Team Bansale || rowspan="11"| [[To be announced|TBA]] |- |2. Jan Ardy "Kuya Ardy" Belleza |- |3. Josephine "Jojo" D. Role |- |4. Jubeth Landicho |- |5. Alerina Manarin |- |6. Esterlita "Ester" Nartea |- |7. Myrna Honrado |- |8. Mary Ann Prudante |- |9. Juvito Romualdo |- |10. Kenneth "Kuya Kenneth" Sieghfred Torre |- |11. Ricky "Tangkad" Trinidad |} ==Sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:2022 sa Pilipinas]] [[Kategorya:Calamba, Laguna]] 9we9xia6vbriueygb7gb3vzoztv8aev 0 317044 1958673 1958649 2022-07-25T13:21:27Z 120.29.86.142 /* Kaso sa ibang bansa */ wikitext text/x-wiki {{Refimprove|date=Hunyo 2022}} {{Current event|[[Ketong|birus, pagkalat]]|date=Mayo 2022}} {{Infobox epidemic | name = Pagsiklab ng monkeypox ng 2022 | image = Monkeypox By Country.svg | image_size = 350px | caption = {{legend|#ff8888|Endemya Kanlurang Aprika clade}}{{legend|#8888ff|Endemya Congo Basin (Gitnang Aprika) clade}}{{legend|#aa44aa|Parehong clade, naiulat}}{{legend|#aa0000|Pagkalat ng Kanlurang Aprika clade ng 2022}} | disease = [[Monkeypox|Human monkeypox]] | source = Galing mula [[Nigeria]] (presumed/hypothesis) | virus_strain = West African "clade" of the ''[[monkeypox birus]]'' (MPV) | location = ''39 mga bansa at ilang mga isla'' | origin = [[Lagos]], [[Nigeria]] | first_case = [[London]], [[England]] | arrival_date = 4, Mayo 2022 — patuloy <!--please do not tagged by January 2023) --> | source = Galing mula sa [[Nigeria]] (presumed/hypothesis) | confirmed_cases = 13,243 | suspected_cases = 239 | severe_cases = 0 | deaths = 72 ([[Aprika]]) }} Ang patuloy na paglaganap ng '''[[Monkeypox]]''' ay kumakalat sa iba't ibang bansa mula sa [[Europa]], [[Hilagang Amerika]] at [[Oceania]], ay sumiklab na bagong sakit ika 29, Abril 2022 sa [[London]], [[Inglatera]], ang sintomas ay unang nakita sa isang lalaki na patunong [[Nigeria]] na kung saan ang sakit ay nasa endemic stage, Kalaunan ika 4 Mayo ay bumalik ito ng London at kalagitnaan ng Mayo ay nakapagtala ng unang kaso ang bansa ng "monkeypox".<ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/19/22/rare-monkeypox-outbreaks-detected-in-namerica-europe</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/video/news/05/20/22/alamin-ano-ang-monkeypox</ref> Nakapagtala ang Portugal ng 23 mga kaso, 1 sa [[Sweden]], [[Italya]], [[Belgium]], [[Estados Unidos]], 7 sa [[Canada]], 30 sa [[Espanya]], 1 sa [[Aleman]] at 2 sa [[Australia]] ika 18, Mayo 2022.<ref>https://news.abs-cbn.com/news/05/20/22/ph-yet-to-detect-monkeypox-says-health-dept</ref> ==Lagom== [[Talaksan:Monkeypox.gif|thumb|Electron micrograph of monkeypox virus]] Nakukuha ang Human monkeypox sa (MPV) sa isang ''viral'' inpeksyon ay kahalintulad sa isang "smallpox", na karaniwang mula sa mga [[unggoy]] papunta sa [[daga]] at sa [[tao]]. Ang Monkeypox ay isang endemya sa [[Kanlurang Aprika]] at [[Congo]] nitong mga nakalipas na buwan ay nagkaroon ng dalawang strains sa nasabing bansa na siyang pagkalat nito Mayo 2022 sa [[United Kingdom]] na mga imported na kaso sa mga bansang [[Aprika]], ang mga naunang kaso ay naitala noong 2018 at sinundan pa ng 2019.<ref>https://news.abs-cbn.com/spotlight/05/20/22/monkeypox-rare-disease-with-low-fatality-rates</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/19/22/spain-portugal-detect-suspected-monkeypox-cases</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/news/05/20/22/measures-vs-covid-19-helpful-in-avoiding-monkeypox-doh</ref> Walang indikasyong nakikita sa Monkeypox ay mula sa "sexually transmitted infection" ay hindi kinokonsidera na nagmula ang virus sa sexual activity, Bagaman ang pagkalat ng virus ay sa pagitan ng magkaparehong pagsasama ay nasa inisyal na estado mula sa outbreak ay itatalakay kung sa sexual contact nga ba galing ang transmisyon.<ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/20/22/italy-sweden-report-first-case-of-monkeypox</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/20/22/canada-has-2-confirmed-cases-of-monkeypox</ref> ===United Kingdom=== [[Talaksan:Stages of monkeypox lesion development.jpg|thumb|Ang mga litrato kuha mula sa mga pasyente sa [[United Kingdom|Britanya]].]] Ang United Kingdom ang unang nakapagtala ng kaso ng "Monkeypox" mula sa Lagos at Delta Estado sa Nigeria kung saan natapos ang isang "endemic" ,Ang isang Britong indibidwal ay nakitaan ng sintomas ng birus noong Abril 29 at na admit sa ospital noong Mayo 4 sa ospital ng Guy, Nakapagtala pa ang London na aabot sa 17 at idinala sa iba't ibang ospital sa St. Thomas Hospital.<ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/20/22/france-germany-belgium-report-first-monkeypox-cases</ref><ref>https://news.abs-cbn.com/overseas/05/18/22/who-says-coordinating-with-uk-over-monkeypox-outbreak</ref> Ayon sa UK Health Security Agency (UKHSA), ika 12 Mayo 2022 na parehong galing mula sa London ay naidala sa St. Mary's hospital. ===Kaso sa ibang bansa=== Nakapagtala ang ibang bansa mula [[Europa]], [[Hilagang Amerika]] at sa [[Australia]] na sanhi ng virus ''Monkeypox''. {| class="wikitable sortable" |+ Mga kaso sa bawat bansa at teritoryo |- ! Bansa !! Kumpirmado !! Suspetya !! Total !! Patay !! Huling tala !! Unang kumpirmadong kaso |- | {{flag|Spain}} || 818 || — || 824 || || 22, Hunyo 2022 || 18, Mayo 2022 |- | {{flag|United Kingdom}} || 793 || — || 793 || || 20, Hunyo 2022 || 6, Mayo 2022 |- | {{flag|Germany}} || 592 || — || 592 || || 23, Hunyo 2022 || 20, Mayo 2022 |- | {{flag|Portugal}} || 328 || — || 328 || || 23, Hunyo 2022 || 18, Mayo 2022 |- | {{flag|Canada}} || 210 || 45 || 255 || || 22, Hunyo 2022 || 19, Mayo 2022 |- | {{flag|France}} || 277 || — || 277 || || 21, Hunyo 2022 || 20, Mayo 2022 |- | {{flag|Netherlands}} || 167 || — || 167 || || 22, Hunyo 2022 || 20, Mayo 2022 |- | {{flag|United States}} || 155 || — || 155 || || 22, Hunyo 2022 || 18, Mayo 2022 |- | {{flag|Italy}} || 85 || — || 85 || || 21, Hunyo 2022 || 19, Mayo 2022 |- | {{flag|Belgium}} || 77 || 1 || 78 || || 21, Hunyo 2022 || 19, Mayo 2022 |- | {{flag|Switzerland}} || 46 || — || 46 || || 22, Hunyo 2022 || 18, Mayo 2022 |- | {{flag|Nigeria}} || 36 || 0 || 110 || 1 || 4, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Ireland}} || 14 || — || 14 || || 15, Hunyo 2022 || 27, Mayo 2022 |- | {{flag|Australia}} || 13 || — || 13 || || 15, Hunyo 2022 || 20, Mayo 2022 |- | {{flag|Denmark}} || 13 || — || 13 || || 22, Hunyo 2022 || 23, Mayo 2022 |- | {{flag|United Arab Emirates}} || 13 || — || 13 || || 7, Hunyo 2022 || 24, Mayo 2022 |- | {{flag|Israel}} || 13 || — || 13 || || 22, Hunyo 2022 || 21, Mayo 2022 |- | {{flag|Sweden}} || 13 || — || 13 || || 23, Hunyo 2022 || 19, Mayo 2022 |- | {{flag|Austria}} || 12 || — || 12 || || 22, Hunyo 2022 || 22, Mayo 2022 |- | {{flag|Brazil}} ||11 || 6 || 17 || || 22, Hunyo 2022 || 9, Hunyo 2022 |- | {{flag|Mexico}} || 9 || — || 9 || || 19, Hunyo 2022 || 28, Mayo 2022 |- | {{flag|Slovenia}} || 8 || — || 8 || || 22, Hunyo 2022 || 24, Mayo 2022 |- | {{flag|Czechoslovakia}} || 6 || — || 6 || || 1, Hunyo 2022 || 24, Mayo 2022 |- | {{flag|Argentina}} || 5 || 1 || 5 || || 21, Hunyo 2022 || 27, Mayo 2022 |- | {{flag|Finland}} || 4 || — || 4 || || 21, Hunyo 2022 || 27, Mayo 2022 |- | {{flag|Malta}} || 4 || — || 4 || || 23, Hunyo 2022 || 28, Mayo 2022 |- | {{flag|Georgia}} || 1 || — || 1 || || 15, Hunyo 2022 || 15, Hunyo 2022 |- | {{flag|Gibraltar}} || 1 || — || 1 || || 1, Hunyo 2022 || 1, Hunyo 2022 |- | {{flag|Morocco}} || 1 || 1 || 2 || || 14, Hunyo 2022 || 2, Hunyo 2022 |- | {{flag|Singapore}} || 1 || — || 1 || || 21, Hunyo 2022 || 20, Hunyo 2022 |- | {{flag|South Korea}} || 1 || — || 1 || || 22, Hunyo 2022 || 22, Hunyo 2022 |- | {{flag|Cayman Islands}} || — || 1 || 1 || || 2, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Ecuador}} || — || 1 || 1 || || 27, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Haiti}} || — || 1 || 1 || || 1, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Iran}} || — || 6 || 6 || || 27, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Kosovo}} || — || 1 || 1 || || 4, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Mauritius}} || — || 3 || 3 || || 2, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Pakistan}} || — || 1 || 1 || || 29, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Sudan}} || — || 1 || 1 || || 26, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Uruguay}} || — || 1 || 1 || || 5, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Angola}} || — || 1 || 1 || || 5, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Dominican Republic}} || — || 3 || 3 || || 4, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Paraguay}} || — || 1 || 1 || || 2, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Afghanistan}} || — || 2 || 2 || || 28, Mayo 2022 || — |- | {{flag|French Guiana}} || — || 2 || 2 || || 26, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Vietnam}} || — || 3 || 3 || || 6, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Ukraine}} || — || 3 || 3 || || 10, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Somalia}} || — || 4 || 4 || || 9, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Senegal}} || — || 8 || 8 || || 11, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Martinique}} || — || 5 || 5 || || 17, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Croatia}} || 1 || — || 1 || || 23, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Fiji}} || — || 1 || 1 || || 24, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Maldives}} || — || 2 || 2 || || 18, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|New Zealand}} || 3 || — || 3 || || 10, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Eswatini}} || 1 || — || 1 || || 19, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Namibia}} || — || 2 || 2 || || 18, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Kazakhstan}} || — || 1 || 1 || || 25, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Cambodia}} || — || 1 || 1 || || 23, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Malaysia}} || — || 1 || 1 || || 24, Mayo 2022 || — |- | {{flag|Libya}} || — || 1 || 1 || || 15, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|North Macedonia}} || — || 3 || 3 || || 17, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Zimbabwe}} || — || 7 || 7 || || 5, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Zambia}} || — || 1 || 1 || || 20, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Armenia}} || — || 1 || 1 || || 23, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Andorra}} || 1 || — || 1 || || 2, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Rwanda}} || — || 1 || 1 || || 5, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Azerbaijan}} || — || 7 || 7 || || 11, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Bahamas}} || 1 || — || 1 || || 30, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Barbados}} || 1 || — || 1 || || 16, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Bermuda}} || 1 || — || 1 || || 22, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Bosnia and Herzegovina}} || 1 || — || 1 || || 13, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|India}} || 4 || — || 4 || || 14, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Jamaica}} || 1 || — || 1 || || 6, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|New Caledonia}} || 1 || — || 1 || || 12, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Puerto Rico}} || 12 || 1 || 13 || || 30, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Qatar}} || 1 || — || 1 || || 21, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Russia}} || 1 || — || 1 || || 12, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Serbia}} || 5 || — || 5 || || 17, Hunyo 2022 || — |- | {{flag|Saint Vincent and the Grenadines}} || — || 2 || 2 || || 24, Hulyo 2022 || — |- | {{flag|Thailand}} || 1 || — || 1 || || 21, Hulyo 2022 || — |- | '''Total''' || '''13,270''' || '''242''' || '''13,512 ''' || colspan="3"| '''Mga petsa ng kaso''' |} === Oras ng una at kumpirmadong kaso sa bawat bansa at teritoryo === {| class="wikitable mw-datatable" |+First confirmed monkeypox cases by country or territory |- !scope="col"| Date !scope="col"| Countries / ''Territories'' |- | {{dts|6 Mayo 2022}} | {{flagdeco|GBR}} [[2022 monkeypox outbreak in the United Kingdom|United Kingdom]] |- | {{dts|18 Mayo 2022}} | {{flagdeco|PRT}} [[2022 monkeypox outbreak in Portugal|Portugal]] • {{flagdeco|ESP}} [[2022 monkeypox outbreak in Spain|Spain]] • {{flagdeco|USA}} [[2022 monkeypox outbreak in the United States|United States]] |- | {{dts|19 Mayo 2022}} | {{BEL}} • {{flagdeco|CAN}} [[2022 monkeypox outbreak in Canada|Canada]] • {{ITA}} • {{SWE}} |- | {{dts|20 Mayo 2022}} | {{AUS}} • {{FRA}} • {{GER}} • {{NLD}} |- | {{dts|21 Mayo 2022}} | {{ISR}} • {{SWI}} |- | {{dts|22 Mayo 2022}} | {{AUT}} |- | {{dts|23 Mayo 2022}} | {{Flag|Denmark}} |- | {{dts|24 Mayo 2022}} | {{CZE}} • {{SVN}} • {{ARE}} |- | {{dts|27 Mayo 2022}} | {{ARG}} • {{FIN}} • {{IRL}} |- | {{dts|28 Mayo 2022}} | {{MLT}} • {{MEX}} |- | {{dts|31 Mayo 2022}} | {{HUN}} • {{NOR}} |- | {{dts|1 Hunyo 2022}} | ''{{GIB}}''{{efn-la|name=fn1}} |- | {{dts|2 Hunyo 2022}} | {{MAR}} |- | {{dts|3 Hunyo 2022}} | {{LAT}} |- | {{dts|8 Hunyo 2022}} | {{GHA}} • {{GRE}} |- | {{dts|9 Hunyo 2022}} | {{BRA}} • {{ISL}} |- | {{dts|10 Hunyo 2022}} | {{Flag|Poland}} |- | {{dts|12 Hunyo 2022}} | {{VEN}} |- | {{dts|13 Hunyo 2022}} | {{ROM}} |- | {{dts|15 Hunyo 2022}} | {{GEO}} • {{LUX}} |- | {{dts|17 Hunyo 2022}} | {{CHI}} • {{SRB}} |- | {{dts|19 Hunyo 2022}} | {{SWZ}} |- | {{dts|20 Hunyo 2022}} | {{LBN}} • {{SIN}} |- | {{dts|22 Hunyo 2022}} | {{KOR}} |- | {{dts|23 Hunyo 2022}} | {{BUL}} • {{COL}} • {{CRO}} • {{RSA}} |- | {{dts|24 Hunyo 2022}} | {{TWN}}{{efn-la|name=fn2}} |- | {{dts|26 Hunyo 2022}} | {{PER}} |- | {{dts|28 Hunyo 2022}} | {{EST}} |- | {{dts|29 Hunyo 2022}} | ''{{PRI}}''{{efn-la|name=fn3}} |- | {{dts|30 Hunyo 2022}} | {{BHS}} • {{TUR}} |- | {{dts|2 Hulyo 2022}} | {{KUW}} |- |} ===Oras ng suspetya ng kaso sa bawat bansa at teritoryo=== {| class="wikitable mw-datatable" |+Oras ng suspetya ng kaso sa bawat bansa at teritoryo |- ! scope="col" | Petsa ! scope="col" | Bansa / ''Territoryo'' |- | 20 Mayo 2022 | {{flag|Greece}} ''(discarded on 22 May)'' |- | 23 Mayo 2022 | {{flag|Morocco}} ''(discarded on 25 May)'' • {{flagicon image|Flag of French Guiana.svg}}''[[French Guiana]]''{{efn-la|name=fn2}} ''(discarded on 1 June)'' |- | 25 Mayo 2022 | {{BOL}} • {{flag|Sudan}} ''(discarded on 3 June)'' |- | 27 Mayo 2022 | {{IRN}} ''(discarded on 4 June)'' • {{ECU}} ''(discarded on 30 May)'' • {{MYS}} ''(discarded on 31 May)'' |- | 29 Mayo 2022 | {{AFG}} ''(discarded between 30 May and 5 June) |- | 30 Mayo 2022 | {{PER}} ''(discarded on 2 June)'' |- | 31 Mayo2022 | {{BRA}} |- | 1 Hunyo 2022 | {{CRI}} ''(discarded on 4 June)'' • {{PRY}} • {{HAI}} |- | 2 Hunyo 2022 | {{URU}} • ''{{flag|Cayman Islands}} • {{MRI}} |- | 4 Hunyo 2022 | {{IND}} • {{flag|Kosovo}} • {{TUR}} ''(discarded on 5 Hunyo)'' |- | 5 Hunyo 2022 | {{COL}} |- |} ==Tingnan rin== * [[Epidemya ng norovirus sa United Kingdom]] * [[Pandemya ng COVID-19]] ==Mga pananda== {{notelist-la|refs= {{efn-la|name=fn1|Teritoryong Britaniko sa Ibayon-dagat.}} {{efn-la|name=fn2|Hindi kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] na may limitadong pagkilala ng ilang mga kasaping estado ng Mga Nagkakaisang Bansa.}} }} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:2022 sa Europa]] [[Kategorya:2022 sa United Kingdom]] [[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]] kq1jio7oagn0jywyvso9bu9dfl1yzye 0 318250 1958672 1958064 2022-07-25T13:13:34Z Elysant 118076 wikitext text/x-wiki Ang Miss Intercontinental (pinaikling MIO) ay isang taunang internasyonal na beauty pageant na itinatag noong 1971. Ang patimpalak na ito ay unang ginanap sa Oranjestad, Aruba bilang Miss Teenage Intercontinental (1973-1979), at sa Lagos, Niherya bilang Miss Teen Intercontinental (1979-1982). {{Infobox organization |name = Miss Intercontinental |image = |image_border = |size = |caption = |map = |msize = |mcaption = |motto = The most beautiful woman of all continents |formation= {{start date and age|1971}} |founder = |type = [[Patimpalak ng kagandahan]] |headquarters = [[Lungsod ng Panama]] |location = [[Panama]] |membership = |language = [[English language|English]] |leader_title = Presidente |leader_name = Manoj Chatlani |parent_organization = The Miss Intercontinental Organization S.A. |formerly = Miss Teenage Intercontinental (1973-1979)<br>Miss Teen Intercontinental (1979-1982) |key_people = |budget = |website = {{URL|https://www.missintercontinental.de}} }} ==Kasaysayan== Ang Miss Intercontinental ay itinatag noong 1971 na nakabase sa Panama. Noong 1973 ang pageant ay opisyal na tinawag na Miss Teenage Intercontinental. Pagkatapos noong 1979 ito ay pinalitan ng Miss Teen Intercontinental hanggang sa wakas noong 1982 ang kanyang pangalan ay binago pabalik sa Miss Intercontinental hanggang ngayon. ==Titulado== ===Mga titulado kamakailan=== {{For|iba pang mga detalye|Talaan ng mga Nanalo sa Miss Intercontinental}} {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Taon ! Bansa/Teritoryo ! Titulado ! Lokasyon ! Bilang ng sumali |- | 2022 | - | - | - | - |- | 2021 | {{flagicon|PHL}} [[Pilipinas]] | Cindy Obeñita<ref>{{Cite web|url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/philippines-cinderella-faye-obenita-winner-miss-intercontinental-2021/|title=Philippines’ Cinderella Faye Obeñita is Miss Intercontinental 2021|website=Rappler|language=en|date=Oktubre 30, 2021|access-date=Hulyo 16, 2022}}</ref> | Sharm El Sheikh, Ehipto | 72 |- | 2020 ! colspan="4" | Walang kompetisyon na ginanap dahil sa [[Pandemya ng COVID-19]] |- | 2019 | {{flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggarya]] | Fanni Mikó<ref>{{Cite web|url=https://www.manilatimes.net/2019/12/21/latest-stories/breakingnews/hungarian-crowned-miss-intercontinental-2019-ph-bet-in-top-20-miss-popularity/666222|title=Hungarian crowned Miss Intercontinental 2019; PH bet in Top 20, Miss Popularity|website=The Manila Times|language=en|date=Disyembre 21, 2019|access-date=Hulyo 16, 2022}}</ref> | Sharm El Sheikh, Ehipto | 75 |- | 2018 | {{flagicon|PHL}} [[Pilipinas]] | Karen Gallman<ref>{{Cite web|url=https://www.rappler.com/life-and-style/221966-photos-miss-intercontinental-2018-pageant/|title=IN PHOTOS: Miss Intercontinental 2018|website=Rappler|language=en|date=Enero 27, 2019|access-date=Hulyo 16, 2022}}</ref> | Pasay, Pilipinas | 83 |- | 2017 | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Verónica Salas<ref>{{Cite web|url=https://www.globalbeauties.com/news/2018/1/25/mexico-wins-miss-intercontinental-2017|title=Mexico wins Miss Intercontinental 2017|website=Global Beauties|language=en|date=Enero 25, 2018|access-date=Hulyo 16, 2022}}</ref> | Hurghada, Ehipto | 66 |} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} ==Panlabas na Kawing== * {{Official website|https://www.missintercontinental.de}} [[Kategorya: Patimpalak ng kagandahan]] mm31g363blc6uifc5ptzqjpzb0zzk1m 2 318353 1958699 1958636 2022-07-26T03:23:53Z Prof.PMarini 123274 Panibagong sub-section, pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. dz2z5d74fc2jag5prtq4aq8ixnom8df 1958700 1958699 2022-07-26T03:27:26Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 1/2 - 3 1/2. n9e6n8gt8c8u99w5nd86gmmvbvebsjj 1958703 1958700 2022-07-26T03:35:53Z Prof.PMarini 123274 Formatting edits wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7\frac{1}{2} - 3\frac{1}{2}. hx61ctc62l84equcsylcejw467e7ffy 1958704 1958703 2022-07-26T03:42:55Z Prof.PMarini 123274 Formatting edits. Karagdagang pangungusap. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 {1 \over 2} - 3 {1 \over 2}. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. e0eybz099zdajqdykhm46865b6hrr0t 1958705 1958704 2022-07-26T03:49:24Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 {1 \over 2} - 3 {1 \over 2}. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang karangalan. 7gfu62w3nt4olufifkdv2olepyzd70a 1958706 1958705 2022-07-26T03:55:48Z Prof.PMarini 123274 Formatting edits wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 1/2 / 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang karangalan. tbhcc99e0xubfkr4zh7puf3pqge541u 1958707 1958706 2022-07-26T03:57:01Z Prof.PMarini 123274 Formatting edits wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''European Youth Chess Championship]]: taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10'' , 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa ''Under 12'' na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang karangalan ng [[World Youth Chess Championship]] sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score''. ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang karangalan. 2ct48o18u8163jqbn5qerxu7cu7a09w 1958708 1958707 2022-07-26T03:59:59Z Prof.PMarini 123274 Typo at formatting edits. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang karangalan. 3bmz9gmotf8nb75wzqy3areksj4tg1n 1958709 1958708 2022-07-26T04:05:18Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang mga pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. dgkbc39oz4gjn1gimxqraw6isvzpruf 1958710 1958709 2022-07-26T04:09:25Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. ad28lfsuz80u45bna5sqjdwwcvisz5a 1958711 1958710 2022-07-26T04:27:58Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. a9vqtqkk5pbraqllhguzzuf7id1mz2k 1958712 1958711 2022-07-26T04:32:24Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang sub-section at pangungusap. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. pw6k7l0cfv5czrjzqvns9x1tve1whav 1958713 1958712 2022-07-26T04:36:10Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang mga pangungusap. Panibagong sub-section at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' 8jjc31696co3u1r0hz431n6d9j7gwmi 1958715 1958713 2022-07-26T04:39:34Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. latp9q5z5ryjk5c8ouxs1xoiojrmldn 1958716 1958715 2022-07-26T04:48:03Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang sub-section at mga pangungusap wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' apayfm0t0hb1alpwudtopnm2n8s7z8q 1958717 1958716 2022-07-26T04:50:44Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang mga pangungusap. Panibagong sub-section at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: czcupw1d1k1e7l7vokcbayli253hqge 1958718 1958717 2022-07-26T04:53:23Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang mga pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0 cdsomwlh6q1vtrvni2e5llvmgenlutf 1958720 1958718 2022-07-26T04:57:22Z Prof.PMarini 123274 Karagdagang mga pangungusap at mga link. wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] cvp9m0qx4d5hz23vw8qta1mmk1vkskg 1958722 1958720 2022-07-26T05:02:02Z Prof.PMarini 123274 Kargdagang larawan wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018]] |caption = Si Ian Nepomniachtchi sa paligsahang ''Tal Memorial'' noong 2018 |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] mbj1teo79q6a02re6br480dc3nzv0y3 1958723 1958722 2022-07-26T05:04:15Z Prof.PMarini 123274 Typo edit wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] rzw99mi667lkf3mv6hxqznfon0a660v 1958724 1958723 2022-07-26T05:08:57Z Prof.PMarini 123274 Magdagdag ng talaan wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; color:black" |+World Chess Championship 2021 |- ! rowspan="2" | !! rowspan="2" |Rating !! rowspan="2" |Rank !! colspan="14" |Match games !! rowspan="2" |Points |- ! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- | align="left" | {{flagathlete|Magnus Carlsen|NOR}} || 2856 || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | 1 || ½ | style="background:black; color:white" | 1 || colspan="3" rowspan="2" align="center" |Not required || '''7½''' |- | align="left" | <span class="flagicon">[[File:CFR Russia chess simplified flag infobox.svg|23x15px|border |alt=|link=]]&nbsp;</span>[[Ian Nepomniachtchi]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">(<abbr title="Chess Federation of Russia">CFR</abbr>)</span> || 2782 || 5 | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | 0 || style="background:black; color:white" | ½ | 0 || '''3½''' |} ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] atz3oc2jwieb0l7pz13rd4ujrrjas9s 1958725 1958724 2022-07-26T05:11:28Z Prof.PMarini 123274 Edit table contents wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; color:black" |+World Chess Championship 2021 |- ! rowspan="2" | !! rowspan="2" |Antas !! rowspan="2" |Pandaigdigang Talaan !! colspan="14" |Mga laban !! rowspan="2" |Puntos |- ! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- | align="left" | {{flagathlete|Magnus Carlsen|NOR}} || 2856 || Numero 1 | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | 1 || ½ | style="background:black; color:white" | 1 || colspan="3" rowspan="2" align="center" |Hindi na kinailangan || '''7½''' |- | align="left" | <span class="flagicon">[[File:CFR Russia chess simplified flag infobox.svg|23x15px|border |alt=|link=]]&nbsp;</span>[[Ian Nepomniachtchi]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">(<abbr title="Chess Federation of Russia">CFR</abbr>)</span> || 2782 || Numero 5 | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | 0 || style="background:black; color:white" | ½ | 0 || '''3½''' |} ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] iy0cc29w01mwdeyfzopgjr1wau1vx4i 1958746 1958725 2022-07-26T10:01:16Z Prof.PMarini 123274 Magdagdag ng sanggunian wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013) <ref name=World Team 09>{{cite web |url=http://en.chessbase.com/post/world-team-09-russia-takes-gold-china-silver |title=World Team 09 Russia Takes Gold; China Silver |date=6 December 2013 |publisher=ChessBase |access-date=26 July 2022}}</ref> at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; color:black" |+World Chess Championship 2021 |- ! rowspan="2" | !! rowspan="2" |Antas !! rowspan="2" |Pandaigdigang Talaan !! colspan="14" |Mga laban !! rowspan="2" |Puntos |- ! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- | align="left" | {{flagathlete|Magnus Carlsen|NOR}} || 2856 || Numero 1 | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | 1 || ½ | style="background:black; color:white" | 1 || colspan="3" rowspan="2" align="center" |Hindi na kinailangan || '''7½''' |- | align="left" | <span class="flagicon">[[File:CFR Russia chess simplified flag infobox.svg|23x15px|border |alt=|link=]]&nbsp;</span>[[Ian Nepomniachtchi]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">(<abbr title="Chess Federation of Russia">CFR</abbr>)</span> || 2782 || Numero 5 | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | 0 || style="background:black; color:white" | ½ | 0 || '''3½''' |} ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] hyi1ve3zh8vfn7tbvw9huvtibua7xxv 1958747 1958746 2022-07-26T10:04:36Z Prof.PMarini 123274 edit reference link wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013)<ref name=World_Team_09>{{cite web |url=https://en.chessbase.com/post/world-team-09-russia-takes-gold-china-silver |title=World_Team_09_Russia_Takes_Gold;_China_Silver |date=6 December 2013 |publisher=ChessBase |access-date=26 July 2022}}</ref> at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo. ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; color:black" |+World Chess Championship 2021 |- ! rowspan="2" | !! rowspan="2" |Antas !! rowspan="2" |Pandaigdigang Talaan !! colspan="14" |Mga laban !! rowspan="2" |Puntos |- ! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- | align="left" | {{flagathlete|Magnus Carlsen|NOR}} || 2856 || Numero 1 | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | 1 || ½ | style="background:black; color:white" | 1 || colspan="3" rowspan="2" align="center" |Hindi na kinailangan || '''7½''' |- | align="left" | <span class="flagicon">[[File:CFR Russia chess simplified flag infobox.svg|23x15px|border |alt=|link=]]&nbsp;</span>[[Ian Nepomniachtchi]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">(<abbr title="Chess Federation of Russia">CFR</abbr>)</span> || 2782 || Numero 5 | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | 0 || style="background:black; color:white" | ½ | 0 || '''3½''' |} ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] tnqk08qvszss89k62r22fu33ewl61p0 1958751 1958747 2022-07-26T10:11:50Z Prof.PMarini 123274 Added reference link wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013)<ref name=World_Team_09>{{cite web |url=https://en.chessbase.com/post/world-team-09-russia-takes-gold-china-silver |title=World_Team_09_Russia_Takes_Gold;_China_Silver |date=6 December 2013 |publisher=ChessBase |access-date=2022-07-26}}</ref> at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo.<ref name="Ian_High_Score">{{Cite web |url=https://www.chess.com/news/view/2022-fide-candidates-tournament-round-14 |last=Doggers |first=Peter |title=Ding_Beats_Nakamura_To_Finish_2nd_Behind_Nepomniachtchi;_Radjabov_Claims_3rd Place |access-date=2022-07-26}}</ref> ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak. Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; color:black" |+World Chess Championship 2021 |- ! rowspan="2" | !! rowspan="2" |Antas !! rowspan="2" |Pandaigdigang Talaan !! colspan="14" |Mga laban !! rowspan="2" |Puntos |- ! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- | align="left" | {{flagathlete|Magnus Carlsen|NOR}} || 2856 || Numero 1 | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | 1 || ½ | style="background:black; color:white" | 1 || colspan="3" rowspan="2" align="center" |Hindi na kinailangan || '''7½''' |- | align="left" | <span class="flagicon">[[File:CFR Russia chess simplified flag infobox.svg|23x15px|border |alt=|link=]]&nbsp;</span>[[Ian Nepomniachtchi]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">(<abbr title="Chess Federation of Russia">CFR</abbr>)</span> || 2782 || Numero 5 | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | 0 || style="background:black; color:white" | ½ | 0 || '''3½''' |} ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] dl1jtz0jub64j23bvfn5reofqljzgoz 1958755 1958751 2022-07-26T10:18:31Z Prof.PMarini 123274 Sanggunian wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013)<ref name=World_Team_09>{{cite web |url=https://en.chessbase.com/post/world-team-09-russia-takes-gold-china-silver |title=World_Team_09_Russia_Takes_Gold;_China_Silver |date=6 December 2013 |publisher=ChessBase |access-date=2022-07-26}}</ref> at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo.<ref name="Ian_High_Score">{{Cite web |url=https://www.chess.com/news/view/2022-fide-candidates-tournament-round-14 |last=Doggers |first=Peter |title=Ding_Beats_Nakamura_To_Finish_2nd_Behind_Nepomniachtchi;_Radjabov_Claims_3rd Place |access-date=2022-07-26}}</ref> ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak.<ref name="Play_Angrier">{{Cite web|url=https://https://www.sport-express.ru/chess/reviews/792654/ |title=Ian_Nepomniachtchi:_I_Began_To_Play_Angrier_And_The_Results_Went |date=2010-12-25 |access-date=2022-07-26}}</ref> Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; color:black" |+World Chess Championship 2021 |- ! rowspan="2" | !! rowspan="2" |Antas !! rowspan="2" |Pandaigdigang Talaan !! colspan="14" |Mga laban !! rowspan="2" |Puntos |- ! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- | align="left" | {{flagathlete|Magnus Carlsen|NOR}} || 2856 || Numero 1 | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | 1 || ½ | style="background:black; color:white" | 1 || colspan="3" rowspan="2" align="center" |Hindi na kinailangan || '''7½''' |- | align="left" | <span class="flagicon">[[File:CFR Russia chess simplified flag infobox.svg|23x15px|border |alt=|link=]]&nbsp;</span>[[Ian Nepomniachtchi]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">(<abbr title="Chess Federation of Russia">CFR</abbr>)</span> || 2782 || Numero 5 | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | 0 || style="background:black; color:white" | ½ | 0 || '''3½''' |} ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] pe8q8h8nxhqmphi06s8jcuygnfibw8x 1958756 1958755 2022-07-26T10:19:41Z Prof.PMarini 123274 edit reference link wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013)<ref name=World_Team_09>{{cite web |url=https://en.chessbase.com/post/world-team-09-russia-takes-gold-china-silver |title=World_Team_09_Russia_Takes_Gold;_China_Silver |date=6 December 2013 |publisher=ChessBase |access-date=2022-07-26}}</ref> at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo.<ref name="Ian_High_Score">{{Cite web |url=https://www.chess.com/news/view/2022-fide-candidates-tournament-round-14 |last=Doggers |first=Peter |title=Ding_Beats_Nakamura_To_Finish_2nd_Behind_Nepomniachtchi;_Radjabov_Claims_3rd Place |access-date=2022-07-26}}</ref> ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak.<ref name="Play_Angrier">{{Cite web|url=https://www.sport-express.ru/chess/reviews/792654/ |title=Ian_Nepomniachtchi:_I_Began_To_Play_Angrier_And_The_Results_Went |date=2010-12-25 |access-date=2022-07-26}}</ref> Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12''na pangkat. Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] ''sa ''Under 12 category n''ang talunin niyasi Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; color:black" |+World Chess Championship 2021 |- ! rowspan="2" | !! rowspan="2" |Antas !! rowspan="2" |Pandaigdigang Talaan !! colspan="14" |Mga laban !! rowspan="2" |Puntos |- ! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- | align="left" | {{flagathlete|Magnus Carlsen|NOR}} || 2856 || Numero 1 | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | 1 || ½ | style="background:black; color:white" | 1 || colspan="3" rowspan="2" align="center" |Hindi na kinailangan || '''7½''' |- | align="left" | <span class="flagicon">[[File:CFR Russia chess simplified flag infobox.svg|23x15px|border |alt=|link=]]&nbsp;</span>[[Ian Nepomniachtchi]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">(<abbr title="Chess Federation of Russia">CFR</abbr>)</span> || 2782 || Numero 5 | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | 0 || style="background:black; color:white" | ½ | 0 || '''3½''' |} ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] k48ykv3iohsgwx0sb6u0fvf6ntvnyhq 1958757 1958756 2022-07-26T10:27:09Z Prof.PMarini 123274 Magdagdag ng sanggunian wikitext text/x-wiki {{Infobox chess player |playername = Ian Nepomniachtchi |image = [[File:Ian Nepomniachtchi Tal Memorial 2018.jpg|thumb|Si Ian Nepomniachtchi sa ''Tal Memorial 2018'']] |birthname = Ian Alexandrovich Nepomniachtchi |datebirth = Hulyo 14, 1990 |placebirth = Bryansk, Russian SFSR, Soviet Union |country = {{RUS}} |title = Granmaestro (2007) |rating = 2766 (Hulyo 2022) |peakrating = 2792 (Mayo 2021) |rank = Ika-4 (Abril 2020) |peakrank = Ika-7 (Hulyo 2022) }} = Ian Nepomniachtchi = Si '''Ian Alexandrovich Nepomniachtchi''' (ipinanganak noong Hulyo 14, 1990) ay isang ''[[Pandaigdigang Granmaestro]]'' sa larangan ng ''[[ahedres]]'' (''Chess Grandmaster)'' mula sa bansang [[Rusya|Russia]]. Nagwagi siya sa ''Russian Superfinal'' noong mga taong 2010 at 2020, napagtagumpayan din niya ang ''European Individual Title'' noong 2010. Taong 2008 at 2015 nang pagtagumpayan niya ang ''Aeroflot Open, ''at noong ''2016, ''nanalo siya sa ''Tal Memorial''. Kasapi siya ng koponan ng Rusya na nagwagi sa'' World Team Chess Championship'' sa [[Antalya]] (2013)<ref name=World_Team_09>{{cite web |url=https://en.chessbase.com/post/world-team-09-russia-takes-gold-china-silver |title=World_Team_09_Russia_Takes_Gold;_China_Silver |date=6 December 2013 |publisher=ChessBase |access-date=2022-07-26}}</ref> at [[Astana]] (2019). Kasama din siya ng pambansang koponan na nagwagi noong ''2015 European Team Chess Championship sa ''[[Reykjavik, Iceland]]. Noong taong 2016, kinilala siyang pang-4 sa buong mundo sa larangan ng ''rapid chess'' at ''blitz chess''. Dati na siyang nagwagi ng dalawang ''silver medals'' sa ''World Rapid Championship'', isang ''silver medal'' sa ''World Blitz Championship'', at kampeonato sa ''2008 Ordix Open''. Noong Disyember 2019, dahil sa pagkapanalo ng ''second place'' sa ''[[FIDE Grand Prix 2019]]'', nakapasok siya sa ''[[Candidates Tournament 2020-2021]].'' Nagwagi din siya sa ''2021 FIDE Candidates Tournament'' kaya naman nakapasok siya sa ''World Chess Championship 2021'' bilang ''challenger'' sa pagkakamit ng titulo ng Pandaigdig na Kampeonato; noong Disyembre 2021, sa nabanggit na kampeonato, tinalo siya ni [[Magnus Carlsen]] na siyang ''defending champion''. Noong Hulyo 2022, muli siyang nagwagi sa ''2022 FIDE Candidates Tournament'', ito na ang pangalawanng sunod na pagkapanalo niya ng naturang patimpalak. Dahil dito, muli siya ang maghahamon sa ''World Chess Championship 2023''; bilang karagdagan siya din ang nagtala ng pinakamataas na iskor sa lahat ng ''Candidates' Tournament'' mula noong 2013, nang ipatupad ang makabagong porma ng torneo.<ref name="Ian_High_Score">{{Cite web |url=https://www.chess.com/news/view/2022-fide-candidates-tournament-round-14 |last=Doggers |first=Peter |title=Ding_Beats_Nakamura_To_Finish_2nd_Behind_Nepomniachtchi;_Radjabov_Claims_3rd Place |access-date=2022-07-26}}</ref> ==Karera== ===Panimula=== Si Nepomniachtchi ay apo ng sikat na guro at manunulat ng awit na si [[Boris Iosifovich Nepomniashchy]] mula sa [[Bryansk]]. Nagsimula siyang maglaro ng ahedres sa edad na apat. Ang kanyang mga tiyuhin na sina Igor Nepomniashchy, [[Valentin Evdokimenko]] ang naging kanyang mga unang tagapagturo. Natuto din siya mula sa ''international master'' na si [[Valery Zilberstein]], at sa ''Granmaestro'' na si [[Sergei Yanovsky]]. Mula edad lima hanggang labintatlo, kasama ang ''coach'' na si Valentin Evdokimanko, nanirahan si Ian sa Bryansk, para magsanay. Sa patnubay ni Evdokimanko, lumahok siya sa mga kampeonato ng ahedres sa Europa at sa mga Pandaigdigang patimpalak.<ref name="Play_Angrier">{{Cite web|url=https://www.sport-express.ru/chess/reviews/792654/ |title=Ian_Nepomniachtchi:_I_Began_To_Play_Angrier_And_The_Results_Went |date=2010-12-25 |access-date=2022-07-26}}</ref> Tatlong beses napagtagumapayan ni Ian and ''[[European Youth Chess Championship]]:'' taong 2000 nanalo siya sa pangkat ''Under 10 ,'' 2001 at 2002 naman nang magkampeon siya sa'' Under 12'' na pangkat.<ref name="This_Week_In_Chess>{{cite web |url=https://theweekinchess.com/html/twic420.html#9 |title=The_Week_in_Chess_420 |last=Crowther |first=Mark |date=2002-11-25 |access-date=2022-07-26}}</ref> Taong 2002 din noong iuwi niya ang kampeonato mula sa'' [[World Youth Chess Championship]] '' sa ''Under 12 category'' nang talunin niya si Magnus Carlsen sa pamamagitan ng ''tiebreak score.'' ===2007-2009=== Noong 2007, nakamit niya ang ikalawang pwesto sa ''C Group'' ng ''[[Corus Chess Tournament]]'' na ginanap sa [[Wijk Aan Zee, Netherlands|Wijk Aan Zee]]; dito siya unang kinilala bilang nababagay sa hanay ng mga ''Granmaestro''. Bago matapos ang taon ding iyon, ikalawang ulit na nagwagi si Ian upang mapalapit sa pagkakamit ng titulong ''Granmaestro'' sa ''European Individual Chess Championship'' sa [[Dresden, Saxony, Germany| Dresden]]. Ang ikatlo at huling pamantayan bago niya tuluyang kamtin ang titulong ''Granmaestro'' ay kanyang ipinanalo sa torneong ''5th Vanya Somov Memorial - World's Youth Stars'' na ginanap sa [[Kirishi, Russia| Kirishi]]. Tinalo niya tatlong mga kapwa kampeon na sina [[Rauf Mamedov]], [[Parimarjan Negi]], at [[Zaven Andriasian]] dahil sa ''tiebreak score''. Nakapasok siya sa 2008 ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'' dahil kanyang pagkapanalo sa ''Aeroflot Open'' na ginanap sa [[Moscow]] noong Pebrero 2008. Sa ''Dortmund Sparkassen Chess Meeting'', wala siyang natalong laban, pawang mga tabla at panalo; at naging tabla sila ng tatlo pang kalahok sa ikalawang pwesto. Sa loob ng taon din ito nag-kampeon si Ian sa ''Ordix Open'', isang ''rapid chess tournament'' na ginanap sa [[Mainz, Germany| Mainz]]. Taong 2009 nang makamit niya ang gintong medalya sa ''2009 Maccabiah Games''. ===2010-2011=== Taong 2010, sa [[Rijeka]], sa iskor na 9/11, napanalunan ni Ian ang ''European Individual Championship. Bago matapos ang taon, nanalo din siya sa ''[[Russian Chess Championship]]'' sa Moscow, kung saan tinalo niya sa ''playoff'' si [[Sergey Karjakin]]. Noong Nobyembre ng taong 2011, sa ''Category 22'' ng ''Tal Memorial'' sa Moscow, nag-tabla sa Ikatlo - Ika-limang Pwesto si Ian, kasama sina [[Vasily Ivanchuk]] at Sergey Karjakin. Si [[Vladimir Potkin]] ang tagapagturo kay Nepomniachtchi noong 2011. ===2013-2015=== Noong Mayo 2013, sa ''European Individual Championship'' sampung kalahok ang nag-tabla sa Unang Pwesto kasama si Ian; katabla niya ang mga manlalarong sina [[Alexander Moiseenko]], [[Evgeny Romanov]], [[Alexander G Beliavsky]], [[Constantin Lupulescu]], [[Francisco Vallejo Pons]], [[Sergei Movsesian]], [[Hrant Melkumyan]], [[Alexey Dreev]], at [[Evgeny Alekseev]]. Nang sumunod na buwan, nanalo naman si Ian ng Ikalawang Pwesto sa ''World Rapid Chess Championshio'' na ginanap sa [[Khanty-Mansiysk]]; ang naging kampeon dito ay si [[Shakhriyar Mamedyarov]]. Oktubre noong taong 2013 pa din, nag-tabla naman si Nepomniachtchi at si [[Peter Svidler]] sa ''Russian Championship Superfinal''; matapos ang ''tiebreak'', Ikalawang Pwesto ang naiuwi ni Ian. Sa kabuuan ng 2013, umangat ang ''[[FIDE]] rating'' ni Ian; mula 2689 noong Enero, ito ay naging 2830 pagdating ng Disyembre. Taong 2014, nakamit ni Nepomniachtchi ang medalyang pilak sa ''[[World Blitz Chess Championship]]'' na inilunsad sa [[Dubai]]. Pagdating ng Agosto, noong ''5th International Chess Festival'' na tinawag ding ''Yaroslav the Wise'' na idinaos sa [[Yaroslavl]], nanalo rin siya sa ''Tournament of Champions,'' isang patimpalak sa ''rapid chess'' gamit ang ''[[double round-robin format]]'', at kalahok ang anim na kampeong Europeo na nagsipagwagi sa pagitan ng taoon 2009-2014. Nagwagi naman siya ng gintong medalya sa panlalaking tunggaliang ''[[Basque Chess Tournament]]'' sa ginanap na ''[[SportAccord World Mini Games]]'' sa [[Beijing]], Disyembre nang taong iyon. Abril 2015 nang muling manalo si Ian sa ''Aeroflot Open,'' ikalawang beses ito sa kanyang karera; kung saan tinalo niya sa pamamagitan ng ''tiebreak'' si [[Daniil Dubov]], kahit pa mas maraming beses siyang nagsimula sa depensa gamit ang mga itim na piyesa. Dahil dito, (muli) siyang nakapasok sa ''2015 Dortmund Sparkassen Chess Meeting''. Pagkatapos nito, kasunod agad niyang niyang pinagtagumpayan ang ''Aeroflot Blitz tournament''. Pagdating ng Setyembre, lumahok at nagwagi naman siya sa ''Moscow Blitz Championship'', at isang buwan lang ang lumipas ay nag-''silver medal'' sa ''[[World Rapid Chess Championship]]'' na idinaos sa [[Berlin]]. ===2016-2020=== [[File:Ian Nepomniachtchi Satka 2018.jpg|alt= Nepomniachtchi looking over a chess board.|thumb| Si Nepomniachtchi noong ''2018 Russian Chess Championships Super Finals'' ]] Si Ian Nepomniachtchi ang nag-kampeon sa ''7th [[Hainan Danzhou]] Tournament'' at sa [[Taj Memorial]] na ginanap Hulyo at Oktubre ng taong 2016. Taong iyon din ng ganapin ang ''[[42nd Chess Olympiad]]'' kung saan nanalo sa ng ''individual silver'' bilang manlalaro sa ika-apat na ''board'' ng koponan ng Russia, na nagkamit naman ng ''team bronze''. Noong Disyembre 10, 2017, sa isang labang nakapaloob sa ''Super Tournament'' sa ''London'' natalo ni Ian ang Pandaigdigang Kampeon na si Magnus Carlsen; sa wakas ng nasabing torneo ay ikalawang karangalan lamang ang kanyang naiuwi, dahil matapos niyang manguna sa unang walong ''rounds'' (+3-0=5), natalo siya sa ''tiebreak'' ni Fabiano Caruana, na nagsimulang humabol sa kanysa sa ika-siyam na ''round''. Noon namang Disyembre 17, 2017, nagkamit siya ng ikatlong pwesto sa ''World Rapid Chess Championship'' sa [[Riyadh]]. Noong Hulyo 2018, napanalunan niya ''[[46th Dortmund Sparkassen Chess Meeting]]'', sa tala na 5/7 (+3-0=4), isang buong punto ang lamang sa nasa kasunod na pwesto. Enero 2019, lumahok si Nepomniachtchi sa ''[[81st Tata Steel Masters]]'' at nagkamit ng ikatlong pwesto sa iskor na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math>/ 13 (+4-2=7). Pagdating ng Marso, kasama siya sa koponan na nagwagi ng ''World Team Chess Championship'' para sa Russia. Mayo ng parehas na taon, sumali naman si Ian sa [[FIDE Grand Prix Tournament]] sa Moscow na bahagi ng proseso para makapasok sa ''[[2020 World Chess Championship]]''. Ang naturang torneo ay nilahukan ng 16 na manlalaro. Naging kampeon si Nepomnichtchi sa paggapi kay Granmaestro [[Alexander Grishuk sa mabibilis na ''tiebreak'' sa wakas ng torneo. Dahil dito, umbaot na sa kabuuang 9 and kanyang puntos sa ''Grand Prix'' at naluklok siya sa pinaka-tuktok ng talaan. Disyembre 2020, nagwagi siya sa ''Russian Championship'' na may 7.5 puntos sa kabuuang 11 laban, lamang ng kalahating puntos sa Granmaestro na si [[Sergey Karjakin.]] ===2021-2022=== Noong Abril 2021, nanalo si Ian sa ''[[2020/2021 Candidates Tournament]]'' taglay ang kartadang 8.5/14 (+5-2=7), may kalahating puntong lamang sa pumangalawang pwesto na si [[Maxime Vachier-Lagrave]]. Ang pagkapanalong ito ang nagbigay-pagkakataon sa kanya upang makaharap si Magnus Carlsen sa ''World Chess Championship'' na ginanap noong Nobyembre-Disyembre 2021. Napanatili ni Carlsen ang kanyang pagka-kampeon, nanalo siya sa tala na 7 <math>\tfrac{1}{2}</math> - 3 <math>\tfrac{1}{2}</math>. Agosto 2021 nang makamit ni Nepomniachtchi ang pinakamataas na ''rating'' sa lahat ng manlalaro sa bansang ''Russia'', taglay ang ''rating'' na 2792. Dahil dito, naitala siya bilang pang-apat na pwesto sa buong mundo, at nasa ikalawang pwesto sa buong Europa, sumunod kay Magnus Carlsen. Mula ika-26 hanggang ika-28 ng Disyembre, lumahok si Nepomniachtchi sa 2021 ''FIDE World Rapid Championship'' at nakapagtapos nang tabla ang iskor (9.5/13) sa iba pang mga manlalaro; matapos ang serye ng mga ''tiebreaks'' nakamit niya ang ikalawang pwesto. Ang nagkamit ng unang pwesto na si [[Nodirbek Abdusattorov]], na mayroon ding iskor na 9.5/13 ay nakaharap ni Ian sa isang ''playoff''. Tabla ang naging resulta ng kanilang unang laban, at natalo si Ian sa ikalawa nilang paghaharap, kaya sa dulo ng patimpalak, ay ikalawang karangalan ang naiuwi ni Nepomniachtchi. Disyembre din ng magharap sa isang ''friendly match'' si Ian at ang presidente ng [[Nornickel]] na si [[Vladimir Potanin]] na ipinanalo ni Nepomniachtchi pagkatapos ng ika-38 tira. Muling nakapasok si Nepomniachtchi sa ''[[2022 Candidates Tournament]]'' dahil siya ang ''World Championship Runner-up'' at siya'y nagtaglay ng paunang kalamangan sa torneo. Dahil sa pagpaptaw ng FIDE ng parusang pagkasuspinde sa mga koponan ng mga bansang Russia at Belarusia, lumaban na lamang si Ian dala ang watawat ng FIDE. Nakamit ni Nepomniachtchi ang tagumpay matapos ang ika-13 ''round'' ng torneo, matapos maitabla ang kanyang laban kontra kay [[Richard Rapport]], dala ang isa at kalahating puntong kalamangan tungo sa ika-14 na ''round''. Dahil doon, natiyak niya ang pagpasok sa ''[[World Chess Championship 2023]]''. Si Ian ang unang manlalaro na nalampas sa ''Candidates Tournament'' nang hindi natatalo matapos ang katulad na ginawa ni Viswanathan Anand noong 2014. Si Ian din ang nagkamit ng pinakamataas na iskor na 9.5/14 sa ''Candidates Tournament'' mula nang ipatupad ang makabagong anyo ng nasabing torneo noong 2013. {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; color:black" |+World Chess Championship 2021 |- ! rowspan="2" | !! rowspan="2" |Antas !! rowspan="2" |Pandaigdigang Talaan !! colspan="14" |Mga laban !! rowspan="2" |Puntos |- ! 1 !! 2 !! 3 !! 4 !! 5 !! 6 !! 7 !! 8 !! 9 !! 10 !! 11 !! 12 !! 13 !! 14 |- | align="left" | {{flagathlete|Magnus Carlsen|NOR}} || 2856 || Numero 1 | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || ½ | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | ½ || 1 | style="background:black; color:white" | 1 || ½ | style="background:black; color:white" | 1 || colspan="3" rowspan="2" align="center" |Hindi na kinailangan || '''7½''' |- | align="left" | <span class="flagicon">[[File:CFR Russia chess simplified flag infobox.svg|23x15px|border |alt=|link=]]&nbsp;</span>[[Ian Nepomniachtchi]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">(<abbr title="Chess Federation of Russia">CFR</abbr>)</span> || 2782 || Numero 5 | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | ½ | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | ½ || style="background:black; color:white" | 0 | 0 || style="background:black; color:white" | ½ | 0 || '''3½''' |} ==Katayuan sa ''Rapid'' at ''Blitz Chess''== Bukod sa kanyang napatunayang husay sa klasikong ahedres, nagpakita din ng galing si Ian sa ''rapid'' at ''blitz chess''. Sa tala noong Hunyo 2021, si Ian ay panglima sa buong mundo sa talaan ng FIDE para sa ''rapid chess'' at ika-sampu naman sa daigdig sa talaan ng ''blitz chess''. ==Personal na Buhay== Si Ian Nepomniachtchi ay isang [[Hudyo]]. Madalas gamitin ng mga kakilala niya ang palayaw niyang "'''Nepo'''". Nagtapos siya ng pag-aaral mula sa ''[[Russian State Social University]]'' Noong Oktubre 4, 2021, nagin panauhin si Nepomniachtchi sa programa sa telebisyon na ''[[What? Where? When?]]'' Kasama ang 43 pang mga kilalang manlalaro ng ahedres mula sa ''Russia'', noong Marso 2022, lumagda si Nepomniachtchi sa isang bukas na liham para sa pangulo ng Rusya na si [[Vladimir Putin]] para tutulan ang pagsakop ng Russia sa Ukraine at maghayag ng pakikiisa sa mga mamayan ng Ukraine. ===''Video Gaming''=== Taong 2006 na matutunan at makahiligan ni Ian ang larong [[DotA]]; naging ''semi-professional'' na manlalaro din siya ng [[DotA2]]. Kasapi siya sa koponan na nagwagi sa ''[[ASUS Cup Winter 2011]]'' ''DotA Tournament''. Naging komentarista naman siya noong ''ESL Hamburg 2018 DotA 2 Tournament'', at nakilala sa taguring ''FrostNova''. Naglalaro din siya ng ''[[Hearthstone]]'' at hinikayat pa ang kapwa Rusong Granmaestro na si [[Peter Svidler]] na maglaro din nito. Nagbigay pa ng kani-kanilang mga mungkahi si Nepomniachtchi at Svidler tungkol sa nasabing laro sa mga ''developer'' ng ''Hearthstone.'' ==Mga Aklat== Naging paksa din si Ian Nepomniachtchi ng ilang mga aklat sa usapin ng ahedres. Narito ang mga aklat ng naglalaman ng mga detalye tungkol sa kanya: *Grandmaster Zenon Franco (2021). ''Nail It Like Nepo!: Ian Nepomniachtchi's 30 Best Wins''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-56073-0]] *Grandmaster Dorian Regozenco (2021). ''Eight Good Men: The 2020-2021 Candidates Tournament''. [Limited Liability Company Elk and Ruby Publishing House]. [[ISBN 978-5604-17707-5]] *Cyrus Lakdawala (2021). ''Nepomniachtchi: Move by Move'' [Everyman Chess]. [[ISBN 978-1781-9462-51]] 8ut9e9ijuddv4ja9ai31bdswjxhbv8d 0 318399 1958737 1958219 2022-07-26T07:41:19Z 49.149.133.88 wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Intercontinental 2022''' ay ang ika-50 edisyon ng [[Miss Intercontinental]]. Ito ay gaganapin sa Sharm El-Sheik, Ehipto sa Oktubre 14, 2022. Si Cindy Obeñita ng [[Pilipinas]] ang magpuputong sa kanyang magiging kahalili pagkatapos ng kaganapan.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/21/Miss-Intercontinental-2022-Egypt-.html|title=Miss Intercontinental returns to Egypt for 2022 pageant|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.abs-cbn.com/life/07/21/22/date-venue-for-miss-intercontinental-2022-announced|title=Final date, venue for Miss Intercontinental 2022 announced|website=[[ABS-CBN News and Current Affairs|ABS-CBN News]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Intercontinental 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Oktubre 14, 2022 | presenters = | entertainment = | theme = | venue = Meraki Resort, Sharm El-Sheik,. Ehipto | broadcaster = | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = | placements = | debuts = [[Benin]], [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] | withdrawals = | returns = [[Australia|Australya]], [[Bahamas]], [[Curaçao]], [[Scotland |Eskosya]], [[Wales|Gales]], [[Inglatera]] | winner = | represented = | congeniality = | personality = | best national costume = | best state costume = | photogenic = | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = 2021 | next = }} ==Mga Kalahok== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ARG}} [[Argentina]] | Fiona Tenuta Vanerio | 26 | [[Buenos Aires]] |- | {{flagicon|AUS}} [[Australia]] | Courtney Tester | 25 | [[Perth]] |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil]] | Maria Cecília Almeida<ref>{{Cite web|url=https://portalodia.com/tvodia/o-dia-rural/entrevista-com-a-miss-brasil-intercontinental-2022-cecilia-almeida-05-02-2022-20165.html|title=Entrevista com a Miss Brasil Intercontinental 2022 Cecília Almeida|website=portalodia.com|language=pt|date=Pebrero 5, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 23 | Teresina |- | {{flagicon|BEN}} [[Benin]] | Tissanta Todjihounde | 19 | Porto Novo |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada]] | Rachel Arhin | 22 | Oakville |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica]] | Dayanna Watson | 26 | [[San José, Costa Rica|San José]] |- | {{flagicon|CUB}} [[Cuba]] | Lourdes Feliu | 20 | La Lisa |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Stepheni Gregoria | | |- | {{flagicon|CZE}} [[Czech Republic]] | Karolína Syrotuková<ref>{{Cite web|url=https://jablonecky.denik.cz/zpravy_region/finale-miss-czech-republic-2022-korunky-jablonec-2.html|title=Finále Miss Czech Republic 2022 ozdobily korunky z jablonecké šperkařské dílny|website=Deník|language=cs|date=Mayo 10, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 20 | Chabařovice |- | {{flagicon|DOM}} [[Dominican Republic ]] | María Felix | 22 | [[New York]] |- | {{flagicon|ENG}} [[England]] | Brooke Nicola Smith<ref name="micuk" /> | 23 | [[Norwich]] |- | {{flagicon|FRA}} [[France]] | Pauline Thimon | 25 | [[Paris]] |- | {{flagicon|GRC}} [[Greece]] | Chrysa Kavraki | 22 | |- | {{flagicon|IDN}} [[Indonesia]] | Dita Zzahra<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-intercontinental-indonesia-2022-dita-zzahra-c1c2-1|title=9 Potret Miss Intercontinental Indonesia 2022 Dita Zzahra, Anggun!|website=IDN Times|language=id|date=Abril 11, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 25 | Bandar Lampung |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica]] | Lauren Less | 21 | Falmouth |- | {{flagicon|KEN}} [[Kenya]] | Eulene Vulegani | 25 | [[Nairobi]] |- | {{flagicon|MUS}} [[Mauritius]] | Zaki Yah | | |- | {{flagicon|MEX}} [[Mexico]] | Michelle Luna | 22 | Tampico |- | {{flagicon|NZL}} [[New Zealand]] | Rovelyn Milford | 23 | Auckland |- | {{flagicon|ROM}} [[Romania]] | Denisa Andreea Malacu | 19 | [[Bucharest]] |- | {{flagicon|SCO}} [[Scotland]] | Melissa Douglas<ref name="micuk">{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CWifuSjMkuF/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental UK sa Instagram: Proudly introducing your new Miss Intercontinental UK queens|website=Instagram|language=en|date=Nobyembre 21, 2021|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | [[Edinburgh]] |- | {{flagicon|SVK}} [[Slovakia]] | Sylvia Šulíková | 24 | [[Bratislava]] |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand]] | Amanda Jensen<ref>{{Cite web|url=https://www.matichon.co.th/lifestyle/social-women/news_3467584|title=สุดปัง! มิสแกรนด์ฯ ส่ง ‘ไฮดี้ อมันดา’ ตัวแทนไทยประกวด ‘มิสอินเตอร์คอนฯ’ ที่อียิปต์|website=Matichon Online|language=th|date=Hulyo 22, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 23 | Phuket |- | {{flag|United Arab Emirates}} | Azarel Nazita{{efn|Azarel is her real name the Nazita is still not comfirmed nazita is her username in instagram}} | |[[Dubai]] |- | {{flagicon|USA}} [[United States of America]] | Michelle Thorlund<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfusMujPlAX/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Michelle Thorlund sa Instagram: Miss Intercontinental USA 2022, Beyond excited that this journey has begun |website=Instagram|language=en|date=Hulyo 8, 2022|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | Irvine |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela]] | Emmy Carrero | 27 | Mérida |- | {{flagicon|WAL}} [[Wales]] | Nadia King<ref name="micuk" /> | 25 | Barnsley |- |} ==Mga Tala== ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BEN}} [[Benin]] *{{flagicon|ARE}} [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Petsa |- | {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] | Hulyo 31, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/2/Bb.-Pilipinas-2022-coronation-night-.html|title=Bb. Pilipinas 2022 sets coronation night on July 31 at Big Dome|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 2, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] | Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CgB49WxjEiR/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental South Africa sa Instagram: African Beauty International presents a night of pageantry to remember. Two shows that you will never forget. Mrs Universe Africa and Miss Intercontinental South Africa 2022|website=[[Instagram]]|language=en|date=|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] | Setyembre 27, 2022 |} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} ==Panlabas na kawing== *{{Official website|https://www.missintercontinental.com}} jwf2j022wah7udm6h3syzxco0u3hlsq 1958738 1958737 2022-07-26T07:43:46Z 49.149.133.88 /* Mga Kalahok */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Intercontinental 2022''' ay ang ika-50 edisyon ng [[Miss Intercontinental]]. Ito ay gaganapin sa Sharm El-Sheik, Ehipto sa Oktubre 14, 2022. Si Cindy Obeñita ng [[Pilipinas]] ang magpuputong sa kanyang magiging kahalili pagkatapos ng kaganapan.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/21/Miss-Intercontinental-2022-Egypt-.html|title=Miss Intercontinental returns to Egypt for 2022 pageant|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.abs-cbn.com/life/07/21/22/date-venue-for-miss-intercontinental-2022-announced|title=Final date, venue for Miss Intercontinental 2022 announced|website=[[ABS-CBN News and Current Affairs|ABS-CBN News]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Intercontinental 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Oktubre 14, 2022 | presenters = | entertainment = | theme = | venue = Meraki Resort, Sharm El-Sheik,. Ehipto | broadcaster = | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = | placements = | debuts = [[Benin]], [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] | withdrawals = | returns = [[Australia|Australya]], [[Bahamas]], [[Curaçao]], [[Scotland |Eskosya]], [[Wales|Gales]], [[Inglatera]] | winner = | represented = | congeniality = | personality = | best national costume = | best state costume = | photogenic = | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = 2021 | next = }} ==Mga Kalahok== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ARG}} [[Argentina]] | Fiona Tenuta Vanerio | 26 | [[Buenos Aires]] |- | {{flagicon|AUS}} [[Australia]] | Courtney Tester | 25 | [[Perth]] |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil]] | Maria Cecília Almeida<ref>{{Cite web|url=https://portalodia.com/tvodia/o-dia-rural/entrevista-com-a-miss-brasil-intercontinental-2022-cecilia-almeida-05-02-2022-20165.html|title=Entrevista com a Miss Brasil Intercontinental 2022 Cecília Almeida|website=portalodia.com|language=pt|date=Pebrero 5, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 23 | Teresina |- | {{flagicon|BEN}} [[Benin]] | Tissanta Todjihounde | 19 | Porto Novo |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada]] | Rachel Arhin | 22 | Oakville |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica]] | Dayanna Watson | 26 | [[San José, Costa Rica|San José]] |- | {{flagicon|CUB}} [[Cuba]] | Lourdes Feliu | 20 | La Lisa |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Stepheni Gregoria | | |- | {{flagicon|CZE}} [[Czech Republic]] | Karolína Syrotuková<ref>{{Cite web|url=https://jablonecky.denik.cz/zpravy_region/finale-miss-czech-republic-2022-korunky-jablonec-2.html|title=Finále Miss Czech Republic 2022 ozdobily korunky z jablonecké šperkařské dílny|website=Deník|language=cs|date=Mayo 10, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 20 | Chabařovice |- | {{flagicon|DOM}} [[Dominican Republic ]] | María Felix | 22 | [[New York]] |- | {{flagicon|ENG}} [[England]] | Brooke Nicola Smith<ref name="micuk" /> | 23 | [[Norwich]] |- | {{flagicon|FRA}} [[France]] | Pauline Thimon | 25 | [[Paris]] |- | {{GEO}} | | | |- | {{flagicon|GRC}} [[Greece]] | Chrysa Kavraki | 22 | |- | {{flagicon|IDN}} [[Indonesia]] | Dita Zzahra<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-intercontinental-indonesia-2022-dita-zzahra-c1c2-1|title=9 Potret Miss Intercontinental Indonesia 2022 Dita Zzahra, Anggun!|website=IDN Times|language=id|date=Abril 11, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 25 | Bandar Lampung |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica]] | Lauren Less | 21 | Falmouth |- | {{flagicon|KEN}} [[Kenya]] | Eulene Vulegani | 25 | [[Nairobi]] |- | {{flagicon|MUS}} [[Mauritius]] | Zaki Yah | | |- | {{flagicon|MEX}} [[Mexico]] | Michelle Luna | 22 | Tampico |- | {{flagicon|NZL}} [[New Zealand]] | Rovelyn Milford | 23 | Auckland |- | {{flagicon|ROM}} [[Romania]] | Denisa Andreea Malacu | 19 | [[Bucharest]] |- | {{flagicon|SCO}} [[Scotland]] | Melissa Douglas<ref name="micuk">{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CWifuSjMkuF/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental UK sa Instagram: Proudly introducing your new Miss Intercontinental UK queens|website=Instagram|language=en|date=Nobyembre 21, 2021|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | [[Edinburgh]] |- | {{flagicon|SVK}} [[Slovakia]] | Sylvia Šulíková | 24 | [[Bratislava]] |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand]] | Amanda Jensen<ref>{{Cite web|url=https://www.matichon.co.th/lifestyle/social-women/news_3467584|title=สุดปัง! มิสแกรนด์ฯ ส่ง ‘ไฮดี้ อมันดา’ ตัวแทนไทยประกวด ‘มิสอินเตอร์คอนฯ’ ที่อียิปต์|website=Matichon Online|language=th|date=Hulyo 22, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 23 | Phuket |- | {{flag|United Arab Emirates}} | Azarel Nazita{{efn|Azarel is her real name the Nazita is still not comfirmed nazita is her username in instagram}} | |[[Dubai]] |- | {{flagicon|USA}} [[United States of America]] | Michelle Thorlund<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfusMujPlAX/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Michelle Thorlund sa Instagram: Miss Intercontinental USA 2022, Beyond excited that this journey has begun |website=Instagram|language=en|date=Hulyo 8, 2022|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | Irvine |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela]] | Emmy Carrero | 27 | Mérida |- | {{flagicon|WAL}} [[Wales]] | Nadia King<ref name="micuk" /> | 25 | Barnsley |- |} ==Mga Tala== ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BEN}} [[Benin]] *{{flagicon|ARE}} [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Petsa |- | {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] | Hulyo 31, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/2/Bb.-Pilipinas-2022-coronation-night-.html|title=Bb. Pilipinas 2022 sets coronation night on July 31 at Big Dome|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 2, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] | Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CgB49WxjEiR/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental South Africa sa Instagram: African Beauty International presents a night of pageantry to remember. Two shows that you will never forget. Mrs Universe Africa and Miss Intercontinental South Africa 2022|website=[[Instagram]]|language=en|date=|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] | Setyembre 27, 2022 |} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} ==Panlabas na kawing== *{{Official website|https://www.missintercontinental.com}} lhos9rwzy1x1t4xxfdlmv9l4d1lm43m 1958739 1958738 2022-07-26T07:45:57Z 49.149.133.88 /* Mga Kalahok */Honduras and Georgia hve candidate we still dont know their names. wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Intercontinental 2022''' ay ang ika-50 edisyon ng [[Miss Intercontinental]]. Ito ay gaganapin sa Sharm El-Sheik, Ehipto sa Oktubre 14, 2022. Si Cindy Obeñita ng [[Pilipinas]] ang magpuputong sa kanyang magiging kahalili pagkatapos ng kaganapan.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/21/Miss-Intercontinental-2022-Egypt-.html|title=Miss Intercontinental returns to Egypt for 2022 pageant|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.abs-cbn.com/life/07/21/22/date-venue-for-miss-intercontinental-2022-announced|title=Final date, venue for Miss Intercontinental 2022 announced|website=[[ABS-CBN News and Current Affairs|ABS-CBN News]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Intercontinental 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Oktubre 14, 2022 | presenters = | entertainment = | theme = | venue = Meraki Resort, Sharm El-Sheik,. Ehipto | broadcaster = | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = | placements = | debuts = [[Benin]], [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] | withdrawals = | returns = [[Australia|Australya]], [[Bahamas]], [[Curaçao]], [[Scotland |Eskosya]], [[Wales|Gales]], [[Inglatera]] | winner = | represented = | congeniality = | personality = | best national costume = | best state costume = | photogenic = | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = 2021 | next = }} ==Mga Kalahok== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ARG}} [[Argentina]] | Fiona Tenuta Vanerio | 26 | [[Buenos Aires]] |- | {{flagicon|AUS}} [[Australia]] | Courtney Tester | 25 | [[Perth]] |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil]] | Maria Cecília Almeida<ref>{{Cite web|url=https://portalodia.com/tvodia/o-dia-rural/entrevista-com-a-miss-brasil-intercontinental-2022-cecilia-almeida-05-02-2022-20165.html|title=Entrevista com a Miss Brasil Intercontinental 2022 Cecília Almeida|website=portalodia.com|language=pt|date=Pebrero 5, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 23 | Teresina |- | {{flagicon|BEN}} [[Benin]] | Tissanta Todjihounde | 19 | Porto Novo |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada]] | Rachel Arhin | 22 | Oakville |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica]] | Dayanna Watson | 26 | [[San José, Costa Rica|San José]] |- | {{flagicon|CUB}} [[Cuba]] | Lourdes Feliu | 20 | La Lisa |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Stepheni Gregoria | | |- | {{flagicon|CZE}} [[Czech Republic]] | Karolína Syrotuková<ref>{{Cite web|url=https://jablonecky.denik.cz/zpravy_region/finale-miss-czech-republic-2022-korunky-jablonec-2.html|title=Finále Miss Czech Republic 2022 ozdobily korunky z jablonecké šperkařské dílny|website=Deník|language=cs|date=Mayo 10, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 20 | Chabařovice |- | {{flagicon|DOM}} [[Dominican Republic ]] | María Felix | 22 | [[New York]] |- | {{flagicon|ENG}} [[England]] | Brooke Nicola Smith<ref name="micuk" /> | 23 | [[Norwich]] |- | {{flagicon|FRA}} [[France]] | Pauline Thimon | 25 | [[Paris]] |- | {{GEO}} | | | |- | {{flagicon|GRC}} [[Greece]] | Chrysa Kavraki | 22 | |- | {{HON}} | | | |- | {{flagicon|IDN}} [[Indonesia]] | Dita Zzahra<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-intercontinental-indonesia-2022-dita-zzahra-c1c2-1|title=9 Potret Miss Intercontinental Indonesia 2022 Dita Zzahra, Anggun!|website=IDN Times|language=id|date=Abril 11, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 25 | Bandar Lampung |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica]] | Lauren Less | 21 | Falmouth |- | {{flagicon|KEN}} [[Kenya]] | Eulene Vulegani | 25 | [[Nairobi]] |- | {{flagicon|MUS}} [[Mauritius]] | Zaki Yah | | |- | {{flagicon|MEX}} [[Mexico]] | Michelle Luna | 22 | Tampico |- | {{flagicon|NZL}} [[New Zealand]] | Rovelyn Milford | 23 | Auckland |- | {{flagicon|ROM}} [[Romania]] | Denisa Andreea Malacu | 19 | [[Bucharest]] |- | {{flagicon|SCO}} [[Scotland]] | Melissa Douglas<ref name="micuk">{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CWifuSjMkuF/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental UK sa Instagram: Proudly introducing your new Miss Intercontinental UK queens|website=Instagram|language=en|date=Nobyembre 21, 2021|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | [[Edinburgh]] |- | {{flagicon|SVK}} [[Slovakia]] | Sylvia Šulíková | 24 | [[Bratislava]] |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand]] | Amanda Jensen<ref>{{Cite web|url=https://www.matichon.co.th/lifestyle/social-women/news_3467584|title=สุดปัง! มิสแกรนด์ฯ ส่ง ‘ไฮดี้ อมันดา’ ตัวแทนไทยประกวด ‘มิสอินเตอร์คอนฯ’ ที่อียิปต์|website=Matichon Online|language=th|date=Hulyo 22, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 23 | Phuket |- | {{flag|United Arab Emirates}} | Azarel Nazita{{efn|Azarel is her real name the Nazita is still not comfirmed nazita is her username in instagram}} | |[[Dubai]] |- | {{flagicon|USA}} [[United States of America]] | Michelle Thorlund<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfusMujPlAX/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Michelle Thorlund sa Instagram: Miss Intercontinental USA 2022, Beyond excited that this journey has begun |website=Instagram|language=en|date=Hulyo 8, 2022|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | Irvine |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela]] | Emmy Carrero | 27 | Mérida |- | {{flagicon|WAL}} [[Wales]] | Nadia King<ref name="micuk" /> | 25 | Barnsley |- |} ==Mga Tala== ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BEN}} [[Benin]] *{{flagicon|ARE}} [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Petsa |- | {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] | Hulyo 31, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/2/Bb.-Pilipinas-2022-coronation-night-.html|title=Bb. Pilipinas 2022 sets coronation night on July 31 at Big Dome|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 2, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] | Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CgB49WxjEiR/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental South Africa sa Instagram: African Beauty International presents a night of pageantry to remember. Two shows that you will never forget. Mrs Universe Africa and Miss Intercontinental South Africa 2022|website=[[Instagram]]|language=en|date=|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] | Setyembre 27, 2022 |} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} ==Panlabas na kawing== *{{Official website|https://www.missintercontinental.com}} ivt8qz13w0edjtiw9pq6prpl3jimk5v 1958740 1958739 2022-07-26T08:08:21Z 49.149.133.88 /* Mga Kalahok */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Intercontinental 2022''' ay ang ika-50 edisyon ng [[Miss Intercontinental]]. Ito ay gaganapin sa Sharm El-Sheik, Ehipto sa Oktubre 14, 2022. Si Cindy Obeñita ng [[Pilipinas]] ang magpuputong sa kanyang magiging kahalili pagkatapos ng kaganapan.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/21/Miss-Intercontinental-2022-Egypt-.html|title=Miss Intercontinental returns to Egypt for 2022 pageant|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.abs-cbn.com/life/07/21/22/date-venue-for-miss-intercontinental-2022-announced|title=Final date, venue for Miss Intercontinental 2022 announced|website=[[ABS-CBN News and Current Affairs|ABS-CBN News]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Intercontinental 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Oktubre 14, 2022 | presenters = | entertainment = | theme = | venue = Meraki Resort, Sharm El-Sheik,. Ehipto | broadcaster = | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = | placements = | debuts = [[Benin]], [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] | withdrawals = | returns = [[Australia|Australya]], [[Bahamas]], [[Curaçao]], [[Scotland |Eskosya]], [[Wales|Gales]], [[Inglatera]] | winner = | represented = | congeniality = | personality = | best national costume = | best state costume = | photogenic = | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = 2021 | next = }} ==Mga Kalahok== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ARG}} [[Argentina]] | Fiona Tenuta Vanerio | 26 | [[Buenos Aires]] |- | {{flagicon|AUS}} [[Australia]] | Courtney Tester | 25 | [[Perth]] |- |{{flag|Austria}} |Sabina Chyst |21 |[[Vienna]] | |- | {{flagicon|BEN}} [[Benin]] | Tissanta Todjihounde | 19 | Porto Novo |- |{{flag|Bonaire}} |Imani Mercera |25 |Kralendijk |- |{{flag|Brazil}} | |24 |Teresina |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada]] | Rachel Arhin | 22 | Oakville |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica]] | Dayanna Watson | 26 | [[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flag|Croatia}} |Sara Matec |24 |Split |- | {{flagicon|CUB}} [[Cuba]] | Lourdes Feliu | 20 | La Lisa |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Stepheni Gregoria | | |- |{{flag|Cyprus}} |Katerina Dimitriou |26 |Paphos |- | {{flagicon|CZE}} [[Czech Republic]] | Karolína Syrotuková<ref>{{Cite web|url=https://jablonecky.denik.cz/zpravy_region/finale-miss-czch-republic-2022-korunky-jablonec-2.html|title=Finále Miss Czech Republic 2022 ozdobily korunky z jablonecké šperkařské dílny|website=Deník|language=cs|date=Mayo 10, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 20 | Chabařovice |- | {{flagicon|DOM}} [[Dominican Republic ]] | María Felix | 22 | [[New York]] |- | {{flagicon|ENG}} [[England]] | Brooke Nicola Smith<ref name="micuk" /> | 23 | [[Norwich]] |- | {{flagicon|FRA}} [[France]] | Pauline Thimon | 25 | [[Paris]] |- | {{flag|Germany}} |Susanne Seel Hessen |24 |Giessen |- | {{flagicon|GRC}} [[Greece]] | Chrysa Kavraki | 22 | |- | {{flagicon|IDN}} [[Indonesia]] | Dita Zzahra<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-intercontinental-indonesia-2022-dita-zzahra-c1c2-1|title=9 Potret Miss Intercontinental Indonesia 2022 Dita Zzahra, Anggun!|website=IDN Times|language=id|date=Abril 11, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 25 | Bandar Lampung |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica]] | Lauren Less | 21 | Falmouth |- | {{flagicon|KEN}} [[Kenya]] | Eulene Vulegani | 25 | [[Nairobi]] |- |{{flag|Latvia}} |Klaudija Zauere |23 |[[Riga]] |- | {{flagicon|MUS}} [[Mauritius]] | Zaki Yah | 20 | |- | {{flagicon|MEX}} [[Mexico]] | Michelle Luna | 22 | Tampico |- |{{flag|Monaco}} |Mihaiela Bocancea |26 |Monaco City |- | {{flagicon|NZL}} [[New Zealand]] | Rovelyn Milford | 23 | Auckland |- | {{flag|North Macedonia}} |Ilirjana Saliu |21 |Kumanovo |- | {{flagicon|ROM}} [[Romania]] | Denisa Andreea Malacu | 19 | [[Bucharest]] |- | {{flagicon|SCO}} [[Scotland]] | Melissa Douglas<ref name="micuk">{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CWifuSjMkuF/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental UK sa Instagram: Proudly introducing your new Miss Intercontinental UK queens|website=Instagram|language=en|date=Nobyembre 21, 2021|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | [[Edinburgh]] |- |{{flag|San Marino}} |Maria Zanotti |21 | |- | {{flagicon|SVK}} [[Slovakia]] | Sylvia Šulíková | 24 | [[Bratislava]] |- |{{flagicon|SLO}} [[Slovenia]] |Eva Bergant |24 |Kranj |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand]] | Amanda Jensen<ref>{{Cite web|url=https://www.matichon.co.th/lifestyle/social-women/news_3467584|title=สุดปัง! มิสแกรนด์ฯ ส่ง ‘ไฮดี้ อมันดา’ ตัวแทนไทยประกวด ‘มิสอินเตอร์คอนฯ’ ที่อียิปต์|website=Matichon Online|language=th|date=Hulyo 22, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 23 | Phuket |- | {{flag|United Arab Emirates}} | Azarel Nazita{{efn|Azarel is her real name the Nazita is still not comfirmed nazita is her username in instagram}} | |[[Dubai]] |- | {{flagicon|USA}} [[United States of America]] | Michelle Thorlund<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfusMujPlAX/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Michelle Thorlund sa Instagram: Miss Intercontinental USA 2022, Beyond excited that this journey has begun |website=Instagram|language=en|date=Hulyo 8, 2022|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | Irvine |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela]] | Emmy Carrero | 27 | Mérida |- | {{flagicon|WAL}} [[Wales]] | Nadia King<ref name="micuk" /> | 25 | Barnsley |- |} ==Mga Tala== ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BEN}} [[Benin]] *{{flagicon|ARE}} [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Petsa |- | {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] | Hulyo 31, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/2/Bb.-Pilipinas-2022-coronation-night-.html|title=Bb. Pilipinas 2022 sets coronation night on July 31 at Big Dome|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 2, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] | Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CgB49WxjEiR/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental South Africa sa Instagram: African Beauty International presents a night of pageantry to remember. Two shows that you will never forget. Mrs Universe Africa and Miss Intercontinental South Africa 2022|website=[[Instagram]]|language=en|date=|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] | Setyembre 27, 2022 |} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} ==Panlabas na kawing== *{{Official website|https://www.missintercontinental.com}} dr7csfgo0viexmaogg9uqlzqc8ixj23 1958741 1958740 2022-07-26T08:10:17Z 49.149.133.88 /* Mga Kalahok */ wikitext text/x-wiki Ang '''Miss Intercontinental 2022''' ay ang ika-50 edisyon ng [[Miss Intercontinental]]. Ito ay gaganapin sa Sharm El-Sheik, Ehipto sa Oktubre 14, 2022. Si Cindy Obeñita ng [[Pilipinas]] ang magpuputong sa kanyang magiging kahalili pagkatapos ng kaganapan.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/21/Miss-Intercontinental-2022-Egypt-.html|title=Miss Intercontinental returns to Egypt for 2022 pageant|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://news.abs-cbn.com/life/07/21/22/date-venue-for-miss-intercontinental-2022-announced|title=Final date, venue for Miss Intercontinental 2022 announced|website=[[ABS-CBN News and Current Affairs|ABS-CBN News]]|language=en|date=Hulyo 21, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> {{Infobox beauty pageant | name = Miss Intercontinental 2022 | image = | image size = | image alt = | caption = | date = Oktubre 14, 2022 | presenters = | entertainment = | theme = | venue = Meraki Resort, Sharm El-Sheik,. Ehipto | broadcaster = | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = | placements = | debuts = [[Benin]], [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] | withdrawals = | returns = [[Australia|Australya]], [[Bahamas]], [[Curaçao]], [[Scotland |Eskosya]], [[Wales|Gales]], [[Inglatera]] | winner = | represented = | congeniality = | personality = | best national costume = | best state costume = | photogenic = | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before = 2021 | next = }} ==Mga Kalahok== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad ! Bayan/Tirahan |- | {{flagicon|ARG}} [[Argentina]] | Fiona Tenuta Vanerio | 26 | [[Buenos Aires]] |- | {{flagicon|AUS}} [[Australia]] | Courtney Tester | 25 | [[Perth]] |- |{{flag|Austria}} |Sabina Chyst |21 |[[Vienna]] | |- | {{flagicon|BEN}} [[Benin]] | Tissanta Todjihounde | 19 | Porto Novo |- |{{flag|Bonaire}} |Imani Mercera |25 |Kralendijk |- |{{flag|Brazil}} |Maria Cecília Almeida |23 |Teresina |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada]] | Rachel Arhin | 22 | Oakville |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica]] | Dayanna Watson | 26 | [[San José, Costa Rica|San José]] |- |{{flag|Croatia}} |Sara Matec |24 |Split |- | {{flagicon|CUB}} [[Cuba]] | Lourdes Feliu | 20 | La Lisa |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Stepheni Gregoria | | |- |{{flag|Cyprus}} |Katerina Dimitriou |26 |Paphos |- | {{flagicon|CZE}} [[Czech Republic]] | Karolína Syrotuková<ref>{{Cite web|url=https://jablonecky.denik.cz/zpravy_region/finale-miss-czch-republic-2022-korunky-jablonec-2.html|title=Finále Miss Czech Republic 2022 ozdobily korunky z jablonecké šperkařské dílny|website=Deník|language=cs|date=Mayo 10, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 20 | Chabařovice |- | {{flagicon|DOM}} [[Dominican Republic ]] | María Felix | 22 | [[New York]] |- | {{flagicon|ENG}} [[England]] | Brooke Nicola Smith<ref name="micuk" /> | 23 | [[Norwich]] |- | {{flagicon|FRA}} [[France]] | Pauline Thimon | 25 | [[Paris]] |- | {{flag|Germany}} |Susanne Seel Hessen |24 |Giessen |- | {{flagicon|GRC}} [[Greece]] | Chrysa Kavraki | 22 | |- | {{flagicon|IDN}} [[Indonesia]] | Dita Zzahra<ref>{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-intercontinental-indonesia-2022-dita-zzahra-c1c2-1|title=9 Potret Miss Intercontinental Indonesia 2022 Dita Zzahra, Anggun!|website=IDN Times|language=id|date=Abril 11, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 25 | Bandar Lampung |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica]] | Lauren Less | 21 | Falmouth |- | {{flagicon|KEN}} [[Kenya]] | Eulene Vulegani | 25 | [[Nairobi]] |- |{{flag|Latvia}} |Klaudija Zauere |23 |[[Riga]] |- | {{flagicon|MUS}} [[Mauritius]] | Zaki Yah | 20 | |- | {{flagicon|MEX}} [[Mexico]] | Michelle Luna | 22 | Tampico |- |{{flag|Monaco}} |Mihaiela Bocancea |26 |Monaco City |- | {{flagicon|NZL}} [[New Zealand]] | Rovelyn Milford | 23 | Auckland |- | {{flag|North Macedonia}} |Ilirjana Saliu |21 |Kumanovo |- | {{flagicon|ROM}} [[Romania]] | Denisa Andreea Malacu | 19 | [[Bucharest]] |- | {{flagicon|SCO}} [[Scotland]] | Melissa Douglas<ref name="micuk">{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CWifuSjMkuF/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental UK sa Instagram: Proudly introducing your new Miss Intercontinental UK queens|website=Instagram|language=en|date=Nobyembre 21, 2021|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | [[Edinburgh]] |- |{{flag|San Marino}} |Maria Zanotti |21 | |- | {{flagicon|SVK}} [[Slovakia]] | Sylvia Šulíková | 24 | [[Bratislava]] |- |{{flagicon|SLO}} [[Slovenia]] |Eva Bergant |24 |Kranj |- | {{flagicon|THA}} [[Thailand]] | Amanda Jensen<ref>{{Cite web|url=https://www.matichon.co.th/lifestyle/social-women/news_3467584|title=สุดปัง! มิสแกรนด์ฯ ส่ง ‘ไฮดี้ อมันดา’ ตัวแทนไทยประกวด ‘มิสอินเตอร์คอนฯ’ ที่อียิปต์|website=Matichon Online|language=th|date=Hulyo 22, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> | 23 | Phuket |- | {{flag|United Arab Emirates}} | Azarel Nazita{{efn|Azarel is her real name the Nazita is still not comfirmed nazita is her username in instagram}} | |[[Dubai]] |- | {{flagicon|USA}} [[United States of America]] | Michelle Thorlund<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CfusMujPlAX/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Michelle Thorlund sa Instagram: Miss Intercontinental USA 2022, Beyond excited that this journey has begun |website=Instagram|language=en|date=Hulyo 8, 2022|access-date=Hulyo 23, 2022}}</ref> | 24 | Irvine |- | {{flagicon|VEN}} [[Venezuela]] | Emmy Carrero | 27 | Mérida |- | {{flagicon|WAL}} [[Wales]] | Nadia King<ref name="micuk" /> | 25 | Barnsley |- |} ==Mga Tala== ===Bagong Sali=== *{{flagicon|BEN}} [[Benin]] *{{flagicon|ARE}} [[United Arab Emirates|Nagkakaisang Arabong Emirato]] ==Mga paparating na kompetisyong pambansa== {|class="wikitable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Petsa |- | {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] | Hulyo 31, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2022/7/2/Bb.-Pilipinas-2022-coronation-night-.html|title=Bb. Pilipinas 2022 sets coronation night on July 31 at Big Dome|website=[[CNN Philippines]]|language=en|date=Hulyo 2, 2022|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] | Agosto 20, 2022<ref>{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/CgB49WxjEiR/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Intercontinental South Africa sa Instagram: African Beauty International presents a night of pageantry to remember. Two shows that you will never forget. Mrs Universe Africa and Miss Intercontinental South Africa 2022|website=[[Instagram]]|language=en|date=|access-date=Hulyo 22, 2022}}</ref> |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] | Setyembre 27, 2022 |} ==Mga Sanggunian== {{reflist}} ==Panlabas na kawing== *{{Official website|https://www.missintercontinental.com}} a4tytycyc70gegi4y8pklndfb0npe0m 2 318478 1958676 2022-07-25T13:44:02Z Siuhl10 122693 Bagong pahina: Kung nais mong bisitahin ang aking [[w:User:Siuhl10|pangunahing pahina]] pindutin mo ito. wikitext text/x-wiki Kung nais mong bisitahin ang aking [[w:User:Siuhl10|pangunahing pahina]] pindutin mo ito. dax2habe5755w4l67gubiwogvhhu9n0 0 318479 1958678 2022-07-25T14:03:21Z Siuhl10 122693 Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1100347684|Ateneo de Manila shooting]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox civilian attack|title=Pamamaril sa Ateneo de Manila|partof=|image=|image_size=|alt=|caption=|map={{infobox mapframe|coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}}|map_size=|map_alt=|map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad.|location=Loyola Heights, [[Quezon City]], Philippines|target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" />|coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}}|date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=July 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live }}</ref>|timezone=[[Philippine Standard Time|PST]]|type=|fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live }}</ref>|injuries=2<ref name="casualties" />|victims=<!-- or | victim = -->|perpetrators=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" />|weapons=|numparts=<!-- or | numpart = -->|dfens=<!-- or | dfen = -->|motive=}} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa. <ref name="shooting">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref> <ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> == Background == Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] . <ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika . <ref>{{Cite magazine|magazine=Time}}</ref> <ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> == Pamamaril == Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos. <ref name="shooting">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting "3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan"]. </cite></ref> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din. Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis. == Mga biktima == Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din. <ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> == May kagagawan == Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]] . <ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] ekdvpips7quzk791uriie3x306sywc9 1958679 1958678 2022-07-25T14:13:45Z Siuhl10 122693 Inayos ang infobox at sanggunian wikitext text/x-wiki {{Infobox civilian attack |title=Pamamaril sa Ateneo de Manila |partof= |image= |image_size= |alt= |caption= |map={{infobox mapframe |coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}} |map_size= |map_alt= |map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad. |location=Loyola Heights, [[Quezon City]], Philippines |target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" /> |coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}} |date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=July 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live }}</ref> |timezone=[[Philippine Standard Time|PST]] |type= |fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live }}</ref> |injuries=2<ref name="casualties" /> |victims=<!-- or | victim = --> |perpetrators=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" /> |weapons= |numparts=<!-- or | numpart = --> |dfens=<!-- or | dfen = --> |motive= }} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa. <ref name="pamamaril">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref> <ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> == Background == Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] . <ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika . <ref>{{Cite magazine |last=de Guzman |first=Chad |date=June 15, 2022 |title=Why the Philippines Has Lots of Guns But Very Few Mass Shootings Despite Easy Access to Guns |url=https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |magazine=Time |access-date=July 25, 2022 |archive-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220724024320/https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |url-status=live }}</ref> <ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> == Pamamaril == Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos. <ref name="pamamaril"/> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din. Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis. == Mga biktima == Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din. <ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> == May kagagawan == Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]] . <ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] pomcu8j2z0r73griplyc031936qo0mz 1958681 1958679 2022-07-25T14:39:44Z Siuhl10 122693 wikitext text/x-wiki {{Infobox civilian attack |title=Pamamaril sa Ateneo de Manila |partof= |image= |image_size= |alt= |caption= |map={{infobox mapframe |coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}} |map_size= |map_alt= |map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad. |location=Loyola Heights, [[Quezon City]], Philippines |target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" /> |coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}} |date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=July 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live }}</ref> |timezone=[[Philippine Standard Time|PST]] |type= |fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live }}</ref> |injuries=2<ref name="casualties" /> |victims=<!-- or | victim = --> |perpetrators=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" /> |weapons= |numparts=<!-- or | numpart = --> |dfens=<!-- or | dfen = --> |motive= }} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa.<ref name="casualties"/><ref name="pamamaril">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref><ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==Background== Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]].<ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika.<ref>{{Cite magazine |last=de Guzman |first=Chad |date=June 15, 2022 |title=Why the Philippines Has Lots of Guns But Very Few Mass Shootings Despite Easy Access to Guns |url=https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |magazine=Time |access-date=July 25, 2022 |archive-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220724024320/https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> ==Pamamaril== Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos.<ref name="pamamaril"/> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din.<ref name="casualties"/> Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis.<ref name="gunman"/> ==Mga biktima== Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din.<ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==May kagagawan== Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]].<ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] 0zda764f2dve5qvslpj2gyc0gp99yc7 1958682 1958681 2022-07-25T14:47:54Z Siuhl10 122693 Dinagdagan ng maikling paglalarawan wikitext text/x-wiki {{Short description|Insidenteng pamamaril sa Unibersidad ng Ateneo de Manila}} {{Use mdy dates|date=July 2022}} {{Infobox civilian attack |title=Pamamaril sa Ateneo de Manila |partof= |image= |image_size= |alt= |caption= |map={{infobox mapframe |coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}} |map_size= |map_alt= |map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad. |location=Loyola Heights, [[Quezon City]], Philippines |target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" /> |coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}} |date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=July 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live }}</ref> |timezone=[[Philippine Standard Time|PST]] |type= |fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live }}</ref> |injuries=2<ref name="casualties" /> |victims=<!-- or | victim = --> |perpetrators=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" /> |weapons= |numparts=<!-- or | numpart = --> |dfens=<!-- or | dfen = --> |motive= }} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa.<ref name="casualties"/><ref name="pamamaril">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref><ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==Background== Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]].<ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika.<ref>{{Cite magazine |last=de Guzman |first=Chad |date=June 15, 2022 |title=Why the Philippines Has Lots of Guns But Very Few Mass Shootings Despite Easy Access to Guns |url=https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |magazine=Time |access-date=July 25, 2022 |archive-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220724024320/https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> ==Pamamaril== Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos.<ref name="pamamaril"/> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din.<ref name="casualties"/> Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis.<ref name="gunman"/> ==Mga biktima== Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din.<ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==May kagagawan== Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]].<ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] qfd9osyfzoqrsdxamplk95wd3iqjeuk 1958691 1958682 2022-07-26T01:57:40Z Siuhl10 122693 Dinagdagan ng reaksyon wikitext text/x-wiki {{Infobox civilian attack |title=Pamamaril sa Ateneo de Manila |partof= |image= |image_size= |alt= |caption= |map={{infobox mapframe |coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}} |map_size= |map_alt= |map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad. |location=Loyola Heights, [[Quezon City]], Philippines |target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" /> |coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}} |date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=July 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live }}</ref> |timezone=[[Philippine Standard Time|PST]] |type= |fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live }}</ref> |injuries=2<ref name="casualties" /> |victims=<!-- or | victim = --> |perpetrators=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" /> |weapons= |numparts=<!-- or | numpart = --> |dfens=<!-- or | dfen = --> |motive= }} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa.<ref name="casualties"/><ref name="pamamaril">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref><ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==Background== Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]].<ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika.<ref>{{Cite magazine |last=de Guzman |first=Chad |date=June 15, 2022 |title=Why the Philippines Has Lots of Guns But Very Few Mass Shootings Despite Easy Access to Guns |url=https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |magazine=Time |access-date=July 25, 2022 |archive-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220724024320/https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> ==Pamamaril== Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos.<ref name="pamamaril"/> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din.<ref name="casualties"/> Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis.<ref name="gunman"/> ==Mga biktima== Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din.<ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==May kagagawan== Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]].<ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> ==Mga reaksyon== Ikinondena ng ilang organisasyon at pampublikong personalidad ang nagyaring pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Patinio |first1=Ferdinand |last2=Bacelonia |first2=Wilnard |title=Educators, local execs, solons slam Ateneo shooting |url=https://www.pna.gov.ph/articles/1179697 |access-date=July 26, 2022 |agency=Philippine News Agency |date=July 25, 2022}}</ref> Hiniling ni Pangulong [[Bongbong Marcos]] ang agarang imbestigasyon sa pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Flores |first1=Helen |title=Marcos calls for swift probe into Ateneo shooting |url=https://www.philstar.com/headlines/2022/07/25/2197765/marcos-calls-swift-probe-ateneo-shooting |access-date=July 26, 2022 |work=The Philippine Star |date=July 25, 2022}}</ref> Ang [[Philippine Red Cross]] ay nagpadala ng walong bag ng dugo papunta sa QMMC kung saan gumagaling ang mga nasugatang biktima.<ref>{{cite news |last1=Cabato |first1=Luisa |title=PH Red Cross sends bags of blood for Ateneo shooting affected individual |url=https://mb.com.ph/2022/07/25/ph-red-cross-sends-bags-of-blood-for-ateneo-shooting-affected-individual/ |access-date=July 26, 2022 |work=Manila Bulletin |date=July 25, 2022}}</ref> Kinansela ng Ateneo de Manila University ang seremonya ng pagtatapos para sa mga mag-aaral nito na nakaiskedyul na mangyari oras matapos ang pamamaril at ipinangako nito na tutulungan ang sinumang estudyante, guro, at panauhin na apektado ng insidente.<ref>{{cite news |last1=Medenilla |first1=Samuel |last2=Acosta |first2=Rene |title=Shooting kills 3, cancels law graduation rites at Ateneo; PBBM vows swift probe |url=https://businessmirror.com.ph/2022/07/24/shooting-kills-3-cancels-law-graduation-rites-at-ateneo-pbbm-vows-swift-probe/ |access-date=July 26, 2022 |work=BusinessMirror |date=July 24, 2022}}</ref> Nangako rin ang mga miyembro ng Ateneo de Manila na magbibigay ito ng suportang pinansyal sa pamilya ni Bandiola at inilunsad ang isang QR code payment channel.<ref>{{cite news |title=Catholic schools in the Philippines condemn Ateneo shooting |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/nation/839377/catholic-schools-condemn-ateneo-shooting/story/ |access-date=July 26, 2022 |work=GMA News Online |date=July 26, 2022}}</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] byp6qojqrn4xtasd1vudz8dly81q7b5 1958732 1958691 2022-07-26T06:40:00Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Pamamaril sa Ateneo de Manila]] sa [[Pamamaril sa Pamantasang Ateneo de Manila]]: should be specific with the university because there are other aspects of the Ateneo system such as senior high school wikitext text/x-wiki {{Infobox civilian attack |title=Pamamaril sa Ateneo de Manila |partof= |image= |image_size= |alt= |caption= |map={{infobox mapframe |coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}} |map_size= |map_alt= |map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad. |location=Loyola Heights, [[Quezon City]], Philippines |target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" /> |coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}} |date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=July 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live }}</ref> |timezone=[[Philippine Standard Time|PST]] |type= |fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live }}</ref> |injuries=2<ref name="casualties" /> |victims=<!-- or | victim = --> |perpetrators=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" /> |weapons= |numparts=<!-- or | numpart = --> |dfens=<!-- or | dfen = --> |motive= }} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa.<ref name="casualties"/><ref name="pamamaril">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref><ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==Background== Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]].<ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika.<ref>{{Cite magazine |last=de Guzman |first=Chad |date=June 15, 2022 |title=Why the Philippines Has Lots of Guns But Very Few Mass Shootings Despite Easy Access to Guns |url=https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |magazine=Time |access-date=July 25, 2022 |archive-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220724024320/https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> ==Pamamaril== Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos.<ref name="pamamaril"/> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din.<ref name="casualties"/> Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis.<ref name="gunman"/> ==Mga biktima== Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din.<ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==May kagagawan== Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]].<ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> ==Mga reaksyon== Ikinondena ng ilang organisasyon at pampublikong personalidad ang nagyaring pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Patinio |first1=Ferdinand |last2=Bacelonia |first2=Wilnard |title=Educators, local execs, solons slam Ateneo shooting |url=https://www.pna.gov.ph/articles/1179697 |access-date=July 26, 2022 |agency=Philippine News Agency |date=July 25, 2022}}</ref> Hiniling ni Pangulong [[Bongbong Marcos]] ang agarang imbestigasyon sa pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Flores |first1=Helen |title=Marcos calls for swift probe into Ateneo shooting |url=https://www.philstar.com/headlines/2022/07/25/2197765/marcos-calls-swift-probe-ateneo-shooting |access-date=July 26, 2022 |work=The Philippine Star |date=July 25, 2022}}</ref> Ang [[Philippine Red Cross]] ay nagpadala ng walong bag ng dugo papunta sa QMMC kung saan gumagaling ang mga nasugatang biktima.<ref>{{cite news |last1=Cabato |first1=Luisa |title=PH Red Cross sends bags of blood for Ateneo shooting affected individual |url=https://mb.com.ph/2022/07/25/ph-red-cross-sends-bags-of-blood-for-ateneo-shooting-affected-individual/ |access-date=July 26, 2022 |work=Manila Bulletin |date=July 25, 2022}}</ref> Kinansela ng Ateneo de Manila University ang seremonya ng pagtatapos para sa mga mag-aaral nito na nakaiskedyul na mangyari oras matapos ang pamamaril at ipinangako nito na tutulungan ang sinumang estudyante, guro, at panauhin na apektado ng insidente.<ref>{{cite news |last1=Medenilla |first1=Samuel |last2=Acosta |first2=Rene |title=Shooting kills 3, cancels law graduation rites at Ateneo; PBBM vows swift probe |url=https://businessmirror.com.ph/2022/07/24/shooting-kills-3-cancels-law-graduation-rites-at-ateneo-pbbm-vows-swift-probe/ |access-date=July 26, 2022 |work=BusinessMirror |date=July 24, 2022}}</ref> Nangako rin ang mga miyembro ng Ateneo de Manila na magbibigay ito ng suportang pinansyal sa pamilya ni Bandiola at inilunsad ang isang QR code payment channel.<ref>{{cite news |title=Catholic schools in the Philippines condemn Ateneo shooting |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/nation/839377/catholic-schools-condemn-ateneo-shooting/story/ |access-date=July 26, 2022 |work=GMA News Online |date=July 26, 2022}}</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] byp6qojqrn4xtasd1vudz8dly81q7b5 1958736 1958732 2022-07-26T06:50:36Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox civilian attack |title=Pamamaril sa Ateneo de Manila |map={{infobox mapframe |coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}} |map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad. |location=Loyola Heights, [[Lungsod Quezon]], Pilipinas |target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" /> |coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}} |date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=Hulyo 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=Hulyo 24, 2022 |archive-date=Hulyo 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live |language=en}}</ref> |timezone=[[Philippine Standard Time|PST]] |fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=Hulyo 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=Hulyo 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live|language=en }}</ref> |injuries=2<ref name="casualties" /> |victims=<!-- or | victim = --> |perpetrators=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" /> |motive=Personal<ref>{{cite news|url=https://newsinfo.inquirer.net/1633505/suspect-in-ateneo-shooting-had-personal-motives-qcpd|title=Suspect in Ateneo shooting had ‘personal motives’ — QCPD|last=Mendoza|first=John Eric|date=2022-07-24|access-date=2022-07-26|newspaper=Philippine Daily Inquirer}}</ref> }} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa.<ref name="casualties"/><ref name="pamamaril">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref><ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==Background== Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]].<ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika.<ref>{{Cite magazine |last=de Guzman |first=Chad |date=June 15, 2022 |title=Why the Philippines Has Lots of Guns But Very Few Mass Shootings Despite Easy Access to Guns |url=https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |magazine=Time |access-date=July 25, 2022 |archive-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220724024320/https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> ==Pamamaril== Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos.<ref name="pamamaril"/> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din.<ref name="casualties"/> Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis.<ref name="gunman"/> ==Mga biktima== Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din.<ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==May kagagawan== Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]].<ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> ==Mga reaksyon== Ikinondena ng ilang organisasyon at pampublikong personalidad ang nagyaring pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Patinio |first1=Ferdinand |last2=Bacelonia |first2=Wilnard |title=Educators, local execs, solons slam Ateneo shooting |url=https://www.pna.gov.ph/articles/1179697 |access-date=July 26, 2022 |agency=Philippine News Agency |date=July 25, 2022}}</ref> Hiniling ni Pangulong [[Bongbong Marcos]] ang agarang imbestigasyon sa pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Flores |first1=Helen |title=Marcos calls for swift probe into Ateneo shooting |url=https://www.philstar.com/headlines/2022/07/25/2197765/marcos-calls-swift-probe-ateneo-shooting |access-date=July 26, 2022 |work=The Philippine Star |date=July 25, 2022}}</ref> Ang [[Philippine Red Cross]] ay nagpadala ng walong bag ng dugo papunta sa QMMC kung saan gumagaling ang mga nasugatang biktima.<ref>{{cite news |last1=Cabato |first1=Luisa |title=PH Red Cross sends bags of blood for Ateneo shooting affected individual |url=https://mb.com.ph/2022/07/25/ph-red-cross-sends-bags-of-blood-for-ateneo-shooting-affected-individual/ |access-date=July 26, 2022 |work=Manila Bulletin |date=July 25, 2022}}</ref> Kinansela ng Ateneo de Manila University ang seremonya ng pagtatapos para sa mga mag-aaral nito na nakaiskedyul na mangyari oras matapos ang pamamaril at ipinangako nito na tutulungan ang sinumang estudyante, guro, at panauhin na apektado ng insidente.<ref>{{cite news |last1=Medenilla |first1=Samuel |last2=Acosta |first2=Rene |title=Shooting kills 3, cancels law graduation rites at Ateneo; PBBM vows swift probe |url=https://businessmirror.com.ph/2022/07/24/shooting-kills-3-cancels-law-graduation-rites-at-ateneo-pbbm-vows-swift-probe/ |access-date=July 26, 2022 |work=BusinessMirror |date=July 24, 2022}}</ref> Nangako rin ang mga miyembro ng Ateneo de Manila na magbibigay ito ng suportang pinansyal sa pamilya ni Bandiola at inilunsad ang isang QR code payment channel.<ref>{{cite news |title=Catholic schools in the Philippines condemn Ateneo shooting |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/nation/839377/catholic-schools-condemn-ateneo-shooting/story/ |access-date=July 26, 2022 |work=GMA News Online |date=July 26, 2022}}</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] e42z6dze11t721c2imbs8qzj3xzv3hu 1958743 1958736 2022-07-26T09:20:38Z Jojit fb 38 wikitext text/x-wiki {{Infobox civilian attack |title=Pamamaril sa Ateneo de Manila |map={{infobox mapframe |coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}} |map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad. |location=Loyola Heights, [[Lungsod Quezon]], Pilipinas |target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" /> |coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}} |date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=Hulyo 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=Hulyo 24, 2022 |archive-date=Hulyo 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live |language=en}}</ref> |timezone=[[Philippine Standard Time|PST]] |fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=Hulyo 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=Hulyo 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live|language=en }}</ref> |injuries=2<ref name="casualties" /> |victims=<!-- or | victim = --> |perpetrator=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" /> |motive=Pansarili<ref>{{cite news|url=https://newsinfo.inquirer.net/1633505/suspect-in-ateneo-shooting-had-personal-motives-qcpd|title=Suspect in Ateneo shooting had ‘personal motives’ — QCPD|last=Mendoza|first=John Eric|date=2022-07-24|access-date=2022-07-26|newspaper=Philippine Daily Inquirer}}</ref> }} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa.<ref name="casualties"/><ref name="pamamaril">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref><ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==Background== Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]].<ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika.<ref>{{Cite magazine |last=de Guzman |first=Chad |date=June 15, 2022 |title=Why the Philippines Has Lots of Guns But Very Few Mass Shootings Despite Easy Access to Guns |url=https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |magazine=Time |access-date=July 25, 2022 |archive-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220724024320/https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> ==Pamamaril== Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos.<ref name="pamamaril"/> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din.<ref name="casualties"/> Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis.<ref name="gunman"/> ==Mga biktima== Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din.<ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==May kagagawan== Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]].<ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> ==Mga reaksyon== Ikinondena ng ilang organisasyon at pampublikong personalidad ang nagyaring pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Patinio |first1=Ferdinand |last2=Bacelonia |first2=Wilnard |title=Educators, local execs, solons slam Ateneo shooting |url=https://www.pna.gov.ph/articles/1179697 |access-date=July 26, 2022 |agency=Philippine News Agency |date=July 25, 2022}}</ref> Hiniling ni Pangulong [[Bongbong Marcos]] ang agarang imbestigasyon sa pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Flores |first1=Helen |title=Marcos calls for swift probe into Ateneo shooting |url=https://www.philstar.com/headlines/2022/07/25/2197765/marcos-calls-swift-probe-ateneo-shooting |access-date=July 26, 2022 |work=The Philippine Star |date=July 25, 2022}}</ref> Ang [[Philippine Red Cross]] ay nagpadala ng walong bag ng dugo papunta sa QMMC kung saan gumagaling ang mga nasugatang biktima.<ref>{{cite news |last1=Cabato |first1=Luisa |title=PH Red Cross sends bags of blood for Ateneo shooting affected individual |url=https://mb.com.ph/2022/07/25/ph-red-cross-sends-bags-of-blood-for-ateneo-shooting-affected-individual/ |access-date=July 26, 2022 |work=Manila Bulletin |date=July 25, 2022}}</ref> Kinansela ng Ateneo de Manila University ang seremonya ng pagtatapos para sa mga mag-aaral nito na nakaiskedyul na mangyari oras matapos ang pamamaril at ipinangako nito na tutulungan ang sinumang estudyante, guro, at panauhin na apektado ng insidente.<ref>{{cite news |last1=Medenilla |first1=Samuel |last2=Acosta |first2=Rene |title=Shooting kills 3, cancels law graduation rites at Ateneo; PBBM vows swift probe |url=https://businessmirror.com.ph/2022/07/24/shooting-kills-3-cancels-law-graduation-rites-at-ateneo-pbbm-vows-swift-probe/ |access-date=July 26, 2022 |work=BusinessMirror |date=July 24, 2022}}</ref> Nangako rin ang mga miyembro ng Ateneo de Manila na magbibigay ito ng suportang pinansyal sa pamilya ni Bandiola at inilunsad ang isang QR code payment channel.<ref>{{cite news |title=Catholic schools in the Philippines condemn Ateneo shooting |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/nation/839377/catholic-schools-condemn-ateneo-shooting/story/ |access-date=July 26, 2022 |work=GMA News Online |date=July 26, 2022}}</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] boyxig5iz5e27key9rjecg4zx54galh 1958744 1958743 2022-07-26T09:21:15Z Jojit fb 38 added [[Category:Mga pamamaril]] using [[WP:HC|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox civilian attack |title=Pamamaril sa Ateneo de Manila |map={{infobox mapframe |coord={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E}}|length_km=0.5}} |map_caption=Lokayon ng gusaling Areté Ateneo sa loob ng unibersidad. |location=Loyola Heights, [[Lungsod Quezon]], Pilipinas |target=Dating alkade ng [[Lamitan]] Rosita "Rose" Furigay<ref name="gunman" /> |coordinates={{coord|14|38|29|N|121|4|32|E|display=inline,title}} |date={{start date|2022|07|24}}|time=3:30 p.m.<ref name="gunman">{{Cite news |last=Mendoza |first=John Eric |date=Hulyo 24, 2022 |title=Gunman in Ateneo shooting was a 'a determined assassin,' says QC police chief |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |access-date=Hulyo 24, 2022 |archive-date=Hulyo 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072006/https://newsinfo.inquirer.net/1633514/gunman-in-ateneo-shooting-was-a-a-determined-assassin-says-qc-police-chief |url-status=live |language=en}}</ref> |timezone=[[Philippine Standard Time|PST]] |fatalities=3<ref name="casualties">{{Cite news |date=Hulyo 24, 2022 |title=Ex-Basilan mayor, 2 others dead in Ateneo shooting |work=[[The Philippine Star]] |url=https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |access-date=July 24, 2022 |archive-date=Hulyo 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.philstar.com/nation/2022/07/24/2197693/basilan-mayor-among-reported-casualties-ateneo-shooting |url-status=live|language=en }}</ref> |injuries=2<ref name="casualties" /> |victims=<!-- or | victim = --> |perpetrator=Chao Tiao Yumol<ref name="gunman"/><ref name="casualties" /> |motive=Pansarili<ref>{{cite news|url=https://newsinfo.inquirer.net/1633505/suspect-in-ateneo-shooting-had-personal-motives-qcpd|title=Suspect in Ateneo shooting had ‘personal motives’ — QCPD|last=Mendoza|first=John Eric|date=2022-07-24|access-date=2022-07-26|newspaper=Philippine Daily Inquirer}}</ref> }} Noong Hulyo 24, 2022, isang pamamaril ang naganap sa loob ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]] campus sa [[Lungsod Quezon|Quezon City]], [[Kalakhang Maynila|Metro Manila]], Philippines, na ikinasawi ng tatlong tao at ikina-sugat nang dalawa pa.<ref name="casualties"/><ref name="pamamaril">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=3 dead in Ateneo de Manila University shooting, including former mayor from Basilan |work=ABS-CBN News |url=https://news.abs-cbn.com/news/07/24/22/3-dead-in-ateneo-de-manila-university-shooting |access-date=July 24, 2022}}</ref><ref name="former">{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=Former Lamitan mayor, two others killed in Ateneo shooting |work=GMA News |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072008/https://www.gmanetwork.com/news/topstories/metro/839206/pnp-1-killed-1-injured-in-ateneo-shooting/story/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==Background== Humigit-kumulang isang oras bago ang insidente, isang graduation ceremony ang nakatakdang isagawa para sa [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo School of Law]] students ng [[Pamantasang Ateneo de Manila|Ateneo de Manila University]].<ref>{{Cite news |date=July 24, 2022 |title=FAST FACTS: Who is ex-Lamitan mayor Rosita Furigay? |work=Rappler |url=https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |url-status=live |access-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072009/https://www.rappler.com/nation/things-to-know-former-lamitan-mayor-rosita-furigay/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> Bagama't mataas ang bilang ng homicide sa Pilipinas, ang malawakang pamamaril - lalo na ang mga pamamaril sa paaralan - ay hindi karaniwan. Gayunpaman, laganap ang mga krimeng may kinalaman sa pulitika.<ref>{{Cite magazine |last=de Guzman |first=Chad |date=June 15, 2022 |title=Why the Philippines Has Lots of Guns But Very Few Mass Shootings Despite Easy Access to Guns |url=https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |magazine=Time |access-date=July 25, 2022 |archive-date=July 24, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220724024320/https://time.com/6186982/philippines-guns-mass-shootings/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |last=Cursino |first=Malu |date=July 24, 2022 |title=Philippines shooting: Ex-mayor among three dead |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://www.bbc.com/news/world-asia-62285110 |archive-date=July 25, 2022 |quote=School and university shootings are rare in the Philippines but killings of politicians are fairly common.}}</ref> ==Pamamaril== Bandang alas-3:30 ng hapon (lokal na oras), noong Hulyo 24, 2022, binaril si dating [[Lamitan]], [[Basilan]] mayor Rose Furigay at dalawang iba pa sa labas ng Areté building ng unibersidad, ang venue para sa seremonya ng pagtatapos.<ref name="pamamaril"/> Sinabi ng National Capital Region Police Office na idineklara si Furigay na dead on arrival sa World Citi Medical Center. Si Furigay ay nahalal na alkalde noong 2013, na pinalitan ang kanyang asawang si Roderick, na naging alkalde mula noong 2004. Dead on arrival din sa Quirino Memorial Medical Center (QMMC) ang security guard na si Jeneven Bandiola, 35, habang si Victor George Capistrano, na kinilala ng pulisya bilang executive assistant ng dating alkalde, ay natagpuang patay din.<ref name="casualties"/> Namataan ng umano'y gunman, na kinilalang si Chao-Tiao Yumol, ang kanyang target at nagpaputok. Matapos ang pag-atake, pinamunuan ni Yumol ang isang sasakyan at nagmaneho palabas ng campus sa kanyang pagsisikap na tumakas. Si Yumol ay hinarang ng isang mandurumog sa pagdating sa Aurora Boulevard matapos niyang araruhin ang ilang sasakyan at motorsiklo. Pagkatapos ay inaresto si Yumol ng mga rumespondeng pulis.<ref name="gunman"/> ==Mga biktima== Tatlo ang nasawi sa pag-atake: dating mayor ng Lamitan na si Rosita "Rose" Furigay, Victor George Capistrano (ayuda ni Furigay), at Jeneven Bandiola (isang Ateneo security guard). Si Hannah (anak ni Furigay) at isang bystander ay nasugatan din.<ref>{{Cite news |last=Adel |first=Rosette |date=July 25, 2022 |title=Ateneo shooting: What we know about suspect Chao Tiao Yumul |work=Interaksyon |url=https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |url-status=live |access-date=July 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220725072010/https://interaksyon.philstar.com/trends-spotlights/2022/07/25/223019/chao-tiao-yumul-suspect-ateneo-shooting/ |archive-date=July 25, 2022}}</ref> ==May kagagawan== Si Chao-Tiao Yumol, isang doktor, ay isang residente ng Lamitan, Basilan. Ayon sa pulisya, walang permanenteng tirahan si Yumol sa Metro Manila at palaging tumatakbo para isagawa ang pamamaslang. Noong 2018, isang cease and desist order ang inilabas sa klinika ni Yumol sa Lamitan ng [[Bangsamoro|gobyerno ng Bangsamoro]].<ref>{{Cite news |last=Domingo |first=Kat |date=July 24, 2022 |title=Suspect in killing of ex-mayor held grudge over closure of clinic: Furigay lawyer |work=ABS-CBN News |url=https://news.abas-cbn.com/news/07/24/22/killing-had-roots-in-clinic-closure-ex-mayors-lawyer |access-date=July 25, 2022}}</ref> ==Mga reaksyon== Ikinondena ng ilang organisasyon at pampublikong personalidad ang nagyaring pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Patinio |first1=Ferdinand |last2=Bacelonia |first2=Wilnard |title=Educators, local execs, solons slam Ateneo shooting |url=https://www.pna.gov.ph/articles/1179697 |access-date=July 26, 2022 |agency=Philippine News Agency |date=July 25, 2022}}</ref> Hiniling ni Pangulong [[Bongbong Marcos]] ang agarang imbestigasyon sa pamamaril.<ref>{{cite news |last1=Flores |first1=Helen |title=Marcos calls for swift probe into Ateneo shooting |url=https://www.philstar.com/headlines/2022/07/25/2197765/marcos-calls-swift-probe-ateneo-shooting |access-date=July 26, 2022 |work=The Philippine Star |date=July 25, 2022}}</ref> Ang [[Philippine Red Cross]] ay nagpadala ng walong bag ng dugo papunta sa QMMC kung saan gumagaling ang mga nasugatang biktima.<ref>{{cite news |last1=Cabato |first1=Luisa |title=PH Red Cross sends bags of blood for Ateneo shooting affected individual |url=https://mb.com.ph/2022/07/25/ph-red-cross-sends-bags-of-blood-for-ateneo-shooting-affected-individual/ |access-date=July 26, 2022 |work=Manila Bulletin |date=July 25, 2022}}</ref> Kinansela ng Ateneo de Manila University ang seremonya ng pagtatapos para sa mga mag-aaral nito na nakaiskedyul na mangyari oras matapos ang pamamaril at ipinangako nito na tutulungan ang sinumang estudyante, guro, at panauhin na apektado ng insidente.<ref>{{cite news |last1=Medenilla |first1=Samuel |last2=Acosta |first2=Rene |title=Shooting kills 3, cancels law graduation rites at Ateneo; PBBM vows swift probe |url=https://businessmirror.com.ph/2022/07/24/shooting-kills-3-cancels-law-graduation-rites-at-ateneo-pbbm-vows-swift-probe/ |access-date=July 26, 2022 |work=BusinessMirror |date=July 24, 2022}}</ref> Nangako rin ang mga miyembro ng Ateneo de Manila na magbibigay ito ng suportang pinansyal sa pamilya ni Bandiola at inilunsad ang isang QR code payment channel.<ref>{{cite news |title=Catholic schools in the Philippines condemn Ateneo shooting |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/nation/839377/catholic-schools-condemn-ateneo-shooting/story/ |access-date=July 26, 2022 |work=GMA News Online |date=July 26, 2022}}</ref> ==Mga sanggunian== {{Reflist}} [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] [[Kategorya:Mga pamamaril]] o8fcy2aenkf5yazghw1a5z5tq4tdo82 1 318480 1958680 2022-07-25T14:23:40Z Siuhl10 122693 Bagong pahina: {{Isinalinwikang pahina|en|Ateneo de Manila shooting}} wikitext text/x-wiki {{Isinalinwikang pahina|en|Ateneo de Manila shooting}} rkzgkvf9uuyzuz1fvp83rkg80qn7ore 1958734 1958680 2022-07-26T06:40:01Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Usapan:Pamamaril sa Ateneo de Manila]] sa [[Usapan:Pamamaril sa Pamantasang Ateneo de Manila]]: should be specific with the university because there are other aspects of the Ateneo system such as senior high school wikitext text/x-wiki {{Isinalinwikang pahina|en|Ateneo de Manila shooting}} rkzgkvf9uuyzuz1fvp83rkg80qn7ore 0 318481 1958733 2022-07-26T06:40:01Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Pamamaril sa Ateneo de Manila]] sa [[Pamamaril sa Pamantasang Ateneo de Manila]]: should be specific with the university because there are other aspects of the Ateneo system such as senior high school wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pamamaril sa Pamantasang Ateneo de Manila]] fr05gq5ozvawsj3a66u9qmfvu16pb1o 1 318482 1958735 2022-07-26T06:40:01Z Jojit fb 38 Inilipat ni Jojit fb ang pahinang [[Usapan:Pamamaril sa Ateneo de Manila]] sa [[Usapan:Pamamaril sa Pamantasang Ateneo de Manila]]: should be specific with the university because there are other aspects of the Ateneo system such as senior high school wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Usapan:Pamamaril sa Pamantasang Ateneo de Manila]] opx1f27ewij6isxgj7844hdoc6tnr0b 0 318483 1958749 2022-07-26T10:08:59Z Jadeliam97 123677 Bagong pahina: #RIDERECT [[GMA Network]] wikitext text/x-wiki #RIDERECT [[GMA Network]] b7zxytcw0tusta2o27i2ctcopssj8dd